KORRIK 2011 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 7 (222) Viti XIX i botimit KORRIK 2011 Çmimi 20 lekë

16 korrik 2011 - 20 vjet ringjallje dhe zhvillim i besimit orthodhoks në Shqipëri

Dy dekada më parë erdhi në vendin tonë Eksarku Patriarkal,
i njohur botërisht, Episkopi i Andrusës, Anastasi
Dhe kur kreu Liturgjinë e parë në kishën e Ungjillëzimit në Tiranë, e
nisi me himnin “Krishti u Ngjall së vdekurish...”. Ai ngrohu menjëherë
zemrat e besimtarëve të pranishëm në kishën e mbushur plot e përplot
dhe që mezi e prisnin këtë ditë të meshimit të një episkopi...
Me mjaft vështirësi, por puna nisi. Ata pak klerikë që ishin dhe
besimtarët e vërtetë iu vunë pas dhe bënë atë që bën orthodhoksi i
vërtetë për të zbatuar programin e bariut të tij. Dhe kështu, në këta vjet
u ringjall Kisha jonë Orthodhokse ...
E të ndërtosh një Kishë që ishte shkatërruar plotësisht, të ringjallësh
njerëz që për rreth 50 vjet ushqeheshin qëllimisht me vrerin ateist është
një punë e mundimshme, me sakrifica dhe jo aq e lehtë. E në këta 20
vjet, me të u arrit: ndërtimi i strukturës së plotë të Kishës, duke filluar që
nga Sinodi i Shenjtë; hirotonisja e mbi 145 klerikëve; ndërtimi i kishave
të reja e parakliseve, rindërtimi i objekteve të kultit, restaurimi i monu-
(vijon në faqen 2)
Pak, në krahasim me historinë 2000-vjeçare
të Orthodhoksisë sonë, por shumë, kur mendon
për rolin gjatë këtyre dy dekadave në historinë
e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë,
sidomos për atë çfarë është arritur.
Kujtojmë fillimet e vitit 1991, lëvizjen e ma-
dhe të besimtarëve për rihapjen e kishave, punën
për rregullim e kompletim me sende kishtare,
për ringjalljen e fesë, si dhe ndihmën e atyre
pak klerikëve të mbijetuar nga terrori ateist. Zelli
dhe dëshirat e besimtarëve për të bërë diçka ishin
të mëdha, por... ndihej mungesa kryesore, priftë-
rinjtë, psaltët dhe sidomos ajo që do të or-
ganizonte e drejtonte, hierarkia fetare.
Ishte Patriarkana Ekumenike, Kisha mëmë
që na kishte dhënë Autoqefalinë, e cila u kujdes
të na dërgonte personin më të përshtatshëm për
të nisur ringritjen nga gërmadhat. Ai ishte
Episkopi i Andrusës, Prof. Dr. Anastasi. Fisnik
nga pamja, fisnik nga sjellja, me një fytyrë
shprehëse e sy plot shkëlqim, të qeshur, elegant,
energjik... të dukej sikur nga qielli po vinte një
thirrje: “Unë jam bariu i mirë. Bariu i mirë, që
vë shpirtin e vet për dhentë” (Jn. 10,11).
Kudo ku kalonte njerëzit turreshin ta takonin,
jo vetëm ata që e ndienin besimin, por... edhe
shumë nga ata që për një periudhë e quajtën
veten ateistë. Pati dhe “të verbër”, por... kur
Zoti të ndriçon udhën edhe ata shërohen... e Në fotot Kryepiskopi Anastas në gjunjë përpara Tryezës së Shenjtë, në vizitën e parë, në kishën
shikojnë. “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”, në Tiranë dhe pamje të kishës në momentet e para të rihapjes.
2 NGJALLJA
Dy dekada më parë erdhi në vendin tonë
Eksarku Patriarkal, i njohur botërisht,
Episkopi i Andrusës, Anastasi
(vijon nga faqja 1)
menteve të kulturës; ngri-
tja e njërës nga klinikat më
të mira në vend, pa harruar
ato lokale; ngritja e kopshte-
ve dhe shkollave për fëmi-
jë; ngritja e një kompleksi
prodhimi për Kishën, botimi
i gazetës “Ngjallja”, i revi-
stës për fëmijë “Gëzohu”, i
revistës “Kërkim” e i dhje-
tëra titujve librash fetarë e
liturgjikë; ngritja e Akade-
misë Teologjike dhe së fu-
ndi i Universitetit “Logos”
etj. Dhe mbi gjitha këto, ri-
ngjallja e forcimi i ndjenjës
së besimit. Këto arritje, jo
vetëm që janë gjurmë të du-
kshme, por rrezatojnë dritë
e aq shumë mirësi, sa
ndriçojnë mendërisht dhe
“atë që s’do” por dhe “të
verbrin”.
U ngrit themeli e ai do të
mbetet: Besimi - guri the-
meltar i çdo shoqërie njerë-
zore, mbi të cilin bazohen,
krijohen e mbështeten tërë
marrëdhëniet midis njerëz-
ve: puna, miqësia, martesa,
kapërcimi i vështirësive...
Dhe gjatë kësaj kohe, Ai
i përjetoi, pikërisht këtu, ba-
shkë me popullin e tij të gji-
tha llojet e krizave. Mesazhet
dhe thirrjet e herëpasher-
shme të tij në ato momente
të vështira, si: Shpresë! Nuk
do na braktisë Perëndia! Jo,
armëve! Jeta jonë është në
shërbim të shoqërisë. Kini
guxim moral. Ne nuk tre-
mbemi! - janë bërë në çastet
e duhura e kanë gjetur jeho-
nën e kërkuar te njerëzit, i ka-
në udhëhequr ata në vepri-
met e tyre.
Dhe ne e dimë, se me
ç’mund e vuajtje i përballoi
Ai këto stacione deri në Gol-
gota: “Zoti i mundon të mirët,
që të ushtrohen dhe të tre-
gojnë virtytin e tyre, e kësh-
tu të bëhen sa është e mundur
të përsosur”. Kjo u ndje dhe
KORRIK 2011
16 korrik 2011 -
Psalet për herë të parë
në Katedralen e re në ndërtim
u pa tek Ai, nga të gjithë ne. “Ngjallja e Krishtit”
Dhe ja u arrit: u ngrit Kryqi
në zemrat e besimtarëve
tanë.
Se mos vetëm kaq. Gja-
të kësaj periudhe vazhdoi
dhe punën e tij studimore-
shkencore e mori shumë ti-
tuj shkencorë nga Universi-
tete dhe Organizma me
emër; e bënë anëtar disa
Akademi të dëgjuara; mori
pjesë në konferenca e sim-
poziume, ku në shumicat e
tyre ishte referues kryesor,
madje duke trajtuar tema
bashkëkohore, por dhe te-
ma për ecurinë e ringjalljes
së Kishës në Shqipëri, të
ngritjes shpirtërore të besim-
tarëve, për bashkekzisten-
cën e të tri feve e deri te zgje-
dhja President i Këshillit Bo-
tëror të Kishave dhe i orga-
nizatës mbarëbotërore ndër-
fetare “Fetë për Paqen” etj.
E të gjitha këto arritje u
vlerësuan, si nga shkencë-
tarët dhe institucionet për-
katëse, por dhe nga ne be-
simtarët e thjeshtë. Nderimi Në këtë kuadër, në Kishën “Ungjillëzimi i Hyjlindë-
i tij me tituj e lëvdata nuk ses” në Tiranë u krye Liturgjia Hyjnore festive dhe më
është nderim vetëm për të,
pas, të gjithë të pranishmit, shumica të rinj, u drejtuan
por për Kryepiskopin e
Shqipërisë dhe punën e për te Katedralja e re e kryeqytetit, e cila është ende në
arritur me besimtarët shqip- ndërtim. 20 vjet më parë Episkopi Anastas vizitonte
tarë. Pra, shprehja e tij “Er- rrënojat që kishte lënë pas komunizmi ateist. Tani, të
dha si profesor, si akade- gjithë i psalën me gëzim dhe falënderim Perëndisë për
mik... por këtu u bëra nxë- këtë vepër madhështore, që do të jetë jo vetëm një vend
nës” tregon botëkuptimin, i denjë për t’iu lutur Atit, por dhe një vepër shumë e bu-
karakterin e tij. Modesti?!
kur arti, siç kanë qenë gjithmonë kishat orthodhokse
Jo, realitet! Dhe vërtet Ki-
sha jonë Orthodhokse ka në shekuj, që do ta zbukurojë dhe përfaqësojë Tiranën.
çfarë t’u mësojë njerëzve,
