You are on page 1of 57

i;r i;smGdk Ndjkd - 03

mlal+,ukisldr Ndjkdj
^ms<sl=,a Ndjkdj&
imdol

mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia

m%ldYkh

ioaOu ixioh

Oudrdu fhda.dY%uh
rhshdfj" W.a.,afndv" .my'
uiS:- 071 - 4417813 / 072 - 4102400
fj wvh: www.sadaham.net

msgq ieliSu yd uqKh

e-Artefacts Technologies

305/5, Hansagiri Road, Gampaha.


Tel: 071-4417813, 077-3021777
Web: www.eartefacts.com

-1-

m%:u uqKh
: kr$2552 ^2008 iema;en&
fojk uqKh - ixialrKh I : re;=$2552 ^2009 ckjd&
Copyright Sri Saddharma Sansadaya, Dhammarama Yogashramaya - 2009

ioaOu ixiofhka m%ldYs; fjk;a Ou.%ka:


wisu;a kh

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

iqmsis ksjka u.

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

Ouplalmj;a;k iQ;%h - mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

iy wudowei my< u

wdkdmdki;s Ndjkdj

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

bhdm: Ndjkdj

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

fi;a ms;a iy

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

uydidfrdamu iQ;%h

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

Oudkqiai;s Ndjkdj

- mQcH kdj, OudkJo iajdka jykafia'

iy imc[a[ Ndjkdj
f;ie;a;EK jkaokdj

Od;=ukisldr Ndjkdj - mQcH mamsf.dv fidauYdka; iajdka jykafia'


kjiSjl Ndjkdj

- mQcH mamsf.dv fidauYdka; iajdka jykafia'

nqoaOdkqiai;s Ndjkdj

- mQcH mamsf.dv fidauYdka; iajdka jykafia'

mrdNj iQ;%foaYkdj iy

- nka, wdkkao fmfrd'

uydu., iQ;%foaYkdj

kej; uqKh i|yd" ish uiS"


ioaOu ixioh
Oudrdu fhda.dY%uh
rhshdfj" W.a.,afndv" .my'
Tel
: 071-4417813 / 072-4102400
E-mail : info@sadaham.net
Web : www.sadaham.net
-2-

Oukh i|yd hl;ajh


u;=.u lrkaf, mskaj;a fidaumd, lelsfoh Wmdil
uy;d
iska
;udg
Oukh
jOkh
u
iy
ksjdKdjfndaOh msi"
kqf.af.dv" mskaj;a mKavql uydkdu Wmdil uy;d iy
uy;ah iska wNdjm%dma; frdIdka uydkdu mq;Kqjkag
mqKHdkqfudaokd lsu msi iy ;udg ksla ksfrda.s >dhqI
me;Su msi"
n;a;ruq,a," fldiaj;a;" mskaj;a ksYdka uydkdu uy;d iy
uy;ah iska wNdjm%dma; frdIdka uydkdu fidfydhqrdg
mqKHdkqfudaokd lsu msi iy ;udg OudjfndaOh msi"
lekvdf mx mskaj;a u,d jks.fialr Wmdisld ud;dj iy
ufyaJ jks.fialr Wmdil uy;d iska ;ukayg
OudjfndaOh msi"
mskaj;a wk.dl jdiqlS l%uisxy uy;dkKka iska ish
uEhka jk mskaj;a furdhd l%uisxy ue;shg >dhqI
me;Su msi yd ;udg OudjfndaOh msi"
mskaj;a S. r;akdhl Wmdil uy;d iska ;udg OudjfndaOh
msi"
kqf.af.dv" lkaoj;a; mdf mskaj;a iurl%u uy;aud iy
uy;ah iska wNdjm%dma; fkaId .=KjOk hhg iy
flaIdka .=KjOk uqkqnqreg mqKHdkqfudaokd lsu msi"
ms<shkao," fudrwe| mskaj;a C. K. l=f Wmdisld ud;dj iska
wNdjm%dma; foujqmshka jk D. B. l=udrfma,s uy;d iy N. D. J.
l=udrfma,s uy;ahg;a wNdjm%dma; N. D. K. l=f uy;dg;a
mqKHdkqfudaokd lsu msi"
mskaj;a G. K. fidaur;ak Wmdil uy;d iska ;udg
OudjfndaOh msi"
mskaj;a m;srK ud;dj iska wNdjm%dma; foujqmshka we;=
;Skag mqKHdkqfudaokd lsu msi yd ;udg OudjfndaOh
msi"
mskaj;a
Old
Wmdisld
ud;dj
iska
wNdjm%dma;
foujqmshkayg mqKHdkqfudaokd lsu msi yd ;udg
OudjfndaOh msi"

fuu Oukh is lrk ,'


--*--3-

fmrjok
nqiiqkl fY%aIaG; u b.ekau flf,ia m%ydKh hs' Ndjkd
kdufhka lshefjkqfha ta ioyd mqyqKq jk wdldrh hs' nqoaOYdikfha
me jk orejkg flia-/jq,a frdamK wjia:dfjys u fuu Ndjkd
mqyqKqj W.kajkq ,ef' tod mgka wo olajd u is;la jYfhka fuu
wjia:dfjys W.kajk Ndjkd ud._h jkafka ms<sl=,a Ndjkdj fyj;a
mlal+,ukisldrh hs' me jk orefjl= uq,ska u bf.k .kakd
fuu Ndjkd ud._h fl;r wdkqNdj imkak o h;a" tod fuod;=r
me jQ l=,orejka w;=ka fndfydafokd flia-/jq,a frdamKhg
fmr ;u weremdKka fj;ska W.;a ms<sl=,a Ndjkd ud._h fufkys
fldg flia-/jq,a frdamKh wjika jk g uyry;aNdjhg m;a jQ
wjia:d tug h' fuhg h yels fyd| u ksoiqk k isj,S uyry;ka
jykafia h'
hfula ms<sl=,a Ndjkdj fufkys lrhs k" fyf;f ksjka
oelSug fmrd;=j u ksjka rih j<|kafkla nj nqoaOfoaYkh hs'
tneka mlal+,ukisldrh kka Tn w;g m;a jk ms<sl=,a Ndjkd
ud._h ia;r jk fuu .%ka:rdchd ksjka rih le jQ Ou
u[acQidfjls' tu u[acQidj jD; fldg n,d lreKq jgydf.k ta
wkqj mqyqKq fuka ,efnk wdksixi .ek uekka okafka f,djq;=rd
nqflfkl=ka muKs'
ksjka oelSug fjr orkakjqka iska fuh mYS,kh l<
hq;= u heZhs mejiSug lsisg ue,s fkdfj' w;a;fkdu;s .re
fkd fldg m%lrKd.; fm!rdl b.eka ud._h wkqj u .%ka:
imdokfhys W;aiql jk mqcH kdj, Oudkkao ysmdKka fuu
lgqhq;af;ys ,d fhu ld,Sk wjYH;djla nj fidkiska hq;= j
wjOdrKh lr isy'
Oux iqp;x pfr!

f j.g"
Ydikia;sld"
kqjrt<sfha KiS, ia:r"
rK.sh wrKH fiakdikh"
foaj.sh"
oafoh"
ue,aismqr'
-4-

yekau
;=kaf,dald.%
jQ
Nd.Hj;a
jQ
wy;a
jQ
iudinqrcdKka jykafia oUj l=re rgjdiSkag
uydi;smGdk iQ;%h foaYkd lrka tys i|yka
ldhdkqmiaikd i;smGdkh hgf;a isjqjeks Ndjkd
luia:dkh jYfhka jf<a ms<sl=,a Ndjkdj ms<sn| j hs'
ms<sl=,a Ndjkdj jvd m%:uOHdk iudh we;s lr .; yels
w;r th mdol lr f.k oYkdjg wj;SK h yels
neka ms<sl=,a Ndjkdj oYkdjg frgqjls' ;j o
nqrcdKka jykafia f>sh iQ;%fhys rd.iai mydkdh
wiqNd Ndf;nd hkqfjka j< m ldurd.h re lsu
i|yd jeh hq;af;a wiqN Ndjkdj hs'
tys ,d wiqN Ndjkdj tfldf<diajeoEre jk nj
idrF:u[acQid k w.=;a;rksldh - ldfjys i|yka f'
thska oyhla u w[aKl oY - wiqN Ndjkdfjda h'
tfldf<diajekak k i[aKl wiqN Ndjkdj jk
fuu ms<sl=,a Ndjkdj hs' ta wkqj ms<sl=,a Ndjkdj jvk
fhda.djprhdg myiqfjka u ldurd.h re l< yels jkq
we;'
Nd.Hj;=ka jykafia uydi;smGdk iQ;%fhys j<
fuu ms<sl=,a Ndjkdj jeh hq;= ms<sfj< ia;r jYfhka
i|yka jkafka iqoau.a. .%ka:fhys h' tksid fuu
.%ka:fhys ms<sl=,a Ndjkdj ia;r lr we;af;a iqoau.a.
.%ka:hg wkqj h' ;j o fuu .%ka:h ix.%y lsfuys ,d
w;smQckSh kd Whfka whOu iajdJhka jykafia iska
imd; zi;smGdk NdjkdZ .%ka:h o fnfyka
Wmld jQ nj i|yka lrkqfha lD;{;dmQjl j h'
fuu Ou.%ka:h ix.%y lsu i|yd wdrdOkd lrk
,oafoa W.a.,afndv" rhshdff mskaj;a ,Skd ;sfiard
ud;dj isks' fuu Oukfhka cks; l=i, n,h mskaj;a
;sfiard uy;audg yd uy;ahg OudjfndaOh msi
WmksY%h fjdZhs wdYxikh lrk w;r u inqiiqfka
ria;sh i|yd u fya;= fjdZhs m%d:kd lr'
-5-

fuu Ouix.%yh imdokh lsfuka wm iska cks;


lr .;a Oukuh l=i,h wmf.a mru mQckSh WmdOHdhka
jykafia jQ wmj;a j< Y%S l,Hd fhda.dY%u ixia:d
iuq;amdol Y%S wdh,dijxid,xldr ioaOujd.SYajrdpdh
mm;a;sfidaNk .KmdfudlaLdph ufydamdOHdh rdclSh
mKa;
w;smQckSh
lvjeoaf
Y%S
kjxidNsOdk
udysmdKka
jykafiag
w;am;a
fuka
m%d:kSh
fndahlska wud ksjka iqj ie,fiajd!
wmj;a j< m%j%cHdpdh w;s.re ls;=,msfha
wdkJo iajdka jykafiag o fuu Oukuh l=i,h
w;am;a fuka m%d:kSh fndahlska wud ksjka iqj
ie,fiajd!
wmf.a j;auka f.!rjh WmdOHdhka jykafia jk
Y%S l,Hd fhda.dY%u ixia:df ufydamdOHdh" nq;a;,nq.,af,K wrKH fiakdikdjdis w;s.re mQckSh
udj;.u .=KdkJNsOdk udysmdKka jykafiag o fuu
Oukuh l=i,fha n,fhka xY;a Y;jIdl ld,hla
wdhqrdfrda.H Y%S im;a jOkh fjd! m%d:kSh
fndahlska wud ksjka iqj w;aug fuu l=i,h o
WmksY%h fjd!
fun Ou.%ka: imdokh lsu i|yd wjYH
flfrk Y%e;uhkh hqKq lr .ekSu i|yd;a .eguqiq
;eka ksrjq,a lr .ekSu i|yd;a udyg msysg jQ o ;uka
jykafiaf.a weiqrg m;ajQjkaj ldrel wjjdofhka
fuka u wdoYfhka iqu.g fhduq lrkakd jQ o YS, - Y%e;
- m% - p;=r foaYkd ,did m%idokSh .=KialkaOhlska
fyhd jQ o .s,ka j iska mjd b;d bjiSfuka yd
lreKdfjka hq;= j Ouh lshd foka wmf.a oy mji
ksjkakd jQ o j;auka Y%S l,Hd fhda.dY%u ixia:dm;s
uydOull ;%smsgldpdh uydluGdkdph w;smQckSh
kd Whfka whOudNsOdk udysmdKka jykafiag fuu
Oukuh l=i, n,fhka xY;a Y;jIdl ld,hla
kslska jevisug wdhqrdfrda.H Y%S im;a jOkh fjd!
-6-

