CHNG 6 DOANH NGHIP TRN TH TRNG CNH TRANH Nu trm xng a phng bn tng gi bn xng 20%, lng xng

g bn ra ca n s gim mnh. Khch hng ca trm xng nhanh chng chuyn sang mua xng cc trm xng khc. Ngc li, nu cng ty cp nc a phng bn tng gi nc 20%, lng nc bn ca n ch gim xung cht t. Mi ngi c th ti c t i v mua nhiu loi vi hoa sen tit kim nc hn, nhng h khng th gim lng nc tiu dng mt cch d dng v kh c th tm ra ngi cung cp nc khc. S khc nhau gia th trng xng v th trng nc rt r rng: C rt nhiu doanh nghip cung cp xng, nhng ch c mt doanh nghip cung cp nc. Nh bn thy, s khc bit trong cu trc th trng tc ng ti quyt nh sn xut v nh gi ca nhng doanh nghip hot ng trn cc th trng . Trong chng ny, chng ta nghin cu hnh vi ca cc doanh nghip cnh tranh, nh trm xng a phng bn. Chc bn cn nh rng th trng c tnh cnh tranh khi mi ngi bn v ngi mua nh so vi quy m th trng v v vy hu nh khng c kh nng tc ng ti gi c th trng. Ngc li, nu mt doanh nghip c th nh hng n gi th trng ca hng ha n bn ra, doanh nghip c coi l c sc mnh th trng. Trong ba chng tip theo chng ny, chng ta s nghin cu hnh vi ca cc doanh nghip c sc mnh th trng, ging nh cng ty cp nc a phng bn. Phn tch ca chng ta v doanh nghip cnh tranh trong chng ny s lm sng t nhng quyt nh nm sau ng cung trn th trng cnh tranh. Khng c g ng ngc nhin khi chng ta thy rng ng cung th trng c quan h cht ch vi chi ph sn xut ca doang nghip. (D nhin, bn c ci nhn khi qut v vn ny qua phn tch ca chng ta trong chng 7). Nhng trong cc loi chi ph khc nhau ca doanh nghip - chi ph c nh, chi ph bin i bnh qun v chi ph cn bin - loi no thch hp nht i vi quyt nh v lng cung? Chng ta s thy rng tt c cc i lng v chi ph ny u ng vai tr quan trng v c quan h qua li vi nhau. TH TRNG CNH TRANH L G ? Mc ch ca chng ta trong chng ny l nghin cu xem cc doanh nghip a ra quyt nh sn xut nh th no trn th trng cnh tranh. c kin thc lm c s cho phn tch ny, chng ta hy bt u bng vic xem xt th trng cnh tranh l g. ngha ca t cnh tranh Mc d bn v ngha ca t cnh tranh trong chng 4, nhng chng ta vn nn tm tt li bi hc y. Th trng cnh tranh, i khi cn gi l th trng cnh tranh hon ho, c hai c tnh: C nhiu ngi mua v nhiu ngi bn trn th trng. Nhng ngi bn khc nhau cung ng cc hng ha v c bn l ging nhau. Do nhng iu kin ny, hnh vi ca mi ngi mua hay ngi bn ring l trn th trng nh hng khng ng k n gi c th trng. Ngi mua v ngi bn u coi gi th trng l cho trc. Chng ta hy ly th trng sa lm v d. Khng ngi mua sa no c th tc ng ti gi sa, v mi ngi mua ch mua mt lng nh so vi quy m th trng. Tng t, mi
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

ngi bn sa ch c kh nng kim sot rt hn ch i vi gi sa, v nhng ngi bn khc cng cung ng sa, th m v c bn ging ht nhau. V mi ngi bn c th bn ton b lng hng mong mun vi mc gi hin hnh, nn hu nh chng c l do g anh ta gim gi; cn nu anh ta tng gi, ngi mua s i mua ch khc. Ngi mua v ngi bn trn th trng cnh tranh phi chp nhn gi c do th trng quyt nh v v vy c gi l nhng ngi chp nhn gi. Ngoi hai iu kin ca cnh tranh nu trn, c mt iu kin th ba i khi c coi l c trng cho th trng cnh tranh hon ho: Cc doanh nghip c th t do gia nhp hoc ri b th trng. V d, nu ai cng c th xy dng mt tri nui b sa v nu bt c ngi nng dn ang cung cp sa no cng c th quyt nh ri b cng vic kinh doanh sa, th khi ngnh nui b sa tha mn iu kin trn. Cn lu rng phn ln phn tch v cc doanh nghip cnh tranh khng da trn gi nh v s t do gia nhp v ri b th trng, v y khng phi iu kin cn cc doanh nghip l ngi chp nhn gi. Nhng nh chng ta s thy trong phn sau ca chng, nhng ngi gia nhp v ri b th trng l nguyn nhn chnh to ra kt cc ca th trng cnh tranh trong di hn. Doanh thu ca doanh nghip cnh tranh Cng nh hu ht cc doanh nghip khc trong nn kinh t, doanh nghip trong th trng cnh tranh tm cch ti a ha li nhun, tc tng doanh thu tr tng chi ph. c th ha vn , chng ta hy xem xt mt doanh nghip: Tri nui b sa Smith. Tri b sa Smith sn xut mt lng sa l Q v bn mi n v sa mc gi th trng P. Tng doanh thu ca tri b sa l P.Q. Chng hn, nu mi thng sa gi 6 la v tri b sa bn 1000 thng, th tng doanh thu ca n bng 6000 la. V tri b sa Smith nh so vi th trng sa th gii, nn n chp nhn mc gi do cc iu kin th trng quyt nh. Ni r hn, iu ny hm gi sa khng ph thuc vo sn lng sa do tri b sa Smith sn xut v bn ra. Nu tri b sa Smith tng gp i lng sa sn xut m gi sa vn khng i, th tng doanh thu tng gp i. Kt qu l tng doanh thu t l vi sn lng. Bng 1 ghi tng doanh thu ca tri b sa Smith. Hai ct u ghi lng sa sn xut v mc gi sa m n bn ra. Ct th ba ghi tng doanh thu ca tri b sa. Trong bng ny chng ta gi nh gi sa l 6 la mt thng v v vy doanh thu c tnh bng cch n gin l ly 6 la mt thng nhn vi s thng. Lng Q 1 2 3 4 5 6 7 8 Gi P 6 6 6 6 6 6 6 6 Tng doanh thu TR = P.Q 6 12 18 24 30 36 42 48 Doanh thu bnh qun AR = TR/Q 6 6 6 6 6 6 6 6 Doanh thu cn bin MR = DTR/DQ 6 6 6 6 6 6 6 6

