Professional Documents
Culture Documents
EGUNKARI ARTIKULUAK
IRIZKETA BIOGRAFIKOAK.
FRANCIS DE XABIER
Xabier, Nafarroa, 1506 - Shang-ch-van, 1582
mendeko lehen urteak gure historia nazionalaren garairik tristeenetako bat markatzen du Nafarroako
subiranotasun nazionalaren hondamenarekin eta erresuma horren lurralde-zatiketa orduan bete eta
oraindik irauten duena.
"E Nafarroa bedeinkatua, s'armasse del monte che la fascia!" (Paradiso, XIX) Dantek bi mende
lehenago kantatu zuen, vatesen intuizio profetikoarekin, bi bizilagun boteretsuek estututa euskal erreinua
mehatxatzen zuten arrisku hilkorrak aurreikusiz. Baina Pirinio aberatsen armadura ez zen nahikoa:
nazioetan, gizabanakoetan bezala, gotorleku menderaezin bakarra izpirituaren ahalmen
indargabeetan dagoena da. Eta Nafarroa barruko deskonposizioaren birusak muinraino landu
zuen. Nazio kontzientzia lainotzea, gaitz oso larria, neurri handi batean, Antso Zaharrarekin eta
Gartzia semearekin baino ez zen euskal erakundearen batasun faltagatik; mendeetan zehar Gaztelako
erregeek jarraitu zuten Araba, Bizkaia eta Gipuzkoaren sezesio-politika, Nafarroa bere horretan utziz,
bere berezko irteerarik gabe eta jada aurreikus daitekeen gainbehera batera kondenatuta utziz
amaitu zena; politika beraren jarduna Nafarroako barne-bizitzan, banderizoen borroka odoltsua bultzatuz,
Beaumontesako alderdikeriak erasotzeko prest dauden atzerriko indarren aliatu nagusi bihurtuz eta
bere buruzagia, Leringo kondea, Quisling bihurtuz. garaia, nahikoa baino gehiago prestatu zuen
dramaren azken ekitaldirako.
Gaztela eta Frantzia Europaren nagusitasunaren alde borrokatu ziren. Bi etsai boteretsuen artean
kokatutako nafar erreinuak ahalegin etsituak egin zituen bere neutraltasunari eusteko.
Zein ondo dator hona Vianako Printzearen leloaren oroitzapena! —Berpizkundeko irudi iradokitzailea,
Aristotelesen itzultzailea, Eneas Silvio, Lorenzo Valla eta Ausias Marchen laguna, margolaria,
musikaria eta poeta, zizelatutako bitxien, altzari preziatuen eta antzinako kodeen maitale eta
dastatzailea— zeinen ona den hemen ikurraren memoria. Nafarroako tronuko oinordeko
zorigaiztokoarena: bi ikusleek urratutako hezurra! Orduantxe iristen delako unea bi ikusle
hauetako batek, lehendik lursaila minatua zuen "tratu (traizio) eta lapurreta" prozedurarekin, ezkutuko
dokumentuetan bere agenteei euskal erreinuaren barnean gomendatzen zizkiena, jartzen duena.
Albako dukearen agindupean dagoen Gaztelako armada boteretsu bat bere aurka doa eta
Burunda bailaratik Nafarroa inbaditzen du. 1512ko uztailaren 21a zen eta hilabete bereko 24an
Iruña (Iruñea) kapituluatu zen eta kanpaina hilabete eta erdian okupazio osoa amaitu zen. alargun
noble horren konpainia, zeinak, ordainagiria bezain hedapen sentimentaletarako desegokia den
dokumentu batean, bere tragedia izugarria egiaztatzen duena sinatuz: «La triste María de Azpilicueta».
Hemezortzi urtetik aurrera, Frantziskoren bizitza oso ezaguna da hemen xehetasunetan sakontzeko.
Unibertsitateko urteak dira, beste euskal erraldoiarekin, Inazio Loiolakoarekin, bere bizitzarako
topaketa erabakigarria, bere konbertsioa, Indietan eta Japonian egin zuen apostolutza
zoragarria.
Santu handiaren heriotzaren laugarren mendeurrena ospatzen ari garen honetan, Xabierren seme
handiaren izaera eta izaera guztiz euskalduna azpimarratu nahi izan dugu. Xabierrena, Nafarroa
oraindik Estatu independentea zenean jaioa, ordenan hain independentea
Machine Translated by Google
nazioartekoa gaur egun Uruguai den bezala. Xabier semearena, sinbolismo handiagoagatik, aitaren
eta amarena, hurrenez hurren, Nafarroa gaur banatuta agertzen den bi eremuetako bertakoak.
