ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARI VE

BAKIM
I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
Üreterler: Böbreklerden
çıkan ve mesanede sonlanan
fibromusküler yapıda mukoza
ile sarılı 25-30 mm
uzunluğunda dar tüplerdir.
Böbreklerden süzülen idrarın
mesaneye taşır.

 Mesane: 300-500 ml idrar

alabilen kastan bir kesedir.
Rektum ile pubis kemiği
arasında yer alır. İçinde
pilikalar mevcuttur.

2 22.12ç2017
 I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
 Üretra: Mesanede biriken
idrarı dışarıya taşıyan
mukaza ile kaplı tüplerdir.
Üretra kadınlarda
erkeklerden yaklaşık 3-5 cm
daha kısadır ve yaklaşık 20
cm uzunluğundadır

3 22.12ç2017
 I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ

 Böbrekler
 Torakal 12 ve lomber 4 vertebralar arasında
retroperitoneal bir organdır

Böbrekler içten dışa;

 Pelvis Renalis
 Medulla ve
 Korteksten oluşur

4 22.12ç2017
I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ

Böbreğin fonksiyon gören temel ünitesi

nefrondur

Nefron iki kısımdan oluşur

 1-Glomerüller
 2-Tübüller

5 22.12ç2017
 I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ

Nefron
1-Glomerüller: Süzme
işlemi gören epitel bir
yapı olan Bawman
kapsüllü içine yerleşmiş
bir kapiller ağdır.

6 22.12ç2017
7 22.12ç2017
 I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ
Nefron
2-Tübüller (renal tübüller)
a) Proksimal kıvrımlı tübül
korteks içinde bulunur.
Emilim %80 burada
oluşur.

8 22.12ç2017
I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ

 Nefronun çalışması ve idrar oluşumu üç aşamada

gerçekleşir
 1-Filtrasyon (Glomerüllerde)
 2-Reabsorbsiyon (Tübüllerde)
 3-Sekresyon (Tübüllerde)

9 22.12ç2017
I- ÜRİNER SİSTEMİN ANATOMİ VE
FİZYOLOJİSİ

Böbreğin Fonksiyonları Dört Grupta Toplanır

1. Metabolizma sonucu ortaya çıkan artık ürünleri
atmak
2. Vücudun sıvı-elektrolit dengesini düzenlemek
Na, K, Mg, Ca metabolizmasını düzenler
1. Vücudun asit-baz dengesini düzenlemek
2. Bazı endokrin fonksiyonları düzenlemek
 Kan basıncının düzenlenmesi: Renin salgılayarak kan basıncını
düzenler
 Eritrosit yapımının düzenlenmesi: Eritropoetin salgılayarak kan
yapımını düzenler

10 22.12ç2017
Üriner sisteme İlişkin Tanımlar
 Noktüri: Gece idrara çıkma
 Anüri: 24 /h idrar miktarının 50 ml daha az
olması
 Oligüri: 24 /h idrar miktarının 400’ml altında
olması
 Poliüri:24 /h idrar miktarının 2500’ml daha
fazla olması
 Pollaküri: Sık ve az idrar yapma
 Dizüri: Ağrılı ve zor idrar yapma
 Proteinüri: İdrarda protein bulunması

11 22.12ç2017
 Piyüri: İdrarda cerahat olması
 Hematüri: İdrarda eritrosit olması
 Bakteriüri: İdrarda bakteri olması
 Proteinüri/albüminüri: İdrar ile protein
atılması
 İdrar Retansiyonu: Mesanede normalin
üzerinde idrar birikmesi
 Glob vezikale: Çeşitli nedenlerle mesanenin
boşalamaması
 İdrar inkontinansı: İdrar kaçırma

12 22.12ç2017
ÜRİNER SİSTEM HASTALIKLARINDA
HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

1- Hastanın Özgeçmişi: Sorgulamada fiziksel ruhsal ve sosyal

faktörler dikkatli bir şekilde değerlendirilmeli ve risk faktörleri
araştırılmalıdır

2- Fizik Muayene
 İnspeksiyon
 Hastanın genel görünümü,
 Cilt rengi, turgoru,
 Burun kanatları etrafındaki üre kristallerinin varlığı,
 Kaşınma izleri,
 Yüzde göz etrafında ödem,
 Solunum şekli
 Nefeste amonyak kokusu araştırılmalıdır

13 22.12ç2017
 Böbrekler inspeksiyonla değerlendirilemez.

 Mesanenin idrarla dolup gerilmesi sonucu

symphsis pubis üzerinde dışarıya doğru bir
kabarıklık görülebilir.

 Palpasyon: Sağ böbreğin alt kısmı derin

palpasyonla hissedilebilir, oldukça güç bir
işlemdir.

 Perküsyon: Lomber bölgeye el kenarı ile veya

yumrukla vurularak yapılır. Böbrek koliğinde ve
akut infeksiyonda şiddetli ağrı hissedilir.

14 22.12ç2017
3- Tanı Testleri
A- İdrar Analizi
1- Normal İdrar rengi sarıdır. İdrara sarı rengi veren ürokromdur.
Bekleyen idrar ve bazı hastalık durumlarında idrar rengi koyulaşır.

