Gazikent niversitesi Rektr Prof. Dr.

brahim zdemirle yaplan rportaj

retmen: Bize kendinizden bahseder misiniz? Rektr: Adm brahim zdemir. Gaziantepin bir kynde domu babas iftilik yapan, toplumun en yoksul kesiminin iinden kan biriyim. Ancak her eye ramen devletin eitimde salad frsat eitliinden yararlanm, devletin yatl okullarnda okumu, devletin bu imknn iyi kullanm, verilen frsatlar iyi deerlendirmi biriyim. ocukluumda kymde ilkokul yoktu. Baka bir kye giderek eitime baladm. Bunun iin baarmda iyi retmenlerimin etkisi olduuna ve iyi retmenlerin ok eyi deitireceine inanyorum. Onun iin bizim retmen yetitirme mesleine ok nem vermemiz gerekir. Bir zamanlar ie giremeyen niversite mezunlar retmen yapld. Bence bu ok byk bir yanlt. retmen olmak apayr ve ayrcalkl bir ey. retmenlerin zel olarak eitilmesi gerekiyor. Pedagojik formasyon ok nemli; retmenlerin her eyden nce rencileri ve retmeyi sevmesi gerekiyor. Ben daha sonra Milli Eitimde Genel Mdr olduumda farkl fakltelerden mezun retmen arkadalarla karlatm. ok zldm. Bunlar hakikaten bu ii yapmasn bilmiyorlar. Bu iin ehli deiller. retmen sadece okuma yazma reten deildir. Biz nasl bedenimizi anne-babamza borlu isek, ruhlarmz da retmenlerimize borluyuz ve hala zerimde etkisi olan retmenlerimi ok iyi hatrlyorum. Bana okumay, almay, drstl sevdiren ve zgveni verenin retmenlerim olduunu dnyorum. Gerisini biz yapyoruz. Yani iyi retmenlerin gsterdii yolda gidersek, dediini yaparsak bir eyler yapyoruz. retmen: Bu sylediiniz az nceki eyde ok gzeldi. Yamuru doru topraa yadrdnz nokta. Rektr: Evet, ok verimli bir toprak yamur yamazsa bir ie yaramaz; ama gzel ve yeterli derecede yamur yaarsa o topraktan ok gzel verim alabiliyoruz. Bence retmenler de byle. Biz iyi bir retmene aklmz, gnlmz, kalbimizi emanet ettiimizde onu ok gzel ekillendiriyor. Bir dnr eitimi bir saksdaki iekleri sulamaya benzetiyor. Oradaki tohumlar yeillense dahi su vermesen kuruyacak. Bizi gelitirenin de aldmz kaliteli eitim olduunu dnyorum. Onun iin ilkokulu ve ortaokulu kendi memleketim olan slhiyede okudum. Liseyi yatl olarak Mardinde okudum. Daha sonra Ankara niversitesi lahiyat Fakltesini isteyerek kazandm. Baka yerleri de kazanabilirdim. Ama benim tercihim Sosyal Bilimlerde okumakt. lahiyat bitirdikten sonra baktm bu da yeterli deil. Orta Dou Teknik niversitesinde master yapma macerasn denedim. Macera diyorum nk benden nce bunu deneyen
1

ilahiyat mezunu arkada yoktu, ya da ben bilmiyorum. Ben gittiimde oradaki hocalarda ardlar. Neden kendi Fakltende yapmyorsun da ngilizce eitim yapan ODTye geliyorsun? dediler. Ben de iki sebebim var: Birincisi ngilizce renmek ve dnyaya almak; ikincisi ilahiyatta rendiklerimin salamasn yapmak. Orada rendiim eyler doru mu yanl m ben bunu sorgulamak istiyorum. Tabii, bu cevap ok houna gitti hocalarn. Ama ODTde ngilizce eitim grmemin ve gelitirmemin bana dnyann kaplarn aacan tahmin ediyordum. Doktoram 1996da bitirince ilk davet Harvard niversitesinden geldi ve orada bir uluslar aras konferansa katldm. Harvardda sunduum tebli ok beenildi ve daha sonra Harvard yaynlar arasnda yaynland. Bir sre Harvardda misafir retim yesi olarak kaldm. Tabii, Harvarda gitmek, orada tebli sunmak, misafir retim yesi olmak insana ok ey kazandryor. Daha sonra baka niversiteler beni ders vermek iin, konferans vermek iin, misafir retim yesi olmak iin arnca hi kimseye sormadan sadece bu Harvardda hocalk yapm demeleri yetiyordu. Bu ok nemli bir ey. Daha sonraki yllarda Amerikada yla yakn retim yelii yaptm. Bu bana tecrbe kazandrd. Memlekete geldiimde bunu rencilerim de hissettiler. Dahas brokrasi hayatmda da etkili oldu. Bir yandan yurt d retim yelii tecrbem, dier taraftan farkl iki niversiteden mezun olmu olmam sonucunda edindiim birikim ve tecrbe ile Milli Eitim D likiler Genel Mdrlne atandm. Daha sonra bu grevi yedi yl kadar srdrdm. Bu erevede Milli Eitim Bakanlmz temsilen dnyada eitimle ilgili birok toplantya katldm. Dnyada eitimin gittii yeri ve durumunu grdm. zellikle az gelimi ve gelimekte olan lkelerle Trkiye arasndaki fark grdm. Bizim lkemiz OECDye ye 30 lkeden bir tanesi. Yani biz kendimizi hep OECD ve AB ile kyaslyoruz. Dikkat ederseniz hibirimiz kendimizi Afrika, Asya veya Orta Asya lkeleri ile