Professional Documents
Culture Documents
ausmif;oHk;pmtkyfrdwfquf
tajccHynmtxufwef; 'orwef; vlrIa&;odyÜHbmom&yfudk oifMum;&jcif;rSm
avhvmoif,lrI ynm&yfe,fy,ftvdkuf wwfodrIwGif [efcsufnDjzpfap&ef? 0ZÆ 0dZÆmESifh odyÜH
ynm&yfe,fy,fESpf&yfvHk;udk avhvmoif,l&eftm;ay;jcif;jzifh ynm&yfe,fy,frsm;t sm;tvdkuf
wwfodrIrsm; [efcsufnDzGHUNzdK;vmap&eftwGufjzpfygonf/ xdkrQomru ru toufuft&G,fESifh
oifah vsmaf om um,? ÓP? pm&dw?å rdwEå iS hf abm* Avig;wef bufpzkH UHG NzKd ;Ny;D awG;ac:Buq H
x
a0zefydkif;jcm;olrsm; jzpfvmap&eftwGufvnf; &nf&G,fxm;ygonf ygonf/
vlrIa&;odyÜHbmom&yf ausmif;oHk;pmtkyfudk oif,lNyD;ygu u ausmif;om;rsm;onf
om;rsm;o
om;rsm;on
!
zefwD;wwfvmrnf/
vlrIa&;odyÜH yx0D0ifbmom&yf Bo
uRrf;usifrItopfrsm;zGHUNzdK;vmNyD; jyóemtcuf
bmom&yfausmif;oH;k pmtkyu
ppm ;ac:
69
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
vlrIa&;odyÜH ordkif;bmom&yf
vlrIa&;odyÜH ordkif;bmom&yf ausmif;oHk;pmtkyfudkoif,lNyD;ygu ausmif;om;rsm;
taejzifh ,Ofaus;rItarGtESpfwefbdk;udk odjrifem;vnfNyD; ,Ofaus;rIordkif;tqifhqifh
+456 -
rnfjzpfonf/
,Ofaus;rIordik ;f aMumif;udk pepfwusavhvmoif,w l wfNy;D jrefrmESihf urÇm,
,Of
h Ofaus
u ;rI
ordkif; wdk;wufajymif;vJjcif;jzpfpOfrsm;udk aumif;pGmem;vnfvmrnf rnf/ EdkifiHw
wGGif;ü jzpfap
x
urÇmhEdkifiHtoD;oD;üjzpfap wnf&Sdaeaom ,Ofaus;rI? "avhxH xHk;pHtpOftvmrsm;ud
tvmrsm;udk wefzdk;
8.5-9-<!. = + >+-
Bo
EdkifpGrf;? BuHKawGU&rnfhtajctaeopfrsm;udk wDxGifqef;opfonfh enf;vrf;rsm;jzifh ccsOf;uyf
aqmif&GufEdkifrnfjzpfonf/
jrefrmhordkif;wGif yk*Hacwf\aemufcork cHork
orkdif;ESifh ,Ofaus;rItEkynmv nmvuf&mrsm;udk
a0zefqef;ppfwwfrnf/ rEÅav;&wemyHyHkacwf omoed oedutaqmufttHkrsm;ESifh Adokum
tEkynmvuf&mtqifhtwef;rsm;ud udk od&Sdem;vnfrnf/
urÇmhordkif;wGif tdEd´,EdkifiHüxGef;um;cJhaom Ak'¨,Ofaus us;rI\ *l? apwD? ykxdk;awmf
rsm;wnfaqmufyHkESifh Adokumvuf umvuf&mrsm;udk avhvmmaqG;aEG;Edkifrnfjzpfonf/ ta&SUawmif
tm&Sa'o&Sd urÇm, h Ofaus
aus;rItarGrGtESppf m&if;0iftaq aqmufttHrk sm;\ xif&mS ;aomtEkynm
aqmu
BE
@ # #
+ 4
@ .
twk,ljrwfEdk;xdef;odrf;wwfaom tavhtusifhaumif;rsm;udk &&SdapEdkifrnf jzpfonf/
q&mrsm;taej 2 &&mpk uRrf;usifrIrsm;udk &&Sdap&ef oifcef;pmrsm;ESifh
taejzifh atmufyg 21
quf
ufpyfay;&rnfjzpfonf/
21 &mpkuRrf;usifrIrsm;(21st Century Skills)ESifh
21
D
udk,f&nfudk,faoG;uRrf;usifrIrsm;(Soft Skills)
vli,frsm;on
sm;onf &IyfaxG;aom urÇmavmuBuD;wGif avQmufvSrf;&rnfhb0c&D;ESifh
tvkyyffcGiftwG
twGuf 21&mpkuRrf;usifrIrsm;ESifh udk,f&nfudk,faoG;uRrf;usifrIrsm;vdktyfygonf/
C-5vkH; (5 CC) odkUr[kwf oif,lrItwGufta&;BuD;aomuRrf;usifrIrsm;rSm-
 yl;aygif;aqmif&Gufjcif;(Collaboration)^ tkyfpkjzifhvkyfief;aqmif&Gufjcif; (Group
work)- ausmif;om;rsm;tm; tkyfpkjzifhvkyfief;aqmif&Gufwwfjcif;? tawG;tac:rsm;
rQa0jcif;ESifh jyóemtcufcJrsm;udk yl;aygif;tajz&Smwwfjcif;/
70
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
 EdkifiHom;aumif;pdwf"mwf&Sdjcif;(Citizenship)- ausmifif;wGif; vlrItzGJUtpnf;rsm;wGif
wuf<u pGmyg0ifvyk af qmifjcif;? w&m;rQwjcif;ESihf y#dyu©ajz&Si;f jcif; ponfh pdw"f mmwf
Bo
rsm;&Sdjcif;wdkYudk avhusifhaqmif&Gufay;&rnf/
BE
D
71
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
þausmif;ok;H zwfpmtkyw
f iG f ausmif;om;rsm;\ avhvmoif,rl rI sm;udk ulnv
D rf;ñeT f
ay;rnfh atmufygoauFwrsm; (icons) udk awGU&vdrfhrnf/
72
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(1)
jrefrmEdkifiH\ obm0yx0D0if
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ wnfae&m? tus,ft0ef;? e,fedrdwf? ajrrsufESmoG moGifjyif? aa&q
a&qif;?
&moDOwk? ajrqDvTmESifh obm0aygufyifwdkYtaMumif;udk (rlvwef;ESifh tv,f ,fwef;tqifh
rsm;wGif oifMum;cJhNyD;jzpfaomfvnf;) ydkrdktao;pdwf xyfrHavhvmoG
vmoGm;rnf
njzpf
jzpfonf/
þoifcef;pmESifhywfoufí oifod&SdjyD;aomtaMumif;t&m &m
rlvwef;tqifE h iS hf tv,fwef;tqifw
h w
Ykd iG f jrefrmEdik if \
H obm0yx0D0iftajccHrsm;
udk tawmftoifhavhvmcJhNyD;jzpffonf/
þtcef;udak vhvmoif,Nl yD;ygu ausmif;om;rsm;onf
m;rsm;onf atmufygwduYk kd vkyaf qmifEikd rf nf/
jrefrmEdkifiH\ obm0yx0D0if 0ifqdkif&m tcsuf
csuftvufrsm;udk az
azmfjywwfrnf/
jrefrmEdkifiHESifh tdrfeD;csif
if;EdkifiHe,fedrdwf xdpyfrItajct
ajctae? ajrrsufESmoGifjyif?
a&qif;? &moDOwk? obm0aygufyif(opfawmrsm;)ESifh ajrqDvTmtajctaersm;udk
aqG;aEG;wifjywwfrnf/
jrefrmEdkifiH\ ajrrsuf ufESmoGifjyif? &moDOwk? obm0aygufyifESifh ajrqDvTmwdkY\
qufET,f,frIudk &Sif;jywwfrnf/
1
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
teD;rSjzwfoef;oGm;onf/ Ekid if \
H ajrmufbufav;ykw H pfycHk efo
Y nf tylavsm(h aEG;or)ykid ;f wGif
usa&mufNyD;? usefav;ykHokH;ykHjzpfonfhawmifykdif;onf tylykdif;ZkeftwGif; usa&mufonf/
ta&SUavmif*sDusK 97 'D*&D 30 rdepfrsOf;ukd jrefrmpHawmfcsdefrsOf;tjzpf owfrSwfxm;onf/
x
Bo
BE
D
2
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
&Snfvsm;onf/
tdEd´,ork'´&m\ tpdwftykdif;jzpfaom b*Fvm;yififv,fatmf? rkwårauGUESifh uyÜvD
yifv,fwkdYESifhxdpyfaeaom jrefrmha&ykdifeufukdowfrwf rSwf
wf&ef tajccHrsOf;a&;qGJNyD; ,if;rrsOf;rS
ykdifeufa&jyiftjzpf owfrSwfxm;onf/
jynfaxmifpo
Bo
yifv,fbufoYdk a&rkid f 12 rkid (f 22.2 uDvrkd w D m)txd xdudk jrefrmEkid if \
, 7 ckEiS hf aejynfawmf
ynfe,f? u,m;jynfe,f?
3
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
avhusifh&efar;cGef;rsm;
(1) jrefrmEdkifiH\ vwåDusKwnfae&mt& rnfodkYaom tusKd;aus;Zl;rsm;&&Sdoenf;/
(2) ta&SUawmiftm&Sa'owGif jrefrmEdkifiH\ wnfae&mta&;ygrIudk aqG qG;aEG;yg/
(3) jrefrmEdkifiH\ a&jyifydkifeufowfrSwfyHkudk aqG;aEG;yg/
(4) jrefrmEdkifiH\ ajryHkudka&;qGJítdrfeD;csif;EdkifiHrsm;udk azmfjyyg/
x
1.2 jrefrmEdkifiH\ obm0yx0D0ifqdkif&mtcsuf
csuftvufrsm;
s
oifcef;pmrdwfquf
Bo
jrefrmEdkifiH\ajrrsufESmoGifjyifrSm awmifajrmufoG,fwef;aeaomawmifwef;rsm;?
ukef;jrifhrsm;ESifh jrpf0Srf;vGifjyifrsm;yg0ififonf/
t"du a&qif;rSm {&m0wDjrpf? csif if;wGif;jrpf? ppfawmif;jrpfESifh oHvGifjrpfwdkYjzpfNyD;
&cdkifESifhweoFm&Durf;½dk;wef;a'owdkYwGifvnf; jrpf? acsmif;rsm; rsm;pGm&Sdonf/
tm&Swu kd t
f a&SUawmifyikd ;f rkwo f &Hk yf0ef;wGiwf nf&NdS y;D obm
obm0aygufyifEiS hf ajrqDvmT
trsKd;tpm;rsm;pGm &Sdo onf nf/
1.2.1 ajrrsufESmoGifjjyi
yifi
BE
jrefrmEkdifiHonf awmifwef;xlxyfaomEkdifiH jz jzpfonf/ jrefrmEkdifiH\ ajrmufbuf
tusq;Hk tykid ;f onf wdbufuek ;f jrifBh u;D \tpGe;f ykid ;f jzpfonf/ xkt d ykid ;f rS awmifwef;rsm;onf
awmifbufok okdYoG,fqif;vmonf/ EkdifiHta&SUbufykdif;rS awmifwef;rsm;? ukef;jrifhrsm;onf
w½kwEf ifidk if &H dS ,leefuk
uek ;f jrifEh iS hf qufpyfaeo eonf/ Ekid if t H aemufbufyidk ;f rS awmifwef;rsm;onf
[dr0EÅ
r0EÅmawmifwef;\tqufjzpfNy;D aawmifbufoq Ydk ufvufo, G wf ef;oGm;onf/
EkdifiH\tv,fykdif;wGif {{& {&m0wD? csif;wGif;ESifh ppfawmif;jrpfpOfpkrsm;u wnfaqmuf
!# $ %
D
edrrs
rhf sm;? uke;f ajredrrhf sm;u ykid ;f jcm;xm;onf/ tv,fyikd ;f csKid 0hf rS ;f Bu;D \awmifbufwiG f Bu;D rm;
us, ,ffjyefYaom {&m0wD {&m0
{&m jrpf0uRef;ay:vGifjyifBuD; wnf&Sdonf/
awmif
wmifwef;rsm;onf a,bk,stm;jzifh ajrmufrSawmifokdY oG,fwef;aeonf/ jrefrm
EkdifiH\ ajrrsufESmoGifjyiftaetxm;rSm ajrmufbufwGifjrifhrm;NyD; awmifbufodkY yifv,f
a&rsuEf mS jyiftxd edrq hf if;oGm;onf/ jrefrmEkid if \ H ajrrsuEf mS oGijf yifukd awmifwef;? uke;f ajr
rsm;\ oufwrf;ESifhajrjyifvu©Pmrsm;tay:rlwnfí obm0tydkif;BuD;av;ydkif; ydkif;jcm;
4
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
Bo
BE
1.2.2 a&qif;
jrefrmEdkifiHonf tylydkif;rkwfoHk&yf0ef;wGifwnf&SdNyD; jrefrmEdkifiHawmifydkif;a'oonf
tDauGwm&yf
wm&yf0ef;ESifh qufpyfaeonf/ jrefrmEdkifiHtv,fydkif; rdk;enf;a'orSvGJí wpfEdkifiHvHk;
rdk;aumif;pGm&&SdNyD; jrpf? acsmif;aygrsm;onf/ jrefrmEkdifiH&Sdawmifwef;rsm;onf ajrmufrS
awmifoo Ykd ,
G w
f ef;aeojzifh pD;qif;aeaom jrpfrsm;onfvnf; trsm;tm;jzifh ajrmufraS wmifoYkd
pD;qif;MuNyD; b*Fvm;yifv,fatmfESifh uyÜvDyifv,ftwGif;odkY pD;0ifMuonf/
5
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
csif;wGif;jrpfonf {&m0wDjrpf\ tBuD;qHk;jrpf
vufwufwpfcjk zpfNy;D {&m0wD-csi;f wGi;f jrpfpOf
Bo
pkESifh ppfawmif;jrpfpOfpkwdkYonf jrefrmEdkifiH
tv,fydkif;csKdifh0Srf;twGif; pD;qif;aeMuonf/
w½kwEf ikd if rH S pD;qif;vmaom oHviG jf rppf
onf jrefrmEdkifiHta&SUbufukef;jrifha'oudk
jzwfoef;NyD; rkwårauGUtwGif;odkY pDp;0if ;0ifonf/
&cdkifurf;½dk;wef;ajrmufbufydkif;&Sd jrpfrsm;o sm;onf
ajrmufrSawmifodkYpD;qif;NyD; awmifbufydkif;&Sd
acsmif;rsm;onf ta&SUrStaemuf ufodkY pD;q qif;í
BE
b*F v m;yif v ,f atmf a tmf t wG i f ; pD ; 0if o nf /
weoFm&Durf;½dk;wef;&Sd jrpf? acsmif;rsm;onf
trsm;tm;jzif ;jzififh urf;½dk;wef;awmifwef;rsm;ES rsm;E
rsm; ifh yHk (1.3) jrefrmEdkifiH&Sd jrpfrsm;
tNyKd ifipDpf ;D qif;aeNy;D uyÜvyD ifv,ftwGif; pD;0if
Muonf/ jrefrmEdkifiHESifh tdrfeD;csif;EEdkifiHrsm;tMum; e,fedrdwfjrpftjzpf pD;qif;aeaomjrpfrsm;
rSm ewfjrpf? rJacgifjrpf? oHvGifjrpf? aomif&if;jrpfESifh ygcsefjrpfwdkYjzpfonf/
D
1.2.3
.3 &moDOwk
jrefrmEdkifiHonf tdE´d,ork'´&mESifh xdpyfaeonfh tm&Swdkufta&SUawmifydkif;wGif
wnf&Sdonf onf/ x xdkYaMumifh &moDtvdkufwdkufcwfonfh rkwfokHavrsm;\ jyKjyifrIudk cH&onf/
jrefrmEdik if o H nf a,bk,stm;jzifh tylyikd ;f rkwof &Hk moDOwk &&So
d nf/ awmifajrmuf&n
S v
f sm;aom
Edik if jH zpfí &moDOwktrsK;d tpm;pHvk ifNy;D ajrrsuEf mS jyiftaetxm;t&vnf; uGjJ ym;jcm;em;aom
&moDOwkrsm;udk jzpfay:aponf/
6
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
&moDOwkqdkif&m tcsuftvufrsm;rSm
(1) Owktvkduf ajymif;vJjzpfay:aom avzdtm;ESifh wdkufav
(2) tylcsdeftajctae
(3) rdk;&GmoGef;rItajctaewdkY jzpfonf/
&moDOwktrsKd;tpm;rsm;
jrefrmEdkifiH\&moDOwkrsm;udka,bk,s
x
tm;jzif h tyl y d k i f ; rk w f o k H & moD O wk r sm;[k
owfrw S of nf/ odaYk omf awmifajrmuf&n S vf sm;
Bo
aomyH k o P² m ef & S d j cif ; ? ajrrsuf E S m oG i f j yif
tedrt hf jrifrh sm;jcif;? awmifwef;rsm;oG,w f ef;yHk
taetxm;? yifv,fESifhteD;ta0;? &moD moD
oD
tvdu k af vaMumif;rsm; ajymif;vJwu kd cwf
cf wfjcif;?
avzdtm;&yf0ef;ESifh rkefwkdif;rsm;aMumif Mumifh &moD
OwktrsKd;tpm;rsm;pGmudk atmuf tmufygtw gtwdkif;
awGU&Sd&onf/
(1) tylydkif;rkwfoHk&moDOwk
BE
(2) tylydkif;qAm;em;&moD
m;em;&moDOwk
(3) tylydkif;pwuf
;pwufjrufcif;&moDOw wk
(4) tylylavsmhydkif; rkwfoHk&moDOwk
(5)) tylavsmhydkif; ukef;jrifh&moDOw wk
(6) ukef;jrifh&moDOwk wdkYjzpfon nf/
(1) tylydydkif;rwf
rkwfoHk&mmo moDOwk
D
tylydkif;rkwfoHk&moDOwkudk jrefrmEdkifiH
\ yififv,fESifhxdpyfaeaom &cdkif? {&m0wDESifh
weoF
oF mm&D&D u rf ; ½d k ; wef ; rsm;wG i f a wG U &onf / yHk (1.4) jrefrmEdkifiH\&moDOwk&yf0ef;rsm;
wpfESpf ywfvHk; tylcsdefrsm;NyD; ESpfpOfrdk;a&csdef
2000 rS 3000 rDvDrDwmausmf &&Sdonf/
7
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(2) tylydkif;qAm;em;&moDOwk
tylyikd ;f qAm;em;&moDOwkonf wpfEpS yf wfv;kH tylcsed jf rifrh m;í ESppf Ofr;kd a&csed f 1000
rS 2000 rDvDrDwmMum; &GmoGef;NyD; tylydkif;pwufjrufcif;ESifh tylavsmhydkif;rkwfokH &moDOwk
tMum; {&m0wDjrpf0Srf;vGifjyif tedrfhydkif;a'orsm;wGif wnf&Sdonf/ aqmif;wGiiff ydkat;í
tylcsdefuGmjcm;csufrsm;onf/
(3) tylydkif;pwufjrufcif;&moDOwk
x
tylydkif;pwufjrufcif;&moDOwkonf wpfESpfywfvHk; tylylcsdefjrifhNyD; ESpfpOfrdk;a&csdef
1000 rDvDrDwmatmuf&&Sdonfh {&m0wDjrpfESifh csif;wGif;jrpfqHk&m jrefrmEkdifiHtv,fykdif;
ajredrfhvGifjyifa'owGif awGU&onf/ ajcmufaoGUcsdef ydkrsm;onf
n/
(4) tylavsmhydkif;rkwfokH&moDOwk
tylavsmyh ikd ;f rkwo
Bo
f &Hk moDOwkukd uke;f jrifah 'oESihf jrefrmEdik if aH jrmuf
wGifawGUEkdifNyD; tylcsdefavsmhenf;í ESpfpOfrdk;a&csdef 2000 rDvDrDwmcefY&&Sdonf/
(5) tylavsmhydkif;ukef;jrifh&moDOwk
tylavsmhydkif;ukef;jrifh&&moD
&NyD; tylcsdefavsmhenf;onf
Ow
Owk
muyikd ;f aa'o trsm;pk
1.2.4 obm0aygu
obm0aygufyif
D
8
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(1) 'Da&awmrsm;
{&m0wDjrpf0uRef;ay:? &ckdif? weoFm&D
urf;½k;d wef;wpfavQmufwiG f awGUEkid o f nf/ 'Da&
awmrsm;ukd 3 rsK;d cGEJ idk o
f nf/ tedryhf ikd ;f 'Da&awm
rsm;udk yifv,fa&ief0ifaom jrpfacsmif;rsm;
'Da&uscsdefwiG af y:vmaom &TUH ap;ajrEkrsm;ay:ü
awGU&Ny;D vrk? vrJ?h AsL;ajcaxmuf? "edEiS chf &myifwYdk
x
t"du aygufa&mufonf/
yifjrif'h aD &awmrsm;udk 'Da&0if jrpfacsmif;
Bo
rsm;\ jrpfurf;ESiyhf ifv,fbufoYkd rsuEf mS rlaeaom
urf;ezl;rsm;wGiaf wGU&Ny;D ? uepdak wmrsm;udk a&ief
uepkdawmESifh a&csKduepdkawmrsm;[lí cjcm; cGJjcm;
EdkifNyD; t"duaygufyifrsm;rSm uepdk? bkdifa'gif;?