të tjerëve, kishave e organiz- shoqërisë sonë. Dhe Ai shumë e ne na mbetet të the-
mave. E kjo, në saje të emrit gjithnjë na çon përpara duke mi: “Ishim me fat, që na e
të tij, të punës së palodhur thënë: “Suksesi është vepër dërgoi Zoti!”. Pra, le ta pa-
të tij, të mundësive finan- e Perëndisë”. sojmë... dhe në këtë 10-vje-
ciare që ai krijoi, të aftësive Kjo figurë e Orthodho- tor të ardhjes së tij në ve-
mobilizuese të tij për be- ksisë me përmasa të për- ndin tonë, le ta himnojmë:
simtarët, të punës së madhe botshme punon për ne dhe “Kryezotit dhe Kryepi-
të kryer, pavarësisht penge- me ne, të gjithë së bashku skopit tonë, Anastasit të
save që i krijuan herë pas zhvillojmë Kishën tonë Or- shumta i qofshin vjetët”.
here qarqe të caktuara të thodhokse. Arritjet flasin K.B.
KORRIK 2011
Një bekim po vinte për gjithë vendin...
- Mbresa nga çastet e para pas mbërritjes së Eksarkut Patriarkal, Imzot Anastasit
në Shqipërinë që sapo dilte nga errësira ateiste -
... Mbërritja e Eksarkut Patriarkal z. Anastas
në Tiranë. Për shumë dhjetëvjeçarë nuk kishte
shkelur këmbë episkopi në tokën shqiptare.
Pak njerëz, por me shumë entuziazëm e ma-
llëngjim të madh e presin në aeroport.
Fytyrat fëmijërore dhe lulet tregojnë që në
çastet e para se populli i Perëndisë e pranon
plotësisht Atin e tij, të dërguar nga Kisha e
Madhe Mëmë e Fronit Ekumenik.
Të gjithë së bashku drejtohen për te kisha e
Ungjillëzimit, e cila deri para pak muajsh dhe
për dhjetëvjeçarë të tërë u përdor si palestër.
Kambanorja nuk kishte kambanë dhe dritaret e
shkallares i shkatërruan, sepse ishin në formë
kryqi.
Eksarku Patriarkal bie në gjunjë para altarit
dhe lutet për grigjën e persekutuar ...
...Ndërsa jashtë Hierores “delet e shpërnda-
ra” i jetojnë në tension dhe me lot këto çaste të
papërsëritshme të jetës së Kishës së tyre.
Tryeza e Shenjtë, e mbështetur mbi tulla dhe
dërrasa të improvizuara, rigjeti vendin e saj. Në
këtë pikë të shenjtëruar, për shumë vite qëndron-
te një shtangë. Sigurisht, askush nga të rinjtë që
stërviteshin aty, nuk e ka imagjinuar se shkelte
mbi “ferrën në flakë”.
Në dritaret e kishës nuk ka xhama.
Si do të qëndronin besimtarët aty pas disa
muajve mes borës dhe të ftohtit? “Çatia e kishës
është e shkatërruar - nuk mund t’i mbrojë be-
simtarët nga shiu.” - “Sa punë ju pret, Hirësi!
Ku do t’i gjeni paratë, tjegullat, teknikët, spe-
cialistët?”
Një nga vizitat e para u bë në shtëpinë e z.
Dhimitër Beduli, teolog dhe drejtor i Shkollës
Kishtare të Tiranës, kur funksiononte. Ai u bë
dora e djathtë e Fortlumturisë së Tij, deri në
NGJALLJA 3
fjetjen e tij. I përjetshëm kujtimi i Perëndisë për bërës nga Tryeza e Shenjtë të Kishës Mitro-
të. Ai tregoi një ikonë që e kishte gozhduar pas politane. I mori z. Jani, duke vënë jetën në rrezik,
dollapit, fshehur midis dy dërrasave, për 27 vjet. vetëm pak çaste para se ushtria ta shndërronte
Para kësaj ikone, ai lutej me sigurinë se Krishti, kishën në palestër. Dhespoti, i ulur në gjunjë,
themeluesi i Kishës, do të çlironte edhe Kishën falet para lipsanit. Më vonë ai do ta vendoste
e tyre. në Tryezën e Shenjtë të re.
Në këtë çast, ndërhyri e shoqja, tepër e zgjuar, Papa Gaqi, i dobët, kockë e lëkurë dhe me
zonja Areti, dhe tha: “Hirësi, burri im gjatë gjithë ndërgjegje të pastruar, na rrëfen në shtëpinë e
viteve qahej se do të vdiste pa prift, i palexuar. tij: “Kështu deshi Perëndia, Dhespoti im, të na
Dje, që erdhët në Tiranë, i thashë: “Hajde, vdis provojë për kaq vite. Ndoshta kërkon të përga-
tani, që të lexohesh nga Dhespoti!”. (vijon në faqen 4-5)
Të dielën, gjatë Liturgjisë
së parë Hyjnore Arkihierati-
ke, ishin të pranishëm të gji-
thë brezat. Ata nuk e fshihnin
entuziazmin, duke biseduar
vazhdimisht, madje edhe
gjatë çasteve më të shenjta
të Adhurimit.
Anëtarët orthodhoksë të
korit të mrekullueshëm të
Radiotelevizionit të Tiranës i
dhanë një ton festiv Liturgjisë
Arkihieratike
Duke thënë “Me ura-
tat...” e Liturgjisë Hyjnore fi-
lluan pagëzimet e njëpasnjë-
shme. Kisha Orthodhokse
Autoqefale e Shqipërisë po
rilindte ...
Familja e z. Jani Jani fton
me mirësjellje në shtëpi. Ka-
në një surprizë, thonë, për
Dhespotin ...
Për tre dhjetëvjeçarë të
tërë kanë mbajtur të fshehur
në shtëpi lipsanët mrekulli-
4 NGJALLJA
Një bekim po vinte për gjithë vendin...
(vijon nga faqja 3)
tisë për të ardhmen një Kishë më autentike”.
Bashkekzistenca e feve të tjera nuk përbën
pengesë për paqen e popullit.
Dashuria është “porosia e parë”. Me këtë
frymë, Eksarku Patriarkal u bëri vizitë menjë-
herë komuniteteve myslimane dhe shfaqi
dëshirën e tij të sinqertë për bashkëjetesë
paqësore.
Në këtë pikë dikur ishte kisha e Manastirit
të Shën Vlashit. Në vendin e Tryezës së Shenjtë
u vendos një tavolinë e thjeshtë, që të bekohet
nga Dhespoti.
E mallëngjyer së tepërmi, një besimtare i jep
atit shpirtëror diçka “të çmuar”, që e kishte ruaj-
tur prej muajsh: një vezë të kuqe nga Pashka.
Ishte hera e parë që mundën pa frikë të ngjyenin
vezë të kuqe.
Fëmijë me tufa lulesh presin me ankth në
shkallët e Mitropolisë së Korçës për të parë
për herë të parë një Episkop. Madje edhe
plakat flokëbardha - pas 35 vjetësh - ia kanë
KORRIK 2011
harruar pamjen.
Nga ballkoni i Mitropolisë dëgjohet të thuhet
plot mallëngjim: “Lavdi Zotit! Le të ndezim një
qiri, për të ndriçuar errësirën që na rrethon.
Harrojeni të kaluarën e errët. Me dashuri dhe
ndjenjën e faljes ndaj të gjithëve, rilinduni me
Misteret e Kishës sonë Orthodhokse. Qëllimi
ynë - një e ardhme e ndritur”.
Hirotonia në natyrë e Papa Janit ishte pika
kulmore e ditës. Të ulur në gjunjë dhe me lot në
sy i gjithë populli dëgjon zërin e ngrohtë të
Dhespotit: “Merre testamentin dhe ruaje atë deri
në Ardhjen e Dytë të Krishtit”. Si një shpërthim
dinamiti u dëgjua “I denjë, i denjë ... “. Një i
denjë i vërtetë hyri në radhët e klerit. Ishte
hirotonia e parë e Imzot Anastasit në Shqipëri.
Papa Kostandini, 85 vjeç, bëri në vitin 1991
në Korçë ritin e parë priftëror pas ndërrimit të
regjimit. Më 6 Janar, ai shenjtëroi Ujin në tempe-
raturën -8 gradë.
Ilia, 17 vjeç, është i gjatë (l,80 m) që të hyjë
në kolimvithër. Megjithatë ai bën të pamundurën,
sepse e bën me ndërgjegje Pagëzimin, Misterin
e shpëtimit tonë.
Motrat Cico, me shoqërinë e tyre shpresë-
tare, si dhe familja e z. Grigor Mulla, mësues
matematike, përqafojnë me respekt Eksarkun,
ndërsa në krah është atë Kozmai, një tjetër
mbështetje për Dhespotin e porsaardhur. Anë-
tarë të bekuar të një Kishe të martirizuar të
shek. të 20-të.
Mitropolia e shkëlqyer e Korçës u kthye në
KORRIK 2011 NGJALLJA 5

