Java V - Partia Politike n sistemet totalitare N kt tem do t trajtohet se cili sht raporti i partis totalitare me ideologjin; cili sht

raporti i partis totalitare me shtetin; si bhet organizimi dhe struktura e partis totalitarere si edhe cili sht raporti i partis totalitare me antarsin, militantt dhe pjesn tjetr t shoqris. Metoda Pedagogjike q do t prdoret n seminarin e radhs Diskutim mbi funksionimin e partive totalitare, mbi raportin q kan patur me ideologjin dhe mnyrn se si e krijonin realitetin prmes ideologjis, q paraqitej si projekti prfundimtar pr organizimin dhe funksionimin e shtetit. Diskutimi do t ilustrohet edhe me mnyrn se si ka funksionuar Partia e Puns e Shqipris. Literatura e detyrueshme Leksion i prgatitur dhe i shprndar nga pedagogu i lnds bazuar n esen sht liria? n Arendt, Hannah (1998) Ndrmjet t shkuars dhe t ardhmes: Tet ese n mendimin politik, Tiran: Onufri, dhe n kapitullin Logjika Totalitare n Arendt, Hannah (2002) Origjinat e Totalitarizmit, Prishtin: Dija. Literatura e rekomanduar Duverger, Maurice (1964) Political Parties. Their organization and activity in the modern state, London: Methuen, pp.255 280. I. sht sistemi totalitar? Sipas Carl J. Friedrich, sistemi totalitar dallohet nga format e tjera t sistemeve politike (demokraci, autokraci, heterocraci) prej gjasht karakteristikave: Ideologji totalitare; Nj parti e vetme e udhhequr nga kjo ideologji dhe nga nj njeri i vetm; Polici sekrete e zhvilluar; Kontroll monopolistik mbi mjetet e komunikimit; Kontroll monopolistik mbi armt dhe; Kontroll monopolistik mbi t gjitha organizatat duke prfshir edhe ato ekonomike duke realizuar kshtu nj ekonomi t planifikuar. (Friedriech, 1969:126). Raymond Aron: Totalitarianizmi ka pes element: 1. Fenomeni totalitar ndodh n nj regjim i cili i jep nj partie kontrollin e aktivitetit politik. 2. Partia monopoliste sht e paisur me nj ideologji t cils i jep autoritet absolute dhe q pr pasoje kthehet n t vrtetn zyrtare t shtetit. 3. Pr t imponuar t vrtetn zyrtare, shteti rezervon pr vetveten nj monopol t dyfisht, monopolin e mjeteve t shtrngimit dhe t bindjes manipuluese (persuasion). Mjetet e komunikimit si radio, televizioni, shtypi drejtohen dhe komandohen nga shteti dhe prfaqsuesit e tij. 4. Aktivitetet ekonomike dhe profesionale jan subjekt i shtetit dhe bhen, n nj far mnyre, pjese e shtetit vet. Duke qen se shteti sht i pandashm nga ideologjia e tij, kto aktivitete ngjyrosen nga e vrteta zyrtare. 1 1. 2. 3. 4. 5. 6.