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

Bng 1. Tng doanh thu, doanh thu bnh qun v doanh thu cn bin ca doanh nghip cnh tranh. Nu cc khi nim bnh qun v cn bin hu ch trong chng trc, khi chng ta phn tch chi ph, th chng cng hu ch i vi chng ta trong phn tch doanh thu. hiu c nhng khi nim ny cho bit iu g, chng ta hy xt hai cu hi sau: Tri b sa nhn c bao nhiu doanh thu cho mt thng sa in hnh? Tri b sa nhn c bao nhiu doanh thu tng thm nu tng mc sn xut thm mt thng sa? Hai ct cui trong bng 1 tr li nhng cu hi ny. Ct th 4 trong bng ghi doanh thu bnh qun, c tnh bng cch ly tng doanh thu (ct 3) chia cho sn lng (ct 1). Doanh thu bnh qun cho chng ta bit doanh nghip nhn c doanh thu bao nhiu t mi n v sn lng bn ra. Trong bng 1, bn thy doanh thu bnh qun l 6 la, bng gi mi thng sa. iu ny minh ha cho bi hc tng qut khng ch p dng i vi doanh nghip cnh tranh m cn vi cc doanh nghip khc. Tng doanh thu bng gi c nhn vi sn lng (P.Q), v doanh thu bnh qun bng tng doanh thu (P.Q) chia cho sn lng. V vy i vi mi doanh nghip, doanh thu bnh qun bng gi c hng ha m n bn ra. Ct th 5 ghi doanh thu cn bin, tnh bng mc thay i trong tng doanh thu do vic bn thm mi n v sn lng gy ra. Trong bng 1, doanh thu cn bin l 6 la, bng gi ca mi thng sa. Kt qu ny minh ha bi hc ch c p dng i vi cc doanh nghip cnh tranh. Tng doanh thu bng P.Q v P c nh i vi cc doanh nghip cnh tranh. V vy khi Q tng thm 1 n v, tng doanh thu s tng P la. i vi doanh nghip cnh tranh, doanh thu cn bin bng gi hng ha. Kim tra nhanh: Khi mt doanh nghip cnh tranh tng gp i lng hng bn ra, gi bn v tng doanh thu ca n s thay i nh th no? TI A HA LI NHUN V NG CUNG CA DOANH NGHIP CNH TRANH Mc tiu ca doanh nghip cnh tranh l ti a ha li nhun, vi li nhun c tnh bng cch ly tng doanh thu tr tng chi ph. Chng ta va bn v tng doanh thu v trong chng trc chng ta bn v tng chi ph. By gi chng ta sn sng nghin cu vn cc doanh nghip ti a ha li nhun nh th no v quyt nh dn ti ng cung ra sao. Mt v d n gin v ti a ha li nhun Chng ta hy bt u phn tch ca mnh v quyt nh cung ca doanh nghip bng v d trong bng 2. Ct th nht ghi s thng sa m tri b sa Smith sn xut. Ct th hai ghi tng doanh thu, c tnh bng cch ly 6 la nhn vi s thng sa. Ct th ba ghi tng chi ph ca tri b sa. Tng chi ph bao gm chi ph c nh, trong v d ny l 3 la, v chi ph bin i, ph thuc vo s lng sa sn xut ra. Ct th 4 ghi li nhun ca tri b sa, c tnh bng cch ly tng doanh thu tr tng chi ph. Nu khng sn xut, tri b sa b l 3 la. Nu sn xut 1 thng, n thu c li nhun l 1 la. Nu sn xut 2 thng, li nhun l 4 la, v v.v... ti a ha li nhun,

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

tri b sa Smith chn lng sa em li mc li nhun cao nht. Trong v d ca chng ta, li nhun t gi tr cc i khi tri b sa sn xut 4 hoc 5 thng sa v li nhun bng 7 la. Chng ta c th xem xt quyt nh ca tri b sa Smith theo cch khc: gia nh Smith c th tm c lng sa ti a ha li nhun bng cch so snh doanh thu cn bin vi chi ph cn bin t mi n v sa sn xut. Hai ct cui trong bng 2 ghi doanh thu cn bin v chi ph cn bin t nhng thay i trong tng doanh thu v tng chi ph. Thng sa u tin c tri b sa sn xut c doanh thu cn bin l 6 la v chi ph cn bin l 2 la; v vy vic sn xut thng sa lm tng li nhun thm 4 la (t - 3 la ln 1 la). Thng sa th hai c doanh thu cn bin l 6 la v chi ph cn bin l 3 la, v vy thng sa ny lm tng li nhun thm 3 la (t 1 la ln 4 la). Khi doanh thu cn bin cn vt qu chi ph cn bin, vic tng sn lng lm tng li nhun. Song khi tri b sa Smith t mc 5 thng sa, tnh hnh khc i. Thng th 6 c doanh thu cn bin l 6 la v chi ph cn bin bng 7 la, v vy vic sn xut thng sa lm cho li nhun gim 1 la (t 7 la xung 6 la). Nh vy, gia nh Smith khng nn sn xut qu 5 thng sa. Tng doanh thu ( la) TR 0 6 12 18 24 30 36 42 48 Tng chi ph ( la) TC 3 5 8 12 17 23 30 38 47 Li nhun ( la) TR - TC -3 1 4 6 7 7 6 4 1 Doanh thu cn bin ( la) MR = DTR/DQ 6 6 6 6 6 6 6 6 Chi ph cn bin ( la) MC = DTC/DQ 2 3 4 5 6 7 8 9

Lng Q 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Bng 2. Ti a ha li nhun: v d bng s. Mt trong Mi Nguyn l ca kinh t hc nu ra trong chng 1 l: Con ngi duy l suy ngh ti im cn bin. By gi chng ta s xem xt tri b sa Smith nghin cu xem cn p dng nguyn l ny nh th no. Nu doanh thu cn bin ln hn chi ph cn bin - nh trong trng hp sn xut 1, 2 hay 3 thng sa - tri b sa Smith nn tng sn lng sa. Nu doanh thu cn bin nh hn chi ph cn bin - nh mc sn lng 6, 7, 8 thng - gia nh Smith nn gim sn lng sa. Nu tri b sa Smith suy ngh ti im cn bin v thc hin nhng iu chnh nh c li i vi sn xut, tt yu h s i ti mc sn lng ti a ha li nhun. ng chi ph cn bin v quyt nh cung ca doanh nghip m rng phn tch ny v qu trnh ti a ha li nhun, chng ta hy xt cc ng chi ph trong hnh 1. Nh chng ta bn trong chng 13, cc ng chi ph u c ba c