muze, pasi u shembën kubetë e saj. Edhe kisha Shtatëmbëdhjetë priftërinj dhe dhjakonë që
prej guri e Shën Gjergjit u shemb nga themelet kishin mbetur nga orthodhoksia e martirizuar
dhe në vend të saj u ngrit biblioteka e qytetit. shqiptare. Konferenca e Parë Kleriko-laike ishte
Por, shpirtrat e besimtarëve tanë rezistuan. një nga hapat e parë të suksesshëm të Eksarkut
Durimi dhe pritmëria e tyre u shpërblyen nga Anastas. Prifti më i moshuar ishte çpriftëruar
Perëndia. U dërgoi një atë shpirtëror, të mbushur me forcë dhe tani, mbi nëntëdhjetëvjeçar, riveshi
me dashuri të sinqertë, që në fytyrë të kthehej rasot, tepër i lumtur.
përsëri buzëqeshja. Në Beratin e bukur, u bë Liturgjia e parë
Shën Kolli i Boboshticës i kthyer në gër- Hyjnore pas ndërrimit të regjimit. Më 12 dhje-
madhë. Për shumë vjet ishte kasolle kashte; tor 1990, kisha e Shën Spiridhonit, hapi e para
imazh i përgjithshëm i shumicës së kishave në dyert në festën e Shenjtit. Aty afër, Shën Kozmai
Shqipëri. Nga ta fillojë dhe ku ta mbarojë punën dha shpirt me martizirim, por ai la lipsanin e tij
Eksarku Patriarkal? të shenjtëruar, që besimtarët të marrin fuqi e
Në Pogradec kisha orthodhokse ishte kthyer durim në vitet e vështira. Ata sot kremtojnë lirinë
në ofiçinë për riparimin e automjeteve shtetë- dhe e presin Episkopin e tyre me rrëqethje
rore. Vajra e graso në vendin e altarit të frik- mallëngjimi e entuziazëm të papërmbajtur...
shëm. Brenda pak muajsh këshilli kishtar e sis- Këta janë hapat tuaj të parë, Hirësi. Sa e sa
temoi disi. Madje dhe fron episkopal origjinal gjëra ju mbetet për të kryer gjatë viteve që vijnë
vendosi dashuria e tyre për të pritur zyrtarisht ... “Të korrat janë të shumta dhe punëtorët të
Dhespotin. paktë’’...

Duhet të mbetesh nxënës gjithë jetën...

- Intervistë me Protopresviter Jani Trebickën, Kryesekretar i Sinodit të Shenjtë, i cili ishte kleriku i parë
që u hirotonis në vitin 1991 nga Eksarku i Patriarkanës Ekumenike, Imzot Anastasi -

- Si e njohët dhe cilat ishin “Biri im, në qoftë se do mbetesh

kontaktet tuaja të para me Krye-
piskopin?
- Ndodhi në fillim të majit 1991.
Në prill, kisha shkuar me disa djem
të tjerë në Kostur. Synimi im ishte
të mësoja për t’u bërë prift. Kjo
dëshirë më kishte lindur pas rënies
së regjimit ateist dhe ishte e përkra-
hur nga familja dhe të njohurit e mi.
Gjatë periudhës që isha në Kos-
tur, episkopi Grigor kishte komuni-
kuar me Imzot Anastasin, që ishte
caktuar si Eksark i Patrikanës
Ekumenike dhe ai kërkoi të na njih-
te. Shkuam në Athinë së bashku
me z. Sotir Bambuli dhe të birin. U
takuam me Kryepiskopin dhe të
nesërmen morëm pjesë në Liturgji-
në Hyjnore, në një kishë kushtuar
Kryqit të Nderuar, e cila u drejtua
nga ai.
Pastaj, pasi bëra rrëfimin, pa-
tëm një bisedë të gjatë. Imzot
Anastasi pa që diçka më mundonte
dhe më pyeti... Iu përgjigja, se më
shqetësonte fakti se ku do mësoja.
Në Korçë kishim vetëm dy prif-
tërinj në moshë mjaft të shkuar dhe
po t’i pyesja, shpesh nuk merrja
përgjigjesha... Kryepiskopi më tha:
gjithmonë nxënës, ke për të mësuar
tërë jetën. Nëse do të bëhesh shu-
më shpejt profesor, s’ke për të më-
suar asgjë. Unë vetë shkova nga
Athina në Afrikë, si episkop dhe
profesor universiteti dhe u ktheva
që andej si nxënës...
U ktheva në Kostur me kurajën
që ai më dha dhe vazhdova të më-
soja, duke pasur parasysh, se Krye-
piskopi më kishte thënë se do të
më dorëzonte dhjak.
-Ç’kujtoni nga ardhja e Imzot
Anastasit në Shqipëri?
Kisha një javë që isha kthyer
dhe u bëmë një përfaqësi nga i gji-
thë vendi, që u mblodhëm në Rinas,
për të pritur Eksarkun e Patrikanës ishte e shkatërruar, me një ikono- mitropolisë, sepse nuk kishim ende
Ekumenike. Ishte ditë e bekuar, se- stas të sajuar, pa xhama, me mbe- një kishë të përshtatshme. Kështu,
pse pas një periudhe aq të gjatë ate- turinat deri në dritare. Patëm edhe u vendos që Liturgjia Hyjnore të
iste shkeli përsëri në vendin tonë një takim në Hotel Dajti, ku na dha kryhej në Shkallët e Mitropolisë, ku
këmba e një episkopi... kurajë për të ardhmen e rindërtimit u bë edhe dorëzimi im si dhjak.
E pritëm me shumë dashuri. të Kishës Orthodhokse Autoqefale I gjithë sheshi qe i mbushur me
Unë kisha lënë pak mjekrën dhe ai të Shqipërisë ... njerëz, që rrinin në këmbë dhe dë-
më tha, duke pasur parasysh dorë- - Kur u bë hirotonisja juaj? gjonin Liturgjinë e fjalët aq të
zimin tim: “Biri im qenke gati!”. - Kryepiskopi erdhi në Korçë dashura, që mund t’i thotë vetëm
Pastaj shkuam në kishën e Evan- në fund të korrikut, në datën 28. një episkop: “O Zot, O Zot, shtjer
gjelizmoit në Tiranë, e cila ishte në Në qytet u prit me shumë madhë- syrin prej qiellit edhe vështro, e
gjendje mjaft të keqe. Pas vitesh shti. Gjëmonin kambanat, gjithë rregullo, këtë vresht, të cilin e ka
të tëra që ishte përdorur si palestër, njerëzit kishin dalë në sheshin para mbjellur dora jote e djathtë.”
6 NGJALLJA
10 vjet më parë
“Paqja nuk duhet
lënë në dorë vetëm
të politikanëve”
Kryepiskopi Anastas
kryesonte tryezën me
përfaqëuesit e komuniteteve
fetare të ish-Republikës
Jugosllave të Maqedonisë
për rivendosjen e paqes
Takimi u zhvillua në Morges të Zvicrës, nga
dt. 11-13 qershor 2001, me përfaqësues të ki-
shave dhe komuniteteve fetare më të rëndë-
sishme të Maqedonisë, të cilët ranë dakord të
bashkojnë përpjekjet e tyre për arritjen e paqes
dhe për të përballuar tensionet dhe dhunën të
pranishme në shoqërinë maqedonase. Qëllim i
tryezës ishte edhe rritja e afrimit dhe bashkëpu-
nimit midis komuniteteve fetare. Kjo tryezë e
rrumbullakët ndërfetare, me pjesëmarrjen e ko-
muniteteve të ndryshme fetare të Maqedonisë,
u mbështet nga Këshilli Botëror i Kishave në
bashkëpunim me Konferencën Evropiane të Ki-
shave, me ndihmesën e Qendrës Maqedonase
për bashkëpunim ndërkombëtar.
Në të merrnin pjesë përfaqësues nga Kisha
Orthodhokse e Maqedonisë, Unioni Islamik i
Maqedonisë, Kisha Katolike e Maqedonisë, Ki-
sha e bashkuar metodiste në Maqedoni dhe
komuniteti hebre në Maqedoni.
Mbledhja drejtohej nga Kryepiskopi i Tiranës
dhe i gjithë Shqipërisë, Prof. Dr. Anastasi, i cili
arriti t’i përballonte me sukses edhe çastet e vë-
shtira dhe shpeshherë konfliktuale, që u krijuan
gjatë debateve, duke dhënë një kontribut të çmu-
ar edhe në hartimin e deklaratës së përbashkët.
Në fjalën e Tij, Kryepiskopi Anastas theksoi
ndër të tjera, se Paqja është diçka shumë e vyer.
Ashtu si lufta nuk mund të lihet vetëm në duart
e ushtarakëve edhe paqja nuk duhet lënë vetëm
në dorën e politikanëve. Komunitetet fetare
duhet të përdorin çdo burim për shërim dhe
pajtim. Lufta fillon nga shpirti i njeriut ndaj edhe
paqja duhet të fillojë nga shpirti.
Mund të themi, se ky takim ishte një vlerë-
sim dhe konfirmim më shumë i veprës prej disa
KORRIK 2011
Foto - Lajm
24 qershor - Liturgji Hyjnore panagjirike në përvjetorin e zgjedhjes së Fortlumturisë së
Tij, Anastasit Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë. Merrnin pjesë të gjithë
anëtarët e Sinodit të Shenjtë, klerikë dhe laikë, përfaqësues nga të gjitha Mitropolitë etj.
dekadash të Kryepiskopit Anastas, në ndihmë Cërrik - Vizitë në Qendrën
të mirëkuptimit, bashkëjetesës dhe paqes midis
besimeve të ndryshme, veprimtari që është vle- Rehabilituese Psikike
rësuar lart në botën e krishterë në përgjithësi, Me iniciatën e katekistëve që punojnë në
por edhe nga besimet e tjera.
qytetin e Cërrikut dhe me mbështetjen e priftit
Në fund të tryezës u bë një deklaratë e për- të kishës “Lindja e Krishtit” atë Petraqit, si edhe
bashkët, për hartimin e së cilës, siç e përme- të të rinjve që frekuentojnë rregullisht mësimet
ndëm, Fortlumturia e Tij luajti një rol mjaft aktiv. e katekizmit, u zhvillua një vizitë në Qendrën
Kjo deklaratë, ndër të tjera thekson:
Rehabilituese Psikike në këtë qytet. Në të ndo-
“Ne, si përfaqësues të kishave tona dhe komu-
dhen gjithsej 21 pacientë, të cilët janë në proces
niteteve fetare, dënojmë rëndë dhunën dhe kon- rehabilitimi. Kjo iniciativë u bë me bekimin e
fliktet, të cilat në vend të zgjidhjes do të shkak-
Imzot Nikollës dhe me mbështetje nga Zyra e
tojnë vetëm kaos dhe fatkeqësi. Dhuna e kohë-
Grave Orthodhokse e Tiranës. Përveç dhurata-
ve të fundit dhe konfliktet, nuk bazohen tek feja
ve edhe një kokteili, të rinjtë kishin përgatitur
apo ndryshimet fetare dhe ne refuzojmë t’i pra-
një program festiv me këngë të krishtera, i cili
nojmë si veprime të intolerancës fetare, sepse
besimi i vërtetë te Zoti nuk e mbështet dhunën. krijoi një atmosferë të gëzueshme për të gjithë
të pranishmit.
... Ne dënojmë shpërnguljen me forcë të
Ky aktivitet mori falënderime të shumta nga
civilëve, abuzimin me ujin dhe me ndihmat për
drejtuesit e kësaj qendre, të cilët na kërkuan që
popullatën dhe u bëjmë thirrje bashkësive tona
të respektojnë të drejtat e njeriut. Ne dënojmë prania jonë të jetë edhe më e shpeshtë, sepse
përdorimin e vendeve dhe ndërtesave të shenj- sipas tyre kjo kategori njerëzish ka më shumë
ta për qëllime ushtarake dhe shkatërrimin e tyre. nevojë se kushdo tjetër për fjalë shprese dhe
Gjithashtu, ne dënojmë me forcë rastet e keq- ngushëlluese.
trajtimit të klerikëve. Natyra e shenjtë e ndërte- Mjaft entuziast ishin të rinjtë, të cilët na kër-
save fetare duhet të respektohet ashtu si dhe in- kuan që vizita të tilla të përfshiheshin në progra-
tegriteti personal dhe dinjiteti i klerikëve, të cilët min e punës.
Robert Pelushi
përfaqësojnë zyrtarisht komunitetet fetare.
...Ne i bëjmë thirrje komunitetit ndërkombë-
tar të ndihmojë për paqen dhe integritetin e
Maqedonisë në gjirin Evropian, duke shpresuar
paqe stabilitet dhe prosperitet në Maqedoni dhe
në të gjithë rajonin.”
Ky dokument u nënshkrua nga të gjithë të
pranishmit dhe nga Fortlumturia e Tij Anastasi,
si moderator i takimit.
KORRIK 2011 NGJALLJA 7