Renksiz-açık sarı Diüretik alımı, alkol tüketimi, diyabetes

insipidus, glikozüri, aşırı sıvı alımı ve böbrek
hastalığı
Sarıdan-süt beyazı Piyüri, enfeksiyon, vajinal krem
Parlak sarı Vitamin preparatları, eritrosit, prostat ya da
Pembeden kırmızıya mesane ameliyatı, mens, siyah üzüm ve bazı
ilaçlar
Mavi, mavi yeşil Boyalar, ilaçlar
Kahverengiden siyaha Eski kırmızı kan hücreleri, urobinilojen,
bilirubin, aşırı dehidratasyon, demir ve bazı
ilaçlar
15 22.12ç2017
 2-İdrarın Mikroskobik Muayenesi

Eritrosit Negatif Normal idrarda bulunmaz. Parçalanmış eritrosit, hemoglobin ve

myoglobulin pozitif test sonucu verir. Taş , tümör pyelonefrit ve
glomerulonefritte/ böbrek dokusu yaralanmaları
Lökosit 1-4 Bir mikroskopik alanda erkekte 1-2 tane, kadında ise 3-4 tanedir.
Enfeksiyonlarda artar
Glikoz Negatif Kandaki glikoz değeri 180 mg/dl’nin (böbrek glikoz eşiği ) üstüne
çıktığında glikoz idrarla atılır. Buna glikozüri denir. Hastalık
belirtisidir .
Keton Negatif Sağlıklı insanların idrarlarında açlık durumunda bulunur. İdrarda
bulunması durumuna ketonüri denir.
Diyabetik asidoz ve açlıkta
Protein Negatif Fizyolojik koşullarda idrarla günlük protein atılımı
150 mgr'ın altındadır. Bu miktar da rutin kullanımdaki basit idrar
incelemelerinde saptanmaz. Yüksek proteinli diyet, aşırı egzersiz
(uzun süre)
Slendir Negatif İdrar yolları enfeksiyonu
Epitel Her mikroskobik alanda 1-2 tane görülebilir
Kristaller Negatif İdrar yoları enfeksiyonu
16 22.12ç2017
3-Patolojik İdrar Bulguları

 Protein (Proteinüri ): Fizyolojik koşullarda idrarla günlük

protein atılımı 150 mgr'ın altındadır. Bu değer rutin idrar
analizinde saptanamaz.
 Bilirubin: Normal idrarda bulunmaz. Kanda bilirubin
miktarı yükselmişse, su da eriyen konjuge bilirubin filtre
olur ve idrarda tespit edilir.

 İdrar PH: En az 5.0 olacak kadar asidite, en fazla 7.5

olacak kadar alkali olabilir.

17 22.12ç2017
3-Patolojik İdrar Bulguları
 İdrar Sedimenti: İdrarın santrifüje edilerek
içindeki şekilli elemanların çöktürülüp
mikroskop altında incelenmesidir.

 Normalde 1-2 epitel, 3-4 eritrosit,2-3 lökosit

18 22.12ç2017
İdrar muayenesi

 Konsantre idrar tercih edilmelidir

 Bir gece önce az sıvı alması söylenir
 Sabah kahvaltıdan önce ilk idrar atılır, kısa süre sonra
alınan idrar muayene için verilir
 İdrar yapmadan önce üretranın ağzını iyice
temizlemesi ve idrar toplanacak kapların temiz olması
söylenir
 Sediment muayenesi için ilk gelen idrar bir kaba, sonra
geleni de diğer analiz için bir kaba alınır
 Steril tüpe idrar alınacağı zaman; ilk idrar atılır,
ortasında gelen idrar tüpe alınır, idrarın devamı dışa
atılır. Kadınlarda steril idrar almadan önce antiseptik
solüsyon ile perine temizliği yapılır
19 22.12ç2017
 Örnek şekli Amaç ve Yöntem İşlem Öncesi Bakım İşlem sonrası
Bakım
Rasgele idrar örneği * Glikoz, Albümin, 1-Özel hazırlık gerektirmez Sonuçlar kayıt
alma Safra, Ürobilinojen 2-İdrar örneğine edilir
Rutin olarak tüm gibi maddelerin gereksinim olduğu
hastanelerde yapılır. anormal miktarını açıklanır.
saptamak için yapılır. 3-Üzerinde hastanın adı,
* İdrarın rengi, soyadının yazılı bir kap
kokusu, çöken hazırlanır.
maddeler, yoğunluğu, 4-Alınan idrar örneği
ozmolaritesi gözlenir bekletilmeden test
ve miktarı ölçülür. edilmelidir.
Orta idrar örneği *Üriner bölgedeki 1- İşlem açıklanır. İdrar örneği hızlı
alma mikroorganizmalarla 2- Servisin protokolüne bir şekilde ilgili
Üriner sistem kontamine olmamış göre üretra çevresi ve istem kağıtları ile
enfeksiyonu idrar örneğini almak genital bölge temizlenir. birlikte steril
şüphesinde veya rutin için uygulanır. 3- Hasta idrarının ilk şartlarda
olarak yapılır. * Örnekler kısmını tuvalete yapar, laboratuvara
laboratuvarda içindeki sonraki kısmını ise steril gönderilir.
mikroorganizmanın bir kaba örnek olarak alır.
türünü ve duyarlı
olduğu antibiyotiği
saptamak için test
edilir.
20 22.12ç2017
 Örnek şekli Amaç ve Yöntem İşlem Öncesi Bakım İşlem sonrası
Bakım
Kateterle idrar *Üriner bölgedeki 1-Sondadan idrar torbasına İdrar örneği hızlı bir
örneği alma mikroorganizmalarla uzanan kısım sondaya yakın bir şekilde ilgili istem
(orta idrar kontamine olmamış bölgeden klemplenir. (İdrarın kağıtları ile birlikte
örneğindeki idrar örneğini almak için kateter içinde birikmesi için) steril şartlarda
gibidir. ) uygulanır. 2-İdrar örneği alınacak kateter laboratuara
* Örnekler bölgesi antiseptik solüsyonla gönderilir.
laboratuvarda içindeki temizlenir.
mikroorganizmanın 3-Sonda idrar torbasından ayrılır
türünü ve duyarlı olduğu ve daha önce hazırlanan kaba
antibiyotiği saptamak boşaltılır.
için test edilir.
24 saatlik idrar * 24 saatte idrarla atılan 1-İşlem açıklanır İdrar örneği hızlı bir
örneği bazı maddelerin 2-Hastaya etiketli kaplar şekilde ilgili istem
miktarını ölçmek için hazırlanır kağıtları ile birlikte
yapılır. 3-İşleme sabah 8 ‘de başlanır, steril şartlarda
4-Hasta ilk idrarını tuvalete laboratuara
yapar gönderilir
5-Ertesi sabah sekizdeki idrar da
dahil olmak üzere 24 saat
boyunca idrar toplanır.

