FAKR BAYKURT AMERKAN SARGISI

Tarayan Yaar Mutlu Bu e-kitap taslak halindedir. Okumay zorlatrc tarama hatalar ierebilir. Bu taslak srm okurken dzeltir ve dzeltilmi srm bizimle paylamak isterseniz memnun oluruz. WEB: http://ayrac.org letiim: ayrac.org@gmail.com

MANFESTO
Ayra, 2005in Austos aynda mevcut yaynevlerinin, kitap fiyatlarn srarla ok yksek tutmas temelinde, teknolojinin de nimetlerinden yararlanarak, merakl okuyucuyu baz kitaplarla kolay buluturabilme dncesinden hareketle, kitaplk.madpage.com alan adnda, Kitaplk adyla yayna balad. Ksa bir sre, kitaplik.wordpress.com alan adnda yine WordPress temelli olarak yayn hayatna devam etti. Buradaki mrmz de ksa olmad ama olduka iyi bir kitleyle bulutuk WordPresste Mart 2007de de kendimize ait bir alan adnda ve Ayra olarak yolculua devam ediyoruz. Ayra oluturan ekip, yaynevi deneyimi olan kitapseverlerdir. ncelikle baz konulara aklk getirelim: 1. Trkiyede Orhan Pamuk dnda hibir yazar, kitap satlarndan %20den daha yksek bir telif hakk alamazlar. Hatta ou yazar, kitab iin yaymcdan telif creti almaz, alamaz Aldnz bir kitabn gelirinin byk blm yaynevilerine, kitabevlerine ve arac datmclara gitmektedir. 2. Kafka, Joyce, Poe gibi telif hakk olmayan yazarlarn kitaplarnn satndan elde edilen gelir tamamen yayncya ve yukarda saydmz gruba (evirmene eviri bitince bir kerelik czi bir cret verilir) kalr. 3. Kitaplarn basmnda dolayl da olsa aalar kullanlr. 4. Trkiyede yaynclk sektr, bir kitap iin istedii creti karlamayacak kalitede kt bask yapmaktadr. Penguin Booksun ucuz seri retimi kitaplar bile, bizim yaynevilerinden ok daha kaliteliler. Bir kitabevine gidip karlatrn 5. Ayran amac yazara zarar vermek deildir. Buradan kitabn okuyup beendiiniz bir yazara gereken ekilde destek olacak kadar duyarl insanlar olduklarn biliyoruz kitapseverlerin 6. Ayrata kitab yaynlanan ve bundan rahatsz olan yazarlar bize istedikleri zaman ayrac.org@gmail.com adresinden ulaabilirler. 7. Ayrata yaynlanan e-kitaplar, okunabilir dzeydirler. Dzelti ve n okumas yaplmtr. Buna ramen buradan linkini aldnz ve okumas srasnda hatalar grdnz kitaplar bize yukardaki e-posta adresinden bildirebilir ya da ilgili baln altna yazabilirsiniz. Dzelttiiniz ya da paylamak istediiniz e-kitaplar da bize e-posta ile ulatrabilirsiniz. Sayglarmzla Ayra Ekibi Baz yararl okumalar: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Korsan Kitap - Korsan Yaynevi Kltr Hizmetiymi Korsan Yayna Gzelleme ekitap?

BLG YAYINLARI : 40 ROMAN DZS : 8 FAKR BAYKURT Fakir Baykurt Amerikan Sargs Birinci Basm ubat 1967 ikinci Basm Aralk 1969 nc Basm Eyll 1973 Drdnc Basm Aralk 1975 BLG YAYINEV

AMERKA Oraya bir gn ortalk karardktan sonra varn. Dou kylarndan, rnein, Boston'dan Washington'a doru uun. Bakn ykseklerden aaya. ok bayndr karalar, yeillikler iinde kentler, denizlere doru, mhendis okulu rencilerinin cetvelleri gibi sokulmutur. Sar, yeil, mavi, mor klaryle bayram yerlerine benzer aas. Duru sulu bir kanal gibi seilen asfaltlarda tatlar karlkl akarlar, akarlar. Kentler, kasabalar birbirine eklenir. Dou kylar sihirli bir k lemidir. Bat kylar da yle. Gz yapraklarnn kaldrmlar kaplad o Washington yamur altnda gzeldir. Avrupa bakentlerinde var, bizde de olsun zentisiyle kurulmu mzeleri ve parklaryle, caddelerinde dnyann drt yanndan dklm pul pul insanlaryle, Abraham Lincoln antyle, bu antn nndeki gln kylarnda gezinen boynu bkk zencileriyle dokunakl bir yel, daha ilk gn, iinize iinize dolmaya balar. Sonra ierlere daldka, salonlarda verilen konferanslar, kiliselerde yaplan konumalar dinledike, hatiplerin tel, neenizi krar. Hep birer savunmadr syledikleri. Papaz da, iadam da, dileri temsilcisi de, insan fkeden patlatacak kadar ok istatistik syler. Ve bu lkeyi sevmenin, dindar falan olmann erdemini telkin ederler bkmadan. Konumalarn sonundaki dualar hep, Ey bizim Tanrmz, yurdumuzu, ailemizi, ulusumuzu koru... diye biter. Sanki geceleri krek ekerek o kl lkeye birtakm dmanlar yaklamaktadr. Sanki insanlar tatl uykularndan alnp boazlanacak; bankalar, fabrikalar, maazalar, polis brolar soyulacak, yaklp yklacaktr. Bulun bir atlas bakn: Bat yarkrede, bycek bir gemide gibi duran Birleik Amerika, Florida burnuyla Kba ve Karaip adalarna doru nasl hrsla uzanmtr! Drt yne byle kol atarak, geceleri daha uykusunu almam uluslarn uvaln, kilerini boaltp gelmektedir gemilerle, byk kamyonlarla, trenlerle... Birleik Amerika bakentinden uup Miami plajlar stnden Kba, Camayka, Haiti gibi adalar dolan. Beride en ssz iftliklere kadar uzanan dzgn yollar, yeillikler, planl kentler, kasabalar... Kba ise iyice yoksullatrlm^ henz can bulmaya balam bir lkedir. Camayka'nn bakenti bir sefillik mzesi gibidir. Dn ngilizler brakm, bugn Amerikallar byk maazalarn, spermar-ketlerini getirip kondurmulardr. Kingston'un evre tarlalarnda yetien muz bile bu maazalara girdikten sonra satlmaktadr halka. Ve ortaokul m-samerelerindebile Amerika'l papazlar ellerine birer mikrofon alp vaaz etmenin yolunu bulurlar. yle vaazlar ki salonlar hkra boarlar. Bir akam st trene binip ilerleyin Washing-ton'dan yukarlara doru. Yemyeil ayrlar, ekenekler ve aalardr her yer. Srlar geni evriklerin iinde yaylrlar. Yamur, ayr imeni her zaman temiz ve taze tutar. Cincinnati, Ohio, Bloomington; sonra Indianapolis, Chicago kenar mahallelerine kadar bol bol cruf ve st ste zenci evleri yl kentler olurlar. Baltimore, Pittsburg, Buffalo, Rochester; Detroit demir elik; habire iten gelip ie giden, trenler dolusu kadn erkek, zenci beyaz... Yzleri yle asktr ki! yle tiklere, reflekslere tutulmulardr ki!... Yaam, srekli olarak skan, durmadan skan bir mengenedir sanki! O gzelim Detroit, bakasnn deil, sadece Henri Ford'un galiba! Bir ii babas ve bilge olarak tannan bu kimse, aslnda devrimci ilerlemelerin dman zengin bir banazdr. Dearborn'da, be yz bin dnm topraa yaylm River Rouge fabrikas, dnyadaki Ford mparatorluunun merkezidir. Bu merkez, milyonlarca insana i, sinema bileti, yemek ve salk karnesi vermektedir; ama iilerin sendika kurma ve yrtmelerini de engellemektedir, neden acaba? Binlerce grev krc, zorba, espiyon, bu iler iin ayrlm milyonlarca dolar; Harry Bennett adl kurnaz ve sadk bir mdr eliyle, rgtlenmek isteyen iiye kan kstrmtr. Ford Motors Company kapsnda sendika bildirisi datan ii temsilcileri, pazulu ve kafalar tral adamlar tarafndan pestile evrilmilerdir. Richard Frankesteen, ldrlen binlerce sendikacdan sadece bir rnektir: Drt kii onu kollarndan, bacaklarndan tuttular ve drt bir yana ekmeye baladlar. Kvranp duran vcudu yere dt. Sonra bakalar gelip tekmelemeye koyuldular. Yzn, brlerini, ban ezdiler. Bakan Kennedy'nin ldrld Dallas'a, 13 Haziran 1937'de, otomobil fabrikalarnda alanlarn temsilcisi olarak iki ii gitti. Amalar orada sendika kurmakt. Bir otele inecekler, sonra oradaki arkadalaryle buluacaklard. Bir sandviiye girip le yemeine oturdular.

Henri Ford'un adamlar her yerde kol geziyorlard. Izbandut Perry ve yardmclar, kk lokmalarn yutmakta olan sendikaclara saldrdlar. Tekmelerle, mutalarla, B. Louis ve L. Guempelheim'in ilerini bitirdiler. Bu saldr Dallas polisine bildirildi. Ama bir tek tutuklama olmad. 26 yl sonra orada bir Bakann ldrlmesi, lmn faili mehul kalmas, yani, zavall Ken-nedy'nin kim vurduya gitmesi, ilerin i yzn bilenleri hi artmamtr. Bir vakf kurarak dnyann her yerine ve bu arada Trk eitimine kadar kol atan, byk ekipleri dolatrp raporlar hazrlatan Ford Motors Company, sendikaclara kar. Nisan 1945'e kadar dayatt; bir tek sendika ve sendikac sokmad fabrikalarnn kaplarndan ieri. 194Tde ileke iiler, Anayasaya, polise, Senatonun inceleme komisyonlarna gvenmeyi brakp birbirlerine sarlarak, biribirlerinin arkas, kalesi olarak yrttkleri sava tutturdular ve sendikalarn kurdular. Ama bu sefer de kaleyi ierden ykma hileleri harekete geti. Hizip yarattlar. Yneticileri satn aldlar. Alamadklarn birbirine drdler. Hiziplere paralar, silhlar verip i kavgalar krkledi/er. Binbir ileyle kurulan Amerikan sendikalar iilerin hakkn koruyacak ve dzen deiiklii iin savaacak yerde, sapsar kesildiler, giderek kendilerini bu hale getiren bozuk dzeni korumaa baladlar. Robert Kennedy, T 957'de bu sendikalarn rezilliini inceleyen komisyonun hukuk danmanyd. Ulatrma ileri Sendikasnn gangster bakan Hoffa'nn sularn ortaya karmak iin var gcn harcad. Hoffa mahkm oldu. Adalet Bakan iken bile Robert Kennedy bu yzden lmle tehdit edildi durdu. irkin Amerikal szn bir kitap ad olarak ilk kullananlar, sonra onu dnyaya yayanlar Amerikallardr. O gzelim lke bir zamanlar bombotu. Kzlderililer, bar gelenekleri iinde yaayp gidiyorlard. At/antii aarak, dalgalar yararak bunlar geldiler. Vurup krarak Kzlderililerin krsal dzenini yktlar. Kltrlerini sildiler. Yerine Ford, Rockefeller, Dupont, US Stell Corp., General Motors, Standart Oil, Chase National Bank, Mutual Life Insurance... gibi fabrikalar, bankalar, sigortalar, petrol ve elik iletmelerinin zel ellere, byk trstlere getii bir dzen kurdular. Edgar Allan Poe'-nun, Melville'in, Whitman'm oluturduu lkler tez zamanda kokutu. Btn lke, ar retim ve kazanca ynelen zenginlerin ykn ve kahrn ekmee balad. Ar retim, yeni ulusun 'ba bels olup kt sonunda... Dnya 1945'te bir savatan kt. lkeler harap, uluslar yoksuldu. Analar, ocuklar at. Byk trstlerin ar kazanlar birden duruvermiti. Bu yzden fkeli ve hrn idiler. Uak, cip, GMC kamyonlar, top, tank, akaryakt, ya, tfek, mermi, lastik ve bilcmle asker donatm reten/er; bunlar devlete, devletleraras balamalara satarak dnyada en kral kr salyorlard. Radyolar, gazeteler, TV irketleri el/erindeydi. O savata ondokuz buuk milyon l vermi ve batan baa yklm olan Sovyetler Birlii'nden zavall masum yurtlarna bir saldr gelecekmi gibi yayn yaptrmaya baladlar. lerici Parti (Party Progressistej'nin btn toplantlarn bastlar. Partinin Bakan Wallace'a: Moskova'ya!... Kzl komnist Moskova'ya!... diye bardlar. Zenginlerin kukla kurulular Kara Lejyon, Ku Klux Klan. John Birch Society, ortal kast kavurdu. Kprdayana Komnist damgas vurdular. Sonra bir tilki kadar kurnaz ve bir ev kedisi kadar uysal olan Harry Truman' yeniden Bakan setirip onun imzalad doktrinleri, planlar yrtmee baladlar. Uzman, sermaye, ara gere yardmyle yoksul uluslarn gzlerini boyayp, btn savunma sistemlerini, asker giyimlerini, sava aralarn, cephane ve donatmlarn yenilemeye giritiler. Her lke olaanst bir hzla silhlanyor ve ynak yapyordu. Ulusal btelerin % 25'leri, % 30'I ar savunmaya ayrlyor, teki hizmetlere denek kalmyordu. Truman Doktrini'nin, Marshall Plan'nn girdii lkeler, akllarn peynir ekmekle yemiler gibi, bu trstlerin rettii sava mallarn alp habire yyorlar, yyorlard. Ama Sovyetler Birlii saldrmad. Kore savalar kk doyumlar salad. Hl resmen bitmemi olan bu sava, ardndan Vietnam' getirdi. Bu kk savalar yetmiyordu; ama iyi kt idare ediyorlar. lkeler blnyormu, yaklp yklyor-mu, uluslar gittike yoksul dyormu, Amerika'nn ve teki uluslarn oulllar kzlar cephelerde lyormu, aldrmyorlard. Kendinden ncekilerden daha az sava olan John F. Kennedy, Bar iinde bir arada yaamaya raz idi ve bunun iin ldrld. Bunun iin onu ldren ebeke ortaya

karlmad. Geriye doru trmanarak Vietnam savan durduracam! diyen Robert Kennedy'yi bar Amerikallar seviyorlard. Dnyada buzdolabndan daha ok satlan sava tatlarn yapanlar ise elbet sevmezlerdi. Onu, tam Bakanln kesinleyen California nseim sonularnn belli olduu gn alnnn ortasndan vurdular. Szgelimi, Bir General Motors, bir Ford, tek bana, bizim buralardaki bir devletten ok ok gldr. Bilim kurullar, aratrma enstitleri bir deil, binleroedir. Elbet ileyecekleri cinayet, bizim toprak aalarnnki gibi kaba ve binbir ipucu brakacak biimde olamaz. Onlar kldan ince, kltan keskin planlarla harekete geerler. Tetik ekici olarak geen sefer kimi setiler hl belli deil, bu sefer kimsenin kukulanmayaca rdn asll bir fanatii kullanrlar. Bylece on ocuk babas, krk iki yandaki bir adamn gvde--sini kaldrp atarlar yeryznden. Kck bir sendikaya dayancas olmayan sermayenin Malcolm X, Martin Luther King ve Kennedy'ler gibi reformculara dayancas olabilir mi ? Ama Birleik Amerika, ayn zamanda tpk bizler gibi onur sahibi, beyin ve yrek sahibi insanlarn lkesidir. Onlar da tpk bizler gibi gen, ana, baba; utanma sklma bilir insanlardr. Yasalarn, polislerin, hatta anayasalarn nasl satldn, devletin gangsterler eline nasl getiini bilirler. Onlarn da devrimci genleri, sanatlar' retmenleri, iileri, askerleri, siyasal sosyal kurulular vardr. Bugne kadar o milyonlar, bu zengin aznl alaa etmediyse, edemediyse, bundan sonra da edemez, edemeyecek anlamna asla gelmez bu! O gzel kylarda, denize giren kl kentlerde, alan, ezilen iiler arasnda, yz binlerce niversitelide ve utan iinde kvranan halkta hi bilgi, hi bilin yok diyemeyiz. Her an oradan bir gzel haber, bir gzel ses, Amerika'nn gerek sesi gelebilir. Orada dnyann gzel ieklerinden biri aabilir. Bu kadar kurban ve bu kadar utantan sonra Amerika buna hak kazanmtr. AMERKAN SARGISI Ankara, 8.6.1968 FAKR BAYKURT 10 D o CD O ANKARA Bu yol, Boaz'n gndousundan balar. Bos-tanc'y, Kkyal'y, Pendik'i yalayp koar yukar. Hereke'de dan iine kvrlr. Sakarya kylarnda patates tadarnn arasndan geip yksek Bolu dana trmanr. Yerli yabanc otobsler, durmakszn bir arka boru duman karrlar. Otobsler, kamyonlar, haftann, yln her gn; gnn her saati, doudan batya, batdan douya yolcu ve yk tarlar. Fabrikadan yeni km, yada nc, beinci, yirminci elden satn alnm kaptkatlar, k ka, bu yandan o yana, o yandan bu yana akarlar. Yedi renk stne otobsler, otomobillerdir... Bolu Dann kylleri iki tekerli kanlarna bazen mee dal, bazen msr sap ykleyip ekerler. kzlerin ayaklar kk, admlar ksadr. Ve boyunduruklar, boyunlarn kavlatmtr. Titreye titre-ye yrrler. Poturlu, arl, kuakl da kylleri.. Yzleri sakal. Hep sakal. Dudaklar yalama. Kadnlar gerilerden ve yolun kysndan kysndan yrrler. Srtlarnda bebeleri... Bebelerin kk gzleri yumuktur. Uyur gibi grnrler gneten. Analar yrrken alamazlar. Ve dalar etin kayalklardr. Kayalklarn alt, almam, ilenmemi madenler... Madenlerin trls, eidi vardr. amlklar arasndaki dzlklerde allar, klm davar srleri, yayla hular gze arpar. iki yakada, uzakta, yaknda, kurulduklar gnden beri harap kyler. Evlerin tm tatan, tahtadan... Ve yol ykseklere kar. Ufack Readiye gln geer. Gln kavaklar hl ok kk. Ve Gerede... ekmei ve hafzyla nl. ok dinci bir ka-sabadir. Derli topludur. Duvarlarnda yzlerce otobs srcsnn resmi asl yol kahveleri, a dkknlar....

Topran bitkileri birden deiir. Vadiler geniler. Mrtet Ovasna alr yol. Ovada ekin olur. Kavun karpuz, armut, zm olur. Deiik iklimin eski kylleri derelerin st ve kavaklarn biribirine atarak, birer lokma glge iin, yol kylarna ardak kurarlar. kardklar kavunu, zm satmaya alrlar. K gelince kahvelerin tamlar buulanr. Ova sszlar. Akarsularn kylar erken erken buz tutar. Ve yol, ziftten dokunmu bir kolan gibi, Anadolu'nun, Anadolu'daki binlerce kyn bakentine, 1950'ler Ankara'sna ular. Yerli Export-Import Tan sorumlussu Melih Dalyan, blk prk uykusundan uyanp: Yava sr olum, yava sr unu! der ofrne. Teneke ardiyelerin, hurdalklarn arasna giren yol, birden, gidi-geli ikiye ayrlr. Mslih Dalyan, uykunun tatl sersemlii iinde, kendi kendine konuur: Ben bu Ankara'nn yolunda, bir tat kazasnda lmek istemiyorum anladn m? Yava sr arabay.'... ofr Kerim, aynada, Melih Dalyan'n uyanm yzn bulur. Direksiyonu sol eline brakp sa eliyle byklarn dzeltir. Gaza basp sollayarak bir demir kamyonunu geer. Melih Dalyan, Nasl olsa leceiz lmeye... der iinden. Ama ben bir tat kazasnda lmek istemiyorum! Cam krklar, tuz buz bir l... Arabann n yan arplm. Asfalt kan iinde... Hayr! Kerim, arabay Yenimahalle kprsnn altndan geiriyor. Trafo'dan sonra saa kvrlyor. Makarna fabrikas. Klstr Yeilova oteli. An16 kara duman iinde. Yksek yaplarn bacalar kara. Kavak, Genlik Park, Evkaf Apartmanlar, tiyatro afileri... Radyonun nnden geen yol. Kzlay'daki saat. Sa yap Kerim! Maltepe Camisinin minareleri klm m, ne? Yeni yaplar kmlar: Yksek ve ok yksek! imdi sol yap! Biliyorsun... Genlik Caddesi... Yeil apartman! Biliyorsun! Saa al imdi... Kerim, arabay saa alyor. Duruyor. Dnp Melih Dalyan'a bakyor. Geni yz beyazd, pembeleiyor. Ayor hemen kapy, inip. Arkadaki iki valizi karyor. Yryorlar. Yarn 8.30'da gel olmaz m, Kerim? Yok yok, tam 8.00'de gel. Korna filan alaym deme. Haydi... Valizleri Melih Dalyan kendi alyor. Otomatii yakp merdivenlere trmanrken bir kr ekiyor, derinden. Bir kr daha ekiyor. lmedim! Bir kat kyor. Ne bu korku be? Bir kat daha kyor. Nerden kt bu korku son gnlerde? Bir kat daha kyor. Nilfer'in kaps. Zil. Zilde ad yok. Kapnn altndan k szyor. Ayak seslerimi bilir! Aar hemen! Koarak gelir, aar... Kap alyor. Ni'nin gzel, esmer ve ok gzel yz! Kara gzleri! ri dudaklar! Valizler elinde, szlyor ieri. Yere koyup doruluyor hemen. kr, kr, grdm bir daha! diyor iinden. Omuzlarndan tutuyor Ni'yi. Gz altlar yorgun biraz. Sarlyor. kr!... Banyo scak. Su lk... Kar apartmann bacasndaki duman, man-tarlayor. Doyamad bir rahatlk iinde. Ni, srtndaki bornozun eteklerini toplayp Melih Dal-, yan'a bakyor: Gidecek, iki gn sonra, gene gidecek. Sonra kimbilir ka ay gelmeyecek! Seyrelen sar salarn taramad, bandaki. Byle daha gzel. Mavi gzlerinde balklar oynuyor. Uzun, uzuuuuuuun 17 gelmeyecek! Uzak iklimlere sefer yapan gemicinin kars gibi, her gn kabaran bir zlemle bekleyeceim. Ya gel diyeceim, pikaba her gn o pil koyacam; yada beni yanna aldr amaaan! Ben bu adama doymayacam! Melih Dalyan da, kar apartmann dumanlarna bakyor. Susuyor. Drt bir yan gecekondular sard. Kylerin basknna urad Ankara. Kapcs, satcs... Bir de dalaverac insanlar! u bizim kapcy al: Bir kilo pirzola diyorsun, 800 gram tarttrp getiriyor. Kapcs satcs irket olmular." Evet...

Alacakl' alacakl bakyorlar insann yzne. Sesini ksyorsun... Melih Dalyan, kulak altn, ensesini okuyor Ni'nin: Para iin filn zme kendini, anlyor mu: sun? diyor. Para iin! Baka bir ey iin! Hibir ey iin zme kendini! Ama, biliyor musun? zme kendini! zlmek yakmyor sana! Ama, biliyor musun? Biliyorum, 'ayrlklar... ok uzun' diyorsun. Ni, Melih Dalyan'n elini tutup skyor: Seni hi brakmak istemiyorum Melih! Kapanmak gnlerce, haftalarca! Biliyor musun ok sklyorum. Biliyor musun, geceler ok uzun. Bazen geceler bitmiyor. Bazen sabah olmuyor sensiz. Seni kapatmak istiyorum, sana doyana kadar, senden bkana kadar! Bugn Mr. Boger'le bulumam var. Grmemiz uzun srecek. Sonra bir de yemek yiyeceiz. ok ok 3.00'te biter. Biter bitmez gelirim. Bakanlktaki ileri sonraya brakrm. Dilediin gibi kapat. Bir hafta, iki hafta kapat, anladn m? Seviiriz, Doyana, bkana kadar kapat... Yemek biter bitmez hemen gel!.. ' Tammam! Bekletme sakn! Dediinden erken gel! Tamam! Akama ne istersin? 18 Seni! Yemek olarak diyorum? Seni seni seni! kimiz var; piecek bir ey syle! Melih Dalyan, Ni'yi omuzlarndan bastryor: Tatlmz var; limon isterim, iftlik yourdu isterim! Ah! Yemek soruyorum, uzatyorsun! Glyor: 800 gram pirzola aldrrsn... Ni de glyor. Melih Dalyan'n bornozunu topluyor ortadaki. Bu apartmann kapcs kim imdi biliyor musun? Deliviran kynn muhtar! Muhtarl brakp gelmi, kapclk ediyor! Esenboa yanlarnda bir kym! Kylerin muhtarlar bile gp geliyor, tesini anla! Bover... zme kendini bunlarla... Bizimkiler seviniyor imdi buna. 'Sermaye akn artyor dardan. Yeni yeni fabrikalar. Montaj sanayii geniliyor. Ve naylon, gazoz sanayii... i bulma zorluu olmaz' diyorlar. Kapkara bir zil sesi. Ve souk... Sokulup giriyor araya. Zrlyor ince. Ben kap zili sanyorum. Ni, Telefon! deyip kouyor. Ard sra ben de gidiyorum. Telefon kulakln kulak memesindeki tylerin stne kapatyor. Azl da dudaklarna yakn getiriyor. Bu ne gzel kadn, lyorum! Ni, bir iki sz konuup telefonu bana veriyor. Nancy telefonda: Mr. Boger'in sekreteri. Tek-sasl bir ngilizce. 8.30'daki bulumann 9.50'ye kaldn bildiriyor. 8.30'da, Mr. Boger'in bykeliyle konumas gerekiyormu. 9.50, daha iyi! diyorum Nancy'ye. Kapatyorum. Kolumdaki saate bakyorum. Sekiz. Gidip azm ykyorum. Giyinip salarm taryorum. Pabularm geiriyorum ayaklarma. Ni paltomu tutuyor. pyorum azndan, elinden, sandan. kyorum. Saat 8.15 olmu. Mr. Boger'le bulumay 9.50'ye aldk Kerim. diyorum ofre. Ama ben kp geldim. 19 Gzlerini kaldrmadan bakyor bana. Kal-saydnz dokuz buua kadar. diyor. Girip arabaya oturuyorum. imde bir alkant. Denizlerin dibinden drlp drlp geliyor. Dolaalm biraz. diyorum. Ni'yi de alsam myd diye geiriyorum iimden. Yok! Topu topu 45-50 dakika, bir eye benzemez, diyorum. Kerim'in aynadaki gzlerine 'gidelim' iareti veriyorum. Ne yaptn, nasl geirdin akam?

Aynada gzlerimi buluyor: Ablamlara git-t'm, Esat'ta. diyor. Ablanlar m var Esat'ta? Evet. diyor. Eniten de var yleyse? Glyor: Eee var tabi! Enitem olmasa ablam burda ne yapar? Ne yapyorlar Ankara'da? Yani ne i tutuyorlar? Arabay eye sr Kerim... Keiren'e sr. Ben bu sisi sevmiyorum, anlyor musun? Yani bu pis duman demek istiyorum. Ankara gittike berbat oluyor! u arabalarn klstrlne bak yahu Kerim! Hurda! TUSLOG'da bir ahbabm var, Geri kalm lkelerin karakteristii, caddelerindeki arabalardr. diyor. Adam hakli! u sokaktan sol yap Kerim. En yksek yerine kar beni Keiren'in. Dumann, pisliin stne demek istiyorum, anlyor musun? Kerim, dikkatle koturuyor arabay. Motorun sesi varla yok aras. Prevantoryum'un oradan geiyoruz. Arabann ekii iyi. Virajlar gzel al olum! diyorum iimden. Aynada gzlerimiz buluuyor. Baka bir virajda gzm Hseyin Gazi tepesine deiyor. Altnda'n evleri stste. Altnda'n oralarda, Saymekadn'n, Abidinpaa'nn oralarda sis yok. Duman, Kzlay'da, Baheli'de Maltepe'de, Cebeci'de. En ok Maltepe'de sanki. Antkabir grnmyor. Genlik Caddesinde Ni kayp. srailevleri grnmyor. Kavakl, Esat grnmyor. Ni'yi Keiren'de bir yere, bir ba evine tamal. Ama sklr! Sklr! diyorum. Kerim, gaz kesiyor. Cam ayor biraz. Hava denen gzel ey buralarda var, canna yandm! Bu20 ralarda uyku iki kat olur insana. Buralarda Ni kat, yz kat tatlanr, diyorum. Kerim bir Bafra uzatyor. Yakyoruz. Sonra ap kapy, dar kyorum. Uaktan bakyorsun gibi. Bulutlarn altnda gibi Ankara. Gecekondular drt yanndan sarm. Giba'na giden yolun oralarda kire ocaklar. Dikmen srtlarnda, Balgat'n oralarda gecekondular. Kerim de inip geliyor arabadan. Gecekondular boacak Ankara'y! diyorum. Glyor: Ankara boulur mu? diyor. Gazetelerin yazdklar doruysa, ki resm istatistikler az gsterirler, bomak zeredir. ankaya srtlarna doru kayor gibi bakent. Oralarda yeni, yksek yaplar. Baheli'nin ardnda Yeiltepe Kooperatif Evleri, Kayorlar, besbelli! Kerim, sigarasn savuruyor derin derin. Hep ablanlarda m geirdin geceyi? Ablam bulgur piirmi. Enite de turuyu ok sever. Tka basa yedik bir gzel. Yeenler de araba diye tutturdular. Bir Kzlay-Ulus yaptk. Sonra' ankaya srtlarndan geceyi seyrettiler uzun uzun. Ankara'nn klarna hl ayorlar! Ne i yaparlar, onu anlatacaktn, sizinkiler? Bizimkilerin belli bir ii yok efendim. Enite kapcdr. Yakar kaloriferleri. Bakkala gider. St, yourt, kyma, pirzola, kuba... Ablam da merdivenleri siler. Sonra amar, bulak... Kyden geldiler, yle ya! Sigaray savuruyorum. Kyden geldiler. 'Geleceiz' diye tutturdular ille! yi mi rahatlar? 'Rahatz' diyorlar ya, nasl rahat olsunlar! ocuklarn benzi yok. Ablam da... iyice kansz... Kerim susuyor. Neden bu kadar ok gelirler Kerim? Omuzlarn oynatyor. Susuyor. Sigarasn emip bitiriyor. ankaya'nn bir caddesi kay gibi belirtiyor. Oralara bakyor. yor biraz. Ben de yorum. Yzne bakyorum Kerim'in. Gene omuz21 arn oynatyor: Zordur! diyor. Kyler... Daha da zoralyor! Hem de durmuyor artk insanlar! Yani durmak istemiyorlar! Bir kere sklnce ucu. Koyun srsne benzer. nden yrr bir koyun. tekiler onu izler. yle bir ey yani. Gene de fena saylmaz ablamgilin rahat.

10

Yeenler okuyor. Kzlarn okumasna, karan gren yok. Susuyor. Gz kapaklan sinik. Ne alr eniten iki apartmann kapclndan? Bir sre daha susuyor. Peki ama neden susuyor ikide bir? kierden drt yz! diyor sonra. Eiyor ban yere. Bir sre yle durup arabaya yryor. Saate bakyorum. Ben de yryorum. Gzlerimiz aynada buluuyor gene. kierden drt yzn kck sfrlar dolayor gzlerinde. Ellerini direksiyona koyup bekliyor. amar bulak, iki yz de ablam dorultur, alt yz! diyor. Fena para deildir onlara. Benim stanbul'daki evin iki gnlk harc. diyorum, iimden Ni'yi geiriyorum. Sabah gzlerime sabun kard oynarken banyoda. Beni sabun-lad, odu uzun uzun. Sonra duu atk bir sre. Ilk sularn altnda ptk biribirimizi. Havlularla silindik. Bornozlara brnp ktk. Asl'nn dersleri nasl kolejde? yi... iyiydi ama birka aydr bir duraklama var kzda. Yatl verdim diye bir burkulma belki. Bilmiyorum. Bana kar bir deime seziyorum davranlarnda. Bakp bakp bir eyler buluyor gibi... Duyarl kadndr Ni. Kerim saatine bakyor. Gzlerimiz buluuyor aynada. Yeenlerin okumas iyi mi? diyorum. Var ikier er krklar! retmenlerin dini iman yok efendim? stanbul'da benimkiler de ikier er krk getiriyor her karne... Seninkilerin benizleri de yeenlerinki gibi mi Kerim? Benimkiler yediklerini inkr ederler hep! Birden aklm karma gidiyor. Gittike kilo alr. Byr gerdan gbei. Perhiz stne perhiz. Kantar, korse... Ni'nin vcudu ne gzeldir yle! Balk eti! Yer, doyurur gzelce karnn. Sonra alr eline bezleri, arpa arpa siler demeyi, taban... Karn zayf mdr Kerim? Gzlerimiz aynada... Sr arabay haydi. diyorum. Sryor. Kadnlarn ii zor aslnda. diyor Prevan-toryum'un oralardan inerken. ki sefer ocuk aldrdk. Ne olsa sarsyor kadn... Vali Reitbey Caddesine sreceksin arabay. diyorum. Amerikan Elilii'nin nnden geiyoruz. Kuulu Park'n yanndaki ataldan ilerliyor araba. Saate bakyorum. Var daha. Biraz acele mi ettik, ne? diyor Kerim. Ekliyor: sterseniz bir ankaya yapalm, ha? Aynada gzn bulup: Yap! diyorum. Dknt arabalar hzla geerek yokuu kyoruz. Amerikan Subay Kulbnn oraya gelince durmak istiyor Kerim. Bover, 14 Mays'a doru sr. diyorum. Boylu Sokaktan, Esat'tan iner geliriz. diyorum. Boylu Sokak'tan iniyoruz. Yava! diyorum Kerim'e. ki yakaya gzel evler yapmlar. Zenci hanmlar gryorum pencerelerden ierde, dudaklarn boyamlar. Sonra belleri kopacak kadar incelmi sarnlar... Buralar hep Amerikanlarn diyor Kerim, ocuklarn otobslerle okula gtryorlar! Esat'a giriyoruz. Blcinli kzlar sokaklara kmlar hep. Srtlarndaki obanlar da ok moda oldu. Dkknlar, berberler, kadn berberleri... Dkknlarda ngilizce levhalar. Kiralklarda For ren'ler, To /efler... Akay'dan iniyoruz. Hodere'ye kvrlyoruz. O yksek yapnn nndeyiz. Pencerelerin btn perdeleri ak. Tral zenci kafalar. Birer j gmlekle grnyorlar ierde. Gzlerini buluyorum Kerim'in. Hzl srme! diyorum. Yapnn nnde USA ordu 22 23 tat aralar. Bir erzak arabas gelip yanayor, kocaman... Ben bu conni\er\ hi sevmiyorum efendim! diyor, birden. Gzlerimiz buluuyor aynada. yi insanlardr ou. diyorum. Sen bakma gazetelerin yazdna. Onlarn hepsi kkrtma. Yok insan ezmi, yok kadn kapatm. Kaza bu olum, olur. Yava sr arabay. Kadna kza gelince... Elimi kaldrp iki parmam birbirine srtyorum. Para! diyorum. Parann etkisi! Ama kapattrmasnlar kendilerini, gzleri kr m? Gzlerimiz gene buluuyor. Glyor Kerim. Glen dudaklarnn stnde byklarn

11

gryorum. Herkeste Amerikan eya tutkusu! Naylon dona, tergal etee hevesleniyorlar. Kzlara bluz, blucin... Bizimkilere de kzyorum yani! Misuri diye bir zrhl gelmiti. Askerim o zaman. Alayn ofrym. Denizde, karada birliklerle karladk Amerikan bahriyelilerini. Vali bir nutuk syledi. iekler, elenkler. Her yere bayraklar asld. Bilmem ka pare top al-tlar. Bir hafta sreyle bizim halk kuyrua girdi ki, 25 kuru verip zrhly grsn! Halk, yirmi be kurua zrhl grrken, idareciler de Abanoz'u yeniden badana ettirip boyattlar. Hemi de sermaye kzlar muayeneden geirtip, kaplar yerlilere kapattlar ki, yalnz Amerikan bahriyelileri girebilir. Be/ byle ilere ok kzarm efendim! Aynada gzleri... Abanoz'u ben kapatmm gibi bakyor yzme. Peki, su kimin? Amerika'nn bir byk gemisi gelmi, gelir. Niye vali kp nutuk ekiyor? Niye iek, elenk, yirmi be kuru alp kuyruk oluyorsun? Niye boya, badana, Abanoz'u kapatyorsun? Deil mi ama imdi? Amerikanlar ok kurnaz. Ne yapyorlar, tutup bir hindi gnderiyorlar; uaa bindirip... Evet, esprisi var. ngilizcede hindi demek, Trkiye anlamna geliyor. Herif bir cemile yapyor, ne var bunda? Gndermesin! Ondan hindi isteyen yok! 24 Durdur arabay. Beri bak, istersen durma buralarda. leye kadar gez toz. On ikide, yarmda burda ol, yeter. Gzlerini indirdi Kerim. inin sakl duygularn tarm gibi bir pimanla dtn grdm. ok konutum. diye kendine buuz ediyordu. Beri bak, kzma kendine, Kerim. Kzyorum. dedi usulca. Connilere de kzma. nsann hepsi insan. Con-niler de insan. Ka yllk bir mr iin geliyoruz u dnyaya, dnsene. Herkes geip gidecek. Conni de gidecek, sen de, ben de... kt, arabann kapsn at. Ben de ktm arabadan. Yzme yiyecek gibi, beni ldrecek gibi bakyordu. Elimi kaldrp 'haydi' iareti yaptm. Kara, kk antam aldm. Pabularm boyal, gmleim temiz, iimin frtnalarn dindirmiim., yryorum. Saat 9.45 olmu. Pabularm gcrdyor. Aid Mission to the Government of Turkey levhas. Sar pirin stne kara yazlar. Birbirine uzanm iki kol var. Kollarda bayraklar, tokalayorlar. Melih Dalyan, kapdan girdi, sola yrd. Krk sekiz elli yldzl bayraklar duvarlarda. Salt Lake Oity'nin bir fotoraf. Mr. President'n bir fotoraf. Pittsburg'daki elik fabrikalarndan birka fotoraf. nformation'daki bykh adam ban dndrp bakt. Melih Dalyan yaklat. Adam, yardm edip edemeyeceini sordu. Melih Dalyan: Mr. Boger'le greceim. dedi usulca. Her hangi bir appointment? 9.50 iin kararlatrdk. Adnz, ltfen? Melih Dalyan. Dal-yan? Evet. Yazd. Odasn biliyor musunuz? 25 Biliyorum. Buyrun yleyse. Yrd. Bykl adam telefonu evirdi. Nancy'-ye Mr. Dalyan'n geldiini syledi. Ben bunlarn nesini sevmem biliyor musun Kerim? dedim kendi kendime, merdivenleri karken. Ofislerindeki bu pipo kokusunu sevmem! Deilse, kibar insanlardr. Terbiyelidirler. Drt yl kaldm Amerika'da. Yemeklerine, ikilerine, kadnlarna altm. Ama pipo kokularna alamadm... Dzenli alrlar. Rahatlarnn dkndrler. En basitinden, iecek suyu al. Her merdiven banda bir suluk, bak! Soutal! Kt bardaklardan ierler. Sonra, ay Break, Kahve Break... ay da souk ierler. ine buz katp... avdar sapyle ierler. avdar saplar kt klflarda sakldr. Temizlik akar hepsinden. Ulan, bizde mdrn ensesi tyldr be! Dairelerimizde

12

kadnlar kokar. Bunlar her gn ykanrlar. Ama, u pipo kokusu... Nancy kapya kt ben girerken. Gzel kzd. Bilirdim. Gzlerinin n taze incir renginde mordur. Mor soan gibidir. Esmer gzelidir. Boy, bel yerindedir. Dalyan gibidir. Merserize bir bluz srtnda. Dar eteklik giymi. Gslerini ok kaldrm yukar. El sktk. Hal hatr sorduk. ten mi, yapmack m bilmem, ok gld. Beni iyi grdn syledi. nm sra yrd. Drt be kzn alt bir odadan getik. Duvarlar elik dolap. Kzlarn nnde elik masalar ta Amerika'dan getirilmi. Neden bu kzlar, bu kadar bol srnyorlar o zkkmlar? Yerli kzlar da var ilerinde, ksa boylu. Mr. Boger ayaa kalkt, kt masadan. Odann ortasnda tokalatk. Kendisini Washington'dan tanrm. yi bir ekonomisttir. Doktoras da vardr. Trkiye problemlerini ksa zamanda Trk ekonomistlerinden daha iyi anlamtr. Trkiye'de yaptr-i aratrmalar Amerika'da baslm. Kongre Kitap-l'nn kataloguna alnmtr... Hal hatr sorutuk. Nancy de dikiliyor. Mr. Boger'e ok yakn dikiliyor. Chicago ile Denver aras bir hava yolculuunda tand bunu. Bir gzel hostes, bir gzel uan kzd 26 o zaman. San Francisco'ya doru yola devam eden uak, ertesi gn, Denver'e geri geldi. Nancy, haftalk iznini Denver'de geirdi. Denver Hilton'da birbirlerini tattlar ilk. Nancy tatl kz. Mr. Boger de iyi. Uraa didine Nancy'yi Ankara'ya aldrabildi iki yl nce. Daha nce geldi gitti Yeilky'e, Esenboa'ya. ok frsat kyordu. Mr. Boger, karsna telefon ediyor, yada not yolluyordu: An bir lzum. Malzeme devir protokol iin stanbul'a gidiyorum, honey! Nancy tatl kzdr, devir protokol ikier er gn sryordu her seferinde. stanbul, Abant, Akakoca... yurdun gzel yerlerinde seviiyorlard... imdi, Mr. Boger'in sekreteridir. Mr. Boger'in kars, sk sk home sick olur. Atlar uaa, Ohio! Bir gitti mi, alt ay! Dnyann tadn karan akllardandr. Mr. Boger ve onunla birlikte Naney... Nancy'ye zahmetimiz olmayacak sanrm. dedim Mr^ Boger'e. yle mi? Gidebilirsin Nancy. Ortadaki kk masann bana oturmadan birer cup kahve syledi Mr. Boger. antam atm. O da birtakm dosyalar hazrlatm zaten. Firmamzn tekliflerini aklamaya baladm... ki, bunlar henz taslaklar halindedir. Bir redaksiyon gereklidir zerinde ki... onu Mr. Boger'le birlikte yapacaz. Yani bir ksmn onunla birlikte, kalan ksmn da yardmclarndan biriyle... Aslna baklrsa ben bu ilerden zevk almam fazla. Ben kadnlardan zevk alrm en ok. Sevdiim kadnla birlikte kuytularda dinlenmekten, denizlere girmkten... ama insana bir i lzm. Bunun iin de ahbap lzm. Ahbaplarn hatrn ho tutmak lzm... ki, Mr. Boger, Boazii'ni ok sever. Nancy de adalar, Burgaz' ister. Bir aylna bir kk bulmak baz yazlar zor olur. Araya bizim ocuklardan biri girerse zorluk hemen kalkve-rir. Bir iyilik ettin mi, karlnda be iyilik gelir. Nancy gzel kzdr. On ikiye kadar altk Mr. Boger'le. On ikide kalktk. Ayakta gnlk olaylar konutuk biraz. Mr. Boger, yaplmakta olan yardmn ekonomi, eitim, tarm ve ordudaki etki derecesi zerinde beliren 27 yeni tartmalar hakknda ne dndm renmek istiyordu. nce konumak istemedim. Sayd alanlar kapsayacak bir aklama yapmann zor olduunu syledim. Ama kk bir iki grm akladm. Genel olarak, insanlar, yardm eden, yardm edilen diye ikiye ayrmada temel bir yanllk olduunu belirttim. Yardm edende ister istemez bir stnlk, yardm edilende ister istemez bir eksiklik... Bu temel yanllktan dolay yardm greni memnun etmenin zorluunu anlattm. nsan ilikiler, pek tabi olarak karlkl karlara dayaldr. Yardm etmek suretiyle milyonlarca dolar fedakrlkta bulunan bir millet, buna karlk o lkede baz karlar edinmeli ki, yardm etme takatini koruyabilsin. Bilmem anlatabiliyor muyum? Yardm, geri kalm memleketlerin yer alt ve yer st potansiyelini iletmek iin mutlu bir balang olmaldr... Mr. Boger, sylediklerime katld. Tartmay, yemekte srdrmeye karar verdik. Bulvar Palas'a bir telefon edip masa ayrmalarn syledim. Kerim bekliyordu aada. Mr. Boger kendi arabasn teklif etti. Ben de benimkini. Mr.

13

Boger'-inkine bindik. Mr. Boger, bendeki araba kullanma korkusunu anlamadn syledi. Ben de onun hi durmadan pipo imesini anlamadm geirdim kafamdan, ama sylemedim. Arabann iini doldurdu gene. Dars souk diye cam da kapatt. Bulvar Palas'ta yemekler iyidir. Temizdir. Mteriler de temizdir. Zaten mterilerin yzde doksan yabancdr. adamlardr. yemekleri yenir burda okluk. Yani bizimki gibi... Garson Necati, Melih Beyle Mr. Boger'e baka emirleri olup olmadn sordu. Yeniden martini sylediler. Melih Dalyan, kabak tatls sormak istiyordu, ama hemen boverdi. Ni'nin piirdiklerine kamaz hi biri! Ne bozaym azmn tadn! dedi iinden. 28 Mr. Boger, piposunu ateledi. Necati'ye yol verdiler. unun dumann yzme yzme savurmasa ok iyi! 'Duman duman keser' diye habire Yeni Harman iiyorum. Dumanm da onun yzne savuruyorum. Ama, anlad yok. Neyse! Byle gidecek bu. Gidecek ve piponun pis kokusu sama bama, giysilerime sinecek. Bana olanlar, Ni'ye de olacak! Mr. Boger, tepki belirtileri ne dnd gene. Amerikan firmalarna engel karan yksek yetkililerden sz at. Dostumun bir basn altnda kvrandn seziyordum. Skntsn aklamaktan ekiniyordu galiba biraz. Seimler geliyor! dedim usulca. yi alrsak, salayacamz ounluk her eyi dzeltir. Bunlar mesele deil bence. O zaman Ball Tasans'm da kolaylkla kartabiliriz. Petrol tasarsn demek istiyorum yani. Madenler iin de harekete geeriz. imdiki mevzuatta kstlama ok. Bunlarn hepsi oy ounluuyle baarlacak iler. Asl problem bakadr. Mr. Boger, bir duman daha savurdu: Sizce asl problem nedir? Asl problem... dedim, ben de sigaram sa-vurdum yzne. Buras bir kyler lkesidir, Mr. Boger! Ve Ankara bir kyler bakentidir. Yzde seksen gibi bir oranla kar kar bulunuyoruz. Bilmem anlatabiliyor muyum? I know this! dedi Mr. Boger. Durum, btn underdeveloped lkelerde ayndr. lkel tarm aralar kullanlr. Ve azgelimi lke ekonomileri, birer kapal ekonomidirler. ki aldm bir yudum: Cok traktr geldi birka yldr, ama hepsi de byk tarla sahiplerinin eline geti! Elimizde bunlarla ilgili istatistikler var. dedi Mr. Boger. Gene sigaram savurdum: Yarclar ve hi tarlas olmayanlar, kyleri brakp kentlere geldiler. 29 Bakentin ve teki kentlerin drt yann gecekondular sard. I know this! dedi Mr. Boger. Martini ald bir yudum: Elimizde uzmanlarn yapt bilimsel aratrmalar var. That is the problemh dedim, sigaram ben de savurdum. Btn kylerde, buna benzer grnr grnmez sebeplerden, bir rahatszlk var. Bu rahatszlk bir tepki yaratabilir. Byle bir tepki, iki lke arasndaki iliklere ters bir etki yapabilir. Gerdan sarkt. Piposundan duman savurdu. arap ald: yi anlamadm bunu. dedi. Gayet basit halbuki! dedim. Kylerdeki rahatszlk, onlar yollara dryor. Akn akn geliyorlar. Kapclk, satclk... i alan yok. ok insan geliyor, az i var. Alk ve benzeri skntlar insanlar baka trl dndrebilir. Evet? dedi gzlerini bytp. Bir yudum martini aldm: Gayet ak olarak biliyoruz ki, bir de sol akmlar var lkede. Byk isiz gruplarnn kentlerde toplanmas, sol akmlarn iini kolaylatrr. nsanlar u sonuca ulaabilir: 'Btn bunlar, Amerikallar yznden oluyor...' Doru deil ama! dedi. Sinirlenerek piposunu savurdu. Our goal is... gelimemi lkelerin ekonomilerini kalkndrmak. Balamak. Baarl rnekler koymak ortaya. Teknolojinin getirdii yeni imknlar nlerine seriyoruz. Piposunu bir daha savurdu. Necati'yi ardm iaretle. Elindeki mendili gs cebine koyup geldi. Martini syledim. Kl tabaklarn deitirip gitti. Az sonra ikileri getirdi. Maden suyu ekledim stlerine. imdiye kadar yaplanlar, Ankara stanbul'da, ok ok Adana zmir'de, belli evrelerin

14

gelimesine yarad. Halbuki sylyorum size: Buras bir kyler lkesidir. Ltfen buraya dikkat buyurun... Mr. Boger iki ald: Kyler iin, ky okullar iin de ok gayretlerimiz var. Geni apl bir Beslenme Projesi uyguluyoruz. Drt milyon ocua sttozu, paket peyniri, ya ve un veriyoruz. Ankara'da kur50 duumuz iki merkezde, okullar iin Audio - Visual ve Printed Materials gelitiriyoruz. Martini aldm: Bunlarn ap hakknda bir bilgim yok! dedim. Ama yirmi milyondan fazla kyly, ocuklara verilen birer bardak stle, birer ikier resimle avutmak zordur. Bileindeki saate bakt, sonra piposunu savurdu yzme: Radyolarda effective ktle yaynlar yaptryoruz. Televizyon Projesi iin de almalarmz var. Birtakm Trk personelini seip teknisyen yetitirmek zere, niversitelerimize yolladk. Bunlar iin geni masraflar yapyoruz. Piposunu bir daha savurdu. Sigaram savurdum ben de: Btn bunlara bir diyeceim yok! dedim Ama Trk kyls topraa baldr. Durdum: Dediim gibi, rahatszlk balamtr. Kyly topranda tutacak areler dnmek gerekir. Piposunu kl tabana boaltt: Bugne kadar bir yanllk yapldn syleyebilir misiniz? Gzn gzme iyice dikti. Syleyemem. dedim. Yaplan yaplmtr. Devam da edecektir. Bunlarn yan sra, kyler in de bir eyler dnlse iyi olur. Gzlerini indirdi gzlerimden: Have to think about it... Dnmek gerek... Gnln almak gerek kylnn! dedim. lerde doacak tepkileri imdiden nlemek gerek! Bir aratrma yapsak olur mu acaba? Ne gibi bir aratrma? Kylnn eilimlerini anlamak iin... Sigaram savurdum: Zordur bu. dedim. Soracanz soruya doru cevap alamazsnz kylden. Kimse alamamtr. Biraz biliyorum bunu. Ekonomisi kapal olann gnl de kapal oluyor. dedim. Birtakm tarih gerekleri de var tabi ortada. Biliyorum bunu da. dedi Mr. Boger. Saatime baktm: zetlemek gerekirse... dedim, Giriilen teebbsler ve lkelerimiz arasnda31 ki dostluk deerlidir. Bunlar korumak iin memlekete, yani kylere eilmek gerek... ncil'de bir cmle vardr. dedi. Mr. Boger. nsanolunun gururu, almas en zor dadr. hayatnn zikzaklar... dedim. Bazen kendi gururumuz da bize engel olur. Yzne baktm. Gururumuzdan gerektii kadar vermek mmkndr. dedi. Krdan alp dilerini kurcalad. Necati'den hesab istedim. Mr. Boger, piposunu dolduruyordu yeniden. Hesab nme ektim. Para karyordum, atld: Msaade etmez misiniz? Siz msaade ederseniz memnun olurum. dedim. karp bir yzlk koydum. st kalsn. dedim Necati selm akp gitti. Bir Yeni Harman yaktm. 'Bu konuda biraz daha konuabilsek iyi olur. Elbet! dedim. Birka gn Ankara'daym. Ni'de kalyorum, Nancy biliyor. Birka gn erken olur. dedi. Baka bir geliinizde belki., yada., birka gn iinde Ni ile Nancy'yi alp karz bir gece. ok memnun olurum. dedim. iftlie yada Yeldeirmeni'ne gideriz... Piposunu savurdu yzme: Uzmanlar arp bir toplant yaparm ofiste. Bu konuda we have to think... Ben de sigaram savurdum yzne: En dorusu bu olur. Uzmanlar ok yol bulurlar. Tabi! dedi ok teekkrler bu gzel yemek iin! Sigaray kl tabana bastm: Ben teekkr ederim, afiyet olsun! dedim.

15

Necati, ikimizi de selmlad karken. teki garsonlar da selmladlar. Darda hava lm. Yerdeki kar eriyor bir utan. Arabaya varmadan to-kalap ayrldk. Kerim, arabay TMO'nun nnden, Emekli Sand'nn stnden srd. Bakanlklarn merdivenlerinden elleri kara antal, papyon kravatl uz32 manlar inip kyorlard. Uzmanlarn hepsi de Amerikal ve gzlklyd. Polis Enstits'nn oradan Genlik addesi'ne girdik. Boger, makul adam! dedim kendi kendi-kendime. Sonra, Makul adam... diye mrldandm, Kerim'le gzlerimiz bulutu gene aynada. Mr. Boger makul adam. diye akladm ksaca. Anlamadm. der gibi gzlerini belertti Kerim. Arabay yeil apartmann nne ekti. nsanolunun gururu almas en zor dadr! cmlesi gelip geti kafamdan. Yarn leye kadar serbestsin. Ablanlara gidersin. ocuklar gezdirirsin.. dedim. Saolun! dedi ksaca. Paraca naslsn? dedim. Ban edi: Var. dedi, sustu. karp bir yzlk verdim. Usulca ald, ceket cebine brakt. Kapcnn kars duvarn dibine bir uval atp oturmutu. Yn eriyordu kirmanla. Kyl entarisi dizlerini rtyordu. Gkyz almt. Gn vuruyordu yerlere. anm oraya oturup bir gnelemek, kapcnn karsyle bir konumak, bir konumak istedi. Ama, Ni bekliyordu yukarda. Bir scak havann iine dalp merdivenleri ktm. Saat kl klna t. Uzmanlarla bir toplant yaparm. cmlesi geti kafamdan Boger'in. Sonra, Ni'nin anm seni kapatmak istiyor, biliyor musun? cmlesi. Zile basmadm. Kapy tklattm usul usul. Ayak sesleri kotu geldi abucak. Oh! Ne gzel havas var! Ne gzel kokusu var! Nancy, sa yannda oturuyordu Mr. Boger'in. Steno ile not tutuyordu. Toplant masasnda on kii vard. Mr. Boger, masann bir uundayd. Herkesin nnde birer kahve kab duruyordu. Mr. Boger, konumalar ynetirken Nancy'nin profiline dalyordu. Gzlerinin nndeki mor incirleri gremiyordu. 33 Vali Reitbey Caddesindeki ofiste yaplan toplantlar, bir kere yoluna girdi mi, konumalar kendi kendine oluur giderdi. Aid Mission to the Goverment of Turkey'de grevli Amerikal ve Trklerin hepsinin zellii belliydi. Uzatan uzatrd sz ele geirince. Ksa kesen ksa keserdi. Susan susard. imdi, Dr. Larson konuuyordu. Dr. Larson, Trkiye'deki btn kylerin gnln alacak bir proje uygulamann zorluklarn anlatyordu. Tarm, Salk, Eitim, Ev Ekonomisi diyordu. Ben arada bir kulak verip, sonra Nancy'ye dalyordum. gn sonra, Nancy'nin ya gn geliyor. Karm Ohio'da, anasnn yannda! Nancy diyor ki, ten sonra, ofiste formal bir parti yaparz. Partiden sonra, en ge sekizde filan birbirimizin oluruz! Trk arkada Mr. Canata sz istiyor admla ararak. Srada bakas var m, yok mu? Nancy'ye bakyorum. Nancy, Mrs. Taylor'n adini gsteriyor. Bir dakika Mr. Canata, sizden nce Mrs. Taylor sz istedi... diyorum. Mrs. Taylor glerek atlyor: Konutum ben Mr. Boger! diyor. Bozulup Nancy'ye bakyorum. Nancy de bozuluyor. Nelere dald kimbilir o da? Ben bir daha sz istediniz sandmd! diye dzeltmeye alyor. Hayr! diyor Mrs. Taylor. O halde sz sizin Mr. Canata! diyorum. Mr. Canata, British ngilizcesiyle konuuyor. Tek Trk odur aramzda. Konumasn ilgiyle dinlemek istiyorum. Dalmamak iin gzlerini Nancy'den ayrp hep Mr. Canata'nn yzne bakyorum. Kelebek kiravati, sinek^by var. Bizimkilerin akllar gzlerindedir! diyor Mr. Canata. Bunun, gzel bir Trk atasz olduunu belirtiyor. Sz arasnda ataszlerinin toplanmasn, deerlendirilmesini, bunun iin bir enstitnn kurulmasn ne sryor. Neyse... diyor sonra. Bu probleme bir are olmak zere, kylere, byle... yani demek istiyorum ki, kyllerin gzne arpacak bir ey iletmek, akla gelen yollardan biri olabilir. Esmer yzne Hintlilerinkine benzer bir anlam gelip oturuyor bir ara.

16

Hayvard'da Hintli arkadalarm vard benim. Becerikli ocuklard. Aklm toplamak iin Hintli arkadalarm brakyorum hemen. Pipomdaki kalntlar kl tabana boaltyorum. Yeniden ttn basyorum. Kibrit akp ateliyorum. Nancy bir Pall Mall yakyor. Arkadalarmn bu yndeki tekliflerini sylemeleri daha faydal olur. diyor Mr. Canata. Teekkr edip szn bitiriyor. Mrs. Taylor: Her halde en iyisi budur. diyor. yleyse arkadalardan teklif getirmelerini rica ediyorum. Teklifleri ayr ayr kda yaz istersen Nancy! diyorum. Nancy, gene yzn bana eviriyor. Glmsyor. Yayn ve Tantma uzman Lora sz istiyor, Konu Lora! diyorum. Lora, Benim teklifim u ki... diye balyor, sigarasn yakp bir nefes ekiyor. Trk-Amerikan ibirliini sembolize eden, idraki kolay duvar afileri hazrlamak... Aid Mission to the Government of Turkey semboln de bu afilerin bir yerine eklemek... gzel bir ey olur... Teekkr ederim Lora! diyorum. Jerry Goodman sz istiyor: Trk kylerinde odalar ve kahveler olduunu hepimiz biliyoruz. Trk ve Amerikan devlet bakanlarnn resimlerini bastrsak, iki devletin bayraklaryle yanlarn sslesek, bunlar ereveletip kahvelere astr-sak... bu da faydal olabilir! Bir sessizlik kyor toplantya. Belki sessizlik bozulsun, belki Nancy bana baksn diye, Yazdn m bunu Nancy? diyorum. Ban evirip Yazdm. diyor. Sessizlik sryor. Baka bir teklifim benim... diyor Lora, Kolay anlalr, resimli brorler, kitapklar bastrmak. Trk-Amerikan ibirliinin salad, salayaca faydalan sralamak... 34 35 Agricultural Branch'tan Willy, koyuern ounlukla okuma yazma bilmediklerini ne sryor. Lora zr diliyor. Willy'den kendi teklifini soruyorum. Syleyeceim. diyor Willy. Anadolu'da klar var. Onlar iirler yaratyorlar, saz alyorlar. Ve besteliyorlar bu iirleri. Sylyorlar her yerde. Ben diyorum ki, aalm bir yarma. Prize olarak nemlice paralar koyalm. Bunlar Trk - Amerikan ibirliine indirect vgler yapsnlar. Gezdirelim bunlar kylerde filan. Hem alsnlar, hem sylesinler... Willy'ye teekkr ediyorum. Nancy, teklifi yazyor. Birden, Dr. Larson- atlp, Bunlarn hepsi geiip geici eyler. Daha kalc, daha effective i'er dnemez miyiz? diyor. Ne gibi mesel? diyorum. Mesel yle. diyor Dr. Larson. Biliyoruz ki, kyller dindar insanlardr. Ve hemen hepsi Mslman. Kuran'dan drt be para bastrarak bunlar birer kit haline getirip ky camilerinde datsak... daha iyi olmaz m? Ne kadar bastrabiliriz bu kitaplardan? diye soruyorum. Yz bin, iki yz bin! diyor Dr. Larson. Evet. diyorum. Bu kadar bastrabiliriz ama etkisi ne olur, bilmiyorum, Education Division'dan Mr. Buckley, Benim bir teklifim var, diyor. Teklifim, Dr. Larson'n tekifine biraz yakn. Christmas gelince, kylerin muhtarlarna ve retmenlerine birer turkey (hindi) gnderebiliriz. yi bir jest olur. Mr. Buckley'ye teekkr ediyorum. Baka teklif olup olmadn soruyorum. Sz isteyen kmyor. Mr. Canata ile gz gze geliyoruz. Ne dersiniz bu tekliflere Mr. Canata? diyorum. Anlatlmas ve anlalmas zor bir dnce okuyorum yznde. Well... diyor. Bunlarn hepsi biraz yzeyde iler gibi grnyor bana! Yani bunlar yaptf olacamzdan emin deilim. Geri ben 'Kylnn akl gzndedir, onun gzne arpacak bir i yapalm' dedim, ama bunu derken mspet bir i kastettim. 'Mspet i' derken ardakalarm incit-timse zr dierim. Yani ne gibi mspet i, Mr. Canata? diye soruyorum. Well.. diyor Mr. Canata gene. yle bir i ki, iyi bir rnek olsun. Kyller bu rnei alsn, oaltsn. yi bilirim ki, onlar bu konularda ok kadirinastrlar. yi bir ii, iyi bir rnei

17

unutmazlar. Birisi kye iyi bir armut oinsi, kavun cinsi getirse, getirenin ad hemen o armuda, o kavuna verilir. Bir rnek verebilir misiniz Mr. Canata? te rnek... Yani derler ki, Paa Kavunu, nk onu kye, Paa diye biri getirmitir. Yani, kavunun tohumunu demek istiyorum. Derler ki, Aziz Armudu. Demek ki, o armudun asn da Aziz adnda biri getirmi... Eveeeet... Yani, imdi ne teklif ediyorsunuz sonu olarak? __ Diyorum ki, kye bir kavun tohumu, bir armut as gtrmek olmaz elbet. Koskoca USA, bir Trk kyne iyilik yapacaksa, adna yakr bir iyilik yapmaldr. Evet, ok doru! diyorum. Ama ne yaplabilir? Her zaman yaayacak ve anlacak bir i, bir iyilik... Mr. Canata: Msaade ederseniz aklayacam. diyor. Trkiye'de 40.000 ky var yuvarlak hesap. Bilindii gibi, buralarda kapal ekonomi ve ilkel tarm yaygn. Hayvanclk gelitirilmek ister. Tarla Tarm, Eitim, Salk, Ev Ekonomisi gelitirilmek ister. imdi 40.000 kyn hepsinde bu saydklarm ele alamayz. Buna olanak yok. Ama baz blgeler iin yollara yakn yerlerde ve mesel merkez durumunda olan kylerde, byle ok ynl gelitirme 36 37 projeleri uygulayabiliriz. k agzua uu\av ^r <--ip ie balayabiliriz. Yani bir eit demonstration kyleri demek istiyorsunuz, deil mi Mr. Canata? diye soruyorum. Evet! diyor. Bu kyleri amacmza uygun olarak seebilirsek, baarlan ileri tantc yaynlar da yaparz. nanyorum ki, bu ok daha effective olur. Nancy, Good!. diye baryor birden samda. Bu ok iyi! Ne dersiniz Dr. Larson? diye soruyorum. Dr. Larson, Ky saysn az tutmal. State Department ok geni bir proje iin gerekli finansman vermez belki. Fakat esas olarak Mr. Canata'-nn teklifi iyi bir tekliftir. Kk bir uygulama yapabiliriz. Mesel sadece iki ky alrz ele. Eer bu iki kyde baarl olursak, kylerin saysn artrrz. Balangta ly byk tutmak zararldr, fe-sult mspet olmazsa, btn lkenin nnde zor duruma deriz. Siz byle dnyorsunuz yani? dedim Dr. Larson'a. Evet! dedi. stnde biraz daha durup teklifi olgunlatrmamz faydal olur. Willy, Teklif ok ilgin! dedi. Bir pilot proje deneyeceiz, anladma gre. Onun ipin nce tek ky esasnda anlaalm. Baarnn biri de bir, bei de bir. Kk toplumlarda mthi bir communication circle' olduunu biliyoruz. Bizim bir kydeki baarmz az sonra her kyde duyulacak ve effective olacaktr. imdi iki deil, bir ky seelim. Mr. Buckley: nce, kyn seiminde kullanacamz lleri bulsak daha iyi olur. dedi. Nancy, gzerini yzme dikti. Kendimi abuk toparladm. Ama, teklifin esas kabul edildi mi, edilmedi mi? nce bunu bilelim. dedim. State Department's yazmadan noe, yerli Bakanlklarla da grmek gerek tabi. Kar gr olan arkada varsa ltfen konusun. Yoksa Mr. Buck38 kullanacamz esas ller neer osurr Lora, Yola yakn bir ky olmal, dedi ilk olarak. Nancy'ye dndm: lleri yazyorsun, deil mi Nancy? dedim. Bakt: Yazyorum.dedi. Gene Lora, teki kylerin zelliklerini tayan, tipik bir ky olmal. dedi. Mrs. Taylor, Hayvanclk, Tarla Tarm, Aalandrma, Eitim, Salk ve Ev Ekonomisi bakmlarndan, yardma gerekten muhta bir ky olmal. dedi. Jerry Goodman: Ben, seilecek kyn Ankara'ya yakn olmasn gerekli buluyorum. diye atld. Sk sk inceleme ve gzlem yaparz. Ayrca bu i, State Departments ok

18

ilgilendirecektir. Vereceimiz raporlar meraklarn ekecek, kalkp bu ky grmee geleceklerdir. Bundan baka, malzeme tama bakmndan da yaknln faydas byktr... Nancy sigarasn havaya savurdu: Well... yle bir ky sein ki, her gn gidip grebilelim. Gidip her hafta piknik yapalm. Deresi ve aalar olsun... dedi glerek. Mrs. Taylor kalkt, duvardaki Trkiye haritasnda Ankara'y buldu. Bir daire izdi evresine: Buralardan bir ky olacak. imdi soruyorum: Glba dolaylarndan olabilir mi? O yandaki kyler aasz. dedi Nancy. Aalarz. dedi Jerry Goodman. Lora atld: Beni dinleyin, ne diyorum: Esen-boa yanlarndan bir ky olabilir. Kalkt, haritaya doru gitti. Mrs. Taylor'n elini itti. Geen yl bir kye gitmitik piknik iin. Aal, dereli bir kyd. nnde bir tepe vard. Ad neydi, ad neydi? Kizil... Kizilos... yle bir eydi ama? Kzlz! diye dzeltti Mr. Canata. Ksa kesmek istedim: Lora'nn teklif ettii ky, Ankara'ya 40 km kadardr. Piknik iin gitmitik. sterseniz, ona yakn kyleri de grrz. Was39 diyorum. Geni bir gereke yazarz. Cevabn mspet olacan sanyorum. Zaten imdi k. Acelesi yok. dedi Mr. Ca-nata. Hemen gidersek sokaklarn amurunda batarz. Pipomdaki kalntlar boalttm. imdi stne birer kahve ielim isterseniz. dedim. Baharla birlikte balarz. Bu i gittike saryor beni. Cok eyler baaracamza inanyorum. yi rnekler brakabiliriz... Gerekten tasar houma gidiyordu. Krk kilometrelik bir yol. Ankara'da daraldka uzanveririz Nancy'yle. Kentten kar temiz hava alrz. Arabay ekip bamz dinleriz. Kahveler geldi, itik. Mr. Canata seviniyordu: yle bir ky kar ki ortaya, Trkiye'de bir tane olur. Biraz durup ekliyordu: Balkanlarda, Orta Douda bir tane olur. Projenin ok baarl olaca imdiden iime douyor. Haydi hayrls... Nancy, tuttuu notlar tarad, dzeltti. Sonra, sigara yakt bir tane. Dnd bana: Kyller ok sevinecek asl! dedi. Informal olarak bir teklifim var, biliyor musunuz? almalara balamadan nce, kyn ve kyllerin birok resimlerini ekelim. lerde ne kadar yol alm olduumuzu anlarz. Ayrca eitli sergiler aabiliriz bu resimlerle... Nancy'yle baktk. Gzlerini grdm gene. imde kudurganlklar uyand. Toplanty kapattm. Akamn kp gelmesini bekledim; mor gzl gzel aksamn... Washington'a gnderilecek raporu hemen yazd Mr. Boger. Alt sayfalk bir nrapordu. Henz ky seimi kesinlememiti. in amac, ayrntlar, sresi ve finansman iin yuvarlak szler ve saylar kulland. State Department's gidecek raporun yazsn Bykeli imzalad. Sonra, Melih Dalyan'la bulutular. Nancy ile Ni'yi alarak iftlik'te akam yemei yediler. Oradan bir gece kulbne gelip 40 Ancak iin iyi reklam edilmesini de gerekli buluyordu. Washington'un karl tez geldi. Projenin esasn kabul ediyorlard. Gerektii zaman baka underdeveloped lkelerde alm tecrbeli uzmanlardan gnderebileceklerdi. Washington'un bu karl, Aid Mission to the Government of Turkev'-deki ilgilileri sevindirdi. Bir telefon konumasnda haberi renince Melih Dalyan da sevindi. Nancy'nin ya gn', dndmz gibi, iten sonra ofiste formal bir parti ile geti. Yedide daldk. Nancy ile ben biraz, sonra ktk. Bize gittik. Telefonu fiten ekmeyi unutmuuz nce. ald ald, amadm. Nany, kendisine bir maid alt from orum. Haftada gn geliyor. Silip spryor. amar, t ve yemek yapyor. Nancy, beeniyor kadn. Fazla giyecek ve yiyeceklerinden veriyor. at pat biraz ngilizce renmi: a little! Trkesinkn ok iyi olduunu sanyorum. Fakat ikimiz de anlamyoruz. Trkenin gzel bir dil olduunu biliyorum. Ne yazk ki renmek iin' zamanmz yok. Nancy de, ben de ok doluyuz. Ofisten yorgun ayrlyoruz. Dinlenmek iin banyo almak, biraz uzanp yatmak gerekiyor. Ohio'daki karm mektuplarn eksik etmiyor hi. Havalar iyi gidiyormu. Akrabalar, arkadalar iyiymi. Biraz daha kalmak istiyormu karm. Mektubuma, ler ok, i arasnda yalnzln farkna varmyorum. stediin kadar kalabilirsin, honey! diye yazdm.

19

Pilot ky iini yerli Bakanlklarla grtk. Dr. Larson, Tarm, Maliye, Salk ve Eitim Bakanlklar ilgilileriyle nce ayr ayr grmeler yapt. Sonra bizim ofiste ortak bir toplant dzenledik. Bir protokol imzaladk. Protokoln birer kopyasn State Departments, Ankara Valiliine ve ubuk Kaymakamlna yolladk. ubuk Kaymakamndan zel bir mektup aldm. Bu ii iyi karladn, proje uygulamas iin elinde ok gzel kyler bulundu41 ay kadar, USA'da bir inceleme gezisi yapm. Bu arada TVA projesini grm. Kaymakama honutluumu bildiren bir karlk yazdm. Pilot ky kararlatrp gerekli n incelemeleri yapmak iin yaknda geleceimizi, gnn ayrca bildireceimizi ekledim. Projenin yrtlmesi iiyle dorudan doruya Dr. Larson ilgilenecek. Mr. Canata'y kendisine bayardmc yaptk. Ayrca btn bran uzmanlar da almalara katlacak. Ve nmzdeki yaz, Trkiye'de genel seimler var. Demokrat Parti kazanacak elbet. Biz, durumumuzu dnerek herhangi bir hareket yapmyoruz. Ama, Melih Dalyan ve arkadalar sk alyorlar. Nancy, gazetelerin ngilizce zetlerini her gn getirip nme koyuyor. Ksaca diyebilirim ki, seimler iin endiem yok. ayet, beklemediimiz bir sonu olursa, ilerimiz biraz zorlar. Ama, eninde sonunda bu zorluklar yeneriz. nk, Cumhuriyetilerde de sz geer dostumuz ok. USA'da okumulardr. Kendilerine trl frsatlar yaratlm, lkemizde uzun geziler yapmlardr. Yanlarnda giden Trkiye'li gazeteciler, dnlerinde bol resimli rportajlar yaynlamlardr. Gazetelerde birok resimleri km, sayemizde daha ok tannmlardr. Trk-Amerikan birliinin ve Marshall P/n/'nn deerini idrak etmektedirler. sterse Cumhuriyetiler kazansn seimi... L GZEL BR KY Kzlz kynn kr bekisi Temelo, Benim iler kzyor artk! dedi. Deneini alp harmlara, ekin aralarna kotu. Toprak kzmaya, ekinler yeermeye balad. Gnde iki sefer dolayor kr bayr. Ekin aralarna mal sryorlar. Kimin ekinine ziyan olsa hemen gelip Temelo'u buluyorlar: Bakmadn, etmedin... Kafa iiriyorlar. Ekin aralarna mal srenler de bu kyn dlleri. Ama, suu kimse stne almyor. Temelo, drt mal kapatsa kzlca kyamet kopuyor. Yal, ar bal bir adamd artk Temelo, Beki olacak hali yoktu. Ama, Muhtar zzet'in ileri zorald. Arada hsmlk var. zzet'i ekemeyenler ayartp eski bekiyi karttlar. Temelo dedi ki, Gene biz insanlmz yapalm! Bak bak, kendine bir beki bulamad demesinler! Bir teneke toprakl budayla, bir teneke toprakl arpaya beki durdu. rk ark yz otuz evden bu kadar zahire eder, allah bereket versin! dedi. Ele gne kar byle konumak eyidir... dedi. Ama tam hkmetin gaytma geip de silh alaca zaman bir terslik kt. Muhtara dediler ki, Bunun ya gemitir, beki olamaz! Yavu sayn efendiler, dilki gibi adamdr, dere geer, da trmanr! Para etmedi. Muhtar da ne yapt? Lan day! dedi. Yazdralm uaklardan birinin adn! Gaytta o grnsn, bekilii sen yap! imdi gencinden bir beki mi douralm kna skna? 42 43 L-t> I I II I I #~ll IIXUIU fU ^v drdk oldu! Amma o da kolay olmad. Dediler: Kendi gelecek! Dediler: Resim ekecek! Dediler: mza tabdik edecek! Dediler: Barmak izi nzm, gelip basacak! Bir kr bekilii bunun taban! zm zm zdler muhtar, beni! En sonu kalkp ubuk'a indim. Oradan bir arabaya bindim. Ankara'ya vardm. Aradm taradm, olan, buldum. Gel olum! dedim. Gtn geldin, amma kyn ii dt sana. Gel u ii gr.. dedim. Ne de olsa benim belimden inmi. Yumuak bal. Ykn yceye ymad. Kyn bir iidir. diye kalkp geldi. Muhtar da benim yol paralarn verdi. Bizim bekilik bylece kesinleti. Zabahlayn kalkp harmlar bir dolatm. Geldim biraz oyalandm, imdi gene gidiyorum.

20

Kyden karken Harabu'un kars ard. Ekmek ediyormu. Sata bir yumurta sdrd, drd yufkann arasna, verdi: Yiyiver giderken! dedi. Harabu'un kars dii kancktr. Kzlndan bilirim. imdiden byle yerini yapar ki, maln davarn kapatmayalm. Alttan glemeyi bilir soyka! Toprak gzelce snyor bir yandan. Kar eridi uup gitti ok oluyor. Ekinleri dersen, eyice serpildi gzlkler. Boylar keklik sinecek oldu. Krlarn tad geliyor. iek imen sard topran yzn. Gzel, cidden gzel kydr bizim Kzlz! Yada bana yle gelir. Olum uam, yaranm yoldam kalkp gittiler Ankara'ya, ben gitmedim. Koparp alamadm kendimi; kaldm amurun tozun iinde. Amma amur toz; gzel kydr. Kn, odalarda toplanrsn, konu ha konu. Yazn alr ban, karsn darlara, sn ha sn. Bahar olunca gn adamn belini ban kzdrr. Otlar soanlar yee-rir. Karakavuklar, kuzukulaklarn, yemlikleri kazar gelirsin, atarsn bir anak sirkenin iine, bulgur pilavnn yannda yirsin. Karlar da akamlar ot a- biirirler. Sevdiin, altn yimeklerle karn doyurmak gibisi var mdr? Ekinler ok zarpl bu yl. Gzlkler panal 44 L Yldz arpas dedin mi krk be gnde yetiir. Bizim topramz scaktr, getirir. Biraz ot olur, skar ekini amma, bir fazla gayrat eder komular. Bir fazla srnce ot olmaz. Grdm bebelere kyorum: Ulan dikkatli bakn mallara! Ekinleri yidirmeyin! Furdum mu ykarm sizi! Korksunlar biraz. Balarnda her zaman beki varm gibi dikkat etsinler. Deilse ba m olur bunlarla? Bir oyuna daldlar m... Grdm komulara birer selm atyorum. Bir iki izi yryorum iftin yan sra onlarla. Toprak, ince ince devriliyor sabahn demirinden. Yr-dke keyfim geliyor. Tarla tapan zayftr benim kendimde. Deilse, seksen yana girsem de topran tadna doyamam. Her bahar bir ergen kz gibi serilir, yrtlr bu soyka. Dnyada bundan tatl i yoktur! Bastka yumuak yumuak ker. Kar sularn emmi, emmitir. stelik bir dnm topran verdiini beyler vermez adama. Toprak gibisi yoktur! Kadrini bilen bilir... Bu otlar, bu iekler, bu kadar gc kudreti nereden buluyor da byle fkryor? Tpraktan hel-bet! Almann eriin, ayvann ekmein tad nerden geliyor? Topraktan helbet! Karlarn kazp getirdii otlarn onca tad nerden geliyor? Topraktan helbet! Deilse bir adam bkmadan usanmadan, lp lesiye nasl ift srebilir? ekin biebilir? durabilir kyde? Topran tadndan derim ben... Kyn gzellii de topraktan geliyor. Topran eyiyse kyn eyi. Toprain ktyse kyn kt. Bizim yukarlarda kyler var, talarn stnde! Baya allann talar!.. Ot bitmez, ekin bitmez. Yaz gelince yanar, ata kesilir. Otlar birer parmakken, ekinler birer karken kururlar. Budaylar baak balamaz. Gerler, tabur tabur gerler Ankara'ya. Gerler amma, gene de be on komu kalr geriye. Ya korktuu iin Ankara'dan, ya kopamad iin kyden! Deilse nasl durulur o talarn stnde? Bizim kymz gzeldir. Hibir eye eyta-l yoktur. Odunu tezei boldur. Topramz ekin 45 verir, ot verir, manannz peyim, su vcm. Lracmr zin, iki yanna dikmeler dikeriz, gze! aalar olur, tutturabildiimizden satarz. Tepemiz vardr, pfl pfl eser yazlar. Suyumuz ill m, ifal m... avratlarmz habire dourur! Sokaklarmz bebe doludur. Her evin birer beii vardr, bo kalmaz. Bel-kim bu i kyn otundan, bitgisinden byle oluyor. Belkim baka bir hikmeti var. Cenaballah dkm dnmtr helbet. Hastalk, maraz yoktur kymzde. Salk bakmndan hkmete yk olmayz. Kel, uyuz, kuduz arama. Dk ak bilmez kancklarmz. Kocalar da klf, kapt holamazlar. Yamurlar yaar yaar, durur. Yeller eser eser, diner. Sular akar akar, kesilir. O iin durmas, dinmesi, kesilmesi oimaz! Kn ierde, yorgann altnda; yazn darda, damn banda... Harmanda... Gkteki yldzlarn altnda. Hemi de derler ki, yldzlarn altnda yrlen avrat gzelleir. Bebesi kz olursa bitirim olur. O kza baha biilmez. Gzel olur. Her yan yldz gibi benli olur. T, Asar Gedii'ne kadar ktm. Tan dibine oturdum. Bir ah ektim iten, ok iten! Bam kaldrp ge baktm. Gkte bulutlar. St gibi ak ak dalmlar. Deneimi eneme dayadm.

21

Kyden yana baktm. Evlerimiz st ste gibi grnyor. Damlarmz dz. Kysnda okulumuz. Camimiz orta yerde. Aktepe sa bata bir yastk gibi durur. Ban koyup uzanm sanki kymz. Aktepe'nin dibinden yolumuz balyor. Biraz gidiyor; Avdan kyn geip ikiye ayrlyor. Biri ubuk yoluna, biri Ankara yoluna bitiiyor. Yolumuz dz ayaktr. Kn deetli amur olur kapanr amma, ok iimiz olmaz ki darda. Yazn da fazla toz yapmaz. Oralar sert topraktr. Baharda skr, deme gibi kalr. Yollar imdi, u sra amurdur daha. Mrn oralarda taksi tomafil zor geer. Bu yerlerin alt hep su mu, ne? Kaynar durur oradan buradan. Bizim eski ban oradan da su kar. Sulaktr topramz. Kyn alt banda bizim kt ev grnyor. Avradm Asiye kp harma gidecekti. Hemen ar46 f ( \cocr\Li. uu radm! Bana bir kalbur ocuk douran. Dourduklarn palazlandrp uuran, gren. Hepsinin ayr ayr hasretine dayanan imdi. Benim hatrma, benimle birlikte bu veraneyi bekleyen. Beni brakp gitmeyen. Oullarm, torunlarm demeyen, dese de dediini belli etmeyen. Her nazm, her szm eken. Benimle ylda iki seferden fazla drdr karmayan. karsa da hemen bir yolunu bulup baran. O yle uysal, ben byle dik bal; yzdk yzdk burnuna getirdik ite. Bir gn bile fkemi alaf-landrp boamaya kalkmadm onu. O da zar alayp ya dkmedi benim yzmden. Baka kancklara, baka avratlara imrenmedim mi? yutkunmadm m hi? Doruyu ahrette mi syleyelim? imrendim, yutkundum. Amma, genlikteydi onlar. Dalp tadna baktm kancklardan kimi hl sadr aha u kk kyde. Yamurlu yal geen yllar silip sprd hepsini. imdi grrz de birbirimizi, o ekin aralarnda, o harmlarda otlarn stnde, o nadas tarlalarda, o krlarda allarn, meelerin dibinde, topra terimizle amur eden, otlar, ekinleri yatrp ykan biz deiliz gibi bakarz birbirimize! Genli! oluyor, kann damarlarda durmad yalarda! Sonra, hi farkna varmadan iinin alkants diniye insann. Tepelerin arasnda stliman, kuytu bir su, kuytu bir gl suyu kesiliyor gnl. Derken, elei krei ortalktan kaldrp bir duvara asyorsun. Kanck ksm, adam iinin alkants azgn iken smsk tutar tutmaya da, alkant dinince brakr. O hi soumayacaklarm, snmeyeceklerini sandklarm ep soudular, sndler. Baz baz dnyorum da, o geceler boyu sevien, geceleri yeter grmeyip gndzleri de sevimeye can atan bu kancklar deil miydi, ben deil miydim? diyorum. Yalan gibi, yok gibi bir eyler gryorum yerlerinde... Asiye, bir Asiye snmedi her naslsa! Bir o brakmad beni. Hl da brakmaz, hell olsun! Yani yzne de derim ya, allah onun emanetini benimkiyle birlikte alsn! Zabahlaym, Irafik'in ufak bebeyi kz ss47 mu. Alyordu. Amma, Karnn man aemem. ur-tal birbirine kattlar. Buradan baknca evlerini gryorum. Amaaaaan... evirdim bam Aktepe'ye doru. Kyden kan yola baktm. Avdan'a doru kaydrdm gzm... ki, birden bir sr karaltlar peydahland! Sanki boasak bir inein ardnda yz, yz elli kadar dana! Tren gibi birbiri ardna eklenmiler, geliyorlar! Kalktm hemen. Bizim kye geliyor bunlar! dedim. Baharda tatil pazar, Amerikanlar gelir elenmeye. Stlerin altnda battaniyelerini serip ierler. Amma, daha onun gn deil. Koup inmee baladm kye doru. Ben yetimeden onlar kye girecekler. Kotum kotum... Bereket, Mrn oraya gelince durdular. En ndeki karalt, amura kt, znk durdu. O durunca btn hepsi durdu. Komay braktm. Onlar orda oyalanrken ben kye inerim. Toprak banza! Ne kadar da oksunuz? Ne yapmaya gslirsiniz? Altn aramaya m, gm karmaya m? Ne gibi nmerele-riniz var gene? Caminin nne geldim hemen. Okula doru yrdm. Muhtar, orda bir yerde. Varp habar verdim. Dedim, Yavu zzet, byle byle, bir ordu to-mafil geliyor, nedir acaba? Omuzlarn ekti, Valla hi habarm yoktur Temelo! dedi. Ee, haydi gel, Mrn orada durdular! Gene omuzlarn ekti: Derdi olmayan deve yetmez Temel day, bir dertleri var ki geliyorlar, bekle! dedi. Demesine kalmad. Aktepe'nin dibinden, tam bkmnn ordan dt dt dt grndler.

