E Basortusu Raporu 2009 2010

TRKYEDE VE DNYADA BARTS RAPORU 2009/2010
HAZIRLAYAN
SAKARYA ADALET GRM

Dirili Saati Dergisi || lim ve Hikmet Vakf Ribt Eitim Vakf Sakarya ubesi
SAKARYA ADALET GRM
Dirili Saati Dergisi | lim ve Hikmet Vakf | Ribat Eitim Vakf Sakarya ubesi
Sakarya Dayanma Dernei || Vahdet Vakf Sakarya ubesi
Sakarya Dayanma Dernei | Vahdet Vakf Sakarya ubesi
Barts Raporu 2009-2010
Sakarya Adalet Giriimi
Bu alma, Trkiyede ve dnyada barts sorununun 2009-2010 yllarndaki seyrini arivlemek ve Trkiye Barts Platformlarnn Kocaeli, Sakarya, Ankara, Akyaz, Konya, Van, Antalya, Ktahya, Afyonkarahisar ve Bursada 6 yldr kesintisiz srdrd bartsne zgrlk mcadelesine belgesel nitelikte bir katk salamak zere Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformu tarafndan Beytullah Emrah nce editrlnde hazrlanmtr. almann deerlendirmeler ksmna yaptklar deerli katklarndan dolay, Fatma Benli, Havva Ylmaz, Yldz Ramazanolu, Cihan Akta, Aliye zkul, Medine Kk, Nigar Gmrkolu, Serdar Blent Ylmaz, Murat zel, Ahmet rs, Cihat Oru, Rt Hacolu ve Kadrican Mendi dostlarmza teekkrlerimizi sunuyoruz. Sakarya Adalet Giriimi Ocak 2011, Sakarya
2
NDEKLER
Takdim 5 Giri 6 GENEL DEERLENDRMELER Barts Sorunu ve Siyasi Partiler Barts Yasa, SYM ve YK Askeri Brokrasi ve Barts
11 14 16 9
lk ve Ortaretimde Barts Sorunu Kreselleen Barts Sorunu

22
2009-2010da Trkiye Barts Platformlar Tecrbesi GENEL DEERLENDRMELER ZEL BLM
27
2010 Ylna likin Genel Deerlendirmeler (Av. Fatma BENL) 2010dan 2011e Yol Alrken (Havva YILMAZ)
38
36
ld Sanlyor Ama O Capcanl! Tesettr Yasa Sryor! (Av. Serdar Blent Ylmaz) Eitsizlik Derinleiyor (Yldz RAMAZANOLU) Barts Snrlar (Cihan AKTA)
46 48 44
39
Kzm Ece Nur zelin Barts Hikyesi (Murat ZEL)
Mslman Aydn, Kadn Projeleri, Sosyal na Denemeleri zerine (Aliye ZKUL) TRKYE BARTS PLATFORMLARI ZEL BLM Barts Mcadelesinde Kadnn Yeri (Medine KK) Ne Olmalyd? (Nigar GMRKOLU)
63 65 61
54
Bartsne zgrln Anlam (Ahmet RS)
Semboller Mcadelesi, Barts ve Barts Platformlar (Rt HACIOLU) zgrlk Direniileri (Cihat ORU)
70 72
68
6. Ylnda Barts Platformlar (Kadrican MEND)
2009 YILI BARTS GNDEM Ocak 2009 ubat 2009 Mart 2009 Nisan 2009 Mays 2009 Haziran 2009 Temmuz 2009 Austos 2009 Eyll 2009 Ekim 2009 Kasm 2009 Aralk
112 75 76 78 81 86 89 94 98 100 104 108
2010 YILI BARTS GNDEM Ocak 2010 ubat 2010 Mart 2010 Nisan 2010 Mays2010 Haziran 2010 Temmuz 2010 Austos 2010 Eyll 2010 Ekim 2010 Kasm 2010 Aralk 2010
117 120 123 129 133 137 141 143 146 149 158 163
TAKDM
Trkiyede ve Dnyada Barts Raporu2009/2010 adl bu alma son iki yl sresince en ok konuulup, tartlan temel sorunlarndan biri olarak karmzda duran barts yasana dnk bir dkmantasyon almasdr. Raporun ana omurgasn, iki yllk srete barts eksenli yaanan hak ihlalleri ve buna kar sergilenen tutumlarn, davranlarn ve tavrlarn kronolojik bir srada aktarld almanak tarz bir arivleme almas oluturmaktadr. Raporun sadece yasak uygulamalarndan ibaret kalmamas; soruna dair gsterilen tepkilerin, politik aktrlerin demelerinin ve yasak kart eitli etkinliklerin de yer almas; konu etrafnda oluan gndemin ana hatlaryla aktarlarak, dnemin genel fotorafn ereveleme kaygsyladr. Bylece aratrmaclar, bugn ve ileride barts sorunu etrafnda yapacaklar almalarda, Trkiyede ve dnyada barts sorunu etrafnda 2009 ve 2010 yllarnda yaanan gelimeleri, oluan gndemi izleme imkn bulabileceklerdir. Raporun temelini oluturan arivleme almasnn, genel olarak yazl ve grsel medyaya yansyan gelimelerin derlenmesiyle snrl kalmas; yasan sadece bu raporda yer alan uygulamalardan ibaret kald sonucuna yol amamaldr. Burada takip edilebildii kadaryla kayt altna alnp, zetlenerek aktarlan uygulamalarn dnda sadece muhataplarnn ve madurlarnn bildii birok yasak sahnesi yaand gibi, iki yl boyunca her mesai gn milyonlarca renci, kamu ve hatta baz zel sektr alan okul ve i yeri kaplarnn nnde her sabah balarn amaya mecbur braklmtr. Sadece bunun hatrlanmas dahi, 2010 ylnn son gnlerinde kampslerle snrl tutulan bir serbestlik neticesinde sorunun zld eklinde kamuoyunda oluturulmak istenen yaygn algnn geree tekabl etmediini gstermesi asndan yeterli saylmaldr. Ac gerek deimemitir: Yasak devam ediyor. Bu raporun arivine kaynaklk eden haber, basn aklamas ve eylem metinlerinin toplamda binlerce sayfa tutabilecei gz nnde bulundurulursa, aktarmlarn neden zet olarak gerekletirildii de anlalacaktr. Rapor, profesyonel bir insan haklar izleme rgt tarafndan hazrlanmamtr. Haliyle eitli eksikleri ve snrllklar vardr. Kaynak konusu bunlardan biridir. Aktarmlarda kaynaklarn belirtilememesinde kamuoyuna yansyan haberlerin orijinal kaynana ulamadaki zorluklarn pay olduu gibi baz haberlerin dorudan raporu hazrlayanlarn birinci elden tanklna dayanyor olmasnn da pay var. Yine de metinlerde geen anahtar kelimelerin, aratrmaclara daha detayl bilgilere ulamalar konusunda yardmc olacan dnyoruz. Bu rapor, bata barts yasa olmak zere gerek kendi corafyasnda gerekse dnya corafyasnda yaanan her trl hak ihlaline, zorbala kar hak, adalet ve zgrlk mcadelesini kendi slami kimlii ve referanslaryla yrten Sakarya Adalet Giriimi tarafndan hazrlanmtr. Rapor ayn zamanda 2005te balayp 2010 sonu itibariyle Kocaeli, Sakarya, Ankara, Akyaz ve Konyada haftalk, Van, Antalya, Bursa ve Afyonkarahisarda aylk eylemler yapan Trkiye Barts Platformlarnn mcadelesine mtevaz bir katk niteliindedir. Platformlarn azimli ve kararl yryleri, bu almann hazrlanabilmesindeki en nemli motivasyondur. Rapora deerlendirme yazlaryla ayrca destek veren herkese ayrca teekkrlerimizi sunuyoruz.
SAKARYA ADALET GRM Dirili Saati Dergisi | lim ve Hikmet Vakf | Ribat Eitim Vakf Sakarya ubesi Sakarya Dayanma Dernei | Vahdet Vakf Sakarya ubesi
5
GR
2009un ilk gnnden 2010un son gnne kadar gndemin temel maddeleri arasnda kalan barts, Trkiyede olduu gibi dnyada da nemli bir sorun olarak karmza kt. Gelinen nokta itibariyle kreselleen dnya, bireysel ya da toplumsal alana dair zgrlk sylemlerinin snrlarnda bartsn kefetti ve barts kresel bir sorun olma noktasnda son iki yl gl iaretler verdi. Trkiye, 2008den 2009a yasa hemen her alanda devrederken, 2010un sonunda az sayda niversite dnda birok kampsn bartllere fiili serbestlik tannmas noktasna vard. Bu yasan muhataplarnn toplumsal talebiyle deil, 12 Eyll art olan YK gibi bir kurumun yeni ynetiminin gnderdii bir yazyla oldu. Dolaysyla bir yazyla gelen serbestliin baka bir yazyla gitme ihtimali mevcut konjonktrn verdii rehavetle pek tartlmak istenmedi. Ayrca kalc bir dzenleme yaplmamas, farkl niversitelerde ya da ayn niversitenin farkl fakltelerinde ve hatta derslerinde yasaa kar birbirine taban tabana zt uygulamalarn yaplmasna yol at. Fakat kampslerin uzun yllardr sren koyu yasak karanlnda gelien yeni tablo, kamuoyuna raz olunmas gerektii eklinde yansd, yanstld. ki yllk sre iinde Trkiyenin karlat nemli bir barts gndemi de ilkretimlerdeki renciler oldu. Aslnda daha nceden de okula bartl giden renciler vard. Fakat 2009 sonbaharnda Diyarbakrda Ece Nur zel adl bir renci srgn edilince olay farkl bir boyut kazand. Kesintisiz temel eitim mecburiyetinden dolay okullardan atlamayan Ece Nur zel ve arkadalar, 28 ubat dneminin aksine, ayn inanc paylat insanlar tarafndan ikna odalarna alnd, snf arkadalar nnde tahkir edildi, bo snflarda ya da okul ktphanelerinde tecride maruz brakld ve balarn amayanlar arkadalarndan ayrlarak baka okullara srgn edildiler. Yine bu srete siyasi partiler, Trk Silahl Kuvvetleri, SYM, YK ve Dantay birok defa barts gndeminde yer aldlar. Siyasal kutuplamann toplumsal bir tabana doru ilerlemesi ise barts eksenli tartmalarn younlamasnda ve yasan, bir spor merkezindeki tenis kortuna bartl yenin alnmamas ya da bir apartman yneticisinin kapclk szlemesine bartsne kar bir zel bir madde eklemesi rneklerinde olduu gibi, gndelik hayatn iinde gerekleen bir pratie dnmesinde nemli bir etken oldu. Barts yasa, 2009 ve 2010 yllarnda sadece Trkiyede deil dnyann hemen her yerinde farkl ynleriyle gndeme geldi. Kafkaslar, Ortadou ve Afrikadaki bask rejimlerinde yasaklanmasyla gndeme gelen Mslman kadnlarn tesettr, Bat lkelerinde ise pee, burka, nikap gibi rtnme biimlerinin kamusal alandaki kullanmna getirilmesi sz konusu olan yasaklarla birlikte anld. 11 Eyll sonras Mslmanlara ynelen rk ve ayrmc uygulamalarn da sklat bu iki yl sresince, Almanyada Merve irbininin ldrlmesi ve Avusturyada bir kz rencinin rtsnn bandayken yaklmaya kalklmas dikkate deer ihlaller olarak kayda geti. Tm bu iki yl boyunca Trkiye Barts Platformlar da sorunla ilgili gndemin temel talarndan olmaya devam etti. 2005ten beri meydanlarda olan Platformlar, 2009 ylna Kocaeli 194., Sakarya 173., Ankara 154., Akyaz 102., Van 122., Konya 70. ve Antalya 16. eylemini yaparak girdiler. 2010 ylnn sonuna gelindiinde ise Kocaeli, Sakarya, Ankara, Akyaz ve Konya haftalk eylemlerine devam ederken, Van ve Antalyada basn aklamalar aylk olarak yaplmaya balam, Afyonkarahisar ve Bursa ile ara vermekle birlikte Ktahya da Barts direnii olarak tanmlanan mcadele pratiine katlm salamt. Bundan sonraki ilk blmde son iki yllk sre farkl balklar altnda genel olarak deerlendirilecek, ikinci blmde ise farkl yazarlarn kendi grlerini paylat metinlere yer verilecektir.
GENEL DEERLENDRMELER
Yllardr uygulanagelen ve zellikle 28 ubat srecinden sonra daha sk kurallar eliinde devam ettirilen barts yasa, Kemalist Cumhuriyete geiten bugne siyasal ve toplumsal tartmalarn en temel meselelerinden biri olmutur. Yasa, geni bir toplumsal kesim zerinde kendi egemenliini zor yoluyla kabul ettirme aracna dntren zihniyet; on milyonlarca insann dini kimliini inkr ettii gibi, dini bir vecibeyi yerine getiren bir o kadar kadn da yllardr en temel haklarndan mahrum etmi; bylece eitim hayatndan alma hayatna kadar birok alanda dinin grnrln de engellemeyi hedeflemitir. slami grnrln kamusal alandan soyutlanmas abas basit bir yasak pratiinin tesinde derin bir anlam tar. O da en genel ifadesiyle, mevcut iktidar yapsnn zn koruma, kuruluundaki pozitivist ve sekler doasn devam ettirme abasdr. Bu haliyle devletin yasaklktaki srar, kendi asndan anlamsz bulunamaz. Devlet, barts yasa zerinden kendi iktidarna kar alternatif grd bir potansiyeli devre d brakmak istemektedir. Burada devletin, statik bir organizasyon olmad ve kendi varln korumak iin srekli deiim geirebildiini unutmamak gerekiyor. Deiimin hangi temeller zerinde yrd ise ayrca tartlmaya deer bir konudur. 28 ubattan bugne Trkiyede egemenliin yeniden dzenlenmesi ve iktidar sekinliine dair rol tanmlarnn yeniden yaplmas konularnda verilen g mcadelesinin younlaarak devam ettiini gzlemlesek de; devletin laik ve Kemalist karakteri zerindeki byk uzlann bozulmak istenmemesi, barts zgrlnn gelecei noktasnda bize baz ipular vermektedir. Elinizdeki rapor, hem youn bir gndem kalabalnn iinde tekiletirilen temel bir gndemi; hem de yaanan srecin nereden gelip nereye gittiini son iki yllk zaman zarfnda kayt altna alma abasdr. Profesyonel aratrma raporu olma iddias yoktur, lakin raporun ariv ksmn inceleyenler; 2009 ve 2010 yllar arasnda birou ana akm medya organlarnda kendisine yer bulmayan, gazete ve dergilerin ounun okurlarna gstermemeyi tercih ettii nemli bir sorunu ve bu soruna kar deerli bir mcadele yrten Trkiye Barts Platformlarnn ahitliini yazl bir almaya dntrerek, bugne ve gelecee not braktn grebilir. Raporda yer alan aktarmlar incelediinizde, Trkiyede ve dnyada, barts zerinden sren gndemin derinletiini, sorunun yaygnlatn ve zm gibi alglanan birok admn aslnda resmin asl erevesinde byk krlmalara yol amadn da farkedebilirsiniz. Barts, bugn geldiimiz nokta itibariyle kresel bir sorunun sembolne dnmtr ve dnyann her yerinde birok tartmann ortasnda temel bir sorun tekil etmektedir. Bu, 2009 Ocaknn ilk gnnden, 2010 Aralknn son gnne kadar hem Trkiyede, hem dnyada tansiyonu dmeyen ve her ay youn bir ekilde karmza kan kresel bir sorundur. Trkiye kamusal alanda bartsn tartrken, bunun uzantlar; Avrupada peenin veya burkann nerelerde yasak nerelerde serbest olabilecei, Orta Asya lkelerinde devlet okullarnda bartsnn yasak olup olmayacana eklinde tezahr etmektedir. Neoliberalleerek kreselleen dnya, genilemesinin eperlerinde Mslman kadnlarn rtsn bulmutur ve sorun, nmzdeki yllarda da tesettrn, bartsnn, hicabn, burkann, nikabn ya da peenin tartlacan ortaya koymaktadr.
Trkiyede 2009 ve 2010 yl sresini kapsayan bir deerlendirmede ana hatlaryla bartsnn en fazla niversite kampslerine ilikin bir mesele olarak gndeme geldiini, YK ve SYM gibi devletin ideolojik aygtlarnn bu gndemde nemli bir yer igal ettiini syleyebiliriz. Daha nce barts yasann nndeki en nemli iki engel olarak grnen bu iki kurum, son yllarda yelerinde yaanan deiime bal olarak yasak uygulamalar bir kenara brakmtr. nce YK yelerinin sonra SYM bakannn deimesi, tartmalarn eksenini yasaktan serbestlie doru kaydrm, 2010 ylnda YKn stanbul niversitesine gnderdii ve bartl rencilerin dersten atlmas yerine haklarnda tutanak tutulmasnn istendii yaz ile birlikte birok niversite kampsnde yasak fiilen kalkabilmitir. Burada toplum adna bir kazanmdan ne kadar sz edilebilecei ise tartlmas gereken bir konudur. nk toplumun bu konuda her ne kadar zgrlk talebi varsa da bu talebi kendi z gcne dayal bir mcadeleye dntrememesi ve serbestliin devletin brokratik kurumlarnn direktifi sonucunda gelmesi, gelecekte dengelerin deiebilecei bir noktada sorunun yeniden kampslere dnebileceinin unutulmamasn gerektiriyor. Ayrca, YKn yazsyla balatlan zmn tamamen rektrlerin ve retim yelerinin tutanak tutup tutmamasna braklmas, beraberinde yine bir kutuplama getirmi; yasal bir teminat salanmamas, uygulamada farkllar yaanmasna sebep olmutur. Son yllarda alan ve bir nevi Hkmet endeksli kadrolamann yaand niversitelerde yasak fiili uygulanmazken, gemi yasak kadrolarn koruyan ve ou Hkmete muhalif rektrlerin i banda olduu niversite ve fakltelerde yasak devam etmektedir ve buna kar yaplan bir ilem yoktur. 2010 yl sonu itibariyle birok niversitede barts yasa uygulanmamakta, fakat lokal olarak baz niversitelerde renciler, snavlardan atlmaya varan sorunlarla karlamaya devam etmektedir. Yine bu sre, beraberinde bartsne verilecek bir serbestliin snrlarn gndeme getirmi, dolaysyla ilkretimdeki bartl renciler vakas 2010 yl sonbaharnda bir dnem kamuoyunu ciddi biimde tartmaya srklemitir. Fakat hem merkez hem de muhafazakr medya daha nce dikkat ekmese de, aslnda sorunun 2009 ylnda Ece Nur zel adl bir ilkretim rencisinin okula bartl gitmesiyle balayan ve onu baka rencilerin izlemesiyle devam eden derin ve ciddi bir arka plan vardr. Sorunun dier bir boyutunda, politik aktrleri gryoruz. Siyasi partiler, hkmette ya da muhalefette olsunlar fark etmiyor, daha nceki yllarda olduu gibi 2009 ve 2010da da sorunu srekli scak tuttular. Son iki ylda partiler neredeyse birok kez barts eksenli bir ayrma ve kutuplamaya gittiler. Bu gerek 2009 ylndaki yerel seimlerde, gerek 12 Eyll 2010 referandumu ncesi ve sonrasnda ve gerekse YKn 2010 yl sonbaharnda balatt gndemde etkisi gstermitir. Belki burada nispeten yeni bir durum olarak, siyasal tartmalarn daha nce grlmedii ekliyle halk tabannda krlmalara yol amas ve barts yasann daha nce darbe dnemlerinde bir grup devlet sekini eliyle yrtlen bir zorbalkken bugn toplumsal bir taban kazanmaya balayan bir barts kartlna dntne iaret edilebilir. Tabi bu durumda kendileri ya da eleri ounlukla bartl olan AK Parti mensuplarnn ister istemez pay bulunuyor. AK Partinin yasak sorununu himayesine alarak zm kendi politik ajandasna endekslemesi ve birok kez kendi tabann kaybetmeme adna verdii mesajlar, AK Parti Hkmeti kartlnn giderek barts zerinde sembollemesine sebep olmaktadr. Belki bu balamda, 28 ubat srecinde halkn imgeleminde madurlarn, mazlumlarn urad hakszlklarn sembol olan barts, son yllarda iktidarn yeni sekinlerinin sembolne dnmesi tartlmas gereken bir tespit olarak not edilebilir.
BARTS SORUNU VE SYAS PARTLER

Barts yasa, 2009 ve 2010 yl sresince siyasi partiler arasndaki polemiklerin en sk yaanld alan oldu. lk tartmalar 2009 ylnda yaplan yerel belediye seimlerinden nce balad. eitli partiler belediye meclis yelikleri iin bartl adaylar gsterirken, medya da bu adaylara belediye bakan adaylar kadar dikkat ederek, siyasi partilerin bu sorun zerinden birbiriyle rekabet etmesine anak tuttu. rnein Cumhuriyet Halk Partisi, Ankara Nallhanda Belediye Meclis yelii yapan Meryem Bkcy dnemin Genel Bakan Deniz Baykaln onayyla Belediye Bakanlna aday gsterdi. Bkc ise CHPnin barts hassasiyetini doru bulduunu syleyerek, kamu hizmeti yapaca gerekesiyle grev bandayken ban aacan belirtti. stanbul l Tekilat tarafndan dzenlenen bir trende, Deniz Baykaln baz arafl vatandalara parti rozeti takmas ise araf alm olarak nitelendirilerek yerel seim ncesinde yaanan tartmalarda nemli bir konu haline geldi. Yine stanbulda CHPnin Pendik Belediye bakan aday Mehmet Salih Usta ve CHPli kadnlar da sokak sokak dolaarak barts datarak, semene bartsne saygl mesaj gnderdi. Fakat ayn dnemde baka bir uygulama, dikkat ekiciydi: zmir Bykehir Belediyesine bal ESHOT Ulam Kartlar ube Mdrl, bartl rencilere indirimli karttan yararlanabilmeleri hakkn vermiyordu. Seimlerden on gn nce Yksek Seim Kurulunun, siyasi partilerce bildirilen sandk kurulu yelerinin, yarg kararlaryla belirlenen klk kyafet llerine uymalarn istemesi, seimi bir kez daha yasakl hale getirirken, YSKnn karar birok ilde sandk banda tartmalarn yaanmasna sebep oldu. Bu dnemde birok kesimin eletirdii yasaa dnemin Adalet Bakan Mehmet Ali ahinin Yksek Seim Kurulumuz bir karar vermitir. Bu tartlabilir. Beenen olur, beenmeyen olur. Doru olup olmad konusunda da bir deerlendirme sunacak deilim. Yksek Seim Kurulunun kararlar kesindir. Uyulacaktr. Beensen de, beenmesen de uyacaksn yorumunu yapmas dikkat ekiciydi. Yerel seimlerden sonra bartsyle ilgili ilk gndem Gaziantep'in slahiye ilesinde oldu. Demokrat Parti aday olarak belediye bakanln kazanan Malike Uluda, mazbatasn barts zerine takt perukla almay tercih etti. Yerel seimlerden sonra ilk kez toplanan baz il ve ile meclisleri bartl yeler vesilesiyle kamusal alan, hizmet alan-hizmet veren, klk-kyafet ynetmelii gibi tartmalara tanklk etti. rnein CHPli yeler Samsunun lkadm ilesindeki meclis toplantsna bartsyle gelen AK Parti meclis yesi Muradiye Ergine tepki gsterdi. Belediye meclisinin kamusal alan dhilinde olduunu belirten CHPnin meclis yesi Engin Abdik, klk kyafete dikkat edilmesi uyarsnda bulundu. Bu dnemde ilgin bir gelime de Trabzonda yaand. Belediye Meclisi'ne seildikten sonra meclisin ilk toplantsna bartsn kararak katlan AK Parti yesi Saadet oban, bir sonraki toplantya bartsyle girmek istediini aklaynca, krize neden oldu. oban'n bu aklamalarna AK Parti l Bakan Muhammet Balta sert bir karlk verdi. Balta, yerel gazetelerde yer alan aklamasnda, il ynetimi olarak seimlerden nce Belediye Meclisi'ne bartsyle girilmeyecek diye karar aldklarn ve bu durumu adaylara bildirdiklerini syledi. Tartmalarn ardndan Saadet obann yelikten istifa etmesinde, AK Parti tekilatnn ald karar deitirmek istememesinin rol olduu grld.
Gaziantepin ahinbey Belediyesinin AK Partili meclis yesi Tuba Gngr ise CHPlilerin tepki gstermesi zerine Bykehir Belediye Meclisinin genel toplantsna katlmad. Mays ay olaan meclis toplantsna ise Tuba Gngr perukla gelmeyi tercih etti. znikte de AK Partiden ile meclis yeliine seilen Zeliha Petenin toplantlarna bartl katlmasna CHPli meclis yeleri Ali Sar, Mehmet Akyz ve Hikmez zkan tepki gstererek MHPli Belediye Bakan Kadri Erylmaza dileke verdi. Pete ise ban amayacan, gerekirse istifa edeceini syledi. Nitekim CHPli yelerin tepkilerine kar AK Parti znik Tekilat sessiz kalp, Peteyi yalnz braknca, Zeliha Pete istifa etmek zorunda kald. Ayn sahne baka yerlerde de yaand. stanbul Beykoz Belediye Meclisi'nde AK Partili ye Neslihan Aydos'un, bartl olarak meclis toplantsna katlmasn istememesi yine CHP'li yelerin durumu protesto ederek meclisi terk etmesiyle sonuland. Yerel seimler dnemi ve sonrasndaki bu gelimeler, CHP tarafndan balatlan araf almnn, nemli bir hak ihlalinin istismarndan teye gemediini ve tavandan yaplan bu hamlenin tabanda bir deiime iaret etmediini ortaya koyarken; sorunun hamisi rolne soyunan AK Partinin de taban tekilatlarnn yasakla kar kendi yelerinin haklarn dahi savunmaktan ekindiini gstermesi asndan dikkate deer bir tecrbeydi. AK Parti, yerel seimlerden sonra da barts sorunun muhatab pozisyonundayd. Hkmet yelerinin bartl eleri, Genelkurmay Bakanl tarafndan ayrmcla uratlarak resepsiyonlara alnmamaya devam etti. Askerler, illerde valilikler tarafndan yaplan balolarda bartl eleri grnce salonlar topluca terk etti. Bu durum 30 Austos trenlerinde de 29 Ekim resepsiyonlarnda da birok ilde yaand. Yine 2009 yl eitim ve retim yl, hem ilk ve ortaretimlerde, hem de kampslerde yasaklarla balad. Yasan uygulanmas ilk ve ortaretimde sorun dahi kabul edilmezken, birok niversite barts yasan daha kayt dneminde balatarak rencilere ba ak fotoraf artn dayatt. Yeni kurulan niversiteler ise fiili bir uygulamayla barts serbestlik getiriyordu. rnein Mardin Artuklu niversitesi Rektr Prof. Dr. Serdar Bedii Omay, kamuoyuna Benim kendi niversitemde bart sorunu diye bir sorun yok. Herkes istedii gibi giyinebilir. mesaj vermekteydi. Siyasal partilerin barts sorununda karlat bir dier dnem ise 2009 ylnn sonlarnda oldu. lkretimde barts sorunuyla ilgili blmde detaylarna yer vereceimiz bu karlama, Diyarbakrda Ece Nur zel adl bir ilkretim rencisinin bartl okula gittii iin srgn edilmesiyle gerekleti. AK Parti, sorunu grmemeyi tercih ederken, Bar ve Demokrasi Partisi srgn kararn soru nergeleriyle Meclis gndemine getirerek, inan zgrlklerinin herkes iin salanmasn istedi. CHP ise Deniz Baykaldan genel bakanlk grevini Kemal Kldarolunun devralmasyla barts yasan bir kez daha parti gndeminde buldu. Medyann barts sorunuyla ilgili sorularna daha yeni bakan olduu bir dnemde niversitelerle snrl bir serbestlii ima eden aklamalarda bulunmas, kemiklemi kadrolarn sert tepkisiyle karlanca CHP Genel Bakan Kemal Kldarolu da, tevil yoluna giderek Kzlar niversiteye trbanla gidecek demediini ama sorunu zeceiz iddiasnda bulunduunu syledi. CHP stanbul Milletvekili Necla Arat ise, yasak hakkndaki bu kn Kldarolunun kendi gr olduunu vurgulad. Parti ii gr ayrlklarndan sonra Kemal Kldarolu, soruna ilikin bir trban raporu hazrlanmas talimat verdi. CHP PM yesi ODT Sosyal Bilimler Enstits Mdr Sencer Ayatann yrtt almadan kamuoyuna yansyan ilk bilgiler ise CHPnin zm nerisini san tamamen kapatlmas art deil! tespitine gre getireceini gsterdi. CHPnin 2010 yl iinde konuyla gndeme gelmesinin dier bir vesilesi ise CHPli Avclar Belediyesi tarafndan r12 Eyll referandum srecindeki propaganda afiinde yer alan Mslman kadnlarn rahibe gibi rtnmesi iin Evet yazl afiler oldu. Afiler, rahibelerin rtnmesini ktlemesi ve bunun zerinden de Mslman kadnlarn rtnmesinin
10
karalanmas gibi ifte yanl tayordu ve her boyutuyla tepki ekti. Belediye Bakanna verilen basit bir uyar ile konu kapatld. Siyasi partiler 2010 iinde kendilerini son olarak YK inisiyatifiyle niversitelerde balayan fiili serbesti tartmasyla barts gndemin iinde buldu. YK Bakan Yusuf Ziya zcann niversitelerden sonra, niversite ve memur adaylarnn LYS, KPSS gibi snavlara da balarn amadan girebileceklerini sylemesi gzlerin bir kez daha siyasi partilere evrilmesine yol at. Hkmet, muhalefet partilerinin temsilcileriyle eitli grmeler gerekletirdi ve bu grmelerin ardndan son noktay koydu. AK Parti grup toplantsnda konuan Babakan Erdoan, gelinen sreteki tkankl ve uygulamadaki kamplamay zecek bir adm atmayacaklarnn iaretlerini vererek AK Parti yasaklarla mcadelede bir kez daha yalnz kalmtr. 2011 seimleri ve ardndan balatacamz yeni Anayasa almalar ite bu zgrlklerin temel alnaca bir sre olacaktr. dedi ve barts sorununu bir kez daha seim sonrasna brakmay tercih etti. Bylece iki yl sresince siyasi partilerin en sk kar karya geldii barts yasa, 2011 ylnda gerekletirilecek genel seimlere malzeme olmak zere devretmi oldu.
BARTS YASAI, SYM VE YK

2009 ve 2010 yllarnda niversiteler ve Yksekrenim Kurulu, barts yasanda sk gndeme gelen kurumlarn bandaydlar. Birok niversite 2009 ylna yasakla girerken, 2010 ylnda tablo tam tersine dnerek tamamlanm oldu. Her iki durumda da yasal bir dayanaktan ziyade fiili bir uygulamann hkm srd grld. 28 ubattan beri muhataplar tarafndan ciddi bir mcadele ile savunulmamas, barts sorununda yasak zihniyete snrlar geniletmede cesaret verirken, birok niversite sorunu bartsnden de ileri boyutlara tayabildi. 2009un daha ilk gnlerinde, souk havalarn rtnmek iin bahane edileceini dnen Kocaeli niversitesi, Fen - Edebiyat Fakltesi ynetimi, rencilere koridorlarda atk, bere, eldiven, kapon gibi kyafetlerle dolamaya da de yasak getirebildi. rnek, yasak konusundaki hassasiyetin ne kadar ince olduunu gstermesi asndan tipikti. ubat 2010da, yasak haberleriyle pek gndeme gelmeyen Boazii niversitesi, rektrlk deiimiyle birlikte zgrlk bilinen tavrn deitirmeye kalkt ve Eitim Fakltesinden 16 renci hakknda 2547 sayl kanunun Ek 17. maddesine aykr davrandklar gerekesi ile soruturma amaya karar verdi. rencilerin rnek dayanmas ve mcadelesi ise yasaklara geri adm attrd. Barts yasa sadece rencileri etkilemiyordu. ukurova niversitesi, Kariyer Gnleri 09 etkinlii kapsamnda dzenlenen konferansa katlmak isteyen kadn mhendisi, bartl olduu gerekesiyle salondan kard. 2008de, TBMMde 411 milletvekilinin oyuyla kabul edilen ve niversitelerde bartsne serbestlik getiren anayasa deiikliinin yapld hafta ODTde 2 bartl renciyi okula ban atrmadan alan zel gvenlik grevlisi Soner Ercim, kademeli olarak nce temizlik hizmetine kaydrld, sonra maa kesme cezasna arptrld ve son olarak da iinden atld. rencilerin niversite yasaklaryla tanma sreci daha snava kayt aamasnda balyordu. Bartl renciler, SYM brolarnda web kameralaryla fotoraf ektirmek iin ban amak zorunda kalyor, birok bartl aday ise ara bir zm olaca dncesiyle zellikle kadn grevlilerin bulunduu brolarda ilem yaptrmaya zen gsteriyordu.
11
SYM yasa akretimde de ayn ekilde srdrd ve bu konuda yasakl 2010 ylnn son gnlerindeki deiikliklere kadar uygulad. 2009da niversiteli olma umuduyla snava girecek bir buuk milyon adaya snav ncesi adeta yi uyuyun, gecikmeyin, banz rtmeyin! tavsiyelerinde bulunuluyordu. SYM Bakan Prof. Dr. nal Yarmaan snava girecek adaylara Snava ba ak ekilde gelinmeli. diyerek kamuoyunda mesaj verirken, Hkmetten ve YKten o srete herhangi bir aklama yaplmamas ve konunun grmezden gelinmesi gerekten dikkat ekiciydi. Sessizliin besledii yasak sadece bartsn deil bataki bereleri, boneleri dahi hedef almaya balamt. rnein Mays 2009da, Akretim Fakltesi rencisi olan Hatice Demir, kyafeti yznden ilgin bir maduriyet yaad. Snava bartsyle girmesine izin verilen Demir, sonular beklerken niversiteden gelen belgeyle oke oldu. Yazda 'Klk kyafet kurallarna uymadnz iin 0 aldnz.' deniyordu. Ayn durum son renci Seme Snavnda da yaand. SYM tarafndan 2009un SS sonular aklanrken, snav geersiz saylan 196 adaydan 52sinin kopya ektii, 21inin kyafet kurallarna uymad ifade edilmiti. Kyafet kurallar ile kast edilen bartl olmalaryd. Ne var ki 21 rencinin ak bir hak ihlaline uramasna kar kamuoyunun ciddi bir tepki vermemesi znt verici bir durumdu. Bu tepkisizlik, ayn zamanda sorunun devamndaki en nemli etkenlerden birine dnmekteydi. Bylece Sinop niversitesi, 1 Eyll 2009 itibariyle balayan kayt dneminde, bartl rencileri okul bahesine dahi almayabiliyordu. Bu srete Mazlumder, barts yasayla karlaan rencilerin kendileri ile irtibata gemelerini istedi. Talep gelmesi halinde renim hakk engellenen bartllere avukatlk destei salanacakt. Bunun iin barts nedeniyle niversiteye alnmayan rencilerin niversite giriinde gvenlik grevlileri tarafndan engellendiklerine dair iki ahitle tutanak tutmalar ve durumu bulunduklar ildeki Mazlumder ubelerine veya genel merkeze iletmeleri gerekiyordu. Lakin bu konuda toplumsal bir muhalefetin boluu ve yasaklar karsnda bartl rencilerin tek balarna mcadele etmeye terk edilmeleri, bu tr arlarn etkin ve gl birer yasak kart kampanyaya dnmelerine olanak vermedi. Sorun sadece kampslerle de snrl deildi. Zonguldak Karaelmas niversitesi (ZK) Tp Fakltesinin 2008-2009 Akademik Yl mezunlarnn Hipokrat yemini trenine katlan rencilerin bartl yaknlar, gvenlik grevlilerinin uyars zerine bartlerini ancak ene altndan balayarak trene katlabildi. SS snav iin Marmara niversitesi Gztepe Kampusne ocuklaryla birlikte giden bartl anneler ieri alnmad. Kampsler de askeri klalar andryordu. Mersin niversitesi, Bykehir Belediyesi Kongre ve Sergi Saraynda dzenledii uluslararas sempozyumda dl alan rencinin bartl olarak salonda oturmasna msaade etmedi. ODTde yaplacak bir kursa katlmak isteyen gen kz, bartl olduu iin gvenlik grevlileri tarafndan ieri alnmad. Gvenlik grevlilerinin grev tanmnda byle bir yetkileri bulunmad halde birok olayda bartl rencileri engellendii son iki yllk srete sk karlalan bir vakayd. rnein stanbul niversitesine bal Avrasya Enstitsnn, Seyyid Hasan Paa Medresesinde dzenledii Sosyoloji zerine adl programa dinleyici olarak katlmak isteyen iki renci bartl olduklar gerekesiyle gvenlik grevlilerince zorla salondan atld. Ankara niversitesi Eitim Fakltesi bnyesinde faaliyet gsteren Oyuncak Mzesine bartl velileri almad. Trakya niversitesi de Balkan Kongre Merkezinde dzenlenen Youn Bakm ve Beslenme konulu programa katlmak isteyen 10 doktoru bartl olduklar gerekesiyle ieri almad. Sakarya niversitesi de 2009- 2010 eitim retim yl mezuniyet treninde barts yasa uygulad. Sakarya Atatrk Stadnda dzenlenen mezuniyet trenine bartleriyle gelen renciler, gvenlik grevlilerince ieri alnmadlar.
12
Baka bir rnek ise uygulamalarn insanlk d boyutlara vardn gstermesi asndan kayda deerdi: Ankarada ikamet eden Cemil nar ve ailesi, akraba dnne katlmak iin gittii stanbulda sokaa atld. Aileyi sokaa atan ise Marmara niversitesinin Gztepe Kampsndeki misafirhanesiydi. Misafirhanede Cemil nara einin ve kznn bartl olmasndan dolay burada kalamayacaklar sylendi. Resepsiyon grevlisi, misafirhaneye almas halinde iinden olacan ifade etti. Grevli yazl bir kuraln olmadn, yasak uygulamann Marmara niversitesi Rektrnn szl talimat olduunu belirtti. Konunun kamuoyuna yansmas zerine rektr bir yanl anlalma olduunu iddia etti ve madur aileden zr diledi. Yasak 2010un ilk dneminde de ayn ekilde devam etti. SYM tarafndan yaynlanan bavuru klavuzlarnda yasaa ayr bir nem gsteriliyor ve u ifadeler yer alyordu: Bavuru merkezi grevlisi tarafndan 2010-SYS Aday Bilgi Formundaki bilgiler ile birlikte adayn web kamerayla alnacak fotoraf da elektronik ortama aktarlacaktr. Bu fotorafn, cepheden, ba ak, adayn kolaylkla tannmasn salayacak ekilde ekilmi olmas gerektiinden, bavuru merkezine giderken adaylarn bu hususa dikkat etmeleri gerekmektedir. Snav gn bu fotoraftaki sa, byk, makyaj gibi tannmada nemli rol oynayacak grnm zelliklerinde bir deiiklik bulunmamaldr. Kayt srelerinde yasak devam ederken, kampslerde sorunun baka bir boyut kazanacann ilk ipucu 2010 Martnda geldi. O gnlerde medyann daha ok YKn apkal eitim forml eklinde yanstt olayda, snfa ban ve boynunu tamamen kapatan apka ile giren ve dersin hocas tarafndan snftan karlan tp fakltesi rencisi Zeynep Nur ncekara'nn, 'eitim hakkm engellendi' iddiasyla Babakanlk nsan Haklar Bakanl'na yapt ikyette, YK kararn vererek, rencinin snftan kartlamayacan savunmu ve tutanak tutulmas gerektiini belirtmiti. Nisan aynda SYMnin yaynlad klavuzda yer alan ifadeler, bartsne gsterilen sorunlu yaklam ortaya koyar mahiyetteydi. 2010 ylnda yaplacak niversiteye giri snavna girecek adaylara ve snavlarda alacak salon ve bina grevlilerine ynelik hazrlanan tantm filminde Klk ve kyafetleri yrrlkteki mevzuata uygun bulunmayanlar ile yannda silah ile uygun olmayan benzer eyalar tayan adaylar snav binasna alnmaz uyarsnn yer almas, barts ve silah arasnda kurulan paralellikle tepki ekti. Fakat bir deiiklik olmad ve KPSS Klavuzunda da neredeyse her blmde defalarca barts yasa vurgusu yer ald. Klavuzda be ayr yerde ba ak fotoraf uyars yaplrken, bartsyle snava gelenlerin salona alnmayaca, giren olursa da snavnn geersiz olaca duyuruldu. SYMnin bu yaklam nce YGSde etkisini gsterdi ve snava bartl renciler alnmazken, Kadky Leman Kaya lkretim Okulunda, bir snav grevlisi perukla snava girmek isteyen rencinin bandaki peruu zorla kartarak yere att. Sorunun devam ise snav sonular aklandnda ortaya kt. SYM, barts veya perukla snava giren rencilerin snavn iptal ederek 0 puan vermi, SYM Bakan nal Yarmaan, klk kyafeti uygun deil diye 34 rencinin snavnn iptal edildiini aklamt. Bu kat tutum niversite snavlarnn ikinci kademesi olan LYSde de ayn ekilde tekrar etti. Bartl renciler snava alnmazken, Diyarbakr Dicle niversitesi Eitim Fakltesinde Kbra zoruun ba, SYM grevlisi olarak salonda grev yapan kadn bir akademisyen tarafndan zorla almaya alld. Dier rneklerde olduu gibi yine olayn maduru tarafndan su duyurusunda bulunuldu fakat savclklarca davaya dntrlmedi. YKn bartsyle ilgili youn bir ekilde gndeme gelmesi ise Ekim aynn balarnda oldu. Daha nce de tutanak tutulmas ynnde gr bildiren YKn grn stanbul niversitesine resmi bir yazyla iletmesi tartmalar beraberinde getirdi. Buna gre disiplin ynetmeliine uymayan rencilerin dersten karlmasn yasakland. Srecin balangcnda apka takan bir rencinin Cerrahpaa Tp Fakltesinde dersten karld iin yapt ikyet yer alyordu. Zeynep Nur ncekara isimli renci, 2009 ylnda iki yl boyunca perukla girdii Cerrahpaa Tp Fakltesindeki derslerine apka takarak girmek istedi. Klk
13
Kyafet Ynetmeliine aykr davrand gerekesiyle snftan karlan ncekara, eitim hakknn engellendii gerekesiyle Babakanlk nsan Haklar Bakanlna bavuru yapt. Babakanlk nsan Haklar Bakanl da YK Bakanlna resmi bir yaz gndererek gr istedi. YKten Derse katlmak isteyen renciyi derse almayarak, dersten kararak veya derse girmi renciyi yok gstererek kanun ve ynetmeliklerde yer almayan bir yaptrm uygulayan retim elemannn bu fiilinin disiplin suu tekil edecei aktr karar kt. YK, 23.07.2010 tarihinde stanbul niversitesine gnderdii bu yazda, bir dersin retim yesinin rencileri derse almamak veya dersten karmak gibi bir yetkisi bulunmadn vurgulad. Yazda, srarc olan retim elemanlar hakknda disiplin ilemi yaplmas gerektii belirtildi. YKn gnderdii yazyla balayan srete niversitelerin farkl uygulamalara gittikleri grld. rnein ilk yansyan bilgilere gre Gmhane, Tunceli, Gazi, Batman, Sakarya, Yznc Yl, anakkale, Dzce, Sinop, Aksaray, zzet Baysal, Atatrk, Konyadaki niversiteler yasa kaldrrken, Mula, Nide, Rize, Amasya, Ankara, Nevehir, Antalya ve Zonguldak gibi ehirlerde yer alan niversiteler yasa uygulamaya devam etti. Baz niversiteler sadece kampslerde bartl dolalmasna izin vermeye balad. Bu srete baz niversiteler yasa kat bir ekilde uygulamaya devam ettiler. rnein Ekim aynn sonlarnda, Uluda niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm rencilerinin derslere bartl girmeleri sebebiyle 3 retim yesinin gn boyunca snfta bo bo oturduu gndeme geldi. Ankara niversitesi Ziraat Fakltesinde ise iki renci bartl bir ekilde bahe kapsndan ieri girmek isteyince nce zel gvenlik grevlilerinin szl tacizine, hukuksuzluu tutanak altna almak isteyince de fiili saldrlarna maruz kaldlar. 2010 yl sonuna gelindiinde ynetimlerin son yllarda el deitirdii niversitelerin fiili olarak bartsnde serbestlii saladklar grlrken; kemiklemi kadrolarn bulunduu niversiteler yasa srdrdler.
ASKER BROKRAS VE BARTS

2009 ve 2010 yllarnda, Genelkurmay Bakanl ve Trk Silahl Kuvvetleri, daha nceki yllardaki kadar barts tartmalarna mdahil olmad. Trkiyede denge noktalarnn yeniden olutuu vasatta, dorudan hkmeden ve yneten ordu rolnden egemenliin hamilii rolne almaya alan ordu, yine de bartsne kar tavrn deien yksek komuta kademelerine ramen muhafaza etti. zellikle 28 ubat srecinden sonra YA irticai tehdit kabul ettii birok personelini eleri bartl olduu iin ihra ederken, klalardan orduevlerine kadar dorudan kontrol olduu tm alanlarda yasa sk bir ekilde uygulad. stelik 28 ubat srecinde balayan birok uygulamada deiiklie gidilmedii de 2009 ve 2010 yllar sresince gndeme yansyan belgelerde grld. rnein Taraf Gazetesi, 1 Mart 2009da yaynlad belgelerle, askerin 2007de Eskiehiri kar kar filediini ortaya kard. Postmodern darbenin srdn gsteren raporlar, Eskiehirde mahallelerin tek tek filendiini kantlyordu. Dernekler, sendikalar, okullar, kafeler, hastaneler, eczaneler, hatta
14
Atatrk dernekler dahi uygulamadan nasibini alrken, filemede su unsuru aramad da dikkat ekiyordu. Belgelerde dikkat eken bir dier unsur ise, Milli Gvenlik Bilgisi dersine giren subaylarn okullardaki filemelerinde barts konusunda gsterdii hassasiyet idi. Hava Kuvvetleri Komutanl tarafndan hazrlanan ve rticac Faaliyetlere geni blm ayrlan raporda, Eskiehir Atatrk Anadolu Meslek Teknik ve Endstri Meslek Lisesinde din bilgisi dersi retmeni olan Fatma zdemirin okul iinde peruk takt Milli Gvenlik Bilgisi Dersi raporlar ile bildirilmitir Eitim-Bir Sen Eskiehir ube Bakan smail Altnkaynak bartl insanlarn eitim ve alma haklarnn ihlal edildii ynnde aklama yapt. eklinde ifadelerin yer almas, gerek filemelerin halen devam edip etmedii sorusunu gndeme getiriyor, gerekse Milli Gvenlik Bilgisi derslerini tartma konusu yapyordu. Ordunun bartsyle ilgili en ok gndeme geldii alan ise resmi trenler, resepsiyonlar ve balolar oldu. Bu balamda 2009 ve 2010 yllar sresince yaanan gelimeler yleydi. Mart 2009da, Diyarbakrda Mehmet Akif Ersoy iin dzenlenen anma trenine Kolordu Komutanl adna katlmak iin gelen askeri erkn, salondaki bartl 2 kadn grnce trene katlmayarak kltr merkezini terk etti. 18 Mart programlar erevesinde Yurt iindeki ehitlikler ile ehit mezarlarnn ziyaret edilmesi etkinlii dzenleyen Milli Gvenlik Bilgisi dersi subaylar, geziye gtrdkleri otobslerde bartl rencilerin balarn atrd. Temmuz 2009da Babakan Recep Tayyip Erdoann ei Emine Erdoan, Burdur 58. Piyade Er Eitim Alay Komutanlnda 28 gn bedelli askerlik yapacak olu Bilal Erdoann yemin trenine katlmad. Emine Erdoann barts nedeniyle klaya alnmayaca ynndeki iddialar zerine, bu kararndan vazgetii iddia edildi. Austos 2009da dnemin Genelkurmay Bakan Orgeneral lker Babu, 30 Austos kutlamalar erevesinde verdii resepsiyona 100 kadar sivil vatanda davet etti. Resepsiyon davetlilerini belirleyen Ankara Valiliinin kriterlerinden biri de Genelkurmay protokol kurallar ve kamuoyunca yakndan bilinen belirli hassasiyetler oldu. Bylece resepsiyona bartl vatandalar arlmad. Ayrca resepsiyon iin Cumhurbakan, Babakan, bakanlar ve milletvekillerinden ei bartl olanlara ynelik esiz davetiye uygulamasna devam edildi. Eyll 2009da Ergenekon san emekli Orgeneral Hurit Tolonda ele geirilen 14 sayfalk kitapn baz blmleri medyaya yansd. Genelkurmay Bakanl tarafndan hazrlanan Kamu Kurum ve Kurulularndaki Kyafet Dzenlemesi adl kitapkta, bartsnn bir Kuran hkm ve ifadesi olmad iddia edildi ve Trk gelenek ve greneklerinde trban, pee ve araf yoktur. Trban, belirli dini inann simgesi olarak, toplum yaammza bilinli olarak sokulmutur. Pee ve araf ise, ran ve Bizans kaynakldr denildi. Kasm 2009da Gaziantep ahinbeyde Hukuk Brosunda asistan olarak alan Hlya Korkmaz, bir mvekkillerine ait belgeyi ahinbey Askerlik ubesine gtrdnde Korkmazdan bartsn tavan kula yaparak kulaklar, boynu ve salarnn n ksm gzkecek ekilde balanmas istendi. Taraf Gazetesi tarafndan ortaya karlan Balyoz Darbe Plan ile ilgili dosyalarda cuntaclarn bartl kadnlar da hedef aldklar, baz niversitelerdeki bartl rencilerin filendii grld. Yine Erzincandaki Ergenekon soruturmasnda sanklardan ele geirilen belgeler, 2006da jandarmann barts takan grevlileri adm adm izleyerek filendiini ortaya koydu. 29 Ekim 2010da ankayada Abdullah ve Hayrnnisa Gln ev sahiplii yapt resepsiyona Genelkurmay Bakan Orgeneral Ik Koaner ve komutanlar katlmad. Bartsne kar tavr sergileyen TSK mensuplar Ankara Orduevinde alternatif bir kutlama yaptlar. Daha nceki resepsiyonlarda Abdullah Gl, ifte kutlama yaparak birisini eli dierini esiz olarak dzenlemiti.
15
Bylece askerler Gln esiz resepsiyonuna katlmlard. Ancak resepsiyon tek ve eli olunca askerler de resepsiyonu boykot etti. Babakan Erdoann ise ei Emine Erdoanla birlikte gelmemesi dikkat ekti. Adanada ise 6. Kolordu ve Garnizon Komutan Korgeneral Mehmet Erzn de aralarnda bulunduu askerler, bartl davetlilerin katlmn protesto etmek amacyla salonu terk ettiler. Resepsiyonlarda yaanan krizlerinin nedeni ise Star Gazetesinin yaynlad bir belgeyle somutlat. TSKnn yurt apndaki tm birliklere gnderildii renilen genelgeyle, resepsiyonlara bartl davetlilerin katlmas durumunda yaplacaklar adm adm sraland. Buna gre verilen emir Karlamada bulunacak protokoln eleri tesettrl ise askeri personel programa katlmayacak. Eler tesettrsz ise salona girilecek ancak resepsiyon esnasnda tesettrl bayanlar grld takdirde sratle ve fark ettirmeden resepsiyon terk edilecektir biiminde oldu. 2009 ve 2010 yl sresince gelien gndemde askerin daha nceki yllarda olduu gibi ne kmamas fakat tavrnda herhangi bir esneklie gitmemesi, arka planda soruna dair gelitirilen tavrlarn nmzdeki srece nasl yansyaca sorusunu yantsz brakm gibi duruyor. Krtenin kamusal alanda hizmet dili olarak da kullanlabilmesine ilikin yapt aklama gz nne alnrsa, benzer bir talebin barts konusunda da gsterilmesi halinde Genelkurmay Bakanlnn sessiz tavr yerine aktif bir tavr koyaca iddia edilebilir.
LK VE ORTARETMDE BARTS SORUNU