21 22.12ç2017
Böbrek Fonksiyon Testleri
Üç grupta incelenebilir.
1. Glomerul filtrasyonun değerlendirilmesi
2. Tübüller fonksiyonların değerlendirilmesi
(reabsorbsiyon ve sekresyon)
3. Renal kan akımının ölçülmesi

22 22.12ç2017
1- Glomerul Filtrasyon Fonksiyonunun (GFR)
Kontrolü
1-Üre Klirensi: Bir dakikada üreden temizlenen plazma
miktarıdır. GFR normal olduğunda dakikada 55-75 ml.
plazma üreden temizlenir.

23 22.12ç2017
 2-Kreatinin Klirensi: GFR fonksiyonu hakkında
bilgi verir. Sık kullanılan kolay bir testtir.

24 22.12ç2017
2-Tübüler Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi
(Reabsorbsiyon Ve Sekresyon)

 1-Dilüzyon Testi : Tübülüslerın idrar sulandırma

yeteneğinin değerlendirilmesi amacıyla yapılır.

 2-Konsantrasyon Testi: Sıvı kısıtlaması yapılarak

böbreğin idrar, konsantre etme yeteneği kontrol
edilir.

25 22.12ç2017
3-Renal Dolaşımın Kontrolü
 Bir dakikada böbrekten geçen kan miktarını
değerlendirmek için yapılır.

26 22.12ç2017
Radyolojik İncelemeler
 1- Direkt Üriner Sistem Radyografisi
 Üriner sistem hakkında bilgi sahibi olmak
 Böbrek hacmini değerlendirmek
 Böbrek taşlarını teşhis etmek ve
komplikasyonları saptamak

 Hamilelere uygulanmamalıdır

27 22.12ç2017
2- İntravenöz Pyelografi (Ürografi IVP)
 Böbrek hastalıklarında , özellikle böbrek
yetmezliğinde ve hamillerde uygulanmaz.

28 22.12ç2017
 3- Retrograd (asendan) Pyelografi :Üreterlerin kalislerin ve
böbrek pelvisinin incelenmesi için yapılır. Kontras madde
sistoskop içinden bir üreter kateteri geçirilerek böbreğe enjekte
edilir.

 4- Renal Anjiografi: Böbrek kan akımının yeterli olup olmadığının

araştırılmak amacı ile yapılır. Böbrek arterlerine yakın bir
arterden sokulan bir kateter yardımıyla radyoopak madde
enjekte edilir. Hasta hazırlığı IVP ‘deki gibidir. En önemli
komplikasyonu hemorajidir.

 5-Ultrasonografi: İyot alerjisi olanlarda, böbrek

yetmezliklerinde ve hamilelerde kullanılır.

 6-Böbrek Sintigrafisi: Böbrek kan akımını incelemek için yapılır.

İyot 131‘li hipurik asidin IV yolla enjekte edilmesi ve
böbreklerden geçişinin özel bir kamera ile görüntülenmesidir.

29 22.12ç2017
Diğer Yöntemler
 Sistoskopi: Mesanenin içini gözlemek için
üretranın içinden geçen bir endoskopla
mesane ve üretranın incelenmesidir.

30 22.12ç2017
 Böbrek Biyopsisi:
Patolojik inceleme için böbrekten küçük bir parça çıkarılır.
Mikroskop altında incelenir.

 Endikasyonları  İşlem Öncesi Bakım:

 Böbrek hastalıklarının yapısal
özelliklerini tespit etmek
 Nefrotik sendrom
 Asemptomatik proteinüri
 Tekrarlayan hematüri
 Glomerülonefrit tanısında
 İşlem açıklanır ve işbirliği sağlanır.
 Yazılı izin alınır
 Hasta değerlendirilir
 Böbrek röntgen ile lokalize edilir ve
anatomik sınırları belirlenir.
 Kan grubu kontrol edilir ve
transfüzyon gerekebileceği
düşüncesiyle kan hazırlanır.

İşlem Sonrası Bakım

İlk 4 saat kesin yatak istirahatı sağlanır
15 /dk bir vital bulgu kontrol edilir
Genel durumuna göre vital bulguları değerlendirme sıklığı ayarlanır
İdrarda kan kontrolü yapılır
24 saat yatak istirahatı sağlanır

31 22.12ç2017
Kan Testleri
 GFR azalması ve tübülüslerin fonksiyonlarının bozulması plazma
bileşiminin değişmesine neden olur

 Kan Biyokimyası:
 BUN ( Kan Üre Azotu) 10-25mg /dl (protein metabolizması ile ilgilidir)
 Kreatinin: 0.5- 1.2 mg /dl (kas metabolizması ile ilgilidir.)
 Bun /Kretinin : 20 /1
 pH: 7.35- 7.45