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

trng ca hu ht cc doanh nghip: ng chi ph cn bin (MC) dc ln, ng tng chi ph bnh qun (ATC) dng ch U, ng chi ph cn bin v ng chi ph bnh qun ct nhau ti im thp nht ca ng chi ph bnh qun. Hnh ny cn v mt ng nm ngang ti mc gi th trng. ng gi nm ngang v doanh nghip l ngi chp nhn gi. Gi hng ha ca doanh nghip khng thay i cho d n quyt nh sn xut lng hng bng bao nhiu. Cn nh rng i vi doanh nghip cnh tranh, gi c ca doanh nghip va bng doanh thu bnh qun (AR), va bng doanh thu cn bin (MR). Chng ta c th s dng hnh 1 xc nh mc sn lng ti a ha li nhun. Gi s doanh nghip ang sn xut mc sn lng Q1. Ti mc sn lng ny, doanh thu cn bin ln hn chi ph cn bin. Ngha l nu doanh nghip sn xut v bn thm mt n v sn lng, doanh thu cn bin (MR1) s vt qu chi ph cn bin (MC1). Li nhun, tc tng doanh thu tr tng chi ph, s tng. V vy, nu doanh thu cn bin ln hn chi ph cn bin nh mc sn lng Q1, doanh nghip c th tng li nhun bng cch tng sn lng. Chng ta cng c th lp lun tng t vi mc sn lng Q2. Trong trng hp ny, chi ph cn bin ln hn doanh thu cn bin. Nu doanh nghip gim mc sn xut 1 n v, chi ph tit kim c (MC2) s vt qu phn li nhun b mt i (MR2). V vy, nu doanh thu cn bin nh hn chi ph cn bin nh mc sn lng Q2, doanh nghip c th tng li nhun bng cch gim sn lng.

Chi ph v Doanh thu MC2 P=MR1

Doanh nghip ti a ha li nhun bng cch sn xut lng hng m ti chi ph cn bin bng doanh thu cn bin.

MC

ATC P = AR = MR AVC MC1

Q1

QMAX

Q2

Lng

Hnh 1. Qu trnh ti a ha li nhun ca doanh nghip cnh tranh. Hnh ny v ng chi ph cn bin (MC), chi ph bnh qun (ATC) v chi ph bin i bnh qun (AVC). N cng v ng gi th trng (P), ng trng vi ng doanh thu cn bin (MR) v doanh thu bnh qun (AR). Ti sn lng Q1, doanh thu cn bin MR1 ln hn chi ph cn bin AR1, v th quyt nh tng sn lng lm tng li nhun. Ti mc sn lng Q2, doanh thu cn bin MR2 thp hn chi ph cn bin AR2, v th

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

quyt nh tng sn lng lm gim li nhun. Sn lng ti a ha li nhun QMAX c xc nh bi giao im ca ng gi nm ngang v ng chi ph cn bin.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

Gi

MC P2 P1 ATC AVC

Q1

Q2

Lng

Hnh 2. ng chi ph cn bin vi t cch ng cung ca doanh nghip cnh tranh. S gia tng ca gi c t P1 ln P2 lm cho mc sn lng ti a ha li nhun ca doanh nghip tng t Q1 ln Q2. Bi v ng chi ph cn bin cho chng ta bit lng cung ca doanh nghip ti mi mc gi, nn n l ng cung ca doanh nghip. Nhng iu chnh cn bin i vi mc sn lng kt thc im no? D mt doanh nghip bt u sn xut mc sn lng thp (nh mc Q1) hay mc sn lng cao (nh mc Q2), th cui cng n cng iu chnh cho n khi sn lng t mc QMAX. Phn tch ny ch ra mt quy tc chung ti a ha li nhun l: mc sn lng ti a ha li nhun, doanh thu cn bin ng bng chi ph cn bin. By gi chng ta c th thy doanh nghip cnh tranh quyt nh mc sn lng cung ng cho th trng nh th no. V doanh nghip cnh tranh l ngi chp nhn gi, nn doanh thu cn bin ca doanh nghip bng gi th trng. Ti bt k mc gi no cho trc, sn lng ti a ha li nhun ca doanh nghip cnh tranh cng c xc nh bi giao im ca ng gi v ng chi ph cn bin. Trong hnh 1, mc sn lng l QMAX. Hnh 2 cho thy doanh nghip cnh tranh phn ng nh th no khi gi tng. Khi mc gi bng P1, n sn xut mc sn lng Q1 - tc mc sn lng c chi ph cn bin bng gi c. Khi gi c tng ln P2 , n nhn thy rng vi mc sn lng nh c, doanh thu cn bin by gi cao hn chi ph cn bin, nn n quyt nh tng sn lng. Sn lng ti a ha li nhun mi l Q2 - tc mc sn lng c chi ph cn bin bng mc gi mi cao hn. V c bn, do ng chi ph cn bin ca doanh nghip quyt nh lng hng m doanh nghip sn sng cung ti mi mc gi, nn n chnh l ng cung ca doanh nghip cnh tranh. Quyt nh ng ca ca doanh nghip trong ngn hn Nh vy, chng ta phn tch vn doanh nghip cnh tranh sn xut bao nhiu. Song trong mt s trng hp, doanh nghip c th quyt nh ng ca v ngng sn xut.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

