7espainiaerdiaroan 170309223145

Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
ESPAINIA
7 ERDI AROAN
ZER DA HISTORIA?
Iraganeko pertsonak nola bizi ziren eta zer egiten zuten,

ikertzen eta azaltzen duen zientzia da.
ARO
MODERNOA
ANTZINAROA
ERDI AROA
476- Erromatar
1.492 : Amerika
inperioa aurkitu zuten
desagertu zen.
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
1 Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Erromatar inperioa desagertu zenean, Iberiar
penintsulara bisogodoak etorri ziren.
Bisigodoak germaniarrak ziren.
Bisigodoak Europako Hispanian erresuna bat sorti

Iparraldetik etorri ziren. zuten.
Toledo hiriburu bihurtu zuten. Latina, lege erromatarrak eta

erlijio katolikoa onartu zituzten.
Galderak:
 Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?
 Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?
 Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?
 Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?
 BOROBILDU Toledo hiriburua:

MUSULMANEN KONKISTA
 711 urtean, Afrikatik, musulmanak iritsi ziren Penintsulara.
 Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear

Uharteak konkistatu zituzten musulmanek.
Al Andalus jarri zioten

izena.
Kordoba hiriburu bihurtu

zuten.
Kordobako kalifa-herriak etengabeko borrokak izan

zituzten kristau erresumekin.
HIRIAK:
 Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.
 Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.

 Bere produktuak ZOKOAN saltzen zituzten.
 Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.

 Labore berriak ekarri zituzten: orburuak, alberjiniak eta arroza.
 Soroak ureztatzeko noriak eta ubideak eraiki zituzten.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: alkatxofak, berenjenak eta

arroza.
Soroak ureztatzeko, noriak eta ubideak eraiaki zituzten.
ERLIJIO ETA KULTURA
 Islama musulmanen erlijioa da. Musulmanen liburu sakratua,
KORANA da.
 AL Andalusen, hainbat erlijiotako pertsonak bizi ziren: musulmanak,

muladiak, mozarabiarrak, juduak…
 Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren

Al Andalusen. Adibidez: Averroes
 Hitz asko, jatorri arabiarra dute. Adibidez: alkandora, alkate... eta

leku-izenak, hala nola Azagra eta Tafalla.
Gaur egun erabiltzen dugun zenbakiak, arabiarrek ekarri zituzten.
Haiei esker ZERO zenbakia dugu.
 Eraikinak:
KORDOBAKO MESKITA
GRANADAKO ALHAMBRA
JARDUERAK:
 Nondik iritsi ziren musulmanak Penintsulara?
 Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?
 Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.
 Zer dira zokoak?
 Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:
 Nolakoak ziren hiriak?
 Merkatariek non egiten zuten lan?
 Nekazariek non egiten zuten lan?
 Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?
 Zein labore berri ekarri zuten musulmanek?
OSATU ISLAMARI BURUZKO FITXA:
JAINKOA:
PROFETA:
LIBURU SAKRATUA:
OTOITZERAKO EREMUA:
 Non bizi ziren Al Andaluseko biztanleriaren gehiengoa?
 Aipatu eraikin garrantzitsuenen izenak:
KRISTAU - ERRESUMAK
 Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei aurre

egin zieten.
 Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,

Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroako Erresuma,
Kataluniako konderriak, Aragoiko Erresuma.
Urte askoz borroketan XV. Mendearen Errege-erregina

ibili ziren baina bukaeran, kristau- Katolikoek 1492an
merkataritza- erresumek ia Iberiar Granadako Erresuma,
harremanak ere izan penintsula osoa azken lurralde
zituzten. konkistatu zuten. musulmana,
konkistatu zuten.
GIZARTEA:
BIRPOPULAKETA:
Kristauek konkistutako lurraldeetan pertsonak eraman
zituzten lur horiek landu eta defendatzeko. Okupazio horri
BIRPOPULAKETA esaten zaio.
HIRIAK
Harresiz inguratuta Auzotan banatuta Plaza handi bat

zeuden. zeuden. Kale estuak zegoen bertan
eta zurezko etxeak . merkatariek
produktuak
saltzeko.
Hirietan, merkatariak eta

artisauak bizi ziren. Lanbide berekoek kale
berean izaten zituzten
lantegiak.
Merkataritza-feriak
antolatzen zituzten.
 Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan

adibidez.
Nekazariak, herrixketan bizi ziren, gaztelutik gertu. Etxe

txikiak eraiki zituzten, zura edo buztina erabiliz. Gela bakarra
zuten, eta hor jaten eta lo egiten zuten.
ARTEA KRISTAU-ERRESUMETAN
Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden:

ERROMANIKOA ETA GOTIKOA.
ARTE ERROMANIKOA
 Harrizko horma lodiak zituzten.