Barts yasan salt bir eitim hakk ihlali olarak grmek, bugne kadar birok tartmada dikkatlerin niversite kampslerindeki uygulamalara evrilmesine sebep oldu. Bunda 28 ubat srecinde yasan byk ehirlerdeki niversitelerde sk bir ekilde uygulanmaya balamasnn ve akabinde Anadoludaki niversitelere yaylmasnn pay vard. Kampus nlerinde dzenlenen protesto gsterileri, yasakla niversiteler arasndaki balanty glendirirken, ayn dnem imam-hatip liselerinde balayan yasaklk yeterli ilgiyi grmemiti. Bu durumda, zellikle birok imam-hatip lisesinde rencilerin mesleki derslere rtl girebilmeleri karlnda kltr derslerinde balarn amaya ikna edenlerin, niversitelerdeki gibi Kemalist kadrolar deil muhafazakr-dindar kadrolar olmasnn etkisi bugne dein pek tartlmamtr. Yine o dnemde barts sorunun nn almak iin devletin zorunlu eitim sresini be yldan sekiz yla kesintisiz olarak uzatmas ve imam-hatip liselerinin orta ksmlarn kapatmas, sonraki yllarda sorunu derinletirecek bir admd. Birok aile, kzlarnn hem eitim almas hem de balarn rtebilmeleri iin imam-hatip okullarna gnderirlerken, 28 ubat darbesiyle bu imkn sadece liseyle snrl kalm, o da birok HLde skntl bir hal almt. 28 ubatta niversitelerde balayan yasak yaygnlarken, o dnem HLler zerinde uygulanan deiikliklerin etkisi 2000li yllarda kendisini yakndan gstermeye balamt. Kzlarnn rtnmesini isteyen fakat ilkretimdeki yasak sebebiyle eliki yaayan aileler, sorun karsnda kendi bireysel zmlerini retmek zorunda kalrken; barts yasa ise artk sadece niversitelerdeki bir serbestlik meselesi olarak ele alnmaya balamt. Hemen her rencinin en az ortaretim mezunu olduu bir eitim srecinde, ilk ve ortaretim okullarnda bartl kz rencilerin ektikleri sorun, dikkate deer bulunup, kamuoyunda tartlmad. Bunda, kendi sorununu sahiplenmeyen ve yasaa kar ciddi bir inisiyatif gelitiremeyen slami kesimin de sorumluluu bulunmaktayd. 2009 yl, bu noktada barts yasann tarihesinde nemli bir dnm noktas olarak geecek gibi grnyor. Bu iddiann gerekesini ise bartl ilkretim rencisi Ece Nur zelin yaad tecrbe oluturuyor.
16
12 yandaki Ece Nurun hikyesi, 2009 yl yaz tatili dn derslerde ban amamasyla balad. Bu karar, Diyarbakr Yeniehir Hamravat lkretim Okulundaki retmenleri ve idarecileri tedirgin etti. nce 28 ubat srecinin mehur uygulamas devreye sokuldu ve ikna odalarna alnd. Ece Nur ikna edilemeyince hakaretlere maruz kalmaya, derslerden atlmaya balad. Her eye ramen pes etmeyince Atatrk Devrim kanunlarna aykr davrand gerekesiyle Ece Nurun okuluyla iliii kesildi ve evinden uzakta bir okula srgn edildi. Gelimeleri yakndan takip eden zgr-Der Diyarbakr ube Bakan Av. Serdar Blent Ylmaz, Ece Nurun ban amaya alan, ikna edemedii iin de okulundan atp baka bir okula srgn karar alan okul ynetimi ve l Milli Eitim Mdrlndeki idareci ve brokratlarn Kemalist deil, dindar-muhafazakr bir kimlik tadklarna dikkat ekerken, srecin ibret verici bir boyutuna iaret ediyordu. 28 ubatn madurlar, AK Parti srecinde elde ettikleri makamlar korumak adna yumuak yzl bir yasakl devreye sokmulard. Ece Nur zelin bu sreteki en byk destekisi ailesi oldu. Yasak karsnda suskunlua brnen ailelerin tersine, zel ailesi tm fertleriyle tam bir dayanma rneklii sergilediler. Baba Murat zel ise asl karar Ece Nurun kendi iradesiyle aldn, kendilerinin sadece bu kararndan tr urad hakszlklara kar onun hakkn aradklarn belirtti. Murat zel, daha sonra barts yasana bir tepki olarak nfus czdanndaki din hanesinden slam ibaresini kaldrtt ve devletin kat stnde yazdklaryla yaptklar arasndaki ikili tutuma tepkisini gsterdi. Kasm 2009da Ece Nur zel, srgn edilince zgr-Der ve Mazlum-Der yetkilileri karara itiraz ettiler. lk itirazn kabul edilmesiyle Ece Nur zel okuluna dnd fakat bu durum uzun srmedi. Hamravat ..O. idarecileri hzlca ikinci bir karar alarak tekrar okulla iliiini kestiler. Bylece Ece Nur zelin srgn karar kesinleti. Bu srete DTP Diyarbakr Milletvekili Selahattin Demirta, Diyarbakr Merkez Hamravat lkretim Okulundan barts takt gerekesiyle baka bir okula srgn edilen Ece Nur zelle ilgili olarak Milli Eitim Bakan Nimet ubukuya soru nergesi verdi. nergede u sorular yer ald: 1- Bakanlnzn Ece Nur zelin zorla baka bir okula gnderilmesi ile ilgili bilgisi var mdr? Bu konuda soruturma amay dnyor musunuz? Ece Nurun eski okuluna geri dnmesi iin giriimde bulunacak msnz? 2- Diyarbakrda bartsnn zgr olduu ve olmad okullar var mdr? Yoksa Ece Nur neden baka bir okula gnderiliyor? 3- Bartsnn bir inan zgrl olduu ve kiilerin kendi inanlar dorultusunda yaama haklar olduuna gre, Bakanlnzn barts madurlar konusunda almay dnd herhangi bir idari tedbir var mdr? 4- Ece Nur zelin inancndan tr ayrmcla maruz kalmas karsnda kk Eceden ve ailesinden bir telefonla da olsa zr dilemeyi dnyor musunuz? Bakanlktan aylar sonra gelen cevapta ise Ece Nur zelin okula klk-kyafet ynetmeliine uygun ekilde devam ettii ifadeleri yer alyordu ki, bu gerei yanstan bir aklama deildi. Ece Nur zel, bugn olduu gibi, o dnem de okula bartsyle devam etmekteydi ve okula bartl gittii her gn kendisi hakknda tutanak tutulmaktayd. 2010 ylnn bahar aylarnda, bartl olarak ilkretime devam eden rencilerin saysnn sanldndan fazla olduu ortaya kt. Bunda okul ynetimlerinin rencileri bartl olarak okula almamaya balamalarnn ve onlara dnk yasal olmayan uygulamalarnn medyaya yansmasnn da pay vard. lk olarak Diyarbakr Yeniehir lkretim okulunda okuyan 8inci snf rencisi Sebiha Alan 2009 Aralkndan beri okula bartl gittii iin eitli basklarna maruz kald renildi. Akabinde Diyarbakr air Sr Hanm lkretim Okulu 8inci snf renci Bra Ayatann 2009-2010 Eitimretim ylnn ikinci dneminden itibaren bartl olarak okula gittii, fakat klk-kyafet ynetmeliine muhalefet ettii gerekesiyle derslere sokulmadn bilgisi kamuoyuna yansd. lkretim 8. snf rencileri Bra Ayata ve Sabiha Alan okullarnda sknt yaad bir srete nn lkretim Okulu 6nc snf rencisi Sema Gkdemir de okula bartl gitme karar
17
verirken, Ece Nur zelin eski okulundan snf arkada olan Feyzan Atl iin de Mart 2010da srgn karar alnd. Bir hafta sonra Osmaniye Mehmet Akif lkretim Okulu 7inci snf rencisi Zeynep Sakn, bartsnden tr okul ynetimi tarafndan nce tehdit edildii sonra okuldan kovulduu ortaya kt. O dnem kznn yaad soruna kar mcadele veren Murat zel, birok kuruma olduu gibi AK Parti Genel Merkezi Halkla likiler Bakanlna da bir bavuru yapt. Milli Eitim Bakanlna iletilen bavuruyla ilgili olarak Bakanln ilgili biriminden gelen cevap ise u ekilde oldu: Sayn zel: ocuunuz yasalara gre klk kyafet ynetmeliine uymak zorundadr. Ancak okulda retmenler tarafndan yanl bir uygulama varsa bunu yazl olarak Diyarbakr Valiliine dileke ile bildirebilirsiniz. Konu hakknda derhal gerekli ilemler yaplacaktr. 2009-2010 yl sresince birok ilkretim rencisi okullarna bartl gittikleri iin eitli skntlar yaamasna ve haklarnda srgn kararlar alnmasna ramen ne merkez medya ne de muhafazakr medya soruna ilgi gstermedi. Soruna sahip kmayanlar sadece medya kurulular da deildi. O dnem kendilerine telefon, e-mail ya da ak arlar araclyla ulalan birok Mslman aydn, ke yazar, kanaat nderi ya da STK lideri de sorunla ilgili herhangi bir aba gstermeye yanamad. Bu ac gerein altnda sivil ve muhalif kalmas gereken kii ve kurumlarn, son sekiz yllk sre iinde kanaatlerini ve kiisel ajandalarn Hkmet endeksli oluturmalarnn phesiz nemli bir paynn bulunduu sylenebilir. Tm bu kaytszla ve grmezden gelmelere ramen Ece Nur zel ve arkadalar iki dnem boyunca okullarna bartl ekilde gitmeyi baardlar. Hatta Ece Nur zel, Seviye Belirleme Snavna da bartl girdi ve babas Murat zelin srarl itiraz ve takibi neticesinde hakknda herhangi bir ilem yaplmayarak snav geerli sayld. Bartl ilkretim rencilerinin kamuoyunda ciddi bir gndem tekil etmesi ise YKn stanbul niversitesine gnderdii ve bartl rencilerin dersten atlmamas direktifiyle birlikte balayan srete gerekleti. niversitelerdeki serbestliin ilkretime inecei iddiasn glendirmek isteyen barts yasaklar ve merkez medya, aslnda sorunun ilkretimde zaten mevcut bulunduunu fark ederek, bartl olarak ilkretime giden rencileri ekranlara ve gazetelere tad. Bylece aylarca ektikleri skntlar ve uradklar zorbalklar muhafazakr ya da dindar eilimleriyle bilinen medya organlarnda yer bulamayan bartl ilkretim rencileri, merkez medya tarafndan Trkiyenin gndemine otur(tul)dular. Bu sre, bata Hkmet yetkilileri olmak zere Hkmet yanls birok evre ve ke yazar tarafndan tepkiyle karlanarak, provokasyon imasnda bulunuldu. Baz ilkretim rencilerinin velilerinin Hizbullah cemaati yesi olmalar bir maniplasyon malzemesi olarak deerlendirildi ve birok muhafazakr gazete ve televizyon, aka ilkretimdeki barts talebinin meruiyetini ve haklln grmezden gelerek, kendilerini yasa savunur bir pozisyonda konumlandrd. Provokasyon ithamlarn TBMM nsan Haklarn nceleme Komisyonu Bakan Zafer skln bartl ilkretim rencilerinin ailelerine ynelik Bu i daha ileriye giderse, aile ocuu bask altna alp renim zgrln engelliyorsa devlet o ocuu alr ve renim grmesini salar tehdidi takip etti. skl, Hrriyet gazetesine verdii mlakatta, ilkretime bartl devam eden renciler hakknda unlar syledi:
Bu ocuk okuyacak. lkretim zorunlu, mutlaka okula gidecek. Ancak devletin koyduu kurallara uyarak gidecek. 18 yan henz doldurmam ocuk ve genlerin gittii okullarda, ilkretimde ve ortaretimde devlet dzeni kurmakla ve kurallar koymakla yetkilidir. Zaten anne babalara den ykmllk de o kurallara uygun biimde ocuklarn okula gndermektir. Bu konuda taviz verilemez. Taviz verilmesi demek o ocuklarn eitim hakknn engellenmesi demektir. Aileler mevzuata kar koymakta direnirlerse su iliyorlar demektir. Valilerin grevlerini yapmas gerekir. Bu i daha ileriye giderse, aile ocuu bask altna alrsa ocuk aileden alnr. Bu yetkiler devletin elindedir. Tabii bunlar aama aama uygulanacak eyler. dare nce veliyi ikna etmeye
18
alr. u anda yaplan bu. kna olmazlarsa cezalar var. ocuk ayn zamanda aile iinde bask altndaysa ve renim zgrl engelleniyorsa devlet o ocuu aileden alr ve renim grmesini salar.
Milli Eitim Bakan Nimet ubuku, Ece Nur zelle ilgili sreten haberdar olduu iin Babakan ve dier bakanlarn aksine olay provokasyon olarak nitelendirmekten saknd fakat lkokullarmzda zellikle rtl olarak eitim grme talebiyle karlam olmamz zamanlama asndan manidar buluyorum diyerek, YKle birlikte balayan sreci merkez medyann kesintiye uratmak istediini ima etti. Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakan Selma Aliye Kavaf ise Zafer skln nerisiyle ilgili olarak, Biz mahkemenin tedbir kararndan sonra ocuklar korumamz altnda alabiliriz. O konuda hibir engel yok, sebebi ve gerekesi ne olursa olsun Aileler ocuklarna kar sorumluluklarn yerine getiremiyorlarsa yasalar da buna izin veriyor. ocuklarn, devletin koruma ve kollama altna alnmas iin yasalar izin veriyor. Zaten ocuklarn orada hrpalanmas sz konusuysa ve hrpalanmaya devam edecekse, tabii biz koruma altna alabiliriz deerlendirmesini yapt. Babakan Erdoan o gndemde ilkokullardan ekilen fotoraflarn provokasyon arac olarak kullanldn belirtirken Medya provokasyonun arac haline geliyor. CHP bir kez daha bunun arkasnda duruyor. Ne bu provokasyonlara gz yumarz, ne de bu provokasyonla psikolojik operasyon yapanlara eyvallah deriz. Bu yntemlerin son kullanma tarihi oktan geti. dedi. AK Parti, sreci provokasyon olarak grerek, sorunun nne set ekmeye almak iin blok halinde ayn tepkileri verdi. AK Parti Grup Bakanvekili Nurettin Canikli Trkiyenin gndemine oturan ilkretimde barts konuyla ilgili olarak Biz ynetimde olduumuz srece, kamusal alan ve ilkokullarda byle bir sorun olmayacak! derken, TBMM Anayasa Komisyonu Bakan Burhan Kuzu da talebi Ahmaka diye niteledi ve yle konutu: pe un seriyorlar. Kamusal alan, ilkokul nereden kt? Bizim byle bir hedefimiz yok. niversitelerde fiilen balayan bir sre devam ediyor. Kamu kurumlarnn, ilkretim ve ortaretimin klk kyafet kurallar belli. niversitelerde sorun vard. Birdenbire birileri tam bu srete ilkokula bartl ocuk gnderiyor. Bu provokasyondur. Ahmaka davranlardr. Kamusal alan ise hukukta olmayan bir tabir. Cezaevine girecek kadna bandakini kar dersen, karmazsa, evine git mi diyeceksin! Hkmetin ilk ve ortaretimde barts talebine kar sergiledii refleks, aklamalarda kullanlan provokasyon, kamusal alan, hizmet alan-hizmet veren gibi kavramlar ve siyasi partilerle yapt grmelerden sonra bartsn 2011 genel seimlerine havale etmesi, konunun hzla gndemden uzaklatrlmasyla sonuland fakat bu sorunun devam ettii gereini deitirmedi. stelik bu sert tavrlar, yansmasn da gsterdi ve neticesinde ilkretime bartl giden rencilere ynelik basklar ve yasak uygulamalar daha da artt. Yasan younlat ve aileler zerinde polis basksnn da kurulmaya balad bir vasatta, Cumhurbakan Abdullah Gl de Bu konunun zlmesi gerektii konusunda kamuoyunda bir mutabakat olutu sanyorum. Fiili yanl fiili olarak da zlm durumda. zel televizyon yaynnda da byle olmutu. Fiili uygulama hukuki dzenlemeden nce gelmiti. Bu konuda ilgili hukuki dzenlemenin, ileride bir problem kmamas iin sakin bir ekilde yaplmas doru olur. yorumu yaparak, niversitelerle snrl bir zmn kabullenilmi olduunu ortaya koydu. Fakat asl dikkat eken k, ei Hayrunnisa Glden geldi. Londrada bulunduu srada Hayrunnisa Gl, lisans, yksek lisans ve doktora seviyesinde eitimlerini srdren ve Trkiyeden gelen 35 renciyle gerekletirdii bulumada, zellikle barts konusunda Trkiyenin enerjisinin yllarca bo yere harcandn iddia etti. lkretimdeki barts meselesine ilikin soruya ise, Tm sorunlar yava yava zlyor. Bu sorun da inallah zamanla zlecek. Bu konuda yaanan bir cehalet varsa ortadan kaldracaz. lkokul rencisinin kendi isteiyle barts takmas sz konusu olamaz. Barts konusunda ilkokulda deil, karar verecek yaa geldiinde kararn verir eklinde cevap verdi.
19
Hayrunnisa Gln ilkokullarda barts konusuyla ilgili tepkiyle karlanan ve Barts Platformlarnda protesto edilen aklamalarna ei Cumhurbakan Abdullah Gl de aynen katldn syleyerek destek verdi. CHP lideri Kemal Kldarolu da Hayrunnisa Gln szlerine destek verenler arasndayd. Gl iftinin bu k, zm olarak kast edilenin toplumsal talepleri karlamaktan uzak olacana dair somut bir iaret olarak kaydedilebilir. Tm bu aklamalar ve tepkiler neticesinde Kasm ayndan itibaren barts yasann ilkretim boyutuyla ilgili u gelimeler yaand. lk olarak Vali Nafiz Kayal YBOya srgn edilen Ece Nur zele, okula gelen bir mfetti tarafndan kap nnde mdahale edilmek istendi. Okulda tansiyonun ykselmesi zerine okul ynetimi okula polis ard. 4 Kasm 2010da Tarsusta barts ile okuluna devam eden ve bu yzden daha nce knama cezas alan ve hakknda tutanak tutulan Dr. Ltfi Kolukrkolu lkretim Okulu 6. snf rencisi Bra Uzunselvi, okul ynetimi ve polis ekipleri tarafndan okulun bahesine alnmad. 7 Kasm 2010da Mardinin Derik lesinde bartleriyle okula devam Cumhuriyet lkretim Okulu rencisi kz, daha nce haklarnda tutanak tutularak okula devam etmelerine izin verilirken, okul idaresi tarafndan amirlerimiz tarafndan sktrlyoruz gerekesiyle okula alnmad. 23 Kasm 2010da anlurfann Viranehir ilesinde, Cumhuriyet lkretim Okulunda okuyan Zeynep Orhan, Rumeysa Kaya, Hazime, Hanm, Kbra ve Zahide Esmer, haklarnda tutunak tutulmas gerekirken hukuki bir dayana olmad halde bartleri nedeniyle okula alnmadlar. 26 Kasm 2010da Tarsus Dr. Ltfi Kolukrkolu lkretim Okulunda 6/C snf rencisi Bra Uzunselviye ynelik idari basklar ve yasak uygulamalara, okul idaresince derslere alnmayarak tecrit edilmesi de eklendi. 7 Aralk 2010da Zeynep, Esma Nur ve heda Babayiit adl rencilerin 45 gndr Ar 15 Nisan lkretim Okuluna bartl olduklar gerekesiyle alnmad ortaya kt. 10 Aralkta Zafer skl, Radikal gazetesine ilkretim ve ortaretimde rencilerin bartsyle okula girmesine kar olduunu ve toplumda byle bir talebin de bulunmadn iddia ederken, gelimeler tam tersini gstermeye devam etti. Ve 2010 ylnn son gnlerinde, zmirin Konak ilesinde bulunan Yapcolu lkretim Okulunda okuyan ve okul birincisi olan 8. snf rencisi Amine ani (13), bartsn karmad 25 gn boyunca derse alnmayarak yalnz brakldktan sonra erife Eczacba lkretim okuluna srgn edildi. Bartsnn orta retim rencileri iin de ciddi bir sorun olduu gerei son iki yl sresince pek gndem olmamtr. Oysa ki hemen her gn, Trkiyenin tm ehirlerinde yz binlerce bartl renci, okul kaplarnn girilerinde, lavabolarda balarn amaya mecbur braklmaktadr. Bu noktada barts yasann etkisi gerekten ciddidir. renciler derin elikiler, i bunalmlar, kimlik atmalar yaamakta, zellikle dini bir eitim alan renciler srekli gnah hissine kaplmakta, bu psikolojik bask ve tedirginlik de onlarn salkl ruhi geliim srdrmelerine engel olabilmektedir. Barts yasann zld iddialarnn glendii bir vasatta sorunun bu boyutunun gz ard edilmesi aslnda zmszl derinletiren bir etken olarak devreye girmektedir. Siyasal partiler de sreci akademik zgrlk seviyesine indirgeyerek yasan devamna katkda bulunmaktadr. zm mercii gn getike sorunun parasna dnmektedir. Bartsnn ksmen zgr olduu mam-Hatip Liseleri dahi barts konusunda sorunsuz okullar olarak deerlendirilemez. nk, HL rencileri de 2. snfa geldiklerinde Milli Gvenlik Bilgisi dersinin cenderesine sokulmakta, okullara niformal muvazzaf subaylarn geldii gnlerde renciler iin tam bir bask ve yasak ortam kurulmaktadr. Birok renci ban amak istememesine
20
ramen okul ynetimleri tarafndan iknaya zorlanmakta, olmazsa devamszlktan kalma ve snf tekrar riskiyle tehdit edilebilmektedir. Haliyle okula bartl olarak zgrce okumak iin gelip birok hakkndan feragat eden renciler, yine yasaktan tam anlamyla kurtulamamaktadr. Ortaretim rencilerinin 2009 ve 2010 yl sresince gndeme gelmeleri vesilesi ise okuldaki yasaklardan ziyade okul dndaki trenlerde ve okul gezilerinde uygulanan yasaklarla ve askeri brokrasinin onlara kar tepki gstermesiyle oldu. Bu dnemde gndeme gelen baz olaylar zet olarak yle aktarabiliriz: Ocak 2009da Adana'da yaplan Akretim Lisesi snavlarnda bartl olduklar iin nce snavdan karlp daha sonra tekrar alnan renciler hakknda bu kez de "Snava ge geldiniz" denilerek tutanak tutuldu. Mart 2009da 18 Mart programlar erevesinde Yurt iindeki ehitlikler ile ehit mezarlarnn ziyaret edilmesi etkinlikleri barts yasana sahne oldu. Etkinlikler erevesinde zellikle Milli Gvenlik dersine giren askerlerce ziyaretlere gtrlen rencilerin aralarda dahi balarn rtmelerine izin verilmedi. Ortaretim rencileri 2009 baharnda da SS bavuru srecini yasaklarla tamamlad.On binlerce aday, ban amak mecburiyetinde brakld. Yurtdnda ya da ak retimde okumay tercih edecek adaylar dahi SYM brolarnda ba atrma ikencesine maruz kaldlar. Sre Haziran ay iindeki snavda da devam etti ve renciler snav kaplarnda psikolojik bir baskyla karlam oldular. Ekim 2009da Milli Eitim Bakanl tarafndan dzenlenen Cumhuriyet Eitim Gezileri kapsamnda anakkale gezisine katlmak iin seilen Giresun mam Hatip Lisesi son snf rencisi Demet zdemir, bartl olduu gerekesiyle otobsten indirildi. Otobs kamusal alandr, ya ban aarsn, ya otobsten inersin denilen renci geziye katlamadan geri dnmek zorunda kald. Ayn olay Fethiye HL rencisi Bra Pircinin de bana geldi. Pirci, yolculuun 15inci dakikasnda bartl olarak ziyaret ve konaklama yerlerine giremeyecei belirtilerek, otobsten indirildi. rencilerin otobslerden indirilerek yolda braklmas haberleri pe pee baka ehirlerden de gelince Milli Eitim Bakanl, il milli eitim mdrlkleri ve okullar uyard. MEB Mstear Muammer Yaar zgl imzal yazda rencilerin gezilerde resmi trenler dnda klk kyafet ynetmeliine uyma zorunluluu bulunmad belirtildi. Yazda dikkat eken unsur, gezi kapsamndaki tren ve ziyaretlerin kapsam dnda braklmasyd. Kasm 2009da Eskiehirde iki kz renci, tasdikname aldktan sonra gittikleri lisede retmenleri ile vedalarken bir retmenin hakaret ve fiili saldrsna maruz kaldlar. ki renciyi bartl grnce sinirlenen kadn retmen, Buras devlet kurumu, bu ekilde giremezsiniz. diye bard. Ocak 2010da SYS kaytlar yine yasaklarla balad. Aday Bilgi Formundaki bilgiler ile birlikte adayn web kamerayla alnacak fotorafnn elektronik ortama aktarlmas uygulamas, zellikle bartl adaylar iin byk sorun tekil etti. Nisan 2010da YGSye bartl renciler alnmazken, Kadkyde snava perukla girmek isteyen renciye izin verilmedi. Bir snav grevlisi rencinin bandaki peruu alarak yere atmas ise yasaklarn zorbaln gzler nne serdi. Mays aynda bu snavn sonular aklandnda ise 34 rencinin snavnn klk kyafeti uygun deil diye iptal edilerek kendilerine 0 puan verildii ortaya kt. Haziran 2010da Diyarbakr Dicle niversitesi Eitim Fakltesinde Lisans Yerletirme Snavna (LYS) giren bartl rencisi Kbra zorua, SYM grevlisi olarak salonda grev yapan kadn bir akademisyen hakaret ve saldrda bulundu.
21
Eyll 2010da zmir Bykehir Belediyesinin balatt bartl rencilere indirimli paso yasann 2010-2011 eitim-retim ylnda da devam edecei grld. Tm gelimeler iki yllk srete, bartsnn sadece kampslerde yaanmadn aka ortaya koymaktadr. Bartl renciler gerek ilkretim gerekse ortaretim kurumlarnda yasakla karlamaktadr. lkretimin kesintisiz olarak sekiz yl srmesi ve HLlerin orta kurumlarnn kapatlmas, barts sorununun ilkretimde yaanmas sonucunu dourmu, temel eitim zorunlu olduu iin okullardan atlamayan ilkretim 6., 7. ve 8. snf rencileri okul ynetimleri ve retmenleri tarafndan bask altna alnmtr. zellikle dindar ve muhafazakr kimlikli retmenlerin ve yneticilerin takndklar tutum gerekten ibret verici bir ayrnt olarak not edilmelidir. Byle bir sorunu niversitelerle snrl bir serbestlikle zebileceini ima eden AK Parti Hkmeti de, temel bir hakkn kendisine kar savunulmasn provokasyon olarak grd srece sorunun paras olmaktan kurtulamayacaktr. Barts yasa ilk ve ortaretim rencileri iin 2011 ylnda da devam edecek gibi grnd ifade edilebilir.
KRESELLEEN BARTS SORUNU
2009 ve 2010 ylnda Trkiye gibi dnyann dier lkelerinde de Mslman kadnlarn tesettr ve rt biimleri eitli tartmalarn odak noktas oldu. Bu tartmalar Bat Avrupasnda pee ve burkann kamusal alanda kullanmnn snrlarna dair geliirken, baz Orta Asya lkeleri ile diktatrlkle ynetilen Arap lkelerinde yasaklar erevesinde ekillendi. zellikle 11 Eyll sonras Bat dnyas gvenlik-zgrlk dengesini nispeten zgrlkler aleyhine kaydrrken, Mslmanlara kar ayrmc uygulamalarn yaygnlat son iki yla yansyan olaylarda kendisini yakndan hissettirdi. Bu raporun amac, sorunu barts zelinde ortaya koymak olduundan dnyada Mslmanlara ynelik tm hak ihlallerini burada aktarmamz mmkn deil, fakat raporun gndem arivini okurken greceksiniz ki, bartsne dnk yasak yaklamlar bu hak ihlalleri listesinde nemli bir yer tutacaktr. yle ki, bu sorun, Almanyada Merve irbini adl Mslman bir kadnn mahkemede, onlarca gvenlik grevlisinin gzleri nnde ldrlmesiyle sonulanacak hayat hakk ihlali aamasna kadar ilerleyebilmi ve rkln yeni hedefinde Mslmanlarn, zellikle de mtesettir kadnlarn olacana dair kayda deer iaretler vermitir. 2009un Ocak ayndan 2010un Aralkna kadar geen sre zarfnda dnyada yaanan baz gelimeleri aktararak, sorunun kreselleen dnyadaki boyutlarn ortaya koyacaz. Tm gelime ve detaylar ise raporun ariv blmnde inceleyebilirsiniz. Ocak 2009da nsan Haklar zleme rgt'nn (Human Rights Watch) 'Tarafszlk Adna Ayrmclk: Almanya'da retmenler ve Memurlar in Barts Yasa' adl raporunda Almanya'nn baz eyaletlerinde uygulanan "din sembollerin tanmamas" yasann ayrmclk olduu savunuldu. ubat 2009da talyada bir belediye bakan Belediye snrlar iindeki kamu alanlar ve alanlarda ibadet yaplmas kesinlikle yasaklanacak. Bunun yannda hi kimse pee ile dolaamayacak. diyerek, daha sonraki dnemde pee ve burka zerine younlaacak tartmalarn ilk iaretini vermi oldu. Mart 2009da Krgzistan Eitim Bakanl, lkedeki ortaokullarda bartsnn yasaklanmas iin klk-kyafet ynetmeliklerinin daha sk uygulanmasna karar verdi. Fakat halkn ve STKlarn
22
tepkisi zerine kararn tavsiye nitelikli olduu sylenilerek geri adm atld. Yine ayn ay Bulgaristanda Sosyalistler liderliindeki hkmet okullarda barts yasaklanmas ile ilgili yasa tasarsn kabul etti. Nisan 2009da 11 Eyll sonras srecin bir yansmas olarak ngilterede bir vakfn kard Klic adl dergide, barts takan bir Mslman kz ocuu terrist olarak gsterildi. Danimarkada bir otobs fr, Mslman yolcunun peesini maske olarak deerlendirdi ve kadn otobslerde maske takmak yasak olduu gerekesiyle aratan indirdi. Belika Dantay ise okullarda bartsnn yasaklanmasndan yana gr aklayarak, okullarn yasakla ayrmclk yapmadna, aksine ayrmcla kar nlem aldna hkmetti. Ayn ay ABDde ise barts takt iin lm tehditleri ve tacizle kar karya kalan ancak okul ynetiminin bunlar durdurmak iin birey yapmadn syleyen Jana Elhifny dava anca okul anlama yoluna gitti ve 350 bin dolar tazminat demeyi kabul etti. Nisan aynda Orta Asya lkelerinde yasan younlat grld.. 10 yl nce zbekistanda balayan barts yasa, Tacikistan ve son olarak da Krgzistanda da uygulamaya konuldu. Msrda ise Salk Bakan Hatim Cebeli, grev esnasnda yzn kapatan hemirelerin, grevden alnma veya yzlerini ama konusunda bir tercih yapmalarnn gerekeceini syledi. Mays 2009da Duanbedeki Tacikistan niversitesi, Mays aynda bartlerini karmamakta srar ettikleri iin okulla iliii kesilen rencilerin yeniden okula kabul edildiklerini aklad. Haziran 2009da Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozynin burkay kadnlar aalama, bask altna alma ve klelik sembol olarak nitelendirmesinin ardndan burkaya yasak getirilmesi ynndeki sre balad. Bir nceki yl, Fransa Dantay burka giyen Fasl bir kadna vatandalk verilmesine kar kan idari mahkemenin kararn onamt. Temmuz 2009da Alex Wiens adl bir rk, Almanyann Dresden kentinde, kendisini rk davranlarda bulunduu gerekesiyle ikayet eden Merve irbiniyi mahkeme salonunda 16 kez baklayarak ldrd. irbini ldrldnde 3 aylk hamileydi. Yaklak 16 polisin bulunduu bir ortamda davacy korumas gerekenlerin irbinin ldrlmesine seyirci kalrken, onu korumaya alan kocasn yaralamas ise tepki toplad. Merve irbini, memleketi Msr ve birok lkede tesettr ehidi kabul edildi. Dnyann birok lkesinde protesto gsterileri dzenlendi. Bu cinayetten 10 gn sonra, ABDnin Seattle ehrinde bir salk merkezinin nnde; kucanda bebeiyle sra bekleyen bartl Mslman bir kadn 24 yanda bir rk tarafndan bakla tehdit edildi. Ayn ay Avustralyada ise bir yolcu bartl olduu iin rk bir ofr tarafndan otobsten yaka paa dar atlmak istenince zor anlar yaad. Spor karlamalarnda da barts birok kez tartma konusu oldu. Bunun bir rnei Temmuz 2009da gerekleti. Bahreynli bayan basketbolcularn, uluslararas bir ma ncesinde bartlerini karmamakta srar etmesiyle balayan srete, Asya Olimpik Konseyi oyuncularn sahaya rtleriyle kmalarna izin verdi. Fakat bu karar, svire Basketbol Federasyonuna rnek olmad. Federasyon 19 yandaki Irak asll Sura Al-Shawk adl basketbol oyuncusunun bartsne yasak getirdi ve STV Luzern takmnn Surann bartl oynamasna izin verirse hkmen yenik saylacan hkmetti. Temmuz aynda olumlu bir gelime olarak kayda geen olay ise Brkselde devlete ait bir Flaman ilkretim okulunun bartl slam dersi retmenini iten atma giriiminin Dantaydan dnmesi oldu. Austos 2010da burka yasa Danimarkann da gndemine geldi fakat burkann yasaklanmasn isteyenlere hkmetin byk orta Liberal Partiden hayr cevab geldi. Fakat ayn gnlerde talyada farkl bir yasak gndeme geldi. Merkez sa iktidarn koalisyon orta KBP ynetimindeki Varallo Sesia beldesinde, havuzlara tesettr mayosuyla girmek yasakland. Piemonte blgesinde bulunan beldenin yerel ynetimi ise bu mayoyla havuza giren kadnlara 500 Avro para cezas kesilmesini kararlatrd.
23
Eyll 2009a Fransa pee tartmasyla girerken, ynetimlerine ait olduu Belikada baz ilk ve orta dereceli gtrld. Belika nfusunun yzde 60a yaknnn yaad bartsn yasaklarken bir o kadar serbest brakyor. bulunmadndan bu konuda alnm bir karar yok.
Barts konusunda kararn okul okullarn yasak uygulamas Dantaya Flaman blgesinde okullarn te biri Kalan okullarda bartl renci
Eyll aynn dikkat eken talebi ise Kuran Kerimi terrn kayna gibi sunan Fitne filmiyle ve ayrmc-dlayc sylemleriyle tannan ve partisinin ismiyle taban tabana zt ilerle gndemden dmeyen ar sac PVVnin (zgrlk Partisi) lideri Geert Wilderstan geldi. Sac lider, barts takanlardan ayr bir vergi alnmasn istedi. Amsterdam Belediye Bakan Job Cohen ise Burka giydii iin ie kabul edilmeyen bir kiiye denek verilmemelidir grn savundu. Hollandada bu teklifler yaplrken ABDnin Oklahoma eyaletinde ise nl giyim markas Abercrombie & Fitch barts takan bir kadn ie almayarak dinsel ayrmclk yapt gerekesiyle sulu bulundu. Eyll aynn son haftas Avrupada birok olay pe pee yaand. spanyada burkasyla mahkemeye ifade vermeye gelen kadndan mahkeme bakan burkasnn gz ksmn ve az ksmn amasn istemesi lkenin iki byk gazetesi tarafndan alay konusu edildi. Fransada burka yasan grmek zere kurulan komisyon, lkenin Mslman vatandalarna bak asn da ortaya koyan konumalara sahne oldu. Komisyon bakan ve Lyondaki bir banliynn eski belediye bakan Andre Gerin peenin ortaa adeti olduunu savundu. Belika'da Hristiyan Demokrat Partisi CDH'den Brksel Blge Parlamentosu'na ilk bartl milletvekili olarak parlamentoya girmesiyle dikkatleri zerine eken Mahinur zdemir, kendisine "geldiin yere dn" uyarsnn yapld mektuplar aldn bildirdi. Yine Belikann bakenti Brkselde baro ynetimi, avukatlarn bartsyle durumalara giremeyeceine karar verdi. Irkln, ayrmcln ve yasakln ykselite olduu bu dnemde Belikada aralarnda eski babakanlarn da bulunduu 50ye yakn entelektel, yaymladklar ortak bildiriyle, devlet okullarnda uygulamaya konulan barts yasana tepki gsterdi. Toplumun nde gelen siyaseti, akademisyen, gazeteci ve sivil rgt temsilcilerinin imza att bildiride, Mslmanlarn muhatap alnmasnn kesin art olduuna vurgu yapld. Gent niversitesinden Patrick Loobuycknin kaleme ald Saygya Davet balkl manifestoda Trkiye ve Fransadaki yasaklarn emsal gsterilmesi eletirilirken Belikadaki barts yasa uygulamasnda sadece kaybeden taraflar olacak. nsanlarn devlete ve birlikte yaama dair inanlar sarsld. Bunun asla tekrar yaanmamas gerekiyor. Siyasilerden gl bir ekilde Mslmanlarn bu toplumun bir paras olduklar ve yle de kalacaklarna dair sinyal vermelerini bekliyoruz. oulcu bir yapya sahip toplumumuzda ve globalleen bir dnyada en faydal yolun bu olduuna inanyoruz. denildi. Bu bildirideki uyarnn ne kadar nemli olduu birka gn sonra daha iyi anlald. Ayrmcln ve slam kartlnn krklenmesi, genler arasnda tehlikeli bir trman da yol at. Avusturyann Graz Eyaletinde bir Mslman kz rencinin barts, bandayken snf arkadalar iki kz tarafndan yaklmas byk tepki toplarken, renciler sre iinde okuldan atldlar. Ekim 2009da vicdani bir rneklik tekil eden hamle Belikadan geldi. Flaman blgesindeki okullarda alnan barts yasa karar, Hristiyan retmenler Sendikasnca iptal istemiyle Dantaya gtrld. Sendika Genel Sekreteri Jos Van Der Hoeven, yapt aklamada, Flamanca eitim veren ilk ve orta dereceli okullarda 1 yllk gei dneminin ardndan barts yasa getirilmesini ngren kararn hukuki dayanann olmadn belirterek, bu yasan retmenler asndan kabul edilemez olduunu vurgulad. Ekim aynda spanya bir kez daha mahkeme ve barts konusuyla gndeme geldi. Avukat cbbesiyle mahkeme salonunda bulunan Fas asll spanyol vatanda avukat Edidi, hakim Bermudezin kararyla, bartl olduu gerekesiyle salondan karld.
24
Kasm 2009da nfusun yarsndan ounu Mslmanlarn oluturduu Nijeryann gneyinde bartl bayanlarn ie alnmad bildirildi. Almanyada ise yeni bir rk saldr gerekleti. Bartl bir kadn, kimlii belirsiz kiilerin saldrsna urarken; saldrganlar, kadna hakaret dolu, yabanc dman szler syledikten sonra yerde tekmelediler. Aralk 2009da Msrda dari Mahkeme Eitim Dairesi, Msr Yksek Eitim Bakan Dr. Hani Hilal ve Ayn ems niversitesi Rektr Dr. Ahmed Zeki Bedrin niversiteye peeli rencilerin girmesinin yasaklanmasna dnk kararn reddetti. Kazakistanda ise bir grup milletvekili, okullarda ve niversitelerde uygulanan barts yasann kaldrlmas iin Eitim Bakan Janseit Tuymebayeve arda bulundu. Ayrmcln Trkiyede olduu gibi yurtdnda da insanlk d boyutlara varabileceini gsteren bir dier rnek Hollandada yaand. Utrecht kentinde meydana gelen olayda hasta olan 3 aylk bebeini acil servise gtren bir Mslman kadnn, burka giydii gerekesiyle ieri alnmad. 2009 yl sresince devam eden yasak tartmalar, 201 ylnda da ayn ekilde devam etti. Ocak 2010un ilk haftasnda Msrda, Hsn Mbarek ynetimi tarafndan niversite snavlarnda pee taklmasn yasaklayan karar, yargdan onay ald. Krmda ise Mslman kadnlarn pasaportlarnda bartl fotoraf kullanabilme hakknn tannmamas tepkilere neden oldu. Buna kar svirede ar saclarn, bartsn okullarda yasaklamak isteyen yasa teklifi reddedildi. ABDde de gvenlik gerekesiyle kampslerinin tm birimlerinde pee ve bartsn yasaklayan Massachussets Eczaclk ve Salk Bilimleri Koleji, gelen tepkiler karsnda dini gereklilikler nedeniyle ba ve yzn rtlmesine izin verdi. Bu srete yaanan bir gelime gerekten dikkat ekiciydi. ABDnin Massachussets eyaletindeki salk kolejinde uygulanmak istenen barts ve pee yasa, gelen tepkilerin ardndan kaldrlmak zorunda kalrken, sre iinde ilgin bir ayrnt da gndeme yansd: O da yasan devam etmesini savunanlarn bu konuda Trkiyeyi rnek gstermesiydi. ubat 2010da Fransada Fransz eine zorla pee taktrdn iddia edilen yabanc uyruklu bir kiinin vatandalk bavurusunu reddedildi. Mart 2010da Hollandadaki yasak taleplere, rk ve ayrmc sylemlere kar Do. Dr. Jos Baisjens, okula giderken ve mahallesinde barts takarak bireysel bir protesto balatt. Kendisi ateist olan Baisjens iin herkesin dininin gereini zgrce yerine getirebilmesini savundu. Bu ay baka bir iyi haber de Belikadan geldi. 11 Eyll 2010dan beri Belikann Flaman ynetimindeki devlet okullarda renci ve retmenlere getirilen barts yasa, Dantayn Flaman Devlet Okullar daresinin yasak kararn iptal etmesiyle son buldu. Nisan 2010da iki Avrupa lkesi daha pee ve burkaya yasak tartmalarna sahne oldu. Belikada gvenlik zaafna yol at gerekesiyle pee, burka gibi kyafetlerin ak alanda giyilmesini yasaklamay ngren bir tasarnn parlamento gndemine alnmas talyay da harekete geirdi. spanyann bakenti Madridde ise 16 yandaki lise rencisi, okulunun yasak tutumuna maruz kalarak derslere alnmad. ABDdeki yasak alma hakk olarak gndeme geldi. Mslman bir kadn, dnyann en byk yemek irketlerinden biri olan Amerikan Mc Donalds irketi hakknda kendisine kar rklk yapmaktan ve alma talebini srf bartl ve Mslman olduu iin reddetmekten dolay dava etti. Singapurda dzenlenen Yaz Olimpiyat Oyunlarna katlmak iin hazrlk yapan ran kadn milli futbol takmna FFA tarafndan barts yasa getirilmesi ise sorunu bir kez daha sportif alana kaydrd. Cezayirde ise hkmet, yeni dzenlenen pasaportlardaki kiisel bilgiler blmnde kullanlacak resimlerin kiinin fiziksel zelliklerini tam olarak yanstmas bahanesiyle kadnlarn bartsz, erkeklerin de sakalsz fotoraf ektirmelerini talep etti. Mays 2010da talyann kuzeybatsndaki Novara kentinde Mslman bir kadn, peeyle postaneye girdii iin para cezas deme riskiyle kar karya kald. zgrlkler lkesi olarak bilinen svirenin kuzeyindeki Aargau kantonunun milletvekilleri, peeli arafn lke genelinde kamuya ak
25
yerlerde yasaklanmas iin Eyaletler Konseyine yasa teklifi gtrlmesini kabul etti. spanyann bakenti Madridde zel bir okulda eitim alan bartl arkadalarnn okuldan atlmasn protesto iin bart giymeye balayan drt renciye de ayn ceza verildi. Mays aynda Balkanlarda byk bir barts yasa protestosu oldu. Kosovada 16 yandaki Arlinda Zekann Ferizajdaki okulundan barts sebebiyle uzaklatrlmas zerine binlerce Kosoval bakent Pritinede durumu protesto etti. Fransada Bakanlar Kurulu, peeli arafn kamuya ak yerlerde tamamen yasaklanmasna ilikin yasa tasarsn kabul etti. Fransadaki bu tartmalarn etkisiyle 26 yandaki bir Fransza alveri esnasnda hakarette edildi. svirede de 7 kiilik bir aile ocuklarnn bartsyle okumalar iin, bulunduklar Schaffhausen kentinden Bienne kentine g etmek zorunda kald. Haziran 2010da pee ve burka yasa spanyada da ksmen uygulamaya geti. Barcelonada, uygulamaya giren yasak, belediye binalar, pazarlar ve ktphaneleri kapsyordu. Daha nce de Katalonya blgesindeki daha kk baz kentlerde benzer yasak kararlar alnmt. ngilterede pek destek grmese de muhafazakr bir milletvekili, burkaya yasak iin Avam kamarasna bir kanun teklifi sundu. Teklif gemese de rklk devreye girdi ve Londrada iki Mslman renci, rk bir otobs ofr tarafndan peeli olduklar gerekesiyle otobse alnmad. Burka ve pee yasa sadece Avrupa lkelerine has deildi. Balkanlarda Bosna-Hersek parlamentosundaki Srp partilerin baz milletvekillerinin teklifiyle kadnlarn pee ile gezmesini yasaklamay ngren kanun teklifi gndeme alnd. Yine nfusunun yzde 97si Mslman olan Suriye de, niversitelere pee ve benzeri kyafetlerle giriini yasaklad. Yasak, devlet niversitelerinin yan sra zel okullar da kapsyordu. Temmuz 2010da Bulgaristan, yeni biyometrik pasaportlarda barts ile ekilmi fotoraflara izin verilmesini talebini kabul etti. Austos 2010da Norve Eitlik Mahkemesi, polis memuru olmak isteyen Mslman bir kadna Hkmetin sa partilerden gelen tepki zerine izin vermemesini dini zgrlk ve eitlik prensiplerine aykr bularak iptal etti ve polis memuruna barts izni verdi. Eyll 2010da talyada pee yasann gndeme gelmesinin ardndan lkede yaayan Mslman kadnlar eylem yaptlar. Eylem sonras Sonnino Belediye Bakanyla yaplan grmede anlama saland ve kadnlarn sadece okul ierisinde peelerini amalar artyla uzlamaya varld. Ekim 2010da Fransada mecliste kabul edilen kamuya ak yerlerde pee takmay yasaklayan yasa, Anayasa Konseyi tarafndan da onayland. 2011de yrrle girecek yasaya gre, kamuya ak yerlerde pee takanlara 150 Euro para cezas, kadn pee takmaya zorlayan kiilere ise, 1 yl hapis, 30 bin Euro para cezas verilecek. Kosovada ise binlerce kii lkede uygulanmaya allan barts yasa sebebiyle bir kez daha byk bir protesto gsterisi dzenlendi. Aralk 2010da svete araf giyen bir rencinin, yetikinlere eitim veren bir okula yzn tamamen rten pee nedeniyle alnmamas zerine, ombudsmana yapt ikayet bavurusu sonuland. sve Eitlik Ombudsman Katri Linna rencinin pee takt iin derse alnmamasn kanunlara aykr buldu. Buna kar Kuzey Kafkasyann en byk niversitelerinden Pyatigorsk Dil niversitesi rektr Alexander Gorbunov, niversiteye hicablaryla ve bartleriyle gelen rencilerin eitim hakkn yasaklad. Aralk ay iinde barts yasayla ilgili en sk gndeme gelen d lke ise Azerbaycan oldu. Eitim Bakan Misir Merdanovun ortaokullarda bartsnn yasaklamas zerine sorun ciddi tepkilere neden oldu. lkenin nde gelen lkenin nde gelen dini liderleri ve kanaat nderleri yasaa kar direni arlar yapnca protestolar hz kazand. Azerbaycann nde gelen alimlerinden Hac Abgl Sleymanovun arsyla, Azerbaycan Eitim Bakanl karsnda binlerce kiilik bir protesto dzenlendi.
26
Azerbaycann ikinci byk kenti Gencede, Nardaran, Celilabad, Lenkeran ve Masalli ehirlerinde gsteriler dzenlenince Aliyev ynetimi gvenlik tedbirlerini sklatrd ve ilk olarak Gencedeki gsteriler srasnda 50 kii gzaltna alnd. Bunu Hocasan kasabasnda kiinin tutuklanarak hapsedilmesi takip etti. Azerbaycandaki yasak ve yasaa kar sergilenen direni 2011 ylna da her boyutuyla devretti. 2009 ylndan 2010un son gnlerine kadar zetle aktardmz srete, pee, burka, nikap gibi kyafetlerin zellikle Bat Avrupa lkelerinde yasaklamalarla karlat, ayn zamanda rkln yeni hedefinde Mslman kadnlarn rtsnn bulunduu daha net grlmtr. Yasak, ayn ekilde Trkiyede olduu gibi Mslman nfusun kalabalk olduu birok lkede uygulanmasna ramen Kosova ve zellikle Azerbaycan dnda ciddi bir tepki gsterilmemi olmas, yasaklarn cesaretini arttrmtr. Nfusu Mslman arlkl lkelerdeki yasan kamusal alanda eitim ya da alma hayat fark etmeden sk bir ekilde uygulanmas ise, birok Bat lkesinde yasak savunucularnn en temel argmanlar arasnda yer almtr. 2010un sonunda gelinen nokta itibariyle bartsnn kresel bir sorun olduu iddia edilebilir. Bartsne getirilmek istenen snrlar adeta liberal bir globallemenin snrlarn gstermesi asndan manidardr.
2009-2010DA TRKYE BARTS PLATFORMLARI TECRBES
23 Nisan 2005te Kocaelide bartsne zgrlk talebiyle haftalk periyotta balayan eylemler, 2009 ve 2010 yllarnda kesintisiz ekilde ve yeni katlmlar salanarak devam etti. Bir grup kararl, azimli ve sabrl insann zmitten kt yol, 2010 yl sonu itibariyle dokuz farkl noktaya ulat ve yeni hedeflere varmas iin yrtlen faaliyetler devam ediyor. 2009 ylna Kocaeli nan zgrl Platformu 194. hafta, Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformu 173. hafta, Ankara nan zgrl Platformu 154. hafta, Akyaz Bartsne zgrlk Platformu 102. hafta, Van Hak ve zgrlkler Platformu 122. hafta, Konya nan zgrlkleri Platformu 70. hafta ve Akdeniz Dayanma Platformu 16. hafta basn aklamalaryla girdi. 2010 ylnn sonuna gelindiinde ise Kocaeli, Sakarya, Ankara, Akyaz ve Konya haftalk eylemlerine devam ederken, Van ve Antalyada basn aklamalar aylk olarak yaplmaya devam ediyordu. Platformlara iki yllk sre iinde Afyonkarahisar ve Bursa ile ara vermekle birlikte Ktahyadan da katlmlar salanmt. 1 Ocak 2011e Trkiye Barts Platformlar, Kocaelide 298. hafta, Sakaryada 277. hafta, Ankarada 257. hafta, Akyazda 204. hafta ve Konyada 173. hafta eylemleriyle girdi. Antalyada eylemler zgr-der l Temsilcilii tarafndan yrtlrken, Van Hak ve zgrlkler Platformu 159. eylemi gerekletirdi. Bursada Mazlum-der ubesi tarafndan 2009 sonunda balatlan eylemler 13. ayna girerken, Afyonkarahisar Hak ve zgrlkler Platformu nclnde yrtlen barts direnii de 23. eylemine ulat. Ayn gn Tokatta da Toplumsal Dayanma Kltr Eitim ve Sosyal
27
Aratrmalar Dernei de dzenledii eylemlere hem zulme kar tavrn, hem de platformlara eitli zamanlarda verdii kararl destei srdrd. Trkiye Barts Platformlar tecrbesine ilikin zel deerlendirmeler raporun bundan sonraki blmlerinde yaplacaktr. Genel deerlendirmeler blmnde ise platformlarn iki yl srecindeki mcadelesine ilikin baz hususlar paylalacaktr. 2005 ylnda balayan ve 2010 yl sonunda 6. ylnda ou 300l, 200l, 100l rakamlarla ifade eylemlere varan platformlar pratii, ncelikle Trkiye sathnda milyonlarca insann cann yakan barts yasana kar sahici, istikrarl, srekli ve rgtl bir irade oluturmak ve gerek yasaa gerekse dier toplumsal/siyasal sorunlara kar halkn hakl itirazlarn clz ve ou bir ya da birka defaya mahsus yaplan protesto eylemlerinden karp direni olarak tanmlanan bir srece dnmesi amacyla yrtlmektedir. Geride kalan 6 yl boyunca Bartsnn salt bir barts olmad, yrtlen mcadelenin Trkiyedeki tevhid, hak, adalet ve zgrlk mcadelesinin bir mevzii olarak dnld vurgulanmaktadr. Bartsnn byk harfle yazlmasnn sebebi de halk nezdindeki meruluu zerinden fotorafn btnne dikkatleri ekmektir. Trkiye Barts Platformlar, slami kamuoyu zelinde deerlendirildiinde gerek tamamen sivil olular, gerek sreklilikleri ve gerekse yaygnlklar dolaysyla legal zeminde kamusal bir direni sergilemesi ynyle tek rnek olarak kabul edilebilir. Trkiye kamuoyu genelinde deerlendirildiinde Cumartesi Annelerinin onurlu mcadelelerinin de saygyla anlmas gerekir. Ancak istikrar ve yaygnl asndan Barts Platformlar Trkiye siyasal tarihinde bir ilk olarak deerlendirilebilir. Bu ynyle platformlarn Trkiyedeki Kemalist hegemonyann zorbalna kar direni geleneine slamc siyaset noktasndan katk saladklar dnlmektedir. Barts yasa eylemlerin balad gnden bugne srekli olarak sistemin tkand alan iaret etmitir. Karlkl tm kozlar oynanm ve siyaset her defasnda gelip bu noktada kilitlenmitir. Yasaklar asndan net bir pozisyonu gerekli klan barts, asl muhataplar tarafndan hak ettii lde sahiplenilmediinden, politik aktrlerin elinde toplumsal ayrma ve kutuplama potansiyelini artrmaktadr. Burada slami kamuoyunun cevabn aramas gereken soru bartsne kimin sahip kacadr. 6 yllk tecrbe bu soruya hem cevap olma hem de bu sorularn tartlp deerlendirilecei, teorilerin pratikle test edilecei bir alan ama abalarnn ortak rndr. Trkiye Barts Platformlar, bartsyle simgeletirdii direniini btncl bir toplumsal kurtulu ve zgrlk meselesini olarak konumlandrmaktadr. Tabi burada u hususun da altnn izilmesi gerekiyor: Platformlar ancak siyasal bir slami muhalif gelenee yaptklar katk asndan anlamldr yoksa tek bana yapabilecekleri eyler tabi ki snrldr ve abartlarak, olduundan daha byk anlamlar yklenmemelidir. Platformlar, barts mcadelesini, insanlara kendi inan ve dncelerini zorla kabul ettirmek iin yrtmemektedir. Dolaysyla salt Kendine Mslman bir siyaseti reddederek; hakk, adaleti ve zgrl toplumun tm kesimleri iin isteyen Herkese Mslman bir mcadelenin inas iindedir. Bunun iin barts, platformlar tarafndan; insanlar arasnda hakk, hukuku ve adaleti hkim klma, insanlar tevhide davet etme ve onlar her trl zorba iktidarn ifsad eden, yozlatrc, ezen ve kleletiren politik, ekonomik, toplumsal ya da kltrel egemenlik alanlarna kar yrtlen bir zgrle(tir)me abasnn sembol olarak kabullenilmektedir. Bu anlay neticesindedir ki, Trkiye Barts Platformlar tarafndan yrtlen eylemlerde sadece barts yasana kar tepki vermemi, lkenin ve dnyann tm insani gndemlerine kar slami bir sylem-tavr birliktelii oluturabilmitir. Bunun ciddi bir kamuoyu oluturabilmesi adna da platformlar belirli aralklarla bulumalar gerekletirmi, srecin muhasebesini hem kamuoyu nnde hem de kendi aralarndaki toplantlar vesilesiyle yapabilecek olgunluu sergilemitir.
28
Aada 2009 ve 2010 yl iinde gerekletirilen bulumalardan baz notlar paylaarak, tarihe bu mcadele pratiinin de kaydn dmek istiyoruz: Trkiye Barts Platformlar Konya Bulumas 14 Kasm 2010'da Konyada buluan platform temsilcileri ve gzlemciler, 70 kiilik geni katlml bir toplant gerekletirmitir. Toplantda zetle u grler ifade edilmitir: Konya nan zgrlkleri Platformu adna Musa Kazm Ylmaz: "Her haftamz Kuran'n bereketiyle bereketlensin inallah. Trkiye'nin dousundan batsndan buraya gelen direni temsilcilerinin her birine ho geldiniz diyorum. Allah mcadelemizi kavi eylesin. Her birimizi daha Salih ameller ileyebileceimiz yarnlara kavutursun. Kocaeli'nin balatt yry hepimize k tuttu, dier illerin de katldn gryoruz, mazlumun gznden akan yan 81 ilde direni olmas, hedef olmaldr. Antalya'da yaplan toplantda nceki kararlarn hatrlatlmas ve srecin daha rahat ilemesi dnlmt. Biz de o usule tabi olalm inallah. Antalya'da ve dier illerde yaplan toplantlarda mcadelenin slami zeminde gtrlmesi gerektii zerinde durulmutu. Yeryzndeki tm hakszlklara kar mcadele etmek zere kurulan bu platformlar barts mcadelesinde nemli bir rol stlendi. Antalya'da bu platformlarn protesto olmad taleplerini tm dnyaya ilan etmek amacn tad ve planl-projeli bir aba iinde olduu, direni mektebinin eitiminden gemeyi hedefledii ifade edilmiti. Ayrca alnan kararlardan birisi de bu almann herhangi bir almann alternatifi olmad, yaplan dier almalar destekleyici ve btnleyici olduu konusunda gr birliine varlmt. Bu programmzda platformlarn saysnn artrlmas konusunda neler yaplacan konuacaz. Katlan arkadalar bizleri onurlandrd, kararllmz artrdlar. Kendilerine teekkr ederiz. zerinde duracamz bir baka konu da, bu platformlarn medyada daha fazla yer almasnn, Trkiye'nin en nemli meselesinin Mslmanlara ynelik hak ihlallerinin nlenmesinin yollarnn tespitidir." Van Hak ve zgrlkler Platformu adna Fuat Deer: Sekiz kuruluuz. 2006 ylnda bu platformu oluturduk. Barts yasa kalknca ne yaparz diye dnp platformun adn deitirdik. Anadolu'nun illeri ve stanbul ile kyaslannca bizim kalabalk ilelerimiz yok. Bu konudaki mcadelemize kararllkla devam edeceiz. Kocaeli nan zgrl Platformu adna Behll Metin: Kocaeli'de barts eylemleri balamt ama yalnzdk. Yetmi milyonluk bir lkeden grlen destek yeterli deildi. u anda Trkiye'nin birok ilinden gelen arkadalarmz var. Mslmanlar 85 yldr hak ihlallerine urasalar da yeterli tepkiyi vermiyorlar. Sol kesimler hakszlkl karlanca kuvvetli tepki veriyorlar ancak barts yasa konusunda neredeyse t yoktu. u anda gryorum ki platformlar kuruldu ve bu yasaa kar gzel tepkiler var. Sakarya Adalet Giriimi Platformu adna Kadrican Mendi: Platformumuzda 5 dernek var. 17 Eyll 2005'ten beri barts eylemlerini srdryoruz. Katlm m artralm yoksa platform saysn m artralm diye tarttk. kincisinin tercih edilmesi konusunda kararlar alnd. Birtakm almalar yapld. Hamdolsun akntya kar krek ekmemize ramen sfr noktasndan mesele bu aamaya geldi. Kazanm adna ne elde ettiysek elimizde olmayacakt. Geldiimiz noktay balang noktasyla karlatrdmzda gelimelerin gzel olduu kanaatindeyim. Antalya zgr-Der Temsilcilii adna Rt Hacolu: Kurduumuz platformdan baz arkadalarmz yoruldu bir ksmmz devam edelim dedi. Bu mcadeleyi veren dier illerdeki platformlar olumsuz etkilemesini de dikkate alarak srdrmeye karar verdik. Namazlarmz klyoruz, pek bir ey deimiyor. Sanyorum bu direni de yle somut sonular hemen gremesek de biz "burada olduumuzu" gstermeliyiz. Burann ilahlar da bizden, ocuklarmzdan rahatszlar. Bizi yenmek,
29
geriletmek ve bu mcadeleyi engellemek istiyorlar. Afyon ve Ktahya'dan gelen direniin sesi bir avu gence aitti. Onlarn o heyecann grnce Ashab- Kehf aklma geldi. Bugn Ltfiye kardeimizin balatt direni, Ashab- Kehf'in direnii gibidir. Ashab- Kehf Ktahya'da. Afyon'da Bra kardeimiz "La!" diyor. O bir Meryem. Fotoraflara bakm, bakm, direniin tarihini grm, direniin mahiyeti hakknda okumu ve "La!" demi. Gryoruz ki bu hak arama mcadelesi Trkiye'nin her yerinde filizleniyor, bu bizleri sevindiriyor. Bursa Mazlum-der ubesi adna Cihat Oru: Biz de inallah her ayn ilk cumartesi gn barts eylemi yapmaya karar verdik. Rabbim bizi cem eder, zalimler gruhuna kar grevimizi yerine getirmemizde bize yardm eder. Direni olmadan slami mcadele olamaz. Yoksa insanlar zlr. Btn iimiz de bu olmal. Bu eylemler olmadan olmaz. u ana kadar gzlemciydik artk direniiyiz. Afyonkarahisar Hak ve zgrlkler Platformu adna Ahmet Bal: Daha nce gzlemci olarak Antalya'ya katlmtk. Platformumuz teekkl etme aamasnda. eitli vakf ve cemiyetlerle genileyen platformumuz tepkisini vermeye balad. Taraf olmay ok nemsiyoruz ayn brahim (as) hakknda halk arasnda anlatlan ku kssasnda olduu gibi. nallah tepkimizi daha da genileteceiz. Gelecek toplanty da inallah Afyon'da gerekletiririz. Tokat li Gzlemcisi etin Yldrm: Gzlem iin geldik. Arkadalarn selamlar var size, hepinizin haberlerini internetten takip ediyoruz. Sizinle beraberiz. deolojik ve siyasi bilincimizi bu mcadeleye aktarmalyz. Olaya sadece hak ve zgrlkler asndan bakarsak doru olmaz. Size destek olmak iin elimizden geleni yapmaya hazrz. Allah'a emanet olunuz. Ktahya Mazlum-der ubesi adna brahim Halil Boz: Ktahya'da Mazlumder barts eylemi yapmaya karar verdi. Baz grmeler oldu ancak toplam 50 kii eylemi gerekletirdik. "Daha dik durmalyz, daha kalabalk olmalyz." dedik. O hafta gzel bir kalabalk yakaladk. Geen hafta 100 kiiydik. Ama eylemi omuzlayan ekirdek kadro 9-10 kii, fakat halkn byk destei var. Ancak biz bunu kararllkla srdreceiz. nanyorum ki, Ktahya'nn ardndan baka illerde de platformlar kurulacaktr. Bozyk lesi Gzlemcisi Ahmet Kutlu: Toplantya destek vermek ve bulunduumuz ilede ayn ilede oluturabilir miyiz ona karar vermek iin katldk. Platformlar sonuna kadar destekliyoruz. Allah yardmcmz olsun. Zonguldak li Gzlemcisi Bilal Yldzhan: Zihinler maalesef idi edilmi ve bir ekince, korku ortam yaratlm. Bu hak arama mcadelesinde yannzdayz. Karaman Gzlemcisi Muhammed alayan: Barts platformlarndan haberdarz ve Karaman'da byle bir ey yapabilir miyiz diye dnmemitik. Ama burada bulunuyoruz nk size destek vermek istiyoruz. Zonguldak'tan gelen kardeimizin syledii gibi ii bo bir Mslmanlk anlaynn yerletirilmeye alld gzlemleniyor. Bunun nne gememiz gerektiini ve bu konuda alma yaplmas gerektii kanaatindeyiz. Arkadalarmzn da size selamn getirdik. orum li Gzlemcisi Hakan Dursun: Allah Rasul (s) tek bana bu davay omuzlad. nanyorum ki, Rasulullah (s) gibi Allah ile irtibatmz iyi tutarsak vaadi olan Allah bize yardmc olacaktr. nallah bizi O, zafere kavuturur. Daha sonra katlmclar bartsne zgrlk platformlarnn dier illerde de nasl balatlp yrtlmesi konusunda grlerini beyan ettiler. erafeddin Camii'nde topluca klnan len namazndan sonra Konya nan zgrlkleri Platformunun 114. barts eylemine destek verildi. Yaplan toplant ve istiarelere ilikin ortak bir metin hazrland. Sonu bildirgesinde alnan kararlar yle:
30

Barts Platformlar Konya Bulumas Sonu Bildirgesi
Trkiye'nin deiik vilayetlerinde barts eksenli hak ve zgrlkler mcadelesi veren platformlar 7. istiare toplantsn Konya'da gerekletirerek aadaki kararlar almtr: 1- Barts Mcadelesi'nin karallkla srdrlmesine dair irade beyan edilmi olup gasp edilen hak ve zgrlklerin kaytsz artsz iade edilmesi dnda hibir seenein kabul edilmeyecei deklare edilmitir. 2- Mcadele kararllnn somut neticesi olarak Ktahya, Afyon ve Bursa'nn periyodik eylem karar alarak barts mcadelesine omuz vermeleri memnuniyetle karlanmtr. 3- Bata barts olmak zere temel hak ve zgrlklere yaplan basklar bir an nce son bulmaldr. 4- Sosyal bar temin etmenin yolu halkmzn inan ve deerlerini dikkate almaktan gemektedir. Halkn inan ve deerlerini dikkate almadan gerekletirilecek olan hi bir giriiminin sonu almas pratikte mmkn deildir. 5- Hkmetin hak ve zgrlkler alannn geniletilmesine ynelik her trl almn desteklemekle beraber bu hususta poplist ve konjonktrel davranmamasn ve karallkla sonuna kadar gidecek bir tutarll gstermesini bekliyoruz. 6- Hususen lkemizde kangrene dnm olan barts yasann nihai zmne dair bir alm gerekmektedir. 7- Askeri vesayet rn anayasalarn halk zerindeki tahakkmne son verilerek adil ve zgrlk bir anayasann bir an nce yaplmas gerekmektedir. 8- Trkiye Barts Platformlar bata barts olmak zere tm hak ve zgrlk ihlallerine kar mcadelesini kararllkla srdrecektir 9- Bir sonraki Trkiye Barts Platformlar bulumas Sakarya'da gerekletirilecektir.
mzalar: Kocaeli, Sakarya, Van, Konya, Akyaz, Antalya, Ankara, Ktahya, Afyon, Bursa Platformlar Gzlemciler: Tokat, Karaman, Bozyk, Zonguldak /Ereli, orum/Alaca temsilcileri
Barts Platformlar Sakarya Bulumas Trkiye Barts Platformlar, 2010 Hazirann da Sakaryada geni katlml bir istiare toplants daha organize etti. Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformunun ev sahipliinde yaplan 8. stiare ve paylam toplantsnn al Necip Fazl Ksakrek Yurdu Konferans Salonundaki Barts Mcadelesi Devam Ediyor balkl panelle gerekletirildi. Oturum bakanln SAGR Barts Platformundan Kadrican Mendinin yapt panelde barts yasa ve mcadelesi eitli ynleriyle tartmaya ald. Van Hak ve zgrlkler Platformu adna konuan smail Almal, barts yasann Trkiyedeki Kemalist ideolojiden kaynaklandn ve tek tip bir vatanda dayatmasnn tezahr olduunu ifade ederek, yasan bireysel bir haktan te anlamlar tadna dikkat ekti. Barts Mcadelesinde Mslman Kadnn Rol konusunda konuma yapan Kocaeli nan zgrl Platformu temsilcisi Medine Doan, Mslman bir kadn, barts takp evden kt andan itibaren zaten sorunun muhatab haline geliyor. Dolaysyla her kadn zaten bireysel olarak
31
yasakla farkl ekillerde mcadele etmek zorunda kalyor. Fakat kamusal alandaki gasp edilen haklarn alabilmesi iin daha aktif ve mcadeleci olmas gerekli. Bu da kadn evin en cra kesine hapseden geleneksel anlayn hakim olduu bir zeminde ksa bir zamanda gereklemiyor. diyerek barts yasann kaldrlmas iin mcadeleye devam edilmesi gerektiini vurgulad. Tokatta faaliyet yrten TOKAD (Toplumsal Dayanma Kltr Eitim ve Sosyal Aratrmalar Dernei) adna panele katlan Beytullah Emrah nce ise platform tecrbesinde geride kalan 6 ylda ortaya kan zaaflara ve kazanmlara deindi. nce, Barts yasa basit bir mesele gibi alglanp sradanlatrlyor. Buna toplumun ya da genel medyann kaytszl eklenince zm iin tm sorumluluk Hkmete havale ediliyor. Tm bu sorunlara kar barts platformlarnn sorunu gndemde tutmas ve sistemli bir mcadele yrtmesi nemli bir kazanmdr. dedi. Konya nan zgrlkleri Platformu adna konuan Musa Kzm Ylmaz Niin barts? Niin direni? bal altnda bartsnn Mslmanlar adna anlamn ve nemini aklayarak, Filistinde Mescid-i Aksann igali ile Trkiyede bartsnn yasaklanmas, Hak ve batl arasndaki mcadelenin farkl corafyalardaki tezahrleridir. Yasakla birlikte inancmz, kimliimiz ve tabi ki Allaha kulluumuz yasaklanmtr. mtihan edildiimiz bir alan olarak barts sorununu sahipsiz brakamayz. dedi. Gece ge saate kadar devam eden panel, konumaclara ynelik sorularn cevaplandrlmasyla son buldu. 12 Haziran gn gerekletirilen toplantlar boyunca platformlar hem sorunla hem de kendi tecrbeleriyle ilgili deerlendirmelerde bulundular. Eylemlere aktif olarak devam eden platform temsilcileri; oturumlar sonunda ortak bir deklarasyon hazrlad. Kocaeli, Sakarya, Ankara, Konya, Akyaz, Van, Antalya, Ktahya, Afyonkarahisar ve Bursadan temsilcilerin hazrlad sonu bildirisinde Yasaklarn srd lkemizde tm yasaklara kar dik duruun, direniin sembol olan platformlarn onurlu mcadelesi kararllkla devam etmektedir. denildi. Trkiye Barts Platformlarnn Sakarya Bulumas Sonu Bildirisinin devamnda u ifadeler yer ald: Bartsnn yasann sadece niversitelerle snrl olmayp hayatn her alannda kuatan yaps bir kere daha deifre edilerek sahici bir mcadelenin vekillerle deil asllarla olabilecei vurgusu yaplmtr. Cuntalarla hesaplamann srd ve birok alanda almlardan sz edildii bir dnemde barts yasann hibir ekilde gndeme gelmemesi bu sorunun ancak asl muhataplar tarafndan zlebilecei gereini gstermektedir. Trkiyedeki platformlar barts sorunu ekseninde bir mcadele gerekletirirken Trkiyedeki ve dnyadaki tm hukuksuzluklara kar da Mslmanca bir duru sergilemeye devam edeceklerdir. Bu vesileyle Trkiyenin tm onurlu insanlarna sesimize ses katma armz yineliyoruz.
Trkiye Barts Platformlar Ankara Bulumas Konya ve Sakarya Bulumasndan sonra Trkiye Barts Platformlar ara dnem koordinasyon toplantsn gerekletirmek zere ayrca bir kez de Ankara nan zgrl Platformunun evsahipliinde daha dar katlml bir buluma gerekletirdi. Ekim 2010da gerekletirilen toplantda platform bileenleri adna katlan temsilciler ilk olarak Ankaradaki haftalk eyleme katlarak destek verdiler. Burada platformlar temsilen bir aklama yapan Sakarya Adalet Giriimi mensubu Kadrican Mendi hem o dnemde yaanan gelimelerle ilgili deerlendirmelerde bulundu, hem de platformlar tecrbesinin genel mahiyetine ilikin baz tespitleri aktard. Mendinin konumasnda barts
32
mcadelesinin genel deerlendirmesi balamnda nemli grdmz bir blmn buraya aktarmay uygun grdk: Hkmetle muhalefet partileri arasna sktrlan Barts meselesi, milyonlarca insanmzn cann en temel haklarnn ihlali olarak gndelik hayatlarnn her annda yakmaya devam ediyor. Partiler aras bir pazarlk meselesine evrilen Bartsnn asli muhataplar tarafndan verilen zgrlk mcadelesi ise grmezden geliniyor. Siz Ankarallarn da yakndan bildii gibi bizler Barts Platformlar olarak en batan beri hibir siyasi parti veya cemaatle ilikisi olmayan sivil toplum rgtleri olma vasfmz muhafaza ederek Bartsne zgrlk mcadelemizi devam ettiriyoruz. 2005 ylndan beri meydanlarda yzmz saklamakszn, szmz eip bkmeksizin Mslman kimliin bir paras olan Bartsn savunuyoruz. 2005 ylnda zmitte balayan Barts eylemleri, dnemin Genelkurmay bakannn 28 ubat bin yl srecek aklamasna da bir cevap olarak kesintisiz darbe srecine kar kesintisiz direni kararn kamuoyuna deklare eden Sakarya Barts Platformunun haftalk Barts eylemlerini balatmasyla yeni bir boyut kazand. Bugn 9 farkl ilde ve 10 platformda farkl periyotlarda barts eylemleri yaplmaya devam ediyor ve meselesine sahip kacak yeni illerle bu saynn ksa srede artacana inanyoruz. Vandan Bursaya Antalyadan Konyaya Afyondan Ankaraya Akyazdan Ktahyaya kadar memleketin her kesinden ykselen sesimiz zalimin yzne Hakk arpmaya devam edecek. Cumhuriyetin 87. ylnda, Barts yasa hala Kemalist cumhuriyetin eski ve yeni elitleriyle halk istedii gibi hizaya sokma, haddini bildirme alkanl ve azgnlnn bir tezahr olarak devam ettirilmeye allmaktadr. Otoriter ve buyurgan bir cumhuriyetin toplumdaki deiimi grmezden gelen ve zulm ile abad olunmayacan bir trl anlayamayan derin akl bizleri yldrabileceini taleplerimizden vazgeirebileceini dnmekte. Hayr! Bizler bu lkede slamn aydnlk yzn temsil eden Bartsnn aalanmasn ve iinin boaltlmasn, ucuz pazarlklarn malzemesi yaplmasn asla kabul etmeyeceiz. Yasaa kar bizleri; mslman izzetini kaybetmemize gtrecek pazarlklar iine ekmeye alan hibir sylem ve siyasetin paras olmayacaz. Bu noktada unu hemen belirtmeliyiz ki bizler Barts mcadelesini Bartszlere kar deil halkmzn tepesine reklenmi zulm mekanizmasna kar yrtyor, Barts yasan lkemizdeki dier yasaklar ve hak ihlallerinin bir paras olarak kabul ediyoruz. Milyonlarca insann hayatn karartan bu yasan, solcusu sacs, Trk Krd, Snnisi Alevisi ile zerimize reklenmi ayn karanlktan beslendiinin bilincindeyiz. Ve Barts mcadelesini Halkn tamamnn daha adil, zgr ve yaanabilir bir lkeye kavuabilmesi iin srdrlen mcadelenin bir mevzii olarak deerlendiriyoruz Haftalk eylemin akabinde, platform mensuplar ilkretimdeki bartl rencilerin ailelerini ocuklarn ellerinden almakla tehdit eden Meclis nsan Haklar Komisyonu Bakan Zafer skl Babakanlk binas nne giderek protesto ettiler. Bu iki eylemin ardndan Ankara nan zgrl Platformunun ev sahipliinde akama kadar sren oturumda, Sakarya Bulumasndan sonraki srete yaanan gelimeler, YKn yazsyla niversitelerde oluan gndem, ilkretimlerde giderek etkisi hissettiren barts yasa sorunu, platformlar tecrbesine dhil olabilme ihtimali bulunan illerin durumu gibi alt balklarda Ankaraya gelen temsilciler istiarelerde bulundular. Ankaradaki istiareler sonucunda eylemlere kararllkla devam edilmesi kararlatrld. Tabi ki bu srete platform temsilcileri sadece yasak zihniyete kar mcadele vermedi. Kocaeli, Antalya ve Sakaryadaki platformlara haklarnda baz basn aklamalarndan tr soruturmalar ve davalar alrken, Ktahyada bartsne zgrlk eylemlerine balayan Mazlum-der yeleri emniyet gleri tarafndan baskyla yldrlmak istendi.
33
rnein Antalya nan zgrl Platformunun dzenledii basn aklamasna ocuklar ile birlikte katlan anne ve babalara velayet hakkn ktye kullanma ve ocuklarn ruh saln bozmak gerekesiyle savclk tarafndan 17 kii hakknda dava ald. zgr-Der Antalya Temsilcisi Dr. Ahmet Baltann da aralarnda bulunduu 17 anne ve baba, 15 Ekim 2009 tarihinde mahkemeye ifade verdi. Antalya Cumhuriyet Savcs Yusuf Hakk Doan tarafndan hazrlanan ve 27 Mays 2009 tarihinde Antalya Sulh Ceza Mahkemesine sunulan iddianamede, basn aklamasna katlan 17 anne ve babann 1 yl hapisle cezalandrlmas talep ediliyordu. lk durumada ifadelerin alnmasndan sonra mahkeme 29 Ocak 2010 tarihine ertelendi fakat gerekli evraklarn tamamlanamamasndan dolay mahkeme 3 Mays 2010 gn grld. Mahkeme Basn aklamasna katlan anne babalarn, ocuklarnn velayet haklarn ne ekilde ktye kullandklarnn tam olarak anlalamad ve yaplan eylemde bir su unsuru bulunmadna, davann drlmesine karar verdi. Yine 2010 Temmuzunda Sakarya niversitesi, ehir stadnda dzenlenen mezuniyet trenine bartl rencilerin alnmamasn protesto eden SAGR Barts Platformu'na ynelik su duyurusunda bulundu. Davaya dnen su duyurusuyla ilgili olarak ise platform adna yaplan aklamada u ifadelere yer verildi:
Sakarya niversitesi mezuniyet trenine bartl rencilerin alnmamas 2 hafta nceki basn aklamamzda knanm ve stattaki uygulama iddetle knanmt. Yasak yznden utanmas gereken Sakarya niversitesi rektrl sz konusu beyanlar ile ilgili olarak savcla su duyurusunda bulunmutur. Yasaklar unu iyi bilmelidir ki, yaplan tm haksz uygulamalara kar sesimizi her zamankinden daha gr karacaz ve kar koyacaz. Allah'n farz olan emrini yasaklayarak Allah'a sava aan herkes unu bilmelidir ki direni atei hi snmeyecektir.
Tm bu zorluklarn dnda Trkiye Barts Platformlar ayrca slami kamuoyunun ilgisizlii, soruna ve direnie kaytszl gibi sorunlarla da yzlemek zorunda kalm fakat tm i ve d kaynakl sorunlara ramen 2009 ve 2010 yl sresince eylemlerine devam ederek kararlln ortaya koymutur. Bu eylemler sadece bartsne zgrlk talebiyle snrl kalmam, bata Krt sorunu olmak zere, her trl hak ihlali, hukuksuzluk, adaletsizlik karsnda tavr alm, eitim sorunu, emek sorunu, aznlklar sorunu, evre sorunu gibi alanlarda yaanan gelimelere karsnda da sylenmesi gerekenler sylenmitir. Bu srete Barts Platformlar, Kuds, Gazzeyi, Dou Trkistan savunmu, diktatrlklere kar mazlum halklarn yannda yer tutmutur. Krt sorununda iddet sarmalnn terk edilmesi iin mcadele eden, havan topuyla ldrlen Ceylan nkolu da Serap Eseri de birbirinden ayrt etmeden sahiplenen, TMK maduru ocuklardan vicdani retilere, aznlklara, sol grl protestocu rencilere kadar sistemin zorbalna uram herkesin hakk iin ses veren, hibir insann etnik ya da dini kimliinden tr zulm grmesine bigne kalmayan platformlar, kresel kapitalizme kar, NATO igal rgtlenmesine ve onun Trkiyeyi de dhil ettii Fze Kalkan Projesine kar da mcadele yrtmtr. Burada sralayamayacamz kadar ok konuda hak bildiini sylemekten geri durmayan Trkiye Barts Platformlar, bu ynyle adaletin ve iyiliin toplumsal ahitliini yerine getirme mcadelesini 2009un banda be noktada yrtrken, 2010 yl sresince 10 ayr yerde srdrm ve 2011 ylna dokuz platformun aktif direniiyle ve yeni katlmlarn salanmasna dnk abalaryla girmitir.
34
GENEL DEERLENDRMELER ZEL BLM
Av. Fatma BENL Havva YILMAZ Av. Serdar Blent YILMAZ Yldz RAMAZANOLU Cihan AKTA Murat ZEL Aliye ZKUL
35
2010 YILINA LKN GENEL DEERLENDRMELER

Av. Fatma BENL
2010 yl barts yasa tartmalarnda nemli bir dneme noktas oldu. Birlemi Milletler Kadnlara Kar Ayrmcln Kaldrlmas Komitesi (CEDAW) temmuz aynda Trkiyenin lke raporunu ve sivil toplum kurulularnn glge raporunu deerlendirdi. Szlemeye imza atan 186 lke gibi Trkiyenin de kararlarna uymak zorunda olduu Komite, bartl kadnlara kar gerekletirilen eitim alma siyasal yaama katlm ve gndelik hayattaki farkl muameleleri ayrmclk olarak kabul etti. Rapor verme sresi 4 yl olmasna karn Trkiyeden iki yl iinde, kadna kar iddet ve barts yasa konusunda yapt almalar raporlamasn istedi Ayrca 2010 ylnda sivil haklar konusunda gelime salayan Anayasa deiiklikleri gerekleti. Halkn bu deiikliklere referandumla destek verdii deiiklik maddeleri arasnda, kadnlara pozitif ayrmclkta yer ald. Zira Trkiye ekonomik ltlerde dnya on yedincisi olmasna ve tm modernleme sylemelerine ramen kadn ve erkek eitliinin deerlendirildii Dnya Cinsiyet Haritasnda, 134 lke arasndan 129. srada geliyordu. Militarizmin etkisinin azalmas, Ergenekon davas ile ortaya kan gerekler, Trkiye'nin sivilleme sreci, kadnlara pozitif ayrmcln konuulduu Trkiye'de bartl kadnlara kar gerekletirilen negatif ayrmcl, en azndan en ok tartma oluturan niversite eitimi ile ilgili kesiminde fiilen yumuamasn salad. Mays aynda ak retim fakltesi rencilerinin balar ak olmad iin ana dersler Kuran snav dahi iptal edilirken, baz niversitelerde renciler apka bere ile derslere girebilmeye baladlar. apkal bir renci 2009 yl kasm aynda dersten kartldnda, Yksekretim Kurulu Bakanl ve Babakanlk nsan Haklar Kurulu bakanlna mracaat etti. retim grevlisinin hangi yasann hangi maddesi uyarnca bu yetkiyi kullandn sordu ve devamszlktan kalmasna neden olan keyfi uygulamann Trkiye'nin ulusal ve uluslar aras ykmllkleri gerei cezalandrlmasn talep etti. Yksekretim Kurulu stanbul niversitesi Rektrlne gnderdii cevabi yazda, retim grevlisinin grev ve yetkilerinin yasa ile belirlendiini ve bir retim grevlisinin rencinin dersten karma yetkisi bulunmadn, aksine davranta bulunanlar hakknda soruturma almas gerektiini bildirdi. Yksekretim Kurulunun basna yansyan bu cevab, 28 ubatn son tortularndan olan barts yasanda yumuamalara sebebiyet verdi. Zira barts yasa yeni bir kanun ya da Anayasa Mahkemesi karar ile deil, stanbul niversitesi Rektrlnn genelgesi ile balamt. Yksek rtbeli askerlerce, rektrlere, yarg ve basn mensuplarna verilen brifingler, filemeler, yasa hkm olmadan eitim hakknn kstlanamayacan ifade eden hakimler hakknda alan soruturmalar ise, yasa yaygnlatrmt. 2010 ylnda fiili olarak balayan yasak, fiili olarak zlme srecine girdi. Ancak herhangi hukuki temeli olmayan yasak o derece gl zihinsel sapmalardan besleniyordu ki, Yksekretim Kurulu Bakan hakknda su duyurusunda bulunuldu. Yargtay Cumhuriyet Basavcl, Siyasal Partiler Kanununa gre ilem yaplacan aklad ve Yksekretim Kurulu Bakanlndan evrakn aslnn istedi. Ayn ekilde Eitim- Sendikas, SS ve ALES snav klavuzlarndaki ba ak olma zorunluluu getiren dzenlemenin iptali istemiyle Dantay'da dava at. Bu suretle kar tepkiler, parti kapatma ya da ceza tehditleri, yasan fiili olarak rektrlklerinin takdirine braklmas ile sonuland. niversiteden niversiteye faklteden faklteye
36
hatta retim grevlisinden retim grevlisine farkl uygulamalar halen devam etse de genel olarak niversitelerde yasak kalkt. zmir ve Tekirda bata olmak zere baz niversitelerde ise halen devam ediyor. orum, Amasya Bakent, Tekirda Ankara, Akdeniz, zmir Yaar niversiteleri yasa kesin olarak uygularken, Kocaeli, Ktahya, Gazi, ODT, 9 Eyll niversiteleri fakltelerine gre yasa uygulamaya devam etti. Genel olarak hi bir niversitede kampus girilerinde sorun yaanmazken, Ankara niversitesi ve ODT niversitesinde halen renciler gvenlik grevlileri tarafndan engellenebiliyor ve kampse giren otobslerde dahi balarn amalar istenebiliyorlar. Ya da Malatya niversitesi rneinde olduu gibi renciler retim grevlilerin balarn rterlerse sonularna katlanacaklar tehdidine maruz braklyorlar. Bu suretle 2010 ylnn ilk yarsnda tm gurur krclna ramen peruk takarak okulunu bitirmeye alan ak retim fakltesi rencisinin snav, kulaklar grnmedii gerekesiyle iptal edilebilmekte iken, 2010 ylnn ikinci yarsnda, snav klavuzlarnda ba ak olacak hkmnn kalmas ile yasak istisna haline getirilmi oldu. Senelerdir sren yasak madurlarnn azaltlmas, sadece eitim hakk kstlanan, okumak iin ahsiyetleri zedelenen, kap nlerinde kabinlerde deimek olmadklar bir kimlie brnmek zorunda braklan renciler iin deil, tm Trkiye iin olumlu bir kazanm niteliinde. Ancak olumlu gelimelerin yaanmas, bartl kadnlara kar gerekletirilen ayrmcln tm alanlarda son erdirilmesi talebini kreltmemeli. Zira bartl kadnlara kar gerekletirilen ayrmclk, niversitelerde azalmakla birlikte, hayatn tm alannda halen devam etmekte. stelik dier alanlardaki ayrmclk hi konuulmad iin sonular daha ar olmaktadr. TESEVin 2010 ylnda gerekletirdii Barts Yasa ve Ayrmclk Uzman Mesleklerde Bartl Kadnlar almas, kamu kurumlarnda var olan barts yasann, zel sektr olumsuz etkilediini ortaya koyuyor. Yksek renimli ve meslek sahibi bartl kadnlar, memur olmalarna izin verilmedii iin, zel sektre yneliyorlar. Ancak ya baka yerde alamayacandan daha dk cretler karl altrlyorlar, yada bir ksm sahibi dindar olan iyerlerinde dahi imaj kaygs ile hi tercih edilmiyorlar. Veya arka odalarda, gz nnde olmayan yerlerde istihdam ediliyorlar. Ayn ekilde siyasi yaamda, barts yasann devam etmesi, kadnlarn milletvekili belediye bakan olmamalar hatta seilen il meclis yelerinin istifa ettirilmesi ya da peruk takmak zorunda braklmas ile sonulanyor. stelik bu durumun sadece kadnlarn %62sini oluturan bartl kadnlarn seilme haklarn engellemekle kalmad, bu kiileri semek isteyen halk da seme haklarn ihlal edildii gz ard ediliyor. Bu nedenle yaadmz srecin, daha ok, eitim haknz ksmen de olsa saland, artk lfen dier hak taleplerinizi ok fazla dinlendirmeyin ve size verilenlere yetinin eklinde deerlendirilmemesi gerekiyor. Aksine srecin artk yasaklarn deil zgrlklerin konuulduu haklarn keyfi yorumlarla kstlanamayaca gereinin kabullenilmeye balanld bir kadnn bann ak yada rtl olmasnn herhagi bir hakknn kullanmnda etken olmamas gerektiinin kabul edildii bir dnem olarak nitelendirilmesi gerekiyor. Bu drum da yaplan her hakszla kar klmaya devam etmeyi gerektiriyor. Bu noktada her birimize den grevler bulunmaktadr. Zira ayrmcln engellenebilmesi, ayrmclklarn grnr olmasna baldr. Barts ayrmcln ile ilgili iki yl iinde CEDAWa rapor verileceinden bireylerin urad magduriyetlerin sivil toplum kurulularna bildirmeleri, buna ilikin yazl dilekeleri ilgili kurulularna gndermeleri (avfatmabenli@yahoo.com adresime mail atmalar durumunda cretsiz olarak kendilerine yardmc olunacaktr) sivil toplum kurulular ve kamu grevlerinin grevlerini yerine getirerek konunun zm iin aba sarf etmeleri, Ayrmclkla Mcadele ve Eitlik Yasa tasarsna dinsel semboller nedeni ile ayrmclk yaplmas halinde de ayrmcln kurul tarafndan deerlendirilecei ibaresinin eklenmesi iin hkmete yazl neriler sunulmas bu konuda yaplacak mcadele yntemlerinden bir kan uoluturmaktadr. 2011 ylnn yasaklarla deil, zgrlkle anlmas ve yasak kronolojisine gerek duyulmamas hepimizin abas ile gerekleecektir.
37
2010DAN 2011E YOL ALIRKEN

Havva YILMAZ
Gne bir nceki gnden farkl domasa da her yeni yl, yeni bir umut getirir beraberinde. Takvimlerin 30 veya 31 Aralktan 1 Ocaka gemesi tek bana bir anlam ifade etmez belki Ya da herkes inanl bir Hrstiyan gibi Noeli kutlamayabilir 2010 ile 2011 arasnda da sadece bir rakamlk bir fark vardr Bununla birlikte, yeni bir yln mjdeledii yeni bir gelecektir aslnda Ve insan gelecei hep umutla anmaya alr Gemi, iyisiyle ktsyle gemitir zaten, imdiyse snrldr. Oysa gelecek, insann tm hayallerini iinde barndrabilecek kadar usuz bucaksz bir imkandr. Gemite olmam ya da olamam, imdi de olmam ya da olamayan ne varsa, gelecekte, en azndan olma ihtimaline sahiptir. Her yeni yl bir yandan bu umudu alarken, veda ettiimiz her yl da umudumuzun bir parasn alr gtrr. Zira hayalini kurduumuz birok ihtimal gerekleemeden, zaman gemie doru akp gitmitir Barts yasa, bu paradoksu en iyi gzlemleyebileceimiz konulardan birisidir. Kkleri ok daha eskiye dayansa da, 28 ubatdan beri aralksz devam eden srete, her yl bir yandan iimizde gelecee dair umutlar bytrken, dier yandan da sk sk skut-u hayale uradk. Bir taraftan, insanlarn bartl kadnlar patolojik birer vaka olarak gren algsnn deitiine ahit olurken, dier yandan perukla dahi snavlarna giremeyenlerimiz oldu. Bazen olumlu admlar atld, 2008 hkmetin yasa kaldrmaya almas gibi mesela Ama dier yandan bu giriim karsnda sinir krizleri geiren kitlelerle yzlemek durumunda kaldk 20092010 yllar arasnda yaadklarmz da srecin genelinden ok farkl olmad aslnda. rnein, Eskiehirde bartl hastasn muayene etmeyen bir doktor Salk Bakanl tarafndan uyar cezas alrken, baka bir hastanede arafl bir hasta olmadk hakaretlere maruz kalabiliyor. Ayn ekilde, bir yandan bartl kadnlar mecliste ikna odalarn anlatrken, dier tarafta YGS snavna perukla girmeye alan rencinin peruu snav grevlisi tarafndan yere atlabiliyor. Btn bu elikili durumlar, bir yandan yasan hala nasl bir keyfiyet ilkesince srdrldn gsterirken, dier yandan da srekli yukarda bahsettiimiz paradoksun yaanmasna neden oluyor. Bir seviniyor, bir zlyoruz. Bir umutlanyor, bir hznleniyoruz. ki u arasnda gidip geliyor ruhumuz. te yandan, yasan Trkiye snrlarn aan boyutu da buradaki gibi elikili. Avrupa lkeleri bir trl karar veremiyor bartsn nasl bir yasal dzleme oturtacaklarna Dorusu, sadece bu elikili ve kaotik durum bile umutlarmz sndrmek iin yeterli bir neden. Zira bartl kadnlarn hayatlar tm bu belirsizlikler, keyfi uygulamalar arasnda kaybolup gidiyor. mrmzn byk bir ksmnn bu yasaa ramen hayatmza nasl devam edeceimiz zerine kurulu olmas bir yana, hayatlarmza dair her kararmzn bir belki zerine kurulu olmas, tm yaam enerjimizi smrmeye yetiyor. Ancak, zellikle 2008den beri yasaklarn en son isteyecekleri ey olmasna ramen bize hediye ettikleri bir ey var: adalet ortak paydasnda buluan vicdanlar. En son zgrlk stiyoruz nsiyatifinin dzenledii eylemde olduu gibi anadilde eitime ve bartsne ayn anda sahip kabilen, birbirinin derdiyle dertlenebilen ve tam da yasaklarn kurduu tuza tersine evirircesine tm etiketlemeleri alt-st ederek adaletten yana tavr gsterebilen insanlar. Sanrm, her eye ramen umudumuzu arttran her geen gn byyen bu birliktelik ve dayanma ruhu. Umarm, 2011de yasan en ufak kalntlarndan dahi kurtulmakla kalmayp, bu srete gelitirdiimiz dayanma ruhunu da daha fazla glendirir ve daha gl bir ekilde adalet mcadelemize devam ederiz.
38
LD SANILIYOR AMA O CAPCANLI! TESETTR YASAI SRYOR!

Av. Serdar Blent YILMAZ
Trkiyede 28 ubatlarn siyaset zerideki etkisi bitti ama rettii korkular ve yerletirdii kadrolar barts yasann kalkmasnn nnde hala ciddi bir engel olmaya devam ediyor. Hkmetin yasal dzenlemesinin AYMe taklmas sonrasnda sreci yasal yollardan zorlamaktan vazgeip fiili olarak zmesi tartmal da olsa bir zm yntemi olarak kabul edilebilir. Her ne kadar bartsnn nnde yasal ve anayasal engeller yoksa da ve sadece ynetmeliklerle bu yasak srdrlyorsa da yine de mevcut yasalarn, yasaklar engellemedii ve onlarn yasak yorumlarna uygun olduu da grmezden gelinmemeli. Szn ettiimiz fiili durumun sa aya var; YK, rektrler ve 28 ubatn izinin silinmesiyle oluan zgrlk atmosfer. Fakat herkesin bir korkusu da var. Bu hkmet deiirse yerine gelenler ayn sreci yeniden retmezler mi? te bu noktada yasal garantilere ihtiya var. te yandan hala birok niversitede yer yer yasaklara rastlanyor. Basna yansyan bu tarzda azmsanmayacak kadar olay var. Ancak basna yansyan ksmn buz dann sadece grnen yz olduu da phesiz. Hala, sorun yaamamak, krk not almamak ve benzeri nedenlerle yasaa boyun eilmesi, sorun yaayanlarn bunu dile getir(e)memesi, maduriyetin boyutlarn gizliyor. Aslna baklrsa ne kadar grnmese de ilgili herkes yaanan sessiz zulmn farknda. Bu noktada YKn daha aktif olmas, yeni atanan rektrlerin daha cesur davranmas gerekiyor. Fakat tm bunlarn hzlanmas iin de toplumsal basknn artrlmasnda fayda var. Kurucu Korkular Sreci Tkamaya Devam Ediyor! Devletin iki temel kurucu korkusu var; biri din dieri etnik kimlikler. Barts sorunu, bu ynyle sistemin temelini yakndan ilgilendiren, kurucu felsefesi ve korkular ile alakal derin bir sorun. Son yllarda yaplan iyiletirmeler sonucunda, her iki korku da alt bilinten st bilince kp bir yzlemeye tabi tutuldu. Bylece bu korkularn almas ynnde nemli mesafeler kat edildi. Fakat bu kurucu korkular maalesef hala sorun olmaya devam ediyor. Ancak unu belirtelim ki daha henz Trkiyede messes nizam tam olarak tasfiye edilmi deil. Bu nedenle bu iki sorunla ilgili hzl ve radikal kararlar alnamyor. Toplumun te birinde devletin bu iki geleneksel korkusu yayor. Dolaysyla hkmet de reel politik mlahazalarla bu korkular dikkate alarak zme muhafazakr bir evrimsellikle yaklayor. Hkmetin bu iki geleneksel korku karsndaki tutumu, hem din hem de etnik sorunlar karsndaki tutumunda belirleyici olurken iki sorunun zmnde de ayn yolu izlemesine ve ayn handikaplar retmesine yol ayor. Buna karn zmden yana olan genel toplumsal alg, gerek Krt gerekse de din zgrl sorunlarnn zmnn eli kulanda olduu ynnde. Ancak biraz daha manzarann detaylarna girildiinde iki sorunda da henz esas meselelere girilemedii, buna karn sorunlarn yakc boyutunun giderek azalmasnn sorunu toplumsal gndemden drp zm algsna yol at grlecektir. Bu algda mevcut iktidarn sorunlar zeceine dair srekli canl tuttuu (hatta belki istismar ettii) toplumsal beklenti de etkilidir. Mesela nasl ki Krt sorununda anadil, yerleim yeri isimlerinin iadesi, egemenliin paylalmas, andmz gibi devlet kutsallarnn belirledii resmi riteller, yasalardaki rk ve ayrmc
39
dilin temizlenmesi gibi birok sorun dondurucuda bekletiliyorsa ayn ekilde din zgrl konusunda da Kuran kurslar, resmi din, resmi mezhep, medreseler, din kltr dersleri, diyanet ve de barts gibi nemli konular ayn ekilde dondurucuda bekletiliyor ve zm bekliyor. Tesettr Yasa zlyor Dncesi Bir llzyon Mu? zellikle barts konusunda sorunun artk fiilen zld sylemi btncl olarak gerei yanstmyor. Bartsnn hala eitli alanlarda yasak olduu ama yukarda saylan eitli nedenlerle pek gndemlemedii bir gerek. Fakat ld sanlan ama yaayan, yaad kadar da aclar yaatan barts yasa btn yakcl orta yerde duruyor. Barts sorununu niversiteye indirgeyen resmi yaklam ve bu indirgemeyi kabullenen toplumsal alg nedeniyle o alandaki fiili iyileme dier alanlardan sarfnazar edilmesine neden oluyor. Oysa o alanlar niversiteler kadar sorunun youn yaand alanlar. Sorunun hala farkl dozlarda ama bir ekilde canl olarak yaand alanlar; niversiteler, resmi kurulular, zel eitim kurumlar ve zel ticari iletmeler, lise ve dengi okullar, ilkretim. Dikkat edilirse niversite sorunu zlm olsa bile, dier tm alanlarda sorun devam ediyor olacak. Kald ki alan bayanlar iin niversitelerde olduu gibi fiili bir durum da pek sz konusu deil. Maalesef baz dershaneler gibi zel iletmeler de hala bartl alan istihdam etmekten imtina ediyor. mam Hatip Liseleri dnda kalan okullara bartsyle girilemiyor. Okul nlerine kadar bartleriyle gelen renciler okul giriinde balarn amak zorunda braklyor. lkretim rencileri iin de ayn durum geerli. Btn bu alanlardaki zorbalk maalesef siyaset ve topluma hakim klnan suni iyimser hava nedeniyle gndemlerimize girmiyor. Halkn beklentilerinin, seim sonras yaplaca vaat edilen ama nasl olaca ve hangi alanlarda hangi sorunlar zecei konusunda avans verilmeyen anayasaya baland, dolaysyla bir nevi seim yatrmna tahvil edildii bir durumla kar karyayz. Bu kadar sorunun nasl bir anayasayla zlecei tam bir muamma. Elbette mevcut anayasaya gre daha olumlu bir anayasa yaplacan dnyoruz. Ancak AK Parti hkmetinin muhafazakar evrimci karakteri dikkate alndnda bahsettiimiz sorunlar zme anlamnda iyimser olamadmz da bir gerek. lkretimde barts sorunu Getiimiz yl bir ilk yaand ve barts direnii ilkretime sirayet etti. Sistemin, medyann, milli eitim brokrasisinin ve hatta genel olarak slami kesimin hazrlksz yakaland, hatta afallayp yer yer sendeledii bu olay Diyarbakrda Ece Nur zel adl rencinin ailesinden ald slami bilincin sonucu olarak yeni balad 6. snfa bartl gitmesiyle gndeme geldi. Milli eitim nce renciyi ban amaya zorlad. Ece Nurun buna direnmesinden sonra okul idaresi ve baz retmenler renciyi snfa almamaya baladlar. Ancak kolayca ikna olunaca ve bir ekilde halledilecei sanlan olay ailenin ve rencinin direnmesiyle byd. Bu oranda da basklar artt. Milli Eitimin, Ece Nur zerinden, kazanmlar korumak gdsyle gerekletirdii psikolojik harp, bir psikolojik iddete dntrld. Ancak gerek ailenin direnli tavr, gerekse de zgr-Der Diyarbakr ubesi gibi kurumlarn destek vermesiyle Milli Eitim brokratlar keyfi uygulamalarna son vermek zorunda kaldlar. Sivil toplum rgtlerinin destei ile renci yasal hakk olarak okula devam ederken okul idaresi ynetmelikleri uygulamak zorunda kald. Okula devam etmek ynetmelik gerei idi ve ayn ynetmelik maalesef bir nevi srgn de meyyide olarak dzenliyordu. Ece Nur zel ayn blgedeki bir baka okula srgn edildi. Ksaca zetlediimiz ve fakat detaylarna girmediimiz bu olaydan sonra birok renci snflarna, o gne dek okul nlerinde kardklar bartleriyle girmeye baladlar. Ece Nur zel ile benzer sreleri yaayan renciler de keyfi uygulamalar, basklar sonrasnda srgn cezasna arptrlarak inanlarndan dolay bedel demek zorunda brakldlar. Barts sorununu farkl bir
40
alanda gndeme tayan bu durum 2010-2011 retim dneminde de artarak srd. Bylece ilkretimdeki yasak lke gndemine yeniden geldi. Yasal durum lkretim, yasal olarak temel eitim kabul ediliyor ve zorunlu klnyor. Dolaysyla ocuklarn okula gnderilmesi zorunlu. yle ki, ocuunu okula gndermeyen veliler para cezasyla cezalandrlyor. 28 ubatlarn srf mam Hatiplerin nn kesmek iin 3 yllk ortaokul eitimini zorunlu ilkretimle birletirmesiyle ortaokullar da zorunlu eitim kapsamna girmi oldu. Bu deiiklikten nce kzlarnn ilkokuldan sonra ban rtmesini isteyen aileler ocuklarn mam Hatip Liselerine gnderiyordu. Sekiz yllk zorunlu eitim uygulamas ile birlikte bu imkan da ortadan kalkm oldu. Bu durumda birok dindar aile ocuunu okula gndermemeye ya da bartl gndermeye balad. Bartl okula alnmayan renciler eitim imkanlarndan mahrum brakldlar. Oysa eitli kampanyalarla zellikle kz ocuklarnn okullamasn isteyen devletin de ok iyi bildii bir ey var; bir ksm velilerin para cezalarna ramen kz ocuklarn okula gndermeme sebebi kzlarnn balarn amak zorunda braklmas. Anayasann 13. maddesi temel hak ve hrriyetlerin ancak zlerine dokunulmakszn yalnzca Anayasann ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bal olarak ve ancak kanunla snrlanabileceini belirtiyor. Ancak niversitelerde olduu gibi dier renim aamalarnda da barts yasann dayana kanunlar deil Klk Kyafet Ynetmelii. Klk Kyafet Ynetmeliin 10. maddesi Kz renciler: Siyah nlk giyerler, beyaz yaka takarlar. Okul iinde ba ak salar temiz olup dzgn taranr. Salar, uzatlmas halinde, rlr eklindedir. lkretim Kurumlar Ynetmelii 109/C/17 maddesinde ise klk kyafet ynetmeliine uymamakta srar edenlerin okul deitirme cezas ile cezalandrlaca belirtiliyor. Normalde yukarda anlan anayasa maddesi hkmnce temel hak ve zgrlklerden olan renim hakk ve inan zgrl ynetmelikle snrlanamaz. Bunun iin bir kanun maddesi gerekli. Oysaki bu konuda bir kanun maddesi yok. Yasaklar, yasa, yasalardaki laiklik vurgusuna ve onun yorumuna dayandryorlar. Oysa yine hukukta temel bir kural gerei bylesi bir durumu dzenleyen kanun maddeleri ak bir ekilde yasa dzenlemi olmaldr. Yorumlara dayanarak temel hak ve zgrlkler snrlanamaz. Ancak yine bildik bir durum yaanyor ve kurucu laik zihin, kendi yasalarn dahi hie sayyor. Ayrca ilkretim eitimi, temel eitim sayldndan ve zorunlu tutulduundan ilkretim disiplin ynetmeliinde renciyi okuldan uzaklatrmak eklinde bir cezai yntem dzenlenmemi. Disiplin ynetmeliine gre; klk kyafet ynetmeliine aykr davranan renciler srasyla uyar, knama ve okul deitirme cezas ile cezalandrlr. Zorunlu temel eitimi engelleyecek ekilde renciyi okula almama, snftan karma gibi cezalar ngrlmemitir. Ynetmelikte bu davrann cezas aka yazldndan, rencinin retmeni ya da idareciler tarafndan, azarlanma, tek ayak zere durmaya zorlama, snftan karmakla tehdit, kulan ekme, dvme, psikolojik bask uygulama, bartsn karmaya alma gibi tm uygulamalar da yasa d keyfi uygulamalar olmaktadr. nk renci hibir ekilde ynetmelikte saylamayan bir nedenle ve bir ekilde cezalandrlamaz. Sonu olarak barts takan bir renciye verilebilecek en byk ceza okulunu deitirmektir. Hal byle olunca rencinin srar karsnda idarenin, renciyi o ekilde kabul etme, buna karlk bahsi geen disiplin meyyidelerini uygulama dnda bir seenei kalmamaktadr. Buna karn laik basklardan ve koltuklarndan ekinen idareciler ve onlara prim veren Milli Eitim brokrasisi
41
aka keyfi uygulamalar iine girmekte, ocuklara ynetmelikte dzenlenmeyen cezalar vermeye kalkmaktadr. AK Partinin Ve Muhafazakr ktidar Paydalarnn Tesettrle mtihan Barts yasann kalkmasnn konuulduu bir dneme denk gelmesi ve bu srete eitli medya kurulularnn konuyu laik korkuyu hortlatmak iin kullanmaya kalkmasyla, gerek hkmet gerekse hkmete yakn medya ve aydnlar yasa savunur bir tavr iine girdiler. lkretimde barts yasa birok adan adeta bu kesimlerin snav oldu. lkretimde okuyan bartl rencilere kar mcadelenin ilk mevzisi olan okul idareleri ve milli eitim mdrlkleri, hzl bir ekilde devletin geleneksel reflekslerini gstererek ynetmelie ramen keyfi bir uygulamayla bartl rencileri okula almak istemediler. rencilere, (bir nevi) ikna odas, psikolojik iddet, st kapal tehdit, dersten karma, azarlama ve son olarak da tecrit etme gibi yntemleri uygulayan okul ynetimleri her gn yeni bir hukuksuzlua imza atarak 28 ubatn ruhunu adeta yeniden dirilttiler. Her ne kadar birok okul, ailelerin ve sivil toplum kurumlarnn basks sonrasnda ynetmelie uymak zorunda kalsalar da hala baz okullarda keyfi uygulamalar sryor. Maalesef milli eitim mdrlkleri, ikayette bulunulan savclklar ve bakanlk olay grmezden geliyor ve keyfi uygulamalar ile eitim hakkn engelleyerek yasalara gre aka su ileyen retmen ve yneticiler hakknda hibir giriimde bulunulmuyor. Ayn devlet refleksi AK Partiye yakn medya kurulular tarafndan da gsterildi. Bu kesimlerce, kazanmlarn kaybedilecei, zamanlamann yanll gibi gerekelerle ailelere ve tesettrl ocuklara kar sulamalar yneltildi. Medyann en irkin tepkisi phesiz provokasyon sulamas oldu. Bu sulamann dayand temel gereke her zaman olduu gibi zamanlama kavramyd. nk devletleen muhafazakrln, her eyin devlet ileyiine uygun bir zamanlamas olmas gerektii gibi bir taknts vardr. Buna gre toplumun her kesimi buna uygun davranmak zorundadr. Muhafazakar akl bunu gerektirdiine gre gayrisi, olsa olsa provokasyondur. Medyann hazrlad bu saldrgan hava, AK Partili siyasetilerin iine sirayet etmi olan tahakkmc devlet akln ortaya karan uygun bir zemine dnt. Sz konusu siyasetiler bir bir ilerindeki devleti aa vurmaya baladlar. yle ki her birinin iine gizlenmi devasa devletlerin varlna ahitlik ettik. Mesela, Meclis nsan Haklar Komisyonu bakan Zafer skl bartl ilkretim rencilerinin velilerini Bu i daha ileriye giderse, aile ocuu bask altna alrsa ocuk aileden alnr. Bu yetkiler devletin elindedir. diyerek tehdit edebildi. Her eyi devletin biimlendirmesi gerektii ve gerekirse bunun iin zor kullanabilecei anlayna dayanan tahakkmc modern anlay, otoriter bir biimde devlet olmann, ocuklar zerinde vesayet ve velayet hakkn da beraberinde getirdiine inanyor. Platona rahmet okutan ocuklarmzn kamulatrlmas nerisine Aileden Sorumlu Devlet Bakan Selma Aliye Kavaf da destek verdi. Esas trejedi ise bu kiilerden ilkinin insan haklarndan ikincisinin ise aileden sorumlu bakanlar olmas. AK Partili siyasilerin tavr bunlarla snrl kalmad. Meclis Anayasa Komisyonu Bakan Burhan Kuzu bartl rencilerin ailelerini ahmaklkla sulayacak kadar azn bozdu. Dorusu bu tavrlara bakldnda AK Parti aklnn, barts sorununu bir btn olarak zmeye yetmedii, hele de yeni sivil Anayasa ile zme iddiasnn ise inandrclktan uzak olduu aka grlyor. Brakn anayasay, bartllerin lehine olan bir ynetmelii dahi uygulamaktan imtina eden bir muhafazakar irade ile kar karyayz.
42
Bu tartmalara son mhr Cumhurbakan Abdullah Gln ei Hayrunnisa Gl vurdu. Kendisi de bir barts maduru olan sz konusu ahsn bartl ilkretim rencilerini ve ailelerini cahillikle sulayan szleri akas iktidarn deitirici gcn ortaya koymas bakmndan ibretlik bir tavr olarak tarihe geti. Belki daha ibretlik olan, bu hususta (istisnalar hari) muhafazakar medya, aydn ve siyasiler ile laik kesimin medya, aydn ve siyasileri yasak konusunda aalk bir uzla iine girmi olmalar. Bu srele birlikte, niversitelerdeki barts sorununu zerek barts belasndan kurtulmak ve dier alanlardaki barts sorununu belirsiz bir gelecee ertelemek hatta tmden rafa kaldrmak isteyen hkmetin bu kurnazl ilkretim rencileri tarafndan ifa edilmi oldu. Sonu Yerine Daha nce de belirttiimiz zere, barts yaamn birok alannda devam eden bir sorun. Sadece niversitelerdeki sorunu zmekle bitecek bir sorun deil. Barts her alanda kstlamasz kullanlamadka da sorun zlm olmayacak. Unutulmamal ki tesettr tercihi sorgulanabilir bir tercih deildir. Yllarca laikler, barts takan kadnlarn aileleri tarafndan bu tercihe zorlandn iddia ediyorlard. Bugn sorun niversitelerde zm yoluna girmeye balaynca bu kez bu alaltc iddia ilkretim rencileri iin dile getiriliyor. Ve fakat maalesef bu kez bu iddialar yllarca bu ithamlara maruz kalm kiiler de ileri sryor. Tesettr slam inancnn farz kld bir uygulamadr. nan ise sonuta bir tercihtir. Bu noktada kimse Mslman bir ahsn ve ailenin tesettr tercihini sorgulama hakkna sahip deil. Her aile ocuklarnn tercihlerini ynlendirme hakkna da sahiptir. Bu ynyle ailelerin, hangi yata olursa olsun ocuklarnn, namaz, oru, tesettr, ahlak, Kuran okuma gibi slami yaam biimiyle ilgili tercihlerinde ynlendirici olmalar tabiidir ve dinin de bir emridir. Dolaysyla devlet yetkililerinin bu tercihlere karma hakk yoktur. Devlet elini dinden ekmeli ve ailelerin ocuklarn inanlar dorultusunda yetitirme haklarna mdahale etmemelidir. Devlet denen aygt olsa olsa ancak haklarn korunmas iin vardr. Adaletini yitirmi bir devletin meruluu iddia edilemez. Zaten devletin yz yldr uygulad zulmler nedeniyle bir meruiyet krizi yaad bilenen ve kabul edilen bir eydir. Bu kriz bugn de srmektedir. Ayn ey hkmet iin de geerlidir. nan deerlerini kmseyen, hakk ve adaleti ayakta tutmayan bir devleti/hkmeti meru grmemiz mmkn deildir. Eer barts zlecekse bir btn olarak zlecektir. lkretimden niversiteye, alanlardan zel sektre kadar ayrmc uygulamalar ve yasaklar ortadan kaldrlmadka sorun zlm saylamaz.
43
ETSZLK DERNLEYOR
Yldz RAMAZANOLU
Kasm 2010da mzakereye alan bir aratrma her ynyle konuulmay hak ediyor. almann bal Barts yasa ve Ayrmclk : Uzman Mesleklerde Bartl kadnlar. Mzakereci olarak katldm toplantda tartmaya alan i yaamndaki bartl kadnlard. Columbia ve Bilkent niversitelerinde sosyoloji profesr olan Dilek Cindolu bu aratrmay Ankara stanbul ve Konyada 79 kadn ve 25 erkekle yz yze grerek gerekletirmi. Bartsnn kamu kurumlarnda yasak olduu, bartl kadnlarnsa dini inanlar gerei taktklar rtden vazgemedikleri durumda, bir ekilde niversiteyi bitirmeyi baarm meslek sahibi kadnlarn alma hayatlarnda ne yaadklar sorusunun, bu gne dek bir aratrma hatta tartma konusu bile olmamas dikkatini ekmi. ncelikle hayatnda hi barts takmadn ve bartl kadnlarla ayn inanlar tamadn syleyerek sze balayan bir kadnn bu almay yapm olmas kadnlar arasnda nemli bir dayanmann gstergesi. kinci olarak yllardr ksr bir dng iinde sadece eitimdeki hak ihlalleri ve bu alanda uradklar ar ayrmclkla gndeme gelen kadnlarn sonrasn da yakn takibe alarak bu meselede nemli bir srama yapmas takdire ayan. Aratrma bart yasann sadece devletin ya da kurumlarn deil, ayn zamanda toplumun insan kadn ve vatandalk haklarna bakn da ele veriyor. Aratrma her eyden nce bartl meslek sahibi kadnlarn hemen hepsinin almak istediini ortaya koyuyor. slama gre kadnn almamas gerektiini dnerek ya da konuyu hafife alarak bu gne kadar bu meseleler hakknda fikir retme gerei grmeyen, tartmayan, kadnlarn koullarn dzeltme zerine kafa yormayan slami entelektel evreler rahatszlk duyabilir. nk aratrmaya katlan kadnlar almann sadece para kazanmaktan ibaret bir i olmadn, kendilerini kamusal alann bir paras olarak grmenin nemini vurgulam, faydal ve retken olma arzusunun altn izmiler. Cindolu birok kadnn bu eilimi hz. Hatice rneiyle temellendirdiklerini ve ftratn kadnn evde oturmasn gerektirdiine inanmadklarn belirtiyor. Tersine dindarlklarndan kaynaklanan bir sorumluluk bilinciyle mesleklerini icra etmeyi tercih ettiklerini, bunu aile ii sorumluluklarla dengelemeye altklarn sylemiler. Kadnn toplumsal hayattan geri durmasn kabul edilemez olarak gryorlar. Zaten veriler gsteriyor ki almyorkategorisindeki kadnlarn bir ou aslnda STKlarda, siyasi partilerde, yardm kurulularnda bir ekilde alyor, darda da mesai sarfederek toplumun inkiaf dayanmas iin enerjilerini zaten harcyorlar. Mesleini icra etmeye gelince ayrmclk daha i bavurularnda balar. Ne kadar donanml ve yetkin olursa olsun bartl kadnlara kamu kurumlar kapal olmakla kalmaz, zel istihdam alanlar da ses vermez bir duvar olur. Hibir ekilde kabul etmeyen, bavurulmas mmkn bile olmayan laik ve ayrmclkta radikal olan zel sektr kurulular, ierde barty karmak ya da peruk takmak gibi koullarla ie almay kabul edenler ve bir de muhafazakar ve dindar olup da ie alan ve bu durumu az cretle altrarak istismar eden kurumlar. Ba rtl olmayan birinin mesela mhendislii ne karken, ayn i yerindeki bartl bir mhendisin mahallenin kz stats ne kabiliyor.
44
Zaten ie alnmalarn bile bir ltuf olarak grmeleri gereken kadnlar iin her trl koula boyun emek kanlmaz hale geliyor. i rettii halde sunumunda grnr olmama, az cret, uzun alma saatleri gibi. Sen kadnsn otur evinde sylemi sen bartlsn daha dk cretle al a dnm aratrmann sonularna gre. Bir de etnisite ile ilgili ayrmclklarn bart yasaklarna eklenmesiyle oluan katmerli dlanmalara baklabilir. Mesela kadn bartl ve Krt olmak. Yasak ve dlayc yaklamn baz Krt entelektelleri arasnda da destek bulduu biliniyor. Bartsnn snflandrlmas ve konuya devletin tanmlar ve stat kaybettirici sylemleriyle paralel baklmas dikkat ekici. Bu aratrma ile bir kez daha grlyor ki ataerkil aile yaps kadnlarn eitimi ve almas nnde bir engel deil. Asl engelleme tutucu laik evrelerden geliyor. ok dindar olarak bilinen aileler arasnda bile beklenmedik bir ekilde, gerekirse kzlarnn ban aarak okumasn ve sonra da almasn isteyenlerin varl artc. Hatta bu yndeki basklar kadnlarn baba aabey gibi erkeklerin basksyla rtndkleri tezini de tamamen rtecek boyutta. Tersine kadnlar aksi istikametteki basklara ramen rtnmeyi srdrebiliyorlar.
45
BARTS SINIRLARI
Cihan AKTA
Son gnlerde Avrupa lkelerinden gelen bartl ve arafl kadnlara ynelik yaptrmlar hatta saldrlar konu alan haberler yine sklat. Geen aylarda Almanya'da Msrl Merve irbini bartsne balanan husumet duygularyla bal sebeplerle ldrld. Fransa'da ve Danimarka'da, kadnlarn burkal dolamalarn engellemeye dnk bir tartma sryor. Bu tartma son olarak Msr'da yaand zere, Mslman toplumlara da yasak mant glendirecek ekilde aksediyor. Avusturya'da bir rencinin barts okul arkadalar tarafndan yaklmak istendi bir de... Byle bir haberin asparagas olduunu dnyor insan, ilk okumada. Bir kimlik gstergesini sahibiyle birlikte kle dntrmeyi istemek iin nasl da nefret hisleriyle dolu olmal, ocuk yataki renciler. Bu nefretin bileenlerinden en azndan biri, bartl kiinin hissettirdii baka trl bir ikmet iddias olmal, kanmca. Byle bir yurtlanma tarz, zc Avrupal'nn aidiyete ilikin kabullerini zorluyor. Gmen kadn (ok ocuk dourma temayl yannda) bir de yurdunu mu getiriyor yannda.... Avrupal kadn, mesela Germen kkenine karlk bana rtmekle baka diyarlara gmeyi mi istemi oluyor... Yeni mslman kuaklar Avrupa'da, bir Avrupal olarak yaama iddiasyla var oluyorlar. Ebeveynlerinin belki derme atma, ereti bir ekilde tad sembolleri aslna uygun bir ekilde tanyarak yeniden retiyorlar. stne stlk, geri dnmeyi deil, yerlemeyi, orada yaama arzularn dile getiriyorlar her frsatta. Geen yzyllarda Batl smrgecilerin topraklarndaki hakimiyetinin ardndan yaadklar gler, Mslman toplumlarn allm snrlarn da kartrd. nsanlar yitik ekmeklerinin peinde giderken snrlarla ilgili allm kabulleri ve yasalar da deimeye zorluyorlar. Tarih byle bir g daha nce yaamad, bildiimiz kadaryla. Gmen emeki, kirli iler iin dkt terin bedelini belki de byle dettiriyor kadir bilmez iverenlerine: Asli vatandaln tanmn zorluyor, snrlara zg kurallar tartlr hale getiriyor. Snrlarn kurallarnn bilinemezlii ve mulakl, ufkunu geniletiyor gmenin, grlerini berraklatryor. Snr ola ki bu yzden zaman zaman esniyor, yeni tanmlarn arayyla. Bir taraftan da duvarlar ykseliyor, uzun atlamaya zorunlu kalan muhacirleri zaptetmek iin ve ayn zamanda anm duvarlar yklyor, engelleyici olma kapasitesi daha yksek snrlarn inas adna. Kendine izilen varlk snrlarn aarak yeni snrlar iinde var olmaya alyor Avrupa'da mslman kadn, bandaki rtyle. Allm seyahat koullarn zorluyor, ekmek paras ya da evlilik nedeniyle deil sadece, tahsil hayatn srdrmek iin de yollara dyor. Onu suskunlua zorlayan snrlar sorguluyor, nerede olursa olsun. Yeni snrlar sanki onun duruu tayin ediyor, bu yzden de barts yangn karlan bir snr yeri, bir kimlik tutumas alanna dnyor. Yzlerce yln kartlk ve n yarg birikimi, ll "Aydnlanma" tahammln dahi bartsnn snrlarnda terkediyor. Bartller, varlklaryla bir dil oluturuyor, farkl bir varolua dnk iddiay ne sryorlar. Bulunduklar ortamlarda grnrlkleri nedeniyle eitli sulamalar ve basklarla fiili olarak nce onlar yzleiyorlar.
46
Neredeyse yzelli yldr barts Bat ve Dou, modernlik ve geleneksellik, slam ve modern dnya arasndaki gerginlik ve atmalarn bir simgesi haline geldi; bu nedenle de sz konusu ikiliklerin uzlamazl nispetinde zor bir mesele olarak yeniden ve yeniden tanmlamalara maruz kald. slam'la ilgili tartmalar bartller zerinde srdrlrken, kriz dnemlerinde ilk hedef seilenler de hemen hep onlar oluyorlar. Amerika'da, kiz Kuleler hadisesinin hemen ardndan da ilk saldrya urayan hedefti, bartl kadnlar. Kendilerini korumalar iin bartllere gsterilen zm grnlerinden vazgemek, varlklarn bir gettoya hapsetmek ya da 'Farkllk iinde birlik' erevesinde oluturulan sylemler, farkll sadece folklorik gstergeler seviyesinde kabullenen bir anlama biimini art kouyorlar. Bu art komann mslman kadnlar u ekilde etkilemesi bekleniyor muhtemelen: Kendi kimliklerinden ve grnlerinden vazgemeli ya da ortalkta grnmeyecek ekilde yaamallar. Aksi takdirde belki maddi olarak da ateten bir gmlek giymeyi kabullenmeleri gerek. Burada birka cmleyle ifade ettiim bir basknn bedelleri phesiz ok daha ar ve geni ekilde deniyor. Eskiden savalarda olduu gibi, kalabalk geiler srmesin diye tututuruluyor snrlar. Bartsn tersine bir hal seferinin bayra gibi alglyor olmal, yangndan medet uman zihin. Tututurulan atele kle dnmesi murad edilen bir metrekarelik kuma deil, her yere tanabilir bir vatan, bir yurt algs olmal. Dilin yurda dnmesine benzer ekilde yeni bir anlam kazanyor barts ve nerede olursa olsun, rten kiiye hi olmazsa bir seccadelik bir ikmet alan bahediyor.
47
KIZIM ECE NUR ZELN BARTS HKYES