m%d:kSh fndahlska wud ksjka iqj w;aug fuu


l=i,h o WmksY%h fjd!
Odldrfhka udyg Wmldr lrk fmd,a.iag"
lafyak" Ndjkd uOHia:dkfhys wkqYdil w;s.re mQckSh
;,df kS; iajdka jykafiag o mQckSh .S%isfha
[dKoiaik iajdka jykafiag o oafoh" rK.sh
wrKH fiakdikdjdis mQckSh kqjrt<sfha KiS,
iajdka jykafiag o fmd,a.iag miaikd Ndjkd
uOHia:dkjdis mQcH ms<shkao, w;=,is iajdka jykafiag
o fuu Oukuh l=i, n,fhka wdhqrdfrda.H im;a yd
ksjka iqj w;am;a fjd!
yejevQ ujqmsh fofokd jykafiag;a isjqmifhka
Wmia:dk lrk hlldrld ieug;a fYaIfhka u fuu
.%ka:fha m.Kl uqK lghq;= is l< mqKH Y%S ;=Ika;
;reK Wmdil uy;dg yd WfmaCId mshrx.sld
fufKhg;a uqKhg hl jQ ieug;a fuu Oukuh
l=i, lufha n,fhka Ouk" Ndjkdk jOkh lr
f.k iqj fia ksjka iqj w;aug ,efjd!
fuu Oukuh l=i, luh ifoajlf,dalhdg o
ksjdKdjfndaOh msi u fya;= jdikd fjd!
idOq ! idOq !! idOq !!!
fuhg"
iiqka ,e"
mQcH kdj, OudkJo ys'
Oudrdu fhda.dY%uh"
W.a.,afndv"
.my'
^kr - 2552&

-7-

mgqk
1.

ms<sl=,a Ndjkdj

09

2.

ima;O W.a.yfldai,a,h

12

3.

oYO ukisldr fldai,a,h

17

4.

fo;sia l=Km fldgia

26

5.

l=Km fldgia idjoH f,i ia;r lr


we;s wdldrh ms<sn| WyrK lsysmhla

52

6.

ms<sl=,a Ndjkdj jefuka ,efnk wdksixi

54

7.

p;=rdhi;Hhg kexu

55

-8-

kfuda ;iai N.jf;da wryf;da iudinqoaOiai !!!


Nd.Hj;a jQ wy;a jQ iudinqrcdKka jykafiag kuialdr fjd !!!

1. ms<sl=,a Ndjkdj
;=kaf,dald.% jQ Nd.Hj;a jQ wy;a jQ nqrcdKka
jykafia iir lska fokq leu;s Y%djlhkag Ndjkd
jYfhka jeu i|yd i;r i;smGdkh foaYkd lrka
ldhdkqmiaikd i;smGdkh hgf;a imc[a[ Ndjkdjg
wk;=re j mlal+,ukisldr ^wY=N$ms<sl=,a& Ndjkdj j<
fial'
foaYkd md<sh:- mqk p mrx NsCLf NsCLq bufj ldhx
WoaOx mdo;,d wfOda flaiu;a:ld ;pmhka;x mQrx
kdkmamldriai wiqfkda mpfjlaL;s' w;a buiax
ldfha flaid f,daud kLd oka;d ;fpda uxix kydre1 w
w[acd2 jlalx yohx hlkx lsf,daulx msylx mmaMdix
wka;x wka;.=Kx Wohx lix ms;a;x fiyx mqfnda
f,days;x fiafoda ffoda wiaiq jid ff<da3 is>dld4
,isld uq;a;ka;s'
fihH:dms NsCLf WNf;da uqLd uQf;da<s mQrdkdkdys;iai O[a[iai fihHox" id,Skx ySkx
uq.a.dkx udidkx ;s,dkx ;Kavq,dkx ;fkx plaLqud
mqfida uq[a;ajd mpfjlafLhH" bf id,s bf yS
bf uq.a.d bf udid bf ;s,d bf ;Kavq,d;s' tajfj
fLda NsCLf NsCLq bufj ldhx WoaOx mdo;,d wfOdaflaiu;a:ld ;pmhka;x mQrx kdkmamldriai wiqfkda
mpfjlaL;s' w;a buiax ldfha flaid f,daud kLd oka;d
;fpda uxix kydre1 w w[acd2 jlalx yohx hlkx
lsf,daulx msylx mmaMdix wka;x wka;.=Kx Wohx lix
ms;a;x fiyx mqfnda f,days;x fiafoda ffoda wiaiq jid
ff<da3 is>dld4 ,isld uq;a;ka;s'
-9-

b;s wCO;a;x jd ldfha ldhdkqmiaiS yr;s" nysoaOd


jd ldfha ldhdkqmiaiS yr;s" wCO;a;nysoaOd jd ldfha
ldhdkqmiaiS yr;s" iuqohOudkqmiaiS jd ldhiax yr;s"
jhOudkqmiaiS jd ldhiax yr;s" iuqohjhOudkqmiaiS
jd ldhiax yr;s" w;a ldfhdaZ;s jd mkiai
i;smpqm;d
fyda;s"
hdjfoaj
Ku;a;dh
m;siai;su;a;dh' wksiaisf;da p yr;s' k p ls[a f,dafla
Wmdh;s' tajms fLda NsCLf NsCLq ldfha ldhdkqmiaiS
yr;s'

^iQ;% msglfhys we;e ;ekl 1.kydrE 2.w[acx


3.ff,da 4.is>dksld hkqfjka fh we;'&
isxy, wkqjdoh:uyfKks" wkH jQ ldhdkqmiaikd i;smGdk
Ndjkdjla foaYkd lr' uyfKks" fuu nqiiqfkys
fhda.djpr NsCIqj mdka;fhka Wv flaYdka;fhka hg
ifuka jeiS ;sfnk f lfhys ms we;s kdkdm%ldr wY=
fyj;a wmsis l=Km fldgia ms<sl=,a jYfhka kqjka
i,ld n,hs'
zf lfhys flia" f,d" ksh" o;a" iu" uia" kyr"
weg" weg" jl=.vq" yoj;" wlaudj" o,nqj" nvj
^we,j&" fmKye,s" nvje,a" nvje,a ne" fkd rjQ
wdydr" rjQ wdydr ^u,&" ms;" fiu" ierj" f,a" vyh" fo
f;,a" l" jqreKq f;,a" fl<" fidgq" i| ^ika,dgq&"
uQ;% hk l=Km fldgia we;Z hkqfjks'
uyfKks" h fia ye,a" " uqx" uE" ;," iy,a" wd
OdkHhkaf.ka mqrjk ,o fomi u lg we;s u,a,la f o"
fydka weia fmfkk mqreIfhla tu u,af,a lgj,a ,syd
oud we;=<; ms we;s foa fufia fydka uid n,hs' tk"
zf ye,a h" f h" f uqx h" f
uE h" f ;, h"
f iy,a hZ hkqfjks' tmoafoka u fhda.djpr NsCIqj o
mdka;fhka Wv flaYdka;fhka hg ifuka jeiS ;sfnk
-10-

f lfhys ms we;s kdkdm%ldr wY= fyj;a wmsis l=Km


fldgia ms<sl=,a jYfhka kqjka i,ld n,hs' tk" zf
lfhys
flia" f,d" ksh" o;a" iu" uia" kyr" weg"
weg" jl=.vq" yoj;" wlaudj" o,nqj" nvj ^we,j&"
fmKye,s" nvje,a ne" fkd rjQ wdydr" rjQ wdydr
^u,&" ms;" fiu" ierj" f,a" vyh" fo f;,a" l" jqreKq
f;,a" fl<" fidgq" i| ^ika,dgq&" uQ;% hk l=Km
fldgia we;Z hkqfjks'
fufia wdOHd;al jYfhka iajlSh Yrfhys ms<sl=,a
nj kqjka olska ^ldhdkqmiaiS j& jdih lrhs' ndysr
jYfhka wkHhkaf.a Yrhkays ms<sl=,a nj kqjka olska
^ldhdkqmiaiS j& jdih lrhs' l,ska l,g ;udf.a fuka u
wkHhkaf.a Yrj, ms<sl=,a nj kqjka olska
^ldhdkqmiaiS j& jdih lrhs'
l=Km fldgiaj,ska hq;= fuu lfhys yg.ekSu
^iuqoh& wkqj kqjka olska jdih lrhs' fuu lfhys
wNdjh-ke;s u ^jh& wkqj kqjka olska jdih lrhs'
fuu lfhys yg.ekSu yd wNdjh ^iuqoh-jh& wkqj
kqjka olska jdih lrhs'
i;aFj" mqoa.," wd;au jYfhka .; yels lsisjla ke;s
yqfola l=Km fldgiaj,ska hq;= rEm lhla we;eZhs hkqfjka
isysh t<U ishs' ta isysh ;j rg;a oYkdk yd ta
iu.ska fhKq isysh hqKq u msi mj;S' ^fuu
wjfndaOfhka hq;= fhda.djpr NsCIqj& ;DIaKd-oDIakaf.ka
f;dr j jdih lrhs' ialkaO f,dalfhys lsisjla zuu h"
udf.a hZ hkqfjka Wmdkfhka j fkd .kS' uyfKks"
fhda.djpr NsCIqj fufia;a ldhdkqmiaikd i;smGdkfhys
fh jdih lrhs'

-11-

2. ima;O W.a.yfldai,a,h
mlal+,ukisldr Ndjkdj fyj;a ms<sl=,a Ndjkdj
nqoafOda;amdo ld,hl - nqoaOYdikhl u oHudk jk
Ndjkdjls' ldh.;di;s Ndjkdj" i[aKl-wiqN
Ndjkdj hk kj,ska yekafjkafka;a fuu ms<sl=,a
Ndjkdj u h' ms<sl=,a Ndjkdj jvkq leu;s fhda.djprhd
iska m<uq j ms<sl=,a Ndjkdjg w< ima;O
W.a.yfldai,a,h ^bf.kSf l=i,;dj& yd oYO
ukisldrfldai,a,h ^fufkys lsf l=i,;dj& ms<sn| j
k .; hq;= h' ima;O W.a.yfldai,a,h k"
jpid - jpkfhka lSu'
ukid - is;ska fufkys lsu'
jKaKf;da - l=Km fldgfiys jKh k.ekSu'
iKaGdkf;da - l=Km fldgfiys igyk-yevh
k.ekSu'
5. if;da - l=Km fldgi msys Ydj k.ekSu'
6. ldif;d - l=Km fldgi msys ;ek i,ld .ekSu'
7. mfof;da - l=Km fldgfiys msisu k.ekSu'
1.
2.
3.
4.