kyaslamyoruz. Bizim hedefimizi Cumhuriyetimizin kurucusu belirlemi ada uygarlk seviyesi, ada medeniyet seviyesi. Onun iin biz kendimizi Avrupa ile Bat lkeleri ile deerlendiriyoruz. retmen: Bunu da hedef olarak koymamz daha olumlu bizim iin. Geri motivasyon anlamnda bizi ypratan eyler de olabilir aslnda. Geride kalm lkelere bakarak kendimizi de iyi hissetmemiz gerekiyor. Rektr: Onun iin bence Suriye'deki, rnein Halep'teki bir okulu ziyaret etmeniz yeterli. nallah Suriye'ye de bar ve istikrar gelir. Suriye halk iin u andaki durum iyi bir ekilde sonulanr. Fakat biz Suriye'deki, Msr'daki bir okula gittiimizde hakikaten bizim onlara yardmc olacamz birok ey var. Trkiyenin kat ettii mesafeyi aka gryorsunuz. Snflarmzn teknolojik donanm ve fiziki durumu muhteem. Kimseye rol model olmak niyetinde deiliz. Ancak birbirimizin iyi tecrbelerinden de yararlanalm diyoruz. Biz Gazikent niversitesi olarak Suriye, Irak, Lbnan ve rdn niversiteleri ile i birliimizi gelitirmeye alyoruz. Onlarla ortak projeler yapmak istiyoruz. Bylece blgeye daha faydal olalm diyoruz. Bizim retim yelerimiz belki orada yar zamanl olarak ders

verebilecek; onlarnki bizde ders verebilecek. Bunun imknlarn aratryoruz. Bunu yaptmzda, Trkiye komular ile hem btnlemi; hem de tecrbesini paylam olacak. retmen: Hocam alan Gazikent ve Zirve niversitesinin ilimize katksnn ne olacan dnyorsunuz? Sizin tecrbeleriniz paylamlarnz neler getirecek? Birka yl sonra eitim anlamnda Gaziantepi nasl greceiz? Rektr: imdi her eyden nce buraya iki tane vakf niversitesi kurulmasnn Gaziantepin kimlii ile yakn bir ilikisi var. Gaziantep nasl bir ehir? 6000 yla yakn tarihi olan bir ehir. Gaziantep 4 milyar dolar ihracat yapan bir ehir. Byle bir ehirde yaayan insanlar devlet niversitesi ile yetinmiyorlar. Vakf niversiteleri ile de hem niversitelere olan talebi azaltmak istiyorlar, hem de niversitenin topluma daha ok katk yapmasn istiyorlar. niversitemizden bahsedecek olursak ilk ylmzda yaptmz sosyal etkinliklerin says 100e yaklat. Bir taraftan toplumsal etkinlikler, bir taraftan sanayi ile olan etkinliklerimiz var. Gaziantep barosu ile birlikte yeni ticaret yasas ile ilgili panel dzenledik. Hukukularmzla ibirlii yapyoruz. Hatta bata baro bakanmz biz bu teklifi gtrdmzde bata tereddt etti. Dedik ki hukuk fakltemiz kuruldu ve hukuk fakltesi dekanmz ile ilk etkinliimizi baroda yapmak istiyoruz. Bylece toplum i birliimizi grsn. Gelecekte baromuz ve avukatlarmz ile birlikte hukuk bilincinin ykselmesi iin etkinlikler yapacaz. Sizin ocuklarnza geleceiz snflarnzda sanal bir mahkeme kuracaz ve ocuklar daha okula da iken kendi hukukunun deerini renecek. Korku temelli bir hukuk anlay yerine sevgi ve sayg temelli bir hukuk anlay getirmemiz lazm. Yani sen birine bir ey yaparsan polis gelir deil; komunun hukukuna, insanlarn hukukuna, canllarn hukukuna, evremizin hukukuna dikkat etmeliyiz. Yani medeni ve insan olmann bilincini topluma yaygnlatrmamz lazm. Hukukun stn olduu bir toplumu birlikte ina ediyoruz. Geen hafta vakflar haftasn vakflar blge mdrl ile birlikte kutladk. Kampusumuzun tm imkanlarn onlara sunduk. Bundan hareketle, biz nc kuak dediimiz niversitelerin sadece sanayi ile ibirlii yapmasn kastetmiyoruz. Toplumla da i birlii yapmamz lazm. Bence niversite Gaziantepe az. Gaziantepli i adamlar yaklak 180 lkeye mallarn ihra ediyorlar. Biz de en az 100 lkeden renci getirebilmeliyiz. renci hedef kitlemiz blgedeki renciler deil. Kreselleen dnyada btn lkelerden renciler gelip niversitemizde okuyabilir. Biz byle dnyoruz. Onun iin bu sene 135 tane renci bekliyoruz. imdiden Nijeryadan, Afganistandan bavurular balad. Bu iyi deil mi? Bunlar gelecek Gaziantepte kalacaklar, harcama yapacaklar. Aileleri buraya gelecek. Bunlardan daha nemlisi, siz farkl insanlarla tanacaksnz, konuacaksnz. retmen: Evet, insanlarn ufkunun genilemesine de Rektr: Tabi bizim tiyatro kulbmz var. Hazrlk snfndaki rencilerimiz kurdu. lk gsterimizi inanamazsnz Adyamanda yaptk. kincisini Gaziantep niversitesi AKM de yaptk. Muazzam oldu. ekspirin bir oyununu sergilediler. Daha sonra zmirden teklif geldi; arkadalarmz gidip oyunlarn oynadlar. Sadece Gazikent niversitesini deil, Gaziantepi de temsil ettiler ve tanttlar. Daha ilk senemiz!