opfeDESifh oifaygif;wkdY jzpfonf/
(2) yifv,furf;em;aomif
mifjyifEiS hf oJcaHk wm
w
yifv,fbufod okYrd sufESmrlxm;ao
m;aom oJJckH
BE
rsm;ay:wGiaf ygufa&muf
a&mufNy;D t"duaygufyifrmS
yifv,fuAG;D yif jzpfonf/ tjcm;aygufyifrsm;rSm
oif;0if? yke;f nuf? oifyef;? oajyESihf uopfyif
yHk (1.5) jrefrmEdkifiH\
rsm;jjzpfonf/ obm0aygufyiftrsKd;tpm;rsm;
(3) pdrfhawmrsm;
pdrahf wmrs
mrsm;ukd jrpf0uRe;f ay:a&csKd prd ahf wmrsm;? tylyidk ;f jrpf0rS ;f vGijf yif pdrahf wmrsm;ESihf
D
(4) tNrJ
NrJpdrf;awmrsm;
tNrJpdrf;awmrsm;udk pdkpGwftylykdif; tNrJpdrf;awmESifh tylykdif;tNrJpdrf;qefawmrsm;[k
ESprf sK;d cGEJ ikd o
f nf/ pdpk w
G t
f ylyikd ;f tNrpJ rd ;f awmrsm;udk ESppf Ofysr;f rQr;kd a&csed f 5000 rDvrD w
D mtxuf&
&Sdonfh weoFm&Dwkdif;a'oBuD;awmifykdif;wGif awGU&onf/ rkd;a&csdef 2000 rDvDrDwmausmfNyD;
9
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(5) &Gufjywfa&maESmawmrsm;
&Gufjywfa&maESmawmrsm;udk tjrifhrDwm 1000 atmuf ESppOf pfpOfrdk;a&csdcsdef 1000 rS
x
2500 rDvD rDwmMum;&&Sad om a'orsm;wGiaf wGU&Ny;D oH;k rsK;d cGEJ ikd o
f nf/ atmuf&uf u
G jf ywfa&mawmpk
&mawmpd
wm d
wmpd
rsm;udk ajredrfhydkif;jrpfacsmif;rsm;teD;wGif awGU&onf/
txuf&u G jf ywfa&mawmpdk rsm;udk a&qif;aumif;N;Ny;D awmifapmif;rsm;&So d nfh yJc;l ½d;k r?
txuf&u
Bo
&cdkif½dk;r? csif;awmifwef;? oHvGifjrpf0Srf;wpfavQmuf? uom? Aef;armf? jrpfBuD;em;a'o
&Srf;ukef;jyifjrifhtaemufbuftpGef;ydkif;rsm;wGifawG
G jf ywfa&mawmajcmuf rsm;ud
yJcl;½kd;rtv,fykdif;ESifh ywf0ef;usifa'orsm;wG
awGU&o &onf/
udk rk;d a&cs
csed f 1000 rS 1200 rDvrD w
orsm;wGifawGUEdkifonf/ t"duaay
ysOf;uwkd;? axmufBuHU? ,rae? wrvef;? ydawmuf? ik? tif? tifMuif
wdkYjzpfonf/
(6) ajcmufaoGUawmrsm;
sm;
em;a'or
em;a'orsm;ESifh
D m Mum;&&Sad om
aygufyifrsm;rSm uRef;?
u ;? opf&mESifh 0g;rsdK;pkH
BE
ajcmufaoGUawmrsm;udk rk;d a&csed f 1000 rDvrD w D matmuf&&Sad om jrefrmEdik if tH v,fyikd ;f
ajcmufaoGU&yf0ef 0ef;wGif awGU&SdEdkifNyD; rdk;a&csdefay:r
y:rlwnfí ESpfrsKd;cGJEdkifonf/ oef;-'[wfawm
rsm;wGif oefef;ESihf '[wfyifrmS t"duaygufyifjzpfNy;D &Sm;apmif;? oeyfcg;ESihf tcsKUd ae&mrsm;wGif
0g;yifrs
rsm;vnf; aygufonf/
ql;csKHawm rsm;wGif t"duaaygufyifrsm;rSm &Sm;apmif;? xaemif;ESifh qD;yifrsm;jzpfNyD;
yg;vTmaomjrufcif;ESifh tjcm;ql m;q;csKHyifrsm;vnf; aygufonf/
D
(7) tifwkdif;awmrsm;
tifwdkif;aw
awmrsm;udk yifv,fa&rsufESmjyiftxuf tjrifhrDwm 800 atmuf &&Sdaom
a'orsm;wGifif aw
awGUEdik o
f nf/ tifwikd ;f awmjrifrh sm;udk {&m0wDjrpf0rS ;f ESihf oHviG jf rpf0rS ;f a'orsm;wGif
awGUEdik o
f nf/ tifwidk ;f qefawmrsm;udk rk;d a&csed f 1200 rDvrD w
D m txuf&&Sad om a'orsm;wGif
awGUEdkifonf/ tifwkdif;csKHawmrsm;udk rkd;a&csdef 600 rS 2000 rDvDrDwmMum;&&Sdaom yJcl;½dk;r
taemufydkif;wGif awGUEkdifonf/ t"duaygufyifrSm tifyifjzpfNyD; tjcm;aygufyifrsm;rSm
10
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
pkdpGwfawmifay:awmrsm;udk csif;awmifwef;ESifh &Srf;ukef;jyifjrifha'owd wdkYü awGU&onf/
t"duaygufyifrsm;rSm xif;&SL;ESifh 0ufopfcsjzpfNyD; opfpfaumufn n§§if;? avmuf,m;? bkdif?
opfuyfEG,frsm;? opfcGrsm;ESifh 0g;rsKd;pHkwdkYudkvnf;awGU&onf
U&&onfn/
uGJjym;pGmawGU&Sd&onf/
(1) Ekef;ajr (Fluvisols isol )
visols
isols
Bo
orydkif;opfawmrsm;udk jrefrmEkdifiHajrmuf ufzsm;ykdif; tvGefjrifhaomawm
ay:wGifawGU&NyD; t,fvfykdifcsKHawmrsm;ukd tjrifhrDwm 3700 txufwGif aw
1.2.5 ajrqDvTm
jrefrmEdkifiHwGif ae&ma'otvd
a'otvdkuf ajrqDvTmtrsKd;tp tpm
omawmifwef;rsm;
awGU&SdEkdifonf/
tpm;rsm;udk atmufygtwkdif;
BE
jrefrmEkdifiH tESHYtjym;&S
jym;&Sd jrpf
jrpf0Srf;vGifjyifrsm;?
sm; jrpf0uRef;ay:a'orsm;ESifh urf;½dk;wef;
a'orsm;wGif trsm;qHk;awGU&onf/ pdkufysKd;a& a&;twGuf ta&;ygaom ajrqDvTm jzpfonf/
pyg;? [ifif;;oD oifhavsmfonf/
oD;[if;&GufESifh yJrsKd;pHkpdkuf&ef o
(2)
2)) v,fajrrsm; (Gleysols)
(Gle ols)
(Gl
(G
jrpfpf0uRef;ay:a'orsm;
ay:a'orsm
ay:a'orsm;? jrpf0Srf;vGifjyifrsm;? urf½dk;wef;vGifjyifESifhcsKdifh0Srf;rsm;wGif
awGU&NyD; pyg;pdkufysKd;&ef t toifhavsmfqHk;jzpfonf/ v,fajrudk trsKd;tpm;xyfrHcGJEdkifonf/
D
11
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
a'orsm;wGiaf wGU&Ny;D a&usomG ;csed üf pyg;ESi*hf ek af vQmw f u Ykd kd pduk yf sK;d Edik o
f nf/
EGaH ygufx;kH useaf jrESihf pdrahf jrrsm;udk &Sr;f uke;f jyifjrifEh iS hf jrefrmEdik if t H xufyikd ;f &Sd jrpf0rS ;f
vGifjyifrsm;wGifawGUEdkifNyD; oD;ESHrsKd;pHkpdkufysKd;Edkifonf/ qm;aygufEGHaygufv,fajrrsm;udk
ppfawGvGifjyif? ppfawmif;jrpf0Srf;ESifh rGef-weoFm&D urf;½dk;wef;&Sd a'otcsKdUwGifawG awGU&o &onf/
x
yifv,fa&rsufESmjyiftxuf tjrifhrDwm
100 twGif;awGUEdkifNyD; teD&ifhESifh t0g
a&maESmonfh ta&mif&Sdonf/ tylcsdefESifh
rdk;a&csdefrsm;aoma'orsm;wGifawGU&NyD;
a&mfbmyif? qDtkef;ESifh opfoD;O,smOfNcH
pdkufysKd;Edkifonf/
(4) eDndKawmajrESifh0gndKawmajr
(Ferralsols)
Bo
eDndKawmajrrsm;udk tylydkif; tNrJ
BE
pdrf;awmESifh pdkpGwftylydydkifif;rkwfoHkawmrsm;
atmufwGifawGU&NyD NyD; 0gndKawmajrrsm;udk
pdkpGwftylydkif;rkwfoHkawmrsm;atmufwGif
awGUEdkifoonfnf/ xdkajrqDvTmrsm;onf opf o
awmaj ajr? O,smOfNcHajrESifh ESpf&SnfoD;ESHrsm;
pdkufysKd;&efoifhavsmfonf/
D
(5) oJukef;awmajrESifh u
uepdkawmajr
(Arenosol
Arreno l and
Are
Aren an FFluvisols) yHk (1.6) jrefrmEdkifiH\ajrqDvTmtrsKd;tpm;rsm;
oJukef;awmajrrsm;onf
aw yifv,f
a&jyifESiiffhu
urfrf;ajcMum; oJcHkajrrsm;jzpfNyD; urf;ajctyef;ajzae&mtjzpf toHk;jyKEkdifonf/
uepdkawmajrrsm;udk 'Da&twuftus&Sdonfh &cdkifurf;½dk;wef;? {&m0wD jrpf0uRef;ay:?
weoFm&Durf;½dk;wef;wpfavQmuf&Sd NrdwfuRef;pk\ urf;ajca'orsm;wGif awGUEkdifonf/
12
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
0goD;ESHrsm; ydkrdkatmifjrifjzpfxGef;onf/
Bo
&Srf;ukef;jyifjrifh\ awmifajcESifhawmifwef;qifajcavQmrsm;wGif awmifjrrifhajreDESifh
awmifjrifhajr0grsm;udk awGUEdkifonf/ awmifjrif jrifhajreDrsm;onf opfoD;O,smOfNcHrsm;? [if;oD;
[if;&Guf? yef;ESifhoD;ESHrsKd;pHkpdkufysKd;&ef oifhavsmf
avsmfonf/
(9) awmifjrifhndKa&mifawmajr?
jr? awmifjrifheDndKawmajr (Cam
Ca
Cambisols)
,if;ajrqDvTmrsm;udk &S&rfrf;ukef;jyif
jyifjrif
rifh? ucsif
ucsifjyynf
nfe,fESifh u,m;j
u ynfe,fwdkY&Sd tNrJpdrf;
opfawmrsm;atmufwGif awGU&o &onf/
BE
(10) ajrmufydkif;awmifwef;ajrrsm;? csif;awmifajrrsm; (Cambisols)
csi;f awmif
wmifwef;wpfavQmuf? ppfuikd ;f wdik ;f aajrmufyikd ;f ESihf ucsijf ynfe,fajrmufyikd ;f wdw
Yk iG f
awGU&NyD; ajrom;zGJUpnf;rItm;enf;í rdk;&m &moDwGif ajrwdkufpm;rIjzpfyGm;&efvG,fulonf/
&mo
jrefrmEdifik if aH jrmufbufzsm;ydik ;f ü a&cJz;Hk awmifwef;ajrrsm; (Cambisols) udak wGU&onf/
tjcm;ajrqDvTmrsm;rSm ykyÜm;a'o ;a'owGifawGU&aom ykyÜm;awmifajrqDvTm (Andosols) ESifh
tv,fydkif;ajcmufaoGU&yf0ef;w wGif awGU&aom ausmufjzKef;urÇmajr odkYr[kwf ausmufaMu
ajrEEkajrqDvTm (Lithosols
(Lithosols) rsm;jzpfonf/
D
13
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
t"dutcsufrsm;
x
rsm;jym;onf/
&moDOwktrsKd;tpm;pHkvifNyD; obm0aygufyif uGmjcm;rIudkvdku uffí ajrqDvTm
trsKd;tpm; rsm;pGm&Sdonf/
avhusifh&efar;cGef;rsm;
(1) jrefrmEdik if aH jryHu
Bo
k akd &;qGNJ y;D awmif
(2) jrefrmEdkifiHwGifawGU&onf
wmifwef;? vGijf yifEiS hf jrpfpOfprk sm;udk yyHak y:wGiaf zmfjyyg/
nfh ajrqDvTmtrsKd;pm;rsm;udk azmfjyyNyD; pdkufysKd;a&;twGuf
toHk;0ifaom ajrqDvTmrsm;udk &Sif;jyyg/
(3) jrefrmEdkifiH\ &Guf ufjywfa&maESmawm trs tpm;rsm;udk cGJjcm;azmfjyyg/
trsKdd;tpm;r
BE
D
14
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
oifcef;pmrdwfquf
jrefrmEdi
k if \
H ajrrsuEf mS oGijf yifukd ajrjyifvu©Pmrsm;tay:rlwnfívnf;aaumif;?
blrod ufwrf;t&vnf;aumif; tydik ;f Bu;D av;ydik ;f ydik ;f jcm;Edik o
f nf/ xdtk ydiifk ;f Bu;D rsm;ESihf
tjcm; obm0yx0D0iftcsuftvufrsm;udk qufpyfíavh vhvmEdkifo
onf
nf/
x
jrefrmEdkifiH\ ajrrsufESmoGifjyifobm0tydkif;BuD;rsm;
Bo
BE
D
15
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
jrefrmEdkifiH\ ajrrsufESmoGifjyiftykdif;BuD;rsm;rSm
(1) ta&SUbufukef;jrifha'o
(2) tv,fykdif;csdKifh0Srf;a'o
(3) taemufbufawmifwef;a'oESifh
(4) &ckdifurf;ajrmifa'owkdY jzpfonf/
1.3.1 ta&SUbufukef;jrifha'o
x
ta&SUbufukef;jrifha'oudk tydkif; 3 ydkif; ydkif;Edkifonf/
ajrmufbufykdif;
Bo
þtydkif;ü ucsifjynfe,fajrmufzsm;ykdif;ESifh ta&SUykdif;&Sdawmifukef;awmifwef;rsm;
yg0ifonf/ þtykdif;onf EkdifiH\tjrifhqkH;tykdiiff;jzpfNyD; cgumbkd&mZD (5881 rDwm) ESifh
*rfvef&mZD (5835 rDwm) wkdYonf tjrifhqkH;awmif wmifxGwfrsm;jzpfonf/ qD;EESif;rsm; tNrJzkH;vTrf;
aeaomawmifxw G rf sm;vnf; &So d nf/ {&m0wD m0wDjrpfEiS hf oHv
vGiG jf rpfw\
Ykd a&a0aM
a&a0a umawmifwef;rsm;
&SdNyD; awmifwef;rsm;onf ysrf;rQtjrifh rDwm 3300 ausmf&Sdonf/
þtykid ;f wGif ajrjyefv Y ifiG jf yif enf;yg;onf/ þtydik ;f \ ajrmmufzsm;ydik ;f &Sd qD;ESi;f zH;k vTr;f
aeaom awmifwef;rsm;rS arcES rcESihf rvdcjrpfwYkd pwifjrppfzsm;cHNy;D ajrmufraS wmifopYkd ;D qif;onf/
BE
þtykid ;f \awmifbufwG wiG f w½kwEf ikd if rH S pD;qif;vmaom wmyd w ejf rpfonf {&m0wDjrpftwGi;f odYk
ta&SUbufrSpD;0ifonf onf/
xdktydkif;onf ta&SUawmiftm&Sa'owG 'o if qD;ESif;zHk;vTrf;awmifwef;rsm; &Sdonfh
wpfckwnf;aom a'ojzpfjcif;? ob obm0y
obm0ywf0ef;usif ysufpD;rIr&Sdao;aom a'ojzpfjcif;
wdaYk Mumifh obm0tajccHc&D;oGm;vkyif eef;rsm;azmfaqmif&ef tajccHaumif;rsm; ydik q f ikd x
f m;onf/
tv,fykdif;
tv
D
16
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
xif&Sm;aomxHk;ausmuf*lrSm yif;w,*ljzpfonf/
þa'owGif jywfa&GUaMumif;rsm; (Fault Lines)? ajrvTmuRHcsKdifh0Srf; (Rift Valley)
rsm;pGm&Sd onf/ &Srf;jynfe,f&Sd xif&Sm;aomtif;av;tkdifonf ajrvTmuRHcsdKifh0Srf;wpfcktwGif;
wnf&Sdaom a&tdkifjzpfonf/ us,fjyefYaom vGifjyifrsm;ukd oDayg? odEéD? anmif nmifa&T? [J[kd;?
usdKif;wkH? armufr,fESifh rkdif;yef ponfhNrdKUrsm;ywf0ef;usifwGif awGU&onf/
oHvGifjrpfESifh tjcm;jrpfacsmif;rsm;onf þa'otwGif;&Sd ajrvT jrvTmuRHcsKdiiffhaMumif
Mum ;wpf
avQmuf pD;qif;Muonf/ w½kwfEdkifiHrSpD;qif;vmaom oHvGifjrpf jrpftwGif;odkdY ta&SUbufrS
x
erfw h if;? erfch ? erfqh ifEiS hf taemufbufrS erfeh if;? erfyh ef? eefwef w
Y efEiS hf eefefyY eG jf rpfrsm; pD;0ifonf/
w½kwEf ikd if rH pS ;D qif;vmaoma&TvjD rpfEiS hf &Sr;f uke;f jyifjrifaj ah jrmufyikd ;f rS pD;qif;vmaomer®wjl rpf
Bo
('k|m0wDjrpf)wdkYonf a'otaemufydkif;rSwpfqif qifh tv,fydkif;csKdifh0Srf;a'o a'oudkjzwfí
{&m0wDjrpftwGif;odkY pD;0ifonf/ &Srf;jynfe,ta&S ,fta&SUydkif;wGif rJacgifjrpfonf jref jrermEdkifiHESifh
vmtdkEdkifiHtMum; e,fedrdwfjrpftjzpf pD;qifif;aeonf/
þtydik ;f onff w½kwEf ikd if ?H vmtd
tdEk ikd if ?H xdik ;f Edik if w
H EYkd iS hf xdpyfaeN
e y;D e,fpyfuek o f ,
G af &;
NrdKUrsm;jzpfaom rlq,f? wmcsDv vddwfESifh r,fpJhNrdKUrsm;rSwpfqifh uk uefpnfESifhc&D;oGm;rsm;pGm
0ifa&mufoGm;vmEdkifí ta&;ygaoma'ojzpf
&;ygaoma'ojzpfonf/
&;ygaoma'o
awmifbufykdif;
BE
ta&SUbuf ufuek ;f jrifah 'o\ awmifbufyidk ;f wGif u&ifjynfe,f? rGejf ynfe,fEiS hf weoFm&D
wkid ;f a'oBu;D wkYd yg0ifonf/ þtykid ;f wGif a'geaa'geawmifwef;onf tjrifq h ;Hk awmifwef;jzpfonf/
rGejf ynfe,ftwGi;f wGif rkwrå awmifwef;ESihf awmifnKd awmifwef;wkYd wnf&o dS nf/ xif&mS ;aom
awmif mifrs
rsm;rSm xkH;ausmufawmifrssm;jzpf m;;jzpfonfh ZGJuyifESifh ausmufwpfvkH;awmifrsm;jzpfonf/
weoFm&Dawmifwef;wGif jrifhrdk&fvufcwfawmifonf tjrifhqkH;awmifxGwfjzpfonf/ xif&Sm;
aomxHk;ausmuf*lrsm;rSm c½Hk*lESifh q'´ef*lwdkYjzpfonf/
þtykdif;;wG
wGif ajr ajredrfhvGifjyifi,frsm;udk wpfqufwnf;rawGU&ay/ armfvNrdKifNrdKU
D
17
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
vIdif;bGJUjrpfESifh a[mifoa&mjrpfwdkY aygif;qHk&mrSjzpfay:vmaom :vmaom *sKdif;jrpf? ZrdjrpfESifh
0if;a,mfjrpfwdkY aygif;qHk&mrSjzpfay:vmaom tw¦ &HjrpfpfwdkYonf oHvGifjrpf0teD;wGif
Bo
oHvGifjrpftwGif;pD;0ifum armfvNrdKifvGifjyifudk wnfaqmuf aqmufxm;onf/
a&;jrpfonf awmifnKd awmifwef;wGijf rpfzsm;cHNy;D a&;NrKd UteD;rS uyÜvyD ifv, ,ftwGi;f
pD;0ifonf/ xm;0,fjrpfonf rvTJawmifwGifjrpfzsm;cHNyD; uyÜvDyifv,ftwGif;o odkY jrpf0us,f
tjzpf pD;0ifonf/ weoFm&DjrpfBu;D ESihf weoF eoFm&Djrpfi,fwo Ykd nf weoFm&DNrKd UteD;wGiaf ygif;qHk
NyD; NrdwfNrdKUteD;rS yifv,ftwGif;pD;0ifon nf/
avnmjrpfonf awmifraj raS jrmufopYkd ;D qif;Ny;D bkwjf yif;NrKd Ut
teD;rS yifv,ftwGi;f pD;0if
onf/ ygcsefjrpfonf jrefrmEdkifiHawmifbufqHk;ü&SdNyD; jrpf0wG wif aumhaomif;NrdKU&Sdí xdkif;-
jrefrm e,fedrdwfjrpfjzpfonf onf/
BE
D
18
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
rkwfokH &Gufjywf ndKa&mifESifh
a&maESmawm eDndKawmajr?