Doli në qarkullim CD-ja e re “Këngë të krishtera”

Doli në qarkullim CD “Këngë të krishtera” për
grupet rinore dhe kampet e Rinisë Orthodhokse, vol.1,
prodhim i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Këngët e përfshira në këtë CD përbëjnë një pjesë të
këngëve më të preferuara e të përzgjedhura gjatë viteve
si në kampet verore, ashtu edhe të grupeve rinore. Disa
janë përkthime dhe përshtatje, të tjerat janë krijime e
kompozime origjinale nga të rinjtë shqiptarë.
Qëllimi i kësaj CD është që të rinjtë dhe kampistët të
përcjellin “gëzimin e eksperiencës së tyre shpirtërore”
në shtëpi, në kisha, në grupe rinore dhe në kampe. Kjo
CD është realizuar nga Orkestra dhe Kori i Radios
“Ngjallja”, nën drejtimin e znj. Joli Nano (Goro),
regjistruar në studion e Radios “Ngjallja”, Fm 88.5 Mhz.
Kjo CD është përkushtim i të rinjve drejtuar
Fortlumturisë së Tij, Kryepiskopit Anastas, ku dashuria,
mbështetja dhe investimi i të cilit bëjnë të mundur
realizimin e aktiviteteve të grupeve dhe kampeve rinore.
Frymëzimi dhe iniciativa për këtë prodhim muzikor
buroi nga drejtueset e kampit të vajzave, të cilat ofronin
me gëzim e dashuri ndihmën e tyre për të kënduar bashkë
me qindra kampiste çdo verë.

Një miqësi e re në Lidhjen e Grave Orthodhokse

Para 4 muajsh, Zyra e Grave
në Tiranë, në bashkëpunim më etër
të Kishës, ndërmori një nismë të
re në programin e saj shpirtëror.
Kjo nismë ka të bëjë me vendosjen
e lidhjes midis grave besimtare të
Tiranës dhe të Rrushkullit, në qy-
tetin e Durrësit. Për këtë u hartua
një program pune i realizuar në dy
faza.
Gjatë periudhës së parë u kryen
3 aktivitete. I pari u bë më 20 mars
me vizitën e 12 grave të Tiranës
në kishën “Shën Pavli” në Rru-
shkull. Gratë e Tiranës dhanë ek-
speriencën e tyre në psaltir duke kë-
nduar himne e psalme nga Liturgjia
Hyjnore që ato i mësuan gjatë një
tremujori nga mësuesi i muzikës
bizantine. Meshën e drejtoi prifti i
fshatit, atë Asti i cili pasi bëri pre-
dikimin mbi Ungjillin në fund të
Liturgjisë i ftoi të gjithë besimtarët
e pranishëm në një kokteil, ku u dis-
kutuan probleme të ndryshme dhe
u shfaqën mendime në të mirën e
punëve për lavdi të Perëndisë.
Aktiviteti i dytë u bë më 25 maj
në Tiranë, në qendrën “Bethlehem”,
i ndodhur në ambientin e jashtëm
të Kishës Katedrale të Ungjillëzi-
mit. Aty u mblodhën rreth 30 gra
aktiviste të dy kishave dhe të prani-
shëm ishin atë Asti Beshiri dhe
Arkimandrit atë Asti Bakëllbashi.
Në fillim punonjëset e zyrës së gra-
ve prezantuan aktivitetin shumëvje-
çar të grave të Lidhjes së Tiranës
me qëllim që të transmetojnë për-
vojën e tyre dhe të inkurajojnë mo-
trat e tyre në Krishtin për të kryer
vepra shërbimi me frymë besimi e
përulësi në njerëz nevojtarë. Për ta
bërë edhe më të gjallë këtë mesazh,
shumë veprimtari u pasqyruan me
fotografi të shfaqura me “power
point”. Më pas të dy etërit thanë
fjalën e tyre përshëndetëse dhe
përcollën këshilla e porosi të Un-
gjillit për forcimin e dashurisë mi-
dis dy lidhjeve të grave në mënyrë
që të kurorëzohet me sukses çdo
punë edhe në të ardhmen. Në fund
u bënë diskutime dhe u dha një
kokteil.
Aktiviteti i tretë u bë me rastin
e emrit të kishës së Rrushkullit më
29 qershor, për festën e Shën Pe-
trit e Shën Pavlit. Rreth 20 gra dhe
një klerik u nisën herët në mëngjes
nga Tirana dhe morën pjesë në me-
shë, duke shprehur me këtë vizitë
edhe njëherë solidaritetin e dashuri-
në e krishterë mes tyre. Festa vazh-
doi me një tryezë të thjeshtë që
shtruan gratë e Rrushkullit, duke
treguar edhe njëherë mikpritjen,
bujarinë dhe dashurinë e tyre për
të qenë gjithmonë në lidhje të ngu-
shtë me gratë e Tiranës dhe për t’i
shërbyer Krishtit me devocion duke
u bërë shembull për brezat në
vazhdim.
Ky program bashkëpunimi do të
vazhdojë fazën e dytë në sezonin e
vjeshtës.
Rajmonda Shqevi
8 NGJALLJA KORRIK 2011