22

Birbiri ardna eklenmilerdi. Dedim ya, ordu gibi geliyorlard... Dt dt dt... zzet, bana gz etti: Git Camal Oca'ya habar ver. Dersine bir balant yapp ksn. Muhtar, durduu yerde durdu, ben Camal Oca'ya kotum. Kapsn tklatp, Camal Oca! dedim, Dersine bir balant yapp ky iine kacaksn. Bir sr tomafil geldi kye... Muhtarn dedii gibi habar verdim. Dersini balayp kt. 48 iomarer, camnn dibine yorumuler. Bir ucu da hl Aktepe'nin orada. Saa sola ekmiler kimini. Amann, yetmi eit, yz eit tomafil. Sefaret tomafillerine benziyor ou. stlerinde ire-sim var birezinin. ki el tutumu, toka ediyor. Hemi de sar sar, kurbaa gzi, ense kulak tralanm bir sr insan. Teze avratlar, kuru avratlar enteri-lerini savuruyorlar. Amann, kp geldiler... Koup hemen zzet'i buldum gene. Dedi ki: Bunlar Amarikan cavrlar!.. k bir yere telll ar. Tarlada tapanda, kime sesini tiuyurabilirsen hep gelsinler. Btn komular istiyorlar. Konuma olacakm. Vali Bey var. Kaymakam Efendimiz var. Btn daire mdrleri, Amarikan cavrlar. Habar ver ki, hep gelsinler. Kimi bulursan ar! Muhtar bir rpntya dt birden. Kr bekisi Temelo gitti. Bir sre sonra Aktepe'nin bandan telll duyulmaa balad. Kar tarlalara doru baryordu: kzleri brakn gelin haaa! Amarikan cavrlar geldi haaa! Konuma olacakm haa! Amarikan cavrlar haaaa!.. Muhtar zzet, una bak, nasl baryor! diye kzd. Temelo'un sesi uzad. zzet, bir Valiye, bir Kaymakama gidiyordu. Kaymakam, konuklardan bazlarna, onlarn diliyle konuuyordu. Caminin nnde bir byk kalabalkt. Kadnlar, damlara, saaklara kmlar, bakyorlard. Adamlardan ii brakanlar, birer ikier geliyorlard. Gelenler, okuldan boalan bebelerini bulup, Kz git, lan git, kze inee bakarak ol! diyorlar, tarlaya, iftin yanna yolluyorlard. Nereye oturtacaz bu kadar adam? diye dnyordu zzet. Bu kadar insan ne yere sar, ne ge! Ev desek ev almaz, cami desek yakmaz. Hi aklmzda aynmzda yoktu. Habarmz yoktu. kp geldiler... Temelo geldi nn ilikleyip. apkasn kard. Tek tek tokalamaya balad her biriyle. Girgin adam. Yol yolak biliyor ne olsa. Kyn bir muhtar olduum halde onun yaptn ben ya49 pamam. Avraiara Diem lOKaayur uar<: maa Temelo! dedim iimden. Temelo, bir batan girip bir batan karak tokalama iini bitirince yanma geldi: Neyimi bunlarn zoru, zzet? dedi. Kendim biliyor muyum eyice? Valla ite gryorsun, valisi kaymakam, daire mdrleri, Ama-rikan cavrlar hep geldiler. dedim. Geldiklerini gryoruz canm! Safa geldiler, ho geldiler! dedi Temelo. Konuma olacakm! dedim. Biziminen mi? yle ya! dedim. Kendi aralarnda lanlun ediyorlar imdilik. Sra bize gelince dinleriz be zzet! Amma, nereye oturtacaz bunca kalabal? Yere koysan yer almaz, ge koysan g almazi dedim. Camal Oca'nn okuluna buyur ederiz be zzet! dedi Temelo. Bir sevindim, bir sevindim: Eyi akl Temelo! dedim. Yaa! Amma, bir zorluk daha yar. Ne sunacaz bunlara? Bardak yetmez, billur yetmez! ona kalsn yavu! dedi. Yeni gelinlerin billuru boldur. alkama ayran yaptrrz bir kazan. Valla gzel akl! dedim. Camal Oca'y ardm gz edip, Yavu gel hele, bunlar senjn okula buyur ediyoruz arkada! dedim. Yan! yle bir tele ki, kurtuluu yok... Dersi paydos ederiz. dedi Camal Oca, Te-melo'a bakp. Zaten bebelerin ou, tarlaya

23

tapana gitti... Ayran sunma, billur toplama iini atm, Ben ayarlarm onlarn hepsini! demez mi Camal Oca! Bir gzme girdi, bir sevdim! Hac Kadirgil, ikt edecez, diniyesi gevek! deyip duruyorlard. Babay ikt ederler imdi! Kale gibi ardna durur, nne yatar, siper olurum... Camal Oca, bebeleri toplayp gitti okula. Giderken ardndan bardm: Sakn her eyi bebele50 re gvenme gozunu seveyim! Avratlar artver. Damlarda saaklarda dikeliyorlar be on... Ya ya helbet! dedi Temelo, Gelip yardim etsinler Oca! Kaymakam Beyimiz geldi yanma doru. Sanda karabyk, boynu kelebek bir herif. Kolumdan tuttu Kaymakam Beyimiz: Baknmayn byle! Konuklar bir yere buyur edin. Oturup meseleye gelelim. Karlacak frsat deil, kyn basma bir ku konuyor. yle bir ku ki... dedi. Hay hay dedim ben de. Okula buyur edeceiz. Camal Oca'yla konutuk. stersen ztn buyur et, dillerini biliyorsun eyi kt... Amma, kyn bana nasl bir ku konuyor, onu da marak ettim. Konacaksa hayrl kular konsun, saolun, varolun! diye ekledim. Temelo da, Konacaksa hayrl kular konsun helbet! dedi. Kaymakam Beyimiz kakr kakr glerek gitti konuklarn yanna. O karabyk, boynu kelebek Trk imi meer! Temelo'a sordu: Ka yandasn baba? Temelo bakt bakt, Kimbilir? dedi. Yan ban euvabn vereeek kafa m kald? Bir sr harbe girip ktm. En son Kuvayi Milliye'de Yonan cepesinde furutum. Bir sava artym ite. Aya-mdaki ar sryp gezerim. Hep beraber okula doru yrdk. Karabyk, boynu kelebek Bey: Gzel bir kynz var baba! diyordu. Yalnz u grnen tezekler biraz narkm dryor. En iyisi tezei tarlaya dkmek. Siz kalplayp yakyorsunuz. Gldm iimden. Gelen kadlarn kaymakamlarn verdii akl hep ayn! Hibiri bilmez senin arn, der yarn! Hi biz tezei yakmadan olabilir miyiz? Bahar sker skmez tezek imecemiz balar. Kancklar toplap inerler, sonra da kal-burlayp kalburlayp dizerler gnn altna. Yada fu-rurlar duvarlara. Yaz boyu bier, kurur adamakll. Derler ki, pis kokar. Derler ki, kyn yakn bozar. Deyen der, amma ne amaca der? Bize sorsa51 HALK iar diz aerz, lezeKsz oma^, uama^: ns ueyn, mis kokar! Kyn yakn bozmaz, artrr daha!.. Doldular Camal Oca'nn okuluna. Camal Oca, girenlerin elini toka etti birer birer. Gle gle de bir dolayor ki, ilerinde. Koltuum kabaryor. Bizim komular, kapnn nne ylmlar. Bel bel bakyorlar. Dedim, Ulan girin ieri! Bo yerlerde oturun! Amma bo yer kalmamt. Duvarlarn dibine sralann! dedim. lecek deilsiniz ya biraz dikilmeyle! ki saat ya kalacaklar ya kalmayacaklar surda!.. Girip duvarlarn dibine sra oldular... Vali Beyimiz bard: Komular otursunlar Muhtar! Baka sranz yok mu teki odada? Konuklar oturdular Beyim! dedim. Komular ayakta duruversinler, re olacak! Hemi de bizim okul tek oda, tek oca! teki odamz filn yok... Camal Oca da sokulup iki lgat syledi. Vali Beyinizi susturdu. Amma ben Temelo'u Camal Oca'nn evine yolladm ki, minderli sandalyelerden drdn beini kapp getirsin. Gitti getirdi. En ne koydurdum bunlar. Konuklarn birazs minderli sandalyelere getiler. Kaymakam Beyimiz, Vali Beyimizin yannda oturuyordu. Kafa kafaya verip biraz bdrdatlar. Sonra Kaymakam Beyimiz kalkt. Bir nutuk anlatmaya balad ki, bu nutuu bizim anlamamzn mmkn yok! Dnya okumularn blimilerin dnyas... bizim gibi cahallarn deil... Kzlz okulunda konumalar balamt. Kaymakam Vahit Diriz ilk sz alm, hl brakmamt. nce konuklar, sayn valiyi, sayn genel mdrleri, bakanlk temsilcilerini, Kzlz kynn muhtarn, retmenini ve aziz halkn selmla-mt. Konuklarn ilede bir ky ereflendirmeleri kendisini pek ok sevindirmiti. Yaplmakta olan bu toplant, esiz

24

tabiat gzellikleriyle dolu, insanlar son derece konuksever, fakat bahtsz Kzlz kynn tarihinde bir dnm noktas olacakt. Trk vs udlMI UCyCMI bakanlar Mr. Boger, ele aldklar Pilot Projeyle sadece Kzlz'e deil, btn Trk kylerine yarar dokunacak bir ie girimi oluyorlard. O biliyor-du ki, genel olarak dnya uygarlnda ve dnya^ nn yeni politikasnda Amerikallarn oynad mspet rol, btn azgelimi lkelerin kaderinde kkl deiiklikler yapacaktr. Emin bulunuyordu ki, Kzlz kynn aziz halk, Pilot Projenin uygulanmasnda, Amerikal uzmanlara elinden gelen yardm yapacak... ve... ve Pilot Proje baaryle sonulanacaktr. Esasen, Trklerin dnyaca bilinen konukseverlii ve civanmertlii de bunu gerektirmektedir. Kaymakam Diriz, sz konusu projenin ayrntlarna girmek istemiyordu. Buna yetkisi de yoktu. Elbet imdi Trkiye'nin deerli dostlar sz alacaklar ve gerekli aklamay yapacaklard. Kaymakam Diriz, bu yksek deerdeki toplanty amakla ve onun ilk konumasn yapmakla onur ve vn duyuyordu. Teekkr ediyordu bayanlara, baylara... Kyller zlyorlard. Bir yardm isteniyordu kendilerinden ama neydi? Hi belirmemiti. Acaba Trklerin dostu Amerikallarn bana beklenmedik bir bel m gelmiti anszn? Acaba hkmetin gc yetmemi de imdi kylere yardm toplamaya m kmlard? Unu, bulguru fasulyeyi diyorlarsa, ak ak desinler... verirler iyi kt. imdiye kadar kimi bo evirdi bu ky? Bir de pilot puruca sz vard ortada. O neydi? Esenbo-a Havaalanndaki pilotlar bu kyde mi oturtmak istiyorlard? Bunlar yle anlalr bir dille syleyecek kmayacak m ilerinden?Ankara Valisi, Aid Mission to the Government of Turkey'in Direktr Mr. Boger'e bakmaa balad. Karabyk, boynu kelebek Hamdi Canata, Mr. Boger'in kulana eilip bir eyler syledi. Sonra Mr. Boger, birbiri stne atl bacaklarn zd, ayaa kalkt. Piposunu sol eline ald. Sa elini cebine soktu. Hamdi Canata da soluna dikildi. n-gilizceli Trkeli bir sylev balad: Ankara blgesinin sayn valisi, Kzlz'n I 52 53 O VVJ ill w y iu seik bir sesi vard. Szlerini tek tek sylyordu. Bugn, Trkiye'deki grev sresi iinde en ok mutluluk duyduu bir gnd. Bu gzel kye daha nce piknik iin gelmilerdi. imdi grevli olarak gelmi bulunuyorlar. Ve zetle anlatt ki, Trkiye'nin dostu Amerikallar, Trk makamlar ve Trk hal-kyle ibirlii yaparak bu ky bir pilot ky olarak semilerdi. Ellerinde olanak boldu. Makine, motor, malzeme, para, teknik, teknisyen... her .ey vard. imdi dnyada insanlar bu olanaklar sayesinde daha iyi yaamaya ynelmilerdi. Yaamay dnyann her yerinde gzelletirmek, kolaylatrmak, Amerika'nn bata gelen bir lksyd. Kzl-z' bir rnek ky haline getireceklerdi. Her eyi, ama her eyi yeniden kuracaklar, yeniden yapacaklard. Bunun iin ky halknn kendilerine yardmc olmas gerekiyordu. Mr. Boger inanyordu ki, ky halk bu yardm severek yapacaktr... Muhtar zzet dnyordu. Anlamyordu doru drst. Yani imdi biz onlara yardm edersek, onlar bizim ky rnek ky m yapacaklar kendilerine? Eer yleyse un, bulgur, fasulye, nohut toplayalm komulardan, ne olacak, toplayalm anasn sataym! diye geirip duruyordu iinden. Beki Temelo, Var bu ite bir pislik! Daha Avdan'n bu yanda tomafilleri grr grmez dodu iime! Herifler bizim tarlalar alp uak hangar yapacaklar! Sonra da pilotlar getirip konduracaklar kye! Karmza kzmza gz atacaklar. Yardm mardm nmere! Bu kye kim gelirse nmere yapmaya gelir zati! yle deilse, bu kadar tomafili arka arkaya takp neye sryorlar t Ankara'dan buraya? Bunu bir aklayan kmayacak m bu drz-lerden?... Camal Oca anlyordu muhakkak sylenenleri. Ama o da Valiyle Kaymakamn ardna dikilmiti. zzet'e uzakt. Amma dur! dedi zzet iinden. Camal Oca'-ya bakt. Sttozu bien odaya bakt. alkama

25

ayrann vakti geldi Camal Oca! dedi. 54 \ kisi birlikte szlp ktlar snftan. Haydiyin kzlar! dedi zzet. Gtrn ayranlar. Vali Beyimizden balayn. Birer birer sunun hepsine. Dikkatli yryn, dkmeyin... Kzlar, ard arda yrdler. Camal Oca da yryordu pelerinden. zzet dedi: Dur biraz! Dur da anlat bana... imdi bize sorgu sorulacak. Bu konumalardan hibir ey anlamadm. Un, bulgur mu toplayacaz? Yosam, pilotlara yatak yorgan m tedarik edeceiz? Yok canm, yok canm! dedi Camal Oca. Ky ele alacaklar. Kalkndrp teki kylere rnek yapacaklar. Kime rnek, nasl rnek? Ak syle Camal Ooa, ak syle gurban! Btn evre kylere rnek olacaz. Makine motor koup tarlalar srecekler. Ahrlara kmeslere ill su koyacaklar. Sonra diyecekler ki, ite byle yaplr kalknma... zzefin gzleri dald: Ahaaaa! dedi. Bir gsteri meydana koyacaklar! Halkn zeynini uyarmak iin belki... yle gibi, tam yle gibi! dedi Camal Oca. Baka bir pislik yok ya iin iinde? Yok canm, ne pislii olsun? Tarlay topra elimizden alp, evleri de ykp, bize birer hastir ekmeyecekler ya? Sanmam! dedi Camal Oca. Eyi ya, ne demeye bizim ky seiyorlar? Bunca ky var evrede? Gnlleri buray tutmu. Belki Vahit Bey syledi. Belki Vali Bey syledi. Kimbilir... imdi bizden istedikleri ne oluyor? Yardm dedikleri ne? Bilmiyorum daha. imdi anlalr. Belki bu adamlarn yemesi imesi,- ha? Sylemediler daha, bilmiyorum. Temelo geldi: Seni istiyorlar zzet! dedi. zzet, tam tel yrd. n hep ilikliydi. apkas elindeydi. 55 ayranlar ok sevdiler. Teekkr ediyorlar. zzet'in eilip bklmesine kalmadan Mr. Boger, Teekkr! Teekkr! diye bard. Konuk hanmlar da Teekkr! dediler. imdi Muhtar! dedi Kaymakam. Sen de bir eyler syle. Konuklarn konumasna karlk ver. Ne diyorsunuz, ne dnyorsunuz? Vali, Bir nutuk da senin ekmen gerekir! dedi glerek. Estafurullah! dedi zzet. Bizim ne haddimize nutuk! Amma, biz bir ey anlam, deiliz Vali Beyim. Vani bizden ne istiyorlar? Valla ayan deil... Vali gld: Kynz kalkndracaklar. ok yenilikler girecek... Biz yenilii severiz Vali Beyim. te okulumuzu, ayran sunan kzlarmz gryorsunuz. Eer ki, hayrl yeniliklerle geliyorlarsa, bamz gzmz stne! Yani bizim kymz eyi kydr. M-nstr. Ne gibi yardm istiyorlarsa sylesinler. Biz konuuruz kendi aramzda... Mr. Canata, Valiyle Muhtar arasndaki konumay, cmle cmle evirdi konuklara. Konumann evirisini dinledike, Mr. Boger'in gzleri parlyordu. Ak bir k saryordu yzn. Ban sallyor, Fine, fine!... diyordu ikide bir. Sonra Dr. Larson'la fsldayorlard. Bizden istediklerini bilelim! dedi zzet. Tam bu sra Mr. Boger, Valiye bir eyler syledi. Mr. Canata evirdi: Buras ok uygun bir ky! Halkn anlay ok yksek! Vali gld: Btn kylerimiz byledir! Birinin tekinden fark yoktur! Halkmz anlayldr! dedi. Mr. Canata bunu da evirdi. Mr. Boger'le Dr. Larson, balarn birer kere daha salladlar. Oh yes, oh yes... dediler. Mr. Canata, Evet, tabi... dedi. Bizden istediklerini bilelim! dedi bir daha Muhtar.

26

Bileceksiniz, imdi syleyecekler. dedi 56 \ syledi. O da Dr. Larson'a bakt. Konutular. Az sonra, Dr. Larson kalkt, pantolon kemerini kaldrd, ellerini ceplerine soktu. Balad: lk olarak, bu kyn temel ihtiyalarn, kyllerin kendilerinden renmek isteriz. Ortaya kan ihtiyalar sraya koymak bizim iimiz. Bunlar, birinci ve ikinci basamaklar saylr. imdi, kyller bize en nemli ihtiyalarn sylesinler... Mr. Canata ekledi: En byk derdinizi syleyin... zzet, komularna bakt. Kimsede ses yok. Kaymakam, Sizin ihtiyalarnz biz de biliyoruz, ama kendiniz dile getireceksiniz. Metod byle. Konuklar byle istiyorlar. dedi. zzet, komularn tarad bir bir. Sonra Valla, an isterseniz, bizim bir eye eytalmz yok! Derdimiz de yok Allaha kr! dedi. Komular, yle ya, yle ya! dediler. Alla-hn bu kadar nimeti nmzde! Nankrlk etmeyelim imdi!... Mr. Canata, zzet'in szlerini evirdi. Konuklar gldler. Dr. Larson bir ey dedi, Mr. Canata glerek onu da evirdi: Bu her yerde byle olur. Btn kyller nce byle konuurlar. Kaymakamla Vali de gldler. yi dn muhtar! dedi Kaymakam. htiyalar sizin sylemenizi istiyorlar. Mr. Canata, konuklarn sorularn evirdi: Mesel, topraktan yeteri kadar rn alyor musunuz? Alyoruz tabi! dedi zzet. Bizim topramz biterlidir. Bir kar,alt, kara ta deildir. Ekini yakmaz. Yani, eyi rn alrz biz! Mr. Canata evirdi. Dr. Larson yeniden konutu. Canata, onu da evirdi: rn eitlerinden memnun musunuz? Yeni rnlere ihtiyacnz yok mu? Var desek yalan olur. dedi zzet. Her ey biter bizim kymzde. Gk gerti, yeyim leti, st yourt ciheti, odun, mee bol olur. Hayvan cinsleri? Mesel st retimi? Ya 57 culuk?... Eyidir, her ey cok eyidir! dedi zzet. Vali bard : Evldm, siz yenilik istemiyor musunuz? ok istiyoruz Vali Beyim! Amma onlarn sorduklar var bizde. lle de bir yenilik yapalm diyorlarsa, onu kendileri syleyecekler. Biz, onlarn karnndaki yenilii ne bilelim? Vali durdu, Yani siz kynz batan aa yeniletirmek istersiniz, deil mi? dedi. steriz! dedi zzet. Amma evlerimizi ykp beton deme, ince tavan yapmasnlar. Souk oluyor. Istmak iin kmr gerek. Nerden bulalm biz kmr? Temelo atld: Gzel usulleri, tenleri neyse, kendileri gstersinler. Yani Vali Beyim, bu ky, Hazreti Atatrk gnnden beri byle duruyor. Gzel bir kydr amma kopan gidiyor. Beikteki bebeler, Inga! Inga! deyi alamyor imdi, Angara! Angara! deyi alyorlar. Ky yle bir gzelietir-meli ki, palazlanan umasn! Mr. Canata evirdi. Dr. Larson, ellerini rpt: That is the main problem! dedi. Asl mesele budur Beyler! Vali gld: Gzel, ok gzel! dedi. Teme-lo'un yzne bir renk geldi Vali byle deyince. zzet de ferahlad. Okulumuzu deyelim. dedi Temelo. Dar geliyor. Bir oda daha yapmal. Camal Oca yetmiyor. Yanna bir yardmc vermeli. Sonra kzlara rme, dokuma, yeni korslar. Uaklara marangozluk, makinecilik... Dr. Larson, Good! Good! diye bard. Mr. Boger, gm bulmu gibi seviniyordu. zzet kurtulmutu. Temelo yetiyordu hepsine. Komik szleriyle konuklar gldryordu. Bir yandan da kendini tutmaa alyordu: Acaba fazla m konutum? Fazla m ileri gittim? Komu larna. Muhtara, Kaymakama bakyordu. Hibirinin yznde ters bir anlam gremedi. Amma... diye bir daha balad. Btn bunlar bize kendi hk-

27

58 yaptk. Bir oda daha ekleriz. rme dokuma., kzlarmz renirler analarndan. Yani demek isterim ki, Trkn byk Amarikan doslar zlmesinler. Oturup Ankara'da keyiflerine baksnlar. Biz burda eyi-yiz. Memnunuz halmzdan ulumuzdan. Merdivan baak baak. Dn yleydik, bugn de yleyiz. Amma yarn bir trl daha oluruz. Gn domadan neler doar. Yani demek isterim ki, kendi yaramz kendi saranlardanz, bir namus yoluna lenlerdeniz. Bir kusur ilediysek Vali Beyimiz bizi balasn. Vali bard: Deitirdin, deitirdin! lk ifadeni deitirdin!.. Deitirmedim Vali Beyim! T bandan zm byleydi. Szm de arayp buldum. Amarikan dos-larmz yerlerinde sa olsunlar, siz de sa olun, var olun! Gene gelin buyurun, suyumuzu ayranmz iin, memnun oluruz... Ne diyorsun Muhtar? Kabul ediyor musun bu babann dediklerini? Sordu Vali. Daire mdrleri, bakanlk temsilcileri, ellerinde bir ku varm da uup gitmi gibi zlyorlard. Vali: Evet Muhtar? diye steledi. zzet dikildi biraz: Temel day, kymzn bekisidir Beyim. Beki duracak insan deildir amma, teki komularmz ekip ekip gitmitir. O da insanlnn ynsekliinden bu grevi kabul etmitir. Kendisine byk hrmetimiz olup hemi de szlerini dinleriz. Zekldr. Aynan kabul ediyorum Beyim. yi ama be evldm, batan dediniz ki, 'tamam, kabul ediyoruz!' imdi de diyorsunuz ki, bize yaparsa kendi hkmetimiz yapsn! Biz Amerikallardan bir ey istemeyiz...' Hacat deil Beyim! dedi Temelo. Yarn oraya bir odack daha ekletip, bak bak, Amarikan dularmzdan okul istediler, bir okula gleri yetmedi, dedirtmeyelim evrede... yle Beyim! dedi zzet. Komularna bakt: stersen bir de komulara sor. 59 yle yle... Pekl, caminizin filan bir ihtiyac yok mu? Yok Beyim! dedi zzet. Svas, sergisi tamdr. Lmbas, zobas t ezelden beri mevcuttur. Hac Kadir, Valiye yakn bir yerde dikiliyordu. O da sze kart: Eksii olsa bile Amarikallardan m tekmilleyecez Beyim? Ztnza teessf ederim! Mr. Canata habire eviriyordu. Kaymakam Diriz, iin bozulacandan korkuyor, kafasnda imdiden yeni bir ky ad hazrlyordu. Mr. Boger'-in de sevinci yarm kalmt. Dr. Larson ise, Bu her yerde byle olur, azgelimi toplumlarn primitive gururudur. diyordu. Hac Kadir ekledi: Okula yakmayan, camiye yakr m Vali Beyim? Vali, Bana bakn! dedi. Cahillii brakn! Ne devirdeyiz, onu dnn. Yahu, Amerika kim, biz kim? Biliyorsunuz, urada Rus'un burnu di-bindeyiz. Amerika bize destek olmaktadr. Hkmetlerimizin birbirleriyle balantlar vardr. Buna halk da katlmaldr. Sizden istediimiz budur. Kalkp ayanza kadar geldi. Baka kylere nasip olmayacak ereftir. Bahusus ki ellerinde ok imkn var. Dalar devirmeye gleri yeter. yi dnn... zzet, Ah!... diyordu iinden. Bunu neden nceden haber vermezsiniz bize? Bir dker dnrdk. Kafa kafaya verirdik. Hi olmazsa imdi be takikecik biz bize kalabilsek! Sk boaz edjp karlk istemeseler hemen... Bakt komularna. Temelo'a bakt. Temelo, zzet'e bakt. Hac Ka-dir'i oldum olas sevmezdi, ona bakt. Bir ara Temelo'un gzleri akd. Dalar devirmeye glen yeter! diyordu Vali. Kendileri de, Makine bizde, motor bizde! diyorlard. Temelo, zzet'e bakt bir daha. Sonra, Valiye, Kaymakama, btn teki konuklara dnd: Beylerim! dedi. Ynsek karakterli Beylerim! Madem dalar devirmeye gcnz yeter, elinizde motur-guvat fazla, bizim urada bir tepe var. Aktepe, madem sevip* 60 \ nuz; madem imdi bu eyilikleri kabul etmezsek hatr koyacaksnz, devirin bu tepeyi ite! Vali, Kaymakam ayt beyit oldular. Anlamadm! diye bard Vali. Yani, aka m yapyorsun, anlamadm!...

28

Estafu/ tbe Vali Beyim! ne haddime? dedi Temelo. Madem ille bir eyilik edecekler, silsin-ler nmzden bu tepeyi! Ben bunu sylyorum yani... Temelo, koluyla Aktepe'yi gsterdi. Ne zarar var bu tepenin size? Sordu Vali. ok zarar var Beyim! Kymzn yelini kesiyor. Klar da gn erken battna ok ayaz yapyor. Hemi de, bu tepenin sebabna Ankara'y gremiyoruz. Kapatyor nmz, Ankara'nn klar yldz kurdu gibi avkyor geceleri... Vali, bozulacak m, dzelecek mi, bir karar veremiyordu: yle mi diyorsunuz Muhtar? diye sordu. Yani, cidd mi sylyorsunuz? zzet: Elbet cidd Beyim! Zatna kar baka nasl olur? Kalkp ayamza gelmisiniz. Amerikan dos-larmz da bir eyilik edelim diyorlar. Aktepe'yi sil-sinler. nkm, hep bilirler ki, burada bir Aktepe varidi. Amarikanlar geldiler, paldr kldr silip attlar tepeyi. Bundan daha byk rnek olabilir mi gz iin? Amarikan guvatine herkes parmak srp el rpacak o zaman... Dr. Larson, Mr. Canata'nn evirisini dinledikten sonra ayaa kalkt, pantolon kemerini ekti, ellerini ceplerine soktu: WeJI... dedi. Bir soru sormak istiyorum. Tepeyi kaldrdktan sonra, topra nereye atacaz? nndeki derecelere! dedi Temelo. Peki! ok iyi! dedi Dr. Larson. Tepenin yeri, derelerin dolan ksm... ok geni bir dzlk meydana getirecek. Bunu dnebiliyor musunuz? Helbet dnyoruz! dedi Temelo. Now... cevap verin bana. dedi Dr. Larson, 61 DU uu^uyu, ur layua amcu-d \uai|j uoycncndirmeyi dnr msnz? Neye dnmeyelim? dedi Temelo. Give me an example. Ne gibi bir ama mesel? Valla, onu dzlk meydana knca dnsek daha iyi olur. dedi zzet. imdiden be dakike-nin iinde acalasi ne? Mesel... dedi Vali. Aalandrmak filan... Amerikal dostlarmzla el ele... Helbet olur, neye olsun? dedi zzet. Temelo: Hele bir dzlk ksn! dedi. Fine!... dedi Dr. Larson. Bu, iyi bir admdr. Mr. Boger'e dnd: My personel opinion is that... bunu hemen yapabiliriz! Bylece birok pheleri, tereddtleri silmi oluruz. Kazanacamz dzlk, tarm uygulamalar iin ok iimize yarayacaktr. Mr. Boger ban sallad: Oh yes! Oh yes! But we have to think about it a little more... Biraz daha dnmemiz gerek. Mr. Canata eviriyordu. Dnn Beyim, sonra dneceinize nce dnn! dedi Temelo. Bu akllar, bu videleri bulup kard deye Temelo'u bir kat daha sevdim. Camal Oca bir, Temelo iki, ok gzme girdiler bugn. Kyn muhtar olduum halde, bir bama kalkamazdm bunca ykn altndan. ok byk destek oldular. En sonunda Vali Beyimiz, Kaymakam Efendimiz, hemi de btn teki konuklar batan ayaa honut kaldlar. Amarikan avratlar, biie, Fayn! Fayn! deyip durdular ne demekse... Camal Oca, birer bardak daha ayran dattrd. Hep birlikte okuldan ktk Tomafillerin durduu yere geldik. Avratlar tutturdular, ille bizim avratlarla konumak! Onlar da dikilirler saaklarda. alkama yapmaya gelenlere dedim ki, Haydi, gtrn unlar bizimkilerin yanna, konusunlar ne konuacaklarsa! Alp gtrdler. Kaymakam Beyimiz de katld aralarna ki, anlatrsn iki taraf. Biz epey bir sre orda konutuk. Vali Beyi62 lo konutuka kakr kakr gld. Sade o deil, tekiler de gldler. Kuvayi Milliye'de, Asiye yengemi zlemesine sebep, c gnlne bir kap gelmi bu. Amma, tam kye geldii gn candarmalar tutup gtrmler mi? Ula, harhar kotum geldim de, kuru kuru dndm

29

gittim! diye anlatverdi biraz. Hemen knyeme gayt dm zabitler. -gnlk firarn var deye eref ayl vermiyorlar imdi. Kendim de istemiyorum geri!.. Vali Beyimiz babacan adam neme lzm! Amerikan cavrlar da bek hatrnaz, bek alak gnll. Sonradan sonradan baya houma gitmeye baladlar. lerinden karlar seilip ayrlnca biraz sey-reldiler: Avratlar evlere girip kayboldular Vali Beyim! isterseniz siz de benim fakirhaneye buyrun. Birer bardak ay snalm konuklara! dedim. Bek memnun oldu. Kolundaki saata bakarak-tan, Vakit yok Muhtar, amma bir baka sefere sz veriyorum. dedi. Genel Mencis toplants var, gitmem lzm. Bundan sonra gelip gitmemiz eksik olmaz artk. Onun byle menmun kalmasndan ben de menmun oldum. Giden avratlar derseniz, ok beklettiler bizi, hemi de konuk erkekleri ayakta. Amma, hi kzmad herifler! Akolsun, pravoi dedim kendi kendime. Ya ok ylyorlar avratlardan, yada ok sayp hrmet ediyorlar. Biz olsak, gireriz tomafillerin iine, basarz kornay, basarz kornay!... Kancklarn keyfi atana kadar beklediler. Baktm baktm da tasalandm: Bunlar gelip gitmeyi artrrlarsa, yarn bizim avratlar bozuiurlar! dedim. Camal Oca'ya gz ettim: Yavu unlara bir bak! Herifler ayakta kaldlar. Vali Beyimizin toplants var! dedim. Camal Oca gitti. Birez durup ben de gittim ardndan. Ne edeyim baktm gelmiyorlar. Bir de grdm ki, bunlar ev gezmesine kmlar kyn iine! Dalmlar, o ev senin, bu ev benim! Irafik'in evde buldurri ikisini n. Olunu kz susmutu ya zabahlayn. Kars, am yarasn gsteriyor. Birden senli benli olmular. Avratlara 63 atm Kaaim. biti uaya u\^ unyu. ya HaL anlatryor. Getim Habaru'un evine. Kaymakam Beyimiz de orada. Gzlerinin n mor soan gibi bir kz var. Onunla kaynatyor. yle bldrcn bir ey ki, baya zeynim kart. Konuk olmasa hani, insan cavr mslman demeyecek. Nenni mi, Nensi mi, yle bir ad var. Ben diyorum ki, biz sadece yakn evremizdeki kylere deil, dnyaya rnek olacaz bu gidile! Durum vaziyetler yle gsteriyor. Haydi allaht'an hayrls! ok ok hayrls! Yani iimde bir ey var, daha imdiden av-kp duruyor. Dndryor beni. Bir ara caminin nnde Vali Beyimiz dedi ki, Genel Mencilise teklif edelim de kyn ad deisin. Kzlz... ok kt! Ne diyeceimi ardm. Vali Beyimiz, ok affedersin amma, Kzlz bu kyn kadim adidir. Belkim atamz dem'den kalmadr. Deiir mi? Di'ki gibi kst gzlerini, Deiir, deiir! dedi. Atalarn gn bakayd, imdi baka... Kzl'n anlamn bilmezsiniz. Ktdr. Kt dedim mi orda durun! Gzel bir ad buluruz yerine. Zaten de gzel bir ky. Daha da gzel olacak. Gzelz deriz mesel, Kzl' deiir, z' aynen kalr. Karabyk, boynu kelebek Canata Bey de beendi, mdrler de beendi. Lanlun ederek Amarikan doslara anlattlar, onlar da beendiler. Oh yes, oh yes!.. diye diye bir kaldlar. Ellerinde kalem kt! Yazp izip deitirecekler kymzn kadim adn! Tiksiniverdim birden. Yavu bu bizim hkmetimizin byk rnmir-leri ne yapyorlar byle? Amarikanlar getirdiler karmza, elimizi kolumuzu tutup gln m edecekler bizi? Vay bamza gelenler vaaaaay!... Habaru'un avrat, Amarikan avratlarna tutturmu, ille zufra karacam size! Benim kapma gelen, bir lokma ekmeimi yimeden gidemez! Gelmek iradeyle, gitmek msadeyle! Peynir karacam, pekmez karacam... Habaru'un avrat, bazlamay, 64 oturmam. Banp banp ayakta tkmyorlar. Zaten oturmak isteseler de oturamazlar giysilerle! Darack, ddk ddk! Hemi de yle dizlerini bkecek olsalar, allah mafaza, her yerleri grkecek. Kaymakam Efendimize pravo dedim. Bir uzatyor, bir uzatyor konumay o Nensi kza kar! Gzlerinin n mor soan gibi yavu! Anlatyor ki, Trk konukseverlii yledir de,

30

byledir de... Darda Vali Beyimiz duz yumurtluyor, habar yok. Valla pravo! dedim. Neyse, geten ge ktlar bunlar evlerden. Tomafillere bindirirken birer birer tokalatk. Avratlaryla bile toka ettik. Tabi onlarn herifleri de bizim avratlarla tokalat birez! Alr msn rnek ky, Pilot Purucay?' Avratlarn elerini cavr heriflerine elletirsin byle! Amann, nerelere gidelim? Tam seherlere benzeyecez, Ankara'ya benzeyecez bu gidile, amann!.. Amann!.. Bu arada en ok neye atm, az daha unutuyordum. O gzlerinin n mor soana benzeyen kz yok mu? Elinde bir makine, t t t, habire foturaf eker! Yeri g, btn ky foturafa ald desem yeri... yle bir deli kz ki, foturaf marakls.. Hemi de yalnz o olsa... ok ektiler... 65 L TEPE Temelo, kr bayr dolayor, yelip yelip ge- -liyordu. ki durup bir Avdan yoluna bakyordu. O tiren katarna benzer uzun tomafil kervan ha bugn grnecekti, ha yarn. Bekliyordu. kp gelecekler, dalacaklard ie. Onlar gelince komular toplamak gerekecekti gene. Aktepe'nin bana kp telll baracakt: Uiaaaa Hasan! Uiaaaaa en!... Amarikan cavrlar geldiii... Toplamlm!... Gzlerini yoldan hi ayrmyordu. Muhtar grse, Muhtara, Oca'y grse Oca'ya: Yok! Daha gelmediler! Amma gelecekler! Bir kere he dedik mi, demedik mi! diyordu. Koltuklarmn altnda iki karpuz dolayorum kyn iinde gnlerdir, izzet ok holanm konuklarla konumamdan. Komular da holanmlar. Amma tm deil. Birazlar var ki, karnlar eki kp! Enine eken var, boyuna eken var. Amma hani gelmiyorlar? Bunlar geleceiz deyip de gideli hafta oldu. Gzlerimin kk sarard yollara baka baka. Ben hemen ertesi gn gelecekler sanyordum. Sam sakalm onarttimd. te-gene uzadlar. Ne yapalm, krdan gelince Berber Beir'e yeniden gittim. Beir! dedim, Uzadlar yeenim! Bir daha krp, bir daha kaz! Akama zabaha gelirler, gatti gelirler, aman Beir! dedim. Beir oturttu beni. Krpt, kazd. Kalktm, koa koa eve vardm. Avrat! dedim Asiye'ye. Su koy abuk ocaa! abuk, abuk, abbuk!... Su koy da paklamvereyim! Sa 66 mi de ellerin iine kacam, eki eki kokmayaym yanlarna varnca... Asiye su koydu ocaa. Kapnn ardna soyundum. Bir sabunlandm, bir daha sabunlandm. Amma eyice durlanp kmadan dut dt'ler balamasn m kyn iinde? Yeri g titreten, hi duyulmam, almet kyamet grltler stelik! Suyu dar acele dknp ktm. Dar acele giyindim... Gelmi bunlar! Sar sar, boz boz makineleri dizmiler. Gene o foturaflar. Gene o karabyk, boynu kelebek Ganata Bey. Gene o ikide bir kemerini ekip duran ak kafa. Amma bu sefer Vali Beyimiz, Kaymakam Efendimiz, teki mdrler yok. Avratlarn da birazlar eksilmi. Amma ou gelmi gene de. O gzlerinin n mor soan andran bldrcn kz! O en bykleri Boger mi, Bo-ker mi! gelmiler... resimler, filimler... Hi durmadan... zzet'i almlar karlarna, konuuyorlar. Vardm yanlarna, nm ney ilikledim. Amma apka ney karmadm. Yalanclk yaclk yok. Teker teker toka ettim hepsinin elini, Good good... deyip duruyorlar hep. Graydar diyorlar makine, dozer diyorlar drt makine! On be yirmi de kamyoni Yahu bunlar tmeek deli mi? Hi akll yok mu ilerinde? Sahiden devirecekler mi tepeyi? Hemen balayalm! diyorlar. balasn, biz gidelim! diyorlar. O Ganata Bey olacak da, Bir kk tren, bir kk merasim iyi olur tam balarken! diyor zzet'e. Vay bamza gelen! Baba ne yapacaksnz treni mreni? te tepe, ite, siz, varn balayn!... Amma zzet anlad. Gene Camal Oca'y artt. Bir kazan alkama ayran hazrlatt. Okulun bacasna gittik. Sralar saldaiyeleri dar kardk. Oturttuk bunlar. irdik ayranlarn. Eyi ki iiyorlar! Eyi ki irenmiyorlar!... Komularn ou ite kaytta tabi. Amma biz buradayz. Beyim. Tabi herkes kendi edetini iler. imdi bizde bir toprak 67

31

kazlacak oau mu, Kan cusunatv mUu,,. _____ niz bir de kurban keselim? Karabyk Canata lanlun etti. Edetimizi anlatt. Bakanlar Boger Bey bir ey konutu. Canata Bey evirdi onun konumasn bize: Cok memnun oluruz. Herkes kendi detini sever. detleri neyse yapsnlar! diyormu. Sonra birez de kendisinden ekliyor: Bu tepe ii bitsin isallar, ok iler olacak greceksiniz. Amarika'nn hkmet merkezi bakentine laporlar yazld, teller ekildi ki, cins tavuk, eyi sr yollasnlar. Hemi de cins zebze, cins meyve... Kadnlarn rme dokuma ilerine makineler... A biirmek iin gzel usuller, tencereler... imdi anlatmann gerei yok. Olunca greceksiniz. Mendillerini karp azlarn sildiler. t t t foturaf ekmeleri de durmuyor hi! Benim bile ka iresmimi aldlar uzaktan yakndan, yandan bilmiyorum! Yrdk Aktepe'ye doru. Eteine varp durduk. Makineler moturlar da ardmzdan geldi. Ulan o kadar feri nerden buldunuz? Vay ocanz snmeye! Neyse! nce usulen bir kevettiler eilecek yeri. Tepeyi eteklerinden eteklerinden bir dolandlar. Bir dnya foturafn ektiler. Meerim ne te-peymi bizim Aktepe! Toprak doldurulacak dereleri de grdler. Irafik'in tarla gidiyor grltye! Yanda Irafik! dedik. lk gelecekleri gn bebesinin birini kz sst. imdi de tarlas gidiyor. Habar verdik kendisine. netmee balad: Yapmayn etmeyin! oldurduunuz yerlerden bana tarla verecek misiniz? Vermeyeceiz! dediler. Ak sz-. Tepenin yerini, derelerin yerini hep aalama yapmak istiyoruz dediler. Bu sefer yanlarnda Ulu Paa m, Tulu Paa m, bir paa getirmiler, emekli, Irafik byle birez inleyince, ortaya dikelip bir nutuk okudu: Baka dveller havalanp aya yldza vard arkadalar! Allah akna ltfen kendimize gelelim! Hem de resmen!... 68 II Ol II\ l.a y nn parasn viririz. dedi Amarikanlar. Ne vereceksiniz ki? Ne istersen! Deeri neyse... Tarlay ltler. i ekin ekili. Onu da hesaba alaraktan 1900 lire kestiler Irafik'e. Valla eyi para! dedi komular o kt tarlaya. Bir kt koparp verdiler eline, Git Ankara'nn Merkez Pan-gasndan al paran. dediler. Ardndan baka mazarratlar kt: Karakz'-n Olan'n dikmeleri rtlecek. Harm, bas rtlecek. 3000 lira hesapladlar. Bir kt da ona verdiler, gidip Merkez Pangasndan al sen de paran. Tamam m? Var m baka mazarrat? Yok! ster sen dikmelerini, stlerini de sk!... dediler. O makineler koca stlere, sekiz on yandaki dikmelere bir giritiler, amaaan!... Ben mrmde yle zulm grmedim! Zencirini takyor, trnan batryor, yklenince, kkyle birlikte skp getiriyor koca aac! Yani nasl anlatsam? Soan sker gibi bir ey canm! O kadar kolay! Sktklerini de getirip danala yyor birer birer. Btn bunlar olurken boyuna t t, iresim! Ben sandm yarm saatin iinde bitti bunlar. Yani o kadar erken bitti... zzet bir toklu buldurdu. Kyn Hocas elinin bayle hazr. Hep beraber dua edip el kaldrdk. Tokluya ba ald Hoca. Masarifini ky sandndan alrz! dedik zzet'e. Bu kadar olacak! Suya den kee slanmaz m? Kurban kesilirken de, dua edilirken de habire iresim ektiler... Neyse Duadan sonra tepeye giriti bunlar. Biz de iki yana dikilip seyre baladk. Amann, makineler topran yzn yaryor, eiyor. Sonra etii topra kuruyor. Onlar bir yandan, kepeler bir yandan, kamyonlar bir yandan. Kamyonlar alp topra gtryorlar. Dereye varnca k dnp deviriyorlar. Bir teccal ileri ki, ne grm, ne duymuuz! Yumuak toprak! Yani yle yumuak, pilav gibi. Ara sra kocaman kayalar da kyor iinden. 69 Kardan bakp diyoruz ki, ite bunu kpsrdatamaz. Kprtadyor yavu! Valla bill kprdatyor! Foturaf-lar da habire bizim iresmimizi alyor. Makinelerin almasn almyorlar da hep

32

bizim iresmimizi alyorlar. Kimbilir ne kadar byk atk gzlerimizi hayrattan ki... O gzlerinin n mor soana benzeyen Nen-si tam bir iresim delisi! Krlardaki ieklerin bile iresimlerini ekiyor t t. Aktepe'nin bandan bel-kim bir seet gezinip iresim ekti: Otun pn, iein... O en balan Boger Bey, <:Wel... dedi, lan-iun etti. Habire l/l/e// diyor bu adam. Canata Bey evirdi ki, Artk i balad. Artk i yoluna girdi. Biz gidiyoruz! Ulu Paa m, Tulu Paa m, o eski general burda kalaoak. Gle gle! dedik. Uurlar olsun! izzet kotu, Canata Beyi durdurdu: Gayri Bir kere sz verdik. Biz bu ie ahap oluruz. Burada kalan ferlerin, hemi de Tulu Paann yemesine yatmasna tasa ekmeyin. Makinesi moturu, yakt mazotu sizden olduktan keri, onlarn yemesini yatmasn da biz stleriniz... Yoooook! dedi Canata Bey. Birazdan bir mutfak arabas geleoek. Her eyleri getireoek. Size yk olmak yok. Akamlar da Ankara'ya dnecekler. Araba gelip alacak. Zaten ka gnlk i... Amma olmaz, yakmaz! dedi zzet. Hi olmazsa bir ucunu da biz tutsaydk. Kymzn stne gelmisiniz... Yok! dedi Canata Bey. Tulu Paa da, Yok! dedi. Yavu biz Ama-rika Amarika diyoruz da siz anlamyorsunuz. Bizim dediklerimiz size aka geliyor. Ulan siz Ama-rika'y ne sanyorsunuz? Yalan deil, valla bize aka geliyor!. Gitti bunlar. Uzmanlar iki gn sonra gene gsleceklermi. Dere tepe dzlendikten sonra gzel bir plan vapacaklarm. Tulu Paa anlatyor bunlar. Gznz an, uyann! diyor. Dilenciye bir hyar vermiler, eri deye almam. Sizde de ona 70 benzemeyin! diyor. Ben Dr iki yar Dumana alrm. Para oluktan akar bunlarda. Bilgi dersen derya. Fen dersen, o da yle. Btn plann karacaklar. Bu uyuz keileri, eekleri brakacaksnz. T Amarika'dan uaklarla eins tavuk, cins inek gelecek. Ky medeniyete girecek. izzet alamakl oldu: Btn bunlarn parasn biz nerden bulacaz? Nasl deyecez bunca borcu? Parayla deil ki! Parayla deil hibiri! Hibe bunlar! Yardm bunlar! Her eyi yapacaklar. evre kyler kskanacak. Gznz an... zzet dedi: Eh, imdiye kadar bakyorduk da grmyorduk. Bildiim krlerden farkmz yoktu. imdi sayanzda uyandk. Sade u makineleri grmemiz yeter. Saolun, varolun... Komularn gzleri de falta gibiydi. Kocaman kocaman almt. Almayacak gibi mi? Daha iin trnandayken Avdanllar kp geldiler on sekiz, yirmi kii: Ulan ulan ulan! Ulan ne bunlar? yle alaynan, asker gibi manavra yaparaktan kyden geiyorlard, biz ne bilelim, Kalayek'a, Krkkale'ye gidiyorlar sanyorduk. Sonra bir de habar aldk Kizlz'e gelmiler. Tepeleri silip tarla yapyorlarm. Bari bizim tepeleri de silseler. Borcumuz ne tutarsa deriz... Byle salak salak konuuyorlar. Tulu Paa bir kzd: Grgszlk etmeyin! te buras rnek ky oluyor. Sabredin bitsin, bakp bakp rnek aln... Bizim elimizde bu kadar guvat var m? sterseniz guvat da bulursunuz, hele bir rmee gavuun! dedi Tulu Paa. Hep byle rnek diyo bunlar. Hele bir grn!... diyorlar. Benim de kafam almyor bunu. Durma bak, sorma bak! Bakmayla olsayd, kasabann kpekleri kasap olurdu imdiye. Belkim biz cahalz, hele benim kafa eyice suland da., anlamyorum... Avdanllar, ellerini bellerine sokup bizimle birlikte dikildiler. Biz bakyoruz, onlar bakyor: Makineler gr gr gr alyor. Mazot kokusu, duman. 71 ortal Ankara nn ubattaki navasna aonaurau. ferler birbirlerini zor gryorlar Allah bilir. Neyse! len oldu. Mutfak kamyonu dedikleri ey geldi. Yimekleri, ekmekleri bimi, hazr! ferler ii durdurdular. Masalar kuruluverdi birden oraya. Saldalyeler atlverdi. Oturup

33

yimee baladlar. St iiyorlar kt bardaklardan. ki iiyorlar teneke kutulardan. T Amarika toprandan geliyormu her ey. Bize bir iki buyur ektiler amma gitmedik tabi. Ne gidelim? Bilmeden yi-diin a, ya karn artr, ya ba! Durup kardan baktk o kadar. Teneke kutular iip iip attlar. Bizim bebeler de koup kapt bunlar. Hst! Drz dlleri! Atn onlar elinizden! Grgszlk etmeyin! dedim, attrdm. Amma sonra gene kaptlar. Bir iki saatin iinde dnyann iini grmlerdi. Hi yorulup rlmamlard. Makinelerin stnde, oturduklar yerde... leden sonra durmadan altlar. Bizim Aktepe baya oyuldu barndan. Dereyi dersen, o da doldu, doluyor. Hemi de bu gidile bunlara ok dere nzm edecek. Bu dere Aktepe'nin topran yutamayacak. Cok dere nzm. Ne yapacaz bilmiyorum. Nerden dere bulacaz? Yarn gene dere isteyecekler... Neyse! Kollarndaki saate bakp daha gn batmadan paydos ettiler. Makinelerini bir kyya ekip, kendileri otoposa dolaraktan Anka-ya yneldiler. Tulu Paa ep yle diyordu giderken: Aman evltlar, dikkatli olun! Banza konan kuun deerini bilin. Aman gznz an... Akam oldu, biz hl oralardayz. Kaybolup gitmeye yz tutan Aktepe'ye, onu kaybetmeye girien almet kyamet makinelere bakyoruz. nsan gibi eilip kalkyorlar, boyunlarn dndryorlar, kaldryorlar. Homurdanyorlar. oumuz ekmek yimek iin bile eve gitmedik leyin. imdi de gide-simiz yok hi. Avdanllar bile geten ge uurladk. Kendimiz de, sabah olsun, hayr olsun dedik, ayrldk en sonu. 72 Zabah saat 8.00 dedi, bunlar gene gorundu-ler. Bc gibi insanlar yavu! Zabahn krnde yola kyorlar Ankara'dan! Biz yataktan kalkarken onlar gelip iba yapm oluyorlar. Gayri biz ellerimize birer drm alp., geliyoruz tepenin nne. Bebeleri okula zor sokuyor Camal Oca. Krlara mal sren azald. Hep yaknlarda yaknlarda gdyorlar. Bizim o ufack bir ey sandmz tepe ne b-ykm aslnda! Hemi de toprak ii, hi baka ilere benzemiyormu. Herifler kazyorlar, ekiyorlar, amma bitmiyor. Ykseeek, dk, ok dik bir yar kt nmze. Habire oyuyorlar. Ta, kaya gelirse di sker gibi tutup alveriyorlar. Derken dere doldu. Irafik'in ora, Karakz'n Olan'n ora hep doldu. Alt yanda Habaru'un harma yneldiler. Dahas var, benim tarlann da kula gidiyor. Tulu Paa Habaru'u sesletti. zzet mizzet bir olup bir fiyat-bitiler, 3000 lira da o alacak. zzet bana sordu: Sen ne istersin buraya? Dedim, sterse tarlann tm gitsin, ben Amarikandan para ney almam! Allah gstermesin!... Tulu Paa kzd: Ulan ne aksi herifsin? Trkn en byk dostu! Ondan byk dvel yok dnyada. Urus'un karsnda bize arka kyor. Sen de tutmuun, ben Amarikandan para almam... Almazsan alma baba! Bu i balad, bitecek. Bu tepe silinecek. Bu arada birka dere dolacak birka tarla batacak. Ben uzatmadm. Uzatsam o da uzatacak. Ne de olsa Trk ordusunun bir eski Paas. Kendinin hatr yoksa da ordunun hatrn sayp sustum. Sular kaynamaya balad tepeyi kazdka. Pnarlar, gzler olacak belki yerinde. Belki ky gr bir suya kavuacak, mezarlktan aadaki tarlalar hep sulanacak! Tulu Paa'yla takmay filan unutup ben de sevindim komularla birlikte. Biz byle sevindike, komu kylerden gelenler kskanlktan atlyordu. Geleni gideni mi sorarsn? Yani mesel ki, 73 ner Koyen atn sren geldi ikinci gn. Omarck'-tan smail Aa geldi. Kargn'dan Deli mat geldi. Yenice'den Dilkiburun Abdullah geldi. Sanarsm ki, Kszlz'de havta bazar kuruluyor artk! Kaymakam Beyimiz de cipine atlayp vrt geliyor, zrt geliyor. Yeniceli Dilkiburun deli oluyor: Gkten bin dene grafet yasa bir teki bizim boynumuza gemez. Yenice ky Esenboa yolunun stnde. Bakml, gzel ky. yle olduu halde, Yenice'yi semeyip buray setiler. ok canm sklyor!.. Kaymakama, Valiye ok kzyorum. Sakl gizli yaptlar, duymadk. nceden habarm olayd, karr mydm! Pardiden purtudan arka bulur bizim kye alrdm bu makineleri. Hemi de byle tepe sildirmez, ders doldurmaz,

34

yarayl iler yaptrrdm! Ah! diyordu. Ah derken oh derken kaymakam geldi. u yaptnz doru mu? deye Kaymakama da tebelle oldu. O da dedi, Kszlz kynn neyi eksik? Mnasip grmedim mi? Bu ky yle bir ky olacak ki, sizin Yenice sfr kalacak... Komular dediler, Pravo kaymakama! Benim de gsm kabard az ok. Ne de olsa kendi z kym lyor. Ben de Pravo! dedim iimden. Omarckl smail Aa da dedi: Eyi i, gzel i, hayrl olsun! Kskanmayalm, Allah bize de versin, isterse hi vermesin, komuda bienden bize de der. Uurlu olsun... Ne de olsa Haydar Oca'nn bubas. nsanl eyi biliyor. nsanln zn konuuyor. smai' Aaya Saol! dedik. Amma Dilkiburun susar m? Bu i burda ok ok bir yl srer! O zamanaca ne yapar eder, bu tegiit Yenice'ye kaldrrm... Kaldr kaldr, hemen imdi kaldr! dedim ben. Daha da deyecektim, komular Dilkiburun'a ok hrslandlar, yrdler stne. Amarikanlar yznden bir komu kyly eyice darltacaklar deye korktum. Dediler ki: Gzel gzel geldin, safa geldin, amma sus artk! Biz gidip dileke vermedik ya! Kendileri gelip bizim kye talip oldular. He de74 yin dediler, he dedik. Kyn insanl yksek ki, he dedik. Yksek olmasa, istemiyoruz, kabul etmiyoruz deyip savabilirdik Amarikanlar... Ben bu yksek insanl da pek anlamadm nefsime. Amma komular Diikiburun'a byle dediler... le oldu. evre kylerden gelenleri de alp evlere yrdk. Yimek ekmek yidik. Sonra da ekilip giderler diyorduk, gitmediler. Dilkiburun, Tu-lu Paa'ya sokuldu: Paam Hazretleri! Bak sana ne diyorum... deye yananmaya balad. O da dinledi dinledi. mmet tarlasna deil, mmeti Muhammet tarlasna! dedi. Dnyada ne insanlar var bol Tepe kayboluyordu. ViraUah su kyordu! Bir ark yapp topladlar suyu. Ayan da derenin bir yamacna verdiler. yle uslu uslu akttlar. Tulu Paa seviniyordu: Geni bir dzlk olacak. Bol s1 kacak! Durma ek, sorma sula!... Sonra da kan talar, kayalar bir yere ydryordu toplatp. Neden biliyor musunuz? Yarn modern ekilde ok yaplar gereecek kye. imdi hazr elimize gelmiken... topraa gmeceimize, biriktirelim! Komulardan alt yedisini tutup gndelikle altrdlar. Talar ydrdlar... Biz byle bakarken ederken, kar yn gibi eryiverdi tepe. Lkin orasndan burasndan kaymayan sular dinmedi. Amarikan myendizier gelip tepenin tabann yardrdlar. nce, derin bir kanal atrdlar. Sular buradan toplanr gider... dediler. Gerekten yle oldu. Baka yerdeki gzler de greliverdi. Ondan sonra makineler her yeri bir Szel dzlediler son olarak. Tan akln aykladlar. Srg ekilmi gibi dmdz oldu topran yz. Arkasndan traktr makineleri geldi. Bir srd, bir srd oh... Ondan sonra... da demir kazklar, pUakh teller geldi. Baladlar evresini germeye... Baya cidd tuttu soykalar bu ii! Hibir eyin darln ekmiyorlard ki! Lak deseler et, luk deseler st! ellerini attlar m aradklarn bulup getiri75 yorlard. variiKi nerier, nemi variKi, nemi u variyetli... Ykseeeeek de bir kap diktiler oraya. Kapnn stne bir byk levha astlar. ki dene el var levhada, toka ediyor. Hani o makinelerin kamyonlarn stnde olandan. Bileklerin birinde bizim ayi-ran yldz, tekinde bir sr yldz, bir sr izgi. Bu da onlarn sanca olsa gerek. Altna yaz yazdrmlar: Dostluk Bacas Trk-Amarikan birliidir deyi. Okula giden bebeler okudular. Bundan bir gn m, iki gn m sonra. Kaymakam Efendimiz kt geldi Dedi: Kzlz kynn ad deimitir. l Mencilisi karar ald, kyn ad gzelz oldu. Yakan da budur tabi! Muhtardan eski mhr alp yenisini verdi. Daha sonra Camal Oca okulun, Amarikanlar da Bacann levhasn deitirdiler. Bir levha da kyn azna diktiler. Bylece bizim Kzlz, oldu Gzelz! Komulardan biraz kabaracak oldular. mam Nuri dedi, Ses etmeyin! Ullemre itaat! Ses

35

etsen ne yapacaksn? Vali yle istiyor, Kaymakam yle istiyor. Hem artk kabarmak isteyen komu says da ok deildi. ki kiiydi. Tepe silinip gittikten so ra, bizim komular bir yayldlar, bir yayldlar... Kara sabann ucundaki el kadar demir ilen ekin ekeceiz, rn kaldracaz deye bouna uramayalm bundan keri! te almet kyamet makineler ki biz isteyelim sade, gelip grl grl srecekler... Komu kylerden gelip de olanlar grenler, Sizin ky anasndan Kadir Gecesinde domu: Ne ans, ne ans! diyorlard. Hazr l Amarikan ky oluyorsunuz Trkiye'nin ortasnda! neli ineli lflar konuuyorlard. Ba ise, srld, evrildi, yle bombo yatyordu. Tulu Paa diyordu: Buras aalama olacak! Ne gibi deyi sormayn. Olunca grrsnz. Fidanlar uaklarla Amarika'-dan gelecek... Bu yl m gelecek, yosam sonra m? Bu yl, bu yl! diyor Tulu Paa. Amma st selvi patlad, dikim zaman geiyor? 76 Mevsimi geemez. Fidanlar Amarika'nn souk yerlerinden gelecek. Orda aalar daha yeni uyanyor... Hac Kadir filan da diyordu ki, Neye Ama-rika'dan geliyormu fidanlar? Burda fidan m yok? Gzel selvi gavaklar diksek, elma erik diksek daha eyi olmaz m? Acele etmeyin yavu! diye bard Tulu Paa. Buraya Amarikan aalar dikilecek ki, gzel yemiler versin! Yemiler yle nezzetli, yle tatl; dnyann baka bir yerinde yoktur, hemi de olmasn! Yemiinden gzel urup yaplyor. Yedike canszlara can, hemi de kan geliyor. Deyeceksiniz ki, Paam sen bunu yedin, yada grdn m? Hayr! Ne yedim, ne de grdm. yle anlatyorlar. Tabi slmn art inanmak... Bu Amarikanlar bizim kye ok deer verdiklerinden bizim iin her eyi yapacaklar. Hibir eyilii esirgemeyecekler. Dudak aprdatyorduk hepimiz: Nasl bir aa imi acabola? Nasl bir yemi imi? Gelse de bir grsek! Tulu Paa, Bilmem orasn! diyor. Ama diktikten iki yl sonra meyvalar tamam. Her trl ilim bilim fen onlarda. yle bakm, hem de il biliyorlar ki, aalar vaktinden noe bytp meyve verdirebilirler! Hepimiz Pravo! dedik. Tulu Paa caminin nne oturuyor bizimle. Zabahtan akama kadar konuuyor: lim bilim fen... dnya bunun stnde duruyor. Bu da imdi Amarikann elinde. in esasnda ilim bilim bizdey-mi eskiden. Sonra atalarmz harem deyi bir i tutturup, yani nasl biliyor musunuz, saraylar karlarla doldurmular, hep onlarla uramlar. Millet sahipsiz kalm. Biz gerilemiiz. lim bilim gibisi var m? mam Nuri: limin bilimin kk Kuran'da yazl! Amma bizimkiler anlamn zememi! Amarikan cavrlar alp zm. Kuran'da yazlan ilim bilimleri hep yapmlar. imdi btn makine motur 77 mz ap bunlar kaptrmasaydk srtmz yere mi gelirdi? Tulu Paam doru sylyor, imdi dnyann cihangiri biz olacaktk. Tulu Paa: mam doru sylyor! Bizim Kitabullahmz her satrnn arasnda derin ve gizli anlam saklyor. Bizim kaln kafa ulemamz far-ketmedi bunu. Ama durun bakalm, yaknda bu da olacak iallah! Bizim de damzda tepemizde kalk-borular alyor. Amarikan dvletiyle kardaane dost olal iimiz irelliyor. Evelallah, daha da irelli-yecektir. Tulu Paa byle konua konua namaz vaktini getiriyordu. mam kalkp ezan okuyor, biz de eyi kt birer abdest alp ieri giriyorduk. Bizimle birlikte o da giriyordu. Ot a bulgur a ayran, yourt, n vakti gelince karnn bizimle birlikte doyuruyordu. Gnl kibir yoktu bunda. Paann bu kadar eyi adam olduunu batan anlamamtk. imdi anladk yani... Bir tomafili, bir de feri varidi. Sabah gelip akam gidiyordu. Yeni yeni habarlar getirip anlatyordu. Bugn yarn fidanlar geliyor. Washington - Ankara aras vzr vzr telefonlar., iki gn sonra dikim balayacak. Ankara'daki misyon gelecek. Trenle, kurbanla fidanlar dikeceiz. yle karar verildi. Hi tasa ekmeyin: Pilot Proje tutacak! Gzelz'den yepyeni bir

36

ky doacak, Trkiye'ye nur saacak! Azlarmz sulandryordu. Bu dikilecek fidanlarn ad faynapl! Fay-na-pl!... Fine-aple deye yazlyor da faynapl de-ye okunuyor. Bunun yemii kye ok para getirecek. Baksanza, kayz ba oldu! Geniii! Be\kim hkmetimiz bu yemiin urubunu darya satp dviz bile kazanacak. Szgelimi Urus'a! Neden? nkm Urus'un topra ok souk, hemi de batan baa buz ile kapl olduuna, bu aatan hi yok! Trkiyemiz yle mi! Trkiyemiz ne souk, ne scak. Gzel lman bir iklim, ne diksen olur. gen: s-tnsyen tar'a 78 nap uruDunu urus a aa satacaz. Araoa aa satacaz... diyordu. Hac Kadir'in de az sulanyordu: Amma Tulu Paam, biz bu yemiten nasl faydalanacaz? leecez mi? Yosam bacann gelirat ky sandna m girecek? Tulu Paa'dan nce zzet atld bu soruya: Gelirat Amarikanlarla yar yarya bleriz. nkm tepeyi duzieyen cnlar. Fidanlar getirip diken onlar. Kalan ky sandna girer. Sandk da komulara letirir. Ne letirmesi diye gld Tulu Paa. Bir kere Amarikan dosiarmz bizden bir ey matlup etmezler. Onlar bizim madenlerimizi iletip be kuru kr ediyorlar. Daha fazla edemezler mi? Ederler. Amma etmiyorlar. Zrf bizi honut etmek iin... Tok gzl insanlar bunlar. Seimden sonra daha neler yapacaklar grn! Trkiye'ye yer altndan benzin mazot, gazya karma fabrikas kuracaklar! nkm, her trl ilim bilim fen ellerinde.. Byle byle anlatyordu. Her yenilii, feni kafamza sokuyordu. Kitap gibi bir adamd. Ne de olsa ordu paasyd. Her sznden ilim bilim fen akyordu. I 79 KY RESMLER Melih Dalyan Ankara'ya geldi gene. Bir ikindi vaktiydi. Ni, haberliydi. Kabak tatls yapmt. Silip sprmt. yice hazrlanmt... Sarlp ptler. Girdi hemen bir banyo ald. Bornozu srtna geirip telefonun bana oturdu. Aid Mission to the Government of Turkey'en Nancy'yi buldu. Gzel-z Projesi hakknda bilgi ald. Baarlar zincirleme gidiyordu. Nancy kyde ektii resimlerin renkli s//c/e'larn bugn almt APO postadan. Amann ne gzel resimlerdi! Kyller ne tipik, ne fotojenikti! Mr. Boger, Amerikal baz company temsilcileriyle gryordu. Kuzey lllinois'dan faynapl fidanlar bu akam geliyordu uakla. Yarn Gzel-z'e gideceklerdi. Fidanlar dikeceklerdi. Melih Dalyan, Nancy'dan bir dakika rica etti. Sonra sevgilisini ard: Ni bak! Yarn Mr. Boger'ler, Gzelz'e gidiyorlar. Biz de gidelim mi hayatm? Ben ok istiyorum gitmek! Beraber olacaz, gidelim! dedi Ni. That is fine! Fine! diye gld Melih Dalyan. Telefona geti. Nancy'ye yarnki yolculua katlacaklarn bildirdi. Gzel bir gn olacakt. Sabah tam 7.30 da yola kacaklard. ok erkendi. Ama ok i vard yaplacak. Fidan dikimine balayacaklard. Ayrca her dal iin hazrlanm olan planlar kyllere anlatlacak, tartma konusu yaplacakt. Nancy sordu: Akama ne yapyorsunuz? Biz mi? Valla ben az nce geldim. Akam evdeyiz. dedi Melih Dalyan. Nancy, Gelsenize bana! Size resimleri gs80 tereyim. Ne eker resimler grseniz!.. dedi, steledi. Melih Dalyan bir dakika daha rica etti. Ni, bak! dedi. Nancy diyor ki, akam bana gelin. Resimleri gstereyim diyor. Ni saatine bakt, Akama ok var daha! Gideriz istersen! dedi. Yemei yatan yanna getirdi. Ku zml, am fstkl pilav, pirzola... Kabak tatls da dolapta soutulmutu gzelce. ofre gel demedim. Bir taksiye bineriz.

37

yle yaparz, ben hazrm. Iklar sndrmeyim mi? Bir tanesi kalsn istersen ha? Kalsn... Kyller ne diyormu bu ilere? Ellerini dizlerine arpp 'Pravo! Pravo ki pravo!...' diyorlarm. Bizim kylye ilgi mi gsterilmi imdiye kadar? Ne yapsan holanyorlar. Eee Amerika teknii de ok stn tabi. gnde koca da gitmi! ki tane de dere doldurmular! Tepeyi niin kaldrdlar, anlamyorum! Topraa tamah ettiler desem, kyde topraktan bol ne var! Yok! dedi Melih Dalyan. in iyz baka! Bizim bunlar arkl kurmaylardr ki hi aktrmadan insan iletirler. Sokaa ktlar. Sekize on var. dedi Melih Dalyan. Biraz yryelim istersen ha? Yryelim. dedi Ni. Az ilerden bineriz. Bizim Amerikallar da iletmiler. Gcmz var, kudretimiz var, demi durmu bunlar. Onlar da: te size bir da, madem gcnz var, kaldrn grelim!' demiler. Gryorsun ya! Hayret! dedi Ni. Melih Dalyan'n koluna girdi. Polis Koleji'nin oraya ktlar. Bir taksi evirdi Melih Dalyan. Kuulu Park'n oradan sola sapacaksn... Dan yerinde ok geni bir dzlk meydana gelmi imdi. Batan baa faynapl fidan 81 dikecekler. Fidanlar Du aKam genyur sabah erkenden dikim balayacak. Geen gn Nancy telefon etti. dedi Ni. Kyn adn deitirmiler ha? ittim! dedi Melih Dalyan. Rus ve Amerikan Eliliklerini getiler. Buradan sola!.. imdi de sola... Karki kma balkonlu apartmann nnde duruver... Nancy'nin klar yanyor... Atlayp indiler. at kata ktlar. Merdivenler geni ve rahatt. Nancy'nin ziline bastlar. Kapy Mr. Boger at. Vay hellooo!.. dedi Mr. Boger. yi akamlar... eri girip kapy rttler. Nancy, ayaklarna bir pantolon takm, kp geldi az sonra. Harikulade resimler ekmiim! Siz baylacaksnz. Ama nce bir eyler getireyim iecek. Durun bakaym, ne istersiniz? Mr. Boger ayaktayd. Sen otur Nancy, ben getireyim ikileri. Bana syleyin ne istersiniz. Viski votka, rak, bira... Bur arap da var Mr. Dalyan iin. Ben votka alacam, ltfen hafif olsun! dedi Ni. Ben de votka alyorum! dedi Melih Dalyan Nancy Very good! dedi, kahkaka att. Bana da biraz votka, honey! Mr. Boger, Everybody is going to have vodka! dedi. Ben de votka alyorum... eri gitti. Nancy, pikaba plak koydu. Ks biraz Nancy! dedi Melih Dalyan. imdi iyi... Harikulade bir ark, ok severim... Benim favorimdir! dedi Nancy. Sterioda daha gzel oluyor! dedi Melih Dalyan. Evet, zannediyorum. dedi Nancy. Benim orumlu maid gzel tavuk piirmi bugn. Yemee gelmediniz... Valla ben yorgundum. / took a shower. dedi Melih Dalyan. Birbirimizi yle zlyoruz ki! Ni pirzola, pilv yapmt... 82 gagrsayanz! aea Nancy. Melih Dalyan gld: aramazdk. Baz irketler ancak iki kiilik olabilir. I surely know that! dedi Nancy. Kalkt, iki kk tabak kuru yemi getirdi. aka yapyorum sadece... Bizim ef mutfakta limon skacam diye urayor. Gelecek imdi. Bugn Ohio'dan telegram ald. Sayn ei Cumaya geliyor uakla. Kara gzlerinin altndaki morluklar byd. I don't know what can I do for Bogy. I just don't know...

38

Mr. Boger votkalarla geldi. Dnyann kurallarn koyanlar koymu, uyabildiin kadar uyarsn Nancy! dedi Melih Dalyan. Ka bin yllk kurallar Melih Bey! Mutlu musunuz bu kurallarla? Mutlu olduumuzu sylemiyorum. dedi Melih Dalyan. Ama mutsuzluklar iinde gene de ufak tefek mutluluklar koparyoruz. Bunu demek istiyorum. What is the problem? dedi Mr. Boger. Nikh... evlilik... dedi Ni. Ve dnyann her yerinde ayn dert! diye ekledi Melih Dalyan, Ben bu kadnla evlenmiim ama dizinin dibinde oturup durmak istediim kadn baka. Buna daha iyi bir biim veremezler mi dnyada? Biim diyorsunuz, biimin iyisi olur mu? Votkalarnz aln votkalarnz! diye bard Mr. Boger. Her insan ayr bir insandr. Her insana uyacak bir biim bulmak zor. Brakn insanlar kendi biimlerini kendileri bulsunlar. Cuma gn karm geliyor. Esenboa'ya gider karlarm. Nancy bir iki gn yalnz oturur. Sonra stanbul'a malzeme devri ne gideriz, tamam! Haydi erefe... Trke, erefe! dediler. Ve kaldrdlar. ok gzel olmu! dedi Ni azn silip. Mr. Boger gitti, elma, muz getirdi tabakta. Birka tane bak getirdi. Bizim Gzelz Projesi iyi geliiyor. Aid Mission'm en byk baars bu oiacak! Votkasndan yudumlad. Yardmlar direkt olarak 83 halka ulayor. Hee o aag Kaumicm: w ne au<.c bir visual demonstration! Ne mthi!... Gerekten ok mthi, ok gzel! Kyller yle istediler! dedi Mr. Boger. Gzelz'de kyller ok akll! dedi Nancy. Ama nasl olmu da o kadar geri kalmlar, anlamyorum! Because of the some historical reasons and the conditions... dedi Melih Dalyan. Evet, tarihsel nedenler ve koullar... Sizinle ayn grteyim. dedi Mr. Boger. Ama insanlar bu koullar deitirebilir. Eee tabi... dedi Melih Dalyan. Nancy kalkt, Resimleri gstereceim! dedi. ok sabrszlanyorum. Kendim de grmedim daha projeksiyonda... Gezer bir perdeyi duvarn dibine at. Otomatik slayt projektrn sehpaya yerletirdi. Slaytlar kasetlere dizmiti nceden. Iklar sndrr msnz Melih Bey? dedi. Melih Dalyan klan sndrd. Nancy, solundaki kitaplktan Moby Dick's ald. Projektrn ayan ykseltti onunla. Sonra otomatik dmeye dokundu. Gneli bir krn ortasnda, arka arkaya dizilip kalm arabalar... bir yanda Dr. Larson ile Mr. Boger grnyorlar. Arkada birka ky evi... Yolda amura saplandmzn resmi... lk gittiimiz gn Ne kyyd, ne kyyd? Avdn? Avdn her halde. yle bir ey. ok uratk arabalar geireceiz diye hepimiz... Ama geirdik sonunda! Nanoy slayt deitirdi: Gzelz kynn genel grn. O kaldrlan tepenin yamacndan. Evler byle dz daml. Mthi resimsel bir grnleri var, yle deil mi? Gene deitirdi slayt. Gzelz kynde tipik bir ev! Kyn eski adn sylemek ok zordu deil mi? imdi daha kolay. Gzelz! Evin duvarlarnda grlen bu... bu... neydi? Neydi Bogy? Bir eydi. Hani yakyorlar kn? Melih Dalyan syledi: Tezek! Bir daha unutmam. Bu da tezek hazrlnn yakndan grn. Kalplar varm. Dkp dkp byle diziyorlar... Resim olarak da ok iyi! Ni soludu: Renkleri ok iyi tutturmuun Nancy! dedi. Mr. Boger, sevgilisinin salarn okad: Konuya nereden baklacan iyi biliyorsun! Yani ok iyi seiyorsun demek istiyorum.

39

Nanoy gld: Camera ekiyor canm, ben deil! dedi. Kamerann ardndaki gz ekiyor. O gz de herkeste yok! dedi Melih Dalyan. Thank you. Melih Bey! Nancy, slayt deitirdi. This is the muhtar of the village: Mr, zzet! Sandaki de ky okulunun retmeni. Adn unuttum... Slayt deitirdi. Bu da tarla bekisi Mr. Temolo! Kar perdede Temelo mavi mavi glyordu. apkasn biraz yana emiti. Slayt deitirdi Nancy. Bu da onun baka bir pozu. Biraz daha yakndan aldm. Gzel bir portre deil mi? ok gzel! dedi Ni. ok akll bir adam bu! dedi Mr. Boger. ok tecrbeli. Epeyce de yal... Belki seksen var... Nancy slayt deitirdi. Bu da a group of villagers... yzleri ve tavrlar ok deiik. ounun byle gzel sakallar var.. Slayt deitirdi: Kadnlar... uzaktan bir yerden bize bakyorlar. Giyimleri pek orijinal... Sahiden de... diye onaylad Ni. Nanoy: ok resim ekeceim daha bu kyden! dedi: ok ok ok... Slayt deitirdi. Bu da bir yal hanmn portresi. Bize pekmez, ekmek ikram etti. Slayt deitirdi. Perdede bir kme kadn grnd. Nanoy var ortalarnda. Lora ve Mrs. Taylor var... Slayt deitirdi. Bu da kaymakam o blgenin, drt ay kadar USA'de kalm. ngilizce biliyor. Yanndakiler de kyn ileri gelenleri. Arkada Dr. Larson grnyor. Gene slayt deitirdi. Bunlar da bir grup ocuklar... ok cici eyler, ah ekerim!.. dedi Ni. 84 85 eekle! Eee binmi, tarladan geliyor. ok temiz hava! ok gzel bir ky... Slayt deitirdi. This is Mr. Canata. He is giving his speech ky okulunda... Kara by, kelebek kravat besbelli oluyordu. Evet biraz tuhaf! dedi Mr. Boger. Bu da baz grnler ky sokaklarndan. diye slayt deitirdi Nancy. Look at the oxencar at the back! ki tane tekerlei var. Etilerden beri kullanlyor. Kan diyorlar... Slayt deitirdi, kyde bir evin damna konmu helay gsteriyordu. Her eyi ekmisin sen de Nancy! ki makara doldurdum!.. dedi Nancy. Slayt deitirdi. Bu da caminin bir grn. t has wooden minaret. Kyn tam ortasnda. Slayt deitirdi. Bu da mam Nuri Bey... Evet, sessiz bir adam. dedi Mr. Boger. ok muska yapar bunlar, Ni! dedi Melih Dalyan. Nancy slayt deitirdi: Bu da okulun nnde bir grup renci. Salklarnn bu kadar iyi olabileceini tahmin etmezdim! Slayt deitirdi: Bu da bir tarlay srmek, kzlerle ve aa sabanla! kzler iin en zor i! ok zayf zavalllar... Slayt deitirdi. Bu da bir kilim. O kyde dokunmu... Harika bir ey! dedi Melih Dalyan. Ben de ok sevdim, smarladm birka tane, Mrs. Habaru bulacak... Slayt deitirdi: Baka bir kilim... ok gzel deil mi? Ay ok gzel! dedi Ni. Ben de smarlarm yani... Bizim Indian elsanatlarna ok benziyor! dedi Nancy. Slayt deitirdi. Bu da bir kr iei, o kaldrlan tepeden. Gzel bir... adn bilemedim! Meneke! dedi Ni. Evet meneke! Slayt deitirdi. Bu da baka bir iek. Slayt deitirdi. Bu da bizim ayrlmz. Hepsi teker teker el skyorlar. Hemen frlayp bir damdan ektim bunu. Slayt deitirdi. Bu da Tulu Paa! He is very popular in Gzelz 86 kaldrlmadan nceki resmi... ok bykt! dedi Mr. Boger. Nancy slayt deitirdi: Bu da tepenin kaldrlmas ii. Buldozer alyor. Kamyonlar toprak tayor. Slayt deitirdi. Bu, Ankara Valisi. lk gidiimizde ekmitim. Slayt deitirdi. Bu

40

da bir grup kyl, kadn erkek kark. Bize el sallyorlar.. Kaset bitti. Mr. Boger kalkp at. Ay, vallahi ok gzel, tebrik ederim! dedi Ni. Mr. Boger Ben senin bu kadar iyi photographer olduunu bilmiyordum, Nancy! dedi. ki smestre kurs aldm at the university... dedi Nancy. Mr. Boger kalkt: Votka isteyenler sylesin, getireyim. dedi. Ben! dedi Melih Dalyan. Ni, sen? diye sordu Mr. Boger. Ben de isterim biraz. Hep isteriz hep... diye ekledi Nancy. kinci kaseti takt. Onu da seyrettiler. Onun da yars ky resimleriydi. Yars da Ankara'dan resimlerdi. orumlu maid'in resmi vard birka tane. Hem seyrettiler, hem itiler. Ni'ye bir ba dnmesi geldi. Gitsek yava yava! dedi. Uyku kt stme. Melih Dalyan'a bakt. Alnnn ortas cam gibi parlyordu kta. Salar belli belirsiz seyreliyordu tepeden. Evet, gitsek! dedi Melih Dalyan. Mr. Boger kalkt ayaa: Well... Thank you very Much for coming. dedi. Nancy de kalkt, Sabahleyin ofisin nne gelirsiniz Melih Bey! Oradan hareket edeceiz... Onu hi konumadk! dedi Melih Dalyan. Benim ofr gitti akrabasnn yanna, yerini de bilmiyorum. Erken yola kacamza gre, biz sizin arabalara yerleiriz! Kolay yahu! dedi Mr. Boger. Nancy: imdi taksiyle mi geldiniz? 87 Durun, sizi ben brakaym. Melih Dalyan, Nancy'yi itti gsnden: Lzumu yok Nancy! arrz bir taksi... Darlrm! dedi Nancy. Bak Nancy, biz yrmek istiyoruz hem! Ne olur brak gidelim. Peki madem! dedi Nancy. Yarn grrz, 7.30'da ofisin nnde... yi geceler! Size de iyi geceler! dedi Ni. Kol kola ktlar sokaa... 88 FAYNAPIL AALARI Her ey ne kadar durgun! diye geirdi Ni iinden. Kprt yok! Ses yok! Bulutlar oynarnyor.. Avdan kyne gidiyorlard. ankr'ya doru uzayan yoldan sapmlard. ift srenler vard. Kilden heykelleri andran adamlar, bazen yaknlarda, bazen uzaklarda, sar kahverengi kara kzlere koulu sabanlar itip bakyorlard. Ne ok sabr istiyordu! Baz tarlalarn budaylar serpilip topra rtmt. Yol kylarnn otlar grlemiti. Kelebekler hi arlklar yok gibi uuyorlard. Arabay durdurup yrmeli! dedi Ni iinden. am biraz indirdi. Dosdoru insann cierlerine koan bir hava doluverdi ieri. Direksiyonda Mr. Boger vard. Habire piposunu savuruyordu. Bozuyordu Ni'nin ok sevdii havay. Krlarn gzel kokusunu bulandryordu. Pipo kokusunu Ni de sevmiyordu. Avdan kyne daldlar. Dolana dolana bir sokaktan getiler. Ortalk bir sessizdi ki! Kebana levhasz bir dkkn koymulard. Var gibi, yok gibi dkknd. O alack kapdan balarn emeden girip kamazlard. Kimbilir ne az fiatl mallar satlyordu iinde! Tozu hi alnmam camlarda kk zeytinya kutular, kk zm sandklar, tuz paketleri, ineler, dmeler, lmba cam, lmba fitili... Bir yan sokan azndaki klle, tyleri keeye dnm bir spa yatmt. Gzleri yumuktu. Istan gnee brakmt kendini. Yrtk entarili drt kz bebe topraa melmi, ta oynuyordu. Grlty duyunca kalktlar. Bir iki adm koup kaldlar... Baka bir kebanda, srtlarnda ot uval-lariyle iki kadn grnd. Terlemilerdi. Birer ikier 89 Ulmri c\qm ^..,^....___ .________

41

Gsleri dklyordu yere yere. Her halde hi sutyen kullanmazlar! dedi Ni. Ayr bir iklimin insanlarna benziyorlard. ok eskinin okullarnda okutulan bir corafya kitabn kartryordu sanki Ni. Bu amurdan bu topraktan damlarn altnda douruyorlar, bakp bytyorlard. Karanlk karanlk odalard. Pencereye benzer delikler caml m, camsz m, seilmiyordu. Kaplar da kara birer drtgendi. Kaplarn pencerelerin dolayn ak svayla evirmiler, svay bitirdikten sonra ellerini basmlard. Ellerinin izi resim gibi kmt... ocuklarn geceden slatt dekleri yorganlar merdiven balarna sermilerdi. ul uval eskileri, testiler, sepetler grnyordu duvar diplerinde. Eli bastonlu birka adam, kap nlerinde dikiliyorlard kprdamadan. nsan, sanld kadar gocundurmayan, toz kark bir koku, bir ky kokuuydu ortalk. Evler bitince serenli bir kuyu grnd. Bir ta yalak uzanyordu. Serenin aalar eskimiti. Su kovas serene bir zincirle balanmt... Sonra gene ekinler, gene yol kylarnn otlar, arlksz kelebekler sabanlarn itip kakan dermansz iftiler... Ah, inip yrmeli, solumal biraz... On kadar arabaydlar. Mrn oradan getiler. amur, umu kurumutu. Solda, budanm stleriyle belli belirsiz bir dere balyordu. Ekili tarlalar arasnda yeil ayr paralar kslp kalma benziyordu. Bir yerlerden szlp gelen sular, stlerin dibinden dibinden akyordu. Yamalarda ot yolan baka kadnlar... Sonra itlenmi kk baheler balyordu. Kaldrlan tepeyi gryorsun Ni! Bir dzlk... imdi bir dzlk! Bir tepedi o!.. Buraya gelince ky grnmezdi! Getiimiz kyn tpks... Oh yes, ok benziyor... 90 I uccc... v^K. ciytf SOKUIOU. Her yer dz oldu. evresine tel ekmiler ha? Elbet... Aa!.. Kamyonlar gelmi! Danaln ortasnda drt kamyon duruyordu. Birikmi kyller, uval bezlerine sarl fidanlar indiriyorlard. nsan boyundan uzun, bilek kalnlnda fidanlard. Kirli krmzya alyordu kabuklar. Topraktan dn sklm gibi de canlydlar. Yaban yaban duruyorlard. Tellerin iindeki dzlkte bir uyku sessizlii... Sessizlik yaylp gidiyordu: Toprak kabarm, kabarm, kurumutu. Ufalanmt. Mr. Boger, arabay kamyonlarn kysna durdurdu. tekiler de yanap durdular. Oradan bir evin it avlusu balyordu. Darack bir avluydu. itin bir yerinde, srn ucunda, enesiz bir kz ba aslyd. kz bann kemikleri eskimiti. Nancy, fidanlarn indiriliini ekti. ocuklar ivedi bir konumann iindeydiler. Arabalara bakyorlar, kamyonlara sokuluyorlar, dalp kyorlard. Gzleri daha daha byyordu. Kimisi de, ikide bir resim ekip duran o cavr kar-ssna bakyordu. Yrekli biri, birden karnn nne dikiliyor, Beni ek, beni beni! diye glyor, gldryordu.... zzet'le Temelo ortalkta geziniyorlard. Tu-lu Paa fidanlarn indirilmesine gzclk ediyor, zedelenmeden, usulca, yere konulmasn salyordu. Kyden tutulan adamlar ste gibi alyorlard. ndirme ii tez bitti. Kamyonlar dnp yola ktlar. Esenboa'ya bir sefer daha yapacaklard. Yklemenin abuk olmas iin kyden adam gtrdler. Tu-lu Paa en ndekinin ofr yerine oturdu. Patrda-yarak gittiler. Toprak yolda bir grltyd kamyonlar... Kyden un ekmek kokular geliyordu. retmen Oemal, okulda, iinin bandayd. mam, konuklarn arasnda dikiliyordu. Ni, konumadan, olup bitenlere bakyordu. Melih Dalyan, silinen tepenin yerinde meyd91 na geen uu^uyc uann yunyn yordu. Bir sre bakt. Sonra mam Nuri'nin yanna

42

vard: Ne diyorsun bu ilere Hocaefendi? Hangi ilere? dedi mam Nuri. Yani bu tepenin kaldrlmas iine? Ha, o mu? Kaldrdlar be! Yani drt gnn iinde tozu dumana kattlar. Yerine fidan dikilecek imdi. Aha getirdiler ya... Bu aatan yok buralarda. Yok! Hi grmedik. Askerlikte zmir demi doladm, hibir yerde grmedim... Amerika dnda olmuyor bundan. yle diyorlar... olmazm... Daha baka ilere de balanacak kyde. yle diyorlar. ok kalknma rnekleri gsterecekler. Ne kalknmas? Baya kalknma, yani... ky zengin olacak. allah! steriz... Yeraltmn madenleri iletilecek. Ne madenleri? Alminyum, krom, bakr, boksit... Ne olacak bunlar? letilecek! Gzelz bambaka olacak... Adn deitirdiler! dedi mam Nuri. Kendisi de deiecek... Nasl? Baya... Yani zengin bir ky olacak... Amma durduk yerde adn deitirdiler... yi ad deildi. Anlam ktyd: Kzl! Eskiden beri yle bilinirdi. Bundan sonra byle bilinecek. Eh... ne yapalm... Memnun deil misiniz yani? Yooo, neye memnun olmayalm? Her eyi yapacaklar... allah... Mr. Boger, Dr. Larson, Mrs. Taylor, Mr. Buckley, Jerry Goodman, Agricultural Branch'tan 92 Vdiiy, tayn vc IcJIIIllllcJ UZIIIdfll LOTa, HaiTICM Uanata; zzet'le Temelo'u aralarna almlar, konuuyorlard. Hamdi Canata eviri yapyordu. Bugn fidanlarn dikimine balanacak. diyordu Mr. Boger. Eee helbet! diyordu zzet. Bir an nce dikip brakmal. Bir yandan da teki iler ele alnacak. Helbet!.. Nasl olsa alacak deil miyiz? almalarmz eitli kollarda balayacak. First of ali, kyde bitki trlerinin slah. Sellektr kullanma, cins tohumluk elde etme... Helbet, minasip, ok eyi... Second, hayvan trlerinin slah. Hayvanlarmz eyidir. Bir salgn ney grlmez. Amma gene de siz bilirsiniz... Dr. Larson sze karyordu: Uzman arkadalarmz yeri gelince daha geni aklama yapacaklar. Ekonomik olmayan hayvanlar terk etmek gerek. Kei, eek... bunlar brakacaksnz... Siz daha eyi bilirsiniz ya, kei nzml bize. Yani ne gibi? St vardr, eti vardr. Derisi, kl vardr. Eei dersen, valla bizim belimizi dorultan eektir. O gitti mi hap yuttuk. Un odun,

43

ba, bazar, hep ona bal. Hamdi Canata eviriyordu. Neyse, imdi tartmayalm. Elinizdeki inekler, tavuklar hep slaha muhta. Btn bunlarn daha iyi cinsleri mevcut bizde. Bunlar deitirebiliriz... Yes!.. diye konumasn srdrd Mr. Boger. Third, evlerin ve ortak kullanlan yerlerin gelitirilmesi. Salk iin gerekli tedbirlerin alnmas... Evieri, aman evleri brakn. Yani beton ev bize zor gelir. Sakn onu yapmayn... Demek istiyorum ki daha iyi evler. Gene de siz bilirsiniz ya... Fourth, Ev Ekonomisiyle ilgili almalar, yemek piirme, amar, temizlik vb... Eh, hele bir grrz de... Temelo yutkundu: Tabi bir grmek gere93 gr. Yan manikan Duya ucym, ohl uu nup ...v geliinizde Pilot Puruca deyi laflar konutunuz ya, valla, Esenboadaki Amerikan pilotlarn getirip kye oturtacaksnz deye korktuyduk. Amma imdi anladk, mesele bambaka! imdi ayna gibi ayan her ey! Konuklar gldler. Yani sizin bu konutuklarnza eytalmz yok bizim. Amma Kzlz, ey, yani Gzelz ortal bir ky olduuna, teki kylerin de grenekleri ksa olmasndan, siz btn bunlar buraya cem ediyorsunuz ki, bir gsteri olsun deye kabul ediyoruz. Yani hatrnz iin kabul ediyoruz. Mr. Boger, Temelo'a teekkr etti. Tabi, Vali Beyimiz de yle konuunca... Fifth, retim aralarnn slah. Hayvanlar ok retmek iin mi Beyim? Tarmsal retimi demek istiyorum! Motor, traktr... Bahal iler bunlar Efendim! dedi zzet. Ama siz borlanmayacaksnz! Temelo atld: Biz borlanmasak bile, h-kmetimiz borlanacak! Biz eyi kt bu sabanlarla idare ediyoruz. O dediklerin bek nzml eyler deil yani... Baz eyleri grmeden anlamanz zor. Devam ediyorum. Altncs, Eitimin gelitirilmesi. Okulun desteklenmesi. Beslenme eitiminin desteklenmesi... Btn bunlarn hepsi eyi Beyim. Amma kei bir, eek iki, evler ! Dokunmayn... Well, tartacaz bunlar. Uzmanlar daha geni aklama yapacaklar. Burada her bran iin uzmanmz var. Sizler gruplar halinde bu ilerle megul olacaksnz. Ni, konumalara nce teden kulak vermi, sonra daha yakna gelmiti. Nancy grup resimleri ekiyordu. Karsna dikilip glen ocuklarn close-up portrelerini yapyordu. Az sonra mam Nuri'yi brakp Melih Dalyan da sokuldu kalabala. Temelo: 94 IIOCMIMI CM bo olmal Amarikan Beyim! Halbuysam komularmzn hep ii kayd var. Yarn ekin orak kzr. Size baya yvmiyeli adam ilzm... Hac Kadir, Temelo'u onaylad: Kendi ilerimizin aksamas eyi olmaz... Melih Dalyan sze kart: Sizin asl ileriniz bunlar be! Btn bunlar sizin iin yaplyor. Mr. Boger, Dr. Larson'la bdrdat. Sonra, Yapacanz iler iin size gnlk cret vermeyi dnebiliriz. Bunlar iin ayrntlar... Eyi bir ey demek, evet... And the last, sizlerin yetitirilmeniz! Bunun iin gerekirse, kk yada byk geziler tertipleyeceiz. nk gezip grmek ve bizzat incelemek, yetimenin en iyi yoludur. Yurt iinde, hatta yurt dnda, Amerika'da geziler yapmanz sizi hemen deitirebilir. Kolay bunlar... Atladnz m uaa, ayda btn grlecek eyleri grp gelebilirsiniz... Kyller birbirlerine baktlar. Eyi bir ey demek! dedi zzet. zzet'le birlikte kyller de yle dediler. imdi aa dikimini balatmamz gerekiyor. Eer gene yaplacak trenleriniz varsa, yapn da hemen balayalm. O sra kamyonlar grnd.