&Srf;? u,m; ukef;jrifh? tylydkif; awmifay: awmifmifjrifhajreD? awmif,m?
Bo
awmifwef;? qAm;em;? oryd
rydkif; awmifmifjrifhajr0g? O,smOf
O, oD;ESH?
csKdifh0Srf;vGifjyif tylavsmhydkif; tNrJpdrf;awm? EGHayguf v,f
v (pyg;)?
rkwfokH tNrJpdrf;awm xHk;usefajr
awmif
wmifjrif
r h
ndKKa&m
a&mifESifh
eDendKawmajr
u&if? rGef? awmifwef;? tyl
tyydydkif; tylydkif; eDndKESifh O,smOfoD;ESH?
weoFm&D ukef;½dk;? rkwfo
okkH tNrJpdrf;awm?m? 0gndKawmajr? v,f (pyg;)?
jrpf0Srf;vGifjyif? tif
t wdkif;awm? *0H? *0Hqefajr? ESpf&SnfoD;ESH
urf;½dk;wef; pdrfhawm? Ekef;ajr? (a&mfbm?
BE
vGifjyi
jyif oJcHkawm? v,fajr? qDtkef;)
'Da&awm oJckHawmajr?
uepdkawmajr
D
19
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
1.3.2 tv,fykdif;csdKifh0Srf;a'o
ta&SUbufuek ;f jrifah 'oBu;D ESit hf aemuf
bufawmifwef;a'oMum;wGif wnf&Sdonf/
oufEkuyfausmufrsm;jzifh wnfaqmufxm;
onf/ csKid 0hf rS ;f a'o[k ac:aomfvnf; csKd i0hf rS ;f
twGi;f wGif awmifuek ;f ? awmifwef;rsm; yg0if
aeojzifh ajrjyefv Y iG jf yifrsm;udak wmifbufyikd ;f
x
üom us,fjyefYpGmawGU&onf/ ucsifjynfe,f
taemufykdif;? ppfukdif;wkdif;a'oBuD;? rEÅav;
Bo
wkdif;a'oBuD;? rauG;wkdif;a'oBuD;? yJcl;wkdif;
a'oBuD;? {&m0wDwkdif;a'oBuD;ESifh &efukef
wkdif;a'oBuD;wkdY yg0ifonf/
a'o\ajrmuf z sm;wG i f {&m0wD wD -
csi;f wGi;f jrpfpOfpk pwif&m ulreG af wmififwef;&Sjd y;D
,if;awmifwef;rS ta&SUbufok okdUcGJxGufaom
awmifwef;rsm;rSm *efaY *gawmif wmifwef;ESihf rif;0H
awmifwef;wkdYjzpfonf/ taemufbufokdY
BE
cGJxGufaom awmififwef;rsm;rSm awmifokH;vkH;
(rD;awmifa[mif;)? Muufarmuf? ZD;yifESifh
ZD;jzLawmif mifwef
wef;rsm;jzpfMuonf/ rSefuif;
awmififwef;onf *efYa*gawmifwef;ESifh ZD;yif
yHk(1.9)tv,fydkif;csKdifh0Srf;a'o
awmifwef;Mum;ü &Sdonf/ rif;0Hawmifwef;
onf awmifbufokdY ppfukdif;aawmifwef;tjzpf qufvufoG,fwef;oGm;onf/
D
20
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
tv,fyidk ;f csKid 0hf rS ;f a'owGif nDnmjyefjY yL;aom jrpf0rS ;f vGijf yifEiS hf ajrjyefv Y iG jf yifrsm;pGm
&So
d nf/ {&m0wDjrpfEiS chf si;f wGi;f jrpf0rS ;f wGif ylwmtkv d iG jf yif? [l;aumif;csKd i0hf rS ;f ? rk;d aumif;vGijf yif?
jrpfBuD;em;vGifjyifESifh Aef;armfcsKdifh0Srf;wkdY &Sdonf/ þtykdif;wGif jrefrmEkdifiH\ tBuD;qkH;a&tkdif
jzpfaom tif;awmfBuD;tkdif wnf&Sdonf/
,if;wdkY\awmifbufwGif rl;jrpf0Srf;vGifjyif? csif;wGif;taemufbufurf; ykv vv JvGifjyif?
rEÅav;-ausmufqnfvGifjyif? rif;bl;vGifjyifESifh awmifwGif;BuD;vGifjyif jyifwkdY &Sdo onfnf/
awmifbuftykid ;f wGif e0if;acsmif;vGijf yif? ppfawmif;jrpf0S0rS ;f vGijf yifEiS hf {&m0wDjrpf0
x
uRef;ay:vGifjyifwdkY &Sdonf/ {&m0wDjrpf0uRef;ay:a'oonf onf jrefaatmiftmifNrdKUawmifbufrS
pwifonf/ jrpfcGJrsm;jym;jcif;aMumifh a&ywfvnf0kdif;aomuR omuRef;rsm; tjzpf&Sdaeonf/ {&m0w {&m0
{&m0wD
Bo
jrpfEiS hf jrpfcrJG sm;rS o,faqmifvmaomtenfrsm;udk yifv,fwiG ;f okYd ykcYd sjcif;jzifh jrpf0uRe;f ay:
qufvufwkd;csJUvsuf&Sdonf/
þtydkif;wGif jrefrmEdkifiH\ t"dujrpf ujrpfBuD;rsm;jzpfaom {&m0w {&m0wDjrpf? csif;wGif;jrpfESifh
ppfawmif;jrpfpOfpkrsm; pD;qif;vsuf&SdMuonf Muonf/
{&m0wDjrpf
{&m0wDjrpfonf ucsifjynfe,f jrpfBuD;em;NrdKU ajrmu ajrmufbuf 46 uDvdkrDwmtuGmwGif
arcESirhf vdcjrpfwaYkd ygifif;qH&k mrS pwifjzpfay:vmNy;D yyifv, ,f0txd 2010 uDvkd rDwm&Sno f nf/
BE
jrpfvufwufrsm;
jrpfzsm;yd
m;ydik ;f wGif ta&SUbufrS wmydejf rpf? a&TvjD rpfEiS hf acsmif;rBu;D acsmif;wdYk pD;0ifonf/
taemufbuf bufrS rdk;aumif;acsmif;ESifh rJZma macsmif;wdkY pD;0ifonf/
jrpftv,fydkif;wGif ta&SUbuf b rS jrpfi,fjrpf? qifwJ0acsmif;? yif;acsmif;? ,if;acsmif;?
bGuBf u;D acsmif;ESihf e0if;acsmif;wkpYd ;D 0ifonf/ taemufbufrS rl;jrpf? csi;f wGi;f jrpf? a,macsmif;?
pvif;acsmif;? rkef;acsmif;? ref;acsmif;ESifh rif;wkef;acsmif;wdkY pD;0ifonf/
jrpfusOf;rsm;
D
21
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
csif;wGif;jrpf
csif;wGif;jrpfonf [l;aumif;csKdifh0Srf; ta&SUbuf uf&S&Sdawmifwef;rsm;ay:rS jrpfzsm;cHNyD;
22
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
awmajr
rauG;taemuf? awmifwef;? tylydkif; &Gufjywf ajreDeDoJ0ef;? pyg; (a&oGif;)?
ppfudkif;tv,f? ajredrfhajrjyefY? qAm;em; a&maESmawm? ajr0goJ
0goJ0ef;? ,moD;ESH?
Bo
rEÅav;ta&SUawmif? jrpf0Srf;vGifjyif tififwdkif;awm? pe,f
,fajr? O,smOf
O, NcH
yJcl;taemuf ajcmuf
ajcm aoGU Ekef;ajr?
awm
aw v,fajr
rauG;? rEÅav;? awmifwef;? tylydkif; ajjcmufaoGUawm
a ajreDeDoJ0ef;? ,moD;ESH?
ppfudkif;? ajredrfhajrjyefY? pwuf ajr0goJ
jr0go0ef;? pyg; (a&oGif;)?
{&m0wD-csi;f wGi;f jrpf0Srf;vGifjyif pe,f
pe ajr O,smOfNcH
qH&k m jrefrmEdik if H
tv,fyikd ;f
{&m0wD? awmifu uefkef;? tylydkif; &Gufjywf 0gndKawm v,f (pyg;)?
BE
&efukef? awmifwef;? rkwfoHk a&maES
a&m mawm? ajr? Ekef;ajr? O,smOfNcH
yJcl;ta&SU jrpf0uRef;ay:?
a tNrJpdrf;awm? v,fajr?
jrpf0Srf;;vG
vGifjyif 'Da&awm? uepdkawmajr?
oJcHkawm oJcHkawmajr
D
23
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
1.3.3 taemufbufawmifwef;a'o
taemufbufawmifwef;a'oonf tv,f
ykdif;csdKifh0Srf;a'oESifh &ckdifurf;ajrmifa'owkdYxuf
blro d ufwrf;yk&d ifo h nft h ykid ;f jzpfonf/ þa'owGif
tdE´d,EkdifiHajrmufykdif;&Sd [dr0EÅmawmifwef;BuD;rS
awmifbufokdY auG;qif;vmaomawmifwef;rsm;
yg0ifonf/ ppfukdif;wkdif;a'oBuD;\ taemuf
x
ajrmufykdif;? csif;jynfe,f? rauG;wkdif;a'oBuD;?
&ckid jf ynfe,fawmifyikd ;f ESihf {&m0wDwidk ;f a'oBu;D \
Bo
taemufbufykdif;wkdY yg0ifonf/
ajrmufbufq;kH ykid ;f wGif ywfuKGd iaf wmifweef;
&SdNyD; xdktydkif;wGif pm&marwd(3826 rDwm) onf
tjrifq h ;kH awmifxw G jf zpfonf/ ,if;rS awmif mifbufoYdk
em*awmifwef;? rPdy&l uke;f jrif?h vl&nf n
S af wmifwef;ESihf
csif;awmifwef;rsm;tjzpf qufvuf vufoG,fwef;vm
onf/ csif;awmifwef;wGif tjrifhqkH;awmifxGwfrSm
0dw&dk , d (ac:) acgEkorfrk f (ac:) ewfrawm awmif (3053
BE
rDwm) jzpfonf/
taemuf mufbufawmifwef;a'oonf aw awm
awmif
bufodkY &ckdiiff½dk;rtjzpf qufvufoG,fwef;oGm;
onf/ &ckid ½f ;kd rajrmufyidk ;f &Sd pGeaf wmif (1989 ((1 rDwm) yHk(1.10) taemufbufawmifwef;a'o
onf tjrihq f ;Hk jzpfonf/ &ckid ½f ;kd ronf
ro awmifbuf
pGe;f ykid ;f wGif rDwm 200 cefo Y mmjrifah om awmifwef;edrt hf jzpf qufvufo, G w
f ef;um armfwif
D
24
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
ajrrsufESmoGifjyif? &moDOwk? obm0aygufyifESifhajrqDvTm qufET,
,rIfrI
jynfe,f^ ajrrsufESmoGifjyif &moDOwk obm0 ajrqD
ajr vTm ajr
Bo
wdkif;a'oBuD; ayguf
ygufyif toHk;csrI
ppfudkif; awmifwef;? tylavsmhydkif; awmif
aw ay: ajrmufydkif; awmif,m?
taemuf ajrmuf? ukef;jrifh? ukef;jrifh&moD tNrJpdrf;awm? awmiffwef;ajr? opfoD;?
csif;jynfe,f csKdifh0Srf;vGifjyif Owk csif;;aw
awmif O,smOf
ajrqD
jrqDvTm?
awmif
aw jrifheDndK
awmajr?
awmifjrifh0gndK
awmajr
BE
rauG;taemuf? awmifwef; tylavsmhydkif; tNrJ
t pdrf;awm? awmifjrifheDndK awmif,m?
yJcl;taemuf rkwfokH &Gufjywf awmajr? ,moD;ESH
a&maESmawm? awmifjrifh0gndK
awmajr
oJcHkawmajr
25
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
1.3.4 &ckdifurf;ajrmifa'o
taemufbufawmifwef;a'oESihf
b*Fvm;yifv,fatmftMum;wGif wnf&Sd
onf/ tv,fykdif;csKdifh0Srf;a'ouJhokdYyif
oufEkuyfausmufrsm;ESifh wnfaqmuf
xm;onf/ þa'oonf ajrmufbufwiG f
us,fjyefYíawmifbufwGif usOf;ajrmif;
x
oGm;onf/
þa'o\ajrmufyidk ;f wGif taemuf
Bo
ajrmufrS ta&SUawmifoo Ydk ,
G wf ef;aeaom
oufEkwGefYacgufawmifwef;rsm; &Sdonf/
xkdawmifwef;rsm;Mum;wGif usOf;ajrmif;
&Snfvsm;aom jrpf0Srf;vGifjyifrsm;ukd awGU
&onf / þtyk d i f ; &S d r,l a wmif w wefef ; ?
pkid w f ifawmifwef;ESihf rif;Bu;D awmif wmifwef;
rsm;onf ajrmufykdif;wGifjrif jrififhNyD; awmif
buf o k d Y ed r f h q if ; oG m ;onfonf / r,l j rpf ?
BE
ukvm;wefjrpfEiS hf av;NrKd UjrpfwaYdk ygif;qHí k
us,fjyefYonfh jrpf0uRef;ay:vGifjyifudk
yHk (1.11) &cdkifurf;ajrmifa'o
wnfaqmuf mufx xm;N
m;Ny;D ,if;udk ppfawGviG jf yif
[k ac:onf c:onf/
&cdkifurf
urf;ajrmifa'o\ aaw awmifbufykdif;wGif &ckdif½kd;r\ awmifpG,frsm;onf tcsKdU
ae&mrsm;wGif urf;½kd;wef;tx txd edrfhqif;vmojzifh vGifjyifrsm;ukd wpfqufwnf; rawGU&ay/
D
26
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
rD;awmifi,frsm;ukd &rf;NAu J Re;f ESihf rmefatmifuRe;f rsm;wGiaf wGU&S&d Ny;D uRe;f rsm;ESihf urf;½k;d wef;
Mum;wGif Ekef;ajrykdYcsqJ yifv,fwdrfykdif;&Sdonf/
&cdkifjynfe,ftaemufbufqHk;&Sd ewfjrpfudk jrefrm-b*Fvm;a'h&Sfe,fedrdwfjrpftjzpf
toH;k jyKxm;onf/ ewfjrpf\ta&SUbufwiG f r,ljrpf? ukvm;wefjrpf(upäye'D)ESihf av;NrKUd jrpfrsm;
A% !A% ^ ^A `
r,ljrpfwGif ppfawGrS bl;oD;awmiftxd ukvm;wefjrpfwGif ppfawGrSausmuf mufaw wmftxd
oabFmrsm;oGm;Edkifonf/
x
&cdik u
f rf;ajrmifa'o\awmifbufyikd ;f wGif &cdik ½f ;dk rrS jrpfzsm;cHpDp;D qif;vmonfh xif&mS ;
aom acsmif;rsm;rSm 'vufacsmif;? trf;acsmif;? rtDacsmif;? wef;vTaJ csmif;? awmifuw k af csmiif;?