(1) jpid

- fo;sia l=Kmhka
jpkfhka iCOdhkd lsu'

fldgia

lr

f.k

z;pZ m[aplh
wkqf,dau: flaid" f,daud" kLd" oka;d" ;fpda
mf,dau: ;fpda" oka;d" kLd" f,daud" flaid'

II zjlalZ m[aplh
wkqf,dau: uxix" kydre1" w" w[acd 2" jlalx
mf,dau: jlalx" w[acd 2" w" kydre1" uxix"

;fpda" oka;d" kLd" f,daud" flaid'

-12-

III zmmaMdiZ m[aplh


wkqf,dau: yohx" hlkx" lsf,daulx" msylx" mmaMdix
mf,dau: mmaMdix" msylx" lsf,daulx" hlkx" yohx"

jlalx" w[acd2" w" kydre1" uxix" ;fpda"


oka;d" kLd" f,daud" flaid'

IV zuF:.Z m[aplh
wkqf,dau: wka;x"

wka;.=Kx"

Wohx"

lix"

uF:.x
mf,dau: uF:.x" lix" Wohx" wka;.=Kx"
wka;x" mmaMdix" msylx" lsf,daulx" hlkx" yohx"
jlalx" w[acd2" w" kydre1" uxix" ;fpda"
oka;d" kLd" f,daud" flaid'

V zfoZ Plalh
wkqf,dau: ms;a;x" fiyx" mqfnda" f,days;x" fiafoda"

ffoda
mf,dau: ffoda" fiafoda" f,days;x" mqfnda" fiyx"
ms;a;x" uF:.x" lix" Wohx" wka;.=Kx"
wka;x" mmaMdix" msylx" lsf,daulx" hlkx" yohx"
jlalx" w[acd2" w" kydre1" uxix" ;fpda"
oka;d" kLd" f,daud" flaid'

VI zuq;a;Z Plalh
wkqf,dau: wiaiq" jid" ff<da3" is>dld4" ,isld"

uq;a;x
mf,dau: uq;a;x" ,isld" is>dld4" ff<da3" jid"
wiaiq" ffoda" fiafoda" f,days;x" mqfnda" fiyx"
ms;a;x" uF:.x" lix" Wohx" wka;.=Kx"
wka;x" mmaMdix" msylx" lsf,daulx" hlkx" yohx"
jlalx" w[acd2" w" kydre1" uxix" ;fpda"
oka;d" kLd" f,daud" flaid'
-13-

^we;e ;ekl"
1.
kydre } kydrE f,i o
2.
w[acd } w[acx f,i o
3.
ff<da } ff,da f,i o
4.
is>dld } is>dksld f,i o i|yka f'&

fuf,i ish-oyiajr wkqf,dau" m%;sf,dau jYfhka


iCOdhkd l< hq;= h' luia:dkh m%.=K jkafka tg h'
tfia m%.=K l< l,ays l=Km fldgiaj,ska wjOdkh neyer
fjka is; ta-f w; fkd jhs' l=Km fldgia fydka
m%lg f' bksjeg fm<la fuka ms<sfj<ska l=Km fldgia
ish,a, m%lg j jegfykakg mgka .kS'
(2) ukid - fo;sia l=Kmhka is;ska fufkys lsu'

jpkfhka iCOdhkd lr fydka m%.=K lr .;a


miq wkqf,dau m%;sf,dau jYfhka l=Km fldgia is;ska
fufkys l< hq;= h' jpkfhka is lrk iCOdhkdj
m%.=K j ;su ukiska lrk fufkys lsug m%;Hhhla
fyj;a Wmldrhla jk w;r fo;sia l=Kmhka tlsfkl
wkqf,dau-m%;sf,dau jYfhka is;ska fufkys lsu
l=Kmhkaf.a iajNdj ,CIK wjfndaO lr .ekSug
Wmld f'
(3) jKaKf;da - fo;sia l=Kmhkaf.a jKh k.ekSu'

tk" flia wd l=Km fldgia ljr jKhlska


iajkafka Zhs lshd jKh wkqj o ms<sl=,a nj i,ld .;
hq;= h'
(4) iKaGdkf;da - fo;sia

l=Kmhkaf.a

igyk"

yevh

k.ekSu'
tk" flia wd l=Km fldgia ljr k igyklska"
yevhlska hqla; f Zhs lshd igyk wkqj o ms<sl=,a nj
i,ld .; hq;= h'
-14-

(5) if;da - l=Km fldgia msys Ydj k.ekSu'

f Yrfhys kdNsfhka by< fldgi jkdys Wv


Ydj h' kdNsfhka my< fldgi hg Ydj h' WyrKhla
f,i flia msysgd ;sfnkafka Yrfha Wv Ydfjys h'
(6) ldif;da - l=Km fldgi msys ;ek i,ld .ekSu'

fuk l=Km fldgi Yrfha fuk ia:dkfhys


fuk wjldYfhys msysgd we;eZhs hkqfjka ta ta l=Km
fldgi msys ;ek - wjldYh i,ld .; hq;= h'
WyrKhla f,i flia msysgd ;sfnkafka ysialn, fj<d
msys iu u; h'
(7) mfof;da - l=Km fldgfiys msisu k.ekSu'

iNd.mfo yd iNd.mfo hkqfjka msis


folla we;'
1. iNd.mfo - fuk l=Km fldgi Wka-hka

yd iriska fuk l=Km fldgiaj,ska fyda


wjldYfhka fjka we;af;a h" hkqfjka i,ld
.ekSu h'
2. iNd.mfo - tk" l=Km fldgiaj, wY%Ndjh
i,ld .ekSu h' WyrKhla f,i zflia jkdys
f,d fkd f' f,d jkdys flia fkd f'Z fufia
l=Km fldgia tlsfkl uqiq fkd jk f,i fjka lr
ykd .; hq;= h'
fuf,i
ima;O
W.a.yfldai,a,h
W.kajk
luia:dkdpdhhka jykafia iska fuu l=Km fldgia ta
ta iQ;% foaYkdj, wiqN-ukisldrh yd Od;=-ukisldrh
i|yd fjka fjka j Nd.H;=ka jykafia iska foaYkd lr
we;s ;eka ms<sn| j fhda.djprhdg isysm;a lr h hq;= h'
Nd.Hj;=ka jykafia iska uydi;smGdk iQ;%fhys fuu
l=Km fldgia ms<sn| j jrk ,oafoa wiqN-ukisldrh
i|yd h' uydyFmfodamu" uydrdyqf,dajdo" Od;=N. wd
-15-

iQ;%foaYkdj, fuu l=Km fldgia ms<sn| j jrk ,oafoa


Od;= jYfhka ne,Su i|yd h' ldh.;di;s iQ;%fhys jkdys
l=Km fldgiaj, jKh wruqKq lr f.k lisK
Ndjkdjg fhduq jk fhda.djprhka i|yd i;r OHdk
ms<sn| j jrd we;' tys ,d l=Km fldgia ms<sno j Od;=
jYfhka jrk ,oafoa oYkd Ndjkdj i|yd h' l=Km
fldgia ms<sl=,a jYfhka ne,Su jrk ,oafoa iu: Ndjkdj
i|yd h' ta wkqj fuu Wmfoia ud,dj bm;a flfrkafka
iu: Ndjkdj i|yd nj u;l ;nd .; hq;= h'

-16-

3. oYO ukisldr fldai,a,h


mlal+,ukisldr Ndjkdj fyj;a ms<sl=,a Ndjkdj
jvkq leu;s fhda.djprhka iska m<uqfjka ima;O
W.a.yfldai,a,h
k
f.k
wk;=re
j
oYO
ukisldrfldai,a,h ^fufkys lsf l=i,;dj& ms<sn| j
ukd j lreKq jgyd .; hq;= h' oYO ukisldrfldai,a,h
k"
wkqmqnf;da - wkqms<sfj<ska fufkys lsu'
kd;siS>f;da - blauka fkd fufkys lsu'
kd;sikslf;da - mud fkd fufkys lsu'
lafmmndykf;da - is; CIsma; u re lrka
fufkys lsu'
(5) mKaK;a;siu;slalukf;da - kdu m%{ma;sh blaujd
hka ms<sl=,a nj fufkys lsu'
(6) wkqmqnuq[apkf;da - is;g m%lg j fkd jegfyk
fldgia w;ayka fufkys lsu'
(7) wmamkdf;da - wmKd ^m%:uOHdk& iudh ,eu'
(1)
(2)
(3)
(4)

(8)-(9)-(10)

fufkys lsu'

;fhda iq;a;ka;d - iQ;%dka; ;=k wkqj

(1) wkqmqnf;da

- fo;sia l=Kmhka iCOdhkd lsf


mgka u l=Km fldgia wkqms<sfj<ska fufkys lsug mqre
h hq;= h' fo;sia l=Kmhka w;ka we;e l=Kmhla
w;ayer fufkys lrk g Ndjkd im;a;s jYfhka ,eh
hq;= wdiajdoh fkd ,efuka Ndjkdj iuDoahg m;a fkd
f' th jkdys ,S len,s fo;silska hq;= bu.l
k`.skafkl= tlla yer tlla k`.skafka k" blaukska u
fjfyig m;a jkafka h fia o tfuks' tksid wdrNfhys
fldgia fo;si wkqms<sfj<ska fufkys lsug mqre h
hq;= h'
-17-

(2) kd;siS>f;da -

wkqms<sfj<ska fo;sia l=Kmhka fufkys


lrk fhda.djprhd blauka fkd fufkys lsug mqre
h hq;= h' b;d YS>%fhka fufkys lrk g wkqms<sfj<ska
l=Km fldgia fufkys lr f.k hkjd kd
;af;ald.%;djla we;s jk f,iska l=Km fldgia is;g
m%lg fkd f' tksid Ndjkdf fYaI;ajhla we;s fkd
f' blauka fkd fufkys l< hq;= hZhs Wmfoia
we;af;a tfyhsks'

(3) kd;sikslf;da

- blauka fkd fo;sia l=Kmhka


fufkys lrkakdla fuka u mud fkd fufkys lsug o
mqre h hq;= h' b;d fika l=Km fldgia fufkys lrk
fhda.djprhdg Ndjkd jeu m%udo f' tksid fYaIhlg
m;a ug Ialr f' b;d fika fufkys fkd l< hq;=
hZhs Wmfoia we;af;a tfyhsks'

(4) lafmmndykf;da

- lugykska neyer jQ O
wruqKq lrd is; jhka isf;ys CIsma;Ndjhla we;s u
je<elah hq;= h' uy;a jQ m%md;hla iys; l nEjqul msys
wmdrl .uka lrk ukqIHfhla ;ud ;nk mshjr .ek
ie,ls,su;a fkd jgmsg ne,Sug W;aidy l<fyd;a mshjr
jer uy;a jQ m%md;hg jefgkafka h' tf,iska u
fhda.djprhdf.a is; ndysr jQ O wruqKq lrd jhkafka
k" lugyk msyS Ndjkdj wvd< jkafka h' tksid is;
CIsma; fkd jk f,i b;d ie,ls,a,lska l=Km fldgia
fufkys l< hq;= h'

(5) mKaK;a;siu;slalukf;da

- zfliaZ" zf,dZ wd
kdufhda jkdys l=Km fldgia yekaug fhKq
m%{ma;Syq h' lugyk l%ufhka jefvk g tu kdum%{ma;sh blaujd hka l=Km fldgiaj, ms<sl=,a nfjys u
is; msysgqh hq;= h' we;e .%SIau ld,j, .j, c,h
,N jQ g ukqIHfhda le,E ;=< ie`. ;sfnk <sx"
fmdl=Kq wdh fidhd f.k c,h ,nd .ekSug ta ;ekaj,g
myiqfjka hdu i|yd ;,am;a wd u.i,l=Kq ;ekska ;ek
-18-

msysgqjd ;n;s' tu u.i,l=Kq wkqj hka jkh ;=< msys


<sx" fmdl=Kq fj; myiqfjka <`.d fj;s' fuf,i
ukqIHfhda tu u.i,l=Kq wkqj ksrka;rfhka u .uka
lrk g ud.hla bfg u fuka ilia f' ud.h ykd
.; yels f,i ilia jQ miq l,ska msysg jQ u.i,l=Kqj,ska
;j rg;a m%fhdackhla fkd jkafka" ud.h ka m%lg
neks' ud.h m%lg jQ miq leu;s fgl ta fmdl=Kq fj;
f.dia c,h ,nd .ekSf myiqj ukqIHkag ie,fia'
tf,iska u wdrNfhys zflaidZ ^flia&" f,daud ^f,d&Z
hkd jYfhka kdu-m%{ma;sh wkqj fufkys lrk g tu
l=Km fldgiaj, ms<sl=,a nj l%ufhka is;g m%lg f'
tg flia" f,d wd kdu-m%{ma;sh blaujd hka l=Km
fldgfiys ms<sl=,a nj wkqj u is; msysgqh hq;= h'
(6) wkqmqnuq[apkf;da