Murat ZEL
Szlerime nerden, nasl balayacam dorusu kestiremedim. Yaananlarn Mslman kimliine sahip, oru tutan, namaz klan, hacca giden, imani artlar yerine getirdiini iddia eden; slamn hayat kitab olan Kuran- Kerimi kabul ettiklerini dillerinden drmeyen insanlardan oluan bir hkmet srecinde yaadklarmz anlatmak gerekten g geliyor bana. Yaantmzn byk ounluunu dnyevi endielerle mcadele iinde geiyor. Alglamalarmzn tevhidi akide dnda seyretmesi sonucunda, yaammzn da karmak hale gelmesi kanlmaz oluyor. Dnyalk metalarmza gelecek her trl tehdit ve saldrya kar kanmzn son damlasna kadar mcadele azmini hibir zaman yitirmezken, baka konularda korkulara duar olduk... Herkes bir ekilde imtihan ediliyordu. slami yaam adna endielerimizin younlamasyla birlikte Allaha kar grevlerimizi ifa etme zorunluluunun verdii hissiyat bizde, kzmn eitimini bartsyle srdrme istei dorultusunda yeni bir imtihann balamasna da vesile oldu. Ece Nur kzmn slam kimliinin gerei olan rtnme emrini hayatna geirmesiyle Mslman bir baba olarak grevlerimi dnyalk endielerdeki refleksler gibi yerine getirmeliydim, Rabbimin yardmyla yle de oldu. lkretim 6. snfa, 2009/2010 eitim-retim ylnn balamasyla birlikte slami kurallar erevesinde bartl olarak gitti. lk gnden balayan zorlu mcadelenin karsndaki zihniyet, okulun retmenleri ve idarecileri oldu. Eimin beni aramasyla soluu Ece Nurun okulunda aldm. Dersten atlmt, azarlanarak eve gndermilerdi. Bu korkun manzara karsnda olduka zgn ve tedirgindi Ece Nur. Evden alp okula dndm, derse alnmas iin idareyle grtm, alamayacaklarn, yasak olduunu sylediler. Yasaksa okuldan atn dedim. Olmaz, atamayz dediler. Okutun o zaman. Okutamayz! Peki ne yapacaz? Ban aacak! Kzm, ban aman istiyorlar. Aar msn? Hayr baba! Amam. Okula seni almayacaklar, amaz msn? Hayr, amayacam. Okulda aarsam darda da aarm! Okul mdr, Ece Nurun ifadeleri karsnda syleyecek sz bulamad. Derse almazsanz savcla su duyurusunda bulunacam dedim. Almak zorunda kaldlar. Ertesi gn retmenler Ece Nurun bartsnden dolay derse almamak iin alternatif zmler retmeye almlar. Sosyal Bilgiler dersi retmeni Kzm sana yazk deil mi? Ban a. Trke retmeni Bir kl paras iin ba rtlr m? Ben de imam hatip mezunuyum Kuran da byle bir ey yok! ngilizce retmeni Kesinlikle dersime almayacam tepkileri vermiti. (Daha sonra bu retmenin ailesi tarafndan saldrya uradm, kendisi hakknda savcla dileke verdim diye)
48
Disiplin kurulu defalarca ikna odasna alarak ban amas gerektiini vurgulam. Kurul beerli, altarl retmen grubuyla sorgulamaya girip, tehdide varncaya kadar ikna almalar yapmlar. Evimize kimlerin gidip geldiini, ban ne zaman rttn, neden rtndn izah etmesini istiyorlar Ece Nurdan Kzm ftraten olduka rkek bir yapya sahiptir, ok korkup rkyordu. Hemen her gn eve alayarak geliyordu. Defalarca okul idarecilerinden ve retmenlerinden rica etmeme ramen basklara devam ettiler. retmenler Gnnde Ece Nur retmenleri iin karanfil alarak sevgilerini kazanmak istedi, bu da olmad. Uyar yazlar yazdlar. le Milli Eitim Mdrlnden geldiler, grtler. Bu durumun srmemesi gerektiini, yasalara aykr davran iinde bulunulduunu sert bir dille ifade ettiler. le ube Mdr, aslnda kendisinin de tasavvuf ehli olduunu ama devlete itaat edilmesi gerekliliini slami bir hkmm gibi anlatt. Kendilerine bizim de tehdit altnda olduumuzu, Kurann bizi tehdit eden ayetleri olduunu ve bundan olduka etkilendiimizi ifade ettim. Bizi bu tehditten korumalar halinde her iki tarafnda rahatlayacan syledim. Tutanaklar tutuldu ve konumalarmz tutanak halinde karlkl imzaland Bask ve tecridin devam etmesi Ece Nuru dncelere sevk ediyor, zyordu. Olduka dnceliydi. Allaha hamdolsun, Rabbimizin yardmyla direni onun iin hayatn bir paras oldu, doal hale geldi. Bir gn, rehberlik retmeni mdahil olmu ve Kzm, okulun kurallar var. Uyman gerekiyor. demi. Ece Nur retmenim Allahn da kurallar var demi. Rehberlik retmeni beni okula ard. Gittim, iki grevli retmen Ece Nur iin gelmiler. Asl grevleri madde bamls ocuklarn psikolojik danmanln yapmak Ece Nurla grmek, konuup psikolojik durumunu incelemek istediklerini sylediler. Kim tarafndan grevlendirildiniz? diye sordum, Bakanlk tarafndan dediler. Kzmn byle bir sorunu olmadn, bandaki rtnn uyuturucu olmadn, grevleri alanna girmediini syledim. Bir daha da bu tip aalayc bir muamele iin gelmemelerini istedim. Tabi tm bunlar yaanrken Ece Nur derslerine ksmen giriyor, srekli ders ortasnda dar karlyor ve fiili olarak renimi engelleniyordu. Durum gittike ktleti. Bir taraftan Ece Nuru korumann mcadelesi, dier taraftan bu sre iinde ii kaybetmi olmamn aileme yaatt tedirginlik, ocuklarn Babamza bir ey olur mu? korkusu Zor gnler geiriyorduk ve o sre bugn hl ayn hzla devam ediyor. Yaadmz sorunla ilgili l Milli Eitim Mdrlne mracaat ettim, cevaplanmad. (2009 ylnda verdiim ikayet dilekem, bugn itibariyle hl cevaplanm deil.) Cevap alamaynca nedeni sordum, dilekenin kendilerinde olmadn savundular. Oysa bende evrak kayt numaras vard. Kendilerine gsterince Bakalm dediler. Bakmalar haftalar buldu. Tekrar gittim. Bu kez l Milli Eitim Mdr kendisi konumak istedi. Mdr, kendilerinin de barts yasa madurlar olduklarn, einin bartsnden dolay grev yapamadn syledi. niversitede bu problem yaanrken ilkretimde olmaz ki kardeim dedi. Pek de olumlu bir grme olmad. Daha sonra l MEM yardmclaryla da srayla grtm, sonu Biz niversitedeki sorunu zmeye alyoruz, ilkretim olmaz. (Hepsi memur deil de AKP yneticisi gibi konuuyordu.) are araym, AKP l Bakanlna gitmemle devam etti. AKP l Bakan yaadklarmzdan tr zgn olduunu, konuyu basndan takip ettiini, ceberrut devlet anlaynn sonucu olduunu vs. syledi. O dnem Babakan Yardmcs Blent Arnnn Diyarbakra gelmesi gndemdeydi. Gelirse beni grtrebileceini ve o problemimizi ona aktarabileceimi belirtti. Ben de kendisine teslim etmek zere o gne kadar tutulan tutanaklar, verilen ifadeleri ve dier dkmanlar bir dosya haline getirdim. Dosyaya ilgili kurumlara verdiim mracaat dilekelerini de kurumsal hiyerarik dzende sralayarak ekledim.
49
Gn gelince dosyayla birlikte AKP l Bakanlna gidip kendisini bekledim. O srada binada partinin tm Diyarbakr milletvekilleri de hazr bulunuyordu. Hemen hepsine durumun mahiyetini izah ettim. Babakan yardmcmz bu konuyla ilgilenir, sen ona da anlat dediler. Blent Arn odadan knca AKP l Bakan beni grtrmek iin Blent Arna yneldi. Blent Arn dosyay elimden ald, suratn ekiterek hibir ey konumadan ayrld. zldm, nk karmdaki kiinin halka propaganda yaparken dini bir sluba sahip olduunu iyi biliyordum, dnyamda yorumlar yaptm Byle olmamas gerekiyordu. Talep ettiim, yaam biimimiz olmu slami bir hkmn engellenmemesi, hakkmzn gasp edilmemesi ve kzma kt muamele yaplmamasyd. Binadan ayrldmda, grdm yaklamlar, daha da zor bir mecraya girdiimizi dndryordu. z vatanmzda, kimsesizlik hissi ar basmaya balamt Bundan sonra Diyarbakr Valiliine mracaat etmek zere valilik makamna gittim. nsan Haklar l Kurulunun mracaatm almasn istedim. Memure hanm Dava almadan alamayz dedi. Israrm zerine almak zorunda kald. Cevap geldiinde ise kzmn okulda yasak uygulamalar sebebiyle bask altna alnmasnn, ayrmcla maruz braklmasnn kurulun grev alanna girmediini grdk! Kurulun bir yesinden alm olduum bilgiye gre, Vali memure hanm mracaat almasndan dolay azarlam, Neden amirlerine sormadan aldn? diye Tm bunlar yaanrken, kolluk grevlilerine havale edilmiim, gzetim sreci balam, hangi rgt mensubu olduum aratrlm l Milli Eitim Mdr Hizbullahi olduumu sylemi. Okul mdr Diyarbakra gelen ileri Bakanna Kzn babas provakatrlk yapyor. demi, tedbir alnmas gerektiini sylemi. Sorguya alnmam dahi tavsiye edilmi. ileri Bakan ise kendilerine Siz polis misiniz, asker misiniz? Nerden biliyorsunuz provokasyon olduunu? Sizin greviniz tutanak tutmaktr, polisin iini yapmayn. diye uyarm. Bu arada BDP Genel Bakan Selahattin Demirta konuyla ilgili TBMMne soru nergesi vermi. renince Selahattin beyi arayarak teekkr ettim, uygulamann insan haklarn ihlal olduunu ve yardma hazr olduklarn syledi. Bu srete zgr-der, zgr Eitim-Sen bata olmak zere birok STK da desteini bizden esirgemiyor, moral veriyordu. nann, Mslmanlarn destei bize hereyi unutturuyordu. Ama geneli dnnce, Rabbimizin emrini bir kzn hayatna geirmesiyle, firavunlam nefislerin nasl Allahn ayetleri nnde aresiz kaldn da gryorduk Evimize gelip bizi yalnz olmadmz hissettiren isimsiz kahramanlar vard. rnein Ece Nurun akran olan baz ocuklar, harlklarn toplayarak uak bileti alm ve bir dernek nezaretinde stanbuldan Diyarbakr gelmilerdi. Ece Nura verdikleri destek, kzm iin moral olmutu. Yine Tokattaki Mslmanlarn ve zgr Eitim-Senin Ece Nur iin hazrlam olduklar Onur Belgesi de olduka kzma byk moral vermiti. Srgnnden ksa bir sre nce Ece Nur iin zel hazrlanm bir nevi szleme olduunu hatrlyorum Ece Nura zorla imzalatlmaya almlar, kzm ise imzalamak istememiti. Sonra gidince Ece Nura imzalatmaya altklar belgede, onun bartl okula gelmekten pimanlk duyduuna dair ifadelerin yer aldn grmtm. imdi dnyorum da, Ban bu yata rtmen doru deil ya da Ailesi zorla rtyor diyenler, ocukta irade olmaz iddiasnda bulunanlar, Ece Nura velisi olmadan bu szlemeyi imzalatmak isterken, aslnda onun iradesini kabul etmi olduklarn grememilerdi Mevcut kanunlara gre ya tutmamasna ramen bir nevi pimanlk seneti imzalatmak istemilerdi! Milli Eitim sistemi bir kez daha barts sorununda kilitlenmiti. Sorunla ilgili giriimlerimiz duyulmaya balaynca, statkocularn cann skm olsa gerek ki srgn karar aldlar. Ece Nurun arkadalar okul penceresinden Ece Nura el sallayarak yolcularken olduka fazla zgn gryorlard. Bararak alayan arkadalar bile vard Okula gelen basn mensuplar, okul idarecileri tarafndan engellendi. Grnt alnmasn istemiyorlard.
50
Biz okuldan ayrldktan sonra Ece Nurun arkadalar alamaya devam etmiler. Bir retmenleri, Alamay kesin, kronik sinir hastasym, sizi pencereden aaya atarm Onun ad bir daha bu okulda anlmayacak tehditleriyle ocuklar susturmu. Bu yaptyla ilgili l Milli Eitim Mdrlne ikayette bulundum. Aradan aylar gemiti, bir Milli Eitim Bamfettii ifademi ald. Okuldaki retmenlerin de ifadelerini alm. Tabi bu dosyadan herhangi bir sonu kmad. Ama hi deilse grdler ki; pak bir imann gc her eye yetebiliyor. nk Ece Nur davranyla arkasnda olduka fazla bartl arkada brakarak okulundan ayrlmt Biz o gn zgr-der ve Mazlum-der yneticileriyle birlikte Ece Nurun yeni okulu olan Vali Nafiz Kayal Yatl Blge Okuluna gittik. Okul mdrnn odasnda grtkten sonra Ece Nur snfna geti. Okul evden 3.5 km uzaklkta bir mesafedeydi. Servisi yoktu. Gidi geli zor oluyordu. YBO olmas nedeniyle renciler, genelde kylerdeki ailelerinden alnp getirilmi ocuklard. Trkeyi pek bilmeyen ocuklar olmas da okulun esir kampna dnmesi sonucunu dourmutu. Okulun fiziki yaps olduka ktyd. Yakacak yoktu. Snflar yamur yadnda adeta sular altnda kalyordu. Tuvaletler hijyenden nasibini almamt ve ocuklarn saln tehdit ediyordu. ocuklar kt artlar altnda okumak zorunda brakmlard Durum olduka canm skt. Konuyla ilgilenecek bir birim aradm. BDP Diyarbakr milletvekili Akn Birdaln bu sorunun zmnde yardmc olabilecei kanaati uyanmt bende. Kendisine durumu anlatan bir yaz gnderdim. Sonra bu TBMMne soru nergesi olarak iletildi. Okula bakanlktan drt mfetti geldi, 25 gn incelemede bulundular Okulda sorunlarn dnda ok ciddi usulszlkler tespit edilmiti. Basn ardm ama yaynlamadlar, konuyla ilgili hibir yorum yaplmad. Ama 3 yldr sabah kahvalts yapamayan, len yemeklerinde bazen makarna bazen sadece orba ien, akamlar haftalarca a uyuyan ocuklara artk yemeklerde et de servis edilmeye balamt. Yemeklerde meyve ve tatl kyordu. Okul Aile Birlii bakan seilince okulun artlarn iyiletirmek iin de gayret gsterdik. ocuklar artk okulun sinema salonunda yalarna uygun filmler dahi izleyebiliyordu. Okul ilerini takip etmemden rahatsz olan okul idaresi bana grevden alndm syledi. Gerekesi olmayan bu uygulama etnik kimlik vurgusuyla, halkn ezilmiliini kendilerine malzeme gibi gren bir sendika tarafndan yaplmt. Statkonun baskc tutumunu Mslmanlar zerinde uygulamay meru gren bu zihniyetin, yaptklarna yanna kr kalrken, muhafazakr demokrat bilinen bir hkmet tm bunlar grmezden geliyorsa, sorunun bireysel olmad da anlalacaktr. Zaman getike ilkretimde bartsnn il il yaylmaya balad grld. Mslmanlar hayatlarn alan sisteme kar olmas gereken yaamlarnn pratik grntsn cesurca sergiliyorlard. Hatta malum YK yazsyla balayan srete medya ilkretimleri konu edinince, durum hkmet tarafndan bir panikle provokasyon olarak deerlendirildi. Bakan Burhan Kuzu bizleri ahmaklkla Cumhurbakannn ei cehaletle itham ettiler. Babakan Balkesirin Gnen ilesinde yapt konumada adeta tehdit ederek hesap sormaktan(?) sert bir dille bahsetti. Zafer skl de ocuklarmz elimizden alma tehdidinde bulundu. Ayn gnlerde slami ya da muhafazakr kesime ait olduklar bilinen birok basn yayn kuruluunun saldr gibi haberleri de artmt. Bir zaman Ece Nura yaplanlarn utan verici olduunu yazan gazete, gerei zamanla arptarak, bizi provokasyon yapmakla sulamaya balamt. Sanki yeni bir olmu bir olay gibi halka sunulmutu. Belki de devletin yeni derin politikas hayata byle geirilecekti! Ece Nurla birlikte bizim de imtihanmz arlat. Basklar sadece kzmn reniminin engellenmesiyle kalmad ayn zamanda ekmee muhta olmamz iin herhangi makul bir gereke gsterilmeden i km verildi. Belliydi ki, yukardan bir dayatma vard. Ailemize ambargo niteliinde bir bask kurulmak isteniyordu.
51
Ece Nur ise ailenin en ok etkileneniydi phesiz. Yaadklar sadece okulla da snrl kalmamt. rnein SBS snavnda Ece Nurun ban amadn gren retmenler hemen bana toplanp, snava alamayacaklarn ifade ettiler. Varsa bir yasak, bunun su olacan, suun da cezasnn olmas gerektiini syleyerek, hakkmzda ilem yapmalarnda srar ettim. Polise de kendimi ve kzm ihbar ederek, Barts yasan inediimiz syleniyor. Bunun karlndaki cezay bilmiyorum. Durumumuzla ilgili resmi bir tutanak tutulmasn istiyorum. Madem su var, cezasz kalmasn. deyince, memure hanm byle bir ihbar daha nce almadklarn, konuyu amirlerine iletmesi gerektiini syledi. Bu arada le Milli Eitim Mdrn de aramtm. Telefonu yzme kapad. Snav salonundaki grevli polis memuru l Milli Eitim Mdrn konuyla ilgili ikyet aktarmak sylemek iin arad, sonu alamad. lem konusunda srar edince polisler byle bir yasaklamann cezasn bilmediklerini ve nasl bir ilem yaplmas gerektiini bilmedikleri sylediler. Muhtemelen daha yksek rtbeli birini aramlar, yant bekliyordu. O esnada tanmadm bir sivil memur koluma girerek olay karmadan sorunu zebileceklerini, nce polisin gitmesini istedi. ileri Bakanna ulamak istediimiz srada AKPli bir milletvekili devreye girerek benim provokatr olduumu sylemi, hak arayn faizan bir dille durdurmaya alm. Diyarbakr Mazlum-der Bakan Selahattin oban ise kendisine gereken cevab vererek, Mvekkilimin tutanak tutma talebinin yerine getirilmesi gerekir. demi. Biz abalarmz sonucunda Ece Nurun snavnn iptal edilmeyecei cevabn aldktan sonra Selahattin oban bir tutanak tuttu. Darda bekleyen velilerin de ahitliiyle son noktay koymu olduk. Snav sonularnn gelmesiyle snavn iptal edilmediini grnce de ailecek olduka sevindik. Bunun Mslmanlar adna bir kazanm olduunu dndk Akas sadece kzm deil, onun durumundaki birok renciyi dnerek iyi bir sonu almak istiyorduk. Ece Nur hakkndaki bir karar, herkes iin emsal tekil edebilir ve bylece sorunun almasnda katk salayabilirdi. Bu sebeple bavurmadm mercii kalmyordu. Babakanlk letiim Merkezini dahi aram, doru dzgn bir yant alamamtm. Sonra Milli Eitim Bakanln telefonla arayarak ikayeti olmak istedim. Bu basklarn daha ne kadar devam edeceini sordum, halkla ilikiler uzman olduunu syleyen bir bayan konunun vahametini hi dnmeden Beyefendi, kznzn sandan rahatsz olan m var diyebildi! Ne demek istediini anlayamadm syleyince bu kez bana Kanun var, kznz ban aacak dedi. AKP Genel Merkezini aradm. Uygulamann kiisel bask ierdiini, yaplanlarn dmanlk olduunu belirterek, retmen ve idarecilerin basklarn durdurmalar iin yardm istedim. Bu kez karmda kendisi de bartl bir halkla ilikiler uzman varm. Ama o da Kanunlarn byle olduunu, yapacak bir eyin bulunmadn syledi. Konuyu aratrp dnecekleri ama bugne kadar arayan soran km deil. Saadet Partili birka arkadan sohbetinde bulununca, haliyle Ece Nurun durumunu sordular. Ayn olduunu syledim. Partimizi aradn m? dediler. Hayr aramadm deyince aramam tavsiye ettiler. O dnem genel bakan Numan Kurtulmutu. Onun yardmcs olan bir beyle sorunu grtm. Bana verdii cevap ise Ne yapabiliriz ki? Milli Eitim Bakann grevden mi alalm, ne yapmamz istiyorsun? dedi. Rahatsz ettiim iin zr dileyerek telefonu kapattm. Bu grme esnasnda tavsiyede bulunan partili arkadalar yanmdaydlar ve onlar da hayretle dinlediler. CHPyi aradmda Mesut Deerin yardmc olaca ve daha sonra geri dnecei sylendi. Henz bir yant vermediler MHPyi de aradm. Dneceklerini sylediler, hl bekliyorum. (Tm bunlar, provokasyon denilen sreten ok nce olmutu) Ama bu srete tabi ki en yaralayc AKP tecrbesi olmutu. zmek bir yana bizi provokatr diye nitelendirmeleri, ellerindeki brokratik gc adeta bize kar kullanmalar, sonra ocuklarmz almakla tehdit etmeleri unutulacak gibi deildi Kendine gre bir devlet ynetimi oluturduklar bir dnemde, dnceyi, inanc, vatan, bayra tekletirmilerdi Allah resulnn Kalbinde hardal tanesi
52
kadar kavmiyetilik olan cehennem ehlidir hadisini unutmulard. Kurulan yeni dzende aments AKP gibi olmayanlara yer yok gibi... Kendi politikalarn merulatrmak iin her yol denenirken, onlarn siyasetine aykr grlen her ey acmaszca yaftalanabiliyor. Gerekten ibret verici Tm bunlara tepki olarak ve nfus czdanmda slam ibaresinin bir anlam ifade etmedii gereinden yola karak Ya slamn nndeki engelleri kaldrn ya da verdiiniz kttan slam ibaresi karn dedim. Onlar da slamn nndeki engelleri kaldrmayz deyince kimliimdeki slam ibaresini sileriz dediler ve sildiler. (Bunu ok da umursadklarn zannetmiyorum.) Ece Nur, bugne kadar hep bana bir zarar gelecei endiesi yaad. Belki de kendisine yaplan basklardan ok, ok sevdii babasna daha byk zarar verilebileceini dnyordu. Bu hissiyat beni de zyordu. Annesinin, abisinin, kardeinin zntleri de bu dorultudayd ve bu durumumu hayli gletiriyordu. Ama Rabbimiz bize ailece dayanma azmi ve gc verdi ve u an itibariyle artk yaptklarn ok da nemsemeden devam ediyoruz hayatmza ahsen slami olarak nitelendiremeyeceim bir aile yapsndan geldiim iin hep dua etmitim Ya Rabbim, ocuklarm slamla ereflensinler. Ben de onlarn slami problemlerinde kol kanat olaym. diye. Rabbim dualarm kabul etti. Benim slamla tanmam srecinde sanrm ilk imani alevlenmenin verdii radikallikle, birok engellemelere maruz kalmtm ve ayn eyi ocuklarm yaasn istemiyordum. Hamdolsun, imanm Rabbimin inayetiyle bu gne kadar muhafaza ettim, ailemde bu atmosferi korumaya zen gsterdim ve son nefesimize kadar da bunun byle kalmas iin dua ediyorum. Ece Nurun srgndeki okul yaam devam ediyor. nmzde bizi daha nelerin beklediini bilmiyoruz. Olabilecek her ne olursa olsun, ocuklarm sonuna kadar korumaya alacam. Rabbim ayn aba iindeki btn Mslmanlarn yardmcs olsun.
53
MSLMAN AYDIN, KADIN PROJELER, SOSYAL NA DENEMELER ZERNE

Aliye ZKUL
-Bir proje olarak kadn Trkiye de dier devletlerin aksine kadnlarn toplumsal dnmleri erkeklerin tevikiyle balad. Osmanlnn son dneminden beri muasr medeniyetler seviyesini yakalama arzusu tm benliini kaplayan aydnlar iin, istenen deiim ancak eitimle gerekletirilebilirdi. Batcs, Turancs ve slamcs iin hep ideal bir insan modeli vard. Bu insan modeline ulamann yolu ise temelden bir inay gerektiriyordu. topik dncelere gark olmu aydnlar iin gerekli terbiyenin yolu rahme kadar varyor. Yani eitim kurumlar kadar ocuklar ve dahi toplumu douracak kadnlarn donanml olmas en yksek ideal olmutur. Bu nedenledir ki, hangi idealize dnce olursa olsun kadnlarn olunmas gereken kutsal bir modeli olmutur nce kimisi kadnlarn batllar gibi giyinen ve okuyan olmasn istemi, kimisi Hz. Meryem Hz. Smeyye gibi olmasn istemi, kimisi ise hi var olmayan Asena denilen mitsel varla benzemesini istemilerdir. Arzu edilen kadn modeli -deiimciler iin- hibir zaman annesi gibi olmamaldr. Bylece gelenekten etkilenen deil sadece ideolojiden ve aydnn talep ettii/kurgulad modelden etkilenecek kadnlar deiimin dinamosu olacaklardr. Kadnlar sadece ocuk yetitirmekle kalmadklarndan ayn zamanda iinde bulunduklar toplumun iinde deiimin misyoneri olacaklardr. -Snf atlama Aydnlarn deiim arzusu, kadnlara bir proje gzyle bakmasna neden olmutur. Bu bir ideal Birde toplumun deimesinde kadnlarn snf atlamasnn reel sonular da olmutur. Batda kadnlar alma hayatna ii olarak atlrken, deiim ve dnm arzusunun etkisiyle kadnlar alma hayatna retmen ve hemire pozisyonunda balamlardr. (Batdaki rneklerde st snf iler iin kadn haklar savunucular ok byk mcadeleler vermeleri gerekmitir). Bizde ise kadnlarn st snftan alma hayatna atlmas erkeklerin okuma oranlarnn da birden ykselmesine neden olmutur. Normalde kadnn okumas olayna scak bakmayan bir toplumda, tek tk de olsa kadnlarn tahsil grmeye balamas, (Sosyal denge gerei) evlenmesi muadil olarak grlen erkeklerinde tahsil grme isteini hzlandrmtr. Dikkat ediniz; kamusal alan denilen yerde hangi grten bayanlar n plandaysa, o dnemde o siyasal grte tartlan bir konu olmaya balamtr. Kadnlar kamusal alanda kimlii tamaya/temsil etmeye baladnda ve zorluklarla karlatnda kadn erkek tm grup iin mcadele etmeye deer bir sebepte ortaya km demektir. Bilindii zere sa ve sol ky enstitleri ve retmen okullarndan beslenmiler ve kamusal alana ktklarnda birbirleriyle atmlard. O dnemde slamclar diye adlandrlabilecek guruplar sahnede belirsiz duruyordu. Ne zaman kzlar bartleriyle tahsil grmeye ve bartsn geleneksel deil, bilinli bir tercih olarak rtmeye balad; ite o zamandan sonra sahnede Mslmanlar silik bir aktr olmaktan aktif bir aktr olmaya gei yaptlar. -Geleneksellik ve aydn profilindeki deime Anadolunun geleneksel yaantsnda ykselmek diye bir ey yoktu. Yzyllar boyunca reaya olarak yaam insanlara deimeleri gerektiini syleyenler hep okuma ansna erimi olanlard. in garibi son yzyl okuma imkanna erienler, daha nce medreselerde yetien hocalar gibi deildi. Bu
54
yen, aydnlar var olan dzeni beenmiyor ve deimesini istiyorlard. Halkn Medrese sisteminden alm olduklar hoca tipi, mevcutu muhafaza etmek isteyen, rendii bilgileri aynen aktaran, rafizi eilimleri ayklamaya alan, bireylere ben dememeyi retmeye alan (nefis terbiyesi), adab muaeretle bireylere davran snrlarn bildiren bir profildi. Bu hocalar/ulemalar iin sorgulama, muhakeme yoktu. Sabitlenmi dorular silsilesi vard. Lakin Osmanl toplum yapsnda dier snflarla (askeriye, brokrasi) kyaslandnda ulema halkn iinden kmaktayd ve halkn iinde yaamaya devam etmekteydi. Ve rol olarak devletin sert yzn deil topluma rnek olmas gereken yumuak yzn temsil etmekteydi. Ksacas dier snflar halka yabanclamken, ulema halkn iindeydi. Modernizmin etkisiyle toplumun ala geldii aydn tipi birden deiti. a yakalamak iin zamann gereklerini okuyan yeni aydnlar, sorgulamay rendiler ve bat toplumlar ile kendi toplumlar arasndaki devasa fark fark ettiler. Bizim baty yakalama gayreti Fransadan balad iin orann aydnlarn okuduklarnda bambaka bir aydn tipiyle karlatlar. Her eyi sorgulayan ve allm her eyi deitirmeye alan ve en nemlisi eskisi gibi topluma rnek olma idealini tamayan agresif aydn tipi Aydnlar Fransadan ve dier muasr medeniyetlerin fennini almaya alrken devrimcilikten de etkilendiler. Bylece akllanmak susmayla alglanan (uslu=akll) anlaytan, okuduka iinde frtnalar kopan, bu frtnay evresiyle de paylaan (akln olumsuzlanan terimiyle, ukala)aydn tipine geildi. Bu aydn tipi var olagelenden huzursuz, okuduka soru iaretleri artan ve mutmain olabilecei sonu hakknda bir fikri olmayan bir aydn tipiydi. -Muhakeme, Bunalm ve topya erif Mardin, medrese eitiminde kitap basm az olduu iin, tarann eitli merkezlerinden gelen rencilerin; mderrislerin tedris ettii dersi ve kitab aynen ezberlediini, memleketlerine dndklerinde -kitab gtrme imkan yakalayamadklar iin- btn enerjilerini rendikleri bilgileri harfiyen uygulama ve uygulatmaya ynelttiklerinden bahseder. Baty yakalama gayesiyle, batl eitim tarz devlet eliyle desteklenip, ufuk ac olarak grlen kitaplar getirildiinde, bunlar okuyan renciler ayn konu hakknda birden fazla kitap okumak durumunda kaldklarndan bahseder. Bir bilgiyi kulaktan almayla, okuyarak renme arasnda bir fark vardr erif Mardine gre; MUHAKEME Muhakeme modernlemek isteyen gente frtnalar dourmu, toplumun en kutsal kabuln (Allahn varl) bile sorgulama sreci balamtr. Bu muhakeme srecinde geleneksel din ve toplum anlayndan taban tabana zt kopmalar gereklemitir. Birinci kopan gurup iinden kt toplumun tm unsurlarnn topyekn yanl olduu dncesiyle batda grd her eye sahip olma arzusuyla dolmutur. bn-i Sinay menei yapmak istemez ama Avesennay batllar okuduu iin sever. (Avesenna bni Sinann batllarca tannan ismi) Dier bir gurup ise toplumun slam kimliinin illaki reddedilmesinden yana deildir ancak geri kalmann hncn kendisine en yakn guruba atarak kendini gl hissetme ihtiyac iersindedir. Bu nedenle Trk milletinin faziletleri (!) grmezden gelinmi olduuna kzar. Ve ilgisini dier kavimlerin kt ynlerini bulup, Trklerin stn zelliklerini bulmaya) adamtr. Geleneksel din ve toplum anlayndan en son kopan gurup ise slam yeniden okuma abas iersinde olanlard. -slam yeniden okuma abalar: klasik slamdan kopup yeni bir toplum tasarmna gitme. Trkiyedeki geri kalmann faturas zaman yakalayamad iin ulemaya kesilmiti. Netice olarak klasik slam tedrisi, okumular cihetinde nce saygnln yitirdi, sonrada tamamen ortadan kaldrld. Ancak tara ulemasnn szel kltr zerindeki yzlerce yllk ilevi her eye ramen devam ediyordu. ehirlerdeki itibarlar ve retme imkan ellerinden alnm son medreseliler, tarikatlarla ibirlii iine girip dini en minimum dzeyde insanlara retmeye devam ettiler. Ancak din eitiminin birincil eitim kurumlarnda deil yan oluumlarda retilmesinin bir yan etkisi vard: hzla byyen hurafeler
55
te bu Trkiye iindeki dindar kimlii tayan aydnlar slam batc dncelere kar savunma durumundan, halkn ve kesin dorular silsilesine sahip geleneksel din anlaynn kabullerini sorgular duruma getirdi. Bu durum erif Mardininin iaret ettii gibi kulaktan renme ile kitaplardan renme arasndaki fark dindarlarla tantrd. 80li yllara gelindiinde bu kez mevcut durumdan rahatsz olan, ezber bozmak isteyen Mslmanlard. slama dair olan tm birikim ve kalplam gndelik yaamla karm geleneksel slam tm ynleriyle yeniden okunmalyd. -Kritik soru: bizim slam olarak bildiimiz ey slam m? Dorusu bu eilimlerin kt merkez Trkiye deil slamn yeniden okuma giriimleri ngiliz smrgesi altnda ezilen Mslmanlardan neetetti. Douda Hindistan Mslmanlar, yaknda Msr alimlerinin tabu krc ve slamn ilk kaynaklarna inme gayretleri Trkiye dindarlarndan yzn birazck dar karabilenleri etkilemiti. Birde ran slam devrimi sadece kendi toplumunda devrim yapmad. Dnyann pek ok yerinde Mslmanlarn zihinlerinde de devrim yapmt. Tevekkl ve itaat kltr devrimci ve pheci slami canlanmayla kar karyayd. Yeni Mslman aydnn hesap sormas gereken iki merci vard. 1. Mslmanlar bizzat ezen kafirler 2. 1400 yl boyunca dinin iine hurafeler kartrarak Mslman kimliini edilgen hale (zalime/firavuna ba kaldramayan)getirenler slamn iindeki hurafeler ayklanmal ve 1400 yl hi gememi gibi asr saadeti irke ait btn kalntlar LA sprgesiyle sprlerek iden yeni bir toplum ina edilmeliydi. -Sulu arama Geride kalan nde olana zenmitir hep Batya ilk gidenler batllarn baarsn ve onlarn yaantsn, lkenin bir alt sosyo-ekonomik snfa mensup olan bir st snfn sosyal ayrcalklarn zenmitir. Tm toplum olarak psikolojik yapmz domino ta gibi devaml birbirini tetikler ve zorlar Buna mukabil geride kalman hnc, ideal bir modele zenme ile kendi iinden sulu arama arasnda gidip gelmitir. Sulamada da byle bir zincir vardr. lk modernleen(!) cumhuriyet elitleri halkn kylln ve yobazlar, lkenin sol entelijansiyas saclar (faistleri!), saclar ve milliyetiler Araplar ve komnistleri sulu ve hakir grmlerdir. Muhafazakar veya slamc diyebileceimiz kesinde kendi iindeki guruplamalarda dierini benzer bir hakir grme eilimindedir. Btn guruplar birbirlerine kar itici davranm ve en doru Mslman profilinde dierinin nerdii modeli, Mslmanlarn bana gelenleri sebebi olarak grme eilimindedir. Kimisi dierini tedbirsiz davrand iin, kimisi dierini cesur olmad iin, kimisi dier gurubu paraya olan zaaf yznden, kimisi dierini eletirmekten baka bir ey yapmad kitlelere sosyal hizmet sunmad iin, kimisi dierini yaplan ibadetleri dnmeden ve renmeden yapt iin, kimisi dierini her eyi renip sorgulayacam derken ibadetlerinde feyzi kaybettii iin sulu bulur ve hakir grr -Toplumu yeniden ina etme istei Eer bir zaman diliminde bir toplum kendi iinden deil de zamann rzgarlar etkisiyle savruluyorsa deimesi gereken zaman gelmitir. Rzgrn karsnda yapaca savunma, ipleri (ynetimi) ele alncaya kadar rzgar hesap ederek tavr almaktr. Dnyadaki batdan gelen deiim rzgar da batl olmayan tm toplumlar savunmada brakm, zellikle de Mslman toplumlarda travmalara sebep olmutur. Eer dikkat ederseniz dnyada bat hangi kltrel eilimle gl grnmeye balarsa Trkiye de ve belirgin slam lkelerinde, zamann rzgarlarna kar doru tavr almaya alan mfessir, o dnemin argmanlaryla slam savunmaya almtr. Mesela pozitivist dnemde ortaya kan tefsirler ve yeniden slam okumas denemeleri slamn bilimle elimediini ispatlamaya alan denemelerdir. (Bat 1930lu yllarda doaya ve dine kar zafer kazanm olmakla vnmekteydi. O dnemde doa da
56
din kadar olumsuz bir eydi bat iin). Ama 2. Dnya sava batnn bilime kar tapnmasn sona erdirecek sonularla bitti. Sanayi doay kirletti. Sava makineleri kitleler halinde insanlar ldrd. Liberalizm iiyi ezdi. Ve bat 1940lardan sonra yavaa kendini eletirme srecine girdi. Komnist hareketler hzland ve zalime kar bakaldrma bastrlmaya alldka glenen bir fikirler ve eylemler moda haline geldi. te byle bir dnemde slam dnyasnda da tevhid irk kavramlar oka okunmaya ve tartlmaya baland. Elbette bu sre bizim lkemize de yansd. Bylece slam yeniden yorumlama abalar, onarmclktan mhendislik ieren yapya dnmtr. slamn siyasal-sosyal bir model nerdii, bu model iin cihad ngrd, bunun iin uramayan (kendini tamamen deitirmeyen) Mslmanlarn mnafklk yapt ve gelenei putlatrd ynnde bir anlay yaylmaya balamtr. Bu zellii ile dzenin tamamen deimeden insanlarn mutlu olmayacan varsayan sosyalizm gibi siyasal slamda devrimci bir karaktere brnmtr. -Savunmac/itaatkar ve cihat/pheci: ortak zellikleri her ikisi de tevekkle kar, toplumun tembelliinden ikayeti Savunmac/itaatkar ve cihat/pheci slam okuma biimleri yntem olarak ayr yntemler benimseyen ama zde toplum iin deiimi kodlayamaya alan eilimler (Burada u doru bu yanl demek benim haddim deil) Bu abalarn; en gelenekseli bile aslnda deiim istiyor. Ve bu ideali gerekletirmek iin bir ekilde Mslmanlarn bilgi donanmlarn artrmalar gerekmekte Trkiye de ise eitim tekelden gerekletii iin okumu genlerin Mslman kimliini dierleriyle kartrmadan renmesi ok zor ite bu noktada mam-hatip Okullar bir can simidi oluyor. Hem dnya ilimlerini hem de dini 32 farzdan ibaret sanma ezberinden kurtulup ihtiyac olan bilgiyi kitaplardan aratrmay renmitir. mam-hatip okullar Trkiye dndaki yeni slam okumalarna ulaabilmek iinde bir kap olmutur. Bylece artk elindeki bilgiyle yetinmeyen ve bunun oluturduu huzursuzlukla toplumu yeniden ina etmek isteyen yap olumutur. Kadnn evden kamusal alana geii Yaznn banda kadnlarn toplumun st basamaklarna ykselmesinin erkeklerin tevikiyle gerekletiinden bahsetmitik. Geleneksel kltr kadnlarn okumasndan yana deildi. Kadnlara kuran tilaveti retilir ama erkeklere mektup yazar endiesiyle yaz retilmezdi. Batclar Trkiyede bir halk modernlemesini kurguladklarnda, eski dnemden kalan medreselilerin erkek evlatlar ya asimile olmu (Mnir Nurettin Seluk- Timur Seluk rneindeki gibi) yada Kemalistlerin mahalle basks altnda hi seslerini karmadan kendi kimliini (!) muhafaza etmeye almtr. Bunun sonucu ise zgveni eksik bir kimlikle yaamak olmutur. O dnemde ekillenmi slami hareketler yinede szel kltre yaslanarak insanlara bir eyler retmeye alm ancak zerindeki kompleksi atamamlardr. Cumhuriyetin ilk kuak muhafazakar erkekleri bu ikilemin arl altnda ezilirken muhafazakar kadnlarn evin dna bakan yzleri olmad iin bu arlktan mnezzeh olmulardr. Bu noktada yaz yazmalarna kerhen izin verilen kadnlar eskiden gelen (szel) hafzay bir sonraki kuaa geirmede erkek kardelerine kyasla daha rahat olmulardr. Geleneksel kadnlarn erkeklere nazaran bu sreci kolay atlatmasnn sebebi, henz ben merkezli dnmeyi renmemi olmalardr. Modernleme srecimizin elindekini beenmeme ve daha fazlasn istemeyle baladn dnrsek bunu anlamamz kolaylar. Mslman kadnn dnm ise tamda bu noktadan sonra balamtr. Geleneksel kadnlar btn dnyas evken en sonunda sralarla tanm ve imam hatip okulu retmenleri tarafndan idealize edilen hz. Meryem(bilge kadn modeli) ve hz. Smeyye(mcahide kadn modeli) gibi olmaya almlardr. mam hatiplerde yetien kz renciler, kuran kursunda yetienlerden farkl olarak erkek retmenler tarafndan yetitirilmilerdir. Kz Kuran kurslar azla yetinmeyi reten yaplarn 80li yllara kadar korurken, ayn dnemde imam-hatip liselerinde
57
retmenler, kendi ilerinde de tarttklar meseleleri rencileriyle de tartm, bilgi konusunda azla yetinmemelerini retmilerdir. mam hatipli kz yle biri olmaldr ki, biri yanl bir ey sylediinde kaynakasn sorabilecek donanmda, ok okumu, geleneksel kadn gibi eyaya dkn olmayan, makyaj gibi suni eyleri reddeden, gerektiinde evde oturacana cihadeden biri olmaldr. Ki bu kamusal alana/ evin dna kmas demek Sosyal projelerin teorideki halleri pratikteki sonular Muhafazakarlk ve slamclk her ikisi de toplum iin modeller kurmaya almtr. taatkar kltrden gelen eilim sistemle direkt atmak yerine snf atlayp kltr artrmay ve gc elde etmeyi idealize etmitir. Bu gurup fen bilimlerine ilgi duymu, tarihi tamamen reddedenler karsnda ayn lde kutsallatrarak savunmulardr. Hafzay kaybetmemeye alan muhafazakarlar amalar mevcut kltr korumak olsa da krkrne baz eylere dmanlk yaparak amalarndan uzaklamlardr. nk batnn ilmini fennini alalm ama kltrn almayalm fikriyle, liberalizme ilk intiba eden gurup olmutur. Cumhuriyet elitlerine olan hnlar onlara kar hem dmanlk hemde onlarn sahip olduu eylere zenmeyle sonulanmtr. Ve muhafazakarlar farknda olmadan toplumun bizzat alveri alkanlklarn deitirmilerdir. Muhafazakarlar iin alkanlk sahip olunamayan yce bir idealdir. Aydn iin kar tarafa/komnistlere kar kaybedilen her durumdan muhafazakar genleri tembellii etkilidir. Ancak ite yukardan aaya doru ynelen yeteri kadar iyi olmama itham, yine ayn hocalar tarafndan kol krlsn yen iinde kalsn diye rtbas edilmitir. Aslnda bu btn siyasal eilimler iin geerli, agresif aydn bir ekilde kendi toplumundan memnun olmad iin kendince bir yn beenmiyor ve kafasnda olmas gereken insan modeli hayal ediyor, hayatnda bana gelen olumsuzluklar da buna yoruyor. slamclar ise muhafazakarlarn itaat kltrn, halkn geleneksel din kltrne kar kp tamamen Kurana gre ekillenmi bir toplum hayal ediyor. ran slam devrimi ise bu hayalin uzaktaki somut halini tekil ediyor. rann yapt devrim ne kadar gerek olsa da Trkiyede yaayan mcahit iin flu grnen bir somutluk Trkiyedeki slamc zannediyor ki, devrim olunca tm sorunlar hop diye zlecek sorunlarnn kayna olarak ta, mevcut ileyen toplumsal yapnn btnn gryor. Geleneksel olan her ey yanl ve deimesi gereken ey, oluyor. Tabi bu devrimcilii idealize ederken btncl bir analiz yapmak kimsenin aklna gelmiyor. -Selamet Partisi olgusu Trkiyede olumu farkl fikirlerin ve eilimlerin birbirleriyle travmatik bir biimde atmasnda siyasetin bu olgular sorumsuz bir biimde kullanmasnn etkisi oktur. slamclkta da Necmettin Erbakan Mslmanlarn taleplerini devlete tayan bir lider olarak, itaatkar/savunmac ve pheci/cihat eilimleri (insan gc olarak) iine geldii kullanmas belirli bir tutkuyla toplumda rol almak isteyen tm genlerin kafa karkln daha da kartrmas ve kol krlr yen iinde kalr kabul etmek zorunda brakmas, Mslmanlarn zgveninin kazanlmasn geciktirmitir. -Yksek beklentiler, kadn ve aile 80lerden 98e kadar olan srete (az bilgiyle yetinmeyeceim diye) farknda olarak veya olmayarak yavaa snf atlayan Mslman kimlii n planda olan genlik, kendisinden nce batclarn ve Turanclarn dt girdabn iine doru gitmekteydi. Yksek beklentiler Mslman erkekler Mslman kadnlardan ok ey beklerken, evde grmeye alt kadnn unvan elde etmi halini nasl yorumlayacan bilememitir. Okullarda kz rencilerin her konuda fikir retmesi iin devaml konumaya sevk eden hocalar, bartl kadnlarn kendilerinin ev ii rolleriyle ilgili kabulleri sorgulamalarndan rkmlerdir. Mslman kadnlarn ise erkeklerin beklentilerini karlama, kendi kendinden beklentilerini karlama konusunda olduka azimli olmutur. (bu azim arzu elden bir eydi hatrlarsanz) Kulaktan dolma bilgilerle ykl olmayacam derken, ayaklarmn zerinde kendim duracam derken, kendi deiimi iin tasarlanan modelde kendisi iin elikili olan ynleri de sorgulamlardr.
58
Bylece slamc kadnlar feminizmle tant. Erkekler kadnlarn deiimini kyamet alameti olarak yorumlad. Yksek idealler tayan slamclk pratik anlamda ev iinde davran eitimi ve pedagoji iermediinden slamc aileyi reel sorunlardan koruyamad. Kadnlar btn suu erkeklerde, erkekler kadnlarda arad. Barts sorunu ve 28 ubat tuzu biberi oldu ve slamc genlik buhranlarla /depresyonla tant. Peki slamc/muhafazakar hareketlerin sorunu neydi? Deimek gereklilii doru tespit edip toplum analizi yapmamak. Deime zorunluluu karsnda Mslmanlarn yaad aknlk, Mslmanlarn yeniden fikir retmesi ynnde hayrl sonular oldu. Eer 1400 yln slam sonunda kanksanmt ve ona zamann sorunlarn zmek iin bakmak gibi bir dertleri yoktu Mslmanlarn Eer frtnalarn ortasna ekilmeseydi Mslman topluluklar deime talebi ortaya kar myd acaba? Geleneksel slam sorgulamak ve Kuran araya giren araclar olmakszn okuma abalar, Mslmanlarn ihtiyac olan zgven kazanmada nemli bir adm olmutur. Batya kar slam savunma giriimlerinden klasik slam sorgulamaya varan tm eilimler kendi toplumlar iin ideal bir toplum tasavvuru kurmaya almlardr. Bu tasavvurlar hayata geirmek bu guruplarn hedefleri olmutur. Bunu salamak iin tm eilimler ayn yntemlerle olmasa da mntesiplerinde okumay ve ok almay idealize etmilerdir. Bunun neticesi ise Trkiye de Mslmanlarn snf atlamas olmutur. Snf atlayan Mslmanlar, Mslmanlarn hep silik olmasna alm kesimleri aknla uratmtr. Ancak yle bir problem var. Muhafazakr ve slamc tm guruplar doru yntemin ancak kendi yntemlerinde olduu ve dierlerinin yanl olduu eklinde, siyah beyaz bir manta sahiptiler. Bu gurup merkezli bak as, kendi guruplarnn yntemini herkes benimsediinde toplumun tm sorunlarnn hop diye deiecei algsn tamaktayd. Birde toplumu yeniden inada eskiye dair ne varsa topyekn hepsini yanl olarak kabul edip yepyeni bir toplum kurulabileceini dnmekteydiler. Hlbuki toplumlarn altklar tm kurumlarda eskime ve yozlama olmasn kabul etme ve bu konuda Kurandan feyz alarak zm retme baka ey, eski olan her eyin topyekn yanl olduunu ve allm olan her eyin tersini yapma baka ey htiya olan deiimi gerekletirmek iin bir binay tamamen ykp yenisini yapmak m daha kolaydr, yoksa var olan binay mundar olan eylerden arndrp tamir etmek mi daha kolay Aslnda her ikisinde de yaplacak ey ncelikle var olan binay renmektir. Yani yepyeni bir toplum tasarlamak iin bile eski yapy analiz etmek gerekir. Eski toplum yapsna ait ne varsa anlamadan hepsini reddetmek deil Trkiyedeki deiimin aktr olan tm eilimler sadece kendi dorularn tek doru kabul etme ve dierlerini yanl ve Mslmanlar geri brakan unsur olarak grmeleri toplum iinde oynadklar olumlu rollerinde grnmez olmasna neden olmaktadr. Ayrca Trkiye iinde olumu bu eilimlerin hibirinin toplumun tm kesimlerini kapsayan bir ereveleri yoktur. in garibi bu eilimlerin hangisine gitseniz eletirdikleri konularda hakllklarn kabul etmek durumunda kalrsnz. nk hepside toplumun bir kesiminin sorunundan yola km ve Kurana o sorun zerinden bakmtr. Sorun olan ey udur; eilimlerin deime taleplerinde hakldrlar ancak deitirmek istedikleri toplumu analiz etmemilerdir. Bu nedenledir ki Mslmanlar filin farkl bacan tutmu krler gibi hakikati aramakta ancak btnl gremedikleri iin vahdeti gerekletiremekteler
59
TRKYE BARTS PLATFORMLARI ZEL BLM
Medine KK Nigar GMRKOLU Ahmet RS Rt HACIOLU Cihat ORU Kadrican MEND
60
BARTS MCADELESNDE KADININ YER

Medine KK
Bartl kadnlarn kamusal alanda yasakl durumuna dmeleriyle birlikte, bu hakszlk karsnda sessiz kalmak istemeyen kalabalklar eitli eylemlerle mcadeleye baladlar. Militarist bir tavrla acmaszca uygulamaya konulan bu yasak bartl kadnlar iin ok yakcyd. ki cehennemin arasnda kalm ne yana dnse yzn yalayan alevlerin scaklyla atee demeden kavruluyorlard. Daha sonralar bir demircinin ustalyla atele dans etmeyi rendi.Ve hala kah alevlere sarlp kavrulmaya kah atein karsnda durup hznle uzaklara dalmaya devam ediyor. Bizler sivil toplum rgtleri olarak bu hakszl meydanlardan bkp usanmadan seslendirip kamu vicdanna ulama gayretlerimize devam ediyoruz. Yzlerce hafta devam eden bu direniimizde maalesef yanmzda olan bartl kadn says asla umduumuz seviyeye ulamyor. lkemizde yaayan kadnlan yzde altm kadarnn bartl olduu sylenirken eylemlerin erkek kalabalklar zerinden yrtlmesi herkesin kafasnda soru iaretleri oluturmaya devam ediyor. Eylemlere katlan kadn says te bir civarlarnda dolamaya devam ediyor. Burada bir parantez aarak sadece bartl kadnlardan destek beklememizin de manidar bir konu olduuna iaret etmek isterim. Bartl kadna uygulanan bu yasak temelde kadna uygulanan bir yasaktr. Dolaysyla da ba ak veya kapal inanan veya inanmayan btn kadnlarn kadna uygulanan bir ayrmclk olarak buna kar kams gerekmez mi? Btn kadnlar, kadnlara uygulanan btn hakszlklara kar kmad srece sanrm kadn erkek eitlii konusunda yz otuzdrt lke arasnda nasl yz yirmidokuzuncu olduumuzu aklyor sanrm. Evet tekrar konumuza dnersek bartl kadnlar neden yaplan eylemlere destek vermek iin alanlara gelmiyor. Ksaca neden mcadele etmiyor? Peki bartl kadnlar gerekten mcadeleden kayorlar m? Hibir ey yapmadan evlerinde rahat rahat hayatlarna devam m ediyorlar? El cevap: Bir kadn ban rtmee balad zaman zaten mcadeleye de balam demektir. Ban rten kadn belki de yeryzndeki en cesur insanlardandr. nk urayaca btn hakszlklar gze alarak ban tmektedir. Hayata kar olan tavrn net bir ekilde otaya koymaktadr. Taviz verdiini dndmz zaman bile peruklar veya zensiz salaryla kendini kk drmeyi gze alarak mcadelelerine devam etmektedirler. Dolaysyla bartl kadn zaten mcadelenin ta kendisidir. Parman kmldatmasa bile. Yeri gelmiken olaya salt barts olarak bakmadmz, tesettrmzn bir paras olduu iin direndiimizi de belirtmek isterim. Ama bizler mslmann Hz. Peygamber Aleyhisselamn prensibi olan bir hakszlk grdnde elinle, ona gcn yetmezse dilinle dzelt prensibinin yerine getirilmesi ve bu da imann en zayf noktasdr denilen iinden buz etmeyle yetinilmesi gereklilii nedeniyle yine de meydanlara beklemeye devam edeceiz. Bizler devlete baba diyen bir topluluk olarak hem dven hem de seven eli sopal babamza aldmz terbiye gerei zaten ba kaldrmay bilmiyoruz. E kadnlarmz desen zaten erkein birka
61
adm gerisinden gelerek hereyi halleden hayaletler olmay yaamak olarak biliyor. Erkeklerimizin bu kadar eylemsiz olduu bir yerde kadnlarmzdan eylemci olmalarn beklemek hayalcilikten te hakszlk olur sanrm. Erkein yannda en ksk sesiyle en ksa cmleleri kurmaya alkn kadnn kalbalklara haykrmasn beklemek; yllardr grnmez olmay rettiimiz kadnlarn kendilerini meydanlara atmalarn beklemek; kendilerinin hep bir cinsel obje olduklarn zannetmelerini saladmz kadnlarn birer sivil rgtlenmenin aktivisti olmalarn beklemek gerekten byk hakszlk. ldrerek, dverek, psikolojik bask uygulayarak zgvenlerini ellerinden aldmz bu kadnlarn bu gvensizlikle meydanlara gelmelerini beklemekten hakszlk. Ey bartl kadnlarn haklarn elde etmeleri iin mcadele eden, meydanlara inen yrekli erkekler! Sizler ocukken bize anlatlan masallardaki gibi bu hikayenin beyaz atl prenslerisiniz. Beni Kaynuka yahudisinin mslman kadnn tesettrne saldrmasyla cann ortaya koyan Peygamber sahabesinin bir rneisiniz. Meydanlarda ne kadar kahramanlk gsterirseniz gsterin kadnlarmza yok olan zgvenlerini iade etmediiniz srece bu mcadelede baarl olmamz ne yazk ki mmkn deildir. nk bu mcadele kadnn ilahi vahye boyun eerek ban rtmesiyle balar. Kadnlarnz balarn rtmedii srece sizler sadece yel deirmenleriyle savaacaksnz. Bunun iin kadnlarn her trl gvenliini salayp kendilerine gvenmelerine yardmc olun. Binaaleyh bart mcadelesinde kadnn yerini bouna tespit etmeye almayalm zaten mcadelenin kendisi bartl kadndr.
62
NE OLMALIYDI?
Nigar GMRKOLU
Ferdin bilgiye ulamas, bilgi edinmesi ve edinilen bilgiden anlam btnlne sahip bir neticeye ulamas, kimi zaman deneme yanlma yntemi ile olsa da, genel olarak, gemi kuaklarn neler yaadklarn, hangi bireysel ya da toplumsal meselelerle kar karya gelip nasl tercihler yaptklarn ve tm bunlarn sonucunda neler elde ettiklerini renmesi ile ekillenen bir sretir. Kii, gemi kuaklarn birikimleri zerine kendi bilgi ve abalarn koyarak, gemii, tarihe dntrebildii oranda gelecee ynelik salam bir temel atabilir. Zira ferdin yaad a kavrayp muhatap olduu eyi tanmlayarak, onu anlamas ve yorumlamas, bir gelecek tasavvuru ile buna bal bir duru sergilemesi tarihe ilikin doru bir bak asn zorunlu klar. Bu, ayn zamanda, mcadelenin eklini de ekillendirecek olan haldir. Allahn (cc), Kuran- Kerimde, bizden nceki kavimlerin yaadklarna dair aktardklarnn akabinde Umulur ki ders alrsnz diyerek bizleri ikaz etmesi bize, gemiten szdklerimiz ile geleceimize yn vermekle ykml olduumuzu dndrtmektedir. Bu, her ahsn bulunduu konum itibariyle kendine has bir zellik arz etse de, en genel anlamyla; mmkn olan hayata geirme ykmllmzn ihmalinin ukbaya ynelik bir mesuliyeti getirmesinin yannda, tarih huzurunda bizden sonrakilere verecek hesabmzn olduunu iaret etmek demektir. Yaad aa dair bireyin sahip olmas gerektii mesuliyet duygusunu imdi ebedi istirahatgahnda olan kadim bir dostum, Srtmzda Kurann yk; atamayz, kaamayz szleri ile dillendiriyordu Bu hal, Rainer Maria Rilkenin msralarna, Budur benim abam, bu: adanmak zlem ekerek, dolamaya gnler boyu. Glenip genilemek derken, binlerce kk salarak, kavramak hayat derindenve ortasndan geerek acnn, olgunlamak hayatn ta tesinde,ta tesinde zamann! .. szleri ile yansyor Bugn, Kadn meselesi imi gibi duran, aslnda kadn ve erkei ile btn bir toplumun tavrn, duruunu, yerini belirleyen barts meselesi zerinden farkl bir konseptte konuma ihtiyac iindeyiz. Kadn meselesine dair bu lke topraklarnda veya dnyann herhangi bir yerinde yaanan sorunlar hakknda bir fikir ortaya koyarken, genelde vakann gemiine ve bugnne dair tespit ve tehirde bulunarak, ngrdmz zm nerilerini dillendirirken vaka karsnda siyasi, sosyal ve kltrel adan nasl bir tavr alnmas gerektiine dair kendi perspektifimizden nerilerimizi dile getirmek de bizim sorumluluumuz. Bugn nerilerimizi dile getirmeliyiz ki, gelecek kuaklar neler dndmz, hissettiimizi ve umduumuzu ve yine neyin abasnda olduumuzu idrak edebilsin. Yzmz gemie dnerek O dnem ne olmalyd? sorusuna bir cevap aramamz bizden sonrakilerin kendilerini tarihten gelen bu hak ve g savann iinde, bir tarafta olmaya namzet grdkleri takdirde, belirleyecekleri stratejide, kendilerinden ncekilerin eksik braktklar ya da hi beceremedikleri ileri grerek ayn hata ve yanllara dmemelerini salayacaktr. En azndan byle olmasn umuyoruz. Anadolunun kan ve gz ya ile yorulan zgrlk mcadelesinden geriye kalann Mslman halkn anlam dnyasn belirleyen dnyevi ve uhrevi inan temellerine ynelik sregelen bir taarruz olmas ne byk bir paradokstur. Anadoludaki mcadelenin temellendii tm deerlere kar ve bugn bize ramen, bize istemediimiz bir yaam alan izme cretini gsteren bir aznln Mslman halk Ulusa ve Mslmanlarn hakim olduu siyasi yapy laik devlete dntrme yolundaki abas halka ynelik iddet ve bunun ardndan gelen iddet dnemi uygulamalarnn iselletirilmesi dnemleri ile kayda gemitir. 7 Mays 1960, 12 Mart 1971 , 12 Eyll 1980 darbelerini ve 28 ubat 1997 Post Modern
63
darbesini bu cmleden sayabiliriz. 28 ubat Post Modern darbesinden on yl sonra bu lkede nelerin deiip deimediini burada bir defa daha tekrar etmeden, O dnem ne olmalyd? sorusunun cevabn arayacaz. Mslmanlarn zihni anlamda ar bir darbe ald o dnemden aklda kalan eyler; niversitelerde kurulan ikna odalar, okul nlerinde coplananlar ve halihazrda kamu kurum ve kurulularnda, eitim retim alanlarnda on yldr kesintisiz bir ekilde uygulanan barts yasa Srecin hazrlayclar ve sreci iletenlerin kimlikleri o gn de biliniyordu, bu gn de bilinmekte. Zira her ey gzler nnde cereyan etmiti. Srecin sahipleri kendilerine yklenen ve kendilerince de talep edilen grevlerini yerine getirirken srecin muhatab olan, bizlerle ayn saflarda olduunu dndmz insanlar, bu insanlarn tabi olduu alimler, hocalar, abiler, ablalar, cemaat ve gruplar neler yapmt? Gece gndz okul nlerinde bekleyenlerin yannda duran, yasa lanetleyen her meslek ve merepten mteekkil az sayda insan bir yana koyarsak, o dnemde bir gecede topluca balarn ap eitimlerine devam etme karar alan cemaat ve gruplarn varln grmekle sarslmtk Dnemim YK bakannn; Biz, yasan bu kadar abuk kabul greceini, yaylacan bilseydik, onu daha erken getirmitik! szleri durumu zetliyordu. te, o zaman olmas gereken; Mslmanlarn birlik ve beraberliinin, menfaatinin kendi derdimizden, kendi iimizden, cebimizden, mevkiimizden daha evla olduunu hatrlamakt. imizi ve amz kaybetmek bahasna bartl elerimiz ile ayn kaldrmda yrmeye devam etmekti. Kuranda barts emri var mdr?, Eitim-retim iin bu emirden vazgeilir mi? sorular etrafnda frtnalar koparan hac, hoca, alim, aydn yaftal insanlara, Barts buyruunu engelleyenlerin, Allahn emir ve yasaklarna kar halk zerinde ahkama aykr yaptrmda bulunanlarn, Allahn iarlarna, Mslman kadnlarn, rtlerine kar yasal dzenleme yapan ve bunlar uygulayanlarn dnyadaki ve ahiretteki durumlarna dair hkm sormak olmalyd, yapmamz gereken. sann (as) Yahudi alimlerine Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Siz nanenin, anasonun ve kimyonun ondaln verirsiniz de, Kutsal Yasann daha nemli ynleri olan adalet, merhamet ve sadakati ihmal edersiniz. Ondalk vermeyi ihmal etmeden esas bunlar yerine getirmeniz gerekirdi. Ey kr klavuzlar! Kk sinei szer ayrr, ama deveyi yutarsnz! Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Bardan ve anan dn temizlersiniz, ama bunlarn ii agzllk ve taknlkla doludur. Ey kr Ferisi! Sen nce bardan ve anan iini temizle ki, dtan da temiz olsunlar. Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! Siz dtan gzel grnen, ama ii l kemikleri ve her trl pislikle dolu badanal mezarlara benzersiniz. Dtan insanlara doru kiilermi gibi grnrsnz, ama ite ikiyzllk ve ktlkle dolusunuz. Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyzller! diyerek meydan okuduu gibi bizim de Allahn teklifini ihmal eden alimlere kmamz, onlar sorumluluklarn yklenmeye davet etmemiz gerekirdi. Mslman halkn mit olarak gzn evirdii ulemann da, nice peygamberin yannda cehd eden Rabbaniyun gibi, hakkn yine hakkn kelimeleriyle aklanmasndan ve savunulmasndan geri durmamas icap ederdi. phesiz her nefis kendisi iin bir rehindir ve yine phesiz hepimiz hakknda hkm verici olan ancak Allahtr. Bizler tm bunlara ahidiz, bizden sonrakiler de ahitlerden olsun
64
BARTSNE ZGRLN ANLAMI KLELEM BLN VE VCDANLARIN ELNDEN TUTMAKTIR

Ahmet RS
Bartsn, hak ve zgrlkler mcadelesinde Trkiyede sembolletiren ok sayda neden var. Sistemin slam kartlnn bir gstergesi olarak barts, Trkiye tarihindeki en nemli siyasal sembollerden biri olarak yerini ald. Buna mukabil barts slam ve insan, onur ve ahlak savunmann da bir sembol haline geldi. Bartsn slami evrelerin evrilen talepleri balamnda sadece giyim ya da neredeyse hayata hi demeyen bir inan hakk olarak ele almak son derece s ve yetersiz olacaktr. Bartsn btn bu uzlamac ve dilenici tavrlardan uzakta ezen-ezilen elikisinin sembol olarak kabul etmek ve zulm sistemini alaa edecek bir srecin motor kavram ve sembollerinden, nc bayraklarndan biri olarak alglamak gerekiyor. Barts mcadelesinin seyri Barts mcadelesinin bir yan ile yara alan, bir yan ile ivme kazanan bir mcadele olduunu sylemek mmkn. 28 ubat geni dindar kitlelerde var olan devlet korkusunu pekitirirken slamclar da esasl bir terbiyeden geirmi oldu. AKPnin var olduu-doduu bir sre olarak slamclarn muhafazakr-liberal sylemlerle ayakta kalmaya altklar bu sre nemli bir dinamizmin sekteye uratld bir sre oldu. Elbette ki bu sre slamc evrelerin kabahatleri dolaymnda farkl boyutlaryla, rgtszlk ve ngrszlklerle deerlendirilebilir ancak darbelerin terbiye edici karakterlerinin yaratt tahribatlar balamnda 28 ubatn etkisi yadsnamaz. 28 ubatn baat uygulamas olarak toplumu kuatma altnda tutma niyetindeki barts yasa her ne kadar geni kitleleri geriletip slamclarn talep ve iddialarn kssa da dier yandan yeni bir mcadele hattn kendi zulm ierisinde yeniden dourdu. Dolaysyla barts mcadelesi dorudan 28 ubat ve onu douran sistemle hesaplamaya dnt. Sistemin kendisiyle hesaplama hedefi olmakszn barts mcadelesi zaten srdrlemez, kurgulanamaz, var edilemez. Aksi durum sistemi alglayamamak olur. Bartsne zgrln anlam Bartsne zgrlk ars, slamdan ve insandan yola kan bir ardr. Bartsne zgrln anlam, arsz, ahlaksz zalimlerin, tanrlama iddiasndaki egemenlerin tebbet yeda eb leheb sloganna muhatap olmasdr. Ebu Leheblerin insanlar kleletiren iktidarlarna kar ezilenlerden, adalet arayanlardan yana olmann addr. Bartsne zgrln anlam, insan kullayanlarn yzndeki maskeyi indirmektir. Bartsne zgrln anlam klelemi bilin ve vicdanlarn elinden tutmaktr. Genel anlamdaki slami evrelerin barts yasana kar verdikleri tepkiler bu l ve deerler dorultusunda tartlmaldr. Bartsne zgrlk talebini ok daha genel, ok daha temel deerlerle birlikte ele almal. Sadece bir haramn nne gemek, sadece bir ibadi sorumluluk, sadece bir inan ve insan hakk olarak grdmzde bartsne zgrlk mcadelesi akim kalacak, zihinleri de ksrlatracaktr.
65
Bugn bartsne zgrl savunan yeni damarda bu geni ufku grmek dorusu ok sevindirici. ok geni bir yelpazede dzen(ler)e kar topyekn bir zgrleme cephesinde durmak lke ve dnya insanl iin fark edilmesi gereken bir kurtulu iaret ve ldr. Bu kurtulu ln somut alan ve gstergeler zerinden gr ve kuatc bir sadaya evirmek icap ediyor. Bartsne zgrlk hatlar Barts Platformlarnn yllardr srarla srdrdkleri bartsne zgrlk mcadelesi her eyden nce derin bir saygy hak ediyor. Bu hattn yukarda dile getirmeye altm topyekn zgrleme bilincine yapt katk tartlmaz. Platformlardan baka bartsne zgrlk mcadelesi veren eski ya da yeni baka hatlar da var. Bu hatlarn nelii, nasll elbette uzun tartmalara aktr ancak buradan sylenebilecek ey yine yukarda iaret etmeye altm yerel ve kresel topyekn zgrleme alanlarna bu talepleri dillendirenleri yneltecek bir byk ufuktur. Bu ufuk, farkl evre ya da gelenekten beslenen, farkl tonlarda siyasal renklerle birbirinden ayran bu hatlar iin birletirici, ayn siyasal srece ve en nihayetinde de iktidar talebine yneltici bir tesir yapmaldr. Bahsettiimiz ufuk ister istemez can alc alanlara aktr. Bartsne zgrlk ars zerinden byk bir siyasal dil retebilmek hemen yan bamzdaki Krt meselesinde tavr almakla mmkndr. Gzn kulan Krt sorununa kapatan bir barts mcadelesi geni kitlelere umut olabilecek bir siyasal harekete dnemez. Hkeza emek smrsnden etnik ve dini btn ihlal ve basklar iin de bu geerli bir durumdur. Barts yasann hangi egemen zihnin dayatmas olduunu, bu dayatmann dier toplumsal kesimlere dnk dayatmalarla hangi paydalarda bulutuunu fehmedemeyen bir zihniyetin yrtecei barts mcadelesi siyasal arenada asla olumlu bir karlk retemeyecektir. Kresel kapitalist kuatmayla Kemalist tahakkmn birletii ahlakszlk batanda boulmak istenen hicap, modern cahiliyeye meydan okuyor. Bu meydan okuyu bizatihi egemenleri hedef alyor, onlarn kleletirici politikalarn hedef alyor ve esasl bir paradigmadan hareket ediyor. te bu hareket edilen paradigma egemenleri en ok rahatsz eden hattr. nk vahyin baka dnyalar kurma iddia, potansiyel ve gc egemenlerin sahte kurgularn kkten tehdit etmektedir. te barts btn bu ereveyi mndemi bir semboldr. Dolaysyla bu siyasal ve kkensel anlamlardan yoksunlam bir barts mcadelesi kadk kalmaya mahkum olacaktr. Bu ereveye ulaamayan bir zgrlk talebi gerekleemeyecek, zihinler karmak imanlar atamayacak, bamsz ve aydnlk bir gelecei insanlara armaan edemeyecektir. Bartsne zgrlk mcadelesi veren hatlarn birbirleriyle yakn ya da esnek ilintilerini bu perspektif belirlemeli ve lkede siyasal eylemlilikler bu hareketleri devrimci, sarsc bir dalgaya dntrmeli, bartsnden yola kan bu dalgay onu da ieren byk bir fke ve isyan seline dntrmelidir. Siyasal aktrlerin konum ve etkileri Muhafazakr demokrat iktidarn glgesi altnda rpnan slamclarn bartsnden Krt sorununa, emek smrsnden kresel sermayenin koruyucusu NATOya kadar die dokunur bir sylem gelitirememesine ahit olmaktayz. Siyasal dilimizi yaralayacak, ikircikli hale getirecek ynelimlerden uzak durmak, o sylemlere teslim olmamak gerekirsen muhafazakr iktidarn tesir alanna fazlaca ynelmek bamsz bir hareketin oluumunu bir kez daha yaralad, engelledi. Barts mcadelesini ancak bamsz bir siyasal mcadele hattnda bir btn halinde dier mcadele alanlaryla birlikte yrttmzde bamsz bir siyasi kimlik oluturabilme ansmz var. Trkiyeci siyaset gden ve devrimci izgiden hazzetmeyecek siyasi iktidardan yarar ummak ak safdillikten baka bir ey deildir. Bamsz kimlik, muhafazakr kapitalist siyasetlere eklemlenerek gereklemez. Onu mmknse slah eden, olmazsa mahkm eden bir baka ihtiya var.
66
Tevhidi bilince ulam zihinlerin o bilinle hayat arasnda, pratik mcadele arasnda esasl balar kurmas gerekirken muhafazakr iktidar srecini olumlayan, muhafazakr iktidarn kresel kapitalizme teslim olma srecinde Trkiye ulusunu yaratan iradesini grmezden gelen bir basiretsizlikle, sistem ii boluklar deerlendirip tartmak yerine o boluklar mutlaklatrp onlar retenleri ycelten tavrlardan bamsz siyasi hatlar oluturmalarn beklemek iyice zorlamtr. Dolaysyla bunun rneklii mutlaka srarla gsterilmelidir. Sonu slami mcadele, adaletin olmad bir dnyada insanln nefes alma abas olarak varln her zaman srdrecektir. Barts mcadelesi bunun en nemli sembollerindendir. Mslmanlar kendi kimliklerinden balayarak adil bir dnyay ina abalarnda siyasal bilin ve sylemlerini berkitmek sorumluluundadrlar. Uzlama ve saptrma abalarna, uyank bir bilin ve geri ekilmeyen bir kararllkla kar durmak, lke ve dnya genelinde egemenlere kar ykseltilen direni cephesini byk atlarla bir araya getirmek gerekiyor. Bu vesile ile bartsn zgrlk bayramz olarak mcadele meydanlarnda ykseltenleri yreimle selamlyorum.
67
SEMBOLLER MCADELES, BARTS VE BARTS PLATFORMLARI

