Adı soyadı:………………………………..

OSMANİYE ÖZEL BİLİM KOLEJİ 2008 – 2009 EĞİTİM YILI

FEN BİLGİSİ DERSİ ETKİNLİĞİ
KONU: KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI
Kanın Vücutta Dolaşımını Sağlayan Yapı Ve Organlar:
Yaşamımızı devam ettirmek için gerek duyduğumuz besin ve oksijen
organlara taşınır. Aynı şekilde organlarda oluşan artık maddeler de
vücuttan dışarı atılmasını sağlayan organlara taşınır. Bu taşınma işlemi
Kan ile sağlanır.
Kanın dolaşımında KALP ve DAMARLAR görevlidir.

KALP: Dolaşım sisteminin en temel organı olan kalp göğüs boşluğunda iki akciğerin arasında sola
daha bir yakın yerdedir. Kalbimiz çok sağlam bir yapıya sahiptir.
Dolaşım sisteminin merkezini oluşturan kalp, bir su pompası gibi çalışarak kanın tüm vücutta
dolaşmasını sağlar. Kalp, kan pompalama işini kasılma ve gevşeme ile gerçekleştirir. Bu kasılmalar
kalp atışı olarak hissedilir.

BİLGİ Yetişkin insanda kalbin ağırlığı ortalama 250 – 300 gramdır. Kalp
BİLGİ
dakikada
Ortalama 60 - 80 vuruş yaparak vücudumuza kan pompalar. Bir günde
yaklaşık 100 bin bir yılda da yaklaşık 35 milyon vuruş yapar. Bir insanın kalbi ömrü
boyunca yaklaşık
DAMARLA
R Kalbin pompaladığı kan, vücudumuzda damarlar yoluyla dolaşır.
Damarları evimizd Damarları evimizdeki su tesisatına
benzetebiliriz. Tesisatın içindeki borular da suyun d borularda suyun dolaşması gibi kan
da tüm vücudu boru şeklindeki damarlarla dolaşır. damarlarda dolaşır.
Vücudumuzda farklı kalınlıklarda damarlar bulunmaktadır.
1-Kanı vücuttan toplayıp kalbe getiren damarlara TOPLARDMARLAR
denir. 2-Kanı kalpten vücuda götüren damarlara ATARDAMARLAR denir.
3-Kanı organlarda hücrelere kadar ulaştıran damarlara KILCAL
ir. DAMARLAR denir.

KAN
İnsanlar ve hayvanlar için çok önemli olan kan alyuvar ve
ve akyuvar akyuvarlardan oluşmuş yaşamsal bir sıvıdır. Vücudumuz için
gerekli olan olan besin, oksijen ve hücrelerde yanma sonucu karbondioksit ve
Zaralı
maddeleri kan yoluyla taşır. Oksijeni bol olan kan yani temiz kan açık
kırmızı renktedir. İnsan vücudunun on ikide biri kandır. 36 kğ gelen bir
çocuğun vücudunda 3 litre kan vardır.

Kalp, vücuda kan pompalamak için her defasında kasılır. Bu kasılmalar damarlarda
NABIZ
hafif bir şişkinliğe neden olur. Kanın pompaladığı kanın damarlara yaptığı bu etkiye
NABIZ denir. Bileğimizin iç kısmına parmaklarımızla bastırdığımızda nabzımızı kolaylıkla
hissedebiliriz. Nabız sayısı en kolay sol bilek ve boyundaki ana damarlardan hissedilir. Kalp atışları ile
nabız sayısı aynıdır. Sağlıklı yetişkin bir insanda nabız sayısı 75 – 80 arasıdır. Çocuklarda nabız sayısı
daha yüksektir. Bir çocuğun nabız sayısı 80 – 100 arasında, bir bebeğin ise 100 – 120 arasındadır.

STETESKOP Kalbin ve iç organların çalışmasını dinlemeye yarayan bir alettir. Doktorlar ve

Hemşireler kullanırlar. Kalbimizin ve iç organlarımızın çalışmalarını izlerler.
 ÖĞRENDİKLERİMİZİ DEĞERLENDİRELİM

1-Dolaşım sisteminde hangi organlar vardır?

Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
2-Kalbimiz nerededir?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
3-Kalp kanın vücutta dolaşmasını nasıl sağlar?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
4-Kalp neden atar?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
5-Damarları çevremizdeki hangi sisteme benzetebiliriz?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
6-Kalbimiz ne tür duygular yaşadığımızda daha çok atar?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
7-Nabız nedir?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
8-Kalp ve damar sağlığımızı nasıl korumalıyız?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
9- 72 kg gelen bir insanda ne kadar kan bulunur?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
10-Oksijeni çok olan kan hangi renktedir?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………
11-Karbon dioksitin artışı kanda renk değişikliğine neden olur mu? Neden?
Yanıt:……………………………………………………………………………………………………………

BİR SO RU - B İR

1- Solunum nedir?
2- Hücrelere enerji veren besinlerin oksijenle yakılmasına solunum denir.
2-Hücrelerde yanma sonucunda neler açığa çıkar?
Enerji, su, karbon dioksit ve zararlı maddeler açığa çıkar.

3-Hücrelerde yanma sonucu oluşan su ve karbon dioksit ne olur?

Su böbreklerden ve deriden, karbon dioksit akciğerlerden dışarı atılır.

4-Hücrelerde açığa çıkan enerji ne olur?

Açığa çıkan enerji vücut tarafından kullanılır.

5-Vücudumuz neden sıcaktır?

Vücudumuz yanma sonucu oluşan ısı nedeniyle sıcaktır.

6-Solunum yolu nedir?

Havadan alınan oksijenin kana karışana kadar izlediği yola solunum yolu denir.

7-Solunum yolunda hangi organlar vardır?

Solunum yolunda burun, yutak, gırtlak, bronşlar ve akciğerler vardır.

8-Solunum sisteminde hangi organlar vardır?

Solunum sisteminde burun, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronşlar, akciğerler, hava keseleri,
göğüs kasları ve diyafram vardır.
 9-Soluk borusu nasıl bir dokudan oluşmuştur?
Soluk borusu kıkırdak bir dokudan oluşmuştur.

10-Bronş nedir?
Soluk borusunun iki kola ayrıldığı yere bronş denir.

11-Bronşçuk nedir?
Bronşların akciğer içinde devam eden, ağaç dalları görünümündeki kısımlara bronşçuk denir.

12-Kalbimiz nerededir?
Kalbimiz iki akciğerin arasında sol tarafa yakın bir yerdedir.

13-Hava keseleri (alveol)ne işe yarar?

Alveoller çevrelerini saran kılcal damarlar yardımıyla oksijen ve karbon dioksitin yer
değiştirmesini sağlar.

14-Burnun içindeki kılların ve sümüksü sıvının yararları nelerdir?

Solunum yoluna toz ve mikropların girmesini önlemek.

Akciğerlere giden havanın sıcaklığını ayarlamak.

Koku almamıza yardımcı olmak.

Kuru havayı nemlendirmek.

15-Soluk borusunun içi nasıldır?

Soluk borusunun içi ıslak ve kaygandır.

16-Soluk borusunda oluşan tozlar ve balgam nasıl dışarı atılır?

Soluk borusundaki titrek tüyler aracılığıyla atılır.

17-Solunum nerde başlar ve solunumun temel organı nedir?

Solunum burunda başlar. Solunum sisteminin temel organı akciğerlerdir.

18-Diyafram nedir?
Diyafram göğüs boşluğunun alt kısmında bulunan yassı bir kastır.

19-Göğüs boşluğunun hacmi hangi organlar sayesinde değiştirilebilmektedir?

Göğüs boşluğunun hacmi, göğüs kasları ve diyafram sayesinde değişebilmektedir.

20-Dinlenme durumunda bir dakikada ortalama kaç kez soluk alıp veririz?
Dakikada 16- 18 kez soluk alıp veririz.

21-Solunum yolu hastalıkları nelerdir?

Nezle, grip, bronşit, zatürree, zatülcenp, verem, kabakulak, kızıl, kızamık, difteri, suçiçeği, ve
çiçek solunum yolu hastalıklarıdır.

22-Solunum yolu hastalıklarından korunmak için neler yapmalıyız?

Kirli havadan uzak durmalıyız.

Sigara dumanından uzak olmalıyız.

Temizliğe özen göstermeliyiz.

 23-Hangi organlar dolaşım sistemini oluşturur?
Kalp, damarlar ve kan dolaşım sistemini oluşturur.

24-Kan hücreleri ne taşır?