Me www.orthodoxalbania.org Gjimnazi “Kryqi i Nderuar”

do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale - zgjedhja juaj për të ardhmen
të Shqipërisë Gjimnazi “Kryqi i Nderuar” ka çelur dyert e tij qysh në shtator
Kisha jonë Orthodhokse me të vitit 2007 dhe nën kujdesin e veçantë të Fortlumturisë së Tij,
faqen e saj zyrtare përpiqet të Kryepiskopit Anastas po ecën drejt mbi themele të forta.
përcjellë mesazhin dhe infor- Kjo shkollë e mesme zë një vend të rëndësishëm brenda sistemit
macionin e saj edhe në internet. të gjerë arsimor të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë,
Ajo i njeh vizitorët e saj me: që përfshin kopshtet, shkollat dhe Universitetin “Logos”, duke
- besimin e krishterë ortho- mbuluar kështu gjithë hapësirën edukative për nxënësit dhe studentët
dhoks, në vendin tonë.
- organizimin dhe veprimtarinë Qëllimet tona janë:
e strukturave institucionale, • Krijimi i kushteve të përshtatshme që të gjithë nxënësit të arrijnë
- lajmet më të fundit, Teksti këtu ndërthuret me fo- një nivel të lartë kulturor dhe shkencor.
- arsimin, edukimin dhe shër- tografi, mesazh zanor, muzikor • Edukimi i brezit të ri me karakter dhe moral të shëndetshëm
bimin social e kulturor që ofron e filmik. orthodhoks.
në shoqëri,
- ndërtimin dhe restaurimin e Këtë informacion do ta gjeni • Përgatitja e kuadrove të aftë dhe integrimi i tyre si anëtarë të
kishave dhe manastireve, në tri gjuhë: shqip, anglisht e denjë në shoqërinë evropiane.
- botimet kishtare etj. greqisht. • Evidentimi dhe zhvillimi, brenda një fryme lirie, i nxënësve me
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment prirje dhe talente të veçanta.
dhe kudo në të gjithë globin me
www.orthodoxalbania.org Ne ju ofrojmë:
• Programe mësimore të mbështetura në planet, programet dhe
tekstet mësimore për arsimin parauniversitar të miratuara nga
KISHA ORTHODHOKSE AUTOQEFALE E SHQIPËRISË
MASh. Krahas këtij programi zhvillohen edhe lëndë të edukimit
AKADEMIA TEOLOGJIKE “NGJALLJA E KRISHTIT”
të krishterë.
Shën Vlash - Durrës
• Një staf pedagogjik të kualifikuar që e bazon punën e tij mbi me-
todologjitë më bashkëkohore të mësimdhënies, duke garantuar
Njoftim
kështu sukses.
Në datat 12 - 13 shtator 2011 zhvillohet konkursi për pranimin e • Një bibliotekë të pasur me libra që mbështesin programet
studentëve të rinj në Akademinë Teologjike “Ngjallja e Krishtit”, në mësimore dhe formimin intelektualo-artistik të nxënësve.
Shën Vlash. Pyetjet e konkursit janë rreth Dhiatës së Re dhe katër • Kushte bashkëkohore për një jetë të shëndetshme konviktore:
vëllimeve Besimi Orthodhoks. dhoma fjetjeje, mensë dhe sallë studimi të pajisura me të gjitha
Kandidatët duhet: mjetet e nevojshme.
A. Të jenë të pagëzuar në Kishën Orthodhokse të paktën një vit • Aktivitete të larmishme për të qëndruar më pranë botës dhe
më parë. nevojave të të rinjve.
B. Të jenë pjesëmarrës aktivë në kishën e zonës së tyre.
C. Të kenë mbaruar shkollën e mesme katërvjeçare.
Çfarë kërkojmë prej jush?
• Vetëm përkushtim për të rritur cilësinë e brezit të ri në formimin
D. Të kenë një rekomandim nga Episkopi i Dioqezës.
e tyre intelektual.
E. T’i nënshtrohen konkursit për pranim.

Kandidatët duhet të paraqiten për konkurs në orën 10:00, të datës NJOFTIM!

12 shtator, ndërsa një javë para konkurrimit duhet të kenë dorëzuar Nëse jeni në mëdyshje për shkollimin
në sekretarinë e Akademisë dokumentet përkatëse: e fëmijëve tuaj, zgjedhja duhet të jetë
1. Rekomandimi i Episkopit, gjimnazi “ Kryqi i Nderuar”, i cili ndodhet
2. Kërkesa me shkrim e kandidatit, në një kodër piktoreske në Sukth të Du-
3. Dëftesa e pjekurisë, rrësit, buzë autostradës Tiranë-Durrës.
4. Certifikata personale, Të gjithë maturantët e parë të këtij
gjimnazi, në vitin shkollor 2009-2010,
5. Certifikata e pagëzimit,
fituan të drejtën e studimit në universitetet e vendit.
6. Vërtetimi mjeko - ligjor,
Regjistrimi kryhet para datës 19 gusht 2011 dhe në këtë institucion
7. Vërtetimi i prokurorisë së rrethit.
arsimor pranohen vetëm djem.
Për hollësi të mëtejshme, të interesuarit mund të kontaktojnë në Kusht për regjistrimin tuaj është dëftesa e lirimit.
numrin e telefonit: Testimi zhvillohet në ambientet e shkollës më datë 19.08.11 ora 10:00.
Sporteli: 0574 222 55 ose Sekretaria: 0574 223 97. Nr. kontakti: 05322080, cel 0682005524, 0692340205
ose në adresën e e-mailit teolorthalb@yahoo.com e-mail: knderuarjop@yahoo.com
KORRIK 2011 NGJALLJA 9