Rt HACIOLU
ktidarn doas, insanlara egemen olmay mmkn klan her yolu kullanmay 'meru' grr ve kadim zamanlardan beri iktidarlarn deimez yntemi "bask" olmutur. Basklamak suretiyle boyun edirmek ve ezmek mukabilinde insanlarn ruhlarn ve onurlarn almak, onlar kullanlabilir ekle sokmaktr. Baskya boyun eip egemenlerin kalplar kabul edildiinde, "ynetilebilir kukla" olmak da durumun kanlmaz neticesi olur... Bugn yaadmz lkede "bask" ynetim aralarnn en gvenilir ve i grrlerinden biri olarak toplumun eitli kesimlerine eitli doz ve biimlerde uygulanagelmi ve bir "rutin" halinde ilelebet payidar klnma amacn gden bir "kltr" olarak nesillerden nesillere eitim yoluyla aktarlmaya devam etmektedir. Bu kltr grnr klan zihniyetin kodlar kabaca incelendiinde, "yabanclama" da denilen bir insandlama srecinin herkes zerinde uygulanmasn amalam bir ktln sradanlatrlp normalletirilme ve dolaysyla kleletirme faaliyeti olduu aka grlecektir: "...erkeklerin boazlanp, kadnlarn fuha zorlad bir dnya tasavvuru..." Bu durum ayn zamanda militarizmin de kk hcreleri yani karakteridir... 16. yy. dan beri "Batllama" ad altnda srdrlen bu yabanclatrma karlnda elde edilecei umulan g yar, toplumun geni kesimlerinden diren grm ve direni hareketlerini ortaya karmtr. Bu hareketler eitli biimlerde kendilerini ifade etmi olsalar da grnen o ki, tm bu direnilerin ortak karakteri "insan" kalma mcadelesidir. Bu erevede "Barts Mcadelesi" sadece bir inan mcadelesi olmaktan ziyade; inanlar inenmek suretiyle insanlarn ezilme, yoksaylma abalarna bir kar duru ve bu tutum zerinden insanl ayaa kaldrmak iin bir yry arsdr. Bir kleletirme aygt olarak devlet ve bu aygt eliyle kazanlan egemenliin ceberrut bir zorbalk olarak insanlar icbar ettii pozisyona raz olmamay en sarih bir sembol olarak ifade eden barts, insanla dn yolculuunun da temel talarndan biridir. Bartsnn bizatihi kendisi, iktidar paralamann, iktidar alanlarndan ekilmenin semboldr. Bartl bir kadn, tad mesaj bakmndan barn yryen semboldr. O artk bir cinsiyet deil; bir insan formu olarak trdalarna "sana ait olana gz dikmeyeceim!" mesajnn timsalidir... Peki nedir "ezilmek" istenen? Ezilmek istenen "insan" olmaktr. Egemenlerin yetkin insanlara deil; emirlerini yerine getirecek kuklalara ihtiyac vardr. nsanl, "dii ve erkek kleler" olarak tasnifleyip, ynetilebilir klmak suretiyle sevk ve idare edebilmek ve insanlar zerinde tanrlamay gerekletirmektir... "Kadn ve adam"n ima ettii anlamn sembol olan bartsnn zdd insanlndan soyunmu "dii ve erkek"tir. Barts, "ynetilebilir" olmann, "kul"lanlabilir olmann zdddr. zgrlktr. nsan olmann yeter koullarn ieren bir dnya tasavvurunun, eitlik temelinde hukuk ve adaletin, slam/bar temelinde kardeliin arsdr...
68
ktidar odaklarnn insan paralamak suretiyle edindikleri gc payidar klabilmek zere harekete geirdikleri kyma makinesi, uzun zamanlardan beri bu topraklar kan ve gzya okyanuslarna evirdi. Sadece iinde bulunduumuz corafyay m? Btn bir dnyay... Hepimizin malumu srelerden geen hak-batl mcadelesinin zamanmza dnk yz iki temelde ykselmektedir. Barts yasa zerinden mslmanlar basklamak ve kimlik inkr zerinden Krtleri basklamak. Ve ne tesadftr ki, her iki kesimin ortak paydas, statkonun kle gcn oluturmalardr. nsan mryle llecek zamanlar ap, nesilden nesile aktarlan bu zulmn devamndan elbette ki sadece iktidar oda batc zmreler sorumlu tutulamaz. Onlar devlet olmann 'zaruri' yntemini uygularken, kullanmak iin setikleri kuklalarn toplumun hangi katmanndan/tabanndan geldikleri sorusu da anlam kazanp cevap beklemektedir? Daha da nemlisi, statkoyu ama abalarnda toplumun iinden ykselen muhalefetin sesi olarak siyaset mekanizmalarnda yer alan ezilenlerin, efendileri nezdinde yapageldikleri pazarlklarn mahiyeti de dndrcdr... Krizler zerinde ykselen devlet ile, krizlerden beslenerek nevnema bulan bir 'muhalefet' i hangi dzeyde ve dzlemde varolularn tehlikeye atp, krizleri ortadan kaldrmaya ikna edebiliriz? Pazarlklar, ezilenler adna srdrenlerle, statkoyu ezenler adna srdrme abasnda olanlar arasndaki ibirliinin boyutlar "neffasati fil ukad" ayetinde karln bulan "dmlere fleyenler" den bakasn iaret etmemektedir : 'Halledeceiz'... Doruysa ayet bu yargmz, bu karsamamz; bu durumda "Barts Platformlar" nn ne olduu ve ne syledii sanlandan ok daha byk bir nem kazanmaktadr. inde bulunduumuz anlam dnyasnda "sivil" kavramyla ifade edilen militarizm kartlna somut bir adres gstermek gerekiyorsa, barts platformlar tam da bu bamsz olma ve milletin bar olmann kendisidir. Yetimlii, yalnzl, yok saylma ve gmlme abalarna ramen ylmadan sesini ykseltme abalarn sabrla srdrmektedirler. nk "..bize ancak oullar aslm bir kadnn [anne bar] itimat telkin eder..." smet zel Temel elikiyi sembollerin ardna gizleme becerisini, sembollerin ardna gizlenerek varolma kabiliyetinin devam olarak srdren statko gleri, maalesef ki muhalefeti de iine ektikleri "semboller sava" bataklnda sorunlar da rtmeyi baarmaktadrlar; en azndan imdiye dein... Burada, statko gleri kadar, bu bataklkta izin verildii kadar aktr olmaya tene "ezilen temsilcileri" nin de payn grmek zorundayz ki, barts platformlarnn hkmetin ' kimliine' ramen durdurmad yrynn anlam belirginlesin... "Semboller sava"n da aalm ki baka trl bir anlamaya imkan vermeyelim. Statko gleri, 'yanl inanlar'mz dolaysyla bizi basklama ve 'eitilmesi zaruri hayvan' muamelesi yapma 'hakkn' ok yksekte durduklar iin kendilerinde grdklerinden, inanlarmzn sembollerini tartmaya ap gnlerce konumay, sorgulamay, sorgulatmay ve yarglamay pek severler. Savunma hattn paalarnn buyurduu yerde kurarlar; hatt mdafaa deil, sath mdafaa, o da hepimizdir ve ne hikmetse iinde bulunduumuz zulm ve msebbibi zihniyeti unutup, sembollerimizi savunmak veya sorgulamak suretiyle sorumluluumuzu yerine getirdiimiz hissiyle pek oklarmz rahatlatrlar..Pek azmz hari kimse statkonun haddine olmayana burnunu sokuyor oluunu sorgulamaz. nsan topluluklarnn aclar zerinden pazarlklar yapmann bedeli bu dnyada saltanat getirebilir elbette; hatta, saltanatn yegane anahtar budur lakin, "ahir" de sz hakka teslim olduunda, geit alp kap aldnda, diri diri topraa gmlen kz ocuklarna "hangi gnahndan dolay" ldrldkleri sorulduunda... Devlet bizi her gn yarglayp mahkm ediyor! Ne zaman baladn unuttuumuz, sadece iine doduumuzu bildiimiz bu mebbet hapisten kn yolunu gsterenlere deil; grp de yryenlere selam olsun!
69
ZGRLK DRENLER
Cihat ORU
28 ubat Darbesinden nce niversitelerde binlerce bartl renci renim grmekteydi. Saylar artka artyordu. Her alanda grnr olmaya balamlard. Daha nceleri Mslmanlar kz ocuklarn okutmuyorlar diye sylenenler bu youn talep ve grnrlk zerine rahatsz olmaya baladlar. Kurt misali suyumuzu bulandryorsunuz demeye baladlar. Ve niversitelerden mezun olanlar, haklar olan kamuda i olanaklarn zorlamaya baladlar. Bu hakl talep egemenleri derinden rahatsz etti. lk olarak niversitelerde staj yapmas gereken rencilere engel olmaya baladlar. Ak fotoraflar istediler, staj yapabilmeleri iin balarn amalar gerektiini istediler. 4 yl bartl okumu renciler, sadece staj iin balarn amayarak yllarn heba etmek istemediler. ou buray atlatrsak, mezun olup istediimiz gibi alabileceiz diye dnd ve direnmedi. Bu arada okumu olduu yllar, diplomay gzden karp, asla teslim olmayarak direnmesi gerektiini dnenler de oldu. Yasaklar niversitelerde yayldka yayld. Daha sonra mam Hatip Liselerine srad. Pilot blgeler seildi. nce oralarda yoklamalar ekildi. Kk apl direniler oldu ama yeterli deildi. Topyekn bir direnme olmad. Egemenler bunu grdler. Rektrlerin selam duraca sylenen bartl renciler aksine rektrler tarafndan selam durmaya zorlanacakt. Binleri bulan bartl rencileri, ailelerini, akrabalarn veya binbir cemaat olan mslman kardelerini hesaplarsak milyonlarn sokaklara dklmesi gerekirdi. Maalesef milyonlar sokaa dklmedi. Yine ar yk gen kzlarmzn omuzlarndayd. Yllarca itaat kltryle yetitirilmi bu toplum nasl direnebilirdi, ulul emre(!) nasl itaatsizlik yapabilirdi ki. Koca bir gvde vard ama botu, koftu. Bunu daha sonra darbecilerde dile getirecekti. Biz bunlar byle bilseydik daha neler yapardk diye. Direnii gze alamayanlar, perukla, yada a kapa yntemiyle okula devam etti. Bir kesim ban amayarak okulu brakt. Zorluklar gze alan snrl saydaki renciler ve gruplar da direnmeye devam etti. Sonuta eitli bahanelerle 28 ubat darbesi yapld. ktidar alaa edildi. ktidar kendi elinin tersiyle brakmayanlar, bakalarnn Osmanl tokadn grnce boncuk boncuk terleyerek braktlar. Kendilerinden devrim(!) beklenen Mslmanlar bir fiske ile darmadan oldular. Byk laflar edenler dilini yuttu. Koca koca cemaatler dald. nsanlar selam sabah kesti, yetmedi sakal kesti, ilikiyi kesti. Kimileride ortada kalan kzlara nikh kesti. Sonuta bir lkede koca bir darbe yapld. Ka Mslman ne kadar bedel dedi? Ciddi bedel demeye yanamayan mslmanlar, ciddi direniler gsteremediler. Darbeciler ellerini, kollarn salaya sallaya darbe yaptlar. nk itaatkar toplumun boynu kldan incedir. Barts direnii iin kurulan dernekler zaman zaman zgrlk iin abaladlar lakin nefesleri yetmedi. Sonuta barts grnts niversitelerde yok edildi. Camiamz lm sessizliine brnd. Darbe sonras hkmet lkeyi talan etti. Hesap soracak kimsecikler yoktu zaten. Ne zaman lkenin kasalar boalrsa bizim! Muhafazakrlar hemen imdada yetiir. lkeyi uurumun kenarndan alr, toparlar, kasalar doldurur(kendi kasalarn da unutmazlar), yine itahlar kabartrlar. Yine darbe sreleri balar. Demem o ki, son 5 dnemdir siyasi iktidarlara talip olanlar bartsn kullanmtr. Seimlerden nce bol vaatlerle gelenler, iktidarda iken merkeze yaklatka zmden o kadar uzaklayorlar. Vaatler ya unutuluyor ya da bir sonraki iktidar talebi iin erteleniyor. zm abalar da halkn gazn almaya ynelik oluyor. Barts zgrlne muhalefet edenler de zme engel olarak
70
kendi iktidarlarn kollayp, koruyorlar. Askerler de kendisine bitii roln icab olarak engel olmaya devam etmektedirler. slami camialarn da barts sorununu kullandklarn dnyorum. Zaman zaman sahip kp zm araylar zaman zaman suskunlua brnmeleri gereki bir durum deildir. Bazen de bartsne zgrlk eylemleri kendi cemaatlerine eleman kazandrma amacna dnyor. Barts sorunu zlnce sanki mcadele alanlar tkenecek. Grnen o ki mslmanlarn bu toplumun sorunlarn zecek ne kapasiteleri, ne hedefleri ne de takatleri vardr. Her topluluk kendi kk gndeminde bylenmi, aabeylik taslamaktadr. nsanln iine dt zilletten kurtulmas iin sylem ve eylem gelitirememektedir. Srekli Filistin ve barts konusunu ilemekte ama onlar iin de gereki zmler retememektedirler. AKP iktidar dneminde, Mslmanlar neredeyse tm ilerini onlara havale ettiler. Sisteme muhalif olanlar sistemle bartlar. Mcahitler mtahit oldular. Onlar yiyeceine biz yiyelim, bizden daha ok hakkeden yoktur, yllarca uzaktan baktmz yetmedi mi?. Birok sylem ve eylem terk edildi. ktidarn rtc yn grmezden gelindi. Tam bir entegre tesisi kuruldu. Tesise uramayan ok az bir kesim kald. Daha nce bartsne zgrlk iin zaman zaman alanlara inenler, alanlar terk ettiler. Hatta son 6 yldr eitli illerde zgrlk mcadelesine devam edenler yalnz brakld. Eylemler zamansz ve provake edici olarak algland. lk defa Kocaelide balayan srekli eylemler zincirine, Sakarya, Ankara, Konya, Van, Akyaz, Antalya, Bursa, Ktahya, Afyon katld. Baz yerlerde haftalk, baz yerlerde aylk olarak zgrlk eylemlerine devam edildi/ edilmektedir. Yaplan zgrlk eylemleri bu merkezlerdeki insanlarn gayreti ile ilk defa srekli hale getirildi ve sadece bartsne zgrlk deil, tm halklara tm zgrlklerin iadesi talebi dillendirildi. Ne hikmetse birok yapnn destek olmad, bazen kstek olduu, kendi apnda yaplan eylemler sonuta; barts sorununu ve dier sorunlar zemediler, yle bir gleri de yoktu. Hedeflenen katlm ve duyarllk olsayd phesiz sonu farkl olurdu. Ama sonuta bir itiraz ykseltildi, ilerini partiye havale etmediler. Kendi illerinde bir dayanma ruhu oluturdular, ortak i yapma becerisini gelitirdiler. Dier iller aras koordinasyonu saladlar. Farkl illerde birbirinden haberi olmayan insanlar buluturdular, istiare ortam oluturdular. Her eyden nemlisi, cemaatilik, grupuluk, aabeycilik, nclk, blgecilik, vs. zincirlerini krdlar. Kendi gndemlerinde bylenmeyip ortak gndemler(Barts sorunu, Krt sorunu, Filistin sorunu, asgari cret, yoksulluk, evre sorunlar, ta atan ocuklar, ldrlen ocuklar, eitim sorunlar, YK, vicdani red, vesayet sorunu, emek smrs, iten atlmalar vs. ) oluturma abasna girdiler. Tm bu gayretlere ramen slami camia ve medya tarafndan pek grlmediler, grlmek istenmediler, yok sayldlar. lkretimde bartl okumak isteyen ocuklar, birileri provokatr, ahmak, cahil, zamansz, ileri bozmak istiyorlar, hkmetin elini zayflatyorlar vb. ablon ve hakaretlerle onlar yarglarken/knarken, zgrlk eylemcileri bu ocuklar sahiplendi, hatta dllendirdi. Yaz-k, yamur-amur, , azlk-okluk demeden, umutlarn yitirmeden, ilk defa herkese zgrlk iin srekli eylemler yaptlar. stelik zgrl sadece kendileri iin istemediler. Bu lkede yaayan tm farkllklar iin, tm haklar talep ettiler. Bir zamanlar Mslmanlara kan kusturan YK, biraz yeillenince birileri gibi savunmadlar. nk bakasna zulm etmeye devam ediyordu. Kralmz ok yaa demediler, kral plak dediler. Herkes iin; Hak, Adalet, zgrlk iarn ykseltmeye and itiler. Yaasn zgrlk Direniileri
71
6. YILINDA BARTS PLATFORMLARI

Kadrican MEND
2005 ylnda balayan platformlar gelenei, birka noktadan deerlendirilebilir. lki; Dindar/slami camiann iinden doan modern bir sivil toplum hareketi oluudur. Gerek anlamda sivil bir harekettir; zira balanglar itibariyle AKP hkmetinden dolaysyla devletten bamsz, dahas onun Barts sorununu zme noktasndaki iradesizliine bir tepki olarak domutur. Sivildir; zira farkl blgelerden, birbirinden bamsz yerel inisiyatiflerin gnll irtibatlaryla olumutur ve yatay dzlemde rgtlenmitir. Moderndir, nk byk oranda ehirli, eitimli bireyler temelinde rgtlenmi kurumlardan olumaktadr. ( Modern kavramn tamamen sosyolojik profili tarif etmek kastyla kullanyoruz.) Yine yaplan basn aklamalarna baktmzda, dindar halkn hassasiyetlerini ncelemekle beraber tm toplumsal kesimlerin sorunlarn resmi sylemin dndan grme ve deerlendirme yetenei ve iradesine sahip olmalar da, zerine bastklar alann sivilliini ve kamusala dnk hassasiyetlerini gstermektedir. Platformlar deerlendirirken dikkate alnmas gereken ikinci husus; parlamento d, slami bir muhalefetin, kltrel zeminden politik alana kitlesel anlamda tanmas anlamnda ilk olulardr. Bu ynyle platformlar, iradesini hkmete ciro etmi yaplarn ya da radikal slami retorik kullanmalarna ramen znde kltrel itirazlardan teye gidemeyen mevcut kapal devre kendine Mslman, muhalif tutumlarnn aksine; ak, toplumun nabzn tutan ve hayatn iinde siyasetler gelitirebilen ve bunlarn salamasn yine hayatla yapan, tabanla istireye nem veren, herkese Mslman politik bir izgide yol almaktadrlar. Bu ynleriyle farkl toplumsal kesimler ve siyasetlerle, doal ve komplekssiz ilikiler kurabilen, buna ramen slami kimlii onurla tayan bir tavrn da rneklerini verebilmektedirler. Platformlar, yksek perdeden hazr reeteler sunmak yerine, her admda durum deerlendirmesi yapan ve kendi yaps da dhil olmak zere, her gelimeyi tartmaya aabilen mtevaz ama kendi iinde tutarl bir muhalif gelenein temellerini atmaktadrlar. Bu ynyle eylemliliklerini protestodan farkl olarak direni olarak deerlendirmekte, rgtllklerini srekli gelime ve olgunlama iradesini ifade sadedinde direni mektebi olarak tanmlamaktadrlar. Platformlarn 300 haftalk kesintisiz eylemlilikleri, sorunu salt kamuoyu oluturmaktan ibaret olarak grmediklerini, resmi siyaset alannn dnda oluturulmas gereken bir muhalif rgtlln, kamuoyu denilen eyinde zemini haline getirilmesi zorunluluunu gstermitir. Platformlar; bu sre zarfnda, salt kamuoyu oluturmaya matuf, gn birlik ve rgtsz eylemlerin protestonun tesine gidemedii ve brakn kamuoyu oluturmay, dindar camiada ylgnlk ve aresizlik psikolojisini besledii gereinden hareketle, yksek katlml, sansasyonel, miting v.s.ler
72
yerine, yasan sistemin doasndan kaynaklanan, kemiklemi karakterini hesaba katarak, onu istikrarl bir ekilde deifre edecek, tm boyutlaryla karsnda yer alacak, kararl bir duru ve rgtl bir irade oluturmann nceliini savundu. Bu sebeple eylemlere katlan kii saysn arttrmaya odaklanmaktan ziyade eylem yaplan noktalarn saysnn arttrlmas ve bunun kararll gsterecek bir sreklilik ve rgtllk iinde devam ettirilmesi stratejisini benimsedi. Tek bir noktada (il veya ilede) 50.000 kiilik dev bir miting yerine on farkl noktada(il veya ilede) onar kii ile her hafta/ay yaplacak srekli eylemlerin ok daha kalc ve nitelikli kazanmlar salayacan ngrd ve zaman bu ngry hakl kard. Bu srekli eylemlilik hali iledir ki Platformlar, geleneksel yaplarnn, toplumla yzletikleri temas noktalarnda yaadklar krizleri ve elikileri trplemek iin kullandklar kudili yerine, adil ve zgn bir dil oluturma ynnde her geen gn kendilerini olgunlatrabilecekleri bir gzergh bir hat ina etmenin zaruretini ve imknn gsterdiler. Platformlar deerlendirirken gz nnde bulunduracamz nc nokta ise gerek ortaya klar gerekse gelitirdikleri tutum ve sylemleri nedeniyle slami camiann iinde batan itibaren bir tartma balatm olmalardr. Byk oranda mevcut ezberleri bozan platformlar gelenei, 300. haftas itibariyle sistem muhalifi unsurlar kadar slami camia iinde de rtlerini ispat etmi, alternatif bir alan, gzergh aan nc bir rol stlenmilerdir. Platformlar mcadeleleriyle, mkemmeliyeti ve dolaysyla ertelemeci tezlerin aksine, bireylerin iradi ve gnll dayanmas temelinde hemen ve hayatn iinde rgtlenmesi ve teorinin pratikle snanmas eklinde bir hareket metodu nerdiler. Bu mcadele sreci sonunda sahibi olmad iin hkmetin insafna terk edilen, camiann srtndaki bir kambur muamelesi gren Barts, platformlar tarafndan slamn adalet ve zgrlk hedeflerinin sembol olarak yceltilmi ve platformlara lkeyi ilgilendiren her konuda sz syleme hakk veren bir meruiyet zeminine dntrlmtr. Demokrat bir retorik kullanmalarna ramen her geen gn totaliter bir noktaya kayan slami camiann yeni sekinlerinin tersine, slami sylemi Adalet temelinde yeniden ina etme, kendi kavramlarn politik alana tama noktasnda Platformlar tecrbesinin katks gn getike daha iyi anlalacaktr.
73
TRKYEDE VE DNYADA BARTS GNDEM ARV 2009
74
OCAK 2009
Bartsnden sonra apka, bere yasa
Kocaeli niversitesi, Fen - Edebiyat Fakltesinde atk, bere, eldiven, kapon gibi kyafetlere de yasak getirildi. Havalarn soumas ve kar yayla birlikte doal olarak atklarn, berelerini, eldivenlerini giyip, parkalarnn kaponlarn eken renciler tam faklteye girecekken bir duyuru ile karlatlar: Duyuru: Faklte binas ierisinde kapon, apka-bere vb. giyerek dolamak yasaktr. Fen Edebiyat Fakltesi Dekanl (4 Ocak 2009)
Ak lise snavndan bartl diye karld