5. Duke qen se t gjitha aktivitetet jan subjekt i ideologjis, nj gabim n fushn ekonomike apo profesionale, pr analogji sht nj gabi ideologjik. Pr pasoj q n gjenez ka nj politizim dhe transfigurim ideologjik t t gjitha krimeve t mundshme q prfundojn me terrorizm poilcor dhe ideologjik (1965:193-194). Juan. J. Linz Sipas Linz, sistemi totalitar ka kto karakteristika: 1. Ka nj qendr pushteti moniste por jo monolitike, legjitimiteti i t cils sht me s shumti nj krijim politik sesa rezultat i dinamikave t shoqris pararendse. 2. Ka nj ideologji eksluzive, autonome dhe pak a shum intelektuale, me t ciln grupi udhheqs ose lideri dhe partia, identifikohen dhe t ciln e prdorin si baz n hartimin e politikave ose e prdorin pr t manipuluar pr t legjitimuar kto politika. Ideologjia shkon prtej nj progami t caktuar mbi kufijt e aksionit politik dhe ofron nj kuptim final t historise dhe t realitetit shoqror. 3. Pjesmarrja e qytetarve dhe mobilizimi aktiv i tyre per detyra kolektive politike dhe shoqore inkurajohet, krkohet dhe shprblehet. Bindja pasive dhe apatia konsiderohen si t padshirueshme (2000:70) Prmbledhje: Totalitarianizmi karakterizohet nga: - Sistem nj partiak - Ideologji totale - Terror - Polici sekrete - Kontroll i Partis mbi Shtetin dhe popullsin. Totalitarizmi dhe Partia sipas Hannah Arendt 1. Masat: parakusht i lvizjes totalitare Sipas Arendt, totalitarianizmi trhoqi masat q nuk kishin qllime specifike. Termi mas aplikohet vetem kur kemi t bjm me njerz t cilt nuk mund t integrohen n ndonj organizat t ndrtuar mbi interesa t prbashkta, nuk mund t integrohen n parti politike, organizata profesionale apo sindikata. Lvizjet totalitare i rekrutuan antart e tyre nga njerz indiferent dhe apatik t cilit konsideroheshin si tepr apatik ose tepr budallenj pr t merituar vmendjen e partive politike. Rezultati ishte q pjesa me e madhe e antarsis s lvizjeve totalitare prbhej nga njerz q nuk ishin shfaqur kurr n skenn politike. (1976: 311-312). Ideologjia: E zbrazt n prmbajtje por n t njjtn koh shkencore Propaganda totalitare krijoi nj ideologji shkencore e cila i lejonte udhheqsit t saj t bnte deklarata n formn e parashikimeve. Dialektika e historis apo historia e dialektiks kthehen n faktin e vetm q mund t provoj vrtetsin e nj deklarate. Megjithat vrtetsia e nj deklarate do t provohej n shekujt n vijim, pra n kohn kur lvizja totalitare e kishte arritur qllimin e saj. Prmes ksaj, ideologjia arrinte katr gjra: 1- Vrau spontanitetin: tashm e tutje do aksion, mendim, iniciative ishte e parashikueshme nga udhheqsi. 2

2- Parashikimet e udhheqsit nuk jan kurr t gabuara, duke qen se fallciteti i tyre nuk mund t provohej. N fund t fundit parashikimet ishin pr evenimente q do ndodhnin n shekujt q do vijn. 3- Pr pasoj nuk ka debat, nuk mund t ofrohen rrug t ndryshme sepse nuk mund t kundrshtohet dika q nuk ka ndodhur ende. 4- do masakr, gjakderdhje, apo likuidim mund t justifikohet n baz t premiss s parashikimit nj parashikimi i parashikuar nga forcat natyrale t historis dhe pr pasoj: nuk ndodhi asgj q nuk ishte parashikuar tashm (Arendt, 1976: 339,346349). Marksizmi nuk sht thjesht nj doktrin politike por nj filozofi e tr, nj mnyr t menduari, nj bot shpirtrore. T gjitha faktet e izoluara t t gjitha fushave e gjejn vendin e tyre n t si dhe arsyen pr ekzistenc. Ai shpjegon strukturn dhe evoluimin e shtetit, ndryshimet n krijesat e gjalla, shfaqjen e njeriut n bot, ndjenjat fetare, sjelljen seksuale, dhe zhvillimin e artit dhe shkencs. ... Nn dritn e ksaj natyre totalitare t Marksizmit organizatat periferike t partis marrin nj kuptim t ri. sht e rndsishme t organizosh aktivitete jo-politike jo vetm pr t forcuar disiplinn apo besnikrin e antarve, por pr t siguruar q doktrina Marksiste do filtroj t gjitha kto aktivitete. Klubi Komunist i Sporteve nuk krijohet pr t mbajtur afr partis antart duke i krijuar atyre mundsin t luajn sportin e tyre t preferuar, por pr t sjell aplikimin e Marksizmit n