- h l=Km fldgila is;g


m%lg j fkd jegfya o tn fldgia w;ayka fufkys
lsug mqre h hq;= h' wiqN Ndjkdj jvk wdOqksl
fhda.djprhdg uq, fliaj,ska fufkys lsu wdrN l<
l,ays uQ;% olajd u ukisldrh meje;ah yels f' uQ;%j,ska
fufkys lsu wdrN l< l,ays flia olajd u ukisldrh
meje;ah yels f' tfy;a .ska .g u fufkys lr f.k
hk g fhda.djprhdg we;e l=Km fldgia muKla
m%lg j wruqKq jk w;r we;e l=Km fldgia m%lg j
wruqKq fkd f' tg m%lg j wruqKq jk l=Km fldgia
muKla f.k fufkys l< hq;= h' m%lg j wruqKq fkd
jk l=Km fldgia fufkys lsu w;ay< hq;= h' fuf,i
fufkys lrk l=Km fldgia .Kk folla jQ l,ays
thska o jvd;a m%lg j wruqKq jk l=Km fldgi muKla
f.k wmKd iudh ,efnk f;la ms<sl=,a jYfhka
fufkys l< hq;= h' ta ms<sn| Wmudjla fufia hs' ;,a.ia
fo;sila we;s jkhl fjfik jfrl= w,ajd.ekSug ;e;a
lrk jeoafola jrd is ;,a.fia fld<hlg B;,fhka o
f>daId lrhs' tg tu jrd ms<sfj<ska ;,a.iska ;,a.ig
mkska wjidkfhys msys .i olajd mekf.k f.dia tys
-19-

ie`. ishs' jeoa tu .i <`.g f.dia fmr fia u


;,afld<hlg o Yo l< l,ays jrd .iska .ig
ms<sfj<ska mkska f.dia kej; uq,ska u is ;,a.ig
kef`.hs' jeoa kej;;a tu .i imhg f.dia jrd h
.kajhs' fuu l%shdj .ska .g is jk g fjfyig m;a
jk jrd wkqms<sfj<ska mek hdu kj;d jeoa <`.g meK
Yo l<fyd;a muKla fjk;a .ilg udre fjhs'
wjidkfhys tl .il kj;sk jrd mekSu kj;d jeoa
iska B;,fhka kq ,nk l,ays;a ;,a.fia lrh
nf.k tys u ishs' tu Wmud l:dfjys w:h
fhda.djprhd iska i,ld .; hq;= jkafka fumoafoks'
tk jkfhys msys ;,a.ia fo;si fuka fhda.djprhd ;u
lfhys msys fo;sia l=Kmhka ms<sn| j i,ld .; hq;= h'
is; jkdys fkd ikaiqka jrd fuks' is; oukh lr
.ekSug iQk jk fhda.djprhd jkdys jrd w,ajd.ekSug
;e;a lrk jeoa fuks' fo;sia l=Kmhka wruqKq lrka"
weiqre lrka mj;sk fhda.djprhdf.a is; jkdys
;,ajkfhys jrdf.a iSu fukeZhs o; hq;= h' jrd
uq,ska u is ;,a.fiys fld<hlg jeoa B;,fhka o
f>daId l< l,ays jrd ;,a.iska ;,a.ig udre fjka
f.dia wjika ;,a.fiys isu fuka" wiqN Ndjkd
ukisldrfhys fhfok fhda.djprhd fliaj,ska fufkys
lsu wdrN fldg ms<sfj<ska fo;sia l=Kmhka fufkys
lrka f.dia wjika l=Kmfhys is; msysgqjhs' m%;sf,dau
ukisldrh ms<sn| j o tkhska u i,ld .; hq;= h'
wk;=re j jeoa iska f>daId l< l,ays muKla jrd
fjk;a .ilg mkskakdla fuka fhda.djprhdf.a is;g o
we;e l=Km fldgia muKla fYaIfhka m%lg u is
f' wjidkfhys jeoa iska B;,fhka kq ,nk
l,ays;a jrd" ;ud n .;a ;,a.fia lrh w;a fkd
ykakdla fuka fhda.djprhd o wjidkhg fufkys lrk
l=Km fldgia folska jvd;a m%lg l=Km fldgi wruqKq
lr f.k wmKdjg is; kxjhs'
-20-

(7) wmamkdf;da:-

mlu-Ndjkd" Wmpdr-Ndjkd id:l


fuka wmKd-iudh ^tk m%:uOHdkh& ,eu fuhska
woyia flf' tla tla l=Km fldgilska fjka fjka jQ
wmKd-iudka ,eh yels h'
oYO ukisldrfldai,a,hg wh;a fuu lreKq
uekka imQK l< fhda.djprhdg wiqN Ndjkdj mdol
lr f.k wmKd-iudh ,nd wk;=re j oYkd
Ndjkdj o imQK lr .ekSfuka ud. - M, - ksjka iqj
idCId;a lr .; yels f'
ms<sl=,a Ndjkdj jvkq leu;s fhda.djprhd w;a;
iQ;%h" iS;sNdj iQ;%h" fndCO.fldai,a, iQ;%h hk
iQ;%dka; ;=k wid-lshjd lreKq k f.k ta wkqj hh
yd iudh iunr f,iska mj;ajd .ekSu ms<sn| j mqyqKq
h hq;= h' oYO ukisldrfldai,a,h imQK jkafka
tg h' fuf,i ima;O W.a.yfldai,a,h o oYO
ukisldrfldai,a,h o ukd j k mqyqKq lr f.k
WNhfldai,a, jYfhka u Ndjkd luia:dkh m%.=K lr
.ekSug fhda.djprhd iu;a h hq;= h'

(8) w;a; iQ;%h

uyfKks"
w;a;
fyj;a
iu:-miaikd
;a;iudh jefuys fhKq NsCIqj iska l,ska l,g
ks;s ;=kla fyj;a lreKq ;=kla fufkys l< hq;= h'
tk" l,ska l,g iud ^tald.%;d& - ks;a; fufkys l<
hq;= h' l,ska l,g m.a.y ^h& - ks;a; fufkys l<
hq;= h' l,ska l,g WfmaCId ^i;s-uOHia:& - ks;a;
fufkys l< hq;= h' uyfKks" bka iu:-miaikd
;a;iudh jvk fhda.djpr NsCIqj iud-ks;a;
muKla u fufkys lrkafka ^jvkafka& k" is; l=iS;
njg m;a h yels jkafka h' uyfKks" bka iu:miaikd ;a;iudh jvk fhda.djpr NsCIqj m.a.yks;a; muKla u fufkys lrkafka ^jvkafka& k" is;
-21-

WoaOphg ^isreKq njg& m;a h yels jkafka h'


uyfKks" bka iu:-miaikd ;a;iudh jvk
fhda.djpr NsCIqj WfmaCId-ks;a; muKla u fufkys
lrkafka ^jvkafka& k" is; wdi%jhka CIh u msi
ukd fldg iudys; fkd jkafka h' uyfKks" iu:miaikd ;a;iudh jvk fhda.djpr NsCIqj l,ska l,g
iud-ks;a;" m.a.y-ks;a; yd WfmaCId-ks;a; fufkys
lrkafka k tfia jvkq ,enQ iudys; is; uD o
luKH o m%Ndiajr o fjhs' tfuka u jyd fkd
f|kiq;a fjhs' wdi%jhka CIh u msi is; uekka
iudys; jQfha;a fjhs' uyfKks" ta ms<sn| j fufia jgyd
.; hq;= h' rkalrefjla fyda rkalrejdf.a w;jeishd fyda
Wkla ^w`.=re ln,la& ilia fldg tu Wkauqfjys .sks
o,ajhs' wk;=re j veysw~qfjka rka len,s f.k Wkauqfjys
nyd l,ska l,g .sks mshs; l,ska l,g h bishs; l,ska
l,g rka mo jQfha o@ fkd jQfha Zhs lshd fidhd n,hs'
uyfKks" bka rkalrejd fyda rkalrejdf.a w;jeishd .sks
msu muKla u lrkafka k" ta rka hkafka h'
rkalrejd fyda rkalrejdf.a w;jeishd h biSu muKla u
lrkafka k" ta rka ks hkafka h' rkalrejd fyda
rkalrejdf.a w;jeishd rka mo jQ nj fyda mo fkd jQ
nj fiu muKla u lrkafka k" ta rka ksis f,i mo
fkd jkafka h' uyfKks" rkalrejd fyda rkalrejdf.a
w;jeishd l,ska l,g .sks msfuka o l,ska l,g h
biSfuka o l,ska l,g fidhd ne,Sfuka o rka mo lrk
ksid ta rka uD o luKH o m%Ndiajr o fjhs' myiqfjka
fkd f|kiq j ludka;hkag fhda.H njg m;a fjhs'
tf,i ksis f,i mo jQ rkska l=Kav,dNrK" ud, wd tu
rkalrejd leu;s jk wdNrKhla ;eksh yels fjhs'
uyfKks" tmoafoka u iu:-miaikd ;a;iudh
jefuys fhKq fhda.djpr NsCIqj iska l,ska l,g ks;s
;=kla fyj;a lreKq ;=kla fufkys l< hq;= h' tk"
l,ska l,g iud ^tald.%;d& - ks;a; fufkys l< hq;= h'
-22-

l,ska l,g m.a.y ^h& - ks;a; fufkys l< hq;= h'


l,ska l,g WfmaCId ^i;s-uOHia:& - ks;a; fufkys l<
hq;= h' uyfKks" bka iu:-miaikd ;a;iudh jvk
fhda.djpr NsCIqj iud-ks;a; muKla u fufkys
lrkafka ^jvkafka& k" is; l=iS; njg m;a h yels
jkafka h' uyfKks" bka iu:-miaikd ;a;iudh
jvk fhda.djpr NsCIqj m.a.y-ks;a; muKla u fufkys
lrkafka ^jvkafka& k" is; WoaOphg ^isreKq njg&
m;a h yels jkafka h' uyfKks" bka iu:-miaikd
;a;iudh jvk fhda.djpr NsCIqj WfmaCId-ks;a;
muKla u fufkys lrkafka ^jvkafka& k" is; wdi%jhka
CIh u msi ukd fldg iudys; fkd jkafka h'
uyfKks" iu:-miaikd ;a;iudh jvk fhda.djpr
NsCIqj l,ska l,g iud-ks;a;" m.a.y-ks;a; yd
WfmaCId-ks;a; fufkys lrkafka k tfia jvkq ,enQ
iudys; is; uD o luKH o m%Ndiajr o fjhs' tfuka u
jyd fkd f|kiq;a fjhs' wdi%jhka CIh u msi is;
uekka iudys; jQfha;a fjhs' tfia uekka iu:miaikd ;a;iudh jevQ fhda.djpr NsCIqj YsIag
kqjka idCId;a l< hq;= h Ouhla ;ud ;=< we;s lr
.ekSu msi is; keUqre lrkafka k" ta ta Ou ,eug
lreKq" fya;= we;s l,ays tu Ou ,eug yels ^NjH&
jkafka h'
(9) iS;sNdj iQ;%h