3

retmen: Hocam tabi katklarnz ok byk, lke baznda deerlendirirseniz ok istisna yerlerdesiniz. Dikkat ettiiniz eyler var m? Bu anlamda kurulacak yeni niversitelere de nclk edeceksiniz. lkeleriniz nelerdir genel olarak? Rektr: Temel deerimizden birisi dorudan demokratik katlm. Aldmz kararlar yardmcmdan tutun rencilere kadar herkesin grn alp yle alyoruz. Bylece rencilerimiz kendilerinin de sz sahibi olduunu gryorlar. Biliyorsunuz seime doru gidiyoruz. renci konseyimize dedik ki siyasi partilerin adaylarn davet edin ve konuturun. limizle, blgemizle ve Trkiye ile ilgili neler dnyorlar projeleri neler anlatsnlar. Biz ynetim olarak hibir eyine karmayacaz. Hepsini siz yapacaksnz. imdi ilk konuklarn aldlar. Bakyorum renci titriyor krsde. Kendisi sunuyor, takdim ediyor, moderatrlk yapyor. Yani bakyorum da daha hazrlk snfnda bunlar. Biz drt yl okuduk daha hocalarmzla konuamazdk. imdi eitli etkinlikler dzenliyorlar, biz rencelerimizi srekli tevik ediyoruz. Mesela dnyann harcamasn yaptk; rencilerimiz mzik kulb kurdular. Orada etkinlik yapyorlar, alyorlar, enerjilerini dearj ediyorlar. Dahas toplumsal duyarllk projelerinde alacaklar. Bylece daha imdiden sorunlar anlamaya ve zmeye alacaklar. Biz rencilerimizi bilgileri dolduracanz bo bir kap gibi grmyoruz. Eletirel ve analitik dnen, farkllklar ne karan, farkllklar gren bir renci kitlesi oluturmaya alyoruz. Bunlar bizim temel deerlerimizden bazlar. Mfredatmz hazrlarken Gaziantepin sanayicileriyle ibirlii yapyoruz. Bilgisayar blmnde hangi dersleri retmemizi istersiniz? Diye soruyoruz. imdi devlet niversitelerinde en byk sorun mfredatnn sanayiden bamsz olmas. Mfredat sanayiye duyarl deil. Ama bu devlet niversitelerinde de deimeye balad. Bizim uluslar aras ticaret ve lojistik blmmz var. Bu blm ok nemsiyoruz. Gaziantep Trkiyenin Lojistik kaps olma yolunda. Geenlerde Ulatrma Bakanl ile Bykehir Belediyesi arasnda protokol imzaland. Gardan tren yollu GATEMe kadar uzatlacak. Gaziantep-Halep hzl tren projesiyle 30 dakikaya iniyor. Byle olunca Halepli rencilerim sabah 7 de knca 7.30da burada olacak. Hoca oradan kalkacak gelecek akam da geri gidebilecek. Bylece ticaret ve turizm canlanacak bizim de bunun alt yapsn gelitirmemiz gerekiyor. Ancak kaliteli eitim alm insanlar byle bir eitimi srdrebilir. Bunun srdrlebilir olmas eitimli insana bal. Vakf niversiteleri olarak blgeye byk katklarmz ok yakn bir zamanda somut olarak grlecek. retmen: Hocam niversite aamasn konutuk, biraz da giri aamasn konumak istiyoruz. Giri snavlarmz nasl buluyorsunuz, deiiklikler oluyor bu sizi nasl etkiliyor? niversite giri snavndan sizin niversite olarak beklentileriniz neler? Rektr: imdi niversiteye giri snavnn sonuncusunda baz anszlklar oldu. Ancak unu ifade edeyim, lkemizdeki snav sistemleri blgedeki en objektif snav sistemidir. Birok lke snav sistemimiz inceledi ve rnek alyor. Tabii, snav sisteminde varsa bir eksilik sratle giderilmeli; personeli de srekli eitimden geirilmeli. Dahas, etik asndan ve eitim asndan ok kaliteli personel istihdam edilmeli diye dnyorum lkemizde bakan ocuu dahi olsa, snav kazanmaynca istedii okula giremez. Komu lkelerde durum byle deil.