 Lehio gutxi eta txikiak zituzten.
 Oso ilunak ziren.
 Ateek eta lehioek erdi-puntako arkua izaten zuten.
LEHIOAK
HORMAK
:
ARKUAK
:
ESTIBALIZKO ANDRE MARIAREN SANTUTEGIA(ARABAN)

14
ARMENTIAKO Irudiak:
SAN PRUDENTZIO BASILIKA
Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
ARTE GOTIKOA
ARKUAK
LEHIOAK
:
 Eraikinak, erromanikoak baino handiagoak ziren.

 Hormak meheagoak ziren.
 Arku zorrotzak.
 Lehio handiak zituzten. Argitsuagoak. Koloretako beiratez
apainduta zeuden.
BILBOKO KATEDRALA
GASTEIZKO KATEDRALA
LEKEITIOKO ANDRE MARIA
EUSKADI ERDI AROAN

 Baskoien eta errege bisigodoen artean borrokak izan ziren.
 Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.
 Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko

lurraldean.
 Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean

agertu ziren lehendabizi. Bizkaian eta Gipuzkoan
beranduago.
 Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.
JARDUERAK
 Nolakoak ziren Erdi Aroko hiriak?
 Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen

zituzten bere produktuak ?
 Nortzuk osatzen zuten Erdi-Aroko gizartea ?
 Non bizi ziren nekazariak ?
 Nola babesten zuten hiria ?
 Izenak bere lekuan kokatu : harresia, defentsa-dorrea eta

lubanarro.
 Eliza hau gotikoa ala erromanikoa da? Zergatik?
HORMAK
ARKUAK
LEHIOAK
TAMAINA
 TAULA OSATU:
ARTE ARTE
ERROMANIKOA GOTIKOA
EZAUGARRIAK
ADIBIDEAK
Irudia aztertu:
 Zer ikusten duzu irudi honetan?
 Non uste duzu dagoela kokatuta, landan ala hirian?
 Al Andalusen lurraldean ala kristau-erresumen

lurraldean?
 Hiriaren zer zati dela esango zenuke?
 Zer beste eraikuntza bat egon daitezke gertu?

7espainiaerdiaroan 170309223145

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7espainiaerdiaroan 170309223145

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena

Iraganeko pertsonak nola bizi ziren eta zer egiten zuten,

Erromatar inperioa desagertu zenean, Iberiar

penintsulara bisogodoak etorri ziren.

Bisigodoak germaniarrak ziren.

Bisigodoak Europako Hispanian erresuna bat sorti

Toledo hiriburu bihurtu zuten. Latina, lege erromatarrak eta

 Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?

 Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?

 Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?

 Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?

 BOROBILDU Toledo hiriburua:

 711 urtean, Afrikatik, musulmanak iritsi ziren Penintsulara.

 Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear

Al Andalus jarri zioten

Kordoba hiriburu bihurtu

Kordobako kalifa-herriak etengabeko borrokak izan

 Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.

 Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.

 Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.

Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.

Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.

Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: alkatxofak, berenjenak eta

Soroak ureztatzeko, noriak eta ubideak eraiaki zituzten.

ERLIJIO ETA KULTURA

 Islama musulmanen erlijioa da. Musulmanen liburu sakratua,

 AL Andalusen, hainbat erlijiotako pertsonak bizi ziren: musulmanak,

 Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren

 Hitz asko, jatorri arabiarra dute. Adibidez: alkandora, alkate... eta

Gaur egun erabiltzen dugun zenbakiak, arabiarrek ekarri zituzten.

Haiei esker ZERO zenbakia dugu.

 Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?

 Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.

 Zer dira zokoak?

 Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:

 Nolakoak ziren hiriak?

 Merkatariek non egiten zuten lan?

 Nekazariek non egiten zuten lan?

 Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?

 Zein labore berri ekarri zuten musulmanek?

OSATU ISLAMARI BURUZKO FITXA:

 Non bizi ziren Al Andaluseko biztanleriaren gehiengoa?

 Aipatu eraikin garrantzitsuenen izenak:

 Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei aurre

 Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,

Urte askoz borroketan XV. Mendearen Errege-erregina

Harresiz inguratuta Auzotan banatuta Plaza handi bat

Hirietan, merkatariak eta

 Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan

Nekazariak, herrixketan bizi ziren, gaztelutik gertu. Etxe

Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden:

 Harrizko horma lodiak zituzten.

ESTIBALIZKO ANDRE MARIAREN SANTUTEGIA(ARABAN)

 Eraikinak, erromanikoak baino handiagoak ziren.

LEKEITIOKO ANDRE MARIA

EUSKADI ERDI AROAN

 Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.

 Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko

 Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean

 Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.

 Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen

 Nortzuk osatzen zuten Erdi-Aroko gizartea ?

 Non bizi ziren nekazariak ?