uyfKks" Ou ^lreKq& ihlska hq;= NsCIqj wkq;a;r


isis,a nj ^iS;sNdj& k jQ ksjk idCId;a lsug iqiafila
fjhs' tu Ou ih ljf o@(1) uyfKks" fuys ^nqiiqfkys& fhda.djpr NsCIqj h

wjia:djl is;g ks.%y ^iudfhka oukh lsu& l<


hq;= k" tu wjia:dfjys is;g ks.%y lrhs'
(2) uyfKks" fuys fhda.djpr NsCIqj h wjia:djl is;
-23-

hfhka k`.d isgqh hq;= k" tu wjia:dfjys is;


hfhka k`.d isgqjhs'
(3) is; iudfhka myka l< hq;=" i;=gq l< hq;=
wjia:djkays tfia is; i;=gq lrjhs'
(4) h wjia:djl is; WfmaCIdfjka ;eh hq;= k" tu
wjia:dfjys is; WfmaCIdfjka ;nhs'
(5) m;duq;a;sl fyj;a ud.-M, idCId;a lsf
woyiska hq;= fjhs'
(6) ksjfkys weKq is;e;af;la fjhs'
uyfKks" fuu Ou ifhka hq;= NsCIqj wkq;a;r
isis,a nj ^iS;sNdj& k jQ ksjk idCId;a lsug iqiafila
fjhs'
(10) fndCO.fldai,a, iQ;%h

tf,i u uyfKks" h wjia:djl is; koaOh


ksid yels<S .sfha o tu wjia:dj miaioaifndCO.h
jeug iqiq wjia:djla fkd f" hkqfjka tu iQ;%fhys
wmKd iudh ,eu msi we;s lr .; hq;= l=i,;dj
ms<sn| j i|yka f' ^fuys i|yka j we;af;a iQ;% m%foaYhla
mu'&
wiqN Ndjkdfjka wmKd iudh ,nkq leu;s
fhda.djprfhda ima;O W.a.yfldai,a,h imQK lr
f.k wk;=re j oYO ukisldrfldai,a,h imQK lr
.ekSu i|yd fuu iQ;%dka; ;=k o uekeka wOHhkh lr
tys w:h isys ;nd .; hq;= h'
ms<sl=,a Ndjkdj jvkq leu;s fhda.djprhd ;u
luia:dkdpdhhka jykafia iu.ska tl u ydrfhys
jikafka k ish ia;r iys; j ima;O
W.a.yfldai,a,h yd oYO ukisldrfldai,a,h W.; hq;=
jkafka ke;' tfy;a luia:dkdpdhhka jykafiaf.ka
fjka
j
fjk;a
fikiqkl
jikq
leu;s
fhda.djprhd iska ima;O W.a.yfldai,a,h yd
oYO ukisldrfldai,a,h
ia;r jYfhka u bf.k
-24-

f.k .eguqiq ;eka ksrjq,a lr .; hq;= h'


luia:dkdpdhhka jykafia iu.ska fjfik
fhda.djprhdg wiqN Ndjkdj wdrN lrk wdldrh
muKla k f.k Ndjkdj l%ufhka hqKq jk g bka u;=
l< hq;= foa wid k .; yels h' wk;=re j Ndjkd lsug
fkd .e<fmk fikiqka neyer fldg iqiq fikiqkl
jdih lrka l=vd m<sfndaO wdh o re fldg ms<sl=,a
Ndjkdj ms<sn| mlu fyj;a uQ,sl j is l< hq;= foa
imQK lr .; hq;= h' tfia mlu imQK lr
.ekSfuys m<uqfjka fliaj, ks;a; .; hq;= h' ta
flfia o@ flia.ila fyda folla .,jd" w;a, u; ;nd
f.k tys jKh ksYaph lr .; hq;= h' flia lmd oud
we;s ;ekl ;sfnk flia fyda le| nfkys" h nfkys
je ;sfnk flia.ia foi fyda n,d ks;a; .ekSu iqiq h'
gqf l flia k" jKh l jYfhka o gqf iq
flia k" jKh iq jYfhka o Y% jK fliaj,
wl j ;sfnk jKh wkqj o jKh fufkys l< hq;= h'
fliaj, ks;a; i,ld .kafka h fia o tf,iska
;pm[aplfhys u ^tk" flia-f,d - ksh - o;a - iu
hk mfiys u& igyk n,d ks;a; .; hq;= h'
fuf,i tu l=Km fldgiaj, ks;a; f.k ish
fldgia jKaK ^jKh&" iKaGdk ^igyk&" id ^msys
Ydj$Wv-hg&" ldi ^msys ;ek& yd mfo ^msisu&
jYfhka mia whqrlska ksYaph lr f.k kej; jKaK
^jKh&" iKaGdk ^igyk&" .kaO ^.|&" wdih ^wdY%s;
l=Km&" ldi ^msys ;ek& jYfhka mia whqrlska ms<sl=,a
nj is;g wruqKq lr .; hq;= h'

-25-

4. fo;sia l=Km fldgia


1. flaid ^ysiflia - head hair&
I. jKh - flia m%lD;s jKfhka l meye;s h'
^we;euqkaf.a flia Uqre-;U meyefhka o hq;= h'&
II. igyk - ." jgl=re ;=,d oKavla ^;rd oKavla&
n h'
III. Ydj - kdNsfhka Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - fomiska lkais folska o bfhka k<,a
;,fhka o msgqmiska .,jfhka o iSud jQ ysialn,
fj<d msys f;;a iu flia msys ;ek hs'
V. mfo - ysi jid msys ifuys weghl w. muK
we;=<g msi we;s flia uq, flia.fiys hg iSudj h'
by<ska wdldYfhka o iriska flia.iska u o msis
we;' flia.ia follska tla fldgila fkd iEfoa'
^tk" tla tla flia.i u tla fldgils& f iNd.mfoh hs' flia jkdys f,d fkd f' f,d
jkdys flia o fkd f' tfia u flia fiiq l=Km
fldgia ;siatl iu.ska o Y% ula ke;' flia jkdys
wka l=Km fldgia iu.ska wY% jQ tla l=Km
fldgils' fuh ziNd.-mfohZ hs'
fliaj, ms<sl=,a nj ksYaph lr .ekSu
flia jkdys jKfhka ^jKaK& o ms<sl=,a h'
igykska ^iKaGdk& o ms<sl=,a h' .kaOfhka ^.kaO& o
ms<sl=,a h' wdY%s; l=Kmhkaf.a ^wdih& jYfhka o ms<sl=,a h'
msys ;ek ^ldi& jYfhka o ms<sl=,a h' b;d hym;a f,i
ms<sfh< l< le| nkl fyda n;a nkl flia.ila n
hula gq l, zfuys flia Y% j we;' fuh bj; oukakeZhs
lshd tu m%; fNdackh mjd ms<sl=,a lrkq ,ef' fuf,i
flia jKfhka o ms<sl=,a h' rd;%S wfrys wdydr .kakd
g fliaj, igyk we;s ksh| flkaola n hula wf;ys
iamY jqjfyd;a tu m%; fNdackh o ms<sl=,a lrkq ,ef'
fuf,i flia igykska o ms<sl=,a h' ysi-f;,a .e,a" u,a
-26-

-27-

.eiSu" iqj| j. wdf,am lsu wdfhka ms<sh fkd lrk


ysifliaj, .kaOh b;d ms<sl=,a iy.; h' thg;a jvd
.skafkka ms<siafik fliaj, .kaOh
b;d ms<sl=,a
iy.; h' flia jkdys jKfhka yd igykska ms<sl=,a
fkd jqK;a .kaOfhka k" ms<sl=,a u h' .j, li,
tlajk wmsis h-w.,a" j<j,a wdfhys yg.kakd m,d
j. wdydrhg .ekSug kd.l ukqIHfhda ms<sl=,a lr;s'
tfuka u ierj" f,a" u," uQ;%" ms;a" fi wd wmsis fiiq
l=Km fldgia u; yg.;a neka flia o wdY%s;
l=Kmhkaf.a jYfhka taldka;fhka u ms<sl=,a h'
flia jkdys wY= f.dvl yg.;a mqia fuka fiiq
wmsis l=Km fldgia ;siatl u; h" ygf.k ;sfnkafka'
tfuka u fidfydka- yd li, f.dvj, yg.;a m,d
fuka o f.dfydre ufvys yg.;a fk" udfk,a wdh
fuka o wmsis fiiq l=Km fldgia u; yg.;a neka b;d
ms<sl=,a h' fuh flia ms<sn| zldiZ fyj;a msys ;ek
jYfhka ms<sl=,a nj hs' fuf,i fiiq fldgia ms<sn| j;a
jKh - igyk - .kaOh - wdYs%; l=Km fldgia - msys
;ek jYfhka mia wdldrhlska ms<sl=,a nj ksYaph lr .;
hq;= h'
2. f,daud ^f,d- body hair&
I. jKh - f,d idudkHfhka l-ms`.=jka ^Uqre-;U
wd& jKfhka hq;= h'
II. igyk - w. kejqKq ;,auq,a n igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - flia msys wjldYh yd w;a-;," md-;,
wdh yer Yrh fj<d msys wjfYaI iu u; fndfyda
fihska msysgd we;'
V. mfo - Yrh fj<d msys ifuys f,fy`fhla
;r hgg nei.;a uq,a ;,fhka o by<ska wyiska o
iriska f,d-.iska u o msis we;' f,d-.ia
follska tla fldgila fkd iEfoa' f iNd.
-28-

mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'


3. kLd ^kshfmd;= - nails&
I. jKh - kshfmd;= iai idudkHfhka iq meye;s h'
II. igyk - ud fldrfmd;= n igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - we`.s,s w. u;=msg msysgd we;'
V. mfo - we`.s,s w. msys udxifhka o wyiska o
iriska kshfmd;af;ka u o msis we;' kshfmd;=
follska tla fldgila fkd iEfoa' f iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
4. oka;d ^o;a - teeth&
I. jKh - msmqka o;a we;sfhl=g o;aweg fo;sila we;s
w;r tajd idudkhHfhka iq meye;s h'
II. igyk - ta ta o;a O jQ igykska hq;= h' h
ykqfjys ueo we;s o;a i;r ue msf~l ms<sfj<ska
isgjQ ,nqweg i;rla n h' tu o;aj,g fomiska msys
o;a fol tla uq,la yd tla w.la we;s neka boao u,a
lel=<la n h' bka fomi we;s uq,a folla iy w.a
folla we;s o;a fol lr;a; wv,Shla n h' bka
fomi uq,a ;=kla iy w.a ;=kla we;s o;a fol ne.ska o
uq,a i;rla iy w.a i;rla we;s o;a fol ne.ska o
ms<sfj<ska msysgd we;' Wvq o;awekafoys o tfia u o;a
msysgd we;'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wvq yd h ykq-weg u; msysgd we;'
V. mfo - hka ykq-wegfhys msys iajlSh uQ,
;,fhka o Wka wdldYfhka o iriska o;ska u o
msis we;' o;a follska tla fldgila fkd iEfoa' f
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
5. ;fpda ^iu - skin&
I. jKh - uquy;a Yrh fj<d mj;sk iu u; ;sfnk
-29-

-30-

II.