44

Canata Bey, Mr. Boger'in szlerini evirdikten sonra ekledi: Yani ayran, kurban filan demek istiyor. Muhtar, evresine bakt: Ne yapalm? Ha Kadir ban sallad: Keseriz bir kurban canm! Ayran derseniz, onu da yaparz. Tulu Paa indi en ndeki kamyonlardan: Ayran da, kurban da iyidir. Byle kymetli fidanlarn kurbansz dikilmesi olmaz! Bahusus, ulusal geleneklerimizi yaamamz da gerein Kamyonlar, arka arkaya yanap durdular. Adamlar indirme iine giritiler. zzet, Temelo'u biraz ekip ayran iini, kurban iini grmee balad. Az sonra Temelo deneini koltuuna yerletirip ky iine doru yrd. 95 ye gidiyor? Benim eve gidiyor. dedi zzet. Ben de gidebilir miyim? Bir greyim. zzet bakt: istiyorsan git! dedi. Sonra sesleyip Temelo'u durdurdu. Bu hanm da gtr yannda. Grmek istiyormu. dedi. Ni, Nancy'yi ard yanna. Birlikte yrdler. Daha adm gitmeden Temelo Ni'nin Trke bilir bir Amarikan avrad olduunu kevetti iinden. Konumasn buna gre ayarlad. Sorularn cevaplarken, ky hakknda bilgi verirken, konuurken dikkatli oldu. Doruca zzet'in evine gidiyorlard. Camiyi getiler. Ni'nin de, Nancy'nin de ayakkablar topuksuzdu. Rahat yryorlard. Ama Nancy resim ekmek iin ikide bir arkada kalyordu. Ni, Teme-lo'a uymak iin zorluk ekiyordu. Cok taiihli kyllersiniz! Amerika'ya gideceksiniz! dedi Ni. Ne bileyim? dedi Temelo. Habire resmimizi ekip duruyorsunuz... u fotoraflar m diyorsun? Bunlar ekip ekip Ankara'daki Amarika'-daki sinemaya m gndereceksiniz?,.. Kendiniz gideceksiniz Amerika'ya! Temelo, Ne Amarikas! dedi. Sizi Amerika'ya gtrecekler! Temelo, Ni'ye hayretle bakt: Boaltacaklar m ky? Hkmet deiiyor mu bizi, sizinkilerle? Ni gld: Gezmeye gideceksiniz. ay gezip geleceksiniz... ay! Ky ne olacak burda? Durur yerinde! almalar devam eder. Eyi ya, ilerimiz ne olacak? Kalanlar devam ettirir ileri. Olmaz yle ey! dedi Temelo. Valla ardm! dedi Ni. Bakas olsa sevinir uar. Siz olmaz diyorsunuz!... Ne varm Amarika'da? 96 Greceksiniz, grgnz bilginiz artacak. Temelo bozuldu. Ban yere edi. Karlk j vermedi Amarikan avradna. iik yerler, sizler iin!.. Gidip grmek gibi var m? Kimbilir ne de-Temelo sordu: Bizim grgmz eksik mi gryorlar? Ee tabi! dedi Ni. Amerika bugn dnyann ba... grmek gerek! Temelo karlk vermedi. zzet'in avlu kapsn ap girdi. Merdiven banda yatan kpek kalkt, ahra doru gitti. Nanoy koup yetiti arkadan. Ni... dedi Nancy. Bir dakika! Merdivenlerden karken biz poz verin Temelo'la, ltfen... Ni, Temelo'a anlatt: Merdivenleri ikimiz kacaz, o da bizim resmimizi ekecek. Seninle benim mi? dedi Temelo. Evet! dedi Ni. Tam karken... Eyi ya, eksin. te kyoruz. Nancy iki poz ekti. Sonra, Bir dakika! dedi gene. Bir de benimki ekilsin. Sen ekiver Ni. Temelo kp gidiyordu. Biraz dur Beki Bey! dedi Ni. Bir resim daha ekilecek. Ni indi, Nancy geldi. Nancy glerek poz verdi. Tam karken Ni t etti.

45

 acele, durmayalm! dedi Temelo. izzet ayran, kurban bekliyor... Ni: Kurban m ?Ah ne iyi, ne iyi! diye bard. Dnp Nancy'ye anlatt. Muhtar zzet'in kars erife,, hayata km, bakyordum Camal Oca'ya bir kese yourt yollayacaksn, ayran yap!acak! dedi Temelo. Ali nerde? Onu da kra salacaksn abuk! Bir kuzu tutup gelecek. Bacann orda bekliyorlar. zzet'in kars bir uzun Oooooof!... ekti: De imdi, oldu mu bu? Camal Oca'ya yourt gnder diyorsun. Pekey gndereyim. Amma kuzuyu nerde bulaym? Ali'yi nerde bulaym? Nancy ile Ni bakyorlard. 97 De imdi Temel emmi! ayor, rpnyoruu erfe. Git Temel emmi git! Camal Oca iki bebe yollasn. zzet'e de habar ver, Ali'yi rni bulacak, kimi bulacak, kuzuyu kendi aldrsn... Temelo: Ben ne yapacam imdi erfe gelin? diye sordu anlamadan. Sen imdi ko! dedi erfe. Temelo kotu. erfe de ieri girip yourt derdine bakt. Nancy ile Ni kaldlar. Muhtarn kars girip kyor, tahtalar gprdetiyordu: nsan bunu nceden habar verir! Byle benim iki ayam bir pabuca sokmak doru mu? Girip kyor, soruyordu: Doru mu? Nancy bdrdyordu Ni de ban sallyordu: Bir acelenin iine dnce deiti! erfe iki dakika iinde ayranlk yourdu karp hazr etti. stne slak bir bez rtt bakracn. Daha buna tuz ister! Kotu, tuz getirdi. Tuz ksn bakracn yanna koydu. Kardan okul bebesi geliyordu. Koun koun!... diye el etti erfe. Kou-verin abuk! kz kp geldiler. Biri bakrac ald. Sen ko! dedi erfe ona. Hemen... Yetitir!., gtr okula. Size de billur bardak vereyim! dedi tekilere. Kazan vereyim! eri kotu, kazan getirdi. Verdi kza. Giderken emede alkayver bir! He-mi de abuk! Dnp bir daha girdi ieri. Bir tepsinin iine bardaklar dizip getirdi. Sen de bunu al kz bakma! Na bakyorsun? Doru okula! Koturdu kz. Nancy, kzlarn nn de resimlerini ekti yukardan, kamerasnda filim bitti. Yenisini takt. Muhtarn kars telesnin birazn savnca, derin bir nefes ald. Ni ile gzlerinin n mor soan yapl cavr karsn ondan sonra grd. Amann bunlar Temel emmiyle geldilerdi! imdi dillerini de anlamam, nere gideyim! dedi. Konumadan bakt bir 98 sure. sonra: Buyurun ieri deyim amma dilinizi anlamam, ne yapaym a konuklar? dedi. Ni gld: Ben senin dilini anlyorum erfe hanm!... dedi. A!.. Kz sen onlardan deil misin? Yoooo... dedi Ni, gld. Mslman msn? yfe gibi... Trk? Evet. Ann!.. Onlar gibi geyinmiin, ne bileyim! yle mi? dedi Ni gld. Amma tekisi cavr! Onu bilmiyorum. Durma t, sorma t onunki! Resim ekiyor... dedi Ni. ekip ekip ky sinemaya verecekmi. Oy-natacakm bizi Ankara'da, Amarika'da... yle diyorlar. Ni gld: Bunlar oynamaz erfe bac! Yalan sylemiler! Bilir miyim? yle konuuyorlar. Eee, syle ona da, girin ieri, oturun! Birer bardak alkama yapaym, iiverin! Evime geldiniz. Nancy'ye dnp anlatt Ni. Bdrdatlar. iine engel olmayalm. Ne engel olacaksnz? Birezden kalkp ahr kreyecem. Akama kadar oturacak deilsiniz ya. dedi, gld.

46

Ni de gld: Girelim. dedi Nancy'ye. Girin! dedi erfe. Girin, ierde kimse yok korkmayn... Ni ile Nancy girdiler. . Arkalarndan bakt: Olsa bile size ne etkisi var? erisi zor seiliyordu. Yerde hasr ul vard. Bir kede kk bir masa, yannda bir sandalye duruyordu. Duvarn dibine bir sedir yaplm, stne hal rtlmt. Yastklar dzgn dizilmiti. Ocakta ate yanmyordu. Yklk tahta'ar kirlenmi, eskimiti. Kurt oyuklar belli oluyordu. Duvarda asker fotoraflar, bir av tfei, bir ayna aslyd. Bir iki de gmlek vard. Tavan, merteklerle, mee dal-laryle rtlmt. Mee da'lar ilenmiti. 99 Ni ile Nancy sedire oturdular. erfe, rpnp duruyordu: te evde a var ocakta. Altna bakp gelivereyim! dedi. Ayranlar da yapar gelirim. Kusura bakmayn, olur mu? Olur olur! dedi Ni. Biz otururuz. erfe gitti. Tahtalar gprdetiyordu hep. Tepkilerini anlamyorum. dedi Nancy. Ne gibi? diye sordu Ni. Holanp holanmadklarn... Ni ayaklarn uzatt yana doru: Bizim kyller ok sakin insanlar Nancy! inde yaadklar koullardan m geliyor, ne? O ar ar giden kzlerin ardnda... ite kaka... o ot uvallarnn altnda., iki bklm... erfe girdi geldi. Elinde tepsi. Gene gpr gpr: N'olur kusura bakmayn! Yalnz koydum sizi! Bardaklar da bacann oraya yolladm! Tatan iiverin! Tepside bir cam srahi, bir bakr tas duruyordu. Tasn kalay eskimiti. Zarar yok. dedi Ni. Tepsiyi ylece ald erfe'nin elinden. Otur biraz erfe hanm! Otur da konualm iki.. Ya ya, oturaym! dedi erfe. Ni, tasa ayran doldurdu, Nancy'ye uzatt. Bardaklar yolladm baya! Kusura bakmayn... dedi erfe, Naney'yi szd. Yok zarar! dedi Ni. nce o ier. Nancy, dudaklarn tasa dedirip ayran bitirene kadar, erfe hep izledi onu. Holanm myd acaba? Good!.. diye bard Nancy. erfe dudaklarn oynatt: Hi bizim dili bilmez mi? Bir iki kelime. Ha bir konusun kz! Ni, Nancy'ye dnd: Trke bir ey syle erfe hanma. dedi. Nancy, tas tepsinin stne koydu: Tekr tekr! dedi. erfe gld: Dolduruver bir daha isin. Ni, tas doldurup uzatt. Nancy ald, Tekr! 100 __,, 3~.,v.. vjuma ayran yuaumiad. Birka yudum alp brakt. Bir sre geti, bir iki yudum daha ald: Very good! dedi. ok iyidir... Ankaraya gelir misin ara sra, erfe hanm? Ben mi? dedi erfe. Kz kardam orda, Cmn'da oturur. Bilir misin oralar? Bilmem. dedi Ni. Uta bir yerdir. Bizimkiler oraya giderler. 'Gondu' yaptrrlar. Hasky'de, Keren'de oturan da ok var... Onlara gittin yle mi? ok oluyor canm ! yldan fazla oluyor. ubuk yolundan tomafile bindik de yarm saatin iinde iniverdik! ok kaldn m Ankara'da? Bir gece canm! Gece yattk, sonra kalkp geldik... Gezmedin mi Ankara'y? Gezdim. Hsmlarn gondularna gittim. Baka?

47

Bakas yok. Koca Ankara ba olur mu gezmeyle? ok byk dediler... Tutardnz bir taksi dolardnz! Dnya para istermi taksiler! Nancy ayran bitirdi. Bir daha ister misin Nancy? diye sordu Ni. Hayr! dedi Nancy. I had enough... Ni, tas doldurup kendi iti. Nany bakyordu. Bdrdatlar. Ayran ok gzel erfe hanm? dedi Ni. Eyidir bizim ayranlarmz. Otumuz eyi olduuna mallarmzn sd yourdu da nezzetli olur. Koyunlarmz mdem kuzular... Ka oouk dourdun erfe hanm? Kim, ben mi? Dourdum, ok dourdum! Be dene dourdum, dene de dt. Dt m? Ne bileyim, dtler ite... Ama sekiz ocuk ok erfe hanm! ok mok! Allah bu, veriyor! 101 fL HALK KTPH----imdi? Doanlarn sade biri yayor, Ali. tekiler ldler. Ni, erfe'nin szlerini evirdi Nancy'ye. Nancy, Olamaz! diye bard. Ne diyorsun? Olmu! dedi Ni. Eliyle yreini bastrd. Ya insan bu kadar gebe kalmaz, yada kalkp doktora gider, bakar aresine, erfe hanm! Boynunu bkt erfe: Tatilde bazarda hanmlar gelir bizim stlerin altna. Hep byle gzel akllar verirler. Toktur derler, korunma, u bu... hava! Allahn elinde hepsi!.. Hayret! dedi Ni. Yani nasl olur? Oluyor! dedi erfe, Ni'ye dokundu: Senin ka dene? Benim bir tane Bir kzm var... Baka olmad m? Yapmadm. Kocan direklemedi mi olan dour deyi! Ona ne? AmannnnnnnL Amann!.. Bizimkiler olsa bizi keserler valla!.. erfe gene dokundu Ni'ye. Bunun ka dene? Onun yok. dedi Ni fsltyle. Olmuyor mu? Ne bileyim, belki olmuyor. Bir maraz m var? Bilmem., belki. Ayran kat kendine! dedi erfe. Eer ki bir maraz var da ocuu olmuyorsa, bundan sonra olur. Neden dersen, bizim kyn suyundan iti. Biraz de otundan yirse, tamam! Nikhl deil o! Dost yayor imdi dedi Ni: Belki ondan istemiyor. Eee nikhlanversin. Zor mu? Adam evli. Bir daha nikhlar, iki olur. Bunlarda yle ey olmaz. Neden? ____ u.,uy, Will di Ilt! Eh! dedi erfe. Olmazsa dolasn byle ocuksuz! Elinde bir iresim eyi, t t t!.. Burda m bunun dostu? Burda. dedi Ni fsltyle. Hangisi? Balar olan. Amann!.. Nancy, konumann konusunu sordu. I'll tell you later. dedi Ni. Anlatrm. Gzlerinin n ne olmu bunun? Doutan her halde. t t t... Hey gidi yalanc dnya! Bunlarn keyfi yerinde erfe hanm, sen bakma bunlara! yle! dedi erfe, t t t... Ya, t t t...

48

Durun, ocaktaki a endirip geleyim. Kalkp kotu erfe. Nancy sorguyla bakyordu. Ksaca anlatt Ni. Nancy bir kahkaha att. Tam o sra Temelo elinde kanl bir bak, kt geldi. Ni rperdi. Nancy de rperdi. Kurban kestik! dedi Temelo. ok zldm! dedi Nancy Ne gze' resimler ekerdik... Yzerken ek, yzerken! dedi Temelo. Ni'ye dnd: Anlat ona, yzerken eksin! t t t; derdi gn iresim! Ni anlatt Nancy'ye. Nancy ok zldm! dedi gene. erfe girdi geldi: Sen misin Teme! emmi? Buldun mu Ali'yi? Kuzuyu getirdiniz mi? Buldum ya! Bir delikanlyla gidip getirdiler kuzuyu. Yzecek imdi. leye biecek. Muhtar diyor, halama yapsn. Amann bakn gene! Amma lene yetiir mi Temel emmi? Daha yzlecek! Yetiir yetimez... Sen rbkta su kzdr. Bana da bir zini ver! Aada Irafik'le Sar Musa var. Yzp paklayversinler... 102 103 nC'p ocaa bir rbk da su koydu. Nancy kalkt. Beyendin mi bizim muhtarn avrad? diye sordu Temelo. Ni, soruyu evirdi. Oh yes! Oh yes! dedi Nancy. Yrd kapya Gidip bakacam. dedi. Dostluk Bahesi'ne gideceim. Nesine bakacaksn? dedi Temelo. Fidanlar dikiyorlar. Ankara'dan bir kamyon da torba geldi. inde grbe varm. Her fidann dibine birer avu dkyorlar. Ni kalkt: Gidip bir grelim. dedi. Temelo, elinde sini, bak, indi onlarla: Av-dan'dan, Yenice'den, Omarck'tan Kargn'dan bir sr adam. Toplanmlar. Ka ka bakyorlar. dedi Temelo. Bu i ok heyecan uyandryor. dedi Ni. Irafik'le Sar Musa, kuzuyu merdiven aacna asmlar, yzyorlard. Nancy hemen, Ne renkler, ne renkler! dedi, iki poz ekti. Elinde siniyle Temelo'u da ekti. Sonra Ni ile yryp gideceklerdi. Temelo sordu: Yalnz gidebilir misiniz? Kedi kpek dalamasn? Kpekten korkarm. dedi Ni. Sizi gtreyim. Sokaklar kpek dolu. Nancy, le yemeine burda olacaz bugn, yle mi? dedi. Burdasnz. dedi. Temelo. Et biiyor. Syleriz, erfe gelin pilv yapar yanna. Ayran da oldu mu, oh!.. Ky ekmekleriyle ha? dedi. Ne ho olur deil mi? Ky iinden yrdler. Arabalardan birazn caminin yanndaki bolua ekmiler. Bahenin te! kazklarna bir sr eek balamlar. Oralar pazar yerine dnmt. Amerikallar uzun, iplerle, erit metrelerle yerlere iaret koyup kazk akyorlard. Kyller, bel krek gelip ukur eiyorlard. Fidanlar nereden bakarsan bir hizada grlsn is104 ..,_____ . u.uy aoa diaarua Kouyor, iaret veriyor, barp aryordu. Dinmez durmaz bir alma balamt. Tuiu Paa tam bir tele ma-ni i ri yd i. Nancy hemen gbre kamyonlarnn stne kmak istedi. Oradan resim ekeceim, ok enteresan!. dedi. Temelo, Aha sizi getirdim, ben dnerim! dedi. Kamyona da bakas karsn, haydi!.. Ni, Melih Dalyan' sesledi: Nancy'ye yardm et biraz! Kamyona kp resim ekecek... Melih Dalyan arabaya atlad. Elini Nancy'ye uzatt. Yukar ekti onu. kisi birlikte bir sre resim ektiler konua konua. Sonra indiler. Nancy bah-eye girdi. Oradan resimler ekti. zzet okula adam gnderdi: Paydosu verince Camal Oca bura gelsin. Bunlar ayr ayr kaplardan yirler. Biraz tabak toplatalm. Namusumuzu paklayalm birlik olup. Bir sr de atal kak nzm imdi!..

49

Karakzn Hasan kotu. Kapy tklatp snfa girdi. Camal Oca ders veriyordu. Bir Amerikan beyi duvarn dibinde dikiliyordu ierde. Aid Missi-on'\n Eitim Blmnden Mr. Buckley, ilerde yaplacak gelitirmeler iin gerekli gzlemleri yapyordu imdiden. En byk eksii dil di. Hibir ey anlamyordu. Elinde defter kalem, nemli sayd noktalar not ediyordu, ama karanla... grerek, bilerek deil gibi... Karakzn Hasan nce biraz gocundu. Ders yaplan yere at kap girilmezdi. Geri Camal Oca geni adamd. nsan dinlerdi. Ama Amarikan Beyi duvarn dibini tutmutu. Her trl lybali halimizi bunlara gsterip durmasak eyi olur... dedi iinden. Amma Muhtar yollad. leye yemek kacak... apkasn eline ald. Camal retmene gz etti. retmen dersi brakp Hasan'n yanna geldi. Fsldatlar. Her eyi bir bir aktard Hasan. retmen saatine bakt: Olur Hasan, yaparm! dedi. Git syle muhtara... Kyn bir iiydi. Elbet 105 gibi bir adamd, sessiz. Hasan kt, apkasn giydi. Aritmetik sorusunu tamamlatt retmen Saatine bir daha bakt: Drtler Beler kalacak. tekiler evlerine gidecekler. leden sonra gelmeyecekler. dedi. Kkleri gnderdi. leri Drtlere Belere bltrd. Mr. Buckley, Dil byk problem... diye dnyordu. Numan ragz var. Michigan State University'de okumu. Eitim Metotlar'n biliyor, ingilizcesi iyi. Onu koordinatr almal. Bu i byle hallolur... Buluuna sevindi. Mr. Boger'i, Dr. Lar-son'u bulup syleyecekti hemen. O zaman hibir aksama olmaz. Her eyi anlarm. Gelir burada tezgh kurarz. yle bir eitim gelitirmesi yaparz ki, Trkiye'ye model olur. Yaptmz i ie benzer... kt. Yrd. Washington'a da rapor ederim durumu. Gelitirdiimiz proje, niversitelerin dikkatini eker. i holantyla dolu, baheye yrd. Dostluk Bahesi'ne... dedi. Bu bahe... iki lkenin insanlarn daha iyi kaynatracak... lkelerin insanlarna yeni ilhamlar getirecek. Bu bahe... Baheyi ok bytyordu gznde. Bu aa lar meyve verdii zaman, lkelerimiz arasndaki ibirlii de meyvesini vermi olacak. Bu bahe ibirliimizin gzel bir semboldr. Bu sembol dnyaya ok ey anlatacak... Bebeler kitap torbalarn omuzlarna vurup aa dikilen yere gelmilerdi. evre kylerden gelen kalabalk hl duruyordu. Mr. Boger, Dr. Larson, Muhtarla konuuyorlard. Mr. Canata eviri yapyordu arada. Bu yemek iine Melih Dalyan'n can sklyordu. Niye ekip gitmiyoruz? diyordu. ok insanla maden iini tartm, konumutu. Ne duruyorlard daha? Mrs. Taylor, Nancy, Ni bir grup olmulard. Lora, Jerry Goodman, Willy baka bir gruptu. Konuuyorlard. Mr. Buckley, Mr. Boger'in yanna sokuldu. unuma un ocyc uuyui ama, ne oup Diiign pek anlamadm. dedi. Mr. Numan ragz'e ihtiyacm var, bir koordinatr olarak. Ky ocuudur. Michigan State University'de okumutur. stedii creti verip alacaz kendini... Sradan bir evirmen istemiyorum... Mr. Boger, Possible! dedi. Mmkndr! Why not? Niin olmasn Dnrz stnde. Yarn bir karar veririz. Kendisiyle de grrz. Mr. Buckley sevindi. ler dnd gibi geliiyordu. Bundan sonra daha iyi olacak. Byle bir karlk verdiinden tr Mr. Boger'i daha ok sevdi. Teekkr etti. Muhtara da bir ey sylemek geldi iinden: Okulda ocuklar ok zeki! Hepsi parlak!.. Hayran oldum... zzet, Terbiyelidirler! dedi. Cama! Oca dikkatli altrr... Okul iin iyi eyler tasarlyorum! dedi. Mr. Buckley. Okulumuz eyidir. dedi. zzet. Yalnz, tek snf. Bebeler oald, Oamal Oca yoruluyor. Okula ok eyler yapacaz. Helbet... okul gibisi var m? Mr. Buckley yrd, Melih Dalyan'la Tulu Paa'nn yanna vard. Nancy, Ni, Mrs. Taylor da Mr. Boger'in yanna geldiler.

50

Konumalar lanlun'a dnnce zzet, olu Ali'yi ard: Git bak, anan ne yapt? Bitiyse habar ver. Teme! emmi de biraz buraya urasn. Herifler akt... Ali gitti koarak. Bebekler anak, bardak tayorlard okula. Onlar da koarak geliyorlar, koarak gidiyorlard. Sade vacrlar deil! dedi li, Komu kylerin adamlar var. Onlara da yimek kacak. Bir bana anam ne yapabilir? Eve varnca yanldn anlad. Temelo kyn avradn toplam. Avlunun yerine ate yaktrm. Kuzu piiyordu. Etin, patetesin, bulgurun kokusu ortal dolduruyordu. Kediler, kpekler birikmi, kapy sarmlard. Ana! dedi. Babam soruyor, noldu? 106 107 salacam bienleri. Avratlarn da biraz oraya gidecek... Eyi! dedi Ali. Gidip habar vereyim. Acele cevap bekliyor. Dudu'nun anas oradayd. Terbiyeli terbiyeli yrd nnden. Avludan kt. Koarak baheye geldi gene. almalar ilk hzyle srp gidiyordu. Ankara'dan erzak arabas gelmi. Kutular, kt keseler doluydu ii. Babasna haberi syledikten sonra Karakzn Hasan' buldu: Ne olum bu gene? Boyuna arabalar gelip duruyor? Yimekleriymi! dedi Hasan fsltyle. Ulan dnya gadar yimek biiyor evde! Bizimle birlik yiyeceklermi. Git ulan! Cavrlarn yimei mi yinir? Ne bileyim? yle imi. y!e diyorlar... Epey bir sre geti. retmen kt geldi. Okul hazr. dedi zzet'e, Yemekler de geliyor... Sahi mi diyorsun? dedi zzet. retmen bakp gld: Sahi diyorum. dedi. 108 KYE BN BR YENLK Temelo kr miri brakt. Amarikan cavr-lar her gn geliyorlard. Gelip trl iler tuttuyorlard. Posta oosta blnyorlard. Temelo, oraya ko, buraya ko, turu gibi kalyordu. Her gelilerinde ayran veriliyordu. Her yeni ie bir kurban kesiliyordu. zzet, Nerden de kardk bu kurban iini! diye piman oluyordu. Amma n'ayet 6n syleyiverdim: Yavu izzet, brak kurban! Brakmazsan bile horoz kestir yavu! O da kurbandr... Batacaksn!.. yle yapalm bari. dedi zzet. Bundan sonra horoz kesilecek. Ben dnyordum ki, bu kabuklular da bizim Ankarallar gibidir. Batan gelirler giderler, sonra osanveririer. Nerede? usanmadlar yavu! Bkmadlar yavu! Habire gelip gidiyorlar. Uyku dnek yok bunlarda. Daha sr hergele kmadan damlyorlar. Yaa! Ona gre de teleleri oluyor. Bir onlar olsa... Dedikleri kt valla: Daha imdiden rnek oldu bizim ky! Aktepe'nin yerinde sankm bazar kuruluyor her gn. Gelen gelene, bakan bakana... Neler oldu, neler neler neler!.. Fidanlar dikip sraladlar. Avu avu grbe dktler hepsinin dibine. Hemi de kara ielerden illar kirele kartrdlar, fidanlarn bellerine srdler frayla. Sonra-cma, tam o kapnn yanna bir klube yapyorlar. ki dene beki koyacaklar iine. Bay bekleyecek bunlar. Diyorlar ki: Trknen Amarikanm Dosluk Basdr, dikkat etmeli... Sonra daha neler neler!.. Neler oldu, neler!.. Okulun yanna bir baraka kurdular yeil caml. Oluklu tenekeden bir baraka. Yaz atasnda cayr cayr 109 yel idi fil 119. on ucc uc uuiup tan Bey deyi. Okuldan yeni kasym. Kndan bacakl bir ey, ufack, gk gzl. Kaymakam Bey de habire gelir gider; yle souk souk durmayn mal gibi! Ack yznz glsn! deyi sokurdanr.

51

O Tulu Paa'nn da her laflar bana dokunuyor. len ikindin habire namaz klsn. Namazba kesildi kyde, iraky da ier ier Amarikan cavr-larynan! Viski raks, votka raks... sonra namaza! Ulan Efendi, bizim ky zaten sofu. Bir de senin gibi beyler ne dnce temelli sofuiar. Ben de kestim camiden ilgimi inadna... Bu Tulu Paa'nn her laf bir kere 'drr beni: nsanln daniskas bunlarda! Bu Amarikan-lar karlarna kar fazla medeniyettir! Hemi de kancklarn kskanmazlar! Dnyada bunlar gibi medeniyet millet yoktur! Ben kendi gcck kzm yolladm Amarika'nn payitahtna ki, orda sitaj grsn! Seher deyi bir kzm var benim!.. Ulan zabah bu, akam bu azmda. Bizi bir ey bilmez yerine koyuyor. Neden medeniyetmi bunlar karlarna kar? Neden kskanmazlar? n-km, domuz eti yiyorlar efendi! Domuz da kancn kskanmaz. Buna medeniyet diyor. Yavu, vaktiyle sen bir ordu paasydn. Ordu paalar her vakit Trk yksek dutarlar. Bu kalkm Amarikan yksek dutuyor! Hani yok mu, bu Amarikanlarn baz nallar var, benim de houma gidiyor. Zabah erken kalkyorlar. Fazla agzl deiller. Ekmek alarn yanlarnda getiriyorlar. Ayran alkama sunarsak tiksinmeden iiyorlar. Disiplin dersen bitirmi. Ben de takdir edeem bunlar. Amma ben takdir ettim mi iimden takdir ederim. Kzdma da iimden kzarm. Hi insan tavuk gibi gider de aa yumurtlar m? Bir gn sinirimden bir laf syleyip kalbini kracam deye korkuyorum. Ne olsa konuk saylr. tey gn ikindin geldi bunlar. Akama kaldlar. Bir enlik yapacaz. Rica ettiler bizden. Onlar alglarn getirmiler, alp ardlar, dans oyunlaUO r man uynaaar. aonra Dizim Karakzn Hasan sazn kucaklayp kt ortaya. ald syledi. Delikanllar oynadlar. Uslu uslu halay ektiler. Ne eyi, ne ho deil mi? Amma Tulu Paa kalkt, yerinde duramaz, bir nutuk: Amarikan doslarmza' ky namna., teekkr ederim!... nk, onlar... bize yaamann ne demek olduunu gsterecekler!.. Amarikan doslarm-za teekkr ederim! nk, bu kye medeniyet getirecekler!.. Bu kyn btn dertlerine derman bulup... yaralarn da saracaklar!... Tepemin tas atvermi. Al ulan u saz! dedim Karakzn Hasan'a. al bir yank ' hava, trk syleyecem! Hasan, ald ben de karcm sesimle syledim syledim, sonunu da, deneimi havaya kaldrp: Kendi yremizi kendi saranlardanz. Bir namus yoluna lenlerdeniz! deye bitiriverdim. Tabi, karabyk Hamdi Bey hepsini eviri ediyor.sylediklerimin. Gayri, bilmem anladlar, bilmem anlamadlar. Amma Tulu Paa olacak zevdal anlamad. Sebabna gelince, adam imeden zerho yavu! Ben insanda azck kibir isterim! ok deil, azck!... Bakyorum olanlara da, Ulan bizi uuracak msnz? diyorum iimden. Kaymakamn, Valinin kllar kpramyor. Demiyorlar Amarikanlara ki, brakn byle kavuz kapk ileri, nzml eyler yapn... Geliyorlar, gidiyorlar, Amarikanlarn yaptklarn bir kontrol edelim demiyorlar. Sankim Amari-kanlar bizim Valinin Kaymakamn emrinde deil ler de, bizim Vali Kaymakam Amarikanlarn emrinde! Hi insan kendi topranda bakasnn emrine girer mi? Tuttular bir fenn kmes yaptlar. Neymi? Amarikan tavuu getireeeklermi. Yumurtlayp, kylye rnek olacakm bunlar. Ondan sonra kyl kalknacakm. Ulan hi tavukla cckle kyl kalknr m? Daha tavuklar gelmeden kmesini yap111 tlar caml, kiremitli! k gemeaen iine zoba kurdular. Bunun asl birer boklu tavuk ulan! Ne nzm var bu kadar klfetin? At olsa, kz olsa anlarm. Yazk deil mi bu kadar paraya? sterse Amarikan paras olsun, yazk gnah valla... Ahrlar yapt bunlar. Cins inekler danalar, bu-alar getireceklermi Amarika'dan. Altlarna beton deme. una bak! Ulan hi maln alt beton olur mu? Beton demede mal buyar ulan? Yani bunlarn ii gc gsteri. Pekey, aldk kabul ettik. Amma gsteriin de bir yolu yntemi olur, bu ne delilik byle! Sonracma... Bizim tavuklardan otuz kadarn toplayp tktlar bu kmese. Karakzn Hasan'a aylk baladlar. Bir tevter verdiler eline: Yaz bunlarn durumunu zabah akam!

52

Yumurtladlar, yaz. Gdakladlar, yaz. Yem yidiler, yaz. Su itiler, yaz... Tavuklarn ayaklarna tenekeden pul taktlar. Suluklarna il damlattlar. Ankara'dan bir tuhaf kokulu yemler getirdiler. Yani tavuklar bir karantinaya aldlar ki tel rglerin iinde, yazya yabana karmyorlar. Brakmyorlar ki, kp grbeliklerde einsen zavalllar. Daha beteri de ne? Tavuklarn iinden horozlar seip aldlar! Ayr bir yere kapadlar ki, her gn birbirlerini grdkleri halde ellerinden bir i gelmiyor! Yavu ben tavuk olsam lrm! Soruyorum o Willy denen karn arsna ki, ne demek bu? ok yumurta almak iin! diyor. Byk yumurta almak iin! diyor. Soylarn ykseltmek iin! diyor. Sen heriflerin erkeini diisini ayr, bok ykseltirsin soylarn!.. Srlar dersen, daha kt ettiler. Sekiz inek, sekiz dana satn aldlar. Sar Musa'ya aylk baladlar. Verdiler onun de eline bir tevter: Yaz. rdler mi, yaz! Brdler mi, yaz! Ne zaman yidiler, ne zaman itiler, ne zaman dar kardlar... yaz! Dosluk Bacasna da Danac Arif ile Krt Se-lim'i beki tuttular. Bunlara aylk baladlar. Zabah akam kapda duruyorlar. Kulbede her gece biri yatyor. 112 1 Mgaan dersen, yeerdiler! Birer ikier kar sydler. Geni geni yaprakl gzel aa'ar. Gzel yeerdiler. Tulu Paa diyor ki: O kadar grbeyi senin dibine dkseler, sen de yeerirsin! Okulda dnenlere ise hi aklm ermiyor. Buckley Bey, yanna kndan bacakl bir yardmc alm. Ad Numan ragz. kisi birlik Camal Oca'ya Ertan Beyi seyrediyorlar. Bir gn yle oturtuyorlar bizim bebeleri, bir gn byle. Bir gn dar ska-ryorlar, bir gn ieri alyorlar. Kata akara, zeyin-lerini datyorlar bebelerin. Sonra da elerine birer kt verip salyorlar ky iine ki, Muhtara unu sorun, mama bunu sorun! Ananza bubanza unu sorun. obana Bekiye unlar unlar sorun... Gya ocuklarn zeyni alacakm... alr m? Bebe dediimiz, diz ker hocasnn nne, verilen dersi dinler. Bu yeni yryler 'drecek bizi!... Ondan sonra, leblebi byklnde, gk boncuklar dattlar bebelere ki, sokaklara serilip oynuyorlar. tyorlar birbirlerini. e kayda bakmaz oldu'ar. Hemi de birer tkenmez kalem, trtkl tevter dattlar ki, eyice gnllerini elsinler bebelerin. Sankim biz anlamyormuuz gibi! Dana kulb, kuzu kulb kurdular! Bebeler birer dana, birer kuzu ekip gtrd okula. Daha analar baba'ar lmeden, bacalardan ev ii kadar topra meres bler gibi bldler, soan sarm-sak ekiyorlar. Szekli tenekelerden sulama yapyorlar. Gya bunlar eyi ifti olacaklarm. Vay bamza gelenler! imdiden dlleri bamza karacaklar. Bebelere diyorlar ki: Babalarnzn grenei bilgisi kt, yaptklar yan! Yavu hi bu laflar denir mi bebelere? Ne dnr onlar bizim iin?... Bu 4 K Kulp de gldryor herkesi. Onlar 4 K, kafa, ka'p, kol, kuvat diyorlar. Bizimkiler de, yle deil: Kylnn kalkinmas, kyamete kald! deyip diretiyorlar. Herkes glyor. Derken bahar gelip att. Seim olacak dediler. Yani nasl anlataym, ciplerin biri gelip biri gidiyor. Biri gitmeden teki bastryor. Kimi nama furuyor, kimi mhna. 113 ncio uuyuu kn Amarikan dostlarn getirdik kynze ki, yenilik icat ettiler. Hemi de faynapl aac diktiler. Hemi de daha ok yenilik greceksiniz. Btn teki kyler sizi kskanyorlar, habarnz var m? Hemi de ekemiyorlar! Pilot Puruca olduunuzdan, herkes sizden rnek alacak. Kimi de diyor ki, Bakn, bunlar Amarikan cavrlarn iinize sa'dlar, sizin benliinizi elinizden alyorlar... Hangsna inanacamz ardk. Tulu Paa denen zevdal da seim ii knca ald ban gitti. zmir'den mi zmit'ten mi vekil olmaya karar vermi. Allahtan olsa da seilse deye dua ettik. Gitsin de kurtulalm...... Kaymakam Beyimiz hi ayan eksik etmez. Sanrsn ki bizim kyde sevgilsi var. ki sefer urad gn oluyor. Ulan kysek biz, eskiden de kydk. Neye o zaman hi grnmyordun? Amarikan doslar treyince her ey nasl da deiiverdi? Vali Beyimiz, bile binip lomafiline,

53

ayamza kadar geliyor ki bizi karsna alp Trkn Amarikan dosla-rn sn hi durmadan... Hemi de seimler oldu bitti. Trkn Amarikan doslar otu'ar. Her yerde seimi kendileri kazanm gibi enlik ettiler. Hemi de eker getirip okul bebelerine dattlar. O deliksiz boncuklardan, tkenmez kalemlerden, sonracma, ddkl bebek gibi oyuncaklardan, uaklardan tfeklerden da-tt'ar. Tulu Paa da vekil seilip mencilise gelmi. Bakan olmaya havaslanm. Amma demiler buna ki: Gzn fazla ireli dikme bakalm!.. Oh, bir sevindik! Bizim kyden biraz ekimiler deye duyduk. Bu kye o kadar gayrat ettikleri halda, neden biz hkmeti desteklemeyip eski partiyi tutmuuz? Neden oyumuzu Koca Baba'ya atmz. Bunun sorusunu sordular bize! Biz ta ezeden beri ona atardk, gene ona attk. Kymze sekiz on Amarikan gelmeylen din mi deitirelim? Bahusus ki, hkmetten yana da bissr oy kt sandktan. Gene 114 ,w9uaiM, uesap davranp biraz ona, biraz buna letiriverdi elindeki ktlar. Ulan babam, bizim de vardr bir dndmz. Yan doru, karmayn bizim oyumuza. Biz sizinkine karyor muyuz? Yok, karacaksanz, verelim size de siz atn, olur mu? Tulu Paa seilip gitti deye seviniyorduk ya! Yanlmz! Adam gene kp geldi: Ben hi sizi brakr mym? Ben bu ky kendi z kym gibi sevdim. Onun ireli gitmesi iin elimden geleni yapacam. imdi btn bir milletin vekili olduumdan her yerde szm geiyor. Amarikan doslar-mz da derdimizi biliyorlar. Bu ky makine mo-tura boacam. Keiden eekten kurtarmak iin size sz verdim. O szm de tutacam... Bir hafta sonra kyden iki yeni yetmeyi bir listeye yazdlar. Sizi motur korsuna yazp elinizs birer motur vereceiz. Bundan kel'i topra motur-la srp rt olacaksnz. dediler. Delikanllar sevindiler tabi. Makine deyince bu yamda ben bfie havaslanyorum. Onlar da sevine sevine hazrlandlar. amarlar sarp hazr etti'er. ki gn sonra bir tomafil geldi, binip gittiler. Duyduk ki Konya'nn bir kynde kors gryorlarm. Dolana dolana gz kt geldi. Karakzm Hasan hl tavuklar, Sar Musa hl srlar yazyor. Aylk'ar da iliyor. Drt be ayn iinde zengin oldu herifler. Karakzm Hasan rak imee balad. Sar Musa da Yenice kye gidip iki bin reye yeni bir kar ald. Erik gibi, taze bir kar! Eskisini tarlaya apaya sald. Yenisini kapatt eve. Ty biti gibi zabah akam koynunda karnn. Lbede kald zaman bile ahrda birlik yatyorlar! Kymz gzet yenilikler grmeye balad. Hemi de o bekiler. Danac Arif ile Krt Selim birer kat urba kesindiler. Haftada ikier gn tatil alp Ankara'nn Bendderesine geneleve gidiyorlar. Sazlardan barlardan kar getirip dn deil, bayram deil, oynatyor'ar. Gene en iyisi avratlarym bizim kyn. Amarikan avratlar, rnek deye bir mutfak yaptrdlar. 115 \ Baya Dr rjpyuK yap aa o ouu. guu z.uuci, inin, tencere tava, dolap kiler, masa sandalye, saat... Avratlarmz gidip geldiler, eferim onlarn tmne ki, hibirisi grgsnden amad. Hibirisi bulguru bulamac, bazlamay, ot an brakmad. Altn yi-mek gibisi var m hi? Bir iki sefer birlikte yimek yidik bunlarla, yiyelim unlarn getirdii yimekler-den deye ok gayrat ettik, hani zrf snamak iin, yiyemedik valla! Sas sas. Bir ho-bir ho kokuyor. Amma onlar bizimkileri yiyorlar. Bunu anlamyorum. Ya bizim yimekler nezzetli, yada zrf siyaset iin yiyorlar... yle tabur tabur gelip gitmeleri yok artk. imdi para blk gelip gidiyorlar. Hemi de gelip ileri kontrol ediyorlar. Oturup konuuyorlar. Bizim reysicumuru alp Amarika'ya gtre-ceklermi. Mzka bando alp karfayacaklarm. Yidirip iireceklermi. Hemi gezip grg bilgisini artrsm diyoriarms. Bunu ben kendi kulamla duymadm. Hac Kadirgil duymular. Trkn bu kadar geride kalmas, bizim gcmze gidiyor, tutalm elinden ki irellesin! diyorarm;. ie ireysi-cumurumuzdan balamlar. Dne dne lbet bize gelecekmi. Diyorlar ki: Esenboa'dan uurup Amarika'ya konduracaz sizi. Zabah ekmeini burda yiyip akam oraya varacaksnz! Tuiu Paa da diyor

54

ki: Bu i dorudur. Daha ok i olacak... Bir gn, bunlarn alts yedisi birden geldi. drd yeni herif'er, ilk gryoruz. Bizim Muhtar, retmeni, hemi de mam topladlar: Danalar gelecek Amarika'dan! ki gn sonra uaktan ene-cek... Herifler ne fen yavu! Danay uaa bindirip uuruyor! Biz sanrdk ki, uak dedin mi hep byk adamlar biner! Demek dana bi'en biniyor-mu!.. Danalar, Esenboa'dan buraya da kamyonla gelecekmi. Sar Musa'nn ahra kapayacaklarmi. Yerlerini filan hazr ettiler. Daha ne'er gelecek uaklarla kimbilir! Ben diyorum ki, oradan kaldr, Esenboa'ya indir, Esenboa'dan kamyona bindir, kye indir, olmuyor. En 116 ,.., ,c^,,, u.^.m Kuye ae Dir gucck alan, uaklar Amarika'dan kalkp buraya irisin doruca. Arada Esenboa'nm nzm yok. Tabi bunu iimden sylyorum, onlara sylemiyorum... O gzlerinin n mor soana benzeyen Nancy epeydir gelmiyordu. Bu sefer geldi. Gene yle t t t, iresim! Baya gzel avrat bu. Kanm akmaya balad soykaya. Bana da ok srtnyor ha! Eski gn'er olacak. O da zrf bizim akmakta kav olmadn bildiinden srtnyor belkim... Ah! ki gn sonra danalar geldi, dedikleri gibi. Tam yirmi bir dana. Ksa ksa boyunlu. Gerdanlar sarkyor. Drd erkek, st yan dii. Damzlk olacakm bunlar. Bizim kyde redikleri kadar reyip evre kylerin muhtarlarna m, imamlarna m, yc-sam obanlarna m, birer dene verilecekmi. Para pul istemeyeceklermi. Bundan maksat, Amarikarn denen ey nedir, dnya grsn deyi... Zaen para pul istemeye kalksalar biz bunlarn kuyruunu bile satn alamayz. T Amarika'dan uakla geliyor, para m yeter ona? Bizim yerlileri ektiler. Ahr da sabunlu suyla yuyup pakladlar. Pompa yaptlar. l pskrttler. Torbalarla yem, varillerle su getirdiler ki, Bir sre bunlardan yiyip isinler, kyn havasna alsnlar. Sonra ksnlar ayra... Bu danalar eninde sonunda benim bama bel olacaklar. Daha kimse sylemeden ben kevettim. Ne gibi? deye sordu'ar. Bilirim ben. Haz-reti Atatrk gnnde, bizim kye bir boa verdiler. Dediler: Bu boa beyliktir. stedii yerde yaylacak. stedii ekine, harma girecek, seibes! O yl tm ekinler mafoldu. Btn kyl zar alad bir boann elinden. O zamann kr bekisi de Arif-e'ydi. Verem oldu herif. Veremden ld. Bunlar da bey'ik imdi. Bunlar da istedikleri ekine, harma girecek. Haydi k iin iinden. Kr bekilii de bende. imdiden tasas kt valla iime. Gnler uar gibi gidiyor, uar gibi koup geliyor. Gnlerin bir dakika durup elenmesi yok. Bizim reysicumur, dedikleri gibi, Amarika'ya gitti. 117 zet'i ardlar. Pilot Puruca olal bizi adamdan biliyorlar artk. Gitti bizim zzet. Amma sokulama-dk ki! Uzaktan kabak kafasn grdk, bir de merdivenden elini sallad, o kadar! diyor. reysicu-mur merdivenden el sallarken, uurlamaeriar da el rpmlar. ok kalabalkm. Valisi Kaymakam, Amarikan Beyleri, Tulu Paas, hepsi ordaym. Bizim izzet hepsini uzaktan grm, amma onlar z-zet'i grmemiler. reysicumur karsn da gtrm yannda. ok da ktip gtrm. Ne kadar grg bilgi varsa hepsini yazdracakm. nce ngilize inecekmi. Orada Gra'iann elini toka edip deniz papryla Amarika'ya geecekmi. Eskiden byle iler yoidi. Deseler inanmazdk. imdi gzmzle gryoruz. Oluyor da te bile geiyor. Nefsime ben o hale geldim ki, biri kulama eilse de Temelo Temelo, yarn bir adam kanat manat takmadan ge uacak! dese, inanrm. Teme!o Temelo, Trk kzlar kabuklu Amarikan delikanllanyle evlenecek! nanrm. nansam da inanmasam da, akla gelmedik yenilikler, hemi de ustalklar oluveriyor zaten. reysicumur gidince Tulu Paa kt geldi. Hazr o'un, yazda baharda lbet size dolanyor. Bir seim yaparaktan iinizden on sekiz kiiyi gndereceiz. ay sreli bir gezi yapacaksnz! de-ye bir yaym yapnca kyn ii alt st oldu. Hemi de kadn erkek gidecekmi gidenler. Ulan bu ie kadn meselesini kartrmayn! deyenlere karlk, Yooook, herif gidinoe ay sre kar burda ne yapacak? deyenler de kt. Birazi de gezi mezi istemeyiz, deye tokgzl grnd. Amma gezi gn gelince baka'm ka dediinde duracak?

55

Sonradan lf stne lf tredi. Gnde 100 lira harlk verilecekmi... dediler. O kadar para... ayda yere ge smaz! Bizim reysicumu-run gezisi de ay srecekmi. Kimbilir onun gnl ka lira? Karsn da alp gitti yannda. Yani ben diyorum ki, vurdu paray! Kendi kendime ok soruyorum: Trkn yk118 .. nuama uu naaar paray nerden buluyor da sayor cihana? aylardan m topluyor, ka-ya'ardan m yonuyor? Akl erdiremiyorum. Erdirebileceime de umudum yok hi. ey oldu: Bu iler olurken bizim kyde, sade bizim kyde deil, tm evre kylerde, sade evre kylerde deil, tm umum kylerde, bir maden zevdas yayld! Ne desem, nasl anlatsam? Millet ii gc brakp kotu da'ara! yle bir lak ta bulan ubuk'a, Ankara'ya indi. Frnlar, bakkallar maden aeantas olup km. Bizim okulun yeni retmeni Ertan Bey bile buna kouyor zabah akam. Ava gider gibi madene gidiyor bebeleri bo-layp. Dersler, Buckley Beyler vz geliyor. Bebeler gene Cama' Oca'nn bana kalyor. Herkesin her bulduuna maden demiyormu acantalar. Sorup aratryorlarm uzun uzun. Yeri yata nere? Ne kadar yksek, ne kadar derin? ok mu kar, az m kar? Alp tahlile yolluyor-mu. Tahlilin ouvab Amarika'dan gelince bir de hariteye bakp konturol ediyorlarm. Tutarsa olur, tutmazsa o'maz diyorlarm. Her gn havadisin bini bir para kyn iinde, caminin nnde. abanz yanlarndan bir adam, hemi de bir oban parasym yani, bulmu! stanbullu bir beyle ortak iletmeye balamlar. Madeni srf ocaktan islekeye tamaya elli sekiz dene kamyon alyormu! Bilmem ka yz de ii!.. Bunlarn tes'imi Amarikana yaplyormu ki, eritip motur yapyormu hi durmadan. Artann derelere doldurup stn rtyormu yarn eritip gene motur yaparm deyi! En ok hayretim, bu talardan nasl motur dkldne. Yani akl sr erdiremiyorum talar eriyip motur oluyor?.. Trknen Amarika, dnyada garda gibi birinci dost olduklarndan en ok bizim madenlerimizi alyormu hatr iin ki, gye kasabaya para girip yoksul'ar palazlansn... Dedikleri doru. te abanz'ndeki oban. Kamyonlar eke eke biti-remiyormu imdi onun bulduu madeni. ans bu. 119 yakn Ertan Bey da ta yeliyor, stanbul'a msktup-lar atyor, kutulara koyup talar yolluyor, bir de bulamazsa zevda olacak! Bir de dediler ki, madenleri deniz yoluyla Amarika'ya tayan, bizim kye gelen Melih Dalyan Bey imi. Amarikanlarn birinci adam olup bunun sznden kamaz'arm. Parmann ucunda fldr fldr dndrrm Amarikanlar. ok anasnn gz bir adamm ki, deniz papurlanyla madeni Amarika'ya yktktan sonra bo getirmiyormu geri. Orda ucuz, burda bahal mallardan yklyor-mu. ki bal tecaret. lim bilim fen, dnyay avularna alm'ar habarmz yok! Ben onu grnce Amarikanlarn koltuunda rak yamak bir ey sandmd. ok, ooook zenginmi. yle sandmz halde byle kan daha ne iler var dnyada, kimbilir! Zaten derler, bu anasn sattmn zenginleri kendilerini hi belli etmez'er! Meiih Dalyan' gren, ok ok yz lira mayl bir ktip sanr. Anasnn gzym. Yakkl! Salkl! Talar skp sularn karacak... in bu yan, avradn en iyisini semesinden belliydi. Ni, Ni, Ni deye dolard. Bir geldi, bir daha ge'medi bizim kye. i kayd bandan akn tabi. Kyde maden zevdallar konuuyor: Bulursak dorudan doruya ona gnderelim. Bili bilitir. Kymze kadar geldi. Bize bir ncelik gsterir... Birazlar de diyor ki: O herif para ile uramaz, onun alp satt bilumum Trkiye'nin madeni! Hepimizin akln toplasak, gene iinden kamayz. Balangta akl datm yaplrken onlarn atas dedesi gzn, bizim atamz dedemiz de azn am, bu iler bundan byle! Ben diyorum, bu maden zevdas, bu Amari-kan havas', bizim ky eyice avara edecek. Ekimi dikim bolatacak. Halbuysam ki dersen de topraa sarl, bir dnm topran verdiini beyler vermez adama! Amma bizim fikirler gemiyor gayr. Bizim kafa eski kafa saylyor. Hele bu Amarikan-lar Aktepe'nin yerine kazk akal, bizler daha ok

56

120 I birazlar da uyank kafal, yeni... Yani ben bu ileri hi sevemedim. Adamn adamln belli eden eski lekler imdikilere uymuyor. ardm kaldm. Acaba hep onlar doru sylyor da, ben mi yanl hesap ediyorum? Elolu usta dmenci. O yana bkyor arabasn, olmazsa bu yana bkyor. Dosdoru srenler seyreidi. Trknen Amarikann Dostluk Bacasna dikilen fidanlar, bir syd, bir syd o kadar olur! Sulama grbeleme hi aksamyor. Danac Arif ile Krt Selim her ne kadar yle byle o'salar da, grevlerine dikkat ediyorlar. Aalar eyi gzetiyorlar. Amarikanlarn da bir dakika bolad yok zati. Ellerinden gelse her aaca birer guvat inesi fura-caklar gn ar! Zaten onlarn yurdunda, insan'ara yapld gibi, aalara da ine yaplrm. Willy Bey anlatyordu uzun uzun. Ona da kimse inanmad ya... Ben diyorum, bunlar iki, bilemedin ylda meyve verecek. Faynapllar toplayp satacaz ieri, dar! Kye para girecek. Hemi de her ev hssasna deni alacak. Onlar diyorlar ki, iki ylda verir amma, siz esas yl gzetin... imdiden Ankara'da stanbul'da mteri km bizim banm meyvala-rna... yle diyorlar. Bizim Hac Kadirgil habire mnakaa karyorlar. Biz bu aalar hssa hssa ayrp da blecez mi, yosam toptan hepisini satp da parasn m blecez? Ele gne kar ingenelik etmesek o'ur mu? Blelim de herkes aacn bilsin! diyorlar. Ortak malda hayr m olur? diyorlar. ok acele ediyorsunuz komulaaaar! deye bir barmak istedim. Durun bakalm Amarikanlar ne deyecek? Bu Amarikanlar bize bir de ky odas yaptlar. Alt, kulp gazino, st kitaplk, kurul odas, konuk odas. Bir de radiyo a'dlar. eit t ssleme koyup ierisini gzelleirdiler. Masa sandalye takm, dolab zobas ok birinci. Tulu Paa diyor ki, daha alettirik getirecem bu kye. Yapar m yapar. imdi komular akam akam o gazinoda birikiyorlar. Amarikanlar gelince de oraya oturuyo121 let. Ertan Bey radiyonun bana geip kartryor. Amarika, ngiliz, Urus, Bulgar... hep kartyor. Ara-sra in'e bile dokandryor amma tam alamyor, silip gejiyor. Amarikann Sesini duyabilmek, sade bizi deil, Amarikanlar da memnun ediyor. Tabi onlarn elindeki radiyo'ar zarpl olmaya daha zarpl. Onlarn yannda Ertan Bey Urus'u, Bulgar' ellemiyor. Hep Amarikann Sesi'ni eviriyor. Denizlerdeki dalgalara arpa arpa geliyor ses. Besbelli oluyor, alalp ykseliyor. Hr hr deyi duyuluyor. Bizim reysicumur gittiydi ya, bir akam or-dan konuma yapt, burdan dinledik. Vatandalarm vatandalarm... deyi ok eyler konutu. Byk dostumuz Amarika!... diyor da baka demiyordu. ok grg bilgi toplam. ok menmun olmu. Orda bizden ok Trk varm. Varr varmaz sarmlar drt yann. Onlarla da konumu. Aklda kalmyor, okok lf etti. Siyaset, tecaret, medeniyet... dedi durdu. Maden, ttn, pamuk, benzin, mazot dedi. Eyi gene. Yani ora'ara gidiyor ki hep hava cvayla uramyor da, tecaret dnyor, millet ilerini dndryor., eferim! reysicumurun sesini dinlediimizde biz bize oturuyorduk. Ertan Beyi de bizden sayarsak eer! Amarikan filan youdu iimizde. Derken bizim bu iler ald. Herkes aklna gelen bir eyi syledi. Bir lf da Camal Oca syledi: Bu iler beni sarmyor! rnek diyorlar, byle rnek olur mu? Kyamet para dkyorlar. Haydi rnei buldunuz, yarn o kadar paray nerden bulacaksnz. Ertan Bey atld ordan: Bacadan, bacann gelirinden... Eyi ya, dedi Camal Oea. Bizim bacamz var, teki kyler nerden bulacaklar? Birer ba da onlar diksin. Fidan nerden bulacaklar? T Amarika'dan getirtebilirler mi uakla? Bizden alp retsinler. 122 Dn dayanamadm: Ulan dur bakalm, daha retecek kadar olmad. Meyve ney olmad daha! Hem bu faynapl daldan m rer, tohumdan m rer, bilmiyoruz ki! dedim. Ertan Beye ok kzyorum. Tulu Paa gibi toz kondurmuyor Amarikanlara. Camal Oca da alt

57

okka, altm direm maallah: Doru doru konuuyor. O gn ok hazzettim kendisinden. Zaten hazzederim ya. zzet ordayd, o da hazzetti. Bir vakit srd tartma. Bu olanlar ne etki yapar, ne fayda salar kylye? Para ok mu gerek, az m gerek? Bir ev yapacaksn. nnde rnek var, amma para yok. Yapabilir misin?.. Buna bile cuvap buldu kndan bacakl Ertan. Para bulurum! dedi. Nerden bulursun paray? dn alrm. dedi. Nerden alrsn? Amarikandan alrm. dedi. dn yiyen kesesinden yir. Bor yiidin kamsdr. dedi. Pes! dedim. Amma Camal Oca demedi. Ye-niemediler. Tabi onlar byle kar karya geince, komularn da kimi onu tuttu, kimi bunu. Hac Kadirgil Ertan' tuttular. Biz de hep Camal Oca'-t tuttuk. Partiler gibi blnverdik birden. Bakyo-rumda derin boylu deimeler oluyor kymzde. Bu tartmann sonuna doru Ertan Bey gene atld: Kt bir i olsa hkmet yaptrmaz! dedi. Hkmet konuulurken Camal Oca ok dikkat eder. Daha olmad susar. Gene sustu. Ben araya karp, Ulan senin hkmet dediin u grdklerimiz deil mi? diyem dedim, amma ben de sustum. imdi btn ubuk ovasnda, Aydos dalarnda, Kalayck, abanz yanlarnda hep bizim ky konuuluyor. Aalar byle syverince, ortaya bu kadar yap kap kverince, bu danalar tosunlar geliverince, kymzn n byd. Yeniceli Dil-kiburun Abdullah, Kargnl Deli Amat, Omarckl s123 r dan eksik olmazlard, imdi hiii eksik olmuyorlar. teki kylerden de geliyor, sklen geliyor. Dilkiburun, Amarlkanlardan bir eyler koparmak iin ok urat, Tulu Paa'dan sz bie ald amma sonulandramad. Boger Bey deyesiymi ki, Amarika'dan byle emir aldk, teki kylere sonra geeceiz! Oh olsun! ok sevindim bunu duyunca. Byle smdk drzleri sevmem ben. Ulan insan bu kadar dilencilik yapar m? Ulan o kendiliinden vereyim dese, sen nazlanacaksn, almayacaksn. Gene de byleyken utanmyor, arlanmyor. Kuyruunu aparasna saklayaraktan ekilip gitmiyor kyden. Bazara giden 'komular, sorandan kurtulam-yoruz, diyorlar. Her eyi soruyorlarm. Depenin kaznmasndan derelerin dolmasna, fidanlarn, da-na'arn uakla getirilmesine, Nancy karnn irasim ekmesine kadar her eyi soruyorlarm. Tulu Pa-a'nn gayratlarn konuuyorlarm. Benim Anka-ra'daki olan geldi gitti bir sefer. O bile duymu olup bitenleri Ankara'nn teki gondu mahallelerinde.., Gondularn gbek'eri kye bal zaten. Kyde bir avrat, bir avrada Kel! dese, ertesi gn gondularda duyulur. Her ey duyulur. Bizim Pilot Puruca da her yerlere, kylere, gondulara duyuldu. Sorandan osanyoruz. Konya'nn kyne korsa gidenler dnp geldiler. Uaklar biraz zayflam. Bek sk altrmlar. Gece gndz demeyip imtn etmiler. imdi ikisi de motur iletmeyi biliyormu. Bakm, onarm yapyormu. Amma motur yok ellerinde. Bunlar imdi diploma'arn aldlar ya, Willy Bey bunlarn aynlarn kartt. Hemen Amarika'ya yollad ki, ona gre birer motur yollasnlar. Tabi biraz gecikir. K kar, bahar bulur diyorlar. Varsun bulsun adam! ocuklar eyi kavramlar. Unutacak dei'ler ya o zamana. Willy Beyin bir derdi var. Amarikada,. mallar doar domaz kte yazlrm. Anas babas. 124 r yaa, u uaKoanna geirilirmi. Amma bizim kye gelenlerin koanlar kaybolmu. Geriye yazp sormu'ar, bir habar kmam. Wi'liy Bey, Bu olmad! diyor. Bugne bugn Trk dostumuza sr damzl veriyoruz. Bu bir maya demektir. Danalarn koanlar belli deil, yalar dileri beli deil, analar baba'ar belli deil!... Ellerini dizlerine rpyor bizim gibi, Zavall kk danalar! diyor. Ananz kim? Babanz kim? Bilmiyorsunuz deil mi? diyor.

58

Sar Musa her gn bunlarn yatp kalkmalarn, yeyip imelerini yazyor. Willy Bey her eyi Musa'ya gvenemiyor da, ara sra girip kendi bakyor, konturol ediyor. Bu danalar bir g'mece oldu ky iin. Varillerin suyu bitti bitiyor. Yemleri de yle. Ben diyorum ki, brak Willy Beyim, Allahn mal, Allann suyu., salver isinler. Yoook, brakmyor. Brak yaylsnlar kra ayra. Brakmyor. Ara sra ahrn nne karp bir dolatryorlar, sonra haydi haydiyle hemen gene dikiyorlar ieri. Doru drs gremiyoruz bile. Nasl rnek bu byle? Bir sr de civciv cck geldi selelerin se-pet'erin iinde. Kaynap oynap duruyorlar. Hayret ettim, sesleri blbllerin sesi gibi! Uaklar, maallah, ne bindirirsen uurup getiriyor Esenboa'ya. Karakzn Hasan'n ii salam artk. Ankara'ya gideceim, Hasky'de gondu yapacam derdinden kurtuldu. Oturuyor kmesin yanndaki dayrasna, tevter kalem alp tavuklar cckleri yazyor. Yazy bitirince raksn ap iiyor. Sazn a'p alyor. Willy Bey bile kadeh kaldryor Hasanla. Zaten ikisi de ikici. Birbirlerinin ikilerinden iiyorlar. Tavuktan cckten ekmeklerini karyor herifler. Kmesi eyiee genilettiler, AHah bilir daha ok civciv gelir sepetlerin iinde. Yerlileri Amarikaniar gzelce ayrdlar. Yerlilere bir pis kokulu yem var, ondan geliyor. Hemi de Et -'Balk'tan kan getirip yemlerine kartryorlar. Sularna il damlatyorlar. miklerinden ine yapyorlar. Bir acayip iler... 125 s yaz k kesilmez. Bu kadar bakm olunca kesilir mi? Bizim boklu yerliler bile bu kmeste bakma kavuunca patr patr yumurta dkmee baladlar! ifte sarl yumurtlayan bi'e var ilerinde! imdi komulardan bu yolla tavukuluu yarsyan-lar var amma, ille o illar, ineleri, hemi de yemleri bulamayz diyorlar. Et-Balk da bize kan vermez diyorlar. Amarikan cavrna verir de kendi insanna vermez.... Bizim yerli tavuklar yumurtay oaltnca, yeni civcivler de gelince Hasan'n ayln artrdlar. Baharla birlik davulu zurnay furduracam! diyor. Kyn iinde, dnda kz bakmyor , be be, basp paray alaam! diyor. Sar Musa'nn ileri eyi gitmedi ya'nz. Danalardan drd bei ksrk oldu k ortasnda. Dediler ki: Bakmadn m? Dediler ki: Kaplarn rtmedin mi? Ankara'dan paytar tokturlar gelip baktlar. Hemi de Amarika'ya tel yldrm furup iki dene paytar getirttiler. Herifler y'drm alnca bir gnde Esenboa'ya inivermiler. Bir hafta hep balarn beklediler. Danalarn dzeldiine inannca brakp gittiler. Ertan Bey, bir antal radiyo alm. Elinde gezdiriyor. Gittii yerde alyor. Mad,en arad yerlerde... teygn okula mfetti geldi. Kimse bir ey demedi karsna dikilip. Kendi kendime, yavu Temelo, sen bari syle una, bu olan verdiniz, bebe mebe okutmuyor, bir avc gibi maden zevda-sina geziyor dalarda... Sonra dndm ki vazge Temelo! Senden bulmasn, allahtan bulsun! Daha a, mfettii de gzm tutmad. Geldi bu, Buekley Beyle Numan ragz'n arasna girdi, ha-bire ban sa'lar: Good good good!.. Onlara onlarn dilleriynen cuvap veriyor ki gze mi girecek ne! Bizim iler byle yokardan m bozuluyor hep acabola? Gazinonun radiyosu reysicumurun gezintisini anlatp duruyor. Her yerde bando mzkayla karlama yapyorlarm. Makine motur karan dk126 yy p TdmnaaKi Katiplere diyor mu ki, Yazn! Amarikan ustalar, talar eritip motur dokyorlarm. Btn maden talarn yollayalm, Amarikan doslanmz motur yapsnlar! diyormu. Bize de, karlk olarak, yaptk'an-nn birezini versinler, yeter! Amarikan ustalar, pe-key diyorlarm. reysicumur, Amarikan radiyosuynan bir konuma daha konutu, dinledik. Kaln sesi yle kubat kubat geliyordu. Deniz dalgalarn aa aa. ok eyler anlatt. Oralar yle gzel, byle gzel, ok vd. Kafada aklda kalmyor ki dedikleri. Biraz da kendimizi vd. Hi insan yabana gider de kendini ver mi? Dedi ki, Biz ok kahraman milletiz! Hibir vakit savamaktan ylmayz! Dedi ki: ok maden talar vardr bizim topramzda! Dedi ki: Yedi iklim, incir, zeytin, pamuk, ttn, zm, fndk, fstk... Hi kimseye deil ucuz ba-hal,

59

hep size satarz. Dahi, alc olursanz, topramzn a'tnda benzin mazot bulunur, onlar da satarz! Onlar da, Hay hay!... Biz Trkn birinci dostuyuz, siz yle yle kanun yapn aranzda ki, teki dveller bu ileri kskanmasnlar. Biz de size kocaman byk makinelerden veririz. amal Oca diyor ki, reysicumur gitti, yurdun altn stn satla kard. Ertan Beyle gene taktlar: Yeraltnda durup ne o'acak? Satp para kazanalm, daha eyi deil mi? Yok eyi deil, kt! Radiyolardan dinliyoruz. Menciliste de kanun tartmas yapyorlar habire. Sermaye onlardan, iilii de bizden, karp verelim; eyi olur... diyorlar. Ertan Beyin koltuklar kabaryor. Ertan, Bey, antal radiyodan sonra bir de gramofon ald. Bir foturaf makinesi a'd. Zeytin yan, ireeli, halvay, peyniri kutularla, tenekelerle getirip basyor evine. Diyorlar ki: stanbul'a yollad talardan biraz kabul oldu, hemi de pein para ald! Bir yandan da Buekley Beyle lanlun ediyor. 127 <jy ci yu !<^c, /~\ cn r\a y a goya.. irketler madenleri hariteye geip geip m-hrlerimi. Kimini imdi iletecekm, kimini de acelesi, yok, dursun, sonra iletiriz diyormu... Sar Musa'nn danalar eyiletiierdi ya. Souklar bastrnca gene hastalandlar. Gene paytarlar geldi. Bu sefer, ikisini kurtaramadlar. Geceleyin lekalmlar. Topra etirip gmdler. Derisini bile yzdrmediler. Amarikan Beylerin keyifleri kat eyice. Amma Musa'ya mahana bulalm filan demediler. Danalar burann havasna a'amad diyorlar. Bana kalrsa dorudur birez. Da kuu dada, l kuu lde... Hemi de horoz dediin kendi z plnde einmelidir... 128 UBUK OVASI ALKANJVOR ubuk ovas zn zn tyor. Yollarda, tatlarda sylentiler kaynayor. Anadolu Garaj'ndan kalkan kyl dolu bir otobs, ankr'ya doru alnca, ofr konumaya balyor. Tarlada saban, yada krda koyunu brakp direksiyonun bana oturmu; gznde uyku, yznde drt be gnlk sakal: Pederin peder olacana, kaderin kader olsun! Kolunu Avdan kyne doru uzatyor: oordaki kyn yannda bir ky varm.... Hastane kapsnda bir hafta beklemi, bir mefat anlayamadan dnp g'den bir kyl: ok ky var! Hastane kyl dolu!.. dedi. Amarikan cavrlar, bu ky adam edeceiz deye tutturmular!.. Allah onlardan raz olsun valla!... Onlar da olmasa kylere kim bakar? Kyl dediin hkmetin ayanda bir babu... Bak bak, u gidene bak, dingilli! Araba dedin mi dingilli olacak!.. Amarikan arabas... Bir babu ki, aklna gelirse tabanna bir pene furdurur... Aklna gelirse fralatr, boyatr... Kylnn babu kadar da deeri yok! Nerde boya, nerde fra? Nerde pene? Dnem Gazi Paa'nn dnemiydi... r aan o kaldrd... 129 smet geldi, ksmet gui! h naynm y^.,..~ dik... smet'e laf syleyenin az erilir, susun! Askerlerin, karakol onbalarnn maysn

60

ykseltti! Mmirlere kuma, eker letirdi! Kyly unuttu... ki hi hatrlamad! Kyl koca kze deh, tasldara meh!.. Bunca yllk ofrm, be kuruu be kuruun stne koyamadm! Bak bak dingilli arabalardan biri daha geiyor! Amarikanlarn ele ald kyde, bir adam oturmu tavuklar yazyormu, ayl 1000 lira! Bin liray bir arada grmedim mrmde!... Tevatrdr, inanma! Uzaktan davulun sesi gmler gelir! ki dene fidanlk bekisi: Aylklar biner lira! Karacalarl sak, birini sazda grm, saz kzlarn alp telere gtryormu! Paralan sayormu yani... Yalandr! Amarikanlar divane mi bu kadar paray bouna versin! Yalan yan; duyduumu sylyorum! ankr otobs tozlarn arasnda koybolup gidiyordu... Ankara'da Tarm Donatm'n nndeki kyller, sergideki Massey Harrislere, Fergusonlara, Min-nepolis Molinlere bakp bakp dudaklarn aplatyorlar. Bu kadar bahal olur mu bu anasn sattklarm canm? Hem ok, hem pahal... Dokansan elin yanyor! Ata bahas!... Kzlz kyne Amarikanlar iki dene motoru cabadan vermiler! Delikanllar gtrp Konya'nn bir kynde kors gstermiler. mtn kanazp motur ahab olmular. 130 letinde! u fiyatlara bak! Zorluk dedin mi, bizimkinde! Bizimki almay bilir ancak! Vermenin bismillsn konumaz! Dvlet cabadan motur vermeye kalksa, ksz olanlar da motura havaslanr be! Olmaz o! abadan vermesin, ucuz versin! Koymasn bu kadar kr, bu kadar vergi! Koymasn da koca beyi havaylan m doldursun olum? . Mmirin ayl, askerin tayn... Vekiller, bakanlar ayban gzlerler! Krk bine, elli bine bir motur alnr m? Paras olan alr, olmayan bakar geer! Kara sabana guvat gene, kara sabanaaa! Koca kzn topuna tmarna dikkat! Gene koca kze deh, tasldara meh! Kylnn yazgs deimez! Kylnn ilesi tkenmez! Belkim Amarika teki kylere geersee... Deee, lme eeim lme, yoncalar bitsin. Tarm Donat, yonca tohumu da satyor... Bir okkas 80 lira, 100 lira! Bir dnme on okka tohum gitse... Anca yeter... Yeter diyelim amma han para? Evet han para? Yerini bilsem sorar mym olum? ubuk'un Perembe pazarnda yumurta satan kyller, alc hanmlara yumurta beendiremiyor... Bayat, clk... Bekle bekle, gnde drt yumurta satama! Sanki biz dnyann parasn furuyoruz! Sanki gnde yz yumurta veriyor bizim tavuklar! 131 KIZIIOZ UT! IclvUlMdla 9'"- (ar gelip yumurtay artrmlar. Fenni kmes, fenni bakm kurmular. Bizim hkmet bakp ibrat alsn deyi. Bayat., clk... O koca Aktepe'yi silip bir baca yapmlar! Bre soykalar, o koca tepeyi nasl ildiniz? Ellerinde o kadar manike leti! Sallanyor... bahal! let guvatynan kolaylanr zorluklar! Baya dedikleri fidanlara ne dersin? imdiden birer metre srmler!

61

Meyvalar kafam gibi olurmu! urubundan il yaparlarm! Bayat, clk... Kyller, kimi karsyla, kimi tek bana, Amarika'ya gitmiler... Ben gideceim, ben gideceim deyi birbirlerini krmlar! Sen olsan krmaz msn? Beki Temelo'a demiler, sen de gel. O kr herife? O da demi, ben gelmem! Neye gelmem demi? Gitseymi... Amarikanlara burun kvryormu! Ne dnya be! Akl sr ermiyor. Bayat!... Sallanyor... clk! Akkuzulu kynden iki adam, kollarnda ift kaylar, nlerinde kzler, kye geliyorlar. Arkalarndan ikindin gnei vuruyor. arklarnn ii toprak. Cay tana, akl tana bastka ayaklan acyor. Bu sel talar tarlalar batracak. Talar asjl bizi batracak... Ky ta alacak gide gide... Seller de ne oalyor! Seller bulanp bulanp geliyor! Krmz krmz toprakl!.. vjuzeoz un topraklar da krmz! Amarikanlar havadan o kyn iresmini alyormu. Bu Gzelz de an verdi azna tkrdm! Uakla yerin iresmini alyor ki, harite yapacak... Harite, harp... bilirsin ya! Hemi de ekinlere il sayormu uakla! Ulan, Amarikan ky olup ktlar bee! Amarikan ky olal bir gymatlandlar! Kadlar kaymakamlar gibi devran sryor herifler! Bir ky odas yapmlar, mmir kulb sanki! Askeriyedeki mahfellere benziyormu. Ne kar var Amarika'nn ki, bu kadar gy-mat verir bu kye? Gsteri yapp Trkn gzn yldracak. Trkn gz ylmaz ki! Benliini sndrecek. Snmez! Uaa bindirip gtrd herkese yz lira veriyormu gnlk olaraktan! Bebelere oyuncak, ngrdak, hemi de tkenmez kalem, trtkl tevter... Kyn yarsn ayla balam ki, ondan yana konusunlar. Yarn harp darp nzm ederse udlu olsunlar... Harpte onun bize mdnesi oimaz ki! Top tfek, uan bomba, atom bomba, hep onda! reysicumuru gtrdler, getirdiler. Nerden bulurlar bu kadar paray? Nasl biriktirirler? Fenci millet... ilim bilim fen! Kuran'dan, ncil'den bulup yapyormu! Papazlar kafalym! Btn ifreli szlerin anahtarn buluyorlarm! lim bilim fen olunca paraya ne? 132 133 Sattklar makine motur, top tureKi... Sattklar ine, il, hap... Dnya onlardan alyor, onlara veriyor! Bizim kyn evleri veran ki veran... Bir frtna gelse yklacak, Ulan bu bebeler de sokaklara pisler hep!