4

Ama buna ramen bizim SYM sistemimizi gelitirmemiz lazm. Hem personel hem donanm asndan. Orann gelitirilmesi lazmdiye dnyorum. Biliyorsunuz geen sene anlurfada obanlk yapan birisi Hacettepe niversitesi Tp Fakltesini kazand. Bence bunun dnyada rnei yok. retmen: Vakf niversiteleri yurt dna giden beyin gn engellemede neler yapabilir? Rektr: Tanzimat Fermanndan bu yana eitim iin Batya gidiyoruz. Son yllarda zellikle yksekrenim iin rencilerimiz Azerbaycan, Bulgaristan, Avusturya, Polonya, Ukrayna, ve Rusya'ya gidiyorlar. Bat lkelerini zikretmeye gerek yok. Burada niversiteye yerleemedii iin yurt dna gidiyor. Bence bunlara artk hi gerek yok. Bizim vakf niversitelerimizin eitim kalitesi ok iyi. Dier vakf niversiteleri ile aramzda tatl bir rekabet var. Herkes en iyi hocay getiriyor. rencilere kayt srasnda laptop veriyoruz. eitli imknlar salyoruz. Yurt ve burs imkn salyoruz. Mesela YKe gre vakf niversiteleri %10 orannda burslu renci okutmak durumunda. Bizim bursluluk oranmz ise bu yl iin %30 civarnda. Yurdumuz yaplyor. u an temel atma aamasna geldik. imdi 300 kiilik ok modern bir yurdumuz olacak. Daha sonra dier modern yurtlarmz gelecek. rencilerimizin bu seenekleri ok iyi deerlendirmesi gerekiyor. Biz bu sene hazrlk okulunda 15 rencimizi bir aylk youn ngilizce program iin ngiltere'ye gnderiyoruz. En iyi rencileri gnderiyoruz. Balarnda gidecek hocay da kendileri seiyor. Dorudan demokratik katlmla. retmen: rencileriniz ansllar gerekten. Vakf niversitelerinin dnya sralamasndaki yerini nasl buluyorsunuz? Rektr: imdi vakf niversiteleri sralamasna dnyada ilk giren Bilkent oldu. Tabi Bilkent Trkiye'nin ilk vakf niversitesi. Arkasndan Ko, Sabanc var; onlar da fena deil. retmen: Ama ODTnn falan gerisindeler. Rektr: Ancak ODTnn 1956 ylnda kurulmu bir niversite olduunu unutmamak lazm. Son yllarda Trkiyedeki niversitelerde byk bir canlanma var. stanbul niversitesi ilk 500n arasna girdi. ODT ve Bilkent girdi. Yakn bir gelecekte dier niversitelerde girer. nk takdir edersiniz ki biz niversiteler ilk defa kendi iimizi yapyoruz. Bundan nce niversiteler siyasi tartmalarn bir parasyd. Siyasi organ gibi hareket ediyordu. Trkiyede siyasi aktrler var, siyasi partiler var: Tabii, hocalarmz istifa edip gidip aday olabilirler. Milletvekili ve bakan olabilmektedirler. Biz niversiteler olarak kendi asli grevimize ncelik vermemiz lazm diye dnyorum. O zaman bizim niversitelerimiz dnyadaki sralamalarda yerini alr ve Trkiye uluslar aras renciler iin bir ekim alan haline gelebilir. retmen: Peki, hocam u anda ortaretimde birok renci var niversiteye girmek istiyorlar. Hazrlanma srecindeler. niversiteye gidecek adaylar iin nerileriniz nelerdir?

Rektr: imdi almalar lazm, dikkatlerini datmamalar lazm. Hatta alrken cep telefonlarn kapamalar lazm. nternet kullanmlarna ve televizyon izlemelerine bir snr getirmeleri lazm. Bu srete fedakrlk gerekiyor. Nasl ki Milli Takmmz maa kmadan nce kampa giriyor; ailelerinden ayrlyor, her eyi unutuyorlar. stiklal Marmz okutmak orada bayramz ekmek iin byle fedakrlk yapyor. Ailelerimiz ocuklar iin byk fedakrlklar yaptlar ve yapyorlar. renciler de kendilerine deni yapmalar lazm. kincisi niversite seerken eskisi gibi artk snrl deiller. lkemizde 164 niversiteler var. ok iyi vakf niversiteleri var ve ok iyi imknlar sunuyorlar. Buralar da tercih edebilirler. Ailesine yakn olmak isteyen insanlar bundan yararlanabilir. Baz renciler ailesinden uzak bir yerde okumak istiyor. zellikle Gaziantep ve civar illerdeki rencilerimiz gelsinler niversitemizi ziyaret etsinler. Biz hocalarmzla onlarn sorularn cevaplamaya hazrz. Siz gelmeden nce Anadolu Lisesinden gelen rencilerle ben 15 dakikalk bir konuma