 Hemogram
 Anemi
 Lökositoz
 Trombositopeni
 Na : 135-145 mEq / l
 CO2: 24-30 mEq / l
 Mg : 1.5- 2.5 mEq / l
 Ca: 8.5-20.5 mEq / l
 Fosfor : 2.5-4.5 mEq

32 22.12ç2017
Klinik Belirti ve Bulgular
1-İdrar Miktarındaki Değişiklikler:
 Oligüri: 24 saatlik idrarın 500 ml ↓, (GFR ↓, dehidratasyon,
hipotansiyon, şok vb. böbreğe giden kan miktarının azalması sonucu
gelişir)

 Poliüri: 24 saatlik idrar miktarının 2000 ml ↑ dır (Tübülüslerin

reabsorbsiyon ve konsantrasyon yeteneğinin↓ ve Hormonal
nedenlerle meydana gelir)

 Anüri: 24 saatlik idrar miktarını 100 ml↓ olmasıdır. (Böbrek

yetmezliğinde görülür)

2-İdrar Yapma Bozuklukları:

 Pollaküri: Az ve sık idrara çıkma
 Dizüri: Güç ve ağrılı idrar yapmadır.
 Retansiyon: İdrarın mesanede toplanması veya zorlukla dışarı
atılması.
 İnkontinans: İstem dışı idrar yapmadır.
 Noktüri: Gece idrar kaçırmaktır. Poliüriye eşlik eder

33 22.12ç2017
 3- Elektrolit değerlerinde değişiklikler
 4-Vital bulgularda değişiklik
 TA genellikle yükselme ve buna bağlı olarak
 Baş ağrısı
 Baş dönmesi
 Kulak uğultusu
 Dispne
 Çarpıntı
 Nabız değişiklikleri. Taşikardi, bradikardi, filiform
nabız
 Solunum : Pulmoner ödemde dispne , asidozda
kusmaull solunum , solunumda amonyak kokusu
olabilir.
34 22.12ç2017
5- Gastrointestinal sistem 6- Ağrı
belirtileri:  Hipertansiyon ve
 Bulantı, kusma serebral ödeme bağlı baş
 Diyare ağrısı
 İştahsızlık  Sırtta ve vertebralar
altında hissedilen ağrı
 Dispepsi
böbrek kapsülünün
 Hıçkırık
gerilmesi sonucu gelişir.
 Oral mukoza ağrısı
 Ülserasyonlar
 Ağız kokusu olabilir.

35 22.12ç2017

7- Nörolojik Belirti ve
Bulgular
 Anksiyete
 Depresyon
 Huzursuzluk
 Oryantasyon bozukluğu
 Adelelerde karıncalanma
 Konvülsiyonlar
 Hallüsinasyonlar
36
8- Cilt Değişiklikleri
 İlerlemiş renal yetmezlikte
cilt yeşil kahverengidir.
Kurudur, kaşınma izleri ve
piruritis şikayetleri vardır.
Burun ve ağız kenarlarında
üre kristalleri görülür.
9- Hemotolojik
Değişiklikler
 Anemi
 Kanama zamanının uzaması
 Kanamaya eğilimin artması
 Peteşi
 Purpura
 Mukoza kanamaları görülebilir
22.12ç2017
ÜRİNER SİSTEM
HASTALIKLARI
1-SİSTİT
Mesane duvarının enflamasyonudur. Kadınlarda
erkeklerden daha sık görülür (kadınlarda üretra
daha kısadır. Mikroorganizmaların mesaneye
ulaşması daha kolay olur).
Semptom ve Bulgular
 Dizüri
 Pollaküri
 Sırtın alt kısmında ağrı
 İdrar analizinde lökosit, eritrosit
 İdrar kültüründe mikroorganizmalar üreyebilir.

38 22.12ç2017
1-SİSTİT
Tanı
 Anamnez ve idrar analizi ile konur.

Tedavi
 Kültür antibiyograma göre uygun antibiyotik ve idrar
yolları antiseptiği uygulanması
 Sıvı alımını artırma
 Hijyen kurallarına uyma

Koruma ve Bakımı
 Doğru temizlik alışkanlığının kazandırılması
 Eğitim

39 22.12ç2017
2- PYELONEFRİT
 Tek ya da çift
böbrekte bakteri
nedeniyle renal pelvisi
ve kaliksleri etkileyen
enflamatuar bir
hastalıktır.

 Gebelerde ve kronik
taş hikayesi olanlarda
daha sıktır.

40 22.12ç2017
Etyolojisi
 Etken genellikle E- koli olup sıklıkla üretra, mesane ve üreterler
yolu ile böbreğe ulaşır. Bulaşma nadir olarak kan ya da lenf yolu
ile de olabilir.

 Kadınlarda üretranın kısa olması nedeniyle enfeksiyon daha sık

görülür.
 İdrar yollarında taş
 Üriner staz
 İdrarın mesaneden üreterlere reflü olması
 Üriner kateterizasyon
 Hidronefroz
 Malinite
 Travma
 Akut pyenonefrit sistoskopi, kateterizasyon gibi uretranın
bakterilerle kontamine olmasına neden olan uygulamalar sonrası
görülebilir. Kronik pyenonefrit, reflu ve staza neden olan kronik
taş durumlarında görülür.

41 22.12ç2017
Risk Faktörleri

 Gebelik
 Diyabet
 Kronik börek taşı
 Kronik sistit
 Üriner sistemde yapısal anamoliler
 Kateterizasyon

42 22.12ç2017
Semptom ve Bulgular

 Semptom vermeyebilir.
 Pollaküri
 Dizüri
 Şiddetli yan ağrısı
 Ateş, titreme, halsizlik, bulantı ve kusma
 İdrarda kötü koku bulanıklık veya kan olması
 Lökositoz
 İdrarda bakteri cerahat ve eritrosit
 İdrar kültür antibiyogramında her ml de 100.000 ‘in üzerinde
mikroorganizma vardır.