62

Kz geliiiin! Kenefe altrsan ya bunu! ocuk bu, kenefi ne bilsin ay aam? Eyi madem, hep kyn iine ssn! Emirler kynn retmeni Yusuf Alyanak, Ik ve Ate konusunu iliyordu snfta. radan lks lmbasna, ne bulmusa, ara diye getirmiti. Anlatm, anlattrm, sonra da Haydi bunlarn resmini yapn, adlarn yazn! demiti. Yorulmutu. Kendi kendisiyle takyor, tartyordu imdi. Bekrlk da canma tak etti bir yandan! Al bir ky kz otur asa! Grgs bilgisi ne ki ky kznn? Onun da bir grgs vardr, sana yeter! Emirlerli ky kzyla mr m geer? Bekle madem, Gzelz'den alrsn! Gzelz'n teki kylerden fark ne? Amerikan ky oldu diyorlar. Olsun, ne fark eder? Grgs bilgisi deiiyor. Cemal benim snf arkadam. Kimbilir ne kahroluyor! Bir baraka ekletti, bir yardmc ald, ne var? Yardmc deil, madenci alm... Madeni bulmu amma herifiolu! Cemal'e ne bundan? Numan ragz, Amerikan Eitim Metodla-nn denetiyormu. Pilot Proje ky bu, boru deil ki! Hi olmazsa ky yerine konuyor Gzelz! Vali geliyor, vekil geliyor.. Aktepe'nin yerine dikilen fidanlar iyi sryormu. 134 , ^ ..... Akp giden zamanlar bir deerlense... Sade zamanlar m? Sular, topraklar... En bata insan, onun emei.. Amarikallar, drt ba bayndr bir ky yaratacaklar Gzelz'de. Bundan sonra siz de byle yapn diyecekler, fena m? Herkes zenecek. Yaptn bunlara benzetmee alacak. Kyl, kente inince asfalt grmyor mu? Apartman grmyor mu? Grmekle olsayd ky yollar asfalt, ky evleri apartman olurdu imdiye! Kanlar cip olurdu. rnekler insanlar kprdatmyor efendi aa! Koullar var! Koullar her zaman var. Aferin, fenerin gzel olmu. Sadece 'Fener' deme, 'Gemici Feneri' diye yaz. Yukarya da 'Ik ve Ate' yaz. Aferin... Avdan kynden on kadar erkek, akam namazn klp kt. Namaz klarken bile akllar Ama-rikan Kyne gidip geliyordu. Dar kp dalacaklar sra, Ankara'ya doru otomobil geti. Iklarn yakmlard. Tozutarak gittiler. Arka klar da yanp snyordu krmz. Allah bilir, bunlar bizim yollar eskitecekler. Eskitecekler de getirip be kamyon kum dkmeyecek drzler! Yavu bu dnyada Amarikann nimetinden yararlanmak iin Gzelzl m olmak gerek? Buras da Gzelz saylr, ne var ikisinin arasnda? Hi deilse bu yol Gzelz'n yoludur, iinden gelip geiyoruz deyi dnmeli biraz! Amarikan cavn bu! Bir gn bunu da dnr. Ali Osman dediydi dersiniz. Yarn bu kyn ii beton asfalt olacak! Bir yln iinde Gzelz'n eklini deitirdiler! Diyorlard da inanmyorduk! Karsn kzn alp dnyann te ucuna uur135 aha Gzelz, aha Avdan! Aralar bir kar! Drt kii de bizim kyden katsanz ya ilerine! rk dili Irafik'le, kars Sat'ya ouvap yetmiyor imdi! 'Hecaz'a gidip gelmekten eyi! Ku gibi varp da geliverdik' diyor. Kuaklar da para do-luymu! Para!.. Paray gryor musun sen? Nasl konuturuyor, nasl dinden imandan saptyor? Nasl Heoaz'm stne klge drtyor? Para: Anay kzdan ayrr! Para: Kary kooadan ayrr...

63

Gzelz'de emelerden Amarikan paras akyor imdi! Cavr paras akyor... Bizde de akayd da cavr paras olayd1 Olayd da anay kzdan ayrayd. Biz onlar birletirirdik... Derdimizi belmz savardk. Bir maden ii dedik, da ta taradk, ondan da elimiz bo kt! Maden piyangosu furan furdu! Gzelz'n bacaksz retmeni milyoner oldu diyorlar. stanbul'dan mektup gelmi. Konturat imzasna armlar. ok... ok para alacakm! Paralan alnca Amarika'ya gidecekmi! Maden deye allann talarna para veriyor Amarika! aylardan deviriyor bu kadar paralan ki getirip datyor! Denizde kum Amarikanda para... Bizde de maallah, ra yak bakr belik ara! Amarika'nn bir milyon kolu var. Her koluyla milyonlar kapp getiriyor dnyann her yerinden... Aldndan ayr kazanyor, sattndan ayr.. nk ne.den? irketilik var herifte! irket irket alyor... Sade kendi irketlerini deil, bizim irketleri de altryor! 136 ,......... w,., vj^ ayu m, nem uz Kazana-lm, hem kendi kazansn. Daha ok kazansn. Bir insan niin oynar kumar? tmek iin. O da oynuyor ki, tecek. Irafik'in avrat diyormu ki, da ta domuz onlarda! Evlerde ahrlarda domuz besliyorlarm. Zabah, len, akam, hep domuz yiyorlarm! Tabi bunlarn da nne koymular varr varmaz... Ee alp t buradan gtryor, neye? Helbet domuz eti yidirmeye! Zaten bizim Gzelz'n insan da... Dnden tene desene!... ksnk! Amarikan gelip boynunu kulan bir okad, mayverdi seninki... Kendi kendime ne diyorum bakn, eyi ki bizim kye bulamadlar... valla! Ben de diyorum ki, az yz dzeliverdi Gzelz'n! unun urasnda aramz bir kar, ha ack da bizi grn! Hi olmazsa gelip geerken srattnz amura desin! Kaldrdnz toza desin! Tomafillerin kard dumana desin! Camide namazlarmz sakatlamanza desin! Bir yana aktp bir yana baktmayn! Gzelz'n haberleriyle, yalanlaryle, ubuk ovas zn zn tyordu. Gzelz'n iinde derin bir sessizlik, bir kararszlk... ten ie, sakldan saklya, sessiz bir ekime beliriyordu. Cemal retmenle Ertan Bey cidd tart137 sonra iddetleniyordu. Nato'ya girdik! Amerika'yla anlamalar imzaladk. Elbet madenlerimizi de vereceiz, ne var? Cumhurbakan Petrol Kanunu'nun da kacan Amerikallara mjdeledi gezisinde! Yabanc Sermaye Kanunu'nun da kacan... Yzde elli biri yerli, st yabanc... Yabanc sermaye niin gelir? Kr iin! Kr da dar gider! Gittii kadar da ierde kalmaz m? erdekini syrr gider. Parann zn alr gider...

64

Yabanc sermaye dmanl ne kolay be! Ardndan madenler gider, petrol gider, pamuk gider... Adamlar gelmi, yardm ediyor... Amerika'nn yapt, yapaca bu! Kanun Amerika iin deil, yabanc sermaye iin kyor! O senin kafan! Bu benim kafam. Madenler yeraltnda kalsa, petrol iienmese daha m iyi? Kendimiz iletiriz! letemiyorsun! Ne demek iletmiyorum? imdiye kadar iletmedin! imdiden sonra iletirim... Senin kafan iskolastik! yle mi? Ben sana ne yaktraym? stediini yaktr. Yoooook! Vazgetim. stemez. nsanoluna iyilik beendirmek zordur. iyilik, iyilik olsa herkes beenir. Okulda yapp atyorlar, ara gere... beeniyor musun? Beenmiyorum! Neden beenmiyorsun? 138 uzelz okulunu Amerika'daki bir iftlik okuluna benzetmee urayorlar. Kt m? Gzelz Trkiye'de bir kydr. Ne fark eder? ok fark eder! Btn koullar ayr! Eitim ayr koullan dnr. Ama toplumun kendi eitimcileri dnr bunu. Lf! Yllardr niin dnmedik? Dndk: Ky okullarmz, ky enstitlerimiz iyi balad. Aman ne oldu? Yabanclarn ierdeki ortaklar, ortaklarn uaklar... Haydi be sen de!.. Haydi be sen de.. ine gelmeyince! Ben iimi bilirim. Evet, Melih Dalyan mektubuna cevap verdi. Bulduun madene ruhsat alacak. ngilizceni de ilerletiyorsun: Hello Nancy! Hello Ertan! Hello Mr. Buckley!.. Yarn eker bir de Amerika'ya gidersin... Dnyaya ilerlemek iin geldik. Halknn ilerlemesi, yurdunun ilerlemesi? Ben nce kendimi dnrm. Dnyaya bir daha gelecek deilim. Halkn iki sefer mi gelecek? Halk da kendini dnsn. Ben peygamber miyim mmet kayracak? Halka yardm etmek iin peygamber olmak art deil ki! Tpk kyller gibi dnyorsun! Gibi'si fazla, yle dnyorum. Tebrik ederim. stemem... Temelo cami nnde fazla eylemiyor ii olmazsa. Kalkp muhtar zzet'e gidiyor. Kalkp evine 139 gidiyor. Yolda Hac Kadir'i grrse seam vemnyu, Hac Kadir selm verirse yz vermiyor. Ksa kesiyor. Ulemre itaat! diyor Hac Kadir.

65

Eyi ya, itaat edin! diyor Temelo. Biz bu ii kendimiz arayp bulmadk. Doru! Kendileri gelip bizi buldular. Doru! Bamzdaki hkmet de msde etti. Etti! Hkmet benden eyi dnr helbet! yle diyorlar. yle diyorlar' yok, yledir. Dncemeli hkmet sakaln baka dvellere bu kadar kaptrmaz. Eek eei dn kar. nsan baka, eek baka. Bu bir szn temsilidir. yle olsun! Komular imdiden avarala baladlar. Yok yle ey! Herkes stne ald grevi yapyor. Dalga dmen iler! Hazr yimeye alyorlar. Yarn da bor alacaklar. Bor yiidin kamsdr. dn yiyen de kesesinden yir. Yir amma, elden gelen n olmaz, o da vaktinde gelmez. Geliyor ya, tam vakti deil mi? Herkesin eline ne kadar para geti, grmedin mi? Ben kendimi bilirim. Ben be kurularn almadm. Alaydn! Almam, tavuk bile satmadm, paralarn alrm deye. Sataydn! Ben... sen beni eyi bilirsin! Bilirim, herkes bilir... Ben hacatm keser yirim, kasaba minnet etmem et diye! Amarikanlara hi etmem 140 kyde! yle! Haydi be sen de! Haydi be sen de!.. Haydi be sen deeeee!.. ubuk ovas zn zn tyordu byle... 141 I KARIN ARISI Dur Paam, Tulu Paam! Dur altna minder goyum! Byle kuru yere oturma! Sen kuru yere oturacak adam deilsin! Dur... hayle! imdi daha gzel oldu. rat oldu. Hayle! Yani gnl alakl edip benim , yk ereflendirdiine o kadar memnun oldum, dilim yetmez ki tarif edeyim! Hemi de senin ztna kar t ezelden saygm ve hrme-tim vardr. Allah ordu paalarn bamzdan esik etmesin deyi gnde ka kere dua ettiimi btn kyl bilir. Eer ki bizim bamzda ordu paalar olmasn, bu sitiller biziiiiiiii, bu sefiller bizi dorayp kavururlar valla! Deyeceksin ki, gene sitiller var yo-karda. Sitiller var amma eteklerden, bayrlardan ztn gibi paalar destek veriyor da yle duruyorlar yokarda... Bravo!.. dedi Tulu Paa. Bravo! diye grledi. Bak bir dakika, bir dakika diyorum, szn balla kesiyorum, bunu... bu dediin var ya, o kadar anlatyorum bizim kzlere, anlamyorlar! Ama, ok mutluyum, halk anlyor! Basit halk anlyor... Helbet Tulu Paam! Sen ne diyorsun, biz her eyi anlarz! Her eyi'anlarz da dile getiremeyiz. Bir de dile getirebilsek, yok mu, valla dnya zar alar! Tulu Paa raprahat yerleti sedire. Srtn yastklara verdi, ayaklarn uzatt: Ben senin akll, mantkl, eyi bir insan olduunu bilip dururdum zaten Bay... affedersin, adn getiremedim,

66

Bay., yani t kye geldiim gn anladm Bay... 142 Hac Kadir! Bay Kadir, yani ok memnun oldum. Kadir deil. Hac Kadir... Saol Hac Kadir... Hac Kadir Saol Paam! dedi. Bir kak orbamz imeni ne zamandr arzulayp duruyordum. Yani senin bu kye ettiin eyilik senin, bu kye ettiin atalk... dnye bilip duruyor! Gazatala-ra geti Paam! Sokaklarda motor sesi. Millet, m-mir gibi zarl zarl aylk alyor. Ertan Beyin madenleri de ilemeye balad. Karn almayanlara bakma sen Yabana gidiyor deye kurtlanyorlar. Onlar varsn kurtlansnlar Paam, yerin altnda durmasnn ne faydas var? ok kr allaha ki, sayanda yirmi dene kamyon zarl zarl maden tar bizim Karabelen'den! Hemi de be on komumuz alarak-tan para kazanr. Bizim komularmz kazandklar gibi, sayanda Avdanllar da kazanr. Valimiz vekilimiz yapmad bize bu atal. Sen olmasan Trkn Amarikan dostlar bilir miydi bu kyn adn ann, hemi de yolunu? Allah senden katmer katmer raz olsun! oluk ocuunun yzn gldrsn. Her tuttuunu kolay getirsin. Hemi de Tulu Paam, Trkn Amarikan doslarn ekemeyenler eksik deil kymzde. Bunu bak kendi muhtarmzn nnde sylyorum, sen de bilip durursun, onlar Beyim... ayranlar yok imeye, atman giderler smaya! Bata Temelo! Bizim Beki Temelo, evvel Onlar adam olsalar, bin yiyip bin krederekten, Amarikan-iarn kymze yapt eyilikleri pp pp balarna koymalar gereir! Tabi eanm, tabi yahu! dedi Tulu Paa. Eyilikleri takdir edemiyorlar. Neden? Cahilliklerinden! Onlarn suu deil bu! Yooo yooo! dedi Hac Kadir. Bunu kabul edemiyorum! Neden deyecek olursan, cahil olmaya ben de bir cahilim. Amma bak ne gzel takdir ediyorum. Ediyor muyum, etmiyor muyum, dinin hakk iin syle! Kldn namazlarn hakk iin syle! 143 uooo eoeti aea uug ediyorsun! Bunun iin ok memnunum! Muhtarmzn yannda sylyorum nankr olmak eyi deil! Elimiz doru drs para m gryordu? Fenli tavuk, fenli kmes, nemi de ahr nedir, Dosluk Bas nedir, bilir miydik? Bu ky bunlar inkr ederse gz kr olur! Diyeceksin ki, herkes Amarika'ya gitmedi. Gitmeyenler de madende alyor. Paam! Deyeceksin ki, madende almak da bir i mi? tabi Bundan gzel i mi olur! i deye birbirini kemiriyor millet! Oryalarnda, dlerinde Hazrat Atatrk'n nlerine geip i istiyorlar. Ertan Bey bir maden arayp bulmu, Amarikanlarn sayasnda bu madenin gaydn validesinin stne yaptrp Melih beyin yardmyla iletiyor, bu kadar komu da alp para kazanyor; bu bir nimet deilmi? zzet'e dnd: Kaynatyorlar, altnda atas lerip lerip kaynatyorlar bu ky zzet! Gpgzel ky ivisinden kp gidiyor, habarn olsun! En bata Camal Oca! Nifan nadasn yapan o! Tohumunu eken o! Bien o! O Camal Oca, o gk ylan, gk Temel! Bir hastir ekeceksin bunlara! Soluunu zor bastrp oturdu. Tulu Paa gld, Muhtara bakt. zzet susuyordu. Konumak da istemiyordu. Bir tatszlk kt evin iine. Hac Kadir'in ortanca gelini elinde bir leen, bir ibrik, girip geldi, el ykatacakt. Tulu Paa, Fazla izam etme bunlar Hac Kadir! Biz ky birlik beraberlik iinde gryoruz. O kadar, ondan daha fazlas her kyde, her kentte bulunur. Gzelz' ok beeniyorum. Kylnn idrakinden memnunum. Amerikan ibirliini profesrler anlamyor memlekette kyller anlyorlar!.. Ayaa kalkt, ellerini ykamak iin leenin bana kt. Su scakt. Gelinin getirdii sabunu ald. Konuma sini srdryordu. Onun iin diyorum ki, gene de bizim kylmz iyidir. Bravo!... Kalkt, silkeledi. Gelinden havluyu alp kurulad. zzet susuyordu. 144 Biz bu bo lflarla uramay brakalm! dedi Tulu Paa. Brakalm amma herkes de haddini bilsin Paam! Kr Temel'in taban bir beki! Hatta ya da gemitir amma Muhtar bir yl daha uzatt gnn, biz de ses karmadk.. Yani yle bir ey

67

ki! Bunlarn ne nzm var da konuuyorsun a drz! dedi izzet iinden. Dndan bir ey sylemedi. Tulu Paa bir tatszlk olduunu anlad: Biz asl nmzdeki ilere bakalm! dedi. Eein kkn kazmak lzm, bir! Keiye de paydos, iki! Amarika'dan eyi cins koyunlar getireceiz, ! Bakn bu kadar ger kayna ald kye Dostluk Bahesi'ndeki aalara gelince, ok gibi byyorlar maallah! Bak Hac Kadir, senden mahsu-sen rica ediyorum, bu bahenin kapsna bir nazar boncuu asacaksn! Atnn gsndekini sk, oraya tak! Bu kyden ummam ama, evre kylerden gelip bakyorlar. ekemeyen ok olur. Bir baktlar m, gitti bahe! kincisi, bu len danalar! Bunlar da propaganda ettirmeyin orda burda. Allah yaps bu! Kul yaps deil ki, elbet lecek. Yerli danalar lmyor mu? Karlarmz, ocuklarmz lmyor mu? Zatrre, zatlcenp, ne olmusa olmu, brakn. Geri sylentileri dostlarmz Amerikallar retiyor Onlar bizim halkn psikolojisini bilmezler. Yani ruhunu demek istiyorum.. Hac Kadir kalkt: Biliyorlar Paam! diye bard. Onlar bizim ruhumuzu biliyorlar! Kr Temel'in kkten muhalif, nemi de mnafk bir kimse olduunu ok iyi biliyorlar! Neyse! Kapatalm bunu Hac Kadir! Bu srada ben ayaa kalktm: Bana msde Tulu Paam! dedim. Ben gideyim. Ben buraya gelirken, oturup komu ekitireceimizi bilmiyordum. Gideyim... Hac Kadir direkteki bayrak gibi kpkrmz kesildi! Ondan sonra bana yalvarmaya balad: Yok be zzet! Deil be zzet! Ne ekitirmesi? Otur yavu! Bak elini yudun gzelce! Bak konuk 145 vdr. Ddf^ yv yutm. d\ vana cy^* vyn-n . uluj y-'y" !e.... Oturmadm. Kalktm bir kere. Ben kalknca Paa da kalkt: Sen sus bakalm Bay Kadir! dedi. Bana dnd: Bu ii burda kapatalm Bay zzet! Komulara szmasn! Bir faydas olmad gibi, zarar olur! dedi. Aslnda biz byk bir hareketin, yani bir kalknma gayretinin iindeyiz imdi. Elbet birka muhalif kacak... Hac Kadir: Bu kadar canm! dedi. Ben de aynan byle dedim. Kr Temel t ezelden beri muhaliflik karr. Hemi de mnafklk!.. Bunu da herkes bilir. Bunda kalkp gidecek ne var? Beni tutup oturtmaya alt. Otur otur, haydi otur! Otur muhtar! dedi Tulu Paa da. Muhaliflere aldrmayn. Ne demiler, it rr, kervan yrr... Oturacaktm, baktm Tulu Paa da samalamaya balad it gurt deyi. Oturmam gayri! deyip kapya yrdm. in ucu ite gurda gadar geldi, oturmam!.. Eyi ya, konuacaklarmz vard seninle! dedi Tulu Paa. Bak iler koa, koa buraya geldi, ne eyi, ne ho! Bundan sonra daha eyi olacak. Bir byk toplant yapalm, yeme ime, enlik olsun. Komuyu birletirmek iin ok eyidir. Yani ok ara kamadan, orta bir toplant... Tepemin tas eyice att amma bir ey sylemedim. Nerden bulatk bu Amarikanlara, bu adamlara? Yavu hi bu elenir mi? Onu biz dnelim, eer gerei varsa! Sizin demenize nzum yok! Bunlar gene konuuruz Tulu Paam! dedim. Tabi ben kendimi bu kyl saydmdan byle sylyorum. Saol, varol!.. dedim, ktm. Olmad bu, olmad bu! dedi kald Tulu Paa, Hao Kadir'in evde. Hi byle bir ey yapmak istemezdim mrmde. Amma yaptm. fkemi yenemedim, yaptm. Eve geldim. Avradm erfe ota gitmi. Olum Ali yok. erlerde durasm da yok. Deli oda, a.,~,.,,. v_,5unc ulanp enerimi Damn altna koydum. Nasl nasl bulatk bu ilere? Nasl nasl f geldik bu hallara? Kalkp Amarikalara gittik bir de! Eee, kyn banda muhtarsn bugne bugn! Davet diyor, medeniyet diyor, bir utancn iine gmyorlar insan. Halbuysam ki, ne anladm ben bu gidip gelmeden? Komular ne anlad? Domuz domuz domuz, bol bol domuz grdk ahrlarda. Tarlalarda misir grdk. Sonra efendime, gzel kasabalar, ifti birlikleri,

68

ii birlikleri, makine, motur, fabrika... otobos, tiren uak... Dillerini bilmezsin, dinlerin bilmezsin. Kiliselerini gezdirdiler. Dinlerini gsterdiler... Para da aldk. Harlk deye verdiler. imdi herkesin aznda bu. Yakyor verdikleri para. Herkesin aznda domuz eti yidiimiz cavr kilisesine girdiimiz... Ulan gel de girme. Herif, yede yede gtryor, ayor bir kap, buyur diyor. Giriyorsun: Kilise! Hemen geri ekilmek olur mu? Kiliselerine girdikse, dinlerine girmedik ya! Domuz etini de yimedik. Yiyen komu grmedim nefsime. Yalan sylyorlar. Sakl yidirmiler. Yalan! Tavuk etinden baka et yimedik nere vardksa. De imdi bu belnn aresini dn zzet! Demek yeni bir toplant! Yeni bir yime ime, enlik! Gene yere ge smaz insan! Stlerin altna hasr haba serelim, bir tatil gn toplayalm bunlar. Keselim iki koyun. Pilav yaptralm. Ayran, yourt, bazlama ekmei... Ne yapalm, Amarikan elmasndan pay tatls verecek deiliz ya! Kendi yemeimiz, kendi greneimiz. Onlar istiyorlar ki, kendi greneklerimizi brakp onlarn greneklerine dnelim. Hi mmkn var m? Kim dnecek? Hac Kadir bile dnmez. stese de dnemez! Drz Hac Kadir... Ellerim uyutu bamn altnda, dne dne! ekip havada salladm biraz. Uyuma geti. Kalktm. Kaplar arpp ky iine ktm. Okula filan uramadm. Ahra kmese girmedim. Temelo Dosluk Bacasnn nnde. Danac ile Krt Selim kulbede bekliyorlar. Aalar baya toparlanm. Gelecek yl meyveye durur, gat durur diyorlar. Dallar 146 147 Topran yuzuru umu. d uic yenim im, yamdan baktn m, tel rglerin iinde, sra sra grnyorlar. Bol grbe, bol su, bol apa... Aa olsam ben de byrm bu kadar. Toprak bellene bellene... bir tutam ot tutmuyor! Temelo'a gz ettim: Gel birez gezelim! Yrye yrye kyden kp dereye indik. Stlerin altna dikildik. ncecik bir su r r akyor. Harmlar eyice gverdi. Ekinler, allahtan ki ekinler ok iyi. Otlarn iinde arlar inleyip durur. Hava bir scak, bir scak! Paa hani? deye sordu Temelo. Hac Kadir'le yemek yiyor. dedim. Neye oturmadn, yalnz braktn? Bama bir ar girdi, duramadm. dedim. On ton dedikodu yapar, doldurur Paay! Yapsn! dedim. Kimin, neyin dedikodusunu yapacak? im ok sklyor zzet! Gnl diyor, brak u bekilii! Oullarn Ankara'da. Al avradn, k git kyden. Gnlm byle diyor. Amma nasl brakp gidersin? Hele sabret bakalm eliyorum kendi kendime... lerde, Karabelen'e doru yeni bir yol ayor. Kamyonlar bo gidip dolu geliyorlar. Herifolu yaz yaban kp geldi, bizimkiler uyurken kapverdi madeni. Hibirimiz byle akgz olamadk. Anasnn adynan, Melih Beyin adynan ne iler evirdi! u inip kan kamyonlara bakyorum da yazk bize diyorum... Yeni bir toplant gerekiyor Temelo! Ne toplantsym gene? Doslarmzla yime ime, enlik olacak! Temelo bir kalkmd bana: Farz m zzet! Farz, snnet mi? Nereden karyorsun bunlar gene? Ben karmyorum! Tulu Paa diyor. Anlattm Paann dediklerini. Sen olsan ne dersin, 'Biz toplant filan istemeyiz!' mi dersin? dedim. Ben, ben olsam, ah ben bir ben olabilsem, ne muhtarlk yaparm, ne bekilik! Yaparsam, defe,__ uifan: muma ub uen deilim. Kendimi anlamyorum zzet! Olup bitenleri f anlamyorum. Seferberlikten beri byle iler gelmedi bama. Kyn yar yeri rd. Cavrn ekmeini yiyip cavrn klcn almaa baladlar. Ne yapa-caz bilemiyorum... Gzm bam aryor. Azmn ii bir ac, bir a. Biraz trnam tutsa, o Kaymakam, o Vali elime bir gese, u Tulu Paay tehnelerde bir ks-rsam, paralarm, imiy yirim! an ettiler bizi ovada! Ne gn olaeak bu toplant? Daha gnn konumadk. Konusaydnz... bilirdik de ona gre davranrdk. Bir ar geldi, bamn evresinde dnyor. Yzme gzme konup sokaoak. apkam salladm. nc drdnc sallayta yere drdm. Vzldad, kald cayrlarn arasnda.

69

Akamst konuuruz. dedim. Temelo, neden tam konumadmz. Paay Hac Kadir'in evde niin braktm st ste sordu. Saptrdm sz. Anlatmadm. Bir sre geti. O, krlar dolaaym diye gitti, ben kye geldim. Tam o sra Tulu Paa kt Hac Kadir'in evinden. Hae Kadir de kt, takld Paann ardna, geliyorlard. Durup fsldatlar. Hac Kadir kald. Basp gitmedim. Ne gideyim? Paa geldi. Merhaba! Merhaba! Eve buyurmasn syledim. Yok, baheye doru gidelim, be on dakikaya kadar araba gelecek. Ankara'da toplant var, gideceim. dedi. Yrye yrye Dosluk Bacasna vardk. Danac ile Krt Selim, ellerinde birer apa, aa dibi kabartyorlar. Ot alyorlar. Geziyorlar ierde. Kapdaki levha sinirime dokunuyor. ki el var, toka yapyor. Belki yrr ieri girer, biraz gezer dedim amma girmedi Paa. Ellerini ardna koyup kardan bakt. 149 U toplant iitil UII Nacici uayaoa\. Karar sizde! dedim. Ne zaman olsa yaparz biz. Bak imdi! dedi. Amarikanlarn haftada iki gn tatili var. Desek onlara ki cumartesi buyurun, yani nmzdeki cumartesi demek istiiyorum, mesel, sen Ankara'ya gelsen, beraber ofislerine gitsek, Mr. Boger'i grsen. Ky namna sen buyur etsen. Sonra da Vali Beye varsak... Yani ok etkili olur... Bamn ii uuldad. Birisi gemi karma, yzme at at furuyor gibi bir uultu kulaklarmn iinde! Sen syleyiver... Kaymakama til-fon amay da unutma. Nasl olsa bu kyl saylyorsun! Cumartesi hepinizi davet ediyoruz! Yok ama! dedi. Bu baka! Evet, ben de bu kylym, kendimi yle farz ediyorum, ama daveti senin bizzat yapman ok uygun olur. Muhtarsn. Gelip gitmek iin ekinme. te araba geliyor. Bin gidelim. Yarn dnersin. Otel paras da gerekmez, bizde yatarsn. Hayr deye cuvap verdim bir kere. Bizim yerimize sen habar et hepsine. Ben de kyn banda kalp hazrlk grdreyim. len yimei iin hazrlanacaz tabi, deil mi? Evet, daha uygun olur. dedi. Ka kii kadar olur hepsi? Elliyi bulur. dedi. Eyi! dedim. Ben hazrlklar greyim, habar etme iini de sen hallet... ' Bakt benim cevabm hep ayn, Pekiy! dedi. Pekiy Bay zzet! Bugn Hac Kadir'in evden kp gitmeni beenmedim. Yapmayacaktn. Ben eyi ettim sanyordum! dedim. Baladnz karlkl ky ekitirmeye! kaym da daha selbes ekitirin dedim! ekitirecek ne varm? Olgun olacaksn. He hi deyeceksin. inde tutmasndan syleyip karmas iyi! Yarn da unutur gider. nemli bir ey miydi hem? Valla sizin yaptklarnz karsnda benim 150 imdi kapkara cahil oldum. Amarikanlar ardnza drp geldiniz bu kye, her ey karmakar oldu. Komu iki blk, blk oldu. Millet paraya alt. Ki, yarn kesilince ne yaparlar, bilmiyorum. Te-melo bizim kadim insanmz, kyn sever, kyn dnr. Bekisidir kyn. Baka hi kusuru yoktur. Hac Kadir de kadim komumuzdur. O da kendini dnr, karn sever. karn sevmeyen insan olur mu deyeceksin. Olur. yle insan vardr ki, karn daha az dnr. Sen bu kye dardan gelip, giden bir byk adamsn. 'Bu kyl saylrm.' diyorsun amma yabancsn. Bu ky eyidir. hotur, su gibidir, ne yana aktrsan o yana akar. Amma akar akar da bir gn akmayverir! Bir pire iin bir yorgan ataa verir bu ky. Gelip bu kye iki ivi aktnz, adn Gzelz yaptnz, insanlarn uurup Amarika'ya gtrdnz, hi farketmez. Buras gene Kzlz'dr. Eskisinden beter Kzlz! Gelenler hkmetimizin bykleridir, konuklardr, yabanclarn yannda mup olmasnlar deye sustuumuza bakmayn. Bir gn bu susku bozulur. Bunu gizlice sana sylyorum. Sen de ister Amarikanla-ra syle, ister Valiye Kaymakama, istersen karnnda tut. Bu kye kolayca girdiinize bakp, eli de-neksiz dolamayn, dolamasnlar demek istiyorum yani...

70

Ses karmadan dinledi dediklerimi. Gk demeden. En sonunda, ellerini birbirine furup, Anlamyorum! dedi. Gene ellerini birbirine furdu: Valla anlamyorum! yle asap bozucu laflar konuuyorsun ki, anlamyorum... Btn bu laflar nasl konutuumu ben kendim de anlamadm. Arabas grnd Avdan yolundan. nmzde durdu. fer kapy ap buyur etti bunu. Binerken elini uzatt bana: Anlamyorum! dedi. Anlarsnz iallah! dedim, skp braktm elini. Gitti bu. Heralda epey dokundu sylediklerim. Heralda biraz kalbi krld. Burnu krld. Eee biz de insanz. Koca ovann dibine dtk, admz Ama151 Kiralamz, rvomuarn ounun nat>an yok, ubuk ovas imdi de byle alkalanyor. Azna tkrrm byle iin! Byle dosluun! Yarn komu bir kzar, bir deiir, ondan keri zapteyle sen bunlar!.. Kzlarmz kiralamasak bo yere bu kadar para verir miymi Amarikallar? Dur sen, daha o Valiye, o Kaymakam olacak hayran aaya; ok szm var onlara! Bandaki byk byk olmaynca, ne yapabilir bir ky, bir kyl?.. Dur sen!.. Paydosun vakti geliyor, dedim. Varaym okula da Camal Oca'yla konuaym iki. Olup bitenleri anlataym. Hemi de ondan yana ne var, ne yok, soraym... Vardm, zmfn kapsn tklattm. Bebeler oturuyor. Camal Oca yok. Hi ses etmiyorlar. Dilleri yok gibi. Hemi de o ufack bebelerin tm gzleri bym. Pekep, ders zaman nere gider bu Camal Oca? Birden kalbim kt kt kt furma-ya balad. Kendi kendime dedim, var bunda bir pislik! ' Getim Camal Oa'nn ev ksmna. ardm Meryem gelini. Geldi kapya. Dedim: Hayrola Meryem gelin! Dedi: zzet emmi, dytler! Dedi: Sille tokat giritiler! Hemi de bebelerin nnde oldu bu! Dytler, yerlerin dibine getim... Dedim: Nerdeier imdi? Dedi: Barakaya girip oturdular. Orda yumrukladlar birbirlerini. dlerim eridi, o delibozuun yannda bak mak olur deye! Camal'da olmadn biliyordum emme... Dedim: Eyi dvseydi! Eyi fursayd Camal Oca! Dedi: zzet emmi, irezil olduk kyn iinde. retmen dr m bebelerin nnde? Dedim: Bover, komular Camal Ooa'y ela bilir, onu da! Hi zlme!.. Bebelerin tm Camal Oca'nn znfndayd ne zamandr. Baraka bo duruyordu. Okutmuyordu ki verilen bebeleri. Brakp brakp gidiyordu. Ca152 kyordu. Ne de olsa eski z rencileri... Kapy kapamlar. ttim, ald. Tozu topra yatm ierinin. Biri bir keye oturmu, biri br keye. Ertan'n yz gz iik. st ba toz. Camal'n da cebi yrtlm. Onun da st ba toz. st duda iik. Gyneinin yakas alm Gravat kaym. Oturmular, hi kprdamyorlar. Ertan'n radiyosu orta yerde bir srann stnde. Czrtl czrtl alyor., ksk! Bir ksrdm. Gene kprdamadlar. Selm verdim, seslenmediler. Camal Oca eyice eydi ban... ratsz olduysanz gideyim! dedim. Ertan oral olmad. Camal Oca eliyle iaret etti: Otur! Oturdum bir sraya. Ne yaptnz, naslsnz? dedim. Gene ses yok bunlarda. Bir daha sordum.- Naslsn Ertan Bey, naslsn Camal Oca? Nasl olalm, eyiyiz! dedi Camal Oca. Sabr sabr, burama geldi gayri muhtar! T burama geldi... Bizimki de buramza geldi Camal Oca! dedim. Bizimki gelmedi mi? dedi Ertan. Size gre ne var? dedi Camal Oca. Salma deve gibi geziyorsunuz kyn iinde. Ders yok, i yok. Maden buldunuz, maden iletiyorsunuz! Yal ra gibi parlad bu: Madeni bama kakp durmayn!.. Sakl iletmiyorum! Ak ak arayp buldum! Buldum, iletmesini anama devrettim. Yeximtas firmasyle ortak iletiyoruz!

71

Camal Oea da parlad: Maden maden deyi dersleri kaynatyorsun sen! Yazarsn yukarya, olur biter!.. Bugne kadar hep sabrettim, ama artk sabretmeyeceim..! 153 ym! Yaz, vci: c ya-, -v Dedim: Bu mu kavganzn kk? Bu! dedi Camal Oca. Bunun gibi bir ey!.. Ertan: Hayr, rencilerimi vermiyor! dedi. Vermem! dedi Camal Oca. Vermeye mecbursun! Benim grevime engel oluyorsun! Ben pazar okuturum, gece okuturum, engel olamazsn! Yetitireceim ben onlar!.. Burann bir program var. Saatle girilir, saatle klr. Saat de duvarda asldr. Dersine vaktinde gelmezsen ben sana bebe vermem! Kendim okuturum... Ama geldiim zaman da vermiyorsun? Vermiyorum, gene brakp gidiyorsun! Ver geri al, ver geri al., bebeler usandlar. Oyuncak m bu? Dedim: Oyuncak deil tabi... Sonra kalktm, furdum Camal Oca'nn srtna: zlme Camal Oca, ben gidip ikt edecem bu gavatn olunu! Bir gn; takvim yaprayla bir gn ders okutmad! nsan deilmi! Sen zlme, ben varp ikt edecem... Kabard kalkt; Attracak msn beni? Attracam elimden gelirse! Elinden zor gelir! dedi. Hey yarabbim yavu!.. Yavu bu ocuk bir boklu rme be! nsan ganl gatil edecek! Yavu nasl konuuyor be! Al bir tabanca, tak tak, tak, tamam!.. Senden umulur, deye karlk vermez m Bam bir dnvermi. Yanmdaki sandalyeyi kaptm gibi savurmuum. Bana m dedi, beline mi dedi, bilmiyorum. Camal Oca atld stme. Tut: tu beni. Tuttu... Kes ulan eneni! dedim buna. Kes ulan, bana cevap verme! Bak vallaha, zaten zeynim karmakar, onun iin kes sesini! Ses kesini ulan!.. Camal Oca gld, k yere yakn Ertan da gld. Kes kesini! deyeceim yerde Ses kesini! 154 UC111191111. umcuc 110 ucuyme diMi ermyur ki! Baktm ikisi de glyor bana, kalktm, kapy kapadm stlerine, yrdm. Camal Oca koup geldi arkamdan: Kusura bakma, hepimizin asabmz bozuk, akam gel de konualm! dedi. Baktm, yakasn filan dzeltmi, amma cebi gene yle yrtk. Eve gir de stn ban dzelt, sonra bebelerin bana git... koyunlar gibi bekleiyorlar! O deliye de uyma. Ben sabredemedim, sen bari sabret. Kyn n sra... dedim. Kendimin yapamadm ona syledim. Sonra giderken aklma geldi: Ben de seninle konuacaktm aslnda. Cumartesiye gene toplantmz var. Elli kiilik yime ime olacak. Onun purgurammi grelim, diyordum... Kim syledi bunu? dedi Camal Oca. Kimse sylemedi. dedim. Az nce karakoldan candarma geldi, bana ilmber mhrletti!.. Camal Oca'y ieri yolladktan sonra barakaya girdim geri. Radiyosunu alm eline bu, oras buras, ecinebi dvelleri kurcalyor. Beri bak Ertan Efendi! dedim. Elimi de omuzuna koydum. Sen biraz efesi grnyorsun amma bu kyde efelik skmez! Benim karmda ylk cevap konuma bir daha! Ne de olsa seher uasn, kylk iine akln ermez, onun iin azn skt tut! Burda olanlar darya anlatma! Menftn icabdr! Gene glp ylacak oldu. Kalarm attm. Korktu, ylmay filan brakverdi. Unutma! dedim, ktm. Baya akam oluyordu. Hac Kadir elinde r-bk, ayakyolundan km, saakta abdas alyordu. Gne kar melmi, zarl zarl da dua okuyordu. nsanlarn iine akl ermiyor dnyada. O kadar abdas alyor, namaz klyor, suyu fleyip iiyor amma, vitnelie gelince kimseden geri kalmyor. Getim...

72

155 ENLK birliinin gnll destekisi Tulu Paa dnd dnd: Sonradan skmayla bzk daralmaaaz! dedi. Bzk batan dar olacak... Kendi kendine drt be sefer byle dedi. Bu o kadar doru bir kurald ki, kafasnda hangi olaya uygulasa tpatp geliyordu. nsanlk, uygarlk, sonradan retilmiyor. Bir a, mevsimi var. Mevsiminde reteceksin. Okulda okutacaksn. Kocaman kocaman heriflerin kafasna sz girmiyor sonradan... Erken gelmiti. Hazrlklar grm, her eye daha iyi bir biim vermiti. Bir de demiti ki: Ulan durmayn byle yoz yoz! Gelenler insan! Size zararlar olmaz. Kapatmayn karlarnz evlere. Aln, onlar da getirin! Otursunlar stlerin dibine, lafa karsnlar. Sorulara karlk versinler ne gzel!... Yok, bunun konuulmasna bile dayanacaklar yok. Hemen gvur olacaklar. Gvur olmay ok tevlike bir ey sanyorlar. Halbuki gvurlukta, mslmanlkta ne var? insanlkta! Buray kavramyorlar. Sonradan kavratmak da ok zor. Batan kavratmal bunlara her eyi... Sar Musa raz oldu. Yenice'den ald kary giydirip kuatp getirdi stlerin altna. Tavuk yazcs Hasan da anas Karakz' giydirip getirdi iyi kt. Irafik....avrad Sat'ya naylon entarilerden giydirip, stne yn hrka ektirip getirdi. zzet dedi: Haydi, gene insanlk bizde kalsn! Kars erfe'yi getirdi. Camal Oca Meyrem'i... Hac Kadir, Tulu Paa'nn sznden kamad, biraz da Temelo'a inat, Hanife kary getirdi... 156 Kumuar gea, DaKa Kadnlar geldi. Stlerin dibine hasrlar, habalar yaydlar. Sedir yastklarn koydular. Camiden kilim getirip serdiler. Ayran kazann hazr ettiler. Yufkalar, bazlamalar hazr ettiler. Temelo'un direncini yeneme-yip, koyun kuzu yerine, drt horoz kestiler. Haladlar, didip dattlar. Bulgur pilav yaptlar. Yourt kaplarn glgeye dizdiler. Ustamzn ad Hdr, elimizden gelen budur! deyip oturdular. Saat 11.00'e doru Vali geldi. Arabasnda iki polis, bir mdr. Ardndan Kaymakam. Sonra Ankara'dan baz daire mdrleri. Tulu Paa karlad gelenleri bir bir. Va kahrola kahrdla! Muhtar; bu Muhtar anlamyordu. Ky halk da anlamyordu bugn. te orada, kyda, bn bn duruyorlard. Sanki bu kyl deiller. Sanki bu toplanty, bu yeme imeyi hkmet zoruyla yapyorlar! Ama okumamlard. Terbiye almamlard. Byle byle alacaklard geten ge!.. Gelenleri Gzelz halknn bulunduu yere getiriyor, Sizlere Muhtarmz, baz komularmz takdim edeyim efendim! diyor, tokalatryordu. Daha nce grmtnz, ama zaman geti, unutmu olabilirsiniz efendim! Kymzn dirayetli Muhtar zzet! ne gelir komularmzdan Bay Kadir! Bay Kadir yenilikidir. Bu kyde btn komular; bilinenlerin, duyulanlarn aksine, son derece yeniliki kimselerdir. Deilse bu kadar yenilik, ksa srede yerleemezdi! diyor, tralyordu. zzet akl sra, Valiye Kaymakama da yz vermiyordu. Ama Vali Kaymakam sorularla yakasn brakmyorlard. Akraba sorar gribi, tavuk soruyor, cck soruyorlard. Danalar, dveleri, aalar, motorlar, gazinoyu, mutfa soruyorlard. Amerika'ya gidip gelen vatandalar soruyorlard. zzet, te, ahr burda, kmes burda! Ba, gazino, mutfak, makine, motur, ne varsa hep burda, bakn grn, bana sormayn... diyordu iinden. Ama yakasn kurtaramyordu ellerinden. ok gemedi, tekilerin arabalar skn etti. oluk ocuklaryle, karlar kzlaryle akya akya 157 tOphanesI geliverdiler, aoguem tam un >^n...s j~..------- den. Arabalarn arka arkaya gnn altna dizdiler. Bagaj ap teberilerini kardlar. Teneke, yada mukavva kutularda bol bol yiyecek iecek, Black Beer, Hawaiian Punch. Neleri varsa getirmilerdi.

73

Mr. Boger ksa pantolon giymiti. Karsn, kzlarn getirmiti bu sefer. Habire pipo iiyordu gene. Dr. Larson herkese tekr ediyordu. Mr. Buckley de Trkeyi biraz ilerletmiti. Elli kelime vard belki rendii. Numan ragz'le yapk ikizlere benziyorlard, hi ayrlmyorlard. Lora ile Mrs. Taylor kart kart glyorlard. nce giysilerin iindeydiler. Tenleri grnyordu baknca. Nancy'nin kameras gsndeydi, ama zgnd bu sefer. t t resim ekmiyordu eskisi gibi. Mr. Canata ortalarda dolamaya balad hemen. Az sonra Melih Dalyan da geldi. Sevgilisi Ni ile beraberdi gene. Kerim arabay ayr bir yere, bir sdn altna ekti. Kendisi de oraya oturdu. Okul bebeleri... Camal Oca bu iten o ie koturup duruyordu bebeleri. Her eyi o kadar tam yaptklar halde, gene de ok eksik kyordu. O zaman Ko kr! Ko Sat! Ko Haydar Koturuyordu. be dakikann iinde Ertan Bey, Melih Dalyan'a sokuldu. Yan yana oturup madenden konumaya baladlar. Ni'nin can skld. , i, maden, maden, her yerde maden mi olacakt? Melih Dalyan da sklyordu aslnda, ama savamyordu retmen Beyi bandan. En sonunda, Esasna bakarsanz, bu ilerin ayrntsn ben bilmem. Bunlarla stanbul'daki arkadalar megul olurlar. Bana genel raporlar gelir, genel durumu, yani ana hatlar bilirim. Ama unu syleyebilirim ki, bu yl daha ok maden sevkedeceiz Birleik Amerika'ya. Bizim kromlarmzn evsaf, teki kromlarn evsafndan ok stn! Ton bana biraz da prim alacamz sanyorum. Trkiye madenlerinin istikbalini iyi grdm de ilve edebilirim! dedi. rine. Sigara tuttu, kibrit akt. Ky hakknda konumaya balad. Okuldan kar kmaz buraya veri-miti. Ni'ye abla diyordu. Kyller ok geri ab-lacm! Tezein topran iindekiler ablacm! Piirdiklerini yemek mesele! Bir de kaba insanlar ki, insan gibi tartmay bilmezler ablacm! Hemen kavgaya dkerler ii. Maden olmasa, bir hafta kalmam burada! Ama, sabretmesi gerekiyordu. ngi-lizceye alyordu. Lise bitirmelere hazrlanacakt. Brakacakt ky retmenliini. Bir faklteye yazlacakt. Sonra Birleik Amerika'ya gidecekti. Master dan sonra Ph. D. yapacakt. Bu maden, mal durumunu ok kuvvetlendirmiti-. Annesini de gtrebilirdi isterse. yle yapacakt. Hem canm, kyn geriliinden ona neydi? O kendi planlarna bakard. Dnyaya bir daha gelecek deildi ki! Melih Dalyan dinlemiyordu. Radyoyu da dinlemiyordu. Ni ise hi anlamyordu bu koca kafal delikanly. Bu sessiz, bu kprtsz Anadolu'yu kprdatacak okullarn retmenleri hep byle miydi? Ne kadar erken kopmutu lksnden! Ne kadar apak bir kendimserliin iindeydi! Tutmu bir de madencilie kaptrmt kendini. Bir retmenin nesi-neydi madencilikle uramak? retmenlik bir sanatt. Hem de tanr sanat. Madencilikse ticaret. Ticaret sevdasnn girdii kapdan sanat kar giderdi. Madencilik yapacak ok adam vard lkede.. Btn bunlar kafasndan geirdi Ni, ama Ertan Beye demedi. Deseydi, iki saat da karln dinlemesi gerekecekti. Kalkt birden ayaa. O kalknca Melih Dalyan da kalkt. Melih Dalyan dn ge vakit gelmiti stanbul'dan. Uykusuzdu. Kalkp gezinmek daha iyiydi. Amerikallar baseball'a baladlar. Ni ile el ele tutuup onlar seyretmek daha iyiydi. Gne de styordu ne gzel! Hibir ey yapmasa gider kyllerle konuurdu. Onlar daha iyimserdiler hi deilse. Nancy'yle konuurdu. Nancy ok zgnd. 158 159 Ni baknd Nancy'ye. tede bir yerdeydi. Yannda Kaymakam vard. Pek cidd idi Nancy. Mr. Diriz'n hibir espirisine glmyordu. Hem iinden gelmiyordu, hem de.. Mr. Boger'i deli gibi seviyordu hl! Hl dnya ondan ibaretti gznde. Gecesini gndzn o dolduruyordu. Benim de yle deil mi? diye dnd Ni. Telefon ettii, yada kalkp geldii gn yaamak gzelleiyor. Ayr geen gnler kmrden mi, mrden mi, bilemiyorum! Melih Dalyan'n elini tuttu, liseli bir kz gibi derinden derinden skt. ofr Kerim, sdn altnda oturuyordu. Ne kadar iine kapank byle! diye geirdi kafasndan Ni. Ankara'ya gelmi, kye gelmi, hi kl kprdamyor! Sevgilisi de yok! Nasl olur? nsan nasl byle kat olur? Baseball'-cler gkleri nlatyorlard. Bir grlt, bir amata, direk direk ykseliyordu

74

ge... Mrs. Taylor da kzlardan ikisini yanna alm, kutulardaki teberiyi karyordu. Bayan Boger geldi az sonra yanma. Bayan Boger iyi kadnd. Ama ok formaldi. Mr. Boger'i amyordu. kisini ddklye koyup yedi yl kaynatsan kaynamazlard. Ama geiniyorlard. Boanmyorlard. Boanmalarnn oluru oians yoktu. Mr. Boger yeralt derelere doldurmutu kendini. Oralardan akyordu. Belki kars da bulmutu yolunu. Aylarca gidip Ohio'dan.. Kocas stanbul'a malzeme devrine gittiinde, gnlerce... melek miydi bu? Amaaaaan, yalnz bizde mesele bu! dedi Ni. Onlarn dnd bile yok! Boy friend, girl friend, bulmular dnyann kolayn.. Byle eyler bizde dert! Onlar byle ge ge oynuyorlar ite! Bizim valimiz oturur, kylmz oturur, ofrmz oturur. Oturan, oturakl milletiz biz! Yaamak, dnyadan alacan almak, bizim deil. onlarn yolu! Melih'in en bittiim yan, hibir gn, bir saniye gam yolda almaz yanna. Ben alasam inlesem, o bir gl yolu, bir k yolu bulur kurtulur. Temelo bulundu geldi bir ara. Hi glmyordu. Gevemiyordu. Hobei filan da bolamt 160 et o 11 o m : Temelo tanyamam gibi bakt: Eyiyim! dedi ksaoa. Ne var, ne yok bakalm? Gene bakt: kayt; zufra kurulacak! Tanyamadn her halde beni, ha? Tandm tandm! dedi Temelo. Sen u Ni kar deil misin? Gld Ni. Melih Dalyan da gld: O, o! T kendisi.. dedi ks ks... Eylemedi Temelo, geti, iki bebe ald, ky iine gitti. Vali, Kaymakam aratt bir ara. Kaymakam, Nancy'yi brakp kotu. Nancy yalnz kalnca Ni yrd. Melih Dalyan' da o yana srkledi. Nancy'-nin dudaklar titriyordu. Gz gze geldikleri anda, Kuduruyorum Ni! Bu kadn byle gardiyan gibi Bogy'nin banda grdke kuduruyorum inan! dedi. Dilerini skt. Altlar mor incirlere benzeyen gzleri fkeden kzarmt. Melih Dalyan iki kadn ba-baa brakp asea/Z'clere katld az sonra. Vali, ardna bir sr adam takp ky iine gitti. Mdrler arasnda kye ilk gelenler vard. Anlatyordu onlara: Bylece yeni kylerin modeli kyor ortaya. Buraya derhal elektrik vermeli. Basnl su vermeli. Her eyi tekmil yapmal ki, yeni bir ky ne demekmi, kyller baknca anlasnlar. Ben o kanaatteyim ki, bu tesislerin kalknmamza ok faydas olacak. lkemizin esas ky ve kyldr Kylmzn de akl gzndedir. Kyn giyinip gelmi avratlar yle oturuyorlard bir arada. yle bakyordu uzak uzak. Satf nm srtndaki naylon Amerikan entarisi bile Amerikan avratlarna bir ey sylemiyordu. Onlar tm kendi dalgalarna dmlerdi. Oynuyorlard. Punch t hazrlyorlard. Mrs. Taylor, yakalad ocua birer bardak vermeye balamt bile. Kt bardak o kadar ok, punch o kadar boldu ki, Mrs. Taylor paylaacak insan aryordu sanki. 161 rikallar baseball' braktlar. Valiyle ardndakiler de Dostluk Bahesi'ni braktlar. Herkes, geni bir pazar yerini andran sofraya okat. Mr. Canata, Mrs. Taylor ile Cemal retmenin arasna girdi hemen. Tulu Paa da Amerikan yiyecekleriyle, Trk yemeklerini ayr ayr bir sraya dizdirdi. Bir sr sini, bir sr tepsi vard. Bahelerden toplanm taze tere, taze marul vard. steyen istediinden alacakt. steyen oturacak, isteyen ayakta gezinecekti. Vali elindeki, "karton tabaa tavuklu pilavla yourt ald. Yourt ne gzeldi! Yanna biraz da jeleli et koydu. Sonra bir bardak punch: Ben oturacam efendim! dedi. Kat'iyyen ayakta yapamam! Kaymakamlm hemen hemen Dou'da geti. Dou'nun pilavlar yadan yenmez. Orta Anadolu daha greneklidir. Anadolu halk iyidir. Tarihten gelme bin bir koul yznden hi glmemitir. Bunca yldr Atatrk'n Cumhuriyeti bile getire getire hicr takvim yerine mild takvimi, bir de meden nikh getirmitir. Alalm, kyly. Kyl ne yapsn mildi takvimi? Ne yapsn meden nikh? O nikhn bu nikhtan ne fark var? Nikhland kadnn

75

stats deiiyor mu? Yeni yaz,, Ltin alfabesi, hava! Eskiyi bilmiyordu, yeniyi de bilmiyor. lem ol lem, devran ol devran! Ama Amerikal dostlarmz sayesinde, giritiimiz bu projeden ok umutluyum. Bu yourt da ne gzel byle, bayldm! Oh, hayatmda byle gzel yourt yemedim. Kekik kokuyor kekik! Vallahi hayret!.. Temelo atld Valinin ba ucundan: Yourdun nezzeti otumuzdan ireli gelir Vali Beyim! dedi. Yani sana nasl arz edeyim, kefe deriz bir ot vardr, bu Karabelen'de olur. Koyunumuz davarmz orda yaylr. Koyunlar bu otu yir biliyor musun? Ondan keri sd yourdu byle nezzetli olur. Bu nezzet, bu evrede hi yoktur. Trkiye'de yoktur. Karabelen, haziran temmuz, pfl pfl eser. Yksektir. Ankara ayan altna der. Aydos'tan esen yeller Karabelen'i tutar. Sular buz gibidir. ok ot olur. Otlar dalgalanr luzgerde biliyor musun? 162 severim! Ama gidip okuduk, vali olduk! Bir protokol emberinin iine dtk. Mthi sklyorum.. Peki ama kyller niin yemiyorlar yemek? Tulu Paa'ya sesjendi: Paa Hazretleri, affedersiniz ama, bizim kylmz, malm, her yerde kendini konuk hisseder. Ev sahiplii size dyor efendim. Ltfen kendilerini sofraya arn! Hanmlar da buyursunlar... Haklsnz Va Bey! dedi Tulu Paa. Kotu, Muhtar zzet'in karsn kaldrd. zzet'i, Irafik'i hep ard. nlerine dt, yiyeceklerin dizildii yere gtrd hepsini. Kt peete, karton tabak verdi ellerine birer tane. atal kak gsterdi. Buyrun aln, istediiniz yemekten aln! dedi. Nancy, Mrs. Taylor'a yardm ediyordu. O da punch dolu bardaklardan gsterdi herkese birer birer. Kyller tabaklarna pilav, yout koydular. Birer de punch aldlar. Kyya oturup yemee baladlar. Punch'n ho bir urup olduunu biliyorlard. Melih Dalyan'la Ni, Cemal retmenin eini aldlar aralarna. Meryem gelin ky yordu. n-sanlkl kydr, havas suyu iyidir! diyordu. Bizler ehirlere gidip ne yapacaz? Bizler yapamayz oralarda! diyordu. ehir hem pislik, nemi de baha-llk! Okkaya teraziye girenle karn m doyar? Biz almz bo! bolamat yimeye! diyordu. Yllardr bu kye alp gitmilerdi. ocuklar ky ocukla-ryle alt alta, st ste byyordu. Ni, Ne kadar zt, ne kadar zt u madenci retmenle! nsanolu ok garip! dedi iinden. Melih Dalyan'a dnd: Neydi o retmenin ad? Valla bilmiyorum, hatrlamyorum! dedi Melih Dalyan. Ni, Meryem'e sordu: Bir retmen var, madenci olan? Evet! dedi Meryem. Ertan Bey! Ha, Ertan, Ertan! Onu sonradan verdiler buraya. Bu Amerikanlar yolladlar. 163 Onun kendi bilir. dedi Meryem. Biz ne bilelim? nsan bilmez mi hic! Ayn kyde, ayn okulda? O bizi beenmez. Okulda kyde eylemsz oka. Elinde radiyo, dalarda maden aratrr. Bebeleri kocam okutur her gn... Size hi benzemiyor! Benzemez! dedi Meryem. O, Bursalym. Biz ubuk'un kylsyz. Bize gre ky iyi... Elbet, elbet! dedi Ni. Ne var ehirde? Yediin kazk, itiin kazk! Oturun surda raprahat. Biraz daha punch alalm m? Siz oturun, ben doldurtup geleyim! dedi Meryem. Ni kalkt: Beraber gideiim. dedi. Melih Dalyan da kalkt onlarla birlikte. Yryp Nancy'nin nne vardlar. Nancy gelene punch dolduruyordu kepeyle. Mr. Bogerg, Mr. Buckleygil, Numan Cragzgil, biraz uzakta, bir aradaydlar. Bayan Boger bir dakika yalnz brakmyordu adam. Hi de kskan deildi haibuki. Nancy patlyordu. Nasl dayanacakt? Nasl katlanacakt? kisini ayn yatakta dnyordu. Cinleri bana kyordu sk sk... Meryemgilin bardaklarna punch doldurdu. Gene Bayan Boger'e ve kzlarna bakt, Arkalarndan doru elinde sazyle kmes bekisi yryp geliyordu, Nancy kepeyi brakt. Kotu arabaya. Pilli tape recorder m ald. abuk hazr

76

etti. Karakzm Hasan, Valinin oturduu sdn altna geldi. Hasrn ucuna oturdu. Nancy mikrofonu Hasan'n nne koydu. Amerikallar, Sas sas sas!.. diyorlard. Hasan tellere dokunmaya balad usuldan. Bir sre, bir havaya gemeden gezindi. Temelo kardan bakyordu. Belli bir trkye gemiyor, aranyordu sanki. Can istemiyor! dedi Temelo. Sonra bard: Dokan ulan drz Hasan! Dokan ack! Aar isek karl dadan aalm. I Geer isek sarp yerlerden gecelim. / eker isek gzel kahr ekelim. I 164 irkinin kahr zordur ekilmez/ Hey ekilmez.. Has yle! Dokan hele! Kendine aylk balanal saz almay unutmuun heralm!.. Drz!.. Vali holand Temelo'un szlerinden: Bir dakika, bir dakika delikanl! diye bard. Herkes sustu. Sadece Amerikallar lanlun ediyorlard. Sessizlik yaylnca onlar da sustular. Nancy, mikrofonu Vajiye yaklatrd. Vali: Bu ihtiyarn syledii trky al, onu istiyorum! dedi. Kyller de hep bir azdan sylesinler. Haydin bakalm... zzet komularna baknd. Komular da birbirlerine bakndlar. Sonra hepsi birden Temelo'a bakt. Ulaaan!.. dedi Temelo. Sonra: Syleriz be! diye bard. Yanmz m bulacaklar? zzet, Valiye dnd: Syleriz Vali Beyim amma, bizim kyn az pek bir yere gitmez! Hele bu Pilot Puruca kal!.. Onun iin seslerimiz biraz atall olursa kusura bakma! Haydin genler! Hasan, sen de dokan bakalm... Gerekten atall bir koro balad. Milleti toplamak iin Temelo var sesiyle baryordu. Birinci drtlk bozuk gitti. Seslerini bulamadlar. Sanki dnyaya geleli hi trk sylememilerdi. Sanki bakalar sylerken duymamlar, grmemilerdi... kinci drtlkte dzelttiler. Vali duyguland. Ritme uygun olarak ban sallamaya balad. Seferberlik trkleri Vali Beyim! Bizim kur-rann dnnde ktyd. Haddim olmayarak, ben de Seferberlik askeriyim Vali Beyim! ngilizi Yunan srp kardk kahraman gazilerle, amma bizimki de bize yetti ha! Eyice naldan hamurdan kesildik. Bir avu insan kaldik. Az daha topran stnden Trk karalts silinip gidiyordu! Trk silinmeeez. Trk slinmez!.. diye barda Vali. Elinde tuttuu bardaktan punch ald bir yudum: Trk silinir mi hi? Netekim silinmedi Vali Beyim! Dnyann iti akal kt bana, yani baka dveller olsa, pes der ekilirdi. Biz ekilmedik. Amma ah! Vali Beyim! Barn dd: uram dolu, uram! uram eyice doldu, taacak!.. 165 Hasan'a dnd: al ulan, ok ackl havalardan al! Vali Beyimiz dinlesin, al anasn sataym! Amarikan Beylerimiz de dinlesinler... Hasan ald. Temelo, iyice eskimi sesiyle balad. tekiler yavatan katldlar: Amann kara bulut oldum adm havaya Amann yeil yamur oldum endim ovaya Amann her yanmdan balasalar demire Skerim demiri, bal duramam, Beyler Bal duramam... Yaa! dedi Vali. Ankara'llar, Amerika'llar el rptlar Temelo cotu. ok syledi. Bildiklerini, unuttuklarn, yaktrp uydurduklarn syledi. Bana zeneir furulamaz! Ben kartalm, ykseklerde uarm! dedi. ahinin yuvasna karga giremez! dedi. ok syledi. Mr. Boger'in kars, Wise man, wise man..! diye diye bir kald Temelo iin. Kaymakam, zzet'i sesledi iaretle. Usulca dolanp vard zzet. Gene ne eksiimiz varsa?... dedi iinden. Sinirden titriyordu Kaymakam: Bu ihtiyar ileri gidiyor! Bu ihtiyar tepeden trnaa siyas! Anlyor musun? Bunu hemen ek ortadan! Yahu, Amerikan Trk demiyor, talama yapyor! zzet bir ard: Yok Beyim! Eski trklerimizden sylyor. Yani t Seferberlik trklerinden... Ne ilgisi var

77

Amarikallar talamakla? Sen benim gzme baksana! dedi Kaymakam. Sa elinin iaret parman gznn altna koydu: Ben anlarm Muhtar! dedi. Valla ne desem? Dnya siyaset olmu, ben anlamyorum! Sen benim dediimi yap! dedi Kaymakam. Genlere syle, bir halay evirsinler, ihtiyar susmu olur bylece! Pekey! dedi zzet. Hay hay!.. 166 Kotu, Halay ekilecek! dedi Bard: Sra halaya geldi! Temelo'un kulana eildi: Genleri ayarla, biraz da halay eksinler! Kendisi de Kaymakamn yanma dnd. Havale ettim ha!ay iini ki, artk trk syleyemez! Kaymakam,'bakt: yle mi? dedi. yledir Kaymakam Beyim. dedi zzet. Kaymakam elerinden derinden soludu. Temelo, kadn kz iterek, aka yollu Ankarallara, Amarikallara karak, halkay geniletti, halay iin yer at. Karakzn Hasan'a, Zn zn ten halaylardan fur ulan! dedi. Hasan saz dndrd. Ar aksak bir halay vurdu. Devineksiz bir Orta Anadolu ezgisiydi. Tat vermiyordu. Genler dnmeye baladlar el ele tutuup. Onlar dndke Temelo cotu. Haydah! Haydan! diye bard. Genleri de bartt. Bu sra Ertan Bey kalkt, halaya girdi. Girsin! dedi Temelo iinden. Gz Gemal Oca'ya takld. Bayle iaret etti, Haydi halk sen de! dedi. Gemal Oca kalkt. retmeni zorla halayn bana geirdiler. Halay ar gidiyordu. Ni, Ne yava oyun! ime sknt doldu valla! dedi. Baylacam!.. Nancy fotoraf ekmek istedi, vazgeti. Halay ikinci blme geti. Sazdaki ezgi kvrad. Haydaaah! diye bard Temelo. Tulu Paa kalkt, halaya girdi. lk figr yapamad. Bir daha denedi, olmad. Olmad!.. Hoplatmaya gein hoplatmaya! diye bard. Hoplatmas yok mu bu halayn? Temelo: Otur Paam! Hoplatmaya daha var! dedi. Diliyle diinin arasndan svd: Oyunumuzu da oynatmyor prt yavu! dedi. Sonra Hop! etti, dndrd genleri. Orta kararda giden halay drlp ald. Ar ar ald. Alma tamamlanrken Gemal Oca, mendilini karp ba tuttu. Gemal Oca, Hooop! dedi. Temelo iaret verdi. Btn genler Hop! diye bardlar. Birden bir hz balad. 167 nejjo uu^>c m uigi yay yuyut^... Ni, iki dizinin stne geldi. Mr. Boger'in kars bir lk att: .Wonderful!.. Bayldm bu halk dansna!.. Nancy fotoraf ekmek istedi, kamera elinde kald. Ah ah ah!.. Ah eyvah!.. Bir motion picrute camera olacakt! dedi. Sonra st ste belki yirmi poz ekti, film bitti. Cemal Oca halay uuruyordu. Karakzn Hasan saz estiriyordu. Sazdan bir rzgr, bir frtna geliyordu... Mthi bir halay oluyordu. Halay bir gidiyordu, elli adm teye! Bir geliyordu, elli adm teden!. Bir Cemal Oca ba oluyordu, bir Temelo. OrtayaaahL diye bard Temelo. Birden ortaya kmelendiler. Yumuldular yere. Birer dizlerini krdlar. Dizieri ile yeri dmeye baladlar. Ddler, ddler... Uzun uzun... ok d-dler. Sazn barna bir tokmakla vuruyordu sanki Hasan. Saz imdi zn zn tyordu. Gm gm sesler geliyordu bir ufack aatan. Okkala imdi, okkala, okkala!.. Karakzn Hasan okkalad. Halay ald, ald. T bataki gibi arlat. Aksad, bir yerde Zn! durdu. Ankarallar el rptlar. Amerikallar, Wonderful! Wonderful! diye bardlar. Nancy,

78

kamerasna yeni bir film takamadna zld. Ni, gidip Temelo'un boynuna sarlacak kadar sevdi sonradan halay. Hayreti byd gzlerinde... Kaymakam sustu. zzet gzucuyle bakt, Eyi! dedi. Usuica kalkt. Kaymakamn koluna dokundu. Kaymakam da kalkt. Birka adm aldlar. Geri bura yeri deil amma ok nzml bir i var, zatna deyecem. dedi. Anlamadm! dedi Kaymakam. zzet, Anlatacam Beyim! dedi. Yani bu Ertan Bey hususunda anlatacam. Siz bu kyn 168 uma ur retmen aegil, bir ikence verdiniz, madde bir! Ankara'daki bakana kadar kmaya karar verdim bu i iin. Ders okuttuu yok tek gn! Torla topla, yarm gn bulmaz, madde iki! nc maddeye gelince... Kaymakam sordu: Maddeler ok mu? Var biraz... Beyim! Elinde bir anta bunun, yani antal radiyo, da ta yeliyor maden deyi! Maden bulup Amerikanlar sayasnda, Melih Dalyan Bey ile irket olmas, hemi de anasnn adn yazdrp kendisinin avu gibi istetmesi hangi kanunda, hangi kitapta yazl? Madde , bu! Drdncs: Geldii gnden beri, bir tek lf sylemediimiz halde, 'Artk madenlerin iliyor, u bebelerin bana dn!' deyip bir kere sylemeyle, Cemal Oca'ya da, bana da kar gelip emkirmitir. Derakap bunu kyden almanz, yoksa bana yanl bir i gelirse, hibir sorumluluk alamam stme Kaymakam Beyim! Upuslu Cemal Oca'yla dtler, valla utandm! Zatin daha eyisini bilirsin, resmiyet baka, hususiyet baka, ste kar gelmenin cezas byktr askerlikte! Bu da o demek... Zatinden rica ettim, Vali Beyimizden de rica etmek istiyorum! Cayrda yeni bir halay balamt. Saz gene gm gm ediyordu. Bu i burda konuulmaz! dedi Kaymakam. Biliyorum! dedi. zzet. Amma habarnz olsun, yani kulak dolgunluu olsun deye syledim. Hazr buraya gelmiken Vali Beyimize de habar vereceim. Bu bir ikt deil. nk aynan byle oldu. Dileke getireceksin ileye. Biz de yazp mfetti isteyeceiz. Mfetti gene o Urfan Bey mi? Bilmem... yeri buras deil Muhtar! Biliyorum yeri deil, ben habar verdim! Eh, tamam yleyse... Cayrdaki halay hzlanmt. zzet, Saol Kaymakam Beyim! dedi. Temelo deli gibi baryor sryordu halayn kuyruunda banda... Gene gzel bir halay 169 I oluyordu. Gene gzel bir drlme... Kaymakamn yz kaya gibi serteliyordu. Cemal, bir yangn sndryor, bir masa! hayvann bouyordu. ayr zn zn tyordu. Tulu Paa, Valinin yanna dikildi: Amerikan Indianla-rnda var byle! dedi. Birtakm samanlk sembolleri... lkel toplumlarda ok grlyor... Ortalk bir utan bir uca dikkat kesildi. Amerikanl ocuklar, reneceiz reneceiz diye tutturdular. Mr. Boger, Bu takm bylece gtrp Ankara'da biraz kurs yaptrsak nasl olur? diye sordu Mr. Canata'ya. Vali gld, Mmkn! dedi. Vali. zzet'i ard: Bu ekibi bylece Ankara'ya yolla! Dostlara halay dersi versinler, on-on be gn... Haggaten gzel oynar bizim genler Vali Beyim! dedi zzet. Yani ok beendiler! dedi Vali. On be gn kadar ders versinler. Anlamadm! dedi Muhtar, asl anlamadn? diye bard Vali. Yani kimi gndereyim Ankara'ya? Bu saz alan delikanly, bu halay ekenleri! Ne yapacaklar orda? Diyorum ya, ders verecekler! zzet zorla gld: Yz gnde belleyemez-ler Vali Beyim! Hemi de ky ne olacak? Ankara'ya git, Amarika'ya git, ok affedersin amma, bu kyn ttnn kim tttrecek Beyim? '

79

Ankara Valisi bozuldu. Muhtarn verdii bu boyundan yukar karl sanki btn daire mdrleri dinlemi, btn Amerikanllar anlamlard. Ama yeri deildi. Alttan ald: Bundan iyi nasl ttecek kyn ttn? Kurulan tesisler sizi gl gibi geindirir! Bu ekibi gnder de, on be gn kadar halay dersi versinler! Bunlar oriyantal danslara merakldrlar... , Anlamad zzet. Anlamadm Vali Beyim! de diyemedi. Yalnz elinde olmadan gld biraz. Ner170 de yatp kalkarlar, ne yir ierler? Biri kyn Bekisi, biri retmeni... dedi. Tulu Paa: Onu biz ayarlarz Efendim! dedi Haftada iki gn bir servis arabas getirir gtrr ekibi gnde iki saat alsalar yeter. Onu biz ayarlarz... Bylece kapattlar. Sonra Amerikallar oyuna kalktlar. Nancy'-nin teype bant koydular. Kadnl erkekli oynadlar. Gzelz'n insanlar ka ka olup baktlar. Oynarken el ele tutuyorlard. Birbirlerine glyorlard. Krmz krmz, hem de sevin iindeydi hepsi. Oynarken etekleri savruluyordu kadnlarn. Baldr bacaklar ortaya kyor, hi saknmyorlard. Bir ara oyunu brakp birlikte anlalmaz trkler sylediler. Temelo'a kalrsa, kz gibi b-ryorlard. Kimbilir kendilerine ne gzel geliyordu syledikleri! Habire glyorlard sylerken. Avratlarn azlarnda krmz gller alyordu glerken. Dertsiz tasasz insanlard. Krboaz balarna bel deildi. Eremedim yetemedim skntlar yoktu. Kar kz da dert deildi anlalan. stediklerini tutuyorlar, stedikleriyle yatyorlard belki. Zorluk yoktu yaamalarnda. Durma gl, sorma gl byle olunca. Bir sebep yoktu somurtmak iin... Derken baka bir oyuna getiler. Bu sefer hem oynuyorlar, hem sylyorlard. kiye ayrlp kar kar geiyorlar, birbirlerini yararak gelip gidiyorlard. Uarak, sekerek, durmadan ayn hareketi yapyorlard. Ankarallar bunu hayranlkla seyrettiler. Bitince el rptlar. Gn byle srp gidiyordu. Az sonra Amerikal ocuklar kendi aralarnda bir oyun kardlar. Gzelzl ocuklar bakyorlard kydan. Amerikal avratlar Hasan' aralarna alp saz aldryorlard. Daire mdrleri stlerin altnda politika konuuyorlard. Mr. Boger, Hamdi Canata ile Amerikal bayanlardan birazn alp ky iine kt. Nancy ile Ni, yamalara ktlar, ekin aralarnda close-up iek resimleri ekmee baladlar. Mor ekiniekle171 rinin, kadndmelerinin, obanantalarnn, kueK-meklerinin, kudillerinin gzel resimlerini ekiyordu. ektike zntsn unutuyordu. Sonra bir tmsee oturup ky seyrettiler. Tpk bizim Indian kylerine benziyor N dedi Nanoy. Evler bir arada. Avlular ufak ufak. Kbie kaan primitif bir mimari. Ayn kanda deil misin ni? Indian kyleri hakknda bir fikrim yok Nancy! dedi Ni. Bilmiyorum onlar. Ama bizimkilerin ok ilkel barnaklar olduklarn kabul ediyorum. Sonra Ni ky sokaklarnda dolaan grubu gsterdi Nany'ye. Bayan Boger arkadan arkadan grubu izliyordu. Mr. Boger ksa pantolonuyla en ndeydi. ki yannda Hamdi Canata ile Hac Kadir yryorlard. Nancy derinden bir i ekti: Zor gnleri balad akmzn! Bu kadn u kadarck sevse! Sevmiyor! Sevmedii halde byle tayp gidiyor. Boanamyor!.. dedi. Belki din yznden! dedi Ni. Dindar deil hi! Gene de bir bask belki... Bilmiyorum! ekerim, bir hayhuydur gidiyor insann yaamasnda! Sen de fazla bytme bunlar nolur! te iki tane kz kuyruunda. Kadn kzlarla urar, adam seninle. Gevet biraz kendini. Skp durma byle. mrnn gzel gnleri ekerim, zehir etme kendine... Yapamyorum! dedi Nancy. Canm bu akam alp evime gtrmek istiyor Bogy'yi! Ayp deil ya! Ama gtrebilir miyim? Aaa, gtrrsn, neye gtrmeyesin? Gelmez! Binbir yalan sylemesi gerek! Bogy yalan beceremez!

80

Yok canm! Zaten kars bnn biri... Bnn biri dersin! Hi brakyor mu peini baksana? Onu bir grev gibi yapyor o! yle ciddi, yle hazr... 172 i ruyorum, inan ki kuduruyorum ben! Ni, hayretle bakt Nancy'nin gzlerine: Ben Melih'e sylerim imdi, bu akam iin Bogy'yi ayarlar sana. Birak, zlme... dedi. Yok, istemiyorum! Gelirse kavga ederiz, korkuyorum. Bir yerini srr paralarm... Canm sen de, Nancy!.. Sinirlerim ok bozuldu! Az sonra kalktlar. Glmeden, akalamadan ayrla geldiler. Gzelzl ocuklar Amerikal ocuklarn oyunlarna karmyorlard. ocuklar arasnda ortak bir dil yok mu dnyada? Neden byle karmyorlar? dedi Nancy. Kimbilir? dedi Ni. Bykler de karmyorlar. Bykler ok etkindir Trkiye'de. Kylerde daha etkin olduklarn sanyorum. Kapaldr bizim insanmz... Bu yzden i dnyalar zengindir. Oyunlar, trkleri, gelenekleri... Byle dengelemilerdir kendilerini. Nancy, Ni'yi dinlemeden yrd. Dikilen ocuklarn yanna vard. Elini birinin bana koydu, okad. Toz toprak iinde bir olan bayd bu. Daha kendine gelmemi bir oland. Nany'ye bakt, utand olan. Basn yere edi hemen. Nancy yrd, kzlarn yanna vard. Onlarn da salarn okad. Elini boyunlarnda, kulaklarnda gezdirdi. Amerikal ocuklar ky ocuklarndan habersiz gibiydiler. Baryorlar, gkleri nlatyorlard. Nancy halkann iine dald birden: Hey Cim! Hey Ruth! diye bard. ocuklar durdular. Nanc.y kolunu kaldrd. Yanma gelin! /'// tell you what... ocuklar toplandlar. Ter iindeydiler. Bir sular iin azarlanacaklarn sanyorlard. Nancy'nin kalar yle atkt. Niin kendi kendinize oynadnz soruyorum size? dedi Nancy. Kimse karlk vermedi. Bakn bana: Aln onlar aranza! Gzelzl ocuklar bakyorlard. Haydi durmayn, haydi! 173 arkadalarnn nne varp durdular. Tuttular ellerinden. Let's play together! diye ektiler. Gzelzl ocuklar anlamadan baktlar. Come on! diye bard bir Amerikal. Gzelzl ocuk gld: Ne diyon lan? tekiler de byle anlamadan konuuyorlar, birbirlerini ekiyorlard. Nancy de birkan halkann iine ekti. ocuklar direnip katlar. Sonra Nancy akl edip Ni'yi ard: Gel eviri yap bize, anlaamyoruz! dedi. Ni geldi: Oyuna siz de girin... dedi. ocuklar baktlar: Biz ne bilelim? renirsiniz. dedi Ni. Nancy, Ben reteceim, haydi! dedi. ok uratlar, ocuklar kartramadlar. Nancy, dn vaktine kadar baka i yapmad. ekildi, bir sdn dibine, oturdu. Ni ile de konumad. Ve Ankara'ya kazan gibi bir ba ar-siyle dnd. 174 10 KTAPLARIN YAZMADII Alanayr'nda otlar iyi idi.

81

Alanayr'nda otlar yeil idi. Tulu Paa ky kurulunu ikna etti ki, Alan-ayn'na baka mal girmeyecek! kna etti ki, Alanayr'nda yalnz Amerikan danalar yaylacak. Tulu Paa ikna etti ki, Alanayr'nn btn otlar Amerikan danalarnn kursana gidecek. kna etti ki, Amerikal dostlar gibi, danalar dveleri de konuk saylr. Bir rnek olma uruna yerlerini yurtlarn brakp buralara gelmiler. Nasl, insanlara gler yz, tatl dil gsteriyorsak, danalarna, ccklerine de gler yzle davranmalyz! Alanayr kye yakn. Sar Musa imdi de oban oldu yirmi danann bana. Amerikallar onu ahrda oturup yazsn diye tuttular. Niye sonradan, kar bunlar, ayrda gt! diyorlar? Tulu Paa ikna etti ki, konua sayg bizim iarmzdr. kna etti ki, byk sz tutmaldr. Sar Musa askerlik yapt. Askerlikte, deil byle paalarn, avularn, onbalarn szn tuttu. Tulu Paa ikna etti ki, brak yazcl. Bu sr danalarndan sen sorumlusun. Gtrp gideceksin. Gttn yerde gene yazarsn. Tulu Paa ikna etti ki, hatr iin insan i tavuk yer. Amarikan dostlarmzn hi mi hatr yok yanmzda? kna etti ki, danalar Alanayr'nda gdlecek! Alanayr geni.... Alanayr'na saldn m danalar, sen de srt 175 U\3 y, y gelemiyor. Kr Temel biraz kem km ediyor, 'gelse no-lur1 diyor, amma zzet enitem daakl! Yz vermiyor kimseye. zzet enitem ne de olsa adam canm! Hatr iin i tavuk yiyor... Bu sar danalara da noluyor, anlamyorum? Ulan yidikleri nlerinde, yimedikleri arkalarnda. O karnnn alt alaca olan sznyor gene. Ne yiyor, ne yaylyor. Ne kuyruunu sallyor, ne kendi kprdyor. Dikiyor ban yere, akama kadar szn allan szn! Ulan bu kyde bebeler hastalanr, analar babalan hastalanr, ne toktur, ne ine! Bunlarn ayana paytar be! Her trl bakm bunlara be! yle bakm ki! bunlarn rt kyn ayannda imamnda yok, noluyor bunlara be! Trnak numaras 12 olarv att atacak kendini yere. Ulan danalar, hayvanolu hayvanlar! nsann yzn kir karmasanz olmaz m? in bir ucu bana dokunuyor. Ne demezler yarn? Etek etek aylk ald da bakmsz ldrd. Yazn ortas. Dolanp gz geliyor nerdeyse. Hl su var ayrda. Denei nere saplasan gmlyor. Usul usul yrdm mallarn arasna. Trnak numaras 12 olana yanatm. Elimi koydum srtna. Okadm okadm, okadm, kln kprdatmad yavu! yle sznyor! Ya biri bir bokluk yapyor bu mallara, ya baka bir ey! Ulan Sar Musa, gzn drt a! Bunlar sana emanet edildi.. ok dikkatli bak mallara. ordan biri, drt ivi kartr yemlerine, be on para cam kr kartrr... ad senin olur! Derler ki: Yenice'den yeni bir kar ald, dald karya, mallar ehmal etti. Onun iin onlar da lyor!.. una bak, haydi be sar kz, e ban, e de yayl iki! Haydi be gzelim! Haydi be gzlerini sevdiim! Salla u kuyruunu!.. Trnak numaras 14 olan belek tuttu. Drtnala kouyor imdi. Hasta deil o. Uar gibi gidiyor. Bu 12 numara hasta. Keke belek 12 numaray tutsayd, belki biraz kprdard. imdi hi kprdamyor. Kprdasana olan cavrm verdii!. 176 kzdm. Birden elimi aplak yapp furdum srtna. Tnmad. Tekmeledim. Tnmad!.. Ulan kalkp cehennemin te bandan geldiniz, mal yerine getiniz be! Su beenmiyorsunuz, ayr beenmiyorsunuz!.. Karnnn alt alaca olana getim. Tekmeledim, ittim, kaktm, faydasz! Belek tutan 14 numara hl kouyor. Kn kprdatp azck da sen kosan olmaz m? Bak otlar ne gzel! Bak u filfil otlarna! Bak u obanantalarna, kuekmek-lerine, kudillerine! Bak u yavrazlara! Taptaze! Yemyeil Ulan sizin hatrnza kyn bir tek mal girmiyor buraya! Btn kyl sizi sayyor. Yese-nize kr olascalar! Braktm yerden deneimi aldm. Girdim aralarna yeniden. Yaylana bir ey yapmadm. Amma sznenin bana beline furdum birer ikier. Yayln soykalar! dedim. Tekmeledim.

82

Gene tn-madlar. Hasta bunlar. Willy Bey gelsin de haber vereyim. Hemi de yazaym bu nallarn tevtere. Daha ne yapaym? Azm kuyruklarnn altna yaptrp reyim mi? Yaylmyorlar ite. Willy Bey gelmezse Tulu Paa gelir, habar veririm. Kessinler, satsnlar, ne yaparlarsa yapsnlar. Benden ka-bt gitsin. Nazar da iler bu mallara biliyor musun San Musa? Daha ilk geldiklerine Yeniceli Dilkiburun, Ulan ne danalar be! Valla pravo! unlara* bakn! deye deye bir kald. Nazar da ilebilir yani, Th! Ulan hi yaylmyorlar be! Vay ananza! Ol gr keyfimi bulamadm akama kadar. Alt tanesi lecek, ne bir ey. Balarn uzatp uzaklara, ovann tesindeki dalarn ardna bakyorlard. Sanki dalarn ardnda kendi kyleri, kendi ayrlar vard... Srdm geldim akam ahra. Tevteri buldum. Hepsinin sayfasn, numarasn buldum. Hasta hasta hasta... yazdm nlerine. Tarih attm. Hasta hasta... gevi getirmiyor, yaylmyor, yemiyor, imiyor, hasta hasta... yazdm! Braktm tevteri ktm. Kmesin kapsna 177 vardm. Karakzn t-asar Kdiay v=iMy ma saz almyor. Oraya bir yere oturmu mrl mrl mrl ediyordu. Svyor, syleniyordu. Drttm, Noluyorsun Hasan? dedim. Gene ok mu kardn raky? Seslenmedi- Yokmuum gibi, yanna varmamm gibi svp sylenmesini srdrd. Ben.. Ben byle iin anasn satarm! Nedir bu uursuzluk! ban duvara sryordu. Satarm anasn! diyordu. Eyi ya, sat! dedim. Seninle birlikte ben de satarm bu iin anasn Karakzn Hasan! Ban evirdi. Bir mor duman km gzlerine. Gzleri bulank: Cckler byd, palazland. Yemledim suladm Musa! Tavuk horoz oldular! Willy beyin dediklerini bir bir yaptm. Yemlerine il... Gnee kardm. Tavuk horoz kartrdm. Yumurtladlar! Yumurtladlar Musa! Bak sana yu-murtladlar diyorum! Oooof! Ban srd gene yere, duvara. Sana sylemek istiyorum! Hem istiyorum, hem korkuyorum! Elini kendi aznn stne koydu, kapatt. Sylemek istiyorum, istemiyorum! dedi. inledi byle. Syle madem Hasan! dedim. Korkuyorum, sylemek istemiyorum, istiyorum, ok korkuyorum! dedi. Kvrand. yleyse syleme Hasan! dedim. Oooooof! diye inledi. stiyorum!... Oturdum bauouna. Bana bak ulan akal! dedim. Syleyeceksen syle! stemiyorsan syleme! Kalk toparlan, yatma yerlerde kan gibi, kalk... nledi gene. Yumurtladlar bugn! Bugn de yumurtladlar! Gdakladlar! Gdak gd gd gd g-daaaak! Kotum vardm. Ah, sylemek istemiyorum!.. Sylyorsun ulan, ite! Korkuyorum, korkuyorum! Syleme madem, una bak be! Trnaklyor, bir trnaklyor iimi ki! Tutup kaldrdm. Benden korkma! Ben hi bir kula anmam, anlatmam, korkma... dedim. aK isliyorum, nerkes duysun istiyorum! yle ben de herkese anlatrm! Amma gelirler, ykarlar btn kmesi, btn ky! Ne diyorsun akal, anlamyorum!.. nledi, gene: Bu kye glecekler, bu kye ok glecekler! ubuk bazarna inmek zor olaoak. Avdan kynden gemek, Ankara'ya, kondulara varmak zor olaoak. ubuk ovas alkanaak, daha beter znlayaoak!.. Tutup kaldrdm bunu yerden. Sen... dedim, Sen insan patlatrsn! Sen anan kar gibi lf uzatr uzatrsn! Ksaea syleyiversene akal! Srtn duvara dayadm: Otur byle, otur da syle! dedim. O sra bir otomobil geldi kye. Ddk ala ala caminin nne yrd. Hasan' kprdatmadm. Syle Hasan, byle inleyip durma, syle de kurtul arkadam! dedim. Birden toparland. Kendine gelmi gibi gzlerini at. Geirdi: Bana bak Musa, bu tavuklar yumurtluyor! Bugn gene yumurtladlar! Eyi!.. Ne var bunda! Amma ben yle yumurta grmedim Musa! Kimse byle yumurta grmedi! lk yumurtay yu murtladklar gn koup vardm, aldm elime biliyor musun? Aldm kaldrdm. Bir baka eit yumurta! Ty gibi hafif!