l-ms`.=jka wd jKhkaf.ka hq;= ishq ish


tla;eka l<fyd;a fvnr weghla muK f' tu
ishg hka msys iu idudkHfhka iq meye;s h'
.skafkka ms,siaiSu" wdhqOj,ska ;=jd, u wd fya;+ka
ksid ish jr jQ l,ays hka msys ifuys iq meye;s
nj m%lg f'
igyk - iu jkdys ta ta Yr wjhjj, igykska
hq;= h' md we`.s,sj, iu mgmKq fldaI n igykska
hq;= h' msmd iu mdjyka ^im;a;=& iula jeks h'
flKavdj, iu n;auq,la t;+ ;,am;la n h' l,fjys
iu jkdys h msrjQ . miqhla n h' wdksio iu
jkdys h msreKq mg ^fr& fmrykla n h' msfgys
iu ,E,smqjrejla t;+ iula n h' Worfhys iu jkdys
Kd Trejla t;+ iula n h' mmqfjys iu fndfyda
fihs i;/ia igykska hq;= h' ndyqj, iu B;,
fldmqjla ^Wrhla& t;+ iula n h' ms-w;aj, iu
<smsys fldmqjla fyda mKd fldmqjla n igykska
hq;= h' f.f,ys iu .S%jd-ieghla n igykska
hq;= h' uqyqfKys iu jkdys f,dl= l=vd isre iys;
fonr l+vhla n h' ysfiys iu md;%d miqhla n
igykska hq;= h'
iu ms<sn| j ms<sl=,a jYfhka i,lk
fhda.djprhd Wvqf;df,ys mgka by<g kqjka
i,lka m<uq j uqyqK jid is iu kqjka fjka
lr .; hq;= h' wk;=re j k<, jid ;sfnk iu o
ysialn, jid ;sfnk iu o kqjka fjka lr .kska
md;% miqhg;a md;%hg;a w;ka w; oukakdla fuka
ysialn, yd iu;a w;r ;sfnk inkaOh kqjka
fjka fldg jgyd .; hq;= h' wk;=re j lf|ys iu o
wkqf,dau-m%;sf,dau jYfhka ol=Kq yd j w;aj,
iu o wk;=re j msfgys iu o kqjka fjka lr f.k
wkqf,dau m%;sf,dau jYfhka ol=Kq yd j mdj, iu o
wk;=re j wkql%ufhka jia;s - Wor - yDoh - f.,
-31-

III.
IV.
V.

hk m%foaYj, iu o kqjka fjka lr .; hq;= h'


f.f,ys iu fjka lr .;a miq h ykqfjys iu
kqjka fjka lr f.k hf;d, olajd u kqjka
fjka lr .kska wjidkhg muqKqjd .; hq;= h'
fufia <dl iu kqjka fjka lr .kakd g ishq
;eka o m%lg f'
Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
msys ;ek - iu jkdys uq Yrh u fj<d wdjrKh
lrka msysgd we;'
mfo - hka msys ;,fhka o Wka wjldYfhka
o msis we;' fuh ifuys iNd.-mfoh hs'
iNd.-mfoh jkdys fliaj, fuks'

6. uxix ^uia - flesh&


I. jKh - idudkHfhka .Kkska kjishhla jk
udxifmaYS lE, u,l meyeh n rla; jKfhka
hq;= h'
II. igyk - Yrfha O ia:dkj, msys uiams~q O
igykska hq;= h' l,fjys uiams~q weUre .f,ys .,
n igykska hq;= h' wdksio uiams~q uefhka l<
Wkl fl<jr uems~q n igykska hq;= h' msfgys
uia" ;,a yl=re mg,hla n igykska hq;= h' oE,jr
^b<weg fomi& uia ,S rEmhl nf|ys ;=kS f,i
wdf,am l< uems~q n igykska hq;= h' mmqfjys uia
jkdys isgf.k u fyE uems~q n h' ndyq
hq.,fhys uiams~q jkdys yu.id folg kjd ;enQ
uyl=Kla n h' fuf,i <dl uiams~q kqjka
iuYkh lrk g ishq ;eka o m%lg f'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - Yrfhys msys weg ;=kaishhlg je jQ
wegiels,a, wdf,am lrka msysgd we;'
V. mfo - hka wegiels,af,ka o Wka ifuka o
iriska uiams~qfjka u o msis we;' fuh uiaj,
-32-

iNd.-mfoh
fliaj, fuks'

hs'

iNd.-mfoh

jkdys

7. kydre$kydrE ^kyr $nkaOk yd lKavrd sinews&


I. jKh - .Kkska kjishhla muK jk kyr
idudkHfhka iq meyefhka hq;= h'
II. igyk - kdkd igyka we;s kyr w;ka f.f,ys
by< isg bmiska Yrh fj<d f.k my<g nisk
uykyr mils' tfia u msgqmiska Yrfha my<g nisk
uykyr mils' tf,i u ol=Kqmiska iy jmiska
my<g nisk uykyr mils' ol=Kq w; fj<d f.k
by< isg my<g nisk kyr mila wf;ys bmiska
iy miqmiska we;' j wf;ys o tfia u we;' ol=Kq
mdoh fj<d f.k by< isg my<g nisk kyr mila
mdofhys bmiska iy miqmiska we;' j mdofhys o
tfia u we;' zYrOdrlZ yd zlKavrZ kka
yekafjk uykyr iegla lh fj<d f.k isrefrys
by< isg my<g nisk w;r tajd yd;djdh w, n
igykska hq;= h' Bg l=vd jQ ta ta Yr m%foaY fj<d
f.k msys l=vd jQ kyr kQ,a - ,Kq n igykska
hq;= h' Bg;a jvd l=vd kyr rils|je,a n igykska
hq;= h' Bg;a jvd l=vd jQ kyr uyKd ;;a n
igykska hq;= h' thska wkH jQ kyr o< kQ,a n
igykska hq;= h' ms-w;a yd ms-mdj, kyr mCIsmdo
n igykska hq;= h' ysfiys msys kyr <orejkaf.a
ysig ouk ,la n igykska hq;= h' msfgys kyr
jkdys wjqfjys jkk ,o f;;a ,la n igykska
hq;= h' ta ta w`.mi`. wkqj .sh wjfYaI kyr we`.
,a ieghla n h'
III. Ydj - Wv" hg hk foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - uq Yrfhys u wegiels,a, fj<d f.k
weg inkaO lrka msysgd we;'
-33-

-34-

V.

mfo - hka wegiels,af,ka o Wka ifuka yd


uiska o iriska kyrj,ska u o msis we;' fuh
kyrj, iNd. mfoh hs' iNd.-mfoh
jkdys fliaj, fuks'

8. w ^weg - bones&
I. jKh - fo;sia o;a-weg yer ;=kaishhla muK jQ
fiiq weg ms<sl=,a iq meyefhka hq;= h'
II. igyk - md we`.s,s w. mqrela-weg igykska b`.sks weg
n h' wk;=re j we;s ueo mqrela-weg igykska fldiaweg n h' uq,a mqrela-weg" mKd-fnr ^Wvelals& n
igykska hq;= h' ms md-weg igykska ;e yd;djdh
w, /ila n h' <sUq-weg jkdys msglgqj bj;a l<
tle ;,af.hl uoh n igykska hq;= h' f.dmaweg hq.,h taldnoaO l%Svdf.da, hq.,hla n igykska
hq;= h' f.dma-weg u; flKavd-weg msys ;eka jkdys
m;= bj;a fkd lrk ,o bnvhla n igykska
hq;= h' l=vd flKavd-weg l=vd kq oKavla n
igykska hq;= h' uyflKavd-weg u,dksl im msgla
n igykska hq;= h' oK-weg jkdys tla mfilska
f. .sh ye msh,a,la n igykska hq;= h' oK-weg
flKavd-wegj, msys ;ek jkdys w;sYhska ;shqKq w.
we;s .j w`.la n igykska hq;= h' l,jd-weg jkdys
fkd iu f,i iisk ,o jE-fmdfrda gla n
igykska hq;= h' l,jd-weg" l-wegj, msysug im
;ek l%Svdf.da,hla n igykska hq;= h' l,jd weg
l-weg yd iJ jQ ;ek uqk isk ,o Yd, fU
f.hla n igykska hq;= h' taldnoaO jQ l-weg
hq.,h jkdys l=U,a Wkla n igykska hq;= h' lweg hq.,h fjka fldg .;a l,ays lu,a l=f.hl
ne hlv j< jeks igykska hq;= h' fld weg fm<
fl<jr msys wdksio-weg jkdys hl=re l< im
fmKhla n igykska hq;= h' msglgq-weg wgf<di
-35-

-36-

jkdys we;= me;af;ka tl msg tl yl=<d ;nk ,o


iq Bh m fm<la n igykska hq;= h' mrd,-weg
isy;r w;ka fkd msmqka mrd,-weg fkd msmqka
oEle;s n igykska hq;= h' msmqka mrd,-weg msmqka
oEle;s n igykska hq;= h' mrd,-weg ish,a, u
mshdm;a ysjd .;a iq l=l=f<l=f.a mshdm;a n h'
Wr-weg ;=i ^14& jkdys rdm;a jQ huehla fyj;a
lr;a; wUrdjla n igykska hq;= h' mmq-wegh jkdys
ye-m;a;la jeks igykska hq;= h' wl=-weg hq.,h
l=vd w;a-jE oKavla n igykska hq;= h' m;=-weg
hq.,h jkdys tla mfilska u|la f. .sh isxy, Wo
;,hla jeks igykska hq;= h' ndyq-weg hq.,h levm;a
gla n igykska hq;= h' w.%ndyq-weg hq.,h
;,awxl=r - l| n igykska hq;= h' uelalgq-weg
jkdys tlg w,jd ;nk ,o iq Bh mgla n
igykska hq;= h' ms-w;a-weg jkdys ;e yd;djdh
w, /ila n h' w;aj, we`.s,sj, uq,a mqrela-weg
mKdfnr fyj;a Wvelals n igykska hq;= h' ueo
mqrela-weg fkd msmqka fldia-weg n igykska hq;=
h' w. mqrela-weg b`.sks-weg n igykska hq;= h' .%Sjdweg ^f.,-weg& i; jkdys oKavl o ms<sfj<ska
wuqKd ;enQ WKfndv j< fm<la n h' h ykqweg jkdys lu,a l=f.fhys ne fhd;la n h'
Wv ykq-weg jkdys Wlao`vq iisk ie;la n igykska
hq;= h' kdid-weg yd weia-weg uo bj;a lrk ,o <d
;,a weg n igykska hq;= h' k<,a-weg jkdys
hl=re j ;nk ,o ila;,a ^ylaf.& ln,la n
igykska hq;= h' lkais-weg jkdys lrkejEhdf.a
<smsys fldmqjla n igykska hq;= h' lkais yd
k<,a-weg w;frys msys weg jkdys .sf;,ska fmd`.jd
;nk ,o mglvla n igykska hq;= h' ysialn,a-weg
jkdys tlg w,jd uid ;nk ,o rE ,nqln,la n
igykska hq;= h'
-37-

III.
IV.

V.

Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'


msys ;ek - wfYaIfhka uquy;a Yrfhys u msysgd
we;'fYaIfhka i,ld n,k g YSI-weg" f.,-weg
u; msysgd we;' f.,-weg jkdys msglgq-weg u;
msysgd we;' msglgq-weg" l-weg u; msysgd we;' lweg jkdys Wl=,a-weg u; msysgd we;' Wl=,a-weg
l,jd-weg u; msysgd we;' l,jd-weg" flKavd-weg
u; msysgd we;' flKavd-weg" f.dma-weg u; msysgd
we;' f.dma-weg" ms-md-weg u; msysgd we;'
mfo - we;=<;ska wegj,ska o Wka
uiaj,ska o w.ska yd uq,ska wegj,ska u o msis we;'
fuh jkdys iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh
jkdys fliaj, fuks'

9. w[acd$w[acx ^weg - bone marrow&


I. jKh - ta ta weg wNHka;rfhys msys weg
jKfhka idudkHfhka iq meye;s h'
II. igyk - Yd, weg ;=< ;sfnk weg WK .ia ;=<
uQ ;nk ,o Yd, fje,a lrhla n h' l=vd weg
;=< ;sfnk weg WK mqrela ;=< uQ ;nk ,o
l=vd fje,a lr n msys ;efkys igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - weg wNHka;rfhys msysgd we;'
V. mfo - wegj, we;= mDIaGfhka msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
10. jlalx ^jl=.vq - kidney&
I. jKh - jl=.vq jkdys u| r;=meyefhka hq;= h'
II. igyk - tl kgqfjys yg.;a wU f. folla n
igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wr l=yrh ;=< yDohg my;ska msysgd
we;'
V. mfo - jl=.vqfjka u msis we;' fuh iNd.
-38-

mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'


11. yohx ^yoj; - heart&
I. jKh - yDohudxih jkdys r;amshq fm;a;l ^msg
me;af;ys& jKfhka hq;= h'
II. igyk - msgfm;s bj;a fldg hl=re j ;enQ fk
lel=<l igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wrl=yrh uOHfhys msysgd we;'
V. mfo - yDohudxifhka u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
12. hlkx ^wlaudj - liver&
I. jKh - wlaududxih jkdys jKfhka r;a-m`vq
meye;s h'
II. igyk - fldfnda,S, m;%hl n igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wrl=yrh ;=< yDoudxihg ol=Kqmiska
msysgd we;'
V. mfo - wlaudfjka u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
13. lsf,daulx ^o,nqj - pleura&
I. jKh mPkak fyj;a jeiqKq o,nqj yd
wmPkak fyj;a fkd jeiqKq o,nqj jYfhka
fojeoEre jQ o,nqj jKfhka iq meye;s yq,a
jia;%hla n h'
II. igyk - msys ia:dkhg wkqrEm jk igykska hq;= h'
III. Ydj - mPkak fyj;a jeiqKq o,nqj Wv Ydfjys o
wmPkak fyj;a fkd jeiqKq o,nqj Wv" hg
foYdfjys u o msysgd we;'
IV. msys ;ek - mPkak fyj;a jeiqKq o,nqj yDoh"
jl=.vq jid f.k msysgd we;s w;r wmPkak fyj;a
fkd jeiqKq o,nqj il, Yrfhys iug hka ui
-39-

-40-

V.

fj<d f.k msysgd we;'


mfo -hka uiams`vqj,ska o Wka ifuka o iriska
o,nqfjka u o msis we;' fuh iNd. mfoh hs'
iNd.-mfoh fliaj, fuks'

14. msylx ^nvj$we,j$ma,Sydj - spleen&


I. jKh - ksl u,la fuka ks,a meyefhka hq;= h'
II. igyk - w`.,a y;la muK jk we,j l
jiafil=f.a jla n igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - yDohudxihg jmiska Wor mg,hg
by<ska msysgd we;'
V. mfo - we,fjka u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
15. mmaMdix ^fmKye,s$mmqui - lungs&
I. jKh - ;rula bKq Uq,a ^w;a;slald&
f.hla
fuka r;= meye;s h'
II. igyk - fkd iu f,i levQ Yd, lejqula n
igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wrl=yrh ;=< yDoudxihg yd wlaudjg
by<ska tajd jid f.k t,afnka msysgd we;'
V. mfo - fmKye,af,ka u msis we;' fuh iNd.
mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
16. wka;x ^nvje,$w;=Kq$wka;% - intestines&
I. jKh - nvje, jkdys jKfhka iq meye;s h'
II. igyk - f,a-Trejl orK .id isk ysi ke;s .er`
l=Kla n igykska hq;= h
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - Wka .,jfjka o hka mlajdYfhka o
nvje, ne we;s neka ta w;r YrdNHka;rfhys
msysgd we;'
-41-

-42-

-43-

V.

mfo - nvje,ska u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'

17. wka;.=Kx ^nvje,ane$w;=Kqnyka- mesentery&


I. jKh - wka;%h orK .eiqKq ;ekaj, ;sfnk nkaOk
jkdys fy,aue,s uq,a jeks iq meyefhka hq;= h'
II. igyk - fy,aue,s uq,a n igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - nvje, orK .eiqKq ;ekaj, msysgd we;'
V. mfo - nvje,aneka u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
18. Wohx ^fkd rE wdydr - gorge&
I. jKh - Worh ;=< mj;sk fkd rE wdydr-mdk
jkdys wkqNj l< wdydrhg iudk jKfhka hq;= h'
II. igyk - fmrykl ,sys,a fldg ne| ;enQ iy,a n
igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - Worfhys msysgd we;'
V. mfo - fkd rE wdydrfhka u msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
19. lix ^u, - stools / faeces&
I. jKh - wkqNj l< wdydrj, jKhg iudk h'
II. igyk - msys ;ekg wkql+, jQ igykska hq;= h' ^WK
k<hl msrjQ m~qjka ue n h'&
III. Ydj - hg Ydfjys msysfha h'
IV. msys ;ek - mlajdYfhys msysfha h'
V. mfo - mlajdY mg,fhka o u,j,ska u o msis
we;' fuh jkdys iNd.-mfoh hs' iNd.mfoh fliaj, fuks'
20. u;a:.x ^ysiafud<h - brain&
I. jKh - ysialn, ;=< msys ysiafud<h jKfhka
-44-

-45-

II.
III.
IV.
V.

khsy;=ms~l n iq meyefhka hq;= h' ^ njg


fkd meK krla jQ lsj, meyehg yqre h'&
igyk - msys ;ekg wkql+, jQ igykska hq;= h'
Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
msys ;ek - ysialn, ;=< .=<s fldg ;enQ msms~q
y;rla fuka msysgd we;'
mfo - ysialnf,ys wNHka;r mDIaGfhka o ysia
fud<fhka u o msis we;' fuh iNd.-mfoh hs'
iNd.-mfoh fliaj, fuks'

21. ms;a;x ^ms; - bile&


I. jKh znoaO-ms;Z yd zwnoaO-ms;Z jYfhka
fojeoEre jQ ms; w;=frka noaO-ms; jkdys jKfhka
Kq f;,a n ly meyefhka hq;= h' wnoaO-ms;
jkdys h<s rKjrd u,l meyefhka hq;= h'
II. igyk - msys ;ekg wkqrEm jk igykska hq;= h'
III. Ydj - znoaO-ms;Z jkdys Wv Ydfjys msysgd we;'
zwnoaO-ms;Z Wv" hg foYdfjys u msysgd we;'
IV. msys ;ek - zwnoaO-ms;Z jkdys flia" f,d" ksh" o;a"
uia ke;s ;eka yd ;o-h<s iu hk ;eka yer fiiq
uquy;a Yrfhys me;s we;' znoaO-ms;Z jkdys yoj;
yd fmKye,a, w;r wlaudj weiqre lr f.k msysgd
we;s ms;a;fldaIh fyj;a ms;a;dYfhys mj;S'
V. mfo - msf;ka u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
22. fiyx ^fiu - phlegm&
I. jKh - lE,shfld< hqI fuka iq meyefhka
hq;= h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - wdudYfhys Wormg,h u; msysgd we;'
V. mfo - fiu fldgiska u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
-46-

23. mqfnda ^ierj - pus&


I. jKh - bKq m;%hla fuka m`vq meyefhka hq;= h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - ierj jkdys Yrfhys ksn| j /ia
mj;sk ;ekla ke;' lgq" w" .sks wdfhka ydks jQ
;ekaj, o f." ms<sld wdh we;s ;ekaj, o f,a
le.eiS krla ierj njg m;a f'
V. mfo - ierj fldgiska u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
24. f,days;x ^f,a$rerh - blood&
I. jKh - zikaks;Z yd zixirKZ jYfhka fojeoEre
jQ f,h w;=frka zikaks;Z f,h jkdys >k ,dCIdri
fuka ;o r;= meyefhka hq;= h' zixirKZ f,h jkdys
;=kS ,dCIdri fuka idudkH r;= meyefhka hq;= h'
II. igyk - mj;sk ;ekg wkqrEm jQ igykska hq;= h'
III. Ydj - zikaks;Z f,h jkdys Wv Ydfjys o
zixirKZ f,h jkdys Wv" hg foYdfjys u o msysgd
we;'
IV. msys ;ek - zikaks;Z f,h jkdys wlaudfjys hg
fldgfiys msysgd we;' zixirKZ f,h jkdys flia"
f,d" ksh" o;a hk uia ke;s ;eka yd ;o h<s iu
yer wjfYaI il, Yrfhys Ouks-Ysrd kd< cd,h
wkqidrfhka me;s mj;S'
V. mfo - f,a fldgiska u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh jkdys fliaj,
fuks'
25. fiafoda ^vyh - sweat&
I. jKh - frdaul+mdfhka je.sfrk vyh k jQ
wdfmdaOd;=j jKfhka msis ;,f;,a n h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysfha h'
-47-

IV.

V.

msys ;ek - vyh jkdys rerh fuka Yrfhys


ks;r /ia jQ ;ekla ke;' .sks rYah" ysre rYah" R;=
mhdi" Iu wdydr-mdkdh ksid isrer ;efuka
frdaul+mhkaf.ka vyh je.sf' tksid vyh msys
;ek frdaul+m fia ie,lsh hq;= h'
mfo - vyh fldgiska u msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'

26. ffoda ^fof;,a - fat&


I. jKh - Kq f;,a jkdys ueka meE ly w,hl
jKfhka hq;= h'
II. igyk - Yrfhys iu;a ui;a w;r fo;=ka fmdgla
fldg kjd ;enQ lymeye;s yq,a frlvla n h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys u msysfha h'
IV. msys ;ek - ia:q, Yrfhys i" uia w;frys o lDY
Yrfhys udxi W;aikak ;ekaj, o msysgd we;'
V. mfo - hka udxifhka o Wka ika o iriska
fo fldgiska o msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
27. wiaiq ^l - tears&
I. jKh - weiska .,k ;r,h jk l jKfhka
msis ;,f;,a n h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys
;ek - wCIsl+mfhys fyj;a weiajf<ys
msysfha h' tfy;a iEu gl u weiajf<ys l ms
ke;' l je.sug fya;=jla we;s l,ays weiaj<
wdY%s; j msys .%kakaf.ka l Wkka weiaj<
l<ska msfrhs'
V. mfo - l fldgiska u msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
28. jid ^jqreKqf;,a - skin oil&
I. jKh - fmd,af;,a n meye we;af;a h'
-48-

II.
III.
IV.

V.

igyk - h u;=msg me;sreKq f;,a ka n h'


Ydj - Wv" hg foYdfjys msysgd we;'
msys ;ek - fndfyda fihska w;a;," md;," msmd"
kdiamq~q" k<,a;," Wrysia wd ;ekays mj;S' ta
;ekaj, o iEu l,ays u jqreKqf;,a fkd mj;S' .sks/ia" ysre-/ia" iD;= yd Od;= Iu;d wdfhka
jqreKqf;,a mj;sk m%foaY WKqiq jQ l,ays tu
jqreKqf;,a iu u;=msg me;sf'
mfo - jqreKqf;,a fldgiska u msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'