Adana'da yaplan Akretim Lisesi snavlarnda bartl olduklar iin snavdan karlp daha sonra tekrar alnan renciler hakknda "Snava ge geldiniz" denilerek tutanak tutuldu. Okul Mdr Ersan Ylmaz, snava bartl giren rencileri tam snav balamak zereyken salonlar tek tek dolaarak kartt. Btn itirazlarna ramen Okul Mdr Ylmaz tarafndan zorla snav salonlarndan karlan bartl rencilerin birou gzyalarn tutamad. Okul bahesinde bekleyen rencileri yaklak 1 saat sonra snava alan Ylmaz, bu kez de renciler hakknda snava ge geldiklerini gerekesiyle tutanak tutturdu. (25 Ocak 2009) Akretim Lisesi ynergesi Dantaya gtrld Eitim-Sene bal retmenler, lke apnda yaplan Akretim Lisesi snavlarn bartl rencilerin girmesine kar ktlar ve konuyla ilgili gelimeleri medyaya tadlar. Yaynlanan son Milli Eitim Bakanl Merkezi Snav Ynergesinde ba ak girme zorunluluunun kaldrldn ifade eden sendikaclar, ynergenin yrtmesinin durdurulmas iin ise Dantaya dava at. (26 Ocak 2009) Anketteki barts sorusu sorun oldu Milliyet Gazetesinde Lisenin resmi internet sitesinde Ergenekon ve barts anketi balyla yaynlanan bir haberde Konyann Ereli lesindeki, Milli Eitim Bakanlna bal vriz Anadolu retmen Lisesinin resmi internet sitesinde Ergenekon adl bir rgtn varlna inanyor musunuz? ve Sizce barts serbest olmal m? sorusunun yer almas dikkat ekici olarak deerlendirildi. Habere gre Konya Milli Eitim Mdr Halil ahin, okulun resmi internet sitesinde byle bir anketlerin dzenlenmemesi gerektiini ve inceleme balatacaklarn syledi. (27 Ocak 2009) retmenlere uygulanan barts yasa haklar ihlali Almanya'da memurlara ve retmenlere uygulanan barts yasa insan hakk ihlali olarak deerlendirildi. nsan Haklar zleme rgt'nn (Human Rights Watch) 'Tarafszlk Adna Ayrmclk: Almanya'da retmenler ve Memurlar in Barts Yasa' adl raporunda Almanya'nn baz eyaletlerinde uygulanan "din sembollerin tanmamas" yasann ayrmclk olduu savunuldu. (27 Ocak 2009) Eyvah, bartller snavda! Akretim Lisesi snavlarna bartl rencilerin girmesiyle ilgili haberleri deerlendiren Yeni Asya yazar Faruk akr Dn baz gazetelerde ortak bir haber vard. Habere gre, ak lise rencisi bartl renciler bir engelle karlamadan snav salonlarna girmi. Fotorafla desteklenen habere gre baz ilerici eitimciler bu duruma itiraz etmi ve barts ile imtihana giren rencilerin imtihan ktlarnn iptal edilebilmesine zemin hazrlamak iin tutanak tutmular. Kanunsuz bir ekilde uygulanmaya devam eden kamusal alanda barts yasann hi deilse ak lise rencileri iin bir engel olmaktan kmas milleti sevindirir. Haberlerden anlaldna gre, milleti sevindiren bu durum, bazlarn zm. Dorular tekrar etmekte fayda var: Yrrlkteki hibir kanuna gre barts yasak deildir. Zaten yasa savunanlar da aksini syleyemiyor; sadece akl karklna sebep olacak ekilde AHM kararlarndan, Anayasa Mahkemesi karar ya da yorumlarndan bahsediyorlar. Oysa dnya lem bilir ki herhangi bir yasak ancak kanunla ihdas edilebilir. deerlendirmesi yapt. (28 Ocak 2010)
75
UBAT 2009
Ankaradaki barts direnii 4nc ylna girdi! Ankara nan zgrl Platformunun barts direnii 4nc ylna girdi. Geride kalan 3 yl boyunca hak ve zgrlkler konusunda srarl bir mcadele yrten platform, 4. yln ilk eyleminde Filistin gndemini iledi. Basn aklamasn platform adna Esra Duru okurken, aklama u vurgularla son buldu: Filistin hepimizin yarasdr. Filistin srail igali altnda olduka hibirimiz bamz dik dolaamamal ve scak yataklarmzda rahat uykulara dalamamalyz. Bunun iin Filistinde olanlar unutmamal ve hayatmz bu bilinle yeniden gzden geirmeliyiz. Filistin bize kapitalist, emperyalist glere kar vermemiz gereken uzun soluklu ve zor mcadelede rehber olmaldr. (01 ubat 2009) Barts sorununda Anayasaya uymak zorundaym stanbul niversitesi Rektr Prof. Dr. Yunus Sylet, greve geldikten sonra yapt ilk basn toplantsnda Trbanl rencilerin eitim ve retimi konusunda Anayasa ve yasalara uymak durumundayz. Kiisel fikirlerle rtmeyebilir. Ama biz kiisel ideolojilerle deil Anayasayla ve kanunlarla hareket edeceiz. Anayasa ve kanunlarla snrl olmayan zgrlklere destek olacaz tabii ki dedi. Bartl rencilerin sosyal tesislere girmeleri konusunda bir yasak bulunmadn belirten Sylet, Defalarca mahade ettim. Byle bir yasak yok. ifadelerini kulland. (02 ubat 2009) talyada namaz ve pee yasana doru Lega Nord (Kuzey Ligi) Partisinden olan Belediye Bakan Enzo Bortolotti, Belediye snrlar iindeki kamu alanlar ve alanlarda ibadet yaplmas kesinlikle yasaklanacak. Bunun yannda hi kimse pee ile dolaamayacak. Belediye snrlar iinde yeni cami yaplmayacak. dedi. Bortolotti 4 yl nce de, Mslman kadnlarn belediye snrlar iinde pee kullanmasn yasaklarken karar l Genel Meclisi tarafndan geersiz klnmt. Bu kez Lega Nord Partisinin hkmette, bata ileri Bakanl olmak zere nemli bakanlklara sahip olmas nedeniyle, bu uygulanmalarn engellemeyle karlamayaca belirtildi. (03 ubat 2009) Trban baka, araf baka CHP Grup Bakanvekili Kemal Anadol, Mecliste Parlamento Muhabirleri Derneine yapt ziyarette sorulan sorularn birine verdii cevapta, araf giymenin siyasi bir simge deil, geri kalm blgelerde giyilen bir kyafet olduu iddia etti. Anadol, CHPnin araf alm diye bir alm hi olmad. Hi bir partili de bu almdan sz etmedi. Olay u. Partiye katlan 4 kadna rozet takld. Takmamak o kadnlara saygszlkt. Devrim yasalarnda erkein kyafeti dzenlenmitir, kadn kyafeti ise dzenlenmemitir. Trban baka bir ey araf baka bir ey, araf siyasal bir simge deil, geri kalm bir simgedir. Trkiyedeki kadnlarn kyafet olarak araf olarak tercihi 2,5 bilemediniz 3 gemez. Daha ok geri kalm blgelerimizde egemen olan deiik bir kyafet biimidir. Siyasi simge amal kullanlmaz. Ekonomik artlar dzeldike de dzenleniyor dedi. (05 ubat 2009) Bartller polis de olabilecek ngiltere ve sveten sonra Norvete de Mslman kadn polislerin inanlar gerei isterlerse barts giyebilmelerine izin verildi. Norve Hkmeti, bu uygulamann Mslman toplumuyla iyi ilikiler gelitirmek ve Mslman toplumdan Polis gcne katlmn salamak amacyla balatldn bildirdi. Norve Adalet Bakanlndan yaplan aklamada, Polis tekilatndan gelen tavsiyelere uyarak, polis niformalarnn dini kyafetlere uyum salayacak ekilde deitirildii belirtilerek, bu deiiklikle Norve Mslman toplumunun Polis tekilatna girebilmelerinin nn aaca kaydedildi. (06 ubat 2009) Boazii niversitesinden bartl rencilere soruturma Boazii niversitesi Rektrl, Eitim Fakltesi ilkretim blmndeki 16 renci hakknda derslerde 2547 sayl kanunun Ek 17. maddesine aykr davrandnz gerekesi ile Rektrlk tarafndan hakknzda soruturma almasna karar verilmitir. ifadeleriyle savunma istedi. (10 ubat 2009) Kocaelideki barts direniinde 200. eylem! Kocaeli nan zgrl Platformunun zmit Sabri Yalm Parknda balatt bartsne zgrlk hareketi 200 haftay geride brakt. Kocaelideki 200nc eyleme yazar Yldz Ramazanoglu, AK-DER (Ayrmcla Kar Kadn Haklar Dernei) genel sekreteri Neslihan Akbulut, AK-DERden Havva Ylmaz da destek verdi. Unutulmak ve unutturulmak istenen temel bir meseleyi merkeze alarak hak, adalet ve zgrlk mcadelesi balatan platform, aradan geen zamana ramen direni azmini korudu ve
76
eylemlilikleri Sakarya, Ankara, Van, Akyaz, Konya ve Antalyada da yanksn buldu. Trkiye Barts Platformlar, halen aktif olarak bata barts yasa gelmek zere Trkiyenin ve dnyann nemli gndem maddeleri; sosyal, siyasal ve ekonomik sorunlar hakknda kendi sylem ve durularyla meydanlarda nc bir rneklik sergiliyorlar. zgrlklerin gasp edildii bir ortamda sessizliin ve tepkisizliin yasaklara cesaret verecei bilinciyle harekete devam ediyorlar. (15 ubat 2009) Yasak iin boykot ars yapan zgr-Dere kapatma davas ald Fatih Asliye Hukuk Mahkemesinde, zgr Dnce ve Eitim Haklar Derneinin 04.11.2008 tarihli 106 sayl kararnda dernein kurulu amac dna klarak bir ksm tren alanlarnda bartl kadnlarn tren alanlarnda dar kartld, hakarete ve hukuka aykr uygulamalara maruz kald iddia edilerek trenlere katlmama ve ocuklarn bu trenlere gndermeme eklinde karar aldklarnn belirlenmesi nedeniyle; dernekler kanununun 30/1-a-b maddeleri delaletiyle Medeni Kanunun 89/1 maddesi gereince dernek amacnn kanuna ve ahlaka aykr hale geldii iddiasyla dernein feshine karar verilmesi iin dava ald. (17 ubat 2009) Kurtulu Sava, tesettre de kar verildi Anayasa Mahkemesi eski bakanlarndan Yekta Gngr zden, Bakent niversitesinde katld bir panelde, Bizim Kurtulu Savan yalnz dman bu topraklardan uzaklatrmak olarak algladk ama aslnda, o dnemde yazlan notlarda, hatra yazlarnda, bu topraklarda Cumhuriyet kurulmal, latin harfleri kurulmal ve kadnlar tesettrden kurtarlmal. Bu hedef var. eklinde konutu. zden, bir rencinin 1980lerde barts sorunu yoktu, bugn sa-sol, alevi-snni, krt-trk tartmalar yaanyor. Bu hep byle mi gidecek? eklindeki sorusuna verdii cevabn devamnda unlar syledi: 1989 Anayasa Mahkemesi karar, inanlara sayglyz ama niversite ve yksek retim kurumlarnda retim yelerinin ve rencilerin hangi inanca sahip olacan belirten bir simgenin kullanlmas bar zedeler, bu bir direnmedir, irkin ayrmlar yapmak gibi Bahsettiiniz TrkKrt. alevi-snni ayrm gibi, ite gnlerdir sokaklar sava alanna eviren blc sempatizanlar gibi. Hepsi Trkiyenin Atatrk izgisinden uzaklatrmak iindir. Bu oyuna gelmemek de insanlk grevidir. (19 ubat 2009) Seilirsem bartm karacam CHP, Ankara Nallhanda Belediye Meclis yelii yapan Meryem Bkcy Deniz Baykaln onayyla Belediye Bakan aday gsterdi. Bkc, on yldr sivil toplum ve siyasette yer aldn belirterek, inanc gerei ban rttn ancak CHPnin bu konudaki hassasiyetini de doru bulduunu syledi. Bkc Tarafa verdii demecine devam etti: Ben adaylk iin kimseye bam aacam diye bir taahhtte bulunmadm. Ama resmi trenlerde elenk de koymam gerektii zaman bam ak katldm. Barts benim iin inancm gerei ama devletin yasalarna sayglym. Kamu grevi yapacam iin seilirsem bartm karacam. Grev dnda srdrmeyi dnyorum. (20 ubat 2009) Japon vatandaa TMERden bartl fotoraf yasa Mslman olduktan sonra slm yakndan tanmak iin Trkiyeye gelen Japon vatanda Kayoka Kamnoki, barts maduru oldu. Kuran eitimi almak iin Ankarann nl camilerinden Maltepe Camiini seerken, Trke renmek iin ise Ankara niversitesi Trke ve Yabanc Dil Aratrma ve Uygulama Merkezini tercih etti. Kaminoki, bir yandan slmiyet zerine lkemizde aratrmalar yapp slm eitim alrken dier yandan dil eitimini tamamlamak iin byk gayret gsterdi. TMER (Trke retim Merkezi)nde dil eitimini tamamladktan sonra snavlarn baaryla vererek diploma almaya hak kazand. Btn derslere bartl olarak girmesinde bir saknca grlmezken, diploma gn geldiinde TMER yetkilileri tarafndan bartsz bir fotoraf istendi. Kamnoki, Kendimi neden bakas gibi gstereyim? Bartm benim inancmn gerei. stelik ben rtnmenin anlamn sizin lkenizde rendim. lk gn kayt yaptrrken ve derslere girdiimde byle bir mecburiyet olduunu da bana sylemediniz. Kimlik kartmdaki fotorafm ile size bugn verdiim fotorafm da ayn. Siz beni aldattnz m? diyerek tepkisini dile getirdi ve dil kursunu terk etti. (22 ubat 2009) Yasaa kar renci dayanmas Boazii niversitesi rencileri, Cumhurbakan Abdullah Gl tarafndan atanan yeni rektrn yasak giriime kar gsterdikleri tavr 16 renci hakknda derslere apkayla girdikleri gerekesiyle soruturma balatlmasna kar da gsterdiler. Kuzey Kamps nnde toplanan yaklak 200 renci, yamur altnda Gney Kampse doru yrye geerek Rektr szn tut ve Akademik onursuzluk yazl dvizler tadlar. niversite ynetimini protesto eden Boaziili renciler, hibir arkadalarnn inancndan ve kimliinden dolay ayrmcla maruz braklmasna sessiz kalmayacaklarn dile getirerek, rektrln at soruturmalar tanmadklarn ifade ettiler. renciler daha sonra bartl rencilere gnderilen soruturma katlarn yrtarak rektrlk kapsna braktlar. (23 ubat 2009)
77
Barts yasa hak ihlalidir nsan Haklar zleme rgt (Human Rights Watch), Almanyadaki barts yasann insan haklarn ihlal ettiini bildirdi. rgt tarafndan Almanyann bakenti Berlinde aklanan raporda, Almanyann baz eyaletlerinde bartsyle grev yapan retmenlere ve memurlara getirilen dini sembollerin tanmamas yasann ayrmclk olduu savunuldu. rgtn Avrupa ve Orta Asya sorumlusu Haleh Chahrokh, bu eyaletlerdeki yasalarn ak bir ekilde bartsne kar olduunu ve kadnlar meslekle inan arasnda tercih yapmaya zorladn ifade etti.Uygulamalardan dolay bu kadnlarn cinsiyet ve dini adan dlandklarn kaydeden Chahrokh, snrlamann dlayc olmad ynndeki iddialarn yanllna dikkati ekti.Human Rights Watch, eyalet hkmetlerine, dini kyafet ve sembolleri yasaklayan yasalar gzden geirmeleri ve kaldrmalar, bylelikle artlar uluslararas insan haklar kriterlerine uygun hale getirmeleri arsnda bulundu. (26 ubat 2009) Trban kastl retilmi bir kavram Siyasi tarihe postmodern darbe olarak geen 28 ubat sreci, binlerce insann hakknn gasp edilmesine sebep oldu. Bunlardan biri de Do. Dr. Sevgi Kurtulmu. Sevgi hanm bartl olduu gerekesiyle niversiteden doent olarak uzaklatrlan ilk kii ayn zamanda. Tam 10 yldr bu grevini yapamyor. Sosyal gvenlik hocas olan Kurtulmu, bir maduriyet de getiimiz yllarda yaam. Hak ettii halde yine skandal bir gerekeyle emeklilik hakkndan mahrum braklm. Vakit Gazetesine konuan Sevgi Kurtulmu yasaa ilikin unlar syledi: Toplumunun byk ounluu arasnda bir sorun yok. Hatta geni bir toplumsal mutabakat var bu konuda. Ama geenlerde bir dernek bakan hanmefendi Bizim istemediimiz hibir ey bu lkede deimez dedi. Bu sz, lkemizde toplumun geni kesimlerini oluturan manevi deerlere bal insanlar olarak bizler syleyebilmeliydik. Merak ediyorum, bu insanlar bu gc nereden ve kimlerden alyorlar? Toplumun deerlerine bu kadar kar ve bu kadar yabanc? Siz kimsiniz diye sormak lazm. (28 ubat 2009)
MART 2009
28 ubat filemeleri devam ediyor Dnemin Genelkurmay Bakannn 28 ubat bin yl srecek szn dorulayan belgeleri ortaya karan Taraf, askerin 2007de Eskiehiri kar kar filediini gsterdi. Postmodern darbenin srdn gsteren raporlar, Eskiehirde mahallelerin tek tek filendiini kantlyor. Dernekler, sendikalar, okullar, kafeler, hastaneler, eczaneler, hatta Atatrk dernekler dahi uygulamadan nasibini alm. Ordunun fileme yaparken su unsuru aramad da dikkat ekiyor. Piknik yapmak, saz alp trk sylemek ya da peruk satmak filenmek iin yeterli neden. Raporda filemelerin devam edecei Ykc, blc ve irticai yaplanmalar ve bu unsurlarn devam ettirdikleri faaliyetler, bilgi elde edildike vakit geirmeksizin uygun kanallarla gnderilmektedir ifadesiyle anlalyor. Eskiehirde Hava Kuvveti Komutanlnn hazrlad raporda en geni blm rticac Faaliyetlere ayrlm. Rapordaki ifadeler arasnda peruklu retmenlerin dahi filendii grlyor: Eskiehir Atatrk Anadolu Meslek Teknik ve Endstri Meslek Lisesinde din bilgisi dersi retmeni olan Fatma zdemirin okul iinde peruk takt Milli Gvenlik Bilgisi Dersi raporlar ile bildirilmitir Eitim-Bir Sen Eskiehir ube Bakan smail Altnkaynak bartl insanlarn eitim ve alma haklarnn ihlal edildii ynnde aklama yapt. (01 Mart 2009) arafl kadn CHPlilerin hmna urad CHPyi de blen araf alm Baclarda hi de ho olmayan olaylarn yaanmasna neden oldu. Adnn Nimet olduu syleyen CHPli bir kadn araf almn protesto etmek amacyla CHPnin stanbul Bykehir Belediye Bakan aday Kemal Kldaroluyla grmek istedi. Partililer tarafndan zorla otobsten indirilen Nimet Hanm, bu kez de partililerin hmna urad. Bir grup partili tarafndan provokatrlkle sulanan yal kadn, itilip kaklmaya baland. Buna ramen hala CHPnin araf almnn, partiye zarar verdiini sylemeye alan kadn, partililerin saldrsna urad. (02 Mart 2009) Dayak yiyen kadn konutu: Provokatr deil, partiliyim Baclar`da Kldarolu`nun seim gezisinde CHP`liler tarafndan AK Partili sanld iin saldrya urayan 65 yandaki Kymet zgr CHP yesi kt. dnemdir CHPden milletvekili aday aday olan ve 15 ylk partili olduunu syleyen Kymet zgr Sesimi duyurmak iinde byle bir yol denedim. Brakn saygy onlar benim arafm yrttlar. arafmn yrtklarn herkes grd. Gsm ald. Her yanm titriyor. Eteklerimi yrttlar. diyerek zntsn dile getirdi. (02 Mart 2009)
78
Barts yasa Krgzistanda Cumhuriyet Gazetesinin haberine gre Krgzistan Eitim Bakanl, lkedeki ortaokullarda bartsnn yasaklanmas iin adm atm. Bakanln, barts yasa konusundaki bu tavrnn sebebi ise gazete tarafndan baz dinci rgt temsilcilerinin ortaokullarda trban zorunluluu eklinde ifade edilmi. Habere gre st dzey yetkililer, dinci rgtlerin ailelere bask yapmasna izin vermeyeceklerini belirterek, Krgz genler arasnda trbann yaygn olmadn vurguladlar. Halknn yzde 89u Mslman olduu ifade edilen Krgzistanda son birka yldr barts tartmalarna sahne oluyor. Klk-kyafet kurallar ile kz rencilerin bartlerine izin verilmezken, yetkililerin lkemizde dini yaamak serbest fakat din, devlet ilerine kartrlmamal. Okullarn belirli kurallar var. Biz yazl kurallara uyulmasn istiyoruz diyerek bartsne getirilen yasaklar savunmas ise Trkiyede yllardr tekrarlanan argmanlar artryor. (02 Mart 2009) CHPli belediye bakan aday barts datt CHPnin Pendik Belediye bakan aday Mehmet Salih Usta ve CHPli kadnlar sokak sokak dolaarak barts datt. 50 bin barts dataca belirtilen Usta bunubartl bayanlar ile rtmek iin yaptklarn ifade etti. Usta, Barts bizim bir gereimizdir. nanarak rtnen kardelerimize barts hediye ediyoruz. CHP inanlarn teminatdr. Olumlu tepkiler alyoruz, bartsne kar olmadk, tam tersine onlarn inan zgrln sonuna kadar savunduk. Baclarmzla rtmek iin barts datyoruz. Oy avcl adna bunu yapmadk. dedi. (05 Mart 2009) Bartsn savunmaya evik Bir basks! Star Gazetesi amil Tayyarn ke yazsndaki evik Bir ceza vermemi istiyor balkl blm, barts yasaklarnn, bartsnn savunulmasna dahi izin vermemek iin hukukular nasl bir bask altnda tuttuunu gsterdi. Tayyarn aktard olay yle: Kayseri Gndem Gazetesi, 1998 yl 2 Mays, 5 Mays ve 6 Mays tarihlerinde yksekretimdeki bart sorunuyla ilgili okuyucu mektuplarna yer veriyor. Genel yayn ynetmeni sfatyla meslektamz Mehmet Uurlu da bu mektuplar zerinden analitik yazlar kaleme alyor. Genelkurmay 2. Bakan Orgeneral evik Bir, 8 Haziran 1998 gn Kayseri Cumhuriyet Basavcs Rana Ylmaza gizli damgal bir yaz gnderiyor. Gazetedeki Barts madurlar kesi iinde yer alan ifadelerle ilgili baz rnekler veren evik Bir, yle diyor: Bu tr ve benzeri dier ifadelerle kanuna itaatsizlie, din ve mezhep farkll gzeterek kin ve dmanla tahrik edildii, cumhuriyetin tahkir ve tezyif edildii anlalmaktadr. Bu deerlendirmenin ardndan sorumlular hakknda dava almas talebi dile getiriliyor. (11 Mart 2009) Askerden bartsne boykot Diyarbakrda Mehmet Akif Ersoy iin dzenlenen anma trenine Kolordu Komutanl adna katlmak iin gelen askeri erkn, salondaki bartl 2 bayan grnce trene katlmayarak kltr merkezini terk etti. Edinilen bilgiye gre; anma treninin yaplaca salonda tm hazrlklar tamamlanarak protokoln yerini almas beklendi. Protokol yerini almaya balarken, trene katlmak iin kltr sarayna gelen subaylar salona girmeden nce grevli askerleri salona gnderdi. Protokoln 3. arka srasnda bartl 2 bayan gren grevli askerler, yetkililerden karlmalarn rica etti. Bunun zerine Diyarbakr Milli Eitim Mdr Yardmcs mer Yldzhan, bayanlara salonun st arka tarafna gemesini rica etti. Bayanlar yerinden kalkarak gsterilen yere geerken, askeri erkn salona girmeden binay terk etti. Askerlerin protokoldeki koltuklar anma treni boyunca bo kald. (12 Mart 2009) Krgzistanda yasaklar geri adm att Kurmanbek Bakiyev liderliindeki Krgzistanda bartsne getirilen yasak karar geri tepti. Krgzistan Eitim Bakanl, sivil toplum rgtleri ve halktan gelen tepkiler zerine geri adm atarak, okullarda barts yasan kaldrd. Eitim Bakanl, geen haftaki kararla eitim kurumlarna getirdii barts yasan iptal ederek, kararn tavsiye niteliinde olduunu bildirdi. Eitim Bakan Abdlda Musayev, yapt aklamada, kz rencilerin okullarda barts takmasn yasaklamadklarn, sadece tavsiyede bulunduklarn belirtti. Musayev, sivil toplum rgtleri ile velilerin yargya bavurmalar zerine bakanln kararnda deiiklik yapldn kaydetti. (12 Mart 2009) GATAda lmcl yasak 28 ubat srecinde ei bartl olduu iin TSK'dan ihra edilen Sadk Gray Balatekin, 10 yl nce yaad trajediyi anlatt. hra edildikten sonra GATA'da mide kanseri tedavisi gren einin de hastaneden karldn ifade eden Balatekin, 20 gn sonra da einin hayatn kaybettiini syledi. 1999 ylnn baharnda ei Aliye Hanm'a mide kanseri tehisi konulduunu, GATAnn Austos aynda hastaln hayati nemi haiz olduunu belirterek, hastann takip ve tedavisi iin onkoloji kliniklerinin bulunduu bir merkezde ikameti uygundur raporu verdiini syledi. Rapora dayanlarak tayininin Ankara'ya karldn ve einin GATAda kemoterapi tedavisi grmeye baladn syleyen Balatekin, Kasmda ihra edildiini ve ihracyla birlikte tm sosyal haklarn kaybettii iin de GATA'da kanser tedavisi gren einin tedavisinin kesildiini anlatt. Einin bu olaydan 20 gn sonra hayatn kaybettiini anlatan Balatekin, GATAnn Ergenekon Davas sanklarna gsterilen muameleyi ise knad.
79
18 Mart, yasaklarla anld 18 Mart programlar erevesinde Yurt iindeki ehitlikler ile ehit mezarlarnn ziyaret edilmesi gibi bir etkinlik yer alyor. Bu etkinlikler erevesinde renciler, baz okullarda Milli Gvenlik dersine giren askerlerce mezarlklara gtrlyor. Etkinliklere alnan rencilerin aralarda balarn rtmelerine ise kesinlikle izin verilmiyor. Askeri otobsleri kamusal alan sayan bu anlayn neticesinde, okul dnda ban rten birok lise rencisi yasak bir uygulamaya maruz kalyor. En fazla sknty ise mam-Hatip liselerindeki kz renciler ekiyor. Milli Gvenlik dersine giren askerler, okul d bir etkinlikte dahi, srf askeri otobsle gidildii iin kz rencilerin balarn rtmelerini izin vermedikleri gibi, bartl binen rencilerin de balarn atryor. (17 Mart 2009) Kariyer Gnlerinde barts zulm ukurova niversitesi IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) renci Kolu tarafndan Balcal Yerlekesindeki Mithat zsan Amfisinde dzenlenen Kariyer Gnleri 09 etkinlii kapsamnda bir konferansa katlmak isteyen bayan mhendis, bartl olduu gerekesiyle salondan karld. Grevli olduu Trk Telekomun da sponsorluunu yapt Kariyer Gnleri 09 etkinliine katlmak isteyen mhendis Esin A., toplant balamadan gvenlik grevlisi tarafndan mesai arkadalarnn yannda dar kartlmak istendi. Arkadalaryla konuup kma hazrl yapan Esin A., bu kez ikinci bir gvenlik grevlisi ve organizasyonda grevli bir renci tarafndan uyarlnca gzyalarna hakim olamad ve salondan ayrlmak zorunda kald. Yetkililer ise yasaya gre kamusal alanda bartyle bulunmann yasak olmasndan dolay grevlerini yaptklarn bildirdi. (19 Mart 2009) zmir Bykehir Belediyesi bartl fotorafa paso vermiyor Vakitten Hseyin Kulaolunun haberine gre, zmir Bykehir Belediyesine bal Konaktaki ESHOT Ulam Kartlar ube Mdrlne paso almak iin bavuran rtl renci Glgn Buruk, srf bartl fotoraf verdii iin paso alamad. Bartl fotoraf kabul etmeyeceklerini syleyen ESHOT yetkilileri, Akretim lisesi rencisi Buruka ba ak ekilde ekilmi fotorafn getirmesini sylediler. Bu cevap karsnda Glgn Buruk akna dnd. Yannda bulunan ei Murat Buruk devreye girerek uygulamaya tepki gsterdi. Byle bir uygulamann mmkn olamayacan, bunun adaletsizlik olduunu syleyen Murat Buruka ESHOT yetkilileri, paso veremeyeceklerini belirttiler ve stiyorsanz dileke yazn, biz de ynetime ulatrrz diyerek ifti geri evirdiler. (20 Mart 2009) Bartl rencileri kampse ald diye iinden atld 2008de, TBMMde 411 milletvekilinin oyuyla kabul edilen ve niversitelerde bartsne serbestlik getiren anayasa deiikliinin yapld hafta ODTde 2 bartl renciyi okula ban atrmadan alan zel gvenlik grevlisi Soner Ercim, kademeli olarak nce temizlik hizmetine kaydrld, sonra maa kesme cezasna arptrld ve son olarak da iinden atld. Bartl rencileri ald iin hakknda soruturma balatlan, ilk karar iptal ettirerek gvenlik grevine iade edilen fakat ODT tarafndan balatlan ikinci soruturmada bartlleri kampse ald iin kaos kartmak' ile sulanarak iine son verilen Ercim, dare Mahkemesinin sonucunu bekledii bildirildi. (20 Mart 2009) Sandk kurulu yelerine barts yasa Yksek Seim Kurulu, yerel seimde siyasi partilerce bildirilen sandk kurulu yelerinin, yarg kararlaryla belirlenen klk kyafet llerine uymalarn istedi. 21 Ekim 2007de yaplan Anayasa Deiikliinin Halkoyuna Sunulmasnda, stanbul Kandilli adresindeki bir okulda oy kullanan Mehmet Serhat naldnn sandk kurulu yeleri ierisinde trban takan kadnlarn bulunduu gerekesiyle il ve ile seim kurullarna yapt ikayetin ileme konulmamas zerine konuyu gren YSK, 29 Mays 2008de sandk kurulu yeleriyle ilgili bu karar almt. Kararda, sandk kurulunun kamusal bir grev yapt ve sandk alann kamusal bir alan olduu ifade edildi. (20 Mart 2009) YSKya siyasilerden tepki geldi YSK kararyla ilgili Zamana konuan Meclis Anayasa Komisyonu Bakan AK Parti vekili Burhan Kuzu, sandk grevlilerinin klasik memur olarak grlemeyeceini vurgulad. Prof. Dr. Mehmet Turhan ise YSK kamusal alan kendine gre yorumlam. gzarlk yapm. Bunlar devlet memuru deil, oras devlet dairesi deil. Bu mantkla giderlerse kamusal alandr diye devletin hastanelerine de, belediye otobslerine de yasak koyabilirler. dedi. Kararla ilgili olarak CHP stanbul Milletvekili Mehmet Sevigen Anlamsz bir karar. Kamusal alanda ancak devletin grevlendirdii kiiler bu yasaa uymak zorundadr. Yoksa sivil vatandalar istedii kyafetle sandk banda grev yapabilir. derken MHP Genel Sekreteri Cihan Paac, YSKnn yasak kararna u yorumu yapt: Yksek Seim Kurulu, Anayasaya gre seimlerin salkl, dzgn ve dzenli yaplmasnn temininden sorumludur. Kurul, byle bir karar almsa buna itiraz sz konusu deildir. deerlendirmesinde bulundu. (21 Mart 2009)
80
YSKnn barts yasa utan verici Yksek Seim Kurulunun (YSK) sandk bandaki barts yasana tepkiler devam etti. TBMM nsan Haklar nceleme Komisyonu Bakan Vekili Halide ncekara, kadnlara yaplan teleme ve zulmn artk bitmesini istedi. Mazlumder Ankara ube Bakan stn Bol, YSKnn ald kararn hukuki deil, keyf olduunu kaydederek, Yerel seimlere 10 gn kala yaynlanan bu genelge ile amalanann bartl kadnn elinden seme ve seilme hakkn almaktr. deerlendirmesinde bulundu. Uygulamaya siyasi partilerin kadn adaylar da tepki gsterdi. (23 Mart 2010) Otobsler de kamusal alan yasa CHPli zmir Bykehir Belediyesinin bartl fotorafla bavuran rencilere paso vermemesi yasaa yeni bir alan daha ekledi. Yasakla ilgili Vakit gazetesine aklama yapan ESHOT Genel Mdr Gl ener ise otobslerin kamusal alan olduunu syleyerek yasa savundu. Mazlumder zmir ubesi yeleri ise zmir Belediyesinin bartl rencilere paso vermemesi zerine tepkisini belirtmek iin bir basn aklamas yapt. Basn aklamasn zmir Mazlum-Der ube Bakan Mustafa Kayl okudu. Kayl, bartl rencilere indirimli otobs kart vermeme uygulamasnn tam bir insan hakk ihlali olduunu kaydetti. Belediyenin yaptnn ayrmclk olduunu dile getiren Kayl, Ayrmclk bir yandan insan hakk ihlali, dier yandan Trk Ceza Kanunu 122.m.ye gre sutur diye konutu. (25 Mart 2009) Adalet Bakan Mehmet Ali ahin: Yasaksa uyulacak! Adalet Bakan Mehmet Ali ahin YSKnn sandk bandaki grevlilere bartsn yasaklayan kararyla ilgili olarak Yksek Seim Kurulumuz bir karar vermitir. Bu tartlabilir. Beenen olur, beenmeyen olur. Doru olup olmad konusunda da bir deerlendirme sunacak deilim. Yksek Seim Kurulunun kararlar kesindir. Uyulacaktr. Beensen de, beenmesen de uyacaksn diye konutu. (25 Mart 2009) Barts yasa Bulgaristanda Bulgaristanda iktidarda bulunan Sosyalistler liderliindeki hkmet okullarda barts yasaklanmas ile ilgili yasa tasarsn kabul etti. Yasaya gre okullarda barts ve byk ha gibi pheli dini sembollerin taklmas okullarda yasak olacak. pheli dini semboller Fransadaki yasaklarn da kulland bir ifade. ayet yasa tasars meclis oylamasndan geerse, devlet okullarnda barts de yasaklanacak. Mslmanlarn nfusun yzde 12sini meydana getirdii Bulgaristanda barts daha nce de yasaklkla kar karya kalmt. 2006 Temmuzunda Smolyan Ticaret Lisesinde okuyan Fatme ve Mihaela isimli iki kz rencinin barts sorunundan tr okul idaresinden ikayetini deerlendiren Meclis Ayrmclktan Koruma Komisyonu, okul idaresini hakl bulmutu. Bulgaristan Bamftlk Ofisi ise tasarda ngrlen yasan yanl olacan belirtti. (26 Mart 2009)
NSAN 2009
SSye bavuru sreci yasakla geti Yerel seim sreci ile SS bavuru sreci yasaklarla tamamland. Her ne kadar merkez ve muhafazakr gndeme getirmediyse de bavuru srecinde on binlerce aday, ban amak mecburiyetinde brakld. Yurtdnda ya da ak retimde okumay tercih edecek adaylar dahi SYM brolarnda ba atrma ikencesine maruz kaldlar. Bylece daha niversite kapsna gelmeden yasak sreciyle tanan rencilerin urad zorbalk ise yokmu gibi geitirildi. (01 Nisan 2009) Bartl belediye bakan mazbatay perukla alabildi Demokrat Parti aday olarak belediye bakanln kazanan Gaziantep'in slahiye le Belediye Bakan Malike Uluda, mazbatasn ald. Seim dneminde barts eitli tartmalara sebep olan Malike Uluda, mazbatasn almaya slahiye Adliyesi'ne kalabalk bir partili grubu ile geldi. Belediye Bakan Malike Uluda'a, eski belediye bakan kocas Mehmet Uluda da elik etti. Mazbatasn bartsnn zerine takarak alan Malike Uluda, grevine balad. (03 Nisan 2009) Bartl kz terrist gibi izdiler ngilterede bir vakfn kard Klic adl dergide, barts takan bir Mslman kz ocuu terrist olarak gsterildi. Dergide yer alan bir karikatrde boynunda ha bulunan bir ocuk, yanndaki arkadana bartl Mslman kz parmayla gstererek, o bir terrist diyor. ocuk daha sonra Mslman kza bararak, Hey, ismini bilmiyorum ama syle bakim bartsnn altnda ne saklyorsun diye tepki gsteriyor. Mslman kz ise Senin taktn ha neyi temsil ediyorsa, benim bartm de ayn eyi temsil ediyor diye karlk veriyor Karikatr, ngilteredeki Mslman nfus tarafndan tepkiyle karland. (05 Nisan 2009)
81
Bartl diye otobsten indirildi Danimarkann gneyindeki Arhus kentinde bir otobs fr, Mslman bayan yolcunun bartsn maske olarak deerlendirdi ve kadn otobslerde maske takmak yasaktr bahanesiyle aratan indirdi. Odense kentinde yaanan baka bir olayda ise; aylk abonman kartn kullanan Somali asll bir kadn, bartsyle birlikte takt pee yznden otobse binemedi. fr, kadnn yznn grlmediini ve kimliinin tespit edilemediini ne srd. Yaynlad basn aklamasnda Arhusta yaanan olay utan verici olarak deerlendiren Danimarka Mslmanlar Ortak Konseyi (MFR), siyasilerin bu konuda gerekli admlar bir an nce atacaklarn umut ettiklerini belirttiler. (06 Nisan 2009) Barack Obama o rencileri gremedi ABD Bakan Obama, Tophane-i Amirede rencilerle biraraya geldi. Obama ksa bir giri yaparken Birbirimizin tesinde konuamayz, etrafmza gvensizlik duvarlar remeyiz. Ortak zemin bulmamz gerekiyor, birbirimizin baklarna sayg duymamz gerekiyor, fikir birlii kurmasak bile Yeni kprler ina edebilirsiniz, yeni duvarlar rmek yerine gibi mesajlar verdi. Obamann konumasn ok sayda niversite rencisi takip ederken, ilerinde tek bir bartl rencinin dahi bulunmamas dikkat ekti. (07 Nisan 2009) Barts Belikada da yasakland Belika Dantay okullarda bartsnn yasaklanmasndan yana gr aklad. Irklkla Mcadele Derneinin (Mrax), 2005 ylnda, bartsn yasaklayan okullara kar ayrmclk ithamyla yapt bir bavuruyu ve at davalar deerlendiren Dantay, sz konusu okullarn ayrmclk yapmadna, aksine ayrmcla kar nlem aldna hkmetti. Mrax, dava at okullarn, Eitim Bakanl tarafndan da onaylanan i ynetmeliklerinde geen siyasi ve dini aidiyet gsteren sembollerin grnr ekilde tanmasnn yasaklanmasna kar kyor ve bu ynetmeliklerin yrrlkten kaldrlmasn istiyordu. Dernei haksz bulan ve mahkeme masraflarn demeye mahkum eden Dantay, barts yasa uygulamasnn halklar arasnda dostluu, eitlii, kardelii desteklemek ve ayrmcl nlemek amal olduunu savundu. (08 Nisan 2009) Bartl kz 350 bin dolar tazminat kazand Nevadann Reno kentinde bulunan North Valleys Lisesinde okuyan Jana Elhifny adl Mslman kz, barts takt ve Mslman olduu iin dier arkadalarnn hakaretlerine maruz kald. Elhifny bu hakaretler yznden okulu terk ederken 2003te ailesiyle birlikte gen Msrl kz ile arkadalk eden Stephanie Hart da ayn kaderi paylat. Mahkemeye bavuran Elhifny, barts takt iin lm tehditleri ve tacizle kar karya kaldn ancak okul ynetiminin bunlar durdurmak iin birey yapmad gerekesiyle Blge Okul daresie kar dava at. Konu yargcn nne gelmeden Blge Okul daresi ile Elhifny anlamaya vard. Bu anlama erevesinde Elhifnye 350 bin dolar denecek. Okuldan ayrlmak zorunda kalan Hart da 50 bin dolar alacak. Ayrca idare, bu tr tacizlerin nne gemek iin avukatlarla ortak alacak. (08 Nisan 2009) Orta Asya rejimlerinde tesettr alerjisi 10 yl nce zbekistanda balayan barts yasa, Tacikistan ve son olarak da Krgzistanda uygulamaya konuldu. Yetkililerin yasak nedeni de tandk: laik niversitelerde dini simge ve tebli arac saylan hicabn yerinin olmad iddia ediliyor. Krgz Eitim Bakanl temsilcisi Damira Kudaybergenova, laik lke olduklarn, eitim ile hicap arasnda tercih yaplmas gerektiini ne sren son isim. Kudaybergenovaya gre hicap sadece medrese eitimi yapan renciler tarafndan tanabilir. Yasak zihniyette son dneme kadar Orta Asyada saylar fazla olmayan rtl kadnlarn toplumda daha belirgin hale gelmesinin de etkisi var. imdilerde, Danbe, Bikek gibi bakentlerde ok sayda tesettrl kadn grmek mmkn. (08 Nisan 2009) Msrda hemirelere pee yasa Msr Salk Bakan Hatim Cebeli, grev esnasnda yzn kapatan hemirelerin, grevden alnma veya yzlerini ama konusunda bir tercih yapmalarnn gerekeceini sylemesi lkede tartmalara yol at. Msr Parlamentosundaki bir grup milletvekili harekete geerek bakana kar propagandaya balad. Bu balamda milletvekili Ferid smail hemirelerin giyimlerine karlmasnn lke anayasana aykr olduunu syledi. Msr Salk Bakanl tarafndan lke genelinde yaplan aratrma sonucunda halen 9630 hemirenin grev esnasnda yzlerini kapattklarnn tespit edildii bildirildi. Bakanlk tarafndan karlan yeni pee yasann uygulanmas durumunda, lkedeki hemirelerin yzde 10.7si iinden karlm olacak. (08 Nisan 2009) Bartl ye mazbatasn ald ve istifa etti Antalya'nn Akseki lesi'nde AK Partinin 1. sradan Belediye Meclisi yeliine seilen 40 yandaki efika Telliolu mazbatasn aldktan sonra istifasn le Seim Kurulu'na verdi. Salk durumunu gereke gsteren Telliolu'nun istifasnn asl gerekesinin ise barts olduu ne srld. Telliolu'nun AK Parti'nin Aksekide belediye bakanln kaybetmesinden dolay istifa karar ald, bartsnn istismar konusu olmamas, ortam germemek iin istifa ettii belirtildi. Telliolu'nun yerine AK Parti'nin listesinde 5'inci srada bulunan 64 yandaki Hasan Kaplan meclis yesi olarak seildi. (09 Nisan 2009)
82
Bartlleri aalarda sallandracakm Ergenekon sanklarndan Adil S. S.nin, Mecliste trbanl kadnlar iin ayr ey alyor. Nedir o? Berber-kuafr alyor. Gider ondan sonra bir bakarsn ki aalarda sallanmalar var. Az kald. ok az kald yani Sabrlar ok zorluyor bunlar. Bunlar Trk devletinin refleksini bilmiyorlar. O refleks yalnz yaknlayor, onu sana syleyeyim. Bir gecede btn her ey deiebilir yani Ha bu millet direnir mi? Bu millet g neredeyse ona tapar. Ertesi gn bakarsn o refleksif hareketi yapanlarn yannda yer alm hepsi eklindeki bir konumas iddianameye yansd. (09 Nisan 2009) retmenlere barts zgrl talebi Almanya Baden-Wrttemberg slm Toplumundan avukat Aye Akpnar, Stuttgart kentinde yapt aklamada, okullarda din kyafetlerin yasaklandn ama bunun sadece Mslman kadnlara uygulanmasnn ayrmclk ierdiini syledi. Yasann dier baz alanlara yaylmasn da eletiren Akpnar, Meslektalarmn ou bartl bir kadn yanlarnda altrmak istemiyor dedi. Mslmanlar Merkez Konseyinin Baden-Wrttemberg eyaleti tekilat bakan Riad Ghalaini de, okullarda retmenler iin genel bir bart yasa yerine, olaylarn tek tek deerlendirilmesi talebinde bulunarak, genel yasak sebebiyle Mslman kadnlarn inanlar ya da meslekleri arasnda bir seim yapmak zorunda brakldklarn belirtti. (11 Nisan 2009) Belediye Meclisinde barts sorunu CHPli yeler Samsunun lkadm ilesindeki ilk meclis toplantsnda barts tartmas kardlar. CHPnin meclis yesi Engin Abdik, toplantya bartsyle gelen AK Parti meclis yesi Muradiye Ergine tepki gsterdi. Belediye meclisinin kamusal alan dahilinde olduunu belirten Abdik, klk kyafete dikkat edilmesi uyarsnda bulundu. Abdik, Kamusal alanda klk kyafet ile ilgili zorunlularlar var. Arkadalarmzn bu zorunluluklara uyup uymadn Sayn Bakanm sizin takip etmeniz iyi olur diyerek uyarda bulundu. Eletirinin hedefi olan AK Parti meclis yesi Muradiye Ergin ise herhangi bir aklama yapmad. Ksa sren tartmann sona ermesinin ardndan Bakan Necattin Demirta, seimlerde halkn iradesinin tecelli ettiini hatrlatt. (13 Nisan 2009) Harvard'l profesrden yasaklara barts dersi Okul psikolojisi alannda ABD'de yksek lisans yapan uzman psikolog Glden Esat, Harvard niversitesi Profesr Howard Gardner'n Trkiye'de 'Gelecein Be Zihin Tipi' ile ilgili semineri izlemek zere Burdur Mehmet Akif Ersoy niversitesi ile irtibata geti. Btn artlar tayordu ancak karsna hi beklemedii bir sorun kt: Bartl olmas. Organizatrler, programa katlabilmesi iin ban amas gerektiini syledi. Bunu kabul etmeyeceini belirten Esat, maduriyetini bata Howard Gardner olmak zere tm katlmclara iletti. Ksa sre sonra Prof. Gardner, psikolou arayarak, "Durumunuz bizi zd. Sizi Hollanda'da dzenleyeceimiz benzer bir seminere masraflarnz karlayarak, zel davetli olarak aryoruz." haberini verdi. Esat bu zel teklifi kabul ederek, Trkiye'deki seminerden iki ay nce Mart aynda Hollanda'ya gitti. Toplantya katlan tek bartl olduu iin Gardner, onu hemen tanyarak, "Trkiye'de olmad, Hollanda'da oldu. Bundan mutluluk duyuyoruz." dedi. (14 Nisan 2009) Bartllere fileme var, burs yok Ergenekon operasyonunun 12. dalgasnda ada Yaam Destekleme Derneinin merkezi ve 26 ubesinde yaplan aramalarda ele geirilen belgelerin incelemesi devam ederken ortaya ilgin bulgular da kmaya balad. Medyaya yansyan bilgilere gre YDD ve ada Eitim Vakfnn hemen hemen tm ubelerinde bulunan belgelerde, burs verilen ya da burs bavurusunda bulunan ocuklarn yaknlarna ait fileme bilgileri yer alyor. Bu fileme listelerine gre, ailesinde bartl bulunan rencilere burs verilmedii saptand. Bu filemelerin byk ksmnn ise ener Eruygurun kurduu Cumhuriyet alma Grubu tarafndan yapld iddia edildi. (16 Nisan 2009) ok ihtiyac var ama gerici grnyor YDD ve EVin burs bavurusu yapan rencileri mam Hatipli ve ba kapal diye filedii ortaya kt. Glseven Yaerin Genel Bakanln yapt EVin denetimi neticesinde, EVin burs bavurularn yanl bir ekilde reddettikleri belgelendi. l Dernekler Mdrlnn Denetim Raporunda, EVe burs almak iin mracaat eden baz rencilerin mracaat formlarna; mam Hatipli, Ba kapal, ok ihtiyac var ama gerici grnyor, Krt ve akll bir ocuk, K.Alemdarolunu ok hakl bulduunu ve ona yardmc olmak istediini sylyor. Takip edilecek, fikirleri pheli, Resmen takiye yapyor gibi notlarn dld grld. (18 Nisan 2009) Beyaz Saraya bartl danman ABD Bakan Barack Obama, Beyaz Sarayda kendisine dinler hakknda ve dinlerin toplumun sosyal problemlerinin zmnde ne gibi zmler getirebilecei zerine bilgi vermesi iin kurulmas kararn imzalad dinler zel danma kuruluna Mslmanlar temsil etmek zere bartl bir bayan olan Dalya Mcahidi seti. Dnya genelinde Mslmanlar zerine aratrmalar yapan
83
Gallub Aratrma Merkezinin bakanln yapmakta olan Mcahidin bu greve getirilmesindeki sebep, kendisinin tecrbelerinin ve Mslmanlar zerine yapt aratrmalarn bu alanda faydasnn dokunaca inanc. Mcahid, yeni grevi esnasnda Mslmanlarn grlerini ve Amerikadan ne beklediklerini Bakan Obamaya aktaracak. (18 Nisan 2009) rt sayesinde erken koca buluyorlar Trkan Saylan, Hrriyetten Aye Armana verdii rportajda Bizim inanca ya da bartsne itirazmz yok. Tek istediimiz yasalara uymalar. Eitim kurumlarnda, resmi kurumlarda, Byk Millet Meclisinde rt taklamaz diye yasa var. iddiasn ortaya att. Armann Gen kzlar bu mesele yznden niversiteye gidemiyorlar diye zldnz, bunun hakszlk olduunu dndnz olmuyor mu? sorusuna ise Asla. O kzlar militan yapyorlar. Ben ok netim bu meselede. Geri, o rt sayesinde erken koca buluyorlar o ayr. eklinde cevap verdi. (18 Nisan 2009) AK Parti Trabzon tekilatnda barts krizi 29 Mart Yerel seimlerinde Trabzon Belediye Meclisi'ne seildikten sonra meclisin ilk toplantsna bartsn kararak katlan Saadet oban, Toplantlara bartsyle girmek istiyorum aklamasn yapnca partisinde krize neden oldu. oban, 'Bartm isteyerek karmadm. Bartlyken kendimi daha rahat hissediyorum. Bunu yaparken de kimseye meydan okumuyorum. Avukatlk mesleimi yaparken bartm kartyorum. Buraya seilmeden nce bartl meclise girebileceimi dnyordum. Ama meclisten nce bana bartm karmam sylendi. Ben de kardm. nallah mays ayndaki oturumda trbanl bir ekilde meclisteki yerimi alrm' dedi. oban'n bu aklamalarna AK Parti l Bakan Muhammet Balta sert bir karlk verdi. Balta, yerel gazetelerde yer alan aklamasnda, il ynetimi olarak seimlerden nce Belediye Meclisi'ne bartsyle girilmeyecek diye karar aldklarn ve bu durumu adaylara bildirdiklerini syledi. Balta, Sayn oban' adaylk srecinde de, meclise girmeden nce de bilgilendirmitik. Farkl istekler olabilir. Ama biz bu konuda bir karar aldk ve onu uyguluyoruz. Seilmi bir meclis yesi bartsyle meclise giremedii gibi, milletvekili de bartsyle meclise giremiyor. Bu konuda yerel ve genel fark etmez diye konutu. AK Parti Trabzon Milletvekili Mustafa Cumur ise Balta'nn bu szlerine tepki gstererek, Saadet obandan zr dilemesi gerektiini kaydetti. (20 Nisan 2009) Mahalle deil parti basks 29 Mart seimlerinde AK Partinden Trabzon Belediye Meclis yesi seilen Saadet oban, yapt yazl aklamada, ilk meclis toplantsna ban aarak katlmas zerine balayan tartmalarn kendisini rahatsz ettiini kaydetti. Bartsnn kiisel tercihi olduuna vurgu yapan oban, bu tercih dorultusunda zel yaantsn srdrdn, ok istemesine ramen avukatlk mesleini de bartl olarak icra edemediine deindi. Kadnlarn gerek alma hayatnda gerekse siyasette var olmalar gerektiine inand iin AK Partiden belediye meclis yeliine aday olduunu hatrlatan oban, Seimlerden sonra ilk meclis toplantsna bartsz katldm. nk belediye meclisinde yaanacak bir barts tartmasnn Trabzona yapacamz hizmetlerin nne geip onlar glgelemesini istemedim. Fakat benim iyi niyetli olarak kiisel tercihimi kullanmak suretiyle alm olduum bu karar baz kesimler tarafndan bilinli olarak siyasi bir hesaplamaya dntrld. ifadelerini kulland. Bu arada AK Partili yenin kararnda parti tekilatnn bartl olarak toplantlara gelmesinin krize neden olaca dncesiyle yapt basknn etkili olduu gndeme geldi. (22 Nisan 2009) CHP ve MHP bartsne yasak dedi Adanann Seyhan Belediyesinde AK Partili iki kadn belediye meclis yesinin olaanst meclis toplantsna bartsyle girmesi CHP ve MHP mensuplarn gerdi. CHP ve MHPli yeler, belediye meclisinin kamusal alan sayldn ve bartsyle girilemeyeceini belirttiler. MHP Grup bakanvekili Zihni Aldrmaz da TBMMdeki kurallarn belediye meclislerinde geerli olduunu belirtip, CHP grubuna destek verdi. Toplanty yneten CHPli Meclis Bakanvekili Fatih zgr, bartl yelerin salondan kmasn istedi. Meclis yeleri karlkl tartrken, bartl yeler suskun kald. Bakanvekili Fatih zgr, toplantya 10 dakika ara verdi. Aradan sonra bartl yelerin salondan kmadn gren zgr, haklarnda gerekli ilemlerin yaplmas ve su duyurusunda bulunulmas konusunu zapta geirdi. (22 Nisan 2009) Folklorik rt medyann ilgisini ekti Adanadaki 23 Nisan trenlerinde folklor gsterisi yapan rencilerin balarn yresel kyafetlerine uygun bir ekilde balamasn, merkez medya muhbirleri Vali lhan Ata sordu. Vali At ise, rencilerin kyafetlerinde hibir problem yok. Dorusu folklor ekiplerimizin kyafetlerine karm deiliz. Valilik makam olur vermitir. Folklor ekiplerinin ba kapal olur zaten. diye cevap verdi. Kutlamalarda folklor gsterilerinin koordinatrln yapan Rza Grkem de, Geleneksel kltrmz yanstan be yrenin oyunlarndan kombinasyon yaptk. Hepsini iine alan bir giysi tasarladk. Konu ocuklarn ban balamasysa zaten halk oyunlar giysilerinde bata bir yazma olmas lazm. Ya yemeni ya da yazma olmadan folklor gsterisi olmaz. eklinde konutu. (23 Nisan 2009)
84
Bartl semazenler de dikkat ekmi Doan Haber Ajansnn Bartl semazenler haberi, merkez medyann rt alerjisini bir kez daha ortaya koydu. Haberde Keiborlu lesinde kutlanan 23 Nisana ana snfndan 6 renci semazen kyafeti zerine bartl gsterisi ilgi ekti 5-6 ya arasndaki ocuklarn katld gsteride kz rencilerin semazen kyafeti zerinde bulunan beyaz bartleri dikkat ekti. Okul yetkilileri semazen kyafetlerinin Ispartadan kiralandn, kz semazenlerin kyafetinin eksik geldii iin blgede yamak diye bilinen beyaz barts ile tamamladklarn syledi. ifadelerine yer verildi. (24 Nisan 2009) Kocaelideki zgrlk mcadelesinde 5.yl Mazlumder Kocaeli ubesinin organizasyonunu yapt Bartsne zgrlk Yry; yaklak 5 bin kiinin katlmyla, barts meselesi bu lkede bitmitir diyenlere kar, halknn vicdannda bu iin bitmediinin mesajn en gzel bir ekilde verdi. Kocaelideki yasaa tepkili halkn, insan haklar savunucularnn katld yrye, Sakarya, stanbul, Bursa, Bilecik, Yalova, Dzce, Konya, Van, Ankaradan katlm oldu. Platform baznda da Ankara, Akyaz, Konya, Van, Sakarya Platformlar destek verdi. Mazlumder Kocaeli ubesi adna konuan ube bakan etin Tahtac yle dedi: Trkiyede insan ve hak ve zgrlklerini kstlayan bart yasa halen devam etmektedir. Kocaeli nan zgrl Platformu ile birlikte her hafta, ayn gn, ayn yerde 210 hafta boyunca, Kocaeli den yasaa ve zlme kar taraf olduumuzu belirtmek iin, sesimizi duyurmaya altk. Bu eylemler bizimle birlikte Trkiyenin birok yerinde de yaplmaya baland. Ve yasak devam ettii mddete de eylemlerimiz devam edecektir. (25 Nisan 2009) Barts sorunu daha da ilerledi ABDnin George Washington niversitesi retim yesi Merve Kavak, 2. Uluslararas Helal Gda Konferansnda gazetecilerin sorularn cevaplad. Kavak, her alanda zgrlklerin yerlemesinin zaman alan bir sre olduunu syledi. Bartl olarak Meclise girdii iin baz evrelerce protesto edilen Kavak, o gnden bu zamana kadar geen srede zgrlkler konusunda baz almlarn yaandn kabul etti. Ancak, barts konusu ile ilgili skntlarn maalesef artarak srdne iaret eden Kavak, Yani getiimiz 10 yla baktmz zaman sadece bu alanda hi bir gelime olmad ve hatta ktye gidi oldu. 10 sene nce tam bu gnlerde Mecliste o hadiseler yaand zaman bartl bir kadnn kamusal alanda grev yapmas, hatta milletvekili olmas tartlyordu, bugn iin bartl bir kadnn grevi deil de ei bartl olan bir erkein bile hangi greve gelecei tartlr hale geldi. diye konutu. (25 Nisan 2009) arpc deil arptc bak! Posta Gazetesi, Kocaelide dzenlenen bartsne zgrlk eylemine katlan bir ocuu manete tayarak Barts protestosuna alet edilen kk kz baln kulland. Haberde zmitte her hafta dzenlenen bartsne zgrlk gsterilerine anneleri tarafndan srklenen ve hi bir zorunluluklar olmamasna ramen, kara araflar, kara pardes ve kara earplar balatlarak gsterilere malzeme yaplan kk kzlar yrek burkmaya devam ediyor. ifadelerine yer verildi. (26 Nisan 2009) 23 Nisan treninde bartl kadn dar kartlm Yamur nedeniyle 25 Nisana ertelenen ve Manisa 19 Mays Stadyumunda yaplan programa Mehmet Bker, iki ocuk annesi bartl kz Yasemin Bker ile geldi. Ancak Yasemin Bker, grevliler tarafndan dar kartld. Bunun zerine sinirlenen Mehmet Bker de, kzyla birlikte trenden ayrld. Bker kendisini telefonla arayan DHA muhabirine Gururum krld derken, Manisa Valisi Celalettin Gven, eref tribnnde yaanan olaydan haberi olmadn syledi. Milli Eitim Mdr Vekili Ersoy da protokol grevlisi olmadn belirterek, Trbanl bir kz tribnden kartlm. Ancak protokol listesini biz hazrlamadk ifadesini kulland. (26 Nisan 2009) Anayasada barts uzlamaya mani Babakan Tayyip Erdoann talimat zerine AK Partili hukukularn anayasa deiiklik nerilerini belirlemek iin balattklar almada, barts yasana ilikin bir dzenlemenin uzlamay engelleyecei ynnde bir kanaat ortaya kt. AK Partinin pakete alaca nerilerin gerekesi de yle ifade edildi: Asla ideolojik bir deiiklik olmayacak, mutlaka uzlamay yanstacak. Dier partilerin kesinlikle istemedii neriler paketten kabilir. Deiikliklerde ltler, AB sreci, insan haklar, temel hrriyetler, demokratikleme ve hukuk devleti olmal. (28 Nisan 2009) Medyada 27 Nisan sendromu sryor Radikal Gazetesi, Siverek kra-Der Sosyal Yardmlama ve Dayanma Dernei tarafndan dzenlenen Kutlu Doum programndaki bartl kzlar, su iliyorlarm gibi gsterdi. Tarihi kalede Kutlu Doum balyla verilen haberde Yalar 5 ile 10 arasnda deien kz ocuklarnn yeil kyafet ve barts taktklar, erkek ocuklarnn ise siyah pantolon ve beyaz gmlek giydikleri, balarna da takke taktklar grld. Kyafetleri ile dikkat eken erkek ocuklar def alarken, kz ocuklar ise ilahiler seslendirdi. ifadeleri kullanld. Merkez medyann benzer ierikli haberleri 27 Nisan e-muhtrasna da konu olmutu. (29 Nisan 2009)
85
MAYIS 2009
Bakan ubuku: Ayrmclk yaplmamaldr Avrupa Parlamentosu (AP) Kadn Haklar ve Cinsiyet Eitlii Komisyonunun Trkiyede Kadnlar konulu oturumunda konuan ve bir basn toplants dzenleyen Milli Eitim Bakan Nimet ubuku, lkemiz kadnlarnn byk bir blm inanlar gerei ban rtyor. Gerek olan budur. nanc gerei ban rten kadnlarn srf bu inanlarndan dolay birtakm haklardan mahrum braklmasn istemek veya onlar birtakm haklardan mahrum brakmak veya bu ynde bir dnceye sahip olmak zaten kavramsal olarak temel insan haklarna aykrdr dedi. (01 Mays 2009) Genelkurmayda barts tartmas yaanm Ergenekon iddianamesinin ek klasrlerinde yer alan eski Deniz Kuvvetleri Komutan zden rnekin gnlklerine gre Kayserideki cumhuriyet balosuna bartl kadnlarn yer almas komuta kademesinde sert tartmalar yaanmasna neden olmu. O yl AK Partlili Niyazi zcan ile Mustafa Elita, Kayseri Valisi Nihat Canpolatn Kayseri Orduevine dzenledii Cumhuriyet Balosuna bartl eleriyle katlm, konuy medyaya Trbanl Cumhuriyet Balosu eklinde yansmt. Gnlklere gre bu durum, Genelkurmay Bakan Org. Hilmi zkk ile Org. Hava Kuvvetleri Komutan brahim Frtna arasnda istifa restlemesine kadar varm. (02 Mays 2009) TKPliler barts afii asan renciye saldrdlar Bir hafta iinde TKP ve renci Kolektifi adl gruplar bartsne zgrlk afii asan rencilere iki kez saldrdlar! Ankara niversitesinin kendilerine ait olduunu iddia eden, Bu okulda Mslmanlara faaliyet yaptrmayacaz diyen 15-20 kiilik saldrgan grup Cebeci Kampsnde bulunan letiim Fakltesinde bir renciye saldrd. Kendisini korumaya alan rencinin zerine sandalyeler frlatp kfr eden saldrganlar, renciyi eitli yerlerinden yaraladlar. Gvenliin mdahalesiyle sona ererken, saldrya urayan renci okuldan kt. (02 Mays 2009) TSK arkamda olmasayd ben ne yapardm? 28 ubat srecindeki yasak uygulamalaryla hafzalara kaznan stanbul niversitesi rektr Kemal Alemdarolu, 1998 ylnda bartsne yasak getirildii zaman l Emniyet Koordinasyon Kurulunda sorgulandna dikkat ekerek, O gn taviz verilseydi trban ve niversite konusunda cephe kaybedilirdi. dedi. Ergenekon ddianamesindeki ener Uygur tarafndan dzenlenen rektrler toplantsna da katlan Alemdarolu o dnem gelimeleri yle anlatt: Dnemin Genelkurmay bakan 3 kez telefonla arad ve destek verdi Vali toplumu germeyelim, taviz verin, hogrl olun imasnda bulundu ama direnildi. Bu tip durumlarn tekrarlanabileceinden endie ediyorum. O dnemde TSK arkamda olmasayd ben ne yapardm? Olay haftasnda resm kyafetle 3 korgeneral beni ziyaret etti. Askerler her vesile ile niversiteleri desteklediklerini gstermeliler. (03 Mays 2009) Bart yasa okuyla balayan aratrma 22 yandaki Amerikal akademisyen Hailey Woldt, Mslmanlarn Amerikan toplumundaki yerini aratrmak amacyla yrtlen bir proje kapsamnda Trkiye'ye geldi. Grme yapmak iin stanbul niversitesi'ne de ziyarette bulundu. Yannda da yine ayn aratrmada yer alan Amerikal Mslman arkada Hadiya vard. Hadiya, bartl olduu iin niversiteye alnmad. Bu durumdan bir hayli rahatsz olan ve Amerika'daki tesettrl kadnlarn ne tr muameleye maruz kaldn merak eden Hailey, aylarca sren bir aratrmaya koyuldu. Onlarn yaadklarn daha iyi anlayabilmek iin ban rtt ve bazen de uzun bir pards giydi. Aratrmay yaparken Trkiye'nin de arasnda olduu, 8 ayr lkeyi ziyaret edildi. Amerika'da da 70 kadar ehirde eitli aratrmalar yapld, gzlemlerde bulunuldu. D lkelere yaptklar seyahatlerin gayesi ise o lke vatandalarnn Amerika hakkndaki dncelerini anlamakt. stanbul niversitesi'ne ziyarete gittiklerinde karlat zc olay hayat boyunca unutmayacan syleyen Hailey, bartl olan arkada Hadiya'nin niversitenin kapsndan ieriye alnmamasna hala bir anlam veremediini ifade etti. (03 Mays 2009) AK Partili Belediye Meclisi yesi toplantya perukla katld Gaziantepin ahinbey Belediyesinin AK Partili meclis yesi Tuba Gngr, oturumlara bartl katld iin CHPlilerin tepkisini ekmi ve Bykehir Belediye Meclisinin genel toplantsna katlamamt. CHP Grup Bakan Ruhi Karadan Buras kamusal bir alan, biz de kamu grevi yapyoruz. O nedenle Mecliste trbanl oturulmas doru deil. Bunun incelenmesi iin bir komisyon kurulsun tepkisi zerine Tuba Gngr, Mays ay olaan meclis toplantsna perukla gelmeyi tercih etti. (05 Mays 2009)
86
Ei bartl askerler takibe alnm Ergenekon Davas iddianamesinin ek klasrlerinde yer alan ve ener Eruygurda ele geirilen 7 ubat 1997 tarihli ve Kars l Jandarma Komutanl balkl gizli belgede, elerine salk fii ve askeri kimlik kart karmak isteyen askerlerin mracaatlar srasnda yanlarnda getirdikleri evlilik czdanlarna yaptrlan fotoraflarn bartl olup olmadnn kaytlara geirildii bilgisi yer alyor. Belgede bununla birlikte eleri tesettrl subay, astsubay ve uzman jandarma avularn kimlik ve grev yerlerinin bildirilmesi emri de yer alyor. Ayn klasrde yer alan gizli baka bir belgede ise askerlere elerinin giyimi konusunda bask yaplmas ifadeleri yer alyor. Bu bilgiler daha sonra subaylarn YA kararlaryla ordudan ihra edilmesi iin kullanlmt. (06 Mays 2009) CHPli Belediye Meclis yelerinden barts dilekesi Mahalli seimlerin ardndan, znik Belediye Meclisi ikinci toplantsn yapt. AK Partiden meclis yesi seilen Zeliha Pete, meclis toplantlarna bartsyle katld. CHPli meclis yeleri Ali Sar, Mehmet Akyz ve Hikmez zkan, Anayasa Mahkemesinin kamusal alanda trban taklamayacana dair karar olduunu, buna ramen Petenin oturumlara bartsyle katldn belirterek, MHPli Belediye Bakan Kadri Erylmaza dileke verdi. Erylmaz ise, Zeliha Pete belediye personeli deil, seilmi bir meclis yesidir. Bu konuda ileri Bakanlnn gr alnarak gelecek yazya gre hareket edeceiz dedi. Meclis yesi Zeliha Pete ise, Bam asla amam. Bu yzden hukuk fakltesinden ayrldm. CHPli yeler beni ok zd, onlardan bu tavr beklemezdim. Gerekirse istifa ederim diye konutu. (07 Mays 2009) AK Parti arkasnda durmaynca istifa geldi znik Belediye Meclisinin tek kadn yesi olan Zeliha Pete, belediye meclisi toplantlarna bartl katlmasnn CHPli yelerce verilen nergeyle ileri Bakanlna tanmasnn istenmesi zerine istifa etti. stifa kararnda AK Parti tekilatnn kriz srecinde bartl yelerine sahip kmayarak onu yalnz brakmasnn da rol oynad grld. Daha nce hukuk fakltesinden de barts yasa dolaysyla ayrldn anmsatan Zeliha Pete ise ileri Bakanlndan olumlu bir karar beklemedii iin istifa ettiini kaydetti. Bu konuda AK Partiden de ok byk beklentisi bulunmadn anmsatan Pete, lkenin artlarn biliyorum. Sre ok adil ilemiyor u an. Barts, zgrlkler kapsamnda deerlendirilmedi bugne kadar. Barts yznden Ak Partinin de zarar grmesini istemiyorum. diye konutu. (09 Mays 2009) Kayt yapan bartl renci saysn takibe almlar Ergenekon Davas iin hazrlanan ek iddianamede barts sorununa ilikin detaylar gn getike ortaya kmaya devam ediyor. Ek klasrler arasndaki bir belge 19 Eyll 2003 tarihinde Jandarma Genel Komutanl personeli ile rektrler arasnda gerekletirilen toplant sonrasnda hazrlanan bir raporda stanbul niversitesine kayt yaptran bartl rencilerin saylarnn da yer ald ve kayt dnemlerinde bartl rencilerin filendii grlyor. (11 Mays 2009) CHPli belediye bartl iileri karyor Saryer Belediyesi`nin CHP`li Bakan kr Gen, Biliim Genlik Evleri`nin (BGEV) 50 kiilik personelinin 31`inin iine son verdi. ine son verilenlerin kadnlardan ounun bartl olmas dikkat ekti. ine son verilenler arasnda bulunan BGEV Genel Koordinatr Vural nl, e son verme nedeni ak olarak belirtilmemekle beraber, siyasi nedenlerden dolay iten karldmz sylenmitir. u anda personelimiz, bir sabah uyanp anszn isiz kalmann okunu yaamakta ve yaplan bu hakszl kabullenememektedir Bartsyle eitim veren retmenlerimizin hepsi de niversite mezunu ve alanlarnda profesyonel insanlar. Sadece inanlar gerei rttkleri bartleri nedeniyle iten karldlar dedi. (12 Mays 2009) Ya bartn karr alrsn ya da Saryer Belediyesinin Biliim Genlik Evlerinde (BGEV) alan 5 bartl kadndan biri olan Aye Glolu, 2 ay ncesine kadar bartsyle almasnn hibir sorun olmadn fakat CHP ynetimine getikten sonra ok sorunlar yaadklarn belirtti. Glolu; Bu gne kadar byle bir sorunla karlamamtk. niversite mezunu olduumu bildikleri halde bana; Ya bartn karr alrsn ya da temizlik grevlisi olarak burada almaya devam edersin denildi. Bartl insanlar sadece temizlik grevlisi olarak m alr? Bize yaplan byk bir hakszlk ve bu duruma seyirci kalmayacaz eklinde konutu. (12 Mays 2009) Boneyle girdi diye snav iptal edildi Akretim Fakltesi rencisi olan Hatice Demir, kyafeti yznden ilgin bir maduriyet yaad. Snava bartsyle girmesine izin verilen Demir, sonular beklerken niversiteden gelen belgeyle oke oldu. Yazda 'Klk kyafet kurallarna uymadnz iin 0 aldnz.' deniyordu. Hatice Demir, Akretim snav iin, Yenibosna lkretim Okulundaki snav yerine gittiinde gzetmenler nce bartsyle giremeyeceini syledi. Araya okul mdr girince, Demir bartsn kartarak bone ile sorular cevaplad. Farkl bir derslikteki nc snava da ayn ekilde girdi. Ancak getiimiz gn adresine gelen snav sonu kdnda, ilk iki ders iin klk kyafet kurallarna uymadnz iin 0 aldnz yazyordu. Farkl bir derslikte girdii nc snavn karsnda ise ald not
87
vard. Kandrldn anlayan Hatice Demir, nce snava girmeme izin verdiler sonra zerinde 0 yazan belge gnderdiler. stelik snav gzetmeni bayan da kot pantolon giyerek klk kyafet kuraln ihlal etmiti. diye isyan etti. (15 Mays 2009) Polis elerine barts yasa Vakit yazar Serdar Arseven, Sayn Atalay; polis elerine barts yasa da ne oluyor? faydalanmalar iin verilen kartlarda bartl fotoraflarn kabul edilmedii bilgisini aktard. Arseven, yazsnda Bu dnemde, bartl polis eleri, sosyal tesislerden faydalanmak iin kart talep ettiklerinde engele taklyorlar. Kendilerinden, bartsz fotoraf talep ediliyor! yle bir fotoraf temin edip verecek olsalar, bu sefer de tesislerin kapsnda engelleniyorlar! Meseleyi ve tepkileri mnasip kanaldan Sayn Bakana ulatrdm! Ho, Sayn Bakanmzn da byle bir konudan habersiz olmas beklenmemeli! Haberleme fasl tamam. zme gelince Bakanln Ecemi genelgesini iptal etmesi sz konusu olabilir mi? Bundan nceki Sayn Bakana bu konu arz edildiinde; Medyay benim zerime mi getireceksiniz! tepkisi sz konusu olmutu da Bilemiyorum; korku duvar bu sefer alabilir mi? ifadelerine yer verdi. (17 Mays 2009) Askeri mzede yasak uygulanmad Vakit muhabirlerinden Mehmet Nedim Aslan, Pazar gn ziyaret ettii Harbiyedeki Askeri Mze ve Kltr Sitesi Komutanlnda bartl kadnlarn mzeyi gezebildiini fark edince durumu gndeme tad. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Ett (ATASE) Bakanlna bal olan Askeri Mzenin herkese ak olmas ve bartl ziyaretilere mdahale edilmemesini haber yapan gazete konuyu Askeri Mzede kaldrlan yasan, imdi askeri birliklerde ve ordu evlerinde kaldrlp kaldrlmayaca ise merak ediliyor. eklinde bitirdi. (19 Mays 2009) Sizin Allahnzn kanunlar burada gemez Mahkeme Bakan Hkime Ayla Kara, boand kocas hakknda at tazminat davasnn durumasna katlan Naciye Snmezin arafl olduunu grnce nce uyard, ardndan da arafn karmasn istedi. ddiaya gre hkime, arafn karmamas durumunda duruma yapmayacan syledi. Bunun zerine ikyeti olan Naciye Snmez, peesini aarak yznn grnmesini salad. Ancak bu da hkime Ayla Kayay tatmin etmedi. Hkime, Byle olmaz! Btn arafn karacaksn. diyerek Snmezi azarlad. Neye uradn aran gen kadnn, arafn karamayacan sylemesi zerine hkime Kaya, Atatrk ilke ve kanunlarna gre seni byle kabul edemem, yarglama balayamaz Sizin Allahnz ve Allahnzn kanunlar burada gemez. diye bard. Mahkeme bir baka durumaya kadar ertelendi. (22 Mays 2009) Tesettrl hastaya ayrmclk phesi Kz Aynuru getirdii apa Tp Fakltesi acil servisinde ei arafl olduu iin kendileri ile ilgilenilmeyip horlandklarn ve kznn u anda beyin lmnn gerekletiini syleyen Kalender Tezcan, Babakanla ikyette bulundu. Tezcan, hasta olan kzn ambulansla stanbul apa Tp Fakltesi acil servisine getirir getirmez doktorlarn hmna uradn ifade etti. Doktorlardan ilk tepkiyi burada aldn kaydeden baba Tezcan, nbeti doktorun ei arafl ve kz tesettrl olduu iin ambulans ofrne, Sen ne diye bunlar getiriyorsun! eklinde ktn belirtti. Ambulanstan indikten sonra kzn sedye ile hastanenin bir tarafna braktklarnn altn izen Baba Kalender Tezcan, kz ile ilgilenilmedii iin kznn kalbinin durduunu syledi. Kznn youn bakmlk olduktan sonra Esenler Avicenna hastanesine getirdiklerini bildiren baba Kalender Tezcan, doktorlarn kz iin hibir umut vermediini ve kznn u anda beyin lmnn gerekleip bitkisel hayatta olduunu kaydetti. Baba Tezcan, APAda yaanan bu ayrmcla kar isyann dile getirdi ve baka ailelerin srf tesettrl olduklar iin bu duruma dmemeleri iin dua ettiini kaydetti. (23 Mays 2009) Bartl hastaya ayrmclk iddias yarg yolunda apa Tp Fakltesi acil servisine 23 Nisanda getirilen hasta Aynur Tezcann tesettrl ve annesi Sevim Tezcann arafl olmas sebebiyle ilgilenilmeyip horlandklar ve hasta Aynurun u anda beyin lmnn gereklemesi olay, Mazlumder stanbul ubesi tarafndan yargya tanyor. Dernein Hak hlalleri Komitesi Bakan Avukat Kaya Kartal ve Hasta Haklar Dernei Bakan Yardmcs Mahir Orak tarafndan Baba Kalender Tezcann bavurusu incelenerek bu konuda almalara baland. apa Tp Fakltesi Bahekimlii ile komite ve dernek olarak grtklerini belirten Av. Kartal; Bahekimlik tarafndan komiteye ve dernee, Biz gerekli ilemi balattk eklinde bilgi verildi dedi. apada bu tip olaylarn yaandna dikkat eken komite Bakan Av. Kartal, apa Tp Fakltesinde yaanan bu skandal yargya tayacaklarn kaydetti. Kartal, Fatih Savclndan sonra Salk Bakanlna ve stanbul niversitesinin ilgili birimlerine ikyet bavurusunda bulunacaklarn belirtti. (25 Mays 2009) AK Partili bakandan byk, rt genelgesi Mamak Belediyesinin AK Partili Bakan Mesut Akgl tarafndan personele datlan klk kyafet genelgesinde, kadn personelin bann ak olmas istendi, dizst ve yrtmal etee yasak geldi. 12 Eyll rn genelgede, Byk tabii olarak braklr, uzunluu st dudak boyunu geemez. stten alnmaz, yanlar st dudak hizasnda olur, alt ular dudak hizasnda kesilir ifadesine yer
88
verildi. Akgln, kamu kurumlarnda uyulmas gereken kurallar ieren Klk Kyafet Genelgesine atfta bulunarak yaymlad genelgede, Mamak Belediyesinde grevli memur, szlemeli personel, geici personel ve hizmetliler ile iilere ynelik uyarlarda bulunuldu. Akgl, genelgede belirtilen kurallar takip amacyla nsan Kaynaklar ve Eitim Mdrlnn grevlendirildiini de belirterek, kurallara uymayanlarn cezalandrlacan vurgulad. (28 Mays 2009) Hastaya tesettrl diye bakmad iddia edilen doktora su duyurusu Aynur Tezcan (30), ailenin klk-kyafetine tepki gstererek ilgilenmedii iddiasyla apa Tp Fakltesi doktorlar hakknda su duyurusu yapld. Mazlumder ve Hasta Haklar Aktivistleri Dernei, grevini ihmal ettii ne srlen nbeti doktorlar hakknda Fatih Adliyesine kasten insan ldrme, ayrmclk, grevi ktye kullanma gerekesiyle ikyette bulundu. Su duyurusu ncesinde basn aklamas yapan Hasta Haklar Aktivistleri Dernei Bakan Yardmcs Mahir Orak, tp etii asndan en azl sululara bile ayrmclk yaplmas mmkn deilken, insanlarn kyafetleri dolaysyla karlatklar ayrmclklarn snr tanmaz hale gelmesinin ok ac olduunu syledi. Ailenin iddialar karsnda kurumun suskunluunun dndrc olduunu ifade eden Orak, unlar kaydetti: Bartl ve dindar insanlara kar yllardr ekilen kin tohumlar bir kez daha baak vermi ve hayatnn baharnda bir gen kz, yasak zihniyetin ektii tohumlarn son kurban olmutur. (29 Mays 2009)
HAZRAN 2009
talyada alanlarn barts dayanmas talyann Torino kentindeki Venaria Kraliyet Saraynn bilet giesinde alan 35 yandaki Fasl gen kadn Yamna Amellal, barts yznden baz ziyaretilerin hakaretlerine maruz kalnca, kadn meslektalar balarn rterek, erkek meslektalar da pui takarak arkadalarna destek verdiler. Kyafeti nedeniyle rahatsz edilen gen kadn iin barda taran son damla getiimiz hafta merkezi Torinoda olan La Stampa gazetesine gnderilen anonim bir mektup oldu. Mektubu yazan Torinolu ziyareti aynen u ifadeyi kullanyordu: Savoialarn tarihi ikameti Venaria Sarayna gittim. Bilet giesinde iki tane slamc vard. Dahas bunlardan biri bartlyd. Personelin Savoia dnemine ait kostmleri giymesi daha doru olmaz m? Oysa o kadn bulunduu yere aykr. Bu mektuba kar tavr alan meslektalar, bylece bartl arkadalarnn urad hakarete sessiz kalmadlar. (01 Haziran 2009) Ei rtl diye bask grd, TSKdan ayrld Trk Silahl Kuvvetlerinden einin bartl olmas sebebiyle ayrlmak zorunda brakldn syleyen Uzman avu smail Emekli, Bu lke iin canmz ortaya koyduk. Eimin bartl olmas sebebiyle bask grdm. Trk Silahl Kuvvetlerinden istifa etmek zorunda brakldm. 1 aydr isizim. Bu yaadklarm zoruma gidiyor dedi. 2005 ylnda TSKdan istifa ettiini hatrlatan Emekli, 4 yldr kimsenin yardm etmediini dile getirdi. Irakta bir irkette koruma mdrl yaptn anlatan Emekli, ilerin bitmesi zerine yine isiz kaldn syledi. Emekli, Araclar 10 bin TL getir, istediin yere girdirelim diyorlar. Bu devirde paras olana yardm ediyorlar. Evli ve iki ocuk babasym, akam evime gitmek istiyorum. Admlarm geri geri gidiyor. diye konutu. (01 Haziran 2009) Hristiyan Demokrat Partide bartl bir aday Belikada Hristiyan Demokrat Parti milletvekili aday olarak Mahinur zdemiri gsterdi. Bartsyle gndeme gelen Mahinur zdemir, bu partiden aday olmasnn nedeni olarak insani deerlere ve dini inanlara saygl platforma sahip olmasn gsterdi. Sosyalist Parti milletvekili aday Safiya Bourfah ise bartl bir vekilin tm Belika toplumunu temsil etme grntsnden uzak olduunu ve zdemirin seilmesi durumunda yeni sorunlar kabileceini iddia etti. Mahinur zdemir ise, bartsnn siyasi mcadelesine engel tekil etmediini ve tartma konusu yaplmamas gerektiini syledi. (01 Haziran 2009) Trban yasayla darbe yaptm stanbul 13. Ar Ceza Mahkemesi tarafndan Silivri Ceza nfaz Kurumlar Yerlekesinde grlen Ergenekon davasnda savunma yapmaya balayan Prof. Dr. Kemal Alemdarolu, hakkndaki sulamalar reddetti. Alemdarolu, savunmasnda stanbul niversitesi Rektr olarak 31 Aralk 1997 tarihinde greve baladn anmsatarak yle konutu: stanbul niversitesinin ak ve kapal alanlarndaki grnt o gnlerde bir anlamda ran niversitelerini andryordu. ok eitli basklarla, tehditlerle karlatm. Trban konusunda kararl tutumumuz nedeniyle 1999 ylnda dnemin Milli Eitim Bakan Hikmet Ulubay ve nsan
89
Haklar Komisyonu tarafndan sorgulandk. Bu srada baz milletvekillerinin hakaretleri, iktidar gcn alanlarn neler yapabileceini gstererek bizi artt. dedi. Hayat boyunca hukuksuzluk ve insan haklar ihlalleri ile mcadele ettiini belirten Alemdarolu, "Evet ben darbe yapmtm. niversitede trban yasan uygulayarak. Savcln her suu bana yklemesinin ardndaki asl ama benim trban sabkamdr" dedi. (01 Haziran 2009) Bulgaristan Konsolosluu bartllere vize vermiyor Bulgaristann stanbul Bakonsolosluu, vize bavurusunda bulunan bartllere vize vermeyeceini aklad. Konsolosluun drt ay nce balatt uygulamaya Bulgaristana gitmek isteyen bartller tepki gsteriyor. Konsolosluun en son maduru 66 yandaki Selver Dnmez oldu. Bundan 41 yl nce Bulgaristandan Trkiyeye g eden ve TC vatandalna geen Selver Dnmez, Bulgaristanda yaayan 87 yandaki babas ile 85 yandaki annesini grmek iin Bulgaristana gitmeye karar verdi. Vize almak iin Bulgaristan Bakonsolosluuna giden Selver Dnmez, konsolosluk yetkilileri kendisine vize iin ba ak fotoraf vermesi gerektiini ifade ettiler. Pasaportunda ba kapal fotoraf olduunu bu yata ba ak fotoraf veremeyeceini belirten Dnmez, konsolosluk grevlileri tarafndan darya kartld. kinci kez randevu alan ve ba ak fotoraf veren Dnmez ancak bu ekilde vize alabildi. (02 Haziran 2009) arafl kadn kovan hkime protesto edildi Mazlum-der stanbul ubesi boanma davas iin gittii Fatih Adliyesinde mahkeme salonundan arafl olduu gerekesiyle Hkim Ayla Kara tarafndan Atatrk ilke ve kanunlarna gre seni byle kabul edemem, yarglama balayamaz diyerek kovulan ve kendisine hakaret edilen Naciye Snmez iin Fatih Adliyesi nnde basn aklamas yapt. Aklamay dernein stanbul ube Mdr Mehmet Gm okudu. Aklamada Sz konusu ifadeler her eyden nce temel insani ilkelere, hukukun genel kaidelerine, evrensel insan haklar ilkeleri ile anayasa ve kanunlara aykrdr. Ceza kanunu anlamnda su olarak nitelenebilecek bu tavr ve szlerin bir hkim tarafndan sylenmi olmas ise manidardr. nsanlara hukuk datma iddias gden bir hkimin arafl bir bayana bu kadar ayrmc bir tutumla ve kkrtc bir ekilde meydan okumas kabul edilebilir deildir. ifadelerine yer verildi. Bartsne karmayan mdr grevden alnd Balkesirin Ayvalk lesinde, geen ylki Cumhuriyet Bayram trenleri srasnda, le Spor Mdrl tarafndan dzenlenen krosta ikinci gelen sporcu Nuriye Memiin dln almak iin krsye bartl kmasndan dolay Garnizon Komutan Personel Albay Grsel Ikn tepkisini eken, sonrasnda hakknda Milli Eitim Bakanlnca da soruturma alan le Milli Eitim Mdr Latif Korkmaz grevden alnd. Korkmaz, 3 yldr vekaleten yrtt le Milli Eitim Mdrl grevinden el ektirilip, eski grev yeri olan Burhaniye Teknik ve Endstri Meslek Lisesinde grevlendirildi. Henz hakkndaki soruturma tamamlanmam olan Korkmazn grevden alnmasyla ilgili konuan Ayvalk Kaymakam Nihat Nalbant, Korkmazn grevden alnmasn bakanln tasarrufu olarak deerlendirdi. (03 Haziran 2009) Tenis kortunda barts yasa ENKA tesislerinde tenis dersi alan arkadalarnn tavsiyesi zerine ei Ruhi Ylmaz ile tesise bavuran Nurgl Ylmaz, tesislerde ilgin bir yasaktan haberdar oldu. Kendisine Sportif Branlara ye Olma artlar yazl bir form gsterilen Ylmaz, Spor alanlarnda ada spor kyafeti giyeceime; hibir siyasi ve politik grn propagandasn yapmayacama maddesi gereince tesise alnamayacan rendi. Tesis Mdr Ekrem Aya dertlerini anlatmaya alan Ylmaz ailesi umursamaz tavrlarla karlat. Ekrem Aydan, bu uygulamann doru ve 45 yldan beri uygulanan bir prosedr olduu gibi yant alan Nurgl Ylmaz, ada olmayan barts nedeniyle bu tesiste spor yapamayaca gerekesiyle ok yaadn syledi. (04 Haziran 2009) Trban takan, ar eletirilere katlanmak zorunda Uur Dndara Trban facias balkl yalan haberi sebebiyle alan davada, Konya hakimi Abdullah oban, skandal bir karara imza atarak, trban takann, ar eletirilere katlanmak zorunda olduuna hkmetti. Madur doktorun tazminat talebini reddeden hakim Abdullah obann karar yazsnda, Davac kamu grevi gren doktor olarak okuduu msbet ilmin ve aklc bilmin aksine bana takt trbann altndaki zihniyetin nedeniyle eletirilmesine, bu eletiriler ar da olsa katlanmak zorunda olduundan, ispat edilemeyen davann reddine karar verilmesi gerekmitir ifadelerine yer verdi. (04 Haziran 2009) Barts yasa kapclk ynetmeliinde! zmirin Konak ilesi Yahaneler semtindeki bir apartmann yneticisi, kapclk hizmet ynetmeliine barts yasan da soktu. Bartsn siyasi simge olarak deerlendiren kadn ynetici, uyulmamas halinde iten atlma gerekesi saylan ynetmelie unlar yazd: Kendisi, ei ve ocuklar takke, alvar, takunya, kt terlikle dolaamaz. Ei ve kzlar, siyasal simge haline gelen trban ve benzerlerini kullanamaz. Din inan ve ibadetini herkesin gz nnde yapamaz, ilerine mazeret olarak gsteremez. Sz konusu szlemeyi imzalayan Figen Tzn bir yl dolmadan iten karlrken, konuyla ilgili ay nce eimin
90
aabeyi ve ei bizi ziyarete gelmiti. Ynetici, yengemizin bartsn problem yapt, karmasn istedi. Birka gnlne gelen misafirlerin, uzun sre kalmamasn talep etti. Barts takmamalarn, gerekirse gelip bandan alacan syledi. Ben de polise gittim ama bir ilem yaptrmadm. ten kovulmamzn balangc bu olaydr. yorumunu yapt. (07 Haziran 2009) niversitede bartl renciyi iren buluyorum Trkiyenin sekinlerinin toplumun dier kesimlerine bak asn ortaya karan aratrmann sonular, bartsne baklarn da ortaya koydu. Bilgi niversitesi Sivil Toplum almalar Merkezinin yaynlad Prof. Fsun stnel ve Do. Dr. Birol Caymazn hazrlad Sekinler ve Sosyal Mesafe konulu aratrmasna katlan 40 sekin, bartsn, aznlklar ve Krtleri kendi yaam biimlerine bir tehdit olarak alglyor. Sosyal evrelerinde bartl grmeye tahamml edemeyen sekinler arasnda niversitede bartl renciyi onaylamyorum, hatta iren buluyorum. ve Bartllerle hi ilikim yok. Onlar grmek de istemiyorum. diyenler de bulunuyor. (07 Haziran 2009) Bartllerle, sakalllar taziye evine almadlar Erzurum 9. Kolordu Komutanl bnyesindeki naat Emlak ubesinde sivil memur olarak alan ve vefat eden Orhan iftinin taziyeye gelen yaknlar, askeri lojmandaki taziye evine erkekler sakall ve kadnlar ise bartl olduklar iin giremediler. Nizamiyede grevli askerler, vefat eden iftinin sakall akrabalarna sakaln kes gel derken, bartl yaknlarna da tavan kula yap yle gir diye dayatmada bulundu. tirazlar sonu vermeyip baz akrabalar taziye evine giremeyince bu defa zm taziye evinin yerinin deitirilmesinde bulundu. Mahalle sakinleri, askeri lojmanlardaki yasaklar sebebiyle ailenin akrabalarnn lojmanlara alnmadn, bu yzden taziyeleri enitelerinin evinde kabul ettiini belirttiler. (09 Haziran 2009) ngiltere'de Yln rencisi bir bartl Trkiyede dini inanlar gerei barts takan renciler okullara alnmazken, ngilterede bartl Mslman bir yksek lisans rencisi Yln rencisi seildi. Leciester niversitesinde ekonomi-iletme yksek lisans (MBA) yapan ocuk annesi Munira Panjvani isimli bartl Mslman renci niversite tarafndan MBA dalnda 2009 Yl rencisi seildi. Dnyann birok lkesinden gelen rencilerin Leicesterdaki hayata almalar konusundaki yardmlar dolaysyla 2009un Yln rencisi seilen Panjvani, ayn zamanda ailesinin ngiltereye gelmeden nce yaad Malavideki yetim ocuklar iin de bir yardm kuruluunda gnll olarak alyor. (09 Haziran 2009) SYM: Snava ban a da gel! niversiteli olma umuduyla snava girecek bir buuk milyona devletin tavsiyesi: yi uyuyun, gecikmeyin, banz rtmeyin! renci Seme Snavna drt gn kala, SYM Bakannn yapt Ba ak gelin uyars, bir buuk milyon adayn yaraca snavn zaten seilmiler arasnda yapldn hatrlatt. Prof. Dr. nal Yarmaan snava girecek adaylara Snava ba ak ekilde gelinmeli. diyerek yasakln devam edeceini vurgulad. (10 Haziran 2009) Ayrmclk Belikada da var Brksel Blgesel Parlamentosunun ilk ve tek bartl en gen milletvekili olan Mahinur zdemir, Burada benim bartmle ilgili hibir problem olmad. Ben inancm gerei barts takyorum. Belika basn bu konuda beni hi rahatsz etmedi. Ancak Mslmanlara kar bir ayrmclk var dedi. Partisinin listesinde 21. srada bulunmasna ramen 3 bine yakn tercih oyuyla 11. srada seilerek Brkselin en gen, ilk ve tek bartl milletvekili olan 26 yandaki zdemir, yabanc kkenli olmas sebebiyle dier adaylardan ok daha fazla alarak zorlu seim srecini baaryla tamamladn anlatt. zdemir, bu srete partisinin gmenlere ve Mslmanlara ynelik ayrmclkla mcadele konusundaki politikalarnn ekillenmesinde de pay sahibi oldu. (11 Haziran 2009) SSde yasakla hayr eylemi Mazlumder Ankara ubesi yeleri SYM nnde SSde ayrmcla hayr! eylemi dzenledi. zgr Eitim-Sen yelerinin de destek verdii aklamay ube Bakan stn Bol okudu. Bol, rencilerin geleceklerinin saatlik bir snava balanmas yetmezmi gibi bu saatlik snavda tehdit olarak alglanan kimi rencilerin haklarnn bunca ftursuzca inenmesi kabul edilemez. Bu da yetmezmi gibi hangi nedenle olursa olsun ban rten rencilerin snava alnmayacak olmas bir baka ayrmclk rneidir. SYM bakan snava ba ak olarak girileceine dair hkm hangi anayasal dzenlemeden aldn aklamak zorundadr. Herhangi bir anayasal dzenleme olmadan, mnferit mahkeme kararlarndan yola karak genele ynelik yasaklar ihdas eden kamu otoritesi birka yzyl geride kalmtr. Herhangi bir yasal dzenleme olmakszn klk kyafetleri nedeniyle snava girileri engellenen veya bartlerini amaya zorlanan renciler bina sorumlusu, salon bakan ve gzetmenler hakknda savclklara su duyurusunda bulunabilirler. dedi. (12 Haziran 2009)
91
SSde zulm devam ediyor TOKAD ve zgr Eitim-Sen tarafndan dzenlenen Yasak Eitime Hayr! eyleminde, SSdeki barts yasa ve katsay adaletsizlii olmak zere birok eitim sorunu protesto edildi, Eitimi okul duvarlarna hapseden bir anlaya itirazmz var denildi. Eylemde ksa bir konuma yapan zgr Eitim-Sen Ynetim Kurulu yelerinden Ahmet rs Trkiyede sregiden eitim ve snav sistemine itirazlarmz var. Onca alma ramen SSye bartl kzlarmz halen alnmyor, lakin gerek hkmet gerekse sivil toplum teekklleri nezdinde bu yasaa gl bir tepki gsterilmiyor. dedi. Hacer Gltan barts direniilerine ithafen okuduu iirin ardndan, TOKAD ve zgr Eitim-Sen adna ortak basn aklamasn Elif Aydn okudu. (14 Haziran 2009) Suudi Arabistanda barts yasa Aden Krfezinde korsanla kar oluturulan uluslararas gce katlmak zere yola kan ve Trk Deniz Kuvvetlerine bal olan TCG Gaziantep Frkateyni nceki gn Suudi Arabistann Cidde Limanna demir att. Trkiyenin Cidde Bakonsolosluunun daveti zerine TCG Gaziantep Frkateynini ziyaret etmek iin limana gitmek isteyen Trkiyeli aileler, kendilerini gtrecek otobse binmeye hazrlanrken byk bir srprizle karlat. Konsolos gvenlii tarafndan durdurulan ailelerin ierisinde komutanln talimat zerine eleri ve ocuklar bartl olanlar otobse alnmad. Yaadklar bu durum karsnda ok olan aileler gerisin geriye evlerine dnd. (14 Haziran 2009) SS yine yasakl geti SS adyla son kez yaplan snava, bartl renciler yine katlamad. Snavlarn simgesi haline gelen stanbul niversitesi Beyazt Kampus girii de, bartl rencilerin maduriyetlerine sahne oldu. Hibir bartl renci, balarn amadan okul kapsndan ieri sokulmad. Baz renciler peruk takmay tercih ederken, balarn amak iin kendilerine gvenlik kulbeleri gsterilen bartller ise burada skntl anlar yaad. Srf bartl rencilerin rtlerini amalar iin grevlendirilen erkek gvenlik grevlileri nezaretinde balarn amak zorunda kalan adaylar, zellikle gazetecilerin grnt almak iin uramalar sebebiyle de zor anlar yaad. (15 Haziran 2009) Bartsn boynuna takt diye tutanak tutuldu Malatyada SSye Hac Hasan Kavuk raklk Eitim Merkezinde giren H.. (31) adl bayan, bartsn kartarak boynuna takt gerekesiyle hakknda tutanak tutan grevlileri polise ikyet etti. H.., snav salonuna bartsn kartp boynuna sarmak suretiyle girdiini ve snava bu ekilde devam ettiini, snav salon grevlilerinin kendisini birka sefer bartsn boynundan alp antasna koymas hususunda ikaz ettiklerini; ancak kendisinin snava bu ekilde devam ettiini belirtti. H.., snav bittikten sonra snav grevlilerinin kendisine snavda bann rtl olarak snava devam ettiiyle ilgili tutanak tuttuklarn ve snavnn iptal edileceini sylediklerini belirterek, tutanak tutan snav salon grevlilerinden ikayeti oldu. ikyet zerine polis soruturma balatt. (16 Haziran 2009) niversitedeki yemin treninde barts kontrol Zonguldak Karaelmas niversitesi (ZK) Tp Fakltesinin 2008-2009 Akademik Yl mezunlarnn Hipokrat yemini trenine katlan rencilerin bartl yaknlar, gvenlik grevlilerinin uyars zerine bartlerini ene altndan balayarak trene katlabildi. Grevlilerin uyars zerine baz veliler bulunduklar yerde, bazlar da binann yan tarafna geip bartlerini ene altndan balayarak salona girdi. Grevliler, trenin balayaca srada salona girerek son kez barts kontrol yapt. Bartlerini ene altndan balamad fark edilen 2 kii daha uyarld. Bartl veliler, salonda bartlerini ene altndan balamaya zorland. Bartl veliler, salondan karken bartlerini yine eskisi gibi balarken, grevliler ise rektrln talimat zerine byle bir uygulama yaptklarn akladlar. (18 Haziran 2009) Tacikistanda bartl rencilerin zaferi Duanbedeki Tacikistan niversitesi, Mays aynda bartlerini karmamakta srar ettikleri iin okulla iliii kesilen rencilerin yeniden okula kabul edildiklerini aklad. niversite Rektr Latifut Nezirof, Bubunazarofann okula tekrar kabul edilmesinin sebebinin niversitenin kadnn toplumdaki roln anlamas esasna dayandn belirtti. Tacikistan niversitesi Glnura Bubunazarofa isimli renciyi Mays aynda barts takyor olmas nedeniyle okuldan atm, snavlara dahi girme izni vermemiti. Bubunazarofa ile birlikte 7 rencinin daha okulla iliii kesilmiti. Ancak bu renciler bart hususunda herhangi bir taviz vermeyeceklerini, geveklik gstermeyeceklerini bildirmilerdi. (18 Haziran 2009) Marmara niversitesi bartl anneleri baheye de almad Son SS snav iin Marmara niversitesi Gztepe Kampusne ocuklaryla birlikte giden bartl aileler ieri alnmad. niversite iine alnmayan bartl kadnlar, bahenin dnda kaldrm zerinde oturdu. Barts takmayan velilerin baheye alnmas zerine ise dardaki aileler ile grevliler arasnda tartma kt. Olu Mehmet Anlla niversiteye giden Kudret Ank, ieri girdiinde grevlilerin kolundan tutarak kendisini dar kardn syledi. Anne Ank, bu durumunun sadece kendisinin