 y chng ta nn phn bit gia s ng ca tm thi v vic ri b th trng vnh vin ca doanh nghip. Khi nim ng ca c dng ch quyt nh ngn hn, trong doanh nghip khng sn xut g c trong mt thi k nht nh do iu kin hin ti ca th trng khng thun li. Khi nim ri b c dng ch quyt nh di hn ca doanh nghip v vic rt ra khi th trng. Quyt nh ngn hn v di hn khc nhau v hu ht cc doanh nghip khng th trnh c chi ph c nh trong ngn hn, nhng trong di hn h li lm c iu . Ngha l doanh nghip tm thi ng ca vn phi chu chi ph c nh, trong khi doanh nghip ri b th trng c th tit kim c c chi ph c nh v chi ph bin i. Chng hn chng ta hy xem xt quyt nh sn xut ca mt nng dn. Chi ph t ai l mt trong nhng chi ph c nh m ngi nng dn phi chu. Nu ngi nng dn quyt nh khng trng cy g trong mt v, mnh t b b hoang v anh ta khng th thu hi c chi ph ny. Khi a ra quyt nh c nn ngng sn xut mt v hay khng, chi ph c nh v t ai c coi l chi ph chm. Ngc li, nu ngi nng dn quyt nh t b hon ton vic canh tc, anh ta c th bn mnh t i. Khi a ra quyt nh di hn v vic c nn ri b th trng hay khng, chi ph t ai khng phi l chi ph chm. (Chng ta s tr li vn chi ph chm trong on sau.) By gi chng ta hy xt cc yu t nh hng n quyt nh ng ca ca doanh nghip. Nu ng ca, doanh nghip mt tt c doanh thu t vic bn hng ha, ng thi tit kim c chi ph bin i ca qu trnh sn xut (nhng vn phi chu chi ph c nh). Do , doanh nghip s ng ca nu doanh thu nhn c t vic sn xut nh hn chi ph bin i ca sn xut. Mt cht ton hc c th lm cho tiu chun ca vic ng ca tr nn hu ch hn. Nu TR i din cho tng doanh thu v VC l chi ph bin i, th quyt nh ng ca ca doanh nghip c th biu th nh sau: ng ca nu TR < VC Doanh nghip ng ca nu tng doanh thu nh hn chi ph bin i. Chia c hai v cho sn lng Q, chng ta c ng ca nu TR/Q < VC/Q Cn lu rng chng ta c th n gin ha biu thc ny hn na. TR/Q l tng doanh thu chia cho sn lng, tc doanh thu bnh qun. Nh trn y chng ta ni, doanh thu bnh qun i vi mi doanh nghip u bng gi hng ha ca doanh nghip P. Tng t, VC/Q l chi ph bin i bnh qun AVC. Do , tiu chun doanh nghip quyt nh ng ca l: ng ca nu P < AVC Ngha l doanh nghip quyt nh ng ca nu gi hng ha thp hn chi ph bin i bnh qun. Tiu chun ny rt trc quan: khi quyt nh sn xut, doanh nghip so snh gi c m n thu c t mt n v hng ha vi chi ph bin i bnh qun m n phi b ra sn xut n v hng ha . Nu gi c khng b c chi ph bin i bnh qun, th doanh nghip nn ng ca. Doanh nghip c th m ca tr li trong tng lai nu tnh hnh thay i v gi c cao hn chi ph bin i bnh qun. By gi chng ta c bc tranh y v chin lc ti a ha li nhun ca doanh nghip cnh tranh. Nu sn xut, doanh nghip canh tranh sn xut mc sn lng c chi ph cn bin bng gi hng ha. Nhng nu gi thp hn chi ph bin i bnh qun ca mc sn
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

lng , doanh nghip nn ng ca v ngng sn xut. Nhng kt qu ny c minh ha trong hnh 3. ng cung ngn hn ca doanh nghip cnh tranh l phn ng chi ph cn bin nm trn ng chi ph bin i bnh qun.
ng cung ngn hn ca doanh nghip

Chi ph
Nu P > ATC, sn xut v c li

MC ATC AVC

Nu P > AVC, c th sn xut trong ngn hn

Nu P < AVC, ng ca 0

Lng

Hnh 3. ng cung ngn hn ca doanh nghip cnh tranh. Trong ngn hn, ng cung ca doanh nghip cnh tranh l phn ca ng chi ph cn bin (MC) nm pha trn ng chi ph bin i bnh qun (AVC). Nu mc gi thp hn chi ph bin i bnh qun, doanh nghip nn ng ca. Bnh sa b v cc chi ph chm khc i khi trong cuc sng, ngi ta khuyn bn rng ng c go ln khi bnh sa b hay Ci g qua th hy n qua i. Nhng cu ngn ng ny ni ln mt chn l su xa v qu trnh ra quyt nh duy l. Cc nh kinh t ni mt khon chi ph l chi ph chm khi n c chi ra m khng th thu hi. Theo mt ngha no , chi ph chm ngc vi chi ph c hi: chi ph c hi l ci chng ta phi t b khi quyt nh lm mt vic thay v lm cc vic khc, trong khi chi ph chm khng th trnh c, d s la chn ca chng ta l g. V khng th trnh c chi ph chm, nn chng ta c th b qua n khi a ra cc quyt nh v nhng phng din khc nhau trong cuc sng, bao gm c chin lc kinh doanh. Phn tch ca chng ta v quyt nh ng ca ca doanh nghip l mt v d v vic khng thu hi c chi ph chm. Chng ta gi nh rng doanh nghip khng th thu hi c chi ph c nh bng cch tm thi ngng sn xut. Do , chi ph c nh ca doanh nghip l chi ph chm trong ngn hn v doanh nghip c th yn tm b qua nhng chi ph ny khi quyt nh sn xut bao nhiu. ng cung ngn hn ca doanh nghip l phn ng chi ph cn bin nm trn ng chi ph bin i bnh qun v quy m chi ph c nh khng nh hng ti quyt nh sn xut. Vic khng cn tnh n chi ph chm l gii cch thc ra quyt nh ca cc doanh nghip trn thc t. V d vo u nhng nm 1990, hu ht cc hng hng khng ln u thng bo l b thua l nng n. Trong mt nm, American Airline, Delta v USAir, mi hng l hn 400 triu la. Nhng cho d b thua l, cc hng hng khng ny vn tip tc bn v v ch khch. Nhn qua, quyt nh ny dng nh rt ng ngc nhin: nu cc hng hng khng ang thua l, th ti sao ng ch ca chng khng quyt nh ng ca?
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

 hiu c hnh vi ny, chng ta phi tha nhn rng nhiu chi ph ca ngnh hng khng trong ngn hn l chi ph chm. Chi ph c hi ca mt chuyn bay ch bao gm chi ph bin i ca nhin liu, tin lng ca phi cng v on tip vin trn chuyn bay. Ch cn tng doanh thu ca chuyn bay vt qu nhng chi ph bin i ny, cc hng hng khng cn nn tip tc hot ng. V trn thc t, h lm nh vy. Vic khng thu hi c chi ph chm cng quan trng i vi cc quyt nh c nhn. Chng hn, bn nh gi ch li ca vic xem mt b phim mi trnh chiu l 10 la. Bn mua v ht 7 la, nhng trc khi vo rp, bn mt v. Bn c nn mua v khc khng? Hay bn ra v v t chi tr thm 7 la xem b phim ? Cu tr li l bn nn mua v khc - ch li ca vic xem phim (10 la) vn vt qu chi ph c hi (7 la cho chic v th hai). 7 la bn tr cho chic v b mt l chi ph chm. Ging nh khi bnh sa ri, th vic go ln phng c ch g. NGHIN CU TNH HUNG: NHNG NH HNG M V SN GN MINI LC TRI MA Bn bao gi bc vo mt nh hng n tra v nhn thy n hu nh khng c ngi n cha? C l bn c ln t hi ti sao ca hng ny vn tip tc m ca? Dng nh doanh thu c c t vi ba ngi khch khng th b p chi ph hot ng ca ca hng. Khi a ra quyt nh c m ca phc v ba tra khng, ngi ch ca hng phi tnh n s khc nhau gia chi ph c nh v chi ph bin i. Nhiu chi ph ca ca hng - nh tin thu nh, dng c nu nng, bn gh, bt a, bc, v.v... - l chi ph c nh. Vic ng ca ca hng vo bui tra khng lm gim cc khon chi ph ny. Ni cch khc, chng l nhng chi ph chm trong ngn hn. Khi ngi ch cn nhc xem c nn phc v ba tra hay khng, th ch c chi ph bin i - gi ca thc n v tin lng ca i ng phc v - l ng quan tm. Ngi ch ch ng ca hng vo gi n tra khi doanh thu t vi ngi khch n tra khng b p chi ph bin i ca ca hng. Ngi iu hnh sn gn mini trong khu du lch ma h cng i mt vi quyt nh tng t. V doanh thu thc s bin i theo ma, nn doanh nghip phi quyt nh thi gian no m ca v thi gian no ng ca. Mt ln na, cc chi ph c nh - chi ph mua t v xy sn - khng th thu hi c. Sn gn mini ch nn m ca kinh doanh nhng khong thi gian trong nm m doanh thu ca n vt qu chi ph bin i. Quyt nh di hn ca doanh nghip v gia nhp hoc ri b th trng Quyt nh ri b th trng trong di hn ca doanh nghip cng ging nh quyt nh ng ca. Nu ri b th trng, doanh nghip cng mt ton b doanh thu t vic bn sn phm ca mnh, nhng gi y n c th tit kim c c chi ph c nh v chi ph bin i ca sn xut. Do , doanh nghip s ri b th trng nu doanh thu nhn c t vic sn xut nh hn tng chi ph ca n.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