Bo
oHwGJacsmif;? usdefwvDacsmif;ESifh *Gacsmif;wdkYjzpfon/ nf/
27
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
t"dutcsufrsm;
x
auG;qif;vmaom awmifwef;rsm;jzifh zGJUpnf;xm;onf/
&cdik u
f rf;ajrmifa'oonf b*Fvm;yifv,fatmfEiS hf xdpyfaeonf nfh urf;½d;k wef;
a'ojzpfonf/
avhusifh&efar;cGef;rsm;
(1) jrefrmEdik if \ Bo
H ajrrsuEf mS oGifijf yif tydik ;f Bu;D 4 ydik ;f udk rnfonft
ydkif;jcm;xm;oenf;/ &Sif;jyyg/
(2) ta&SUbufuek ;f jrifah 'owGiaf wGU&S&d onfh awmif
wGif azmfjyyg/
h csuaf y:rlwnfí
rsm;udk azmfjyyg/
yg
(7)
7) ta&SUbuf buuek ;f jrifah 'o&Sd e,ferd w d jf rpftjzpf toH;k jyKxm;aom jrpftrnfrsm;udk
ae&mES
ae&m ifhwuG azmfjyyg/
(8) &cdkifurf;ajrmifa'owGif ppfawGvGifjyifudk rnfodkY wnfaqmufxm;oenf;/
28
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(2)
vlrIa&;yx0D0if
ed'gef;
vlOD;a&taMumif;avhvmjcif;udk vlOD;a&qdkif&m pm&if;aumuf muf,lpdppfjcif;yn
ynm
(Demography) [kac:NyD; vlOD;a&qdkif&m tjcif;t&mrsm;udk avhvm&mwGif atmufazmfjyyg
x
vlOD;a&yrmP
vlOD;a&wdk;wufrI
Bo
vlrsm;ysHUESHUaexdkifrIESifh odyfonf;rI
wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;ESihf aexdik yf ?kH vlO;D a&yrmPESihf ysUH ESUH rI? ,Ofaus;rI"avhx;kH pHrsm;ESihf
a'otvdkuftoufarG;0rf;ausmif;vkyfief;rsm;? aus;vufESifh NrdKUjyvlaexdkifrI
yHkpHrsm;udk tv,fwef;tqifhwGif tawmftoifh od&SdcJhNyD;jzpfonf/
29
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
rnf/
jrefrmEdi k if \
H vlO;D a& wd;k wufrEI iS hf ysUH ESUH rI? vlO;D a&odyo
f nf;rIwt Ykd jyif touftyk pf ?k
usm; r tcsKd;? tvkyftudkif tcGifhtvrf;rsm;ESifh NrdKUjyaus;vuf vlaexdkifrI tcsKd t
tcsKd;
tpm;rsm; ponfjzifv h Ol ;D a&qdik &f m tcsut f vufrsm;udk tao;pd ;pdwo f &d vmEd
v
dS mEdik rf nf/
x
2.1 urÇmhvlOD;a&
oifcef;pmrdwfquf
Bo
vGefcJhaom ESpfoef;aygif;rsm;pGmrSpí urÇmay:wG :wGif vlom;rsKd;EG,frsm; pwifay:xy:xGef;
vmNyD; urÇmtESYHodkY ysHUESHUa&muf&SdoGm;um vlOD;a&wjznf
&wjznf;jznf; wdk;vmonf/ urÇmhvlOD;a&
yrmPonf ESpfpOfwdk;vsuf&SdNyD; a'owpfckESififhwpf wpfcktMum; vlOD;a&wdk;EIef;uGmjcm;rI &Sdaomf
vnf; urÇmhvlOD;a&wdk;aeaMumif; avhvmod vmod&SdEdkifonf/ xdkYjyif urÇmhvlOD;a&ysHUESHUaexdkifrI?
vlOD;a&odyfonf;rIESifh odyfonf;rIrsm;&jcif
m;&jcif;? enf;&jcif;taMumif;t&
t&if;rsm;udk avhvmod&Sd
Edkifrnf/
AD 196
11960 3000 oef;
AD 1975 4000 oef;
AD 1987
A 5000 oef;
AD 2000 6000 oef;
AD 2018 7620 oef;
Source : www.census.gov>stories>world
30
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
oef;&SNd y;D pufrzI UHG NzKd ;Ny;D Edik if rH sm;wGif vlO;D a&wd;k EIe;f tvGeef nf;aomfvnf; qif;&Jonfh zGUH NzKd ;qJ
EdkifiHrsm;wGif vlOD;a&wdk;EIef; tjrifhqHk;jzpfonf/
Bo
2.1.2 urÇmay:wGifvlOD;a&ysHUESHYaexdkifrIESifh vlOD;a&odyfonf;rI
vlOD;a&ysHUESHYaexdkifrI
urÇmah 'otoD;oD;wGif uGjJ ym;jjcm;em;aom aexd
urÇmah jrmufbufjcrf; 60 'D*&Dvwåus u
exdik rf yI pkH rH sm;jzifh vlrsm;ysUH ESaYH exdik Mf uonf/
D sKrsO;f \ ajrmufbufyikd ;f &Sd &moDOw
ajrrsufESmoGifjyifMurf;wrf;aomae&mrsm;wGif vlaeusJyg;NyD; awmifbufydkif;&Sd jrpf0Srf;
vGijf yifEiS hf urf;½d;k wef;vGifijf yifrsm;wGif vlaexlxyfonf/ urÇmv
eD;yg;onf urÇmhajrjyif{&d,m\
wkq;kd 0g;onfh ae&mrsm;ESihf
31
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Source : encyclope
encyclopedia.com
a.com
vlOD;a&odyfonf;rI
vlOD;a&odyfonf;rII =
trsm;udk vlOD;a&
vlOD;a&odyfonf;rIudk
aom vlOD;a&yrmPjzifh azmfjyEdkifonf/
BE
vlOD;a&odyfyfonf;rIonf ae&ma'otvdkuf? EdkifiHtvdkuf uGmjcm;onf/ vlOD;a&
odyfonf;rIudk ajryHkay:wGif uGJjym;aomta&mi
m;aomta&mif odkYr[kwf tqifyHkpHrsm;ESifh jyoEdkifonf/
D
Source : encyclopedia.com
yHk (2.2) EdkifiHtvdkufvlOD;a&odyfonf;rI (2018)
32
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
33
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Z,m; (2.4) jrefrmEkdifiHESifh tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;\ vlOD;a&od
&odyfonff;rII (2018)
EkdifiH {&d,m vlOD;a& (oefef;) odyfo
onf
nf;rI (OD;a&)
Bo
(pwk&ef;uDvkdrDwm) (1 pwk&ef;uDvkdrDwm)
w½kwf 9706961 1427
144 148
tdE´d, 3287590 1352 416
41
b*Fvm;a'h&Sf 147570 161
61 1105
11
110
xkdif; 5131200 69 136
jrefrm 676581
76581 53.7 80
vmtkd 236800
2368 7.1
7 30
Source : worldatlas
BE
2.2.1 vlOD;a&wkd;wufvmykH
Z,m;
,m;; (2.5) jjref
,
,m refrmEdkifiH\ vlOD;a&wkd;wufrI
oef;acgififpm&if;aumuf,lonfhESpf vlOD;a& (oef;aygif;) wkd;EIef;
1891 7.7 -
19011 10.5 3.6
19111 12.1 1.52
D
1921
192 13.2 0.9
1931 14.7 1.13
1941 16.8 1.42
1973 28.9 2.0
1983 35.3 2.02
2014 51.5 0.89
Source : www.dop.gov.mm
34
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
2019 ckESpf cefYrSef;vlOD;a& 54.1 oef;&Sdonf/
Bo
BE
ykyHk (2.3
(2.3)
(2. jrefrmEdkifiH\ vlOD;a&wkd;wufrIjyyHk
vlOD;a&ysHUESHYrI
jrefrmEdkifiHvlOD;a&rSm ESpfpOfwdk;vsuf &Sdonf/ vlOD;a&ysHUESHYaexdkifrIrSm wpfae&mESifh
wpfae&m &m rwlay/ &efukefwdkif;a'oBuD;? {&m0wDwdkif;a'oBuD;? rEÅav;wdkif;a'oBuD;?
&Sr;f jynfe,fEiS hf ppfuikd ;f wdik ;f a'oBu;D wdo
Yk nf vlaexdik rf t
I rsm;qH;k jzpfonf/ xdwk ikd ;f a'oBu;D ?
jynfe,f 5 ckw\ Ykd 2014 ckEpS f pkpak ygif;vlO;D a& onf wpfEikd if v
H ;kH vlO;D a&\ 60 &mcdik Ef eI ;f cefY
35
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Z,m; (2.6) jrefrmEdkifiH\ ESpftvdkuf vlOD;a&ysHUESHYrIEif
ESifh odyfonf
n;rI
n ;;rrIrI
Bo
jynfe,f^ wdkif;a'oBuD; ( 1 pwk
wk&&efef;uDvdkrDwm)
wm))
1973 1983 2014
014 1973
973
73 1983
983
83 2014
ucsif 2.6 2.6 3.3
.33 8 10 19
u,m; 0.4 0.5
.5 0.6 11 14 24
u&if 3.0 3.0 3.11 28 35 52
csif; 1.1 1.00 0.9 9 10 13
ppfudkif; 10.8
0.88 10.99 10.3
0 3 33 41 57
weoFm&D 2.55 2
2.6 2.7
..77 17 21 32
BE
yJcl; 11 0
11.0 10.
10.8 99.4
9.. 81 96 124
rauG; 9.1
.1 9.2
.22 7.6 59 72 87
rEÅav;; 12.77 113.0
3.0
.00 12.0 99 124 200
rGef 4.5 4.8
4. 4.0 107 137 167
&cdcdcdkif
&c 5.9
5.9 5.8 6.2 47 56 87
&efefu
uefkefef 11.00 11.2 14.3 310 387 716
&Srf; 111.0
11
1 10.5 11.3 20 24 37
D
36
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
vlOD;a&odyfonf;rI
1973 ckESpfwGif jrefrmEdkifiH\ vlOD;a&
&efukefwdkif;a'oBuD;onf 1 pwk&eef;uDvdkrDwm
o
w
f iG f
f nf;qH;k jzpfonf/
wk&ef;uDvdkrDwmw
vlOD;a& 13 OD;jzifh odyfyfonf;rItenf;qHk;jz
mwGif
jzpf
BE
onf/ rEÅav;-aus usmufqnfvGifjyif? {&m0wD
jrpf0uRef;ay:a'o? y:a'o? jrefrmEdkifiHtv,fykdif;
ppfawmifif;;jjrpf0rS ;f a'owpfavQmuf? armfvNrKd i-f
oxH xHkvGiiffjyifESifh ppfawGvGifjyifa'or 'orsm;onf
'
vnf ; vl a eod y f o nf ; rI r sm;ao sm;aoma'orsm;
jzpfonf/ xdka'orsm;onf pdkufysKd;a&;twGuf
ajrjyefYvGifjyifaygrs ygrsm;jcif;? pufrIvkyfief;? ukef
D
oG , f a &;vk y f i ef ; rs
rsm;vk y f u d k i f & ef vrf ; yef ;
qufo oG,
G af &;au
&;aumif;rGejf cif; ponfh tcGit hf vrf;
rsm; ydkifqd qdkifxm;onf/
Source : www.dop.gov.mm
yHk (2.4) jynfe,f^wdkif;a'oBuD;tvdkuf
vlaeodyfonf;rI (2014)
37
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
pOf jynfe,f^wdkif;a'oBuD; vlOD;a&
vOD
1 ppfudkif;wdkif;a'oBuD;rS ucsifjynfe,f e,
e,f 29914
2
2
3
4
5
6
7
8
9
Bo
&efukefwdkif;a'oBuD;rS aejynfawmf
rauG;wdkif;a'oBuD;rS rEÅav;wdkif;aa'oBuD;
rEÅav;wdkif;a'oBBuD;rS &Srf;jyn
&cdkifjynfe,frS &efukefwdkif;a'oB
rEÅav;wdkif;a'oB
rauG;wd
nfe,f
oBuD;
oBBuD;rSS &&efukefwdkif;a'oBBuD;
ppfudkif;wdki;a'oBuD
if;a'oBuD;rS rEÅav;wdkif;a'oB uD;
a'oBuD
;wdkif;a'oBBuD;rSS &&efukefwdkif;a'oBuD;
a'oBuD
yJcl;wdkif;a'oB a'oBuD;
uD;rS &efukefwdkif;a'
30711
44604
4604
52322
5
5232
52949
5
61029
63364
73736
129621
BE
10 {&m0wDwdkif;a'oBuD;rS &efukefwdkif;a'oBuD; 350463
Source : www.dop.gov.mm
ww.dop.gov.mm
2009
099 rS 2014 ckESpfumvtwGif; {{&m0wDwdkif;a'oBuD;rS &efukefwdkif;a'oBuD;odkY
vlO;D a&& 350463 OD;jzifh trsm;qH;k ajymif;aa&TUT 0ifa&mufco hJ nf/ xdok Ykd tcsed w
f t
kd wGi;f 0ifa&mufrI
rsm;j
m;jym;&jcif;rSm 2008 ckEpS f arvwGif jzpfymG ;cJo h nfh obm0ab;tEÅ&m,f(em*pfqidk u f vke;f
rkefwdkif;)aMumifh jzpfonf/
D
tvm;wl &efuek w f ikd ;f a'oBu;D odYk yJc;l wdik ;f a'oBu;D ? rauG;wkid ;f a'oBu;D ? rEÅav;wkid ;f
a'oB
oBu;D ESihf &cdik jf ynfe,fwrYkd S vlrsm;a&TUajymif; 0ifa&mufco hJ nf/ &Sr;f jynfe,foYkd rEÅav;wdik ;f
a'oB
oBuD;ESifh rauG;wdkif;a'oBuD;rSvnf;aumif;? u&ifjynfe,fodkY yJcl;wdkif;a'oBuD;ESifh rGef
jynfe,frvn rSvn
vnf;aumif;? ucsifjynfe,fodkY ppfudkif;wdkif;a'oBuD;rSvnf;aumif; ajymif;a&TU
0ifa&mufrIrsm;onf owåKESifhausmufrsufwl; azmfa&;? opfxkwfvkyfa&;ESifh jynfwGif;ul;oef;
a&mif;0,fa&;vkyfief;rsm; oGm;a&mufvkyfudkif&eftwGuf jzpfonf/
38
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
BE
Source : www.dop.gov.mm
www.dop
www
yHHk ((2.5
(2.5)) jjreffrmEddkifiHtwGif; vlOD;a&ajymif;a&TUvrf;aMumif;jyyHk
39
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
(3) rlvae&mrS tjcm;ae&modkY ajymif;a&TU&onfhtaMumif mif;rsm; jzpfonf
n/
jrefrmEdkifiHESifh vlOD;a&rl0g'
Bo
jrefrmEdkifiHwGif 1992 ckESpfü trsKd;om;vlOD;a&rl &rl0g' (National Population PPol
Policy)
udka&;qGJcJhNyD; ,if;rl0g'wGif rdcifuav;usef;rma&;? ;rma&;? rsKd;qufyGm;usef;rma&;? usm; r
wef;wlnDrQrI? vli,frsm;ta&;OD;wnfaqmifif&uf Guaf &;? yPmr usef;rma&;
rma&;aqm
rma&;aqmif&Gufcsufrsm;?
vlOD;a&a&TUajymif;jcif;? NrdKUjyzGHUNzdK;jcif;ESifh zGm;aopepfpfqef;ppfjcif;vkyfief;pOfrsm;yg0ifNyD;
taumiftxnfazmfaqmif&GufcJhonf onf/
jrefrmEdik if t
H wGuf acwfwfumvESiu hf ukd n
f oD nfh vlO;D a&rl0gg'rsm;udk jyefvnf a&;qG&J ef
vdktyfvsuf&SdNyD; yg0ifoifhonf
onfhtcsufrsm;rSm
BE
(1) arG;zGm;EIef; usqif;aejcif;tay: aqmif&Gufoifhonfhtcsufrsm;
(2) aoqH qHk;EIef; avsmhusap&ef aqmif&Gufoifhonfhtcsufrsm;ESifh
(3) ajymif;a&TUvlOD;a&rsm;twGuf aqmif aqm &Gufoifhonfh tcsufrsm;jzpfonf/
D
40
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
BE
yHk (2.6)
( 6) jref
jreefrmEdEdkifiH\ vl
jr vODODOD;a&
a&rl0g'
gg'azmfaqmif&mwGif aqmif&Gufoifhonfhtcsufrsm;
D
41
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
t"dutcsufrsm;
x
EdkifiHwdkYMum;wGif wnf&Sdonf/
jrefrmEdkifiHvlOD;a&onf 2019 ckESpfarvwGif 54 .11 oef;&Sdonf onf/
ajrjyefYa'orsm;&Sd wdkif;a'oBuD;rsm;wGif vlaeysHUES UESHUrIESifh odyfonf;rIrsm;onf/
jrefrmEdik if \
avhusifh&efar;cGef;rsm;
1/ vlO;D a&aygufujJG cif;onf
2/ urÇmhajryHkudkavhvmí
3/ csif;jynfe,fo onf
Bo
H vlO;D a&rl0g'azmfaqmif&mwGif aqmif
nf rnfonfu
qmif&u G o
h een
h nft h csuf 3 csu&f o
enf;/ taMumif;jyajzqdyk g/
a'orsm;udk azmfjyyg/
tb aMumifhenf;/
dS nf/
BE
4/ jrpf0uRef;ay:a'orsm;ES
;ay:a'orsm;ESifh jrpf0Srf;vGifjyifa'orsm;onf tb,faMumifh vlae
odyfonf
onf;rI rsm;oenf;/
5/ 2014
014 ckEpS pf m&if;t& &efuek w f ikd ;f aa'oBu;D odYk rnfonfjh ynfe,fwikd ;f a'oBu;D rsm;rS
vlrsm;ajymif;a&TU0ifa&mufvmmoenf;/
6/ vlOD;a&rl0g'wGif aoqH aoqk;EIef;usqif;ap&ef aqmif&Gufoifhonfhtcsufrsm;udk
azmfjyyg/
D
42
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(3)
vufawGUyx0D0if
ed'gef;
yx0D0ifbmom&yfwGif EkdifiHrsm; odkYr[kwf a'orsm;\ vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wdk;wufrI
tajctaersm;udk avhvmqef;ppf&mwGif pm&if;tif;qkdif&m tcsuf uftvufrsm;udm;udktoHok;jyKí
*&yfyHkrsm;jzifh ,SOfwGJíavhvmjcif;jzifh a'orsm;\ zGHUNzdK;wdk;wuf
ufrI? qkwf,kw
wffrIudk vG,fulpGm
x
pdppfEdkifonf/
þtcef;acgif;pOfESifhywfoufí oifod&SdNyD;aomtaMumif
mtaMumif;t&m
jzpfonf/
íqGJom;wwf
Bo
ajryHrk sm;a&;qGjJ cif;? pau;t"dymÜ ,fEiS hf pau;trsK;d tpm;rsm;udk cGjJ cm;jcif;? pau;rsm;
udk wpfrsK;d rSwpfrsK;d odYk ajymif;vJwuf
u
G cf sujf cif;rsm;udk tv,fwef;tq
tmufygwdkYudk vkyfaqmifEdkifrnf/
&&Sad om pm&if;tifif;tcsut
wfrnf
rnf/
f vufurkd w
l nfí oifah v
tqifw
vsm&f m *&yfenf;wpfcu
h iG f od&cdS NhJ y;D
k akd &G;cs,f
BE
EkdifiH oY
odkYr[kwf a'owpfck\ vlrIpD;yGm;;zGHUNzdK;wdk;wufEdkifrI tvm;tvmrsm;udk
cefYref
rSef;azmfxkwfwwfrnf/
3.1 pm&if;tif;tc
tcsuftvufrsm;udk vG,fulaom*&yfyHkrsm;jzifh
a&;qGJazmfjyj
yjc
yjcif;
oifcef;pmrdwfquf
pm&if;tif; ude;f *Pef;rsm;wGif vlO;D a&? {&d,m? ukey f pön;f txGuEf eI ;f (ta&twGu?f
D
43
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
a&G;cs,fNyD; *&yfyHkqGJom;Edkifonf/
*&yfrsm;a&;qJ&G mwGif tydik ;f 2 ydik ;f yg0ifonf/ wpfyifikd ;f rSm pau;owf
;owfrw
S í
f pau;t&
Bo
wGufcsuf&aom wGufenf;ydkif;jzpfNyD; useftydkif;rSm qom;enf
qGJom;enf;tydkif; jzpfonf/
(1) rsOf;*&yfenf;
tcsed u
f mvtvdu k f oD;ESw
H pfrsK;d odrr[k
Yk [kwf oD;;ESESrH sm;\ pdu
k {f u? txG
txuEf eI ;f ? ukeyf pön;f
wpfrsKd; odkYr[kwf ukefypönf;rsm; xkw wffvkyfrI yrmPwefzdk;? EdkifiH odkYr[kwf a'otvdkuf
vlO;D a&yrmP ajymif;vJrrI sm;udk rsO;f *&yfjzifh a&;qGaJ vhvmpdppfEidk o f nf/ wpfrsK;d xufyakd om
ukefypönf;rsm;? vlOD;a&qkdif&m tcs tcsuf
ufrsm;udkvnf; wifjya&;qGJEkdifonf/
(u) wGufcsufenf;
BE
(1) tcsdefumvtvd vtvdkuf ajymif;vJrIudk azmfjyvd yvkaom ukefypönf;rsm; (ta&twGuf?
tav;csd
v;csdef? wefzdk;) odkYr[kwf vlOD;aa&yrmP ponfwdkYudk wkdif;wmazmfjy&ef
a'gif
'gifvdkufpau;wpfckudk owfrSwf&rnf/ tcsdefumv (ckESpf)udk azmfjy&ef
tvsm;vdu k pf au;,l&rnf/ a'g a'gifvu kd pf au;,l&mwGif *&yfpm&Gu\ f t&G,t f pm;ESihf
udef;*Pef; tajctaew taewdkYudk nd§EdIif;csifhcsdef ,loifhonf/ (qGJom;rnfh *&yfyHkonf
tvs
vsm; 5 vufr _ teH 5 vufr 0ef;usifom &Sdoifhonf/)
(2) pau;ESifithf nD t tcsed u
f mvtvdu k f ukeyf pön;f ude;f *Pef;rsm;udk ajymif;vJwu G cf suf
D
(c) qGJom;enf;
(1) *&yfpm&Gufatmufajc odkYr[kwf oifhavsmfaomwpfae&mwGif ab;wdkufrsOf;
wpfaMumif;a&;qJGyg/ xkdrsOf;ay:wGif tuGmta0;wl ydkif;rSwfrsm; ydkif;yg/ (0.5
44
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
wdk;í owfrSwfay;yg/ (Oyrm- 0? 1500? 3000? ...)