mbretrin e sportit: sporti mund t jet Marksist ashtu sikurse mund t jet edhe gjenetika, piktura apo mjeksia. Organizimi material i t gjitha aktiviteteve njerzore e merr kuptimin e tij t vrtet kur grupohen rreth nj doktrine fundamentale (Duverger, 1954, 118, 119). Propaganda dhe Indoktrinimi ...masat duhet t fitohen me propagand (Arendt, 1976:341). Regjimi totalitar e prdor propagandn pr botn e jashtme dhe indoktrinimin pr at t brendshme, totalitare, pr ata q tashm ndodhen nn sundimin totalitar (Arendt, 1976: 341371). Indoktrinimi ka t bj me ri-shkruarjen e historis, ndryshimin e fakteve, mashtrimit mbi at q ndodh n botn e jashtme dhe t brendshme. Si propaganda ashtu edhe indoktrinimi bhen t mundura n saj t: - Perdes s hekurt: izolim total i dy botve (totalitares nga ajo jo totalitare). - Atomizimit t shoqris: njerz pa lidhje dhe marrdhnie me njeri tjetrin madje edhe lidhjet e gjakut nuk jan mjaftueshm t forta t garantojn mbrojtje n koh persekutimi. - Pushtetit mbi Edukimin: Literatura, Muzika, Kinematografia, Teatri, Radio dhe Televizioni, Shkollat jan n kontrollin e Partis. Regjimi totalitar realizon Estetizimin e Politiks dhe Politicizimin e Estetiks. Heiden: Propaganda nuk sht arti i krijimit t nj opinion tek masat, por art ii marrjes s opinionit nga masat (cituar n Arendt, 361). Nj ndr sloganet m t famshme gjat periudhs komuniste ishte: do populli bn Partia, thot Partia bn populli. Nse do i referoheshim Bourdieu-s, krkesa dhe oferta prputhen plotsisht n prmbajtje dhe koh duke humbur natyrn e tyre origjinore. 3

Slogani impononte tre gjra: - Legjitimimin e vendimit t Partis; - Bindjen e njerzve; - Krijimin e popullit si Populli Nj nj trup kompakt q vepronte dhe donte vetm nj gj q ishte n prputhje t plot me at q thosht Partia. do mendim ndryshe nga ai i Partis do t intepretohej si mendim ndryshe nga Populli dhe kjo onte n nxjerrjen e individit nga trupi politik dhe humbjen e t drejtave qytetare. Slogane t tjera q tregojn unitetin e Popullit me Partin (rasti i Shqipris) jan: - I gjith Populli Ushtar. - Gjith bashkuar rreth Partis. - Sup m sup me Partin. Shplarje e trurit humbje e lidhjeve shoqrore dhe familjare besnikria N totalitarianizm, aderentt e lvizjes, jan kaq besnik dhe t bindur sa jan t aft t kryejn edhe krimet m t egra. Bindja e tyre nuk zbehet as kur viktimat e sistemit jan t afrt si vllzr, motra, burre apo grua (Arendt, 1976:706).1 Regjimi totalitar e arrin bindjen e tyre pr shkak t faktorve t mposhtm: 1- Ai ka krijuar nj shoqri t atomizuar: individ t izoluar, fati i t cilve varet vetm nga Lideri Suprem, parashikimet e tij mbi shoqrin (Arendt, 1976:323-324). 2- Faji pr shkak t asociimit ndshkimi nuk bie vetm mbi armikun pro mbi familjen dhe lidhjet e tij shoqore. (Arendt, 1976: 322-323). 3- Likuidimi i prsritur armiku nuk zhdukej asnjher. Ai ishte gjithmon i pranishm, i zublueshm mbas nj far kohe. Pr pasoj klima e friks se nj dit edhe ti mund t jesh armik sht gjithmon prezente. Subjekt i likuidimit ishin antart e partis, intelektualt, puntort, bujqrit, studentt, lufttar t hrshm t Lufts s Dyt Botrore, pra gjithkush me prjashtim t Liderit Suprem (Arendt, 1976:321). Ushtrimi i autoritetit: Qendra e Pushtetit Totalitarianizmi e zhduk distancn ndrmjet sunduesit dhe t sunduarit dhe arrin nj situat n t ciln pushteti dhe vullneti pr pushtet, nuk luajn asnj rol, ose n rastin m t mir nj rol sekondar. N substanc, udhheqsi totalitar nuk sht as m pak dhe as m shum se sa nj funksionar i masave q drejton; ai nuk imponon vullnetin e tij individual dhe tiranik mbi masat. Hitleri, psh. Duke iu drejtuar SA tha: Gjithka q ju jeni, jeni prmes meje; gjithka q un jam, jam vetm prmes jush. N Shqipri kemi p.sh., shprehje t tilla si: - Djali i Shqiprise (pr Enver Hoxhn) - Gjith Shqiptart kan gjak Enveri sht e famshme piktura me titull Gju m gju me popullin q tregon Liderin Suprem midis njerzve duke dhn iden se sht nj prej tyre, duke eliminuar kshtu t gjitha distancat e supozuara.