10

Chi ph
ng cung di hn ca doanh nghip

MC

ATC
Doanh nghip ri b th trng nu P < ATC

Lng

Hnh 4. ng cung di hn ca doanh nghip cnh tranh. Trong di hn, ng cung ca doanh nghip cnh tranh l phn ca ng chi ph cn bin (MC) nm trn ng tng chi ph bnh qun (ATC). Nu gi hng ha thp hn ATC, doanh nghip nn ri b th trng. Chng ta cng c th lm cho tiu chun ny tr nn hu ch hn bng cch trnh by n di dng ton hc. Nu TR l tng doanh thu v TC l tng chi ph, khi quyt nh ca doanh nghip c th vit nh sau: Ri b th trng nu TR < TC Doanh nghip ri b th trng nu tng doanh thu nh hn tng chi ph. Chia c hai v cho sn lng Q, chng ta c: Ri b th trng nu TR/Q < TC/Q Chng ta c th n gin ha hn na nu lu rng TR/Q l doanh thu bnh qun v bng gi c P, cn TC/Q l chi ph bnh qun ATC. V vy, quyt nh ri b th trng ca doanh nghip c th vit di dng: Ri b th trng nu P < ATC Nh vy, doanh nghip s quyt nh ri khi th trng nu gi hng ha thp hn chi ph sn xut bnh qun. Cch phn tch tng t cng ng vi nhng ngi ang cn nhc v vic c nn khi nghip kinh doanh khng. H s gia nhp th trng nu hnh vi c kh nng sinh li, m iu ch xy ra nu gi hng ha cao hn chi ph sn xut bnh qun. V vy, quyt nh gia nhp th trng c th vit di dng Gia nhp nu P > ATC Quyt nh gia nhp thc cht l ngc vi quyt nh ri b th trng. By gi chng ta sn sng m t chin lc ti a ha li nhun trong di hn ca doanh nghip cnh tranh. Nu doanh nghip ang hot ng trn th trng, n s sn xut mc sn lng m ti chi ph cn bin bng gi c. Nhng nu gi thp hn chi ph bnh qun mc sn lng , doanh nghip s quyt nh ri b (hoc khng gia nhp) th trng. Cc kt qu ny c minh ha trong hnh 4. ng cung di hn ca doanh nghip cnh tranh l phn ng chi ph cn bin nm trn ng tng chi ph bnh qun. Cch tnh li nhun ca doanh nghip cnh tranh bng th

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

11

Khi phn tch s ri b hay gia nhp th trng, s l rt hu ch cho chng ta nu c th phn tch chi tit hn li nhun ca doanh nghip. Nn nh rng li nhun bng tng doanh thu (TR) tr tng chi ph (TC): Li nhun = TR - TC Chng ta c th vit li nh ngha ny bng cch nhn v chia v phi cho Q: Li nhun = (TR/Q - TC/Q) x Q Cch biu din li nhun ny cho php chng ta tnh c li nhun trn th.
Gi P
ATC
(a) Doanh nghip c li

Li nhun

MC

ATC

P=AR=MR

Q Lng Sn lng ti a ha li nhun

(b) Doanh nghip thua l

Gi MC ATC P L 0 Lng ATC

P=AR=MR

Q Sn lng ti thiu ha thua l

Hnh 5. Li nhun l din tch nm gia gi c v chi ph bnh qun. Phn t m nm gia gi c v chi ph bnh qun l li nhun ca doanh nghip. Chiu cao ca hnh ch nht l gi c tr chi ph bnh qun (P-ATC) v y ca n l sn lng (Q). Trong phn (a), v P > ATC, nn doanh nghip c li nhun. Trong phn (b), do P < ATC, nn doanh nghip b thua l. Phn (a) ca hnh 5 biu th mt doanh nghip thu c mc li nhun dng. Nh chng ta ni, doanh nghip ti a ha li nhun khi sn xut mc sn lng m ti gi c bng chi ph cn bin. By gi hy nhn vo phn hnh ch nht t m. Chiu cao ca hnh ch nht bng (P - ATC), tc phn chnh lch gia gi c v chi ph bnh qun. y ca hnh ch nht l Q, tc mc sn lng sn xut. V vy, din tch ca hnh ch nht (P - ATC)Q chnh l li nhun ca doanh nghip. Tng t nh vy, phn (b) trong hnh 5 biu th doanh nghip thua l (li nhun m). Trong trng hp ny, vic ti a ha li nhun hm phi ti thiu ha thua l v iu
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