planlamtm. rencilerle olan karlkl enerji iletiiminden dolay bende onlarn sorularndan etkilendim. Bir saatten fazla sohbet oldu. yle sanyorum ki bu renciler iin mthi bir ey. Eskiden bir rektrn lise rencileriyle bir araya gelmesi mmkn deildi. retmen: niversite rencileri iin bile bir lkstr yani. Rektr: Biz nihayetinde bir vakf niversitesi olduumuz iin srtmzda byk bir emanet var. Bizim kurucumuz rahmetli Hasan Kalyoncu vefat etmi. Bu niversiteyi bizlere emanet etmi. Kar amal bir kurulu deiliz. Ama bir karmz olursa dahi yani eitli etkinliklerimiz var, projeler yapyoruz. Eitim retim hizmetlerimizin yannda srekli eitim merkezlerimiz var. Ankara, stanbul ve Gaziantep'te u anda eitim veriyoruz. Oralardan bir kar geldiinde bu yine niversitemize ve rencilerimize dnyor. imdi %30 renciye burs veriyorsak gelecekte bu %35-40 olacak. rencilerimize diyoruz ki siz buraya ailenizin imknyla balayabilirsiniz ama notlarnz yksek tutarak burs imknlarmzdan yararlanabilirsiniz. Yani drt zerinden 3.50 alan renciye biz burs veriyoruz. 3,60 alana %70 3,80den yukar alana %100 burs veriyoruz. Tek yapman gereken oturup alacaksn. retmen: Yani illa maddi imknlarla deil insan kendi imknlar ile de baz eyler yapabilir. Rektr: Genlerimiz gereki ve bilinli olsunlar. Baka ehirdeki bir niversiteye -devlet olsun vakf olsun- yol parasndan tut kirasna kadar birok alanda ek masraf getiriyor aileye. Mesela bizim burada rencilerimizin birou Gaziantepli. Grtmz aileler ok mutlu. rencilerimize dzenli geziler yaptryoruz. Mesela Suriyeye gittiler, Erciyese gittiler, GAPa gidiyorlar, Rum Kaleye gittiler, Gaziantepin btn mzelerini gezdirdik onlara. Srekli bilimsel, kltrel ve sanatsal sylei, konferans ve panellerle onlar srekli gelitirmeye alyoruz. retmen: Peki, bir sanayi ehri olarak Gaziantepte bulunuyoruz ve mesleki eitim ok nemli. Bir ksmn snavsz gei sistemi falan byle sistemlerimiz var ama bunu gelitirmek iin daha ok ne yapabiliriz? Mesleki eitimde biraz yzdelik olarak baktmzda hedef %60 mesleki eitimde giden renciler olsun diyoruz ama bunun iin de u andaki konumunda
6

mesleki eitim veren orta retim kurumlarmzda ok baarl olamayan daha geride kalm rencilerimizin ynlendirildii bir alan gibi grlyor aslnda ama olmas gereken daha ar blmler aslnda daha yetenekli ve daha ilgisi olan rencilerin olmas gerekiyor. Bunlar gelitirmek iin ne yapabiliriz. Rektr: Biz sanayinin ara insanlarn yetitirebilmek iin Srekli Eitim Merkezini (SEM) kurduk. SEMde sanayiye hitap eden programlarda kurs veriyoruz. Bizim kursumuza gelenlerin %50sine istihdam vaat ediyoruz. Yani onlara taahht ediyoruz. Tabii bu %6070lere kyor ama biz %50 taahht ediyoruz. Birok sanayi kuruluu ile i birlii yapyoruz. Onlara siz eleman ihtiyacnz bize syleyin. Biz eitelim siz bizim eittiimiz elemanlar aldnz takdirde 3 yl boyunca SGK primi demiyorsunuz diyoruz. Bakyoruz ki i dnyasnda bunu bilmeyenler var. Bu konuyu aydnlatmak iin niversitemiz bir panel dzenledi. Bror hazrladk. Dahas, Mhendislik-Mimarlk Fakltesi gerek BF hocalarmz dzenli olarak sanayi kurulularn ziyaret ediyorlar. adamlarmzla bir araya geliyorlar. rencilerimizin stajlarn klasik staj anlaynn ilersinde yapmasn istiyoruz. Yani sanayi ile i ie bir eitimimiz olsun diyoruz. retmen: Buraya nasl bavurabiliyorlar hocam? Rektr: Bizim web sayfamza girdiklerinde (www.gazikent.edu.tr) orada btn admlar bir bir aklyoruz. Hatta KUR kurs sresince onlara gnde 15 lira harcrah veriyor. Yani bu ok gzel bir imkn. Bunun amac u: Bir meslek lisesi mezununu altrmak veya niversitelerin meslek lisesi blm mezunlarn altrmak veyahut sertifikal insan altrarak bylece alan ara insan gcnn kalitesini arttrmak. Yani her ii yapandan ziyada bir ii iyi yapan