Lexime tw metejshme tek Shakaja e Milan Kunderws, 1984 e Orwell dhe Ridwnimi I Fatos Lubonjws.

Lokusi i pushtetit n totalitarianizm gjendet n zemr t strukturs (nse ende mund t flasim pr nj struktur). Sipas Arendt, struktura ka formn e nj qepe: do shtres prfaqson nj grup t organizuar t shoqris. Sa m afr qendrs aq m besnik supozohet se je. do individ sht i organizuar n nj shtres dhe si i till, ai sht pjes e strukturs. Organizatat e frontit (organizatat e pionerve, t grave, puntorve, t rinjve, fshatarve, valltarve, kngtarve, shkrimtarve...etj) e rrethojn regjimin totalitar duke e mbrojtur kshtu nga bota normale: ato shrbejn si nj ur ndrmjet bots normale dhe antarsis s partis duke fshehur kshtu dallimin midis dy shtresave (antarsis dhe bots normale). N fakt, do shtres ka t njjtin funksion, ajo krijon n kalim gradual nga njra shtres n tjetrn duke fshehur dallimet mes tyre dhe duke dhn kshtu iden e rreme t nj populli homogjen. (Arendt, 1976, 366-368). Ky model mund t prsritet pafundsisht, duke lejuar kshtu futjen e shtresave t reja. N kt mnyr, struktura sht fluide duke br kalimin e pushtetit nga njera qendr n tjetrn dhe duke penguar kshtu status-quo-n q n nj regjim totalitar sht i padshirueshm. Regjimi totalitar flet pr revolucionin permanent. (Arendt, 1976: 326, 369- 371, 389). N qendr t lvizjes, qndron Lideri. Ai ndahet nga formacionet elitare nga nj rreth i brenshm besniksh q e veshin at me mister, e bjn t padeprtueshm.Pozicioni i tij n kt rreth t brendshm varet nga aftsia e tij pr t manovruar intrigat ndrmjet antart t partis dhe nga aftsia e tij pr t ndryshuar vazhdimisht personel. Ai ia dedikon marrjen e postit t liderit, aftsis pr t manovruar n luftn e brendshme pr pushtet brenda partis, dhe jo ndonj aftsie organizuese burokratike. Nuk ka hierarki n kt struktur, sepse nuk ka hierarki pa autoritet dhe Lideri Suprem nuk i lejon askujt t ket autoritet (Arendt, 1976: 373, 404-405).