(4) wGufcsufxm;aom ukefypönf;ta&twGuf odkYr[kwf vlOD;a&yrmPESifhqdkifao om
Bo
twkdif;twmrsm;udk oufqkdif&mtcsdeeffumvtrSwf\ tay:wnfhwnfhwGif
Muufajccwf odkYr[kwf tpufrsm;jzif jzifh wduspGmwkdif;wmrSwfom;&rnf/
(5) Muufajccwf odrYk [kwf tpufuav;rs uav;rsm;udk rsO;f ajzmihjf zifh q
qufq&JG rnf/ (aywHjzifh
wduspGmquf&ef) ukefypön nff;onf wpfpfckxufydkygu trS t wfpufuav;rsm;udk
qufqo JG nfrh sO;f rsm;tm;
m; ta&mifcjJG cm;ívnf;aumif;? rsO;f jywfrsm;? tpufrsO;f rsm;
jzifhvnf;aumif; cGJjcm;azmfjy& y&rnf/
(6) ukefypönf;wpfpfrsKd;xuf ydkrdkygu oufqdkif&mrs mrsOf;tqHk; odkYr[kwf oufqdkif&m
rsOf;ay:wG wGif ukefypönf;? vltrnfudk a&;o a&;om;azmf
a& jy&rnf/
BE
(7) oifhavsmfonfhacgif;pOfudk yHk\tay: tay:ESifh toHk;jyKxm;aompau;wdkYudk yHk\
atmuf
tmufwGif azmfjyay;&rnf/
erleemar;cG
mar;cG
ar;cGef; (1)
atmufazmfjyyg tm&SwdkufESifh t
tmz&duwdkufwdkY\ vlOD;a&wdk;wufvmyHkudk rsOf;*&yfenf;jzifh
tm
a&;qGJazmfjyyg/
D
vlOD;a&oef;aygif;
ckESpfrsm; 1945
945 1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015
tm&Swwddkuf 1389
13 1547 1892 2394 2916 3489 3964 4419
tmz&du
uwd
wdkuf 228 253 320 415 549 717 916 1182
pau; wpfvufrvQif vlOD;a&oef;aygif; 1500 pau;jzifh a&;qGJrnfqdkvQif
45
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(u) wGufcsufenf;
tm&Swdkuf vlOD;a&oef;aygif;
1945 1389 œ 1500 = 0.92 vufr = 0.99 vufr
1955 1547 œ 1500 = 1.03 vufr = 1.0 vuf
vur
1965 1892 œ 1500 = 1.26 vuf
ufr = 1.33 vuf
v r
1975 2394 œ 1500 = 1.588 vufr = 1.6 vuf
v r
x
1985 2916 œ 1500 = 1.94 vufr = 1.99 vufr
1995 3489 œ 1500 = 2.32 vufr = 2.3 vufr
2005 5 = 2.64 v
3964 œ 1500 vufr = 2.6 vuf
vur
2015
tmz&duwdkuf
1945
1955
1965
1975
Bo 4419 œ 1500 = 2.95 vufr = 3.0 vufr
228
253
320
415
vlOD;a&oef;aygif
500 = 0.15
œ 1500 15 vuf
œ 15000 = 0.1
a ;
v r = 0.2 vufr
0.17 vufr = 0.2 vufr
œ 1500 = 0.21 vufr = 0.2 vufr
1500 = 0.27 vufr = 0.3 vufr
œ 15
BE
1985 549
49 œ 1500 = 0.37 vufr = 0.4 vufr
1995
995 717
71 œ 1500 = 0.48 vufr = 0.5 vufr
2005 916 œ 1500 = 0.61 vufr = 0.6 vufr
20155 1182 œ 1500 = 0.78 vufr = 0.8 vufr
D
46
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(c) qGJom;enf;
x
Bo
BE
yHk (3.1) rsOf;*&yfyHk
(2) aumf
umfmfvH*&yfenf;
tcsed u
f mvtvdu k f ukeyf pönf;wpfrsK;d \ txGuEf eI ;f ? wefz;kd odrYk [kwf vlO;D a&yrmP
paom ta&twGufrsm;ajymif;v vJrIudk rsOf;*&yfenf;rSmuJhodkY aumfvH*&yfjzifh a&;qGJwifjyEdkif
onf/ aumfvH*&yfwGif ukefypönf;wpfrsKd;xufydkí jyo&ef roifhavsmfay/ aumfvH*&yfyHkrSm
D
(u)
u) wGufcsufenf;
(1) tcsdefumvtvdkuf ukefypönf;ta&twGuf ajymif;vJrIudk wdkif;wmazmfjy&ef
a'gifvdkufpau;wpfckudk owfrSwf&rnf/ tcsdefumv (ckESpf) udk azmfjy&ef
tvsm;vdu k f pau;,l&rnf/ a'gifvu
kd pf au;,l&mwGif *&yfpm&Guf t&G,t
f pm;ESihf
azmfjyrnfh udef;*Pef; tajctaewdkYudk csifhcsdef,l&efjzpfonf/
47
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(c) qGJom;enf;tqifhqifh
(1) *&yfpm&Guf\ atmufajc odkYr[kwf oifhavsmfaomwpfae&mwG wifif ab;wdkuf
rsOf;wpfaMumif;a&;qGJyg/ xkdrsOf;udk tuGmta0;wl ydkif;rSwfrsm;(0.5vuf m;(0.5vuf ufrjcm;)
j
rSwu f m xdyk ikd ;f rSwrf sm;twdik ;f tay:odaYk umfvrH sO;f rwfrsm;a&;qG
a&;qG&J rnf
nf/ xdak umfvH
x
uGurf sm;\ atmuftv,fwnfw h nfw
h iG f tcsed u
f mvrsrsm;udk tpOfttwd
wdik ;f a&;om;
azmfjy&rnf/
(2) ab;wkdufrsOf;\ vuf0JtpGef;wGif a'gifvd vdkufrsOf;rwfwpfaMumif;a&;qGJum
erlemar;cGcGef; (2)
( )
atmufazmfjyyg 2011-12 rSr 2016-17 ckESpftxd jrefrmEdkifiHwGif tom;wifpyg;
taeudk aumfvH*&yfenf;jzifhazmfjyyg/
pdkufysKd;onfh ajr{&d,mtajctae
ckEpf
ESpf pyg; ({uaxmifaygif;)
D
2011-12
11- 18259
2012-13
201
2012 19932
22013-14 19885
2014-15 18761
2015-16 17999
2016-17 17695
48
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(u) wGufcsufenf;
pau; wpfvufrvQif pdkuf{uaxmifaygif; 5000 toHk;jyKxm;onf/
2011-12 18259 œ 5000 = 3.65 vufr = 3.7 vufr
2012-13 19932 œ 5000 = 3.98 vufr = 4.00 vuf
v r
2013-14 19885 œ 5000 = 3.97 vufr = 4.0 vufr
2014-15 18761 œ 5000 = 3.75 vufr = 3.8 vuf
vur
2015-16 17999 œ 5000 = 3.59 vufr = 3.6 vuvufr
17695 œ 5000 = 3.53
53 vufr = 3.5 vufr
x
2016-17
(c) qGJom;enf;
Bo
BE
D
49
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
tajctaejy*&yfyHk a&;qGJyg/
vrsm; Z z r { r Z Z Mo p t e '
tylcsdef(pifwD*&dwf) 25 26 28 29 29 28 27 27
2 277 28 27 25
2
rdk;a&csdef(rDvDrDwm) 0.4 1
Bo1 2 23 44 58 50 38 10 4 0.3
0
BE
D
50
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(3) bavmufenf;
wlnDaom tcsdefumvwpfcktwGuf EkdifiH? a'otoD;oD;\ wlnDaom ukefypönf;
ta&twGufrsm;? vlOD;a&yrmPrsm;udkvnf;aumif;? wlnDaomtcsdefumvtwGuf EdkifiH
wpfEkdifiH? a'owpfck\ ukefypönf;trsKd;rsKd;ta&twGuf? vlrsKd;toD;oD;\ vlOODD;a&yrmPud a&yr k
vnf;aumif; bavmufenf;jzifh qGJom;azmfjyEdkifonf/
bavmufenf;rSm azmfjyvdak omtaMumif;t&mrsm;\ ta&twG twGuu f mG jcm;rI odrYk [kwf
vlrsK;d toD;oD;\ vlO;D a&yrmPuGmjcm;rIwu Ykd kd bavmufw;kH rsm;jzifh EIid ;f ,SOaf zmfjyjcif;jzpfonf/
x
(u) wGufcsufenf;
(1) udk,fpm;jyKazmfjyvdkaom bavmufwHk;rsm;ud udka&;qGJ&ef oifhavsmfaom a'gifvdkuf
f oifahavs
u;udo
k ;kH í a&;qG&J rnfb
51
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
erlemar;cGef; (4)
atmufazmfjyyg 2018 ckEpS f urÇmEh ikd if t
H csKUd \ vlO;D a&pm&if;rsm;udk bavmuf
vmufenf;oH;k í
*&yfyHkwpfyHk qGJjyyg/
x
*syef 126
tpöa&; 8
(u) wGufcsufenf;
eDayg
awmifudk&D;,m;
MopaMw;vs
jrefrm Bo
pau; wpfvufrvQQif vlOD;a&oef;aygif; 50 toHk;jyKxm;onf/
29
51
25
54
BE
EdkiiifiH vlOD;a& (oef;aygif;)
*syef 126
12 œ 50 = 2.52 vufr = 2.5 vufr
tpöa&;
a&; 8 œ 50 = 0.16 vufr = 0.2 vufr
eDayg 29 œ 50 = 0.58 vufr = 0.6 vufr
awmif
wmifudk&D;,m; 51 œ 50 = 1.02 vufr = 1.0 vufr
œ 50 = 0.5 vufr = 0.5 vufr
D
MopaMaMw;vs 25
jrefrm 54 œ 50 = 1.08 vufr = 1.1 vufr
52
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(c) qGJom;enf;
2018 ckESpf urÇmhEdkifiHtcsKdU\ vlOD;a&jyyHk
x
Bo
BE
ykyHHk (3.4)
(3.4)) bav
bavmuf
bavm
av *&yfyHk
(4) pwk&&efef;enf
en;
pwk
wk&ef;enf;udk toH;k jyKa&;qGEJ ikd af om pm&if;tif;tajctaerSm bavmufenf;rSmuJh
odkYyyijzpon
yififjzpfonf/
pwk&ef;enf;rSm EdkifiH? a'otoD
a' ;oD;\ ukefypönf;wpfrsKd;ta&twGuf odkYr[kwf EkdifiH
wpfEikd if ?H a'owpfc\ k ukeyf pön;f trsK;d rsK;d ta&twGuu f kd t&G,yf rmP ({&d,m) rwlnaD om
D
(u)
u) wGufcsu
sufenf;
(1) EdkifiH? a'otoD;oD;\ ukefypönf;wpfrsKd;ta&twGuf odkYr[kwf EdkifiHwpfEdkifiH?
a'owpfc\ k ukeyf pön;f trsK;d rsK;d ta&twGuu
f kd ud,
k pf m;jyKazmfjyvko
d nfh pwk&ef;
rsm;a&;qGJEdkif&ef oifhavsmfaom pau;wpfck owfrSwf&rnf/ pau;,l&mwGif
wpfpwk&ef;pifwDrDwmvQif rnfrQponfjzifh pwk&ef;pau;owfrSwf&ef jzpfonf/
53
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
(3) pwk&ef;rsm;udk vuf0JbufrS vuf,mbufodkY BuD;pOfi,fv vddkuf a&;qGJ&rnf/
(4) pwk&ef;wpfcEk iS w
hf pfct
k Mum; tuGmta0; wlnD n&rnf
&D rnf/(0.5 pifwrD w D mjcm; qGyJ gg/g/)
Bo
(5) pwk&ef;wpfckpDudk ta&mifwpfrsKd;pD jc,fEkEkdifonf/
(6) pwk&ef;toD;oD;wGif EdkifiH? a'o odkYr[k
r[kwf ukefypönf;trnfrsm;udk az azmfjy&rnf/
(7) oifhavsmfonfhacgif;pOfudk yHk\tay:ES
ay:ESifh toHk;jyKxm;aom pa pau;wdkYudk yHk\
atmufwGif azmfjy&rnf/
erlemar;cGef; (5)
atmufazmfjyyg 2015ck
5ckEpS f urÇmq
h eftrsm;qH;k xkwv f yk o
f nfEh ikd if rH sm;\ qefxw
k v
f yk rf I
(wefcsdefaxmifaygif;)udk pwk
wk&ef;enf;jzifh aazmfjyyg/
BE
EdkifiH xk
xwf wfvkyfrI (wefcsdefaxmifaygif;)
w½kwf 208100
tif'dkeD;&Sm; 70600
b*Fvm;a'h&Sf 52400
tdE´d, 155500
AD,
,ufuferf 44900
D
(u)
u)) wGufcsufenf;
1 pwk&ef;pifwDrDwmvQif wefcsdefaxmifaygif; 50000 pau;oHk;vQif
w½k½kwf 208100 œ 50000 = 4.16 pwk&ef;pifwDrDwm
pwk&ef;tem;wpfzuf = 4.16 = 2.03 pifwDrDwm
= 2.0 pifwDrDwm
tiff'dkeD;&Sm; 70600 œ 50000 = 1.41 pwk&ef;pifwDrDwm
54
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(5) axmifhrSefpwk*Hpdwfydkif;enf;
EkdifiH odkYr[kwf a'owpfck\ xkwfvkyfrIpkpkaygif; ta&twGufESifh xdkpkpkaygif;wGif
a'owpfckcsif; odkYr[kwf u ukefypönf;wpfrsKd;csif; yg0ifrItrsKd;tpm;udk azmfjyvdkaomtcg
axmifhrSefpwk*Hpdwfydkif;eenf;udk toHk;jyKEkdifonf/
axmifrh eS pf w
wk*pH w
d yf ikd ;f enf;rSm taMumif;t&m\ pkpak ygif;ta&twGuu f kd ud,
k pf m;jyK
aom
om axmifhrSefpwk*H\tvsm;ay:wGif oufqdkif&mEdkifiH odkYr[kwf taMumif;t&mwpfckcsif;
twGuf
uf t tpdwftydkif;rsm; pdwfydkif;azmfjyjcif;jzpfonf/
(u) wGufcsufenf;
(1) ukefypönf;ta&twGufwdkYudk wkdif;wmpdwfydkif;Edkif&ef oifhavsmfaompau;wpfck
a&G;cs,f&rnf/
55
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(c) qGJom;enf;tqifhqifh
(1) *&yfpm&Guf\ oifhavsmfaomae&mwGif pkpkaygif;wefzdk;ESifh tcsK;d nDonfh tvsm;&Sd
aom axmifhrSefpwk*Hwpfckudk a&;qGJ&rnf/ xdkrsOf;aMumif;\ vuf0JEESSifh vuf,m
x
pGef;rS tay:odkY 1 vufrpD rsOf;rwfrsm;qGJyg/ xdkrsOf;\tay:buf ;\tay:buf uf xdyfESpfckudk
qufygu axmifhrSefpwk*Hwpfckudk &&Sdrnf/ axmif mifhrSefpwk*H*H\ teH (tus,f)udk
omref*&yfpuúLay:wGif wpfvufrom xm;&S&Sdapoifhonf/
vuf0b
Bo
(2) pau;jzifhwGufcsuf&&SdNyD;aom EkdifiH oY
J ufrS vuf,mbufoYkd Bu;D pOfii,f
odkYr[kwf ukefypönf; tpdwftydkif;rsm;udk
,fvu
(3) ]tjcm;} Edik if ?H a'o odrYk [kwf ]tjjcm;} ukeypö
kd f tpDtpOftwdik ;f ydik ;f jzwfazmfjy&rnf/
yf pön;f yg&Scd v
ap? enf;onfjzpfap axmififhrSefpwk*H\ vuf,mtpGefqHk;(ae
azmfjy&rnf/
(4) pm&if;yg trsKd;tpm;wd
wdkY\ uGmjcm;cs csu
hJ Qif ta&
ta&twGurf sm;onfjzpf
(aem
(aemufqHk;)üom xm;&Sd
erleemar;cG
mar;cGef; (6)
atmufazmfjyyg 2018 ckEpS f *syefEikd if \
H Edik if jH cm;ydu
Yk ek w
f efz;kd rsm;udk axmifrh eS pf wk*pH w
d f
ydkif;enf;jzifh az
azmfjyyg/
trsKd;tpm; tar&duefa':vmoef;axmifaygif;
pkpkaygif; 564
uGefysLwmESifhqufpyfypönf; 148
56
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
vQyfppfypönf; 109
armfawmf,mOf 154
oH? oHrPd 30
enf;ynmoHk; aq;bufqdkif&mud&d,mrsm; 41
tjcm; 82
(u) wGufcsufenf;
1 vufrvQif tar&duefa':vmoef;axmifaygif; 120 toHk;jyKxm;onf
xm;onf/
x
pkpkaygif; 564 œ 120 = 4.70 .70 = 4.7 v
vufr
uGefysLwmESifhqufpyfypönf; 148 œ 120 = 1.23 = 1.22 vufr
109 œ 120 20 = 0.90
0. = 0.9 vufr
Bo
vQyfppfypönf;
armfawmf,mOf 12 = 1.28 = 1.3 vufr
154 œ 120
oH? oHrPd 300 œ 120 = 0.25 = 0.3 v vufr
enf;ynmoHk;aq;bufqdkif&m
ud&d,mrsm; 41 œ 120 = 0.34 = 0.3 vufr
tjcm; 82 œ 120 = 0.6 0.68 = 0.7 vufr
(c) qGJom;enf;
BE
D
57
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(u) wGufcsufenf;
(1) a&;qGrJ nfph uf0ikd ;f onf pkpak ygif;ta&twGuu
f kd ud,
k pf m;jyKonf/ wpfenf;qdak omf
pkpkaygif;ta&twGufonf 360 'D*&DESifh tcsKd;nDonf/
(2) 360 'D*&Day:tajccHí ydkif;&rnfh EdkifiH? a'o odkYr[kwf ukefypönf;wpfpfck\ ta&
twGufESifh tcsKd;nDaom 'D*&Drsm;udk wGufcsuf&SmazG&rnf/ 'D*&Dwefzdk;rsm;onf
m;o
udef;jynfhwefzdk;rsm; jzpfoifhonf/
x
(c) qGJom;enf;tqifhqifh
(1) oifhavsmfaomtcsif;0ufjzifh puf0dkif;wpfcka&;qJ qJGrnf/ (1.5
1.5 vufrESifhqGJvQif
oifhavsmfonf/)
Bo
(2) puf0dkif;\ A[dkcsufrS ajrmuft&yfwnfhw
(3) xdkrsOf;rSpí em&DvufwHvnfonfht twd
wnf
erleemar;cG
mar;cGef; (7)
atmufazmfazmfjyyg 2017 cckESpf jrefrmEdkifiHwGif toHk;jyKaom "mwfajrMoZmtrsKd;tpm;
rsm;udk puf0dkif;pdwfydkif;enf;jzifhazmfjyyg/
D
trsKd
rsKd;tpm;
t
tp toHk;jyKrI (rufx&pfwefaxmifaygif;)
,l&D;,m;
, 1321
wDplyg 201
uGefaygif; 1493