92
deil olunun da moralini bozduunu belirtti. Kz Bra ile birlikte okula giden ve bartl olduu iin ieri alnmayan Nermin Ayaz da yaananlara isyan etti. (18 Haziran 2009) Burkaya yasak sz Fransay kartrd Fransa slam Konseyi, lkedeki kadnlarn burka giymesinin yasaklanmas iin yasa tasars hazrlanmas yolundaki nerilere kar kt. Konsey tarafndan yaplan aklamada, olas bir yasan, sivil zgrlklere aykr olduu ve toplumda atlaklklar yarataca gr dile getirildi. Aklamada, Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozyden bu tr bir giriime kar kmas istendi. Fransada nsan Haklarndan Sorumlu Bakan Rama Yade, Europe-1 Radyosuna yapt aklamada, laiklik ve kadnlarn haysiyetini korumak iin bu tr bir yasa tasarsna destek verebileceini sylemiti. Fransa Dantay da, geen yl burka giyen Fasl bir kadna vatandalk verilmesine kar kan idari mahkemenin kararn onamt. (20 Haziran 2009) Snnet cemiyetinde barts yasa! Emekli hakim Nusret iek, eiyle birlikte bir snnet dnne katlmak zere gittii Ankara Aknc 4. Jet ssnde barts zulmyle kar karya kald. Nusret iekin ei bartsnden dolay ieri alnmad. Skandal olay emekli hakim Nusret iek, yle anlatt: Aknc 4. Jet ssnde grevli bir tandn snnet dnne davetli olarak eimle beraber gittik. Lojmanlarn giriinde durdurdular. Emir var, hanmefendi bandaki rty tavankula gibi balamazsa ieri alamayz dediler. Bu szlere ok ardm. Bizi davet eden mvekkilim de byle sylenilince telaa kapld, utand. Dedim ki, Bakn biz sizin ne einizin, ne de ocuklarnzn kyafetlerine karmayz, siz neden rtllere karrsnz? Hem de bu tip bir mdahale yanltr. Onlar da, Emir yle dediler. Nasl emirse, eimin bandaki rtye karyor da, beline kadar plak gezenlere syleyecek hibir ey bulamyor? Mvekkilim dnn orduevinde deil de kafeteryada olaca iin sorun kmaz demiti. Ama dedii gibi olmad. Kafeteryaya bile almadlar. Ben devletim iin yllarca sam aarttm. imdi beni ieri almyorlar. ok onur krc bir durum. (24 Haziran 2009) Makina Mhendisleri Odasndan barts yasa Makina Mhendisleri Odas Ankara ubesinin bartl yelerinden ba ak fotoraf istemesini ve ba ak fotoraf vermeyen yelerine belge dzenlememesi karar ald ortaya kt. Mimar ve Mhendisler Grubu Genel Bakan Avni ebi, Odann yelerine kar gelitirilmi olduu tavrn ad bir kategoride deerlendirilmesi gerektiini sylerken Odalarn yelerinin bartsne taklmasna engelleyici tutumlarnn anlalmaz olduunu kaydetti. ebi, Makina Mhendisleri Odas Ankara ubesinin dier ubeler gibi yelerine sertifika dattn, bu sertifikalar bulunmayan yelerin serbest almasnn mmkn olmadn ifade etti. Bartl makine mhendislerin kamuda alamadklarn, kendilerinin i sahasn ancak serbest olarak yrtebileceklerini syleyen ebi, serbest makine mhendisi olmann tek artnn da Makina Mhendisleri Odasndan aldklar sertifikalar olduunu belirtti. (26 Haziran 2009) Fransa toplumunda burka ve arafa yer yok Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozy, Parlamentoda lkenin geleceine ilikin vizyonunu anlatt konumasnda, burka konusuna deindi ve kadnlar aalama, bask altna alma ve klelik sembol olduunu syledii burkaya, Fransa toplumunda yer olmadn vurgulad, burkann yasaklanmas ars yapt. Ulusal Meclis Bakanlk Divan da oybirlii ile burka ve araf giyilmesini inceleyecek bir bilgilendirme komisyonu kurulmasn kararlatrd. Komisyon, vcudun tamamn rten bu dini kyafetlerin hangi gerekelerde giyildiini anlamaya alacak ve alt ay sonra parlamentoya bir rapor sunacak. Bu rapor temelinde burka ve arsaf kullanmnn yasalarla dzenlenerek, kamusal alanda yasaklanmas da gndeme gelebilecek. . Teklif sahibi milletvekillerinin byk ounluu, burkay kadnn bask altna alnmasnn sembol olarak gryor. (26 Haziran 2009) Yunanistanda bartl renci dln zgrce ald 1952 ylnda Trkiye ile Yunanistann anlamas sonucu kurulan Celal Bayar Lisesi mezuniyet treni Gmlcinede yapld. Aye Adem liseyi birincilikle bitirdi. Bartlyd, fakat bu hi problem tekil etmedi ve Aye Adem birincilik dln de trende bartl olarak ald. (27 Haziran 2009)
93
TEMMUZ 2009
Irk Alman Merve irbiniyi mahkemede ldrd Alex Wiens adl bir rk, Almanyann Dresden kentinde, kendisini rk davranlarda bulunduu gerekesiyle ikayet eden Merve erbiniyi mahkeme salonunda 16 kez baklayarak ldrd. Dresdende eczac olarak alan Msrl Merve Ali El-irbini, 2008in son gnlerinde, ocuk parknda Wiensden salnca oluna brakmas ricasnda bulununca, 28 yandaki rk tarafndan slamc, terrist, llk szleriyle hakarete uram ve konuyu mahkemeye tamt. Rus asll Alman Alex Wiens, 31 yanda ve 3 aylk hamile olan Msr asll Merve erbiniyi, gizlice soktuu bir bakla onlarca polisin gzleri nnde ldrrken, Merveyi korumak isteyen kocas da saldr esnasnda yaraland. Kurbann kardei katilin Merveden olay ncesi kendisini rahat brakma karlnda bartsn karmasn istediini ancak kardeinin bartsn karmayarak dava atn belirtti. Merve irbini, memleketi Msr ve birok lkede tesettr ehidi kabul edildi. (01 Temmuz 2010) Ankara Bykehir Belediyesinde barts skandal Ankara Bykehir Belediyesi tfaiye Dairesinin eleman alm iin mracaat eden bartl adaylarn i mracaat ilemleri srasnda grevli bir doktor tarafndan bartlerinin karlmas istendii iddia edildi. mracaatnda bulunanlarn ilemleri srasnda bartlerini karmalar istenen kiilerden gerek kilolarnn tespit edilmesi iin tm kyafetlerini karmalar ve kendilerine verilen gmlei ince gmlei giyerek kilolarn ltrmeleri istendii belirtildi. tfaiye Dairesinde i mracaatnda bulunan kiilerin bartlerini ve dier kyafetlerini karp verilen nl giymemeleri durumunda ise mracaatlar reddedildii renildi. (02 Temmuz 2009) ada topluma uymayan modellere yer verilemez Milli Eitim Bakanl tarafndan dzenlenen ve 2 gn sren renci Kyafetlerini Deerlendirme altaynda, barts yasa gndem maddesi olmamasna ramen rencilerin klk-kyafetine ilikin sonu raporlarnda, Klk kyafet bir Cumhuriyet projesidir. lkenin ada toplum olma ynndeki kabul ve ilkelerine uygun olmayan biim ve modellere yer verilmemelidir ifadesi yer ald. Komisyon raporundaki dini referans alan sembollerin ve renklerin kullanlmamas da istenirken, bu konuda u uyarda bulunuyor: Kyafetler herhangi bir dini ideolojik ve etnik sembol ve renk iermemelidir. (03 Temmuz 2009) Bahreyn, barts mcadelesini kazand Bahreynli bayan basketbolcularn, uluslararas bir ma ncesinde bartlerini karmamakta gsterdikleri kararl tavr sonu verdi. Oyuncular, kalan karlamalarna bartl kabilecek. Olay, Singapurda oynanan Asya Genlik Oyunlarnda bir basketbol ma yetkilisinin, Bahreyn Bayan Milli Takm oyuncularnn bartlerini karmasn istemesi zerine yaand. Yetkili, bayan oyuncularn maa katlabilmeleri iin rtleri karmalar gerektiini, aksi takdirde Uluslararas Basketbol Federasyonunun (FIBA) kyafet kurallarn ihlal etmi ve tm malar kaybetmi saylacaklarn syledi. Ardndan Bahreynli Bayan Basketbol Takm ilk gnde C Grubunda Hindistan takmyla yapaca mcadelede hkmen malup ilan edildi. Bahreynli delegeler Asya Olimpik Konseyi yelerine ve oyun mdrne itirazda bulundu. Yetkililer, grmelerin ardndan itiraz hakl buldu ve karar geri ekerek Bahreynli bayan oyuncularn rtleriyle malara katlabilmesine izin verdi. (06 Temmuz 2009) Merve irbininin cenazesine on binlerce kii katld Almanyada mahkemede hkim ve polislerin gzleri nnde rk bir Alman tarafndan mahkemede 18 yerinden baklanarak ldrlen Merve irbininin Msrn skenderiye ehrindeki cenazesine binlerce Msrl katld. ldrldnde aylk hamile olan Merve irbininin ailesi, arkadalar ve korkun cinayeti protesto eden binlerce Msrl, 32 yandaki kadnn tabutunu camiye kadar tad, rkla kar sloganlar att. Cenazeye katlanlarn gzyalarn tutamad trende, cinayeti grmezden gelen Alman basnna, Merveyi mahkeme salonunda bile korumay baaramayan Alman polisine ve yargsna byk fke vard. Almanyadaki Mslman ve Yahudi cemaat liderleri de cinayeti ve Alman makamlarnn sorumsuzluunu knad. (07 Temmuz 2009) ABDde de bartl kadna bakl tehdit ABDnin Seattle ehrinde bir salk merkezinin nnde; kucanda bebeiyle sra bekleyen bartl Mslman bir kadn 24 yanda bir rk tarafndan bakla tehdit edildi. Seni ve ocuunu bamla keserim tehditleri savuran caniye salk merkezinin grevlileri mdahale etti. Ancak rk saldrgann ban grevlilerin ellerinden geri kapt gibi kamay baard bildirildi. Sabkal olduu bildirilen saldrgan yakaland ve uzun su kayd nedeniyle nce 100 bin dolar para cezasna arptrld. Ayn ekilde sank ikinci dereceden saldr nefret etme ve tacizde bulunmadan sulu bulundu. (10 Temmuz 2009)
94
Belikadan okulda bartsne onay Brkselde devlete ait bir Flaman ilkretim okulunun bartl slam dersi retmenini iten atma giriimi Dantaydan dnd. Belika Dantay, okul ynetiminin uyarsna ramen okul iinde bartsn karmay reddeden retmenin kyafetinin iini olumsuz etkilediine ynelik kant bulunmadna hkmetti. Dantay kararnda, Bartsnn devlet okullarndaki tarafszla ters dt ynnde yasal dzenleme bulunmadna da iaret edildi. Belikada dini ve felsefi sembollerin kullanmna ilikin hibir yasa veya genel kural bulunmuyor. Anayasa, her vatandaa inan zgrl ve bunu ifade etme hakk tanyor. Ancak kamu sektrnde, okullarda ve zel sektrde baz istisnalar uygulama konusu oluyor. verenler, yaplan iin zelliklerine ve bireysel tercihlerine gre, alanlara dini semboller tamay yasaklama hakkna sahip bulunuyor. (11 Temmuz 2009) Emine Erdoan olunun yemin trenine katlamad Babakan Recep Tayyip Erdoann ei Emine Erdoan, Burdur 58. Piyade Er Eitim Alay Komutanlnda 28 gn bedelli askerlik yapacak olu Bilal Erdoann yemin trenine katlmad. Daha nce yemin trene katlaca aklanan Emine Erdoann barts nedeniyle klaya alnmayaca ynndeki iddialar zerine, bu kararndan vazgetii renildi. Klalarda 40 yan altnda uygulanan barts yasa, ya tutanlara da ene altndan dm atmasn dayatan anlayn devam ettiini gsteren bu olay, sorunun derinliini de gzler nne serdi. (11 Temmuz 2009) Aye Arman yasa yanl adreste aram Hrriyet yazar Aye Armann Aye kar mahallede spotlaryla yaynlanan yaz dizisinden kan sonu yasa yanl adreste aradn ortaya koydu. smail Aa Caddesinde mini etekli Niantanda trbanl dolaan Aye Arman, rtl gezip grd lks yerlerde hi baskyla karlamam ama mini etekli gezdii smail Aa Caddesinde kendisini Pakistanda hissetmi. Ban rtnce duyma kayb yaam. Boneyle cep telefonu kullanamam. Kimse kendisini tanyamam ama yine de en lks mekanlarda son derece nazike ilgi grm, nk artk rtllere allm. Aye Arman rtl olduu iin sadece elence mekan Reinaya girememiler. Aye Armann kard sonu: Mahalle basks sfr Yandk Bunun haber deeri yok Ya da var m? Birilerinin barp, armas lazmd Gidin, defolun, sizi istemiyoruz demesi Demediler Neyse ne, olan bu (13 Temmuz 2009) irbininin katledilmesine gz yumanlar yarglanmaldr Tesettr ehidi kabul edilen Msrl Merve irbininin bir Alman mahkemesinde baklanarak ehid edilmesinin yanklar byyerek sryor. ran Yksek Yarg Erki Bakan Ayetullah ahrudi, irbininin baklanmasna seyirci kalan mahkeme yetkililerinin yarglanmas gerektiini syledi ve bu messif olay dnyadaki hukuk sistemi zerinde ebedi bir leke olarak kalacaktr. Burada Alman mahkemesi Mervenin gvenliini salayamad gibi, bundan da te mahkemedeki gvenlik gleri hanmnn yardmna koan eini de vurmulardr diyerek Alman mahkemesindeki cinayetten mahkeme yetkililerin de sorumlu olduunu vurgulad. (15 Temmuz 2009) SSye bartl girdikleri iin 21 rencinin snav iptal edilmi! SYM tarafndan 2009 renci Seme Snavnn (SS) sonular aklandktan sonra tartmalar birincilikler zerinde odaklanrken, Buluan Kadnlar, nemli bir detay fark ederek gndeme tad. Buluan Kadnlarn konuyla ilgili bildirisinde u ifadeler yer aldu: Snav geersiz saylan 196 adaydan 52sinin kopya ektii, 21inin kyafet kurallarna uymad (bartl olduklar), 11inin yerine bakasn soktuu, 26snn snava giri ve kimlik belgesinin olmad, 61inin kural d davrand, drdnn cevap kd bulunamad belirtilmi. Bu haksz, hukuksuz ayrmclkla nereye kadar? Bu zulmle nereye kadar? Ve en nemlisi: Bu tepkisizlikle nereye kadar? SYMnin yapt bir ayrmclktr. Hibir hakl gerekesi olmayan bu zulme kar tavr almak, adaleti ve zgrl savunmann en temel artlarndan olsa gerek Merve irbini iin stanbulda eylem yapld stanbul Taksimde Merve irbini iin eylem dzenlendi. Cuma namaz sonras Almanya Bakonsolosluuna doru yaplan yryte Merve irbininin fotorafnn yer ald bir tabut da tand. Almanya Bakonsolosluu nnde toplanan grup adna Nureddin irin, alayan Ustaosmanolu, Nuray Canan Bezirgan ve Ahmet Varol birer konuma yaptlar. Bakonsolosluk nne siyah elenk brakan grup, cinayeti ve buna sebep olanlar telin ederken, sorumlularn cezalandrlmasn talep ettiler. (17 Temmuz 2009) Aye Armana tepki: Reinaya deil kampse, klaya git! Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformu yeleri, klk deitirip bartsyle elence mekan Reinaya girmek istedii srada ieri sokulmayan Hrriyet Gazetesi yazar Aye Armana tepki gstererek, "Reinaya deil kampse git! Git, gidebilirsen" dedi. Sakarya Dayanma Derneinden Kadrican Mendinin okuduu aklamada Skyorsa bir niversiteye girmeye almalyd Aye Arman, skyorsa, bir i bavurusunda bulunmalyd. niversitelerin sosyal tesislerinde bir kola imeye kalkmalyd, orduevlerine
95
girmeyi denemeliydi. Bir yemin trenine girmeye yeltenmeli, bir mezuniyet trenine katlmalyd ifadeleriyle tepki gsterdi. (18 Temmuz 2009) Mslman kadnlar en alt basamakta alyor Aye Bhrler, Yeni afak gazetesinde ngilterede Mslman kadn olmak balkl bir yaz dizisi hazrlad. Grt isimlerden biri de Lordlar Kamarasnn 11 yllk tek Mslman kadn yesi Baroness Pola Udindi. ngilterede bartsnn devlet iin sorun olmadn belirten Baroness Pola Udin hkmetin Mslmanlara ynelik ayrmcla kar aba gsterdiini iddia etti. Urin, Bhrlerin ngilterede Mslman kadnlarn nndeki engeller neler? zellikle rt engel mi? sorusuna ise yle yant verdi: Mslman olmak yasaklanan bir ey deil. rtnmenin de yasak olduunu dnmyorum. Ama benim kiisel deneyimim var ve arkadalarmn da ahit olduklar baz olaylar var. rtndkleri iin sokaklarda farkl muamele gren kadnlar ve baz ayrmc tutumlar var. Mesel Mslman kadnlar btn kurumlarda en alt basamakta alyor. Avam Kamarasnda hi kadn yok, GLAda ya da Avrupa Parlamentosunda da hi kadn yok. Mslman kadnlarn % 80i toplumda hibir ekilde aktif deil. Onlar cesaretlendirmek istiyoruz. Siz de, ben de gayet iyi biliyoruz ki ayrmclk srecek. Kabul etmek zorundayz Mslmanlar olarak mcadele vermek zorundayz. (20 Temmuz 2009) Asl zulm grenler, rtnmemekte direnenlerdir Aye Armann yaz dizisiyle ilgili yorum yapan bir dier Hrriyet yazar Mehmet Yakup Ylmaz Trban takan kzlar toplumsal yaamn her alannda itildiklerini, kabul edilmediklerini zannediyorlar. Kendilerini istenmeyen teki gibi gryorlar. Zulm altnda kaldklarn dnyorlar. Toplumsal gerekliklerimizden tmyle kopmu gibiler, hayallerinde bir mazlum yaratmlar, o roln iinden kamyorlar. Hibiri durumunu sorgulamyor. Dini taassubun kendi hayatlarn ne hale evirdiinin, asl zulmn bu taassup olduunun farknda deiller. Kk yata evlendirilmeye, toplumsal yaama katlmalarnn belli rtnme kurallarna bal tutulmasna itiraz etmek akllarna gelmiyor. Bu arada, sadece Fatih arambada deil, Anadolunun kk kent ve kasabalarnda asl zulm grenlerin, rtnmemekte direnenler olduu gereinin farknda bile deiller. dedi. Danimarka ordusunda barts tartmas Danimarka Sivil Savunma Kuvvetlerinin 10 gnlk eitimine katlan 27 yandaki Lbnan asll Maria Mawlann eitim srasnda ekilen fotoraflarnn ordu tarafndan internet sitesine konulmas tartmalara neden oldu. Danimarka Halk Partisi, Barts kadn iin basknn simgesidir. Bu kii hemen ordudan uzaklatrlmaldr derken, Danimarka ordusu da Maria Mawlann resimlerini geri ekip Mawlann ordudan uzaklatrdn bildirdi. lkedeki Mslman dernekleri de ordunun bu tavrna byk tepki gsterdi. (21 Temmuz 2009) Tesettrl diye otobse alnmyordu Avustralyada bartl olduu iin rk bir ofr tarafndan otobsten yaka paa dar atlmak istenen kadn zor anlar yaad. Olay Avustralyann The Daily Telegraph gazetesine anlatan Hatice Kurarni yle devam etti: Bamdaki bir maske deil, sadece dini bir kyafet dedim, ama otobs fr: Bu bir kanun, seni alamam dedi. Ona byle bir kanun yada yasa olmadn sylediimde, bana yzm gstermek zorunda olduumu syledi. Ben de ona, benim ile otobste oturan ve benim giydiimi giymeyen u bayann tercihi arasnda hibir fark yok dedim. Dier yolcular da rahatsz etmeye balayan bu ateli tartmadan sonra, src sonunda bartl kadn otobse ald. Baka yolcular da vard diye devam etti Hatice. Olayn ardndan, bartl kadn, otobs firmasn rklkla sulad. 2008de Avustralya Hkmeti de Mslmanlarn daha nce hi grlmemi bir ekilde rkla maruz kaldn kabul eden bir aklama yapmt. (25 Temmuz 2009) Sava Kart Koalisyonu Szcs: rt en doal haklar! ngilteredeki Sava Kart Koalisyonu Szcs ve ngiliz solunun en nemli isimlerinden Lindsey German Trkiyedeki barts sorununa ilikin Kadnlarn ounun bartl olduu bir lkede, Mslman bir babakann olduu lkenizde, byle bir yasan olmasn aklm almyor. Bunun reddedilmesi gerekir. Laiklik, kadnlarn rtnmesinin nne gemek iin bir mazeret olarak kullanlyor. Trkiyenin barts yasa koymas, Almanya, Fransa ve dier Avrupa lkelerinde yaayan Trkleri de zor durumda brakyor. nsanlarn barts, pee ya da burka giyme haklar var ve bu da en doal haklar. yorumunu yapt. (25 Temmuz 2009) zel bir firmann barts ayrmcl eyma Engin, eitimine uygun bir i arad srada isim benzerliinden tr bir organizasyon irketine bartl fotorafn ve CVsini gndererek mracaat etti. irketin e-posta adresinden gelen cevap ise eyma Engini ok etti. E-postada, Bavurunuzu inceledik. zgnz. Laik Atatrk Trkiyesinde yaayan, cumhuriyet ocuklar ve muhafzlarndan oluan bir kurum olarak sizin gibi barts, trban, tesettr eklindeki bez paralarn dini inanlar ile hibir balants olmamasna ramen bu ekilde gsteren, tamamen siyasi ama gden, din zerinden ticaret, din zerinden siyaset yaparak din smrs yapan insanlar
96
bnyemizde barndrmyoruz. Unutmaynz; Demokrasi gericiliin nn amak deildir. araynzda baarlar. Fatih blgesini denemenizi iddetle tavsiye ederiz. denildi. zel firmaya su duyurusu Bartl fotorafyla bir organizasyon firmasna i bavurusunda bulunan eyma Engine gelen cevap mailinin gndem olmasnn ardndan konuyla ilgili internet sitelerine bir aklama koyan firma yetkilileri, sz konusu mailin iten kardklar bir personel tarafndan bilgileri dnda gnderildiini iddia etti. eyma Engin ise konuyu mahkemeye tayacan syledi. Dini inanlar iin barts taktn ve gelen mailde bartsnn Bez paras olarak tanmlanmas nedeniyle onurunun krldn ifade eden eyma Engin, yle konutu: Daha nceden de byle eylerin olduunu biliyordum. Ancak, yz yze ilk defa bu olayla karlayordum. Resmen ayrmclkt. Tesettrmden dolay bana yaplan bir ayrmclkt. Mailde bartmn bir bez paras olduu, bartmle i bulamayacam ve sonunda da Fatihte i aramam gerektii ifade ediliyordu. dedi. Engin, konuyu yargya tayacan syledi. (28 Temmuz 2009) Mahalle baskl e-postaya tepki yayor Mazlum-Der stanbul ube Bakan Avukat Cihat Gkdemir, zel bir firmann i mracaatnda bulunan bartl adaya gnderdii cevab ahsi anlamda kiiliklerine hakaret var. Kimseye bu ekilde bir hakarette bulunulamaz. Burada ayn zamanda anayasal bir su var. Bizler devlet iinde baz gruplarn ynlendirmesiyle paralara ayrtrlmaya alldk. Herkes hakkn arasn. Kimse kendini madur brakmasn. eklinde deerlendirdi. Gen Sivillerden Turgay Our ise Diyecek bir sz yok. Ayp, edepsizlik. Bu nezaketsizlii yapan adam bile kendini rejimin muhafz gryor. Bu olay satt savunma oluyor galiba. Bu yaananlar ununla ilgili bartl kzlar hayata kartka oluan bir varolu sreci. O kemiklemi yap rahatsz oluyor. Bu maili atan kiiye acmak lazm. Rejim tehlikede sinyali alan bu kiiler bir anda canavara dnyor. Ben unu iyi biliyorum biz bu kiiyle belki cafede karlatk. Bu insannda normal bir ailesi var. Ama bu insanlar rejimin tehlikede olduunu dnnce kodlar devreye giriyor ve canavarlayorlar. dedi. (28 Temmuz 2009) Kadn polisler, camiye girerken ban rtecek ngiliz Polis Tekilat, kadn polislerin camiye girmeleri gerektii takdirde balarn rtmeleri iin zel bart bastrd. Polis tekilatnn balatt uygulamaya gre, kadn polisler herhangi bir camiyi ziyaret etmek istediklerinde zorunlu olarak bart takacak. Bartler ise polislerin niformalaryla uyumlu ekilde zel olarak yaplyor. Uygulamay balatan ngiliz polis tekilat, amalarnn slami kurallara sayg gstermek olduunu aklad. Bu yln banda ngilterede baz blgelerdeki itfaiye ekipleri tarafndan balanan uygulamada isteyen kadn grevlilerin uzun etek, uzun kollu ve bartl giysileri giymede serbest olduunu aklamt. (28 Temmuz 2009) Genelkurmaydan barts iin yeni protokol kurallar Taraftan Mehmet Baransunun haberine gre Genelkurmayn, Abdullah Gl Cumhurbakan seilmesinden iki ay sonra, Hayrnnisa Gln bartl olmasndan dolay resepsiyon ve trenler iin yeni protokol kurallar hazrlam. Protokolde, trbanl elerin ve DTPlilerin davet edilecei belirtilerek, 29 Ekim, 23 Nisan ve 19 Mays resepsiyonlarna gidilmemesi emrediliyor. Raporun en nemli ksm Cumhurbakan Abdullah Gl ve ei Hayrunnisa Gl ilgilendiriyor. Raporda, herhangi bir asker hastane ve rehabilitasyon merkezindeki gazi, hasta veya bir yaknn ziyaret talebinde bulunduunda unlarn yaplmas isteniyor: ada kyafetli olmayanlarn giriine izin verilmemesi, bir yaknn ziyaret edecekleri zaman trban konusunun kendilerine hatrlatlmas, kabuln ok zorunlu olduu durumlarda en alt seviyedeki protokol grevlisi ile refakat edilmesi. Raporda en geni blm, Kk ve valiliklerde dzenlenen 29 Ekim Resepsiyonuna ayrld. Eli ve esiz davet olmak zere iki blme ayrlan raporda, eli davetlerde asker personele drt hareket tarz emrediliyor. Trk Silahl Kuvvetleri sorumluluunda icra edilen trenler balkl blmde ise u ifadeler dikkat ekiyor: Ei trbanl olanlara esiz davetiye gnderilmesi. Buna ramen eli gelenlerin kesinlikle eleri ile ieri alnmamas. Sadece yemin trenlerinde ba kapal ailelerin, ba rtlerini ene altndan balamalarnn salanmas. Dier trenlerde bartsne/trbana hibir ekilde izin verilmemesi. (30 Temmuz 2009)
97
AUSTOS 2009
ngiliz polisler araf ve burka giydi ngilterede, South Yorkshire Police tekilat bnyesinde alan kadn polis, Mslmanlarla daha iyi iletiim kurmak iin araf ve pee takt. kisi burka giyen biri ise barts takan Deb Leonard, Deb Pickering ve Helen Turnerdan ehir turu atarak Mslman gibi giyinmenin verdii hissi yaamalar istendi. South Yorkshire Polis Tekilatndan bir yetkili, Senin Ayakkabn inde Bir Gn ismini verdiimiz bu projeyi Mslman toplumuyla daha salkl bir iletiim kurmak iin hayata geirdik. dedi. (04 Austos 2009) Isparta Belediye Meclisinde barts sorunu Yerel seimlerde Hatice akr AK Parti listesinden Isparta Belediyesi meclis yesi seilmiti. Katld ilk meclisin ilk toplantsnda MHPli Belediye Bakan Yusuf Ziya Gnaydn, akrn toplantlara bartl katlamayacan, buna yasalarn msaade etmediini belirtmiti. MHPli Bakan Gnaydn, Isparta Valiliine Nisan 2009da yaz yazarak akrn bartl girip giremeyecei konusunda gr sordu. Vali Ali Haydar ner ise Meclis toplantlarnn kamusal alan olduu ynnde gr belirtti. ner cevabi yazsnda, Meclis toplantlarnn kamusal alan niteliinde saylabileceinden meclis yelerinin kamu grevlerini yaparken yarg kararlarna gre hareket etmesi gerektii dedi. MHPli bakann balatt ve Valinin srdrd sre sonunda Hatice akr, toplantlar peruk takarak toplantya katlmay tercih etti. Valiliin grn anlamsz bulduunu ifade eden akr, kendisini ikinci bir Merve Kavak krizi olmasn diye erdemli davrandn syleyerek savundu. (06 Austos 2009) Bartsn su unsuru gibi gsterdiler KKTCde Yaz Kuran Kurslarna kar kampanya balatan baz sendikalar Kuran- Kerimleri, elifba czlerini ve barts takan kzlar su unsuru olarak lanse ettiler. Ellerinde Arapa yazlm Kuran, birka kz ocuunun ba bal ekilde kurs aldklar tespit edilmitir. diyerek basn aklamas yapan sendika yeleri, baz okullarda verilen Kuran derslerine ise baskn yaptlar. Rusyada barts renci ve retmenler iin serbest Rusya Mftler Konseyi Bakan Ravil Gaynuddin, Fransada ortaretim okullarndaki barts yasa gibi bir uygulama Rusyada yok. steyen renciler balarn rterek hem ortaretime, hem de niversitelere gidebiliyor. Hatta retmenlerimiz de balarn rterek derslere girebiliyor dedi. (07 Austos 2009) Ispartadaki yasak mevzuata uygunmu MHPli Isparta Belediye Bakan Yusuf Ziya Gnaydnn meclis toplantsna barts ile girip giremeyecei konusunda gr sormas ve Vali Ali Haydar nerin cevab zerine AK Partili Hatice akr, barts zerine peruk takmay tercih etmiti. Konu kamuoyuna tannca Vali nerden aklama geldi. ner, belediye bakannn bu konuyu valilie sormasnn doru olmadn syledi. ileri Bakanlna sorulabilirdi. diyen Vali ner, belediye meclisi toplantsna perukla girmek zorunda kalan meclis yesi Hatice akrla ilgili olarak mevcut yasa ve kurallarn uygulandn ne srd. ner, Hibir kural getirmeden, ekleme karma yapmadan Trkiyede dier yerlerdeki genel kurallarn geerli olduu ekilde deerlendirmede bulunduk. aklamasn yapt. MHP Isparta Milletvekili Nevzat Kormaz ise belediye bakanna sahip karak herkesin Klk Kyafet Kanununa uymakla ykml olduunu syledi. (07 Austos 2009) Aye Arman gazeteciliinin ngilizcesi ngilterede Sunday Mail yazar Liz Jones, 1 hafta boyunca araf giyerek Londra sokaklarnda dolamasn kesine tad. Hrriyet yazar Aye Arman anmsatan haberinde Jones, araf ilk giydiim an nefes almakta zorlandm. Herkesin dikkati zerimde gibi geldi. Ama hi yle olmad ve kimse kt bir ey sylemedi Kafeye gidip kahve istediimde sipariimi alan kii hi tepki vermedi. Ama ben kahveyi yudumlamak isteyince azmn yerinde bir rt olduunu fark ettim. Almas ok zor oldu. derken, yazsn ngilterede rencilerin okullarda rtnmesine izin verdiklerinden dolay irendiini ifade ederek tamamlad. lahiyat rencileri de ikna edilmek istenmi Ergenekon davasnn tutuklu sanklarndan eski Malatya niversitesi Rektr Prof. Dr. Fatih Hilmiolu`nun evinde ele geirilen 414 numaral CD`nin bilgi notunda Darende lahiyat Fakltesi`nde 36 adet retim grevlisi ile 268 adet kz ve erkek rencinin bulunduu, kz renciler ile bayan grevlilerin okula ve derslere bartsyle girip ktklar ve bu konuda faklte idaresince
98
hibir nlem alnmad eklinde deerlendirmenin yapld yer ald. Hilmiolu`nun da bu bilgi notu dorultusunda 1 Ekim 2001`de Darende lahiyat Fakltesi rencileri ile toplant yaparak, bu faklteyi il merkezine tayp daha rahat kontrol altnda tutmak istedii eklinde ikna konumalarn ieren video bulunduu iddianamede belirtildi. Hilmiolu savclk ifadesinde, bu konumay rencilerin klk kyafet ynetmeliine uymas amacyla yaptn savundu. (12 Austos 2009) Danimarkada yasak giriimi tutmad Burka ve nikabn Danimarkada yasaklanmasn isteyenlere hkmetin byk orta Liberal Partiden hayr cevab geldi. Bunun, din zgrlk ve demokrasi erevesinde mmkn olamayaca belirtildi. Hkmetin kk orta Muhafazakar Partinin Filistin asll entegrasyon szcs Naser Khaderin hazrlad kanun teklifinde, yz tamamen kapatan burka ve nikabn hem kamusal alanda hem de sokakta yasaklanmas isteniyordu. Khaderin teklifine ar sa Danimarka Halk Partisi (DF) ve Sosyal Demokratlar destek verirken, Liberal Partili Entegrasyon Bakan Birthe Rnn Hornbech, yasak zihniyetin teklifini Danimarkada din zgrlk var. nsanlarn kyafetine karamayz. diyerek geri evirdi. (18 Austos 2009) KTde yasaklk markete kadar vard Karadeniz Teknik niversitesi Fizik Blm retim yesi Prof. Dr. Uur evikin ei Sunay evik, bartl olduu gerekesiyle lojmanlarda srekli kendilerine glk karldn, markete ekmek almaya gitmelerinin bile sorun olarak karlarna getirildiini syledi. Einin grevi nedeniyle 10 yldr KT yerlekesindeki lojmanlarda ikamet ettiklerini belirten evik, yaad son olayn barda tardn savundu. Yaklak 1,5 yl nce KT Sahil Sosyal Tesislerinde akl almaz bir olay yaadklarna deinen evik, ei ve bir arkadalar ile yemee gittikleri sosyal tesislerde garsonlarn bartl olarak ieri giremeyecei uyarsnda bulunduklarn hatrlatt. evik, einin niversitede grevli olduunu belirtmesi zerine garsonun O zaman sizi saksnn arkasna alaym dediini iddia etti. evik, 1,5 ay nce de kendisine misafir olarak gelen yeenlerinin bartl olduklar gerekesiyle niversitenin giri kapsndan ieri alnmadn, kendisinin gidip arabayla yeenlerini kapdan aldna dikkat ekti. Tm yaadklarna ramen bugne kadar sesiz kaldn ifade eden evik, son yaad olayn ise sabrn tardn belirterek yle konutu: Getiimiz gnlerde ev kyafetimle ve bamda da biz ona yazma deriz, bartl bir ekilde sosyal tesislerde bulunan markete ekmek almaya gidiyordum. Yanma gelen zel gvenliki nereye gidiyorsun? diye sordu. Markete gittiimi syleyince de, bu ekilde gidemezsiniz. Yasak bayan yasak, bilmiyor musunuz? dedi. Yaadklarnn kendisini ok incittiinden yaknan evik, konuyu rektrle ilettiklerinde ise Bizim byle bir uygulama ve emrimiz yok cevab aldklarn, gvenlikilerin ise emirleri uyguluyoruz dediklerini kaydetti. evik, Herkes suu birbirine atyorlar. Arada olan bize oluyor. ifadelerini kulland. (18 Austos 2009) Fransada pee tartmalar arasnda Ramazan Fransada Mslman aznlk bir yandan Ramazan aynn gelmesini beklerken te yandan zellikle pee konusunda kan iddetli tartmalarn skntsn yayor. Fransada peenin sokaklarda taklmasnn yasaklanmasn salayacak bir kanunun karlmas abalarna kadar varan tartmalara son olarak Fransz bir Mslman kadnn vcudun her yerini rten ve tesettr mayosu olarak adlandrlan bir yzme kyafeti ile havuza girmesi tartmas eklendi. Tartmalar srerken Mslman asll Fransz bir bakan ise peeyi kanunla ortadan kaldrlmas gereken kansere benzetti. Bakan, radikal slamn yaylmasna snr konmasna bir vesile olarak peenin engellenmesi ars yapt. (20 Austos 2009) talyada yzme havuzlarnda tesettr yasa talyada, Verona ehrinde balayan tesettr mayosu tartmas lke geneline yayld. Kuzey Birlii Partisi (KBP), kimi Mslman kadnlarn tesettr kuralna uyma gerekesiyle kullandklar mayolara yasak getirmeyi yelerken, merkez sol muhalefet ise farkllklara sayg ve hogr arsnda bulundu. Merkez sa iktidarn koalisyon orta KBP ynetimindeki Varallo Sesia beldesinde, havuzlara tesettr mayosuyla girmek yasakland. Piemonte blgesinde bulunan beldenin yerel ynetimi ise bu mayoyla havuza giren kadnlara 500 Avro para cezas kesilmesini kararlatrd.Ana muhalefet konumundaki Demokrat Partinin (DP) Veneto Blgesi Kadnlar Kolu Bakan Tiziana Agostini ise Mslman kadnlarn rtnmelerinin de bir hak olarak deerlendirilmesi gerektiini savundu. (21 Austos 2009) Durumada ban atran yargc dava etti ABDnin Michigan eyaletinde, Irak asll Raneen Albaghdady katld durumada, yargcn bartsn karmasn istemine karlk anayasal hakk ihlal edildii gerekesiyle dava at. Davaya mdahil olan slami bir kuruluta basn toplants dzenleyen 32 yandaki Raneen Albaghdady, 16 Haziranda grlen durumada Wayne ilesi yargc William Callahann bartsn karmasn istemesi zerine aalandn hissettiini belirtti. Callahandan korktuunu ve rtsn karmazsa tutuklanaca endiesi yaadn ifade etti. (27 Austos 2009)
99
Grzden Klna yasak iin beyanat destei Ergenekonun 3. iddianamesinin ek klasrlerinden kan bir belgeye gre YK eski bakan Kemal Grz, dnemin MGK Genel Sekreteri ve Ergenekonun tutuksuz san Tuncer Klna trban sorunu konusunda resm bir yaz gndermi. Tuncer Klnn mam hatiplere kz renci alnmasn demecine destek veren Grz, Gazetelere yansyan beyanatnza tamamen katlyorum. Bugn yaadmz ve artk irticann simgesi haline gelmi olan trban sorununun kk gemite yaplan baz yasal dzenlemeler ile yarg kararlarna dayanmaktadr. ifadelerini kullanm. (27 Austos 2009) Genelkurmayn bartsz halk hassasiyeti Genelkurmay Bakan Orgeneral lker Babu, 30 Austos kutlamalar erevesinde verdii resepsiyona 100 kadar sivil vatanda da davet ederek, resepsiyona halk da katld mesaj verdi. Medyaya yansyan bilgilere gre resepsiyon davetlilerini belirleyen Ankara Valiliinin kriterlerinden biri de Genelkurmay protokol kurallar ve kamuoyunca yakndan bilinen belirli hassasiyetler oldu. Ayrca resepsiyon iin Cumhurbakan, Babakan, bakanlar ve milletvekillerinden ei bartl olanlara ynelik esiz davetiye uygulamasna devam edildi. (31 Austos 2009) niversite kaytlar yasakl balad niversitelerin kaplar yine yasaklarla ald. Bartl renciler okul kampslerine alnmad. Adanada, ukurova niversitesine () kayt yaptrmaya gelen bartl rencilerin yaadklar ise yleydi: ukurova niversitesinde renciler aldklar kayt numarasna gre mikrofonla arlarak kayt binasna alnd. Bartl rencilerin bina iine girmesini nlemek iin binaya yaklak 20 metre uzaklkta gvenlik eridi oluturuldu. Burada bekleyen gvenlik elamanlar, bartl rencilere bartsn karmas konusunda uyarda bulundu. renciler ya gvenlik nnde ya da gvenlii getikten sonra rastgele rtlerini karmaya balad. Bunun zerine getirilen bir paravan, gvenlik noktasnn yanna yerletirildi. Gelen renciler gvenlik grevlileri tarafndan yaplan ikaz zerine bartsn paravann arkasnda kard. Paravana smayan renciler ise bartsn darda karmak zorunda kald. (31 Austos 2009)
EYLL 2009
Yeni ikna odalar kuracak msnz? TOKAD, niversite rencilerinin bartl kayt edilmemesi sebebiyle yapt aklamada yasa ve yasak rektrleri eletirdi. Dernek bakan Umut Uzun tarafndan yaplan aklamada bartl rencilere ynelik uygulanan ayrmc ve baskc uygulamalar knanrken, yasan yasal bir dayana ve halk nezdinde meruiyeti bulunmadn vurgulad. Barts yasann en dndrc ynlerinden birini de bu yl kayt dneminin Ramazan ayna denk gelmesi oluturuyor. Bartsnn iaret ettii hakikate yasak uygulayanlar, oru tutan rencilerin rtl fotoraflarn kabul etmiyor, bartl olarak kaytlarn yapmyor. Oysaki her ikisi de Allahn emri ve bu balamda hem tesettr hem de oru ayn hakikati sembolize ediyor. Birini dierinden ayr tutmak mmkn deil. denildi. (01 Eyll 2009) Eitim sezonunu bartl renciyle at Rusya Devlet Bakan Dmitri Medvedev, 1 Eyllde balayan yeni eitim retim sezonunun aln, aralarnda bartl bir rencinin de bulunduu snfta yapt. Medvedev, bartl ilkokul rencisi ile ayn karede poz verdi. Rusyada orta renim ve niversitelere rencilerin bartleri ile gitmelerine izin verilirken, retmenler de bartl olarak ders verebiliyor. (02 Eyll 2009) Kampsler bartl rencilere hl kapal Sinop niversitesinde 1 Eyll 2009 itibariyle balayan kayt dneminde, bartl renciler niversite ynetimi kararyla okula dahi alnmad. Sabah saatlerinde kayt iin baz rencilerden bartllerin ayrlmasn isteyen niversitenin zel gvenlikileri, rencilerin balarn amad takdirde kayt yaptramayacan dile getirdi. Bartl renciler ve aileleri, uygulamann hukuka aykr olduunu belirterek tepki gsterdi. renci velilerinden Semra Sezer, Kuzenimin niversiteye kaydn yaptrmak iin geldim. Ama bartl olduum iin beni niversitenin dnda sandalyede beklettiler. Ramazan orucuyla yoldan gelmi olmamza ramen bunu umursamadan insanlara eziyet ediyorlar. erde ba ak insanlarn oturmaya hakk varsa benim de hakkm var. Sknt ne anlayabilmi deilim. dedi. lerinin younluunu gereke gsteren Sinop niversitesi Rektr Prof. Dr. evket Bykhatipolu konuyla ilgili aklama yapmaktan kand. (03 Eyll 2009)
100
Obamadan bartl renciye tebrik ABD Bakan Barack Obama, lkedeki Mslman toplumunun temsilcilerine Beyaz Sarayda verdii iftar yemeindeki konumasnda, iftara dvet edilen bartl Mslman bir kz renci hakknda bilgi vererek, rencinin okul puanyla eyalet rekoru krdn anlatt. Obama, sz konusu rencinin sadece Mslmanlar iin deil, herkes iin ilham kayna olduunu kaydetti. (03 Eyll 2009) Beykoz Belediye meclisinde bartl ye sorun oldu Beykoz Belediyesi AK Parti Meclis yesi Neslihan Aydosun meclis toplantsna bartsyle katlmas CHPli yelerin sert tepkilerine yol at. Yasalarla belirlenen kurallara uyulmas gerektiini ve bartsyle toplantya katlmann yasak olduunu vurgulayan CHPli Meclis yeleri, Neslihan Aydosun istifa etmesini istedi. Beykoz Belediye Meclisi CHP Grup Bakanvekili Naci Canda, klk kyafet kanununa aykr olarak meclise gelindiini belirterek, "Klk kyafet kanununa uyulmad takdirde, su duyurusunda bulunacaz. Belediye Bakan hakknda da yasal takibat yaplmas iin bavuruda bulunacaz" dedi. (07 Eyll 2009) Fransa 367 peeli kadnn peinde Fransada pee yasa tasla hazrlamak zere 32 parlamenterin oluturduu bir komisyon almalarna devam ederken Fransa ileri Bakanl tarafndan konuyla ilgili yaplan bir aklamada lkede devaml pee takan kadn saysnn 367 olduunun tespit edildii belirtildi. (09 Eyll 2009) Bartl oynatrsan hkmen yeniksin svire Basketbol Federasyonunun ald karar 19 yandaki Irak asll Sura Al-Shawk adl basketbol oyuncusunun bartsne yasak getirdi. Federasyon Sura Al-Shawkn oynad STV Luzern takmnn Surann bartl oynamasna izin verirse hkmen yenik saylacan hkmetti. Sura, barts yasana anlam veremediini syleyerek, svire gibi medeni iddiasnda olan bir lkede bu uygulamann anlamsz olduunu belirtti. Uluslararas Basketbol Federasyonunun kurallarna uyduklarn iddia eden svire Basketbol Federasyonu, lkedeki barts yasa tartmalarnn fitilini de atelemi oldu. (09 Eyll 2009) Dantay savcs: Barts yasa yasa d Barts konusunda kararn okul ynetimlerine ait olduu Belikada baz ilk ve orta dereceli okullarn yasak uygulamas Dantaya gtrld. lkretim 6nc snfta bartsyle okumasna izin verilmeyen bir rencinin velisince Dantay gndemine getirilen davada savc, bu konuda okul ynetimlerinin yetkili olmad gerekesiyle barts yasann yasa d olduu ynnde gr bildirdi. Belika nfusunun yzde 60a yaknnn yaad Flaman blgesinde okullarn te biri bartsn yasaklarken bir o kadar serbest brakyor. Kalan okullarda bartl renci bulunmadndan bu konuda alnm bir karar yok. Anversteki baz okullarda uygulanan barts yasana kar protesto gsterileri dzenlenirken, baz okullarda velilerle ynetim arasnda gerginlik yaand. Birok bartl rencinin de bu okullardan ayrld bildirildi. (09 Eyll 2009)
Bartl var diye toplanty terk ettiler Beykoz Belediye Meclisi'nde AK Partili ye Neslihan Aydos'un, bartl olarak meclis toplantsna katlmasn istemeyen CHP'li yeler, durumu protesto ederek meclisi terk etti. CHP Grup Bakanvekili Naci Canda ise Neslihan Aydos ile ilgili nerge verdi. CHP Grubunun imzalarnn yer ald nergede, kamusal alanda dini sembollerin kullanlamayaca iddia edilerek Neslihan Aydos'un ban amas veya salondan kmas istendi. Beykoz Belediye Bakan Ycel elikbilek ise, klk kyafet kanununda, belediye meclisine bartl girilemeyeceine dair ak bir hkm bulunmadn ifade ederek, "Ben yasalara uyan bir insanm, ilgili hkm getirin uygularm. dedi. Konumalarn ardndan CHP'li yeler salonu toptan terk etti. stanbul niversitesi Eczaclk Fakltesi mezunu olan Aydos, 29 Mart 2009 seimlerinde, AK Parti listesinden meclise girmesinin ardndan, getiimiz austos aynda ald kararla ban rtmeye balamt. (14 Eyll 2009) Avustralyada bartl emniyet mdr Avustralyada Victoria Emniyet Amiri Maha Sukkar, barts nedeniyle herhangi bir sorun yaamadn ifade etti. Trkiye Konsolosluu tarafndan verilen iftar yemeine katlan Sukkar, emniyet amirliine gelene kadar yaad srete ve grevini devam ettirirken insanlarn kendisine sayg gsterdiini, herhangi bir ayrmclk grmediini ve bartl olmasnn ii iin hibir problem tekil etmediini anlatt. (14 Eyll 2009)
101
Bartsne vergi getirilmesini istedi Kuran Kerimi terrn kayna gibi sunan Fitne filmiyle ve ayrmc-dlayc sylemleriyle tannan ve partisinin ismiyle taban tabana zt ilerle gndemden dmeyen ar sac PVVnin (zgrlk Partisi) lideri Geert Wilders, barts takanlardan ayr bir vergi alnmasn istedi.Yeni yasama ylna girilmesi nedeniyle hkmet tarafndan hazrlanan 2010 Yl Bte Kanunu Tasarsna ilikin mecliste yaplan grmeler srasnda Wilders, Hollandada park ruhsatlar, ttn ve alkol vergileri ile kpek vergileri var. O zaman neden barts vergisi olmasn dedi. Wilders, barts takmak isteyenlerin her yl izin almalar gerektiini belirterek, bunun iin ylda bin Euro talep edilmesini istedi. Sosyalist Partinin (SP) Meclis Grup Bakan Agnes Kant istee tepki gstererek, Gln duruma dyorsunuz diye tepki gsterdi. Wildersin sa modeline iaret eden Kant, Ben de Mozart modeli salardan vergi istiyorum dedi. (18 Eyll 2009) Abercrombie & Fitchin ayrmcln mahkmiyet geldi nl giyim markas Abercrombie & Fitch barts takan bir kadn ie almayarak dinsel ayrmclk yapt gerekesiyle sulu bulundu. ABDnin Oklahoma eyaletinde Abercrombie Kids maazasnda almak iin i grmesi yapan 19 yandaki Samantha Elauf isimli Mslman kadn barts takt iin ie alnmad gerekesiyle, Eit Frsat Komisyonuna bavurmutu. Komisyon irketin 1964 ylnda kabul edilen Sivil Haklar Szlemesindeki dinsel ayrmcl yasaklayan maddeye aykr davrandn belirtti. (25 Eyll 2009) Tokattan bartsne zgrlk talebi Toplumsal Dayanma Kltr Eitim ve Sosyal Aratrmalar Dernei (TOKAD) ile zgr Eitim-Sen l Temsilcilii, ortak bir basn aklamas yaparak, eitim sistemindeki yasak ve ayrmc uygulamalarn sonlandrlmasn talep etti. Eylemde zgr Eitim-Sen Ynetim Kurulu yesi Ahmet rs ve Do. Dr. Bekir Berat zipek birer konuma yaptlar. Basn aklamasn okuyan Sedanur Tokel, lk ve ortaretim okullar iin ders zili ald, niversiteler ise rencilere kaplarn nmzdeki hafta aacak. Ama o kaplardan bartl renciler yine giremeyecek. Bu sebeple, bata barts yasa olmak zere, eitim sistemindeki her trl ayrmcla ve tekiletirmeye kar adalet ve zgrlk armz yinelemek iin meydandayz. dedi. (26 Eyll 2009) Kenyada barts zgrl sevinci Kenya Eitim Bakanlnn yaynlad genelgeyle beraber lkede eitim hakk almak isteyen binlerce kz renci zgr renim hakkna kavutu. Kenyanstandard gazetesinin haberine gre lkede Eitim Genel Kurulunun banda bulunan Prof. Karega Mutahi, kararn uygulanmas iin Kenyadaki btn retmenleri bilgilendirdiklerini syledi. Kenyadaki Mslmanlar, bartsyle eitim almann nn aan karara sevindiler. Kenya Ulusal Mslman Konseyi Bakan Abdulghafur El-Busaidy, kararn Mslman kzlarn eitiminin nndeki engelleri kaldrdn syleyerek, alnan karardan memnuniyet duyduklarn belirtti. (27 Eyll 2009) Yasak suunu ileyenleri tutanakla tespit edin Mazlumder Genel Bakan mer Faruk nsal, barts yasann ilelebet devam etmesinin mmkn olmadn ve kimsenin gen kzlara, ban a, niversiteye yle gel deme hakknn olmadn ifade ederek yasan bir insan hakk ihlali olduunu syledi. Mazlumderin yeni akademik ylda da bart yasaklarnn takipisi olacan bildiren nsal, gittikleri niversitelerde yasakla karlaan rencilerin Mazlumder ile irtibata gemelerini istedi. Mazlumder, talep gelmesi halinde renim hakk engellenen bartllere avukatlk destei salayacak. Bunun iin barts nedeniyle niversiteye alnmayan rencilerin niversite giriinde gvenlik grevlileri tarafndan engellendiklerine dair iki ahitle tutanak tutmalar ve durumu bulunduklar ildeki Mazlumder ubelerine veya genel merkeze iletmeleri gerekiyor. Ayrca bu tutanaklarn il ve ilelerdeki resmi insan haklar kurullarna da gnderilmesi gerektii vurguland. (28 Eyll 2009) Burka giyene yardm yok Hollandada, burka gibi yz tamamen kapatan giysi giyenlere, isizlik ya da teki yardm deneklerinin verilmesinin tamamen durdurulmas istendi. Amsterdam Belediye Bakan Job Cohen, Trouw gazetesinde yaymlanan syleisinde, Burka giydii iin ie kabul edilmeyen bir kiiye denek verilmemelidir grn savundu. Cohen, bu kiilere salanan yasal deneklerin tamamen durdurulmas isteinin, kiisel kar kma ya da inan temelinde olmadn, ie kabul edilmeme gerekesinden kaynaklandn belirtti. Cohen, bu giysileri giyen kadnlarn i ya da eitim srasnda baka insanlarla yzlerini sakladklar iin normal iletiim kuramadklarn, bylece o i ya da eitim ortamnda farkl bir durumun ortaya ktn ve bu yzden ie kabul edilmediklerini anlatt. Belediye Bakan Cohen, Fransadaki anlayn aksine, i ve eitim yaamnn dnda kamuya ak mekanlarda isteyen herkesin dini inanlarnn gerei gibi giyinmelerine kar olmadn kaydetti. Hollandada, iki yl nce burka giyen bir kadna kk bir belediye isizlik yardm deneini durdurmu, ancak belediyenin karar mahkemeden dnmt. (28 Eyll 2009)
102
Belikal aydnlardan barts iin manifesto Belikada aralarnda eski babakanlarn da bulunduu 50ye yakn entelektel, yaymladklar ortak bildiriyle, devlet okullarnda uygulamaya konulan barts yasana tepki gsterdi. Toplumun nde gelen siyaseti, akademisyen, gazeteci ve sivil rgt temsilcilerinin imza att bildiride, Mslmanlarn muhatap alnmasnn kesin art olduuna vurgu yapld. Gent niversitesinden Patrick Loobuycknin kaleme ald Saygya Davet balkl manifestoda Artan endieler zerine getiimiz haftalardaki barts tartmasn takip ettik. Gelinen noktada toplumun ald yaralardan dolay zgnz. denildi. slamiyetin lkenin ayrlmaz bir unsuru olduunun kabul edilmesi arsnda bulunuldu. Arla kar mcadele edilirken arlarn glendirildiine dikkat ekilen bildiride Trkiye ve Fransadaki yasaklarn emsal gsterilmesi de eletirildi. Bildiri u tavsiye ile neticeleniyor: Belikadaki barts yasa uygulamasnda sadece kaybeden taraflar olacak. nsanlarn devlete ve birlikte yaama dair inanlar sarsld. Bunun asla tekrar yaanmamas gerekiyor. Siyasilerden gl bir ekilde Mslmanlarn bu toplumun bir paras olduklar ve yle de kalacaklarna dair sinyal vermelerini bekliyoruz. oulcu bir yapya sahip toplumumuzda ve globalleen bir dnyada en faydal yolun bu olduuna inanyoruz. (29 Eyll 2009) Askerin barts ilmihali Genelkurmay Bakanl tarafndan hazrlanan Kamu Kurum ve Kurulularndaki Kyafet Dzenlemesi adl kitapkta, bartsnn bir Kuran hkm ve ifadesi olmad iddia edildi ve Trk gelenek ve greneklerinde trban, pee ve araf yoktur. Trban, belirli dini inann simgesi olarak, toplum yaammza bilinli olarak sokulmutur. Pee ve araf ise, ran ve Bizans kaynakldr denildi. Ergenekon san emekli Orgeneral Hurit Tolonda ele geirilen 14 sayfalk kitapn hazrlanma gerekesi ise yle ifade edilmi: Bu kitap, irticai unsurlarn ba rts veya trban simge yaparak, demokratik ve laik Cumhuriyet aleyhine kar balattklar gerici giriimlerin nedenlerini, Devletin kamu kurum ve kurulularnda uygulad klk-kyafet dzenlemelerinin hukuki gerekelerini ve Anayasa ve kanunlar erevesinde konuya yaklamn nasl olmas gerektiini aklamak maksadyla hazrlanmtr. (30 Eyll 2009) spanya basn burkal kadn hedef ald spanyada burkasyla mahkemeye ifade vermeye gelen kadndan mahkeme bakan burkasnn gz ksmn ve az ksmn amasn istemi, Fatma Hsn mahkemenin bu isteini reddetmiti. Hsn, dn mahkemenin isteini yerine getirerek mahkemede ifade verdi. lkenin iki byk gazetesi El Mundo ve ABC gazeteleri burkal kadnn mahkemeye kmay kabul etmesini ardndan okuyucularna alayc balklarla duyurdu. Fatma Hsn, kocasyla beraber basnn sorularn cevap verirken, mahkemenin bu isteini Mslman bir insan hakkna tecavz olduunu belirtti. Hsn, burka konusunda mahkemenin tavrn cahilce bulduunu belirtti. Fatma Hsnnn cevabyla alay eden spanyol basn haberi muhafazakar parti liderinin hukukumuza sayg gsterin cevabyla beraber verdi. (30 Eyll 2009) Burka komisyonundan tekiletirme dersleri Fransada burka yasan grmek zere kurulan komisyon, lkenin Mslman vatandalarna bak asn da ortaya koyan konumalara sahne oldu. Meclis komisyonunda grlerini aklayan Fransadaki birok ehrin belediye bakan, yasaa prensip olarak kar kmazken, sadece uygulanabilirlii zerine endielerini dile getirdi. Yasan geri tepecei ve yasaa tepki olarak daha fazla Mslman kadnn rtnecei korkusu da belediye bakanlarnn endieleri arasnda gsterildi. Komisyon bakan ve Lyondaki bir banliynn eski belediye bakan Andre Gerin peenin ortaa adeti olduunu savundu, rtnn dardan gelen gurular tarafndan ynetilen slamlama srecinde buzdann grnen ksm olarak niteledi. Belediye bakanlar, Mslmanlarn kendilerine kt muamele eden memurlar karsnda artk sessiz kalmak yerine ikyette bulunmaya balamasn da tehlikeli gelimeler arasnda gsterdi. (30 Eyll 2009) Bartl vekile hakaret mektuplar Belika'da Hristiyan Demokrat Partisi CDH'den Brksel Blge Parlamentosu'na ilk bartl milletvekili olarak parlamentoya girmesiyle dikkatleri zerine eken Mahinur zdemir, parlamentoya seilmesinin ardndan hakaret dolu mektuplar aldn, mektuplarda kendisine "geldiin yere dn" uyarsnda bulunulduunu belirtti. Mahinur zdemir'in greve gelmesinin ardndan mecliste byk bir barts yasa tartmas balad. "u anda Belika'da okullarda ve kamusal alanda barts yasayla ilgili byk bir tartma var. zellikle ben greve baladktan sonra bu konuda birok bavuru yapld. Meclise girdikten sonra geldiim yere dnmemi syleyen hakaret dolu mektuplar almaya baladm." diyen zdemir, sadece Belikallarn deil, uluslararas basnn da youn eletirilerine maruz kaldn ve gelen tm tepkilerin bartsyle ilgili olduunu belirtti. (30 Eyll 2009) Belika barosu da barts yasaks oldu Belikann bakenti Brkselde baro ynetimi, avukatlarn bartsyle durumalara giremeyeceine karar verdi. Bartl bir avukatn bu yndeki isteini inceleyen Brksel Barosu, Belika Dantaynn 2 yl nce avukatlarn kippayla grev yapamayacana ynelik kararn gereke gstererek olumsuz gr bildirdi. Baro ynetimi, eitlik ve tarafszlk ilkeleri gerei
103
avukatlarn barts dahil hibir dinsel simgeyle mahkemelere ve durumalara giremeyeceine hkmetti. Son yllarda barts tartmalarnn trmana getii Belikada bu ay banda, nfusun yzde 60a yaknnn yaad Flaman blgesindeki okullarn byk ounluu 1 yllk gei dneminin ardndan bartsn yasaklama karar almt. Belikada dini ve felsefi simgelerin kullanmna ilikin hibir yasal dzenleme bulunmuyor. Anayasa, her vatandaa inan zgrl ve bunu ifade etme hakk tanyor. Ancak kamu sektrndeki polis, asker, avukat ve yarg gibi niformal veya zel giysili alanlar ile halkla dorudan temasta olanlarn dini simgelerle grev yapmalar uygun grlmyor. (30 Eyll 2009)
EKM 2009
Gen kzn barts banda yakld Avusturyann Graz Eyaletinde bir Mslman kz rencinin barts, bandayken snf arkadalar iki kz tarafndan yakld. Avusturyal kzlarn, 15 yandaki Mslman snf arkadalarn nce sktrdklar ve daha sonra da bartsn yaktklar bildirildi. Yaplan mdahale ile barts fazla yanmadan sndrld. Okul Mdr olayn dini sebeplerden kaynaklanmadn iddia ederken Avusturya slam Cemaati Basn Szcs Carla Amina Baghajati de konuyla ilgili bir bildiri yaynlad. Anlk bir dehete kaplmaktan ziyade, olayn alarm olarak alglanmas gerektiini ifade eden Baghajati, renciler dier bir rencinin bartsn yakyorlarsa, btn krmzizgiler ihlal edilmi demektir. Bu olaya genel toplumsal pencereden baklmaldr. Mslmanlara ve yabanclara kar eylemlerin artt ve genel bir toplumsal soukluun mevcut olduu bir toplumda maalesef eylemler fiziki saldrlara dnyor. dedi. (01 Ekim 2009) Bartl kameramann efi grevden alnd Ankarada 30 Austos trenlerini, salarn iinde toplad klk bere ile izleyen TRT kameramannn efi grevinden alnd. AKMdeki trenleri izlemek zere TRT tarafndan grevlendirilen bayan kameraman kartel medyasnn dikkatini ekmi, Star TV ise ihbar niteliinde bir yayn yapmt. Bayan kameramann kadrolu kamera asistan olarak TRTde altnn medya tarafndan gndemde tutulmasyla balayan srecin sonunda grevlendirmeyi yapan servis efi Akkoyun grevinden alnd. (01 Ekim 2009) Bartsn yakan renciler okuldan atld Avusturyann Graz Eyaletinde bir Mslman kz rencinin bartsn bandayken yakan snf arkada iki kz, okuldan atld. Konuyla ilgili basna aklama yapan Sieglinde B. Okul nce olayn stn kapatmaya alt. Sadece ocuklara yazl ihtarname gnderildi. Bu ceza beni tatmin etmedi. Kzmn banda zor yanan kumatan bir barts vard. Ya olmasayd, (tamamen) tutusayd. diyerek tepkilerini dile getirdi. Avusturya medyasnn haberine gre, okul ynetimi olaya karan iki kzdan bugn snfn nnde arkadalarndan zr dilemelerini istedi. Ancak kzlar bu talebi kabul etmemekle birlikte Okul Mdr Evelyn Awada saygszlk ieren hareketlerde bulundu. Bunun zerine, okul idaresi, Heike K. ve Sabrina E.ye disiplin cezas vererek, iki renciyi de okuldan att. (01 Ekim 2009) CHPli belediyeden bartsnn altndaki boneye yasak Kadnlarn bartsnn altna takt boneyi devrim kanunlarna aykr olarak bulan Cumhuriyet Halk Partili (CHP) bakan, beldede boneli kzlarn fotoraflarn uygun bulmayarak nikh kydrmad. Avustralyada yaayan ve evlenmek zere ailesiyle birlikte memleketi Denizliye giden gurbeti Ramazan Acar ve nianls Cennet Gngr, nikh randevusu almak iin gerekli evraklar ve istenen fotorafla Grpnar Belediyesine bavurdu. Evraklar teslim alan Mehmet Erylmaz isimli nikh memuru, Ramazan Acarn nianlsnn getirdii yz ve aln grnen bartl ve boneli vesikalk fotoraflar, nikh iin uygun olmad gerekesiyle geri evirdi. Acar ifti, olayla ilgili kiiler hakknda, grevi suiistimal yapt iddiasyla ivril Cumhuriyet Savclna su duyurusunda bulundu. Konuyla ilgili konuan Grpnar Belediye Bakan Halil Arkan ise kendilerine nikah iin bavurulan boneli fotorafn devrim kanunlarna aykr olduunu ileri srd ve kan haberleri provokasyon olarak deerlendirdi. Olayla ilgili Denizli Valilii de inceleme balatt. (06 Ekim 2009) Bartsn yakanlar yarglanabilir Avusturyada Mslman rencinin bartsn yakan snf arkadalarnn hapisle yarglanabilecei bildirildi. Austria Times gazetesinin haberine gre, Anayasa Koruma ve Terrizmle Mcadele Brosu Eyalet Bakan Alexander Gaisch, getiimiz hafta yaptklar saldrnn ardndan okuldan atlan renciler hakknda 6 aya kadar hapis istemiyle dava alabileceini dile getirdi. Alexander Gaisch, dier rencilere, 15 yandaki bir renciye saldrmann aka olmad mesajn vermek istediini vurgulad.
104
Avusturyal kzlar Heike K. ve Sabrina E.nin, 15 yandaki Mslman snf arkadalar Diana B.yi nce sktrmlar, daha sonra da bartsn yakmaya almlard. te yandan, Eyalet Eitim Mdrl, okul idaresinin kzlara disiplin cezas vererek okuldan uzaklatrmas kararn doru bulduunu aklad. Barts iin Hristiyan retmenler devrede Belikann Flaman blgesindeki okullarda alnan barts yasa karar, Hristiyan retmenler Sendikasnca iptal istemiyle Dantaya gtrld. Sendika Genel Sekreteri Jos Van Der Hoeven, yapt aklamada, Flamanca eitim veren ilk ve orta dereceli okullarda 1 yllk gei dneminin ardndan barts yasa getirilmesini ngren kararn hukuki dayanann olmadn belirterek, bu yasan retmenler asndan kabul edilemez olduunu vurgulad. Bugne kadar barts tartmalarna girmeseler de kendilerini ilgilendiren byle bir yasaa kar olduklarn kaydeden sendika yneticisi Van Der Hoeven, Hibir retmen barts takan rencilerin bunu bask altnda kaldklar iin yaptklarn dnmyor. Bize gre barts dini inancn gerei. Bu nedenle Dantaya gittik. Bizce barts yasa inan zgrlyle eliiyor dedi. (07 Ekim 2009) Ninesi yandaki hastay bartl diye muayene etmedi Eskiehirde yal bir kadn, bartl olduu iin aile hekimi tarafndan muayene edilmedi. ddialara gre Fatma Ardu (69), mide sanclar iinde gittii salk ocanda tedavi edilmek yerine, Dr. Glsen Y.nin Siz niye kapalsnz? szlerine maruz kald. Normal kyafetimiz. diyerek karlk veren yal kadndan doktor, nfus kd istedi. Rahatszlna ramen evine giden Fatme Ardu, kimliiyle salk ocana dnd. Nfus czdanndaki bartl fotoraf gren doktor, bu kez kimlik ve salk karnesindeki resimlerin benzememesini gereke gstererek hasta kadnn muayenesini yapmad. l Salk Mdrl, soruturma balatt. Yaananlar karsnda akna dnen Hamit Ardu, eini muayene etmeyen Dr. Y. hakknda Salk Bakanl ile Eskiehir l Salk Mdrlne ikyette bulundu. Dr. Glsen Y. ise Ardu ailesinin iddialarn kabul etmezken, hastalar arasnda ayrm yapmadn dile getirdi. (09 Ekim 2009) Mersindeki barts yasa niversite dna tat Mersin niversitesi, barts yasan okul snrlarnn dnda da uygulamaya balad. niversitenin, Bykehir Belediyesi Kongre ve Sergi Saraynda dzenledii uluslararas sempozyumda dl alan rencinin bartl olarak salonda oturmasna msaade edilmedi. Mersin niversitesi ile Selanik Aristotle niversitesi tarafndan Engelliler in Tasarm, Ulalabilir Meknlar Yaratlmas Projesi ile ilgili engelsiz kentler ve niversiteler konulu uluslararas sempozyum dzenlendi. Sempozyumda projeye tasarmlaryla katk salayan mimarlk fakltesi rencilerine eitli dller verildi. dl alan renciler arasnda yer alan 3. snf rencisi Sinem Gl olak, barts ile platforma karak dln ald. dl treninin ardndan ay molas verildi. Moladan sonra salona gelen Sinem Gl olak, grevliler tarafndan uyarlnca bartsn kard ve sempozyumu ba ak takip etmek zorunda kald. Mersin niversitesi Mimarlk Fakltesi Dekan Prof. Dr. Tamer Gk, yaanan olaydan haberinin olmadn savundu. (09 Ekim 2009) Diyarbakrda nancna sahip k eylemi kra EitimDer Genel Merkezi tarafndan Diyarbakr AZC plaza nnde gerekletirilen barts eyleminde dernek gnlls Mehmet Erolu tarafndan yaplan aklamada yllardr devam eden ve binlerce insann maduriyetine sebep olan yasa knad. kna odalaryla, yasaklarla, filemelerle, okuldan atmalarla ve okul kaplarndan evirmelerle yaplanlarn slam dmanl olduunu belirten Erolu; ayn gaye ile ocuklara, trenlerde zorla antlar syletilerek farkl duygular verilmeye alldn syledi. Erolu; ilkokuldan Meclise kadar her alan ve kurumda dayatma ve basklarla zulmn devam ettiini szlerine ekledi. (11 Ekim 2009) Bartl renciyi zorla otobsten indirdiler! Milli Eitim Bakanl tarafndan dzenlenen bir geziye katlmak iin seilen Giresun mam Hatip Lisesi son snf rencisi Demet zdemir, bartl olduu gerekesiyle otobsten indirildi. Otobs kamusal alandr, ya ban aarsn, ya otobsten inersin denilen renci yoldan dnmek zorunda kald. Demet zdemirin babas Murat zdemir, kznn din inancndan tr byle bir yasakla karlamasnn kendilerini ok zdn belirtti. Baba zdemir, ayrca Giresun l Milli Eitim ube Mdr Ali Klaslann ikayet dilekesini ifahen almaya altn, yasal prosedr uygulamak istemeyince dilekeyi Valilie teslim ettiini syledi. (14 Ekim 2009) CHPlilerden barts protestosu Beykoz Belediye Meclis yesi Neslihan Aydosun almalara bartl gelmesini gereke gsteren CHPli meclis yeleri durumu protesto ederek meclisi terk etti. Belediye Meclisi CHP Grup Bakanvekili Naci Canda, klk kyafet kanununa aykr olarak meclise gelindiini belirterek, Klk kyafet kanununa uyulmad takdirde, su duyurusunda bulunacaz. Belediye Bakan hakknda da yasal takibat yaplmas iin bavuruda bulunacaz dedi ve Neslihan Aydos ile ilgili nerge verdi. CHP Grubunun imzalarnn yer
105
ald nergede, kamusal alanda dini sembollerin kullanlamayaca iddia edilerek Neslihan Aydosun ban amas veya salondan kmas istendi. CHP Grubunun Beykoz Kaymakamlna konuyla ilgili yapt bavurunun stanbul Valiliinde incelendiini belirten CHP le Bakan Ayten Kayalolu ise, Beykoz Cumhuriyet Basavclna su duyurusunda bulunmaya hazrlandklarn kaydetti. (15 Ekim 2009) Antalyadaki davada ilk duruma yapld Antalya Savclnn eyleme bartl ocuklar gelen ailelere at davann ilk durumas yapld. Dava, barts eylemine ocuklaryla katlan 17 ailenin Cumhuriyet Gazetesi tarafndan hedef gsterilmesiyle, velayet hakkn ktye kullanmak ve ocuklarn ruh saln bozmak iddiasyla ve 1 yl hapis cezas istemiyle almt. 17 anne ve babann ifade verdii duruma, 29 Ocak 2010a ertelendi. zgr-Der Antalya Temsilcisi Ahmet Balta, mahkemedeki savunmasnda fade zgrlmz ve rgtlenme zgrlmz balamnda; biz ailelerin kendimiz ve ocuklarmz hakkndaki tercihlerimize devletin karmaya hakk ve grevi yoktur. Bu alan zel tercih alanmzdr. Devletin her konuda bireye karma hakkn kendisinde grmesi despot bir ynetime yol aar. Bir hakkn kullanm olan protestoda ocuklarmzn bulunmas meru hakkmzdr. Bu hususta sulanmamz hakszlktr. ifadelerine yer verdi. (16 Ekim 2009) Barts var diye ODTye alnmad ODTde yaplacak bir kursa katlmak isteyen gen kz gvenlik grevlileri ieri alnmad. niversitenin kamps kapsnda gvenlik grevlileri tarafndan ieri alnmayan Esma Evkaya, renci olmamama ramen kayt yaptrdm Bilgi Teknolojileri Sertifika Programna giri yapamadm. Bir sre nce ODT kamps iinde bulunan bir kurs merkezine kaydm yaptrdm. Tm bilgilerini kurs yetkililerine bildirmeme ramen ODT giriindeki zel gvenlik grevlileri beni ieri almad. Olayn bymesi zerine giri kapsna gelen nbeti amirlikte yetkili, bana Anayasa Mahkemesinin kararn uyguladklarn syledi. Yetkili ahs, eer bir ikyetiniz varsa pazartesi gn gelerek ikyetlerinizi yetkililere bildirebilirsiniz demesi zerine ben de, bugn kursum balyor saatlerce beklettiniz ve pazartesi gelerek ikyetimi yetkililere bildirebileceimi sylyorsunuz. Yetkililere ulaabilmem iin de okul ierisine girmem gerekiyor bu nasl olacak diye sordum. Onlar da okulu terk etmemizi istedi. dedi. nternet zerinden kayt yaptrd kurs yetkililerinin kendisine sorunla ilgili olarak Arkadalarn gznden kam size sylemeyi unutmular dediini belirten Evkaya, Kayt ncesinde benden fotoraf istediler. Bartl olduumu biliyorlard. Bana verdikleri szlemede de byle bir art yoktu. diye konutu. ODT kampus kapsna gelen yetkili ahs, Esma Evkayaya, kendisini bartl olarak ieri alamayacaklarn belirterek, ikayetini yetkilileri bildireceini syledi. (17 Ekim 2009) Yobazlar kadn tesettre sokmak iin urayorlar Bir belgeselin gala gecesinde Kadn ve Mevlana konulu bir konuma yapan eski Kltr Bakan Prof. Dr. Talat Sait Halmann bartl kadnlara ynelik szleri, davetlilerin tepkisine sebep oldu. Mevlanann kadna verdii nemi anlatan Halman, konumasnn bu blmnde, Bugn yobazlar kadn tesettre sokmak iin urayorlar dedi. Halmann bu szleri zerine baz davetliler konumann bitmesini beklemeden salondan ayrldlar. (21 Ekim 2009) anakkale gezisine bir bartl renci daha gtrlmedi Cumhuriyet Eitim Gezileri kapsamnda anakkale gezisine katlan Fethiye HL rencisi Bra Pirci, yolculuun 15inci dakikasnda bartl olarak ziyaret ve konaklama yerlerine giremeyecei belirtilerek, otobsten indirildi. Bra Pirci, rehberlik yapan bir retmenin Oraya gittiimizde ban amalsn, sorun kabilir. Otobsn iinde byle kalabilirsin ama gideceimiz yerlerde ve kaldmz yerlerde ban amak zorundasn uyarsyla karlat. Kyafet iin talimat olduunu syleyen grevli retmen, Brann bu ekilde geziye katlamayacan, isterse otobsten inebilecei syledi. Otobse bindikten sonra uyarlan Bra Pirci, Mulann knda otobsten inmek zorunda kald. renciyi Milli Eitim Mdrlne ait bir araba brakld yerden ald. Bra Pirci ne gezi ncesi, ne de okulda barts konusunda bir bilgilendirme yaplmadn, bilgisi olsa zaten geziye katlmayacan syledi. (21 Ekim 2009) Bartl vekile rnek Kadn dl Belikada ilk bartl milletvekili olarak Brksel meclisine giren Mahinur zdemir, nc ve rnek Kadn dlne layk grld. Bu dl almak iin Lbnann bakenti Beyruta giden zdemir, Yeni Arap Kadn Forumunun (NAWF) dzenledii 3 gnlk konferansa da katld. zdemir, forumda yapt konumann ardndan dln Lbnan Eitim Bakan Bahia Haririnin elinden alrken byle bir dle layk grldnden dolay ok mutlu olduunu belirtti. Milletvekillii yemin treninin, Arap dnyasnda da byk yank bulduunu belirten zdemir, kendisine gsterilen ilgiye olduka ardn ifade etti. zdemir, Buraya dnyann 30 farkl yerinden gelen insanlar var. Yemin trenimden bahsediliyor. Takdir de ediliyor. eklinde konutu. (22 Ekim 2009)
106
svete bartl kadnlar zor gnler geiriyor Malm niversitesi Bartl Mslman Kadnlarn Sorunu adl raporda 19 Mslman kadnn hayat rnekleminde lkede bartllere kar hakaret ve fiziksel iddetin ne kadar youn olduunu gsterdi. Raporda tkrmeden aza alnmayacak kfrlere, tekmelemeden szel olmayan ayrmcla maruz kalan bartl kadnlara yaplanlar zel hikyelerden oluan metotla anlatld. Raporda ad aklanmayan bartl bir kadn yolda giderken motorsikletli kiilerin kfrlerine maruz kaldn, saldrganlarn iddeti daha arttrarak kendisine tkrdklerini syledi. zellikle ehirde halka ak meknlarda szel olmayan iddeti zerlerinde hissettiini anlatan kadnlar resmi dairelerde resmi iddetin en pr haliyle karlatklarn anlatt. (22 Ekim 2009) Ktahyada barts direniilerine polis tehdidi Barts yasana tepki gstermek iin Trkiyenin birok yerinde bir araya gelerek eylemler gerekletiren nan zgrl Platformu yelerine Ktahyada mdahale edildi. Ktahya Belediyesi nnde gerekletirilen ilk eylem sonras Mazlum-Der ube Bakan Ltfiye zkul ile bir akrabas yolda yrrken polis ekipleri tarafndan alnarak l Emniyet Mdrlne gtrld. Emniyet Mdrlne gtrlen zkul ve akrabasna saatlerce uyarlar yapan Gvenlik ube amirleri ve polisler Ktahya ne Ankaraya benzer, ne de Kocaeline diyerek gzda verdiler. Bartl renci Mardinde otobsten indirildi Milli Eitim Bakanl Ticaret ve Turizm retimi Genel Mdrlnce yrtlmekte olan Cumhuriyet Eitim Gezileri Projesi kapsamnda Mardinden anakkaleye dzenlenen gezide Giresun ve Mulada yaanan olayn bir benzeri yaand. Proje kapsamnda Mardinden anakkaleye dzenlenen geziye katlmak zere gezi otobsne binen Mardin Kz Meslek Lisesi son snf rencisi Merve Akgl geziye bartl olarak katlamayaca gerekesiyle ube Mdr Mehmet Eldem tarafndan otobsten indirildi. (25 Ekim 2009) Kenyada Katolik Kilisesinden barts yasa Kenyada Katolik Kilisenin ynetimi altnda bulunan okullarda kz ocuklarna bart giyme yasa getirildi. lkedeki Mslmanlarsa karar karsnda ayaa kalkt. nde gelen alimler Mslmanlar en ksa zamanda ocuklarnn kaytlarn bu okullardan almaya ard. (25 Ekim 2009) ABDye gre Trkiyede dini zgrlkler kstl ABD Dileri Bakanlnn yllk olarak yaymlad 2009 Dini zgrlkler Raporunda, dini zgrlklere ilikin kayda deer ihlallerin grld belirtilen lkeler arasnda Trkiyenin de ad yer ald. Trkiyede devletin dini zgrlklerin uygulanmasna genelde sayg gsterdii, ancak laik devleti koruma gerekesiyle, slami ve dier dini gruplara snrlamalar getirmeye ve devlet kurulular ve niversitelerde slami ifadeye nemli kstlamalar koymaya devam ettii belirtildi. 1 Temmuz 2008-30 Haziran 2009 tarihlerini kapsayan raporda Yetkililer, devlet kurulular ve okullarnda slami barts taklmasna kar geni yasa devam ettirdiler. denilirken devlet memurlar ve rencilere kamu binalar ve niversitelerde barts yasann devam ettiine dikkati ekildi. Raporda Barts takan kadnlar ve yasaa meydan okumada onlara aktif destek verenler, ya disiplin cezalarna arptrldlar ya da hemire ve retmen olarak kamu sektrnde ilerini kaybettiler. denildi. (27 Ekim 2009) Emine Erdoan ve Hayrnnisa Gl iin su duyurusu CHP milletvekili Canan Artman, Emine Erdoan, Hayrunnisa Gl ve dier bartl bakan eleri hakknda su duyurusunda bulundu. Avrupa Trkiye Cumhuriyet Kadnlar Derneiyle birlikte basna datlan su duyurusu dilekesinde, bartl elerin Trkiyeyi temsilen gittikleri yurtd gezilerde, kyafet yasasna uymadklar belirtildi.Ankara Cumhuriyet Basavclna iletilen su duyurusu dilekesinde yle denildi: Trkiye Cumhuriyetini temsilen gittiiniz yurtd gezilerde, kamu grevinde bulunduunuz iin kyafet yasasna uymak mecburiyetindesiniz. Fakat iktidara geldiinizden bu yana, ada Trk kadn grnmnden ok uzak, tam tersi bir tutum sergileyerek tm slam lkelerinden bile geride olduumuz imajn verdiniz. Sizin giyim tarznza sayg duymakla birlikte Trk kadnn temsil etmediinizi bir kez daha vurgulayarak artk Mustafa Kemal Atatrk Cumhuriyetinin laik, ada Trk kadnlar olarak cumhuriyet savclarn greve davet ediyor ve su duyurusunda bulunuyoruz. (28 Ekim 2009) Eylem plannda Genelkurmayn trban hassasiyeti rticayla Mcadele Eylem Plannn eklerinde yer alan ve Korgeneral Nusret Tadelerin adn tayan Eyll 2007 tarihli Bilgi Destek Plannda 22 Temmuz 2007 seimleri sonras Trkiyenin durumuyla ilgili tespitler ve deerlendirmeler yer alyor. Bu tespitlerde slami Gelimeler bal altnda barts sorunu da gndeme geliyor ve yle deniliyor: Kamuoyu ve medya trban benimsemi grlmekte. Cumhurbakan, trban ve dier hassas konularda balangta dikkatli davranm ise de yava yava trbann davetler, karlama, uurlama trenleri vs. ile resmi mahaller ile gnlk yaama girmeye balad grlmektedir.
107
Zaten bir mddetten beri esas kamusal alan olan TBMMde yaplan eitli toplantlarda trbanl ve hatta arafl hanmlar boy gstermektedir. (28 Ekim 2009) spanyada bartl avukat mahkemeden karld spanyada avukat cbbesiyle mahkeme salonunda bulunan Fas asll spanyol vatanda avukat Edidi, hakim Bermudezin kararyla, bartl olduu gerekesiyle salondan karld. Edidi, 1994 ylndan beri yaad spanyada geen ubat ayndan itibaren Madrid Barosuna kaytl olarak grev yaptn ve imdiye kadar girdii davalarda bartl olmasndan dolay hibir sorun yaamadn syledi. Bartsnden dolay ilk defa sorun yaayan Edidi, spanyadaki hakimler ve savclar yksek kuruluna (CGPJ) mektup gndererek, kendisini mahkeme salonundan atan hakim Bermudezi, grevini ktye kullanma ve ayrmclkla sulad. spanyadaki mevcut yasaya gre avukatlarn mahkeme salonuna cbbeleriyle ve onun saygnlna uygun bir giysiyle girmeleri gerekirken, bartsyle ilgili herhangi bir yasak bulunmuyor. spanyol basnnda yer alan yorumlarda, hakim Bermudezin geen ekim ayndaki bir davada arafl olduu iin Mslman kadn bir ahidin yzn amasna zorunluluk getirdii hatrlatlarak, araf iin yaplan uygulamann doru olduu, ancak bartsnde sadece san kapatlmasndan dolay avukat Edidi olaynn farkl olduu savunuldu. (29 Ekim 2009) MEB: Barts otobslerde serbest Milli Eitim Bakanlnn (MEB) 6 yldr dzenledii Cumhuriyet Eitim Gezileri Projesi kapsamnda anakkaleye giden rencilerden bartl olanlarn otobsten indirilmesi olaylar zerine bakanlk, il milli eitim mdrlkleri ve okullar uyard. MEB Mstear Muammer Yaar zgl imzal yazda rencilerin gezilerde resmi trenler dnda klk kyafet ynetmeliine uyma zorunluluu bulunmad belirtildi. Yaz, gezi kapsamndaki tren ve ziyaretleri kapsamad. (29 Ekim 2009) mamlarn elerine barts engeli Diyanet leri Bakanlnn yurt dnda grev yapmak zere imtihanla belirledii din grevlilerinden Almanya iin seilenler, bu lkeye gitmek iin gn sayarlarken ilgin bir yasakla kar karya kaldlar. Elerini ve kzlarn yanlarnda yurtdna gtrecek olan din grevlilerinden, Almanya vizesi karlmas iin elerinin ve kzlarnn kulaklar ve boynu ak olarak ekilmi fotoraf vermeleri istendi. Diyanet leri Bakanl D likiler Dairesi Bakanl da Almanyada grev yapacak din grevlilerine telefon ederek, Almanya Bykeliliinin istedii artlar ailelere iletti. Grevliler, Diyanet leri D likiler Daire Bakanl yetkilileri tarafndan aranarak, Alman Bykelilii, verdiiniz fotoraflar kabul etmedi. Sal gnne kadar bayanlar iin boyun ve kulaklar ak olacak ekilde fotoraf ekilerek teslim edin denildi. Grevlilere Almanya Bykeliliinin internet sitesindeki vize iin gerekli fotoraf art hatrlatld. (31 Ekim 2009) Cumhuriyet resepsiyonlar yasak krizleriyle geti anlurfa Valilii tarafndan Dedeman Otelinde dzenlenen Cumhuriyet resepsiyonunda bartl davetliler salondan ayrlmak zorunda brakld. anlurfa Ticaret Odas Bakan Eyp Sabri Ertekin, protokol selamladktan sonra ei ffet Ertekinle birlikte bir masaya geti. Baloda bartl kadnn olduunun grevlilere bildirilmesi zerine protokolden sorumlu Valilik zel Kalem Mdr Hseyin tegeili devreye girdi. Bir grevli tarafndan salon dna arlan Ticaret Odas Bakan Eyp Ertekin, uyar zerine masada kalan einin yanna geldi, eini ald ve hzl admlarla salondan ayrld. (31 Ekim 2009)
KASIM 2009
Fransada araf giymiyoruz propogandas Trkiye`den Fransa`ya giden bir grup kadn, Franszlara Vallahi araf giymiyoruz eklinde yakarlarda bulundu. Strasbourg kentinde dzenlenen toplantya katlan Trkiye Kadnlar Dernei yesi bir grup kadn, konumalar esnasnda Franszlar, Trkiyedeki erkeklerin alvarl kadnlarn ise arafl olmadna inandrmaya alt. Baz Trkiye kkenli Fransa vatandalar yaananlar nc dnya lkesi psikolojisi olarak tanmlarken, Fransz dinleyiciler ise konuya anlam veremediler. (1 Kasm 2009) Bartsne Nijeryada da tahamml yok Yarsndan ounu Mslmanlarn oluturduu Nijeryann gneyinde bartl bayanlar ie alnmyor. zellikle bankaclk, eitim ve hemirelik gibi alanlarda ayrm yaplyor. Bayanlarn eitim dzeylerine, kabiliyet ve kapasitelerine dahi baklmakszn
108
talepleri direk geri evriliyor ya da bartsn karmas art konuyor. Hatta bankaclk sektr bartllerin asla giremedii mekn olarak addediliyor. Oysa Nijeryada bart taklmasn yasaklayan herhangi bir kanun bulunmuyor. Baz kadnlar i grmelerini balarn amadklar iin alnmazken, bartl retmenlere slami kyafetle rencileri eitmesinin mmkn olmad syleniyor. alrken, ban rtmeye alan kadnlar ise iten karlabiliyor. Mmin Bayanlar Koalisyonu da bartsnn istenmediini ve bu halin giderek art gsterdiini onaylad. (02 Kasm 2009) Baarl ama barts takyor Fransa'da. sekiz dilde yayn yapan ve merkezi Lyon'da bulunan nl televizyon kanal Euronews'te yllardr medya dnyasnda alan Aslhan Eker elemelere katlm ve baarl ekilde bu elemeleri amt: Btn snavlarda birinci oldum. Aradan ay getikten sonra Euronews'tan iki ynetici beni arad, gayet memnun olduklarn belirterek snavlarda baarl olduumu ve benimle almak istediklerini syledi. zgemiim de kusursuz bulunmutu. Son derece mutluydum, o i benim iin gerekten nemliydi. Ancak daha sonra Aslhan'n, gazetecilerin ilerinin icras srasnda din sembollerin tehirinin kabul edilmediinin yazl olduu bir Etik Ynetmelii'ne imza atmas ie alnmas iin art kouldu. Aslhan ynetmelii imzalamad iin ie alnmad. (03 Kasm 2009) retmenden bartl rencilere hakaret Eskiehirde iki kz renci, tasdikname aldktan sonra gittikleri okullarnda retmenleri ile vedalarken bir retmenin hakaret ve fiili saldrsna maruz kaldlar. ki renciyi bartl grnce sinirlenen retmenin, Buras devlet kurumu, bu ekilde giremezsiniz. diye bard iddia edildi. Zeynep Aka (17 ) ve ura Glda (17), geen yllarda tarih derslerine giren retmenlerine, Okulun rencisi deiliz. u anda siviliz ve siz retmenlerimizle vedalamaya geldik. dareciler bizi bu ekilde grd. Vedalap hemen gideceiz. karln verdiler. Dilekeye yansyan bilgiye gre kadn retmen, iki bartl renciyi arkadalarnn gzleri nnde hakaretler yadrp, itekleyerek idareye gtrd. Okul idaresinin olay yattrmak istemesi zerine retmen, hakaretlerine devam edip, gen kzlar iterek okul dna kard. ki renci, yllarca eitim grdkleri okulun dna itile kakla atlnca gzyana bouldu. Giyimlerinden dolay yaplan hakaretlere hak etmediklerini belirten iki renci, retmen Sevda G.i Milli Eitim Mdrlne ikyet etti. (05 Kasm 2009) Fransaya yasaklkta rnek oluyoruz! Avrupa Birliinin (AB) en kat laiklik uygulayc yesi olan Fransada, baz yasaklar iin Trkiyenin rnek gsterildii ortaya kt. TBMM nsan Haklar Komisyonu tarafndan Fransada bir haftalk inceleme sonucunda hazrlanan raporda, Trkiyeden gidip burada yaayanlar Alevi-Krt-barts gibi meselelerin kimi durumlarda nlerine karldn, bir okulda barts sorunu olduunda kendilerine Trkiyedeki durumun rnek olarak gsterildiini belirtmilerdir dendi. (06 Kasm 2009) Diyanet, yasa anmadan uygulamay eletirdi Diyanet leri Bakanlnn dzenlendii Din rasnda alnan kararlar yaynland. Kararlar arasnda dikkat eken maddelerden biri ise barts yasann ad anlmadan eletirilmesiydi. O maddede yle denildi: Kadnlara ynelik ayrmclk bugn her alanda fark edilir dzeyde varln srdrmeye devam etmektedir. Ayrmclk nerden ve ne ekilde gelirse gelsin asla kabul edilemez. Her eyden nce slam, cinsiyet temelli bir ayrmcl asla onaylamamaktadr. Uygar dnyada, kltr, dili, etnik kkeni, cinsiyeti, dini, mezhep ve inanc, inancnn gerei olarak srdrd yaam biimi veya giyim kuam nedeniyle kimseye, zellikle de kadnlara hibir hak mahrumiyeti yaatlmamaldr. Bu itibarla, rgn ve yaygn eitimde ayrm gzetilmeden her bireyin, zellikle de kadnlarn eitim ve renim hakknn korunmasna, btn hak ihlallerine kar, zellikle kadn haklar, kadna kar her trl ayrmcln nlenmesi, kadna ynelik iddet, aile ii iddet, kz ocuklarnn okutulmas gibi konularda Bakanlk toplumsal bir duyarlln olumasna katk salamal ve kadnlarn din hizmetlerinden daha etkin ekilde yararlanmasna ynelik almalarna hz vermeli; bayan din grevli says artrlmaldr. (10 Kasm 2009) Barts eylemleri Afyonkarahisarda da balad Adalet ve zgrlk iin 5 yl nce Kocaelide balayan direni yaylyor. Afyonkarahisarda kurulan Hak ve zgrlkler Platformu, periyodik olarak meydanlara karak Bartsne zgrlk mesaj vermeyi kararlatrd. Afyonkarahisar Hak ve zgrlkler Platformu, ilk eylemini Antparkta yapt. Grup adna aklama yapan Afyon Kocatepe niversitesi (AK) Tp Fakltesi 3. snf rencisi Bra Ceylan, ban rtt iin ayrmcla urayanlar olarak, niversitelerden sudan sebeplerle atlan arkadalar geri dnmeden ve yasak zihniyet kendilerine ne zaman, nerelerde, nasl yaayacaklarn dayatmaktan vazgemeden mutlu olmayacaklarn syledi. Ceylan, Bizim kar olduumuz, insanlarn hayatlarna, grnlerine, szlerine, dncelerine mdahale edebilme hakkn kendine gren yasak zihniyettir dedi. Ceylan, alkantl dnya ve Trkiye gndemleri iinde hatrlanmamaya allan, yokmu gibi davranlan barts sorunu, aksine daha da byyerek srmektedir. Bu uygulama bizim inancmz dnda giyinmemizi, inancmz dnda dnmemizi veya hayatn iinde kimliimizle durmamz engelliyor diye
109
konutu. Afyonkarahisar Hak ve zgrlkler Platformunu oluturan sivil toplum kurulular yle oldu: Anadolu Genlik Dernei, lim Yayma Cemiyeti, Gnl-Der, mam-Hatip Mezunlar Dernei, AGYAD, Memur-Sen ve Eitim-Bir-Sen. (10 Kasm 2009) Merve irbininin katiline mr boyu hapis Almanyann Dresden kentinde, rk davranlarda bulunduu gerekesiyle kendisini ikayet eden Merve irbiniyi mahkeme salonunda baklayarak ehit eden Alex Wiens mr boyu hapse mahkum edildi. Rus asll Alman Alex Wiens, 3 aylk hamile olan Msr asll Merve irbiniyi, gizlice soktuu bir bakla onlarca polisin gzleri nnde ldrm, Merveyi korumak isteyen kocasn da yaralamt. Mahkeme salonunda Mervenin bir ocuu da annelerini katline ahit olmulard. Mervenin vahice katledilmesi slam dnyasnda geni yank bulmu, birok lkede protesto gsterileri dzenlenmiti. Olayla ilgili olarak Almanya Babakan Angela Merkel tepki vermemeyi tercih etmi, ancak protestolarn iddetlenmesi zerine olaydan duyduu znty ve basal dileklerini Msr 10 gn sonra iletebilmiti. (11 Kasm 2009) Barts Platformlar Konyada bulutu Trkiyenin eitli illerinde bartsne zgrlk direnii sergileyen platformlar, 7. istiarelerini yapmak iin Konyada bulutu. Konya Bulumasnn ilk etkinlii halka ak yaplan bir paneldi. Konevi Kltr Merkezinde gerekleen panelde giri konumasn Konya Sivil Toplum Kurulular dnem bakan Ltf Selvi yapt. Daha sonra srasyla mkan-Derden Nuray Canan Bezirgan, Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformundan Kadrican Mendi, Kocaelinden, MAZLUMDER Kocaeli ubesi eski bakan Nigar Gmrkolu, Van Hak ve zgrlkler Platformundan Fuat Deer, Antalya ADAPdan Alparslan Arslan ve tefsir hocas Ali Kk, barts yasan ve barts mcadelesini farkl boyutlaryla konutular. Programda bartsne zgrlk iin yaplan eylemlerin protesto olarak deil de neden direni olarak adlandrld izah edildi. Platformlarda saynn deil srekliliin nemine vurgu yapld. Daha nce milyonlarn katld eylemlerin herhangi bir sonu vermediine dikkat ekilerek, nemli olan kalabaln ok olmas deil, eylemlerin srekli olmas, denildi. Gece de Grup Yry de sahne ald. Platform temsilcileri, iki gn boyunca devam eden barts mcadelesini eitli ynleriyle tartp, istiare ederken, Konya nan zgrl Platformunun eylemine ve ak alandaki direni sergisine de katldlar. (14-15 Kasm 2009) 30 bartl kadn snav salonundan atld Denizlide Ak lkretim snavna girmek isteyen yaklak 30 kadn, bartl olduklar gerekesiyle snava alnmad. Sabah erken saatlerde okula gelen bartl kadnlar, snav salonuna kadar girebildi. Ancak kadnlar, okul ynetiminin mtihann balamas iin bartller bartsn karsn uyarsyla karlat. Bunun zerine kadnlar, Biz bartsn inancmz nedeniyle rtyoruz. Buna kimse karamaz. Hem biz renci deiliz. Biz ev kadnyz diye itiraz etti. Olay yerine arlan Okul Mdr Faruk Can, meselenin kendisini atn belirterek durumu l Milli Eitim ube Mdr erif Ali Cengize bildirdi. Cengiz ise bartl bayanlara Kanun var, ynetmelik var. Bartsyle snava giremezsiniz. mtihann balamas iin bartsn karacaksnz diyerek bayanlarn darya kmasn istedi. Bir bayann Bu bir ifte standarttr. Buras baka bir ehir mi? Benim arkadalarm var. Aydnda snava girebiliyorlar demesi zerine Cengiz, O zaman gidin, snava Aydnda girin diye karlk verdi. Tartmann ardndan bayanlar, snav salonundan ayrld. (16 Kasm 2009) Aynur Tezcan hayatn kaybetti, phe aydnlatlamad stanbul apa Tp Fakltesi Hastanesine getirilen, arafl olduu iin ayrmcla urad phesi bulunan fakat sebebi netletirilemeyen ac bir ihmalin kurban olan Aynur Tezcan hayatn kaybetti. Hastanede 7 saatlik ilgisizlikten, ge mdahaleden ve yanl uygulamalardan dolay beyin lm gerekleen Tezcan, aylarca bitkisel hayatta kalarak derin acsn ekerek yaad. (17 Kasm 2009) Halk bartsne zgrlk diyor Sabanc niversitesi retim yeleri Prof. Dr. Ali arkolu ve Prof. Dr. Ersin Kalaycolunun hazrlad Trkiyede Dindarlk Uluslararas Bir Karlatrma balkl aratrma raporu sonular akland. Alan aratrmas 2008 Kasm ay ile 2009 Mart aylar arasnda 53 ilde gerekletirildi. Aratrmaya katlanlarn byk ksm devlet dairelerinde ve niversitelerde bartsnn serbest braklmas gerektiini dnyor. Yasan sona ermesini isteyenler, yasan devamn isteyenlerin 3 katn oluturuyor. Aratrmaya katlanlarn yzde 69u devlet memuru kadnlarn balarn rtmelerine izin verilmesi, yzde 70i ise niversite rencisi kzlara isterlerse balarn rtmelerine izin verilmesi gerektiini dnyor. Dindar insanlara ne gibi bask uyguland ile ilgili soruyu cevaplayanlar en ok barts sorununa dikkat ekti. Trkiyede en ok, barts konusunda bask yapld ardndan da ibadet zgrlnn geldiini dnlyor. (17 Kasm 2009) Benim niversitemde barts yasa yok Mardin Artuklu niversitesi Rektr Prof. Dr. Serdar Bedii Omay, Risale Haberden zkan Erdeme verdii rportajda Benim kendi niversitemde bart sorunu diye bir sorun yok. Herkes istedii gibi giyinebilir. Ne kendi rencilerim, ne hocalar, ne de