Ai lindi në fshatin Mekat të Vlo- fica, ndaj në prill 2001 e hirotonisi

FJETI ATË KRISTAQ QIRJO prift, në kishën “Shën Theodhorët”
rës, më 10 korrik 1958. Shkollën
8-vjeçare e kreu në fshatin e tij të në Vlorë.
lindjes, kurse shkollën e mesme në Menjëherë filloi të shërbejë
Llakatund. Të gjithë kujtojnë nga pranë grigjës së tij në fshatrat Me-
ajo kohë përpjekjet, sinqeritetin dhe kat e Beshisht. Ishte dhe këmbë-
korrektësinë e tij. Këto cilësi e ka- ngulja e tij që të rindërtohej kisha e
rakterizuan edhe në kohën kur filloi vjetër, e cila ishte shkatërruar plo-
punë. Pas ndryshimeve që ndodhën tësisht. Filloi punimet për ndërtimin
në vitet 1990, ai si shumë bashkë- e kishës së Metamorfozës në fsha-
fshatarë të tij emigroi në Greqi, ku tin Beshisht, duke kontribuar edhe
punoi për pak kohë. Më pas u kthye financiarisht. Me punën e tij ai fitoi
në Mekat dhe me ato pak të ardhu- respektin e Mitropolitit, klerikëve
ra që kishte përfituar iu përkushtua dhe gjithë besimtarëve të enorisë.
blegtorisë. Në saje të punës së pa- 10 vjet punë e përkushtim për
lodhur dhe sakrificave arriti të ketë të bërë më të mirën, për të qenë i
një mirëqenie të kënaqshme. E për pëlqyer në sytë e Perëndisë.
këto falënderonte gjithmonë Perë- Në muajin gusht 2010 ai diag-
ndinë. Ai bënte planet e tij, por Pe- nostikohet me një sëmundje të
rëndia që sheh dhe drejton jetën to- rëndë. Me interesimin e Kryepisko-
në ka planet e veta... pit Anastas dhe Imzot Ignatit kreu
Perëndia po e përgatiste për gri- jashtë vendit një operacion të vë-
gjën e Tij, për të kullotur dhentë e shtirë, por shumë shpejt e kuptoi
Tij. Dalëngadalë tek atë Kristaqi po tuar nga studentët dhe personeli i Kishës si dhjakon. Ai pranon dhe se jeta e tij tokësore po shkonte drejt
merrte formë mendimi se ai duhej shkollës. I përkushtuar për të pasur në gusht të vitit 1998 u bë dorëzimi fundit. Nuk u ligështua asnjëherë
t’i përgjigjej thirrjes së Kishës për rezultate sa më të mira në mësime. në Kishën “Ungjillëzimi i Hyjlindë- e shpesh ndodhte e kundërta, ai na
të shkuar në Akademinë Teologji- I qetë e gojëmbël me të gjithë. Në ses” në Tiranë, nga Kryepiskopi jepte ne kurajë. “Do të doja të jetoja,
ke. Ai shiti gjithçka dhe e dorëzoi vitin 1998 mbaroi me sukses studi- Anastas. Caktohet për të shërbyer thoshte ai, por Perëndia ka planet
veten te Perëndia. Nuk e pati të met aty. Gjatë kohës kur ishte stu- në kishën e Shën Athanasit në Sele- e veta, u bëftë vullneti i Tij”. Sa
lehtë për këtë veprim që bëri, por i dent u interesua dhe punoi shumë nicë. Gjatë periudhës afro trevjeça- vinte shëndeti po përkeqësohej, por
përballoi me urtësi e durim presio- që në fshatin e tij kisha e Shën re që shërbeu në këtë kishë, ai fitoi asnjëherë nuk pushoi së menduari
net që i vinin gjithandej. Me buzën Dhimitrit të ngrihej nga themelet. respektin dhe dashurinë e gjithë be- e interesuari për punët e Kishës.
në gaz ai përgjigjej: “Përsëri Perë- Duke parë përkushtimin dhe ko- simtarëve për përkushtimin dhe ko- Ai,edhe pse e kishte të vështirë
ndia do më japë mundësinë që ato rrektësinë e tij, caktohet për të shër- rrektësinë në shërbesat e kryera, udhëtimin, shkonte me shumë vësh-
që dhashë t’i kem prapë, por tani byer në kampin e të rinjve në Ma- por edhe për këshillat që jepte në tirësi në kishë e na ftonte të me-
unë do t’i bindem thirrjes dhe vull- nastirin e Zvërnecit. Edhe këtë spro- bisedat shpirtërore. shonim, pasi, thoshte ai, dua të ku-
netit të Zotit.” vë e kaloi me sukses. Kryepiskopi Mitropoliti i Beratit Imzot Ignati ngohem se nuk i dihet kur më thë-
Në vitin 1995 ai filloi Akademinë Anastas, duke vënë re këto cilësi, pa te ky person shërbëtorin e de- rret Perëndia. Një interesim të ve-
Teologjike. I dashur dhe i respek- e thërret dhe e fton për t’i shërbyer votshëm dhe të gatshëm për sakri- çantë pati edhe Mitropoliti i Beratit
Imzot Ignati. Ai e vizitonte shpesh
e luteshin bashkë.
KREMTOHET SHËN E DIELA NË NARTË Në datën 30 qershor, në mën-
gjes shëndeti i tij u rëndua shumë
Në datën 7 Korrik Kisha kremton kujtimin e celebrua Liturgjia Hyjnore, e cila u drejtua nga Hirësia dhe mori kungatën. I rrethuar nga
Dëshmores së Madhe Qiriaqi (E Diela). Në fshatin e Tij, i ndihmuar nga klerikët e Zëvendësisë së Vlorës. familjarët dhe klerikët e Zëvendë-
Nartë të Vlorës ndodhet edhe kisha që përkujton emrin Mitropoliti foli për jetën e dëshmores: “Sot, Kisha sisë shpirti i tij shkoi për te Perë-
e saj. Kisha është ndërtuar në mes të fshatit dhe është kremton dhe nderon ndia.
në rikonstruksion e sipër, i cili kryhet me fonde të kujtimin e hirshëm të dëshmores së madhe dhe të Në datën 1 korrik trupi i tij u
mbledhura nga Kryepiskopi Anastas. shenjtë, Qiriaqisë.” Kisha jonë na fton të gjithëve të çua në kishën e Shën Dhimitrit.
Për të festuar me besimtarët e Nartës, por edhe shikojmë sakrificën e përgjakshme dhe ofrimin e Klerikë të shumtë nga Vlora, Fieri,
me shumë të tjerë të ardhur nga Vlora erdhi edhe martirëve, që të gjejmë mbështetje në luftën shpirtërore Lushnja e Berati lexuan pjesë nga
Mitropoliti i Beratit, Imzot Ignati. Pas Mëngjesores u të jetës më Krishtin. Pra,është aktuale fjala e Zotit: Ungjilli i Shenjtë. Në orën 1000 filloi
krye Shërbesa e bekimit të pesë bukëve e më pas u “Mos kini frikë nga ata që vrasin trupin,dhe shpirtin ceremonia e varrimit, e cila u drej-
s’mund ta vrasin”. Më pas ai tregoi se si Dëshmorja tua nga Imzot Ignati. “Ai ishte një
e Madhe edhe pse u torturua në mënyrë çnjerëzore Job i ditëve tona, theksoi Mitropoliti,
nuk e mohoi kurrë Zotin. Ajo pas çdo pyetje përgjigjej: pasi e pranoi sëmundjen si një dhu-
Ajo transmeton për ju 24 orë program. “Jam e krishterë”. ratë nga Perëndia. Ai duroi dhimbje
Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet: programe Mitropoliti falënderoi edhe Kryepiskopin Anastas të tmerrshme e nuk u ankua asnjë-
shpirtërore, sociale e kulturore. për përpjekjet dhe kontributin që ai po jep për rikon- herë. Prej tij ne mësuam shumë.
Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore e klasike, struksionin e kësaj kishe. Do të na mungojë një bashkëpunë-
Pas marrjes së Kungatës së Shenjtë besimtarët u tor i shtrenjtë e i vyer.”
nga vendi dhe bota.
larguan, duke marrë me vete edhe bekimet e dëshmo- I përjetshëm kujtimi. Amin.
Ndiqni shërbesat kishtare në Radio “Ngjallja”!
res së madhe Qiriaqi. Atë Spiro Bulika
10
Duke vajtur në fshatin Agim...
Për Myzeqenë është shkruar
shumë: për hambar prodhimi, për
djep kulture e arsimi, për manasti-
ret dhe kishat e vjetra e të shumta,
disa prej të cilave janë dhe monu-
mente të trashëgimisë kulturore,
për priftërinjtë orthodhokse që pu-
nuan për të ruajtur besën etj., etj.
Rrugës për në fshatin Agim, në
Myzeqenë e paskodrave, mësuam
se atë ditë, më 7 korrik, festohej
në kishën e Shën e Dielës në fsha-
tin Rungajë. Menduam të shkonim
atje, jo vetëm për të marrë pjesë
në kremtimet e për të ndezur një