12

ny c th t c bng cch sn xut mc sn lng c gi c bng chi ph cn bin. By gi chng ta hy xem xt hnh ch nht phn (b). Chiu cao ca hnh ch nht l ATC - P v y l Q. Din tch ca n (ATC - P)Q l mc thua l ca doanh nghip. V doanh nghip trong tnh hung ny khng t doanh thu b chi ph bnh qun, nn n quyt nh ri b th trng. Kim tra nhanh: Gi c m mt doanh nghip cnh tranh ti a ha li nhun phi i mt c so snh vi chi ph cn bin ca doanh nghip nh th no? Hy gii thch. Khi no doanh nghip cnh tranh ti a ha li nhun quyt nh ng ca? NG CUNG TRONG TH TRNG CNH TRANH Gi y, sau khi nghin cu quyt nh cung ca mt doanh nghip c bit, chng ta c th bn v ng cung ca th trng. C hai trng hp cn xem xt. Th nht, chng ta nghin cu th trng c s doanh nghip c nh. Th hai, chng ta nghin cu th trng m s doanh nghip c th thay i do cc doanh nghip c ri b th trng v cc doanh nghip mi gia nhp th trng. C hai trng hp u quan trng, v mi trng hp c p dng cho mt khong thi gian khc nhau. Trong ngn hn, vic cc doanh nghip gia nhp hay ri b th trng thng rt kh xy ra v v vy vic gi nh s doanh nghip c nh t ra thch hp. Nhng trong di hn, s doanh nghip c th iu chnh thch nghi vi s thay i ca tnh hnh th trng. Ngn hn: Mc cung th trng khi s doanh nghip c nh Trc tin, chng ta hy xem xt mt th trng c 1000 doanh nghip ging ht nhau. Ti bt k mc gi no cho trc, mi doanh nghip cng cung mt mc sn lng sao cho chi ph cn bin bng gi c nh c ch ra trong phn (a) ca hnh 6. Ngha l khi gi c cn cao hn chi ph bin i bnh qun, th ng chi ph cn bin ca mi doanh nghip vn l ng cung ca n. S lng sn phm cung ra th trng s bng tng sn lng ca 1000 doanh nghip c bit. V vy rt ra ng cung th trng, chng ta cng sn lng ca tt c cc doanh nghip trong th trng li vi nhau. Nh phn (b) trong hnh 6 cho thy, do cc doanh nghip ging ht nhau, nn lng cung ra th trng bng 1000 ln sn lng ca mi doanh nghip.

(a) Cung ca mt doanh nghip Gi MC $2.00

1.00

100

200

Lng ca doanh nghip

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

13

(b)Cung th trng Gi Cung $2.00

1.00

100.000

200.000

Lng ca th trng

Hnh 6. Cung ca th trng vi s doanh nghip c nh. Khi s lng doanh nghip trn th trng c nh, ng cung ca th trng trong phn (b) phn nh ng chi ph bin ca cc doanh nghip c bit trong phn (a). Trong trng hp c 1000 doanh nghip, mc cung ca th trng bng 1000 ln mc cung ca mi doanh nghip. Di hn: Mc cung th trng khi c s gia nhp v ri b th trng By gi chng ta hy xem iu g xy ra nu cc doanh nghip c th t do gia nhp v ri b th trng. Chng ta hy gi nh rng mi ngi u s dng cng ngh sn xut nh nhau v c kh nng tip cn th trng cung cp u vo cho sn xut nh nhau. Vi gi nh ny, mi doanh nghip hin c v doanh nghip c kh nng gia nhp th trng u c cc ng chi ph ging nhau. Quyt inh ri b hay gia nhp th trng thuc loi ny ph thuc vo nhng kch thch m ngi ch doanh nghip hin c v cc doanh nhn c th khi nghip phi i mt. Nu doanh nghip hin c trong th trng kim c li nhun, cc doanh nghip mi s c ng c gia nhp th trng. S gia nhp ny lm tng s lng doanh nghip trn th trng, lm tng lng hng cung ng, lm gim gi c v li nhun. Ngc li, nu cc doanh nghip trn th trng b thua l, mt s doanh nghip hin c s ri b th trng. S ri b ca h lm gim s lng doanh nghip v mc cung, do gi c v li nhun tng. Khi qu trnh gia nhp v ri b ny kt thc, cc doanh nghip cn li trn th trng phi c li nhun kinh t bng 0. Hy nh li rng chng ta c th biu din li nhun ca doanh nghip di dng: Li nhun = (P - ATC) x Q Phng trnh ny ch ra rng doanh nghip ang hot ng c li nhun bng 0 khi v ch khi gi hng ha bng tng chi ph bnh qun sn xut ra hng ha . Nu gi hng cao hn tng chi ph bnh qun, li nhun s dng v iu ny khuyn khch cc doanh nghip mi gia nhp th trng. Nu gi hng thp hn chi ph bnh qun, li nhun s m v y l nguyn nhn buc mt s doanh nghip phi ri b th trng. Qu trnh gia nhp v ri b th trng ch kt thc khi gi c v chi ph bnh qun bng nhau. Phn tch ny dn ti mt kt lun ng ngc nhin. Trong phn trn ca chng ny, chng ta thy rng cc doanh nghip cnh tranh sn xut mc sn lng sao cho gi c bng chi
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

14

ph cn bin. Gi y chng ta li thy rng s t do gia nhp v ri b th trng lm cho gi c bng chi ph bnh qun. Nhng nu gi c bng chi ph cn bin v chi ph bnh qun, th hai thc o chi ph ny phi bng nhau. Tuy nhin, chi ph cn bin v chi ph bnh qun ch bng nhau khi doanh nghip sn xut vi chi ph bnh qun thp nht. Do , trng thi cn bng di hn ca th trng cnh tranh c s t do gia nhp v ri b th trng phi bao gm cc doanh nghip ang hot ng quy m hiu qu. Phn (a) trong hnh 7 biu th doanh nghip trong trng thi cn bng di hn nh vy. Trong hnh ny, gi P bng chi ph cn bin MC v v vy n ang ti a ha li nhun. Nhng v mc gi ny cng bng chi ph bnh qun ATC, nn li nhun phi bng 0. Cc doanh nghip mi khng c ng c gia nhp th trng v cc doanh nghip ang hot ng khng c ng c ri b th trng.
(a) iu kin li nhun ca doanh nghip bng 0 Gi Gi (b) ng cung ca th trng

MC ATC P= ATCmin Cung

Lng

Lng

Hnh 7. Cung th trng vi s gia nhp v ri b th trng. Cc doanh nghip s gia nhp hoc ri b th trng chng no li nhun cn khc 0. Do trong di hn, gi c bng chi ph bnh qun ti thiu nh c biu th trong phn (a). S lng doanh nghip iu chnh bo m rng mi cu u c tha mn ti mc gi . ng cung di hn ca th trng l ng nm ngang i qua mc gi nh trong phn (b). T phn tch v hnh vi ca doanh nghip, chng ta c th xc nh ng cung di hn cho th trng. Trong th trng c s t do gia nhp v ri b, ch c mt mc gi tng ng vi li nhun bng 0 - l mc chi ph bnh qun ti thiu. Nh vy, ng cung th trng di hn phi l ng nm ngang mc gi ny nh trong phn (b) ca hnh 7. Bt k mc gi no cao hn gi u to ra li nhun, dn ti s gia nhp th trng v lm tng tng lng cung. Bt k mc gi no thp hn gi u gy ra thua l, dn ti s ri b th trng v gim lng cung. S lng doanh nghip trn th trng iu chnh sao cho gi c bng chi ph bnh qun ti thiu v c s lng doanh nghip cn thit tha mn ton b cu ti mc gi ny. Ti sao cc doanh nghip cnh tranh tip tc kinh doanh nu h c li nhun bng 0? Mi nghe qua, vic doanh nghip cnh tranh c li nhun bng 0 trong di hn dng nh l iu l lng. D sao th ngi ta kinh doanh cng l kim c li nhun. Nu rt
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

