KARLOMAGNO

Ikaslea : Ainhoa Torres Achaerandio .

Data : 2010 / 12 / 10 .
Klasea : DBH 2C .
Ikasgaia : Gizarte Zientziak .
Karlomagno sakro imperio romano da . Eguberriaren egunean 800an urtean
Karlomanoren koronazioa izan zen imperio Romanoren Enperadore bezala , batera etorri
zen klima egokituarekin .
Karlomagnoren izena dator latinetik : Karolus magno edo Karlos handia . Zortzigarren
mendearen bukaeran Europa unifikatu bat osatu zuen , esignifikatu zuela equilibrio politiko
bat , inork ez zuela logratu Imperio Romanoaren bukaeratik .

Karlomagnori esker lotura bat egon zen imperio Romanoarekin eta munduko
Modernoarekin . "Paises " asko finkatutak geratu ziren Imperio Karolingioan . Gobernatu
zuen 768 urtetik 814 urteraino . Hasi zen lurrak elkartzen Europa occidental lortu arte .
Karlomagno eredatu zuen lurrak amplifikatu zuen , askoz ere gehiago bere aitak utzu
zizkionak . Baina ere amplifikatu izan behar zuen kristaun fedea . Zentro batzuk egin
zuen , kultura , plateria , orfebreria ... ikasteko . Baina ez zen bakarrik emperadore bat ere
guerrero bat izan zen , eta oso ona . Konkistatu zituen lurrak , lortu zuen unifikatuak
egotea , baina utzu zuen tribu bakoitza bere legeak eukitzea .
Karlomagnoren dakigun aspektua izan zen Karlomagnoren lagunari esker . Altua eta
indartzua zen eta bere begiak disdiratzuak ziren , bera oso atraktiboa zen eta bere ilea
grisa eta polita zen baina bere lepoa motza eta potoloa zen bere sabela piska bat potoloa
zen . Etxeko gizona zen eta elkarkoia , baina aldi berean odolbero eta krudela zen . Baina
Karlomagno jatorri ilun bat zeuzkan . Karlomagno 742 urtean jaio zen , Alemanian edo
Belgikam ez dakigu non zehatzi .

Txikitan arte guerreroak ikasten zituen . Karlomagno eta bere gizonak lortu zuten
Sagoniako parte bat 783 eta 785 urtetan . Bukaeran Sagoniako erresistentzia ez zien
ezertarak balio . Karlomagno oso pozik zegoen irabazteagatik bere etsail gehien iraun
zuela , eta heman zion Sagoniako parte bat . 792 eta 804 urtetan Sagonia kontrolatuta
egon zen eta Sagoniarrei kristianismora bihurtu zituen . Horain Karlomagnoren atentzioa
Babieran zentratu zen , eta konkistatu zuena bukaeran . 785 eta 815 urten artean bigarren
etapa bat egon zen eta konfliktoan sartu zen abaroekin eta arrazeboekin .788 urtean
Lonbardia inbaditu zuen , abaroekin bukatzeko . Konkista honen bukaeran bere semea
PEPINO laburra bidali zuen gudara . Beste semea Luisek lortu zuen mairuen herrietan
sartzea . Aldatu zituen lurrak nobleen leialtasunen trukean eta eman zuen konterriak
elizan diozesis deitu zena apespikuez zuzendutak .
Karlomagnok bere imperioko ekonomia berreratu zuen eta merkataritza bultzatu zuen ;
bideak eta zubi asko egin zituen , Rhin eta Danubioren artean induzi zuen ubide bat .
Legal erreforma judizial bat egin zuen .
Kulturako loratua egoki zuen : Karolingio errenazimendua deitu zena . Arquitektura ,
eskuskribu ... bultzatu zuen . Eta legeak jarri zituen ikasleentzako eta irakasleentzako .
768 urtean Karlomagno 26 urte zeukan eta bere aita hil zen , eta errinua erdibitu zen bi
semen artean : Luis eta Karlomagno . Hasi zen errebolta batekin Akitanian eta Burdeosera
ailegatu ziren . Eta Karlomagno irabazi zuen eta Akitaniako erregea bihurtu zen .
Territorioak udalez separatu zituen . Hasi zen tratuak egiten imperio mugakideko
soberanoekin . Itun bat eukitzeko Lonbardiarekin Desigratarekin ezkondu zen . Bere
arreba hil zenean noble batekin ezkondu zen eta lortu zuen Frantziako imperioaren botere
guztia .