Tedavi
 Kültür antibiyograma göre uygun antibiyotik verilmelidir. Antibiyotik en
az 2 hafta süreyle kullanılmalıdır. İyi bir şekilde tedavi edilmezse
kronikleşebilir veya glomerulonefrit ya da böbrek yetmezliğine neden
olabilir.

 Bu nedenle sık enfeksiyon gelişen hastalarda neden olan durun iyi bir
şekilde tanımlanmalı ve uygun şekilde tedavisi yapılmalıdır.
43 22.12ç2017
Pyenonefritte diyet önemlidir ve komplikasyonların
gelişmesini önleyebilir.

 Komplikasyonları
 Böbrek yetmezliği
 Glomerulonefrit
 Hipertansiyon (enfeksiyon sonucu böbrekte
gelişen skar dokusu ve tübüller dilatasyona bağlı)

44 22.12ç2017
3-GLOMERULONEFRİT
 Glomerüller yapıda değişik ölçülerde, çoğunluklada
immunolojik bir reaksiyon sonucu oluşan,
inflamatuar ve proliferatif değişikliklere neden
olan hastalıkları kapsar.

 Akut ve kronik olarak ikiye ayrılır.

 Glomerulonefrit (Nefritik Sendrom)

45 22.12ç2017
Etyolojisi
 B – hemolitik streptokok enfeksiyonu
 Viral enfeksiyonlar
 Parazit enfeksiyonları
 Röntgen ışınları
 Çeşitli ilaçlar
 Sistemik lupus eritematozus
 Periarteritis nodoza

46 22.12ç2017
Akut Glomerulonefrit
 Post-enfeksiyon ve enfeksiyon glomerullonefritlerdir.
Post-enfeksiyon glomerullonefrit aynı zamanda post
streptokokal glomerulonefrit olarakta bilinir.

 Primer enfeksiyon başladıktan sonra beş gün içinde ya

da enfeksiyonla birlikte oluşur.

 Post enfeksiyon glomerullonefrit ise cilt veya solunum

enfeksiyonundan 21 gün sonra gelişir.

47 22.12ç2017
Belirti ve Bulgular
 Hematüri: Bozulan glomerullerden eritrositlerin geçmesi sonucu

 Proteinüri: ‹3.5gr/24. Bozulan glomerullerden proteinlerin

geçmesi sonucu

 Oligüri: Glomerül filtrasyon hızında azalma sonucu

 Ödem: Glomerül filtrasyon hızında azalma sonucu sıvı ve

metabolik artıklar atılamaz. Genellikle göz kapaklarında, ellerde
ve alt ekstremitelerdedir.

 Hipertansiyon
 Anemi
 BUN ↑
 Kreatininde ↑
 Bulantı, kusma, halsizlik, baş ağrısı ,ateş

48 22.12ç2017
Tanı
 Kanda BUN, kreatinde yükselme,

 Üre klirensi ve kreatinin klirensi testlerinin

düşük olması

 Anti streptolizin 0 (ASO ) titrasyonunun ve

CRP (C reaktif proteinin) yükselmesi

 İdrarda muayenesinde protein, kan, lökosit ve

silendir bulunur. İdrar yoğunluğunda azalma

49 22.12ç2017
Tedavi
 Glomerüllerde ve bazal membrandaki değişiklikleri düzeltecek
özel bir tedavi yöntemi yoktur.

 Amaç streptokok enfeksiyonunu tedavi ederek daha fazla toksin

salgılanmasına engellemektir.

 Bu nedenle penicilinle tedavisi uygulanır.

 İmmunosupresif ve kortizon tedavisi uygulanır.

 Diyet önemlidir. Karbonhidratlı, az proteinli ve tuzsuz olarak

düzenlenir. Protein kısıtlaması idrardaki protein kaybına göre, tuz
kısıtlaması da hastadaki ödem durumuna göre ayarlanır.

 Hastalık iyileştikçe idrar miktarı artar. Günlük idrar miktarı 1 lt den

fazla olunca sıvı kısıtlamasına son verilir.

 Sık idrar tahlilleri yapılarak proteinüri ve hematüri kontrol edilir.

50 22.12ç2017
Komplikasyonları
 Pulmoner ödem
 KİBAS
 Kalp yetmezliği
 Kronik böbrek yetmezliği

Prognoz:
 Genellik tamamen iyileşir ve 6 hafta içinde böbrekler eski normal
haline döner. Bazı vakalarda hastalık ilerler ve kronik böbrek
yetmezliği gelişir.
 Koruma da eğitim önemlidir.

Kronik Glomerülonefrit: Glomerüllerde yavaş fakat sürekli artan

harabiyet ve böbrek fonksiyonlarında giderek artan kayıplar
vardır. Glomerüller zamanla artan skleroz nedeniyle sertleşir.
Böbrekler küçülür ve tubuluslar atrofiye olur.

51 22.12ç2017
4- NEFROTİK SENDROM
Glomerüllerde ve tubuluslarda bozukluklarla seyreden, bol proteinüri, ağır
ödem, kan proteinlerinin azalması, kanda lipid ve kolesterolün yükselmesi ile
kendini gösteren bir semptomlar gurubudur.