Unibertsitateko espedienterako Parisen bere datu pertsonalak ematerakoan espresuki Cantaber, hau
da, euskara esaten duen Xabierren eskutik. Gurutzadaren arma hiltzailerik gabe, hurkoen onera
oso-osorik dedikatuz bere buruari eragiten dionez beste minik gabe, ezagutzen ez duten herrietara egia
kristauaren argia ekartzera abiatzen den Xabierrena. Xabierrengandik, Coako ospitalean egon
eta gaixorik larrienen ondoan zabaldutako esterilla batean lo egiten zuena, presoei bisita egiten
die, lepradunen ospitalera joaten da eta kalean ibiltzen da txirrina batekin katixima azaltzen dien umeei
deitzen.
De! Kotxinen jasaten duen Xabierrek, bertakoekin komunikatu ezinik, «bere hizkuntza naturala
malayala delako eta nirea bizkaiera delako», ez du atzeratzen bere apostolua herrialdeko
hizkuntzan gauzatzeko beharrezkoa dena ikasten. Dei Xabierrek, edozein konkista erregimenari dagozkion
gehiegikeriak eta umiliazioak bertatik bertara ezagututa, Portugalgo erregeari ahotsa ausardiaz
altxatzen dion bere ministro eta funtzionarioen abusuak salatuz indigenekin tratuan: "Zuk gogor
zigortzen jakingo zenuke. ogasuneko ondasunen bilketan ez hain leial eta arduratsu aurkitzen
bazenu». Xabierrek, bere igarobideko ordu sublimean, amaren altzoan familiaren gazteluko euskal
txokoan amaren altzoan ikasitako hizkuntzan hitz egiten duen lasterketaren lekukotasuna ematen
duena.
Bere jaiotzaren inguruabarrak direla eta; bere familia osoa inguratzen duen abertzale leialtasun
auragatik; heroismoan eta giza minaren eta arazoen ulermenean sortutako fedeagatik; bere
jeinuaren idiosinkrasiagatik; Bere lurraldearekiko, bere odolarekiko eta bere arrazako hitzarekiko duen
fideltasun etengabeagatik, San Frantzisko Xabierkoa da euskal nazioak egun luzeetan munduari eskaini
dion pertsonaia adierazgarrienetako bat eta aintza garbienetako bat. bere historia.
• Arteche eta bere autoa. Euzko Deya, Buenos Aires, 1947ko uztailaren
30a • Euskal Artistak. Katalogoa. Caracas, 1956
• Arturo Campión. Montevideo, Caracas, 1954
b
• Aldamioa. Caracas
• Campion, Arturo. El Plata, Montevideo, 1954
• Gabonetako abestiak. Montevideo, 1946
• Kantu dezagun euskaraz. Euzko Deya, Mexiko, 1953
• Caracaseko gutuna. 1958
• Eguzki etxeak. The Day, Montevideo, 1948
• Euskal kasua. El Nacional, Caracas, 1962 •
Castelao. El Plata, Montevideo, 1950
• Eskualdea eta mundua. El Plata, Montevideo, 1953
• Euskara-a Erkidegoa. El Plata, Montevideo, 1944 •
Aske ez dut iraintzen. El Plata, Montevideo, 1950
• Euskal Ikasketen Kongresua. El Plata, Montevideo, 1948 .. •
Kontenplazioa. Victor Hugo irakurtzen. El Plata, Montevideo, 1945 • Jostura...
El Plata, Montevideo, 1948
• Kultura eta abertzaletasuna. Euzko Gastedi, Caracas, 1957
d
ETA
EDO
ETA
1. Euskara. Euskara 2.
Euskara. Hitzaldia 3. Euskararen
Eguna 4. Euskaldunak
erdal literaturan 5. Euskara eta aberria 6.
Euskalgintzaren
Kongresua 7. Hizkuntz
elkarrizketa 8. Kantu
dezagun euskaraz 9.
Euskararen defentsan 10.
Euskal literatura
11. Hizkuntza eta nazionalitatea
GERNIKA.
URUGUAY.