pkpkaygif; 3165
58
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
(u) wGufcsufenf;
pkpak ygif; "mwfajrMoZmrufx&pfwefaxmifaygif; 3165 onf 360 'D*&DEiS hf tcsK;d nDojzifh
1321 q 360
,l&D;,m; 1321 onf = 150.2 = 150
50 'D*&D
3165
201 q 360
wDplyg 201 onf = 22.86 = 23 'D*&D
3165
x
uGefaygif; 1493 onf 1493 q 360 = 169.81 = 170 'D*&D
3165
tjcm;
(c) qGJom;enf; Bo
150 onf 150 q 360
60
3165
165
65
= 17.06
7.06 = 17 'D*&D
BE
D
59
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
t"dutcsufrsm;
pm&if;tif;qkdif&m tcsuftvufrsm;udk *&yfyHkrsm; a&;qGJavhvmvQif ydkrkdodom
xif&Sm;NyD; EdIif;,SOfavhvm&ef vG,fulonf/
rsOf;*&yf? aumfvH*&yfrsm; qGJom;&mwGif pau;,lyHkjcif; rwlnDaomfvnf vnf; *&yfwGif
rSwo f m;yH?k a&;qGyJ rkH sm; qifwyl gonf/ odaYk omf pau;ude;f *Pef;rsm; m; a&;om;&mwG
&mwif
wpfrsKd;ESifhwpfrsKd; ae&mtaetxm; tenf;i,fuGJjym;onf/
x
rsOf;*&yfESifh aumfvH*&yfwdkYrSm Z,m;ygudef;rsm;udk ckESptvd pftvdkufa&;qGJoGm;&onf/
bavmufenf;ESiphf wk&ef;enf;rSm wpfcEk iS w hf pfcMk um;wl
wlnaD omtuG tuGmta0;ydik ;f jcm;í
BuD;pOfi,fvdkufqGJ&jcif; jzpfonf/
Bo
pau;,l&mwGif tBuD;qHk;udef;rSm *&yfyHkwGifif taeawmfjzpfaeouJhodkY ta
udef;onfvnf; yHkwGifaysmufroGm;&ef oifhavsmfaompau;udk a&G;cs,f&rnf/
axmifrh eS pf wk*pH w
d yf ikd ;f enf;ESihf puf0d0ikd ;f pdwyf ikd ;f enf;wdu
a&;qGJ&NyD; ]tjcm;} wefzdk;yg0ififygu aemufqHk;wGifxm;íqGJ&rn
yHkrsm;qGJNyD;ygu acgif;pOf? pau; ponfwdkYudk a&;om;&on
tao
tao;qHk;
a&;om;&onf/
rnf/
kd f
BE
avhusifh&&efef ar;cGef;rsm;
rs
(1) atmuf
tmufazmfjyyg 2008 rS 2017 ckESpftwGif; urÇmhausmufrD;aoG;xkwfvkyfrIESifh
w½kwjf ynfoUl or®wEdik if \
H ausmufr;D aoG;xkwv
f yk rf t
I ajctaeudk rsO;f *&yfenf;
jzifh a&;qGJjyyg/
60
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
2015 550
2016 664
Bo
2017 669
2018 674
(4) atmuf
tmufazmfjyyg 2017 ckESpf jrefrmEdkifiH\ yJtrsKd;rsKd; pdkufysKd;xkwfvkyfrIudk
bavmufenf;oHk;í **&
*&yfyHkwpfyHk qGJjyyg/
yJtrsKd;tpm; txGuf (rufx&pfwefaxmifaygif;)
yJwDpdrf; 1069
D
yJpif;iHk 628
yJykyf 275
yJ0gav; 560
rwfyJ 1164
61
'orwef; vlrIa&;odyÜH (yx0D0if) ausmif;oHk;pmtkyf
x
yJtrsKd;rsKd; 11181
81
EdkifiH
w½kwf
tdE´d,
tif'dkeD;&S
;&Sm;
Bo
pdwfydkif;enf;jzifh a&;qGJjyyg/
tar&duefjynfaxmif
mifpk
mipk
urÇmhausmufrD;aoG
ao;xkwfvkyfrI
(rufx&pfwefoef;aygif;)
660
6
66
3411
692
434
BE
MopaMw;vs 492
pkpkaygif; 7460
v;wdkif;a'oBuD;
rEÅEÅav 13592
rau;wdkif; a'oBuD;
rauG 3677
yJJcl;wdkif; a'oBuD; 1785
u&ifjynfe,f 2459
pkpkaygif; 24539
62
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
tcef;(1)
yk*H,Ofaus;rItarGtESpf
ed'gef;
à þtcef;wGif yk*aH cwf\aemufco
H rkid ;f ESihf tEkynmAdou
k mvuf&mrs
rsm;taMumif;udk
avhvmoif,lEkdifrnfjzpfonf/
x
þtcef;acgif;pOfESifhywfoufí oifod&SdNyD;aomtaMumifif;t&m
à yk*HacwftaMumif;udk q|rwef;oifcef;pm tcef;(3) a&S;a[mif;jrefrmEkdifiH
ay:aygufvmjcif; acgif;pOfatmufwGif yk*{u&mZf *H{u&mZfEkdifiHay:aygufjcif;? yky*H{u&mZf
u
tmufygwdkYudkvkyfaqmifEkdifrnf/
yk*Htiftm;BuD;rm;vmyH
jzpfonf/
l &k m;wd\
Yk tEkynmAdou k mvuf&m
k m
BE
tqifhtwef;udk tuJjzwfvmEkdifrnf/
à q|rwef
rwef;wGio
f if,cl aJh om yk*{H u&m
u&mZfEikd if aH y:aygufvmyHk oifcef;pmESiEhf idI ;f ,SOí
f
yk*Hacwfudk aqG;aEG;Ekdifrnfjzpfonf/
1.1/ aemufcHorrkdif;
yk*u
H kd pwifwnfax
xmiforl mS ork'&¨ mZfrif;jzpfí at'D 107 wGif ,kev
f wT uf Re;f t&yfü
D
63
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
yk*Hrif;quf 55 qufrS aoOf
yHk(1) yk*Hrrllv 19 &Gm ajryHk
oOfvnfaMumifrif;vufxufwGif ,
oD&yd pö,m[kac:aom NrKd Uudk wnfaxmifonf/ odu
wGifaom orxD;t&yfü wrÜ0wD[laomNrdKUopfudk w
k w
,ckavmueE´mt&yfü
vufxufwiG f ,ckzmG ;apm&Gm[k
f idk rf if;vu
wnfaxmifchJonf/ ysOfjym;rif; (at'D
BE
846-878)onf at'D t'D 849 wGif wrÜ0wDNrdKUrS , ,ckyk*HNrdKUwnf&ma'oodkY ajymif;a&TUí
,c
NrdKUopfwnfaxmif mifonf/ NrdKUwnfaomtcg usHK;ywf ; &Hvsuf&Sdaom tkwfNrdKU½dk;udkaqmufí
wnfonf/ NrdKU½dk;wGifwHcg; 12 ckxm;í NrdKU½dk;twGif;wGif eef;awmfwnfaqmufxm;onf[k
&mZ0ififusrf;rsm;wGif azmfjyxm;onf/
ausmufpmtaxmuftxm;rsm;t& xm yk*Hacwfudk at'D 1044 rS 1312 txd[k
owfrSwfNyD; yk*HEkdifiHawmf\t trnfudk t&dr'´eyl&jynf[k ac:qdkcJhonf/ t&dr'´eyl&rSm ygVd
D
64
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
pnf;½Hk;odrf;ydkufaomt&yfü ted½k'¨trnfygaom tkwfcGuf ufbk&m;rsm;uk ukd awGU&onf/
ted½k'¨wHqdyfcwfESdyfxm;aom tkwfcGufbk&m;rsm;udk ajrmuf jrmufbufa&TvDjrpfurf;&Sd itdk&Gm?
waumif;? yk*H? rdw¬Dvm? rif;bl;? jynf ponfwdkYüawG üawGU&NyD; awmifbufwGif wGHaw w;ESifh
weoFm&Da'o Nrw
Bo
d Nf rKd UwGiv
f nf; awGU&onf/ atmuf
ESifh tquftoG,fydkrdkrsm;jym;vmNyD; rGefwdkYxH
yifv,fxGufayguf&í tdEd´,? oD[dkVfVf paom a'owd
tmufjrefrmEkid if u H dk odr;f oGi;f Ny;D ae
xHrS ,Ofaus;rIrsm;udk &&SdcJhonf/ xkdYjyif yxrqHk;
owdkYESifh qufqHcGifh&chJonf/
aemuf rGew f Ykd
BE
D
yHk(2) o&ygwHcg;
65
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
a&;xlaxmif&ef trdefYjyefwrf;rsm; xkwfjyefaqmif&GufchJonf/ omoemud udk ajrvSLrIrsm;
vmaomaMumifh omoemajr wdk;vsuf&Sd&m rif;\b@mavsmh vsmhenf;&onf
onfomru yk*HEkdifiH
awmf\ tiftm;vnf; wjznf;jznf; usqif;vmcJh&onf n/
n/
t"dutcsufrsm;
à
à ausmufpmtaxmuf
Bo
yk*HNrdKUudk pwifwnfaxmifol orkrk'¨&mZfrif;onf oa&acwå&mrif;qufrS qif;ouf
vmol[k rSefeef;&mZ0ifwGif azmfjyxm
ork'¨&mZfrif;onf &Gmaygif
yxm;jcif;/
ygif; 19 &Gmudk pkpnf;í yk*Hudk w
uftxm;t&
wnfaxmifjcif;/
t& yk*Hjynfudk xD;eef;pkd;pHcJhaom rif; 14 yg; &Sdjcif;/
BE
à jrefrmwdkYonf at'D 9 &mpkwGif ausmufqnf na'oodkY OD;pGm0ifa&muffaexdkifchJNyD;
xdkrSwpfqif qifh rif;bl;a'oudk 0ifa&mufchJjci cif;/
à ykk*HEkdififiHawmf
awmf\trnfudk t&dr'´eyl&jy jynf[k ac:qdkcJhjcif;/
à 11 &mpkwiG f jrefrmwdo Yk nf c½ked (f cc½dik )f ESihf wku
d rf aS usmí
f Ekid if t
H jzpf wnfaqmufcjhJ cif;/
à taemf&xmonf yk*Hukd tkyfcsKyfa&;A[kdXmetjzpfjyKvkyfNyD; EkdifiHawmftjzpf wnf
aqmufEkdifcJhjcif;/
D
66
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
avhusifh&efar;cGef;
1/ yk*Hrif;EdkifiHawmf tiftm;BuD;EkdifiHtjzpf ay:xGef;vmyHkudk aqG;aEG;yg/
1.2/ yk*HacwfomoedutaqmufttHkrsm;
yk*HacwfwGifawGU&aom omoedutaqmufttHkrsm;rSm apwD wD? *lbk&&m;?
m;? yd#uwf
wdkuf? "r®omac: w&m;emolrsm;vma&muf&mae&m? odrf? tkw wffZ&yf? a&wG
&wGif;? a&uefwdkY
x
jzpfonf/ yk*Hacwf omoedutaqmufttHkrsm;wGif apwD wESESifh *lbk&&m;[l
m;[lí ESpfrsKd;&Sdonf/
*lbk&m;onf
onf twGif;yd ;ydkif;ü vSnhfywfoGm;;v ;vm
Bo
í&aomfmfvnf; apwDrSm tjyifrSom v vSnfhywf
zl;ajrmfEdkifonf/ yk*HacwfwGif apwD? *lbk&m;wkdYü
xD;wifonfh"avh rxGef;u um;ao;bJ xdyfqHk;wGif
um;ao
,ckacwf iSufaysmzl;[kac:aom cc: txGwfjzifhom
tqHk;owfMuonf onf/
HacwfwGif *l? apwD? bkef;BuD;ausmif;wkdYukd
yk**acwf
wnfaq aqmufvQif tkwfwHwkdif;wpfxyf okdYr[kwf
BE
ESpfpfxyfoifhovkd um&Havh&Sdonf/ yljyif;aom
t&yfjzpfaomaMumifh rD;ab;tEÅ&m,fudk wm;qD;
t
Edkif&ef aqmufvkyfjcif;jzpfNyD; wHwdkif;rD;um [k
ac:onf/
a'owGif&Sdaom *lbk&m;wkdYudk vlwkdYu tkwf? ausmufwkdYjzihf wnfaqmufxm;NyD;
yk*Ha'owG
*ltrkd;ay:ü uGef;axmifESifh apwDwnfxm;onf/ *lbk&m;rsm;ukd yEéufyHkpHtrsKd;rsKd;jzifh
D
67
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
ausmufpmwGif ]]Orifüude;f 0yfpyH ,faom}}
&[ef;[k azmfjyyg&Sdojzifh Orifrsm;onf
0d y óemw&m; usif h B uH t m;xk w f & ef
Bo
ae&m[k qdkEdkifonf/ usefppfom;Orif?
w½kwfajy;Orif? eE´rnmOrif? ausmuf*l
Orif? iSuyf pfawmifOrifrsm;onf yk*aH 'o
wGif xif&Sm;aomOrifrsm;jzpfonf/
BE
D
yHk(5) OriftwGif;bufjyyHk
yk*Hacwf
acwfwGif pmoifwkdufBuD;rsm;&SdouJhokdY awmausmif;uJhokdYaom ausmif;i,frsm;
vnf;&Sdonf/ qifjzL&Sifausmif;wkduf? qkawmif;jynfhausmif;wkdufwkdYonf pmoifwkdufrsm;
jzpfMuonf/ &Sifr[muóyawmausmif;? tkdqDawmausmif;wkdYrSm yk*Ha'owGifta&;yg
aomawmausmif;rsm;jzpfonf/
68
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
yk*HacwfwGif 'g,umwpfOD;wnf;u
ausmif ; wk d u f 0 if ; BuD ; wpf c k v H k ; ud k wnf
aqmufvSL'gef;onfvnf;&Sdonf/ 1223
wGif trwfBu;D teEÅol wnf nfaqmufcahJ om
teEÅolausmif; ac: av;rsufEESSmausmif ausm
a ;
wkdufBuD;onf &[ef;rsm;w&m;tm;xk w&m;tm wf
x
aom ur®||mef mef;&dyfomBuD BuD;jzpfonf/ av;
rsuEf mS ausmif;wku d u f dk teEÅo(l teEÅo&l )
u wHwidk ;f ESpx
f yf um&HNy;D wnfaqmufco hJ nf/ yxrwH
xrwHwkdif;twGif;ü av;rsufESm*lbk&m;?
w&m;a[m"r®om? yd#uwfwu
t"dutcsufrsm;
à
à
Bo
dk ?f r[max&f oDwif
cJhonf/ wHwkdif;ESpfxyfMum;wGif &[ef;rsm;oD
tkwfZ&yfESpfaqmif aqmufvkyfcJhon/
apwDESifh *lbk&m;[lí&Sdjcif;/
nf/
wif;oH;k &ef ausmif;Bu;D ukd aqmufvyk v
oDwif;oHk;&ef ausmif; 50 eD;yg;ESihf csufjyKwf&ef
;oD
69
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
avhusifh&efar;cGef;rsm;
1/ yk*Hacwf omoedutaqmufttHktrsdK;tpm;rsm;udk azmfjy&Sif;vif;yg/
2/ yk*Hacwf *lbk&m;rsm;taMumif; rSwfpkwdka&;yg/
1.3/ Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmfrsm;
yk*aH cwfwiG f Ak'½¨ yk yf mG ;qif;wkrsm;udk *lb&k m;rsm;
x
twGif;ü xnfhoGif;ylaZmf&ef xkvkyfjcif;jzpfonf/ Ak'¨
½kyfyGm;awmfukd yk*Hacwfu ]bk&m;qif;yk}[kac:NyD;
aemufydkif;wGif qif;wk[k ajymif;vJac:cJhonf/ Ak'¨
tvSL&Sif\t&yfESifhomru
Ydk &yfEiS w
ylaZmfNyD; xkdqif;wkukd ]&yfwk
Bo
qif;wkawmfrsm; jyKvyk &f mwGif &yfawmfr?l wifysOaf cGEiS hf
avsmif;awmfrlrsm; jyKvkyfylaZmfMuonf/ trsm;qH
wifysOfacGqif;wkawmfrsm;jzpfonf/ yk*HacwfwGif
tvSL&Sit f csKd Uu rdrw
d t hf idk ;f í Ak'q
m;qHk;rSm
rsm;qH
70
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
awGU&onf/ trsm;qHk;xkvkyfaom Ak'¨½kyfyGm;qif;wkrsm;rSm blrdzórkj'm (vufajrxd[ef)
½kyfyGm;qif;wkjzpfonf/
tmoe (ajcawmfxm;[ef)wGifvnf; 8 rsdK;K; awGU&onf/ yk*HacwfwGif psm psmeoe
t"dutcsufrsm;
à Ak'q¨ if;wkawmfrsm;ud
Bo
(w&m;xdkif[ef)udk trsm;qHk;awGU&onf/ Ak'¨½k½kyfyGm;awmfrsm;udk Mumyv’if? jc
pdefausmufpDyv’ifrsm;ESifh wGJzufí xkvkyfMuonf
Muonf/
jcaohFyv’if?
avhusifh&efar;cGef;rsm;
1/ yk*Hacwf Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmfrsm; xkvkyf[efudk tuJjzwfyg/
71
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
BE
tcef;(1)ygyHkrsm;\&if;jrpfrsm;
l 19 &Gm ajryHk (OD;0if;armif -wrÜ0wD-yk*H 19 &Gm uGi;f qif;avhvmcsupf mwrf;)
D
yHk(1) yk*rH v
yHk(2) o&ygwHcg; (a'
((a'gufwmeef;vdIif? uxdu? orkdif;Xme? &efukefwuúodkvf)
yHk(3) yk**HHacwfappwD (https://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/Of/1c/
ba/38/sapada-paya
a/3
/3 ) (22-10-2019)
yHk(4) yk*Hacwf *lbk&m;
b-d&biw=) (5-3-2019)
72
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
yHk(8)
EkdifiHjcm;bmomoif wuúodkvf)
yHk(9) avsmif;awmfrlbk&m; (OD;udkudkwdk;vGifaomf? uxd
xdu? ordkif;Xme? &efukefwuúodkvf)
usrf;udk;pm&if;
jrefrmedkifiHorkdif;? wwd
k pf ;kd ? Ak'b
3/ wdu ¨ momtEk
omtEk
Bo
1/ ausmfouf? a'gufwm? jynfaxmififpjref
0if;wdk;atmif yHkESdyfwdkuf? 2015/
2/ wdk;vS? a'gufwm? ajray:ajratmuf
5/
pkjrefrmEkdifiHordkif;? 'kwd,tBu
:ajratmufausmufpmrSwfwrf;rsm;uajymaom
tEkynmed'gef;? 'kw,
rsm
rs
wd,tBudrf? &efukef? pdwful;csdKcsdKppmay? 2019/
tBudrf? &efukefNrdKU?
a&S;a[mif;
7/ oef;xGef;? a'g a'gufwm (MA. BL. PhD. D.Lit (London)? yk*HacwfEkdifiHa&;? &efukefNrdKU?
zdk;0atmhzfquf? 2005/
8/ Hudso
Hudson,
uds Bob, The Origins of Bagan, Australia, University of Sydney, 2004.