Kan hücrelere besin ve oksijen taşır.

25-Kan hücrelerde yanma sonucu açığa çıkan zehirli atıkları nereye taşır?
Böbreklere taşır.

26-Dolaşım sistemi hangi sistemlerle birlikte çalışmaktadır?

Sindirim sistemi, solunum sistemi, boşaltım sistemi ile birlikte çalışmaktadır.

27-Damarların görevi nedir?

Kanın vücutta dolaşmasını sağlamak.

28-Kalbimizin büyüklüğü ne kadardır?

Kalbimizin büyüklüğü yumruğumuz kadardır.

29-Kalbin görevi nedir?

Kanın damarlarda dolaşmasını sağlamak

30-Kalbin atması ne anlama gelir?

Kalbin kanı pompalamak için kasılması kalbin atmasıdır.

31-Sağlıklı bir insanın kalbi normal koşullarda dakikada kaç kez atar?
70-80 kez atar

32-Kan dolaşımı nedir?

Kanın kalpten çıkıp, tekrar kalbe dönmesine kan dolaşımı denir.

33-Kaç çeşit dolaşım vardır?

İki çeşit dolaşım vardır;

Kalp ile akciğer arasındaki dolaşım,

Kalp ile vücudun diğer bölümleri arasındaki dolaşım

34-Nabız nedir?
Kalbin kasılmasıyla oluşan genişlemenin bilek ve boyundaki damarlarda hissedilmesine nabız
denir.

35-Nabız sayısı ile kalp atışının sayısı farklı mıdır?

Nabız atışı ile kalbin atış sayısı aynıdır.

36-Tansiyon nedir?
Kanın damar duvarlarına yaptığı basınca tansiyon denir.

37-Normal bir durumda bir insanın tansiyonu kaç olmalıdır?

Normal bir durumda bir insanda büyük tansiyon 12, küçük tansiyon 8 olmalıdır. Çocuklarda
tansiyon daha küçüktür.
 38-Kanın görevleri nelerdir?
Sindirilerek kana geçen besinleri, akciğerlerden alınan oksijeni, hücrelerde yanma sonucu açığa
çıkan karbon dioksiti ve zararlı maddelerle ilgili organlara taşımak.

Mikroplara karşı savaşmak.

Vücut ısısının vücudun her yerinde aynı olmasını sağlamak.

39-Bol oksijen içeren kan hangi renk olur?

Bol oksijen içeren kan parlak kırmızı renktedir.

40-Vücutta oluşan karbon dioksit damarlarla hangi yolu izler?

Karbon dioksit damarlarla kalbe döner, kalpten akciğerlere gider ve soluk vermeyle vücuttan atılır

41-Egzersiz sırasında vücutta hangi değişiklikler olur?

Nabız ve soluk alıp verme hızı artar.

42-60 kg ağırlığında bir insanda kaç litre kan bulunur?

60 kg insanda 60/12=5 litre kan bulunur.

43-Vücuttaki kanın ne kadarı azalırsa insanda yaşamsal bir tehlike oluşur?

Vücuttaki kanın beşte biri azalırsa hayati tehlike oluşur.

44-Dolaşım organlarının sağlığı için nelere dikkat etmeliyiz?

Stres, aşırı beslenme, yağlı yiyecekler, alkol, sigara, aşırı çay ve kahveden uzak durmalıyız.

Yaşımıza ve bedenimize uygun işler yapmalıyız.

Temiz havadan yararlanmalıyız.

Dar giyecekler giymemeliyiz.

45-Hafif kanamalarda ne yapmalıyız?

Hafif kanamalarda mikrop öldürücü (antiseptik) kullanmalı, kesik yeri temiz bir bezle
kapatmalıyız.

46-Derin yaralanmalarda ne yapmalıyız?

Derin yaralarda kan kaybını önlemek için kanayan yerle kalp arasında kan akışını yavaşlatıcı
olarak tampon ya da ince lastik hortumla sıkmalıyız. (turnike)

47-Kan yoluyla bulaşan hastalıklar nelerdir?

Tetanos, sıtma, kuduz, tifüs, AIDS kan yoluyla bulaşan hastalıklardır.

OSMAN YAMAN
OSMANİYE ÖZEL KOLEJİ

YUKARIDAKİ RESİMLER SİZE NEYİ ANLATIYOR?