Stuktura tregon se totalitarianizmi sht nj sistem njpartiak pa fraksione dhe demokraci t brenshme (Arendt, 1976: 380) Koncepti i partis totalitare sipas Duverger: Nuk ka ndonj dallim thelbsor n strukturn ndrmjet Partis Nj (Single Party) dhe partive t regjimeve demokratike: Partia Komuniste Franceze i ngjan Partis Komuniste Ruse m 5

shum se sa Partis Radikale. Tendenca e zakonshme pr t barazuar partin nj me partin totalitare kontradiktohet nga faktet: ka parti nj q nuk jan totalitare, ka parti totalitare n sisteme multi-partiake. T thuash se ato e kan kopjuar strukturn e partive n sistemet njpartiake pikrisht se krkonin ti imitonin ato dhe t shtypnin rivalt e tyre, dhe se pr pasoj ato jan me t vrtet Parti Nj (Single Party), nuk sht konsistente me faktet. Historikisht, pjesa m e madhe e partive n sistemet nj-partiake kan qen fillimisht parti opozitare q funksiononin n nj sistem multi-partiak; disa prej tyre, pr shembull partia Italiane dhe Ruse, jo domosdoshmrisht synonin t bheshin nj dit partit e vetme; struktura e tyre nuk psoi ndonj ndryshim esencial mbasi morn pushtetin dhe fituan monopolin; natyra e tyre totalitare, struktura e tyre autokratike dhe e centralizuar origjinoi brenda sistemit demokratik. Sa pr fillim mund t themi se, partit nj (partit e vetme) imituan apo ruajtn struktura qe e kishin origjinn e tyre n nj sistem multi-partiak: kursi i kundrt u ndoq vetm m pas. sht e vrtet se natyra totalitare e partis i oi ato drejt prirjes pr t shtypur partit e tjera kur kishte mundsi: por prirja drejt unitetit sht m tepr pasoj e natyrs s saj totalitare sesa qllim. Nj parti tenton t kthehet n t vetmen parti sepse struktura e saj sht totalitare; ajo nuk adopton nj struktur totalitare sepse do q t kthehet n t vetmen parti. Karakteristikat e Prgjithshme t Partis Nj (Partis s Vetme). Apologjistt e sistemit nj partiak kan pretendimin se ky sistem ka nj funksion t dyfisht: Partia e Vetme sht n t njjtn koh Elit dhe Lidhje. Epoka e masave oi n rnine e elitave tradicionale sociale: qllimi i Partis s Vetme sht t krijoj elita t reja, t krijoj nj klas t re sunduese, t bashkoj dhe formsoj liderat politik t aft t organizojn vendin, sepse masat nuk mund ta qeverisin veten. Prmes organizatave rinore, hierarkis, dhe kanaleve q i prfshijn antart e tyre brenda partis, apo prmes organizimit me metoda kontrolli t hyrjeve n parti pas nj periudhe pritjeje, sponsorizimi dhe testimi, partia krijon nj rrjet filtrimi q i ndan elitat prej t tjerve. Ajo i instrukton ato dhe n t njjtn koh i bn t afta t prmbushin detyrat e tyre; n t njjtn koh i organizon n mnyr t prhershme; u jep struktur dhe hierarki. Kjo klas e re drejtuesish ndryshon prej asaj t vjetrs ku mbizotronte individualizmi; ajo formon nj komunitet t sajin brenda komunitetit t njerzve t cilve u shrben si shembull dhe i drejton. N kt mnyr elitat e zgjedhura dhe t prgatitura prej partis, n saj t saj, mund t prmbushin rolin e udhheqsis. Udhheqsit kryesor politik, administrativ dhe ekonomik merren prej partis, por partia n vetvete, si nj trup i vetm, n mnyr t pandrprer supervizon t gjitha organizatat shtetrore. Funksioni i saj nuk sht edhe aq q t administroj sesa t siguroj vitalitetin e administrats dhe besnikrin e saj. N kt mnyr prfaqsuesit e partis kan poste kudo, q prej Kshillit t Ministrave deri tek komitetet m t vogla lokale, q prej Shrbimit Civil deri tek Frontet e Punes, Kooperativat, Shoqatat Kulturore etj. Pr m tepr partia vendos kontakte t drejtprdrejta dhe t prhershme ndrmjet qeveris dhe vendit. Vshtirsia kryesore n sistemet autoritariane qndron n at q udhheqsit e tyre jan t izoluar prej masave: n nj demokraci zgjedhjet bjn t mundur q nj lider t jet