insan olup uzmanlatrma ve sertifikalatrmadr. Dier taraftan sanayide baarl i adamlarmz i insanlarmz eitli etkinliklere aryoruz. Ders veriyorlar, panelist oluyorlar, konferans veriyorlar, kendi tecrbelerini anlatyorlar. Bylece rencilerimizin giriimci olmasn hayatla tanmasn salyoruz. Yani sadece kitapla yetinmelerini istemiyoruz. retmen: Hocam eitim hayatnzda ve i yaamnzda kendinize model aldnz bir model var mdr? Rektr: imdi dnya zerinde ok nemli modeller var. Cumhuriyetin banda dnyann en byk eitim filozoflarndan biri olan John Dewei Trkiyeye davet edilmi. Ondan yararlanlmaya allm. Ama her lkenin eitim modeli kendi yaps iinde ekillendii iin bize uymayabiliyor. Onun iin biz dnyann tecrbesinden yararlanarak bizim giyeceimiz elbiseyi kendimiz dikmemiz gerekiyor. Gaziantepin iklim artlarna uygun elbise giymemiz gerektii gibi, bizim lkemizin rf adet gelenek ve greneklerini gz nne alan bir eitim modeli gelitirmemiz gerekiyor. Mesela bizim eitim modelimizin birok tarafn eletirebilirsiniz ama bizim retmenlerimize ve hocalarmza gsterdiimiz saygy hemen hemen hibir toplumda gremezsiniz. Bu zellikle Amerikallarn ok houna gidiyor. Bizim retmenlere hocalara gsterdiimiz sayg ok gzel ama onun yannda bizim biraz daha eletirel olmamz gerekiyor. Bizim eletiren, sorgulayan, deneyen ve giriimci bir tip oluturmamz gerekiyor. Ezber bilgiden ziyade analitik bilgiye sahip temel becerilere sahip
7

renciler yetitirmemiz gerekiyor. Bu nedenle Finlandiya modeli ok iyi. Ben genel mdr iken incelemeye gittik. Biz den ok ncede Beyaz Zambaklar lkesi tercme edilmi. Ama orada da okullarda iddet had safhada. Buda onlarn eitiminin bir boyutu. Onlarn imdi burada dile getirmek istemediim sorunlar var. Yani onlarn iyi ynlerinden yararlanp kendi mutfamzda yemeimizi kendimiz yapmamz gerekiyor. retmen: Giriimciliklerinden rnek almamz gerekiyor. Hamuru kendimiz yapmamz lazm. Rektr: Baka lkenin yemei ne olursa olsun bizim damak zevkimize hitap etmiyor olabilir. Biz zaten OECDnin kurucu yesiyiz. AB uyum srecindeyiz. zellikle bat dnyasnn gzel rneklerini inceleyebiliriz. Organ nakli yaplmadan nce bile birok tetkikler yaplyor. Kann ve dokunun uyumas gerekiyor. Bizim de bize uyan ksmlar almamz gerekiyor ve bizimde dokumuzun kabul etmedii eylere dikkat etmemiz gerekiyor. Ancak bizim de gzel rneklerimiz olduunu unutmayalm. Dnyann hibir yerinde eitime %100 destek projesi yok. retmen: Toplumsal duyarllmz ok fazla. Rektr: Sonra artl kredi transferi ile annelere yaplan deme. ocuunu okula gnderen anneye yaplan deme birok lkede yok. Bunu Amerikada dnya bankasnn bir toplantsnda anlattmda herkesin ok ilgisini ekti. Evet, sorunlarmz var. Ama biz sorunlarmz biliyoruz. zm yolunu biliyoruz. Bazen nefesimiz tkeniyor. Bazen yeterli kaynamz olmuyor ama en azndan biz bu konularn zmlerini tartyoruz. Baz eylerde de sanyorum zamana ihtiyacmz var. retmen: Hocam dil eitimimiz ok nemli diyoruz dnya ile olan iletiimimizde ama ilkretim birinci snfta balayp niversite sona kadar devam eden ve oturmayan bir dil eitim sorunumuz var buna nasl bakyorsunuz? Rektr: Bu konuda zm bulmak iin eitli yollar var. Bir ortaretimde bir model denedik, internet zerinden denedik baktk olmuyor. imdi Milli Eitim Bakanl yeni bir model zerinde duruyor. Dnya bankas ve AB ile birlikte her okulda yabanc ngilizce retmeni olsa acaba daha fazla pratik yapsa daha iyi olur mu? gibi bir zm denenecek. Fakat yalnz biz deil bir spanyollar da ngilizceyi iyi konuamyor. Onun dnda bir ngiliz de ngilizce dndaki diller konusunda ok snrl. Bir Fransz da yle. Yani baz istisnalar karn bu birok lke iin ciddi bir sorun. Ben u kanaate vardm. Tarihte byk roller stlenmi, hele hele imparatorluk rol stlenmi