 Etyolojisinde
 Glomerullonefrit
 Metabolizma hastalıkları: Diyabetes mellitus, multiple miyeloma,
Wilson hastalığı
 Kolajen doku hastalıkları
 Amiloidoz, sistemik lupus eritematozus
 Dolaşım sistemi hastalıkları: Anemi, kalp yetmezliği, perikardit,
renal ven tıkanması
 Toksik maddeler: Civa, organik civalı diüretikler, bizmut, altın, arı,
yılan, böcek sokması, allerjen maddeler
 Enfeksiyon hastalıkları: Sifiliz, sıtma, tifüs
 İdyopatik
 Diğer nedenler: Lenfoma , preeklampsi

52 22.12ç2017
Patofizyolojisi
 Böbrekler normalden
büyük ve şiştir.
 Glomerüllerin bazal
membranında yer yer
kalınlaşmalar ve
yırtılmalar vardır.
 Porlar genişlemişlerdir.
 Tüp epitelinde
dejeneratif lezyonlar
vardır.

53 22.12ç2017
Semptom ve Bulgular

 Proteinüri >3,5 gr/24 h

 Bel ağrısı
 Solukluk
 İştahsızlık
 İritabilite
 Halsizlik
 Mens bozuklukları
 Ödem: Protein kaybına bağlı onkotik basıncın düşmesi
sonucu gelişir.
 Basmakla gode bırakır.
 Serum albümin düzeyi düşüktür
 Serum kolesterol düzeyi yüksektir

54 22.12ç2017
Tedavi
 Öncelikle neden bulunup tedavi edilmelidir.
 Kortizon
 ACTH
 Diüretikler
 İmmünosupresifler
 İnfeksiyon varsa antibiyotik
 Renal tromboz varsa antikoağülan
 Diyet önemlidir. Bol kalori ve bol proteinli
diyet

55 22.12ç2017
5- BÖBREK YETMEZLİĞİ
 Böbreklerin metabolik artıklarını atma, sıvı,
elektrolit dengesini devam ettirme yeteneğini
yitirmesidir.

 Bir dakikadaki GFR 20-30 ml ‘nin altına

düşerse böbrek yetmezliği tablosu gelişir

 I –Akut böbrek Yetmezliği

 II-Kronik Böbrek Yetmezliği

56 22.12ç2017
I- Akut Böbrek Yetmezliği
 Akut böbrek yetmezliği (ABY) böbrek fonksiyonlarında
saatler veya birkaç gün içinde bozulmanın yol açtığı üre
ve kreatinin gibi nitrojen artık ürünlerinin birikmesi
olarak tanımlanabilir.
 Akut böbrek yetmezliğinin diğer bir tanımı da
böbreğin sıvı-solüt dengesini ayarlama yeteneğinin
aniden kaybolmasıdır.

Etyolojisinde
 Prerenal
 Renal
 Postrenal

57 22.12ç2017
58 22.12ç2017
 Akut Böbrek Yetmezliğinin Nedenleri

Böbrek kan akımının azalması

Ciddi kanama, travma
Prerenal Şok, yanık, dehidratasyon
Uygun olmayan kan transfüzyonu
Myokard infarktüsü
Yaygın damar içi pıhtılaşma
Nefrotoksik sendrom
Ciddi enfeksiyon Böbrek parankimasının hastalığı

Akut glomerulonefrit
Renal Akut tubüler nekroz
Akut pyelonefrit
Bağ dokusu hastalıkları
Obstrüksiyon
Taş: üreter/üretra

Postrenal Daralma: üreter/ üretra

Tümör: mesane komşu
organlar
Kristalüri
59 Prostat hipertrofisi 22.12ç2017
Belirti ve Bulgular
ABY iki dönem vardır.

 1-Oligürik Dönem
 2-Diüretik Dönem

60 22.12ç2017
 1-Oligürik Dönem
 Başlangıç dönemidir. 7-10 gün sürer. İdrar miktarı
400 ml/24 saat. Daha sonra anüri gelişir

 Metabolik asidoz
 BUN↑
 Kreatininde↑
 Potasyumda↑
 Ca ve Na↓
 Kanamaya eğilim
 Oral mukozada yaralar
 Durgunluk, oryantasyon bozukluğu, adele
seyirmeleri ve konvülsiyonlar
61 22.12ç2017
2- Diüretik Dönem
 İdrar miktarının artması bu dönemin
başladığını gösterir. Günde 3-4 lt idrar
çıkartır .Tübülüsların konsantrasyon yeteneği
düzelmediğinden BUN ve kreatinin yüksektir.

 Prognoz: Hasta iyileşebilir. 3-12 süre sonunda

böbrek fonksiyonları eski haline döner.

 Düzelmeyen hastalar kronik böbrek yetmezliği

olur veya kaybedilir.

62 22.12ç2017
Tedavi
 Acil tedavi gerekir
 Sıvı volümünün ayarlanması
 Asit-baz dengesinin düzenlenmesi
 Diüretiklerin verilmesi
 Nitrojen dengesi ve uygun diyet sağlanması
 Protein kısıtlı ve yüksek kalorili diyet
uygulanması
 İnfeksiyon varsa antibiyotik verilmesi
 Semptomatik tedavi yapılması
 Diyaliz uygulaması

63 22.12ç2017
II- Kronik Böbrek Yetmezliği
 Kronik böbrek yetmezliği (KBY), glomerüler
filtrasyon değerinde azalmanın sonucu böbreğin
sıvı-solüt dengesini ayarlama ve metabolik-
endokrin fonksiyonlarında kronik ve ilerleyici
bozulma hali olarak tanımlanabilir.
 Üremi; kronik böbrek yetmezliğinin neden olduğu
tüm klinik ve biyokimyasal anormallikleri içeren bir
deyimdir