qiri, por për të parë edhe kishën…
si dhe për të takuar njerëzit që na
duheshin. Në fakt kur arritëm atje,
pamë se nuk kishte ndërtesë kishe,
...pamë një kodrinë, ku sipër saj,
në një shesh kishin mbetur si she-
një dy qiparisa, …e pra pikërisht
këtu në natyrë ishte kryer Liturgjia
Hyjnore nga atë Arkile Doko në
prani të shumë banorëve, jo vetëm
të krishterë por edhe të besimeve
të tjera, të cilët vazhdojnë e ndjekin
traditën e të parëve të tyre; një fes-
të e veçantë, që kremtohej që nga
mbrëmja e mëparshme e deri ditën
e Shën e Dielës në mesditë. Pra
zhvillohej panairi i traditës.
Sipas legjendës thuhet se nën
atë kodër, ku edhe sot dallohet se
dheu është i hedhur, ka qenë kisha
me këtë emër, por që për ta shpë-
Kisha e re “Metamorfoza e Shpëtimtarit, në fshatin Agim dhe Liturgjia Hyjnore në vendin
NGJALLJA
tuar atë nga shkatërrimi i pushtuesit
turk, besimtarët e mbuluan me
dheun e sjellë nga kodrat më larg.
Në sheshin e krijuar mbi të ndërtu-
an një kishëzë, sa për t’u përkujtuar
dita e shenjtores mbrojtëse. Por
…edhe kjo kishëzë me kalimin e
kohës, gjatë regjimit ateist humbi e
sot aty mbetet, bashkë me qipari-
sat, vetëm kujtimi i shën e Dielës.
Pikërisht, në këtë vend nga ku shpa-
loset një peizazh i mrekullueshëm
zhvillohet çdo vit Liturgjia Hyjnore
në praninë e shumtë të besimtarëve.
Vazhduam rrugën. Në fshatin
Agim, me emrin e dikurshëm Çiflik,
pothuaj në qendër pamë një kishë
të ndërtuar të re; godinë e bukur
me një oborr plot lule, para dhe
anash, dhe pemë; …e kompletuar
me një ikonostas të gdhendur e iko-
na të pikturuara… Kremton ditën
e Metamorfozës. E pra një kishë e
dallueshme, e administruar mirë
nga prifti i fshatit atë Ilia Zaka.
Që nga 1997 që u ndërtua kjo
kishë, me të ardhurat e mbledhura
nga miqtë e Kryepiskopit Anastas,
por dhe me kontributet modeste të
banorëve të zonës këtu meshohet
rregullisht dhe kryhen gjithë shër-
besat fetare, po nga ky prift i fshatit.
Si psalt ka shërbyer këtu Lon Todri
dhe herë-herë edhe grupi i rinisë.
Fshati i ka fillimet e veta që
para rreth 200 vjetësh kur këtu u
ku ka qenë kisha e Shën e Dielës
vendosën 15 familjet e para ortho-
dhokse; ndërsa sot fshati ka rreth
280 familje orthodhokse. Është për
t’u përmendur, pavarësisht se fsha-
ti Çiflik, nuk ka pasur kishë, sepse
besimtarët vinin në kishat e tjera
përreth tij, ka pasur një prift vendës
që përmendet, atë Jani Bushin, i cili
meshonte në të gjithë kishat
përreth, por sidomos në Libofshë.
Po kështu në fshat vinte dikur për
shërbesa edhe atë Jorgji Tasho.
Duke biseduar me atë Ilian (Li-
lin) mëson se familjet e vjetra si:
Bushajt, Semat, Dokot, Gremit, Za-
kejtë etj. janë edhe sot mbështetësit
e besimit të krishterë dhe të kishës.
Besimtarë si Spiro Zaka, Zoica e
Irakli Gjika, Zoica dhe Olimbi Gre-
mi, Uan Meço, Kristina Valle apo
Raq Bushi jo vetëm që japin she-
mbullin e të krishterit të devotshëm
por nuk kursehen në pjesëmarrjen
dhe mbarëvajtjen në shërbesat dhe
aktivitetet e kishës. Përmendim kë-
tu se edhe Mitropolia e Beratit ka
organizuar në Agim mjaft aktivitete
zonale, sidomos të rinisë, që kanë
gjallëruar jetën fetare. Një kontribut
të dukshëm për rezultatet e arritura
në jetën e komunitetit ortodoks të
kësaj zone të Myzeqesë kanë dhë-
në dhe priftërinjtë, si: atë Ilia Zaka,
atë Arkile Doko, atë Aristir Ziu dhe
atë Rafail Rredhi.
Kristofor Beduli
KORRIK 2011
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
GUSHT 2011
1 E Hënë Dalja e Kryqit. 7
Makabejtë. Oshdg. Elesa.
(Fillon Kreshma.)
2 E Martë † Transf. i lips. të
kr/dhjak. Stefanit, dësh. i I-rë.
6 E Shtunë † Metamorfoza
e Shpëtimtarit (Sotirit). (Vaj,
verë e peshk.)
7 E Diel † 8 MATEUT. Oshd.
Domet persiani e Asteri,
çudibërës.
13 E Shtunë † Mbyllja e Me-
tamorfozës. Transf. i lips. të
Maksim Omol.
14 E Diel † 9 MATEUT. Pr.
Mikea. Kthimi i Kryqit. Hierod.
Markeli.
15 E Hënë † Fjetja e Hyjli-
ndëses Mari. Dësh. Tarsizi.
20 E Shtunë † Pr. Samuel. 37
dësh. në Vizi (Orioni etj.). Dësh.
i ri Theohari.
21 E Diel † 10 MATEUT.
Ap. Tadeu. Dëshg. Vasa me
fëmijët e saj.
23 E martë Mbyllja e Fjetjes.
Hierod. Irineu i Lionit, Irineu i
Sirmiumit.
24 E mërkurë † Hierod. Koz-
mai në Kolkondas (Fier), eto-
losi. Hierod Eftihi. (Vaj e verë.)
27 E Shtunë † Osh. Pimeni i
Madh. Dësh. Fanuri. Omol.
Osios i Kordovës.
28 E Diel † 11 MATEUT.
Osh. Moisi etiopiani. Ezekia i
Drejtë, mbret.
29 E Hënë † Prerja e kokës
së Joan Pagëzorit. Ep. Arkadi.
(Kreshmë)
31 E Mërkurë Vendosja e
brezit të Hyjlindëses. Aidani i
Lindisfernit. (Vaj e verë.)
KORRIK 2011
- Tërëshenjtëria e Tij, Vartholomeu I priti në selinë e Patriarkanës Sekretaren Amerikane të Shtetit, znj. Hillari Klinton -
Më 16 korrik, selinë e Pa-
triarkanës Ekumenike në Fanar, e
vizitoi shefja e diplomacisë ameri-
kane, znj. Hillari Klinton, e cila ndo-
dhej në Stamboll.
Znj. Klinton u prit aty nga Patri-
arku Ekumenik Vartholomeu I. Gja-
të takimit diskutuan tema të ndry-
shme, që shqetësojnë Patriarkanën,
siç ishte rifunksionimi i Shkollës
Teologjike të Halkit etj.
“Mjaft janë 40 vjetët e heshtjes
së Shkollës”, ka thënë Tërëshenj-
tëria e Tij. Znj. Klinton përsëriti për-
Nëse shekuj më parë, Kisha
dhe besnikët e saj martirizoheshin
me mjete radikale si zjarri, shpata,
kamxhiku, heshta, dëshmitë e rre-
me etj., sot mjeti që djeg, heshton,
mashtron, kamxhikon dhe sulmon
në formën më denigruese Kishën
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë
Themelues:
Kryepiskopi Anastas
Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
NGJALLJA
Patriarku Ekumenik: “Mjaft heshti Halki”
kushtimin e qeverisë amerikane për
çështjen e lirisë fetare dhe shprehu
mbështetjen e saj në temat që shqe-
tësojnë Patriarkanën. Ajo iu referua
gjithashtu edhe veprimtarive dhe
iniciativave të tjera të Patriarkut
Ekumenik, duke sjellë në mendje
edhe titullin jozyrtar si “Patriarku I
i Gjelbër”, me të cilin ai përmendet
shpesh. Sekretarja e Shtetit përme-
ndi gjithashtu edhe dialogun ndër-
fetar pas sulmeve të tmerrshme të
11 shtatorit që kishte filluar me nis-
mën e Patriarkut Ekumenik në vitin
Fol, fol… se diçka do të mbetet!
tonë është media. Historikisht,
Orthodhoksia në Shqipëri është
përndjekur nga elementë të ndry-
shëm, të rëndësishëm ose të parë-
ndësishëm, të njohur ose të panjo-
hur, por në 20 vitet e fundit ajo ka
përjetuar një tjetër metodë të rë-
ndomtë që përpiqet ta gjunjëzojë
dhe ta turpërojë, por që nuk po ia
del dot mbanë, pikërisht luftën e
hapur që i kanë shpallur mjetet e
informimit publik. Si një prej nje-
rëzve që jap kontributin tim pro-
fesional prej disa vitesh paralelisht
në të dyja fushat respektive, edhe
në median kishtare edhe në median
jokishtare, duke i njohur në thelb
qëllimet dhe prirjet e tyre, nuk është
herët të arrij në përfundimin se po
ndeshem në një përplasjeje mes të
vërtetës dhe të pavërtetës, mes
interesave madhore dhe interesave
meskine, mes mirëbërësve dhe
keqdashësve.
Por, sa më fort vepron fryma