3. Erdiko Joviala
4. Europaren inbasioa
5. Euskal-Uruguaiar komunitatea
6. Esker oneko hitzak
7. Euskal kofradia
8. "Albokak" eta "albokariak"
9. Aupa!
10.Sutsuki errezatzen zuten errosarioa
11.Ermiten herria
12.Gabon kantak
13.Euskaldunak abesten eta dantzan
14.Euskal ikasketak
15.Euskal Herriko eguzki etxeak
16.Espainiako errealitatea Francoren garaian
17.Askatasunaren defentsa
18. "Begiten jakingo dugu"
19.Kataluniako Lore Jokoak
20 "Askatasunarekin, ez dut ez iraintzen ez beldurtzen"
21.Gramatikaren miseria eta ohorea
22. Paisaia maitagarriak
23.Hau da agintzen duten justizia
24.Euskal izaerari buruzko zerbait
25.Frankismoa eta euskal kultura
26.Itzulean saiakera
27 "Eskualdea eta mundua"
28.Uruguai eta UNESCO
29.Irauteko borondatea
30.Euskal Artea
31.Agur Uruguai
Bingen Ametzagak urrian, azaroan eta hilabeteetan idatzi eta argitaratutakoaren aurkibidea
1943ko abendua Uruguaiko prentsan.
1. Euskal Astea 2.
Euskal hilabeteak 3.
Euskal lurraldea 4.
Antropologia 5.
Musika 6.
Dantzak 7.
Jolasak eta kirolak 8.
Mitologia 9.
Erlijioa: herejeak eta sorginak
10. Euskara 11.
Euskal literatura 12.
Pastoralak suletinak
13.Bertsolariak
Machine Translated by Google
VENEZUELA.
IRIZKETA BIOGRAFIKOAK
29.Omenaldia. Dardo
Regulez 30.Juan
Sarrasqueta 31.Martin de
Ugalde 32.On Juan
de Uragaren
Memoriari Omenaldian 33.Andres de Urdaneta 34.
Victor Hugo irakurketa
35. Francisco de Vitoria
euskalduna 36.Atzerriko
bidaiariak Vasconian 37.Juan de
Zumarraga 38.Bi
gizon eta herri bat
Machine Translated by Google
OBRA OSATUA
I.1 Linea de Vida eta bere izena daraman Interneten duen Lan-gunea
I.18 Nostalgia
IV.1 Nere Aita - Euskal Erbestea - Mirentxu Amezaga - Editorial Txertoa 1991
V.2 Interneten dauden beste argitalpen batzuen erreferentziak, non Vicente de Amezaga
Arestiren lana berrikusten den
VI.2 Zeharkaldia
VI.4 Omenaldia eta nire dedikazioa Mercedes Iribarreni, bere emazteari eta nire Andereari
VI.7 Nire eskuek hitz egin nahi dute - nire olerkia nire andreari
VI.8 Aurrekariak
VIII.2 Irteera
IX) Argitaratutako lan guztiak PDF formatuan bihurtuta - liburu elektronikoen gailuetan irakur daitezke
IX.1 a-Bolívar
IX.3 amatxu
IX.9 Ezkontza-eta-Ihes
Machine Translated by Google
IX.16 Erbesteratua
IX.20 Gure-Ama
IX.22 Informazioa-Blog
IX.23 Ingrazio-monumentu-hitzaldiak
IX.29 Nostalgia
IX.32 Gure-Ama
IX.33 Platero-eta-Biok
Machine Translated by Google
IX.34 Olerkiak
IX.45 Itzulpenak
X.3 Amatxu
X.31 Ama eta Aita-Marseilla Buenos Airesera eraman zituzten hiru ontziak
X.51 Venezuela-abizenak
XI) Vicente de Amezaga Aresti - Wikispace-n sortutako lokala bere izenarekin eta bere Lanarekin
PDFa
XI.2 Bolivarrera
XI.5 Amatxu
XI.13 Klaseak
XI.14 Jardunaldiak
XI.18 Erbesteratua
XI.19 Bi gizon
XI.21 Errenazimentua
XI.27 Hamlet
XI.38 Nostalgia
XI.43 Olerkiak
XII) Bere seme Xabier Iñaki Ametzagak Interneteko gune bat sortu du Vicente de omenez
Ametzaga
XII.4 Argitaratutako lan guztiak eta bere biografia Wikipedian - herria - Vicente Amezaga
Aresti - 2011. urtea
Dedikazioa eta nire omenaldia Mercedes Iribarren Gorostegui - Bere emaztea eta nire andrea
Interneteko gune bakarra, erreferentzia osoarekin, bere izena, bere bizitza eta bere Lana Interneten oso-osorik
argitaratzen dituena,
Poemak, Prentsa Artikuluak, bere Liburuak, horrela berari eta bere bizitzari buruzko liburuetan idatzitako guztia
osatuz eta itxiz.
e-posta: xabieramezaga@gmail.com