110
memurlara byle bir uygulamam yok. niversite zgr olan bir yerdir. Bakalarna da karmyorum. Kimsenin klk kyafetiyle ilgili bir itirazmz yok. Herkes istedii gibi giyinebilir; insanlarn ne giydikleri ne dndkleri deil, ne rettikleri ve ne renmek istedikleri nemlidir. Herkes barts ile okuyabilir, retmenlik yapabilir, alabilir. Az evvel de syledim; rencilerin bart engeli ile karlalmas kadar daha byk bir abes olamaz dedi. (18 Kasm 2009) lkretim rencisi Ece Nur zele barts srgn Bartl okumak isteyen ve bunun iin mcadele veren Diyarbakr Yeniehir Hamravat lkretim Okulu 6. Snf rencisi Ece Nur zel, evinden 10 km uzaklktaki Yatl Vali Nafiz Kaya Blge Okuluna srld. 2009-2010 retim yl bandan beri okula rtsyle giden Ece Nur zelin okul ynetimi ve baz retmenleri tarafndan eitli basklara maruz kalmasna ramen, ban amamakta srar etmesi zerine verilen srgn kararna veli Murat zel tepki gsterdi. Murat zel, Kimi retmeni dersten att, kimisi derslerde srekli kzm tehir ediyor Biz vazgemeyeceiz haklarmzdan. Kzmn eitim hakk Anayasal olarak gvence altnda. Okul ynetimi eitime engel olarak su iliyor. dedi. (19 Kasm 2009) arafl kadn rmcek anda gsteren resme tepki Mula niversitesinde 10 Kasmda alan sergide yer alan bir alma tepki ekti. rmcek ann nnde arafl bir kadnn izildii rlyef resim, Neyzen Tevfikin Ne ararsn Tanr ile aramda, sen kimsin ki orucumu sorarsn? Hakikaten gzn yoksa haramda, ba aa neden trban sorarsn? msralar ile birlikte sunuluyor. Olaya tepki gsteren baz retim grevlileri, bunu inan zgrlne ve kiilerin kyafetlerine saldr olarak nitelendirdiler. Milli Gazeteye konuan retim grevlileri nanc gerei rtnenleri rmcek ann iine hapsederek, aslnda kendi kafalarndaki banaz inanc vurguluyorlar. eklinde tepki gsterdiler. renciler de sz konusu resmin, dini hassasiyetleri gerei ban rten hanmlar hor grmekten baka bir izah olmadn vurguladlar. (19 Kasm 2009) Diyarbakrda Ece Nura destek eylemi zgr-Der Diyarbakr ubesi, 12 yandaki Ece Nur zelin bartl olduu gerekesiyle baka bir okula srgn edilmesine sert tepki gsterdi. l Milli Eitim Mdrl Binas nnde toplanan zgr-Der Diyarbakr ubesi ye ve gnldalar ile Ay-Der bata olmak zere baz STK temsilcisi kalabalk bir topluluk, atklar pankart, tadklar dviz ve attklar sloganlarla minik Eceye reva grlen uygulamay protesto etti. Topluluk adna basn aklamasn zgr-Der ocuk Kulb Koordinatr Leyla Akelma okudu. Szleri sk sk tekbirler, Bartl Eitim Engellenemez, Zulme Kar Direneceiz, Uyan Diren zgrle, Yaasn Bart Direniimiz, Kla Tipi Eitim stemiyoruz sloganlaryla kesilen Akelma, 12 yanda bir kz ocuuna bu eziyeti reva grenleri iddetle knayarak, maduriyetin bir an nce giderilmesini beklediklerini ve olayn takipisi olacaklarn syledi. (20 Kasm 2009) Almanyada yine bartl bir kadna saldrdlar Almanyada bartl bir kadna, kimlii belirsiz kiilerin saldrsna urarken; saldrganlar, kadna hakaret dolu, yabanc dman szler syledikten sonra yerde tekmeledi. Gttingen Emniyet Mdr Thomas Rath, 4 kiinin, tp renimi gren 24 yandaki bir kadna, Otonomlar ad verilen bir anarist grubunun protesto eylemi srasnda, niversitenin ktphanesinden otomobiline giderken saldrdklarn belirtti. Mdr, kadnn oka girdiini ve u ana kadar su duyurusunda bulunmadn ifade etti. (20 Kasm 2009) Askerlik ubesinde bartlye giri yok Gaziantep ahinbeyde Hukuk Brosunda asistan olarak alan Hlya Korkmaz, bir mvekkillerine ait belgeyi ahinbey Askerlik ubesine gtrdnde ilgin bir yasakla kar karya kald. Askerlik ubesi nnde nbet tutan askerler, Korkmazdan bartsn tavan kula yaparak kulaklar, boynu ve salarnn n ksm gzkecek ekilde balamasn istedi, aksi takdirde ieri alnmayaca sylendi. Korkmaz ise askerlere sadece bir evrak teslim edip dar kacan, bu kyafetle btn kamu kurum kurulularnda kabul edildiini ifade etti. (20 Kasm 2009) Bursa da bartsne zgrlk eylemlerine balad 5 yldr Trkiyenin farkl noktalarnda haftalk veya aylk periyotlarda yaplan bartsne zgrlk eylemleri Bursada da balad. Bursa Mazlum-Der ubesi tarafndan Orhangazi Parknda yaplan ilk aklamada Krt sorununa da deinilerek nsanlar doduklar corafyay, dillerini, renklerini, kavimlerini ve cinsiyetlerini seme hakkna sahip deildirler. Dolaysyla tercihi elinde olmayan bir zeliinden dolay dierlerine stnlk kurmak veya tekiletirmek, slamn temel ilkelerine aykrdr. Arapn Aceme, Acemin Arapa hibir stnl yoktur, stnlk ancak takval (erdemli) olmaktadr temel slam retisi gerei, herhangi bir kavmin dier kavimlere, dilin dier dillere, renklerin dier renklere, cinsiyetin dier cinsiyete stnl yoktur. Bunlar ne vnme, ne de yerinme sebebi olamazlar. Mslmanlar, ne zulmeder, ne de zulme rza gsterirler. ifadelerine yer verildi. (22 Kasm 2009)
111
DTPden Ece Nur iin soru nergesi DTP Diyarbakr Milletvekili Selahattin Demirta, Diyarbakr Merkez Hamravat lkretim Okulundan barts takt gerekesiyle baka bir okula srgn edilen Ece Nur zelle ilgili olarak Milli Eitim Bakan Nimet ubukuya soru nergesi verdi. nergede u sorular yer ald: 1- Bakanlnzn Ece Nur zelin zorla baka bir okula gnderilmesi ile ilgili bilgisi var mdr? Bu konuda soruturma amay dnyor musunuz? Ece Nurun eski okuluna geri dnmesi iin giriimde bulunacak msnz? 2- Diyarbakrda bartsnn zgr olduu ve olmad okullar var mdr? Yoksa Ece Nur neden baka bir okula gnderiliyor? 3- Bartsnn bir inan zgrl olduu ve kiilerin kendi inanlar dorultusunda yaama haklar olduuna gre, Bakanlnzn barts madurlar konusunda almay dnd herhangi bir idari tedbir var mdr? 4- Ece Nur zelin inancndan tr ayrmcla maruz kalmas karsnda kk Eceden ve ailesinden bir telefonla da olsa zr dilemeyi dnyor musunuz? (24 Kasm 2009) Demirta: AK Parti Samimiyet Snavnda 12 yandaki Ece Nur zelin barts takt gerekesiyle srgn edilmesi ile ilgili Meclise soru nergesi veren DTP Diyarbakr Milletvekili Selahattin Demirta, 12 yanda bir kz olayn Diyarbakrdaki sivil toplum kurulularnn gndeme getirmesi zerine harekete getiini ifade ederek, Ben de bir Diyarbakr Milletvekili olarak, harekete getim. Bizler, bartsn inan zgrl balamnda deerlendiriyor ve kiilerin kendi inanlar dorultusunda yaama haklarnn hibir gerekeyle engellenmemesi gerektiine inanyoruz eklinde konutu. 12 yandaki bir kz ocuunun bulunduu okuldan baka bir okula srgn edilmesini ciddi bir inan zgrl ihlali olarak deerlendiren Demirta, bu dayatmann hibir ekilde kabul edilemeyeceini sylyor.Bart yasann yz binlerce kiiyi madur ettiini szlerine ekleyen Demirta, Ak Partinin soruna olan duyarszlndan ve tutarszlndan yaknd. Meclise verdikleri soru nergesiyle Ak Partinin samimiyetini sorgulamay hedeflediklerini kaydeden Demirta, Ak Parti birok konuda olduu gibi barts konusunda da samimi deil. Bizler, Meclise soru nergesi vererek Ak Partinin samimiyetini sorgulamay hedefledik. Olayn takipisi olacaz. dedi. (26 Kasm 2009)
ARALIK 2009
Milli Eitim Mdr, bartl veliyi toplantya almad Bursann Kestel ilesinde, le Milli Eitim Mdrl tarafndan dzenlenen toplantya davet edilen Toki lkretim Okul Aile Birlii Bakan Sevda Can, bartl olduu gerekesi ile toplantya alnmad. Olay Gazetesinin haberine gre okul binasnda gerekletirilen toplantya gelen Sevda Can, le Milli Eitim Mdr zcann kendisine toplantnn yapld yerin kamusal alan olduunu ve bu nedenle klk kyafet yasas gerei bartsn karmas gerektiini sylediini ifade etti. Bartsn karmaynca le Milli Eitim Mdrnn Bu koullarda sizin bu toplantya katlmamanz daha iyi olur demesi zerine toplanty terk etmek zorunda kaldn belirten Can, bu uygulama ile temsilcisi olduu kurumun hie sayldn, inan zgrl ve temel insan hakk olan klk, kyafet tercihine sayg gsterilmesi gerektiini syledi. (02 Aralk 2009) Ece Nur zel okuluna geri dnd Diyarbakrda bartl olduu gerekesiyle baka bir okula srlen ilkretim 6. snf rencisi Ece Nur zelin srgn askya alnd ve okulunda derslerine balad. Ece 2009-2010 eitim-retim ylnda 54 gn bartsyle eitim grebildi. Milli Eitim Bakanl klk Kyafet Ynetmeliine uymad gerekesiyle Nafiz Kayal lkretim Okuluna srlen ve 1 Aralkta ders ba yapmas gereken 12 yandaki Ece ii Hamrayat lkretim Okulunda geici bir forml bulundu. Durumu Milli Eitim Bakanlna tayan l Milli Eitim Mdrl zorunlu eitim ilkesi gerekesiyle okul hayatna son veremedii Ecenin kaydn yeniledi. Konuyla ilgili konuan veli Melih Murat zel, ocuumun okula devam ettii ve devamszl olmad konusunda okula noter gtrecektim ancak okulda sadece 2 gn devamszl olduu iin buna gerek duymadm. Bugn kzmn devam ettii okuluna gittim. Noterle okula gittiini tespit edecektim. Ancak okul ynetiminden kaydnn silinmediini daha dorusu kaydnn yenilendiini rendim. Kaydnn alnd yeni okula da itiraz etmitim, onlar da belirsizlik sonulanana kadar, kayt ilemini askya aldlar dedi. (08 Aralk 2009) Hedef saptrmak iin bartsn kullandlar Dantay ve Cumhuriyet gazetesine ynelik saldrlara ilikin dava ile birletirilen birinci "Ergenekon" davasnn tutuklu san Osman Yldrm, Cumhuriyet gazetesine bomba atlmas olaynda, bartsnn figr olarak kullanlmasn, "Bu, Alparslan Arslan'n kartt bir mesele. Alparslan tetikiden te bir ey deildir. Barts Alparslan'n istei dorultusunda konuldu.
112
Demek ki efendileri hedef saptrmak iin yle uygun grmler" eklinde yorumlad. Dantay saldrsnn da ilk anda barts yasa karar iin yapld iddia edilmi, fakat olayn i yz Ergenekon davasnda ortaya kmt. (09 Aralk 2009) Ece Nur zel ikinci kez srgn edildi Ece Nur zelin okula geri dnmesinin ardndan harekete geen l Milli Eitim Mdrl ve Hamravat lkretim Okulu ynetimi, nce kaydn yeniledii Ece Nur zeli daha sonra tekrar srgn etti. Karara sert tepki gsteren Ece Nurun babas Murat zel, Bu ne biim i. Bunlar benimle ve 12 yandaki kzmla dalga m geiyorlar. Kzm nce srgn edildi. Sonra zorunlu eitim ilkesi gerei bu yataki bir rencinin srgn edilemeyecei sylenerek, geri adm atld ve kayd yenilendi. Bu Ecenin kararl mcadelesinin bir sonucuydu. l Milli Eitim Mdrl, bu zaferi hazmedemedi. Bugn, Ecenin srgn edilme kararnn onaylandn sylediler. Srgn karar insanlkla badamyor. 12 yanda bir ocua bu yaplr m? Diyarbakr l Milli Eitim Mdrl ve Hamravat lkretim Okulu idaresi su iliyor. Hakl mcadelemiz devam edecek. Bundan kimsenin kukusu olmasn. eklinde konutu. Btn duyarl insanlara seslenen zel, btn duyarl insanlar insanlk d bu uygulamalara kar seslerini ykseltmeye, Ece Nura sahip kmaya aryorum dedi. MEB, lkretim Ynergesine gre yaplacak yasal ilem olmadndan Bakan Nimet ubukudan yardm talep edildiini aklamt. Diyarbakr Milli Eitim Mdrl yetkilileri dn, ilk kez byle bir durum ile kar karyayz. Gerekli ilemleri yaptk ancak kk ocuun bartl okuma srar elimizi kolumuzu balyor. Yasa gerei kk Eceyi okutmak zorundayz. Skp kaldk. Bakanlktan gelecek yanta gre adm atacaz. demilerdi. (10 Aralk 2009) Hsamettin Cindorukun barts rahatszl Demokrat Parti lideri Hsamettin Cindoruk, aylk enerji dergisi Eko-Enerjide yaynlanan rportajnda Cindoruk, Aile fotoraflarna baktmz zaman sadece bizim devlet adamlarnn eleri trbanl, teki aile fotoraflarnda hatta rdn, Msr, Suriye gibi devlet adamlarnn eleri medeni ve balar ak gzkyorlar. Bu fotoraflarn bir ksm da akas kriptolara giriyor. Onun iin de Trkiyeye mesafe koydular. Hissettiim, en az iki seimde Trkiyede muhafazakr da olsa laik dnce iktidara gelirse Trkiye ile AB arasndaki buzlar eriyecektir iddiasnda bulundu. (10 Aralk 2009) Ece Nur zeli arkadalar gzyalaryla uurlad Hamravat lkretim Okulunda ban amak istemedii iin nce srgn edilen, sonra kayd yenilenen ve ardndan tekrar srgn edilen 6. snf rencisi Ece Nuru srgn karar, ailesine verildi. Aile, zgr Der Diyarbakr ube bakan Av. Serdar Blent Ylmaz, Mazlum-Der GMYK yesi Av. Nesip Yldrm ile birlikte Eceyi alarak, srgn edildii Vali Nafz Kaya lk retim Blge Okuluna giderek kaydn yaptrd. Ece Nur, okuldan ayrld srada, arkadalar, okulun penceresine karak Ece Nurun ardndan aladlar. Okulundan ve arkadalarndan koparlan Ecenin de alad grld. (11 Aralk 2009) Ece Nuru srgn edenler kendilerinden utanmal zgr Eitim-Sen Ynetim Kurulu yesi Ahmet rs, hakknda srgn karar verilen Ece Nur zelle ilgili olarak yapt aklamada, Ece Nuru okuldan srenlerin nasl eitimciler olduunu anlamakta zorlandn syledi. rs; Bu eitimciler nasl bir vicdana sahipler? Koskoca adamlar 12 yandaki bir kz ocuuna bunu nasl yapabilirler? dedi.Ece Nurun sistemi kilitlediini, herkesi bu vicdansz ve ahlaksz yasakla ba baa braktn ifade eden rs, ilkretimde zorunlu eitimden dolay Ece Nurun okuldan atlamadn belirterek; imdi bakanln tavrn merak ediyoruz. Ayrmclklara kar olduunu syleyen bakanmz bakalm ne yapacak? Sendikalar ve dier sivil toplum rgtleri Ece Nura destek olmal ve barts yasann kalkmas iin harekete gemelidirler diye konutu. (13 Aralk 2009) Msrda yarg niversitelerde pee yasan kaldrd Msrda dari Mahkeme Eitim Dairesi, Msr Yksek Eitim Bakan Dr. Hani Hilal ve Ayn ems niversitesi Rektr Dr. Ahmed Zeki Bedrin niversiteye peeli rencilerin girmesinin yasaklanmasna dnk kararn reddetti. Mahkemenin karar hukuksal adan niversitelere peeli rencilerin girmesine ynelik engeli kaldrrken, Yksek Eitim Bakanlnn kararn da iptal etmi oldu. Msr Yksek dari Mahkemesine gre pee takmak bireylerin kiisel zgrlkleri arasnda deerlendirilmeli ve anayasada belirlenmi genel dzeni ve kurallar bozmad srece de engellenmemeli. Mahkeme buna gre hukuki yollara bavuran iki rencinin anayasada belirlenmi genel dzeni ve kurallar bozmad iin hakl olduuna karar verdi. (15 Aralk 2009) Milli Eitim Bakan ubukuya barts ar 12 yandaki Ece Nur zelin inand gibi yaama talebinin arkadalarndan koparlarak baka bir okula srgnle cezalandrlmasn eletiren zgr Eitim-Sen Genel Bakan Yusuf Tanrverdi, Milli Eitim Bakan Nimet ubukunun barts yasan hak ihlali ve ayrmclk olarak nitelendirdii baz aklamalarn hatrlatarak, Bakan ubukuya imdi bu hakl szlerinizin anlaml bir karlk bulmas iin sizden gerekli admlar atmanz bekliyoruz. Bunu yasaa, baskya ve ayrmcla
113
urayan on binlerce kz rencimiz iin istiyoruz. Sadece inanlar gerei yaamak istedikleri iin en temel ve insani haklarndan mahrum braklan rencilerimizin tekiletirilmesine ve dlanmasna msaade etmemenizi istiyoruz. diye seslendi. Fransada burka yasa gndemi devam ediyor Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozynin Burka Fransz deerlerine aykr, sokakta giyilmesi yasaklanmal. ynndeki aklamasnn ardndan, iktidar partisi UMPnin gndeme getirdii yasa teklifi burkann baz kamu kurumlarnda yasaklanmasn neriyor. Burka ve araf tr kyafetlerin tamamen yasaklanmasn isteyen hkmet geri adm atarak yasa kstlayacak. Burka yasann sadece belediye binalar, valilikler ve karakollarla snrl kalaca, sokak, niversiteler ve toplu tama aralarnda uygulanmayaca iddia edildi. Burka yasana gerek olup olmadn aratrmak iin Fransz Meclisi bnyesinde kurulan aratrma komisyonunun hazrlad raporda, burka yasann kstl tutulmas gerektii vurguland. (17 Aralk 2009) Trkiye, yksek yasaklar listesinde Pew Din ve Toplumsal Hayat Forumu tarafndan yaymlanan rapora gre Trkiyede dini zgrlklerin en ok kstland 33 lke arasnda tespit edildi. Forumun raporu, lkeleri, dini zgrlklerin kstlanmasna gre, ok yksek, yksek, orta ve dk olarak snflandrd. Snflandrma, devletin dini zgrlkleri snrlandrmas kategorisinde yapld. Aratrma, ou lkede, yasalarn dini zgrlklerin ihlalini yasaklamasna ramen, devletin, uygulamada dini zgrlkleri snrlandrdn ortaya koydu. (17 Aralk 2009) Bartllere vatandalk da verilmesin Fransa ileri Bakan Brice Hortefeux burkann kamu hizmetlerinde yasaklanmas gerektiini sylerken, bartl bir kadnn ve einin vatandalk talebini de bu nedenle reddedeceklerine iaret etti. Bartsn ulusal toplulua entegrasyonun bir kriteri yapacan da szlerine ekleyen Bakan Hortefeux, Barts tayan bir kiiye ve kocasna oturum kartna eriimi sistematik olarak reddetmekten daha normal bir ey olamaz iddiasnda bulundu. ileri Bakan Hortefeux daha nce yapt aklamalarda Fransa genelinde bin 900 kadnn burka giydiini, bunun da her 100 bin kii iin 3 vaka anlamna geldiini sylemiti. Korsika hari tm blgelerde burkallarn olduuna iaret eden Bakan, slami rtl kadnlarn yzde 50sinin Paris ve blgelerinde olduunu kaydetti. (17 Aralk 2009) Kazakistanda barts yasa Bir sre nce terr tevik ediyor, bahanesiyle Kuran kasetlerini yasaklayan Kazakistanda kz renciler, bart giydikleri iin byk basklara maruz kalyor. Uzun etek giymeleri de yasak olan bu rencilerden bazlar mitsizlik hali yayor. Eitim ve retim Bakanl ile Adalet Bakanl arasnda bir mutabakat salanamad iin bir trl zlemeyen ve bu nedenle okul idarelerinin keyfi uygulamalarnn kurban olan bu mesele karsnda renci velileri de olduka tepkili. Okullardaki eitim danmanlarnn rencilerinin bartlerini zorla karmaya kalkmasyla boyut deitiren mesele artk camilerde tartlyor. Cami imamlar imkn olan kimseleri olaya mdahale etmeye aryor. Eitim Bakanl ve okullarda barts giyilmesine kar olanlar ise okullarda tek model elbise giyilmesini zorunlu klan kanunlar olduu ve bartnn de bu kanuna aykr dt bahanesine snyor. (24 Aralk 2009) Ece Nur zele Onur Belgesi verildi zgr Eitim-Sen, bartl gittii iin iki kez srgn edilen ve eitli hakszlklara urayan Ece Nur zele Onur Belgesi verdi. zgr Eitim-Sen Tokat Temsilcilii, tarafndan yapla aklamada, Bildiiniz gibi lkretim Kurumlar Ynetmeliinin 107. maddesine gre rnek davranlar, derslerdeki gayretleri ve eitli etkinliklerdeki baarlar dolaysyla rencilere verilen belgelerden biri de Onur Belgesidir. Biz de zgr Eitim-Sen yeleri olarak inand gibi yaama hakkn savunmada gsterdii stn cesaret ve onurlu rnekliinden dolay Ece Nur zel kardeimizin bu ekilde dllendirilmesini dndk. Ece Nur bunu fazlasyla hak ediyor. Sanrz bu belge, ilk defa bu kadar anlaml olacaktr. Tm eitimcilere Ece Nur gibi rencilere sahip kmalarn onlara kanunlarla deil, vicdanlaryla yaklamalarn neriyoruz. denildi. (25 Aralk 2009) Kazak vekiller rt yasann kalkmasn istedi Kazakistan Meclisinde bir grup milletvekili, okullarda ve niversitelerde uygulanan barts yasann kaldrlmas iin Eitim Bakan Janseit Tuymebayeve arda bulundu. Konuyu mecliste gndeme getiren milletvekili Rozakul Halmuradov, niversite ve liselerde temel inan zgrlklerinin kstlandna dikkat ekti. Yasan 26 Ekim tarihinde tm eitim kurumlarna tebli edildiini hatrlatan Halmuradov, yasaa uymayanlarn eitim hakknn ellerinden alndn, baz alanlarn ise ilerine son verildiini syledi. Milletvekili, 2010 ylnda AGT, 2011 ylnda ise slam Konferans Tekilatna bakanlk yapacak olan Kazakistann bu tr meselelerde gereki olmas gerektiini de vurgulad. Daha nce bu konuda bir aklama yapan eitim bakan Tuymebayev ise laik dzen ve demokrasi kurallarnn hakim olduu lkede bartsnn yerinin olmadn savunmu ve bu yasakla ayrmcln nlendiini ileri srmt. Tesettrn mevcut Kazak yasalarna aykr olduunu da iddia eden Tuymebayeve
114
Kazakistan Adalet Bakan Raid Tusupbekov cevap vermi ve yasalarn rt ile eitimi ve almay yasaklamadn sylemiti. (25 Aralk 2009) Barts yasa kamps dna tat stanbul niversitesi, barts yasan okul snrlar dna yayan bir uygulamaya imza atti. ..ye bal Avrasya Enstitsnn, Seyyid Hasan Paa Medresesinde dzenledii Sosyoloji zerine adl programa dinleyici olarak katlan iki renci bartl olduklar gerekesiyle salondan atld. stanbul Sosyoloji Topluluu tarafnda dzenlenen Sosyoloji zerine isimli programa katlan Bilgi niversitesi rencisi Havva Yldrm ve Marmara niversitesi rencisi Havva Nur Tekinden bartl olduklar gerekesi ile salondan kmalar istendi. Salondan kmay reddeden rencilere, ancak bartlerini karmalar halinde salonda kalabilecekleri sylendi. Bu duruma gereke olarak da, stanbul niversitesine ait bir program olmas gsterildi ve bartl olarak salonda bulunmann yasak olduu belirtildi. Programa katlmak da srar eden rencileri bir odaya aldran salon mdr, rencileri bartlerini karmalar noktasnda ikna etmeye alt. renciler bartlerini amay reddedince, salondan gvenlik grevlileri tarafndan zorla kartldklarn ifade ettiler. (25 Aralk 2009) Irk gruplar bartlleri kadn korkuttu ngiltere Premier Ligi takmlarnn taraftar gruplar ad altnda bir araya gelen baz rk holiganlarn radikal slam bahane ederek, herkese ak alanlarda baz Mslmanlar kadnlar korkuttuklar bildirildi. Sadece sokaklarda deil, toplu ulam aralar ve kamu binalarnda da grlen etelerin gzlerine kestirdikleri aznlklara saldrd vakalar yaanmasna ilikin Londra Metropolitan Polis Tekilat efi Paul Stephenson, holigan gruplarn ar sac dier eteler ile grnmekten ekinmedikleri ve bu durumun endie verici bir rk eilim yarattn belirtti. ngiliz yetkililer son 10 yl iinde Mslman genlere ynelik bakn sertletiini ve slam kart gruplarn saysnda nemli bir art olduunu vurgulad. (27 Aralk 2009) Burka giyen kadnn hasta bebeine bakmadlar Hollandada hasta olan 3 aylk bebeini acil servise gtren bir Mslman kadnn, burka giydii gerekesiyle ieri alnmamas ayrmclk tartmalarna yol at. Hollandann Utrecht kentinde meydana gelen olayda, 23 yandaki bir Mslman kadn, hastalanan bebeini aile hekimi acil servisine gtrd. Bebek ishaldi ve saatlerdir sv almay reddediyordu. Kk bir bebek iin hayati tehlikeye neden olabilecek bu durum karsnda, anne bebeini doktora gtrd. Ancak nbeti doktor, burkal olduu gerekesiyle Mslman kadn ieri almad. Kyafeti nedeniyle, stelik aylk bebei hasta olmasna ramen salk hizmeti alamayan kadn, ayrmclk konularn inceleyen Eit Haklar Komisyonuna bavurdu. Komisyon, byle bir konuyla ilk kez karlatklarn belirterek, konunun inceleneceini bildirdi. Komisyondan yaplan aklamada, Aile hekimi acil servisi bir hizmet birimidir. Bir kadnn dini inancn simgeleyen bir kyafet giydii iin hizmetten yoksun braklmas kabul edilemez denildi. (30 Aralk 2009)
115
TRKYEDE VE DNYADA BARTS GNDEM ARV 2010
116
OCAK 2010
Ei bartl tek subay kalmayacak Trk Silahl Kuvvetlerine (TSK) bal Psikolojik Harekt Dairesinden emekli Yarbay enol zbek, ok gizli bilgilerin sakland ve operasyon planlarnn hazrland zel Harp Dairesini Tarafa anlatrken, aldklar eitimin ideolojik zne dair bilgiler de aktard. randaki devrimle birlikte dairenin de deitiini iddia eden zbek, Ara dnemde randa bir devrim oldu, ardndan Trkiyede ihtilal. Daha sonra Sovyetlerde bir deiim rzgr balad. Btn bunlarn neticesinde tehdit algs deiti. Komnizm tehdidinin yerini irtica diye bir ey ald. Ya da bir dnem ikisi birden tehdit kapsamnda ele alnd. Temenliimiz dneminde baz komutanlarmzn, orduda ei bartl tek subay brakmayacaz ynnde ak konumalar yaptn, slamiyetten kopuk ve metafizik bir Trklk vurgusunun n plana ktn hatrlyorum. dedi. (04 Ocak 2010) Vicdani reti Aydemirin annesine askeri cezaevinde barts yasa slami inanc gerei silah altna girmek istemediini syleyerek, vicdani red karar alan ve Mslmanlarn en temel inanlarn bile bu kadar ak bir ekilde tahkir eden bir kurumda benim yer almam sz konusu olamaz. diyen Enver Aydemire ynelik bask sryor. Son olarak kendisini ziyaret etmeye gelen annesi, bartsnden dolay askeri cezaevine sokulmad. Mazlumder Ankara ubesinden stn Bol tarafndan yaplan aklamada Aydemirin annesine yaplanlar Cezaevi personeli Enver Aydemirin einin ve annesinin grme talebini bartlerini kelebek modeli balamadklar gerekesiyle geri evirmitir. Enver Aydemirin ailesine bu uygulamaya ilikin herhangi bir yasal mevzuat sunulamam ve emir kulu olmaktan baka mazerete snlamamtr. Ad ikence iddialar ile birlikte anlan Maltepe Askeri Cezaevinde bile ailesi, Enver Aydemirle herhangi bir klk kyafet dayatmas olmadan grebilirken, Eskiehir Askeri Cezaevinde yaplan uygulama bu yasan kiisel fantezilerden ibaret olduu izlenimi vermektedir.Yurttalarn klk kyafetlerine bile hkmetmeye alan tanr-ordu anlay, modern zamanlarda hukuk devleti kuramna kar yenilmeye mahkumdur. dedi. (05 Ocak 2010) Mahkemeden pee yasa Msrda, Hsn Mbarek Ynetimi tarafndan niversite snavlarnda pee taklmasn yasaklayan karar, yargdan onay ald. Kahirede, 55 rencinin itiraz bavurusunu deerlendiren mahkeme, hkmetin kararna destek verdi ve pee yasann devam etmesine hkmetti. Kararn bir st mahkemeye tanabilecei ifade ediliyor. Yksek Eitim Bakan, Ekim 2009de niversite snavlarnda rencilerin pee takmasna yasak getirmi ve lkede pee tartmas gndeme oturmutu. Msrn en nemli eitim kurumlarndan El Ezher niversitesi rektr de, geen yl pee taklmasn yasaklam ve bu kararyla byk tepki toplamt. (04 Ocak 2010) Merve irbini dosyasnda sulamalara ceza Almanyann Dresden ehrinde bartl Merve irbiniyi, Alman bir rknn, mahkemede baklayarak ldrmesi ve maktuln kocasnn da polis tarafndan vurulmasndan sonra Dresden basavcl mahkeme yargc ve polis hakknda soruturma balatmt. ehid irbininin polis tarafndan mahkeme salonunda vurulan kocas, mahkeme srasnda yeterince gvenlik nlemleri alnmad iin davac olmutu. Bu olayla balantl olarak Erlangen niversitesi Medya Bilimleri blmnden bayan Sabine Schiffer polisin tavrn rklkla suladndan dolay, hakknda Erlangen dare Mahkemesi tarafndan 6.000 Euro para cezasna arptrld. Dresden savcl, bayan irbininin kocasn vuran polis hakknda yapt aklamada, polis memuruna ne cinayete teebbs ne de yaralama sulamas yaplamayacan, o anda gerek Rus asll Alex Wnin gerekse Merve irbininin kocas Elvi Okazn her tarafnn kanla boyandn, dolaysyla polisin tam olarak olaya hakim olamadn belirtti. erbini ailesinin avukat davay en yksek merciye kadar gtreceklerini, gerekirse Avrupa nsan Haklar mahkemesine bavuracaklarn aklad. (07 Ocak 2010) svirede yasak tasars reddedildi svirede ar saclarn, bartsn okullarda yasaklamak isteyen yasa teklifi reddedildi. svire Toplum Partisi (SVP) tarafndan Zrih ehir Meclisinde gndeme getirilen yasa teklifi 104e kar 65 oyla reddedildi. Ayn zamanda Mslman rencilerin Ramazan aynda jimnastik dersine katlmasn da mecburi klmak isteyen yasa nerisi, iktidar ve muhalefet partileri tarafndan reddedildi. svirede alnan bu karara gre ya snrlamas olmadan ailelerin ocuklarn okula bartl olarak gnderebilecei belirtildi. svire Dantay, daha nce benzer bir yasa teklifini inan zgrlne aykr olaca ve Mslman kkenli ocuklarn entegrasyonunu zorlatracana karar vermiti. Tartmal neriyi kaleme alan milletvekili Barbara Steinemannn barts yasan savunurken Trkiyeyi rnek vermesi dikkat ekti. (07 Ocak 2010)
117
ABDdeki kolej barts yasandan geri adm att ABDde gvenlik gerekesiyle kampslerinin tm birimlerinde pee ve bartsn yasaklayan Massachussets Eczaclk ve Salk Bilimleri Koleji, gelen tepkiler karsnda gereksiz olan uygulamasn deitirdi ve dini gereklilikler nedeniyle ba ve yzn rtlmesine izin verdi. Okul ilk olarak eitim etkinlikleri srasnda rencilerin yzlerini gizleyecek ekilde rtnmelerini yasaklamt. Gelen tepkilerin ardndan uygulama tbbi ve/veya dini gereklilikler dnda biiminde deitirildi. Kolej Mslman renciler Dernei Bakan Aye Bajva, ilk uygulamann adaletsiz ve anayasaya aykr olduunu belirtti. araf giymedii belirtilen dernek bakan kz renci, rencilerin kimlik numaralarn belirten kartlarla gezmelerinin renci gvenliini saladn kaydetti. Amerikan-slam likileri Konseyi yneticisi brahim Hooper ise Mslman rencileri hedeflediini syledii uygulamay Eit stihdam Frsat Komisyonuna ikyet etti. Konsey bavurusunda 1964 tarihli Sivil Haklar Yasasna atfta bulundu ve yasann alanlarn dini ayrmcla tabi tutulmasn yasakladna deindi. ikyetten sonra Kolejin st dzey yneticilerinden biri Hoopera elektronik posta gndererek yeni politikay duyurdu. Kolej yneticisi, Kimlik tanma (ID) politikamz gzden geirdik ve dini gerekeler iin bir intibak saladk dedi ve Konseye teekkrlerini iletti. (09 Ocak 2010) ABDdeki yasaklar Trkiyeyi rnek gsterdi ABDnin Massachussets eyaletindeki salk kolejinde uygulanmak istenen barts ve pee yasa, gelen tepkilerin ardndan kaldrlmak zorunda kalrken, sre iinde ilgin bir bilgi de dikkat ekiciydi. Dini hak ve zgrlklerin salanmas adna yasak uygulamadan vazgeilirken, yasan devam etmesini savunanlar ise bu konuda Trkiyeyi rnek gsteriyor. CNNnin haberine gre Orta Dou Forumu yneticisi Daniel Pipes yasakl destekledi. Geni kltrel tartmalara scak bakmakla birlikte Kolejin gvenlie odaklandn belirten Pipes, Burka ve araf araclyla gerekletirilen terr olaylar ve sulara ilikin dzinelerce davann belgesine sahibim. Bunlar yasaklamak hassas bir konu ve bankalarla kuyumcu dkknlar gibi yerlerde bu tip yasaklar uygulanyor. Terrist saldrlara ilikin artan kayglarla birlikte dini pratikler, gvenlie ar basacak. Trkiyede rtnme (hijab) kamu binalarnda yasaklanmt, yleyse bu sadece Amerikaya zg bir kayg deil dedi. (09 Ocak 2010) CNN Trk bartl muhabir istememi Zamann Pazar eki iin verdii rportajda, CNN Trk programclarndan Cneyt zdemir nemli bir itirafta bulundu. zdemir, medyada kaplarn bartl muhabirlere kapal olmasn eletirerek, CNN Trkte bartl muhabir altrmak istedim ama ynetim kabul etmedi. dedi. On yldr CNN Trkde 5N 1Ky hazrlayp sunan Cneyt zdemirin itiraf, programn anlatrken geldi. zdemir, programna bartl konuklarn da gelmesini anlatrken yle dedi: Herkesin gelip konuabilecei bir yer olarak planlamtk. O izgide programlar yaptk. 5N 1K, zaman zaman CNN Trk izgisinin bile dnda kalan zel bir yeri oldu... Toplumsal olarak ertelenen barts sorunumuza gelince CNN Trk ilk kurulurken ben ynetime gelin bartl bir muhabir alalm demitim. Ama kabul etmediler. Kimin kabul etmediini sylesem, arrsnz. Bartl birini CNN Trkte haber iin koarken grmek o dnem benim amdan ve deien Trkiyedeki gerilimi yumuatmas anlamnda ok nemliydi. (11 Ocak 2010) Kayt srecinde yasak ilesi sryor 2010 renci Seme ve Yerletirme Snavna bavuru ilemleri devam ediyor. Yksekretimin tm lisans ve n lisans (snavsz gei dahil) programlarna girmek veya yurt dnda renim grmek isteyen adaylar snav bavurularn SYM bavuru merkezlerine yaparken, sre bartl adaylar iin tam bir ikenceye dnyor. SYM tarafndan yaynlanan klavuzda yasakla ilgili u ifadeler yer alyor: Bavuru merkezi grevlisi tarafndan 2010-SYS Aday Bilgi Formundaki bilgiler ile birlikte adayn web kamerayla alnacak fotoraf da elektronik ortama aktarlacaktr. Bu fotorafn, cepheden, ba ak, adayn kolaylkla tannmasn salayacak ekilde ekilmi olmas gerektiinden, bavuru merkezine giderken adaylarn bu hususa dikkat etmeleri gerekmektedir. Snav gn bu fotoraftaki sa, byk, makyaj gibi tannmada nemli rol oynayacak grnm zelliklerinde bir deiiklik bulunmamaldr. (26 Ocak 2010) Balyoz Darbe Plannda barts filemeleri Balyoz Darbe Plan ile ilgili dosyalarda cuntaclarn bartl kadnlar da hedef aldklar grld. Tarafn yaynlad belgelerde Cumhuriyet Gazetesindeki haberlerin ihbar kabul edilerek Ankara Milli Eitim Mdrlnn talimat zerine, trbanl rencilerin ak retim snavlarna girmesine izin verildii eklinde not edilmesi dikkat ekerken, Konya Seluk niversitesi lahiyat Fakltesindeki bartl renci saysnn da yakndan takip edildii anlald. Konuyla ilgili olarak darbe planlarnda trbanl renci saysnn retim yl bandan beri artarak devam ettii ve 418 kz renciden 416snn halen trbanl olarak derslere girdii, konunun l Emniyet Komisyon Toplantsnda gndeme getirildii, rektrn bilgi vermek zere bir sonraki toplantya arlmasnn kararlatrld maddesi yer ald. Darbe Planlarnda Milli Gvenlik Bilgisi dersine giren subaylarn istihbarat nitelikli almalar yapt grld. rnein bu durum Bingl HLdeki barts sorununun yakndan takip edildii, Bingl mam Hatip Lisesinde, trbanlarn karmamakta direnen 12 kz renciye okul ynetimince 3 gn okuldan uzaklatrma cezas verildii eklindeki maddeye de yansd. (27 Ocak 2010)
118
Cumhuriyetten barts jurnali Darbe planlaryla ilgili iddialarda haberlerinin ihbar kabul edildii Cumhuriyet Gazetesi, bu kez gizli ekilmi bir fotoraf yaynlayarak, bartl rencileri suluymu gibi gsterdi. Fotorafn ekildii okulu ve okul mdrn adyla veren gazetenin ke yazar Deniz Som, Trban resmen serbest brakld! balyla unlar yazd: Trbanl renciler geen hafta cumartesi gn yaplan ak lise birinci dnem snavlarna hibir uyar ile karlamadan girdi. nk okul mdr Mihan Buluttekin, snavda grevli retmenleri, kimsenin klna karmamalar iin nceden uyard. Mdr ayrca, snava girenlerin renci deil trbanl vatanda olduunu syleyip onlara hogr ile yaklamak gerektiini bildirdi. Ne diyelim eriat yolunda otomatik pilota balanm Milli Eitim Bakan Nimet ubukudan Allah raz olsun! (27 Ocak 2010) Krml kadnn Ukraynada bart mcadelesi 25 yandaki Krml Susanna smailovann nfus czdannda bartl fotoraf kullanma hakk verilmesi iin Ukrayna ileri Bakanlna kar Kiev Blge dari Mahkemesinde at davann durumas yapld. Krm Haber Ajansnn haberine gre daha nce ikamet ettii Canky Blgesi nfus dairesinin kadnlarn bartl fotorafna olumlu yaklatna, Bahesaray Blgesi nfus dairesinin ise buna ret cevab verdiine dikkati eken smailova, Kendimi darda bartsz rahat hissetmiyorum. Barty kardmda insanlar beni belki tanyamazlard bile... Bu bizim hayat tarzmz ve demokratik lkede buna hakkmz olmal eklinde aklama yapt. Susanna smailovann mahkeme temsilcisi avukat Enver merov da Bu durumda Ukrayna ileri bakanlnn nfus czdannda balksz fotoraf kullanlmas konusunda alm olduu i karar, Ukrayna Anayasas ve vicdan zgrl yasasna aykrdr. Bundan dolay dava, Bahesaray Blge Nfus Dairesine kar deil, Ukrayna ileri Bakanlna kar almtr. Sre ksa srmeyecek, nk bu atmann zlmesi iin Ukrayna Yksek Mahkemesi ve Ukrayna Anayasa Mahkemesinin kararlar gerekecek dedi. (27 Ocak 2010) Krm Tatarlarndan bartsne destek ars Kiev Krm Tatar Derneinin Krm Mftlnden Mslman kadnlarn pasaportlarnda bartl fotoraf kullanabilme hakknn tannmas iin yardmc olmasn istemesi, yasan vard boyutlar gstermesi asndan ibret verici oldu. Dernekten yaplan aklamada Kievdeki Krm Tatar derneimize Mslman kadnlarn pasaportlarda bartl fotoraf kullanabilme hakknn tannmas iin yardmc olunmas talepleri yneltiliyor. Bundan dolay bizler Krml ve Ukraynal Mslmanlarn ihtiyalar dorultusunda sz konusu sorunu zmesi talebi ile Ukraynal Mslmanlarn yetkili ve resmi idaresine bavurmaktayz. Sz konusu sorunun zlmesi ve yetkili sonularn karlmas Krm ve Ukrayna Mftlkleri yetki dhiline girmesinden dolay, Kiev Krm Tatar Dernei, Krm Mftlne ilgili arda bulundu denildi. (29 Ocak 2010) Barts takyorsa burs yok zel bir televizyon kanalna misafir olan YDD Genel Bakan Prof. Aysel elikel, dernein neden bartllere burs vermediini ilgin bir gerekeyle aklad. elikel, bartlleri burs verilmemesi konusunda kendisini yle savundu: Eskiden ben ynetimde deildim. Tam olarak nasl yapldn bilmiyorum ama ilk ve orta retimde trban zaten taklmamas gereken bir ey, belki de darda rtyorlar. Ben bakanken bu tr birisi gelip benden burs istese, artlar da uygunsa, nedir o artlar, ekonomik sknt iinde olmas, ailesinin birden fazla ocuu olmas, babas annesi ayn ekilde ekonomik skntda olmas, byle biri benden gelip dernekten burs isterse buna hayr demek hem gayri insani hem de gayri hukuki bir eydir. Onun iin byle bir eyin yaplabileceini hi dnmyorum. Ama bir de yle bir ey var. Bursu veren kii, bizde hem kurumlar hem de kiiler ba olabiliyorlar, bazen bu kiiler art kouyor, trbanlya katiyen vermem diyor. O zaman da tabii ben veremem. Sunucunun Byle diyenler de var yani eklinde sorusuna ise elikel O zaman ben eletiriyorum herkesin burs ald renciyi, isteyenlerle tabii. Tantryorum renciyle. diye cevap verdi. (29 Ocak 2010) Barts yasa var diye k souunda dar atldlar Ankarada ikamet eden Cemil nar, ailesiyle geen hafta yeeninin dn iin stanbula gitti. Marmara niversitesinin Gztepe Kampsndeki misafirhaneden rezervasyon yaptrlp paras denmiti. nar ailesi misafirhaneye geldiklerinde ummadklar bir uygulama ile karlat. Cemil nara einin ve kznn bartl olmasndan dolay burada kalamayacaklar sylendi. Resepsiyon grevlisi, misafirhaneye almas halinde iinden olacan ifade etti. Resepsiyon grevlisi, yazl bir kuraln olmadn, yasan Marmara niversitesi Rektrnn szl talimat olduunu belirtti. Bu yasa koyanlarn kaak gre yaptn dile getiren Cemil nar, misafirhanede kalmayacan kaydetti. Parann iadesi iin bir tutanak tutuldu. Tutanaa, Eimin ve kzmn bartsnn atrlmas nedeni ile rezervasyonumun iptali ve cretinin iadesini rica ederim. ifadeleri yazld. Daha sonra nar ailesi iin misafirhanede elbiselerini deitirmeleri amacyla bir yer gsterilip 15 dakika msaade verildi. Marmara niversitesinin barts uygulamasndan zarar grenlerden biri de ailenin kz Tlay nar Akta. 2000 ylnda niversitenin Sosyal Bilimler Meslek Yksekokulundan mezun olan Akta, barts olduu gerekesiyle tam 10 yldr diplomasn alamyor. (31 Ocak 2010)
119
Bartl antrenman yapar, maa kamaz karar svirenin Luzern ehri mahkemesi svire asndan radikal bir karara imza att ve basketbol malarnda oyuncularn barts takmasn yasaklad. Sura al-Shawk adl Irak kkenli 19 yandaki oyuncunun blge federasyonu tarafndan bartl olarak oyunlara alnmamas karar zerine, Al-Shwak; ayrmclk yapldn ve inan ile kii haklarn ne srerek konuyu mahkemeye tad. Mahkeme, federasyonu hakl bularak, bartyle ma yaplmasn yasaklad. Mahkeme kararnda konunun kiisel, insani veya dinsel haklar asndan bir sorun olmadn, Uluslararas Basketbol Federasyonunun karar ve teknik zorunluluklar gereince malara bartl klmayaca grlerine yer verdi. (31 Ocak 2010)
UBAT 2010
Rektr: Misafirler iin yasak talimatm yok Marmara niversitesi misafirhanesinde uygulanan barts yasayla ilgili rektrden zr niteliinde bir aklama geldi. Olu niversiteden mezun olan Cemil narn ei ve kzn bartl olduklar gerekesiyle misafirhaneye almayan resepsiyon grevlisinin, rektrn talimat olmad halde byle bir harekette bulunduu ortaya kt. Rektr Prof. Dr. Necla Pur, olay karsnda ok zldn belirtirken, yaananlarn bir hatadan kaynaklandn syledi. Misafirhanede kalmak iin gelen anne ve kza resepsiyon grevlisinin Rektrn kesin talimat var. Bartl kimseleri ieriye alamayz. szlerinin kendisiyle bir alakas olmadn vurgulayan Pur, Kesinlikle yle bir talimatm yok, resepsiyon grevlisi kendince konumu. Byk bir yanllk yaplmtr. Aileyle grp gnllerini alacam. dedi. Rektr, byle bir olayn bir daha yaanmamas iin grevlilerle konuacan aktard. (02 ubat 2010) Necla Uygur, Emine Erdoana uygulanan GATA yasan anlatt Babakan Tayyip Erdoann hafta sonu TRT 1de katld bir programda, ei Emine Erdoann barts sebebiyle Nejat Uyguru GATAda ziyaret edemediini aklamas zerine yaananlarn birinci elden tan Nejat Uygurun ei Necla Uygur, o gn Zamana anlatt. Hastane ynetiminin ba rtl, kabul edemeyiz demesi zerine gemi olsun ziyareti Ankara Kalesinde gereklemi. Bulumada Emine Hanmla dertletiklerini dile getiren Necla Uygur, hl o ann zntsn yaadn sylyor: Gelseler eref vermi olacaklard. nann o kadar mahcup oldum ve zldm ki. Bir babakann ei hastanede bir sanaty ziyaret edecek ve kabul edilmeyecekti. Demek ocuklarm ba kapal olsayd onlar bile babalarn ziyaret edemeyecekti. (02 ubat 2010) Fransada ei peeli adamn vatandalk bavurusu reddedildi Fransz hkmeti, Fransz eine zorla pee taktrdn iddia ettii yabanc uyruklu bir kiinin vatandalk bavurusunu reddetti. Bylece parlamentoda peeye yasak getirilmesi tasars henz onaylanmadan, uygulama hayata gemi oldu. Aslen hangi lkeden olduu belirtilmeyen kiinin Fransz eiyle birlikte Fransada yaayabilmek iin vatandalk bavurusu yapt kaydedildi. Gmenlerden Sorumlu Bakan Eric Besson, Fransada yasalarn vatandalk isteyen herkesin uyum gstermesi gerektiini savundu, vatandalk bavurusu yapan kiinin, eine pee takmas iin bask yaptn ve zgrln kstladn iddia etti. (03 ubat 2010) GATAda bartller iin fileme defteri GATA Haydarpaa Hastanesinde bartl hasta ve hasta yaknlarna bartsnn altna taklan bone iin yasak uygulanyor. Yasan talimat ise GATA Haydarpaa Komutan Tmgeneral Tuncay akan tarafndan verildi. Yasak kapsamnda GATAnn nizamiyesinde Bone Teslim Defteri tutuluyor. Hasta, hasta ve personel yaknlar girite bartlerindeki ineleri ve bonelerini karmaya zorlanyor. Bartlerindeki ineleri ve bonelerini karmaya zorlanan hasta, hasta ve personel yaknlar aksi halde hastaneye alnmyor. Bu dayatma karsnda aresiz bonelerini kararak ieri girenler de resmen fileniyor. Tm nizamiyelerde tutulan Bone Teslim Defterine, kiinin ad soyad, niin geldii, kiminle greceine kadar tm bilgileri kalem kalem ileniyor. Bone Teslim Defteri tutulmasna tepki gsteren hasta ve hasta yaknlar bonelerin geri verilmesinde karklk kmamas gerekesiyle yaplan uygulamaya kar kyor. Amacn fileme olduunu belirten hasta yaknlar sorunun bir kimlikle zlebilecei halde deftere tek tek kayt tutulmasnn maksatl olduunu belirtiyor. (03 ubat 2010)
120
Barts yasana tepki olarak kimliinden slam ibaresini kaldrtt Barts takt iin rencisi olduu Diyarbakr Hamravat lkretim Okulundan bir baka okula srgn edilen Ece Nur zelin babas Murat zel, kimlik kartnn dini hanesinde yazan slm kelimesini, Trkiyede inan zgrlne engel olunduu gerekesiyle sildirdi. nanlar yznden czzaml muamelesi grmekten artk usandklarn belirten ve ilgili kamu personeli hakknda dava aan baba M. Murat zel, inan zgrlnn devlet gvencesi altnda olmas gerekirken bizzat devlet tarafndan snrlandn ifade etti. Bu duruma daha fazla tahamml edemediini belirten zel, nfus czdannda yazan slm ibaresinin kartlmas iin Diyarbakr Nfus Mdrlne bir dilekeyle bavurdu. zelin verdii dilekede, Trkiye Cumhuriyeti vatandalk kimlik kartmn dini hanesinde yazan slm kelimesinin lkemde bir deer ve anlam ifade etmedii, ailemin ve kendimin yazlan bu dinin gereklerini yapmamn engellendii gereinden hareketle, kimlik kartmdaki slm ibaresinin karlmasn ya da slm inancnn gereklerini yerine getirmenin nndeki engellerin kaldrlmasn talep ederim ifadeleri yer ald. Murat zelin dilekesini ileme koyan Diyarbakr Nfus Mdrl, zelin kimliindeki din hanesini sildi. (05 ubat 2010) Camiye ayakkabyla giriliyor mu ki, GATAya trbanla girilebilsin Antalya Bykehir Belediyesinin dzenledii Halkn Gndemi isimli program ncesinde gazetecilere aklama yapan Mustafa Akaydn, Babakan Tayyip Erdoann ei Emine Erdoann Glhane Askeri Tp Akademisine (GATA) alnmamasna ilikin aklamalarda bulundu. Bartsne ilikin son noktay Dantay ve Anayasa Mahkemesinin koyduunu savunan CHPli Akaydn, ordunun kurallarnn olduunu ve kendisinin de yllar nce kravatsz olduu iin ordu evine alnmadn syledi. Ben de orduya alnmadm diyen Akaydn, Bu olaylardan dolay ben askeriyeye ksmedim. Camiye ayakkab ile girebiliyor muyuz? Nedir bu duygu smrs. Bu suni gndemi ayakta tutmann bir manas var m? Ordu demi ki ben trban geleneksel Trk kadn rts olarak kabul etmiyorum. Bartl olarak alabilirim ama trbanl olarak alamam demi. Olay bu kadar basit. Nedir bunu kayp da madur edebiyat yapmak. Kadnn bayla klyla tyyle politika yapp da oy avcl yapmaya kalkmak bunlarn hepsi ayp eylerdir. diye konutu. (09 ubat 2010) Misafire barts vetosunun mucidi Sezer Eski Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezer dneminde yabanc bir devlet adamnn eine, barts nedeniyle veto uyguland ortaya kt. Ahmet Necdet Sezer, ankaya Kknde uygulad barts yasan uluslararas boyuta tam, ei bartl olan Afgan Cumhurbakan Karzaiyi Trkiyeye esiz davet etmiti. Bu skandal, Sezerin ankaya Kknde verdii akam yemeinde patlak verdi. ankaya Kkndeki yemek srasnda Hamit Karzai, Semra Sezere Sizi Afganistanda grmekten byk onur duyarz dedi. Semra Sezer ise buna karlk olarak, Ama siz einizi getirmemisiniz eklinde cevap verdi. Bunun zerine Karzai, Bana davet gnderilirken eim davet edilmedi. Davet edilseydi onu da getirirdim diyerek, szlerini yle srdrd: Zira bizim lkemizin parlamentosunda u an 24 kadn milletvekili var. Kadnlarmzn siyasette aktif olarak yer almalarn destekliyoruz. Bu konuda bizim amzdan herhangi bir sknt yok. (11 ubat 2010) Atatrk Dnce Derneine bartl ye yaplamaz Ankarada gerekletirilen Atatrk Dnce Dernei (ADD) Genel Ynetim Kurulu Toplantsnda kamuoyundan gizlenen ve karar defterine ilenen kararlarn banda barts yasa geldii bildirildi. ADDye yelik iin n artn bartszlk olduunun belirtildii 21 Nolu kararn 9. maddesinde slmn emri rtden skmaba ve trban olarak sz ediliyor. Kararda u ifadelere yer veriliyor: Genel merkez yelik kabul iin ubelerden gnderilen trbanl ve skmaba kaytlarnn reddedilmesine oybirlii ile karar verilmitir. 11 Nolu kararda ise Bir siyasal simge oluturabilecek ekilde trban anlamna gelmeyen geleneksel Anadolu kadnnn barts ile fotoraf verenlere kimlik dzenlenerek yeliine kabulne oy okluu ile karar verilmitir ibarelerine yer verildi. ADD Genel Sekreteri zzet Polat Ararat, aldklar iki karar dorulayarak, yelerimize verdiimiz kimlik var. O kimliklerde kullanlacak fotoraflarn trbanl olmamasna karar verdik. Bizler Atatrkyz. Siyasi simgeyi kabul etmiyoruz dedi. (14 ubat 2010 ) Almanyada bartl rencinin snftan atlmas inceleniyor Almanyann Oberhausen ehrinde bir gymnasiumda (en yksek seviyeli lise) 2008 ylnda onuncu snf rencisi Mslman bir kz, bartsnden dolay okul mdr tarafndan snftan atlmt. Bunun zerine Mslman bartl renci mahkemeye bavurarak okul mdrnden zor kulland iin davac oldu. Dsseldorf Savcl imdi mdr hakknda inceleme balatt. Savc Michael Schwarz problemin okul mdrlerinin rencilerin kyafetleri konusunda ne kadar yetkili olduu sorunu olduunu belirtti. Bosnal Mslman rencinin Kimar ad verilen ve bayla birlikte omuzlar zerinden vcudunun st ksmn rtmesi, gymnasium mdr tarafndan bir problem olarak algland. Mdre gre Bosnal Mslman kz rencinin tad rt bir mesaj imi ve toplum ierisinde yaplan tartmalar bylece okula tanm oluyormu. (14 ubat 2010)
121
MEB ilkretimdeki sorunu grmezden geldi Diyarbakr milletvekili ve BDP genel bakan Selahattin Demirtan, Diyarbakr Merkez Hamravat lkretim Okulunda okuyan 12 yandaki Ece Nur zelin barts takt gerekesiyle baka bir okula srgn edilmesi ile ilgili Meclise verdii soru nergesi cevaplandrld. Demirtaa cevap Milli Eitim Bakan Nimet ubukudan geldi. ubuku cevabnda, barts takt gerekesiyle okuduu okuldan ve ders arkadalarndan koparlp oturduu evin kilometrelerce uzandaki bir okula srgn edilen 12 yandaki Ece Nur zelin eitim hakknn elinden alnmad ve klk kyafet ynetmeliine aykr hareket ettiinden dolay srgn edildii ifade edildi. Cevapta, Ece Nurun mevcut klk kyafet ynetmelii erevesinde eitimine devam ettii vurgulanmas ise kamuoyunu yanltma olarak deerlendirildi. nk Ece Nur zel, srgn edildii Vali Nafz Kaya lkretim Blge Okulunda eitimine bartl olarak devam ediyor. (16 ubat 2010) Komutan: Ein Allah rzas iin rtnyor ama yukardan emir var! Namaz kld ve ei bartl olduu gerekesiyle yzbalk rtbesindeyken Yksek Asker r (YA) kararyla 1997de Trk Silhl Kuvvetlerinden (TSK) atlan Niyazi Budak, Yeni Asyaya yaad skntlar anlatt. nanc sebebiyle yaad hakszlklar gzler nne seren Budak, atlma srecinde komutanyla arasnda einin barts sebebiyle yaanan bir diyalogu yle aktard: Barts ile ilgili sral komutanlardan eitli ikazlar aldm. Ben de eimin bartsnn tamamen bizim inancmzdan kaynaklandn ve maksadmzn Allahn rzasn kazanmak olduunu izah etmeye altmsa da nafile tabii ki. Yaklak bir yl sonra bu tr skntlar devam ederken, Tabur Komutann tayini kt ve gitmeden nce beni odasna ararak yle dedi: Bak Niyazi, ben seni bir yldr takip ettiriyorum. Einin bartsn, Allah rzas iin taktna ben inandm. nk, astlarn arasnda ayrm yapmadn, onlara din propagandada bulunmadn, iini dzgn yaptn. Ama yukardan kesin emir var. Ya ein ban aacak ya da ordudan atlacaksn. Ben de kararmzn kesin olduunu ve gerekli ilemleri yapabileceini sylemekle yetindim. (17 ubat 2010) Bizim barts ile falan ilgimiz yoktu Gerekletirildii andan itibaren barts kart bir kampanyaya dnen Dantay saldrsnn arkasndaki ilikiler gn yzne karken, sanklardan itiraflar da gelmeye devam ediyor. Son olarak Birinci Ergenekon davas kapsamnda Dantay cinayeti sanklarndan smail Sar savunmasn yapt. Cumhuriyet Gazetesine bombal eylem olayndan balayp Dantay cinayetinin ilenmesi ve yakalanmasna kadar ki sreci mahkemeye anlatan Sar, Bizim barts ile falan ilgimiz yoktu dedi. Osman Yldrmn kendisine, Alparslan Aslann bir ii var siz de yannda gidin dediini belirten Sar, Yldrm elime de bir barts verdi, bunu tellere asarsn dedi ama ben hibir ey anlamadm. Durup dururken niye byle bir ey yapyoruz dedim kendi kendime. eklinde konutu. (23 ubat 2010) Bartl ninenin hak mcadelesi sonu verdi Mide ars nedeniyle Eskiehir Alann Salk Ocana tedavi olmaya giden bartl kadn muayane etmeyen doktora ihtar verildi.2009 yl Eyll aynda, Eskiehir ili, Alann Salk Ocana iddetli mide ars ikayeti ile bavuran Fatma Ardu, Alann Salk Ocann aile hekimi Dr. Glsen Yener tarafndan nce bartsyle muayene edilmek istenmeyen, sonra da kimlikteki bartl fotorafn hastaya benzemedii gerekesi ile muayene edilmemiti. Sz konusu olay zerine, Mazlumder stanbul ubesi harekete geerek Salk Bakanlna ailenin iddialarn aratrlmas ve doru olmas halinde doktor hakknda ilem balatlmas talepli bir yaz gnderip cevabi yaz istedi. Salk Bakanlnca gnderilen cevabi yazda, Dr. Glsen Yener hakknda inceleme balatld ve meslek ilkelerine aykr hareket ettii tespit edildii ifade edilerek ilgili doktorun ihtar edildii bilgisi verildi. Dr. Yenerin tabi olduu mevzuat gerei, Yener ikinci kez meslek ilkelerini ihlal eden bir fiil ilerse szlemesi sona erecek. (24 ubat 2010) Kaldrn barts yasaklarn imza kampanyas Ayrmcla Kar Kadn Haklar Dernei (AKDER), barts yasann kaldrlmasn gndemletirmek iin bir imza kampanyas balatt. Kampanya bildirisinde, Aada imzas bulunan kurum ve kiiler olarak bizler darbeler tarihi ile yzleme inisiyatifinin toplumun eitli kesimleri tarafndan ortaya konduu ve darbe planlayanlarn yargland bu srete 28 ubatn temel ta olan bu vahim yasan ortadan kaldrlmasn talep ediyoruz. Bizler bu lkede kadnlarn kyafetleri yznden aalanmasn, haklarnn gasp edilmesini, tacize uramalarn istemiyoruz diyen herkesi bu ahlaksz yasaa kar sesini ykseltmeye ve amasz bir mcadeleye aryoruz. Hkmeti de bu vahim yasa hayatn her alanndan kaldrmas iin derhal greve davet ediyoruz. Bartl kadnlarn sabrla yaayaca bir 987 yl daha yok! ifadelerine yer verildi. Blog sitesinde imzaya alan bildiriye aralarnda yazar ve gazetecilerin, siyasi parti temsilcilerinin ve sivil toplum kurulularnn olduu birok isim ve kurum da destek verdi. Bildiriye eitli ehirlerde barts eylemleri dzenleyenler Trkiye Barts Platformlarnn baz bileenleri de destek verdi. (25 ubat 2010)
122
Trban takp gelen kenelere acmayn Bir internet sitesinde yaynlanan ses kaydnda Balyoz Darbe Plan zanllarndan Tmg. Metin Yavuz Yalnn, bartl kadnlara ynelik ar ifadeler kulland ortaya kt. Ses kaydnda Son olarak bir ey daha syleyeyim: batan syleyecektim unuttum. Eeee imdi maiyetinizdeki personelin aile yaplarn inceleme greviniz var deil mi? Buna ok dikkat edin arkadalar. Eee bizde oldu takip ediyorlar, trban takp lojmanlarn giriinden nce karp ieri girip ieride takanlar o modelde insanlar da var. Hi acmayn arkadalar, hi acmayn. Hi kimse silahl kuvvetlerin srtnda, o neydi o yapan eyler syle. Kene gibi bilmem ne gibi yok, hi acmayn. Bu sylediim birlik btnl tehlikeye atabilecek, her hangi bir harekette bulunan personele acmayn. Bir anda yara baka yerlere dalabilir denildii anlald. (25 ubat 2010) 28 ubatn yasak valisinin adn okulumuzda istemiyoruz Mazlumder Bursa ubesi, 28 ubat Darbesinin yldnmnde, Bursallara zelikle mam hatiplilere ynelik yasak uygulamalaryla byk tepki toplayan zamann valisi, Vali M.Orhan Taanlar lkretim Okulu nnde bir basn aklamas yapt. Basn aklamasna okulda okuyan baz renciler ve semt sakinleri destek verdi. Basn aklamasn Mazlum-der ube Bakan Hasan nal yapt. nal; okuldan Vali M.Orhan Taanlar isminin kaldrlp, yerine barts zulm yznden okuluna sokulmad iin darda kamyonetin altnda kalan ve bacan kaybeden Dilek Grgenin isminin verilmesini yetkililerden talep etti. Basn aklamas evredeki sakinlerin youn alklar arasnda sona erdi. (28 ubat 2010)
MART 2010
lkretim rencisine velisi olmadan tutanak imzalattrdlar Diyarbakr Yeniehir lkretim okulunda okuyan 8inci snf rencisi Sebiha Ala, barts takt iin okul ynetiminin tecridine maruz kald. Sebiha Alan velisi Necmettin Ala, kendi iradesiyle 3 aydan beri kznn bartl olarak okuluna gittiini ve 3 aydr retmenler ve okul ynetiminin eitli basklarna maruz kaldn syledi. Kzna bartl olduu gerekesiyle ilk nce uyar, daha sonra knama cezas verildiini belirten veli Ala, ayrca kendisinden habersiz okul ynetiminin kzna zorla baz belgeleri imzalattrldn syledi. Ala, Okul ynetimi aka su iliyor dedi. (02 Mart 2010) lkretim rencisine okul ynetiminden peruk teklifi Diyarbakr air Sr Hanm lkretim Okulu 8inci snf renci Bra Ayata, barts takt iin okul ynetiminin tecridine maruz kald. 2009-2010 Eitim-retim ylnn ikinci dneminin balamasyla birlikte kznn bartl olarak okula gittiini belirten veli Sezai Ayata, air Srr Hanm lkretim Okulu ynetiminin buna iddetle kar ktn syledi. Klk kyafet kanununa muhalefet ettii gerekesiyle kznn derslere sokulmadn anlatan Ayata, ynetiminin kendisini ararak uzlamaya altn, syledi. Ayata okul idarecilerinin teklifleri hakknda u bilgileri verdi: Okul ynetimi bana baz tekliflerle bulundu. rnein zel bir oda hazrlayp renci bu odada stn deitirsin ve aldmz peruu taksn veya okul kapsna kadar rtl gelsin okula admn att zaman bartsn karsn veya siz onu okula gndermeyin biz geldi diye gsteririz eklinde tekliflerle bulundular Kzm srf barts takt iin bata okul ynetimi olmak zere retmenlerin tecritlerine maruz kald. Srekli bir bahane ile kzm Okul Mdrnn yanna aryorlar ve orada keye sktrp ban amas iin bask uyguluyorlar. Bu da yetmezmi gibi teneffslerde oturup sohbet ettii arkadalarna da bask uygulayarak, kzm yalnzlatrmaya alyorlar. Bunu yapan da okul ynetimidir. diye konutu. (02 Mart 2010) Bartl rencilerin srgn ve tecridine tepki Diyarbakrda bartl ilkretim rencilerinin okul ynetimleri tarafndan eitli basklara maruz kalmalarna Diyarbakrdaki kurululardan tepki geldi. zgr-Der Diyarbakr ube Bakan Serdar Blent Ylmaz, okul ynetimlerinin rencilerin elinden eitim hakkn alamayacaklarn syledi. Ylmaz, idari birok uygulamann hukuki olmadn bildirdi. Okul ynetimi tarafndan rencilerin rencide edildiini, bask altna alndn ve tehdit edildiini kaydeden Ylmaz, 28 ubat srecinde yaanan uygulamalarn birounun fiiliyatn kaybettiini, bu yasan da ksa zamanda fiiliyatn kaybedeceini belirtti. Mazlumder Diyarbakr ube Bakan Selahattin oban da yaanan bu durumu, 28 ubat dnemi srecinde yaanan yasaklarn devam olarak deerlendirdi. rencilerin baka okula srgn edilmesi, bask altna alnmas, ikna odalarnda ikna edilmeye allmasnn ve peruk takmaya zorlanmasnn mevzuatta yeri olmadn kaydeden oban, rencilere uygulanan yasan tamamen keyfi olduunu belirterek, okul ynetiminin byle bir uygulamaya hakk olmadn syledi. Yasan herhangi bir dayanann
123
olmadn bildiren Bakan oban, okuldaki klk-kyafet ynetmenliinde ba ak bir ekilde eitim greceine dair hkm olmadnn altn izdi. Mustazaf-Der Genel Bakan Hseyin Ylmaz, Okul ynetimi tarafndan hibir renciye bask yaplmamas gerekir, renciler ikna odasna sokulamaz dedi ve yasan vicdani, ahlaki ve insani olmadn kaydetti. (03 Mart 2010) Bartllerin 28 ubat bitmedi Diyarbakrda bartl rencilere ynelik uygulamalar knayan zgr Eitim-Sen Tokat Temsilcilii bir basn aklamas yaparak Dini inanlar gerei rtnen fakat en temel insani haklar gasp edilen Ece Nur zel, Sebiha Ala ve Bra Ayata hakknda okul ynetimlerinin yaptklar tm ilemlerin su olduunu ve haklarnda gerekli soruturmalarn almas gerektiini hatrlatmak istiyoruz. dedi. Aklamada Son yllarda Hkmet ypranmasn bahanesi ardna saklanan Milli Eitim Brokratlar, l ve le Milli Eitim Mdrlkleri ile okul ynetimleri, zlerek ifade etmek istiyoruz ki; bartsne kar son derece menfi ve kat bir tutum taknarak, 28 ubat srecini aratmayacak uygulamalara imza atyor. Barts zgrln herkesten nce savunmas gerekenlerin yasaklk yapt bir srete sivilleme, zgrleme ve normalleme gibi kavramlarla yaplan izahlarn aya yere ne kadar salam basabilir? Adalet, hakkaniyet ve zgrlk herkes iin tesis edilmedii srece toplumsal bar ve huzur ne kadar gerekleebilir? denildi. (03 Mart 2010) CHP yeleri arafa kar eylem yapt Mersinde, halifeliin kaldrlnn 86. yldnm nedeniyle bir araya gelen yaklak 100 CHPli kadn, zerlerine geirdikleri araflar yrtarak gerekletikleri eylemle Cumhuriyete sahip ktklarn syledi. Atatrk Caddesindeki Atatrk Evi nnde toplanan CHPli kadnlar adna l Kadn Kollar Bakan Havva Ongunsel yapt aklamada Mustafa Kemal Atatrke kran borlarn sunmak iin bir araya geldiklerini belirtti ve lkemiz zerinde kara bulutlar dolayor. Trkiye Cumhuriyetini tehdit edenlere kar birlik olmaya, devrimlerimize sk sk sahip kmaya devam edeceiz dedi. Ongunselin konumasnn ardndan, CHPli kadnlar, yanlarnda getirdikleri araflar drt bir yanndan ekitirip yrttlar, paralarn yere atp ayaklaryla da ezdiler. (03 Mart 2010) Hollandada erkek bir profesr rk vekili protesto iin barts takt Yapt propaganda konumalarnda, yerel ynetimlerde sz sahibi olduklarnda, belediyelerde ve belediyelerden sbvansiyon alan kurum ve kurulularda alan bartl Mslmanlarn iine son vereceklerini syleyen ar sac zgrlkler Partisi lideri Geert Wilderse ilk tepki Hollandaca renmeni Do Dr Jos Baisjensten geldi.Het Plein Kolejinde retim yelii yapan Do. Dr. Jos Baisjens ateist olmasna ramen lkede yaayan 1 milyona yakn Mslman dlayc hareketlere tepki olarak okula giderken ve mahallede, barts takarak tepkisini gsterdiini syledi. Politikac olmadn ancak bir eitimci, bir baba, bir e ve lkesinin vatanda olarak bunu kendine grev edindiini syleyen 43 yandaki Do. Dr. Jos Baisjens, Geert Wildersin Mslmanlarn bartsne kar sylemlerinin bir eitimci ve bir insan olarak kendisini rencide ettiini syledi. Ateist olduunu ancak inanlarla alay edilmesine ve dlamaya kar olduunu ifade eden Baisjens, herkesin dininin gereini zgrce yerine getirebilmesi gerektiini, insanlarn dini zgrln kstlayanlarn nne engel koyulmas gerektiini, bu yzden de byle bir eylem gerekletirdiini syledi. (03 Mart 2010) 28 ubatlar bartsn sokakta dahi yasaklamaya kalkmlar 28 ubat darbe srecine dair Zaman Gazetesinde yaynlanan ve Milli Gvenlik Kurulu (MGK) Hukuk Mavirliinin imzasn tayan 10 maddelik teklifte cami dnda kalan kamu ve zel btn meknlarda bartsnn yasaklanmas isteniyor. Barts, hastaneler, iyerleri ve siyasi parti faaliyetlerinde yasaklanyor. Yasak bununla da snrl deil. Herkese ak genel yerlerin de yasak olaca yazlm. Bu hkm, otobs, kafe hatta sokakta bile bartsnn yasak olaca anlamna geliyor. Din eitimi yapanlar iin de ar cezalar ngrlyor. Din eitimi iin bireysel faaliyette bulunanlar iin 8 yla kadar hapis cezas dnlyor. (04 Mart 2010) Bartl hanmlar Mecliste ikna odalarn anlatt 28 ubatn barts yasa maduru rencileri BDP vekili Ufuk Urasn giriimiyle TBMMye gelerek, stanbul niversitesinde kurulan ikna odalarn anlattlar. Bartl olduklar iin ikna odalarnda bask altna alndklarn belirten bartller, klk kyafet genelgesine uymay taahht eden bir belgeyi imzalamaya zorlandklarn belirttiler. Meclisteki partilerin grup bakanvekilleri ve milletvekilleri ile gren bartller, yllardr byk maduriyetlere yol aan yasan kaldrlmas iin herkesin zerine den grev ve sorumluluklar yerine getirmesi arsnda bulundular. Toplanty dzenleyen Ufuk Uras, sorunun monolotik devlet yaps ve siyasi uzantlarnn demokratiklemeye direnilerinden kaynaklandn savunarak, btn madurlarn yan yana gelmesi ve buna izin vermemesi gerektiini kaydetti.Uras, insanlarn bir kalba sokulmasna kar olduunu ifade etti. BDP Grup Bakanvekili Bengi Yldz, Sistemden madur olanlarn birbirine sahip kmas lazm dedi. (05 Mart 2010)
124
Bartl ilkretim rencilerine ynelik srgnler sryor Hamravat lkretim Okulunda barts takt gerekesiyle okulunda srgn edilen 12 yandaki Ece Nur zel ile balayan sre yeni bartl rencilerle devam ediyor. lkretim 8. snf rencileri Bra Ayata ve Sabiha Alan okullarnda sknt yaad bir srete nn lkretim Okulu 6nc snf rencisi Sema Gkdemir de okula bartl gitme karar verirken, son srgn haberi de Ece Nurun eski okulundan geldi. Hamravat lkretim Okulu, Ece Nurun snf arkada Feyzan Atl iin de srgn karar ald. Konuyla ilgili aklama yapan zgr-Der Diyarbakr ubesi Bakan Serdar Blent Ylmaz, Ece Nur zelin srgn edilmesiyle balayan, Bra Ayata ve Sebiha Ala ile srdrlen bu keyfi yasa knyor, maduriyetler daha fazla oalmadan yetkilileri nlem almaya aryoruz. Yasaklarn Milli Eitim Bakan Nimet ubukunun mevcut mevzuat hkmleri syleminden beslendiini hatrlatyor, Ak Parti iktidarn insan hak ve zgrlklerine aykr olan sz konusu mevzuat hkmlerini gzden geirmeye davet ediyoruz. dedi. (05 Mart 2010) stanbul Barosu rty kafeslenmek diye gryor stanbul Barosu Bakanl; 8 Mart Dnya Kadnlar Gn dolaysyla yaynlad basn aklamasnda, Laik Cumhuriyetin byk aba ve zverilerle; tecrit edildikleri kafesler arkasndan karmaya urat kadnlar, bugn yeniden rtnmeye, eve ynlendirilmeye allmaktadr ifadelerini kulland. stanbul Barosu Bakanl, kadnlarn rtnmesini de kafese girmek olarak tanmlayp bartl kadnlarn toplumdan tecrit edildiini iddia etti. stanbul Barosu Bakanlnn aklamasnda; yle denildi: Laik Cumhuriyetin byk aba ve zverilerle; tecrit edildikleri kafesler arkasndan karmaya urat kadnlar, bugn yeniden rtnmeye, eve ynlendirilmeye allmaktadr. Kadnn hala siyaset alannda, yerel ynetimlerde, mlki ynetimlerde ad yoktur. (08 Mart 2010) CHPli Arat araf yrtanlara arka kt Baliek Pamirin sunduu Sz Sende programna katlan CHP Milletvekili Necla Arat Mersinde CHPli kadnlarn araf yrtmas hakkndaki Orada araf giyen kadnlara kar yaplan bir eylem yoktu. Orada bir simge olarak araf vard. Bu simge olarak araf neyi simgeliyordu kadnlarn gznde? Bir ran devriminde bayrak haline getirilmi olan siyasal slam. Siyasal slam bir yerde eriat kurallarnn yaanmasn bekleyen ve isteyen bir anlay deil mi?.. Onlar arafn simgeledii zihniyete kar orada o olay gerekletirdiler. diyerek, Mersinde araf yrtan CHPli kadnlarn gsterisine destek kt. (09 Mart 2010) AKDER kampanya imzalarn Babakan Erdoana teslim etti Ayrmcla Kar Kadn Haklar Dernei (AKDER) bart yasann kaldrlmas iin balatt "28 ubat Bin Yl Sremez" imza kampanyasna gelen imzalar, Uluslararas Kadn Haklar Konferans Toplants'nda imzalar Babakan Erdoan'a elden teslim edildi. AKDER Genel Sekreteri Neslihan Akbulut, Erdoan'a imzalar "Sayn Babakanm, barts gndeme geldiinde her zaman toplumsal mutabakat konusu ortaya atld. Bu imzalar toplumsal mutabakatn var olduunu gsteriyor" diyerek teslim ettiklerini syledi. Yeni afaka konuan Akbulut, 26 ubat'ta balattklar imza kampanyasn 8 Mart'a kadar srdrdklerini syledi. Akbulut, "Toplumsal mutabakat gndeme geldii iin biz bu mutabakatn var olduunu gstermeye altk. ok farkl kesimlerden imza aldk" diye konutu. Kampanyaya imzalaryla destek veren isimlerden bazlar yle: Teoman, Sezen Aksu, Rojin, Esmeray, Alper Grm, Mithat Sancar, Abdurrahman Kurt, Ufuk Uras, Sebahat Tuncel, Merve Kavak, Zeynep Tanbay, Glten Kaya, Baliek Pamir, Prof. Dr. Nket Sirman, Prof. Dr. Fatmagl Berktay, Fatma Bostan nsal, Fethiye etin, Aye Hr, Oya Baydar, Do. Dr. Sevgi Kurtulmu, Do. Dr. Zeynep Direk, Leyla peki ve Nazl Ilcak. (10 Mart 2010) Osmaniyede bartl ilkretim rencisi okuldan kovuldu Osmaniye Mehmet Akif lkretim Okulu 7inci snf rencisi Zeynep Sakn, bartsnden tr okul ynetimi tarafndan nce tehdit edildii sonra okuldan kovulduu ortaya kt. Okula bartl giden Zeynep Sak (16), ilk olarak derslere alnmamaya balad. Okul ynetimi ise Bir tek siz mi Mslmansnz? Lavaboya git ban a eklinde kurduu basklar ie yaramaynca, snf arkadalarnn gzleri nnde Zeynep Sakn resmini ekerek polise vermekle tehdit etti. Zeynep Sak bartl okula devam edince okuldan kovuldu. (10 Mart 2010) Grev tamamdr komutanm, rtl hemirenin fotorafn ektik Erzincandaki Ergenekon soruturmasnda sanklardan ele geirilen belgeler jandarmann barts takan grevlileri adm adm izleyerek filendiini ortaya koydu. Jandarma istihbarat grevlilerinin bir hemireyi takip ederek hazrlad bilgi notunda barts takt grld, fotoraf ekildi ifadeleri dikkat ekti. Klasrlerde yer alan, jandarma grevlisinin notuna gre, gre 11 Mays 2006 gn Erzincan l Jandarma Komutanlndan hareket eden tim, il merkez Hanc iftliinden geici olarak Akyaz Beldesi Salk Ocanda greve balayan Sevim zer isimli bartl bir ebe hemireyi tm gn izleyerek bartl fotoraflarn ekti. Yaplan istihbarat almas dorultusunda st makamlara yazlan raporda jandarma, ayrca u ifadelere yer verdi: Akyaz Salk Ocana gidilerek ebe hemirenin bartl olarak grev yapt grld ve fotoraf ekildi. Ayrca isminin Sevim zer olduu, Yozgat li Yerky nfusuna kaytl olduu, einin il merkezinde retmen olarak alt bilgileri renildi.
125
Ayrca ayn salk ocanda alan ve ismi tespit edilemeyen baka bir hemirenin de bartl olarak alt grld ve fotoraf ekildi. (11 Mart 2010) YKten apkal zm Snfa ban ve boynunu tamamen kapatan apka ile giren ve dersin hocas tarafndan snftan karlan tp fakltesi rencisi Zeynep Nur ncekara'nn, 'eitim hakkm engellendi' iddiasyla Babakanlk nsan Haklar Bakanl'na yapt ikayette, YK kararn verdi. YK kararnda, rencinin snftan kartlamayacan savunarak, tutanak tutulmas gerektiini belirtti. YK'n yantnda apkal eitime ne 'hayr' ne de 'evet' denildi. stanbul niversitesi ve Cerrahpaa Tp Fakltesi'nden de gr alnarak verilen yantta, retim yesinin derse apkal giren rencileri uyard ve dar kard hatrlatld. YK'n yazsnda, konunun Cerrahpaa Tp Fakltesi Akademik Kurulu tarafndan da deerlendirildii belirtilerek yle denildi: '...Faklte Akademik Kurul'dan edinilen bilgilerde, 'renciler derse girmise kartlamayaca, retim yesinin derse devam edecei, gerekirse tutanak tutup dekanla bildirecei' ynnde uygulama yapld ve rencilerin derslere devam ettii ifade edilmitir...' Yazya gre, bartsyle derse giren renciler de snftan karlamayacak, bu renciler hakknda sadece tutanak dzenlenebilecek. (11 Mart 2010) Almanyada bartl gen kadna hakaret ve saldr Berlinde kimlii belirsiz iki kii metroda bartl bir bayana saldrda bulundu. Belin Eyaletinin resmi internet sitesi, pazar sabah Berlin metrosunda iki sarhoun bartl gen bir bayana saldrda bulunduklarn bildirdi. Saldrganlarn barts nedeniyle hakaret ettikleri renildi. Saldrya urayan gen kadnn Elsterwerdaer Metro duranda saat 8 sularnda polisi haberdar ettii, ancak iki saldrgann kaarak izini kaybettirmeyi baardklar kaydedildi. Berlin polisi, saldrya urayan gen bayann yara almadn aklarken, saldrganlar yakalamak iin soruturma balatld bildirildi. (11 Mart 2010) zmir Bykehir Belediyesi bartllere paso vermiyor CHPli zmir Bykehir Belediyesi, barts yasan genileten bir uygulamaya imza att. Belediye otobslerinden indirimli yararlanmay salayan renci ve retmen kartlarna bartl fotoraf verenlerin bavurusu kabul edilmiyor. Bir sre nce Ktahyadan zmire tanan Akretim Lisesi 11. snf rencisi Zeynep Akakaya, kiiye zel elektronik renci kart almak iin ESHOT Genel Mdrlne internet zerinden bavurdu. Akakayaya e-postayla gelen cevap, Fotorafnz uygun olmadndan kart baslamad. oldu. Bunun zerine ESHOTu telefonla arayan Akakaya, fotorafnn klk-kyafet ynetmeliine uygun olmad cevabn ald. Daha nce yaad ehirde byle bir uygulama ile karlamadn aktaran Zeynep Akakaya, tepkisini Halkn vergisiyle alnan otobslerde, bartl-bartsz ayrm yaplyor. szleriyle dile getiriyor. Celal Bayar niversitesi Tp Fakltesi rencisi Bra ahin de zmir Belediyesinin madur ettii rencilerden. Okulunun bulunduu Manisada renci kart alrken bartsyle ilgili sknt yaamadn dile getiren ahin, Biz bu kart okulda deil, sokakta kullanacaz. Baka renciler otobslere indirimli binerken biz bartl olduumuz iin tam bilet kullanmak zorundayz. diyor. zmir Belediyesi ise bartllere indirimli kart verilmemesinin sebebini okullardaki klk kyafet ynetmeliklerine balad. Uygulamann daha nceki yllarda da olduu savunuldu. (12 Mart 2010) Bartl retmeni atan okul haksz bulundu Belikann Charleroi kentinde belediyeye ait bir okulda bartl olduu gerekesiyle iten atlan matematik retmeni, yerel mahkemenin okul ynetimini hakl bulmasna ramen temyize bavurarak iine dnd. RTBF televizyonunun haberine gre, meslee ayn okulda 3 yl nce bartl olarak balayan retmenin okulla iliii, derslere bartl girdii gerekesiyle geen yl eyll aynda kesildi. Bavurduu Charleroi mahkemesinin, Belika milli eitim sistemindeki tarafszlk ilkesi gereince okul ynetimini onaylamas zerine, dava Mons temyiz mahkemesine tand. st mahkeme, nihai kararnda, okulun, eitim bakanl yerine belediyeye bal olmas nedeniyle tarafszlk ilkesini ngren ynetmelie tabi olmadna hkmetti. Mahkeme kararnda, Belikann Franszca eitim yapan ve eitim bakanlna bal olmayan okullarnda retmenlerin, grlerini rencilerine empoze etmemek kouluyla her trl dini sembol tayabilecei belirtildi. (12 Mart 2010) retim yeleri apka formlne de kar kt YKn barts yasana kar gelitirdii apka formlne retim yelerinden tepki geldi. Bu yntemle yumuak inili bir barts zgrl forml gelitirildiini savunarak YK eletirdiler. retim yeleri Der. Bk. Prof. Dr. Tahsin Yeildere rencilerin bir ksm niversite ynetimlerinin siyasal iktidar ile yakn olmasn kullanmak istiyorlar. Yeni ynetimler de bir ksm iktidar ile ayn grte bir ksm da trbana lml bakan isimlerden oluuyor. Derslerde trbanla veya yeni format olan boynu kapatan apka ile giren rencileri dersten karan baz hocalara niversite ynetimleri inceleme balatyor. Derste tutanak tutan hocalar bu tutanaklar dekanla ve rektrle iletse de hibir ilem yaplmyor. retim yeleri ile renciler kar karya kalyor. Hocalar ne yapacan bilmiyor. YK ya net bir karar vermeli ya da yasa deimeli. derken Prof. Dr. Kemal Grz (YK eski Bk.) da Anayasa Mahkemesinin kararlar ak. Hukukular oturup deerlendirsinler, karar versinler. Bu lkenin hukukular
126
cumhuriyetin savclar var. dedi. Prof. Dr. Alpaslan Ikl (Tm retim yeleri Der. Gnl. Bk.) ise YKn trban konusundaki srar makul hibir gereke ile savunmak mmkn deildir. zellikle de trban slamiyetin bir gerei olarak kabul edilemez. slamiyetin insanln geliimine en byk katks putperestlii ykm olmasdr. Putperestlik ve uzants olan fetiizm slamiyetin deil, baz ilkel inan sistemlerinin bir parasdr. YKn trbana slamiyetin bir gerei imi gibi sahip kan evrelerin yannda yer almas Trkiye niversitelerini slamiyet ncesi karanlk putperestlik dnemine tamaktan baka bir anlam yoktur. yorumunda bulundu. (14 Mart 2010) OYAK Renault da barts yasaklna balad Bir iinin ei, anne ve babasyla birlikte alverie gitmesi zerine alnan tuhaf karar, alanlar arasnda huzursuzlua sebep oldu. Yasaa gereke sunamayan Oyak Renault ynetimi, tzel kiilik dedii kooperatifi adres gsteriyor. Kooperatif yetkilileri ise yasan sebebinin tadilat olduunu ileri sryor. Aralk 2008de krizi bahane edip 150 kiinin iine son veren fabrikann alanlar, namaz klanlara bask yapldn belirtiyor. Oyak-Renaultdaki barts yasa 27 ubatta bir alann, ei, annesi ve babasyla birlikte kooperatife alverie gitmek istemesiyle balad. Kapdaki grevliler alan ii ile ba ak eini ieri ald. Ancak bartl annesi ile babasnn girmesine izin vermedi. Yal ifti yamur altnda beki kulbesinin nnde bekleten grevliler, talimatn ynetimden geldiini bildirdi. alanlarn, durumu, bal bulunduklar Trk Metal yetkililerine bildirmeleri de zm olmad. Sendika yetkililerinden Bu ynetimin karar, yapacak bir ey yok. cevabn alan iiler, insan kaynaklar biriminden gnderilen elektronik posta ile ikinci oku yaad. alanlarn eleri ile yaknlarnn hafta sonlarnda alveri iin kooperatife girmesinin yasaklandnn alt izilen e-postada, st kapal iten atma tehdidinde bulunuldu. (17 Mart 2010) Belikada yasak Dantaydan dnd 11 Eyll 2010da Belikann Flaman ynetimindeki devlet okullarn tamamnda renci ve retmenler iin barts yasa getirilmiti. Anvers ehrindeki iki lisenin renciler iin barts yasa getirmesiyle trmanan gerilim, yasan 700 kadar devlet okulunu kapsama kararyla tavan yapmt. ok sayda renci madur olurken, okul deitirmek zorunda kalan bir kz rencinin bavurusunu inceleyen Dantay, Flaman Devlet Okullar daresinin yasak kararn iptal etti. Dantayn gerekesi ise genel yasak kararnn Anayasann ilgili maddesiyle eliip elimediinin aratrlmasn istiyor. Anayasann 24. maddesine atfta bulunan Dantay, Anayasa Mahkemesinin kararn bildirinceye kadar barts yasann geersiz olduuna hkmetti. Fakat bu, okul idarelerinin kendi inisiyatiflerinde olan bartsn yasaklama kararn etkilemiyor. Sadece bu ynde genel bir yasaklamann getirilip getirilemeyeceine baklacak. Yani sz konusu Anversteki iki lisede barts yasa halen geerli. Dier yandan Dantayn barts lehine verdii karar birok kesimce sevinle karland. Gmenler Platformu, ok sayda kz rencinin maduriyetinin bir yl da olsa giderilmesinden duyduu memnuniyeti dile getirerek, Anayasa Mahkemesinden artk bu tartmaya kalc bir ekilde son vermesini bekliyor. (19 Mart 2010) stanbul niversitesi ktphanesine alnmad stanbul niversitesi Ktphanesinde bulunan bir kitap hakknda bilgi edinmek iin bavuran bartl renci, ktphaneye alnmad. Ktphane grevlisi bu konuda mirlerinden kesin emir aldn ifade etti. (22 Mart 2010) Anayasa deiikliinde gndem yine barts Anayasa deiikliinde barts sorunu tartmas yaplyor. Tartma u maddeden kt: Mevcut Anayasada kiilerin kanun nnde eitliini dzenleyen 10. maddenin ikinci fkras yle; Kadnlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet bu eitliin yaama gemesini salamakla ykmldr. Ak Partinin deiiklik teklifinde, bu fkraya bir cmle eklenmesi neriliyor; Bu maksatla alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr olarak yorumlanamaz Bu tartmay karan da ek cmlecikle, CHP yksek renimde bartsnn serbest kalacan savunuyor. CHP Anayasa Komisyonu yesi, Konya Milletvekili Atilla Kart Hrriyet Daily News e Bunu bekliyorduk. Trban srecini baka ekilde amann yntemi olarak getirilen bir dzenlemedir. Anayasada alt zemini hazrlanyor. Daha nce Anayasa 10 ve 42 maddede bunu denediler Anayasa Mahkemesinden dnd. Burada yine bu amaca ulama abas grlyor. Ancak baarl olamazlar Anayasa Mahkemesi kararlar ortada. Bunun almas zor ama hkmet ben aba harcadm olmad deme niyetinde dedi. (23 Mart 2010) Bartl hasta yaknna hakaret iddias stanbul niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesinde bir retim yesinin 6 aylk bebei havale geirince, bebeini Cerrahpaa Hastanesi ocuk Acil blmne getiren Sevda Akaya srf inanc gerei takt bartsnden dolay hakaret dolu szler sarf ettii iddia edildi. Anne Sevda Akay konuyla ilgili olarak yapt aklamada, ocuu hastanede yatarken, ocuk acil blmnden sorumlu olan profesrn olu Akay kontrol ettiini syledi. Kontrol srasnda doktorun kendisine, ocuun nesi var? diye sorduunu ifade eden Akay, doktora ocuunda kalsiyum eksiklii olduunu sylediini kaydetti. Akay, bu cevap karsnda, kalsiyum eksikliinin ocukta olmasna ramen kendisine dnerek; baksana u kyafetine tabii ki kalsiyum eksiklii olur. Bu kyafetin neresinden gne girecek. Sen hi mayonu giyip deniz kenarnda gnelenmedin mi? eklinde garip bir cevap verdiini
127
belirtti. ocuunun hastal ile mi yoksa karsndaki garip tavrlar ierisindeki doktorla m uraacana ardn kaydeden Sevda Akay, doktora, Siz bana hakaret etmeye mi geldiniz, ocuumuzla ilgilenmeye mi geldiniz? eklinde soru sorduuna dikkat ekti. Akay, doktorun bu soru karsnda srtp uzaklatn belirtti. (23 Mart 2010) Profesrden bartl anneye zr geldi! stanbul niversitesi () Cerrahpaa Hastanesi ocuk Acil Blm Sorumlusu Profesr, hastanede rencilerle beraber vizite yaparken, bartl Sevda Akaya tesettrnden dolay sarfettii olmadk hakaretlerinden dolay aileden zr dileini syledi. Konuyla ilgili olarak aklama yapan Profesr, Sevda Akaya herhangi bir kastnn olmadn syledi. Anne Akayn syledii szlere alndnn farknda olmadn ve yaanan durumdan dolay kendisinden ve ailesinden zr dilediini belirtti. Cerrahpaa Tp Fakltesi Bahekim Yardmcs Dr. Hzr Aslyksek de yapt aklamada konuyla ilgili olarak inceleme balatldn syledi. (23 Mart 2010) Oyak-Renaulta barts tepkisi Oyak-Renault Otomobil Fabrikasnda bartl kadnlarn kooperatif al veri merkezine alnmamasyla oluan ayrmclk suu ile ilgili Oyak-Renault genel mdrlnden aklama talebinde bulunan Mazlumder Bursa ubesi ayrmclk suunun yaygnlamas nedeniyle bata Cumhurbakan olmak zere TBMM bakan ve Babakanlk makamn da acil grev arsnda bulundu. Ayrca Renault firmasnn Fransadaki genel merkezine de aratrma yaplmasyla ilgili birde ar mektubu gnderildi. Postanedeki basn aklamasnda Daha evvel TOFA, BOSCH ve benzeri kurulularca ilenen bu ayrmclk suu, son olarak OYAK-RENAULT fabrikasnda yaanmtr. Bize ulaan madur ifadelerinden ve basna yansyan haberlerden de anlald zere 27 ubat gn fabrika kooperatif al-veri merkezine bartl kadnlar alnmayarak inanlar nedeniyle kadnlara kar ayrmclk suu ilenmitir. Esasen sz konusu firmann, dier zel sektr kurulularnda olduu gibi ibadetini yapan alanlara bask yaptklar, ibadet alanlarn kapatma yoluna gittikleri, alanlar filedikleri ve iten karmakla tehdit ettikleri bilinen bir husustur. nsanlar ekmekleriyle inanlar arasnda tercihe zorlayan bu ayrmclk suunun bir an evvel nlenmesi ve her tr yasak ve engellemenin kaldrlmas gerekmektedir. denildi. (26 Mart 2010) Anaokulu ocuklar rt yasayla tant: Bartl anneler darya! Ankara niversitesi Eitim Fakltesi bnyesinde faaliyet gsteren Oyuncak Mzesine bartl olduklar gerekesiyle alnmad ortaya kt. Mze yetkilileri, telefonla randevu alan annelere mzenin kamps iinde yer aldn ve resmi bir kurum olan niversitenin kurallarn uygulamak zorunda olduklarn syledi. Annelerinden ayr olarak mzeye gitmek zorunda kalan kklerin tedirginlii yzlerinden okunurken bartl veliler duruma tepki gsterdi. Anaokulu retmenleri de durumun ocuklar zerinde olumsuz etki oluturduuna dikkat ekerek hibir mzede byle bir uygulamayla karlamadklarn ifade etti. niversitenin Cebeci Kampsnde yaanan olayda Yenimahalle Yunus Emre lkretim Okulu ana snf rencileri, Oyuncak Mzesini gezmek istedi. Gitmeden nce randevu alnd. Mzeyi ailelerin de gezmek istedii yneticilere iletildi. Ancak mzenin mdr yardmcs Yrd. Do. Dr. Mge Artar, yerleke dahilinde olduklar iin niversitenin koyduu kurallar yerine getirdiklerini, bartl velileri alamayacaklarn syledi. (26 Mart 2010) ndirimli kart isteyen ban asn! zmir Bykehir Belediye Bakan Aziz Kocaolu, rencilere toplu tama indirim kartlarnn bartl fotorafla verilmeyiini savundu. Klk Kyafet Ynetmeliine uyduklarn syleyen Kocaolu, Yrrlkte bulunan Klk Kyafet Ynetmeliiyle ilgili bir konudur. niversite ve lise rencileri zaten fotoraflarn ak ektiriyor, kimliklerini alyor. Sadece Ak Lisede okuyan drt renci, her sene bunu konu yapyor ve gndeme alnyor. Lisede baln karp fotoraf ektiren hanm, dardan lise bitirmede de bunu uygularsa bir problem kalmayacaktr. eklinde konutu.zmir Bykehir Belediyesi tarafndan balatlan indirimli elektronik ulam kartlar, bartl vsikalk fotoraf ektiren rencilere verilmiyor. Bu durumdan madur olan renciler, CHPnin halkn partisi zihniyetinin dna ktn ve kendilerine ifte standart uygulandn ifade ediyor. (28 Mart 2010) Bartl doktorlara bilim de yasak! Trakya niversitesi Balkan Kongre Merkezinde dzenlenen Youn Bakm ve Beslenme konulu programa katlmak isteyen 10 doktor, bartl olduklar gerekesiyle ieri alnmad. niversitenin gvenlik grevlileri, dekanln emrini uyguladklarn ileri srd. Trakya niversitesi yetkilileri ise, barts yasann renciler dnda sivil vatandalara da uygulandn aklad. stanbuldan iki otobsle Edirneye gelen doktorlar, uygulanan barts yasan protesto ederek toplantya katlmad. (30 Mart 2010)