lkelerin ocuklar torunlar sanki baka bir dil renme konusunda bir diren gsteriyorlar. Kendi uur altnda o dili nemsemiyor. Ama mesela smrge altnda kalm lkeler kendilerini smren lkelerin dillerini ok iyi reniyorlar. Amerikada bulunduum yllarda bunun birok rneini grdm Amerikallardan daha iyi ngilizce konuan Arap, Pakistanl ve Hindistanl arkadalar grdm. Birlemi Milletlerin birok toplantsna katldm. zellikle Hintli diplomatlarn ngilizceleri hepimizi bylyordu. ngilizler bile hayret ediyordu onlarn belaatl konumalarna. Efendinin dili olarak kabul edildii iin ngilizce iyi renilmi. Tabii, bu
8

psikolojik bir ey benim byle bir gzlemim var. nk bizim lkemizde de ngilizceyi ok iyi renen insanlar var. Bunu eitimle nasl verebiliriz onun zerinde allyor u anda. Yani hem niversitelerde hem milli eitimde almalar var. yle sanyorum ki bir yol bulacaz. retmen: Hocam bir de okul ncesi eitime deinmek istiyoruz. Diyoruz ki okul ncesi eitimin dier eitim kademeleri zerinde ok etkisi var. Siz niversiteye gelmi bir rencinin okul ncesi eitiminin kalitesinin nasl bir katks olduunu dnyorsunuz. Rektr: Okul ncesi eitimde bizim durumumuz daha nceki yllarda iyi deildi. Fakat okul ncesi eitim alan ocuklarn ilerde baarl olduklarna dair OECDnin bulgular var. Bu nedenle btn lkelerde okul ncesi eitimin gelitirilmesi ve arttrlmas ile ilgili tavsiyelerde bulundu. Bizde de buna ncelik verildi. u andaki Milli Eitim Bakanmz Nimet ubukunun nceliinden birisi okul ncesi eitimin arttrlmasdr. Ben bakanlkta iken %11lerden %33e kmt. Hedef %50ye karmakt. Okul ncesi eitimin sosyal boyutlar da var. ocuk okula gittii zaman anneye de daha ok vakit kalyor. Ona da hitap eden programlar gelitirmemiz lazm. Gerek sivil toplum kurulularnn gerek hayat boyu eitim anlaynn erevesinde annelerde eitimler alabilirler. Eitim artk okuma-yazmann ilerisinde insanlamann ve sosyallemenin bir arac haline geldi. Eitimli olduunuz zaman hayattan beklentileriniz artyor ve daha ok tatmin oluyorsunuz. Mesela eitimli annelerin ocuklar daha az hasta oluyor, daha baarl oluyor, eitimli anneler nfus planlamas konusunda daha baarl. Bugn birok sorunun eitimsizlikten kaynaklandn biliyoruz. Biz ocuklar okul ncesi eitime aldmz zaman dier tarafta anneleri de kendilerine daha ok zaman ayrmalarn salam oluyoruz. Anneleri de hayat boyu eitimin bir paras ierisinde eitime aldmz zaman toplumun refah seviyesini dzeltiyor; bylece toplumdaki tatmin dzeyini de arttrm oluyoruz. Bence hayattan tatmin olma, beklentilerini karlama ve mutlu olma ile eitimli olma arasnda dorudan bir iliki var. Bunun iin okul ncesi eitimi nemsiyorum ve okul ncesi eitim alm ocuklarn daha baarl olduklarna inanyorum. Bilimsel veriler de bunu destekliyor. retmen: Peki, hocam Gaziantep iline baktmzda bizim yle bir gzlemimiz oluyor: lkretimde alan retmenler olarak eitimin nnde engellerden birisi sanki sanayi. Eitime ok nemli destekler salayan sanayi kurulular, dier taraftan da ilkretim sonrasnda alma olanaklarndan dolay bir sonraki eitime de snrlandrc bir etki salyor. Bu anlamda sizin gzleminiz de byle mi? Rektr: Tabii, o bir realite. zellikle eitimsiz ve dar gelirli aileler de ocuun emeini ok nemsiyorlar. Brakn Trkiyeyi, ben Avrupada alan ii arkadalarmzda da aynsn grdm. Baz aileler, cehaletleri sonucu olsa gerek ocuklarnn eitime devam etmesi yerine bir an nce i hayatna katlp para kazanmasn istiyor. D likiler Genel Mdrl olarak ataelerimizin ve mavirlerimizin bu aileleri ziyaret ederek bunlarn eitiminin devamn salamalar idi. Trkiye'de de bu olabiliyor. Erken okulu terk diyoruz. Son yllarda yaplan almalarla adrese dayal nfus sistemi anlay ile kimin okul dnda olduunu tespit edebiliyoruz. Aileler ikna edilebiliyor.