15

cuc vic gia nhp th trng lm li nhun tin ti 0, th hu nh chng c l do g h tip tc kinh doanh. hiu c iu kin li nhun bng 0 y hn, chng ta hy nh li rng li nhun bng tng doanh thu tr tng chi ph, cn tng chi ph bao gm c chi ph c hi v thi gian v tin bc m ngi ch doanh nghip dnh cho vic kinh doanh. Ti im cn bng li nhun bng 0, doanh thu ca doanh nghip phi b p c chi ph n v thi gian v tin bc m ngi ch doanh nghip tiu tn duy tr cng vic kinh doanh. Chng ta hy xem xt mt v d. Gi s mt ngi nng dn phi u t 1 triu la m mt trang tri v s tin ny anh ta c th gi ti ngn hng thu c tin li 50000 la mt nm. Ngoi ra, anh ta phi t b mt vic lm m l ra anh ta thu c 30.000 la mt nm di dng tin lng. Khi chi ph c hi ca ngi nng dn trong vic m trang tri bao gm c tin li sut anh ta c th nhn c v tin lng b qua - tng cng l 80.000 la. Cho d li nhun ca anh ta tin ti 0, nhng doanh thu t trang tri vn phi b p cho anh ta nhng chi ph c hi ny. Cc bn cn nh rng cc k ton vin v cc nh kinh t tnh ton chi ph khc nhau. Nh chng ta bn n trong chng 3, k ton vin thng tnh chi ph hin v b qua chi ph n. Ngha l h ch hch ton chi ph vi t cch dng tin m doanh nghip cho ra m khng tnh ti chi ph c hi ca sn xut m khng c dng tin chy ra. Do ti trng thi cn bng li nhun bng 0, li nhun kinh t bng 0, nhng li nhun k ton vn dng. Chng hn k ton vin ca bc nng dn trong v d ca chng ra s kt lun rng bc nng dn thu c khon li nhun k ton l 80000 la, ngi nng dn tip tc kinh doanh. S dch chuyn ca ng cu trong ngn hn v di hn V cc doanh nghip c th gia nhp v ri b th trng trong di hn ch khng phi trong ngn hn, nn phn ng ca th trng i vi s thay i ca cu ph thuc vo khong thi gian nghin cu. thy iu ny, chng ta hy theo di nhng tc ng do s dch chuyn ca ng cu gy ra. Phn tch ny s ch ra cch thc phn ng ca th trng theo thi gian, cng nh vic s gia nhp v ri b a th trng n im cn bng di hn nh th no. Gi s th trng sa bt u ti im cn bng di hn. Cc doanh nghip ang to ra li nhun, do gi c bng chi ph bnh qun ti thiu. Phn (a) ca hnh 8 biu th tnh hung ny. im cn bng di hn l A, lng sa bn ra trn th trng bng Q1, v gi bng P1. By gi gi s cc nh khoa hc pht hin ra sa c ch li thn diu i vi sc kho. Kt qu l ng cu v sa dch chuyn ra pha ngoi, t D1 n D2 nh trong phn (b). im cn bng ngn hn chuyn t im A n im B; do sn lng tng t Q1 ln Q2 v gi tng t P1 ln P2. Tt c cc doanh nghip ang hot ng u phn ng trc mc gi cao hn bng cch tng sn lng. V ng cung ca mi doanh nghip phn nh ng chi ph cn bin, nn vic mi doanh nghip tng sn lng bao nhiu c quyt nh bi ng chi ph cn bin. Ti trng thi cn bng ngn hn mi, gi sa vt qu chi ph bnh qun, nn cc doanh nghip t mc li nhun dng. Theo thi gian, li nhun thu c trn th trng ny s thc y cc doanh nghip mi gia nhp. V d, mt s ngi nng dn chuyn sang sn xut sa thay v cc loi nng sn
NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

16

khc. V s lng doanh nghip tng, nn ng cung ngn hn dch chuyn sang phi t S1 xung S2 nh trong phn (c) v iu ny lm cho gi sa gim. Cui cng, gi sa dn tr v mc chi ph bnh qun ti thiu, li nhun bng 0 v cc doanh nghip ngng gia nhp th trng. Tnh hnh ny lm cho th trng t im cn bng di hn mi ti im C. Gi sa tr li mc P1, nhng sn lng tng ln n Q3. Mi doanh nghip tr li sn xut quy m hiu qu, nhng v c nhiu doanh nghip trong ngnh sa hn, nn lng sa c sn xut v bn ra nhiu hn. Ti sao ng cung di hn c th dc ln n y chng ta thy s gia nhp v ri b th trng c th lm cho ng cung th trng di hn nm ngang. im ct li trong phn tch ca chng ta l c s lng ln cc doanh nghip gia nhp tim tng, tt c u phi chu chi ph nh nhau. Nh vy, ng cung th trng di hn l ng nm ngang ti mc chi ph bnh qun thp nht. Khi cu v hng ha tng, kt qu t c trong di hn l s tng ln ca s lng doanh nghip v tng lng hng ha c cung, trong khi gi khng thay i.
(a) iu kin ban u
Doanh nghip Gi Gi Th trng

MC P1 P

ATC
A

S1

P1

Cung di hn

D1
0
Lng (DN)

Q1

Lng (TT)

(b) Phn ng ngn hn

Gi

Doanh nghip
Li nhun

Gi

Th trng
S1
Cung di hn

MC

ATC

P2 P1

P2 P1

B A

D1 0

D2

Lng (DN)

Q1

Q2

Lng (TT)

(c) Phn ng di hn
Gi

Doanh nghip

Gi

Th trng
S1 S2
Cung di hn

MC P1

ATC

P2
A

B C

P1 D1

D2

NGUYN L KINH T HC Chng 6Lng (DN)nghip trn th trng cnh tranh Q3 Doanh 0 Q1 Q2

17

Lng(TT)