i informuar mbi opinionin e masave dhe her pas here t sigurohet pr opinionin e tyre; diktatura sht e privuar prej ksaj busulle politike. Lidert e saj jan gjithmon n rrezik t bhen gjithmon e m t izoluar prej njerezve, t humbasin trsisht kontaktet me ta, sa m shum q rrethohen nga njerz t bindur q u servilosen dhe i mashtrojn n mnyr q lidert t jen t knaqur. Raportet e policis jan t pamjaftueshme t deprtojn prmes ksaj perdeje t hekurt qe e ndan qeverin nga t qeverisurit. N ndryshim prej saj, Partia e Vetme e thyen izolimin prmes mijra celulave dhe seksioneve t shprndara n t gjith vendin, n t gjitha shtresat e popullsis dhe n t gjitha grupet sociale. Qeveria vazhdimisht i dgjon masat; ajo e di se mendojn njerzit pr t, si dhe variacionet dhe zhvillimet e 6

ktyre opinioneve, dhe e rregullon sjelljen e saj duke u mbshtetur n kto opinione. Ajo ka gjithashtu mundsin t formsoj edhe vet opinionin. Sepse kontakti vendoset jo vetm nga posht-lart n drejtimin popull-udhheqs por edhe nga lart-posht n drejtimin udhheqs-popull. Si stacione pa kabllo q shrbejn si pr marrjen ashtu edhe pr dhnin e mesazhit, Partia e Vetme bn t mundur q udhheqsi t dgjoj zrin e vendit dhe vendi t dgjoj zrin e udhheqsit. E njjta skem piramidale q bn t mundur q maja t dij reagimet e bazs n t gjith diversitetin e tyre, bn t mundur q baza t marr direktiva prej majs, direktiva kto t paisura me nj komentar t prshtatshm pr do grup. Partia i jep qeveris opinionin e popullit; i mundson popullit t kuptoj vendimet e qeveris. Efikasiteti i partis rrjedh prej natyrs s saj t dyfisht: ajo sht nj organ shtetror e aft t kuptoj vendimet e qeveris prej s brendshmi dhe ti prshtatet trsisht atyre dhe sht n t njjtn koh nj grup qytetarsh q ndjejn reagimet popullore t vetes s tyre dhe t fqinjve dhe q ia shprehin kto reagime liderve. Pr oponentt e Partis s Vetme, kjo parti sht nj varietet i ri i nj tipi shum t vjetr sociologjik: rojeve Pretoriane q forconin diktaturn e tiranit. Nuk sht shtje e przgjedhjes s nj elite sesa e krijimit t nj klase t privilegjua, t lidhur me regjimin prmes ndereve t veanta q gzon: avantazhe materiale, monopol t posteve administrative, m shum liri dhe pushtet se sa qytetart e tjer, etj. N praktik besnikria ndaj diktatorit m tepr se sa merit personale sht kriteri nse dikush do t pranohet ose jo n parti. Partia e Vetme ka prirjen t kthehet n shpurn e diktatorit, lidhet me t pr hir t favoreve q antart e saj marrin: novacioni qndron vetm n organizimin teknik t ksaj shpure, dhe jo n ekzistencn e saj, e cila sht e prbashkt pr t gjitha sistemet tiranike. Sa pr kontaktin ndrmjet popullit dhe qeveris, kundrshtart e Partis s Vetme nuk e mohojn at, por ata mendojn se ajo sht shum e kufizuar n kahun nga posht-lart. Disiplina partiake, adhurimi pr udhheqsin, dhe admirimi i prbashkt i izolojn antart e partis prej masave dhe ua fshehin atyre reagimin e vrtet t masave. Pr m tepr nevoja pr t paguar mirnjohje n t gjitha nivelet e hierarkis e bn t pashmangshme q e vrteta t deformohet n rrugn e transmetimit prej bazs. Militanti mund ta menaxhoje ende vetveten dhe t ndrgjegjsohet pr kt nse bn nj prpjekje pr tu liruar prej sloganeve, por kujdesi m i vogl bn q ai ta ndryshoj t vrtetn kur ia kalon informacionin udhheqsit t tij lokal; i njjti ndryshim ndodh kur ky i fundi ia kalon informacionin udhheqsit t zons e kshtu mer radhe derisa arrin tek Kryetari i Shtetit. Me siguri q ky i fundit sht po aq i izoluar sa edhe Luigji XIV n Versaj. Kontakti i vrtet vendoset n n drejtimin nga lart posht. Biznesi thelbsor i partis sht t shprndaj urdhrat e diktatorit tek publiku, t siguroj propagandn partiake. Pikrisht ktu qndron edhe origjinaliteti m i madh i