83

Yok gibi bir yumurta biliyor musun? Hi skleti, arl yok gibi! Oynarken drdm elimden yere. Tk etti, krld, biliyor musun? Baktm ii boo! Tss deye bir ey kt sanki! Kaldrdm kabuklar yerden, gtrdm attm. Sonra folluklarda ka yumurta grdmse, krp baktm, hepsinin ii su, iki damlack su... Sonra, Willy denen ty bozua habar verdim, eviri yoluyla. nanmad nce. Sekiz on dene yumurta krd, hepsi bo! Sonra, 'Sus!' dedi bana. 'Syleme kimseye!..' Ertesi gn erkenden geldi. Ka yumurta varsa, toplad folluklardan, koydu bir kutuya, gtrd. Sonra gene gel: Telegraf ektik Amarika'ya!' dedi. 178 179 'Amarika'dan telegraf aldk!' aea. uuzeeuen.: ucu. 'u il, bu il...1 dedi. Hep geldi gitti. 'Kimseye syleme! dedi bana. Kimseye sylemedim. Anama sylemedim. zzet emmiye sylemedim. Camal Oca'ya sylemedim. Tavuklar yumurtluyor mu? Yumurtluyor! Noluyor yumurtalar? Willy Bey toplayp gtryor. Bek eyi, bek gzel!.. Byle gidiyor. Kimseye sylemeyecektim! Amma atladm. Bari sen syleme, kimseye syleme, e mi Musa? Kalktm ayaa, Yalansn drz! dedim. Byle ey olmaz, yalansn! Elimi salladm havada: Yalansn!.. dedim. Kzmad. Ac ac gld yalnz: Ah, keke yalan olayd! dedi. Oturduu yerden kalkt. Sallana sallana yrd. Keke yalan olsayd Sar Musa! Gel benimlen... dedi. Ardndan gittim. Folluklara vardk. Orda bur-. da tavuklar dolayor. Tyleri yapp gitmi derilerine.. Gerdanlar sarkm. Tavuk yak yok durularnda. O kadar yem, o kadar il, bakm!.. leze Mezeydi hepsi... Al, istediin yumurtay kr! dedi. Baya yumurtayd grdklerim. Yuvarlakt... Renkleri akt. Bir yanlar burunluydu. Aldm birini. Birini de Hasan ald. Haydi kr! dedi. Tut! dedim Hasan'a. Tut elindekini! Vuruturduk. Onunki de, benimki de, ikisi birden krld. Eyice krdm elimdekini, baktm iine: Bombo! ki yumurta ikisi de bombo! Sadece su, birer ikier damla su... Hepsi byle! dedi Hasan. Hasan! dedim, Bu i tevlike! Bizim tavuklar sakn uratma buraya! Tellerin iinden hi karma bunlar! Bu anasn sattm Amarikan ta-vuklaryla bizim horozlar, yada bunlarm horozla-ryla bizim tavuklar, anlyor musun, atarlarsa... tavuk milleti karman kar olur valla! O zaman k iin iinden! te teller! dedi Hasan. te tavuklar horozlar! Karantina gibi kapal tutuyorum. Ben bu ii byle idare ediyorum. Bakaca kimse bilmiyor... 180 r-.x...u ucao yCIUI. \J\Gll . YaylIlTia yan, yemeyen hasta danalar. Bu iin iinde bir pislik var dedim. Yoksa bu tavuklar Amarika'da byle bombo yumurtlasa, uurup buralara getirir mi adamlar? Okur yazar herifler; ilim bilim fen... u cahal akllarmzla biz yapar myz? Bir pislik var bu ite, amma ne? Sakn bizde bir uursuzluk olmasn, ha? Gzlerini filcan gibi at Hasan: Ne uursuzluk olsun bizde? Her gn bismill deyip ayoruz, bismill deyip kapyoruz kaplar!.. yleyse baka bir pislik var Hasan! Bir byk giz! Bir byk sr! Anlamak zor! dedi Hasan. Paytar tokturlar geldi ka sefer! Ka sefer yumurtalar paket edip Amarika'ya yolladlar. Telegraf ektiler. Fayda etmedi, edecei yok! Paytarlk tokturluk i deil bu, Hasan! dedim. Danalar da lyor birer birer. Alt denesi gene hasta. Yimeden imeden kesildiler. Gevi bile getirmiyorlar. Bir i var bu iin iinde. Koca ovann gz bizim kyde imdi. Kskand drzler. Gz ildi. Yada o Dilkiburun Abdulla'y biliyor musun? Benim avrat diyor ki: Bunun karn kurt doludur! Kalbur kalbur paklasan tkenmez. Kim bilir mska filan m yaptrd? Kyn eiine okunmu sabun filan m gmdrd? Solfasol'a gidip Kitap Hoca'y bulmal, baka yolu yok! Gld Hasan: Muska, sabun! Mslman mal m bunlar? Bunun iinde ilim bilim fen var! Muska sabun kr eder mi? Benim aklm byle diyor Hasan! dedim. Kapattk kapsn folluun. Hasan tavuklarn yemini suyunu verdi. llarn damlatt,

84

kartrd. Tevtere bir eyler yazd. Sonra birlikte ky iine ktk. zzet enite dileke vermi Ertan Bey iin, Mfettimi tomafille gelen. Elinde antas. Tulu Paa da gelmi. Muhtarn eve oturmular. fade alyormu Beyler. Hayle! dedim iimden. Defedin u deliyi kyden, retmen mi, madenci mi, belli deil! 181 Ne fayda, Mutett muieus? ueyu: u.y^ Temelo. O lanlun marakls Urfan' yollamlar. Yannda Tulu Paa!.. Ertan bey maallah, Ama-rikanlarn kolunda. Hemi de Melih Dalyan'dan yz buluyor. Almazlar bunu burdan, hi umudum yok. Daha pekitirirler ki, bir daha kprdatmak mmknsz olur... Temelo'un burnu it burnu gibidir. On gnlk yerden neyin pitiini bilir. Delik demir kt mertlik bozuldu demi Krolu aleyhsselm! Bu Ama-rikan ileri kal bizim ilerin mant, kantar da bozuldu yeenim! dedi. Stten kma ak kaa dner yarn o bacaksz Ertan! Kabt zzet'in, Camal Oca'nn olur korkarm! Mfetti imdi zzet enitenin ifadesini alyormu. Sonra da Camal Oca'yla Ertan' aracakm. Temelo okula, retmenlere habar vermeye gidiyormu. Gitti. Az sonra Tulu Paa kt Muhtarn evden. Geldi yanmza. Hasan' grnce gld uzaktan. Bak Hasan! dedi yaknna sokulup. Haftada gn Ankara'ya gideceksin. Yanna be alt delikanl alacaksn. Amarikan dostlara halay belleteceksiniz. Haftada gn, ikier saat... Araba gelip sizi alacak! Hasan'n can skld: Gidip gelmek mesele deil de, tavuklar cckler nolacak? dedi. Biz muhtarla konutuk! dedi Tulu Paa. Onlara Musa bakacak! Amarikallara kltrmz alayacaz, fena m evldm? Hasan'n can daha ok skld: Kfr dedii ne ki? Neyi nerelerine alayacaz, anlamad. Ben de anlamadm. Amma bir ey eyice ortaya kt: Bu Tulu Paa, bizi her eye ikna ediyor. Hemi de parmaklarnn ucuna takt bizi, fldr fldr oynatyor! Ky yenilemeye altmz bir srada retmenlerin birbirine girmesi ok ayp! Kyn ahengini bozmak doru deil... dedi sonra. Pekey amma kim bozuyor kyn ahengini? Benim askere gittiim yl geldi Camal Oca bu k182 ye, du yna r\audi v cieiK uuzmauyau emeo -un kulana fsldadm: Muhtara syle, beni de tank yazdrsn Ertan Bey hakknda, gelip ifade ve- reyim o Mfettie... Dahi, kyn yarsn tank yazdrsn! dedim. Camal Oca ifadeye girince Muhtar kt dar. Onun da can skknd. Tulu Paa'nn yannda bir ey konumad tabi. Amma ben anladm. ekip bir kyya, Ulan emmi ne var, ne oluyor? Eer gerei varsa beni tank gster! diyeyim dedim, amma benden nce Tulu Paa ekti ald zzet emmimi, deyemedim. Ankara'ya, halay belletmeye adam yollamak iin biraz daha ikna etmeye balad Muhtar. nemli bir i olsa canm yanmaz! kard cebinden not devterini, Muhtarn syledii delikanllar yazd bir bir... K yere yakn Ertan geldi. Tra olmu ka- la gz arasnda. Haftalk sakallarn kazm. Yryp gidiyordu Mfettiin yanna. zzet emmi durdurdu bunu: fadeleri tek tek alyor, Camal Oca knca sen gireceksin! dedi. Ters ters bakt Muhtara. Biraz asabiyeti sinirliydi. Derinden derinden soludu. Belkim bir kavga daha karacakt amma, Tulu Paa'nn yannda yapamad. Tulu Paa: Byle eyleri brakn, komularn n sra eyi deil dedi. Eyi olmadn biz de biliyoruz! dedi Muhtar. Amma okutmad bebeleri! Dahi imdi de doru drst okutmuyor. Mecbur kaldk, ikt ettik. Gene de ediyoruz. Vereceklerse alkan bir retmen versinler, vermeyeceklerse bunu da alsnlar! Ertan Efendi elini sallad: Hi!.. Senden yazdrmak, benden bozdurmak! Vali Muavini Srr Bey hemerim. Gider bir grm, tamam! Tulu Paa'nn yannda filan ayp olur demedi, byle syledi! Camal Oca ge vakit kt. Cok sinirliydi. Camal Oca kar kmaz bu kotu. Belki iki saat kald ierde. Ben dedim iimden. Btn komular yazdryor! Deilse ne bekliyor uzun uzun

85

ierde? Eyice yeni kt. Ekmek a da hazrlan183 nne. Biraz de lambayla ifade ald bu. Sonra tamam etti. Tomofile binip gittiler Tulu Paayla. Giderken sar antasn sallyordu Mfetti. Sonu bir aya kadar belli olur. demi Muhtara... Bak! Unuttum! Keke Tulu Paa'ya tembeh-leseydim! Sylerdi de Willy Bey zabaha kar gelirdi. Neyse! Hele bir zabah olsun, hayr olsun. Bel-kim adam kendiliinden gelir. Willy Bey gelmedi ertesi gn. Hasta danalar da eyice ktlediler. ldler, lecekler. Muhtar geldi. Bak! dedim. Bana maharana bulurlarsa, sylersin! dedim. ayra kar karyorum. Gnee kar, karyorum. Su! Yem! l! Koca zabahtan akama kadar emirleri gibi koturuyorum bunlar iin. Bunlar kadar yidi-ini inkr eden mal grmedim. Bunca bakm bizim mallara yapsak, bunca ayr imeni bizim mallara yidirsek, birer aslan olurlard imdiye. Hasan'a diyeceime kendim gideyim ben Solfasol kyne! Varp bir kitap atraym. Ne var ne yok, bulduraym. Buldurduktan sonra ifasn da soraym. Para pul gereirse, karp vereyim... Willy beyin grnd yoktu. Pekey, neye gelmiyor bu? Yosam ar m basyor adama? Utanyor da ondan m gelmiyor? Onun utanmasyla danalara can m gelecek? Hep ayn ite! Gelip bir are dnsn mallarna! Yada gzelce grsn durumlarn kendi gzyle! Sonunda bana mahana bulmasm, buldurmasn! Temelo yryp geliyor Alanaym'na... Bu danalar byle szndke kendimin asker ocandaki gnlerimi dnyorum. Analar babalar kald kimbilir nerlerde? Kendi ayrlar kald nerlerde? ayrlarn iinde ir ir ir akan sular nerlerde?... ayrlarda dipleri sulu ince otlar nerlerde?.. Gurbetten kt ne var dnyada? Gurbet canly candan drr, tketir! Bunlarnki de 184 nr m mal iin? Maln can yok! Maln eriyen yrei yok onlara gre... leden sonra bir tomafil geldi. inden Willy Bey kt. Karakzn Hasan'la halayc delikanllar gelen tomofile dolup gittiler. Willy Bey kald. Onlarn dnne kadar bekleyecek. saate kalmazlar! dedi. eviri yapsn deye gz boyal bir kz getirmi bu sefer. Suna Hanm dedi adn. Okulda da Buckley Bey var. Yannda Numan ragz.. imdi bu Suna Hanm'n evirisiyle ne anlataym ben Willy Beye? Hi gzm tutmad kanc. Glvere-cek gibi. Nassn? Eyiyim!.. Hepsi bu kadar olacak heralda... Willy Bey lanlun ederek ahra girdi. Zobalara, yemlelere, mallarn altna bakt. llarna, su kaplarna bakt. Benim yaz yazdm tevterlere bakt. Suna Hanmla okudular tevteri biraz. Ben hasta danalar alkoyup tekileri saldmd ayra. Hastalar ite kaka ahrdan kardk. Willy Bey birer birer gzlerine bakt. Azlarna bakt. Memelerine da-aklarna bakt. Sonra, tekiler nasl? diye sordu. tekiler Alanayn'nda! Onlar da hasta! dedim. Aralarnda lanlun ettiler. Gidip grelim. dedi Suna Hanm. Benim tevteri alp yrdk ayra. Oradaki lere de baktlar birer birer. Tevteri okudular, konutular. En son bana sordular: Ne dersin? Senin bilgine gre, ne yapabiliriz bu danalara? Bir eyler yapalm ki hastalanp lmesinler! Gzleri boyal Suna Hanm olmasa sylenecektim. Amma bunlarn diniyeleri gevek, ben syler sylemez glecekler. Nasl sylerim? Bir teklifin varsa renmek istiyor Willy! Ne teklifim olsun, bilmeyiz ki biz! dedim. Bizim kendi mallarmz olsa belki bir ey yaparz, amma bunlar Amarikan! eviri yapt Suna Hanm. Lanlun ettiler. Bu sefer de bana eviri yapt. Kendi mallanmz olsa ne yapardnz, onu syle bize! 185 UDUII I I. ma birazdan halayclar gelsin, arabaya binip Solfa-sol'a kadar geleyim sizinle. Orada bildiim

86

bir adam var, varp onu bir greyim! Willy Bey merakla bakt gzme: Ne trl bir adam, yani kim? Bir hoca! dedim. Her eyi bilir! Akll adam, hoca, profesr deye eviri yapt Suna Hanm. En sonunda, Geleceksin bizimle! dedi. Ben sezdim ki, hoca meselesini eyi anlamadlar. Suna Hanm glmedi pek. Kar milleti, hele byle fingirdek kzlar bana gldler mi ok bozulurum. Eyi ki Suna kz glmedi. Yrdk, kmese geldik, Tavuklara horozlara baktlar uzun uzun. Bo yumurtalara baktlar. Oturup iki saat lanlun konutular orada. Dizleri dizlerine deiyordu otururken. Be on dakika sonra dedim ki, danalar, tavuklar unuttu bunlar! Suna Hanmn memeleri sert sertti. teki ty bozuk da kpkrmz et. Atala barut! Nelerine gerek danalar, tavuklar! Dedim kendi kendime ki,.,ulan Musa, mallarn derdini sen ekiyorsun, Karakzn Hasan ekiyor bunlarn umurunda deil ulan! Herif eviri deye bu krpe kanc alp gelmi fingirdeiyor!.. Byle dedim. ^kama doru halayclar gtren tomofil geldi. Willy Beyle Suna Hanm bindiler. Bana da haydi bakalm dediler. Ne o? dedim. Hani bir yere gidecektin ya dediler. Haa Solfasol'a gidecektim, dedim, bindim arabalarna. Dt dt dt yrdk bunlarla. Eve de bir ey demedim. Sade Hasan'a habar verdim ki Solfasol'a gidiyorum. Gece gele-mezsem, zabaha gelirim, dedim. Hasan giden arabann ardndan bakt. Bir de svd iinden: Nasl syrlp kacaz, nasl kurtulacaz? bilemiyorum... dedi yeniden svd. 186 uap Kmese bir daha bakt. Tavuklar tnee ald. Kaplarn kapatt. ayrdakiler gelecekti daha. Yrd. Toparlayp getirdi. Yemlerini illarn kartrp verdi. Onlarn da kaplarn kapatt. Yeniden kmese geldi. Sazn yatann baucuna ast. Defteri ap tavuklar yazd. Gn att. Ky bir dolaaym! dedi sonra. Anamn biirdii orbay ieyim! Elinde antal radiyosu, Ertan Beyi grd giderken. Barakann ucundaki odasna gidiyordu. Gel Hasan, iki lf edelim! dedi sokulup. Ankara'dan geldim, eve gidecem, anam ma-rak eder! dedim. Dinletemedim. eke eke gtrd beni. Keyfi tam tekmildi Ertan Beyin. Glyordu. Az kulaklarna varyordu. Bir oralet yapaym m sana? dedi. Yap... dedim, Eer istiyorsan... Gitti yapt. Ufack, baskck odasnn iinde her eyi var. Billur bardaklarn iine koydu geldi oraleti. Birini bana verdi birini kendi ald. Radiyo-da Trkiye Yayn Postalar habar okumaya balad. ngiliz, Amarika, in, Msr... Hep ngiliz, Ama-in... Yok burdan, bizim nallardan bir harika bar! Kapataym istersen! dedi. inimi ektim: Bana ne? Dur! Sofya'da trkler vardr belki... dedi. Evirip evirdi. Sar kzn salarn syleyen bir yer buldu. Ne var, ne deyeceksin, beni ardn? Konualm deye ardm Hasan! dedi. Ne konuuyoruz hani? Konuuruz, sabret! stersen plak alarz. Evinin ii radiyo gramofon, plak, teyp krem, kolonya, oricinal bavul anta doluydu. Teypi pilliydi, gelip gidenin sesini alyordu. Teyp alalm istersen! Sesini alp dinleteyim sana! dedi. Ne nzm var! dedim. Canm muhabbet olsun! dedi. Bir nzm m olur ille? 187 Hemi de karnm ackt. Acktysa yjriz burda. Gravyer peynir, helva var. Sana omlet de yaparm, domatesli, istersen

87

zeytinyal. stersen rak arap ieriz... Anam bekler... dedim. Canm sen deee!.. Gene gidersin! Nolur iki saat ge gidince? Ertan Oca! dedim. Yani senin deyecek bir lafn varsa syle, yoksa omlet rak konuup durma... Yok valla! Vabaln boynuma, yok!.. dedi. yleyse ben gideyim! dedim, kalktm. Sofya'da gzel trkler balad. nce, kr kr sesleriyle orann kzlar... houma gidiyordu. Kalktm, tuttu kolumdan. Otur, otur yavu! Bugn sende bir tuhaflk var! dedi. Dedim buna ki, Ne tuhafl olsun? Ankara'dan geldim, yorgunum, eve varp karnm doyuracam, sonra kmese dnp yatacam! Otur! dedi. Karnn burda doyur... Pekey Ertan Oca, pekey bakalm... Hemen gazocan yakt bu. Omleti zeytin-yala m yapaym, sade yala m, yoksa margarinle mi? diye st ste sordu. Hangsyla yaparsan yap!.. dedim. Hangisini tercih ediyorsan syle! dedi. Anlamam ben! dedim. Margarinle yapaym, gzel oluyor. dedi. ,Biraz da zeytinya korum iine... Koy! dedim. Sofya'nn trklerine daldm. krdak trklerine... Bu odadan, baka bir kk odas daha var. teberisinin biraz orda. Girip kp tayor. Bir beze sanl ekmek getirdi. Yani francala. Yani bizim kyn gzel bazlamasn yimiyor. Carnal Oca neyi severse onun aksini yapyor. O bazlamay ok sever, bu yimez. Oday bir ya kokusu doldurdu ki, boacak? A u cam biraz! dedim. Pekey aaym. dedi. 188 \N yeu. Kapsn ap evine girdi. Beni grd, grmedi, bilmiyorum. Mfettiiniz gelip gitti ha? dedim. fadelerinizi alm! Haa, attracaklar beni! yle mi? Habarm yoktu! dedim. yle! dedi. Amma dur! Hemi de gr, kim kimi attryor! Bak ben seni ok severim. Aramzda kalsn: Camal Oca sepet havas! Gldm: Haydi canm, olacak i syle. Neyse, kapatalm! dedi. Rak m iersin, arap m? Ben raky severim amma... dedim. Ne oluyoruz byle? Baban m grdn dnde? Yooo... dedi. Sana ikram ediyorum... Omlet birez soudu. Raklar da koydu. Diyorlar diyorlar, bunu diyorlar! Bir kere, benim madenle ne ilgim var? Madenler anamn! Evet ben arayp taradm. Bulduumu anama verdim. Bir evlt anasna bu kadarck eyilii yapamaz m? Hemi de memlekete, millete yarayl! Benim bulduum ocaktan yurda ne kadar dvz girdiini biliyor musun? Bilmiyorum! dedim. ok giriyor! dedi. Sen ne kazanyorsun? dedim. Ne ben'i? Maden anamn be! Anan ne kazanyor? dedim. Tabi o da kazanyor. Amma asl Hazine'yi kazandryor. Bir bunu konutu. Bir de bebelerin cahal kalp kalmadn... Ben istersem btn bilgileri bir gnde belletirim! Bilemedin be gnde! dedi. Tabi ben bu ilerden anlamam amma, Eitmen Hseyin avu bize krk gn anlatrd, gene zor bel- lerdik. Ertan Bey bir gnde nasl belletiyor! Birer daha koyacak oldu rak. stemez! dedim. stemez dedim, nk bombo

88

yumurtalaryla aklma tavuklar geldi. Biraz daha zerholarsam sy189 I lan! deyip kalktm hemen. Solfasol ky bir cennet olmu: Yeillik!.. Kitap Hoca'nn evini buldum sora sora. Aalarn arasnda eski bir ev. Tahtalarn kurt yimi. Nuh gnnn kilimini keesini sermiler yere. Bir sr de kitap raflarda, dolaplarda. Kitaplarn yapraklar sararm. Varp elini ptm gzelce. Kars eline bir i alp kt. Kapy kapatt stmzden. Pencerenin dibine, koyun postuna oturdu Kitap Hoca. Bir dizini dikti, bir dizini bkt. Tesbiini ald eline. Syle bakalm evlt derdin hayr m, er mi? Ak yapa gibi sakallar vard. Gzlerinin edi-rafn krmz bir halka evrelemiti. Gn furuyor-du yzne. Ciddyetlen bakyordu. Tabi syleyecem Hocam! dedim, diz kp oturdum. Kendimin Kzlz kynden geldii mi, admn Musa olduunu, amacmn bu bu bu olduunu, bunlar hep syledikten sonra, telemizi t bandan anlattm. Yani uzun uzun anlattktan sonra sz hemen Amarikan danalarna getirdim. Bunlar, dedim, hastalanp lyorlar. Kt kt bir ksrk bulup sznmee balyorlar. Bir skt, bir skt! Yimee imee havas etmiyorlar. Tavuklarmz soracak olursan gzel Hocam, byk Hocam, yumurtalar bombotur! lerinde bir iki damla su! Baka hibir ey yoktur. Bombo... Byle anlattm. Sonra dedim buna ki, Tabi Amarikanlar bizim kyn stne byle dnce, nemi de ok para yadrp milletin elini bolladn-ca, ediraf kyler tabur tabur kskanmaya geldiler Hocam! Yenice'de bir Dilkiburun Abdullah vardr, n salmtr, en batan o geldi, valla kurdundan atlad Hooam! Kendi kyne de olsun deye ok yalvard amma, Amarikallardan yz bulamad. Yz bulamaynca bize garez oldu Hocam. Kskanlm190 f bir ktl yok Hocam! Herifler etek etek para dktler. Amma sonu eyi gelmedi. Ben diyorum ki, tabi gene cenaballah bilir, ben allaha deet inanyorum Hocam, imdi yalan yok, birez iki filan kullanrm amma itikadm kavidir, bu ekemeyenlerden biri, en bata Dilkiburun, bir muska filn yaptrd hayvancazlara,- yada sabun okutup gmdrd kyn eiine! Yoksa nen byle hayvanlar hastalanr, hemi de yumurtalar bo kar? yle ya? Beni byle uzun uzun dinledi bu. Koca tesbiini eke eke dinledi. Ak yzne de gnein nuru geliyor pencereden. Solfasol ky gze! ky val-la! Tpk bizim ky gibi... Neyse, ben anlatp bitirince, tesbi akrdatmay brakt bu. Sordu bana: Amarika Amarika diyorsun, kim bu Amarika? Amarikanlar Hocam! Kim bu Amarikanlar? Ne millet? Amarikanlar Hoeam ok uzak! Olum cavr m mslman m? Haa onu soruyorsun! Cavr Hocam! Cavr amma hkmetimizin ok nemli dostu! Pekey imdi ne diyorsun bana? Diyorum Hocama ki bir mazarrat by, bir mazarrat sihir vara, bak elindeki gzel kitaplara, bize syle. Zatndan iricam budur... Tesbiini akrdatt biraz. Bir kere de esnedi. Ossaat dedim, tamam!. Esnemesi var ya, esnedi mi i olacak! ime gven doldu. Pekey evldm! dedi. Hay hay! Kitap aarm. Bulurum. Bulduumu okurum. Yalnz, biraz m-sde et bana. Biraz kitaplara bakaym. ki saat sonra gel, olur mu? Olur Hocam, tabi olur! dedim, kalktm. ptm elini, ktm. Sokakta biraz dolandm. Biraz de gayfada oturdum. ki saati geirdim. Sonra yeniden furdum kapsn. Oturuyor gene orda, ayn yerde. Drt dene koea kitap nnde, st ste. Aman hocam, se191 nin ilimine bilimine kul kurban olaym aeam iimden. Btn Ankarallar, hemi de kabuklu

89

Amarikan-lar hep kul kurban olsunlar!.. dedim. Sayglca dikeldim bunun karsna. Otur! dedi, iaretle. Diz kp oturdum. Evldm Musa! Nerde bu Amarika? Ankara'da Hocam! dedim. Esas vetanlar nere? Amarika! dedim. Evldm, maripte mi, marikte mi? Tutuldum kaldm byle deyince. Ook aradm evldm! Drt kitabn altn stne getirdim, Amarika deye bir kavime tesadf edemedim! Edemeyince, sabun gmmler mi, muska yapmlar m, bulamadm evldm! Kitaplar almyor evldm bu senin Amarika'y!.. Azn at, bakt yzme... Valla pes! dedim iimden. Grdn m bamza geleni!.. Kitapta bile yeri yok!.. Sonra, Pekey Hocam, ne yapalm biz imdi? Tevekkelt Teallllah! Gaibillllah! Bu hususta asla bir cevaba kadir deilim evldm! ok karanlk!.. Gnaha girmekten korkarm. Hibir iaret yok ayan... Aman Hocam, zaman Hocam? Aman zaman bu evldm! Hi aklm ermedi, hi kafam almad u ii. Kalktm, para karp verecek oldum. Ne yaptm ki, para alaym, evldm! dedi. Hocam, okudun aradn! dedim. Amma bulamadm evldm! dedi. Gene yle azn at yzme bakt. Bir sre bakt yani... Birez umudum ondayd, o da bo kt. Kederim byd. Dedim ki kendi kendime: Ulan Musa! Binin yars be yz, o da bizde yok, sat anasn!.. Geiverdim Ankara'ya. Vardm Karadeniz Lo-kantas'na: Getir olum ordan bir ie. Yap bir zgara... Kitap Hoca bile kamadktan sonra iinden, benmi kacam? ok derinlerden bir sin192 kaf ettim. Bir gzel ektim kafay! O kadarm!.. Ertesi gn ikindiye bulundu geldi Musa. Bulut! Bir bulut! Havaya svyor, topraa svyor, itii suya svyor... Ben Musa'nn bu kadar zerho olduunu bilmiyordum. Grmemitim. Kitapta yeri yok!... diye konuuyordu. Svp spryor, byle diyordu. Kitapta yeri olmadktan keri, daha laf etmek gereir mi? Gerekmez! Kendi soruyor, kendi karlk veriyordu. Trk sylyor, svyor, sonra, Kitapta yeri yok! diyordu. Neyin yeri yok kitapta Musa? S-sylemem!... Sylemem! diyordu. Tuttu bir de kustu oraya, hey yarabbim!.. Hemen bunu evine, ikinci kars Yeniceli Du-du'un yanna yolladm. Dudu onu ayidr! dedim iimden. Azna tkrdm! Para insan bozuyor bak. Ah bu AmarikallarL. Amarikallar bizim kye getirenler aaah!... Danalarn birezi ierde, birezi Alanayn'nda. Alanayn'ndakileri getirdim. Doldurdum ahra. Koydum hastalar, salamlar bir araya. sterseniz hepiniz birden ln ulan, ne bu be! dedim. Kapattm kaplarn. Tam ekilip gideceim, baktm bir araba dt dt dt ediyor. inden Suna Hanmla Willy Bey kt. Deral Musa'y sordular, Hasta! dedim. Ne hastas, nesi var? iddetli hasta! dedim. Evine gidip yatt! Willy Beyin yz bomboz oldu. Lanlun etti Suna Hanmla. Suna Hanm ona lanlun etti. Epey bir lanlunlatlar. Sonra kestiler. Lafn arasnda Suna Hanm bana dedi ki: Hayvanlardaki bu hastalk bulac mdr? Valla orasn, kendi hayvanlarmz olsa bile bilemem ben! Amarikan hayvanlarn ise hi bilemem! dedim. Neyse! dedi Suna Hanm. Yarn 10.00'da 193 buraya bir kamyon gelecek. Hasta danalar ykleyecek. Doru Esenboa! Danalar Amarika'ya gidecek. Eyileip gelecekler geri... Bindiler tomafile. Willy Bey kendi sryor. Suna Hanm da oturdu sana. Dt dt dt, gittiler bunlar. Gerekten kamyon geldi ertesi gn. Hastas uyuuu, on dana bindirdik. Uurladk. Musa, hl zerho gibiydi. Gelip gidiyor, dolanyor, Kitapta yeri yok! diyordu. Kitapta neyin yeri yok, sylemiyordu, bilmiyorduk. * Danalar gitti, tavuklar ne olacak? Habarm yoktu. Hasan syledi iki gn nce: Yumurtalar bo kyormu! nce inanasim gelmedi. ki denesini krp gsterdi. Gzmle grnce inandm.

90

imdi ne oluyor byle? Amarikanlar kzarp bozarp kalyorlar. Hi ses karmadan, bir kula bir ey diyemeden, glemeden... dnp gidiyorlar! Ankara'da, Amarika'da il komayp tadlar kye. Geri duru- i mu herkes bilmiyor. Gene de tatsz bir hava. Ben ii cidd olarak kovuturuyorum. Zrt zrt hangi Amarikal gelirse, varp kulak veriyorum. Za- i ten grevim deil mi gelene gidene bakarak olmak. Ne yaparlarsa gzlyorum. Giriyorum ahra kmese bakyorum. Ediraf kylerden de gelip ba- i kyorlar. Onlara da fazla yz vermiyorum. j Neticede... bir gn bir gen olan geldi, byk- | l! ehirli amma, tam ehirliye benzemiyor. Gravat ! ney taknmam. Tengerlek apkalardan yok banda. Dereden tepeden konuup trl sorular sorma-1 ya balad bu. Ossaat bildim, bu adam az aryor! j Bunda bir kasit var. Dedim buna ki: Sen nesin, \ necisin arkada? Ik mk etti bu. Sonradan dedi ki: '* Ben Kzlay'n adamym, okul iin geldim. Nasl okul iin? Ne yapacaksn okulu? Yoksul ocuklar varsa, onlarn listesini alacam. Pabu, pantol yollayacaklar... Allah allah! Yavu bunlara ne oluyor? Meer ne ok yardmsever varm dnyada? 194 Neye okula gelmedin de, ky iine geldin? Hemi de baka eyler soruyorsun, niin? Evet, bu yaptm sakl bir inceleme olduuna, byle kydan kydan sorarz biz! Tabi, dolana dolana okula varacaktm! Acayip! dedim Pekey, bu foturaf makinesi ne oluyor barnda? Bu mu? Bu da foturaf ekmek iin. Hangi ocuk yoksulsa, foturafn alacam. Ne yapacaksn foturafn alp? Mdr istiyor... Mdr ne yapacak foturaf? Bakp dosyasna koyacak. Acayip!... Bir direkleti bu: Acayip! deyip durma arkada! Dnya deiiyor imdi. Yol yntem deiiyor... Bir dik konutu, bir sert... karmdakinin kim olduunu adamakll bilmiyorum ki, ben de sert konuaym. Sustum. Biraz baknd, okula doru y-rd sonra... Camal Oca'yla ksa bacak Ertan'la ok konutu bu olan. Camal Oca'yla yimek ekmek yidi. kp ky iini gezdiler barabar. Tabi iin iinde Camal Oca olduuna, ben azm yumdum, izzet de grnrlerde yoktu. Akamst Buckley Beyle Numan Cragz geldiler. Okulda 4 K Dana Ku-lbn toplayp konuma yaptlar. Kizlayc olan konumalar dinledi, t t resimler ekti... Sonra da Buckley Beyin tomafiline bindi gitti Ankara'ya. imdi bunlar bizi kr yerine, budala yerine koyuyorlar. Deiliz halbuysam! Deiliz amma, elimizde bir are yok. Ben o Kzlayc olann baka bir ey olduunu ossaat bildim. Hatta biraz kar da geldim. Amma elimde bir yetki yok ki fazla! Ne yapabilirim? iki gn sonra Tulu Paa, Boger Bey, Willy Bey, Canata Bey dt dt dt geldiler. Bir fke, bir hm yzlerinde. Tulu Paa dedi bana: Telll ar! Komular toplansn! Acele! 195 Pekey, baustune (jiap lea yaymm. Komular toplandlar. Tulu Paa bir gazete kard. Bunu gryor musunuz? dedi. Gryoruz. dedik Bunun iinde Dosluk Bas hakknda, danalarn ld hakknda, yumurtalarn bo kt hakknda yaym var. Bu nasl oluyor? Bu kadar bilgiyi veren kim? Aklm suya eriverdi! O gn gelen Kzlayc olan aslnda gazeteciymi! Amma sustum. Neme gerek? in bir ucu varp Camal Oca'ya dokunacak. Hi, amma hi amadm azm. Biraz da Boger Beyle Canata Bey konutular eviri yaparaktan. Efendim, giriilen bu byk denemenin sonucunu almak iin ok sabr gstermeliymi. Daha ka yl olmu urada? Baz baarszlklar olabilirmi. Amma onlar da dzeltmek mmknm. Bu ileri baltalamak aypm. Bu gibi yaymlar, iki lke arasndaki dosluu bozabilirmi, mi mi mi! Bu yaym iine ben de kzdm. Kyn gzel ad temelli pislendi. Yaym yapp Msr'n sar sultanna kadar duyurdular. Camal Oca byle bir oyuna nasl geldi? Anlayamadm. Camal Oca da-akldir, bir bildii vardr helbet! dedim sustum. Birez de Willy Bey lanlun etti. Bizi

91

knad. Evet, tavuk ve sr hususunda baz zorluklar varm, bunlar yenemiyorlarm. Amma gece gndz urayorlarm. Alnan tedbirleri kmsemek doru deilmi. Tavuklar iin Amarika'dan baytar gelecekmi. Hasta danalar uakla Amarika'ya yollayp orada en byk yksek hayvan mevki hastanesine yatrmlar. Eyileince taburcu olup hemen ge-leceklermi geri! Cok syledi daha... zzet kt karlarna: Babam, biz size sabun okular m yolladk? Kendiniz geldiniz. Yapp attnz. Kyn adn deitirdiniz. Ky deitirdiniz. Size, bir ey dediimiz yok. Gazeteleri da biz karmayz. Dahi okumayz. Neye bunlar bize soruyorsunuz? Yapan siz, atan siz, kendinize sorun. Komuyu toplayp kmanzn sebabn anlamyorum! dedi. 196 .._..av, uum, nineye lesaua engel olun! diye bard Tulu Paa. Size aka geliyor, bu iin ucunda koca bir milletin dosluu var. Ona bir glge derse kt olur.. Ne yapalm engel olup da? dedi zzet. Kyn kapsna bir beki koyup, gelenlere, Dnn geri! mi diyelim? Bunu demeyiz biz. Bu ky ky olal demedik, demeyiz de iallah? Siz dt dt dt geliyorsunuz, bir soran yok. Onlar da gelir. Kanun var, tre var... Tulu Paa, Boger Bey, tekiler bdrdat-lar. Sonra biraz yumuayp kapattlar. Karakzn Hasan, Sar Musa'y. Danac ile Krt Selim'i alp kmese girdiler. ki saat orda fiskos ettiler. Ahr, Alanayrm, Dosluk Bacasn gezdiler. leri geri dolatlar. Sonra dt dt dt gittiler. Onlar gider gitmez ahra kotum. Musa'dan bir soraym diyordum. Amma Musa beni kabul etmedi. Yasak Temel emmi! dedi. Bundan keri kyden bir komu ahra giremez! Tepem att: Nedenmi ulan? Kim dedi? Emir byle: Yassak! Hele hele? Evet, byle! Yrdm kmese. Hasan'dan soraym dedim. Beni o da kabul etmedi. Yasak Temel emmi! Bundan keri kyden hibir komu, hi bir yabanc, bu kmese giremez! Ne var ulan, noluyor byle? Valla bilmem: Emir byle! Kim verdi bu emri? Boger Bey verdi, kirtt verecek? Hay ben onun avradna!... Baya zaten sokmuyorlard amma, hele bir soraym. Belkim deimitir, dedim. Vardm. Kapda Krt Selim. Dedim: A ulan! Dedi: Nolaeak? Dedim: Gezecem! Dedi: Yassaktir! Dedim: Neye? 197 Dedim: Bu emir nerden? Dedi: T Amarika'dan! Baktm kaldm. Bada aalar boylanp holanmlar. Bir gzel olmular. Kolum gibi, bacam gibi kalnlamlar. Dallarn yaymlar. Yapraklar gzel yeermi. Aktepe'nin btn yzn, ayna kadar yerini brakmadan klgelemiler. Bu yl meyve olur diyorlard. Ama gremiyoruz artk. Eskiden de pek gremiyordum amma imdi temelli gremiyoruz. Yassak! deyip kapyorlar. Krt Selim'e dedim ki, Bana bak, sel gider kum kalr! Kendini Amarikanlara, nemi de Ankaraya fazla kaptrp z komularn horlama! Brak gireyim! Yksekten emir almiim, yassak! dedi. Geldim Muhtara. Dedim, byle byle byle! Muhtar gld. Canl canl gld. Ac ac gld. Sonra dedi ki: Temelo, sen bunun yeni mi farkndasn? Evet, yeni farkndaym! Edim bam bir sre. Sonra kaldrdm: Pekey zzet, koca kyn Muhtar zzet, bu byle mi gidecek? Hayr dedi zzet. Btn gvdesiyle bard. Amma ham meyvay koparamam dalndan. Ben bu Kzlz'n Muhtarym. Bir boka kak alacak oldum mu, dnr dnr dnr, ondan keri alarm... Ben zzet'i ok ezelden severim. Sevmesem bekisi mi olurum? Amma niin severim? Yani

92

bunun iin severim. Pekey izzet! Akll yeenim, ne yapacaksn imdi? Ben imdi kalkacam, ahra gidecem! Sonra kmese, sonra baya... stersen sen de gel! Ne yapacaksn gidip? Kaplar zorlayacam. Hemen mi gidiyoruz. Hemen, on dakka sonra. nce ahra vardk. 795 zzet dedi: A kapy! Aamam, yasak? Emir veren kim? Amarikan Boger... Getik kmese. Dedik Karakizn Hasan'a: A! Aamam, yasak? Emir veren kim? Amarikan Boger! Getik baya. Danac Arif orda, Krt Selim orda. zzet dedi: An kapy! Dediler: Yassak! Dedi: Ne zamandr? Dediler: ok oluyor! Emri veren kim? Amarikan Boger! Dndk. Yrdk biz ks ks ks. Yrdk be kurun yimi gibi. Yaral sanki... Okulun hizasna geldik. Camal Oca evindedir herhalde dedik. Kapsn furduk. Meryem at kapy. zzet dedi: Yassak m? Meryem gld: Yooo! Camal Oca evde mi? Evde evde! Girdik ieri. Meraba Camal Oca. Camal Oca bir ykk Camal Oca bir maf! Ben anladm. zzet de anlad. Dedi: Hayrola? Cama! Oca Hayr deil! dedi. zzet Neyise deral syle! dedi. Ne syleyim? dedi Camal Oca. Hele syle sen! imdi nmertler elinde kaldk! dedi Camal Oca. Ankara'nn nmertleri!.. Masann stnde bir zarf duruyordu. te! dedi. Beni Bl'nn Karali bucana verdiler! Haydi canm, yok canm! dedi izzet, kle kirece dnd birden. Yok canm, haydi canm!... 199 Eyi! dedi zzet DemeK Ksa Daca* enam bekileyip seni sryorlar, biz de kimseye davac olamyoruz? stersen ol! dedi Camal Oca Ne etkisi var ki? Bir sonu alamazsn ki! Neden alamayz? Alamazsn nk, bir ilde bir retmen! c bin be bin retmende bir retmen... Ben zzet'e baktm, izzet bana bakt. Ne zaman geldi bu zarf? Bugn! dedi Camal Oca, Kaymakamn cipi, cipte iki candarma. Getirip imzalattlar. ekil retmenlikten! dedi zzet. Kzlz'e komu ol. Gece okulu a. Arpa buday, hak

93

toplayp bakalm sana... Skld Camal Oca. Uuuuuff!... etti ac ac. Ipscak soluu yzme geldi. Uuuuufff!... Herkesin sevmedii bir uf!... Ben de byle uf uf derdim de, aalarn altnda sevdiim avratlar, Byle uf deme Temel! derlerdi. Uf dememi sevmezlerdi. Camal Oca Uuff! dedi. Yaktlar seni Camal Oca! dedim. Evet yaktlar... Yaksnlar! Yana yana olacak! Yanmalarmz belleyecek onlarn anasn!... zzet ellerini rpt, Uuff! dedi: Kerem yand da ne bok yidi? Neye yarad yanmas? Kerem'in yanmasna benzemez bu! dedi Camal Oca. Ben gidecem Karali'ye. Ordan da etkili olacam Kzlz'e! Ertan Beyle ak karay daha iyi seecek komular... Muhtar kalkt: Kapatalm bunu burda! dedi. Her eyi kapatalm. Ahrnn kmesinin t iine tkreyim! Bacasnn t iine tkreyim! Bunlar kt, kyn tad kat. Gl gibi bir retmenden olduk en sonu. Var myd bu gidende bir ein benzerin? retmen laf geti mi seni gsteriyorlard. Ben bu dnyann t iine saym! Gelip giden b-yk doslarn, byk yardmsevenlerin azlarna s... Kalkt zzet. Ben kalktm. Camal Oca kalkt. 200 ya aogru yuruauK. Amma varmadk yaknna, silip getik. Kapsnda o levha! Trknen Amarikan bayraklar toka tokaya tutumular. Aalar bir gr, gmrah bymler. Danacyla Krt Selim, aalara grbe dkyorlar. Hemi de aalar byyor. Byd, dallarn uundan grlyor. Bir yandan da sular ince ince akyor, diplerini dolanyor. Toprakta ck kadar ot, p, ta yok. Paklanm, tertemiz olmu toprak. Hemi de yokarda gne dkm atasn, styordu. Neye yarar, neye yarar? dedi zzet. lye faydas yok, diriye faydas yok! Bizi byle kara yasa bodular! Kapsndan ieri de sokmuyorlar... Bir faydas olur! dedi Camal Oca. Elden gelenin n olmadn anlarz. Yalnz biz deil, herkes! Duyan, gren tm kyler, yoksullar... Anlasn! dedim ben. Kyler, yoksullar anlasa ne olacak! Kylerin, yoksullarn elinde ne var? Yok sandmz her ey, aslnda onlarn elinde var! Yaparsa onlar yapar bir ey! dedi Camal Oca. zzet kahrndan lecekti. Byle! dedi Camal Oca. Daha burdaym! Yaz tatilim balamtr. ki ay hep burdaym. Okuldan karrlarsa bir eve ekilir, iki ay kalrm. Zamanm dolunca, ykm ykler, giderim Karali'ye. ekeeer giderim!... Pekey yeenim! dedim. Ben de sana, dilimle dudamn arasndan bir 'gle gle' derim. Haydi, gle gle Camal Ocam, gle gle, gznn karasna kurban olduum Ocam, gle g| e!... 201 5 O OD O YASAKLI KY Ben heralda, ahir mrmde verem olup gide-cem. Yada aklm vdracam. - Dnyorum da, Ulan Temel! diyorum, Bundan nce dnya ne tatlym! Ne ho gemi mrn yata kalka, gzel irkin avratlarla sevie sevie! Kemal Paa'nn ardnda, Kurtulu Savanda, uyku dnek uyumadan, ekmek a yimeden, cnp olup da dknecek su bulamadan, kirden pastan ldn, kana kana uyuz olduun dnemler bile dnya ne tatlym! O zaman zabaha kadar kasndysan, akama kadar akmak aktm dmana. Bir istekli, bir istekliydin! Zabahlar hoplayp kalkardn yataktan. imdi ne bezdin, ne bezdin! Ar can kadar can kald karnnda, o da sana yk geliyor, zor tayorsun. Komudan ar etmesen, bu yaa kadar brakmadn ky bu yata brakp Ankara'nn yolunu tutacaksn...

94

Gn oluyor, bam kaldrp el yzne bakacak cesarat kendimde bulamyorum. Bu utan boazm skyor. Avradm Asiye diyor ki, Temelo, sen sayklyorsun! Temelo, sen uykuda birisiyle bouuyorsun! Temelo sen ne oluyorsun? Tabi Asiye bilmez benim iimi. Hep, hep saklammdr. Ben yle kurt, yle anasnn gz bir herifim ki, avradm Asiye'den bile saklarm iimi. O byle sorar sorar, ben de, Bana anayn dini oluyor, Asiye! diyemem. Hep iime ata, iime ata, iime kan ile irin dolduruyorum. Bir gn iim tamaya balayacak. ksre ksre, kapnn nnde kan tkre tkre, geberip gideceim. Ya205 da aklm yayndan frlayp gidecek. ldracam. kisinden biri... Camal Oa'nn ay, gzmz defa ap kapamadan geip gitti. Daha ne aylar geti. Dolanp dolanp geen aylar en bata beni ezip geti. Sanki bu Amarikan doslar ardma drp getiren, getirip kyn bana saran benmiim gibi sulu oldum, kendi kendimi sulu yaptm. Niin daha ilk gn tfeini ekip ikisini ykmadn yere, sen bu kyn bekisi deil miydin, sen bu kadar ya yaam. Yunan cepelerinde belki yz dmann leini yere sermi bir adam, neden bu tevlikeyi sezmedin? Bu kyde bunu sen sezemezsen baka kim sezer, bu ky onurunu, gururunu nasl yokar kaldrr? deye, kendimi yiyip tkettim. Ka yl oldu Amarikanlar geleli, ka yldr hep ayn dert, ayn ao! A ekiyorsun ulan boyuna! Hem kendin ekiyorsun, hem at gibi, it gibi nne geleni srp, ardna geleni tepip komularna da ektiriyorsun. Hasl, kyn gn zaman zehir olup gidiyor. Hl gidiyor... Drt yl bitti, bee devrildi bunlar geleli bu bahar! Geen yl bacann evresinde fr dndk. Ulan meyvalar oldu, olacak diyorlard, belki geen yl deil, daha nceki yl oldu, biz grmedik deye deye dndk. O Krt Selim, o Krt Selim ile Danac Arif! z kyllerini susuz koyunlar gibi gln edirafnda dolandrp da, bir yudum su vermediler. Biten faynapl meyvalarmdan versinler de, yiyelim mi diyorduk? Hayr!... Sadece grelim diyorduk. Yani, ne cins bir meyvadr, nasldr, neye benzer? Yani yle yakndan bir grmek istiyorduk sade. Aalar meyvaya dnecek! dediklerinden beri iki yl geti, bir trl gstermediler. Emir almiim, yassaktr! Eh Krt Selim, bir gn senin frsatn da benim elime geer!.. Bacaksz Ertan, o gk gzl eytan, kyn ortasna demir att, kprdamad bir daha. Madenciiie alp bebeleri avara etti. Ben dedim ki: Ulan zzet, unu bir daha ikt edelim! 206 Aman otur! dedi zzet. Aman sesini karma! Bir ikt ettik Camal Oca'y srdler. Bir daha edersek, ya sen gidersin, ya ben... Camal Oca'nn yerine bir retmen verdiler. Kadn bir retmen. Ad da ya Ayten'di, ya Nurten. Kara dudak, kaln bilek bir avratt. O da ksa boylu idi. Gs afatt. lk geliinde yarm gn drd, okula bir girip kt, Ben gidiyorum, gitti. On gn sonra bulundu geldi. Yarm gn durdu, bir daha gitti be gn sonra geldi. Yani toplam yapp btn geldii gnleri toplasan, bir ay, bilemedin bir buuk ay zor bulur. Bunu her seferinde glei gibi bir herif getirip gtryordu tomafillen. Okula brakyor, saat sonra gelip alyordu. Yani bizim kyn bebeleri ya ok talihli, ya ok talihsizmi: retmenlerin ders okutmayanna attlar! Buckley Beyle Numan ragz' sefer daha grdk, baka grmedik. Numan ragz yeniden Amarika'ya gitmi, sta grmee. Karsn kzn da gtrm. Gelirken hepsini bir tomafile doldurup getirecekmi. Uaa filn binmeyecekmi. Amarika'dan Ankara'ya gelen yolu eyi biliyormu. Buckley Beyi Hindistan'a yollamlar. Oradaki okullar Pilot Puruca yapacakm. Amarikann Trk'ten sonra ikinci dostu Hindistan' kendilerine eyice balayaaklarm. Olanlar 4 K Dana Kulplerine, Dve Kulplerine oldu. Ekip diktikleri kurudu. retmenler soru sual etmiyorlar. Babalar dersen hi ilgilenmezler aslnda. Boger Bey de seyrek gelir gider zaten... Ahrla kmesi dersen, onlar geen yl sndler. Amarikan tavuklarn uaklarla geri aldlar, Oraya inelenmeye giden danalar eyileip geri geldiler. ki hafta tekilerle birlikte

95

hastalanp lverdiler. Tulu aa, Ahra yerli dana, kmese yerli tavuk koyalm, dedi, komular dana tavuk vermediler. Hemi de Amerikanlar, Musa'yla Hasan'-m aylklarn kestiler. Kmesin kaps, ahrn kaps, kafesleri duruyor amma tad yok artk! Bu yz207 den heralda, Boger Bey ahra kmese, dahi ky iine uramyor. imdi Amarikanlar hep baya, hep baya gelip gidiyorlar. Uzaktan bakp gryoruz. Gvdeleri eyice kalnlaan aalarn dibine grbe, il, kire dkp kartryorlar. Suyunu filn eksik etmiyorlar. Sulama, apalama, bakma... derken bacann ileri ok byd. Musa'yla Hasan' gene ayla balayp baya aldlar. imdi bada alyorlar. Otunu ayrn yoluyorlar. Keseini kryorlar. Akamlar da birer gn arayla gece lbe-dine kalyorlar. Gezinip duruyorlar tellerin dibinde. Danac Arif bir kpek besliyor. Gelene geene rdryor kpei. Beline bir de tabanca asm, millete gsteri yapyor. Elinde zaten bir tfek vard. Selim'de de bir tabanca. Sanrsn drzler hazine bekliyor. Ara sra Hasan' yada Musa'y durdurup soruyorum: Ulan bu Krt Selim'le Danac Arif temelli Amarikan finii oldular! Biz sormuyoruz, onlar sylemiyorlar, amma gene siz bizdensiniz, aldnz kuruu nemseyip susmayn! Syleyin, ne olup bitiyor! Gelip gidiyorlar da neye hic ky iine girmiyorlar? Neye kyn resm Bekisi olduum nalda ben, Muhtar olduu halda zzet, hl baya giremiyoruz? Nedir bunun sebebi?.. Susuyorlar. Bok yemi blbl gibi ya susuyorlar, yada lf saptyorlar. Hasan zaten zerhoun biriydi, temelli zerholad. Musa'ya da bir sinir geldi, kary kz iki gne bir zopadan geiriyor. Ne olacaz, bu beldan nasl kacaz, bilmiyorum? Eskiden olsa, Camal Oca'ya giderdik. Konu derdik, konuurdu. imdi kime gidelim? Ertan ile Nurten, bebelere bile bir ey sylemediler. Bize ne sylesinler? Haydi bu Ertan' at asa, sil hesaptan, u Nurten bari has kayd! Hi olmazsa kyn avratlarna konuayd! Ne gezer? Bir gn zzet'in erfe, bir tepsiye iki bazlama, bir tas yourt, bir tas bekmez koyup len zaman okula varm. Yal katlara, naylonlara sarlm azn yiyormu. zzet'in erfe'ye, Ne 208 istiyorsun Hanm? deye sormu. erfe'de Ho-geldine geldim, biraz da yourt getirdim sana. de-$ mi- Yz vermemi hi! Gtr gtr gtr! Yourt filn istemem, gtr! demi. Tavuk kie-ler gibi elini de sallam yle.. Amma erfe, bu takar m? Dur hele bakalm, Nurten Hanm! demi, Biz seni kymzn hocas biliyoruz, bebelerimizi yolluyoruz. Yapma bakalm byle. Evlerimize buyur. Kadnmz krmz gelirse tersleme, bu kylyle gein sen... demiYok! demi bu. Zeki Bey beni buraya alt aylna yollad. Ankara'nn ortasna, Cumuri-yet okuluna alacakt, bir yl geti, almad. Tatilden sonra gelmeyecem. Durmayacam ki kynzde, ne karaym iinize? retmen varm, retmencik varm, imdi anladk! Ertan'n, Hac Kadirgille aras bek sk. Her gn bir habarlar dolayor kyn iinde. En son duyduk ki, Ertan Melih Beye mektup atm, Heralda bir gelmen eyi olur, kyde nemli iler oluyor! deye. Melih Bey de, Olur, bir frsatn buiup geleyim. demi. imdi gasil gasil onu gzlyorlar. Ertan, Hac Kadir'in bir olunu madenin bana avu dikti. Maden harl harl iiiyor. Kamyonlar ocaa bo gidip dolu geliyor. Yol tozup duruyor. ilerin avular patlyor kazma sallamaktan. Amma paralarn da alyorlar. Gnlkleri dokuz liraya kt. Vergi kesmeseler daha ok geecek. Aydan aya birer sefer toktur gelip elden geiriyor iileri. Byle bir i tuttu Ertan Bey!.. Diyor- -lar ki, ok zengin oldu. Demeseier de ortada, gryoruz! evre kyler bizi kskanmay hl brakmadlar. Bir lf, bir lf ovann aznda! Her gn bizi konuuyorlar: Gzelz'n insan lort oldu! Paralar kr kr! Ekini dikini gevettiler. Amar(1<an ayl, maden gnl... bacalar da yetiti, oh oh oh! deyip duruyorlar. Pireyi deve yapmada, ak 209

96

koyunu ii dolu ya sanmada bizim milletin stno bir millet daha var m, bilmiyorum? Tavuklardan ccklerden tr ok dile d- | tuk. Bir Dilkiburun yetti bize. Amma o yarenlikler tavsad artk. Yumurtalarn bombo kmasna, danalarn lmesine sebep kyn havasn suyunu gsterdiler: Amarika'nn havas baka, Gzelz'n havas baka! Zaten Gzelz'n havas rktr, insana bile dokanr... dediler. zzet kalkp Kaymakama gitti. Baya bizi sokmaylarnn asl sebebini sordu. Kyn kendi hdtleri iinde bu nasl itir, bunu bize nasl yaparlar? renmek istiyorum! dedi. Onun orasn ben de bilmiyorum! Bildiim, onlar bu bay sade sizin kye deil, btn Trkiye'ye rnek yapacaklar. Sizin bir zararnz yok bu iten. Farzedin ki oras gene tepedir. Sabredin. Bizi de sokmuyorlar. Pilot Purucanm ekemeyeni ok. Dedikodu yaplyor. Hi aktrmadan gazeteciler gelip gidiyor... demi Kaymakam. Duyduumuza gre Ankara'daki Amarikanla-rn kimisi deimi. Boger Bey epeydir gelip gitmez oldu. Bunlar byle gelip gitmeyi gevettiklerine gre yarn temelli unuturlar Biz de Danacs Arif ile Krt Selim'i paklarz Basyd, ahryd, gzel gzel girip karz, hemi de bakarz aalarda ne var, ne yok... deye bir avuntu bulduk kendi kendimize. Byle birka gn daha geirdik. Sonra birden Boger Beyle karabyk Canata Bey kp geldi. Tomafili caminin nne srdler. Boger Beyin yannda Nancy kar yok. Nancy kar oktandr grnmyor. Belki o da deiti. Gbeinden asa pantolunu sarkm Boger'in. Elini cebine sokmu. Aznda piposu. Kokuta kokuta bize yanat. Birka komu vardk. zzet'i de bulduk. Balad lanluna. Ben zzet'e gz ettim: Ne dersin, biz de onlarn yaptn m yapalm, yoksa adam adam alalm m eve? zzet inini ekti Bir kzdm zzet'e ki, Ulan zzet, ulan zzet! Neye byle inini ekersin tam 210 n L/iv^vcnuy ncir Dr iaret ver ae, ona gore davrantmz! yapalm! Neyse, bir daha sordum ben buna gzmle. Gene inini ekti. Eee, Muhtar dururken. Beki buyrun eker mi konuklara? ekmez! Ben de yumdum azm. Boger Bey lanlunu srdrd: Sevgili dosla-rm... Size konumak istiyorum. Buraya gelmekten amacm budur... Barmak istiyor heralda. Heral-da yapt yanll anlad sonunda. Hayle, gel bakalm, gel de sahibini tan biraz, hayle!.. Konumaktan maksadm da, ksaca, ben memlekete geri gidiyorum. Buradaki grevim sona erdi. Trkiye'de geirdiim zamandan ok memnunum. Sizlerin yardmlarnz asla unutmayacam... Canata Bey eviri yapyordu. Biz de dinliyorduk. Birden zzet kulaklarn dikti. Baktk. Gidiyor!.. Baktk. Heralda yle syledi... Heralda gidiyor... Hemen aklma ba geldi. Dedim , iimden, Aman abuk git! Aman gle gle git! Aman tr daha gelme! Hemi de u ahr, kmesi, mutfa, gazinoyu yklen bir gn nce git... Dedim amma, iimden dedim. Dmdan skt! Burada bizim yaptmz, Trkiye lsnde bir denemedir. Deneme yapan insan ok sabrl olmaldr. Denemeler hi baar gstermez bazen. Bazen iler ok umut krc olur. zlmenin faydas olmaz. Bizim bu Puruca da yledir. Evet benim iten inancm u ki, bu Puruca sonunda ok baarl olacaktr. Bugnk aksamalara bakmayn. Yarnki parlak sonuca bakn asl. Ben imdiden her eyi ok berrak bir ekilde gryorum. Baar mutlaka sizinle ve bizimledir. nanc zayf olanlar denemelerden baarl kamaz. nanyoruz, baaracaz! zzet'e bakyorum hep: Ne diyor bu drz, anlyor musun? zzet de bana bakyor: Bover, konusun bakalm... Epeyce konutu. Trk-Amarikan dosluunu gklere kard biraz. Biraz bizim kyn gelimesini sayd dkt. Bar dedi, dosluk dedi, komnisler 211 var dedi, ok Kzan uuymauym^, aaau<ynu<. ok ey dedi. Uzatt. Amma ne kadar uzatsa, bir yere getirip kes'Li. Well...let's shake hands! Tokalamaya balad milletle. Demeyecektim, gene de demeyecektim amma, azmdan kaverdi: Pekey, bay da alp gidecek misin Boger Bey? Canata Bey ok kzard. kisi bakp lanlun ettiler. Sonra Boger Bey bana o(nd: Her halda aka yapyorsun Bay Temelo! dedi. Bu b bizim deil, sizin!..

97

Neden kapsna beki koydunuz, kilit turdunuz? Bizi de iine sokmuyorsunuz? Haa, o bir denemedir. Deneme yaplan yere herkes giremez! Yrd biraz. Ben gene o deyillikten sordum: Heralda yaknda gene geleceksin, ka gne gelirsin? Ben artk gelmiyorum. Ben ay izin yapp, sonra... Bir yer dedi, anlayamadm. Anlayamadm grnce bir daha dedi: Ben ay sonra Camayka'ya gideceim. Orada alacam... Demek bu sefer de oray dosiatracak! Dnya'nn tmn doslatracaklar byle byle... Mnasip mnasip! dedim. Hemen git!... Well... bizim her yerde grevlerimiz, sorum- larmz var. Amarika, tecrbelerini doslarna datmaktan zevk duyar! Byle deyip biraz kabard. Boger Beyim, sen gidince bu ba sner valla! Tabi gene sen bilirsin amma, buna bir are dnsen fena olmaz. Ne de olsa yabanc aa bunlar. Bakmn, ap,mini biz bilemeyiz. Willy Bey dersen, o da yok meydanda. Tabi merak ediyoruz.. Sen gene bizim kusurumuza bakma... dedim. Bu sefer bir ey demedi. Yrd. Tomafiiine bindi. Karabyk Canata'y da bindirdi. Ar ar srd. Tomafilin yan sra yrdk. zzet hi konumuyordu. Sade ben konuuyor, ben soruyordum: Yolouluk ne zaman? Yaknda... On gn iinde gideceim. 212 Locuuyaua yucin Lau. uanaiarm geldii yoldan! Gnn bilsek de uurlasak... Adam byle ilete ilete uurladk. Baya bir gz att giderken. Ardndan gldk. ki gn geti, Tulu Paa bulunup geldi. Yannda ince boyun, nohut burun bir kz. Cam gibi bir enterinin iinde. Tomafilini ky iinde durdurdu. Endikten sonra bir sre bakt bize. Kz bakt, biz baktk. Tulu Paa hemen tantt sonra: Kzm Seher! dedi. Amarika'dan yeni geldi. Gzel-z' kendisine ok anlattm. Merak etti. Ben de alp geldim. Kzna dnd: Bak cicim, bahsettiim halk filozofu ite budur. Ad Temelo! Haydaaaaa!.. Kyn iinde bize bir ad daha armaan etti. Halk filozof... ne demekse! Seher Hanm hemen sokuldu bana. Elini uzatt. Toka ettik. Ipscak, yumuak eli var. Bir sre brakmadm elini, hazr elime gemiken. Kaymak gibi kz. Amma bizimki bizden gemi. Gemeyecekti de... Tabi, ne kadar tutarsn bir kzn elini babasnn nnde? Birez tuttuktan sonra braktm. Tatl kzd. Gzel kokuyordu. Ben avrat milletinde byle gzleri, byle kokulan severim. Hemi de byle eli yumuak olanlar... Neyse! Gidip bir yere oturalm. Byle dikilecek miyiz? dedi Paa. zzet ne dt ister istemez. Babacm, hanmlarla tanacak myz? Tanacaksn cicim, sabret! dedi Paa. Yrye yrye zzet'in eve vardk. Ali odun yaryordu avluda. Dudu'yla evleneli sngs dmt. Naca cansz cansz furuyordu st ktne. Yokar ktk. ki gn sonra Boger Bey iin bir ziyafet var Ankara'da. Kyden on komu arlyor. Byk ziyafet olaoak. Aranzdan on kii ayarlayp gelin... Hemen bildim bunun ne ziyafeti olduunu. Ayrlyor ya! Amma kim gider bizim kyden? Bu Paada hi kafa yok heralda! Ne yzmzden anlyor ne gzmzden. Ne de bizi oraya buraya 213 srmekten geri Ka;yor. usne yem ^.c. avv-~.x kyn bana deye dm sdyor. Dudu gelin girdi, hogeli filn etti, el pt. Dudu'nun yz gzelleti gelin olal. Gk gk de gzleri var. Bu gzellik durur bir iki yl. Dahi, daha da gzel olur. Szme bal gibi parlar yz. Sonra yava yava buruur. Yani birden burumaz. Her gn birez birez buruur. Dudu'nun ard sra zzet'in avrat geldi. O da hogeli etti. Sonra Dudu'yu ayran alkatmaya yollad konuklar iin. Dudunun ard sra Seher Hanm da kalkt. Gidip bakacam! dedi. Dudu'nun da elinden tuttu hemen. Scak kanl bir kz. Hem gzel, nemi scak kanl olunca kahr ekilmez mi dnyada? Bu iler neden byle bozuk Paam? dedi izzet. Evimizin stnde cann skmamz doru deil amma, kusura bakma, merak iindeyiz! apkasn karp kafasn kad Paa: ler bozuk deil Bay izzet, kim diyor bozuk diye?

98

Gryoruz gzmzle! dedi zzet. Her ey ortada! Tavuklar cckler bir hayr etmedi. Danalar dveler ld. Bay dersen, onun da kapsndan ieri giremiyoruz ka yldr... Bunu size bin sefer anlattk Bay zzet! Bu Paann Bay zzet, Bay zzet demesine de sinir oluyorum. Bekleyin bakalm! Umudunuzu birden yitir-meyin! Bir terslik var iin iinde, kimse bilmiyor. Mhendisler, uzmanlar gelip gitti. Raporlar, telgraflar yazld. Bir are bulunamad. Halbuki ben bu aalar bilirim. Meyvadan dallar krlr bunlarn Amarika'da!.. Burda olmad, ok hayret!.. Demek bacann ileri tm bozuk? Pekey dzgn yan yok mu bu iin? Bir maden!.. Gzel alyor! Bir de moturlar eyiydi. Onlarn da son zamanda oras buras krld. Hemi de genler osandlar m, yosam utandlar m, bolayverdiler. Gazinoyu dersen, varan yok, soran yok. Mutfak ke214 layclar orda yatp kalktlar guzun. u)ca ovaua mup olduumuzla kaldk ite... zzet ban dikti yere, koyu koyu dnyor. Paa da sk sk ban kayor: Gene siz kyn ne gelir adamlarsnz. Gelip gidenlere syleyip yaymayn. Bir are bulunur iallah. Yani benim bu terslie aklm ermiyor. Boger Bey gidiyor Camayka'ya, yerine yenisi gelecek. Diyoruz ki, be on uzman isteyelim, gelip eyice baksnlar... izzet soludu: Bunu uzatp srdrmeye n-zm yok Paam! Bizim neyimize Amarikan danas, tavuu, hemi de meyvas? Kymzde olanla geinip gidiyorduk imdiye kadar Gene geinip gedelim. Yok! dedi Tulu Paa. Ylmak olmaz! Urap baarmak art! Amarika'da olan burda neden olmasn? Ben diyorum ki, belki aalar sizin topra sevmedi... fkemden titremee baladm: Hayr hayr, bin sefer hayr! Bu szn iddetle reddederim! Btn bamla, gvdemle reddederim. Asl bizim toprak bu aalar sevmedi Tulu Paa! Sen ettiin lf biraz dn... dedim. Elimin ayamn titremesinden konuamadm. Amma ok yksek barmm. Mnakaay kavgaya evirmeyelim deye izzet lf deitirdi: Melih Bey nerelerde? Hi habarn alamyoruz? O, biliyorsunuz, stanbul'da oturuyor. Ara sra gelir gider amma, ben grmyorum. Yaknda bizim kye gelecekmi deye duyuyoruz. Bizim Ertan Oca mektup yazm da, geleyim deyesiymi. Ertan akll oouk, ok takdir ediyorum. zzet gene derin derin soludu. Sanki ondan Ertan' soran var nasl ocuk deye! Tulu Paa kaykld arkasna: Efendim, ben bu ileri daha esasl takip ederim amma, Mencilis-teki iler brakmyor. Sonra, bu yl seimleri de ye215 ma zlmeyin. Bir are bulacaz. Sizden istediimiz sabr... Sabrediyoruz zaten. dedi zzet. Dudu gelinle Paann Seher, ayranlar getirdiler. Gle gle bir kahyor Seher. Neye glyor, neden glyor, anlamyorum. Ayranlar itik. Bir bardak da bana dt. Tuzluca yapmlar. Yudum-laya yudumlaya itim. stme bir sknt geldi. Alnm boynum terlemeye balad. imden dedim ki, unlar kalkp gitseler... Amma kalkp gitmediler. Babas oturdu, kz oturdu; erfe'yi, Duduyu da oturttu, balad Amarika yle, Amarika byle, anlatmaya. Bcr bcr konuuyor. Amarikan dilini eyi biliyormu. Babas kurula kurula bir kalyor. Canm ok skld. Deneimi alp kalktm. Nere gidiyorsun? deye sordular. Kra bayra bir bakacam dedim. Ondan keri dediklerini dinlemedim. ktm dar. Koar .gibi attm kendimi tarlalara. T yokarlara, bayrlara ktm. Ekinler eyi kt byyor. Aralarda sevien, einen keklikler. Uuup kalkyorlar ben vardka. Kaplumbaalar habire

99

tokuuyorlar. Canllarn durduu yok yeryznde, habire seviiyorlar!.. nceden bir yel... Tarlalar dipli dipli dalgalanyor. ektim iime krlarn kokusunu. Sonra oturdum bir tmsein bana. Denei eneme dayadm. Dnmee baladm: Brak istersen u bekilii Temelo! dedim kendi kendime. Amma brakacak sra deil. zzet bile brakmad muhtarl. in civcivlendii sra, brakmann yak yok. Eyisi mi, biraz daha sr bakalm! Orada y!e kaldm. Sanki uyumuum. Uyuyup korkulu bir d grmm. Epey vakit gemi. Baktm, caminin yannda bir kalabalk. Paann tomafili yrd. Gidiyorlar, dedim. Tozutarak gittiler. Ben de kalktm oturduum yerden. Ar ar indim aa. Izzet'e baktm, gitmi. Akam oluyor. Ben de kendi evime gittim. Asiye bulgurlu madmak biir216 ,u&)u,. iick.Ii la. iicimin yoktu amma, yirim dedim gene de. zzet bana dedi ki: Sen de gel Boger Beyin l ziyafetine. Hac Kadir geliyor. Ertan Oca geliyor. Meydan bo brakmayalm... Gitmem! dedim. Gidip oturmam zufralar-na! Hele hele? Kesin gitmem!.. Irafk'le karsn ayarlam zzet. erfe'yi de alyormu. Alt yedi kii gidecekler byle. Ankara'dan tomafil gelecekmi. zzet sa tra oldu. Kars geysi yuyup yamad. Herkes kendine bir dzen verdi. Caminin nne toplanp tomafil beklemee baladlar. Onlar beklerken, bir ufak tomafil kp geldi. inde Melih Dalyan. Ni kar da yannda. Hi eksik olmuyor zaten. ylece geliverdiler. Gbei, baka yerleri hep bym Melih Beyimizin1. Avrat da eskisi gibi etli butlu maallah! Yiyip yiyip yatyorlar. Sarmap alt st oluyorlar. Sonra scak sularn altna durup gcr gcr ykanyorlar. Dert yok, tasa yok. Helbet her yanlar byyecek. Dnya onlarn... Dnya bize almyor, onlara alyor. Neyse!.. Atlayp indiler hemen. Selm... Aleykmselam... fer arabay t stlerin altna ekti. Tozunu sildi, ykad. Biz de, bir eve gidip oturalm diyorduk. Melih Bey, Ertan'a habar verin, onunla konuacam! dedi. Kyde Ertan'dan baka-insan yok heralda! Okul kapalyd. Ertan da madenin yanma gitmiti. Kamyonlardan biriyle habar saldk Erian gelene kadar ky dolaalm. Tesisleri grmek istiyorum... dedi. Ben, tesis ne ki? deye dnrken, Ba, yani ba noldu, ahnn kmesin durumu nedir? deye aklama yapt. Ahr kmesi ge Beyim! dedi zzet. Oralar vzlar sinek imdi! Tulu Paa 'yerlilerden dolduralm iine' dedi amma komular mal vermediler. 217 grebilirsen gr... Ne demek grebilirsen gr? Bekiler kimseyi sokmuyor... Bizi de mi sokmayacaklar? Yerysen giremezsin!.. Nasl yerli, yani ne demek? Temsil, dilin yerli... Byle sama ey olamaz!.. Gidelim de bir sna. Gidelim! dedi. Kalktk. Melih Beyle Ni Hanm nden, biz de arkadan yrdk. Oras buras, sonra baya vardk. Danac Arif ile Krt Selim kulbede oturuyorlar. Hasanla Musa oralarda yok. Belki de bacann iinde alyorlar. Melih Bey kapy bir itti. Amma kitli arkadan. Selim'i ard, Gel a kapy!* dedi. Selim geldi: Nolacaktir aip?

100

zzet, Melih Bey gezecek! dedi. Selim: Amazem, yassaktir! dedi. Ulan Selim, Melih Bey gezecek... Boger Beyden emir almiim, amazem! zzet, Melih Beyin yzne bakt: Amyor ite! Bana bak, a kapy! dedi Melih Bey. Amazem, yassaktir dedim... izzet, Bizim Aktepe'nin yeri Dosluk Bas oldu diyorduk, meerim sade Amarikan Bas olmu, batan bilemedik! dedi. Bildik amma, bizim bildiimiz neme alnmad! dedim ben de. Melih Bey dnd: Emir alm bekiyle uralmaz, emri verenlerle uraalm! dedi, brakt. O sra Ertan Bey geliverdi. Bana bir hasr apka geirmi. Gzlerine kara gzlk takm. Hemen Melih Bey, Ni Hanma toka etti. Bay grecektik, yasakm! dedi Melih Bey. 218 L.ua yuuu. uiaocmu: y dan baka kimse giremez!.. Melih Bey dnp yrd. Ardndan biz de yrdk. Ertan Beyle okula gittiler. Okul tatil olal bacasnda olar bitmi. Camal Oca'nn diktii aalar sulanmyordu. Bir bakmszlk, bir ehmal her yerinden besbelliydi. Biz biraz konualm Ertan'la! dedi Melih Bey. eri girdiler. Epey konutular. Amma aalar m konutular, madenleri mi konutular, bilemiyorum. Ni Hanm bizimle dikeldi darda. Sonra -ferin yanna gitti. Tomafilin kapsn ap oturdu. ok sonra Ertan'la konumay bitirip kt Melih Bey. Bize el bile sallamadan tomafile binip dt, gitti. Bunlarn insanlna bir daha sinkaf ettim. Sade ben deil, ordaki yekn komular sinkaf ettiler tm... Sonra teki tomafil geldi. Boger Beyin ziyafetine gidecekleri gtrd. Gitmedim. Gidenler gece yars dnmler. Tabi ben uyumuum. Ertesi gn zzet'i grdm. Olup bitenleri bana da zzet anlatt. Ankara'ya varnca bizi azck selbes braktlar Gezin tozun dediler. Dedim kendi kendime ki, ne anlarz biz gezip tozmadan? Bize ayn arabay, Canata Beyi, hem,; de ferini verdiler. nce ankaya tepesine ktk. Oradan her yer ayann altna geliyor. Koca Ankara bir grltnn iindeydi. O tepeyi hep aalamlar. Yollar asvalt yapmlar. Her yer tertemiz. reysicumurun yatt yeri dardan grdk. Atatrk'n nutuk hazrlad masay, kitap okuduu koltuu grdk. Sonra gidip Atatrk'n imdi yatt tepeyi gezdik. Byk yap Antkabir! Bizim ky, nemi de Avdan', Yenice'yi yutar rt rt. T o kadar byk. Sonra stasyondan geip Ulus Alan'na ktk. Oe-beci'ye geldik. Sonra gene Amarikanlarn binasna vardk. Kattan bardaklarda bize stl gayfe getirdiler, itikten sonra, 'imdi de sinema gstereoez' 219 UC7UII17I. l taliyi r\CtlClili^ ugoaunu sir tarlalar. Donuz enikleri. Donuzlara misir verip beslemeleri... Hemi de kocaman memeli inekler! Amarika'ya gittiimizde de grdk bunlar. Faynapl aalarn gsterder sonra. Aalarn ayva gibi byk meyvalar var. Evet, aalar bizim bacadaki aalar, tpks! Tpks amma bizimkilerde meyva yok! Demek bunlarn byle byk, hemi de lezzetli, hemi de ok kymatl meyva verdii doru. Amma bizimkilerin vermedii? O doru deil mi? Sinemada, bir kadnn makinede geysi yudu-unu bir adamn bazarda danalar sattn gsterdiler. Sonra bir ormann iinde avclarn geyik avlamasn, hemi de uaklarn havadan yangn sndrmesini grdk. Irafik'in kars, Kz, bunlar bizim bindiimiz uaklara hi

101

benzemiyor! deye barmasn m sinemann ortasnda! Bizim uaklar koccamand!.. Lanlun edip gltler... Sinema bitince bizi baka bir salona geirdiler. Oraya baka beylerin arasnda Boger Bey geldi. Bizimle toka ettiler. Hal hatr sordular. Cana-ta Beye eyi olduumuzu syledik. Onlar da Fayn! dediler. Akam olmadan bmann iini hep gezdirdiler bize. Ankara'nn gbeinde byk bir yap: Gez gez gez bitmiyoor. Bir binadan tekine geiliyor. Her yer cam cam cam! Dnyann cam! Hemi de gndz bile alektrik yakyorlar. Tabi para bol adamlarda. Para bol olunca, idara iktisat bilmiyorlar... Akam baka br binaya getik. Yimek salo-nuymu. Uzun uzun masalarn stne tabaklar dizmiler. Byk ziyafet hazr olmu canm! Tam oturacamz sra benim avrat dedi: zzet ben sktm, donuma karaam! Ayn dert benim de basmdayd. Kime dersin bu derdi? Hemen Tulu Paaya kotum. ekip bir keye, dedim byle byle.. Dedi: ok kolay! Hemen ald beni, benim avrad, ayakyolunun bulunduu yere gtrd. Bunlarn ayakyollar da bir mesele ya! Bereket, daha nce220 ra ben girdim. Su kolunu ekip temizledim. Derken bizim komular lbete durdular kapda. Sabunlarla ellerimizi yuduk. Katlara sildik. Bu noktalar fena deil. Temizlik cihetine dikkatleri eyi. Gelip masann kysna ilitik. Gelen geldi, dolan doldu. Ankaral, Amarikal beyler hep... Kaymakam Vahit Beyden tut, bizim Valiye kadar, daire mdrleri, paalar, hepsi... ieleri de atlar. Tabi biz iki kullanmadmz, domuz eti yimedii-mizi en batan syledik. Peynir, domates, patates urup, erbet, marul idare ettik eyi kt.. Yime ime srasnda Melih Bey, Amarikan Boger Beyi bir keye ekti. Ertan Beyi de ard bir ara. Yanlarnda uzun boylu bir Amarikan bey daha vard. Epeyce bdrdatlar. Tabi, oturduum yerden ne bdrdatklarn duymadm. Hemi de duysam ne anlarm? Amma kalbimden dondurdum ki, ba davasn konuuyorlar. Bir ara Vali Beyle Kaymakam da varp konumaya kartlar. Yime ime ge vakte kadar srd. Millet baya zerho oldu. Nutuk sylediler. Trk sylediler. Dans oyunu oynadlar. Hususi algc tutmular. Bir ara ben dedim, Bizi brakn artk, gidelim! Hele gidersiniz, hele erken... Gen vakit oldu. Ertan bir ikici, bir selbes onlarn yannda! Salversen bir gnn iinde tam Amarikan olup kacak! Geten ge Boger Bey yanmza geldi. Teker teker bizimlen toka yapt. Bize birer dene foturafn hediye etti. Biz de kendisine, Uurola, gle gle!.. dedik. Ba lafn, Pu-ruca lfn hi amadk. Asak ne faydas olacak? Adam gidiyor... Tomafili ektiler altmza. Hastane arabas gibi ddk ttre ttre bir solukta Dkap'ya ktk. Amarikan arabas geliyor deye teki arabalar kylara ekiliyor korkularndan. Sonra Esenboa yoluna dtk. Bir cara iimi geti gemedi, yol ayrmna geliverdik. Derken ky! Bacann beki kulbesinde lamba yanyordu. Ky ml ml uyuyordu. Gelip seni uyaracaktm bunlar anlataym deye, 221 L/U9VCI, LOUCIII aiiid /AUcJccl 9, y be mi gidecez hemen? dedim. Boger Beyin ziyafeti byle oldu. stersen bir de Ertan Beye sor, Bay Kadir'e sor... Ne soraym? zzet'in anlatt yetti. Bizim iler byle gidiyor. Hemi de byie gidecee benziyor. Bizim tasamz ok, amma Amarikanlarn tasas daha ok. Yani geliyorlar gidiyorlar, azlarn bak amyor. Boger Beyin yerine Vayt deye biri gelmi. kt geldi ardna drt be adam drp! Bay, ahr, kmesi gezdi. Sert adama benziyor. Ne glyor, ne srtyor. Uzun boylu, incedalan. Gzlkl. Tabi bu da Trke bilmiyor. Gene karabyk, boynu kelebek Canata Bey eviri yapyor. Sonra ktibine syleyip yazdryor. Byle epey sorguya ektiler milleti. Herkese bir ey

102

sordular, bekilere, z-zet'e komulara, bana sormadlar. Tomafile binip gitter. Krt Selim kapy smsk kapatt onlar ekilip gidince. ki gn geti. mhendis geldi. de Amarikan. Yanlarnda bir Trk. eviri yapyor. Mhendisler kocaman antalarn ap akama kadar altlar bada. Aalara baktlar, topraa baktlar. Topra eip kklerine, be on tanesinin de kabuklarn yarp damarlarna baktlar faynapllarn. Tokturlar hasta bakar gibi, baktlar. O gn gidip ertesi gn gene geldiler. Onlarn byle gelip gitmesi bir hafta srd. Bir gn de Tulu Paa geldi onlarla. Sokuldu koltuklarna, bdrdat biraz. Bizden kyn ya durumunu, souk durumunu sordular. Yamz yelimiz gayet eyidir, ite kendi aalarmz meydanda! Eriklerimizi, armutlarmz gryorsunuz! dedik. Biz ya irecimini soruyoruz. dediler. Bizden gn, gn ay, ay, yl yl, ya sorarlarm, nasl biliriz? Aklmz tevter mi? Tulu Paa dedi, Tarm Bakanl Meterosundan sorarz... Sorun! dedik... 222 unlar byle yerde alrken havada uaklar dnd. Yerin kar kar foturafn aldlar. Bir denesi de eyice alalp bacann stne aalara ila pskrtt. Ne yapp edip bu aalar meyvalandra-caklar. yle diyorlar. Tabi biz de istiyoruz. Ne de olsa bizim ky! Ad bizim... Ele gne kar bamz biraz dik tutarz he olmazsa... Onlar gibi biz de tuz yumurtluyoruz... Hatt bu hususta zzet demi bunlara ki: yani bu iin dzelmesi iin bizim elimizden bir ey gelecekse, syleyin, yapalm! Kyn ad irezil oluyor. Bu irezillii kaldralm. Onlar da imdilik gerek yok, demiler. Bu arada duyduk ki, Nurten retmen kendini bizim kyden aldrm. Ankara'nn Cumhuriyet okuluna verdirmi. zzet'le konutuk. Varp Ankara'ya deyelim, 'Nurten'i aldnz, allan raz olsun, Ertan' da aln, ikisinin yerine Camal Oca'y verin, bu barakay da kkieyip gtrn! deyelim... dedik. zzet mhrleri alp gitti bir gn. Varp bir dileke yazdrm. Dilekeyle birlikte mdrn nne dikilmi. Yalvarp yakarm. Btn olup bitenlere raz olduk, Gamal Oca'y geri verin! demi. Mdr, dilekeyi alm. Ben meseleyi incelerim, hemi de Mfettie sorarm! demi. zzet, Aman Mfettie sorma, o da onlarn kolu! deye ne kadar sylediyse de etkisi olmam. Ne yapaym evldm? Ortalkta kanun var. Kanun diyor ki 'Mfettie sor'. Baka trl yapamam... Byle olunca, zzet kjp hemen bir arzuhalciye gitmi. Okullar Bakanna bir dileke yazdrp postaya atm. Dnp gelmi. Bakalm sonu ne olacak? Gamal Oca'y geri alabilirsek, iimiz biraz serinleyecek. Bungunluktan kurtulacaz. Amma alamazsak, sra gerilmi deri gibi kuruyup kalacaz. Yada patt deye patlayacaz Ankara'nn kula dibinde!.. 223 BOBY DYE BR OLAN Cok bekledik. ok gzledik yollar'. Ankara'dan Mfetti geldi. Muhtarn bakanla yollad dilekenin ouvab geldi. Gz geldi. Okullar ald, amma Camal Ocamz gelmedi. Ertan Bey demirba. Okuldan yeni km Tly deye bir kz verdiler. kisi okutuyorlar imdi. Tly Bursalym. Macr kzym. Sar, kuma gibi bir kz. Yznn derileri tyl. San rtmyor. Gzel sal. Anasn da yannda getirdi. Camal Ooa'nn oturduu eve oturdu. Tabi biz gene insanlmz yaptk' Bu, byle rt dek gelince, tamam, kkl geliyor dedik. zzet kalkt, Ankara'ya gitti. Biraz kire alp geldi. Fra filn. Karlar toplanp oturaca yeri badana ettiler. Silip sprdler. Somya karyola aldk. Dedik, Ho gelip safa geldiniz! Aha okul, aha bebeler! Aman kzm dikkatli okut. Okumadmz iin bak biz iki yakamz bir araya toplayamtyoruz. Onun iin de bizi adam yerine koymuyorlar. Ertan Beyin esas madencidir. Bebelerin tm sana amanet. Zaten derle topla, seksen bebe hepsi. Gayri bak gr... Okuturum, bakarm, siz zlmeyin! dedi. Biz de inandk. Allah var, okutuyor imdi. Yani oku-tuyora benziyor. Bakarsn, bu Camal Oca'dan da stn kar. kamaz ya, hani szn gelii diyorum. Amarikan Vayt Bey ileri yaman ele ald. B-ann iinde mhendisleri kartmyor. Geri biz

103

224 gene gremiyoruz, amma grmesek de anlyoruz. Yaman altryor. Diyor: lle bu aalar meyve verecek! Yoksa trnaklarnz skerim! Byle dediini kardan anlyoruz. Habire il, habire apa. Habire budama... Baya bebe gibi baktryor aalara. allah gelecek bahar meyveye dnerler... diyoruz. Ahr kmesi yeni batan silip sprtt. Badana ettirdi, il pskrtt. Balyalarla ot, uvallarla yem getirtti. Yeni srlar, yeni tavuklar... Balarna Amarika'dan gelme bakclar dikti. Bu sefer disiplin fazla: Bakn, bunlar da yle sonu vermesin, sizi iydam ederim! dedi. Bunlar olurken Tulu Paa sk sk gelip gitti. Bir kere de Melih Dalyan' grdk. Vali Kaymakam, onlar da uradlar. Yani ok gayrat ediyorlar. ok sktryorlar. Biz de umutla bekliyoruz. Gzn herkese ikier uval buday dattlar. Tohumluk yapn, hi bitlenmez! dediler. lerin bu sefer byle cidd tutuluu bizi sard Kraz. Bacalara domates biber, salatalk, kavun tohumu dattlar. Bunlar hem nezzet, hem bol verir! Ankara bazarnda ok para eder! deye retip dikilmesini gsterdiler. Alanlar ekip diktiler. Aradaki soukluk kalksn deye her eye raz komular. Amma nefsime ben ekmedim. Uratlar, stme dtler... nsan bir kere yanir, ben kafamn kabu! etmedii bir ii yapmam, toprama Amarikan tohumu bastrmam! dedim. Verdiklerini almadm, aldklarm ekmedim. Asiye'ye de kat kat tembehle-dim ki ekmesin. Ben dikkafas olup ktm kyn! Diyorum ki. Bu Amarikan ilerini daha anlamadk m? NeL ye hl gelene gir koynuma deyip duruyoruz? Brakn artk bunlar! Amme komularn hepsi ayn soluu solumuyor. Hl bunlardan medet uman var!.. Gz zaman ky bir civcive girdi. Yeni srlar iin trl lf kt. Ardahan'dan getirilmi gya! Kimi de diyor, Ne Ardahan, ne Amarika; bunlar ngiliz! Byle bir yarenlik. Amarikan srlarnn hner atmadn grnce, yerli srlar toplamlar st veriyor! deyecekler. Biz bunu zaten kabul ediyoruz. O kadar bakm olunca helbet ok st verir. ok st vermeyi brak, kudurur. iki ay geti. Buzal olanlar saldka kovalar arl arl doldurmaya baladlar. Aman buna da kr! dedik. Ankarallarn, Amarikanlarn yz gld baya! stemeyenin gz ksn1. Biz Ama-rikanlar gelip burda mars olsunlar, demedik. Amma mars oldular, ne yapalm? Sonra buzalayacak inekler de var, ne eyi! St bol olunca, Trk usul yourt, Amarikan usul peynir, birazn kutulayp Ankara bazarnda sattlar, birazn yidiler. Vayt Bey, ahrn bana Boby deye bir Ama-rikal dikti bu iler iin. Zabah gelip akam gidiyor. Tysz bir delikanl. Sar Musa'y da yeniden ie aldlar, bu Boby'ye yardmc olarak ahra verdiler. kisi birlik alyorlar. Boby gle, eyi olan. at pat bizim dili anlyor. Konuuyor. Kendinin tomafili var. Tiksinme, irenme nedir bilmiyor. Geliyor benim eve, sacn stnde bien ekmei alp yiyor. Asiye yumurta s-dryor, onu da yiyor. Gzel oldu, ben ok sevdi! diyor. Boby girgin olan! Nere olsa giriyor. Oyuna bile giriyor gayfede oturup. Evlere giriyor. Okula giriyor. Tly Hanma bile uruyor. Tly Hanmn anasna teyze diyor. ay biirirse, st biirirse alp iiyor. Asl eyi yan, teki Amarikanlar gibi zarl za-rl pipo ttn iip ediraf iratsz etmiyor. Boby olan komular da sevdi. Hele bebeler.. Ankara'dan ekmek yimek getirmiyor. ki yumurta koy nne, len n tamam. Bir anak yourt, birez bekmez, akam n tamam. Karakavuk, yemlik otunu, madmak an yiyor! te bu san olan bizim ky fet eder! dedim iimden. Bir gn sordum buna: Ulan Boby, dinin hakk iin syle: Bu srlar yerli mi, Amarikan m, yo-sam ngiliz mi? dedim. Yerli! ded; yavu! Valla doruya syledi! 226 y .am vu\ Kar, ok tayda! dedi. teki zarar, teki yanl? dedi Valla pravo!.. Yani grsen cavr demezsin. Oavr demeye dilin

104

varmaz. Ben diyorum, ba iine mutlaka bir anahtar uydurur bu olan! Huyumuza suyumuza da bir alt, o kadar olur. Ka kere una bir soraym, bir soraym dedim: Ulan, Hi ananda atanda Trk bula var m? Amma ne ben sorabildim, ne de o kendi syledi. Sonradan buna haeat olmadn kendim rendim. Ne Trk bula, ne Amarikan. Yani yle ho insan ki, Ertan Beylen bir sefer konutu, ne mal olduunu anlad, bir daha yz vermedi. Amarikan dili belleyecem deye grdn tralyor ya Ertan. Boby'yi de tralad tabi. Amma Boby yzn eviriverdi daha bu kardan varrken. Hatt birinde ben Boby'ye dedim ki yalandan, Bu Ertan eyi ocuktur! Kafasn kanrd, bizim usulden bir ck etti: Ben sevmedi Bu Ertan' hi! dedi. Neye sevmedin ulan? gibisinden yzne baktm. Yapmaz okula girip gzel vazife! Bundan baka, iletiyor byk maden dada! Eferim ulan Boby, sende gz var valla, kafa var! dedim. Vardr benim kafam ve gzm... dedi. Senin kafan eyi alyor, gzn eyi gryor Boby! dedim. Baktm m grrm ben. dedi. Ve ben dnmek nce, bir i yapmak iin... Tly nasl Boby? dedini. O ok gzel bir kzdr, alr ok doru... Pekey, Tulu Paa'y nasl buluyorsun? Ben sevmez onu... Melih Dalyan'a ne dersin? Ben ona demez hibir ey. ok hesap bir adam. Ve... ve... ve ok yapyor para! Ulan Boby ok yaa! dedim belki elli sefer iimden. Dmdan demedim. Gene de insan bu. Sr deil. Bakarsn gn sonra dnverir. Baka 227 Edenleri de sevmem... imdi sizrn srclk dzeldi ahrda. Ama ok zordur bunu kye aktarmak. nk ksbe ve yemlen almak iin kylnn elinde yoktur para. Nasl deyecek parasz? Vermek lzm kredi size hkmet. Fakat kredileri kapr parti zenginleri... ok yan! Bu olan sade ky deil, beni bile fet edecek, ok korktum. Bir gn ekip getirdim bunu benim eve. le yimeine deye getirdim. Baharn azyd. Otlar cacklar kmt. Avrada dedim, Gzel pilav biir, alkama yap. Varsa karakavuk, yemlik koy zufra-ya... Asiye hazrlad bir eyler Sar bir ey bu ya. Yufkann arasna sard otlar, stne pilav koydu, srp srp yimee balad. Ayr bir kap istedi, ona ayran bld ayran da su gibi iti lokmasnn stne. Ben bir adam en iyi yime'k yirken lerim Camal Oca da byle yirdi. almas da acar idi bu sebepten. Adam eledin mi tastamam byle olacak derim ben... Beri bak Boby! dedim. Anlatsana iin dorusunu: Neden bu ba byle oldu? Neden faynapl aalar meyve vermedi imdiye? Azndakini yuttu: Sen iSiersin benden doruyu konumak sana. Ama ok zordur doruyu konumak, bilmezsin... Neye zor olsun, biliyorsan konu! dedim. Lzmdr kendinizin gznz amanz!.. Eh... dedim, Sayenizde ayoruz... Lzmdr ok fazla amanz!.. Pekey... dedim. Bunlar kabul ettim. Ser gene anlat doruyu, Boby! Dedim sana, zordur anlatmak... Korkuyormusun Boby? diye sordum. Evet, biraz ben korkuyorum! dedi. Neden korkuyorsun Boby? dedim. Dedi: Sylemem daha fazla! Ancak verebilirim sana kk bir rnek. In my country, bir gazeteci dorular yazd kendi gazetesinde. Bilinme228 yen, yaKaanamayan eller, gazeteciyi ne yaptlar bilmiyorsun sen. Yakalayp kardlar. Ve gzlerine ne derler ona... ne derler ona, kez., kezzap d-kp yaktlar. ok zordur doruyu sylemek. Ama ben sever gene bunu.