Europa konkistatzeko lehenen joan zen Sagoniaren kontra eta nola ez zegoen
gobernatzaile bat negoziatzeko 30 urte odoltzu kostatu zion .
Udaren 772 urtean Karlomagno eraman zuen bere tropak behe Sagoniara .
Ailegatu zenean zuhaitz sagratua non paganoak ofrendak eta tributoak hematen zituzten ,
Karlomagnoren tropak zuhaitza apurtu zuten .
Honek esan nahi zuen Karlomagno ez zuela beste erlijioak onartuko , soilik
kristianismoa .

Saxonen erresistentzia egin zuen egun horrek gehien odol atera zela Karlomagnoren .
Beste aldean Lonbardian erregea eraso egin zion Paparen lurrak .
Udaberriaren 773 Italiara eraman zituen bere tropak .
Tropak oso ondo bidaltzen zituen eta bere taktika zen tropa bi aldetan banatu eta alde bat
seme bat gidatzen zuen eta beste konfiantzazko noble bat . Eta gero bi aldeak elkartzen
ziren . Udaberriaren 774 urtean aliantza bat sinatu zuen Paparekin . Sagoniarrak ez zuten
nahi baina Karlomagno inbaditu izan behar zituen asko eta ere zigortu behar zituen .

Eraiki zituen elizak , hiriak , gazteluak ...

Alandalusetako mairuak Karlomagnoren mehatxu handiak izan ziren .
777 urtean Barçelonako gobernadorea egin zuen paktu bat Karlomagnorekin .
Batzar batean konfirmatu zen , Sagonia osatzen zuen imperio frankoren partea . Eta
Karlomagno onetsi zuen mairuen proposamena muga luzatzeko pirineoen bukaeran .
778 urtean tropak bidali zituen Espartara . Eta Zaragozaren kanpoaldean indar militarra
elkartu ziren . Baina bere tropak ezin zuten Cordobako boterearekin . Aquitaniara aldendu
zen , Pamplona erasotzen eta vaskoak derrotatzen . Baina zeharkatzen ari zirenean
pirineoak , vaskoak bere erdi armada hil zuen . Eta beste errebolta gertatu zen Sagonian .
Eta mendekuan zuhaitz sagratua apurtzeagatik elizak erre zituzten , eta sacerdoteak hil
zituzten .
Udaren 779 urtean Karlomagno beste tropa bildu zuen eta Sagonia suntsitu eta erre
zuen . Baina buruzagi indartsuena , Bitika , ihes egin zuen .
Udaberriaren 780an kontseilu bat bilarazi zuen , Sagonia menperatzeko . Erlijioa oso
importantea zen Karlomagnoren bizitzan . 780 eta 782 Sagonia menpean egon zen .
782 urtean Bitika itzuli zen eta errebuelta bat formatu zuen . Hilketa baten geroago
sagoniarrek ez ziren uztarpetzen . 783 eta 785 urtetan nahaste asko ekoitzi ziren
Sagonian . Bitika uztarpetu zenean lurralde osoa ere uztarpetu zen.

Horain atentzioa Babieran zentratu zen . Biltzen entidad politika batean tribu germanikar
osoa . 785 eta 815 urtetan konkistaren hedapena suposatu zen .
Abaroekin eta Arracenoekin egon zen konfliktoan . 794 urtean Aquisgran kortearen
nagusia . Arrazoi estrategikoagatik eta ur sendagarrien presentzia . Koronatu zen sakro
emperador Romano bezala . 799 urtean Papa Leon III ikusi zen mehatxua errebelion
betengatik Erroman eta Karlomagnorekin babestu egin zen , horrezegatik koronatu zuen
emperadorea .
Eta hau galdera bat sortu zen Karlomagnon :
Nor dauka botere gehiago emperadorea ala Papa ?
806 urtean bere erreinua zatitu zuen hiru aldetan : Pepino , Luis eta Carlos .
Pepino 810an hil zen . Eta 813an Luisek emperador izan zen .
Lau hilabete geroago 72 urterekin Karlomagno hil zen .
Eta Aquisgran lurperatu zuten . Sakro imperio Romanoa 1.000 urte iraun zuen .