29. ff,da$ff<da ^fl< - saliva / spittle&


I. jKh - uqj ;=< msys fmK iys; jQ fuu
wdfmdaOd;=j jKfhka fmKms~la fuka iq
meye;s h'
II. igyk - msys ;ekg n jQ fmKms~l igyk
we;af;a h'
III. Ydj - Wv Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - folfmda,fhka nei j u; msysfha h'
fl< jkdys iEu g u uqfjys /ia fkdue;' wdydr
wdh lSu - isysm;a u" uqjg wdydr .ekSu wd
fya;+ka fhKq l,ays folfmda,fhka fl< Wkd jg
tl;= f' j uq, fl< >k h' j w. fl< ;=kS h'
V. mfo - fl< fldgiska u msis we;' fuh iNd.mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'
30. is>dksld$is>dld ^fidgq - mucus / snot&
I. jKh - ysiafud<fhka je.sfrk wmsis jh jk
fidgq jKfhka <d ;,aweg-f,d| jeks meyefhka
hq;= h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv Ydfjys mj;S'
IV. msys ;ek - fk m;%hl ls mqrjd hka lgqjlska
isre l< l,ays tu isfrka lsfudare je.sfrkafka
-49-

V.

h fia o tfia u ye`" je,mS wdh yd Iudydr


.ekSu wd O fya;+ka ksid ysialn, ;=<ska .s,sfyk
l=Kqfiu njg m;a fidgq fokdiamqgfhys /f|hs'
fidgq jkdys fokdiamqgfhys mj;sk f,i ms<sl=,a
Ndjkdfjys wruqKq l< hq;= h'
mfo - fidgq fldgiska u msis we;' fuh
iNd.-mfoh hs' iNd.-mfoh fliaj, fuks'

31. ,isld ^ika,dgq$i| - oil of the joints&


I. jKh - lsyshd ue,sh ^,dgq& n meyefhka
hq;= h'
II. igyk - msys ;ekg iudk igykska hq;= h'
III. Ydj - Wv" hg foYdfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - wegika wNHka;rfhys msysgd we;'
V. mfo - i| fldgiska u msis we;' fuh
iNd.-mfoh
hs'
iNd.-mfoh
jkdys
fliaj, fuks'
32. uq;a;x ^uQ;% - urine&
I. jKh - W fia h jeks meyefhka hq;= h'
II. igyk - uQ;%dYfhys ;sfnk uQ;% jkdys hl=re l<
l<hl ;sfnk h n igykska hq;= h'
III. Ydj - hg Ydfjys msysgd we;'
IV. msys ;ek - uQ;%dYfhys msysgd we;'
V. mfo - uQ;%dYh wNHka;rfhka yd uQ;% fldgiska u
msis we;' fuh iNd.-mfoh hs' iNd.mfoh fliaj, fuks'
wiqN Ndjkdj jvk fhda.djprhd fuf,i jKh igyk - Ydj - msys ;ek - mfo jYfhka l=Km
fldgia ms<sn| j meye,s f,i fjka fjka j jgyd f.k
mQjfhka i|yka l< zwkqmqnf;daZ ^wkqms<sfj<ska
fufkys lsu&" zkd;siS>f;daZ ^blauka fkd fufkys
lsu& wd Wmfoia i,lka jKh - igyk - .kaOh wdYs%; l=Km - msys ;ek hk wdldr mi wkqj l=Km
-50-

fldgia ish,a, ms<sl=,a jYfhka fufkys l< hq;= h' tfia


ms<sl=,a jYfhka fufkys lrk g kdu-m%{ma;s blaujd
hk wjia:dfjys jK fo;silska hq;a u,a tl u u,aoul
f.d;d we;s l,ays ta foi n,kakd jQ mqreIfhl=g fmr miq
fkd u,a fo;si u m%lg j fmfkkafka h fia o
tf,iska u zf lfhys flia we;'''Z hkd jYfhka
fufkys lrka n,kakd jQ fhda.djprhdg o fo;sia
l=Kmhka u jegfykakg fjhs' tu ukisldrh ndysr
i;aFjhka flfrys fhduq lrkafka k" tu ndysr
i;aFjhkaf.a fo;sia l=Kmhka m%lg jQ l,ays wekakd jQ
i;aFjhka jYfhka fkdj p,kh jkakd jQ l=Km fldgia
/ila f,i jegfykakg f' tfia u i;aFjhka
wdydrmdkdh .kakd g wkqNj lrk i;aFjhka jYfhka
fkdj fo;sia l=Kmhka w;rg wdydrmdkdh oukakdla
fuka jegfya' fufia by; i|yka Wmfoia wkqj Ndjkd
lrk fhda.djprhdg flia wd l=Km fldgiaj, jKh igyk - .kaOh - wdYs%; l=Km yd msys ;ek uekka
jegySu ms<sl=,a Ndjkdj ms<sn| W.a.y-ks;a; hs' ish
wdldrfhka ms<sl=,a jYfhka jegySu mNd.-ks;a; hs' tu
mNd.-ks;a; wkqj iudh jvd;a jOkh lr .ekSfuka
m%:uOHdk wmKd iudh ,ef' h fhda.djprfhl=g
b;d m%lg j wruqKq jkafka tl u l=Km fldgila k
Tyqg tl u m%:uOHdk iudhla muKla ,ef' tl l=Km
fldgilska m%:uOHdk iudh we;s lr .;a miq fiiq
l=Km fldgiaj,ska wmKd iudh we;s lr .ekSug
jEh fkd lrk fhda.djprhdg ,efnkafka o tl u
m%:uOHdk iudhls' h fhda.djprfhl=g fkdfhla
l=Km fldgia b;d m%lg j jegfya o tfia u tl l=Km
fldgilska
wmKd
iudh
,nd
fiiq
l=Km
fldgiaj,ska o wmKd iudh ,nd .ekSug jEh lrhs o
tu fhda.djprhkag tu fldgia .Kkg fjk fjk u
m%:uOHdk iud ,ef'
-51-

5. l=Km

fldgia idjoH f,i ia;r lr we;s


wdldrh ms<sn| WyrK lsysmhla

l=Km fldgia ms<sn| j k jYfhka mu"


iQ;%foaYkdjkays i|yka jkqfha' md<sfhka lafjk tu
l=Km fldgiaj, kduhkag wod< ia;r i|yka jkqfha
wGl:dpdh nqoaOf>daI f;reka jykafia iska imd;
ziqoau.a.Z
^Y=oaud.h&
.%ka:fhys
h'
tksid
ziqoau.a.Z jrKfhka neyer j" l=Km fldgia ms<sn| j
ksjer j w: lau l< fkd yels h'
1. kydre kyr : idudkH jHjydrfha f,a .uka
lrk rerjdyskS i|yd o zkyrZ hk moh Nd; jqj;a
iqoau.a.fhys lafjk m zkydreZ hk mofhka
lshefjkafka rerjdyskS kd< fkdj udxifmaYS yd wia
ne| ;nk znkaOkZ yd zlKavrdZ h' rerjdyskS kd< i|yd
md<sfhka fh we;af;a zOuksZ hkak hs'
lsf,daulx - j;udk
we;e
.%ka:hl
fuh
zms;a;dYhZ f,i jrojd olajd we;' md<sfhka ms;a;dYh
ykajkq ,nkafka zms;a;fldailZ lshd hs' lsf,daulx hkq
zo,nqjZ hs'
2.

wka;x we;e .%ka:j, fuh l=vdnvje,


fkdfyd;a uynvje, f,i jrojd olajd we;' zwka;xZ
fyj;a wka;% hkafkka woyia flfrkafka .,jf
^Worfha& mgka wfOda-ud.h olajd l=vd-uydnvje,a iys;
uq uy;a wdydr K ud.h hs'
3.

wka;.=Kx - we;e .%ka:j, fuh o l=vdnvje,


fkdfyd;a uynvje, f,i jrojd olajd we;' zwka;.=KxZ
fyj;a zw;=KqnykaZ hkafkka woyia flfrkafka nvje,a
fkd is hk f,i tlg ne| ;nk nkaOk fyj;a
nvje,ane h'
4.

-52-

Wohx j;udk i;smGdk jrK .%ka:hl


fuh zwdydr fndlalZ f,i jrojd olajd we;' md<sfhka
zwdydr fndlalZ fyj;a wdudYhg lshkq ,nkafka zWorZ
lshd hs' Worfhys ;sfnk fkd rjQ wdydr zWohxZ k'
5.

j;udk we;e i;smGdk jrK .%ka:j,


fuka u we;e iQ;% mj;kj, o fuu l=Km fldgia
jrojd w: olajd we;s whqre olakg ,efnk neka jro
ksjer lr f.k" ksjer f,i l=Km fldgia f;are
f.k hfhka hq;= j iudh o jvd wdh-wIagd.sl
ud.h imQK lr.kska fun ms<sl=,a lhla we;s j
h<s kQmkq msi jEh lruq'

-53-

6. ms<sl=,a Ndjkdj jefuka ,efnk wdksixi


fuf,i ms<sl=,a Ndjkdj jvd iudh ;yjqre lr
.;a fhda.djprhdg ,efnk wdksixi /ils'
ms<sl=,a
Ndjkdj uekka jevQ fhda.djpr NsCIqjg zwr;sZ iLHd;
l=i, Ouhka ms<sn| fkd we,au;a zr;sZ iLHd;
mialiqjfhys is; we,Su;a myiqfjka uevmeje;ah yels
h' tu fhda.djpr NsCIqj wr;s-r;s uevmj;ajka jdih
lrhs' ;j o tu fhda.djpr NsCIqj ;e;s.ekS yd hckl
wruqKqj,g hg fkd jdih lrk w;r u Wmka
;e;s.ekS iy hckl wruqKq uevmj;ajka jdih lrhs'
tfia u YS; - WIaK - idmsmdid - ueisure mSvd - wm%sh
wukdmlr jpk - ;h ke;s jk ;rf ish fokd
bjikiq wfhl= fjhs' flia wdfhys jKh i,lka
^lisK jYfhka& rEmdjpr OHdk i;r o ,eh yels fjhs'
ta wkqj tu fhda.djprhdg wNs ih u imqrd .; yels o
fjhs'

-54-

7. p;=rdhi;Hhg kexu
fuf,i ms<sl=,a Ndjkdj wruqKq lrk isysh ^i;s&
mrud: Ou Nd.fha wh;a jkafka laL-wdhi;Hhg
hs' tu isysh ^i;s ffp;islh& yg.ekSug fya;= jQ
mQj Nj;DIaKdj laLiuqoh-wdhi;Hh hs' tu laLiuqoh foflys wNdjh laLksfrdaO-wdhi;Hh hs' tu
laLksfrdaOh idCId;a lsu i|yd fya;= jk wdh ud.h"
laLksfrdaO.dkSmm-wdhi;Hh hs' fuf,i ms<sl=,a
Ndjkdj mdol lr f.k oYkd jvk fhda.djprhd
p;=rdhi;Hh wjfndaO lrka ksjkg m;a f'
tksid wfkal wdksixi f.k fokakd jQ fuu
ms<sl=,a Ndjkdj jvd iir lska ksoyia ug kqjKe;s
i;amqreIfhda jEh lr;ajd!
idOq ! idOq !! idOq !!!

wdY%s; .%ka:

uydi;smGdk iQ;%h - >ksldh'


w.=;a;rksldh - ;slksmd;h
nqoaOchka;s ;s%msgl .%ka:ud,d
w.=;a;rksldh - Plalksmd;h
mm[apiQokS - uCuksldhGl:dj'
iqoau.a. ^md<s&
mQcHmdo ud;r OujxY kdysmdfKda'
isxy, Y=oa ud.h
mQcHmdo ngqg kJrdu kdysmdfKda'

i;smGdk Ndjkdj - w;smQckSh kd Whfka whOu iajdJhka jykafia

^l=Km fldgia wdY%s; PdhdrEm ,nd fuka iydh jQ lekvdf mx mskaj;a


ufyaJ jks.fialr Wmdil uy;dg o jyd Y%S ioaOuh wjfndaO fjd!&

-55-

-56-

You might also like