105

Bu olan akll. Fazla stne varmadm.. Karn doyduktan sonra, Lzm almak! diye kalkp gitti. Ben de ardndan ky iine ktm. Ahrda biraz alp abalad. Sonra elini yzn ykad, salarn tarad, okula gitti. Okulda dersler yeni paydos oluyordu. Tly retmenle okulun ev ksmna girdiler. Az sonra Tly'n kendisi, mcr anas, Boby, tomafile bindiler, srp Ankara'ya gittiler. Akam karanl knce Boby gene okula getirip brakt bunlar. Kendi de dnp gitti. Tly retmen bana dedi ki ertesi gn: Anam hastayd. Doktora gtrdm. Boby bizi gezdirdi hem de biraz!.. Eferim... Gnler yle, o eski dzende geip gidiyordu. Gne gittike byyor, buday harman gibi kzar-yordu gkyznde. Bahar daha belli, lyarak, besbelli geliyordu. Faynapl aalar bu yl da bombo dikilecekler gibi grnyordu. nk hibirinde iek yoktu. Yoksam bunlar iek amadan m meyve veriyorlard? Bir gn Boby'yi evirip sordum: Boby? Buyur Efendim! Ben dinliyorum seni. Boby! Aalar... faynapllar... bu yl?.. Dedi: ok zordur konumak doruyu... Pekey Boby, ne olaoak byle byle? Orasn bilmem. Lzmdr sizin kendiniz g- , znz amak. Anlamak ne oiaoak... Biraz sonra okul paydos oldu. Bu gitti Tly Hanmn yanma. Tarlalarda onlarn verdii tohomlardan ekilen ekinler byyordu. ok eyi boylandlar. Gzel kelle karyorlar. Kardan baknca eski bizim ekinler gibi dalgalanyorlar. Verdikleri teki tohomlar da byle gzel olurlar iallah. allah bacann duru229 mu da dzelir. Onlar da, Diz ae maupuaan sunuluruz. Ters talih dner iallah. Ben zaien her zaman kabul ediyorum, bunlar buraya biraz da eyi amaca geldiler, amma amellerinin temeli bozuk, tutmad. Danac Arif ile Krt Selim, birer kat daha yeni urba kesindiler. kide bir lbede bindirip Ankara, ankaya gezip geliyorlar. Bentderesi'nde, barlarda para ziyan ediyorlar. Krt Selim bir de byk brakt, hi hazzetmiyorum! Bacann kapsnda grdm m cinlerim tepeme kyor. Yolum o yana doruysa eviriyorum bu yana. evirmesen ne yapacaksn? Bana byk bir bel bulacaksn. Uzaktan bakyorum bakyorum, dnp geliyorum. Amarikan Vayt Bey uruyor sk sk. Boby hi eksik olmuyor. Mhendisleri dersen, iki gne bir burdalar. Geldikleri vakit de hi kmyorlar b-adan. Bu yl bir sonu olur iallah. Haydin bakalm! Haydin bir gayrat edin Amarikan Beylerim! Gayrat edin ki yznz ak ola... Boby de Tly Hanmla sardrd heralm ileri. Gidip onlarda ay iiyor. Hemi de tomafile bindirip Ankara'ya gtryor. Ky iinde karlar konuuyorlar ki, Tly Hanm ellerini kokulu Amarikan sabunlaryla ykyor. Amarikann ince katlaryle elini azn siliyor, hemi de tahratlanyor. Tbe yarab-bim tbe! Yavu bu Amarika bole kzlarn tahrat yerlerine kadar girerse, valla ilerin teki ksmlarn da ekiver bence!.. Yani bu ilere ok kzyorum!.. Amarikan kolonya, Amarikan kokular srnyor Tly Oca. Amarikan ekerleri tutuyor gelip gidene... Eh, okumu kz bunun taban. Serde gmenlik de var. Ak olur. Yrtk olur. Amarikan Boby'yle filn ehbaplk eder byle! Baka ne diyelim?.. Zaten de hkmetmizin, hkmet hyklerimizin gayrat ne? Trknen Amarikan, sk fk dcs-latrmak, kaynatrmak deil mi? Bir de kz alp verdik mi, temelli ili dl oluruz! Tulu Paann kz bir Amarikan delikanlsna zaten nianlym. 230 l uay ua ouuy ye verir, aavaya aana DoyuK, nemi de geni hizmet ederiz. Sonradan bizim oraya giden olanlar da birer ikier arpar gelirler, deiriz. Boby'ye sordum bir gn: Tevellt ka? Dedi: Nedir tevellt? Ne zaman dodun? Haa, ben 28 ya ihtiyarm. Yani 28 yanda msn? Evet, benim 28 yam var.

106

Bibim Hacnn emsal. Cok eyi. Sen bu T-ly' alacak msn ulan? Ne de olsa arl ocuk. Birden kzard. Amma ak konutu gene: Ben ok seviyor onu, ama ok zor onunla evlenmek! Demek sen ok seviyor onu? Yes Temelo, ben ok seviyor! Pekey, zorluk neresinde? ok zor bunu anlatmak. Sen anlat, ben anlarm. Zor sana sylemek. Kz da seni seviyor mu bari? Yes Temelo, seviyor kz da beni. Kyn ii acans gibi alkanyor. Kz da yanp tutuuyormu amma zalim anas Nuh diyor, peygamber demiyormu. Eee helbet. Kz her ne kadar okumusa da, anas eski kafa hemi de ms-lman. Cavra kz verir mi? Ertan istese mslman deye Ertan'a verir de, cavr deye Boby'ye vermez! Biz hrl myz?.. Gnl iidir bu azna tkrdmn! Cavn mslmani yoktur. Uar, utuu yere konar. Bunlarnki utu, bir aaca kondu. kisinin gnl de bir dalda bulutu ite. Bu i olsa bir yandan sevinecem, bir yandan da ok korkuyorum. Ne olsa dedikodulu i. Ova alkanyor. ster yeni adyla, ister eski adyla olsun, kyn ad da birlike alkanyor. Bunun iin korkuyorum. Kzn anas da yle, teygn nmde alad: Ya bizi alsalar burdan, ya bu olan! Duyarlarsa gazetelere yazarlar... Doru sylyordu, doru alyordu. 231 diim nokta: Bu Tly, bu kadar dalgann, bu kadar zevdann iinde, dersini gevetmiyor! Cidd altryor bebeleri. Her gn ders veriyor. Okuma yaptrp hesap belletiyor. Akamlan evlere girip kyor. Bakyor, verdiklerini yazyorlar m, yazmyorlar m? Ara sra beni artyor, ben dolatryorum. Komular da onun bu huyundan bek hazzediyorlar. Hemi de sade kendi snflarn deil, Er-tan'm bebelere de gzkulak oluyor. Baya Camal Oca'nn yerini dolduruyor. Daha eyi doiduracak-m amma bu zevda kt. yle diyorum ben... Byle diyorum amma, belki yan diyorum. Belki zevdann daha faydas olmutur. imdi onlar birbirleriyle yar ederler. Boby sk deil mi, Boby de sk kendi iinde. Hepsinden dikkatli... Bu ba iine ok eamm sklyor. Yeni bir bahara devrildik, bizim elmalarda eriklerde iek var, faynapllarda yok. Krlarmz ottan kokudan ttyor. Dosluk Bacasnda bir tek ar, bir tek vzlt yok. ok gr, gmrah, yeillik, amma vzlt yok... Canskntsmdan boulacak gibi oluyorum. Vayt Bey gene gelip gitti, mhendisleri sp svad. Kendi dilleriyle sert sert kavga ettiler. Kaygann kavga olduu anlalmaz m? Takr takr kavga ettiler. Mhendisler de dikletiler en sonu. Vayt Bey bunlara da bir hastir ekecek heralm. Geleli ka denesini geri yollad byle birer hastir ekip! Tabi bizi almyorlar gene ieri. Amma Ky Bekisi sfatyla dikildim kapnn azna, seyrettim bir gn. Ankara'dan dene de ii getirmiler. Ellerinde bizimkilere benzemeyen birer krek, aalarn diplerini eip hamur bezesine benzer bir eyler gmdler. Boby de yanlarnda. Balarnda duruyor. Baz da kreklerden birini alp kendi yapyor. Szekli tenekeler var, tenekelerden su gibi bir il pskrtyorlar. Ulan hi byle ilalan, hamr bezesi gibi eyler gmmeylen aa adam olur mu oavrolu cavrlar? Cavr akl bu kadar m incelmitir? Aaca dokunmayn, kendi feyline bysn. Keyfini karyn aacn. Diktiniz dikeli sizin yaptnz 232 l</n^,.~~ "i -> y<J" 'ai vermediniz, her gn bir cavrlk iycat ettiniz. Siz aa olsanz ne halt ederdiniz? Bu i byle nere varaeak, nasl bitecek, hi bilmiyorum. Bizim krda meneveler ald bitti. Smbller bitti. Baka iekler gller ald. Fayna-pllar yle susar, yle bakar. Vzlt ok dedim ya, tam yle... kindin olunca Amarikanlar ekip ekip gidiyorlar. Bugn Krt Selim de gitti onlarla. Danac Arif kald beklemeye. Danac sersem samttr biraz. Tabi Krt Selim'e kyasla demek

107

istiyorum. Elemde omam, krlara alp ekinleri dolatm. Kye baktm yukarlardan. Baya baktm. Aktepe'-nin yeri, onun eteindeki dere, dolan yerler gmgk vede yeil imdi. Bu bekilii brakamayacam ben. Hak zaman bir iki komunun, Adam, yapyorsun ite, devam et... demesi yetiyor. Pekey! deyip kabul ediyorum hemen, izzet'in muhiarl da yle. Kaymakam Beyfmiz biraz abalad zzet deisin deye, amma boa! Onlar bir ii kafalarna takarlar takmaya, amma kovalamazlar. Kaymakam da gevetti. yle bir sra da biz de seimi yapverdik. Seim olup bittikten sonra da ne deyebilir? Byle gidiyoruz bakalm... Ertan'n madenleri eke eke ba olmuyor. Kamyonlarn tekeri eskirse yenileyorlar. ferleri bkarsa deitiriyorlar. iler bile deiip duruyor. Gnlkleri eyi. Buramzda insanlar gn doandan batana kadar reye orak bierler. Hazra Peygamberimiz, bo durmaktan boa almak eyi, buyurmu. Onlar da byle alrlar. Ekinler eyi. Amarikan tohumu ekincilikte iyi kt. Bu ite yzleri ak oldu. Ah, ille faynapllar! Anlamyorum bunlar ne olacak? Sade ben deil, kimse anlamyor. Hani mal olsa, insan gezmesine, yrmesine bakar da, bunda u dert var der. Amma aa! Yere akl. Ne deyeceksin? Sr s;pa dnyor kye. Ben hl krlardaym. Boby'nin arabas okulun nnden yrd. Bil233 I mem Tly' ald, Dilmem amaaan gu. nce baka bir arabann gelip gittiini grdm. Heralda .Tulu Paa'yla kzyd. Yava yava el ayak ekiliyor ortalktan. ki kr iei topladm gezdiim yerlerden. Bir ayr yaprayla balayp apkamn nne soktum. Belimden bam karp biraz da p yon-dum. Azma bir ot aldm gevip gevip tukurdum. Eyice el ayak ekildi. mam ezen okuyup alt yedi kii toplad camiye. Akam' klp ktlar. Kyn dz damlarndaki bacalardan gzel dumanlar kyor. Avratlar ya eritip bulgur biirdiler. Bulgurun dost kokusu yaylyor havaya. Bulgur kokusu yanma kadar geliyor. Bam ok algn. Eyi kesiyor. Elime aldm plerden tavan kulaklar kartyorum. Elim ikide bir deneime gidiyor. Onu yonmak geliyor iimden. Amma denek yonmak eyi saylmaz, kendimi tutuyorum. Byle canm sklyor ite. Can skntsndan insan lebilir. Gnl deyor, t Karabelen'in bana k, ellerini aznda boru yap, Ulaaan An kara, ulaan Amarika!... Ulan deli kavatlar!.. bar bar. Gelin, kyn kulandaki pislii temizleyin, dindirin bu sancy!. Diyorum amma, sonra da, belki sebep olanlar byle bir ynk yaptklarn oktaaaan unuttular, onlarn dertleri baka bakadr imdi, fayna-pl aalar sade bizim derdimizdir, diyorum. Bir de, bakasnn yapt pislii paklayacam deye uraan Vayt Beyin derdidir... Urayor urayor, elinden bir il gelmiyor onun da! Ortalk eyice karard. Destur ekip kalktm yerimden. Ba belime soktum. Denei koltuuma aldm. Ar ar yrdm. Ekin aralarndan ge-t'm. Stlerin altna geldim. Bacann kulana yanatm. ktm oraya. Ses soluk karmadan bekledim. Sonra en alttaki teli usul usul kaldrmaya baladm. Denei sokup kanryorum. Tel trd-yor. Sessizce teli aralamaya alyorum. Amma ok korkuyorum, kopaoak! Fazla da aralanmyor. 234 Topra oyup srnerek gireyim deye dndm. Amma toprak im tutmu. Oyulacak gibi deil. Araladm biraz. Yattm yere. Yz aa. nce bam geirdim ieri. Durup biraz dinlendim. Gvdemi geirmenin mmkn yok. Bam geri ektim. Gidip iki st dal kestim. Kazk yaptm. Kazklar yarmar adm arayla diktim. Tel kalkt biraz imdi girmek kolay. Yattm yzaa. Srn-verdim. Oh! te Dosluk Bacasnn iindeyim! To-porlanp kalktm. Biraz gezindim. Aalarn dibindeki toprak helva gibi! Bastka ayaklarm gmlyor. Aalarn diplerini, bellerini elliyorum. Dzgn dzgn ne gzel bym-ler! Her vakit ben bunlarn symesine hayran oldum. Hi byle gzel syen aa grmedim. Byle de bombo tembel aa grmedim ya! Durup birez ortal dinledim. n cin yok. Gecenin sesleri geliyor uzaklardan. Kyden bir kpek

108

durup durup ryor. ok uzaklardan bir kpek de l var gibi uluyor. Epey bekledikten sonra fay-napllardan birine yklendim, aa eildi. Amma krlmad. Hele ki krlmad. Bir cayrt kopacakt krlsa. Bam kardm. Ne olsa kaln aa. Zoba borusu kadar kaln baya. aldm ba. Yani bunu bakla kesip devireceimi umduumdan deil, ne yaptm bilmiyorum. Bilmediimden... nce bir kabuk soyulup kt. yle suyu akt ki, ok acrm aa ksmna, garibim benim, dedim. Etine daldrdm ba. Daldrdm daldrdm. Epeyce bir kertik oldu. Kesip gtrecem bu aac! sterse zabaha kadar srsn kesmesi. Ylmayacam. Sabrla, inatla kesecem... Biraz uradm. Birden Aaaaa!... deye ba-rvermitim! Eyvah, keke barmasaydm! Sesim duyulursa yandm. Barmamn sebebi, bak gmld! Sanki bir aaca deil, bir hiyara, bir kabaa gmld. yle kolay gmld. Anladm ki faynap.l denilen aacn ii kovandr! Hi yalanm, hilafm yok: Bu aalar baka trl bir aatr. zleri yoktur. Bunu kesmek kolaylat yleyse. Yarm saate 235 rum. Birden, az arkamda bir kprt oldu. Belki bir kaplumbaa dedim. Belki bir gece tavuu idi. Bir ses kprdad, durdu. Gkyznde ay da yok. Zivt gibi bir gece. Olduum yere basldm. Acalesi yok, bekleyip u korkuyu savuturaym! dedim. Soluk bile almadan bekledim. Bir yandan da karanln iine, en iine bakyorum. Bakarken iime bir korku kt. Uian bu Danac Arif eei olmasn? Bir kprt daha duydum. Sanki bir geysi, bir geysiye srnverdi. Amma hemen kesildi. Benim de karnmda bir ksrk kabard. Kabarp boazma ykseldi. Azm tuttum. Boazm bastrdm. Uraa didine ksr bodum boazmda. Kolay olmad. ok terledim boana kadar. Kendime ktm o terin telenin iinde: Ulan Temelo! dedim. Bak, lem ne gzel uyuyor imdi! Nene gerek senin geceleyin faynapl aac kesmek! Drz Temelo!.. Daha belirgin bir kprt oldu. Gzm eyi kt seiyor nm. Top gibi bir karalt oynad az temde. Biz bir faka bastk heralm! Gene o uzaktaki kpein ulumasn duydum. Kydeki de durup durup ryor zaten. Birden Gmmm! deye bir ses. Havaya doru bir yalm! Evet gm! dedi, eyi duydum. Yoksa Bum! mu dedi? Danac bu. Odur. Baka kim olacak? Yattm yere. Gsm krk gibi enip kalkyor. Ya tutar bir de yere skarsa? Tam stme dorultursa tfei? Ben yere yatnca eyi bir ses karm olacam ki, kartal gibi hrdayarak stme atld bu. Kalktm hemen: Ulan drz Danac, ulan eek spas! dedim. Ulan eek spas! Tfekle oynama... Tfekle aka olmaz!.. Benim de elimde bak var. zerime ullanrsa saplarm ba... dememe kalmad, ulland bu! stme. Sakn kprdama! Kapalsn!.. dedi. Dedim, !.. eein spas! Eei grrsn imdi, kr domuz!.. 236 ua, uauasnn Kemiini... Boumaya baladk bununla biz Bak, bak var elimde, valla yakarm! Tfein dipiini banda paralarm! Bu ky senin azna sar o zaman! Yasak deye ilnat duymadn m? Babayn mlk m drz ba? Bizim grevimiz buray beklemek! t gibi dyoruz ha! Bereket o tfei kullanmyor, ben de ba! Amma kullanmak zorunda kalrsam, karmam... Eyice Amarikan finii olup ktnz ulan! Bam tutup yere furdu. Dnya bir dnd byle furunca. Ba savurdum buduna bacana bunun. Kollarm tuttu. Ba savuramaz oldum. Sonra sol kulumun zerine dizini bast. Sa elimdeki ba ald. Aalarn arasna friatt. Baksz kaldm. Douldum ondan keri. Yani ok zopa yidim Kydeki o kpek hl ryor. Ben bu dte alta dtm bir kere. Bir kere gelip stme ulland. Hi olmazsa zzet'in habar olayd. Hic olmazsa bir allann kulu greydi. Boby grse gene olurdu... Sana yemin ettirecem, bir daha bu bacaya girmeyeceksin! Ben sana yemin ettirecem, bir daha byle kpek olmayacaksn! Hi insafsz furuyordu. Furma eein spas! dedim.

109

Aac kestin, ldrecem seni! dedi. ldr de gr bana neler geliyor! dedim. Bu yidiin zopalar anlatma kimseye! Anlatacam! Atalayacaklar bu bay! Hepinizi kuruna dizerler... kanun var! Seni de, Selim'i de yakarz ierde!> Bam sallayp bileinden srdm. Bileinden snnca delirdi. Brakp kalkt beni. Ben de kalktm o zaman. Yeniden stme geldi. Dizlerimi 237 oluyordum. Yeter, aynn dl!., baban yandaki adam! Hayle! sahibini tan bundan keri! Azma topraklar dolmu. Tuzlu tuzlu da bir eyler geliyor dilime. Kpek gibi srdn bileimi srp kanattn! diye bard. Kpek senin baban! dedim Yeniden stme kt. Bak, kme! dedim. Sonra piman olursun. Bunu sana komam! Baya girdiini, benden zopa yidiini kimseye deme! Demezsem adam deilim! dedim iimden. Dersen, evine bomba atarm, bir akam baoadan uarsn! Ben senin hesabn daha nce grm! Elli dene bomba var elimde. Bir denesi sana yeter... Bay korumak iin verdiler. leri TNT dolu. Trtkl trtkl... teki bombalar da senin banda patlar! Sakn azn ama! dedi. Herkese anlatacam! dedim. Faynapllarn iinin kovan olduunu... Halt etmisin! Kovan senin kendin. Ne g-zel aalar... Belli... dedim. Yeni sene gr sen onlar! Ka yeni sene geti? Seni alkadar etmez! Eder mi, etmez mi, greceksin! Har har soluyorduk ikimiz de. Kes artk! dedim. Ben gideyim! Defol! dedi. Durduun fazla! Kydeki kpek ryordu habire. Uzaktakinin ulumasn da duyuyordum. Yldzlar yksek, ok yksekti. 'l il olmutu gkyznn kapa. Yaz olduu halde ayaz kmt. dm, titredim biraz. 238 ___ _____v...... t vu ulUllHOlff ok uzattk kavgay. Bu dediine karlk vermedim. Kapya doru yrdm. Kolumdan tuttu-Ordan deil, geldiin yerden! dedi. Elinde tfek... tam ben tellerin altndan srnrken bir halt eder deye korktum. Haydi, sen de git yerine! Ben Oikar giderim! dedim. Benim yerim bura! dedi. stersen zabaha kadar burda dururum... Eyi halt edersin! dedim. Birden bir k parlad aznn orda. akmak akt. Sigara yakt. Doru konu da yeniden tutumayalm! dedi. Sigara vereyim mi? Bana arp sigaran! dedim. Amarikan sigaras! dedi. Onu senin gibi finiler ier! dedim. Hey yarabbim, valla ldrecem seni! Benim kanm bahaldr, deyemezsin.

110

Haydi haydi! dedi. Haydi be! Gidiyorum, kieleme! dedim. Dikildii yerde kald. Ben de telin aralk yerine doru yrdm. Pekey, bak ne olaeak? dedim durup. Bulursam kapya korum, zabah alrsn. Bir de baktan olmayalm bu kadar bo-utan keri! Bana eyi sahip ol bundan keri! Ben olup bitirdim, sen sahip ol! dedim. Ardmdan ok konutu. Terbiye, ar, haya kalmam domuzda. Para, iliini, insanln emip bitirmi. Kyn teki insaniar, teki insanlarnn eyileri, benim yamacma geip, Sen! bile demezler. avr paras byle bozdu, bok etti bunu-bun-lar! Tekine dememiler, avrn ekmeini yiyen, cavrn klcn alar... Yattm yere. Srnp kacam1. Bir yandan da kuku iindeyim. Ulan bir kurun skar! Bir dipik atar ardmdan! Yan yana bakarken boynumu telin dikenine izdirdim. Elimi srdm: Kanam! 239 i ajjiau un r\ciLi 11 r\. rptm, stm bam. Sa dizim aryor. Araya araya omam buldum. Hoa kal, ayolu ay! dedim. Di ars gibi herifsin, hl sokurdanyor-sun ulan! dedi. Hoa kal dedim, ne var? Sen lmne einiyorsun, amma git haydi benden bulma... Yrye yrye caminin yanma geldim. Yedi sekiz kii yats klyor. Yatp kalkp dua ediyorlar. Edin bakalm! dedim. Dosluk Bacasna da dua edin biraz! Getim, eve yrdm. Merdivana doruldum, evin kpei hrlad. Bana hi hrlamayan kpek, bugn hrlad. Yediimiz zopanm farknda m yosam? Yat asa! Var bir de sen sna bakalm! dedim. Beni grnce Asiye'nin benzi att: Qabuk syle, sana bir ey olmu, abuk syle... Beri bak avrat! dedim, Doruyu mu soru yon, eriyi mi? stm bam, yzm ellemee balad. Hangisini soruyorsun, doruyu, yalan? O uzaktaki kpein ulumas kesilmedi. Bizim evde insan korkutan bir sessizlik... Asiye'nin eli aya titriyor. Brak beni de oturaym! dedim. Omuzlarmdan bast, deve gibi htrd beni Amarikan bacasna girdim Asiye! dedim Neden girdin, neye girdin? Sarst beni. Sarsma, bak hi sarsma! Beki deil miyim, girdim! dedim. Ayan var, imam var! Senden baka girecek yok muydu? Asiye bak, bir de seninle boumayalm! Gcm guvatim kesvldi zaten.. Dizlerini dmeye balad: Vay bama ge lenler vaaaaay! Hayle, sen sade dizini dv! Bacadaki aalarn ii kovan! dedim. Eeeee? dedi. cysi! aedim. Ondan m dvdler seni? Birini saklea kestim. Danac Arif stme geldi, adamakll doutuk. Tfek patlatt. Dd beni... Vay bama geleeeeeen!.. Sen ne yaptn? Ben de bak ektim, elini srdm! Vay bama geleeeeeen! Drt saat boutuk aalarn iinde! Pekey, o stsze ne oluyormu yle? Cavrlardan aylk alyor ya! Kotu, iliyan rbk getirdi. Su dkt. Elimi yzm ykadm. Sonra zufray serdi. Un orbas biirmi. Azmn ii kuru. steim tkal. Tkal mkal, orbay itim. Bamda ince bir ar geziniyor. Bam aryor avrat! dedim. rpnd gene: Bana m

111

furdu? Bam tutup yere yere furdu... dedim. Elleri krlsn iallah! dedi. Bir ince ar, gelip gelip gidiyor... Neye yalnz gidersin? Neye zzet'e habar vermezsin? Bari imdi gidip habar vereyim! Sakn! dedim. Sesini karmaf Ben onun cevabn bfr gn gzel yaptrrm alnna. O zaman sen de grrsn. imdi sus! ok mu aryor ban? ok aryor. dedim. ok aryordu gerekten. Baka aryan yerin var m? Dizim aryor biraz... Kalkt, lmbay indirdi katan. Dizimi syrd: Mosmordu! Tepti! dedim. Ayandaki Amarikan potin-leriyle tepti! Ayaklarna omak ksn! dedi. Kendi z topramza sokmuyorlar bizi, Asiye! dedim. Hkmet var iin iinde! Onlarnkyla bizimki balant yapm diyordun. Ondan sokmuyorlar! 240 241 Ben girerim o bacaya, bir gn elimi kolumu sallaya sallaya girerim! Hemi de btn komular sokarm! dedim. Biraz svp sprp yattm. Yattm amma, ben mi uykuyu uyudum, uyku mu beni uyudu, bilemedim. Dnp durdum zabaha kadar. Zabaha yakn biraz canm gemi, onu da bir sr dler... terleyip uyanmm zabah olunca! Uyanr uyanmaz bamda bir ar gene! Ulan bir bokluk mu var yosam bamda! Byle kt kt aryp durur hi kesilmeden? Dizimi oynattm, o da aryor maallah! Ben biraz yatacam Asiye! dedim. zzet sorarsa sylersin. Azck daha yatp dinleneyim bakalm. Deilse uzar bu ar. ektim yorgan. leyi ettim yata yata. Ar kesilmiyor. yle ince ince yokluyor. Dizim de aryor namussuz! leyin kalktm. Elimi yzm yudum. Avradmn biirip beklettii orbay itim. omam alp ktm ky iine. Okulun nnden baya doru yrdm. Ertan Bey Tly Hanmla konuuyordu. Boby ahrn nnde. Tomafilini yolun kysna ekmi. Uzaktan el sallayp getim. Krt Selim, elinde krek, aalarn dibine su dolandryor Da-na Arif grnrlerde yok. Selim beni grnoe koup geldi uzaktan. Kapy tuttu. Sanki baskn yapp girecem gndz gzyle. Ben eyice yaklanca da: Duuur! dedi kolunu kaldrp. Durduk bakalm, Selim Bey! dedim. Bey deme, sllemde Bey yokdir! dedi. Pekey Selim Efe! Syle ne istersin? Bilirsin yassaktir! Danac Arifi grecem... dedim. Aahtadr, il verir aalara... sen bekle burda, ben gidip gndereyim! Cidd cidd gftti, Danacy yollad gerekten. Srta srta kp geldi bu: Elimi srdn akam! ok acyor! dedi. Ba ver, gidecem! dedim. 242 Zabahtan bulup saklam. Ald getirdf. Haydi hoa kal! Bundan keri kendini tan! dedim. Amarikan finii!.. dedim. Sen tan Temel emmi! dedi o da bana. Bam, kopas bam ok aryor. Habire de azmn ii kuruyor. Geip gidiyordum. Boby ard. Vardm. Anlat Temelo, yeni ne var? dedi. ok i var Boby yeenim! dedim. Gnein altndaki sandalyeye oturdum. Olanlar anlatmaya baladm Boby'ye. Bamn ars artt, artt anlattka. Tuttum, bamn arsn da anlattm. Hi sesini karmadan dinledK Boby. En sonunda: ok kt! Keke bunlarn hibiri olmasayd! dedi. 243 IIKLI BR GN Cok kt! diyordu Boby. Koca adam baheye giriyor, teki de koca adam douyor, bu cok

112

kt! Koca adam Temele'tur. Kt olan Te-melo'un dlmesidir... diyordu. Giriyor kyor, byle diyordu. kindiye kadar byle dolat. Ahrda kmeste alt. kindi olunca srtndaki mavi gmlei karp dolabn iine ast. Elini yzn sabunlad. Kareli yeil gmlek giydi. Pabu deitirdi. Dolab kitledi. Anahtarl cebine att. Baheye vard. Danac Arif at kapy. Boby biraz gezindi aalarn arasnda. Gene sulanm, apJmt dipleri. Ama bir deiiklik yoktu. Bir deiiklik olmuyordu. Gr yeillikler, kocaman, geni yapraklar... byle gidiyordu. Kyller bktlar iyice! dedim kendi kendime. Peim sra dolaan Danac Arifin yzne baktm. Onun yznde bir bkknlk yoktu. lgisizdi hatta. Bana ne? Yapyorsunuz, biz de bakyoruz, bekliyoruz... Sanki byle diyordu: Kyllerin ou byle diyordu. zzet bile bu tavrda... bekliyor! Temelo byle deil. Temelo patlayan yan kyn! ok sabretti, ok bekledi, Mr. Wayt biraz akll davranmal bence. Alay eder bir halimiz var bu insanlarla. Biz ne sanyoruz geri kalm toplumlar? T batan beri mi geriydi bunlar? Srne srne mi geldiler bugne? Cok belge, ok iaret var ki, dn byle deillerdi. Bugn byle olularnn da bin bir nedeni var kendi ilerinde ve dlarnda! __ ________. v^yuu ivcnuei ae Dimyorlar. Bizim bilmemiz de olanaksz. Bir kere biz gerektii gibi eilmiyoruz. Bizim Officer Club'\m\z, ayr semtimiz var. Teneke kutularda biramz, punch'-mz, aymz var. Yerli halkla ilgilenmeye vaktimiz kalmyor. Dillerini bilmiyoruz. Dilini bilmediin bir toplumu nasl anlarsn? Hem dilini, bilin dilini, bilinalt dilini... Burada, yada benzer lkelerde grev alanlarmzn ou it! Byle toplumlarn sokaklarna kz iin, kadn iin gireriz. Tatl tatl tatl yattmz kzlar, sonra sokan bana getirip brakrz. Bizim bu toplumlarn en gen, en gzel kzlaryla ilgimiz, sevip sevip iki yl sonra brakmak iindir. Bizim, gebelii nleyici be yz bin aremiz vardr! En severek yaptmz ite bile, iz brakmak istemeyiz. En aptalmz binde bir hata yapar. Onu da dourtmayz. Bizim geldiimiz her yerde ana olacak kzlarn karnn boaltan uzmanlar belirir. Uzmanlar yerli ve ucuzdur. Sonra sevdiimiz kzlarn gnln almak hi zor deildir. Ama toplum yutmaz. Kzlar yusalar bile toplumun bilinalt yutmaz. Tutar bunlar bir bir... biriktirir! Birden, Belki benim skntm da bundan geliyor Tly'la! dedim kendi kendime. Gidiyorum geliyorum, bir byk paras susuyor kzn. Alp gezdiriyorum, bir byk yan kaskatf. Bildiim kzlarn hibirine benzemiyor. Akll ve cidd. Ve mthi sabrl. En tatl ve cokun anlarda bile tutabiliyor kendini. Belki en ok bunun iin ona deli oluyorum. Onun iin byle gece gndz dizinin dibinde olmak istiyorum. Bunlar, kendileri sanrlar ki, byle sanan ka tanesini grdm, conilerde para var.. ve paray duyan hepsi kuyruk sallar. Al bunlar arabana, bir iki lokma yedir, bir iki bardak iir, bir iki paket bir ey tututur ellerine, tamam! Btn kaplarn a, btn kuytularna gir... k! Tly yle deil. Sarho olduu zaman bile ayk bin yan var. Evet bin yan. Glerken, dans ederken bin yan f 244 245 Kizarna grmeK Kauar Dasit aegar... Temelo'un bakla kestii aac grdm dolarken. Ayn kyden, belki uzak yakn akraba olan iki adamn boutuu yeri grdm. Baka ok ey olmalyd;, bu d olmamalyd. Bam aryor, dizim aryor! diyor imdi. Bann ars gn getike artyor. Btn duygular deimi, hn olmu. Gz grmez, kula duymaz bir hn hem. nce Danac'y vuracak, Ertan' vuracak, Tu-lu Paa'y vuracak. Btn bu hnerlerin Paa'-dan geldiini biliyor! En ok ona di gacrdatyor. Belki sonra Drt kitabn hibirinde yeri olmayan bizlere ynelecek. Vurup kracak, vurup krarken kendini paralayacak. Temelo'un bana gelenler, geleoek olanlar ho deil. Temelo'un ba-ndakilerden korkuyorum... Baheden kp okula gittim. Snftan sesi geliyor hl. Lojmann kapsn vurdum. Annesinin elinde tespih. Namaz klm, kilim seccadeyi yeni kaldrm.

113

Hogeldin! dedi bana. Naslsn, iyi misin.? sordu. Hi ipucu vermeyen bir sesle soruyordu. Annesi bana kzyor. Genel olarak hep susar o. Bursa'nn yeil selvileri gibidir. Yeil selvi-ler gibi suskuya benzer. Birleik Devletler topraklarnda, az ana, onun gibidir. Az anann onun kadar hakk vardr kz stnde. Tly bym akllanm, hl anasna baldr, korkar ondan. Bunu az insan anlar bizde, ok insan anlamaz. Bir kahve yapaym! dedi kalkt. Ufack bir ispirto oca yakt. Ufack bir cezve iinde piirdi gahveyi, mor iekli bir fincana koyup uzatt. Kpkl tten bir kahve oldu. Yudum yudum itim, yarya indirdim, cezvede kalan da dkt fincana. Temelo'un ba ok aryormu, duydun mu? diye sordu. Temeloun baarsn bu da duymu! Neden ardn biliyor mu? diye merak ettim. Neymi nedeni? dedim. Benim bam da arr sk sk. Aspirin yutarm, geer. Onunki gemiyormu... Yaza giriyoruz, ayaklarnda hl yn orap. Evin iinde bile ba rtyle kapal. Yerlerde ufack bir kl grse, p grse alp sobaya atyor. Onun titizlii arbal, sessiz hali Tly'a da gemi. Beni skmyor bu sessizlii. mz, bir gn Genlik Park'na gittik. Salkm stl bir baheye oturup ay itik. Orada ikimizi de gldren hikyeler anlatt. Sonra halanm msr satan adam geti. Biz alp birer tane yedik, o istemedi. Eskiden, onun ocukluunda, Bursa'da gvurlar varm. Ben hi o gvurlara ben-zemiyormuum. Bugn bu halimle ben Bursa'ya gitsem, beni dkknda havlu satan kalfalardan birine benzetirlermi. Gvur demezlermi. Cok houma gitti bu sz. Ama bir yorum yapmaktan ekindim. Beni benimsediini mi sylemek istiyordu, yoksa bir teklif mi vard: Dinimi, ad'm deitirmem iin? Kalkp luna parka girdik. Dnen tekerlee, salncaklara, uaklara bindik T-ly'la. O hep aada bekledi bizi. Parktan ktk, bir urakta brek yedik. Dnte: Boby!... Ne biim ad bu Boby? Deitir, bizim adlardan birini al gendine! dedi. Az nceki szn m aklyordu bylece? Gene anlamadm. Tly gld. Aman anne sen deeee! dedi. Sana ne ocuun adndan! Bana dnd: Aldrma Boby! dedi... Yok, hi aldrmyordum. Yani kzmyordum. Ondan istediim, sadece o bana kzmasn. Rahat rahat gelip gidebileyim. Arada bir alp Tly', isterse annesini, gezdirebileyim... Bu kz kendine hi acmyor! Ge vakitlere kadar urayor bebelerle. Sesi kslyor. Kznn iini ciddye almasndan ikyeti olamazd byle. Gecikmesinin nedenini aklyordu bana. ocuklar da ok zayf bre evldm! Pek ihmal edilmiler epeydir. Yetitireyim diye rpnyor durmadan! 246 247 rip fincan verdim. Cok sever, ok sever! dedi. ocuklar da sever, almay da! Az sonra koltuunda defter, cetvel, Tly geldi. Hemen gmleini kard. Hogeldin! dedi bana. Elimi skt. Annesinin hatrn sordu. Acktm anne, neden acktm bilmiyorum! dedi. Karnm zil alyor... Gen insansn, elbet ackrsn! dedi annesi. Peynir ekmek karaym, yiyiverin... Tly bakt: Yer miyiz? dedi iaretle. That is up to you! dedim ben de iaretle. Getir anne, getir yiyelim! dedi o zaman. Annesi kalkt, bir tepsiyle bazlama, peynir getirdi. Keke birer bardak ay biirseydim! dedi. sterseniz st staym! diye de ekledi. Yok yok, st ay istemez! dedi Tly. Gidip ellerinin tebeir tozunu ykad. Peynir ekmek yedik biraz. Senin iler nasl? dedi bana. Hi sesimi karmadm. Bir deiiklik var m? Eskisi gibi! dedim. alp duruyoruz. Benim renciler iyileiyor. Biraz da Ertan gayret etse...

114

Bam salladm! T batan sevmedim onu. dedim. Boby! dedi Tly. Yemee kalr msn bur-da? Yoksa baka plnn var m akama? Tlyn bizimkilerden kapt tek sz budur: Plnn var m? diye sorar. Burallar, in var m? diye sorarlar. Bir plnm olmadn syledim. Ama, kp biraz dolasak, biraz temiz hava alsak, yemei darda yesek olmaz m? Annesi atld hemen: Akama daha vakit var. Siz gidip gezin, ben de kalp bir eyler hazr edeyim! dedi. 248 u^u mu oye? dedim. Beraber gidelim. Yemei darda yeriz, yada dardan bir eyler alrz... Tabi dedi Tly. Beraber kalm... Yok! dedi annesi, Bam aryor... Bizimle gelmek istemiyor, bir neden uyduruyordu. Ben de, gelsin demiyordum zaten. Ama Gelsen iyi olur! dedim gene de. Madem, biz abuk dneriz! dedi Tly. Siz gezin tozun, ama ge kalmayn. Merak ederim. Otomobille gidiyorsunuz... Gldm ben: Esenboa yolunda deli ofr yok pek! dedim. ok ey hazrlama! dedi Tly kalkarken. Biz getireceiz. Ben de kalktm, Bulgur pilav yap, biraz da ayran, mmknse! dedim Tabi mmkn, yaparm. dedi annesi. Ty gibi hafiftim. Tly sa yanma oturdu. Avdan'n iinden hzla getik. Esenboa yoluna girince, deli gibi srdm arabay. sterse ucaydm, devirip arabay! Buralarda bir yerlerde Tly'la birlikte toz olaydm!.. Sarho gibiydim, mutluydum... Aasz tepelerdi her yanmz. Arabann camn indirdim. Gz ap kapayana kadar Solfasol deresine geldik. Dkapfdan Ulus'a, Kzlay'a, oradan K-kesat'a ktk. Ben eve urayacam! dedim Tly'a. stersen bekle, istersen gel... dedim. Gzme bakt Geleyim! dedi. Arabay kitledim, Merdivenleri karken elinden tutmak geldi iimden. Ama tutamadm. Srtma alp karabilirdim o anda Tly'! Onunla at kattaki daireme deil, Idaho'daki dalarn doruuna kabilirdim. Kollarmda uurabilirdim. Uurup ok ykseklere kondurabilirdim onu. Ama, dokunam-yordum. Yznn her yan gzeldi. Gzlerinin iki-side scakt. Soluu bile okaycyd. Ama, bir yan vard, Dokunma! diyordu. Dokunma, dur! Ben de dokunmuyordum, duruyordum.. Evim bombotu. Korkuteli pazarndan aldm kilim glyordu yerde. Duvarda almasn bilmedi249 lanamayacam, hi dolduramayacam renkli bir heybe aslyd. Ve kaklar vard boyal. Kapy Tly kapatt. Ceketini karp frlatt ieri girince. Sedire oturdu. Ne yapacam bilemiyordum. Otur sen biraz. dedim. Tuvalete gittim. Skmtm da onun iin mi gelmitim.? Asl amacm bu muydu? Hemen iimi bitirip ktm. Elimi yzm, kulaklarm ykadm, kuruladm. kp baktm ki, pikaba plk koymu. Odet-ta, zenci ezgileri sylyor: Gel benim gaml meleim... Benim de ok dinlqdigim plk. Teekkrle bakm gzlerine. Otur! dedi bana. Oturdum. O kalkt, Ben de gideceim senin gittiin yere! dedi. Gstereyim! dedim, n sra yrdm. Kapsn da atm. Girdi, kapatt. Evin iinde oradan oraya kouyordum. Perdeleri iyice araladm. Pineaple suyu iine biraz cin kattm. Buz gibi souktu hazrladklarm. Bardaklar Tly'n oturduu sedirin nndeki sehpaya koydum. Geldi. Ne gzel ev, bayldm! dedi. Scak suyu da var! ok seviyorum ben de! dedirrr. Gir ykan, k ykan... dedi. Bam edim: Evet! dedim. kileri grd. Ne bunlar Boby? dedi. Biraz cin var iinde. dedim. Tutar m? diye sordu.

115

ok hafif. dedim. ok az koydum. Sana inanrm! dedi serte. ardm. Sonra toparladm. Saol! dedim. Alp iti: Ayy, ok gzel! dedi. Karsna bir koltua oturdum. Gelsene byle, Boby! dedi. Gittim. Yanbama oturdum. Odetta, Gl benim gaml meleim! diyordu. Ne diyor? diye sordu. evirdim, 'Gl benim gaml meleim,' diyor. dedim. 250 ____ . , t lj dlMtl mlY Ben ok severim. dedim. Neden hznl eyleri seviyorsun Boby? - Candan eyleri seviyorum. dedim. Orada baka plklar da var... Bunu sevdim Boby! dedi. Birka yudum iti. Birden neelendi. Yannda oturmak, neesini grmek bambaka duygularn iine atyordu beni. Nasl davranacam bilemiyordum. Ben de itim biraz. Benimle birlikte o da iip bitirdi. ok gzel! dedi yeniden. Ayaklarn sehpann stne uzatt. Ban geriye yaslad. Kollarn kaldrd, ellerini bann altnda kenetledi. Ohhh, dinlendim biraz! dedi. kalm m? diye sordum. Yooo hayr, dinlendim, dedi... Boby, ne isterdim biliyor musun? Biliyorum Tly! dedim. Girer girmez ykanabilmek scak suyla! Ykanmak m istiyorsun Tly? dedim. Evet, hem istiyorum, hem istemiyorum... Serbest ol Tly! dedim. Sklma... ok zor! dedi. Bardan uzatt bana: Koyar msn biraz daha? Barda alp gittim, pineaple suyu ve sodayla doldurdum. in koymadm. Kendiminkine de koymadm cin. Getirip verdim. Mutfaa geri girdim. Kuruyemi getirdim ne varsa. Gene yanna oturdum. iki fstk ald. Birini kendi azna att, birini bana verdi. O sra plk bitti. Gene ayn pl m istersin Tly? dedim. Arkasn koy. dedi. Pln arkasn koydum: Ooooh yeil ayrlar!... Atn srp gelen sevgilim!... Gelip yanna oturdum. Trknn szlerini evirdim. ok gzel... dedi. Sonra uzanp bardan ald, iti. Yzme bakt, bama vurdu elini Ah Boby!... dedi. Bir daha vurdu, elini bamda brakt, ekmedi. in koymamsn... Koymadm Tly! dedim. 251 ald, Kendine de koymamsn! dedi. Elini gene bama koydu. stiyor muydun? dedim. Elini elime indirdi, okad, skt: Hem istiyorum, hem istemiyorum. Senin yaptn gibi olsun Boby! dedi. Beni yanna ekti, Biliyor musun, biliyor musun, seni belki bunun iin ok seviyorum! dedi. nsan olarak ok, ok gveniyorum sana... Bir ey diyemedim. Yzne bile bakamadm. Ben kzlara daha on yandayken altm. lk genliim zgrlk iinde geti. Tly'n yannda dtm hale hi dmedim. Bural delikanllarn da benim dtm hale dtklerini sanmyorum. Bu hal Tly'dan, Tly'n etkisinden geliyor. imdi tuttu skyor, okuyor, ben bir ey yapamyorum. Yapmak istemediimden, kuzu kuzu-ouk biri olduumdan deil, baka trl davranr-sam Tly holanmaz sandmdan... Boby! dedi Tly. Tly! dedim. Ne olacaz Boby? Sen bileceksin Tly! Annem var Boby? dedi. Annenden korkuyorum dedim.

116

yice sokuldu, ban gsme koydu. Ellerini dizlerime uzatt. Annem beeniyor seni, Boby! dedi. Kolumu omzuna koydum. Okadm srtn. Kvranarak daha ok sokuldu. Ondan korkuyorum Tly! dedim. O da bizden, ikimizden korkuyor, Boby! Elim gsne gitti alkanlkla. Hemen tuttu elimi. Tutup skt skt, bir de pt, itti sonra. Deli oldum. Gslerini kapad gvdesiyle. Bana koydu elimi. Ban okadm. Boynunu, kulaklarn okadm. Frlad kalkt. Boynuma sarld birden: Boby! Boby! dedi. 252 ptk azlarmzla. Sktk birbirimizi, sarlp- Ne kadar tatl kokuyordu!.. Boby Boby Boby!.. dedi. Tly Tly Tly!.. dedim. Boby!.. Boby'm!.. Boby'ciim!.. Tly, seninle dopdoluyum! Derin bir dindar deilim ben. Anam babam Mormon'dur memlekette, yle bir eitim iinden geip geldim. Hi yalan syleyemem! Dopdoluyum... Tly'la dopdoluydum! ok seviyordum. Birbirimizin boynunda bir sre kaldk. kimiz de dnceye daldk o sra. Seni tam seviyorum Tly! Eksiksiz! Kendini ayrd benden: Ben galiba tam sevemiyorum, biraz fazla seviyorum Boby! Ve korkuyorum... dedi. Kalkt. Odetta'nn ikinci yzn yeniden koydu. Atn srp gelen sevgilim! Kar dalara gidelim beraber... Ne olur unlarn iine cin koy! dedi. Gidip ieyi getirdim. Birer para koydum. Geri gtr ieyi, burda brakma! dedi. Peki! dedim, geri gtrdm1. Birer yudum iip gene yan yana oturduk. Az sonra bana doru dnd. Ben de ona doru dndm. Birbirimizin gzlerine bakmaa altk. Ateler iindeydik... Ne gzel yzn var Boby! Bir bebeninki gibi... okuttuum snflardaki! Bakmaa doyamyorum... Ben senin yzne her zaman bakamyorum bile Tly! dedim. ok istiyorum halbuki!.. Bak, hep bak! Yok, bakamyorum! Bak, ne olur! Bakamyorum. Tutsak gibiyiz Boby! Niin tutsak gibiyiz, niin ylesin? Bilmiyorum, ama yleyim. Canm diyor, gir banyoya, ykan! Ama ykanamam. Canm diyor, brak gslerini Boby okasn! Ama brakamam. 253 Canm diyor, gitme bugn kye kal Boby'yle... kalamam!.. Yerleik yarglarn tutsa... Kye gideceiz Tly! dedim. Byle ufak ufak zorunluklar... bunlarn tutsayz! Bunlardan nce annemin evremizin kendimizin... Ne ok ey syledi iki saniyenin iinde!.. Gir istersen ykan Tly! dedim. Eer ok istiyorsan... Hayr!.. dedi. stiyorum ama hayr... Salarn yzne yzne bastrdm, okadm okadm yzn. ptm. Bu kadar bile mutluluk Tly! dedim. Az deil! Ben sana dokunamayacam sanrdm!.. Gene dokunamayacaksn, ok zor! dedi. Kyn hallerini biliyorsun. Her ey ters gidiyor. yi gitmesi gerekenler bile ters gidiyor... dedim.

117

Seni niin bu kadar ok seviyorum Boby? Ben kendi halimi bilmiyorum, seninkini nasl bilirim? Gelip giden Amerikallarn hibirine benze-miyorsun. Yoooo!'.. dedim. Amerikalym ben. Dilimizi bizim kadar rahat konuuyorsun. Mahcup oluyorum Tly, yeter! dedim. Sana istediimi konuamayacak mym Boby? Bilmiyorum Tly... istersen kalkalm! Yok! dedi, bardan alp iti. Ben de itim. Ellerini boynuma koydu: Bana kendi dilinle bir ey syle Boby! dedi. Aklna ilk geleni syle! I am crazy about you, Tly! dedim. Deli oluyorum senin iin!.. Canm! dedi, boynuma sarld. Sam, gzm pt. Ah... Deli oluyorum... Syle, daha syle! Ben de sarldm, ptm: Honey, my honey!.. dedim. Balm benim!.. dedim. Deliler gibi sarldk birbirimize. Sonra kucama drd ban, yzn bana dndrd: Bo-bicik! dedi. Darlmadn ya bana? Neden dardaym Tly? dedim. Elimi tuttu, gsnn stne koydu: Darlmadn ya demin? Nasl darlrm sana, sevgilim? dedim. Elimi gsnn stne bastrd: Sevgilim!.. diye bard. Sevgilimimimimimimi!.. Sevgilim! Darlma bana sevgilim! I can never do that, honey! dedim, okadm gslerini. Birden yakasn at: Burdan oka! dedi. Eilip ptm nce. Brakt kendini: Oka, gzelce oka... Yanbana uzanp gzelce okadm. Pikaptaki plk sustu gene. Odetta sustu! Yeniden koyaym! dedim. Sussun sussun! dedi. Yalnz senin sesin olsun, baka bir ey istemiyorum! ok zor Tly! dedim. Geceleri hep seni dnyorum, bazen sabah olmuyor Boby! Benim de yle Tly! Seninle doluyum! Seninle ben Boby, ikimiz, iki ocuk! Galiba tam yleyiz. dedim. Alsana u ikileri Boby! dedi. ikileri aldm, itik. Usulca kalkp gsn kapatt. Sen otur bir dakika! dedi. Tuvalete gitti antasn alp. Birka dakika bekledim. Pikapa baka bir plk koydum. Sesini iyice kstm. Geip yerime oturdum. Biraz sonra san ban dzeltmi, geldi. Oturmadan ikisini ald, Bitirip kalm Boby! dedi. kileri bitirdik. Bardaklar mutfaa koydum. Ardmdan geldi: Ykayalm bardaklar, kalmasn yle1. dedi. antasn brakt, ald bardaklar elimden. Ykad kauuk silginin stne kapatt. Ellerini kurulad sonra. Sularn sildi oralarn. ok irin mutfan var, bayldm! Hi yemek yapmyorum, ne fayda! Aaaa, yap deli! Niin yapmyorsun? Kal, niin kalamyorsun? Kalamyorum. ekip ekip kye geliyorum. Kyde akam ediyorum. Gld: Gelip bir gn ben yapaym sana yemek. Sevdiin yemeklerden yapaym. Bir gn gel, yemei ben yapaym sana T-lycm! dedim. kimiz yaparz. dedi, antasn ald. Ceketini tuttum, giydi. Giydikten sonra sokulup kulann altndan ptm bir daha. Ahh, yeter! dedi. Yeter, ldreceksin!.. Pikab susturdum. Merdivenleri inerken elinden tuttum. Tutup sktm. Korkutma e mi? dedi usuloa. Sadece bakt yzme, gld. Alt dudan srd. Peki Tly! dedim. Sokaa ktk, elini ekti. Braktm ben de.

118

Yava yava akam oluyordu. Bizim sokak tenha idi. Ama anacadde dolmutu. Akam oluyordu. Gidip bir eyler alalm imdi. dedim. Kolundaki saate bakt: Biraz ge kaldk galiba! dedi. Yok! ok srmez, hemen orda oluruz istersen... stersen biraz da dolarz! dedim. Bugn dolama kalsn, gidip alacaklarmz alalm. dedi. Ulus'a yukar srdm arabay. Belediye'nin ardndaki arala park ettim. Daldrk Hal'in kapsndan ieri. Barp aryorlard. Hal byk bir grltyd. Tly antasndan bir file kard. Balk grdk. Balk alalm m Tly? dedim. Yetimez, temizlemesi var, et alalm balk yerine. dedi. Bir kasaba girdik. Biftek, pirzola bir ey mi olsun? dedim. yle olsun, daha tez pier. dedi. Biftek yaptrdk1. kp biraz da sebze meyve aldk. Marullar, salatalklar gelmiti. Onlardan aldk Limon alalm, limon! dedi Tly. Limon aldk. Ekmek aldk. Attk arabann iine. ne geip oturduk. Haa, dur Boby, dur biraz da tatl alalm. dedi, kt arabadan. Sen bekle, ben alp 256 gelivereyim... Kotu. Az sonra, elinde paket, geldi. Srdk arabay. Pursaklar kynn hizasndaki tepelere geldik. Ayh!.. Ne bu telmz Boby? dedi Tly Durdur arabay! Bak surda eme var, inip birer su ielim! Arabay durdurdum. ndik ikimiz de- Gidip emeden azlarmz ykadk, su itik. Ayp olur mu uraya tan bana biraz otursak? Yoooo, zannetmiyorum. dedim. Elimden tuttu, Gel! dedi. Yrdk bayra yukar. Yol vzr vzrd. Yamaca, ok yllar nce asmalar dikmiler, sonra unutmulard. Bademler krelmilerdi. Kayann bana kt Tly. Kollarn at havaya, Oh oh oh Bobyicik!.. dedi. Ben de oraya dikilip onu seyrettim. Kollarn geriyor, oh ekiyordu. Ban yukar yukar kaldryor, kokluyordu Sonra, Oh oh oh! diye baryordu. Gelsene Boby! Gelip sen de barsana! Kayann bana ktm. Atm ben de kollarm. Bam da kaldrdm. Derinden, ok derinden, Tlyyy... diye fsldadm. Tlycm!.. Gld: Bak, ne gzel gn batm! dedi. Giden gn kocaman bir eftali idi. Elimi omzuna koydum: Bursal bir eftali! dedim Ne gzel gidiyor! Yarn gene geleeek! dedi. Durup gidiini seyredelim, no/ur! Durup gle gle diyelim. dedim Esenboa asfalt aada kalmt. Ar bir trafik vard stnde. Ykl kamyonlar topra tif-rete titrete gidiyorlard. Melih Dalyan'n madenleriydi oundaki.. Klstr tara otobsleri geiyordu. Rmorklar kyl dolu traktrler klarn yakmlard. Havaalannn servis arabalar, baka baka birok "arabalar, otobsler... Binek otomobilleri balk gibi oynayarak geiyordu aralarndan US Air Force'un arabalar geiyordu. Keiren'in 257 tepeernae uaym* yco tyordu. Daha telerde Ankara dumanlar iindeydi. Hasky'n, Altnda'n, Bostanlar'n klar yanmt. Grnen grnmeyen kylerde k yoktu! Otur Boby! dedi Tly. Yanma otur! Oturdum, Gitti eftalinin yars! dedim. Yars da gidiyor ite! dedi Tly. Elini elime verdi: Oturup burda sabaha kadar beklesek, bat gibi, douunu da seyretsek... ikimiz, byle el ele! Gldm: rsn birazdan! dedim. dke sana sokulurdum. dedi. Bir cesaret bulup, Korkarsn! dedim. Neden, kimden? Bilmem, benden.. dedim.

119

Elini ekip yzme vurdu: Pis ocuk, pis ocuk! Sevdiimden korkmam, senden korkmam!.. diye bard. Ben seni korkuturum. dedim. Pis ocuk sus, bak bak... gidiyor, gibi., git... tiiii! Gitti! dedim. It has gone!.. Giden gne doru el sallad: Gle gle gle gle!... Ben de salladm, ikimiz birden, Gle gle! dedik. Kalktk sonra usulca. Bayr aa yrdk. Tly yerden bir ta alp att, yolun te yakasna drd. Sen de at bakalm. dedi. Ben atamam, atp seni geemem. dedim. At at... dedi. At nolursun? Yok! dedim. Onu yap, bunu yap! Yapmyorum! rencin miyim senin? Kzd: Aaaa, aaa, mark! Yrd: Konuma benimle: Tm-ks! Tm-ks sana! Ks ks! dedinr. stersen hi konuma!' dedim. retmen Hanm!.. Yola indik. Arabay geti, yrd. Arabaya buyurmaz msnz retmen Hanm!.. 258 ses vermedi. Binip srdm biraz. Yanna varp dt cit ettim, Buyurmaz msnz? Param yok efendim, maalesef! dedi. ^ nemi yok efendim, gzelleri parasz tarz! dedim. Gld: Binmiyorum arabana ulan! dedi. Beni mahcup etmeyin efendim, rica ederini buyrun! dedim, kapy atm. Atlad ieri, Seni!. dedi. Kapy ekti. Evet, beni? dedim. Hzla srdm arabay: Beni? Kulam yakalayp ekti: Seni!.. Bam evirmeden sordum: Beni? Seni bir gn tenhada yakalarm! ni aa sallandk. Ne yaparsn yakalayp beni? dedim. Grrsn o zaman! dedi. Sz dinlemeyen ocuu pataklarm! Ne demek pataklamak? Bilirsin sen. dedi. inan ki bilmiyorum. Dverim. Oooo! O cok kolay! ded'm. Ben de baka ey yapacaksn sandm... Glp kulam ekti gene: Terbiyesiz! Terbiyesizsin, nolacak? Bak Tly Hanm, araba kulllanyorum, ku-fam ekip durma! Kulanla kullanmyorsun, ya arabay! yi yleyse! dedim. Bir sre sustum. Demeyeceim... dedim. Utanma syle! dedi. Gene terbiyesiz bir ey syleyeceksin deil mi? Sustum Efendim, vazgetim! dedim. Esenboa yolu bitti. Avdan'a dorulduk. Ah Boby, Bobicik... bitti! Geliyoruz kye! <Jedi Tly. Geliyoruz Tly! dedim. Avdan'da baz adamlar kap nlerine dikil259 mislerdi. Bazlar camnn onure Braklm sakallaryle anlamsz anlamsz bakyorlard. ocuklar, bararak arabann ardndan ko tular. Adamlar Tly'a ve bana baktlar. Kadnlar bekliyorlard. Kpekler eskisi gibi havlamyorlard Ky getik. nmzden maden kamyonlar: geliyordu. Bir toz bulutunun iinde, grley.erek geliyorlard. Cam kapattm Avdan' geince. Tly da iyice saa ekildi. antasn koluna ald. Seni gene deli gibi bekleyeceim yarn! dedi. Seni getirecek ikindiyi iple ekeceim... Belki annemi de alp karz yarn... Belki kmayz, belki oturur can sknts yaarz... Kavga ederiz... Yok yok, kavga bile edemeyiz annemin yannda... Ama bek leyeceim! Asl ben bekleyeceim Tly! dedim Kye girdik. Bahe yle, ky yle. Temelo'un bana gelenleri duydum, bebe ler syledi. dedi. yle mi? Bebeler duyduysa, herkes duymutur. O ie ok zlyorum. dedim. Bizimki ler st ste yanllk yapyorlar. Temelo sopa ye-mese, ok iyi olacakt...

120

Ba aryormu imdi hep... Ban yere yere vurmu Danac! dedim. ' Niin yasak ederler bu baheyi leme? Aleyhte propaganday nleyecekler gya! Daha artrmasalar... Nitekim yle oluyor... Arabay okula yakn bir yere ektim: Yemee kalaeak mym? diye sordum. Aaa tabi! dedi Tly. San Musa geldi sallanarak: Merhaba, ho-geldiniz! dedi. Merhaba, ho bulduk. Ne var, ne yok? kindin ahira gelip Temelo seni sordu Ben de, gitti, dedim. yi demisin. Baka gelip giden oldu mu? Ck etti, Olmad. dedi. Temelo'un ba nasl? Ban tutup dolayor, 'Aryor!' diyor. 260 emeu? un sav, or aKmak imdi. Kimseye aka yaptrmyor... Tly, Buyrun, ierde konuun. dedi. Ben eve gidiyorum, size eyi akamlar. dedi Musa. Fileyi, paketi ben aldm, Tly'n ard sra yrdm. Kapy uslu uslu vurdu: AnneeeL dedi. Ben de kollarm indirdim, sayglca girdim ardndan. Pabularm karp oturdum. yi gezdiniz mi? dedi annesi elimdeki fileyi alrken. Bir tepeye dikilip gnei uurladk. Gzel bir gn batm oldu anne! dedi. Gnei mi uurladmz? dedi annesi. Evet, gn batmn seyrettik gelirken. ocuklar gibi! diye gld annesi. Ben de yemek yapp sizi bekledim. Taze yourt buldurdum. Pilvn iine nohut koydum... Aman ne iyi, ne iyi! dedim. Tly filedekileri kard birer ikier: Yetiirse unlar piirelim. dedi. Gazocann stnde olur. Sen otur, ben yapaym... Biraz srd yemein hazrlanmas. Tly, ieceimiz suyun iine limon skt... Bir hayli uzad yemek. Kadn, fkralar, hikyeler anlatt, usul usul konuarak gldrd bizi. Saat on filnd sofradan kalktmzda. Tly'n gzleri kirmizilanmaya balad.. Bir yandan da esniyordu. Daha pln yapacam yarnki dersler iin! dedi, kalkt. O kalknca, ben de kalktm. Tly'la el sktk. Annesinin elini ptm. kisi de diar, bahe kapsna kadar ktlar. Arabay srerken dt dt ettirdim. Ana-Kz, Uurlar olsun! deyip el salladlar. Dosdoru eve geldim. Odetta'y koydum pikaba. Biraz iki yaptrm Tly'n oturduu yere oturdum. Ar ar yudumladm. Ellerimi srdm sedirin orasna burasna. Odanm ii bombotu. im bombotu. En gerektiin anda yoksun T261 lay:// uuu iLiyu. wL^uyuiuniiuyuwuiv \uuu y i_.m yorsun iimi! dedim. Ne olacak halimiz T-lyyy!.. dedim. kiyi bitirmeden kalktm, bir banyo aldm. Scak sular onun nefesi gibi dklyordu stme. Hep onun ykanmak isteyip de ykanamayn dne dne, onu dne dne ykandm. Onu dnmek hem tat veriyordu, hem ac. Kurulanp geldim. Gene ikimi aldm. Odetta'nn ikinci yzn koydum. Oh yeil ayrlar! Atn srp gelen sevgilimi... Gzlerimden uyku akncaya kadar orada yle oturdum. Ellerimi onun oturduu yerlere srdm, bo odann iinde bakndm. O anda onun ne yaptn, uyuyup uyumadn, benim onu dndm gibi, onun da beni dnp dnmediini... elbet onun da beni dndn... dndm! Sonra kalkp sndrdm, yataa girdim. Yat ulan Boby! dedim, iyi kt sk diini! dedim. Sndrdm ...

121

262 HASTANE KAPILARI Temelo'un bann arlar artt. Dizindeki morluk yaraya evirdi, iti. Birka sefer bana geldi. Birka sefer de z-zet'i yollam. Nasl bir yardm istediini bilemedim. Amerikal dedin mi, cin ifrit oluyor. Yardmn szn bile sevmiyor. Nas.l gidip, ne yardm istediini soraym? ok dndm, ok bocaladm Sonra kalkp gittim iyi kt. Yalnzd, Sedire uzanmt. Akolsun Boby! dedi. ldm zaman m geleceksin? Ne lm bu, erken erken? dedim. Bundan sonra biz, rt dekte bile zor yaarz be sene. Bir de byle tekmelenir, yumruklanrsak, tez gideriz gayri... lm bize uzak ky deil artk... Naslsn imdi? Biraz geti mi ars? Elini sallad: Gemesini brak, iddetlendi! dedi. Dizin nasl? iti, yara oldu. Bir ey yapmyor musun, bir are? Bilmiyorum ki Boby! Bir are varsa, sen bileceksin. Bir umudum sende. Sende dememin sebebi, yavu, imdi kime varp akl danaym? Tu-lu Paa'y desen, kkten nefret olmuum! Canata Bey'i desen, yldzm bark deil! Amarikanlar desen, leceimi bilsem varp bir ey sormam! Er-tan'n da yzn eytan grsn! Tly retmenin de elinden bir ey gelmez. Btn umudumu sana 263 ben de Amarikanm! Evet sen de Amarikansn. Amma Amarikan var, Amarikanck var. lk grdm gn gzm tuttu seni. Sen bakasn! Peki, ne yapalm Temelo? Ne diyorsun? Bilsem kalkar kendim yaparm. Bamn ars azd eyice. Dizimi dersen, o da ban oldu. Doktora gitmek en iyisi Temelo, are bu! Helbet toktur! Amma hangi toktur? Nerde? Nasl gidilir? Kolay be Temelo, sen gitmeye karar ver. Dnden verilmi benim kararm Boby! yleyse yarn gelip alaym seni, erkenden. Zabah ne bekliyoruz, hemen gidelim? imdi sizin hastanede doktor yoktur. Pekey zabah gidelim, amma sen de burda yat istersen. Ne gidip geleceksin? Zabah erkenden varveririz. Ben gelir seni alrm merak etme! dedim. Byle kararlatrdk. Kararlatrdmz gibi de yaptk. Sabah erkenden geldim, aldm Temelo'u. Yolda bana, Bindiim ilk Amarikan tomafili budur! diyordu ikide bir. Budur! Seninki... Dnden Mr. Wayt'a haber verdim ki, Teme-lo'la megul olacam. Ahr kmesi merak etmeyeceim. Rahat rahat baktracam onu. Doruca Numune Hastanesi'ne gittik. Arabay darda bir yere park ettim. nce Danma'ya vardk. Kafas iin Asabiye, dizi iin Hariciye! dediler. Ama nce hangisi? diye sordum. Asabiye'ye gidin, tekine de sra alrsnz. dediler. Asabiye Servisine vardk. Bir merdiven; alt st insan dolu. nden gelenler, arkadan gelenler fkeli fkeli bakyorlar. Beyaz gmlei ok kirlenmi biri de gelenlerin adn yazp, herkese 150 kuruluk bilet veriyor. Kolumdaki saate baktm. Dokuz. Her halde gelirler artk diye dndm. Ama 264 U rvaua uaoaya ras oa edecekler?... Bilet veren grevli dedi ki, Ohooo!.. Sordum: Ne demek ohoooo? Elini sallad: Doktorlarmz yel gibidir, drt dakikada be hasta bakarlar! Bu szleri Temelo da duydu. Kirli gmlekliye svd diliyle dii arasndan. Ben fazla durmadm stnde. Ama iime bir kuku oturdu.- Teme-lo'a gerekli ilgiyi gstermeyecekler burada! nk Temelo gibi, hatta ondan beter, iki yz hasta var... Saat dokuzu geti, doktorlar yok. Boyuna da hastalar geliyor. Bekleen kalabalk byyor. Ben

122

herkesin sraya duracan sanyordum. Hacet yokmu. Elimizdeki biletlerde numara varm, ona gre airacaklarm. yleyse aalarn altna gidip oturalm. dedim. Banklarda bo yer kalmamt. Bir kiilik yer bulup Temelo'u oturttum. Bamn ars artt Boby! dedi. Bir burgu saplanyor beynime, oyuyor... ok nemli bir sarsnt geirmi her halde. Bu i uzayacak. dedi Temelo. Yorulacaksn biraz. Aldrma! dedim. Benim bamda ar yok, dizlerim salam! Epey bekledik yle. Temelo baz hastalarla konutu. Rize'den Kars'tan gelmilerdi. ounun banda bir ar vard. ouna inme inmiti, eli aya titriyor, sular akyordu. Saat on. Gelmeye balad doktorlar. Alman. Amarikan yaps arabalarn saa sola park edip ar ar ieri giriyorlard. Hastabakclar, hemireler kotular. On dakika sonra bakm balad. Ve gerekten bir hasta bir dakikada kyordu. Ellerine birer kt veriliyordu. Bu ktlar ne yapacaklarn o kirli gmlekli sylyordu. Hastalar bu aklamay dinledikten sonra yzlerini asp gi diyorlard. Temelo'un sras on birden sonra geldi. Drder drder alyorlard ieri. Tam kapnn a265 ' /.IllUd UCMiyUIU'JI\, ICIIIUI lanz vjijv, Vus..u. lar. Kapdaki adam Temeio'u itti ieri. Ben de daldm. Sen ne giriyorsun? diye sordu adam. Benim girmem gerek, der, yklr, dedim. zin verdi girmeme. Bir bayan doktora dt Temelo. Buna can skld. nce inanmak istemedi bayann doktor olduuna. Ama inanmasna kadar uzamad i. Ne-dir derdin? diye sordu bayan. Benim mi? dedi Temelo. Evet, senin! Benim derdim, kzm, bamn iinde bir ar... Bizim kyde Danac derler bir it var, d-y yaptk onunla biliyor musun? Bu Danac Arif, ssna nasl tarif edeyim, allann bir aydr. Geceleyin doyutuk bununla. nce bir tfek patlatt bana. Tabi ben hemen yere attm, biliyor musun? ffff!... dedi doktor Ksa kes baba! Ksa m keseyim kzm? Pekey ksa keseyim. Bu Danac Arif, geldi benim stme kt, tabi ben yere yatnca, biliyor musun, bir sre boutuk bununla. Bouurken kafam yere furdu bu: Tabii ben de onun bileini srdm. Sen olsan srmaz msn? Hemi de elimde bak vard kaba etine doru savurdum amma isabet ettiremedim. Sonra ne oldu, deye sorarsan, sonra... Kes kes, anlald. Yat uraya! Yataym kzm, yataym hemen... Doktor hanm bana dnd: kar unun ayaklarn! Sokulup, Temelo'un lstiklerini kardm. oraplarn da karaym m? diye sordum. Bakt, Yok! Onlar kalsn! dedi. Eline ine alp tabanlarna batrd. Temelo'un oraplar tabansz gibiydi. Ama derisi ok kalnd galiba, ine batm-yordu. Kalk otur! dedi doktor, Temeio'u kaldrd. Bir ekile dizine vurdu birka sefer. Sonra masaya geip bir eyler yazd. Yazdn bana verdi: Haydi! dedi. Kendi kendime, bu iin gene 266 uzun suraugunu dndm. Daha tez bitecek sanyordum. Temelo oturuyordu. Lstiklerini giydirdim, Haydi! dedim. Gidiyor muyuz? dedi. Gidiyoruz. dedim. Nereye? dedi. Darya. dedim. Pekey, ameliyat? Ne ameliyat? Ameliyat yok! dedim. Elim-oeki kd gsterdim. Amaliyet filn yok Ternelo...? Doktor hanm nne baka hasta almt. abuk olun canm, megul ediyorsunuz! diye de bir kt bize.