saj. Partia e Vetme sht e paisur me teknikn moderne t influencimit t propagands. Ajo sht makina propaganduese m e madhe. Ajo sht nj makin e admirueshme e formsimit t opinionit, e formimit t tij, organizimit, kanalizimit dhe drejtimit t tij. Por propaganda nuk sht gjithmon e mjaftueshme: prandaj edhe shoqrohet me spiunim dhe represion. N t njjtn koh partia sht nj organizat propaganda dhe nj organizat policore, dhe edhe pr kt sht origjinale. Spiunimi dhe informimi jan dy detyra t rndsishme t nj militanti t mir. Vet organizmi i partis e bjn t mundur q ai t ket nn kontroll gjithka. do celul sht prgjegjse pr besnikrin e banorve, dhe pr t evidentuar t dyshimtt dhe pr ti denoncuar ata. Partia sht instrument terrori. Ktu mund t bjm nj dallim ndrmjet terrorit t jashtm dhe atij t brendshm. I pari konsiston n mbikqyrjen e t gjith qytetarve prej antarve t partis, gj q garanton besnikrin e t gjith kombit. I dyti sht nj mbikqyrje e prbashkt e

antarve t partis prej njeri-tjetrit, gj q siguron besnikrin e elits politike. Terrori i brendshm ndonjher sht m i ashpr se sa ai i jashtm. Monopoli i pushtetit justifikohet n mnyra t ndryshme; jo t gjitha regjimet partiake adoptojn t njjtn doktrin. Disa shohin tek Partia e Vetme reflektimin e unitetit kombtar; disa t tjera reflektimin e unitetit social. Shpjegimi i par shkon pr Partit Fashiste apo Konservatore. Sipas tyre, pluralizmi demokratik on n nj shtrembrim t interesit t prgjithshm n saj t nj lufte ndrmjet interesave personale, duke sakrifikuar interesat e t gjith kombit pr hir t objektivave t veant t individve q jan fraksione t s trs. Pr sa i prket doktrins komuniste, Partia e Vetme sht pasoj e natyrshme e doktrins Marksiste dhe strukturs s Bashkimit Sovjetik. sht sqaruar tashm q doktrina Marksiste i konsideron partit si shprehjen politike t klasave t ndryshme sociale dhe jo t grupeve ideologjike. Pr t qen m konkret, karakteri ideologjike sht dytsor n lidhje me karakterin social, sepse ideologjia prcaktohet nga marrdhniet ekonomike dhe situats s shkaktuar prej tyre. Pr m tepr udhheqsit Rus konsiderojn q diferencat klasore jan shtypur n Rusi, ku sht arritur modeli Marksist i nj shoqrie pa klasa apo i nj shoqrie me vetm nj klas. Pr pasoj, diversiteti i partive nuk i shrben asnj qllimi. Doktrina Komuniste e Partis s Vetme mund t shpjegohet prmes nj silogjizmi: (a) do parti sht shprehja politike e nj klase t vetme; (b) tashm Bashkimi Sovjetik sht nj shoqri vetm me nj klas; (c) pr pasoj Bashkimi Sovjetik ka nevoj vetm pr nj Parti. Pr t qen t sakt kjo formul rixhide sjell disa ndryshime t lehta n konceptualizmin Komunist t partis: luan me fjalt shoqri pa klasa dhe shoqri me nj klas. Ideja klass shoqrore pson disa ndryshime: termi shoqri pa klasa sht i vetmi term i sakt dhe n prputhje me Marksizmin. Andaj edhe premisa dhe rezultati i silogjizmit duhet t jen t ndryshm. Nse themi (b) tani Bashkimi Sovjetik sht shoqri pa klasa do t duhej t konkludonim se (c) pr pasoj Bashkimi Sovjetik nuk ka nevoj pr klasa. Sipas msimeve t Marksit dhe t Leninit partia sht nj organizat pr luftn e nj klase kundr tjetrs: nse nuk ka m klasa ather nuk ka m luft, dhe pr pasoj nuk ka nevoj pr organizim. Konceptimi Rus i Partis s Vetme, megjithat, bazohet n nj situat q sht m pak statike dhe prfundimtare: ai konsideron q klasat nuk ekzistojn m n Bashkimin Sovjetik q me shtypjen e borgjezis dhe t klass shtypse, por ato nuk jan shkatrruar prfundimisht, ato mund t rigjallrohen, dhe se masa t forta paraprake duhet t merren kunder tyre. Prandaj edhe ruhet Partia Komuniste, organizata luftarake e klass puntore pr t shkatrruar rivalt e saj, si dhe pr tu siguruar q ata (armiqt) nuk do t krijohen srisht.