73
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(2)
rEÅav;,Ofaus;rItarGtESpf
ed'gef;
à þtcef;wGif rif;wkef;rif;wnfaxmifcJhaom &wemyHkrEÅav;\ aemuf ufcHordkif;ESifh
&wemyHkeef;NrdKUawmf? jreef;pHausmfa&Teef;awmfwnfaqmufcJhyHyHkESifh Ak'¨qif
qif;wk
tEkynmvuf&mrsm;udk avhvmoif,ledkifrnfjzpfonf/
x
þtcef;acgif;pOfESifhywfoufí oifod&SdNyD;aomtaMumif
mif;t&m
yk*H,Ofaus;rItarGtESpfacgif;pOfatmufwGifif yk*Hacwf apwDESifh *lbk&m;rsm
m;rsm;\
Bo
à
Adokumvuf&mESifh Ak'¨½kyfyGm;qif;wkawmfrsm;\ vuf&m[efyefrsm;taMu
sm;taMumif;udk
avhvmoif,lcJhNyD;jzpfonf/
2.1/ aemuf
ufcHorkdif;
rif;wkef;rif;onf 1853 ckESpfwGif tr&yl&xD;eef;udk&&SdcJhonf/ rif;wkef;rif;eef;wuf
pOfOftcsed u
f atmufjrefrmEdik if o
H nf e,fcsUJ t*Fvyd w f v Ykd ufatmufoYkd usa&mufaeaomtcsed f
jzpf&m rif;wke;f rif;taejzifh tr&yl
tr &xufvNkH cKH rI ydrk &kd &SEd ikd rf nfh rEÅav;odNYk rKd Uopfwnfajymif;a&TU
t
D
cJhonf
onf/ rEÅav;NrdKUononf vH
vkNcHKa&;t& {&m0wDjrpfurf;ab;rS ESpfrdkiftuGmwGif wnf&Sdaejcif;
ESifh twd
wdwf? edrdwf? w wabmif? aA'ifudef;cef; ponfh wGufcsufrIrsm;onf NrdKUopfajymif;a&TU
a&;twG wGuf rsm;;pGmtaxmuftuljzpfcJhonf/ rif;wkef;rif;onf 16 Zlvdkif 1858 ckESpfwGif
tr&yl&rS&wemyHkrEÅav;aejynfawmfodkY ajymif;a&TUcJhonf/ &wemyHkaejynfawmfopfwGif
!"#$%
1885) [kac:cJhonf/
74
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
Bo
yHk(1) rif;wkef;rif;
rif;wkef;rif;\ rif;aejynfawmfopf&w
yHk(2) o
oDaygrif;
wemyHkrEÅav;onf yx0Dtaetxm;t&
BE
jyefjY yL;nDnmaom ajrjyifwiG &f NdS y;D rEÅav;awmifajcwG wif wnfxm;onf/ uefrsm;? acsmif;rsm;?
jrpfrsm; 0ef;&Hvsuf&Sdonf/ ta&SUajrmufbuf u wGif eE´muefESifh armif;ruef? ta&SUESifh
ta&SUawmif wmif mifbufwiG f atmifyifv,fuefEiS hf aZmif;uavmuef? awmifbufwiG f awmiforef
tif;ES ;ESihf jrpfi,fjrpf? taemufawmifbufwiG f wufao;tif;? taemufbufwiG f {&m0wDjrpf?
ajrmufbufwiG f rwå&mjrpfwu Ykd 00ef;&Hxm;onf/ taemufbufwiG f rwå&me,fEiS hf qufo, G f
xm;aom a&Twacsmif;ajrmmif;vnf;&Sdonf/ a&Twacsmif;ajrmif;rSm avSrsm; oGm;vmEdkifaom
D
75
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
t"dutcsufrsm;
x
à rif;wkef;rif; tr&yl&rS rEÅav;&wemyHkaejynfawmfodkY ajymif;a&T&TUcJhjcif;/
à rif;wkef;rif;ESifh oDaygrif;wdkY tkyfpdk;onfhacwf (1853-1885)uk
1853-1885)ukd &wemyHkacwf[k
à
à
à
ac:qkdjcif;/
Bo
&wemyHrk if;aejynfawmfopfonf nDnmaomaj
acsmif;rsm;? jrpfrsm; 0ef;&Hxm;jcif;/
aomaj
omajrjyefw
avhusifh&efar;cGef;
1/ rEÅav;&wemyHkNrdKUawmf\ yyx0Dtaetxm;rSm rnfodkY&Sdoenf;/
D
76
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
Bo yHk(3) &wemyHkeef;jjrdKUa
Uawmf
BE
rif;wk
;wkef;rif;wnfaqmufcJhonfh &&w &wemyHkeef;NrdKUawmfonf rEÅav;awmifajc\
taemufmufawmif mifbufwGif wnf&Sdonf/ &wemyHkeef;NrdKUawmfudk av;uRef;atmifajr[k
rSnfhac:cJhonf/ eef;Nrd
rnf NrdKUUawmf
awmfudk tkwfNrdKU½dk;jzifh um&Hxm;onf/ tkwfNrdKU½dk;onf wpfzufvQif
wm 600 (1.3 rdkif) &Sdí NrdKU½dk;av;zufaygif;aomf wm 2400 (5.2 rdkif) &Sdonf/ NrdKU½dk;
wpfzufvQif wHcgg;oHk;ay aygufxm;ojzifh pkpkaygif; wHcg; 12 ayguf&Sdonf/ wHcg;rsm;udk
D
77
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
&Sdonf/ xdktkwfcHkay:wGif yv’if&Spfcef;xm;&Sd&m taqmifawmf awmfrsm;? rifif;{u&mZfESifh
rdzk&m;BuD;? om;awmf? orD;awmfrsm; pH&mtaqmifawmfrsm;&S rsm;&Sdonf/ eef;awmf\t"du
taqmifBu;D jzpfonfh bHk 7 qifyh gaom ajreef;jymom'faqmif aqmifrmS tcrf;em;qH;k jzpfNy;D 207 ay
taemufyGJwufaqmifponf
Bo
tjrifh&Sdonf/ ajreef;[kac:onfrSm tjrifhjrwfqH
aMumifjh zpfonf/ jrwfpmG bk&m;yGiahf wmfr&l m rZÑ
qHk;ajrrsm; xnfhíwnfaqmufxm;aom
ZÑra'orS
rd a'orSajr? a&Tw*d b kH &k m;a
m;ajr? Edik if aH wmft&yf
d jzifh ajreef;[kac:jcif;jzpfonf/ ajreef;aqmifukd aa&Tyed ;f csxm;onf/
&Sprf suEf mS rS ajrrsm;yg&So
jreef;pHausmf eef;awmfwGif yv’ifawmfxm;&m taqmifrsm;jzpfaom aajreef;aqmif? aZw0ef
aqmif? aygif;awmfaqmif? rSeeffeef;awmfaqmif? NAJwdkufawmf? ajrmuf
nfh yv’if&Spfcef;xm;&Sd&mtaq
a prkwf? awmifprkwf?
mmtaqmifawmfrsm;udk wnfaqmufcJh
BE
onf/ jreef;pHausmef ef;awmfwiG f ta&SUydik ;f rif;cef;awmf 32 aqmif? rdz&k m;aqmif 78 aqmif?
taemufydkif;rif;cef;awmf 4 aqmif pkpkaygif; 114 aqmif &Sdonf/ eef;awmfaqmifrsm;onf
'kwd,urÇmppf mppfumvwGif rD;avmifysufpD;cJh&m 1996 ckESpfwGif a&S;rlrysufjyefvnf
wnfaqmufcJhonf/
t"dutcsufrsm;
D
à rifif;wke;f rif;onf
on &wemyHek ef;NrKd Uawmfukd rEÅav;awmifajc\ taemufawmifbufwiG f
wnf nfaqmu
qmufcJhjcif;/
à av;uRef;atmifajr[kvnf;ac:wGifNyD; tkwfNrdKU½dk;jzifhum&Hxm;jcif;/
à &weme'Dajrmif;rS a&oG,f,lxm;aom usHK;jzifhvnf; 0ef;&Hxm;jcif;/
78
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
à eef;awmf\t"dutaqmifonf bHk 7 qifhygaom ajreef reef;jymom'f
om'ffaqmifjzpfjcif;/
à jreef;pHausmfeef;awmfwGif pkpkaygif; 114 aqmif&d&Sdjcif;/
Bo
avhusifh&efar;cGef;rsm;
m;
1/ &wemyHkeef;NrdKUawmf\ tcifif;tusif;udk tuJjzwfyg/
2/ &wemyHkeef;NrdKUtwGif; jreef;pHausmfa&Teef;awmf wnfaqmufxm;yHkudk &Sif;vif;
azmfjyyg/
BE
2.3/ rEÅav;acwf
acwfAk'¨qif;wkvuf&m
&wemyH
wemyHk rEÅav;acwfwiG f Ak'q ¨ if;wkrsm;udk rwf&yf[ef? xdik af wmfr[ l ef? avsmif;awmf
rl[eftrstrsdK;rsdK;jzifhxkvkyfonf/ avsmif
avsm ;aawmfrludkxkvkyf&mwGif OD;acgif;udk vuf,mvufjzifh
axmuf
xmufxm;yHkudk xkonf/ y&dedAÁmefjyKyHkrSm OD;acgif;ESifh,SOfvsuf vuf,mvufudk vufz0g;
vSefícsxm;aomyHkjzpfonf/ v vuf[ef? ajc[eftaetxm;wGif blrdzórkj'mvuf[efESifh
ppssmeoeajc[eftaetx aetxm;udk trsm;qHk;awGU&onf/ OD;acgif;awmf\ tay:qHk;xdyfzsm;wGif
D
79
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
rl[ef[lí xkvkyfMujcif;/
à blrdzórkj'mvuf[efESifh psmeoeajc[eftaetxm;ud ;udk trsm;qHqHk;xkvkyfjcif;/
Bo
à xdyfawmfudk obm0xuf tenf;i,frdkYarmufum xkvkyfjcif;/
à ezl;pD;ay:atmif xkvkyfvmMuNyD; rsufvTmcsxm;aomyH
xm;aomyHkudk trsm;qHk;xkvkyfMujcif
uj ;/
à rif;0wfwefqmrsm; qif,ifay;aom rifif;0wfbk&m;rsm; xkvkyfMujcujcif;/
avhusifh&efar;cGef;
1/ rEÅav;acwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;\ vuf&m[
m[efyefudk qef;ppfyg/
BE
2.3.1/ r[mousrm&Zd
usrm&Zdef (ausmufawmfMuD;bk&m;)
D
80
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
zGiu
hf m r[mousrm&Zde[ hJ nf/ ,if;odYk urÜn;wyf
f k urÜn;f wyfco ;f wyfcahJ omfvnf
vnf; ausmufom;
awmfrSm tvGefBuD;rm;onfhtwGuf ausmufawmfBuD;bk&m;[k ac:wG wGifonf/
ausmufawmfBuD;bk&m;\ r[m&HwHwdkif;ab;ywf ywfvnfwGif pusifausmufjzifh x xkvkyf
aAm"dyifrsm;&Sdonf/
t"dutcsufrsm;
à rif;wkef;rif;onf
Bo
xm;onfh {w'*f&toDwdom0u&SpfusdyfwdkY\ ½kyfyGm;awmfrsm;udk vdkPfrkcfjymom'f
xm;&Sdonf/ r[m&HwHwdkif; axmifhav;axmif
nf pusifaawmif
ymo rsm;jzifh
xmifhwdkYwGif rif;wkef;rif;udk,fwdkif pdkufysdK;cJhonfh
avhusifh&efar;cGef;
1/ &wemyH
&w kacwf rif;0wfbk&m;rsm;xkvkyfudk;uG,fcJhyHkudk om"ujyí aqG;aEG;yg/
&w
81
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
82
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
wGif urÇmhrSwfwrf; tarGtESpf pm&if;0ifcJhonf/
t"dutcsufrsm;
à
à
à
jyifqifay;&jcif;/
jyifqifNyD;onfh yd#uwf
ay:wGif xGif;xkcJhjcif;/
Bo
rif;wkef;rif;onf 1860 jynfhESpfwGif yd#uwf
ausmufxuftu©&mwif&mwGif q&mawmfBuD;;rsm;u
#uwfausmufpmudk pwifa&;ul;apcJhjcif;/
rsm;u tu©&mtcRwf
mtcR
mt t,Gif;r&Sdap&ef
avhusifh&efar;cGef;rsm;
D
1/ yd#uwfaus
ausmufpmrsm;udk ]urÇmhtBuD;qkH;pmtkyfBuD;} [k ac:wGif&jcif;taMumif;udk
wijyyg/
w
aqG;aEG;wif
83
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
BE
D
84
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
tcef;(2)ygyHkrsm;\&if;jrpfrsm;
yHk(1) rif;wkef;rif; (rEÅav;tESpf 150jynfh r*¾Zif;? rEÅav;toif;(&efukef)? 2009)
yHk(2) oDaygrif; (rEÅav;tESpf 150jynfh r*¾Zif;? rEÅav;toif;(&efukef)? 2009)
yHk(3) &wemyHek ef;jrdKUawmf (a'gufwmrdrk o
kd ef?Y ygarmu©? XmerSL;? orkid ;f Xme? &efefuek w
f uúov kd )f
yHk(4) r[mousrm&Zdef (ausmufawmfMuD;bk&m;) (https://www.evivatour.com/wp- evivatour.com/w
.co
content-uploads/2015) (22-10-2019)
x
yHk(5) ausmufxuftu©&myd#uwfawmfrsm;pdkufxl&mtkwfjymom'frsm; (https://upload. s://upload.
wikimedia.org/wikipedia/common/f/f8/Mandalay_Kuthodawdalay_Kuthodaw
thodaw w)
(22-10-2019)
usrf;udk;pm&if;
1959/ Bo
1/ pnfolarmifarmifausmf? rEÅav;N;NrdKUwnfeef;wnfpmw mwrf;? rEÅEÅav
v;? &wem'DyHyHkESdyfwdkuf?
85
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(3)
tdE´d,,Ofaus;rI
ed'gef;
à þtcef;wGif tdE´d,ü xGef;um;cJhaom Ak'¨,Ofaus;rI\ AdokumtEkynmvuf
ynmvuf&m
rsm;udk avhvmoif,ledkifrnfjzpfonf/
x
þtcef;acgif;pOfESifhywfoufí oifod&SdNyD;aomtaMumif;t&m
à jrefrmhordkif; yk*H,Ofaus;rItarGtESpfacgif;pOfatmuf
atmufwGifif yk*Hacwf apwDESifh
*lbk&m;rsm;\ Adokumvuf&mESifh Ak'¨½kyfyGm;qif
qif;wkawmfrsm;\ vuf&m[efyefrsm;
à tdE, d´ Edik if w Bo
taMumif;udk avhvmoif,lcJhNyD;jzpfonf/
,HkMMunf
unfusifhoHk;Muonf Muon/ tdE´d,wGif Ak'¨bmomonf **Fgjrpf0Srf;wpfavQmufESifh tdE´d,
ajrmuf um zGHUNzdK;wdk;wufvmcJhonf/ taomurif;BuD;vufxufwGif tdE´d,
rmufyyddkif;wGifysHUESHUu
awmifyif ydki;f ESifh o
oD&dvuFmwdkifatmif ysHUESHUcJhonf/
86
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
3.2/ Ak'¨omoedutaqmufttHkrsm;
tdE´d,Ak'¨omoeduAdokumvuf&mrsm;teuf txif&Sm;qHk;taqmufttHkrsm;rSm
*lb&k m;rsm;ESihf apwD? ykx;kd rsm;jzpfMuonf/ *kyw Ü acwfrwdik rf u D apwDtjyif tjcm;aombmom
a&; taqmufttHkrsm;rSm vdkPf*lwkrsm;yifjzpfonf/ *g,mNrdKUteD;&Sd A&mAmawmif &mAmawm wGif
taomu rif;vufxufu wnfaqmufcJhaom *lESpfckonf awmif xm;aom
mifudkxGif;;xm
xm;ao
av;axmifch ef;raqmifrsm;jzpfonf/ ,if;vdP k *f w
l rk sm;onf w&m;a[mr@yf a[mr@yfyfrsm;udk yHpk , H í l
x
aqmufvkyfxm;jcif;jzpfonf/ acwfOD;vdkPf*lwkrsm;wGif tvSt yrGrf;rHjcif;r&Sday/
tyrG
acwfOD;vdkPf*lrsufESmpmwGif jrif;rdk&fozG,f Bwd*HyHkxkvkyyffcJh&mrSwpfqifh pBuørsm; sm
tvif;a&mif0if&ef jywif;aygufrsm;udkyg xGif;cJhMuonf onf/ *lteD;wGif oHCmawmfrsm; o oDwif;
oH;k &ef aqmufvyk x
onf/ tZEÅvP
Bo
f m;aom ausmif;ocFr;f rsm;vnf
xkxm;onfh vSyaom½kyw
ckyg0ifaom bHkabNrdKUteD; t
d nf/ ,if;vdP
bwfe,f\ taemufajrmufbuf&Sd tZEå*l*l (Ajanta Caves)rsm;onf txif&Sm;qHk;jzpfonf/
tZEÅ*ltkyfpkwGif vdkPf*laygif; 27 ck&Sdí? tcsKdUvdkP
eufonf/ vdP
Pff*lrsm;onf twG
;teuf [du
k *f rl sm;teu
twif;odkY aywpf&mtxd
k 'f &m
87
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo yHk(1) qefcsDapwD
3.3/
.3/ Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;
a&S;tusqHk; AAk'¨½kyfyGm;awmfrsm;udk tdE´d,EdkifiH taemufajrmufbuf *E¨m&a'owGif
awGU&onf
onf/ *E¨m&a'orS jynfolrsm;onf taomurif;vufxufrSpwifí Ak'¨bmomodkU
ul;ajymif;cJhMuolrsm;jzpfonf/ taemufOa&myrsm;ESifhvnf; ul;vl;qufqHrI&SdcJhonf/
xdkacwfwGif ½kyfyGm;awmfrsm;xkvkyf&eftwGuf ausmufqpfynm&Sif *&dvlrsdK;rsm;udk ac:,l
iSm;&rf;í xkvyk o
f jzifh *E¨m&vuf&m Ak'½¨ yk yf mG ;awmfrsm;\ toGiof P²mefonf *&dqefonf/
88
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
Bo
BE
yHk(2) *E¨m&v
&vuf&mAk'¨½kyfyGm;awmf
89
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
yHk(3) rxk
xk&mvuf&mAk'¨½kyfyGm;awmf (*kyÜwacwf
a )
BE
*kyÜwacwfwG wGif rxk&ma'orSvufrIynm&Sifrsm;onf tvGefvuf&majrmufaom
½kyw
f rk sm;udk xkv
vkyk v
f mMuonf/ txif&mS ;qH;k qif;wk
wawmfrmS yÍö0*¾iD g;OD;udk "r®pMumw&m;awmf
a[mMum;aeaomyH aomyHkjzpfonf/ qif;wkawmf\taetxm;rSm vufudk "r®pMumrkj'myHk jyKvkyf
aeaomyH
xm;í í rsufvTmcsum wifysOfacGxkdifaeawmf
e rlaomyHkjzpfonf/ cE¨mudk,fyHkyef;rSm ao;oG,f
ajyjypfonf/ OD;acgif;awmfaemufwGif a&mifjcnfawmfajcmufo, G f uGejYf rL;ae[ef? ½kyyf mG ;awmf
\eHab;wGif ewfa'0grsm;NcH&Hae[ef xkvkyfxm;onf/
D
90
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
t"dutcsufrsm;
à tdE´d,wGif Ak'¨bmomxGef;um;cJhjcif;/
à Ak'¨bmomwGif opömw&m;av;yg;udk tajccHjcif;/
à r*¾if&Spfyg;udk oHo&mqif;&J'ku©rS vGwfajrmufEkdifaom enf;vrf;tjzpf ,HkMunf
usifhoHk;jcif;/
x
à taomurif;vufxuf tdE´d,EkdifiHwpf0ef; apwDrsm; wnfxm;udk;uG,fcJhjcif;/
à xif&Sm;aom apwDrsm;rSm Am;&wfNrdKU? qefcsDNrdKU ESifh tr&0wDNNrdrdKU&Sd apwDrsm;jzpfjcif;/
Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;xkvkyf&mwGif rxk&mvuf&monf xl;jcm;ajymifajrmufjcif;/
Bo
à
à *E¨m&Ak'¨½kyfyGm;awmfyHkonf tdE´d,wGifomru w½kwfjynftxda&muf&Sdjcif;/
à *kyÜwacwf "r®pMumw&m;a[maeaomyH omyH
myHkAk'¨qif;wkrSm vuf&mamajymifajjrmufjcif;/
avhusifh&&efefar;cGef;rsm;
1/ acwfv,ftdE´d,wG ,wGif wnfxm;cJhaom Ak'¨,Ofaus;rI
u tarGtESpf *lbk&m;rsm;? apwD
BE
ykxdk;awmfrs rsm;\ Adokumvuf&mrsm;udk yk*HaccwfAk'¨,Ofaus;rIvuf&mrsm;ESifh EdIif;,SOf
wifjyyg/
2/ tdEEdd´,EdkifiH&Sd rxk&mvuf&m? *E¨m&vuf
& &mESifh *kyÜwacwfvuf&m Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;
taMumif;tm; a0zefqef;ppf p yg/
D
91
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
Bo
BE
tcef;(3)ygyHkrsm;\&if
m;\&if;jrpfrsm;
al., The Heritage of World Civilization, Second
yHk(1) qefefccsDsDapwD (Albert M. Craig, Et al.
Edition, New York, Macmi
Macmilla
Macmillan Publishing Company, 1990)
;awmf (https://ancientarthistory.tumblr.com/post/buddha_
ykyHk(2) *E¨m&vuf&mAk'¨½kyfyGm;awm
(1-10-2019)
D
92
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
usrf;udk;pm&if;
1/ wifarmif&if?OD;? a&S;acwfa[mif;urÇmordkif;?'kwd,wGJ? &efukef? wuúodkvfrsm;
yHkESdyfwdkuf? 1970/
2/ wdkufpdk;? Ak'¨bmomtEkynmed'gef;? &efukef? a&mifpOfatmhzfquf? 2000/
0/
3/ Mehta, J.L., Advanced Study in the History of Medieval India, Vol-1, 1000-15
1000-1526
000
AD, First Edition, New Delhi, Sterling Publishers Private
te Limited,
d, 1979.
1979
x
4/ Mehta, J.L., Advanced Study in the History of Medieval
dieval Indiaa, Vol-II: Mughal
Empire (1526-1707), First Edition, New Delhi,
hi, Sterling
ng Publishers Private
Priv
Privat
Limited, 1979.
Publication, 1999.