123

Kapdaki adama sordu: Ne yapacaz bu kd? Alp bakt: Ltgen ltgen! dedi. Ltgen -karacaksnz. Nerde peki Rntgen Servisi? Eczaneden filim alp istediiniz ltgenciye gideceksiniz! Temelo ltgene sevindi biraz. Deilse hastalna nem verilmediini sanp sinirleniyordu. Gel! dedim. Yeniehir'de bir eczaneye, oradan da tenha bir rntgenciye gtrdm Temelo'u. Kafasnn iki filmini aldlar. Temelo bir de dizinin filmini aldrmak istedi, ama dizi iin henz bir balangcmz yoktu. Kafasnn filmleri ykanp ku-rutulacakt. kindiye doru alabilecektik. Gidip yemek yiyelim. dedim. Kzlrmak addesi'nde bir kebapya gittik. ok masraf oluyor Boby! Bunlar hep derim sana! dedi. Hasta olmadan lmek eyi bu devirde! Kyde ben senin ok yemeini yedim Temelo! dedim. Can sklyordu. Bann ars da gidip gidip geliyordu. Tek bama olsam ben bunlar dndemezdim! Allah raz olsun, ok eyiliin doka-nyor! diyor, st ste teekkr ediyordu. ikindiye kadar hi iimiz yoktu. Benim eve 267 tik. Oturduk. Evimin iini byyen gzleriyle tarad, tarad... Ona iecek kardm. stersen bir de kahve yapaym! dedim. Plk alaym! dedim. Kahve de plk da istemedi. Sedire bir yastk koydum, Uzan istersen biraz... dedim. O uzand, ben dergi okudum. kindiye kadar vakti byle geirdik. kindin ay yaptm, iip ktk. Filmler kurumutu, alp hastaneye srdk. Yollardaki tatlara, itiip kakan insanlara bakyordu habire. Cok kalabalk olmu Ankara! Bizim kylerden, sizin Amarika'dan ok millet gelip ead-dalar doldurmu! diyordu durmadan. Asabiye'de kimse kalmamt. Sabahki kalabalk erimiti. Doktorlar gitmilerdi. Kapdaki grevli, Bunlar leden sonra bakmazlar, leden sonra kendi muayenehanelerinde bakarlar, yarn gelin siz. dedi. Buna benim de anm skld. Kye dnelim bari! dedim. Ankara'ya gelmiken benim oullar bir grsek! Kondularda otururlar. Evlerinin yerini bilirim: Cinin'de kire ocann yanndadr! Ne dersin Boby? dedi. stiyorsan gidelim. dedim. Torunlar bir greyim, biliyor musun? Kondular, inin'i bilmiyordum . Sr hele sen! Dkap'ya doru varalm, tesini ben tarif ederim. Dkap'da bizim ubuk arabalar durur, biliyor musun? Bilmiyordum, ama Evet dedim. Srdm. Dkap'ya vardk, saa saptk. Altnda Kay-makaml'nn, Doumevi'nin yanndan yukar ktk. Bir okul vard. Sola sap, sola! diye bar-d Temelo. Gemiim. Arabay geri alp sola saptm. Bir felket yollara dtk. Kimi yerleri ini, kimi yerleri yoku, kimi yerleri birden daralan, ke yapan kvrntlardan getik. Bakkala yk indiren bir kamyon, yolu kapam. Ykn boalp kamyonun ekilmesini bekledik. Temelo'un sinirleri bozuluyordu. Benim sinirlenmeden beklediimi grnce de, Ne geni adamsn yavu Boby! diyordu. 268 ^ok Deoe vard gecekondularn sokaklarnda. Talarla, teneke kutularla oynuyorlard. Oradan oraya geen kadnlarn da kucaklar bebe, yada karnlar gebe idi. Evlerin stn tenekelerle, eski kiremitlerle rtmlerdi. Duvarlarn, kaplarn, eski sandk tahtalarndan, kontrplk paralarndan, kutu mukavvalardan, uydurmulard. Ortalkta ar bir hela kokusu vard. Her evin n aat- Aalarn ieklerinde arlar uuuyordu. Bir ukurluktaki evlerin arasna daldk. Te-melo'a, u mu, bu mu, diye sorarak ilerliyordum. O da dura dura sylyordu. Bir karakol gelecek biliyor musun? Karakolu geince, bir firm gelecek. Frndan be ev sonras brahim'in evi. Durmu'un-l<i de ondan ev te... Gide gide karakolu bulduk. Frn da getik. Durdur gayri Boby! dedi. Bulduk sonunda... Arabay durdurdum. Sokaktaki bebelerden birini kucaklad. Baka biri koup geldi, onu da kucaklad. Baka biri, baka biri... bebelerin arasnda kald! Bir kapnn nnde bebelerin anas bekliyordu. Elinde su kovas vard. Koltuunda bir kalbur tutuyordu. Temelo bebeleri sevip okad. Sonra kapdaki kadna yneldi. Nassn Sabriye? Kadn

124

kovay kalburu brakp Temelo'un elini pt. Te-meo beni hatrlad: nsene Boby! Ne duruyorsun yabanc gibi? dedi. Birden deimi, bir baka adam olmutu. indim arabadan. Temelo'un gelini kar-L'ao', eri ald beni. Biraz karanlka idi. Ama gczm alnca grdm ki, ky evlerinden- farksz denmiti. Sandm kadar dank ve pis deildi. Oturduk. Hogeldin karda, nassn, eyi misin? dedi Sabriye hanm. Torunlar hl Temelo'un boynunu kulan elliyorlar, bana kyorlardr. Evin ii bT sre yatmad. Epey sonra, Sen nassm buba, evi misin? dedi Sabriye. Ben eyiyim, atom gibiyim! dedi Temelo. Sen nassn, eyi misin bi-ram nasl? Durmu nasl? Kars Fatma nasl? Bebelerde bir sakatlk yok ya? 269 ms. bana bakt: Bu kardam kimlerden olur? Bu kardasn Amarikan! Bizim kydeki Pilot Purucalardan bu. Ad Boby. Temelo adm syleyince bebeler bir gltler: Bobyi Boby! diye bardlar orda kaldmz srece. Sabriye benim Amerikal olduuma zor inand. Tpk bizim insanmz! Bakas dese dnyada inanmam!... diyerek ok at. brahim'in, Durmu'n ileri nasl? Eyiler eyiler... zabah gidip akam geliyorlar. Baz da lbete kalyorlar... Sonra, Durb dedi Sabriye, Bebeyi salp Fatma'y artaym! Az sonra Fatma geldi. Hayret ettim, Fatma, Tiy'a ok benziyordu. O da nce Temelo-un elini pt, Hogeldin baba! dedi, sonra benimle tokalat, Nassn karda? dedi. Temelo onun da halini hatrn sordu. Sabriye kalkp gazoean yakt. Cay kaynatacam! diye koturmaa balad. Bardaklar, tabaklar koydu ortaya. Temelo, bann dizinin arsn anlatt1. Ltgen ektirdiini, doktorlara kzdn syledi. Sabriye ile Fatma da uzun uzun kyden sordular. Kyn allan belsn versin! dedi Temelo. Eyice tad kat biliyor musun? Gm gibi ky, Amarikanlar geleli bombok oldu! Tabi, Boby bunlardan hari! Hibiri Boby'nin dima olamaz... Olup bitenleri byle kendine gre, kaba kelimeleriyle anlatt. Kadnlar ve bebeler, onun bu kaba kelimelerini hi yadrgamyorlard. Sabriye bize, bebelere, hepimize ay verdi. tik. Bir ara Temeloun baars gelip yoklad. Bana dedi ki, Sk bam Boby! ki elinin arasna al, s:k! Ban iki elimin arasna alp sktm. Sknca biraz rahatlyordu galiba. Ars geince kalktk. Bebeler tutturdular, ille arabaya bindireyim onlar. Temelo, Krma bebeleri Boby! dedi. Bebeleri krmak ister miyim? 270 Ama yuna' y-" ucynu. urp ktm yerleri aklmda tutup eve dnebileceime gvenim yoktu. Gene de doldurdum hepsini arabaya. Kaplar kar pattm gzelce. Oynamayn orayla burayia! dedim. Kukumu yenemeyip indim: Temelo, kap pencere alr, bir kaza yaparz, analar da bin-sinier! dedim. Binip gz kulak olsunlar, eyi dndn! dedi Temelo. Sabriye arkaya, Fatma ne oturdu. Kaplar yeniden kitledim. alkalana alkalana Babr Caddesine ktk. Dkap>, Ulus, stasyon, Tandoan, Antkabir yaptk. Bebelerle birlikte analar da ayordu. Yllardr Ankara'dayz, buralar ilk gryoruz!. Antkabir'in iini dolamak zaman a!d. Aslanlarn nnden geerken bebeler korkmuyoriard. Sabriye de stmz bamz deimeden geliverdik hi yakyor muyuz buralara? diye zlyordu. Trenlikte bebeler askerlere sz attlar. Cok serbesttiler. Bir saat geirdik oralarda. G-bel ayrlabildik. Oradan yeni yaplan Mecs yoluyla ankaya tepesine ktk. Tepeye varnca indirip salverdim bunlar. Ankara'y hayran hayran seyrettiler. Fatma Kz eltim! diyordu Sabriye'ye. Koca ehir ayann altnda baksana!... Frsat olsa onlar biraz daha dolatrrdm. Temeio'un baars tutmutur diye hemen geri getirdim. Oradan Temelo'u alp yola ktk. Doru kye geldik. Temelo'u evine braktmda

125

iyice akam oiuycrdu. Canm lly' grmek istiyordu hemen... Yemek zamanyd da. Uramasam yapabilir miyim? diye kendi kendimle ok boutum. Sonunda kendimi yenemedim arabay okulun nne ektim. Kapy Tly at. Scak soluu iime doluverdi hemen. Kendimizi tutmasak birbirimizi kucaklayacaktk. Fatma'nn yzne benzeyen yz onunkin-den ne kadar taze, baklar onunkinden ne kadar canlyd! Gzel yzn pmek, pe pe daha da 271 wm durdurdum. Anas belirdi, Hogeldin evldm! dedi Bugn grnmedin! Elini ptm. Pabularm kardm. Geip oturdum ieri. Onlar da oturdular. Tly'a, Temelo'la geen gnmz anlattm. Hastanenin haline o da ok zld. Kzd. Annesi, Allah kullarnn emanetini oralara dnmeden alsn! diye dua etti. Sonra, Yemek yedin mi evldm, karnn a m? diye sordu. Yemedim, dedim. Kendileri de yememilerdi. Tly kalkmak istedi. Annesi, Sen otur, ben getireyim! dedi, mutfaa geti. Bir sre, anak tabak, urat orada. Tly!... dedim, annesi mutfaa geince O da, Boby!... dedi fsltyla. Tly, honey!... Ellerimizi bile tutamadan, baktk. Tly, ne olaoaz oanm byle? Dayanamyorum Boby! Keke seni grmeseydim! Ook zor byle! Seni grdme memnunum Tly! Birden kalkp uzaa oturdu. ok zldm. Annesi sofra altn, kalburu, siniyi getirdi Kymal spanak piirmilerdi. Kuru fasulye ile yourdu da vard. Temelo'un torunlarn anlattm yemek boyunca. Yemekten sonra stme bir arlk kyor. Gzlerim dyor. Tiy'a bakamyorum. Annesi bulak ykamaa gitti. Biraz daha ikimiz kaldk. aresiz aresiz baktk. Yzn... bir sefercik okamak istedim yzn! Kap durma Tly! dedim. Kalkt, elime kolonya dkt. Dkerken okadm. Kulaklarna doru sar tyleri dikleti. Yz-ate gibi yanyordu. Biraz da yorgun grnyordu gece yarsna doru. Bu sevgi bize haram olacak Boby! dedi Zor olacak, greceksin! Benim korkularm, ev272 remizin ufack mecburiyetlerim bizi mahvedecek, greceksin... Dediklerini hem anladm, hem anlamadm. Ama yzn okadm diye, elimi o san tylerinin parlad yere srebildim diye mutluydum. Oturdu. Elini tutup sktm. O anda iimin her yerleri uyand. Kendi kendime ok kzdm, Neden bu kadar teenager oluyorsun be Boby! dedim. Fark ediyordum ki, Tly'n durumu benimkinden ktyd. Ayakta dikilirken titriyordu. Sana, bana... annene biraz cesaret! dedim Birazok cesaret bizi mutlu yapabilir, ok inanyorum, Tly! Bende o cesaret hi yok, zayfm Boby! Belki ben de zayfm, gayret edelim! Mahvolurum! diye ban edi yere. Sonra kalkt, radyoyu kartrmaya balad. Annesi de kahveleri tepsiye koymu, getirdi. Kahveleri paylatk. Lojman deyi yapmlar a evldm, iyi ho, lkin iinde akan suyu olmaynca ky evinden fark kalmyor. Musluu ap bol bol kullanmann tad baka! Kovadan kulland su artmyor be evldm!.. Aman anne! Geleoek yl ehre gideriz. Orda suyumuz bol olur, bu da dert mi? diye annesini susturdu Tly. Havadan sudan bir konuma balad. Kahveleri itikten sonra bir de fal kapatt annesi, oh! Elime tespih alp keye otursam, tespihi eksem, tam burallara benzeyecektim ben de. Boby, evldm, sana yol var! Birazdan gidecek! dedi, somurttu Tly.

126

Saat on bire kadar byle oturduk. On birde kalktm. Tly, Yarn urayabilirmisin? diye sordu fsltyla. Yarn Temelo'u gtreceim. Urarm Annesi kapda kald Tly arabaya geldi. 273 tim. Urarm my honey... Ertesi gn filmleri alp erkenden kapya var dik.Gene bilet kestiler. Bu sefer srada beinciydik. Doktorlar onda geldiler. Biz gene o bayana gittik. Filmleri alp bir aa tuttu bir yukar, sonra ikisini bir zarfa koyup verdi elimize. Temelo'a bir ey sormad. Oturdu, abuk abuk bir reete yazd. Bunlar kullann! dedi. Temeio'un kolundan ektim. ktk. Ameliyat yok! dedi Temelo. Yok! dedim. Yzne bir mitsizlik kt. Niin ameliyat istiyorsun Temelo? dedim. Ne keramet var ameliyatta? Ameliyatsz bu ar gitmez bamdan! ocuk gibisin, bandan ameliyat olmay kolay sanyorsun! Tokturlar yaparlar... Zor itir o! Hem bak, bu illar kullanalm bakalm bir! Pekey Boby, bu dizimin ars nolacak yeenim? Yumruk gibi iti! Gittike azyor!.. Onun iin Hariciye Servisi'ne gideceiz. Akl edemedik, keke nceden sra alsaydk! imdi hemen oraya gidelim! dedim. Elinden tuttum, koturur gibi Hariciye Servisi'ne gtrdm onu. Elektrikle alan aralar gibi hzl bakyorlard doktorlar hastalara. Hemen yz elli kuru verip bir sra bileti aldk. Bu sefer sramz en sondayd. Bereket nmzdekiler abuk abuk girip kyorlard! Srann bize gelmesi leyi buldu gene de. Banda sa kalmam ince bir doktor Temeio'un paasn kaldrtt. Yaray elledi, skt. Baka bir ey sormadan, bir ey yapmadan o da birtakm illar yazd, verdi reeteyi elimize. Byieleri bizde de vardr biraz. 274 Temelo, Ameliyat? diye sordu gine. Doktor kzp bard: Ameliyat!... Her gelen ameliyat istiyor.. Yok ameliyat, haydi! ktk biz. Niin baryor? diye sordu Temelo. Bkm... dedim. Amma niin baryor? Sinir/eniyor! dedim. Babasnn hastanesi gibi baryor! Cok hasta geliyor... bkm! eledim. Bizim iler... bizim iler yavu Boby! Bizim ilerin boku km yeenim! Zaten bir yan naslsa, her yan yledir! Sizde nasldr bu toktur milleti? Bizde biraz zor barrlar! dedim. Hem onlar ok hasta bakmazlar. Yedi hasta... ok ok on hasta gnde! Hem de onlarn yardmclar vardr! Bu bizimkiler nasl da zyorlar insan! zlme sen! dedim. Bu arlar seninledomad, geer... Geer belki amma ypratacak beni Boby! Ankara'da bizim bir hastanemiz var. Hi gidip grmedim. Grenler iyi ilediini syler. Service Clup'a gittiim zaman hastanede grevli arkadalar gryorum ara sra. T batan Teme-lo'u oraya gtrmek gemiti iimden. Huyunu bildiim iin syleyemedim bile. Sylesem o dakika reddederdi. Gene de aklmn ucundan bu geiyor. Yazlan illar bir kullanalm bakalm Dip-li kkl hastalklar deil ki bunlar... belki geip giderler! diyorum. Anafartalar Caddesi'ne ktk. Bir eczaneden illar aldk. ou ine. Damla var, hap, pomat var. Karmakark illar. imden dedim ki: Temelo bilemez bunlarn kullanlmasn! Borlarm kuru kuru derim sana Boby! dedi giderken. Dahi ltgenlerin, filim/erin... Hepsini aklmda tutuyorum, hi tasalanma yeenim! Gldm, Sen tasalanma asl! dedim. Ben bekr adamm, ne yapacam paray?

127

275 Asl bekar adama nuzumaur o soy^a t\u-ye varr varmaz bir are dnecem. Hemi bekrln iin de tasalanma! Bu gz seni kendi x elimle everecem ulan! Ya seni mslman yapacam, '/ ya Tly cavr! Kr anas baka trl raz gelmez , bu ie! Bursa'ya mcr gelmi bunlar. Mcrlarn '.<'] sofusu oktur. Kei'in avrat gibi, seninle Tly arasnda kavi bir engel o! Daha olmad, bizim ky- : den buluruz ulan birini! Yani sen paralarn telef etme yeenim, biriktir... Ankara'dan kye karlar bana Kei'in av- , rad anlatt. Yani ok uzun... ok can skc bir | hikye. Dini ayr diye Kerem'e kzn vermemi. Din ' ayrln bir ey sanan kafalar hl var tabi yeryznde! Amma ben Tly iin deli oluyorum. l- i yorum. O da beni ok sevdi giderek. Sevdirdim , kendimi. kimiz kalnca, ayr dinlerden oluumuz ne onun aklna geliyor, ne benim! Annesi olmasa, evresi olmasa, onunla babaa kalp sevisek, ; aramza kimseler girmese sonradan bir teyzesi ."'; kmasa arkadalar burunlarn sokmasalar, ikimizi kskanmasalar, iimizi bozmasalar, onunla ben, sadece o, sadece ben, ikimiz, biz, dnyann gnei batana kadar... sarlr yatarz... seviiriz! Din aklmza gelmez!.. Hem ok mu dindar Tly? Hi amad benim yanmda. Dine uyanlar, dinden korkanlar dindar mdr hep? ounun dindarl dmendir. Benim grdm bu olmutur. Burda da byledir. Tulu Paa yledir. Gzelz'de ounun niin namaz kldn iyi bilirim. Temelo da syler bunlar sk sk. Yani ben, Tly'la evlenmek iin mormonluu brakp mslman m olacam? Olamam! Zor deil, ayp! Zaten mormon muyum gerekten? Hayr Gerekten mslman olabilecek miyim? Hay.r. Nasl yaparm bu yalan din deitirmeyi? Tly byle bir ey ister mi benden? imdiye kadar demedi, sezdirmedi bile. Kye geldik, le geti. Temelo, Karnmz doyuralm ille! dedi Yumurta halatt, yourt getirtti yeil soan bri276 UV11MM. _____ ^.,...w. am?. Duruya Denzer sandviler yapp yedik. Asiye Hanm ok honut benden. Allah raz olsun! deyip duruyor ikide bir. Her gn gel, her gn sana byle yumurta kaynataym, yourt karaym. Gelmezsen hatr korum... Temelo'a ilk illar yutturdum yemekten sonra. Yalnz ineler kald. neler ne olacak, bH-miyordum. Kyde bir doktor yardmcs, bir hemire yok ki! Asiye Hanm, Avdanl Krn Osman furuyor, onu aralm! dedi. Osman' anlatt bana. Askerliini bir hastanede geirmi. Olmu hastabakc. imdi kyde bu gibi ileri zel olarak yapyormu. Alr gelirim onu, vurur senin ine-;eri! dedim. Temelo elini dizimin stne koydu: Ulan Boby, bak cidd sylyorum, gel, mslman ol! Trk'e dn! Seni stme evlt yazdraym valla! Bak, yazdrmazsam adam deilim inan! Asiye de ister bunu... sterim, hazr aslan gibi delikanlsn! dedi Asiye Hanm da. Mslman olmana da nzm yok ulan Boby! Yeter ki Trk'e dn! Hani nfusa gaytn iin biliyor musun? Gldm. Hep birlikte gltk, Yani... btn o gelip giden Amarikan takm Ankara takm bir yana tek bana sen bir yana! Gnlm senden holanr Boby! Dizinin pomatn srp sargsn sardk sedire uzattk Temelo'u. Sen biraz dinlen, ben Osman' alp geleyim. dedim. Okula gittim. Tly'n annesi komuyla oturuyordu. Kendisi hl dersteymi. Ne yapacam ardm. Girecek miyim, dnecek miyim? Gir-evldm gir otur! dedi annesi, Papularm karp girdim. Kadnlar dzenlerini hi bozmadlar ben girince. Hepsinin elinde i vard: rg, yamalk, diki... Tly'n krk elli kitabndan birini ekip aldm. Sedire oturdum. Kitab kartrmaa baladm. Drdnc Milli Eitim ras almalar.. Hi 277 masndan deil, kitabn kt olmasndan. Ben zaten dil iinde byleyim. Konumalar anlarm iyi, kt, okuduumu anlayamam. Nasl oldu Temelo'un ileri? diye sordu Tly'm annesi.

128

Birok illar yazdlar, alp geldik. dedim. Ama ineleri vuracak adam yoktur. Avdnl Osman' getireceiz. Kadnlardan piri, Krn Osman' m diyor g? diye sordu. Valla ordan gren cavr demez! ubuk ovasn, kaklna kadar rendi, gryor musun? ok girgendir maallah! dedi annesi. Temelo'u toktura bu mu gtrd g? He ya! Bu gtrd valla... Boby getirdi gtrd, maallah! dedi Tly'm annesi de. ki gndr getirip gtryor. imdi de gidip ineci getirecek bak! Kimbilir ka inedir, her gn getirip gtrecek! Bana dnd: Her gn getirip gtrecek misin Boby? Bilmiyorum ki! dedim. Eer Osman buraya gelmek istemezse, Temelo'u oraya gtrmek gerekir. Kadnlarn biri birden soruverdi: Pekey, aldm kabul ettim kardam o bacadaki aalar neye meyve vermiyor, ha bire syyor yokar yokar da? Elini enesine dayad, karlk bekledi benden. Aa ilerini iyi bilmiyorum. dedim. Ama het halde bir neden var. O nedeni aratryorlar. Bir gn mutlaka meyve verecek. nk onlar bizde ok meyve verir. O meyveler ok para eder... Ben faynapllar zerine konferans ekerken Tly geldi. Ayaa kalktm. Tokalatk. Konferans da kestim. Bu kitab hi anlamadm Tly! dedim. Haa o mu, ok samalklar vardr iinde, ben de anlamam... Gazeteye baksaydn... dedi. Komu hanmlarla konutuk biraz. Temelo'u ne yaptn Boby? a aaiK. dedim. Yatrmadlar m hastaneye? il verdiler, yatrmadlar. dedim. neleri de var. Avdanl Osman' getireceiz. Annesi kalk, Kahve yapacam, stl yapaym m? dedi. Yap anne, yap! dedi Tly. Kadnlar kalktlar birden. Tly'la kaldk ba baa. Ama o oturuyor bir banda sedirin, ben oturuyorum bir banda. Aramzda bitip tkenmez bir ova. Oanm sklyor gene! Canm her gn sklyor! dedi. Senden uzakta duramyorum. dedim. neciyi sen mi getireceksin? Ben getireceim. kt sana. Vakit geiyor i olunca dedim. Baksana Boby, bugn kmyor muyuz biraz? stersen hemen karz. dedim. Annem? diye sordu. Onu da alrz istersen. Yzn ekitti, ffff!.. etti hemen. Baka trls de zor! Yani onsuz kmay kastediyorum. dedi. Aldrma nolursun! dedim. Temelo yardm edecek bize. Gld. Ona m atn meseleyi? O bana at. dedim. Kei'in kzn anlatt uzun uzun. Bakt: Kimmi bu Kei? dedi. ok kark bir hikyedir. Bir olan varm mslman. Babas eydir, kraldr. Yani yle bir eydir. Bir kz vardr, baka dinden. Kz vermezler olana. Karrlar. Ama olan da hep gider onlarn arkasndan. Temelo bu kzla olann hikyesini ok iyi biliyor. Bizimki de byle miymi? yle diyor Temelo. dedim. Annesi geldi kahveler elinde. Kahve almak Cin kalktm. 278 279 Ben seviyorum. dedim kahveyi alrken. Annesi Bir garip adam her halde, beki durmu, kimsesi yok!

129

Tly da ald kahvesini. Oturduk. Anne ok canm sklyor! dedi Tly. Sk can iyidir, kp gitmez... Yani bu Ertan'n halleri!:. Patlyorum... O patlasn, sen sabret. Okut kendi bebelerini. Zamann artarsa yle git onunkilere, Artmazsa gitme. Ana babalan dnsn.... Bir are yok ki ana babalarnn elinde! Olmaz olur mu? Gzlerini asnlar. Ohoooo! dedi Tly. Bir zaman kalkp dileke vermiler. Hkmet iyi retmeni atm, onu brakm burda! Gld annesi: Ah bir dileke verseler, bizi de attrsalar! dedi. Bir kere yaparlar o yanll, bir daha yapmazlar. imdi bu yzden yeni dileke vermiyorlar. O da kolunu sallaya sallaya geziyor ortalarda. Can isterse uruyor snfa! Bu dnyann bir de te yan yok mu kzm? Yarn onun da sorgusu sorulur. Canm ok sklyor anne! marma Tly! diye bard annesi. Otur oturduun yerde! Kim sana bir ey diyor kyde? Rahat rahat alyorsun ite... Boby, canm sklyor! Kahveleri ielim, kalkp dolaalm mz. dedim. Belki bir yerde biraz oturma yaparz. Dnte Osman' alr geliriz. Annesi ses karmad. mz... diye bir daha ekledim. Gideriz, deil mi anne? Ben ne anlayacam bundan sonra gezmeden, Tly? Aman anne! dedi Tly. Uyuver bize!; Sizinle ben bir miyim? Gideriz mz. dedim. ; Siz gidin dolan, ok istiyorsanz. * 280 liriz. lr h J""wn iiyoruz anne. Beraber g.del.m, dnte Osman', al.r geAnnesi bizim yalnz kmak istediimizi iyi biliyordu. Tly'n onsuz kmaktan utandn da biliyordu. Belki kendisi de hem bizi yalnz gndermekten, hem peimize taklmaktan utanyordu. Onun iin byle uzatyordu, kesip atamyordu. Bak Boby ne diyeceim? Sen imdi git, Osman' getir. Evet? Temelo'un inesini yaptr. Sonra dolalm arabaya, gidelim. Bu akam bir yerde oturalm. Annemi de zorla gtrelim. ok canm sklyor benim... Hemen gider Osman" bulurum. dedim, kalktm. Arabay sryordum, merdivenden ba;rd: Bekle Boby, geliyorum!.. Tly mthi deiiyordu. Galiba daha az takyordu annesini. Ve aralarnda bir bouma vard alttan alta. Geldi, yanma oturdu. Srdm arba-y yava yava. ok bozuluyorum anneme, Boby! Sabrl olacaksn... dedim. 'Kyn ii dedikodudan kaynyor Tly!' diyor bana. Dedikodu biter mi Boby? Dedikodu bitmez Tly! dedim. ok eanm sklyor artk bu anneme! Yumuak ol biraz, sen akll kzsn, honey! Peki deyiverse, daha iyi deil mi? Ama Tly, sen onunla takrsan ben rahat gelemem dedim. anm! dedi, elimi tuttu, skt. Dnte gnln alacaz bak. dedim. Avdan'da Krn Osman' aradk biraz. Hangi Osman' aradmz biliyorlard ama beni matraa alyorlard Tly'n yannda; anladm. Sonra da Krn Osman deme yzne, drsnz! dediler evini gsterirken.

130

28i K> 3 O. 2; q j- n 2? c I >, - 5, Si cr 3^ S ~ ~ 3 0 rn CO 03 _< Q. 03 ?T 03 S" =?' 03 < a > Q. & D" O- CD ) 3 Q3 "T 3 3' O. 3 S-2 3 ^ (D ^ S^ 3 - -_: CD CO co 03 3 < N 03 3 3; 1 Q. CD O O. < H C: 0 "" ^ -^ Z CD * 3 2.' ? J- N' (D CD m 3" > cr o; =; , 03 a- p N S. " -* S - * 03 3. 03 C O: CD _, CD Q. _. g: o -o 5 o. o. 9- = < CD CQ S33 S- O: S 3 03 C: ~ 3 CL CT CD -- -c p_ of 5' o QNl'

131

CQ CD O s-i ' Q- r- _ < nS => 3 03 3 f s^ a 3 SJ T 03 II : O. 03 C -+ 0} cr CD N 5' S 3 cr 5 cd CD 03 03 0> _. O. 2 < 9- c 3c 3 CD cr 03 "5 CQ I' 03 Cr 03 < a> cr CD N 3 TEMELO'UN BURGULARI Temelo'un baarlar yle srp gidiyordu. Dizinin yaras alyor, ama kapanmyordu. neleri vurup tamam etti Krn Osman. Haplar, damlalar hl alyor, pomat hl sryordu. Ama arlar cu-vap anlamyorlard. Boby'ye o kadar bor ettik, getir gtr o kadar yorgunlua soktuk olan. Amma bir boka yaramad, ok kadar faydas olmad. diyordu. Byle tasalanyor, tasalandka baarlar artyordu. Boby sorarsa byle demiyordu yalnz. Eyi-yim eyiyim! Bugn daha eyiyim, atom gibiyim, demir elik gibiyim! diyordu. O kadar emekten sonra hl arl olmaktan utanyordu. Aclarn iinde tutuyor, arlar frtna gibi gelip btn beynini sardnda, gzlerini yumup, dilerini skp katlanyordu. Bir yandan da Boby'ye yapt borlar dnyordu. Tly'a btn ineleri hesaplatm. 130 liraya yakn bor bulmutu. Kahroluyordu. Mal davar satmak en iyisi! Baka trl denmez. Bu kadar borca eyi olaydm bari... Ben diyorum, daha da kt oldum! Eskiden bu kadar armyordu omak kas bam! llarn etgisi tersine mi oldu yosam? Kafas bozuluyordu. Diyordu ki:. Al bir tabanca ulan Temelo, var o Numune Hastanesi'nin oraya, k o kadn tokturun karsna, de ki: 'Ya-zacaksan adam gibi il yaz, yazmayacaksan milleti dostun dmann nnde byle irezil etme!

132

284 DoKan utmanver navaya uoyru tege, aKi tepesinden vdrp gitsin! Boby'nin gzne grnmek istemiyordu mahcupluundan. Eyi olan, ,ok has olan, amma ne olsa Amarikan! Ottur kokar, cinstir eker. Btn irezilliimizi grd hastanelerde. Eyi olamadmz grd. Ne demez imdi bizim hakkmzda? Der ki, 'Trk lmtr! Trk bacaklarndan sryver dereye!..' Ulan, siz ne biim tokturlarsnz ki ca-vrlara bu sz syletiyorsunuz? Trkn yksek namn dryorsunuz? Sizin yaadnz ya, soluduunuz soluk haram ulan!.. Byle deli oluyordu Bir gn etti edemedi, kalkp dosdoru z-zet'e gitti: Muhtar, dinle beni! Bu Boby'den ok utanyorum! Boby'ye benim 130 lira kadar borcum var. nelere illara verdi, biliyor musun? imdi sana ne diyorum bak: Evde iki rk dve var. Birini yolla, ubuk'un aramba bazarnda sattr. Eksik tutarsa stn tamamla. Hemen verelim Boby'ye. Yani bu bortan ok utanyorum zzet! zzet dedi: Amma ince fikirli adamsn! Yavu bu senin dnecein i mi? Ben derim onu Boby'ye... Yooook! Borcunu Muhtara detti dedirte-mem! Dveyi sattr, parasn getir bana. Ben kendim derim borcumu. demekten demee fark var anladn mi? Bor insann stnde bir karanlk da, ezer durur adam biliyor musun? Pekey pekey! dedi zzet. Cebinden czdan kard. Belik, onluk, ellilik... 130 liray uzatt. Hayle!.. dedi Temelo. Yalnz, bir be daha koy sen bunun stne. Belkim eksik hesaplattm, be daha koy nene gerek!.. zzet gld: Dedim ya, senin basn eyi olmaz byle! Boby'nin parasndan kurtulsan baka derdin kar. Sen byle bir adamsn. Kyde senin gibisi yok... Ne yapaym zzet? Huy bu! Huyum elimde deil! Koca ky kaygsz! Sade ben kaygo ba285 ym, kaygc beKcsym rviiiutuu! _,o, ~v, _. masam kimse borcunu alacan dnmeyecek yeenim! zzet'ten paray ald, kotu kmese. Kotu Boby'yi buldu. Karakzn Hasan' filn dinlemedi, itti kolundan. Boby'ye borcum var ulan, onu getirdim! dedi. Boby bir tavuun burnuna damla aktyordu. Dald girdi: Boby! dedi. Boby ne sand, Temelo'un bandaki ar kp gitti. Boby, al yeenim! Hani o illarn paras vard ya! Hani sana borcum vard ya! Al, al yeenim! Al da borcum kapansn! Yapm olduun yksek eyilie ok 'te-kr' ederim! Tenk yeenim, tenk!.. Boby paray ald. Almasa olmayacakt. Beni ezmek istiyor parayla bak! diyecekti, almasa. Alp sayd, ok bu! dedi. ok ok!. Yooo, ok deil hesap ettirdim. Tly Oca'-ya hesap ettirdim. Dikkatli dikkatli hesaplad kz. "Ai da koy cebine. Bir daha da para pul anma. Para pul konuma... Boby paray cebine koydu. Ohhh!... dedi Temelo. Oh, o karanlk da kalkt imdi srtmdan! dedi. Ayp ettin Temelo! Ama alyorum! Al al... Alacaksn... Yalnz ban nasl? yi misin? Ha bak, sana onun da gereini habar vereyim Boby! Bu illar var ya, hi fayda vermedi yeenim! Yani sana demedim amma, o namussuz burgu gittike derine iniyor imdi! Dizimi sorarsan, yaras eyice ald ki kapanmak bilmiyor! Ne yapacam bilmiyorum Boby! Bak, seni sevdiim iin konuuyorum, yani o toktur var ya, o illar yazan, ona imdi ok kzyor bu arkadan! Yani gnl diyor, takn bir tabanca, git fur onu! Bak, sizin hastaneler var ok kalabalk! Evet... dedim. Sinek gibi savruluyor... Doktorlar yetimiyor, nk kalabalk! Biraz da gnlleri yok yetimeye! Her neyse Temelo, yani iler bozuk! Evet evet... dedim, bam salladm. Doru drst bakmadlar sana be! 286 imdi bak ne diyorum? Gidelim seninle. Evet, alalm birer tabanca, ha? Bunu mu diyorsun? Yok! Gidelim burdan seninle. Ankara'ya varalm. Orda...

133

Evet orda?.. dedim. Hio kzma Temelo, bak kzma sakn! Kzmyorum, syle! dedim. Orda bizim bir hastane var! Evet? dedim yzn gzn arayp. Ben gidip Mr. Wayt ile konuaym. Emir kartaym. Sonra birlikte gidip alalm kapsn bizim hastanenin!.. Byle dedi, bakt yzme. By-19 yapalm. dedi. Tenk yeenim! dedim. Yani ok tenk Boby! Gidemem yeenim! Bak Temelo, bu i can ii, salk ii... Can ii, salk ii Boby! Amma gidemem yeenim! Amarikan hastanesini benim kapnn nne getirsen gene raz olamam, kusura bakma yeenim! Yanl dnyorsun Temelo! dedi bana. Yanl dnyorum Boby! dedim. Amma huyum byle. Huyum elimde deil yeenim. ok mup oldu Boby. Onun iin biraz daha steledi. Kusura bakma yeenim, gidemem! dedim. Hemen smarladk' ektim. Krlar dolatm, soluk alp soluk verdim. Eve geldim. Attm kendimi sedirin stne. Uzanp yattm. leye kadar yatttm. leyin Boby kp geldi. Beni krmayacaksn Temelo! dedi. Ben bunu ok dndm, ok nceden dndm, amma kabul etmezsin deye sylemedim. Okadar il boa gibi bir ey oldu. te imdi sylyorum. Kabul edeceksin. Beni krmaya-caks n. Hi kt dncem yok, inan. Hastalk ii baka, inat baka. nad brakacaksn. Birlikte gideceiz. Yatacaksn. Ameliyat gerekse ameliyat, filektrik gerekse elektrik... 287 Asiyey seseam: getir yiyelim, acktk! dedim. Ben de ok acktm, yiyelim:. dedi Boby. Ac soan, kuru yavan, bulunandan yimee baladk... lk lokmay yutacam, o anasn satt mn burgusu dnmeye balamasn m kafamn iinde! Gzm yumdum, olmad. Bam sktm, olmad. Ulan tam da Boby'nin nnde! Tam da 'olmaz olmaz'! deye dayattm bir sra!.. Btn gcm, btn cayanoam topladm, azmdaki lokmay yuttum. Gzlerimden yalar geldi. Boby anlad dalgay Elimde gk soan vard, dt. Ziniyi trnakladm. Hay ar gibi senin sllene sinkaf edeyim! Bu kocalkta, Boby'nin nnde olacak i mi u? dedim. Gece tutsan, tenhada tutsan ne var!.. dedim. Boby cam bardaa su koydu, ! dedi. Aldm itim. Ulan bu benimki akl deil be! Kendi zuframn suyunu Boby'nin elinden ierken bile saklma isem mi, imesem mi? geldi. Yoook! Yok Temelo! dedim kendime. Seninki ossuruktan nem kapmak arkada! Bu kadar fazla bunun! Boby'nin sana verdii senin kendi suyun! Al, prt i yani! dedim. ki saat srd ar. Zufra hem bana zehir oldu, hem Boby'ye. Asiye evremde fr dnd. Amma dnse ne olacak! Burgu beynimin iinde! Boby, sen kusura bakma, karnn doyur! dedim. Ben biraz uzanaym uraya! dedim. Kalktm zufradan. Sekiye kvrldm. Bir sre, uzun bir sre kaldm, yle. Boby de iki lokma alp ekildi. Oturdu bauuma. Elini alnma koydu, outurdu. Biraz da skt bam. Azck hafifler gibi oldu. Gzm yumdum. Yumarken yumarken... uyumuum! Boby kalkp gitmi. Asiye tavuu kpei susturmu, sinek uurtmuyor. Uyanmm ki, dnya durmu gibi. Ohhhh, dedim. Ar dinmi. Sen u hastaln guvatine bak, insann itibar ykseliyor, dedim. Kprdamadan durdum yle. Kprdasam soyka ar geri gelecek sanyorum. Evin te gznden bdrtlar duydu kulam. Dinledim: Ulan taze bir 288 _._..........- .*..; mm Mm Kimv deye dnrken, elinde ksk bir lmba. Asiye belirdi Ayaklarnn ucuna basa basa yryp duvardaki iviye ast lmbay. Bakt ben uyanm fitili at. dm sdd bu sefer Temelo, bu sefer ok korktum! dedi. Kyma oturdu. Kim var g orda? dedim. Bir bdrt duyuyorum? Yat! dedi. Yat, brak bdrtlar,1! Elini aln-ma koyup tuttu birez.

134

Ulan kim var, sylesene! Canm syleyip de... Tly'nan Boby! Demin geldiler, uyuyordun, te eve getiler! Syle de buraya gelsinler! El ele tutuup gelsinler... dedim. Olur syleyim! dedi Asiye, kalkt. El ele tutuup gelsinler, utanmasnlar! Bizim aka da, klara da saygmz tamdr, yle gelsinler! Asiye gitti, gzm kapya evirip beklemeye baladm. te gzde glmeler oldu. Ku cvlts gibi seslerdi. Gnlmn iini doldurdular. Az sonra girip geldiler. Tutumular elele. Glerek geldiler. Tly Oca dizlerini kvrd, palann stne oturdu. Boby de benim ayak ucuma. El ele tutuup geldik! dedi Tly Oca. Hatrn krmadk! Var olun, bir olun! dedim. Cenaballah sizi birbirinizden ayrmasn! dedim. Birbirinizden holar giderseniz, iki cihanda birliiniz daim olsun! dedim. lmeden size byk bir eyilik ede-cem, sizi birletirecem. dedim. Btn dalar ykp bu ii yapacam! dedim. Tly Oca ellerini rpt. Hoplad hoplad -kalkt. Boby de, Tenk! dedi bana. Sesi birez alaycyd amma, anlamam grndm. Sen bizi ayplamyorsun bu ite, deil mi Temelo? dedi Tly Oca. Ayp ne kelime kzm? dedim. Bu iin iinde ayp deye bir nokta olamaz! 289 u/vyy y t,u,,v----tan sonra kimse ayplayamaz... nsan... dedim, Gnlyle sever! Kendi z gnlyle! nsan kendi z gnlyle sevdikten sonra bakasna bok yimek der szm mencilisten dar! Bu szm biraz kaba kat amma, kasn varsn! Ayyy ayyy! Atld zerime, alnm, yanam pt Tly Ooa. Boby de elimi tuttu, parmaklarm skt. Dahi... dedim Tly Oca'ya, Anacna varp onunla da konuacam! Akl ermiyorsa erdirecem. Gnllerin dili dini olmaz. Din ii hocalarn elinde bir tutamaktr ki, milleti camiye toplamak, bayrama kadar ks tutup bayramda bartrmak iindir... Sen bizi ayplamadn ya, bu yeter Teme-lo! dedi Tly Oca. yle ylyordum ki, kyden en ok senden ylyordum Temelo! ; insan olan ak ayp grmez, gremez! de-: dim. Genlikte hep geti bamzdan. Kocalkta ise, bazar bazar araan bulunmuyor. Eyi bilin genlikte kymatn. Hemi de birbirinizin kymatm. Saol Temelo! dedi Tly Oa. Boby bir Tenk! daha ekti. Amma... dedi, Senden bir isteimiz daha var: Hastaneye gitmek! Elimi tuttu gene. Burdan kalktm, doru Ankara'ya gittim. Mr. Wayt'a anlattm. 'Deral de-ral!' dedi, hastane mdrne telefon etti. Yarn kalkp gideceiz. Bu arlardan kurtulacaksn hemen. ekip durmayacaksn. Tly Oca da Boby'yi destekledi: Bann arlar durmazsa, bize bu iyilii nasl yapabilirsin9 'Olur' de sen bu ie. Hastanenin de dini dili olmaz Temelo! nsan hastaneye inatiamaz... Eferim Tly Oca kzm! dedim. imdiden gzel destekliyorsun Boby'yi! Sonuna kadar byle destekle! Sonuna kadar byle kolunu, gcn ver ona! O da seni desteklesin. Amma bu hastane iinde beni zorlamayn, gnlm ekmiyor! ekecek, peki diyeceksin... Gnlm ekmeyince nasl peki derim? Za290 ___ _.,>,,in amauyorum size.. Byle ekip durmak oimaz! Seni zorla gtreceim! dedi Boby. Yarn gelip gtreceim! Zabah oldu, bilki Boby geldi! Ona gre kendini hazr tut! Hastanede yatacaksn. Para pul hacet deil, onu da bil... Daha fazla konumadk bu uzun kuyruklu meselenin stnde. Baka eyler konutuk. Tly Oca'yla Boby akaatlar. Bana takldlar. Gltk. Sonra da kalkp gittiler. Ky iinden geerken de el ele tutumayn sakn! deye bardm arkalarndan: Tly Oca, Sen de zabaha kadar ky brakp gideyim deme sakn! dedi. Yarn Boby'yle hastaneye gideceksin, hazr ol...

135

Asiye'yte ok konutuk bu meseleyi. Galiba avrat ksmnm akl hep ksa. O da Tly Oca gibi tutturdu, git git git... Git! Her gn drt sefer geliyor. Kvl kvl kvranyorsun. ekip duracana git hastaneye, eyi ol. nadn ne nzm var? Amarikan yardmn kabul etmiyor! una bak, hk-met ediyor be! Sen hkmetten zengin misin? H-kiimetten akll mssn? Bir hastane mahanasna z avradnn hatrn krma Temelo! dedim kendime. Yoksam, bin dene cevabm vard bu sze, bu yksek hakarete! Ne de olsa Asiye senin avradndr, emektardr... Kendi kendime ok eirip bktm bu ii. Zabaha kadar doluya boa aktardm durdum. Zabah oldu, dt dt Boby geldi. Gene yan;nda Tly Oca. Hemi de Muhtar, bu sefer. Apar topar ettiler, tuttular kolumdan. En bata Muhtar: Ne inat domuzdur buuu! Bu yaa geldii ha!de Hac Kadir'e inat sakal bile brakmad daha! Kendi keyfine kalrsa hastaneye mi gider bu? Bunu by-l zorla gtreceksin... Baktm ekip gtrecekler. Ulan yiitlik tsnde kalsn gnlmle gideyim! cfedim. Bardm ^unlara.- Brakn beni! ekmeyin beni! Bir don 9m(ek deitireyim! Zaten hazrlanacaktm amma 291 Be dakika izin verin bana! dedim. te gze getim. Asiye seleyi sepeti deti Temiz don gmlek kard. Soyundum geyindim. Ukurumu kuam kavi kavi baladm. Elimi y-2m ykadm. Haydin bakalm hazrm! dedim. Asiye, iine kt eyler douyormu gibi alad kald. Boby'ye de uzun uzun yalvard: nce aiiaha, sonra sana amanat, eyi bak, eyi bak!.. dedi durdu. Bindik Boby'nin tomafiline, dt dt dt, Ankara! imden sanki bir daha geri dnmeyecekmiim gibi bir ses. rperiverdim. Yollarn kysndaki ekinlere baktm. Eyice boylandlar. Renkleri aa-ryor yava yava. Boby de arabay yel gibi sryor. Olan bizim shhiye neferimiz oldu anasn sataym! Zabah akam benimle urayor. Kendi belimden inme okumu olum olsa, bu kadar hz-mat, bu kadar gayrat eder miydi bilmem? Girip k.yor, btn kaplar ayor nm sra. Bir byk yapnn nne getirip eyledi arabay. ndirdi beni. Koltuuma girdi. Amarikan hastanesinin kapsn aldk. Bir cam var. Camn ar-dmda bir ak kafa. Ak kafann cam gzleri parlyor. Onunla laniun ettiler. Bu ak kafa, erkek deil, avrat. Kulaklarnda kulaklk. nnde tepsi gibi bir ey. Bir tel var. Onu soktu kard, bunu soktu kard, kendi kendine ianiun konutu. Sonra Boby'-y!e gene bir eyler konutu. Biz yrdk yokar. Hastane dedin mi byle olacak. Byle buz gibi, kz gibi olacak! Gzel gzel kokacak. Sinek vnlamayacak t olmayacak. Bizimkiler bilmez mi bunu, hi gelip grmezler mi? insanolu grdn ha deyince kapamyor ite! Bizim kydeki gsterilerin de kymat yok. Neden yok? Bundan dolay yok. Merdivaniar ktk biz. ki kii nmzden yryp getiler. Ak gmlekliydiler. Hi bakmyorlard. Bir odaya girdik. Gene laniun ettiler Boby'yle. Boby bana, otur dedi. Bir sandalyeye oturdum. O da baka sandalyeye oturdu. Bir kat 292 gidi masadaki avrattan. Kalemini karp yazd yazd. Benim tevelld sordu. Masadaki avrada : verdi yazdn. Avrat telefonu alp laniun etti. Biraz sonra bir kz geldi. nce kama benzer bir kzd. Masadaki avrat kad bu kza verdi. u kad ald, Timil? dedi. Timil Yeanik? Bunlar da benim adm neye byle yanl okuyorlar yavu? Temel Yank! dedi Boby. Temelo'u da syledi. Sar kz birka sefer adm talim etti kendi kendins. Sonra, Haydi Temelo, gel benimle! dedi. Aa, baktm bizim dili konuuyor. Biraz ferahlk geldi iime. Kalktm. Boby de kalkt. Boby, Bu kz hemire Dorothy! dedi. Sana hep bu kz bakacak. Salona ktk. Boby! dedim. Gzn seveyim ihmal etme, ara sra yokla beni!.. Yoklarm yoklarm, sk sk gelirim! dedi. Boby ayrld. Dorothy'y'en bir kat daha ktk biz. O benim kofumdan tutuyor, ben de elimi onun omzuna koydum. Yokar salondan yrdk. Bir odaya girdik. Yerler duvarlar yeil boya. Bir masa var. ki karyola var. kisi de bo. Duvarda bir ayna var Pencere var, dolap var. ki karyolann ikisi de beyaz rt, temiz araf. Dedim: Heralda bunun birinde ben yatacam, birinde bu kz!

136

Heralda bu kz akam zabah benimle kalacak! u safaya bak Temelo ahir mrn son ucunda! Alr da insanda kav akmak tkendii zaman alr kr talih! Ulan biraz erken alsan ya! Budur senin odanz! dedi kz. Tenk kzm, sar kzm! dedim. Camn dibindeki karyolay gsterdi: Bu yatak var, iinde sen yatacaksn! Tenk! dedim. Duvann dibino'ekini kendice ayrd heralda! imdi lzmdr senin soyunmak! Picamas-n giymek... Dolap at, bir ift pdk terlik, geysi kar-d|. Karyolann ayakucuna koydu. 293 1 Hemen mi soyunacam kzm? dedim. Oh, evet! Bunlar alp koyacam bunun iine! dedi, benim eskileri gsterdi. Kattan bir torba buldu. Yok fazla durmak siz! Lzmdr hemen sizin soyunmak! dedi. Pekey pekey.. dedim. nce apkam kardm. Sonra ceketimi. Papularm kardm. Bak-J tim kap baca ak. Kapat kzm u kapy! dedim. Yoktur bir zarar olmak kap ak! yidir kap ak!.. Baktm, eyidir diyor. Kapat kzm, hi eyi mi olur insan soyunurken kap ak? Baktm kprdamyor, Kzm, kapat allah seversen unu! dedim. Soyunacaz kzm! stemeye istemeye kapatt! kapy: Siz lzmdr abuk soyunmak, sonra ben amak kapy! dedi. Neyse, kap kapanmken soyunup bitireyim dedim. Altm stm kardm, don gmlek kaldm. Lzmdr onlar da karmak! dedi bu. Gmlei kardm, onun verdii gmlei giydim. Tumanm karmaya gelince durup yzne baktm. O da bana bakt. Siz ok yava yapyor soyunmak! dedi. Lzmdr biraz abuk! Amma bakyordu, gzn ayrmyordu stmden. Dorani! dedim. Dorani miydi senin adn? Gld, Dorani deil! dedi. Dorothy! Doroti, kzm! Madem tuman da kara-cam, be dakika ardna dn! imden ekledim: Sonra korkar ney edersin!.. Aa, aa! Siz ok bekliyor sadece bir soyunmak! Kzm! dedim. Bak, deden yerinde herifim, dn ardna! Hi bir anlamyor ben sizi! dedi. Sonra ardna dnd. Ben de hemen o ara kanverdim tumanm. Tumanm karverdim amma, yerine geyeceim onun elinde. Ne yapmal, nasl yapmal? 294 Kzm, dnme! dedim, kardm tumanla nm kapattm, Elindeki tuman ver bana, amma dnmeden ver! dedim. Cok sinirlendi. Verdi elindeki tuman bana. Baktm gzel gzel de bakyor bana. Bakmasana ulan! dedim. Haydi bakma, be dakka daha dnver ardna! Dnver de giyeyim unu! Dnd de zor zahmet geirdim tuman bacama. Tamam! Cok kr tamam Doroti! dedim. Ksa bir eydi bu giydiim. Leylek gibi kaldm odann ortalk yerinde. Sonra bana o picama-lar giydirdi. kardklarm da katlayp kat torbann iine bast. Ortal derleyip toplad. Siz ok temiz bir ihtiyar, ben ok sevdi sizi! dedi. imdi lzm sizin biraz yatmak... Yata at. Girdim ben iine. O da elindeki katla kt gitti. Kendi kendime kalnca, Haydi bakalm Te-melo! Trk'n eline geemedin, cavrn elinden kurtulabilirsen kurtul! dedim. Yz yokari, yattm yerde dua ettim: Gze! allahm, senden zenginlik, mal mlk istemem. Beni burdan sa salim kar, kyme gnder! dedim. Yalnz bama epey yattm, epey dua ettim orda. Artk burda iim sade yatmak, dua etmek! Epey vakit geti. Sar kz grnd. Bir tepsi yiyecek getirdi. Sapsar, buz gibi bir su, peynir ekmek. Dedim, buras ok nee! Amma bunlarn parasn da tm yazarlarsa stmze... O zaman cayr cayr yandk tabi. Sar suyu hemen itim. ok ho, ok nezzetli bir suydu. Dedim iimden ki, bizim baya dikilen aalar meyve verseydi beyle sular m olacakt acaba? Yani ok tatl bir sydu bu. tike krlardaki gzel kekiklerin, smbllerin kokusu kalyordu

137

azmda. Suyu itim, tekileri yidim. Yiyeceklerin bir kymn koyma-d.m anasn sataym. Sd de itim stne. Nasl olsa parasn kalem kalem yazacaklar yarn. Lokmasn brakmak doru deil. Dorothy geldi, tepsiyi boalm grnce ok sevindi. ok eyi senin yemek yemek! dedi. Ya295 gelip alacaklar kan! Alacaklar baka ey! Ben soracak sana sorular. Yazacak sizin soygemi... Tepsiyi alp gitti. Eh... dedim. Bulduk, yitirmezsek! Ellerine dtk ya, btn srlarmz derecekier.. O gn leye kadar kanm, sidiimi, yani bir de byk abdasm alp gittiler. Dorothy de bir kitap at, kitaptan uzun uzun ahret sorular sordu. ocukluunda hi hasta oldun mu? Anan bi'ban belsoukluu geirdi mi?...-Ben onlarn belsoukluu hastalklarn bilemem. Sen soracak-san, benden, benim kendimden sor. Elhamdlllh, bi" desteden ziyade avradman iim kaydm oldu, hibirinden sere gz kadar bir leke kalmad. Ne onlardan bana, ne benden onlara. Setim setim, ei attm. Hepsi de temiz pak, gm gibi avratlard. Bunu byle yaz kzm! dedim. Ka ocuum olduunu sordu. lleri bir ayr, dirileri bir ayr yazd. llerin neden ldn sordu. Onlar d& syledim. Hastalktan deil, ihmalden, irez-likten gitti bebeler! dedim. Kimi merdivandan dp ld, kiminin bana orak tarlasnda scak geti Bakaca sebep yok. Bizim soyumuzda kan hastal, firenk hastal, firengi hastal yoktur kzm. Asker hastal, sifil hastal da yoktur! dedim. Btn soyumun ifadesini verdim. O gn toktur gelmedi. Akamst de san kz ekip gitti. Yalnz bir kat getirip karyolamn ayak ucuna ast. Tek bama kaldm. Ben sanyordum ki bu kz burda yatacak. Amma gitti. Yalnzln ne kt olduunu bir sefer daha anladm. Yat baba yat, dn baba dn... dedim, Dorothy bile olsa, yannda bir can bulunmas eyiydi! Bir dahs Dorothy'nin kymatn bil Temelo! dedim. Akam yimeini bir baka cavr getirdi. O da kadn. O da gk gzl, sar sal. Bir direm bizim dilden bilmiyor. Laniun vanvun! Brakt yimek-ieri masaya, ekti gitti. Dedim, olayd imdi Boby burda. Hi olmazsa yarn bari geleydi. Tek bama canm ok sklyor.,. 296 Canm sklrken sklrken, Sik!..lr..ken, ba-smr ars tutuverdi! Attm kendimi yataa. Karvola demirini sktm. Alnmn ortasna ap:r apr ter doldu. nlemeyim diye diimi sktm. Gzm yumup bekledim. Yimek getiren avrat tabaklar toplamaya gelmi, habanm yok. Bakm ben kvanyorum, bir adam alp getirmi. Adamm gznde gzlk var. Srtnda o ak gmleklerden. Dorothy'nin ast kad okudu, gitti geldi, iaretle dndrd beni, kmn kaba yerine bir ine yapt. Yatp uzanmtm. Uzandim gibi kalmm. Uyumu, uyumuum. reziliiimi, basmdaki burgular unutmuum. Diarlarda akam olmu. Direk-leden alektrik klan geliyor. erisi bu yzden hafif aydnlk. Karnmn ii de guruldayp duruyor. Iknp skndm, bir de yellendim. Good, good!... diye Dorothy parlayverdi. erdeymi grmemiim!. Aslanm sar kz, ben ldm ldm dirildim, sen nerlerdesin? dedim. Bak, alnmn ortas terden gl oldu... ardlar beni telefon edip! dedi Dorothy. Kt gibi bir mendille terimi sildi. Sonra gitti, slak bez getirdi. Daha dikkatli sildi. Arkasndan bir daha gitti, o zabahki san sudan getirdi. erinin n da at. Masann nndeki sandalyeye oturdu. Bakp bakp glyordu bana1. Dileri apa gibi sivriydi, bykt. Hemi de beyazd. Glmesinden cok hazzediyordum. Allah senden iraz olsun sar kzm! dedim. Nolur beni bir daha brakp gitme! Bamn ars ok sktryor! Olur, gitmem! dedi. Bir daha gitmem! Nbeti doktor bilmemi anlamak senin derdini. Yapm bir ine rahat ettirmek iin seni... Tenk sar kzm! dedim. Orada yle oturdu ge vakte kadar. Dedim: kar kzm orabn, geysini, gir yatana yat, kapat kapy! Burda yoktur lzum kapatmak kap! Hay edetiniz batsn! dedim birden. Ulan h'C kap kapanmaz m? Kap ak m yatlr? Eyi ya. madem yat yatana! Oturma byle zabaha ka-dar..- Yataa baktm. 297 oa^ bdiidu. o^r uuyu uey uc uu-nmek. Benim doru sizi dnmek. Hemire

138

yatmaz hastann yatak! Pekey pekey kzm! Nasl istersen yle yap! evirdim bam duvardan yana. Uyumaa altm. Amma epey bir sre uyuyamadm. Baktm uyu-yamayacam, uyur gibi yapaym da, u kz kalkp gitsin yatana, dedim1. Ne yapaym, sinmedi iime. Uyur gibi yaptm. I sndrd hemen. Kalkt dar gitti, geri geldi, gene gitti. Belki biraz uyudum o ara, amma her uyanmda onu ya girip karken grdm, ya sandalyede otururken. Zabah oldu, sokan grlts balad. Salonda t yok. Gelip geenler ayaklarnn ucunda yoruyorlar. Ses yok. Tte tte bir st geldi arabayla. ay geldi. Dorothy dedi: Alacaksn sen bunlarn birinden! ay aldm. Sonra gayfalt ettim Dorothy'ylen konuarak. Kza canm acd. Esniyordu. Gzleri krmzyd. Az sonra hastanenin iinde konumalar balad. Sar sa, gk gz, uzunca uzunca kzlarn biri geliyor, biri gidiyor salonda. Ty gibi savruluyorlar, iki tane toktur geldi birden. Biri sandalyeyi ekip oturdu. Hello, good morning! dedi. Ben de, Morning, morning! dedim. Good! dedi, gld. Elinde tevter kalem. teki balad beni sorguya ekmeye. Dorothy kz da eviri yapyor akl sra. lle sebep... sebebi soruyorlar. Sebebin gz kr olsun! Dosluk Bacasnda Danacyla olan dmz anlattm. Deral dizimi de gsterdim. Bizim hastaneye gidiimizi, filim ney aldrmz, yuttuum illar, Krn Osman'n furduu ineleri, Boby'nin, hemi de Tly Oca'nn srar etmesiyle buraya geldiimi bir bir anlattm. Oturan toktur habire yazyor, teki de benim bileimi, gsm, gz kapaklarm elden geiriyor. Bu iin ka gn nce olduunu da sordular. Filimleri, reeteleri sordular. Boby bulabilir mi? dediler. Dizime baktlar. Ayaa kaldrp diz ktrdler. Elhasl epey mkeme ettiler beni. En ok neye atm? Yeter yeter, ksa kes! deyip lf boazma tkmadlar. 298 Sevgili sevgili, saygl saygl dinlediler beni. Val-' la akolsun u drzlere! dedim iimden. Sorgu bitince kalkp gittiler. Dorothy dedi, imdi E.G. test var! Ne demek kzm o? dedim. Greceksin, elektrikli makine, E.G;. test diyoruz! dedi. Az durduk, kalktk bununla biz. Salondan sessiz sessiz yrdk. ki kat aaya endik. Dorothy'nin elinde bir kat. Kede bir odaya girdik. Onun da iinden geip baka bir odaya vardk. Kocaman makineler. Krmz klar dme gibi, yanp snyor. Deminki tokturlar burda. Sar kz kaplar kapatt. Beni bir yataa yatrdlar. Yatan ayaklar tekerlekli. Kalktn m gidiyor, ektin mi geliyor. ite kaka, makinelerden birinin altna soktular beni. Tavanda bir frldak, fr fr fr dnyor. Odann iinde tatl bir lzger. Makinenin bir yerinden teller, tenekeler kardlar. Tenekeleri bama beynime taktlar. Bileime, gsmn stne taktlar. Sonra da bana tembih ettiler ki, hi konuma. Makineyi altrdlar. Ben deyim iki saat, siz deyin be saat. Acktm! Karnm gurlamaya balad. Sandm ki ikindi geti, akam oldu! Kalk, tamam! dedikleri zaman, derin, ok derin bir nefes aldm. Makine, kada bir sr iaret yazm. Alp baktlar, okudular. Biz ktk sar kzlan. Dorothy ayakyolunun yerini dnden bellet-tiydi. Gidip kendi elimle arpa arpa yzm ykacf.m bir. Burnumu boazm pakladm. Dnp geldim ki, masann stne yimekleri dizmiler. Bekliyor. Boby de Dorothy'yle konuuyor ayakst Eoby'yi grnce derecesiz memnun oldum. Nerdey-se kucaklayp peceim. Reeteleri filimleri de Dorothy'ye vermi. Kyden bir sr de selm getirmi. Tly Oca'nn filn selm varm hep... Gel karnmz doyuralm! dedim. O da gld, sar kz ...... da gld. 299 Ne glersiniz ulan? dedim. Yi sen yimeini! dedi Boby. Yimek ok ulan, buyur barabar yiyelim! Bu kz da koca zabahtr ayakta! Alktan inceldi! Gene gldler. Dorothy, ok tatl ihtiyardr bu! dedi. Baktm matraa alyorlar beni. Oturdum, karnm doyurdum. Hi hasta gibi deildim. Yimein banda at gibi itahlydm.

139

Basmdaki arnn itahma bir dokancas yoktu. Bir yandan da iimden dua ediyordum, Boby hurdayken basmdaki burgu dnmeye balamasn, aman balamasn!.. Dorothy kalkt gitti. Biz Boby'yle kaldk. Konumay srdrdk. Boby'nin geliine ok sevindim. im ferahlad gitti. O hurdayken bamn ars tutmadna da sevindim. Haplar, ineler, uruplar balad. Dizimin yarasn da yuyup pakladlar. Sonra pudra tozlan, melhemler. Hepsinin stne de bir sarg. Sargy sarmak bir mesele oldu. Uzun, upuzun bir sargyd! Tekerlenip gidiyordu elden dnce. Beni oturttu Dorothy. Kendisi de oturdu nme. Yarann stne bol bol pamuk koydu. Ondan sonra balad sargy alttan stten dolatrmaya. Dolatrrken drd. Teker gene yuvarland. Tuttu getirdi, gene dolatrd. Bu nu yaparken durmadan konuuyordu. Ben gzel sard bak bu sarg! Ben sarar her zaman ok gzel! Saramaz kimse gzel benim kadar bu sarg! Yoktur bu hastane benim gibi bir tane! Ankara! Trkiye!.. Yoktur!.. Bu nmeleri, sarg bitince anca bitecek haralda, dedim. Dizimin yaral yerine de bir rt-lk geldi. Srd melhem ok serindi. Tatl karncalanmalar oluyordu. Dorothy de dalm, kendinden eyice gemiti. nmesinin arasnda trk de sylyordu: Nm nm, hm hm... Birden sarg bitti. Dizim bacam, yamal boru gibi oldu. Look Temel Bey! Bak ne gzel sardm! diye ocuk gibi bard. Sargnn ucunu stne getirip yaptrd. Eilip baktm bunun sard sarg300 ____av au uuu sarmasnn? Alttan geir, stten geir, bir iki dolandr, tamam! Niin nyordu? Dikkatlice baknca sargnn ucunda bir ire-sim grdm. Resim en ste gelmi. Aa! Aa! ki tane kol var iresimde! Bileklerde bayraklar var! Bayraklar el skyor! Biliyordum ben bu iresmi! Saann kapsnda vard! Gelip giden tomafillerde vard! Bebelere iirdikleri st tozunda vard! Biliyordum bu iresmi! Nedir, nasl eydir bu sarg Dorothy? dedim. Dorothy, Dorothy!.. deye bardm. Nerden kt bu? Gene mi geldi bu? Her yerde, her eyde mi bu? ok bardm. Dorothy korktu. Bana bir ey oldu, yeni bir ey oldu sand. Kendim de korktum. Kendi kendime bir ey oldu sandm. Kendim de bana bir ey oldu sandm. Kendime, kendi kafama sormadan, Dorothy!.. deye bardm. Toparlanp kalkt ayakuoumdan. Gidip kapnn nne dikildi. Titriyordu. Oh oh ohhh, siz, siz sakin olun ltfen, sakin olun pilis, pilis... Gsmn krk gibi inip kalkmas yavalad. Geer gibi oldu. Dorothy! dedim. Nerden buldun bu cenabet sargy? Olsun sakin Temelo! Yok bunda hibir ey pilis! Sardm ok gzel! ok iyi gelecek bu size! Yok bunda kt... Titriyordu. Bu cenabet sargy nerden buldun? dedim. Elini alnma koydu .kattan gibi mendille terimi sildi: Ben anlamyor ne mndr cenabet! Ben bilmiyor bu sz! Baktm anlamyor. Baktm benim anladm anlamyor. Baktm sargnn ucundaki iresim duruyor. Baktm Dorothy korkuyor. Baktm korkudan ; titriyor. rt! dedim. Yorgan rt stme! Dizimin stne!.. Dizimin stne.. Dorothy!., iiiii! dedim. Yorgan rtt dizimin stne. Dizimin st301 L HALK rimi... Gzlerimi... nleye inleye saatte savuturdum ary! Zabah olunoa gzlerim ayordu uykusuzluktan. Dorothy ge vakit kp geldi. Ben rendi cenabet sz ne demek! dedi. Siz yapyorsunuz hakszlk ok byk! Hakszlk ok byk Mr. Te-melo! Dinledim. Dinleyecek halim yoktu hi. Dnden beri, dn le sonundan beri, bu hastanede her eye, herkese zddolmaa baladm. Toktorlar gelip gittiler. Sorgular, illar... Yimek-ler... Ondan keri bekle bekle bekle yatakta! Can sknts. Ben bu baarsn ne yapaoam? Nasl bundan kurtulacam? Dizimin yaras da kapanaym demiyor bir trl! Ne biim yara, ne biim ban? Etimin

140

derinlerine kk sald! Sanki karnmn t iine kadar uzad bann kk! Burda zabah olmuyor. Zabah olsa akam olmuyor. Dorothy bir makine bulup geldi, yzm tra ediyor. Vzrtl bir makine. Duvara sokuyor, yzmde gezdiriyor. Gdklanyorum. Dizimdeki sarg geriyor dizimi. Tahtabacak adamlar gibi oluyorum. Yrmem zorlayor. Hey! Heeeeeyy!.. deye deli gibi lk atmak, camlan, pencereleri krmak istiyorum hastanede. ierdeki karyolaya bir adam yatrdlar! Uzun, srk bir adam! Patates burunlu. Gerdan sarkyor. Boynundaki kelebei karp soyundu. Bir de pipo doldurup iiyor. Zabah akam iiyor. Dorothy'yle lanlun, vanvun ediyor, koturup duruyor kz. Ga- j zete dergi, uzanp okuma yapyor. Sonra da pipo j doldurup iiyor. Uyurken horluyor. Uyanrken yelleniyor. Benim yanmda, Dorothy'nin yannda, istedii gibi yelleniyor. Yellenmek bunlarn edetinde ayp deilmi. Neci bu? dedim Dorothy'ye. Hasta! 302 Evet! dedi. Ne i yapar bu? Verir birok cezalar askerlere. Bazen affeder. eydir... Nedir? dedim. Bu adam giyer siyah ey... bir ey... Abukat m? dedim. Baka bir ey... o gibi yani! Gitti, kitap bulup getirdi. Ap okudu. Bu adamn ne olduu yazlym kitapta: Hkim! Bir hkimi yatrmlar yanma! Korktum. Boby gelince biraz ferahladm. Biraz lk lzger esti iime. Askerlerin hkimi imi. Ad da bir ey, bir ey.. Walker! Trl eit adlar var, bizimkilere benzemiyor. Yonan adlarna da benzemiyor... Sinirleri bir ey olmu bunun. Ceryana tutuyorlarm. ilim bilim fen ile adam edeceklermi. Hi durmadan pipo doldurup iiyor bu adam Boby! Kusacam geliyor! Beni burdan karmann yoluna bak yeenim! dedim. Kzd Boby. Olmaz Temelo! Hemen kmak ok yan! Yat, iin tamam olsun! dedi. Patlyorum! dedim. Patlama yat! dedi. Boulacam ulan; bu adam pipo iiyor! Dorothy atld: Temelo olmuyor hibir eyden memnun! Etmiyor hibir tekr bir eye... Tekr tekr, ok tenk sar kzm! dedim. Amma bouluyorum, ne yapaym? Gld: Ben bulacak bir are bu ie! dedi. Boby'ye gz etti. Sabret biraz! dedi Boby. Deitirecek odan! Tek yatakl bir yere alacak seni! Bouluyorum, sklyorum! dedim. karp ataym u sargy dizimden, gideyim kye, diyordum. Krlara doru karken Habaru'-un kars ekmek ediyor olsun. Urayp bir dreme yaptraym. Yiye yiye gideyim. Stlerin altndan, cayrlardan geeyim. Ekin aralarndan dolap Ka-rabelen'e kaym. Bakaym drt yne. Ekinler sa303 gevrek kokar tarlalar. Otlarn arasnda ekirgeler srar. Keklikler palazlanmtr. Tosbaalar ta-krdar. Gne insann srtn kzdrr. Ataym kendimi bir kayann dibine. Kayada sar, turuncu, nemi de yeil knalar. Yataym yzm yokar. Bulutlar yksek, ok ykseklerde ak pamuklar gibi Gkyznn kapa mavi mavi alm. Dorulup oturaym. ubuk ovas, Avdan yolundan teye tit-reye titreye uzanr. Kzlz'n evleri kesme ekerler gibi st ste. Damlarnda yuvak talar. Damlarn ardnda grbelikler. Tavuklar cckleri oralarda einirler. Amma yumurtalar dolu kar. Bebeleri ne ne toz oynarlar. Orta yerde camisi. Camal Ocasz okulu. Ertan'n irkin barakas. Ama-rikan gazino gayfesi, girip kansz. Amarikan ahr, kmesi; tatsz. Yeil aalaryla Dosluk Bas, meyvasz. Krt Selim gene kapy tutmu mudur?] Danac Arif gene tfek elde dolar m geceleri?! Gene tel rgler dikenli, gene dikenleri sk mdr? Gene geceleri havlayan kpekler, uzaklarda uluyan kpekler midir? Tulu Paa gelip gider mi ikide bir? Kz Seher gene yle bir iim su mudur etiyle kabuuyla? Gene Muhtar zzet'in boynu bkk mdr? Gene komularn ounluu kaygusuz,

141

madende alanlar hallerinden memnun mudur? Avradm Asiye gene marakta mdr hep? Aaah, kim bilir sar tyl Boby' nin yollarn nasl gzl-yordur gelip iki habar versin deyi! Nasl akamstleri emeden su dolduranlar soruyor, avradm sklyor, zlyor! Irt ola Hkim Bey! Dncemin ortasnda boulacam sra hkim Walker yellendi. Kendisine lf attm anlad, lanlun etti bana. Kimbilir ne dedi, ne syledi? Svd m anama avradma? Aznda piposu, bann st bir mavi duman. Ben de ona svdm. O ser de ben durur muyum? Karsndan kitabndan, hepsini bir tespie dizerekten, dizip hzl hzl sallayarak-tan svdm. Gld! Glersin! dedim. Houna 304 ylu " ?"" yuen bizde sinir, vke deye bir sey yok ki! Sizde ar namus tertemis! Sizin avradnza sverler, glersiniz! Siz kaln gn'l, geni karnl insanlarsnz. Siz domuz eti yiyorsunuz. Siz hazml oluyorsunuz. Size pravo! Size maallah! Katla katla gld. Frlayp kalkt yatandan. Yanma geldi. Yzm bam okad. Tenk tenk! dedim, elini ittim yzmden. Git, uzak tut u zkkm piponu, kokuyor! dedim. Boulacam! dedim. Ban havaya kaldrp katla katla gld. Glersin tabi! dedim. Senin banda burgu, dizinde sarg yok ki! dedim. Dorothy girdi geldi. ok yazktr Temelo! dedi. Vard bir tane, yatrmlar iine bir kadn, douruyor bir ocuk imdi! Dorothy, bak kzm! Syle bu adama. Hkim midir nedir, piposunu iip iip yzme yzme savurmasn! Bir daha da gelip benim yzm gzm ellemesin! Anlamadm, ben hi anlamadm! iine gelmeyen lf anlamyorsun Dorothy! dedim. Biraz Temelo yava yava syle, istiyorum anlamak! Bak - Dorothy! dedim. Pilis! Bu - Hkime -syle! Elimle iaret edip gsterdim. Piposunu -iip iip - suratma f-le-me-sin! Ne demek flemesin? Ne demek iip iip? Suratma? Anayn dini demek!.. Yzme yzme... dedim. flemesin! Duman Var ya, duman! Duman yani! imdi anladn m? ok affet beni, ben anlamadm! Evi yleyse! dedim. Elimi -yzm - kulam - ellemesin, anladn m? Anlamadm! Kim? Ben mi? Sen! Yok deve! Ben! Ben! Ben yapmad bir yanl sana, Temelo! Ne yapacak sen deve?... Eyi kz, haydi kz, haydi! Sen insan atla305 Ii ilisin: v>c uu^.u.....___ dndm arkama. Yorgan, araf bama ektim. Yattm. Ben byle yatnca Hkim glmee balad. Dorothy lanlun etti ona. Bilmiyorum ne dedi? Sonra daha ok gld. Aa aa ha ha ha! deye gld. Dorothy'nin kalktn, Pilis pilisi deye yalvardn, sonra kalkp salonda tap tup yrdn, odann bir sre sessiz kaldn, bir sre sonra Hkim Walker'in alt kere yellendiini, sonra gazeteleri hrdatmaa baladn, piposunu yanndaki kl tabana tak tak furduunu duydum. Ardndan bamn arlar balad. Burgu! O namussuz burgu derine, daha derine dnyordu. Cok dnyordu. Dnyam kararp kalmt. Hi k yoktu'. In imi timi yoktu... 306 AMERKAN SARGISI Cezaevine dsem bu kadar sklr mydm? Orda gnler bu kadar burnumdan gelir miydi? Adamakll zorald vakit geirmek! Ay gn de ardm. Bu ikenceyi ka gndr ektiimi, ka gndr bu ineli beikte yattm bilmiyorum. Kafamn ine bir kertenkele girdi, trmalyor. Burgudan beter trmalyor. Dizimdeki yara eyice azd.

142

Arlar sk sk tutuyor. Uzun sre kvrandr-yor beni. Gn ar o uyutma inelerinden furuyor-lar. Zzlyor kemiklerim. Hkim Walker'in piposuna altm heralda. Gene iip iip savuruyor. Dorothy de benim barmalarma alt. Eskisi kadar zlmyor halime. Bir gn alattm onu. gn kst benimle. Ne o bana lf konutu, ne ben ona. Geldi gitti, birbirimize somurttuk. Yimekleri o benim nme srd, ben onun. O sargy, o cenabet sargy sararken bile konumadk. Kendi kendine trk syledi. Sargy elinden kard, eilip ald, gene sard, sonra ucunu yaptrd, tokalaan o bayraklar, Dosluk Ba-sndaki iareti en ste getirdi... konumadk! O iresmi hep ste getirdi. O iresmi ste getirdike kzdm, fkelendim, fkelenince bardm, cok bardm, yeter yeter yeter, soyka Dorothy yeter istemiyorum, yeter gideyim, brak gideyim, gitmek istiyorum, ver gmleimi, ver tumanm, gitmek istiyorum, gidip Alanayr'na bakmak istiyorum, stlerin altna yatmak istiyorum, ekinler erdi mi, ekinler biiliyor mu bakmak istiyorum. 307 UU...u ^^v...___ KaraDeen aew mayann UU...u , istiyorum, yeter yeter yeter!... dedim, bardm. Terledim, Dorothy terimi sildi. Terimi silerken elini alnmda, kulaklarmda gezdirdi. Alnmda, titreyen ellerini duydum. Kapda ayak sesleri duydum. Sokakta grltler duydum. Boby girip geldi Boby'yie birlikte zzet geldi! zzet'-in geldiini grdm. Camal Oca'nn geldiini grdm. Bamn ars tutarsa... Tutmasn allahm tutmasn anacm! deye ok yalvardm, hep yalvardm, O burgu balamasn dnmee, dnerse yanarm, kvranrm, demirleri tutar trnaklarm, ire-zil sefil olurum, irezilliimi, sefilliimi Camal Oca grmesin! dedim, yalvardm. Onlar otururken, onlar soru sorarken, onlar konuurken, onlar bana zlrken, zzet ky konuurken, Cama! Oca Karali'yi konuurken, Camal Oca Meryem'in selmn sylerken, mdr mfettii anlatrken, Ertan'n madenleri sorarken, ekinle- j ri dikinleri ahr kmesi sorarken, iimden iimden j hep yalvardm. Bama, basmdaki kertenkeleye, i burguya yalvardm. Aman bam, dedim, aman burgu dedim, burgu gibi senin anann dinini sinkaf edeyim dedim, itolu iiiiiiiit, itolu it burgu dedim, Hit dediim, iiiiiiiit! Burgu dnmee balad. Dorothy'nin eli, kat gibi mendili alnmda gezindi. Hem ardan, hem utantan, zzetgil kalkp gidene kadar gzm aamadm. Gzm atmda akam oluyordu. Sokan lmbalar yanyordu. Azmn ii yanyordu. Walker' m cenabet piposu yanyordu. Azmn ii kurumutu. Kslmz filn unutup, Dorothy! dedim, Bana biraz bu! Yani azm ok kurudu. Su! Su! Evet su, suuuuuuuu, anlamadn m hl? dedim. Dilini bilmezsiniz, yolunu bilmezsiniz, ne iiniz var elin melmeketinde kurbaa gzl cavrlar!? dedim. Bir su'yu bile anlamyorsunuz, bu nasl i? dedim. Gbel anlattm da su getirdi. tim. So-ukmu, eyi, dedim. Bu gibiymi, ok eyi, dedim. tikten sonra dilerim zzlad. Beynimdeki burgunun yanlar zzlad. Gene burgu bok edeeek deye 308 KorKtum, KorKaiKen korkarken Hkim Walker cart yellendi. atla atlayas! dedim. Yavan yanak gld ben atla deyine. Suyu iip barda geri verdim. Dorothy masaya oturdu. Sen iyi olup burdan kacak! Evet, iallah sar kz! dedim. O zaman gidecek kyne. Olmu ok salam bir adam! Gene gldm: Evet, iallah san kz! O zaman gelecek ben senin kyne, olacak misafir senin evinin iinde. Evet san kz, olacak misafir... Olacak hasta, ok hafif, evinin iinde! Ne hastas? Neye hasta olacak benim evimin iinde? Olacak hasta, diyecek sana, sen tut nbet bir gn benim bamda gece, yirmi gn, otuz gn deil...

143

Ne zaman yapacak bunu sen? dedim. Sen iyi olup kacak burdan, ben yapacak! Ne sebap kz, ne sebap yapacak? Ben grecek, sende var mdr bende vardan tahaml!... imdi anladm sar kz! dedim. Ben grecek o zaman seni! Sen beni kymde gr sar kz! dedim. Ben senin gibi sardm sarglarla nmem! Ben senin gibi ettii iki paralk eyilii baa kakmam, ben senin gibi zabaha kadar lbet de tutmam, anladn m sar kz? dedim. Ya ya, sen tutmaz nbet... dedi. Amma bu Dorothy oldu her gece nbet!.. Olmasaydn, ben geldim de, ille benim bamda lbet ol mu dedim sana? Kendin oldun. Ben ille, beni hastanenize aln da demedim. Kendiniz aldnz. Boby beni srye srye getirdi. Onun hatrna geldim. Ben gelip sizin kylerinize Dosluk Bacalar, faynapl aalar m diktim, iine bekiler koyup gndz gelenleri kovdurup gece gelenleri dvdrp dnyaya yeni icatlar m kardm? 309 w dom uuaya, uu aaa ycc oii.im )utu.ui.u^ uu^tm... Ben anlamyor anlamyor! Konu ok yava P/7/s... istediim gibi konuurum, anlamyorsam anlama! Ben eskiden demir elik gibi, atom gibi bir heriftim! Ne bamda burgu vard, ne dizimde sarg! Sizin yznzden burgulu, sargl oldum. Hastanenize dtm. Akama kadar Walker Beyin piposunu, zabaha kadar yellenmesini kokluyorum. Amma bak, bir eyi olup kaym... P/7/s, ok yava konu, nk istiyorum anlamak! yi olup kaym, geleyim senin Amarika melmeketine, bir kyn bozup dataym, payitahtna bir hastane aaym, banda burgu, dizinde sarg ile sen o hastaneye yat benim! Kyme gelip de ne anlayacaksn? Yani bir ey anlamazsn demek istiyorum! Ama anlamak istiyorum, p/7/s, yava... Yava mava bu! sylieyeceimi syledim, tamam! Hkim Walker'a dnd, bir eyler konutular. Srta srta gldler. Sonra Walker Bey ban sallad aa yokar. Piposundan daha ok duman kard. Cok kt bir koku, ok zddma gidiyor. Dorothy neye kzmyor, yasak etmiyor, ayorum! Sen... dedim, ok mu seviyor bu piponun duman? Mr. Walker'm pipo soruyor sen bana? Evet, onu soruyor ben sana! dedim. Seviyor ben onu? soruyorsun? Evet, seviyor sevmiyor? onu soruyor ben! Sevmiyor ben onu, sigaray, kibriti. Neye iirtiyorsun fosur fosur? Mr. Walker hastadr. Yanltr sinirler onun. Piposunu ier, olur biraz rahat!.. Pek gzel maallah! dedim. Tenk! dedi, hey yarabbim! 310 boraum: Fekey sar kz, biz neye eyi olmuyoruz gnlerdir yata yata? , Ben anlamad sen ne sordu bana? ^ Gn-ler-dir yata yata! biz! yani ben! neyeniin! eyi! ol-mu-yo-ruz? Yata yata sen iyi olmuyor? Neden eyi olmuyorum? Bam, dizim? Oooo! Oooo! Sen ok zor bir hasta eyi olmak iin! ki tane doktorlar ok alyor senin iyi olmak iin! Maallah maallah! Daha ne kadar alacaklar benim iyi olmak iin? ok zordur sylemek. nk senin imdi durum benzemiyor biraz sonra durum. Evet ben bazardan aldm bu durumu seip seip! dedim. Oooo! Sen gittin bazar? Lf bir ters anlyor ki! Evet evet, gittim bazar, aldm burgu, imdi bamda! dedim. Evet evet, gittim bazar, aldm burgu, imdi bamda! dedim ektim yorgan, gmldm yatan iine. kardm bam, Ben istiyor uyumak, pills konuma, sus artk! dedim, soktum bam ieri.