9

retmen: Zorunlu srete bunu yapabiliyoruz ama zorunlu sreten sonras zorunlu deil. O srete de etkimiz ne kadar olabiliyor bilmiyoruz. Rektr: Bir, ocua verdiimiz eitime bal, ikincisi yneticiler olarak da mezunlarmz takip etmemiz gerekiyor. Onlar ynlendirmemiz gerekiyor. u anda bizden mezun olan rencilerimizi hayat boyu takip edeceiz. letiimimizi canl tutacaz. Nasl ki aile hekimlii geldi, srdrlebilirlik ve takip artt ayn eyi rencilerimizde de yapmamz gerekiyor. Yani okullara daha ok yetki verilmeli ve okullar da daha ok aktif olmal. Mezun olnn etimi beni ilgilendirmez mant ile devam edemeyiz. retmen: Hocam son olarak biz retmenlere, idarecilerimize, rencilerimize bir mesaj vermek isteseydiniz ne mesaj vermek isterdiniz? Rektr: Bence tarihin hibir dneminde eitimci ve retmen olmak gnmzdeki kadar nemli olmamtr. Eskiden yetitirdiiniz renci bir kendisine iki ailesine lkesine faydal olabilirdi. Ama kresel dnya ile artan iletiimin bir insann kaliteli bir ey yapmas btn dnyay etkileyebilmektedir. Baka bir lkede icat edilen yeni bir rn ve yapt bir bulu bakyorsunuz ki tm dnyaya yaylm. Mesela u anda bir rencimiz bir icat yapt btn dnya bundan etkilenebiliyor. Eer bir rencimiz terrist bir eylem yapsa da btn dnya bundan etkileniyor. Yani eskisi gibi deiliz. Bence retmenler olarak bunun farknda olmamz lazm. rencilerimizi nemsememiz lazm. rencilere iyi bir eitim vermemiz iin elimizden geleni yapmamz lazm. Bizim imknlarmz snrl olabilir ama okul aile birlikleri ile sivil toplum kurulular ile AB ile projeler yaparak, SODESler ile proje yaparak birok ek imkn salayabiliyorsunuz. Klasik retmen anlaymz deitirmemiz lazm. Cep telefonumuzu, arabamz, mobilyamz deitirdiimiz gibi, baz deimesi gereken alkanlklarmz brakp daha iten, gnlden retmenlik mesleini kucaklamamz lazm. Sadece snfmzdaki rencilerimizi deil onlarn ailelerini ve toplumu da renci olarak grebiliriz. imdi biz toplumsal duyarllk projeleri ile rencilerimiz toplumsal sorunlar anlamaya ve zm retmeye tevik ediyoruz. Ayn eyi bizler retmenler olarak da yapabiliriz. Tarihe baktnz zaman en byk retmenlerden birisi olarak Konfiyus'u gryorsunuz. Gnmze geldiimizde her baarl insann, her bilim adamnn elini pt bir retmeni olduunu gryorsunuz. retmenlii sadece sahip olduu zlk haklar asndan deerlendirmek byk bir hakszlk olur. Bizde isteriz ki retmenlerimizin maalar, sosyal haklar daha iyi olsun. Tabii yaadmz blge ile kyaslaynca durumumuz ok iyi. Bindiimiz arabann modelinden giydiimiz kyafete kadar. Elbette retmenlerimizin daha iyi imknlar iyi olsun. Farkllk ve farkndalk yapacak beyinleri grevlere getirip okulumuzu glendirmemiz lazm. 2007de Portekizde bir okul ziyaret ettim. Okulun mdiresi bir hanm; ama okulda iddeti sfra indirgemi. Bir sorunu tespit ediyor, okuldaki sorunlu rencileri belirliyor ve onlara sorumluluk veriyor. Okulun en kabaday rencisini protokolden sorumlu renci yapyor. Yabanclarn karlanmasnda
10

mdrle birlikte o da sorumlu. Bylece zm bulmu. Dahas, mdre hanm okul kapandktan sonra bilgisayar laboratuarn ak tutup mahallenin istifadesine sunmu. Mahalleliden ok az bir cret alyor onu da dar gelirli rencilere burs olarak veriyor. Giyim kuam sknts olan renciler iin de eitli destekler salanm. Artk eski retmenlik anlay deiti. imdi aktif, dinamik ve mesleini seven retmenler geliyor. Dnyann birok lkesine gittim. Kimse zengin olmak iin retmenlik mesleini semiyor. Zengin olmann yollar var. adam, futbolcu, sanat olabilirsin. Ama gnl zengini olmak isteyen insanlar, ocuklar, eitimi seven ve daha farkl bir kiilii olan insanlar retmenlii seiyor. Dnyann her yerinde rencisinin baars bir retmen iin byk zenginlik ve mutluluk. Kreselleen dnyada iyi renciler sayesinde admz her yede duyurabileceimizi dnyorum. retmen: Toplum yapmzda buna ok msait. Zeki ocuklarmz var aslnda. Kk rencilerimize baktmzda gl bir potansiyel gryoruz. Fakat byrken o potansiyelleri fazla trplyoruz gibi geliyor. Rektr: Aslnda z eletiri yapmamz lazm. Kendimizi sorgulamamz lazm. Ben Korede grdm. Kullandmz cep telefonlarn reten firmann elemanlar mesai bittikten sonra tartyorlarm. Amerikann Japonyann irketleri bizimle rekabet ediyor. Onlar bizden daha iyi rn retirlerse sadece sahibi zarar etmez bu fabrikann iileri olarak bizde iimizden oluruz. gibisinden. Neler yapabilir diye tartyorlarm. Harvardda retim yesi olan bir rencimiz var. Milli Eitim Bakanl olarak baarlarndan dolay kedisine takdirname vermek istemitik. Zira, yln en baarl gen bilim adam seilmiti. Kendisi dlden sonra tevazu ile elimizi pt. Bakan beyle ok mahcup olduk. Hemen aklad: Ben retmen bir ailenin ocuuyum. Bu benim kltrm, siz de benim bir bymsnz dedi. Milli Eitim Bakanmz Do. Dr. Hseyin elik ok duyguland ve kendisini takdir etti. Bence bu gen bilim adammz retmenleri iin en by dldr. Her tr zenginlikten daha byk bir zenginliktir. u anda Gaziantepte, ehitkamilde, okulunuzda ve snfnzda dnya apnda bilim insanlar, i adamlar, sanat ve siyaseti olacak ocuklarmz var. Onlarn ierisindeki potansiyellerin ortaya karlmas bizlere bal. Bizler retmenler olarak bu taze iekleri yeterince sular ve yetitirirsek; onlar gelecein muhteem narlar olacaklardr.

o --- o Teekkr konumalar.

11