64 22.12ç2017
II- Kronik Böbrek Yetmezliği
 Hastaların klinik semptom ve bulguları altta yatan
patoloji, böbrek yetmezliğinin derecesi ve gelişme hızı
ile yakından ilişkilidir.
 Glomerüler filtrasyon değeri 35-50 ml/dakikanın altına
inmedikçe hastalar semptomsuz olabilir.
 Hastaların ilk semptomları genellikle noktüri ve
anemiye bağlı halsizliktir.
 Glomerüler filtrasyon değeri 20-25 ml/dakika olunca
hastada üremik semptomlar ortaya çıkmaya başlar
 Glomerüler filtrasyon değeri 5-10 ml/dakikaya inince
son dönem böbrek yetmezliğinden oluşur ve hastalar
renal replasman tedavilerine(diyaliz, renal
transplantasyon) ihtiyaç duyarlar

65 22.12ç2017
II- Kronik Böbrek Yetmezliği Evreleri

66 22.12ç2017
II- Kronik Böbrek Yetmezliği Etyolojisi
 Kronik pyelonefrit
 Kronik glomerulonefrit
 Akut böbrek yetmezliği
 Hipertansiyon
 Diabetes mellitus
 Sistemik lupus eritamatozus
 Poliarteritis nodosa
 Orak hücreli anemi
 Amiloidoz
 Multipl myeloma
 Polikistik böbrek hastalığı

67 22.12ç2017
II- Kronik Böbrek Yetmezliği

68 22.12ç2017
1-Sıvı- Elektrolit Dengesine Ilişkin Sorunlar
Sorun Nedenler Amaç Klinik bakım

Oligüri Tubuluslardaki harabiyet Diürezi Na ve sıvı kısıtlanır

nedeniyle GFR azalması sağlayarak Aldığı-çıkardığı izlenir
Renin anjiotensin- metabolitlerin Kilo kontrolü yapılır
Aldesteron mekanizması atılması
sonucunda Na
reabsorbsiyonu artar →
Oligüri
Ödem Tubuluslardaki Na Sıvı dengesinin Na ve sıvı kısıtlanır
reabsorsiyonun bozulması sağlanması Aldığı-çıkardığı izlenir
Kanda Na ↑ → ADH ↑ → Kilo kontrolü yapılır
Ödem Cilt bakımı ve yatak yarası
Proteinüri → Onkotik oluşmaması için önlemler
basınç ↓→ Ödem alınır

Hiponatremi Tubuluslardaki Na Na dengesinin Ödem olmadıkça tuz

reabsorsiyonun bozulması sağlanması kısıtlanmaz
Kusma, ishal ile Na kaybı Ağızdan NaCl tuzları
Diyette Na Kısıtlaması verilir
Hiponatremi belirtileri
izlenir

69 22.12ç2017
1-Sıvı- Elektrolit Dengesine Ilişkin Sorunlar
Sorun Nedenler Amaç Klinik bakım

Hiperpotas Besinlerde K alınması Yükselen K kalbi Sodyumbikarbonat

emi Böbreklerden K etkilemesini verilir
atılamamsı önlemek K antagonisti Ca verilir
Hücre yıkımı K gıdalar kısıtlanır

Hiperfosfo Tubuluslardaki fosfat Fosfat dengesini Süt ve sütlü ürünler

temi sekresyon yeteneğini sağlamak verilmez
yitirmesi Alüminyum hidroksit
verilir
(Yemekler ile birlikte
verilerek fosfatı bağlar)

Hipokalsemi Tubuluslarda Fosfat Kırıkların ve Kalsiyum gluconate IV

tutulunca Ca kaybı olur tetanilerin verilir
oluşmasını Konvulsiyon varsa uyugun
önlemek ilaç ted uygulanır
Tetani belirtileri izlenir
Travmalardan korunur

70 22.12ç2017
2-Asit-baz Dengesine Ilişkin Sorunlar
Sorun Nedenler Amaç Klinik Bakım
Asidoz NH3 ve H iyonu oluşumunda, Asit baz NaHCO3, Sodyum laktat,
sekresyonunda yetersizlik dengesini sodyum glukonat verilir.
Na, Cl, HCO3 normale Protein Kısıtlanır
reabsorsiyonunda azalma ve döndürmek Diyaliz uygulanır
kayıpların artması
GFR azalması→ PO4 ve SO4
ve organik asit atılımının
azalması
NPN ↑ ve pH↓
Kussmaul Asidozun akciğer yolu ile Asit baz Solunum izlenir
solunum kompanse edilmesi dengesini Solunum yolları açık
normale tutulur
döndürmek Ağız bakımı verilir
Üremi Kan pH ↓ Yaşam belirtileri izlenir
koması Hastanın fizik bakımı
yapılır
Hasta ailesine destek
olunur
71 22.12ç2017
3-Kardiyovasküler Sisteme İlişkin Sorunlar
Aritmi K ↑ olması Kalbin Nabız izlenir
etkilenmesini EKG
önlemek
Hipertans Renin-anjiotensin TA normal • Düzenli tansiyon takibi
iyon mekanizmasının değerlere • Antihipertansif ilaçlar
bozulması gelmesini verilir
sağlamak • Tuz kısıtlanır
Akciğer Anemi ve Kalbin yükünü • Ortopne pozisyonu
ödemi hipertansiyon→sol azaltmak ve verilir
kalp yetmezliği rahat soluk alıp • Basınçlı Oksijen verilir
vermesini • Ekstremitelere turnike
Oligüriye rağmen su ve sağlamak bağlanır
tuz alımına devam • IV diüretik verilir
edilmesi → volum ↑ • Aldığı-çıkardığı takibi
yapılır
• Kilo kontrolü yapılır
Üremik Kanda ürenin ↑ Kalp Kalp tamponadı belirtileri
perikardit tamponadını izlenir
önlemek CVP artma, TA düşme, kalp
seslerinin duyulmamssı,
72 hastanın huzursuzluğu
22.12ç2017
4- Gastrointestinal Sisteme İlişkin Sorunlar
Yeterli
Anemi, Üre, ve Ağız ülseri Uygun ağız bakımı
İştahsızhk besIenmeyi
nedeniyle verilir
sağlamak
Bulantı Üre vb. metabolitIerin Hastayı Kusmuğu aspire
kusma. toksik etkisi sonucu rahatlatmak etmesi önlenir.
Hiponatremi Ağız bakımı verilir
Asdoz Antiemitikler verilir
ürenin ↑ bağırsak
muıkozasını irite etmesi
Ağız Sık sık ağız bakımı
Bulantı Kusma Hastayı
Kokusu verilir
Tükrükte üre ↑ rahatlatmak
(Fetid) Nane şekeri verilir