Hnh 8. S tng cu trong ngn hn v di hn. Th trng bt u ti mt im cn bng no , chng hn im A trong phn (a). Ti im cn bng ny, cc doanh nghip u c li nhun bng 0 v gi c bng chi ph bnh qun ti thiu (ATCmin). Phn (b) cho thy iu g xy ra trong ngn hn khi cu tng t D1 ln D2. im cn bng chuyn t A sang B, gi c tng t P1 ln P2 v lng hng bn ra tng t Q1 ln Q2. V gi c by gi vt qu ATCmin, nn cc doanh nghip thu c li nhun v iu ny kch thch s gia nhp ca cc doanh nghip khc. Yu t lm dch chuyn ng cung ngn hn sang phi, t S1 n S2 nh trong phn (c). Ti im cn bng di hn mi l C, gi c tr li mc P1, nhng sn lng tng ln ti Q3. Li nhun tr li mc bng 0 v gi c bng ATCmin, nhng th trng c nhiu doanh nghip hn tha mn mc cu cao hn. C hai l do lm cho ng cung th trng c th dc ln trong di hn. Th nht, mt s ngun lc c s dng trong sn xut c th ch c mt lng hn ch. V d, xt th trng nng sn. Mc d ai cng c th mua t v canh tc, tuy nhin t ai ch c hn. Khi c nhiu ngi mun canh tc hn, th gi t canh tc s tng, iu ny s lm tng chi ph trong ngnh trng trt. Nh vy, s gia tng cu v nng snar khng th to ra s gia tng ca lng cung m khng lm tng chi ph, iu ny c ngha gi nng sn phi tng. Kt qu l ng cung th trng trong di hn dc ln ngay c khi c s gia nhp th trng t do. L do th hai ng cung dc ln l cc doanh nghip phi chu mc chi ph khc nhau. V d, chng ta hy xem xt th trng dch v qut sn. Bt c ai cng c th gia nhp th trng dch v qut sn, nhng khng phi mi ngi u c chi ph nh nhau. Chi ph khc nhau mt phn v mt s ngi lm vic nhanh hn ngi khc v mt phn v mt s ngi c cch s dng thi gian ca mnh tt hn ngi khc. Ti mi mc gi cho trc, nhng ngi c chi ph thp c nhiu kh nng gia nhp th trng hn nhng ngi c chi ph cao. tng lng cung v dch v qut sn, nhng ngi gia nhp b sung ny phi c khuyn khch gia nhp th trng. Do h c chi ph cao hn, nn gi phi tng vic gia nhp th trng em li li nhun cho h. V vy, ng cung th trng ca dch v qut sn dc ln ngay c khi c s t do gia nhp th trng. Hy ch rng nu cc doanh nghip c chi ph khc nhau, mt s doanh nghip cn thu c li nhun ngay c trong di hn. Trong trng hp ny, gi c th trng phn nh chi ph bnh qun ca doanh nghip cn bin - tc doanh nghip s ri b th trng nu gi c thp hn. Doanh nghip ny t li nhun bng 0, nhng cc doanh nghip c chi ph thp hn thu c li nhun dng. S gia nhp th trng khng loi b c cc khon li nhun ny, v nhng ngi gia nhp tim tng c chi ph cao hn cc doanh nghip ang hot ng trn th trng. Cc doanh nghip c chi ph cao hn ch gia nhp th trng nu gi tng v th trng em li li nhun cho h.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

18

V hai l do trn, ng cung th trng di hn c xu hng dc ln, ch khng phi nm ngang. iu ny hm mc gi cao hn l cn thit lm tng lng cung. Tuy nhin, bi hc c bn v s gia nhp v ri b th trng vn lun lun ng. Do cc doanh nghip gia nhp v ri b th trng trong di hn d dng hn trong ngn hn, ng cung di hn thng co gin hn ng cung ngn hn. Kim tra nhanh: Trong di hn vi s t do gia nhp v ri b th trng, gi th trng bng chi ph cn bin, chi ph bnh qun, bng c hai hay khng bng khon chi ph no? Hy gii thch bng th. KT LUN: PHA SAU NG CUNG Chng ta bn v hnh vi ca cc doanh nghip cnh tranh tm cch ti a ha li nhun. Chc bn cn nh rng mt trong Mi Nguyn l ca kinh t hc trong chng 1 l: con ngi duy l suy ngh ti im cn bin. Chng ny ng dng tng l gii hnh vi ca cc doanh nghip cnh tranh. Phng php phn tch cn bin em li cho chng ta l thuyt v ng cung trong th trng cnh tranh v nh chng ta hiu su sc hn cc kt cc th trng. Chng ta bit rng khi mua hng ha ca mt doanh nghip trong th trng cnh tranh, chng ta c th tin chc rng gi m chng ta phi tr gn vi chi ph sn xut ra hng ha . c bit, nu cc doanh nghip cnh tranh vi nhau v tm cch ti a ha li nhun, gi hng ha s bng chi ph cn bin sn xut ra hng ha . Ngoi ra, nu cc doanh nghip c th t do gia nhp v ri b th trng, gi cng bng tng chi ph sn xut bnh qun thp n mc cho php. Mc d trong sut chng ny chng ta gi nh rng cc doanh nghip l ngi chp nhn gi, nhng nhiu cng c c pht trin y cng hu ch i vi vic nghin cu hnh vi ca doanh nghip trong nhng th trng c mc cnh tranh thp hn. Trong ba chng tip theo, chng ta s nghin cu hnh vi ca cc doanh nghip c sc mnh th trng. Phng php phn tch cn bin vn c ch trong vic phn tch cc doanh nghip ny, nhng n dn ti nhng kt lun hon ton khc. TM TT Do doanh nghip cnh tranh l ngi chp nhn gi, nn doanh thu ca n t l thun vi sn lng m n sn xut ra. Gi hng ha bng doanh thu bnh qun ca doanh nghip v doanh thu cn bin ca n. ti a ha li nhun, doanh nghip chn mc sn lng m ti doanh thu cn bin bng chi ph cn bin. Do doanh thu cn bin ca doanh nghip cnh tranh bng gi bn trn th trng, nn n chn mc sn lng m ti gi c bng chi ph cn bin. V vy, ng chi ph cn bin ca doanh nghip chnh l ng cung. Trong ngn hn, khi doanh nghip khng th thu hi chi ph c nh, n s quyt nh ng ca tm thi nu gi hng ha thp hn chi ph bin i bnh qun. V doanh nghip c th thu hi c chi ph c nh v chi ph bin i trong di hn, nn n s chn cch ri b th trng nu gi bn thp hn chi ph bnh qun.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

19

Trn th trng c s t do gia nhp v ri b, li nhun tin dn n 0 trong di hn. Ti trng thi cn bng di hn ny, tt c cc doanh nghip u sn xut quy m hiu qu, gi c bng chi ph bnh qun ti thiu v s lng doanh nghip iu chnh tha mn lng cu ti mc gi ny. Nhng thay i trong cu gy ra nh hng khc nhau trong nhng khong thi gian khc nhau. Trong ngn hn, s gia tng cu lm tng gi c v em li li nhun, cn s gim st ca cu lm cho gi c gim, dn n tnh trng thua l. Nhng nu cc doanh nghip c th t do gia nhp v ri b th trng th trong di hn, s lng doanh nghip t iu chnh a th trng ti im cn bng c li nhun bng 0.

NGUYN L KINH T HC Chng 6 Doanh nghip trn th trng cnh tranh

20