diabolike e atyre që shpifin publi-
kisht për Kishën nëpërmjet këtyre
1994, me takimin e Bosforit si edhe
deklaratën e firmosur atëherë, ta-
kim që u vazhdua edhe në vitin 2001
në Bruksel. Patriarku Ekumenik
foli gjithashtu edhe për hapat po-
zitivë të qeverisë se z. Erdogan për
kalimin e barrierave të cilat ishin
akumuluar përgjatë historisë në
veprimtarinë e Patriarkanës Eku-
menike. Patriarku falënderoi qeve-
rinë amerikane për interesimin e saj
të vazhdueshëm për çështjet e Or-
thodhoksisë.
Znj. Hillari Klinton u takua me
mjeteve të informimit publik (ga-
zeta, revista, televizione, kohët e
fundit edhe libra e filma), aq më
shumë mrekulli po shohim ne që e
duam atë. Madje, ne frymëzohemi
kur në pozicionin e besimtarit të
thjeshtë, apo edhe të një intelektuali
të krishterë orthodhoks, përjetojmë
nga afër përndjekjen, duke na u
dhënë mundësia të japim dëshminë
jo vetëm historike, por edhe mëny-
rën e krishterë të përballimit të sul-
meve që adresohen ndaj këtij insti-
tucioni hyjnor.
Prej vitesh e vitesh me radhë,
“lufta e ftohtë” që i ka shpallur Ki-
shës media anti-kishtare po bëhet
edhe më e fortë, duke u zgjeruar
në numra dhe në pacilësi. Ata me-
ndojnë dhe shpresojnë se do të bë-
hen heronj të atdhetarizmit të flaktë
dhe të së vërtetës së mohuar histo-
rike!!! Po, kush janë këta njerëz?
Ata mendojnë se ne nuk e duam
atdheun, nuk e duam dhe e nde-
rojmë historinë e tij dhe të ardh-
men? Prandaj, sikurse thotë pro-
11
Patriarkun Ekumenik në prani edhe
të Kryepeshkopit të Amerikës,
Dhimitrit.
Ky takim ishte i treti midis znj.
Hillari Klinton dhe Patriarkut Eku-
menik në Fanar. Takimi i parë i tyre
ishte bërë në vitin 1996, kur ajo e
vizitoi Fanarin me cilësinë e Zonjës
së Parë Amerikane së bashku me
vajzën e saj.
Takimi i dytë ishte bërë në vitin
1999, kur shoqëronte bashkëshortin
e saj Bill Klinton, atëherë President
i SHBA-ve.
verbi: “fol, fol, se diçka do mbetet”,
ata shpifin e shpifin pa fund, duke
harruar se përballen së pari me
Zotin dhe jo me “çiliminjtë” e Tij.
Këtë term në fakt e kam dëgjuar
jo pak herë në zërat e korridoreve
të atyre intelektualëve që iu punon
më shume mendja, se sa shpirti.
Pohoj se ka edhe nga ata profe-
sionistë të medias që na kanë bërë
edhe oferta shumë tunduese ne
gazetarëve të Kishës, duke na ofru-
ar mundësi trajnimi për të mësuar
“marifetet e profesionit”, sepse
sipas tyre Kisha ka njerëz të paaftë
dhe të pamësuar për të bërë “gjëra
të mëdha”. Është për të ardhur
keq, por më shumë është e nevoj-
shme të lutemi ndaj “armikut” tonë
20-vjeçar: Medias, e cila përsërit
e përsërit vetveten, duke harruar
misionin e saj. Në vend t’iu tregojë
njerëzve të thjesht realitetin, përpi-
qet t’i tundojë ata me shijen e bitte-
rit, i cili të kënaq në sipërfaqe, por
në thelb të hidhëron.
Nga Isidor Koti
12
Dekoratë Nderimi për Kryepiskopin e Shqipërisë nga Kisha e Anglisë
- Kryepiskopi Anastas, i ftuari kryesor
në Sinodin e Përgjithshëm të saj -
Katedralja Anglikane e Jorkut
“Kryqi i Lambethit”, një dekoratë e ve-
çantë për udhëheqës të huaj fetarë, iu akor-
dua Kryepiskopit të Shqipërisë, z. Anastas
nga dr. Rowan Williams, Kryepeshkop i Kan-
terburit dhe anëtar i Dhomës së Lordëve.
Më 7 korrik 2011, gjatë darkës zyrtare në
Selinë Kryepiskopale të qytetit të Jorkut të
Anglisë, Kryepeshkopi i Kanterburit dr. Williams,
duke folur me një mënyrë tepër lavdëruese, i
akordoi Kryepiskopit Anastas dekoratën në fjalë,
ndërsa Kryepiskopi Anastas gjatë fjalës së tij
të falënderimit midis të tjerave tha: “Teksa ku-
ndroj Kryqin e Lambethit, sjell në mendje vargjet
e poetit nobelist T.S.Elliot: “Ku je, o urtësi që të
humbëm brenda dijes? Dhe ku je, o dije që të
humbëm brenda informimit?” Ka shumë infor-
mim në lidhje me Kryqin. Madje, akoma më
NGJALLJA KORRIK 2011
tepër, ka dije theologjike. Por ajo që kërkohet
nga secili prej nesh është t’i përafrohemi dhe
të familjarizohemi me “urtësinë e Kryqit”, urtësi
që i referohet shpëtimit të gjinisë njerëzore dhe
që mbështetet në mirënjohjen për mëshirën e
pafund të Perëndisë, në dashurinë, në vetë-
sakrifikimin dhe në kontributin e vazhdue-
shëm”.
Përveç kësaj, ditën tjetër, gjatë fillimit të
Sinodit të Përgjithshëm të Kishës Anglikane,
Kryepeshkopi i Kanterburit, duke e ftuar Krye-
piskopin Anastas të merrte fjalën në podium si
folësi kryesor, e përfundoi përshëndetjen e tij
me fjalët e mëposhtme: “Rigjallërimi i Kishës
Orthodhokse në Shqipëri i detyrohet gjithçka
një udhëheqësi, aftësitë shpirtërore dhe inte-
lektuale të të cilit, fuqia e personalitetit të tij, Foto: Sam Atkins,
përulësia dhe shenjtëria e tij, kanë qenë për Church Times, London.
shumë vetë një far në Evropën e epokës sonë.
Kryepiskopi Anastas e nisi karrierën e tij në
Afrikë, është grek nga origjina, një theolog që
Në fotot: Kryepiskopi
shkëlqeu në lëmin e misionarizmit. Ka dhënë
Anastas duke folur si
mësim në institucione të ndryshme akademike, i ftuari kryesor
ndërkohë që arriti të vërë në përdorim këtë aftësi në Sinodin e
theologjike, në shkallën më sipërore, me qëllim Përgjithshëm të
rilindjen e Kishës Orthodhokse të Shqipërisë”. Kishës së Anglisë
Në vazhdim, Kryepiskopi i Tiranës dhe i gji- dhe “Kryqi i
thë Shqipërisë, Anastasi, përpara pesëqind anë- Lambethit”, me të
tarëve të Sinodit të Përgjithshëm, klerikë të të cilin u nderua.
gjitha gradave dhe anëtarëve të shquar të shoqë-
dy liqenet e Palestinës: në Detin e Galilesë dhe
risë angleze, mbajti temën: “Transmetimi i Un-
në Detin e Vdekur.
gjillit në botën moderne - Ngritja e një Kishe
lokale”, e cila kishte si bosht kryesor eksperien- Të dy këta liqene kanë një karakteristikë të
cën e tij nga ringritja e Kishës Orthodhokse në përbashkët dhe një ndryshim esencial. Të dy
Shqipëri. marrin ujë nga lumi Jordan. Liqeni i parë, i
Galilesë, pranon ujin dhe e ofron që të vaditen
Fjalimi i Kryepiskopit Anastas u mbyll me
zonat jugore. I dyti, Deti i Vdekur, pranon ujin,
meditimet e mëposhtme: “Kur i referohemi
por e mban për veten e tij. Në liqenin e parë jeta
transmetimit të Ungjillit, mendimi im shkon në
gjallon brenda ujit dhe pranë brigjeve të tij. Në
të dytin, nuk ka gjurmë jete. Dhe e dimë se Zoti
Çast nga punimet e Sinodit ynë nuk kishte asnjë lidhje me Detin e Vdekur.
të Kishës së Anglisë dhe një Ai e nisi misionin e Tij publik dhe kreu shumë
pamje e jashtme e godinës
nga mrekullitë e Tij në Detin e Galilesë.
ku ato u zhvilluan.
Ne të krishterët kemi privilegjin të marrim
vazhdimisht ujin e gjallë të Jordanit shpirtëror.
Pranojmë pa kursim të mira të bollshme shpir-
tërore dhe materiale. Nëse i mbajmë vetëm për
veten tonë, do t’i humbasim. Deti i Vdekur mbetet
simboli i atij që pranon dhurata dhe që i ruan për
veten e tij. Nëse i ndajmë me të tjerët, do të ngja-
sojmë me jetën e gjallë të Detit të Galilesë. Kur
dikush merr dhe e ndan atë çka merr, ky është
sekreti për të pasur jetë. Më saktë Jetën!”.
Zyra e Shtypit e Kryepiskopatës