Ağız bakımı verilir

Tükürükte t Tahriş edici
Ağızda
konsantrasyonda (baharatlı, acı, sert,
Ağız enfeksiyon
üre olması sıcak besinler
ülserasyonu oluşumunu
Ağızdan solunum verilmez)
engellemek
Dehidratasyon Yumuşatıcılar
(vazelin likit) sürülür
73 22.12ç2017
5-Hemapoetik sistem
O2
Ure↑, H↑, K↑ olduğundan İstirahati sağlanır
gereksinimini
kemik iliği baskılanması Kalp hastalığı
azaltmak
Anemi ve belirtileri izlenir
Kalp
Eritropoetin Gerekirse transfüzyon
yetmezliğin.
salgılanmasının ↓ yapılır
önlemek

K-vit verilir
Melana izlenir
Taze kan transfüzyonu
Kanamaya Trombosit1erin kalitesi Kan kaybını
ve plazma proteinleri
eğilim bozuktur. önlemek
verilir
Ağız bakımı verilir
(H202 + su ile )

Tüp ve kataterlerin
Yeterli beslenmeme
uygun bakımı
Enfeksiyon Kalıcı idrar katateri Enfeksiyonlarda
yapılmalıdır
a vb. tüplerin oluşu n
Koruyucu olarak
yatkınhk Ağız ü1serasyonları korumak
antibiyotik verilebilir
Kemik i1iği depresyonu
Ziyaretçiler kısıtlanır
74 22.12ç2017
6-Nörolojik Sorunlar
Largactyl verilir
Bilinç bulanıklığı
Gerekli açıklama
Sinirlilik
↑ürenin beyne toksit yapıhr
Uyuklama Fizik ve
etkisi ve Anlayışlı davranılır
Huzursuzluk psikolojik
Günlük yaşam aktivite
Çabuk kızma rahatlığını
Metabolik asidozun lerine yardım edilir.
Halüsinasyon sağlamak
MSS'ne etkisi nedeniyle Rahat, sakin ve güvenli
Geç konsantre
çevre sağlanır.
olma
Yakından izlenir.

Cİlt bakımı yapılmalı

↑ürenin cilt yoluyla Hastayı (Sirkeli ve kalaminli
Kaşıntı
atılması rahatlatmak solüsyonlarla verilir)
Tırnak bakımı yapılır.

CQ2 inhalasyonu
ürenin diyafragmayı
uygulanır.
Hıçkırık irrite ederek Aynı
Göz kapaklanna
frcnik siniri uyarması
hafif basınç yapılır.

75 22.12ç2017
Tedavi
 Dengeli su ve tuz alımı
 Protein kısıtlaması
 Serum potasyum kontrolü
 Anemi tedavisi
 Hipertansiyon kontrolü
 Üremik osteodistrofi kontrolü
 Hemodiyaliz
 CPAD
 Transplantasyon

76 22.12ç2017
DİYALİZ

 Diyaliz kanda birikime uğramış maddelerin yarı

geçirgen bir membran aracılığı ile diyaliz
solüsyonuna geçmesi ve diyaliz solüsyonu aracılığı
ile vücuttan uzaklaştırılmasıdır.

 Diyalizde elektrolitler ve sıvının geçişi ozmoz,

difüzyon ve ultrafilrasyon yolu ile olmaktadır.

77 22.12ç2017
DİYALİZİN AMAÇLARI
 Protein ve kas metabolizmasının son ürünlerini
(üre, kreatinin gibi ) kandan uzaklaştırmak.
 Serum elektrolitlerini sağlıklı düzeyde tutmak.
 Asidozu düzeltmek ve kanın bikarbonat tampon
sistemini yerine koymak.
 Kandan fazla sıvıyı çekmek.

78 22.12ç2017
Diyaliz iki membran aracılığı ile
uygulanabilir

1-Sentetik bir membran

2-Periton aracılığı ile
aracılığı ile hemodiyaliz periton diyalizi.

•Periton membranı kapiller endotel, bazal membran,

gevşek destek dokusu ve mezotel hücresinden oluşur
ve bu membranın yüzeyi erişkinde yaklaşık 2.2 m² ‘dir

•Peritonun kan akımının 70-110 ml/dakika olması ve

kan basıncı düşünce kan akımının korunması
peritonun diyaliz için uygun bir membran olmasını
sağlar.

79 22.12ç2017
 Diyalizat ısısının peritona verilmeden önce vücut
ısısına getirilmesi periton diyalizinin üre klirensini
yaklaşık %35 artırır.
 Akut peritonitte de su ve solüt geçirgenliği artar.

80 22.12ç2017
81 22.12ç2017
82 22.12ç2017
83 22.12ç2017
84 22.12ç2017
85 22.12ç2017