144

Gnler, gndzler, geeeler, hemi de gecelerin tad boazna dizilip dizilip kalyordu. Boazma dizilenleri yutamyordum. Yutmak iin su iiyordum. Bamn burgusu dnmesin diye sabrediyordum. Dizime sarlan sargdan nefret ediyordum. O sargy sardka Dorothy'ye zddoluyordum. Ettii eyilikler, tuttuu lbetler gzmden silinip gidiyordu. Sordum buna: Niin saryor sen benim dizime byle sarg? En gzel bu sargdr, pahal! - Al ite! Neye gzel, neye bahal g? Adam gibi bir sarg sarsan olmuyor mu? Bu sarg geldi senin iin... ey... ey, yani nasl denir? Mr. Wayt gnderdi bu sarg iinde bir . kutu bu hastane! 311 dedim. Mr. Wayt yollad bu sarg iinde bir kutu! Senin iin! Yani bu sargy Mister Vayt m yollad benim iin? Yes! dedi. Sen anlad imdi! Evet ben anlad Dorothy Hanm, demek o yollad, demek o? O! dedi Dorothy. Doktorlar geliverdiler. Bir ienin iine iettiler Dorothy'nin nn-; de. Sonra, Pekey! dedim. Pekey! deye bar-.; dim. Ka gn oldu, her dediinizi yapyoruz, neye! eyi olmuyorum? j Tokturlar eviri yoluyla dediler ki, Anlal-] mas ok zor. Durumun ok kark. Urayoruz.] Seni kurtaracaz, merak etme! f Buna da pekey dedim. Olur dedim. Ellerini gsme koyup, Good good! dediler, piyazladlar. Sonra alp beni aaya indirdiler. Gine. E.G. test'in altna soktular. Lmbalar krmz yanp snyordu. Telini tenekesini bama geirdiler. Bir uultu balad. Beynimin iine karncalar doldu. Burgudan daha beter bir ac, bir sanc!., ta olmal ki insan, dayanabilsin. Amma insan her tatan daha salam ki dayanyor. Ben de dayandm. kardlar yokar. Dorothy, melhemini, gene o sarg tekerini alp geldi. Oturdu ayak ucuma. nemli sargy skp ikard. irinli pamuklar skt, bir kutunun iine att. Kprte kprte ykad dizimin yarasn. Krmz biber gibi bir melhem srd. Kna gibi bir toz ekti stne. Pamuk koydu. Balad sarmaya. Balad sar salar, kurbaa gzleriyle sargy dizime dolamaya. Balad hm kim, mim mim trk sylemeye Balad elleri kertenkele gibi, sar bir soyulcan gibi, balad barmaklar teze bebe pisliine batp km gibi, balad iy yumurta sars gibi, balad Walker Bey piposunu frr, ikide bir yellenir, balad o sarg tekeri dnmeye, ba312 laa Dutun cinlerim ayaklanmaya, balad elim ayam titremeye, balad sarg tekeri klmeye, balad tavan yere, yer tavana, gkler grlemeye, balad sar telli yamurlar yamaya, pis kokulu lz-gerler esmeye, balad yreimin ak yalar erimeye, balad bam, bamn kemikleri zzlamaya, balad o anasn, dinini, ah! ah dardan ufan.. ah.. ah., o itolu it burgu., ah! dn-me-ye!.. Dorothy'nin hm hm, mim mim trks... Balad sargnn ucunu okamaya. Okaya okaya yaptrmaya. Balad o iresmi, o bacadaki iresmi, kapdaki iresmi, Danac'nm tekmesini...Ah Krt Selim neredeydi o gece? O gece Krt Selim paralar cebine katp Bentderesi'nde orosbulara, barlara, keklere, o gece karanlk basarkan, sokaklardan el ayak ekilirken, o gece uzakta bir kpek ulurken, bir kpek durup durup yaknlarda havlarken, bu sar Dorothy balad sar bir sr gibi benim dizimi yalamaya. Kaldrp kafasn dman dman gld bana, gld Dorothy! Glnce ben de ellerimi uzattm, geirdim sar kafasndaki saclara parmaklarm emme ok dikkatli geirdim, eyi-ce dikkat ettim, gzelce geirdim, geirdikten sonra, sen dedim, bu benim bama burgular neye sokuyorsun? dedim, neye bu bayraklar, bayrakl bilekler, bir tane ay var dedim, bir sr yldz dedim, byle dedim... Pils pilis pis dedi. Bard kuyulara. Walker Bey havann yzndeydi. Yapp duruyordu. stme decek diye korkuyordum. Elinde gazetesi yoktu. Aznda piposu yok,tu. Kapnn

145

dibinde Boby duruyordu. Boby'nin halini beenmiyordum. Boby'ye bir ey olmutu. Boby Tly Ocaya bir ey yapmt. Walker Bey stme dt. Gsmn stne dt. Alaburus kafas kafama arpt. Kafamn iindeki burgu krld. Boby kotu geldi, kafam tuttu. Kafam be on blk oldu. Kafamn dumanlar kmaya balad . Dorothy'y baylttlar. Sonra aylsn deye Walker Beyin yatana yatrdlar. Benim azm dilim kurudu. Ben aklmdan be yz kere su geirdim, su deyemedim. Dilim yoktu. 313 iime yemu. Da yaoya ann, uuyu krlmt. Artk dnmyordu. Artk bam beynim zzlamyordu. Bamn iinde burgu iki para olmutu!.. Bam saa yktm. Bam yktm. Pencereden bir bulut geiyordu. Turnalar geliyordu. Turnalar er er geliyordu. Turnalarn gzel leri geliyordu. Turnalar gelmiyor, geiyordu. Dilim boazma, boazmn bir yerine yapmt, kopmu-yordu. Alt dudam, st dudam akt, kapatam-yordum. Su! diyemiyordum. Boby! diyemiyor-dum. Boby yan bamda oturuyordu. Walker, Do-rothy'nin salarn oynuyordu. Gk gzleri bulankt. Sar yzne sular iniyordu. Alnmda ter sular birikmiti. Elimi kaldramyordum. Elime bir kurun sarmlard. Sklyordum. Krmz klar yanp snen makine bam yiyordu. Boazm skyordu. Bouluyordum. Bam salladm. Bam bir daha salladm. Boooo... dedim. Dudam biraz kmldad. Kocaman bir kayay, kaya kadar bir demiri ok aalardan tutup kaldrdm, Booooo... dedim. Dorothy alyordu. Dorothy'nin gzlerinden sular iniyordu. Boooo... dedim. Boby mendilini kard. Alnmda-ki sular sildi. Boby'nin elleri yzmde gezindi. Booooob! dedim. Azm iyioe kurudu. Boby! dedim. tolu it Boby! dedim. Dorothy kalkt, lanlun etti. Walker kalkt lan-lun etti. Boby de lanlun etti. birden lanlun ettiler. Dorothy pilis dedi. Walker pllis dedi. Boby de pilis dedi. Boby sar kzn ellerini tuttu San kzn elleri Boby'nin ellerine bulat. Sar kz alad. Sar kz alarken bana bakt. Ben Su! demek istedim, diyemedim. Kollarm kalkmad. Bam kaldrdm, bam kalkt. Gvdem kalkmad. Bam yasta dt. Burgunun krk yeri bamn iini att, inledim. Booo!.. dedim. Boby! Boby kalkt, Boaoak miydin kz, ne yaptn? dedi. Bam kaldrp salladm. Sallarken gkyz314 nu goraum. urnalarn leri geiyordu .er er geiyordu gozelleri. Gzel turnalar! Tulu Paa'nn gzel kz geiyordu kafamdan. Seherde uyuyan gzeldi. Nanoy diye biri vard, o geiyordu Bir Bo-ger Bey vard, o geiyordu Melih Dalyan geiyordu. Ni diye bir avrat geiyordu. Pembe tenleriyle al krmz yanaklaryla bir alay avrat geiyordu ' Bizim stlerin altnda sular inoe ince akar Sular upuslu akar. Bizim stlerin altnda ince ayrlar biter. nce ayrlar biilir. Aktepe'yi devirdiklerinde, tepenin yerinde sular kaynad Sular arklara aldlar. Duru sular oldu. Akyorlar hl duru duru. Bizim sularmz gm gibi parlar gn vurunca. Kymzde pnarlar vardr bizim susayana. Pnarlar kurumadlar ok kr! Pnarlarn bizim koyun kurutamadlar kr! Kurutamazlar ok Boby! dedim, sol elimi kmldattm. Boby, kmldayan elimi tutup kaldrd. Elimi avucunun iinde skt. Oh!.. dedim iimden. Sk Boby! dedim. Sk, o Tly kz sana hell olsun! Al onu, al gtr evine, plk al, zurna al, istersen davul al. Bizim ky gene ocasz kalsn. retmensiz kalsn. Bizim kadersiz bebeler dura dura kararsnlar. Baklar kararsn benimki gibi, benim komularn-ki gibi. Al gtr Tly Oca'y Boby!.. dedim. Boby elini anlma koydu. Boby, su! dedim. Dilim kmldad. Dilim kurtuldu. Gzlerimden sel gibi bir ya geldi Ben alamaya baladm. Ben koca adam, ben Seferberlik askeri, bunca yan, yokluun, ilenin, lz-gerin, atasn adam, baladm alamaya! Benim gzyalarmn iinde kan irin! Gzyalarn yasta yorgana dklyordu. Gzyalarmn iinde krmz biber vard, tuz vard, gzlerim yanyordu, Boby su! dedim. Suuuu.L Cavr msnz ulan? Cok mu cavrsnz?

146

Dorothy kotu salonda upuzun! Pat pat, pat kotu Geldi, sar! Ah, ok kt sar! O sar sudan vard tepsideki bardan iinde. Gzel kokulu sudan! Arkamdan tutup kaldrd beni birez Boby. Eli315 m srma uayau. oay c...... ulunan .^..^...., U,MII kalkmad. Biraz kalkt, dt aa. Dorothy gelip oturdu nme. Barda tuttu azma. tim sar, ok tatl, ah salar sar kzn, derisi ok yal, krem srlm, Dorothy'nin sarsn hi sevmeden itim o sar suyu. Lzm sana rahat olmak! dedi. Ben rt olamam bu burgu bamda, sarg dizimde! dedim. Sen diyorsun burgu, sen diyorsun sarg! Evet diyorum! dedim. Ama yoktur burgu hibir tane bann iinde, j imknsz! | Benim basmdaki burguyu sen benden eyij bilmezsin, Dorothy Hanm!.. dedim. Byle dnmek veriyor sana zarar! Evet, veriyor bana byk zarar! En iyi bir sargdr, ben sardm yok bir yanl! Pili Dorothy, don't say anything about that! dedi Boby tella. But, Boby... dedi Dorothy, En gzel sargs hastanenin... Give it up, Dorothy, please! dedi Boby. Temelo bakyordu tavana, penceredeki mavilie. Turnalar hl erli geiyorlard. I have tried to do my best! Boby fff etti: But can't you see his reaction? He doesn't understand my purpose! Ben istiyor onu yapmak ok iyi burada. Ben oluyor geoeleri nbet onun yatann yannda... Gmleinin cebinden kt gibi mendil kard. Temelo'un alnn, aznn kylarn sildi. Ben... dedi, ok sever Temelo! Temelo ok sever Sar Kz! Ben yapar o~n ok iyi sarg, ok salam! Stop Doorothy, stop, please! dedi Boby. You stop, Boby! fkeyle bard Dorothy. And shut up, Boby! Kapa eneni yahu!... Okey, Dorothy, Okey! Now, go on, Dorothy! dedi Boby. Oturdu. Walker'a bakt: Grdnz de316 n'j gremiyor bayan! dedi. Walker, Bu odada iki hasta var, ikisi de byk dert! dedi homurdanarak. Dorothy, Temelo'un alnn parlatt sile sile, hl da siliyordu. Ben sardm ok gzel o sarg, Temelo! Yaptm her zaman en iyi. Sen oldun ok fke. ki tane doktorlar gelince gster, diyecekler mi var bir tane yanl? Yok! nk sardm ben! Kimse saramaz o sarg benim gibi bu hastane, bu Ankara bu Trkiye iinde bile Temelo! Gld, okad. Yoktur byle sarg ve yoktur saracak benim gibi... Glerken, glmesi alamaya dnd: Temelo, Temelo, pilis, Temelo p/7/s... dedi. Temelo, kolunu kaldrp sallad havada. Yorgan, yast toplayp att pencerenin dibine. Yatan stnde doruldu. Belini duvara dayad. Dorothy bakyordu. Sargl dizini bkt Temelo. yice bkt. Sonra durdu biraz. Dorothy gzyalarn siliyordu. Boby, Walker'la konuuyordu. Kalkp gidecekti. an sklyordu. Darda, bir uan grltleri dolanyordu havada. Temelo usulca at sargnn ucunu. Tokalaan bayraklar evirdi. What are you doing, man? diye bard Dorothy. Temelo elini kaldrd, Sus iareti yapt. imdi kapa bakalm senin az! dedi. Gs krk gibi inip kalkyordu. Dorothy, Temelo'un dizine kapand: Jesus Christ! diye bard. Tanrm*.. Gel Boby! dedi Temelo Tut unu biraz! Boby kalkp Dorothy'yi tuttu Karyolann ayak

147

ucuna oturttu1. Kendisi de yanna oturdu. Hi kprdama Dorothy!.. Zaptet onu Boby! Temelo sargy skmee balad Yorulduka dinleniyordu. Skp skp yatan iinde biriktiriyordu. Dorothy hkryordu. Sen onu eyi tut Boby! dedi Temelo. Skt sargy. Biraz dinlendi. 577 daha skt, dinlendi. Sonra kalan ksm da skt, dinlendi. Yaral dizini uzatt ileri. Pamuklar syrlp dt aldrmad. Yerdeki kark sarg ynn ekti nne. Ucunu bulup teker yapmaya balad. imdi kynn ayrndayd. Stlerin altna oturmu sepet ryordu. yle saryordu sargy. Bir teker yapyordu. Dorothy. God! My God!.. diye alyor, dolu gibi dklyordu. Sen Temelo, Temelo... ben yapmak istedi hep sana iyilik. Fakat sen olmad memnun hi, hi, hi!... Temelo duymad. Duydu aldrmad. Habire bytt tekerini. Bytp bitirdi. Gene o resmi, bayrakl iki bilei ste getirdi. Gene o Dostluk Bahesi'ndeki areti... Gene Danac'y. Gene o gece uzaktaki kpein ulumalar. Gene gecenin sszl. Parlayp kan alevler tfekten. Gene srtnda yumruklar, dizinde tekmeler. Gene banda burgu. Gene dnen gkyz pencerede. Titreyen viran dalar ok yukarda. Turnalarn gittii yollarda. Gene sararan yz, sar salar, bol krem srlm yanaklar Dorothy'nin. Gene bitip tkenmez haplar, actan ineler, krmz klar aadaki makinenin. Kyn zelzele geirmi hali gzlerinde. Asiye'yi ykklarn arasndan ekip karmlar. Asiye'den nce ekin aralarna gtrp geeler boyu yatt, Asiye'den sonra da saysz seferler gene ekin aralarnda yatp tadna doyamad, adn da bugnlere kadar kimsenin yannda anmad, gelip geen mrnn en ateli kanc Dudu'u, belki imdi Ankara'nn kondularnda yaayan drt ouldan ikisi kendinden, kendi z belinden olan, kadnlarn kadn, insanlarn insan, kara kal, kara gzl, karaca boyunlu Dudu'u karyorlard ykklarn arasndan. te bu Dorothy, bu Dorothy de gelmi, karmayn Dudu Hanm! karmayn artk! lmtr o! O diri sandnz Dudus yok mu, bouna karmayn, lmtr o! diyordu. Niin karmayn diyorsun, o benim en atal kadnm, o saran, en derinlerden kaldran kancm, niin karmayn diyorsun, soyka Dorothy! Gelmisin benim kyme, karmayn diyorsun! Hayr, hayr, haaayr! Kaldrd elindeki tekeri, birden frlatt Dorothy pin bana! ekil g sen! dedi. Nasl dilin varyor da karmayn diyorsun Dudu'u? Sen krk trna olabilir misin Dudu'un? Sen Dudu'un verdii tadn bir diremini verebilir misin? Onun ald tadn bir diremini alabilir misin? Sen Dudu kadar candan sevebilir misin? Dudu kadar scak sarla-bilir misin? ptn yerleri gl yapraklar gibi yakp dalayabilir misin? Sen severken insann soluunu kesebilir misin? Sen... dokunma bana, tutma beni Boby! Tutma beni Booby! Yatrma Boby! Boby gibi senin de anan, dinini ulan! Bak Boby, tutma diyorum! tutma Boby, tut..ma..Bo..Bo... Boby, arka st yatrp ban skt Teme-lo'un. Biraz kt mendil ver! dedi Dorothy'ye, Dorothy'den kt mendil ald. Alnnn terlerini sildi. Temelo'un. Sonra skt ban. Temelo gzlerini at. Dudaklarn kmldatmaya alt, ama kmldatamad. Su! demek istedi, diyemedi. Boby'nin yzne, bakt yana yana. Gzyle anlatmaya alt. Anlatamad. Ban devirdi, masadaki bardaa bakt. Anlad Boby. Nelerden sonra anlad! Bir bardak su getir! dedi Dorothy'ye. Dorothy kalkt, kapdan karken Dr. Fry ile yz yze geldi. Dr. Fry dald girdi ieri. What are you cooking here? diye sordu ortala. Dorothy su getirmeye gitmiti. Walker toparland yatanda, parman atlatt: Let me tell you, Doc! dedi. Dr. Fry, Walker'm nne dikildi. O sra Dorothy bir bardak sar su getirdi. Boby suyu Temelo'a iirdi. Temelo gsndeki kr dinlemeden, stndeki halsizlie aldrmadan, bir aba gsterdi. Ayaa kalkt. Yklacak gibiydi. 318

148

319 yaplacaksa ben yapaym! dedi. Anlamad. Yrd, karyolann ayak ucuna vard. Demir borusundan tuttu karyolay. Be on saniye kadar dinledi. Dolaba doru bir aba gsterdi. Boby tuttu yklmasn diye. Temelo arayp tarad, gzyle Dorothy'yi buldu. Gzyle dolab iaret etti: kar benim gmleimi tumanm! dedi. Dr. Fry yrd, elini Temelo'un omzuna koydu: Ne yapacaksn? Verin gmleimi tumanm, diyorum! diye bard Temelo. Elleri kollar yana dt. Dudaklar kurudu gine. Gitmek istiyor! dedi Boby. Delirsin mi burda? zinsiz gidebilir mi? dedi Dr. Fry. Dinleyin ltfen Doc! dedi Boby. Bu basit bir adamdr, doru syler, doru ister! Gzelz kynn bekisidir. Ne sylerse yapar. ok iyi bilirim... Ona anlat yleyse, biz de bu hastanenin kurallarn korumak zorundayz! Anlat byle! Eer anlatabilecekseniz siz anlatn Doc! dedi Boby. Ben size diyorum ki, bu adam dediini yapar, durduramazsnz. Ltfen siz bunu anlayn! Bu adamn ok basit ve drst bir adam olduunu sylyorum size, anlayn!... Temelo dolaba doru bir aba daha gsterdi. At dolabn kapan. Kt keseyi grd. Bir aba daha gsterecekti, Dr. Fry kolunu uzatt, kesti abasn. Temelo geri ekildi. Karyolaya dayand: Yapmayn gayri be! zmeyin insan! dedi. Boby'-ye dnd: Boby, syle bunlara, versinler benim tumanm yavu! Bktm valla yavu!.. ok syledim Temelo! dedi Boby. Doktor diyor ki, izinsiz kamaz! Hastanenin usullerini inetmem diyor! Temelo inledi: Syle bana yapmasnlar bunu Boby! Halm hal deil, syle yapmasnlar. f _unu aa ullctra... Gene dudaklar kurudu. . Boby bir daha anlatt, ama Dr. Fry, Sorumlu deriz! dedi, diretti. Onun da kendi sorumluluu var Doc! dedi Boby. Sonra Walker'a dnd: Mr. Walker, siz bir hkimsiniz, sizin grnz ne? Doktor doru sylyor! -dedi Walker. Boby'nin elleri titremeye balad: Allright, gentlemen, allright, you tell him that he Is wrong but you are right, tell him now!.. Kzd Boby. Temelo dolaba doru imek gibi bir aba daha gsterip kt keseyi yakalad. ekti kard. Boby! Syle bu domuzlara, benimle uramasnlar! dedi. Benim halm yok! Syle onlara, hi halm olmadn! Gmleimi tumanm alp gitmek istediimi. Syle onlara, beni zorla tutamazlar. Ben buraya zrf senin hatrn, insanln iin geldim. Zrf seni kramayp geldim, anlat onlara Boby! Kendi hastanemizin illar, ineleri bir boka yaramad dedim, bir de varp onlarnkini snayalm, dedim. Aylar geti Boby, snadk. Gene bir bok anlamadk.. Syle de azm bozdurmasnlar!... Neyse, ben mdre telefon edeceim! dedi Dr. Fry, gitti. O gitti, bu sefer Dorothy balad: Sen yapamaz bu i Temelo! Sen ister ok ayp bir i yapmak! Sevmezler bu doktorlar byle ayp ... Sar kzm! dedi Temelo. Bak, sana kzm diyorum. Yani bak, yorma benf. Bak, bamn burcusu krld. Bamn burgusu iki para oldu. Bak imdi gene dnmeye balayacak. Bak sen u sizin tokturlara, u kendieezine eyi anlat, eer bu krk burgu bir daha dnmeye balarsa benim bamda, o zaman siz durmayn buralarda! Bak o zaman, allah ya size verir, ya bana! Bak Dorothy, lf anla kzm!.. Dr. Davis kp geldi Dr. Fry'la. Yani ben byle alttan alp yalvardka, benim ne demek istediimi anlamadlar. Toktum sh320 321

149

pya. Hepsi bir oldular. Benim kolda sade Boby. Ne dediysem anlamadlar. Gzellikle anlamadlar. Ben de tir tir titriyorum: Bamn burgusu dnmeye balayacak, o zaman temelli kapanp kalacam. O zaman, belki ancak lm kacak bu hastaneden. Gene eferim u Boby'ye, Boby dikildi karlarna, onlar lanlun etti, Boby lanlun etti. Her laflarna karlk verdi. Boby onlarla lanlunlarken ben srtmdakileri onlarn usul zere kardm, kendiminkeri geydim. Bir babularmla oraplarm kald ayaklarma geirmeye. i o hale getirmitim ki, tam bitecek; birden bir ullandlar stme. Aklm bamdan gitti. orapsz filn olsun dedim, hemen babular geirdim ayaklarma, hemen oraplarm elime aldm. Yrdm hemen kapya. Tuttular, amma kara zorla yrdm. etin kavga ettiler. Az kavgas ettiler Boby'yle. Boby onlara, onlar Boby'ye. Bir tekini anlamyorum sylediklerinin. Ah bir anlasam! Yalnz o kadarcn anladm ki, Ba-tokturla Dorothy kolumu tuttular ben salona knca, ok ceza vardr izinsiz kmak hastaneden! Hem de lzm hesap kitap alka kesmek! ok kzdm: Trkiye'den de kp gitmiyorum ya g! dedim. Adresim ubuk'un Kzlz ky! oraplarm elimde, yrdm merdivana. Boby de yanm sra geliyor. Kolumdan tutuyor. Basmdaki itoluit burgu dnmeden, dnmeden sokaa ktm! Yani nasl oldum, nasl oldum sokaa knca! Oh!... dedim. O, turnalarn er er gelip getii gkyznn en yokarlarna, en tepelerine kaldrdm kafam, baktm .Oh, ulan, dnya, dnya! Sen varmsn valla! dedim. Hemen Boby'nin arabasna bindik. Boby! dedim. Bak, bu son yaptn eyilik var ya, yaptn btn ktlkleri sildi yeenim! Yani ok yiit adamsn! Bir bana, hepsine kar koydun. Panal adamsn! Yani sana nasl anlataym, de-et gzme girdin! Kolunu arabann direksiyonuna koydu, hic J i_.._T . .-,---------- ouuu. uu aern Dir tasann iindeydi. Sylediklerime karlk vermiyordu. Acaba ben anlamadan gnln ykacak bir lf m syledi o aylar? deye ok marak ettim. Eer yle bir ey varsa, Esenboa yolunu getikten sonra aklar! dedim. Netekim yle yapt: Ben dahil, sizi anlamyoruz Temelo! Yani anlamyoruz! dedi. Seni sryp bizim hastaneye gtrdme piman oldum. imdi anladm. Amma tekiler anlamyorlar, iki saat dil dktm, anlamadlar, grdn... Avdan' getik. Kendi tarlalarmz grnd. Aktepe silinip gittii iin, eskiden buralardan grnmeyen kymz de grnd. Ttyordu gzmde namussuz! Boby yel gibi sryordu. Dosluk Bas gene yle gmgk! Okulun locmannda Tly Oca. Merdivanlara km, el ediyor. Arabay grnce duramam ierde. Boby, kurban olaym doru benim eve sr! dedim. Yada brak, ben kendim gideyim yryp... oraplarm hl elimdeydi. Usulca oraplarm geydim. Tly Oca koup yola geldi. Boby arabay eyledi. Ben de indim hemen. 322 323 GECELER GARBN Eve varp tak tak ettim. Yukar kmadan.! aadan deneimi istedim. Yahu ne yaptn, nel oldun, gelde bir anlat... itmedim. yleyim, eskisi gibiyim, bildiin gibiyim... dedim. Kolumu sallayp yrdm. Stlerin altna, Alanayn'na, cayrdan Karabelen'e doru aldm. Karabelen'in bayrnda durdum. Oradan Kzlz', nemi de btn bir cihan seyrettim. Sonra dolanp geldim. Btn bunlar, bir saat ancak srd. Dizlerim titriyordu bir yandan. Yklacak gibi oluyordum. Ama durmuyor, dinlenmiyordum. Durursam, biraz oturursam, zabaha kadar oturup kalacamdan korkuyordum. Ekinler biiliyordu. Ama ok az biiliyordu. ou biilmiyordu. Niye biilmiyordu? Cok boylu ekinler olmu! Cok boylu arpalar budaylar! Niin biilmiyorlard? Temelo hastanede! deye benim marama m daldlar yoksa? Acayip, acayip! Bir i var bunun iinde, amma bakalm?

150

Sylene sylene geri geliyordum. Okulun nnde Boby'nin otomobili hl duruyordu. Lojmann pencerelerinde pembe perdeler parlyordu. T-ly'n anas da, ekip mutfaa gittiyse, Tly'la Boby vermilerdir imdi diz dize. Dudaklarndakl muhabbete bak sen imdi! Ellerindeki keyfe baki Sekiz on kii ikindi namazndan kyordu. Ulan ekinleri bisenize! Ulan ekmek be! badetten nce frn yapmlar be!... Sildim getim. Uzak324 tan selm bile vermedim. Yalnz gzmn kuyru-uyla bir baktm, aralarnda zzet yok, hemen ge-tjm. Eve giderken izzet'in erfe'yi grdm. Ona seslendim: Eer izzet evdeyse habar ver, 'Temelo gel-ti seni bekliyor', deyiver. Evde deil de dardaysa, gene habar ver. Bekliyorum. Dosdoru evime gittim. Kendi evime gittim. Gezip tozup geldim krlarn kyn. Gzm gnlm ald. Temelli almadysa da gene eyi oldu. Gene biraz ald. ite byle avradm Asiye! dedim. Dn dola, dnyann orta yeri bura! Aha bu ykk evin olduu yer! Dnyann orta yerini bir eyice kevedip geldim! Bundan keri hi kmldamyorum! Kyden darda soluk alp vermiyorum. Bir buuk aydr anamdan emdiim ak st, kara zift olup burnumdan akt! Yeter! Hastal filn irezil ettim oralarda. Sen sorma, ben de anlatmaym. Bylece kapatalm bu ii avradm Asiye! Km yere koydum koymadm, izzet grnd. Yannda camiden kanlardan drt komu. Asiye'ye gz ettim: Evin iini derle topla gzel-ce! Kendim de davrandm, gelenleri karladm. Ayakta hobe ettik. Sonra ieri, giriyorken bir de baktm, bizim komular karnca katar gibi dizilerekten hep geliyorlar. Dedim kendi kendime ki: Cok eferim sana Temelo! Cok yksek itibar sahibisin komularn yannda ki, senin ayrln nasl etgilemi bak, su gibi akp geliyorlar!.. Careli aresiz, merdivan bana durup onlar da karladm. Nasrl gzel ellerini toka ettim. Hepsini ieri aldm. Hemi de bir zaman gelenlerin ard tesilmedi. Dedim: Haydi gster kendini avradm Asiye! Gayfe ay, ay yoksa ayran, ayran yoksa su! Yalnz ne ki, yzn glsn, dilin aksn, gzlerin ssn biraz! Haydi gster kendini, greyim seni!.. ne sacak kadar bir yer bulup ilitim z-zet'in yanna. Merhaba, gemi olsun! Merhaba, Semi olsun! Merhaba, gemi olsun! Merhaba, 325 ^a^n vo iMya Mjmuiarm.. Byle deyip sustum. Ne onlar konutu, ne ben. Ortalk skt oldu. Dedim onlar konumuyorlar, sen bari konu Temelo! Bandan geeni yle mnasip ksmyla, daha nce anlatmam deye her ne kadar azmi cezmi kastettiysen de, ksaca zetleyiver! Ne de olsa bunlar senin komularn, ilerinde eskiden sana di bilemekte olup hastalndan bu yana, krlar bekiden yoksun kldna, senin kymatn anlayp, eiinden girip gelenler de var amma anlat gene senL Haydi bakalm! Siz siz olun, bundan keri susadnz, suyu kendi pnarlarnzdan iin komular! Ellerin pnarndan itiiniz ak sular, asa yannzdan kan ile irin olup kyor! Yani zor bir mesele komular! Bakn, size ksadan bir darbmesel anlataym. Duyan duymayan hepiciiniz dinleyin: ok eskiden, yani bugnlerle bir ilgisi yok,,, saka kuu deye bir ku varm. Bu ku ak kemii yutarm. Gdas bu kemikleri yutmakm. Gnde bir kemik, iki kemik... nleri byle savar gidermi. Yalnz bu saka kuu, bulduu ak kemiklerini yutmadan nce, asa yanna birer kere sokar karr, ondan keri yutar imi. Komusu olan srck sere bilumum kular da ap kalaraktan sorar-larm saka kuuna: 'Kemikleri neye sokup karyorsun da ondan keri yutuyorsun hep?...' Saka kuu ki, bandan ok tercbe geirmi, unu dermi o sorgu soranlara ki, 'Yuttuum kemikleri yarn karmak gerekecek. Sokup karp bir snama yapyorum ki, kabilmesi iin tam m gelecek, yoksam kaln m?' Onun hesap komular, bundan keri, yutacanz kemikleri hepiniz birer kere snayn! Hemi de

151

bu kymatl d, en nezik, en kibar lflar ile bebelerimize anlatp belletelim ki, onlarn da zeyinlerinde yer etsin!.. Bunu neden sylyorum, bunu size sylememden murat, lmeden, snamadan ben bir ke326 miK yunum, hsooy'nin srar etmesiyle kalkp Ama-rikan hastanesine gittim, amma az daha yuttuum kemii karamayp lyordum komular! Yani size byk bir zahmet karyordum ki, cenazemi Ankara'dan buraya tamak zorunda kalyordunuz. Hal-buysam ki, anamz atamz Amarikan hastanelerinde mi baklyordu? Tabi ,it gibi piman oldum amma, pimanln okkas kaa? Neyse ki, kna skna, o anasn sattmn kemiini, evvel allah sonra bizim Boby'nin yardmyla kardm, kurtulup gelebildim kymze! Ksaca benim serencamn zeti byledir komularm... zzet kafasn yere dikti. Ben byle anlatp bitirdikten keri, sanki keserle ivi akar gibi, on sekiz yirmi sefer sallad kafasn: Ksaca, bizim kyn serencammm zeti de budur Temelo! dedi. Evet, dnrsek, ayn kapya kar! dedim. kp geldiler, biz de, buyrun dedik, ba keyi gsterdik. Bir kemik koydular nmze, yutun dediler, yuttuk. imdi ikaraaz deye urayoruz. Hemi de karamyoruz... Senin derdini tasan doru drs ekemedik Temelos! Yeni bellar ald kyn bana. Akllanmayan kula allah ne yapsn, peygamber ne yap-S'n? Biz de ol gr akllanmadk gitti. imdiye kadar olanlar bize pek dokanmadyd. Danalar dveleri, tavuklar cckleri kendileri deneyip snadlar. Dos-luk Bacasnn faynapl aalar meyva vermiyordu, onun da bize bir zarar yoktu. Geen yl dattklar tohomlar, bizi mahfetti Temelo! Domates biberler, hemi de hiyarlar, dnyada hi bir yenir lete benzemedii gibi, tarladaki ekinler, batan asa karalk oldu! Yani sana nasl sylesek? Evinlemedi ekinler! Evinleir gibi oluyorken yanverdi. Barma-n arasna alp srtyorsun, kurum gibi svanaka-lyor!.. Dur dur, dur izzet, brem birem konu, anlamadm! dedim. Domates biberler ne oldu? Anlamayacak ne var bunda Temelo? Domates biberler ufack ufack, leblebi kadar byd, 327 Mil lar. Domates deil, nohut sankim. Hiyarlar da yamri yumru. Burunlarnn ieiyle sararp kaldlar... Demek byle? dedim. Demek byle acayip? Ekinler de sylediim gibi! Btn tarla, btn ekenekler utan uca karalk! Komular bozum bok oldular! Neye uradklarn, hangi kuyuya dtklerini bilemediler. Elleri oraa taraa varmaz oldu. Szn zeti, bu yl sandk stnde sandk, batan ayaa yandk! Bu yl dipten diree maffolduk... Yanma ye Kadir'i de alaraktan Kaymakama gittim, 'Efendim, durum byle byle oldu, Amarikan tohomlar bizi maffett' deyecek oldum, kverdi bana, 'Her eyi Amarika'dan biliyorsunuz? Bakn bakalm donlarnzda yalk var m? Nasl insanlarsnz! Ne istiyorsunuz bu Amarika'dan, anlamyorum! Haydi haydi, basn dar!..' dedi. Kiiledi kard bizi. Ulan biz ne isteyelim Amarika'dan? Biz di-lencimiyiz? Asl Amarika bizden ne istiyor da dmyor yakamzdan?.. Ben de ne yaptm? Kalkp Valiye gittim. Valiye de anlattm durumu. Dinledi dinledi: Bu sizin ilerde nasl bir uursuzluk var, anlamyorum! dedi o da. Sakn bunu da yaym yaptrmayn. Trknen Amarika'nn arasnda, hk-metlerimizin byk balantlar var. Balantlara klge dmesin. Ne de olsa koskocaman Pilot Pu-ruca ky! Ben de dedim ki, Komunun bir yllk arpa- i s buday ne olacak Vali Beyim? Baka eye benzer mi, geim meselesi. Byn gccn ekmek davas! Haydi domates biberden vazgeelim. Amma ekinleri ne yapalm? zlmeyin! Vilyetin deposundan sttozu, paket peyniri, hemi de yardm unu ayrtr, letiririm size! Bunun iin Kaymakama emir yollarm! una bak, yardm unu diyor Temelo! Bu ky hic bugne kadar yardm unuyla karn doyurdu mu? Amma ne yapaym, karmdaki bamzn Valisidir. Boazna sarlamam. Tek bama hic sar-lamam... Dnp geldim! 328

152

zzet bunlar anlatrken komular da balarn eyice yere, t yere emilerdi. Ulan vay anaenal Vay anasna avradna! dedim, susakaldm. Amma Izzet'in konumas bitmemi daha: Dn de, ubuk'tan iki candarma geldi ki, Kaymakam Bey seni istiyor. Kalkp gittim. Amarikan Tarm Bakan Trkiye'ye geliyor, yarn sizin kye urayp Pilot Purucalar grecek, ky silip gprn! Ayran cack hazrlayn! Azlarnz da yumun ki, faynapl aalar meyve vermedi, yumurtalar bo kp inekler ld, hemi de domates biber, arpa buday ekinleri byle byle oldu! deyi herifin nne bir ton ikt ymayn! Eeee? dedim .Eeee, yani imdi ne olacak? Bir hazrlk yaptnz m? zzet, ban dizinin stne koyup yere dikti btn komular gibi. Derin bir skte dald. Benim geni odann iine bir bunalt kt. Koca dnya dapdar oldu. Millet susar ha susar. Dnr ha dnr. Kimsede ses soluk yok. Ty kadar kprt yok. lerindeki acnn rei bydkce b-yyor. Bir yutulmaz zehir, boazlarnda dmlenip kalyor. Bir kt hal ki!.. Yeniden sordum: Temizlik yaplmad m, hazrlk yaplmad m? Konuklar karlamaya bir davrant yok mu? zzet susuyor, imam susuyordu. Bir kulda kprt yoktu. Hac Kadir bile susuyordu Kimsenin kimseden fark kalmamt. Hepsinin ibii sararmt. ne il kr etmeyecek, leceklerdi. Oturduklar yere yapp kalmlard. Komularm hibir zaman byle dzlm 6ipa gibi grmemitim... Darda klgeler uzam. Yava yava gn ekilip gidiyor. Yreimin bana kpkrmz bir demir gelip sapland, yreim casl casl yanyor. Altmdan stmden dumanlar c'kyor. Kusacam geliyordu. Dnya gzmden gnlmden dm, yaamak gcclmt. Zaten yam yetmi, iim bitmiti. Zaten yimekten, yeni avratlarla yatmaktan, fleyinmekten, gezinmekten bir umduum kalma329 cu ixitiai i dalara :apan ge- I i ilere *w? mitl. tSU yalan, DU Utfsiclll suma i\aa au"" \i.a bana gnl verip de, gnlm ba karl d m karacaklard yaz gn? Yosam tarla tapan niletip, genliin de hi havaslanmadm ilere kocalmda havaslanp mal mlk, selvet babas m olacaktm? Avradm Asiye ise benden daha rkt. Belki benden nce lecekti. Yarm buuk canmz kalmt ikimizin de. Bugn isterse bugn, hemen isterse hemen buyur deyecektik Hazreti Azrail'e! Amma komularn hali dokaniyordu. Onuruma, insanlma dokanyordu. Bu bely onlarn bana ben sarmm gibi, kye Amarikanlan ben getirmiim gibi eziliyordum. Bir sz bulup konua-myordum. Benim tasam hi kendi tasam deildi. Ben para tarlama kendi gzel tohumlarmz satrdm. Bu yl ekinler karalk oldu Temel emmi, sana beki hakk vermeyeceiz! derlerse, ona da eyvallah Benim iin eyer de bir semer de bir! diyordum. Benim azma san onlarn hali! Dizimdeki yam kaoanmam, basmdaki burgu defolmam, u anda onlar bile umurumda deil. Simden keri benim bam arsa ne kymat var, armasa ne kymat? Kymdeyim, evimdeyim, evimin iindeyim! Sen de kp gideceksen k git, irezil canm! te azm ayorum, haydi gle gle, haydi uurlar olsun!... Amma komular, komularn bu yas, bu skt yreimi casl casl dalyor. Bam hafiften kaldrdm: Skt etmen komular! Skt edip kyde can yok, insan yoa dndrmen durumu! dedim. Bu seferki frtna essah! Bu seferki frtna tam zmze ilemi. Kabukta kalmam. Ky ekininden, ekmeinden furmu. Seni unu ayrmam. Skt etmen! Katarlanp benim ykk eve geldiniz, ho-gelip safa geldiniz, amma sakn benden bir medet, bir imdat ummayn! Benim bir ksmlk cann ya kald, ya kalmad. Bamn iinde o itolu >' 330 burgu, dne dne oyup bitirdi beynim?., teygn de at deye ortasndan krld, iki para oldu. imdi drd m, ift dnyor. Ben size meder olamam. Dkn dnn, ille kendiniz dnn, ister bin deyin, ister binin yars be yz, o da bizde yok, satarz anasn! deyin,

153

silin sprn sokaklar, ayran cack, onlar da hazrlayp Avdan yoluna dikilin. Amarikan Bakan gr ksmetlerle gelir. Vali Beyimiz de sttozu, paket peyniri, yardm unu verici olduktan keri ne korkuyorsunuz? Faynapl aalar meyve vermezse vermesin, dattklar tohomlar, biber domates bymesin, ekinler evinle-ecei sra karalk olursa olsun, olsun varsn komularm! Gzel hkmetimizin Amarikan dosla-r var, onunla yksek balantlar var, nasl allah deidii delii a komaz, onlar da sizi bu belnn ortasnda unutmaz iallah! imdi gele gele, yolun atalna geldiniz. Ya o, ya bu! Ky sizin, oy sizin komularm!... dedim. Duvarn dibindeki tuz tandan ses geldi, bunlardan gelmedi! Hep o skt, o ac skt! Onlarn da ii benimki gibi yanyordu. Onlarn da altndan stnden dumanlar, kyordu. Koyun gibi birbirlerine sokulmulard. Bir utancn iinde bouluyorlard. Balarn kaldramyorlard. Balarn ellerinden drmlerdi. Eilip alamyorlard. Bunlarn haline bakp bakp bozuluyordum Benim de bam dverdi birden! Dt, kaldramadm. Bam boynumun ortasndan koptu, o bir yana gitti, bedenim bir yana gitti. Bam kaldramyordum. Belimi dorultamyordum. Beynim ezilmi, dalmt. O anasn sattmn burgusu da, hi haddim habanm yokken, ulanp eklenip dikel-miti. imdi dnecekti. Bir dnya komunun iinde beni gene itten rezil edecekti. Burgu dnme-seydi! imdi dnmeseydi! Tam komularn iinde, onlarn gz nnde, onlarn evklerini, onlarn ku-vayi manevlyelerinl, bir konuk Bakan nnde ku-vayi milliyelerini, onlarn nnde beni yerlere, benim ellerimi kollarm, ben lmden korktuum iin deil, yarn in, sadece yarn iin, yarn gn ba331 tana kadar, benim Hazrat Azrail'leri aramda senet olup bu senedi nere koyduumu bilemediimden, yarn akama kadarck yaamaya ruhsat f alp, of of of of of bam! of bamn iindeki burgul of anasn avradn, kkenini, dkenini, dardan ufan, sade sinkaf deil, sinkafkaf ettiimin burgusu, of!.. Burgu dnyordu. Gzm yummadm bu sefer. Sade diimi sktm. Sade yumruklarm sktm. Amma bir e yaramad. Bamn stne, sedirden aaya, eski palann stne ykldm. Kopas bamn stne ykldm, izzet'in eli ensemden yapt. Bir eli de gsme destek oldu. Oturamn stne dorulttu beni. Yerdeki komular aldlar. Diimi sktm. Diim kitlendi yle. Dilim, damama, boazmn bir yerine yapt. Kmldatp konuamadm. Konuup kimseye bir ey deyemedim. Hi kimse bana glmyordu. Yazklanmyordu. Ben de kimseye, te komular, ben iki buuk aydr byleyim, ben byle dnyann anasn sataym! deyemiyordum. Ah, bir el olsa! Yeni domu bir bebenin eli olsa! Bir kz bebenin eli olsa! Ben uyurken bamn bir yerini asalar. Bu cenabet burguyu ekip kar-salar o bebenin eliylen... Alsam o burguyu. Bir kr kuyuya frlatp atsam. Kymn btn bebeleri cem olsa. Kr kuyuyu ta toprakla doldursak Sonra o bebenin eli bamn ak yerini usulca kapatverse! Bir rt olsam. Oh desem, dinlensem. Deliksiz iki gececik uyusam. Uzanp stlerimizin altna, ince telii ayrlarmzn stne yatsam. Gklerin yokar-sndan geen l turnalara baksam. Hey benim z kymn turnalar desem... turnalarn uzun, gzel trklerini sylesem. Ondan sonra lm bana kp gelirse, ho geldin, safa geldin, yle ba keye buyur, ayn suyunu i, sonra el ele tutuup gidelim seninle, desem! Tutuup gitsem el ele! El ele ~\ komularm, imdi hep beraber el ele! Cmle kurtlar kular, cmle yoksul kardalar, el ele! El ele deyebilmek iin dilim dnmyordu. _. ,,M,MWuutuyu ICIUI f S Dilim yapmt. Dudaklarm kprdamyordu. Kolum kalkmyordu. Kprdayp su iareti bile yapamyordu. Amma zzet, sahan gibi, anlad. Su yetitirin abuk! dedi. Sz bile iimi canlandrd suyun. Drt bir yanmdan yeller esti. Bana bir can geldi. Tas iinde su geldi. Besmelesini zzet ekti, ben de itim. Bam boynumu zzet dorulttu. Barmakla-nyle diimi dudam zzet at, ben de lkr lkr itim. Dilim kurtuldu. Oh! dedim. Oh, yce dalar! isle kadar arsnz, kimse sizi kpratamyor! Oh, sular dumlu, doruklar dumanl dalar! Gelip geen herkes size kurban olsun! Ben de en erken sizin banza vuran gne kurban olaym! Balar her daim yokarda yiit dalar!..

154

Biraz kpramadan yat Temelo! Olur zzet, olur erkek yeen! Yalnz beni dorult! dedim. Kaldr beni yokar! zzet koltuklarmdan kavrad, sedirin stne oturttu beni. Baktm, darda gn akam oluyor. Baktm hayvan oruz dnyor. Baktm gelinler, baktm avratlar ekmein an derdinde. Kzlar tavuklar kmeslere alyor. Baktm akamn bir lk yeli esiyor. St yapraklar usul usul sallanyor. Baktm kapdan, gkyz mavi deil. er er turnalar yok. Baktm komularn gzlerindeki bir enlik trks deil ortaklaa sylenen. Birden baktm, Karabe-len'in oralarda bir ra yanyor. Baktm tllerin tellerin iinde bir kz, ah o kz, o ne Tly, ne Tly, ne Tly!.. Baktm o ra Tly'n pamuk ellerinde. Baktm koturup gelir. Baktm okula indi. Baktm bacann yanna vard. Baktm kye girdi. Baktm savurdu. Baktm, taze, dupduru yz. Baktm salarn zm. Baktm boyu ceyln boyu. Baktm ierde.. Gel kzm gel, hogeldin, beri buyur! Baktm zzet toparlanm. Baktm komular insanlkl, ince... Baktm yanbama oturmu. Bak-Nm anas. Baktm avradm Asiye. Avradm Asiye anasn alp te gze gtrm Baktm Boby yok. 332 333 dudaklar, kulaklar plm... Bize Camal Oca'y aratmadn! dedim. Erkekten erkek ktn! Sevincimden aladm! Bana bir de, gemi olsun! dedi. Geti gitti yiit kzm! Daha da gelmez ial-lah! Benimle barabar domu deil ya! dedim ben de ona. Baka trl deyip tasalandrmak istemedim. Bir de Numan ragz' syledi. Amarika dan dnp gelmi. Yannda Amarikan! Demiler gene, dana kulp, kuzu kulp. ndir iresimleri, Ka!d,r iresimleri. Getir ocuklar, gtr ocuklar. Tly1-m da demi, Beyler dar! Amarikan, bir ragz' kap dar karm! Koca bir kyn yapamadn tek bana yapm. stemem, bu akllar sizin olsun, yetti gayrik! dedi. Dedim ya, erkekten erkek ktn, eterim! Akam oluyordu ne hzl! Olup geiyordu yel gibi. Tly bir oturdu, oturuyordu. Bizden biri gibi oturuyordu. Aramzda el yok gibiydi. Gibi deil, yleydi. Durup oturmann gerei kald myd? Daha ne kadar durup oturacaktk? zzet ksrd: Mehmet! Sen bir! dedi. Mehmet doruldu. Irafik'in oluydu. lfet! Sen iki! dedi. lfet doruldu. Habaru'un oluydu. Ali! Sen ! dedi. Ali doruldu. zzet'in oluydu. oldunuz. nz bir oldunuz. nz bir orduya yetersiniz! dedi. zzet'e bakmadlar. Babalarna bakmadlar. Tly Oca'ya baktlar - hey yarabbim! de evliydi, nn de ba balyd, nn de gz Tly kza kayd. Hey dnya! Yetersiz! dediler. Banz Mehmet! dedi zzet. dene de yedek kard. Elinize bir ip aln! dedi. Havadan girin, yerin altndan girin. Danac Arif ile Krt Se-lim'i balayn! Biri varsa birini, ikisi varsa ikisini! Yatrp balayn! Baladktan sonra gelip bana ha-bar verin... 334 tsas duru alp, Deral!... dediler, dn yaptlar. Frtna gibi gittiler. Karakzn Hasan'la Sar Musa ne olacak? -; dedi Habaru. Hesabali! Kalk, onlar da buraya r! nce evlerine, sonra ahra, kmese bak! Be dakikada burda olacaklar! Hesabali, Tly Oca'ya bakmadan frlad'. Baltaysa balta, apaysa apa, keser, bk, tahra! Her komuya habar verin! Be dakika sonra caminin nnde cem olacaklar!... Ev boald. Tly kald, zzet kald. Haydi izzet! dedim, Sen de git! Biz ikimiz kalalm!

155

zzet sordu: Bir yanlmz var m Tly Oca? Tly dnd: Dosdorudur! dedi. Tam srtn yepecektim, san svazlayacaktm konutu: Eksii var! dedi. Ne eksii? dedik. Bu i sabaha tamam olmayacak m? Olacak! dedi izzet. Hibir tan stnde izleri kalmayasya deil mi? yle! dedi zzet. Kadnlar ar ie! Koea bahe, ahr, kmes, gazino, mutfak... Erkekler yetmez mi? dedi zzet. Atlp, Hem nzm var, hem fayda var zzet! dedim ben de! Dahi, beikteki bebeler gelip grsnler! dedim. Pekey! dedi zzet. kp gitti ky iine. Tly'la ba baa kaldk geride. Biz de gidiyoruz tabii! dedi Tly\ Gidiyor muyuz? Hey benim Tly kzm! Kalktk ayaa. Usul usul yrdm. Tly kolumdan destek oldu. Hayata kadar ktm. Bundan sonras kolay! dedim. te gze gittim. Baltay al-d'm. Tahray Tly'a verdim. Anasyla avradma de-dwi: Siz de varp caminin nne cem olun! 335 i.i I her yerde! zzet demi, skt olun! Bebeler ... yor, skut olun! Skt olun! Ankara'dan duymasnlar! Ben de dedim: Bu gece zabaha kadar skt olmaya dikkat!... Mehmet, izzet'in Ali'yi yollam. kisini de baladk, ne yapacaz? Davranp tartnma bir ey yaptlar m? Arkalarndan avladk! dedi Ali. Sazlyer'deki tarlalara gtrp ekinlerin arasna brakacaksnz. Ayaklarn zp yrtn oraya kadar. Gtleri, gbekleri erisin biraz! Oraya varnca balarsnz yeniden... zzet! dedim zzet'e. Ne var Temelo? Baktm, Ali gitmi. Haydi neyse! dedim. Ne vard, bir ey mi diyordun? O iti Sazlyer'e yollamadan, bir tkreyim suratna deyecektim, amma neyse! Bover! dedi zzet. Nzm yok! Yok olsun! dedim. Karakzn Hasan'la Sar Musa gelip komulara katldlar. Onlar da baltalarn almlar. Evlerden sokaklardan dklyordu komular hl. Hemi de skt iinde. Okul bebelerinin sabrlar tkeniyordu. Okul bebeleri deyince aklm bama geldi, zzet'e drttm: Yavu, o bacaksz iin bir tedbir almadk? Ertan iin mi? dedi. Gereir mi? Bilmem! dedim. Tedbir tedbirdir. Zarar ziyan olmaz. zzet dnd: Hasan gelsin! dedi. Hasan gelip karmza dikildi. (rakn var m kmeste, evde? Var! dedi Hasan. Ver baltay birine. Sazn al. Bir ie rak al. Doru Ertan Beyin yanna. Meze ne alma. O hazrlasn. Gzel iir, zerho et. Zzsn zabaha kadar. Sen de iin biter bitmez komunun yanna dn. . istediiniz kadar barp arn1. Sizin skt etmenize nzm yok! 336 un- { Hasan gitti. imizden dmzdan besmele ekip-cekme-yjp yrdk bya! Byk, almet kyamet bir c-maatiz. Mezerlie l gmmee gidiyoruz anasn.1 sattm! Kapya varp dayandk. Bir gzel durduk, toplandk. Skt! Skt olmay unutmayn! dedi Jzzet. Ondan keri de sk aln! Haydin bakalm...

156

nden be on kii kapya yklendi. Kapalyd. Habaru'un olu lfet, elinde Krt Selim'in tfei, Yasaktr! Boger Beyden emir almiimdir! deve bard. Senin emrini de, yassagni de!... dedi be on komu. Kah kah kah! Bir glmedir gitti. Han skt duruyordunuz? dedi izzet. Kap ald. Cmle lem dolduk ieri. stersen ilk faynapl devirme erefini sana verelim Temelo, ister misin? dedi zzet erefi batsn! dedim. Eyice dalp iine, hep barabar balayalm! Hep barabar, hep barabar! diye bir fslt gitti ortalkta. Tak tuk... bir grlt! Tak tuk, tak tuk!.. Korktum. Biz diyorduk, skt. Amma skt filn kalmad bir anda... Yavu bu aalar grltsz kesmenin yolu yok mu? Tak tuk, tak tuk!.. Var! dedi zzet. Amarika yeni bir makine ircat ediyormu. Ceyranl atom kuvatiyle dnyormu. Dokanmasyla devirmesi bir oluyormu aalar. Ne tak, ne tuk... Bu grlt kt! dedim. Tak tuk, tak tuk!.. Bebeler gldler, Duyup dt dt dt gelecekler Ankara'dan! Tak tuk, tak tuk!.. Aldrma! dedi zzet. Duysa duysa Ertan Bey duyar. O da imdi ya oturdu, ya oturacak raknm bana. Bana ki, babas gelse brakmaz.' Tak tuk, tak tuk!.. Eyi madem! dedim. Daha gl furun balalar anasn sataym! Tak desin, tuk desin... Aalarn ii kovand ya. zleri yoktu ya1. 337 Bir sadan, bir soldan furdun mu, hemen yklyorlard. Biri yklrken, bunun etkisinden teki yklyordu. Amma koca bacayd. Aktepe'nin yeri, dolan derelerin yz, btn tel evriin ii... geniti! Tak tuk, tak tuk!.. zzet'e dedim, Bu i eyi gidiyor, benim gnlm kabartyor! Tak tuk, tak iuk!.. Gnl kabarmaz m buna? Benim de kabaryor. Amma zabah olunca dt dt dt, yz elli-iki yz arabann gelip dayanmas var? Eh! dedim. Biz de varz! Hele bir zabah olsun! aresini buluruz. Hepsinin aresini buluruz zzet! Tak tuk, tak tuk!.. Baba gibi bir ay grnd Karabelen'in ardndan. Tostoparlak... Tak tuk, tak tuk!.. Tly Oca kp yanmza geldi: Ahr, kmes, gazino, mutfak iin ne tedbir alyoruz? dedi. Tak tuk, tak tuk!.. Hele ne gzel dodu u ay! dedi zzet. Tarlalarn stne avk furmaya balad. Gecenin iinden bir uak geti yksekten. Her ne sebepse, Avdan'n kpekleri bir azdan rdler. Tak tuk, tak tuk!.. O kyamet grltnn iinde alrken her yanm tere batt. Tak tuk, tak tuk!.. Ahra kmese er adam yeter mi? dedi zzet. Tak tuk, tak tuk!.. Yetmezse ekleriz. dedim. ki adam gazinoya! dedi. Yanlarna kibrit almay unutmasnlar. ki adam mutfaa! Tak tuk, tak tuk!.. Ahrda kmeste bizimkilerin bir eyleri varsa alsnlar! Tak tuk, tak tuk!.. zzet, Musa'y artt: Yanna iki kii vereceim. Bir eyiniz varsa aln. Amma baka eye dokanmak yok. Tavuklarn, ineklerin ne olacan Ha-baru biliyor. Benzin, mazot, gaz... ne gerekse Ha-baru biliyor. Oray bitirince gazinoya gideceksiniz. Edirafn eyi evirin, evlere ata sramasn! Tak tuk, tak tuk!.. 338 tuk!.. Onar o ii bitirene kadar biz de bunu baaralm! dedim. Tak tuk, tak tuk!.. Ha gayrat! diye bard be on kii. Sazlyer'e gidenler geri geldiler. Yatrdk upuzun! dedi Mehmet. Ayaklarn baladnz m? Baladk. dedi lfet. Azlarn? Baladk. Tak tuk, tak tuk!.. Eyi! dedi izzet. Yatsnlar yarn akama kadar... upuzun! Tak tuk, tak tuk!.. sterse alktan lsnler! Tak tuk, tak tuk!.. imdiye kadar yedikleriyle idara etsinler! Heralda izzet'le biz konuuyorduk sade. Avratlar, hi ummadn avratlar dillerini tutuyorlard. Bir terbiye, bir tele; srtlarndan ter fkra fkra alyorlard. Ay nda gelinler, gelinlik kzlar bklyorlard. Gelinlerle gelinlik

157

kzlar, ay nda alrken daha da gzelleiyoriard. Tak tuk, tak tuk!.. Gecenin iini ter kokusu ald eki eki. Ter kokusu ok houma gidiyordu. Ay nn altnda, evden ahrdan darda, ak haval yerlerde, avratlarn kard ter kokusu bana genliimin safal gecelerini anstyordu. Oh diyor, kokluyordum. z-zet'e dedim ki, yle biraz avratlarn arasna dolanaym ben! Tak tuk, tak tuk!.. Dolan! dedi. Azck hatrlarn al! Gittim, hzlandrdm avratlar. Gzmn gnlmn enlii yerini buldu. Aalar kapyorlard. Diyordum kendi kendime ki, nasl oldu bu i bu kadar? Bu avratlar nasl ksnd! Herifler nasl bu arkn iine girip akmaa balad! Tak tuk, tak tuk!.. Eein can yandnda... diyordum aklm sra, at da, Ankara'y, Amarika'y kor geer! Tak tuk, tak tuk! Ah Ankara, ah eski gzel Ankara! Tak 339 ur, cm tun: ocu en naen Yonan dn getim. Tak tuk, tak tuk! Tiren stasyonu'ndan Men-cilis'e kadar sazlk samanlktn! Oradan buraya kadar yrdk. Ne asfaltn vard, ne Esenboan. Tak tuk, tak tuk! Bir gzel, bir kendine bek Ankara idin. Ah Ankara! Tak tuk, tak tuk! Elimizi kolumuzu tutuverdin de, bizi gln eltin ovaya leme... Tak tuk, tak tuk! Tly'in yanna sokuldum. mrmz olur da Cumuriyet Bayramna ularsak, gzel bir enlik yaptralm bebelere! Kyn ortasna bir masala yaktralm! Byk gk ayrmadan umum renciye birer ezber ver ki kp kp okusunlar: Unutma! Bir avutan fazla insan deildik! Bize dnya dman oldu! yenildik! Sandlar ki can verirdi eski Trk! Bilirdiler an verirdi eski Trk! Tak tuk, tak tuk! Byle gnlerde gnlmn yeleleri kabaryor! Yani sen imdi benim iimi, iimdeki derelerin nasl alayp aktn bilemezsin! ok cokun oluyorum, sen benim iimi bilemezsin!... Tak tuk, tak tuk!... Kendi iimi biliyor muyum Temelo? Tly kzm, bu zzet nasl ksntt milleti ben burda yokken? Tak tuk, tak tuk!.. Burda her gn bir lf kyordu. Boby bir yandan, Muhtar bir yandan, ben bir yandan, kylye sz anlatamyorduk. Boby seni bir hileylen gtrm Amarikan hastanesine. Alp gidince Ama-rikanlar sana demiler: 'Ne halt etmeye faynapl aalarna tecavz ettin? Pilot Puruea bozuk gidiyor, btn domuzluk sende!..' Makineye tutup senin her yann yakyorlarm. Bana da burgu sokmular... Grsen nasl inliyorlard! Boby'ye nasl v kzyorlard! Boby yemin billh ediyor, inandramyor-du. Btn bunlar sylenirken kye de bir eyler cidu. Asl olanlar. Kaymakamdan haber gelince oidu. izzet gelip anlatt. 'Boby'nin de haberi var 340 amma onun burda durmas hayr getirmez', dediler. Onlarn niyeti bunu sen gelmeden yapp paklamakt. Demek ki, sana da ksmetmi olanlar grmek! Hisse almak!.. Tak tuk, tak tuk!.. Ertan'n barakasndan da tak tak tabanca jsesleri gelmee balad. Tabanca seslerini duyunca, Deli! dedi Tly Oca. Deli nolacak? O sra ahrla kmesin ordan bir patlama duyuldu. Kpkrmz alevler havalara ykseldi. Tahtalar tenekeler atlad. Burnuma mis gibi yank kokular geldi. Cotum! Dedim avratlara ki: Dayann analar, dayann sunalar! Bu ii vucutlandra-lm hemen!,. Sevinten dilim tutuldu. Daha fazla konuamadm. Elhasl, doan o gzel ay, adamakll ykseldi. Adamakll terledik. Aa kesme ii sona erdi. Bir dakika bile mola vermeden kestiklerimizi toplamaya, yksek, kocaman bir yn yapmaa baladk. zzet dedi, Varilleri getirin! Variller geldi. Dkn aa ynlarna!.. Dktler. Levhay indirip getirin! Levha geldi. Ayrlp uzaklasn! Uzaklatlar. mamn dua okumas gereir mi? Kah kah kah bir glme! Hi kimseler de-miyordu ki, yorulduk. Halbuysam yorulmulard. Hep yorulmutuk.

158

Edecekse etsin duasn mam! dedim. Pat-layacam zzet! Bir yandan da bamn burgusu bir hali: edecek diye korkuyordum. Onun iin herkesi evdiriyordum. Genlerin her biri birer kibrit aktlar. Haydi orda durabilirsen dur, dayanabilirsen dayan artk! Nasl bir alaf, bir yalm? Nasl avkartyor yeri g! Dedim: Ky elden gidiyor komular!.. Amma enlik amata zaman deildf. Ky iindeki gazino ile mutfak da yanyordu. Dedik komulara ki: Gidip bakarak olun, ata sng sramasn! yapalm derken i olmasn iler!.. n kadar komu kotu ky iine. zzet'le ben gene banm banda kaldk. 341 yldzn silindi, hemi de duyulmadk patlamalar, atlamalar oluyordu. Habaru sordu: Zabahaca srer mi bu? Anoa biter! dedi zzet. ye Kadir: Bekleyecek miyiz byle? zzet: Yok! dedi. Seni lbeii koyup gi-deez! Olur! dedi ye Kadir. Beni koyun, beni koyun lbeti! dedim. Avratlar, baltalar, tahralar kollarnda, dikiliyorlard. Dilleri de bir almt: Gz gelince imenler yeerir yerinde! Sular akar durulur... Bir masala, bir masala, bundan yksei grlmemitir! Bouna bir masala! Bir ksz olan bile ev-lendiremedik dnn edip ayol!.. Yrdm, frdolayn konturol ettim yanan aalarn. Yahmlar tellerin d:na dna tayordu. Tellerin kazklar yanyordu. Ook yksek bir yangn oluyordu. Kimi yerlerden zor geiyordum baya. Beki kulbesi de yalmlarn arasndayd. Harl harl yanyordu tahtalar tokmaklan. Salam yeri kalmyordu bacann. Tam tekmil yanyordu. Birden bir kme oldu, o koskoca yn basld kald. te faynapl aalarnn meyvesi yemii, urubu erbeti komular! dedim yanmdakilere... Gltler... Beni gazinonun yanna gtrn! dedim. izzet koup geldi, tuttu kolumdan: Bir ey mi oldun gene Temelo? dedi. Gtrn beni, greyim! dedim. Koluma girip, Haydi! dedi zzet. Seni ben gtreyim! Gazinonun oras bebe becik! Adamlarda kazma krek, yanmayan yerlerini krp ykp yakyorlard. Yangnda yzleri gzleri parlyordu. Ahrla kmes on dakikada yanp bitmiti. Bu da ok srmeyecekti. Kmr kl kocaman bir yn olacakt. Onlar da dzlemek gereecekti. ok i vard 342 .... ,-....... v>tlerime de uykunun harmanlar gelip ylmt. zzet! dedim. Sen kal burda! Kalacam! dedi zzet. Kmr, kl... ok i var daha zzet!.. . ok i var, sen git yat! Beni yolla, istersen avratlar da yolla zzet! dedim. Ben tamam oldum! Olu Ali'yi verdi yanma. Avradm Asiye'yi de ard: Siz gidin haydi! dedi. teki avratlar da kolay ederim Temelo! dedi. Tly Oca'ya syle, o da gidip yatsn! Yatsn! dedi zzet. Yrdk biz. Kyn ii bir ana baba gn hl. Eve geldik, ktk yokar. Baktm, Asiye ardmzda yok! Kocaln gz kr olsun Ali!.. dedim. Yengeni yangn yerinde unutup geldik, grdn m? Alkamz dikkatimiz ne hale gelmi, var anla! Anla da glme emmine! mn varsa, yarn sen de byle olacakstn! Ali koup gitti. Onlar kp gelene kadar mer-divann banda oturdum. Ali, Asiye'yi bana teslim ettikten sonra, Tamam m Temel emmi? Ben dnyorum! dedi. Tamam yeenim, sen dn! dedim. Ge baktm, silik lker yldz eyice sallan-- m. Akyldz kvlcmlanp durur. Yedi Kardeler atallanp dururlar. Kalkp ieri gireceim sra

159

Hac Kadir'in evden bir horoz kanrld tt. Sonra teki evlerden ilk horozolar pmee baladlar. Ky zabaha kyordu usul usul. Kyn iinden gelen sesler artyor, eksilmiyordu. Kyn ortasna ubuk'un aramba bazar kurulmutu. Bazar kzmt. Yap benim yatam da... istersen sen de git! dedim avrada. Git seyret anasn sataym! Ne gideyim, ne kald gayri? dedi. Ne kald deye deil de, mara edersin de-ye syledim. Tarihe geecek bir gn g!.. Gayri mara etmiyorum! dedi Asiye. Yatam serdi sedirin stne. Soyunmama, 343 Ken ae Da ucuma oturdu. ok kr, bin kr, sa salim bulunup geldin! Adaklar adadydm... dedi. Adadysan dersin! dedim. deriz... Seni ld deyi kardlar. Amarikanlar makineye tutup ldrd deyi... lmedim! ldremediler! dedim. Helbet ldremediler, gryorum! dedi. Sen istersen sus da... Asiye! dedim. Bir tatl btn uyuyaym, ha? Cok uyku var gzlerimde, her yanmda... Uyu Temel, uyu! dedi. Kimbilir ne kadar uykusuzsun! O cavrlar insana uyku mu uyuturlar? Cavrlar insana soluk mu soluturlar? Akama kadar uyu istersen... Uyku bir tatlyd. Gzlerim bir tatl kapanyordu. Havadan bir kocaman kazan iniyordu. Kazandan duman kyordu. Kazandan pilav ttyordu. Pilavda nohut ttyordu. Tavuk suyu ttyordu. Heyy, tavuklu, nohutlu, scak dumanl pilav, ne gzelsin! Kzlar bir karg sepet getirdiler. Salar drt rg, dllce dlce, kzlar. Karg sepet ne geni! Karg sepet ne sar! Islanm yufkalar karg sepetin iinde... Oturun kzlar, oturun! dedi Asiye. Oturun ktr ktr eftali kzlar! dedim. Oturun benim mayalarm! dedi Asiye. Oturdu mayal kzlar. Mayal bir lzger doldu evin iine. imde harmanlar savruluyor... Oturun kzlar! Bu pilav, bu yufkalara drn! Dolu dolu koyun her yufkaya! Bir dolusu bir yiidi doyursun! Bol olsun! Oh ne gzel, ne gzel, ne gzel! Hep byle bol olsun! Bolluk olsun! dedim. Bir kz on dene kz doursun! dedim .Dnya kz dolsun! dedim. Bir gltler. Kzlar genlere yetsin, daha aptan dmemi aksakallara da artsn biraz! dedim. Daha ok gltler. Asiye kalkt: Doyma e mi! dedi. Doymadn gitti kzlara! Ah bu sen, ah bu sen! Sen yok musun!.. Hl kz diyorsun... dedi. 344 r ___ >,,,=, yu u aaag letir! dedim. Kzlar pilav yufkalara drdler! Karg sepet drm doldu. Ziniler doldu!.. Git!.. dedim. Kzlar karg sepeti aldlar. Asiye de kalkt g-zelce. Yrdler... Gtr kyn iine: 'Adak adak adak adak adak..' Byle nle... nil inil inil inil inil inilesin kyn ii! Adaktan alanlar maallah desin! Kimin var byle ky! Yiyenler bir daha gelsin! Bir daha istesin! Amma bak Asiye, tepemin tasn attrma benim! Cennet cehennem deyi bebeleri korkutup durma! Sarm canna sonra senin! Trnak kadar eyler ne bilsinler cenneti cehennemi! Dede bizi atata yakacaklarm! deye alayp duruyorlar. Bak, kes bunu. Bak bir daha duyarsam, ten dokuza art olsun ki boarm! Bak bir kelime: Bo-arm! Yok bir daha byle lf! Byle korku! Ne cennet, ne cehennem! Bebeler rt bysn! Ne tosun kz olacak onlar yarn! Ne mayal kz olacaklar! Bileklerinden tutunca Ana deye barma-yacak onlar! yle kz olacaklar, yle olan olacak-!af!.. Hem mayal, hem haval! Mayal dedim., ha-vai dedim.. Mayal!., haval... Hava, hava, maya, maya... hamavaya yamava mavahayal... Ben mrmde byle gzel uyku uyudum mu acaba? Byle gzel uyuyup zabah olunca ku gibi kalktm m? ok uyudum, ok kalktm amma bu kadar tatls, bu kadar cana deyeni; yok canm, yok yok, hi grmedim! Hi! mrmde hi byle uyku uyumadm!.. Ku gibiyim avraaat! Ku gibiyim avrat! dedim evin iinde1. Evin iinde o duvardan bu

160

duvara kotum. Ak bir kap, ak bir pencere bulsam pnr deye uup gideceim! Kollarm kanat gibi rptm. Bacaklarm havaya havaya kaldrdm. Amann Asiye grmesin, delirdi, der! Amann avrat grmesin... Ku gibi rpndm. Ku gibi utum evin iin-345 nndan bir odun yarmas alp tak tuk furdum. Duysun da, gelsin dedim. Gelsin de grsn, zzet'e de habar versin dedim. Kafamn iinde o anasn sattmn burgusu yok! Koup zzet'e habar versin! O burgu yok imdi! Kosun zzet'e, millete, byk Kzlzl komularma habar versin! O burgu yok, burgu yok, onun iin ku gibiyim!.. Gene duvardan duvara kotum, sradm, r-pndm, utum. Ku gibiyim bu zabah! Amanun amann amann... Asiye girdi: Amann!.. Amann avrat amann!.. Asiye ard: Amann!.. i Amann avrat, bu zabah ku gibiyim Ku gibi pradak uup gideceim, habarn osun! Uup dalara varacam! Dalardan ap giden karl yollara konacam! Yrklere konuk olacam... Bam tutcUm: Yok! dedim. O, var sandm burgu var ya, o yok! Dizimi sorarsan, orda da bir bok yok! Bak, nasl oynatyorum! Bak nasl kvratyorum! Oh ne tatl dnya! Ko zzet'e habar ver!.. dedim. Ko kurban olduum!.. dedim. zzet imdi uyuyor! dedi. Millete habar ver! dedim. Millete de uyuyor! Yeni yattlar. Asiye omuzlarndan iuttu: Otur oturduun ma, git birine habar ver! Hasan Berber'e habar ver, gelip benim yzm kazsn. Bak imdi Ankara Amarika, Trkn yksek doslar, yksek mamirenler gelecekler, kyn iine dolacaklar. Git habar ver... Asiye omuzlarndan tUtu: Otur oturduun yerde, birer kanm uyusunlar! dedi. Bastrd beni. Baslmadm. Kalkp atalndan daldm avradn! Kaldrdm havaya, bann stne diktim. Bir daha beni stmden kitleyip gidecek misin? Bir daha, 'git habar ver!' dediim zaman gidip habar verecek misin? Bir daha benim szm irp diye tutacak msn? Boynunu tuttuum yerden o kadar kuvatli 346 skmm ki, rpnd: Amann lyorum! dedi. salverdim. Vallaha adam delirmi! dedf. Zaten bir adamn kars, byle adamn bir lfn anlamazsa! dedim. Byle delirmi der kar! dedim. Amma deli akll! Beenmiyorsan brak! Brak atver oraya! Kim olsa alr! Kapar!.. G7t habar ver, uyku yetsin! Zabah oldu, onlar da oldu, bilmiyor musun? Gzlerini yummadlar! Pekey Asiye, git sen de yat, haydi!.. dedim .Geydim oraplarm, geysilerimi. omam aldm ambarn kysndan. ktm sokaa. Baktm daha gn domam. Doru drs zabah olmam. Baktm hibir bacann duman ttmyor! Baktm btn evlerin kaplar rtk. Btn ky ml ml!.. Ml ml uyuyor. Bunca yldr en hakl uykusunu uyuyor. Hemi de her yanlar ter kokuyor. Koksun! dedim. Uyusun, koksun! dedim, Uyusun, koksun gzelce! dedim. imdi kalkarlar, kaplar aarlar, bebeleri darlara salarlar, mal davar boandrrlar! dedim. Yrdm camiye yokar. Amann! Surda bir gazino yok muydu? imdi o gazino yok! Gitmi! Kazmlar! Yrdm, kmese baktm: Yok Ahra baktm, yok! Ahr vard ya hani, kmes vard ya, ne o, ne bu, ikisi de yok! Silmiler! Pekey amma zzet, nasl yaptnz bunu? Bir gecenin iinde, hangi ilim bilim fen ile, hangi makine motur gcyle yaptnz bunu? Valla aklm vdracak! Dzlemiler her yeri. Yarn imler bitecek, gzel imler iekler olacak. Pekey amma, tavuklar cckler nere gitti? nekler nere gitti? Uurdular heralda onlar! Geceler! Geceler garibin! Geceler kimsesizlerin! Gece ii, bc ii! T babamdan duyardm. Gecelerde bcler gibi akll olur insanlar! Bcler gibi ok i yaparlar. Siler, dmdz ederler dnyay! Dnyann mazarratn... Umak var ya, kanatl ku olup umak; ben imdi ift kanatl bir kuum! Uacam havaya! Aktepe'nin yerinde bir tmsek. Baya tmsek, kaba-nyor. O aalarn bir yapra, kabuu, kym kal347 I levha? Yok! Basmdaki burgu? Yok! Dizimdeki sarg? Yok! Krt Selim? Yok! Danac Arif? Yok!

161

Kaylankayp hepsi! Hibiri yok!.. Benim gzel komularm, uyann gayri! Gelin bu tmsei bytn, haydi! Analarm, sunalarm! Mayal kzlarm, gzel haval olanlarm, gelin dos-lu dumanl, acl arl, uykulu! Sklp gelin gayri ikier er! Aln apalar krekleri! Aln tekneleri, sepetleri! Torbay uval aln, sklp gelin haydi! Bytelim bu kabarty. Aktepe'yi yeniden dikelim. Bundan keri de lelim delim, bir ufak tepeyi yktrmayalm. Kimse tepelerimize dokanamasn!.. Gnn doaca yerler srmaland gzel komularm, haydin! Uyku deil mi uyuduunuz? Birazn da yarn uyuyun. Ekmek aa bile nzm yok. Ne n-zm var, insann gnl tok olduktan keri? Bakn ben burda sizi bekliyorum haydin!.. Haydin haydin... deyip dururken Izzed: kver di ardmdan: Temel emmi, heey Temelo!.. dedi. Oh! dedim. Ellerini tuttum, iki ellerini. ki nasrl, gzel ellerini tutup t bamn stne kaldrdm. O da benimkileri tutup kaldrd. Dmde grsem inanmazdm zzet! dedim. Dolanp her yakay kevettim! Pek gzel olmu! Pek temiz olmu. Dua ediyorum allaha ki, yle yanm saatin iinde iki bulut tretsin, bir cara iimi sallayversin kyn stnde. Daha bir temiz olsun yerler! Zabah zabah ettik Temelo! Komularn kemiklerinden ter boand. Sprge sepet; gazinoyu, ahr, kmesi sprp tadlar. Teli demiri, kl kmr, tadlar, bu tmsei yaptlar. imdi de yatp uykularn alyorlar. Bu tmsei bytp Aktepe'yi diriltelim! Helbet diriltelim, amma biraz uyusunlar. Bugnn yarn var Temelo! Durdum, kollarm kaldrp atm. Gn tepesine doru: Ohhh! deye bardm. Kaldrp indirdim kollarm. Karabelen'in ardndan gnn ucu 348 gorunau. naoaruun kars ilk atas yakt. lk unu da eler, hamuru yourur imdi. Hemen koup bir drm isterim. Ben senin drmlerine kurban ola-yn Habaru'un avrad Zra. derim. Zrack, derim... Gn kendini kurtarp kt Karabelen'den. Bebeler ktlar. Saaklardan aa iediler. Grdm evlerde bir kprt. Biz de durduk bakyoruz zzet'le. Ynmz dndk kprtlardan yana. Kprtlar, ellerinde ekmek drm, sele, sepet, tekne, torba, uval... bizden yana yneldiler. Gelenler, derenin, eski derenin toprana yumuldular. Ne selm, ne zabah! Eiyorlar, kaplarn doldurup tmsee getiriyorlar. Buyuran baran yok balarnda. Kendileri eiyor, kendileri tayorlar... Bebelerden birini yanma sesledim. Habaru'un avradna git, bize iki drm yapp yollasn! dedim. zzet'le ben de daldm komularn arasna. iin grltsne kartm. Biraz sonra yolladm bebe drmleri kapp getirmi, aram taram bizi, zor bulmu. nk kalabalmz gittike byyor-du. Avratlar hep geliyordu. Tly Oca da geliyordu1. 349 ELDE KALAN nce pat pat pat bir adam geldi moturlu. Valinin polisiymi. Biz orda Aktepe'yi bytyorduk. Muhtar sordu, gsterdiler. Eline kara eldiven geymi yaz gn. Srtnda mein ceket, gznde kara gzlkler... Yollardaki bcek gibi bir adamd. Konuklar yarm saate kadar burdalar. Vali Bey dedi, habarlar olsun... Seslenmedi zzet. Polis, alan komulara bakt uzun uzun. ok alkan bir kye benziyor, ok gayretli... dedi. Gene kimse seslenmedi. Moturunun yanna ekildi gitti sonra. Elime bir torba geirdim, ben de gidip geldim, toprak tadm. Polise bakndm. Orda yle yalnz dikiliyor, diiyle dudann arasndan cik diye ikide bir yere tkryordu. Sizin burda gzel ahr, gzel kmes, gazino, bahe varm, onu grmee geliyorlarm, yle mi? dedi ben yanndan geerken. zzet konumad diye ben de konumadm. Sonra bebelere lf att, dikkat ettim, bebeler de seslenmediler. Polis kara gzlklerinin altnda bozum oldu

162

heral-da. Gene o tkrn cik etti. Neyine geliyor konuklar bu kyn? dedi fkeyle. Bu szne ok kzdm, seslenmedim. Bir gzm hep Avdan yolunda. Baknp duruyorum. Pulisin yarm saati uzadka uzuyordu. Amma biz iimizle urayorduk. zzet'in yanna varnca durdum biraz: Bu tarlalardaki ekinler no-lacak izzet? dedim. 350 I Onlar bimeyip yakacaz! dedi. Mallar ne yiyecek saman? Samanlklarn kysn kesini spreceiz. Yetmezse mallar satacaz! Keke akamdan yakvereydik madem! unlar bir gelip gitsinler, ondan keri yaka-r.'z! Belkim gstermek nzm eder, gsteririz.... Bu akl kim dnd zzet? Komular dnd. Yani Ankara'dan, Ama-rika'dan almadk... Valinin polisi tek bana bekliyordu. Avdan yolundan patpatlar, sonra tomafiller grnd. Bir kyamet katar idi. imdiye kadar grdklerimizin en uzunuydu. Yeili karas, moru mavisi, al, kzl, trls... nde pat pat moturlar geliyordu. Yollarn erisine uyaraktan geliyorlard. Gelip durdular. Kaplarnda, camlarnda o tokalaan bayrakl bilekler. indekiler kmaya baladlar. Gslerinde Kodak fotoraf makineleri. Ildaklar. Koanlar, denler... Dt dt dut!.. Bir kyamet katar idi... Vali Beyimiz, Kaymakam Beyimiz, Ankara'nn, Amarika'nn mmirleri, hep indiler. nce uzun boylu, gbei gerdan sarkan, boynu kelebek k-ravat, gk gz bir adam, elini havada sallaya sallaya yrd nden. Glyordu. stmze stmze geliyordu. Geldi: Haaay! dedi. Durup birbirimize baktk. Hay! Hello, friends!,. Kprdamadan durduk yerlerimizde. Hi ses karmadk. Tepeden trnaa susuyorduk... Kalabalk ylece bakmyordu. Tarm Bakan Mr. Grant, devletinin bykelisine, bu kk ky halkn selmlama iinde, bir yanllk yapp yapmadn sordu. evirmen Mr. Canata, sesini karmadan bekliyordu. Bykeli, bir iaretle Aid Mission to the Goverment of Turkey\n direktr Mr. Wayt'i yanma ard. Sordu: What is going on here, Mr. Wayt? 351 Mr. Canata'y aralarna alp kk bir halka oldular orada. Bir fslt balad. Fotoraflar, TV rportaj yapclar makinelerini altryorlard. Bir crlt gidiyordu. Objektifler hayretten byk byk alm gzleriyle kylleri tarayp duruyorlard. Sonra gelip fslda-an halkalar fotorafa alyorlard. Birden Tulu Paa yryp kt halkalardan. Kz Seher de adm ardndayd. Yrd, Teme-lo'un nnde durdu. Sinirli, uuk bir hali vard. Paaln, askerliin tozu kalmamt zerinde. Si- j villemiti artk. Temelo'un gzlerinin t iine bakt: Ne b.. yediniz byle ulan? dedi. TV makineleri ikisinin stndeydi. Radio of free Europe'un adamlar. Voice of America'nn adamlar bataryal tape recrder"\ann altryorlard. Ne yapyorsunuz byle? Ha?.. Temelo, zzet'e doru bakt. Tulu Paa zzet'in stne yrd: Ne yapyorsunuz byle? zzet ta gibi durdu. Komularnn nndeydi. Karsndaki bir saldrya hazrlanyormu gibi, o da kendini savunmaya hazrlanmt. nndeki kalabala, kalabaln koyu renk giysilerine, tral, parlak yzlerine bakyordu. Konusana Muhtar, ne yapyorsunuz?.. izzet kollarn yana sallandrd. Toprak tad tekne sa elindeydi. Sapndan tutuyordu. Ayaklarn biraz ap yutkundu: Tepe yapyoruz! dedi. Tepe yapyoruz yani! TV makineleri durmadan... durmadan radyo teypleri durmadan... durmadan alyordu.

163

Gazeteciler fotoraf ekiyorlar, noi alyorlard. Tulu Paa, anlamsz gzlerle bir yarm adm kadar yaklat zzet'e: Nasl tepe, ne tepesi yapyorsunuz? Tepe yapyoruz! dedi zzet. Baya tepe... Temelo yryp zzet'in yanna geldi: 352 I I Kendi tepemizi yapyoruz... biz! dedi. Ak-tepemiz vard ya burda, onu yapyoruz! Demek tepe yapyorsunuz? dedi Kaymakam Diriz. Dilerini gcrdatt. Tepe yapyoruz! dedi zzet. Temelo gene araya girdi. Eskiden bir tepemiz vard burda. 'Aktepe' derdik. Onu yapyoruz. Yerine koyuyoruz. Ankara Valisi yrd, kyllerin arasna girdi: Peki ama neden yapt'nz bunu? Kyller birer adm geri ekildiler. Nasl eliniz vard da yaptnz? Kadnlar kprdamadan durdular. Temelo, sen syle! dedi Vali. Temelo hi duymad. Bakmad. Sen Temelo deil misin be? Temelo srad: Kim? Ben mi? Sen tabi Gryorsun, sana sylyorum! Deilim! dedi Temelo. Yani ben Teme-. i,: 'um amma, o Temelo deilim, baka Teme-i sum! Bambaka bir Temeio'um beyim ben!.. Ne demek bambaka Temeio'um? Eski Temelo deilim yani!.. Vali kzd: Kstahlk ediyorsun! Hemen toplad kendini, bir bakasna geti: Sen Muhtardn, zzet! Sana yardm unu ayrttm. Sttozu, paket peyniri ayrttm. Nasl yaptnz bu ii? Nasl eliniz vard da yaptnz? Duymam gibi durdu zzet. Kln kprdatmad. Tekne de elindeydi. Bana bak! Sorduuma cevp ver! zzet bakt Valinin yzne, yutkundu: Ben... zzet deilim! Yani eski zzet deilim! dedi. Teknesini skt iyice. Valinin iaret parma inip kalkt havada: Hepinizi karakola dkeceim! Hepinizi sorguya ekeceim! Mahvolacaksnz! ' Daha ok bard: Mahvolacaksnz!.. ileri Bakanl Mstear sokulup Valiyi ekti kolundan: Konuklarn nnde ayp oluyor! Gerekli tahkikat yaplr, msebbibler, mevvikler 353 _...,a looiiui cum, ma DiraKin! Ve biraz da sakin olun, ok rica ederim! dedi. Kyller olduklar yerlerde dikiliyorlard. yice birbirlerine sokulmulard. Gazeteciler boyuna fotoraflarn ekiyorlard. Yzlerinden hibir anlam okunmuyordu kyllerin. Konuk Bakan, kyllerle konumak, bir ky evi grmek istediini syledi. Mr. Canata, Bakann istediini Ankara Valisine evirdi. Vali, arn Muhtar! dedi Kaymakama. Bir saniye iinde zzet'i getirdiler. Konuk Bakan zzet'e doru bir adm att, elini uzatt Sizi ve komularnz grdme memnun oldum! dedi. Btn dileriyle glyordu. Mr. Canata evirdi. zzet anlamadan bakt. Konuun uzanan eli ylece kalyordu havada. Mr. Grant, dt durumdan kurtulmay iyi baard. Elini biraz daha kaldrp zzet'in omzuna koydu: Bu dostluu devam evireceimizi umuyorum! dedi. Fotoraflar durmadan ekiyorlard. zzet konumuyordu. Vali kahroluyordu: Derhal iine son vereceksin! diyordu Kaymakama. Bizi rezil etti!.. dedi Kaymakam usulca. Hkmeti rezil etti, hkmeti rezil ettiler! dedi Vali. Ufack bir ky hkmeti rezil etti! Temelo duydu. Hkmet bizi irezil etti asl! diye bard. Koca ovada onun yznden iki paralk olduk! Ah, sylenecek sz ok, ceremeye verecek para yok! Konuk Bakan ky gezerek bir aile ziyaret etmek istediini bir daha syledi. stek eviri yoluyla kendisine anlatlnca zzet: Bizi brakn gayri! dedi. Saln gayriyakamz. Bu i bitsin artk, nolursunuz?.. Vali: una bak, hl ne konuuyor! una bak! diye sylendi. Dilerini gcrdatt yeniden. Tulu Paa konuklarn arasna sokuldu iyice, ellerini aarak: ., Buyurun! dedi. Ky ben dolatraym size! , Arzu ettiiniz aileyi de baka kyde ziyaret ederiz! Mr. Canata, teklifi evirirken, Tulu Paa'-nn fahr komuluunu da ekledi. 1 Birden ky iine yneldiler. Ahrn, kmesin yeri botu. Gazinonun yeri botu. Boluklar grnce Valiyle Kaymakam daha ok bozuldular.

164

Kadn erkek, konuklar, dmensiz bir tat gibi, o sokak, bu sokak, dolanp caminin nne, oradan da arabalarnn bulunduu yere geldiler. Boby, kalabaln ard sra isteksiz yryordu. Bu sabah, Amerikan polisi, kendisini geri aran bir yaz getirip imzalatt. Kimseye bir ey sylemeden, kalabaln ard sra yalpalayarak dolayordu imdi... Kyller kprdadlar. Tekneleri sepetleri, uvallar torbalar doldurup tepe yapma iine getiler. Yeryznde biricik ileri tepe yapmakm gibi alyorlard. Akllar fikirleri tepedeydi. Arabasna doru giderken Vali: Bunu size brakmayacam! dedi izzet'e. Akama jandarmalar gndereceim! Akama kadar yapp tamam edin tepenizi!.. zzet sabrla bakt ilin Valisine: Olup bitenleri yarglara anlatrz! dedi. Elinin iki parmayla bir iaret yapt: Eer ki ck kadarck adaletleri vara anlarlar helbet! dedi. Yutkundu: Anlamazlarsa... girer mapusaneye yatarz! Yatmadmz mapusaneler mi Vali Bey? Temelo, zzet'in yan banda dikiliyordu. O* da yutkundu; iki atal bir sesle: Bizi mapusa arttrrsan, o zaman tepeyi bebelerimiz tamamlar! Bu ky asla tepesiz kalmaz, kalamaz Vali Bey!.. dedi. ileri Mstear Valiyi ekti ieri. ndeki araba yrd, tekiler onu izledi. Kyller baktlar. Bir almet kyamet kervand. Arka arkaya ekilip gittiler. Kzlzller, bu almet kyamet kervan Avdan kyn geip uzaklaana kadar baktlar. Bir hafiflediler. lerinden, Ohhh!.. dediler. Sanki kurtulmulard. Ankara, 1966 354

SON

165