Bo
5/ Sharma,S.P, History of Medieval India
ndiaa ,First Edition, New Del
Delhi, Mohit
BE
D
93
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
tcef;(4)
ta&SUawmiftm&S,Ofaus;rI
ed'gef;
à þtcef;wGif acwfOD;ESSihfacwfv,f ta&SUawmiftm&Sa'oü xGef;um;cJm;cJhaom rrif;
EkdifiHrsm;\ aemufcHordkif;? bmomt,l0g'ESifh ,Ofaus;rItEkynmAdokumqdkif&m
xif&Sm;onhf omoedutaqmufttkHBuD;rsm;taMumif;udk &Sif;vif;oifMum;rnf
jzpfonf/
þtcef;acgif;pOfESifhywfoufí oifod&SdNyD;aomtaMumif
MMumif;t&m
à tdEd́,,Ofaus;rIacgif;pOfatmufwGif Ak',Of
¨,Ofaus;rIaemufcHorkdif;ESifh Ak'¨ommoedu
taqmufttHkrsm;jzpfaom apwD? *lbk&m;rsm;\ AdokumtEkynmvuf nmv &mrsm;
nm
taMumif;udk od&SdcJhNyD;jzpfonf/
94
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
Bo
yHk(1) aAma&mAka"mapwDaawmf
wmfBuD;tm; ,aeYacwfwGif awG
awUjrif&ykH
95
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
pOfhuGif;ausmufcsyfaygif; 2000 ceYf &SdcJhaomfvnf; ,cktcg ausmuf usmufcsyfa& 1300 cefYom
usef&Sdawmhonf/ apwDawmfBuD;\ tmvdefig;qihfwGif rkcfuyfrsm;&SdNyD; ,if;rkcfuyfrsm;xJwGif
vlwpfudk,feD;yg;t&G,f&Sdaom Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm; &Sdon/ nf/
Bo
apwDawmfBuD;\tay:qkH;ypö,meH&HwGif pOfhuGif;ESpfwef;&Sdonf/ tay:w
bk&m;avmif;ewfom;b0rSpí bk&m;jzpfNyD; "r®pMumw&m;awmfudk aa[majy
½kyfvkH;azmfxm;aompOfhuGif;rsm;&Sdonf/ atmufbufw
atmif azmfjyaom½ky<f ursm;? i&Jcef;tzkzH u
wefef;wGif uH? uH\t
Hk kd ay:vGiaf tmifxv k yk x
,if;o½kyfazmf½kyf<ursm;onf pmrwwfolwdkYtwGuf Ak'¨\tqkH;trudk vsifjrefpGmem,lEdkif
atmif o½kyfazmfxm;onf n//
f m;
m;a
tay:wef;wGif
a[majymonftxd
tusKd;udk ay:vGif
m;aom ½ky<f ursm;&So
d nf/
BE
ypö,mig;qihwnf f nfaqmufxm;jcif;aMumihf apwDawmfBu;D onf aumif;uifojYkd rihw
w f uf
oGm;ra,mif xifif&onf/ odkYaomf MMunf unf0ef;okH;qih qiffwnfaqmufxm;ykHrSm apwDawmfBuD;tm;
atmufajcwGifjyeYfum;NyD; tv,fodkY wjznf;jz jznf;pkpnf;onhfykHpH jzpfaponf/ ypö,mig;qihf
wGif pkvvpfpfrGrf;cRef? ½kyfvkH;rsm;jzihf wefqmqif m xm;onf/ Munf0ef;okH;qihfwGifrl wefqmqifrI
vk;H 0r&Sad y/ oHo&mudk &nfneT ;f vdí k t0dik ;f ykaH pwDrsm;wnfxm;jcif;jzpfonf/ wefqmtrsK;d rsK;d
qifxm;aom ypö,mig;qihfonf avmuDpnf;pdrfwdkYudk &nfñTef;wnfaqmufxm;jcif;jzpf
D
onf/f apwDawmfwpfqv l ;Hk udk NcKH iaHk vhvmvQif *smAm;ü r[m,meAk'b ¨ momxGe;f um;vmyku H kd
wGUjrifedkifrnfjzpfon
awG nf/
apwD
wDaw wmfBuD;&Sd ½kyf<u½kyfvkH;wdkY\ xkvkyf[efwdkYrSm tdEd´,EdkifiHwGif xGef;um;cJhonhf
*kyÜwacwfvuf&mqefonf[k ynm&SifwdkYu ,lqMuonf/ pdkifvifj'macwf*smAm;uRef;
tEkynmESihf Adokumynm&SifwdkYonf tdEd´,tEkvuf&mwdkYudk twk,lí aqmufvkyfcJhjcif;
jzpfonf/
96
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
odkYaomf tdE´d,tEk
Bo
yHk(2) aAma&mAk
ma&mAka"m&Sd pOfhuGif;ausmufcsyfwpfpck
t"dutcsufrsm;
D
à a*smh*sumw
sumwmNrdKUteD;&Sd aAma&mAka"mapwDawmfBuD;rSm tcrf;em;qkH;ESihf tHhMozG,f
sumwm
taumif
aum ;qkH; Ak'¨bmomqdkif&mapwDawmfBuD;jzpfjcif;/
à tdE,
d´ ykpH u
H kd twk,u
l m wdik ;f &if;ykaH ygufatmif rGr;f rHxm;aom ypö,mtqihq
f ih&f adS om
apwDawmfBuD;jzpfjcif;/
97
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
avhusifh&efar;cGef;
Bo
1/ aAma&mAka"mapwDawmf\ BuD;us,fcrf;em;aom
om Adokumvuf&mrsm;udk aqG
a ;aEG;
wifjyyg/
98
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
Bo
yHk(3) tefaum0wf
wf ausmif;awmfmfBuD;udk ,aeYawGU&yk
'g,umbk&ifrif;jrwfESihf rSL;rwf
Muonf/ tefaum0wfausmif;awmfBuD;\
BE
y&d0kPfonf pwk&&efef; 1 rdkifausmfceYf&Sdonf/ udkuf 250 cefYus,faom usKH;jzihf av;zuf
av;wef 0ef;&H ;&Hxm;onf/ usKH;udkjzwfausmf&ef e*g;½kyfrsm;jzihf wefqmqifxm;aom
ausmufw wHHwm;&Sdonf/ ausmif;awmfudk r[m&Hr[ wHwdkif;jzihfum&Hxm;onf/ r[m&HwHwdkif;\
av;rsuf
rsufESmvkH;ü rkcfaygufwpfckpD&Sdonf/ taemufrkcfudk jymó'faqmifrsm;jzihf crf;crf;
em;em; rGrf;rHxm;onf/
ausmufufwdki fvkH; rsm;jzih
rsm; f axmuf y ih f x m;aom jymom'f o k H ; aqmif & S d NyD ; tv,f
D
99
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
aom Zmwf? edygwfrsm;? &mrm,e? r[mbm&wuAsmrsm;rS xkwfEEkkwfcsufrsm;? i&Jcef;? bkHcef;
rsm;wdu Yk kd ½ky<f ursm;jzihf o½kyaf zmfxm;onf/ oJausmufay:ü ykaH zmfxi;xk iG ;f xkxm;onhf ½ky<f uwdYk
jzihf wefqmqifxm;aom pBuøvrf;rSm rdkif0ufceYf&Snvsm;NyD nfvsm;NyD
vsm;NyD; vlt&G,frQ&Sdaom vl½kyfESihf
ynm&SifwdkYu ,lqMuonf/
Bo
ewf½kyfaygif; 1750 ceYfrQ &Sdonf/ ½kyf<uwdkYrSm xkvkyfykHapmufreufaomfvnf; aa&S;tD*spf?
tqD;&D;,m;ESifh *&dacwfww Ykd iG f xkvyk cf ahJ om½k½kyfy<f ursm;xuf tEkynmvu
nmvuf&majrmufonf[k
BE
D
100
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
t"dutcsufrsm;
Bo
à
rsm; BuD;us,fcrf;em;rIudk azmfjyaeaom a&S;a[mif;taqmufttHkjzpfjcif;/
à rlvu AdóEkd;ewfrif;tm;&nfpl;í wnfxm;cJhjcif;jzpfaomfvn nf; ow
owårZ,0g&ref
rif;vufxufoYkd a&mufaomtcg Ak'o ¨ moedutaqmufttHt k jzpf ajymif;vJowfrw S f
cJhjcif;/
à ausmif;awmfBuD;udk wnfxm;ykHrSm a&S;crmwdkY\t,ltqt& pMu0VmwnfaeykH
twdkif; jzpfjcif;/
BE
à jrif;rdk&fawmifi\txG
if\txGwfrsm;udk o½kyfazmfaomjymom'faqmifrsm;tjyif ae? v? eu©wf?
wm&mrsmm;ud;udk o½kyfazmfxm;onhf prkcfaqmif
q rsm;vnf;&Sdjcif;/
à ,leuf
eufpudt k zGUJ Bu;D u urÇm,
h Ofaus;rItarGtESpS t
f jzpf 19 azazmf0g&D 1995 ckEpS w
f iG f
owfrSwfcJhjcif;/
D
aavhusifh&efar;cGef;
1/ tefaum0wf
um0 ausmif;awmfBuD;\ AdokumtEkynmvuf&mrsm; crf;em;ykHudk aqG;aEG;
wifjyyg/
101
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
xl;jcm;csurf mS qHx;Hk ay:wGif a&mifvQyH g&Sad ejcif;jzpfonf/ t,k',tEk
,
¨ tEkynmvuf
vuf&mrsm;onf
13 &mpkcefUrS pwifxGef;um;cJhonf/
Bo
BE
102
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
ESpfqihfydkif;í jrwfpGmbk&m;\½kyf<uwYdkudk o½kyfazmfxm;onf/
t,k'¨,NrdKUwGif 13 &mpkuwnfaqmufcJhonhf 0wfAk'¨qG qGm&d, (Wat BhudBhuddai
Bhudda
Svarya) bk&m;rSm xif&Sm;onf/ xkvkH;&Snf (Cylinder inder
nderr)atmufcHtaqmufttHkay y:wGif
apwDrsm;jzpfMuonf/ xdkapwDwd Bo
apwDaygufxm;onhfbk&m;jzpfonf/ 14 ESihf 15 &mpkESpfrsm;twGif; wnfcJhonhfapwDwdkY
teuf 0wfbk&m;&rf(Vat Phra Ram)? 0wf wfb
bk&m;em; (Vat Rat Burana)? 0wfoD&&ddpefywf (Vat Sri Sanpet
onf/
þr[mowf0wfausmif;wGif anmifjrpfrsm; ikHvsuf&Sdaom Ak'¨OD;acgif;awmfykHudk awGU
þr[mo
jrifEdEdkifonf
onf/ rnfonhftwGuf ½kyfyGm;awmfudk anmifjrpfrsm;ikHvsuf&SdaMumif; rnfolrQ
twdtusrajymEdkifay/ tcsKdUurl t,k'¨,onf NrdKUawmfa[mif;tjzpf pGeYfypfcH&jyD;aemuf
½kyfyGm;awmfudk teD;&Sdanmifyifu wjznf;jznf;0g;rsKdoGm;&mrS ,aeYacwfwGif anmifjrpfikH
OD;acgif;awmftjzpf awGUjrif&jcif;jzpfonf[k ,lqMuonf/
103
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
t,k ' ¨ , &S d apwD y k x d k ; rsm;teuf 0wf a vmu,qk o m ( Vat Lokaya Sutha)
bk&m;rSmvnf; avsmif;awmfrAl 'k ½¨ yk yf mG ;awmfBu;D &Sad omaMumihf xif&mS ;onf/ Ak'b
¨ &k m;y&deAd mÁ ef
jyKykHudk &nfpl;xkvkyfxm;onhf þ½kyfyGm;awmfBuD;onf tvsm; 42 rDwm? tjrifh 8 rDwm&Sd
onf/ nmvufawmf axmufxm;onhf OD;acgif;awmfudk Mumzl;rsm;atmufcwG cHwGif ykHazmf
xkvkyfxm;NyD; vufawmfESihf ajcawmfwdkYrSm OD;acgif;awmfrS ajzmihfwef;pGmoG moG,fqif;oGm;ykH
xkvkyfxm;onf/
x
Bo
BE
yHk(6) 0wfavmu,qkom&Sd avsmif;awmf
aw rlAk'¨½kyfyGm;awmfBuD;
t"dutcsufrsm;
avhusifh&efar;cGef;
1/ t,k'¨,&Sd xif&Sm;aom apwD? ykxdk;rsm;taMumif;udk wifjyaqG;aEG;yg/
104
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
1802 ckESpfwGif a[G;NrdKUonf ik,ifrif;qufudk wnf nfaxmifol {u&mZf*D,mvGef;
vufxufwGif AD,uferfEdkifiH\NrdKUawmfjzpfvmcJhNyD; ik,ifrif rif;quf\aemuf
\aemufqkH;{u&mZfjzpfol
bd'k ikd ;f eef;pGecfY o
hJ nhf 1945 ckEpS t
f xd NrKd Uawmftjzpf ESpfpaf ygif;av;&mceYf wnf&cdS ohJ nf/ aa[G;NrKd U
azmfjyvsuf&Sdonhf tEkynmAdoumvuf
"avhxkH;wrf;qdkif&mvuf
Bo
onf AD,uferfEdkifiH\ ,Offaus;rI?bmoma&;ESESihf ynma&; rsm;pGmwdk;wufzGHUNzdK;;onfha'o
jzpfonf/ 11 uDvdkrDwm&Snfvsm;aom a&arT
umvtwGif; a[G;NrdKUawmfüaexdkifcJhMuaom
arTrT;jrpfwpfavQmufwGif ik,ifrif;q
Muaom {u&mZf
quf tkyfcsKyfpOf
&mZfrsm;ESihf jynfolrsmsm;\ b0udk xif[yf
okumvuf&mrsm;udk awGU&Sd&onf/ a[G;NrdKUawmf\ Adokum
vuf&mrSm crf;em;onhf eefef;wGif;Adokumvuf&m? aus;vuf½dk;&mvuf&m? bmomw&m;ESSihf
uf&mrsm;ESSihf acwfrDykHpHwdkY aaygif;ppyfxm;onf/
BE
D
yHk(7) {u&mZfeef;awmf
105
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
106
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
x
xm;onfudk awGU&onf/
Bo
BE
yHk(9) cdkif'ifbk&ihf*l
D
107
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
x
jzpfonf/ a[G;NrdKUawmfrS 5 uDvdkrDwmuGma0;aom [GefvGef;aus;&G ;&Gm? a&arT;jrpfajrmufbuf
urf;yg;ay:&Sd [c,fawmifukef;ay:wGif wnf&Sdonf/ ,if;bk&m;&Sd zk'k'k,ifarQmfpif (Phuoc huoc
Duyen Tower) [k xif&Sm;onhf ckepfxyfjrihfaom &SpfaxmihfarQmfpifudk bk&ifoD,kx&D
Bo
(King Thieu Tri)u 1844 ckESpfwGif wnfcJhonf/ AD,uferf\ tjrifhqHk;aomarQmfpifjzpfNyD;
21 rDwmtjrifh&Sdonf/ arQmfpif\b,fbufwG
,if;acgif;avmif;BuD;udk 1710 jynfhESpfwG
108
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
t"dutcsufrsm;
à H v,fyikd ;f wGif wnf&NdS y;D ol&ef[mG jynfe,f (Thuan Hoa)\ NrKd Uawmfjzpf
AD,uferfEikd if t
jcif;/
à rif;{u&mZfrsm;ESihf jynfolrsm;\b0udk xif[yfazmfjyvsuf&Sdonhf tEkynmAd mAdokum
vuf&mrsm;udk a[G;NrdKUwGif awGU&Sd&jcif;/
x
à cHwyfNrdKUawmf? {u&mZfeef;awmfESihf wm;jrpfxm;aomc&rf omc&rf;a&mififNrdKUawmfwdkYudk
awmifbufodkYrsufESmrlítcsKd;uspGmwnfaqmufxm;jcif ;jcif;/
à {u&mZfeef;awmfudk wpfzufpDwGif tvsm; 6000 pwk&ef;rDwmeD;yg;&Sdonhf pwk&ef;ykH
à
à
jcif;/
oD,efrlbk&m;onf a[G
Bo
oP²mef ausmufwHwdkif;jzihf 0ef;&Hxm;NyD; 0ifaygufav;ayguf&Sdjcif;/
a[G;NrdKUcHwyf\taemufbuf a&arT;jrpf
yef;refpdkufysKd;rIESihf Adokumvuf
;jrpfwpfavQmufwGif ik,ifrif;q quf\ O,smOf
ajrmufqkH;jzpfonhf bk&ihf*lrsm;wnf&Sd
uf&mtajymifajrmuf
109
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
avhusifh&efar;cGef;rsm;
1/ a[G;NrdKUawmf&Sd AdokumtEkvuf&mrsm;\ xl;jcm;aomp½dkufvu©Pmrsm;udk &Sif;vif;
aqG;aEG;yg/
x
Bo
BE
D
110
ausmif;oHk;pmtkyf vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) 'orwef;
tcef;(4)ygyHkrsm;\&if;jrpfrsm;
yHk(1) aAma&mAka"mapwDawmfBuD;tm;,aeYacwfwGifawGUjrif&yHk (https://en.wikipedia.org)
(6-2-2019)
yHk(2) aAma&mAka"m&SdpOfhuGif;ausmufcsyfwpfck (https://what-buddha-said.net/Borobudur)
et/Boro
(9-2-2019)
yHk(3) tefaum0wfausmif;awmfMuD;udk,aeYawGU&ykH (https://ak3.picdn.net/shutterstock/
picdn.net/shutterstock/
/shutter
videos) (13-2-2019)
yHk(4) &mrm,eZmwf u G u f o ½k y f a zmf x m;onh f ½ k y f < u (https://i.pinimg.com/originals)
https://i.pinimg.com/originals
pinimg.com/origina
(13-2-2019)
yHk(5) t,k'¨,&SdAk'¨½kyfyGm;awmfwpfql (http://pcdn.co/wp-content/uploads/ayuthya)
cdn.co/wp-content/uploads/ayu
(15-2-2019)
yHk(6) 0wfavmu,qkom&Sd avsmif;awmfrlAk'¨½kyfyGmm;awmf u; (https:/
;awmfBuD (https://www.wat-lokaya-
ttps
sutha-reclining-buddha)) (17-2-2019)
(17-2
yHk(7) {u&mZfeef;awmf (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/
tps://upload.wikimedia.org/wik
_city_Vietnam_%283883432091
ity_Vietnam_%2838834
Hue_Emperor_city_Vietnam_%2838834320914%29.jpg) (30-8-2019)
yHk(8) wm;jrpf x m;aom c&rf ; a&mif e ef ; awmf (h
((https://previews.agefotostock.com/
ewimage/medibigoff/bbc192
ewimage/medibigoff/bbc192a
previewimage/medibigoff/bbc192ad66fa2aee0ed1d0466730567f/ssb-442-
305.jpg) (30-8-2019)
6305.jpg)
yHk(9)) cdkif'ifbk&ifh*l (https://upload
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/
(https://uplo
Grab_von_Kaiser_Kh
Grab_von_Kaiser_Kha
Grab_von_Kaiser_Khai_Dinh%2C_Hue_%2839513722502%29jpg)
(30-8-2019)
-201
yHk(10) oD,efrlb m
bkk&m; ! "#
(30-8-2019)
(30-8-20
yHk(11) k ifiarQmfpif&dS aMu;acgif;avmif; ! $ & '*'+ ',;<=>;=,*?
1) zk''k,
c12807f8dc_b.jpg) (30-8-2019)
111
'orwef; vlrIa&;odyHÜ (ordkif;) ausmif;oHk;pmtkyf
usrf;udk;pm&if;
1/ odef;vdIif?OD;? ta&SUawmiftm&S? &efukef? *VKef-e*g;yHkESdyfwdkuf? 1980/
2/ Chapman,William, A Heritage of Ruins: The Ancient Sites of Southeast Asia and
Their Conservation, Hawaii, University of Hawaii, 2013.
3/ Tarling, Nicholas, Ed., The Cambridge History of Southeast
st Asia, from
rom Early
Earl
time to C. 1800, Cambridge, Cambridge University Press, 1992.
x
4/ Pearn, B.R., An Introduction to the History of Southeast
theast Asia, Kuala
uala Lumpur,
Longmans of Malaya Ltd., 1963.
Bo
BE
D
112