128
NSAN 2010
AK Partiden Ece Nurun babasna: Ynetmelie uymalsnz! Anayasa deiiklii tartmalarnn glgesinde kalsa da ilkretimde barts sorunu devam ediyor. Barts takt gerekesiyle srgn edilen Ece Nur zelin babas Murat zelin Ak Parti Genel Merkezi Halkla likiler Bakanlna yapt bavuru cevaplandrld. Kzmn okulda ban rtmek istemesi zerine yaadmz olaylar konulu, Ak Parti letiim Merkezine yaplan bavurunun Milli Eitim Bakanlna iletildii ve Bakanln ilgili biriminden gelen cevabn u ekilde olduu belirtildi: Sayn zel: ocuunuz yasalara gre klk kyafet ynetmeliine uymak zorundadr. Ancak okulda retmenler tarafndan yanl bir uygulama varsa bunu yazl olarak Diyarbakr Valiliine dileke ile bildirebilirsiniz. Konu hakknda derhal gerekli ilemler yaplacaktr. Cevabi yazyla ilgili konuan Murat zel, Hangi klk kyafet ynetmeliinden bahsediyorlar? Zorunlu eitim ilkesi byle bir ynetmeliin olmadnn en ak gstergesi. Bizler hakl olduumuz mcadelemizden asla vazgemeyeceiz. ocuklarmz klk kyafet ynetmelii samalna taklmadan zgr bir ekilde eitimlerini tamamlayncaya kadar direneceiz. dedi. (01 Nisan 2010) SYM: Silah ve barts giremez! renci Seme ve Yerletirme Merkezinin (SYM) 2010 ylnda yaplacak niversiteye giri snavna girecek adaylara ve snavlarda alacak salon ve bina grevlilerine ynelik hazrlad tantm filmindeki ilgin ayrnt dikkat ekiyor. Salon ve Bina Grevlilerine ynelik hazrlanan filmde, snava alnacak rencilerin, Klk ve kyafetleri yrrlkteki mevzuata uygun bulunmayanlar ile yannda silah ile uygun olmayan benzer eyalar tayan adaylar snav binasna alnmaz uyarlar yer alyor! Uyarnn dier bir manas ise herkesin bildii gibi, bartller bu yl da niversiteye giri snavna giremeyecek. Tantm filmleri aday ve grevlilere ynelik olarak ayr ayr yapld. rencileri uyarmak iin hazrlanan filmde ise adaylarn haberleme cihazlaryla snava alnmayaca belirtilerek, Aday klk ve kyafetini ilgili mevzuata uygun giyinmi bir halde snavn balamasndan en az bir saat nce snav binasnn nnde olacak bir ekilde evden kmaldr denildi ve eklendi, Klk ve kyafeti snava uygun olmayanlar snav salonuna alnsa bile snvlar geersin saylr. zgr-Der Ynetim Kurulu yesi Hlya ekerci, konuyla ilgili yapt aklamada u anda gndemde yeni anayasa tartmalar var. Barts sorunu da kesinlikle yeni anayasa balamnda bir zme kavuturulmal, anayasada net bir ekilde zm getirilmeli. dedi. (01 Nisan 2010) talyada burkaya yasak tasars Belikada gvenlik zaafna yol at gerekesiyle pee, burka gibi kyafetlerin ak alanda giyilmesini yasaklamay ngren bir tasarnn parlamento gndemine alnmas, talyay da harekete geirdi. talyan milletvekili Paolo Grimoldi, Belikann kendilerinden nce davrandn belirterek pee, burka gibi kyafetlerin ak alanda giyilmesini yasaklayan tasary parlamentoya sunacaklarn syledi. Silvio Berlusconi liderliindeki merkez sa hkmetin koalisyon orta Kuzey Birlii Partisi (KBP) Milletvekili Paolo Grimoldi, Belikadaki giriimi desteklediklerini bildirerek, Belika bizden nce davrand. Benzer bir tasary haftaya biz de parlamentoya sunacaz dedi. Grimoldi, KBPnin yllardr burka ve peenin yasaklanmas gerektiini savunduunu belirterek, Burka kadnn onuruna sayg iin de yasaklanmaldr. Belikadaki tasar bizim iimizi de kolaylatrd. Bizim her trl giriimimizi rklk diye niteleyen sol kesimler artk enelerini kapatmak durumunda kalacaklardr diye konutu. (01 Nisan 2010) zmirdeki ayrmcl durdurun! zmir Adalet Giriimi, bykehir belediyesinin bartl rencilere indirimli paso vermemesi protesto etti. Yaplan aklamada Bu uygulamayla belediye, zel hayata mdahale ediyor, din, vicdan, dnce ve ifade zgrln ihlal ediyor, onlar cinsiyet ve inan temelli ayrmcla uratyor, seyahat zgrln engelliyor. Tm bu hak ihlallerine imza atan belediye yetkilileri ise grevlerinin banda kalmaya devam ediyor. Bu uygulama ayrmclk yasan, rencilerin eitim ve seyahat zgrlklerini ihlal ediyor ve ayrmcla maruz kalan rencilerin ruh saln da bozuyor. zmir Bykehir Belediyesinin bir an nce bu ayrmclktan vazgemesini ve bu utan verici apartheid uygulamasna son vermesini bekliyor; hukukun uygulanmasndan sorumlu olan btn yetkilileri bu ak hukuksuzlua gz yummamalar konusunda uyaryor ve adalet duygusuna sahip herkesi bu hakszl ortadan kaldrmak iin aba sarf etmeye aryoruz. denildi. (06 Nisan 2010) nsan Haklar Kurulu Ece Nur zelin maduriyetine kaytsz kald Barts takt gerekesiyle srgn edilen Ece Nur zelin babas Murat zelin, Diyarbakr Valilii nsan Haklar l Kurulu Bakanlna yapt bavurunun cevab geldi. Aklamada bavurunun deerlendirildii ve ynetmeliklerinde belirtilen grevlerine dikkat ekilerek herhangi bir ilemin yaplmadnn belirtildii cevab yazda unlar kaydedildi: Bakanlmza
129
yapm olduunuz ilgi tarihli bavurunuz 05. 03. 2010 tarihli toplantda deerlendirilmi olup, bavuru konunuzun, 23. 11. 2003 tarih ve 25298 sayl Resmi Gazetede yaymlanan ynetmelikte belirtilen l Kurullarnn grevi dnda olduundan herhangi bir ilem yaplamamtr. (08 Nisan 2010) randan FFAya rest: Barts yoksa biz de yokuz! Singapurda dzenlenen Yaz Olimpiyat Oyunlarna katlmak iin hazrlk yapan ran kadn milli futbol takmna FFA barts yasa getirdi. ran Futbol Federasyonu, dier lkeleri FFAnn yasak tutumunu boykot etmeye ard. ran Futbol Federasyonu Bakan Ali Kefeyan, Austosun 16syla 26s arasnda dzenlenecek futbol organizasyonuna FFAnn yasak tavrnn damga vurduunu, bu tavr yznden ran kadn milli takmnn katlmayacan ifade etti. (08 Nisan 2010) Saratovda bartl gen kza saldr Rusyada bakent Moskovada dzenlenen bombal saldrlarn ardndan mslmanlara ynelik basklar artarak devam ediyor. En son saldr haberinin geldii Saratov ehrinde lise rencisi bir kz bartl olduu madur oldu. Rus basnnda yer alan habere gre, Milli Tatar Lisesi rencisi Viktoriya Kadrova, okula gitmek zere geldii otobs duranda saldrya urad. Babas Sergey Kadrovun verdii bilgiye gre, gen kza saldranlar bartsn yrtt, hakaret etti. Ciddi darbeler alan mslman kza etrafta bulunanlardan kimsenin uzun sre yardmc olmadn syleyen babas, kznn kamaya altn ancak baaramadn anlatt. Emniyette ikayeti olan madur kz ve babas saldrganlarn yakalanmasn ve cezalandrlmasn talep etti. Kafasna ar darbeler alan Viktoriya Kadrovann tedavi altna alnd, hayati tehlikesinin bulunmad ifade edildi. (09 Nisan 2010) Barts yrynn afilerini yrttlar! 17 Nisanda Kocaelide yaplacak Bartsne zgrlk Yrynn bez pankartlar, yerlerinden skld. Mazlumder Kocaeli ubesi bakan etin Tahtac, Kocaeli Gnll Kltr Teekklleri Platformu Bakan Ahmet zen, Genlik-Derden Hanzale Yayla ve Salk-Sen den Selahattin Mengln de hazr bulunduu bir basn aklamas yaparak Kocaelide bundan 5 yl nce barts yasana kar bir eylemler balatlmt. Bu eylemler 17 Nisan 2010 Cumartesi gn 261.Hafta ve 5.yln doldurup 6.ylna balayacaktr. Yldnm iin planlanan yrymz iin hazrlanan bez afiler, toplamda 35 afiimiz, getiimiz gece kimlii belirsiz kiilerce asld yerden sklmtr. Emniyet birimleri ile irtibata getiimizde bu olayla ilgili bilgilerin olmadn, zabta yetkilileri ile grldnde ayn cevab alm bulunduk. Bu olaydan tr ok zldk Anlalyor ki birileri halkn bu pankart grp yrymze destek vermesinden korkuyor. Bunu yapanlar ok iyi bilmelidirler ki, hibir engelleme bizleri bu hak arama mcadelesinden geri evirmeyecektir, yry duyurma noktasnda bu olay zerine daha da canla bala alacaz. eklinde konutu. (11 Nisan 2010) rencinin bandan peruunu ekip yere att YGSye bartl renciler alnmazken, Kadky Leman Kaya lkretim Okulunda perukla snava girmek isteyen renciye de izin verilmedi. Bandaki peruun kartlarak yere atldn belirten Kse, su duyurusunda bulunacan syledi. Peruu kartmakla sulanan okul sorumlusu ise iddialar reddetti. Taraflar tartmann eiine getiren uygulama Bostancdaki Leman Kaya lkretim Okulunda meydana geldi. mit Kse, snava girmek iin geldii okulda ba kapal olduu iin ieri alnmad. Grevlilerin perukla snava girebileceini belirtmesi zerine yannda getirdii peruu takarak snava girmek isteyen mit Ksenin karsna okul sorumlusu Do. Dr. Barbaros Okan kt. Kendisini snava alamayacan syleyen Barbaros Okan ile mit Ksenin arasnda tartma kt. ddialara gre Okan, mit Ksenin bandaki peruu alarak yere att. Yaad olay karsnda oka giren Kse, yanndakiler tarafndan okul bahesine kartld. Tartmalarn bymesi zerine okul bahesinden de kartlan Kse, gzyalarna bouldu. Kse, Emeklerim boa gitti. Herkesin iinde bamdaki peruk kartlarak rencide edildim. Hangi hakla bana bunu yapabilir. Bir yl boyunca btn abalarm yok oldu. Haklarm elimden alnd. diye konutu. Sulanan isim Barbaros Okan ise, grevinin gereini yaptn, peruu kartp atmasnn sz konusu olmadn syledi. (11 Nisan 2010) Tesettr Moda Fuar protesto edildi Yenibosna stanbul Fuar Merkezinde toplanan zgr Alm Platformu ve zgr-Der yeleri, Tesettr Moda Fuarn protesto etti. Yenibosna stanbul Fuar Merkezinde 08-11 Nisan tarihleri arasnda dzenlenen Tesettr Moda Fuarnn yapld binann nnde toplanan grup, Tehir iin deil, Takva iin rt, Kapitalizmin nesnesi olmayacaz!, Uyan, Diren, zgrle! sloganlar att. lk olarak zgr-Der adna Zehra omakl konuma yapt. omakl; kadnn tesettr algs ile oynandn, tesettrn ilk nce bartsne indirgendiini ve kadnn insann hazlarna ynelik bir obje gibi kullanldn ifade ederek, kapitalizmin dini kavramlar zerinde yapt tahribatlara izin vermeyeceklerini ve tesettrn Mslman kadnn kimlii olduu vurgusunu yapt. Daha sonra zgr Alm Platformunun hazrlad bildiriyi Esra Aydn okudu. (12 Nisan 2010)
130
Cezayirde barts ve sakal yasa Cezayir hkmeti, yeni dzenlenen pasaportlardaki kiisel bilgiler blmnde kullanlacak resimlerin kiinin fiziksel zelliklerini tam olarak yanstmas bahanesiyle kadnlarn bartsz, erkeklerin de sakalsz fotoraf ektirmelerini talep etti. Buna karlk lkedeki Mslman evreler tepki gsterdi. Mslman limler Cemiyeti Bakan Abdurrahman eybani, Cezayirin slam lkesi olduunu, hkmetin de slama aykr yasalar karmamas gerektiini savundu. Tartmalar iktidardaki koalisyona kadar uzand. ktidar orta Bar Topluluu Hareketi, kadnlarn pasaportlarnda bartl fotoraf kullanabilmesinin gerektiini aklad. (15 Nisan 2010) Bartsne zgrlk eylemleri 6. ylna girdi Kocaaliden balayan ve 10 merkeze yaylan bart direnii 6.ylna girdi. Yldnm vesilesiyle stanbul, Sakarya, Bursa, Akyaz gibi civar illerden, Van, Ktahya, Ankara, Antalya, Konya gibi Trkiyenin deiik yerlerindeki barts platformlarndan gelen katlmclarla birlikte binlerce kii yry gerekletirdi. Yry sonunda mitinge dnen basn aklamasn Kocaeli Gnll Kltr Teekklleri ve Kocaeli nan zgrl Platformu adna Mazlumder Kocaeli ubesi Bakan etin Tahtac okudu. Tahtac, Bu meydanda 260 haftadr zelde barts, genelde inan zgrlne kar yaplan her trl bask ve kstlamalar iin bir araya geldik. lkemizde maalesef hala kadna kar ayrmclk olan Barts sorunu devam etmektedir. En temel insan hakk olan eitim haklar, kadnlara yaplan ayrmclk nedeniyle ihlal edilmektedir Bir sonraki yl dnme kalmadan zme kavuulmas inancyla sayglarm sunarm. dedi. (18 Nisan 2010) Gen Siviller: Konta evirmeden nce bartnz anz Gen Siviller, alanlarn bartl elerinin sosyal tesislere girmesini yasaklayan Renaultyu protesto etti. Bursadaki kaportamontaj ve mekanik asi fabrikasnn nne eski model bir araba konuldu. Bartl bir vatanda, araca binmek iin ok urat ancak baarl olamad. Otomobil iin Konta evirmeden bartnz karn gibi cmlelerin yer ald kullanma klavuzu hazrlayan Gen Siviller, irkete ise u ary yapt: Ailesinde bartl olana araba satmayn, talimat vermenizi bekliyoruz. Gen Siviller adna aklama yapan Murat Frat, amalarnn toplumun dikkatini yasak zihniyete ekmek olduunu syledi. (18 Nisan 2010) zmirde yasak belediyeye protesto zmir Byk ehir Belediyesinin ulam kartlarnda (paso) bartl fotoraf kabul etmeme uygulamasna ynelik tepkiler byyor. Adalet ve zgrlk Platformu bnyesinde bir araya gelen, aralarnda zgr-Der, Mazlum-der, ar-der, zgn-Der ve HL Mezunlar derneklerinin de bulunduu pek ok sivil toplum kuruluu Bykehir belediye binas nnde bir araya gelerek uygulamay protesto etti zgr Der ube Bakan Nurcan Byk, basn aklamas ncesi yapt ksa aklamada, Mslman kimliklerinin bu topraklardan silinemeyeceini ve rtleri ile mcadelelerine devam edeceklerini belirtti. Grup adna, madur rencilerden Ahsen Sayann okuduu basn aklamasnda; Barts yasann 28 ubat generallerinden emir ve brifing almaya alm sivil brokratlar, siyasetiler ve yarg kurumlarnn dayanmas ile dnden bugne tm resmi, hatta zel eitim kurumlarnda sistematik olarak uyguland dile getirildi. (18 Nisan 2010) spanyada bartl kz okuldan atld spanyada 16 yandaki Mslman bartl renci okul ynetimi tarafndan derslere alnmyor. spanyann bakenti Madridde bulunan Pozuelde Camilo Jose Cela Lisesinde renim gren 16 yandaki Mslman kz renci Najwa Malha, okulunun yasak tutumuna maruz kald. ABC gazetesinin haberine gre okul ynetimi daha nce okula bartl olarak giren Najwann bu tutarszlk ieren tavrla karlamasnn tartma yaratacan syledi. Gazeteye konuan Malha, kendimi ayrmclaa acmaszca uram olarak hissediyorum diyerek, okul yneticilerin slamafobik tavrlarnn aslnda tm lke Mslmanlarn tedirgin ettiini syledi. (19 Nisan 2010) Mc Donalds bartl bavuruyu reddetti Amerikal Mslman bir bayan, dnyann en byk yemek irketlerinden biri olan Amerikan Mc Donalds irketi hakknda kendisine kar rklk yapmaktan dava at. Mslman bayan irketin Michigan Eyaletindeki lokantalardan birinde alma talebini srf bartl ve Mslman olduu iin reddettiini aklad. 19 yandaki, Michigan Eyaletinden olan Nasiha Barlakar isimli bartl gen kz, i bavurusunda bulunduu Rochester Hills Kentindeki Mc Donalds mdrlerinden birinin 27 Martta gerekleen mlakat srasnda nce asl lkesinin neresi olduunu, ardndan da bartsn iaret ederek kendisine Bunu giymek zorunda msn? diye sorduunu ifade etti. Evet, bunu giyiyorum, bir sorun tekil ediyor mu? eklinde cevap veren gen kz daha sonra mukabelenin sonucunun bildirilmesi iin kendisini arayan hi kimsenin olmadn, kendisi aradnda da bakasn aldklarn akladklarn belirtti. Michigan Detroit News Haber Ajansna konuan Barlakar, mdrn kendisine daha sonra greve alnsayd barts takmasnn mmkn olamayacan haber verdiini dile getirdi. (20 Nisan 2010)
131
Barts yasana ok fkeliyim Taraf gazetesi yazarlaryla sohbet eden Gnter Grass konumasnn bir blmnde barts yasana deindi. Yasemin ongann anlatt ekliyle sohbet yle gerekleti: Alman hesabyla seksen iki, Trk hesabyla seksen yandaym dedi Grass, ama ihtiyar hissetmiyorum kendimi, nk yalandka mlayimleen, bilgeleen insanlardan olamadm ben. Hl fkeli, hem de ok fkeliyim. Yazarlar yledir dedi Ahmet Altan. Piposundan bir nefes ekip mesela diye devam etti Grass, Bu barts meselesi ok ama ok fkelendiriyor beni. O ana kadar hibirimiz dinden, rtden, laiklikten, inan hrriyetinden sz amamtk ama Grassn laf buraya getirmesi, iinde dolap durduumuz ortak hikyenin btnne gayet uygun dyordu. Benim dinle hibir alakam yok. Ateistim dedi Grass, ve dindarlara gerici gibi bakanlar, bartsn gericiliin simgesi gibi gsterenler beni fkelendiriyor. Fransada, Almanyada, Trkiyede laiklik adna bunu yapanlara kzyorum. Benim anneannem de ban rterdi; belki de kendince dinsel bir inantand bilmiyorum. Ama ne fark eder. Barts yapay bir sorun; byle yapay bir sorunla insanlarn zerine gitmelerine sinirleniyorum. (21 Nisan 2010) Bu barts meselesini biz bile zemiyoruz Baliek Pamirle Sz Sendenin konuu yazar Yldz Ramazanoluydu. Ramazanolu programda, Babakan Erdoann yazarlara verdii alm kahvaltsndan ilgin notlar aktard. Babakan Erdoann kahvaltda barts ile ilgili ok samimi szler sylediini aktaran Ramazanolu kahvaltdaki konumann o blmn yle aktard: Biz o toplantda iki bartl yazardk. Herhalde bizim konuyu dile getireceimizi dnmt Babakan Erdoan ama biz getirmeyince kendisi at ve Bu barts meselesini biz bile zemiyoruz. nk i parti kapatmaya kadar gidiyor dedi. Bu szlerdeki samimiyetinden bir an bile kuku duymadm. nsan kar karya gelince karsndakini daha iyi anlyor. Ramazanolu barts konusunda Muhafazakr ve dindar erkekler iin de esas kadn ba ak kadn. nk hepimiz Cumhuriyetin eseriyiz. Ben mesela bir Tunal (Ankarann Tunal Hilmi caddesi) kzym. Annem duda rujlu, salar permal bir kadn. Dindar erkekler iin bartl kadn annesidir, kz kardeidir, eidir. u anda ba rtl kadnlarn ifrelerini okuyabilen ok az erkek var. Birok erkek bartl yaknndan kendi prezantabilitesi yznden rahatsz oluyor. Bu durumda vardnz sonu u oluyor: iinden ktnz kesim bile sizi yok sayyor. dedi. (23 Nisan 2010) Bartsn siz zn, biz destekleriz! Devlet Bakan ve Babakan Yardmcs Blent Arn, MHP Nide Milletvekili Mmin nann, barts meselesinin anayasa deiiklii teklifinde neden yer almad sorusuna Bu konunun bayraktarln siz yapn, bu konuyu siz ele aln. nk benim gemite siyaset yaptm Refah Partisi (RP) ve Fazilet Partisi (FP) bu sebeple kapatld ve benim iin siyasi yasak istendi. ktidarda iken AK Parti hakknda kapatma davas ald, sebeplerden bir tanesi de buydu. Dolaysyla barts meselesini CHP zmek istiyorsa zebilir elini tutan yok, MHP zmek istiyorsa sadece soruyla deil yksek sesle bunu ifade eder; kanun ve Anayasa deiiklik teklifini getirir. Bunu bir siyasi istismar konusu olarak deil, Sayn nann yreinden geen ve inand bir konu olarak gryorum. Arkadama her zaman destek olmaya hazrm ama ltfen siz bir adm ne kn. Anayasa deiiklik teklifinin iinde bu madde de olsun derseniz, o zaman 10. ve 42. maddelerde yaadmz serencam da bilmeniz gerekir. dedi. (23 Nisan 2010) Almanyada Trk bakan barts yasa istiyor Almanyann Aa Saksonya Eyaletine Sosyal ler Bakan olarak atanan Aygl zkan, greve balamadan nce basna yapt aklamalarla tepkileri zerine ekti. Hristiyan Demokrat Parti CDUdan eyalet milletvekili seilen zkan, Focus dergisi ile yapt mlakatta resmi okullarda dini sembol saylan barts ve han yerinin olmadn syledi. Hristiyanlar Birliinin, Birlik fraksiyon efi Stefan Mller, zkann szlerini rktc ve hatal bulduunu syledi. Daha nceki aklamalarnda da dindar bir Mslman olmadn, ancak slami bayramlar ailesiyle birlikte kutladn ifade eden zkan, son yapt aklamada okullarn tarafsz, ntr blgeler olmas gerektiini, bu yzden Hristiyanlk sembol han olduu gibi Mslmanlarn bartsnn de yasaklanmas gerektiini iddia etti. ocuklarn kendi kendilerine dini bakmdan karar vermeleri gerektiini savunan zkan, bu yzden bartnn snflarda yeri yoktur. dedi. (26 Nisan 2010) spanyada okullarda bart tartmas spanyada Fas kkenli spanya vatanda 16 yandaki Najwa Malhann ailesi, okul ynetiminden rencinin iliiinin kesilmesini istedi. Aile, kzn bartsyle kabul edecek bir okul aradn bildirdi. lkede son dnemde barts tartmalarna yol aan olayda lise ynetimi, hangi dinden olursa olsun ban rten bir rencinin snfa giremeyeceini ngren ynetmelii gereke gstererek kzn okula girmesine izin vermiyordu. spanyada okullarda bartsyle ilgili herhangi bir yasal dzenleme bulunmazken, her okul kendisi karar verebiliyor. (26 Nisan 2010) Trk bakan Almanlardan ha zr diledi, bartsne deinmedi Almanyann Aa Saksonya eyaletine Sosyal ler Bakan olarak atanan Aygl zkan, bamsz ntr blgeler olmas gereken okullarda duvarlara ha taklmasnn ve Mslman rencilerin bartl olarak derse girmesinin mmkn olamayacan
132
syleyerek, bartsnn de yasaklanmasndan yana bir tavr almt. Almanlar, Trk bakann hala ilgili bu szlerini tepkiyle karlarken, Babakan Merkel, Aa Saksonya Eyalet Babakan Christian Wulff, entegrasyondan sorumlu devlet bakan Maria Bhmer ve birok CDU siyasetisi zkann yapt aklamalar onaylamadklarn akladlar. Trk kkenli Aa Saksonya Eyaleti Sosyal ler bakan Aygl zkan ald tepkiler karsnda Hristiyan Demokrat Parti CDUnun eyalet ynetiminden, ha konusunda basna sylediklerinden dolay zr diledi. Basna yapt aklamalarda ayn ifadelerinde hala birlikte bartsnn de yasaklanmas gerektiini belirten zkan, zr beyannda ise bartsne hi deinmedi. (27 Nisan 2010) Basavclk: Barts su deildir Avrupa Trkiye Cumhuriyeti Kadnlar Derneinin bakanln yapan Sultan Atcnn, Hayrnnisa Gl ve Emine Erdoan hakknda yapt su duyurusunu deerlendiren Ankara Cumhuriyet Basavcvekili Nuri Yiit, verdii takipsizlik kararyla nemli bir tartmaya da son noktay koymu oldu. Kararda Bir fiilin su oluturabilmesi iin Trk Ceza Kanununda ya da zel ceza kanunlarnda su olarak tanmlanmas ve meyyidesinin bulunmas gerektii ifade edildi. Yiit verdii takipsizlik kararnda, iddia edilen olaylar bakmndan ceza hukukunda su tanmlamasna ynelik bir dzenleme ve meyyide bulunmad gibi, ayn konuda idari bir soruturmay gerektiren dzenlemenin de mevcut olmad ve bu nedenle soruturma evraknn intikal ettirilecei bir baka idari makam da bulunmamaktadr dedi. Ankara Cumhuriyet Basavclnn verdii bu karar deerlendiren hukukular bugne kadar anayasada herhangi bir yasak olmad halde kamusal alanda barts yasa tartmas yaandn ancak bu kararn byle bir yasak olmadn teyit eder nemli bir karar olduuna dikkat ekti. (28 Nisan 2010) Rus gazeteci Moskova sokaklarnda bartsyle dolat rtl kadnlarn maruz kaldklar tacizler ve sokaa kmaktan korktuklar zerine Rus basnnda yer alan haberler, bir Rus gazeteciyi harekete geirdi. Sobesednik gazetesinin kadn muhabiri Yelena Hanyan, bartl olarak Moskova sokaklarna kt ve Mslman kadnlarn sorunlarna bizzat tanklk etmek istedi. Hanyan, bir ka saat iinde yaadklarn u ifadelerle anlatt: Bir risk olduunu bilerek hicabla bakentin merkezi sokaklarna ktm. Herkesin dikkati zerimdeydi. Bazlar beni grdnde yzn evirerek geri dnd, bazlar da kar kaldrma gemeyi tercih etti. Her ne kadar kimse ta atmasa da, nefret duygusunu hissedebiliyordum. Metroya indim ve bilet almak istedim. Ancak kasada oturan bayanlardan biri param geri vererek bilet vermedi. Dier satc ise biletimi verdikten sonra koarak bir yerlere gitti. Metronun iinde insanlar benden uzaklamaya balad. Metrodan dar kmaya karar verdiimde, polisin bir kpekle beraber peimde olduunu fark ettim. Polisin kimlik kontrolnden sonra artk iimi tamamladma karar verdim. (28 Nisan 2010) Belika peede ilki yapmak zere Babakann istifa etmesiyle hkmetsiz kalan Belikada parlamentonun alt kanad, burka ya da yzn tamamn kapatan giysiler giyilmesini yasaklayan tasarya onay verdi. Tasar, beklendii gibi Senatodan da gemesi halinde, Haziran ya da Temmuz aynda yasalaacak. Bu durum, Belikay bu tr bir karar karan ilk Avrupa lkesi konumuna getirecek. Dorudan pee ifadesinin kullanlmad tasarda, bireylerin kamuya ak alanlarda ve kamu binalarnda kimliklerini gizlemelerine olanak veren giysileri giyemeyecekleri vurgulanyor. Tasarda, ihlal halinde 15 ila 25 Euroya dek para cezas ya da yedi gne kadar hapis cezas ngrlyor. Mslman kurulular ve insan haklar rgtleri ise yasan ifade ve din zgrlnn ihlali olduunu savunuyor. (30 Nisan 2010)
MAYIS 2010
Bartl rencilerin snavlar iptal edildi renci Seme ve Yerletirme Merkezi (SYM), barts veya perukla snava giren rencilerin snavn iptal ederek 0 puan verdi. LGS iin yaplan ilk snavn sonularn aklayan SYM Bakan nal Yarmaan, klk kyafeti uygun deil diye 34 rencinin snavnn iptal edildiini aklamt. Arkadalar snav sonularn renip bir sonraki basama dnmeye balarken, bartl olarak snava giren onlarca renci snav iptali oku yayor. Heyecanla snav sonularna bakan bartl renciler, snav sonu ktlarnda sfr aldklarn grnce zntye bouldu. Bartl renciler bursluluk snava alnmad Batman MKB Lisesine snava girmek iin gelen bartl renciler girite engellendi. Bartlerini karmak istemeyen rencililer snav yetkilileri tarafndan okul kapsndan geri evrildi. Yaklak 30 renci bartlerinden dolay snava giremedi.
133
renciler snav sonuna kadar okul bahesinde beklemek zorunda kald. Fatma Ekmen isimli renci, snav yetkililerinin bartsn karmasn istediini ama bunu kabul etmediini syleyerek Bu snav bizim iin bir frsatt, okul masraflarmz bu ekilde karlayabilirdik. Bartmz yznden almadlar. Hristiyan lkelerde bile izin veriyorlar. Ama biz Mslman bir lke olmamza ramen almyorlar. Anadolu Lisesi ve Fen Liselerini de kazanabilirdik ama bartmzden dolay mam Hatiplere gittik dedi. Snava alnmad iin kzgn olan Bra nl isimli renci ise Mslman bir lkede olmamas gereken bir uygulama yapldn belirterek, Bu kesinlikle bize yaplan byk bir yanllk. Hepimiz ok iyi yerleri kazandk ama srf bartmzden dolay mam Hatipe gittik. Bu ok byk bir hakszlk. Bu sadece bir bursluluk snav. ok nemi yok ama biz sadece ailemize yardmc olmak istedik. diye konutu. (04 Mays 2010) Peeyle postaneye giren kadna para cezas riski talyann kuzeybatsndaki Piemonte blgesinin Novara kentinde bir Mslman kadn, peeyle postaneye girdii iin para cezas deme riskiyle kar karya kald. Jandarma tarafndan durdurularak kimlik tespiti yaplan kadnn, 500 avro (yaklak 755 TL) para cezasna arptrlabilecei belirtildi. Kimlik tespiti ileminin, Kuzey Birlii Partisinin elinde bulunan Novara Belediyesinin, Ocak ay banda hazrlad ve kamusal alanlarda peeyle dolamay yasaklamay ngren dzenleme dorultusunda yapld kaydedildi. Yerel basndaki haberlere gre, peeli kadna mdahale eden jandarma ekipleri, kimlik saptamas yapp olay tutanaa geirmekle yetindiler. Para cezasnn kesilip kesilmeyeceinin ise belediye zabtas tarafndan kararlatrlaca belirtildi. (04 Mays 2010) Almanya burka yasan gereksiz buldu Alman Parlamentosu ileri Komisyonu bakan ve Hristiyan Demokrat Parti CDUnun iileri uzman Wolfgang Bosbach, Belikadakine benzer bir burka yasann Almanyada da getirilmesinin ne gereki ne de gerekli olduunu syledi. Almanyann Halle ehrinde yaynlanan Mitteldeutsche Zeitunga konuan Bosbach, kamusal alanda gerekmedii halde burka yasann getirilmesinin Alman anayasal hukukuna ters olduunu belirtti. Bosbach ahsen, burkay dlamann ve dini fundamentalizmin bir iareti olarak grdn, ancak hukuken ahslarn giyinme konusunda hr olduklarn kaydetti. (04 Mays 2010) mam-Hatipli kzlarn ban atrp klaya gtrdler Adana Seyhanda Tebepa mam-Hatip Lisesinde 10. snflara milli gvenlik dersi veren 6. Kolordu Komutanlnda grevli Albay Rahmi zayn, kz rencileri 6. Kolordu Komutanlna geziye gtrmek istemesi velilerin tepkisini ekti. 10. snfta okuyan yaklak 80 renciden ounluunun gitmek istemedii geziye srar ve bask sonucunda 30 rencinin iki minibsle gtrld, gezinin yaklak bir saat srd renildi. Kla gezisine giden rencilerin, klaya girmeden kapda ban atklar, klay ba ak bir ekilde gezdikleri, kladan ktktan sonra tekrar balarn rterek okula geri dndkleri renildi. te yandan, Albay Rahmi zayn haricinde okulda grev yapan 3 bran retmeninin de geziye katld belirlendi. (06 Mays 2010) Peeye yasak svirenin de gndeminde Avrupada Mslmanlar klk kyafetine kar balatlan yasaklama giriimleri gittike yaylyor. zgrlkler lkesi olarak bilinen svirenin kuzeyindeki Aargau kantonunun milletvekilleri, peeli arafn lke genelinde kamuya ak yerlerde yasaklanmas iin Eyaletler Konseyine yasa teklifi gtrlmesini kabul etti. svire basnnn duyurduuna gre, Aargau parlamentosunda, Eyaletler Konseyine peeli araf yasayla ilgili teklif gtrlmesi 33e kar 89 oyla kabul edildi. Zrihte yaymlanan Tage-Anzeiger gazetesi, ar sac svire Demokratlar partisinin milletvekili Rene Kunzun peeli arafn erkeklerin kadnlar zerindeki hakimiyetinin sembol olduu szlerine yer verdi. Halk Partisi milletvekili Ulrich Schlueer, Tages-Anzeiger gazetesine yapt aklamada, lkedeki varolan yasalarn zaten kamuya ak yerlerde vcudun tamamnn kapatlmasn yasakladn ifade etti. (06 Mays 2010) spanyada bartl rencilere ceza spanyann bakenti Madridde zel bir okulda eitim alan Fas asll Mslman bir rencinin okuldan atlmasn protesto iin bart giymeye balayan drt renciye de ayn ceza verildi. Lise drt rencisi Necva Melhi, okul idaresinin bartsn karmas uyarlarna karn srar etmi ve okula bartyle gelmeye devam etmiti. Okul idaresi bunun zerine nce renciyi tecrit etmi daha sonra da tamamen okuldan karmt. Necva bu karar sonras yemeden imeden kesilmi, kendisi gibi ok yaayan babas da ilgili makamlara itirazda bulunmutu. spanyada lise eitimi veren okullardan birinin Mslman bir kz renciyi barts takt iin okuldan atmasnn ardndan arlarnda Hristiyanlarnda drt kz renci arkadalarna destek amacyla bart giymeye balad. Ancak ne yazk ki arkadalarn destekleyen drt rencinin de sonu da Necva gibi oldu. Uyar ve tecrit cezasna arptrldlar. Bylece saylar 5e ulam oldu. (06 Mays 2010)
134
Barts yasa kaldrlmaldr Eitlik ve Demokrasi Partisi Genel Bakan ve eski alma ve Sosyal Gvenlik Bakan Ziya Halis, yllardr niversitelerde uygulanan barts yasann kaldrlmasn gerektiini kaydetti. Halis, Gen kzlarmzn eitiminin nne barts engeli konulmasna karyz, biz zgrlk bir partiyiz. Bu sorun zlmeli, en rahat da bizim iktidarmz dneminde bu sorun zlecektir. dedi. Barts yasan Trkiyenin nemli sorunlarndan biri olduunu ve zlmesi gereken sorunlardan biri olarak grdn belirten Ziya Halis, kadnlarn barts takp takmamalarnn kendileri asndan nemli olmadn, zgrlk bir parti olduklar iin barts yasana kar olduklarn syledi. Halis, Biz zgrlk partiyiz, gerek bu. nsanlarn giyim kuamlaryla herhangi bir sorunumuz olamaz ve bir yasak tavr almamz dnlemez. Barts meselesi Trkiyede uzun yllardr tartlmakta. Hkmetin kzlarmzn bartlerinden dolay eitimlerinin nndeki engelleri kaldrmaya ynelik abalarn destekliyoruz. Ancak bunu snrl buluyoruz. lkemizde eitli inantan insanlar var, onlarn da inan zgrlnn salanmas gerekiyor dedi. Halis, ba ak kadnlarn bartller zerinde, bartllerin de ba ak kadnlar zerinde bask oluturmamasn istedi. (08 Mays 2010) Kosovada binlerce kii barts ayrmcln protesto etti Kosova Anayasasnn dini inan ve eitim hakk konusunda bir ayrm yapmamasna ramen 16 yandaki Arlinda Zekann Ferizajdaki okulundan barts sebebiyle uzaklatrlmas zerine binlerce Kosoval bakent Pritinede durumu protesto etti. Kosovann arlkl olarak Mslman olduunu belirten protestocular hkmet aleyhine sloganlar atarak yasan bir an evvel kaldrlmasn istediler. Ayrmcla son! ve Ban rtlmesi deil, akln rtlmesi yasak! yazl dvizler tadlar. nternet zerinden dzenlenen imza kampanyalar ise devam ediyor. Bartsnden dolay bir rencinin okuldan atlmas, lkedeki tartmalar younlatrrken; konuyla ilgili medyadaki tartmalarda, Kosova gibi nfusunun byk ounluu Mslman olan Trkiyede de 1920lerden beri barts yasa uygulandna ve bunun sadece okullarla snrl kalmadna dikkat ekiliyor. (09 Mays 2010) Almanyann ilk bartl vekili olabilir Almanya'nn 18 milyon nfusuyla en kalabalk eyaleti olan ve en fazla Trkiyeli gmenin yaad Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde eyalet meclisi seimleri yaplyor. Almanya'daki 5 byk parti ok sayda Trkiye kkenli politikacy aday gsterirken, yine gmenlerin kurduu Yenilik ve Adalet Partisi (BG) de bu eyalette seime katlyor. BG, Almanya'da ilk kez bartl bir kadn aday gsterdi. Hagen kentinden aday olan kadn doum doktoru Canan Azak, seilmesi halinde ilk bartl milletvekili olacak. (09 Mays 2010) Barts yasa belgesel oldu Byle Giremezsiniz!, Boazii niversitesinde 1980lerden bu yana eitim alan bartl kadn rencilerin, barts yasaklarn nasl deneyimledikleri ve bu konunun okulda nasl tartld konusunda bartl ve bartsz kadnlarn tanklklarna dayanyor. Boazii niversitesi tarafndan da desteklenen belgeselde proje ekibi u isimlerden oluuyor: Asl Sakalll, Burcu Tokat, Deniz Nihan Aktan, Elif Sakin, Gizem Aksu, Glsm Kavuncu, yk Tmer, Senem Kara, Smeyye Kavuncu, ebnem Keni Proje ekibi, bu belgeselle hedeflerinin bartl rencilerin dier kadn rencilerden farkllaan yaam deneyimlerinin ve yasaklara kar yrttkleri mcadelenin grnrlemesine katkda bulunmak, bartl kadnlarla bartl olmayan dier renci kadnlarn hangi zeminlerde dayanma sergileyebileceine ve ortak bir dilin nasl oluturulabileceine dair Boazii zelinde bir tartma balatmak olduunu sylyor. (10 Mays 2010) Ders kitabnda tuhaf tesettr notu Anadolu niversitesi Akretim Fakltesi letme blm 3. snftaki Ynetim Bilgi sistemi adl dersin 11. nitesinde getii ne srlen bir ifade, okuyanlar rahatsz etti. Notta, Cisimlerin arkasn gren kamera bal altnda ilenen konuda u ifadeler gze arpyor: () Hemen her cisimden yaylan tera hartz (T-n) adl dalgalar yakalayan akll kamera, giyinik bir insan da plak gsterebilmektedir. (Rntgenci sapklarn bu kameralarn ilk mterileri olaca aktr. Okuyucuya bir soru: Tesettr yanllar bu kameraya kar nasl bir nlem alr dersiniz?) (10 Mays 2010) araf cumhuriyet ilkelerine aykrdr Fransa Meclisi genel kurulu, peeli arafn kamuya ak yerlerde yasaklanmas konusunu grerek, bu konudaki karar tasarsn kabul etti. Genel kuruldaki oylamaya Yeiller ve Komnistler katlmazken, tasar, iktidar partisi ve Sosyalist Partinin desteiyle oy birliiyle benimsedi. Kararda, peeli arafn cumhuriyet ilkelerine ve kadn erkek eitliine aykr olduunu belirtiliyor. Hkmetin konuyla ilgili olarak hazrlad yasa tasarsn bakanlar kuruluna sunulacak, onaylandktan sonra meclis gndemine gelecek. Hkmetin hazrlad yasa tasars, kamuya ak yerlerde peeli araf giyenlere 150 Avro, bu kyafetin giyilmesi iin bask yapanlara ise bir yl hapis ile 15 bin Avroya kadar para cezas ngryor. (12 Mays 2010)
135
KPSS klavuzunda tekrar tekrar barts uyars SYMnin KPSS Klavuzunda be ayr yerde ba ak fotoraf uyars yaplrken, bartsyle snava gelenlerin salona alnmayaca, giren olursa da snavnn geersiz olaca duyuruldu. SYM, barts konusundaki uyarlarn, klavuzda neredeyse her blmde defalarca dile getiriyor. 36 sayfalk klavuzda, bavuru yaparken ve snava girerken mutlaka ba ak fotoraf verilmesi ve snava gelirken de barts taklmamas gerektii uyars yaplyor. Klavuzda, bartl fotoraf veren adaylarn snavlarnn geersiz saylaca da duyuruluyor. (12 Mays 2010) Barts eylemine ocuklaryla katlan ailelerin davas dt Antalyada Antalya nan zgrl Platformunun dzenledii basn aklamasna ocuklar ile birlikte katlan anne ve babalara velayet hakkn ktye kullanma ve ocuklarn ruh saln bozmak gerekesiyle alan dava dt. Barts yasan protesto etmek, bartsne her alanda zgrlk taleplerini yinelemek iin Antalya kapal yolda bir araya gelen platform yeleri 3 Kasm 2007 tarihinde bir basn aklamas gerekletirmi ve basn aklamasnn ardndan 10u ocuk 27 kii apar topar Antalya Emniyet Mdrlne gtrlp ifadeleri alnmt. Basn aklamasnda ocuklarn da barts yasa aleyhine dvizler tamasn akl almaz bir keyfilik ve zorlamayla ebeveynlerin ocuk istismar eklinde sulamaya dntren savclk tarafndan 17 kii hakknda dava almt. lk durumada ifadelerin alnmasndan sonra mahkeme 29 Ocak 2010 tarihine ertelenmi fakat gerekli evraklarn tamamlanamamasndan dolay mahkeme 3 Mays 2010 pazartesi gn grld. Mahkeme Basn aklamasna katlan anne babalarn, ocuklarnn velayet haklarn ne ekilde ktye kullandklarnn tam olarak anlalamad ve yaplan eylemde bir su unsuru bulunmadna, davann drlmesine karar verdi. (12 Mays 2010) Almanya Cumhurbakan pee yasana kar kt Belika ve Fransada gndeme gelen pee yasa tartmalar Alman siyasilerden destek bulmad. Almanya Cumhurbakan Horst Khler, lkede pee yasana kar kt. Khler, Rheinischer Merkur gazetesine yapt aklamada, kadnlarn tmyle kapanmalarnn kadn-erkek eitlii konusunda kendi anlayna uymadn syledi, Ancak Almanyada yine de baz kadnlar burkay giymek istiyorsa, bunun yasaklanmasnn istenilmesi iin bir neden yok eklinde konutu. Bu tr tartmalarn ideolojik olarak yaplmamas konusunda uyarda bulunan Khler, bu tartmalarn aydnlatc olmas ve Mslmanlar ile Hristiyanlarn bir araya gelmesine olanak salamas gerektiini kaydetti. Almanya ileri Bakan Thomas de Maiziere de, bir sre nce yapt aklamada, lkede burka yasana kar kmt. (12 Mays 2010) St mam niversitesi 5 liraya yasa kaldrd Bartl rencilere kampusa girerken serviste balarn atran Kahramanmara St mam niversitesi, Bahar enlikleri erevesinde kii ba 5 TL veren btn bartl rencilerin bahar enlikler iin kampus ierisine girmelerine izin verdi. niversite rektr Nafi Baytorun, Tek amacmz K.Mara halkyla btnlemeyi salamak slogan ile bahar enliklerini balatt. Rektr Baytorun, nizamiyede grevlendirdii personel vastas ile giri cretini deyen bartl genleri de bartleri ile yerleke ierisine alarak yasan aslnda keyfi bir yasak olduunu ispatlad. Bu durum yllardan beri eitimleri engellenen renciler arasnda madem cret denerek girilebiliyor yasaksz bir niversite iin biz yln 365 gn ayn creti demeye hazrz yorumlarna neden oldu. (15 Mays 2010) Kulaklarnz grnmyor, Schengen vizesi yok! talyan Bakonsolosluu, Schengen vizesi iin bavuran Taraf gazetesi yazar Elif akr geri evirdi. Bartl olan akrdan boynunu ve kulaklarn gsteren fotoraf isteyen konsolosluk, Sizin gnderdiiniz fotoraf yasalarmza uygun deil. Yasalarmza uygun fotoraf gnderdiiniz takdirde hemen vizenizi verebiliriz dedi. Elif akr, bandan geenleri kesinde anlatrken Hanmefendi inancnz gerei rtnebilirsiniz, bu sizin bileceiniz bir ey, ancak Schengen yasalar gerei kulaklarnz ve boynunuzu grmek istiyoruz, yani fotorafta akta olmas lazm. Dier trl vize vermemiz mmkn deil. Yasalar hanmefendi! karln aldn syledi. (16 Mays 2010 ) Artk kulaklar gstermeden vize alnacak talyann stanbul Bakonsolosluu, Schengen vizesi iin bavuran Taraf yazar Elif akrdan kulaklarn gsteren fotoraf istemiti. Elif akr da bunu Taraf Gazetesinde dile getirmiti. akrn daha nce sorunsuz olarak vize almasna karlk bu sefer vize talebi iin akra verilen cevap ise ilginti: Bir nevi yasay deldik. Ama ikinci kez delemeyiz. Bu kez de siz kendi yasanz delip istenilen ekilde fotoraf gnderin!!! talyann Bakonsolosluundaki deiime anlam veremeyen akr, konuyu kesine tadktan sonra AB ile ilikilerde Bamzakereci Egemen Ba devreye girerek, sorunu zdklerini ifade etti. Ba, konuyla ilgili olarak nanlar gerei rtnen birisine de sayg gsterilmesi gerekmektedir. talyan konsolosluunda hibir vatandamz bylesi bir muameleyle karlamayacak. dedi. (18 Mays 2010 )
136
Fransz kabinesi pee yasan onaylad Fransada Bakanlar Kurulu, peeli arafn kamuya ak yerlerde tamamen yasaklanmasna ilikin yasa tasarsn bugn kabul etti. Karar Dantayn erhine ramen alnd. Fransa Cumhurbakan Nicolas Sarkozy, bakanlar kurulunun, bu tasary kabul ederek, doru yolda ilerlediini gsterdiini aklad. Cumhurbakan adna yaplan yazl aklamada, peeli arafn, cumhuriyet deerlerine aykr olduu ileri srld. Dantay, yasa tasars iin olumsuz gr bildirmiti. Yksek Mahkeme, yasa tasarsnn, hukuki temeli olmadn, belirsizlik yaratacan ve anayasa ile szlemelere aykr olabileceini belirterek, yasan snrl tutulmas konusunda hkmeti uyarmt. Yasa tasarsnda aka peeli araf ifadesi yer almayacak. Bunun yerine, yz tamamen kapatan giysiler tanm yaplacak. Tasar, kamuya ak yerlerde bu giysileri giyenlere 150 avro para cezas veya cumhuriyet deerlerinin retilmesi iin zorunlu kamu staj ngryor. Bu giysilerin giyilmesi iin bask yapanlar hakknda da, 1 yl hapis ile15 bin avroya kadar deien para cezas istenebilecek. Tasarnn meclisten sonra Senatoda da kabul edilerek yasallamas bekleniyor. (19 Mays 2010) Fransada peeli kadna rk saldr slama sonradan giren 26 yandaki Fransz bayan Nantes ehri yaknndaki Tregnada bir elbise maazasnda geziyordu. Mslman bayan aniden takt pee hakknda kaba bir sz iitti. Bu kaba sz Fransz avukat bir bayan sarfetmiti. Fransz avukat szl tacizinde Fransada bir elbise maazasnda gezen peeli bir bayan grmek istemediini syleyerek hkmetin pee yasa kararn en ksa zamanda uygulamaya koymasn temenni ettiini ifade etti. Ardndan Mslman bayan Fransann cehennem elisi szleriyle nitelendirdi. Avukat kadn ve kz ile peeli Mslman bayan arasndaki tartma giderek uzad. Sonunda avukat bayan peeli bayana saldrd ve herkesin nnde peesini kard. Bunun zerine Mslman bayann ei ve dkkan sahibi bayan arasndaki tartmay sona erdirmek iin mdahale etti. Mslman kadnn ei kendisini alarak biraz uzaklatrd. Ardndan polis tarafndan tutuklanan avukat kadn, kz ve Mslman bayan karakola gtrld. Orada peeli Mslman bayan, kendisine kar avukat tarafndan rk ve dini ayrmclk yapld sulamasnda bulundu. Avukat da Mslman bayan kendisine saldrmakla sulad. (20 Mays 2010) svireli aile barts iin baka ehre g etti svirede 7 kiilik aile ocuklarnn bartsyle okumalar iin, bulunduklar Schaffhausen kentinden Bienne kentine g ettiler. Schaffhausen kentinde uygulanan barts yasa ailenin bu kentten g etmesine neden olacak en byk etkeni oluturmu. Yeni Mslman olan ailenin yelerinden Tina Nasfi ve annesi Jessica Di Domenico, Biennedeki barts zgrlnn kendilerini cezbettiklerini syleyerek, eitim alma hakknn herhangi bir yasakla ellerinden alnmamas salayan bir okulda eitimlerini srdrdklerinin altn izdiler. Tina Nasfi, Schaffhausen kentindeki okullarda yzme saatlerinde erkek ve kzlarn beraberce yzmeleri noktasnda bask yaptklarn belirtirken yeni kentleri Biennede bylesine bir zorlamann olmadn syledi. (21 Mays 2010)
HAZRAN 2010
Sakaryada Barts Mcadelesi Paneli Trkiye Barts Platformlarnn Sakarya Bulumas erevesinde Necip Fazl Ksakrek Yurdu Konferans Salonunda Barts Mcadelesi Devam Ediyor balkl panel dzenlendi. Oturum bakanln SAGR Barts Platformundan Kadrican Mendinin yapt panelde barts yasa ve mcadelesi eitli ynleriyle tartmaya ald. Van Hak ve zgrlkler Platformu adna konuan smail Almal, barts yasann Trkiyedeki Kemalist ideolojiden kaynaklandn ve tek tip bir vatanda dayatmasnn tezahr olduunu ifade ederek, yasan bireysel bir haktan te anlamlar tadna dikkat ekti. Barts Mcadelesinde Mslman Kadnn Rol konusunda konuma yapan Kocaeli nan zgrl Platformu temsilcisi Medine Doan, Mslman bir kadn, barts takp evden kt andan itibaren zaten sorunun muhatab haline geliyor. Dolaysyla her kadn zaten bireysel olarak yasakla farkl ekillerde mcadele etmek zorunda kalyor. Fakat kamusal alandaki gasp edilen haklarn alabilmesi iin daha aktif ve mcadeleci olmas gerekli. Bu da kadn evin en cra kesine hapseden geleneksel anlayn hakim olduu bir zeminde ksa bir zamanda gereklemiyor. diyerek barts yasann kaldrlmas iin mcadeleye devam edilmesi gerektiini vurgulad. Tokatta faaliyet yrten TOKAD (Toplumsal Dayanma Kltr Eitim ve Sosyal Aratrmalar Dernei) adna panele katlan Beytullah Emrah nce ise platform tecrbesinde geride kalan 6 ylda ortaya kan zaaflara ve kazanmlara deindi. Konya nan zgrlkleri Platformu adna konuan Musa Kzm Ylmaz Niin barts? Niin direni? bal altnda
137
bartsnn Mslmanlar adna anlamn ve nemini aklad. Gece ge saate kadar devam eden panel, konumaclara ynelik sorularn cevaplandrlmasyla son buldu. (11 Haziran 2010) Barts Platformlar Sakaryada bulutu 6 yldr haftalk ve aylk eylemler yaparak bata barts yasa olmak zere her trl hakszla kar mcadele yrten Trkiye Barts Platformlarnn Sakarya bulumas devam ederken, Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformunun eylemine de destek verdiler. Platformun 248. basn aklamasna 15 ilden gelen platform temsilcileri ve gzlemciler de katld. Eylemde Basklara, sindirilmeye, unutturulmaya ramen barts mcadelesi devam ediyor mesaj verildi. Platformlar temsilen ilk olarak Mazlumder Bursa ubesinden Cihat Oru ksa bir selamlama konumas yaparak, Trkiyede siyasilerin barts sorununu nasl suistimal ettiinden rnekler verdi. SAGR Barts Platform adna ise Ribat Eitim Vakf Sakarya besinden Shir Aka bir basn aklamas yaparak nallah bu birlikte haykrlar zulm stunlarn, kulelerini, kalelerini birer birer ykarak, hep birlikte hak, hukuk ve hrriyetlerimize kavuacaz. dedi. Eylemde Konya nan zgrl Platformu adna Musa Kzm Ylmaz ve Antalyann Alanya ilesinden katlan Alpaslan Arslan da birer konuma yapt. Arslan, Mavi Marmara basknndaki yaadklarn paylat. Eylem boyunca Trkiyeye selam, direnie devam!, Zulme kar omuz omuza ve Direne direne kazanacaz! sloganlar atlrken, direnen ehirleri gsteren dvizler tand. (12 Haziran 2010) Sakarya Deklarasyonu: Mcadelemiz kararllkla devam edecek! Trkiyenin eitli ehirlerinde haftalk ve aylk bartsne zgrlk eylemleri gerekletirerek, barts bata olmak zere hem yerel hem de kresel sorunlara kar tavr sergileyen Trkiye Barts Platformlar, Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformunun ev sahipliinde yaplan 8. stiare ve paylam toplantsn tamamlad. Eylem yaplan illerin dnda gzlemcilerin de katld Sakarya Bulumas erevesinde panel, toplant, eylem ve piknik gibi farkl etkinlikler dzenlenirlerken, eylemlere aktif olarak devam eden platform temsilcileri; oturumlar sonunda ortak bir deklarasyon hazrlad. Kocaeli, Sakarya, Ankara, Konya, Akyaz, Van, Antalya, Ktahya, Afyonkarahisar ve Bursadan temsilcilerin hazrlad sonu bildirisinde Yasaklarn srd lkemizde tm yasaklara kar dik duruun, direniin sembol olan platformlarn onurlu mcadelesi kararllkla devam etmektedir. denildi. Trkiye Barts Platformlarnn Sakarya Bulumas Sonu Bildirisinin devamnda u ifadeler yer ald: Bartsnn yasann sadece niversitelerle snrl olmayp hayatn her alannda kuatan yaps bir kere daha deifre edilerek sahici bir mcadelenin vekillerle deil asllarla olabilecei vurgusu yaplmtr. Cuntalarla hesaplamann srd ve bir ok alanda almlardan sz edildii bir dnemde barts yasann hibir ekilde gndeme gelmemesi bu sorunun ancak asl muhataplar tarafndan zlebilecei gereini gstermektedir. Trkiyedeki platformlar barts sorunu ekseninde bir mcadele gerekletirirken Trkiyedeki ve dnyadaki tm hukuksuzluklara kar da Mslmanca bir duru sergilemeye devam edeceklerdir. Bu vesileyle Trkiyenin tm onurlu insanlarna sesimize ses katma armz yineliyoruz. (14 Haziran 2010) Barcelonada peeye ksmi yasak spanyann ikinci byk kentinde kamu binalarnda pee ve burka gibi giysiler ksmen yasakland. Barcelona Belediye Bakannn kararyla uygulamaya giren yasak, belediye binalar, pazarlar ve ktphaneleri de kapsayacak. Daha nce de Katalonya blgesindeki daha kk baz kentlerde benzer yasak kararlar alnmt. Bu giysilerin tm kamusal alanlarda yasaklanmasn isteyen, muhafazakr Halk Partisi ise yasa yetersiz bulduunu aklad. Barcelona yine de arlkl olarak Katoliklerin yaad spanyada bu gibi bir yasan uyguland ilk byk kent oldu. Aklamada, Burka, pee kullanmnn yasaklanaca kaydedildi. Karar yaz aylarnda yrrle girecek. Belediye Bakan Jordi Hereu, belediyenin yetkilerini am olaca gerekesiyle belediye denetimi dndaki dier tm kamusal alanlarda da yasak uygulanmas fikrine kar kyordu. (17 Haziran 2010) Fransada barts yasana tazminat cezas Fransada mahkeme, bartl Mslman kadn almak istemeyen zel bir eitim kurumunu 15.000 Avro tazminat demeye mahkm etti. Afuna isimli eitim kurumu, 2005 ylnda kaydn yaptrarak muhasebecilik blmn okumak isteyen 26 yandaki Mslman kadn derslere sokmad. Bunun zerine mahkemeye bavuran bartl bayan, eitim kurumundan 160.000 Avro tazminat talep etti. Mahkeme eitim kurumunu ayrmclk yaptndan dolay, bartl bayana 15.000 Avro tazminat demeye mahkum etti. Fransada 2004 ylndan bu yana kararlatrlan bir kanun bayanlarn orta ve lise dengi okullarda bart takmasn yasaklyor. Ancak bu yasak yksek dereceli okullar iin geerli deil. (17 Haziran 2010) Ece Nur zel ve arkadalarna tebrik mesaj Barts yasanda farkl bir boyut oluturan Ece Nur zel, Ece Nur zel, Bra Ayata, Sebiha Ala, Sena Nur Gkdemir ve Feyzan Atl adl ilkretim rencileri 2009-2010 eitim-retim yln bartl okuyarak tamamlamasyla ilgili bir tebrik mesaj yaynland. zgr Eitim-Sen Tokat Temsilcilii tarafndan yaynlanan ve yasan ancak sivil muhalefetin glendirilmesiyle kalkabileceini ifade edilen aklamada Barts yasa eitim-retimin en temel sorunlarndan biri olarak karmzda duruyor. Her gn okul ve niversite kaplarnda yaanan utan tablolarn deitirmek iinse vicdan sahibi herkesin aktif bir rol
138
almas gerekiyor. deolojik dayatmalarla, bask ve yasaklarla devam eden eitim sistemi maalesef ocuklarmzn ve genlerimizin geleceini karartyor. Sorgusuz sualsiz itaat kltrnn ve tek tip bir zihniyetin ina edilmeye alld okullarda ortaya kan yozlama, iddet ve akademik baarszlk; renci ve retmenlerin deil sistemin yol at sonulardr. Bu olumsuz sonular deitirmek iinse ncelikle eitim sisteminde zl deiikliklere gidilmesi arttr... Yasaksz ve zgr bir eitim ve gelecek iin alacak daha ok mesafe var. Kimsenin sorumluluktan kama lks olamaz. denildi. (17 Haziran 2010) Kosovada bart yasa bir kez daha protesto edildi Kosovann bakenti Pritinede bir araya gelen yaklak 5000 kii okullarda uygulanmaya yeni balayan barts yasan protesto etti. Nfusun yzde 90nn Mslman olduu Kosovada, barts yasan protesto etmek amacyla bir araya gelen binlerce kii ayrmcla son, lkemizi bize kar kullanmayn, lkemizi bize daraltmayn vb sloganlar atarak hkmeti alnan karar konusunda uyararak getirilen yasan kaldrlmasn istediler. Organizatrlerden Halil Kastrati yapt aklamada, kzlarmzn, dinimizin emrettii ekilde okula gitmelerine izin verilinceye kadar protesto eylemlerimiz devam edecektir dedi. (21 Haziran 2010) araf fukaralktan giyiyorlar CHP stanbul l Bakanl grevini Grsel Tekinden devir alan Berhan imek Vatan Gazetesine verdii rportajda araf almna dair bir soruya yle yant verdi: Grsel Tekin benim kardeim, arkadam, dostum. Ama bu deiimler gazete manetleriyle olmaz. Yaptnz ilerin, projelerin insanlarn hayatna dokunmas lazm. Bir ey yaparsn, gnlerce konuulur, yazlr. Ama arkanza baktnzda bir arpa boyu yol gidilmemitir. nemli olan tartlan iler yapp manette kalmak m, yoksa hayata dokunan iler yapmak m? araf almnda ne yaptk? arafllar partiye ye kaydettik mi, daha sonra bir arafl daha geldi mi? arafa rozet takmak bu iin albenisi. CHPye alm deil katlm gerek. Ben o bacmn kara arafn altnda yaamasndan yana deilim. Kuranda rtnn denmi ama byle deil. Birka tarikatta araf vardr. Kalan fukaralktandr. Karstan, Erzurumdan, Bayburttan gelirken bir pards alacak para m var? Kadncaz kara araf alyor, on yl giyiyor. kisini kartrmayalm. Benim anam da bartlyd, baclarmdan da rtnen var. Ama bunu simgeletirmek yanl. (21 Haziran 2010 ) Bartl okumak da mezun olmak da yasak! Sakarya niversitesi 2009- 2010 eitim retim yl mezuniyet treninde barts yasa krizi yaand. Sakarya Atatrk Stadnda dzenlenen mezuniyet trenine bartleriyle gelen baz renciler engelle karlatlar. niversitenin gvenlik gleri bartl rencileri uyararak ieri alamayacaklarn sylediler. Gvenlik grevlileri rencilere ancak kep ya da peruk takarak ieri girebileceklerini ifade ettiler. Bartl rencilerin bazlar balarna ya peruk ya da kep takarak ieri girmeye alrken baz renciler ise stada kadar uzanan yasa protesto ederek diploma trenine katlmaktan vazgetiler. (21 Haziran 2010) LYSde rencinin ban amaya kalkt Diyarbakr Dicle niversitesi Eitim Fakltesinde Lisans Yerletirme Snavna (LYS) giren bartl Kbra zoruun, SYM grevlisi olarak salonda grev yapan kadn bir akademisyenin saldrsna urad iddia edildi. Konu ile ilgili aklamada bulunan Kbra zoruun velisi Recep zoru, olay yle anlatt, Kzm Pazar gn Diyarbakr Dicle niversitesi Eitim Fakltesinde Lisans Yerletirme Snavna (LYS) kendi isteiyle bartl olarak girdi. Snav devam ederken SYM grevlisi olarak salonda grev yapan Yrd. Do. S.. kzmn yanna geliyor ve bartsn iaret ederek bunu kart diyor. Bir sre snftan kan SYM temsilcisi gene ieri geliyor ve salon bakan ile sz dala yapyorlar. Tabi salon grevlisi yasal ilemleri balattn ve gerekenin yaplacan sylemi, ama SYM temsilcisi bunun su olduunu savunup, barp ararak dier rencileri de rahatsz etmeye balyor. S.. tekrar kzmn yanna geliyor ve bartsne saldrarak ben sana kart demedim mi? diyor. zoru, olay ile ilgili savcla su duyurunda bulunacan da szlerine ekledi. (22 Haziran 2010) arafl hastaya profesr doktordan hakaret! KT Tp Fakltesi Farabi Hastanesinde grev yapan profesr nvanl bir doktorun, annesine refakat eden Hacer oruhlu isimli bir kadn hastane odasndan kovduu ve arafllar buraya almayn. Buras ran m? araf giyiyorsanz rana gidin eklinde hakaret ettii iddia edildi. Mazlumder Trabzon ube Bakan Mehmet nar, sz konusu ahsa tepki gstererek, Annesine refakat eden Hacer ORUHLUya hakaret edilmesi kabul edilebilecek bir durum deildir dedi. narn yazl aklamas yle: KTde daha nce de yaanan bu tip olaylarn son bulduunu sanyorduk. Demek ki yanlmz. Ne yazk ki, insanlar kategorize eden zihniyet devam etmektedir. zellikle inan zayfl yaayan insanlarda bu tip inan kartl ska grlmektedir. Bunlar, inanl insanlar kk grmekte ve kskanmaktadrlar. Verdikleri tepkilerin en nemli nedeni ise kapal ve inanl hanmlarn nasl bu ekilde cevap verip haklarn savunmalarndan kaynaklanmaktadr. Hacer oruhluya . K. tarafndan yaplan hakareti knyor, bu ekil hakaret ve davranlarn KT de son bulmasn temenni ediyoruz. (22 Haziran 2010)
139
tekiletirici tutumla nereye kadar? Diyarbakrda Lisans Yerletirme Snavna bartl olarak giren Kbra zorua ynelik snav grevlisi Semra evik tarafndan hakaret ieren tutumla ilgili Mazlumder Diyarbakr ube Yneticisi Seher Aknar Bayar bir basn aklamas yapt. Bayar, Trkiyede din zgrlnn en arpc biimde ortaya kt ve birok insan etkileyen boyutu ile barts yasa bir kez daha gn yzne kmtr. Bartl kadnlarn renim ve alma zgrlklerinin engellenmesi, tek bana hukuk d deil, ayn zamanda yasa ddr da. Bu yasak bir kadnn ifade zgrln, din zgrln, eitim zgrln ve alma hakkn elinden almakla kalmayp, kadna ka ayrmclnda simgesidir Mazlumder olarak; kiilik haklarna saldr niteliindeki bu tutumu tarafmzca iddetle knyoruz. Yasak zihniyet derhal terk edilmelidir. dedi. (22 Haziran 2010) Kosovada barts yasana tepkiler byyor Kosova Adalet Partisi (AP) Lideri Dr. Fehmi Agani, okullardaki bart yasann kaldrlmasn istedi. Agani, Kosova Eitim Bakanlnn, eitim kurumlarnda renci ve retmenlerin bart takmalarn yasaklayan idari talimatnn geri alnmas iin arda bulundu. Dr. Fehmi Agani dzenledii basn toplantsnda, Kosova Hkmetinin toplumda dine dayal ayrmaya yol aan giriimleri ve hareketleri engellemesi gerektiini syledi. Agani sz konusu idari kararn uluslararas szlemelere ve Kosova Cumhuriyeti Anayasasna aykr olduunu savundu. Kosova Adalet Partisi Lideri, Toplumdaki bu ayrma gereksizdir. lkenin gelecei asndan da son derece zararldr diye konutu. (23 Haziran 2010) Erkeklerden LYSdeki yasaa bartl protesto Mersin niversitesi iftlikky Yerlekesine gelen erkekler, balarna baladklarn earplarla niversiteye girmek istedi. nce gvenlik grevlilerinin izin vermedii grup, daha sonra yerleke nnde eylem yapmak isteyince, girilerine izin verildi. Grup adna aklama yapan Halil brahim Pekmez, barts yasann tarihesini anlatp, bartl kzlarnn niversiteye girilerinin engellenmesine anlam veremediklerini syledi. Barts yasann bir an nce kaldrlmasn isteyen Pekmez, bu konuda ilgililerden destek beklediklerini kaydetti. Grupta yer alan Emin nalan ise bartl kzlarn okula girilerine izin verilmezken, erkeklere izin verilmesinin eliki olduunu belirtti. nalan, Bizim okula alnmamzn, yasaklarn delinmesine vesile olmasn temenni ediyoruz. dedi. Gruba destek veren renci velisi Mehmet Gl, kznn LYSye hazrlandna dikkati ekerek, Hafta sonu okula gelip, kzmla snava girecei yeri grmek istedik. Ama kzmn ieri giriine izin vermediler. Bu nasl bir itir anlamyorum. Kzm kap giriinde rencide edildi. Kzm grmedii bir yerde snava girecek. eklinde konutu. (24 Haziran 2010) Tesettrl retmenler srgn edildi Suriyede, laik eitim sistemini korumak gerekesiyle 1200 peeli retmeni grev yeri deitirildi. Eitim Bakanl yaynlad kararla retmenlerin Mahalli dareler Bakanlna geiini salad. Bakanlk alnan kararn amacnn okullarda ykselmekte olan radikal eilimlerin kontrol altna alnmas olduunu ne srd. Eitim bakan yapt aklamada peeli diye tanmlad tesettrl retmenlerin eitim bakanlndan gnderilmesinin bir zorunluluk olduunu savundu. Suriyedeki niversite ve okullarda barts yasa bulunmuyor. niversitelerde ve devletin farkl kurulularnda bartller grev alabiliyor. (29 Haziran 2010)
LYSde hakaret edilen bartl renci dava at Osmaniye Fen Lisesinde LYS matematik snavna perukla girmek isteyen Zehra Aldemir, tartaklanarak okul kapsna karldn iddia etti. Snav balamadan 40 dakika nce snava girecei salona giderek psikolojik olarak rahatlamak isteyen Aldemir, peruk takmasna ramen dini inanlarna ve kendine hakaret edildiini kaydetti. Bandan geenleri Mazlumder Gaziantep ube Bakan Abdurrahim elike anlatan Aldemir dzenlenen basn toplantsnn ardndan adliyeye giderek su duyurusunda bulundu. Zehra Aldemir, Lavaboda bayan gzetmen ban a, yoksa giremezsin snava, snavn yanar. Seni byle snava almam ifadesini kulland. Ben de bam aamayacam, perukla gireceimi syleyince bayan grevli Necla, elini peruuma atarak a ban dedi. Beni 20 dakikadan fazla lavaboda tuttu. nancm aalad, snava girmeme engel oldu. Snav balamt ve grevli hanm ve dierleri hala beni iknaya alyorlard. Ben yine snava girmeyeceimi ve stme gelmemelerini syledim. Bunun zerine bayan bararak ne halin varsa gr. k darya diyerek kolumdan tutarak lavabodan k kapsna kadar beni ekitire, ekitire getirdi. Tartaklanarak, hakaretlere maruz kalarak snava giriim engellendi. dedi. (29 Haziran 2010) Bulgaristanda Trk asll vekil yasa savundu Bulgaristanda Smolyan Blge Mftsnn, karlan yeni biyometrik pasaportlarda bartl fotoraflarn da kabul edilmesi talebine, yelerinin ounluunu Trklerin oluturduu Hak ve zgrlkler Hareketi (DPS/HH) yasan devam etmesini istedi. HH milletvekili etin Kazak, BTV televizyonuna aklamasnda, pasaport ve kimliklerde bartl fotoraf kullanlmasnn
140
Bulgaristan yasalarna aykr olduunu belirterek Ancak din adamlarnn temsil ettikleri cemeatn taleplerini devlete iletme haklar vardr. Gemite Ortodoks din adamlar da eitli konularda eitli taleplerde bulunmutur iddiasnda bulundu. (30 Haziran 2010)
TEMMUZ 2010
Kldarolu: Bartl kzlar okula gidebilecek demedim CHP Genel Bakan Kemal Kldarolu Radikal gazetesinin, Kemal Kldarolu Radikale aklad: Kzlar niversiteye trbanla gidecek eklindeki manetini yalanlad. Kldarolu aklamasnda, Gazetenin birinci ve 12. sayfasnda ayrntl olarak yer alan sorular ve bu sorulara verilen yantlardan da aka grlecei gibi tarafmdan Kzlar niversiteye trbanla gidecek ifadesi kullanlmamtr. dedi. Radikal gazetesinde yer alan aklamalarnda, Sorunu zeceiz diyen ancak bunu nasl yapaca konusunda bir deerlendirmede bulunamayan Kldarolunun partiden gelen basklar nedeniyle byle bir inkr yolunu tercih ettii konuuluyor. Nitekim stanbul Milletvekili Necla Arat, gazetede yer alan ifadelerin parti gr olmadn, Kldarolunun kendi gr olduunu vurgulamt. (02 Temmuz 2010) Orgeneral Babu, ei bartl diye brokrat kovdurtmu Sabah Gazetesi yazar Sevilay Ykselirin kesinde yaynlad bir mektup, Orgeneral lker Babuun bartsne kar yaklamn da ortaya kard. Sz konusu mektup, THY`nin Tanzanya hat alna ei ile birlikte katlan Prof. Dr. Erman Tuncer`dendi. Tuncer, ilk olarak yaynlanmasn istemedii mektubun daha sonra keye girmesine ikna olmutu. Mektubunda Tuncer bandan geen olay yle anlatm: Sayn Genelkurmay Bakan Birinci Ordu Komutan iken Maslak`taki TM alna stanbul Bykehir Belediye Bakan adna eimle birlikte katlmtm. Protokol gerei Sayn Babu ve ei ile yan yana oturmamz gerekiyordu. Sezen Aksu sahne almadan az nce lker Paa ve ei salona terif ettiler. Ancak kendileri eimin bartsnden dolay bizimle birlikte oturmak istemediklerini bildirdiler. Bunun zerine sonunda salondan kovulduk. Paann einin sylenmesini hayatm boyunca unutamayacam. (06 Temmuz 2010) Bulgaristan bartl fotolara zgrlk verdi! Bulgaristann Smolyan Blge Mfts Necmi Dbov, blge emniyet mdrlne yollad dilekede, kadnlarn salarnn grnmesinin slamiyete aykr olduunu belirterek yeni biyometrik pasaportlarda barts ile ekilmi fotoraflara izin verilmesini talep etmiti. Blge ynetimi szcs Miroslav Stoyanov, bartl fotoraflarn kimliklerde yer almas talebini olumlu karladklarn bundan sonra kimliklerde Mslmanlarn bartl fotoraflarn yer alacan syledi. (13 Temmuz 2010) Fransadan burka ve peeye yasak Fransada yz rten giysilerin kamuya ak yerlerde yasaklanmasn ngren yasa parlamentoda kabul edildi. Cumhurbakan Sarkozynin destek verdii yasayla kamu alanlarnda pee ve burka giymek yasakland. Cumhurbakan Nicolas Sarkozynin destek verdii yasa Senatodan da geerse lkede kamu alanlarnda pee ve burka giymek yasaklanacak. Yasa, kamuya ak yerlerde peeli araf giyenlere 150 euro, bu giysilerin giyilmesi iin bask yapanlara ise bir yl hapis ile 30 bin euroya kadar para cezas ngryor. Bask yaplan kii 18 yann altndaysa bu ihlalden istenebilecek ceza iki misline kabilecek. (13 Temmuz 2010) 9. Kolordu Komutanl lojmanlarnda barts filemesi Erzincandaki Ergenekon davas sanklarndan 3. Ordu Komutan Orgeneral Saldray Berke bal 9. Kolordu Komutanl lojmanlarna gelen ziyareti ve ocuk bakcs kadnlarn tek tek filendii ortaya kt. Askeri istihbarat raporuna gre, ziyaretilerle birlikte ev sahibi subay ve astsubaylarn kiisel bilgileri de belgeye ilendi. Lojmana ziyareti ve bakc olarak giren baz kadnlarn bart balama ekilleri konusunda uyarld da belgede yer alan bilgiler arasnda. Fileme belgesinde stemen E.Uya gelen bakc Z.A ve Uzman avu E.ye gelen bakc B.B. iin u ifadeler yazl: Trban takmakta. Nizamiyedeki personelin ikazyla trbann, barts balama ekline evirmektedir. Gizli ibareli fileme bilgisinde lojmanda alan kapclar blmnde, B.Ann kznn trbanl, Y.Knn einin trbanl olduu tespit edilmitir ifadeleri yer alyor. Belgede Bir hafta boyunca deiik saatlerde icra edilen gzetleme faaliyetiyle trbanla ieriye girenler blmnde ise yaplan fileme sonular aktarlyor. (15 Temmuz 2010)
141
Kimlikteki bartl fotoraf izne bal Davet tekilatnn 17 Temmuzda Krm Ukrayna Akademik Mzikal Tiyatrosunda organize ettii konferansta bartl fotoraflarn kimliklerde kullanlabilmesi iin Ukraynann st dzey yetkililerine bavurma karar alnd. ada Demokrat Toplumda Mslman Kadnn Aktel Sorunlar adl konferansa 835 itirakinin kaytl olarak katld akland. Konferansta stanbul Marmara nversirtesi mezunu filolog Elvira Yanikova eriat Kyafeti- Kadnn Alaah (C.C.) Karsndaki Zorunluluu) konusunda Ukrayince ve ngilizce retmeni Ltfiye Zudiyeva, slamn ve Mslman Kadnn Olumsuz majnn Oluturulmasnda Medyann Rol konusunda, Mavile bragimova, Btn Dnyada lkeleri Hkmetlerinin Bartye Kar Verdii Mcadelede Mslman Kadnlarnn Tutumu konusunda, ekonomist Emine Boriyeva ise Ukraynann elikili Demokrat Kanunlar Alanndaki Bart Davas konusunda konuma yaptlar. Konferans sonucunda bildiri kabul edildi. (19 Temmuz 2010) Bir pee yasa da Ortadoudan Avrupada tartma konusu olan peeye bir yasak da Ortadoudan geldi. Nfusunun yzde 97si Mslman olan Suriye, kz rencilerin niversitelere pee ve benzeri kyafetlerle giriini yasaklad. Yasak, devlet niversitelerinin yansra zel okullar da kapsyor. Buna gre kz renciler artk okula giderken, yzlerini kapayamayacak. Uygulamaya en ksa zamanda geilmesi iin niversitelere konuya ilikin ynerge gnderildi. Suriye Yksek Eitim Bakan Dr. Ghiath Barakat yapt aklamada, yasan yz kapayan ve tannmay imkansz hale getiren peenin akademik ve etik deerlerle badamad gerekesiyle getirildiini belirtiyor. (19 Temmuz 2010) ngiltere de burka yasan konuuyor Birok Avrupa lkesinde tartlan Mslman kadnlarn yzleri dhil tm vcutlarn rttkleri burkann yasaklanmas imdi de ngilterenin siyasi tartma konusu oldu. Muhafazakr bir milletvekili, yasak iin Avam kamarasna bir kanun teklifi sundu. Gmen bakan Damian Green ise Burka yasa planlarn reddetti. ngiliz milletvekillerinden Philip Hollobone, Independent gazetesine verdii demete, ngilterede Mslman kadnlarn yzlerini rtmelerinin yasaklanmas gerektiini syledi. Avam kamaras milletvekillerinden Hollobonenin kanun teklifi Aralk aynda ngiltere Parlamentosu tarafndan deerlendirilecek. Gzlemciler kanun teklifinin ounluun desteini alamayacan tahmin ediyorlar. Milletvekillerinin ounluu ve koalisyon hkmetinin muhafazakr ve liberal yeleri burka yasan reddediyorlar. YouGov isimli bir kurumun yapt istatistie gre her ngilizden ikisi, Fransada olduu gibi burka yasa getirilmesini istiyormu. (19 Temmuz 2010) (E) Hava Kuvvetleri Komutanndan bartsne yasak emri Balyoz soruturmas kapsamnda gzaltna alnan Emekli Orgeneral brahim Frtnann, Hava Kuvvetleri Komutan olduu dnemde, irtica ile mcadele ad altnda tesettrl, sakall ve bartl kiilerin VIP stats tasalar dahi askeri alanlara alnmamalarnn emredildii ortaya kt. Belgede, komutan ve amir konumunda olan personele bu konuda asla zafiyet gstermemeleri emrediliyor. 10 Kasm 2003 tarih ve rtica ile Mcadele konulu, gizli ibareli olarak Hava Harp Akademisi Komutan Hv. Plt. Tmg. Rasim Arslana gnderilen yaznn altnda, dnemin Hava Kuvvetleri Komutan Orgeneral H. brahim Frtna ad olduu grlyor. (20 Temmuz 2010) CEDAW sordu, Hkmet yasak yok savunusu yapt Kadn- erkek eitliinin izlenmesi konusunda en nemli uluslararas mekanizma olan CEDAWda, Trkiyenin taraf olduu antlamadan doan sorumluluklarn ne derece yerine getirdii masaya yatrld. CEDAW yesi lkeler Trkiyede kadna kar uygulanan ayrmcln en fazla barts sorununda yaad eletirisi yapld. Trkiyenin resmi raporunu sunduu oturumda birok CEDAW yesi lke temsilcisi Bakan Aliye Kavaf ve heyetine Trkiyede barts yasann dayandrld hukuk gerekesini sordu. lk oturumunda Babakanlk Kadnn Stats Genel Mdrl (KSGM) Genel Mdr Yardmcs Leyla Cokun, bir CEDAW yesinin Trkiye demokratik bir lkedir, byle bir kstlama yok. eklinde cevap verdi. Ancak oturumun leden sonraki toplantsnda CEDAW yesi 7 delegenin bartsnde kadnlarn haklarnn ihlal edildii ve bunun nasl aklanabilecei eklindeki sorularna Bakan Kavaf, Leyla Cokunun kstlama yok aklamasn dzeltmek zorunda kald. Bakan Kavaf sorulara verdii cevapta, kadnn okula barts ile gitmesinde ya da kamu sektrnde almasn yasaklayan kanun maddesinin olmadn ancak uygulamada baz sorunlarn yaandn aktard. Avukat Fatma Benli de barts nedeniyle Trkiyede kadnlarn yaad skntlar ieren 6 glge raporundan biri olan barts sorununu, ilk gnk oturumda okudu. (23 Temmuz 2010) YDD barts ve sakala kar kuruldu Hrriyet Bayazar Oktay Ekinin profesr ei Aysel Eki, Cumhuriyet Gazetesindeki yazsnda Trkiyedeki cami saysndan duyduu rahatszl dile getirdi. Eki, ada Yaam Destekleme Derneini (YDD) kurma kararn da bartl ve sakall
142
insanlarn saysndaki arta balad. Kukusuz hepimiz her yerde mantar gibi artan camileri, Kuran kurslarn, tezghlardaki saysz din kitaplarn, sokaklardaki rtl kadn ve sakall erkeklerin bolluunu, rtnen kadnlarn sohbet ad altnda eitildiini gryorduk diyen Eki, YDDyi kurmaya gerekesini bylece aklam oldu. (23 Temmuz 2010) Londrada peeli iki renci tehdit diye otobse alnmad Londrada iki Mslman renci, rk bir otobs ofr tarafndan peeli olduklar gerekesiyle otobse alnmad. Mslman rencilerden birinin peeli olduu anlalan olayda, renciler otobse bindikleri srada otobs ofrn, Sizi otobse almayacam, nk sizi tehdit olarak alglyorum. dedi. ofrle tartan renciler ksa sre sonra otobsten inmek zorunda kalm. rencilerden biri 22 yandaki Yasmin, kendisinin araf giydiini arkadann ise peeli olduunu, bu yzden otobse alnmadklarn belirterek, olayn tamamen rklk olduunu syledi. Bu arada rencilerin ikayeti zerine Ulatrma Bakanlna bal olan Londra Ulam Dairesi, olayla ilgili inceleme balattklarn aklad. (26 Temmuz 2010) Burada bartl almyor Nagehan Al, Akamdaki ke yazsnda baz firmalarn bartl alanlara msaade etmediini aklad yazsnda unlar ifade etti: Bartl tezgahtar yalnzca Boyner maazalarnda deil, neredeyse hibir alveri merkezinde almyor. Bir sredir stanbuldaki merkezlere girip kyorum. Tezghlarda bartl kz says yok denecek kadar az. Yalnzca birka earp satan standda rastladm. Hepsi bu Tam bir glass ceiling yaanyor bu konuda. Yani camdan duvarlar var bartl kzlar ve kadnlar iin. Grnmedikleri srece sorun yok ama vitrinde yer alamyorlar. stleri rtlyor bir nevi. Byk olaslkla tezghta bartl bir kiinin mal sattrmayaca dnlyor... niversitelerdeki yasak kabul edilemez ama tek deil Onun yannda bu grnmez yasaklar da konualm! (26 Temmuz 2010) Bosnal Srplardan pee yasa teklifi Bosna-Hersek parlamentosundaki Srp partilerin baz milletvekillerinin teklifiyle gndeme alnan ve lkede kadnlarn pee ile gezmesini yasaklamay ngren kanun teklifi, meclisin genel kurulunda grlecek. Bu maddenin grlmesine tepki gsteren baz sivil toplum rgtleri yeleri, parlamento binas nnde bir araya gelerek protesto gsterisinde bulundu. Herkese Adalet nsan Haklar Dernei Bakan Naca Dizdarevi, yapt basn aklamasnda, parlamenterlerin insanlarn giyim ve kuamlaryla uramalar yerine, mesailerini ktye giden lke ekonomisini dzeltmeye ve yzde 42 oranndaki isizlie are bulmaya harcamasn istedi. Dizdarevi, bu tr kanun tekliflerinin Bosna Srp Cumhuriyetinden gelmesini de manidar bulduunu syledi. (26 Temmuz 2010) Klaya gelen kadnn kyafetini Atatrk ilkelerine gre dzenlemiler! 1. Ordu Komutan Orgeneral Hasan Isz`n komuta sahasnda bulunan Zeytinburnu`ndaki askeri lojmanlarda sk bir Atatrk ilke ve inklaplarna uyum uygulamas yapld belirlendi. Lojmanlarda yakn olan subay ve astsubaylar ziyaret eden bartl kadnlarn yan sra, bu evlere temizlik iin gelen kadnlarn bile geri evrildii ya da kyafeti dzeltilerek ieri alnd belirlendi. Orgeneral Isz`n emriyle gerekleen Atatrk ilke ve inklaplarna uygun giyim uygulamasnda ayrca, bu ilke ve inklaplara aykr kyafet giyenler ile bu kyafeti giyenlerin gittii subay ve astsubaylar da filendi. (27 Temmuz 2010)
AUSTOS 2010
Kamusal alanda yasak itiraz reddedildi Kamusal alanda barts kullanmna ilikin alan davaya yaplan itirazda yarg bir kez daha yasan bulunmadn kabul etti. Tartma, Cumhurbakan Abdullah Gln ei Hayrnissa Gl ve Babakan Recep Tayyip Erdoann ei Emine Erdoann ankaya Kkne bamrtsyle girmesiyle balamt. Soruturmada verilen takipsizlik kararna yaplan itiraz reddedildi. ikayeti Sultan Atc, Hayrnissa Gl ve Emine Erdoann Trkiye Anayasasna, Trk Ceza Kanununa, nklap Kanunlarna ve Anayasa Mahkemesi kararlarna aykr hareket ettiini iddia etmiti. Ankara Cumhuriyet Basavcl tarafndan yaplan soruturma sonucunda takipsizlik karar verilmiti. Sincan 1. Ar Ceza Mahkemesi, takipsizlik kararna yaplan itiraz deerlendirdi ve reddetti. Gereke olarak da, ikayeti Sultan Atcnn dorudan sutan zarar grmemesini gsterdi. Bu kararla birlikte, Cumhurbakanl, Babakanlk Resmi Konutu gibi alanlarda bartsnn su olmad kesinlemi oldu. (01 Austos 2010)
143
Atatrk Cumhuriyetinin denizini kirletiyorsun! emede ocuklaryla plaja gelen Hatice enocak, haema olarak bilinen ve ba da rten zel mayo ile denize girmek istedi. enocak, ocuklaryla yzerken, Birsel Pehlivan adl bir kadnn saldrsna urad. enocak, bandan geen irkin saldry Yeni afaka anlatt. ocuuyla birlikte yzmek istediini syleyen enocak, Adnn Birsel Pehlivan olduunu sonradan rendiim kadn, rmcekler, utanmyor musun denizi kirletmeye, Atatrk Cumhuriyetini kirletiyorsunuz diye bararak hakaretler etti. Yanmda ocuum vard. Onlara, bari ocuumu sahile karaym dediysem de dinlemediler. Beni tartaklayarak sahile karmaya altlar. Jandarmay ardk. Jandarmaya da ben asker karsym, hibir ey yapamazsnz dedi. Pehlivann kk olunun koluna trnaklarn geirdiini anlatan enocak, Ardndan jandarma ardk, geldi. Jandarma iyi niyetliydi. Kadn ben asker karsym Bunlar byle denize girmeyecek dedi. Jandarma da aresiz kald eklinde konutu. (07 Austos 2010) Ece Nur zelin bartl girdii snav geerli sayld Ece Nur zelin bartl olarak girdii Seviye Belirleme Snav iptal edilmedi. Snav gn Ece Nurun velisi Murat zel, kznn ban amasn yada snavnn iptali iin tutanak tutulacan syleyen snav grevlilerine itiraz ederek, ortada herhangi bir su varsa kendisine delil gsterilmesini istedi. Ynetmeliklerin su olmayan bir konuyu sumu gibi gsteremeyeceini ifade eden ve ayet susa kendisi hakknda polis tarafndan ilem yaplmasn isteyen Murat zele, bart yasayla ilgili herhangi bir kanuni su tanm olmad gerekesiyle ilem yaplamad. Murat zelin su olmayan bir konuda yaplacak ilemin kendisinin su olacan ve konuyla ilgili su duyurusunda bulunacan ifade etmesi zerine araya giren yetkililer, Ece Nur zelin snava bartl girmesine mdahale edemedi. Snavn geerli saylp saylmayaca konusundaki merakl bekleyi, snav sonularnn aklamasyla son buldu. Bartl Ece Nurun SBS snavnn geerli sayldn renen Murat zel, konunun emsal tekil ettiini syleyerek, velilere rencilerine sahip kmalar ars yapt. Konyadaki barts direnii 4. yla girdi! 153 hafta nce, yine bir ramazan aynn ilk cumartesi gnnde, Ramazann rahmet, bereket ve zgrlk pnarndan istifade etmek ve rahmet deryasnn sularyla, bask ve zulmn kirini gidermek iin yola kmtk. Yine bir ramazan ayndayz. 3 ylmz doldurduk. 4. bir yla, umutla ve direnile giriyoruz. lkemizde, asl sorunlarn neler olduunun unutulmaya baland zamanlarda sorunlar hatrlatan, toplumsal bir hafza olma vazifemizi yerine getirmeye alyoruz. Geici gndemlerin, siyasal hayhuylarn ierisinde kaybolup giden; mazlumlarn dahi kendilerine yaplan zulmleri gndeme getirmekten bktklar bir ortamda, hak ve adalet sylemini canl tutmaya alyoruz. diyen Konya nan zgrlkleri Platformu, gerekletirdii eylemlerinde 4. ylna girmi oldu. (14 Austos 2010) CEDAW raporundaki barts yasa deerlendirmesi New Yorkta Birlemi Milletlerin Kadna Kar Her Trl Ayrmcl nleme Komisyonunun (CEDAW) Trkiye oturumundan sonra komitenin sonu raporu yaynland. Raporun bartsyle ilgili yorumlarnda u maddeler yer ald: Comite eitim, i hayat, salk, siyaset ve sosyal yaamda barts kullanm zerindeki yasan etkisi rnein okullardan ve niversitelerden uzaklatrlan kadnlarn says- hakknda bilgi ve istatistiki verilerin eksiklii konusundaki kaygsn yinelemektedir. Comite 2005deki sonu gzlemlerini yinelemektedir ve taraf devletin gelecek raporda eitim, i hayat, salk, siyaset ve sosyal yaamda barts kullanm zerindeki yasan etkisini deerlendiren almalar yapmasn; almann sonucunun detayl bilgi iermesini; ve yasan her trl ayrmc sonularn nlemek iin alnan nlemler hakknda detayl bilgi verilmesini talep etmektedir. (14 Austos 2010) BMden barts ayrmclna son verilmesi ars Ksmi Deerlendirme Raporu Koalisyonu adna AKDERden Avukat Fatma Benli, kamuoyuna yapt aklamada CEDAWn Trkiyeden barts sorununda taraf olduu szlemelere uyarak sorunu zmesi yaptn ifade ederek yle dedi: Birlemi Milletler Kadnlara Kar Ayrmcln Kaldrlmas Komitesi (CEDAW), 12-30 Temmuz 2010 tarihleri arasnda gerekletirdii Trkiye oturumunun sonularn aklad. CEDAW Komitesi, Nihai Ykmllklerinde (Concluding Observation) barts yasann ayrmc sonularna da yer verdi. Barts yasann, eitim, alma, salk, politik ve kamu yaamna katlm zerindeki olumsuz etkilerin deerlendirildii detayl almalar talep edildi. Bir sonraki rapor dnemi olan 2014 ylna kadar bu alma sonular ile barts yasann ayrmc sonularnn tamamen yok edilmesine ilikin alnan nlemlerin aklanmas talep edildi. (14 Austos 2010) Uur Dndara Tesettr faciasndan tazminat cezas Bartl iki doktor tarafndan testis ultrasonu ekilmedii iin madur edildiini ortaya att A.F.G., basn yoluyla kiilik haklarna saldrda bulunulduu gerekesiyle Uur Dndar ve Hrriyet gazetesine at davada toplam 10 bin lira tazminat kazand. Bilindii gibi Uur Dndar te hayatm adn verdii kitabnda haberini savunmu ve hakknda yaplan btn ikyetlerin lehine sonulandn ileri srmt.. (18 Austos 2010)
144
CHP barts raporu hazrlayacak Genel Bakanlk koltuuna oturduktan sonra barts konusundaki sylemleri nedeniyle eletirilen Kemal Kldarolu, trban raporu hazrlanmas talimat verdi. almay CHP PM yesi ODT Sosyal Bilimler Enstits Mdr Sencer Ayatann yrtt renildi. Ayata, yaplanlar yle zetledi: Bu alma uzun sredir devam eden ama araya referandum almalarnn girmesi nedeniyle duraklad. Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin trban konusunda verdii karar incelendi. Yine Trkiyede trbana ilikin kararlar.. Referandum sreci nedeniyle ertelendi. Ancak hedefimizde din adamlar ile bir toplant yapmak da var. Din adamlarnn trban konusundaki grlerine de bavurmak istiyoruz. Uzlamaya dayal, hibir kesimi rahatsz etmeden, hibir kesimin de zafere ulatn dndrtmeden uzlama mmkn m bunun yantn aryoruz. (24 Austos 2010) Norvete hakim bartl niformaya onay verdi Norvete getiimiz yl polis memuru olmak isteyen Mslman bir kadn bartsn karmak istemediini belirtmi, hkmet de polisteki Mslman kadnlarn barts giyebileceini belirtmiti. Ancak, muhalefetteki ar sac lerici Partinin bu karar Norvein slamlamas olarak deerlendirerek kar kmasndan sonra hkmet geri adm atarak polis memurlarnn tek bir niforma tamas karar almt. Hkmetin bu kararyla ilgili olarak getiimiz gn grn aklayan Norve Eitlik Mahkemesi, bartsnn polis niformasnn ntr kalmasn zayflatacan ancak bartsne izin verilerek dini zgrlk ve eitlik prensiplerinin korunmasnn nemine vurgu yapt. (24 Austos 2010) Almanyada Trk Vekil burka yasa istedi Alman parlamentosunda bulunan zgr Demokratik Partinin Trk kkenli milletvekili Serkan Toeren, Fransa ve Belikadaki gibi Almanyada da burkann yasaklanmas gerektiini syledi. Burka giyen kadnlarn yzlerini rttn ve bu ekilde kamuyu tehdit ettiini ne sren Toeren, burka giymenin insanln haysiyetini zedelediini ileri srd. Alman Leipziger Volkszeitung gazetesine konuan Toeren, Kendi iradesiyle bile burka giymek isteyen kadnlar kabul edilmemeli. nk bireyler insanlk haysiyetini kontrol edemez ifadelerini kulland. (25 Austos 2010) CHP sorunu zd: San tamamn kapatmak art deilmi! CHP Genel Bakan Kldarolunun grevlendirdii Sencer Ayatann genel merkeze vermeyi planlad raporundan ilk izlenimde, San tamamen kapatlmas art deil! tespiti ne kt. CHPde almay yrten CHP Bilim Ynetim ve Kltr Platformu Bakan Sencer Ayata Ekim aynda Kldaroluna sunaca rapor hakknda bilgi verdi. Cumhuriyet gazetesinden Utku akrzere konuan Ayata, zm retmek istenirse ara yollarn bulanabileceini ve uzlamann eitli yntemlerinin olabileceini belirten Ayata, Hatta ba rtme eklinde ya da ekil eitlemesinde bile mutabakat salanabilir. Bizim geleneksel ba balama tarzlarmzda san tamamen kapatlmas art deil. Bir uzlama olsa taraflar diyebilir ki Biz ban rtlmesine evet diyelim, ama siz de o bizim bir ekilde daha bir siyasi kimlik gibi algladmz grntden vazgein. Ama u anda kazanan hepsini almak istiyor. Bu sorun ancak uzlamayla zlr. O uzlamay da CHP iktidar salayabilir. diye konutu. (25 Austos 2010) zmirde CHPye barts protestosu CHPli zmir Bykehir Belediyesi bartl rencilere paso vermemekteki srarc tutumunu srdrmesi zerine zgr-Der zmir ubesi Konak Meydannda bir basn aklamas dzenledi. Eylemde ilk olarak zgr-Der zmir ubesi Bakan Nurcan Byk sz ald. Ardndan basn aklamasn okuyan zgr-Der yesi zlem z; Kemal Kldarolunu szlerinin samimiyetini ispata zmir Byk ehir Belediyesinin bartl rencilere indirimli ulam kart verilmemesi uygulamasna son vermekle balayarak, madur ettii rencilerden zr dilemeye ve halk bo vaatlerle kandrma ahlakszlna son vermeye aryoruz. eklinde konutu. (29 Austos 2010) Karma sistemde okumak istemiyorum Hivda Tandr 6. snf bitirip 7. snfa gemeye hazrlk yapt srada eitim sisteminin rtsne engel olduu ve inancn rahata yaayamad iin okulunu brakt. Okulu terk etme gerekesini ise Hivda yle aklad: Ben Mslman bir insanm, bugn benim inancm gerei bartm karmamam gerekiyor. Ama kanunlara gre okul ierisinde bartl eitim almam yasak. Ben de inancm gerei okulu brakmaya karar verdim. Aslnda okulumu okumak ve eitimimi tamamlamay ok istiyorum. Ama maalesef byle bir imkn yok. Karma eitimin Mslman gen toplumu yozlatrdn syleyen Hivda, okullarda meydana gelen iddet olaylarnn geneleninin bu yazlamadan kaynaklandn belirtti. Okulu terk ettiinden dolay eitim hayatna son vermeyeceini belirten Hivda, eitimine medresede devam edeceini ifade etti. (30 Austos 2010) GOP niversitesinde barts yasa kaytta balyor! Gaziosmanpaa niversitesi, faklte blmlerini kazanan adaylarn kayt tarih ve artlarn aklad. Kayt artlarnda barts yasann uyguland grld. Kesin Kayt in stenen Belgeler bal altnda 3. maddede barts yasa u ekilde uygulanyor: 12 adet 4,56 cm ebadnda fotoraf. Son alt ay iinde nden, BAI AIK, aday kolaylkla tantabilecek ekilde
145
ekilmi olmaldr. TOKAD ve zgr Eitim-Sen Tokat Temsilcilii yaplan aklamada GOP niversitesinin bu uygulamasna kar rencileri, velileri ve Tokat halkn tepki gstermeye davet ediyoruz. Biz de yasak uygulamaya devam ettii mddete GOP niversitesi yneticilerine kar hak ve zgrlklerden yana olarak kar koymaya devam edeceiz. denildi.
EYLL 2010
Ece Nur zele tebrik plaketi TOKAD yeleri Ece Nur zeli ve ailesini evlerinde ziyaret ederek aileyi ve Ece Nuru mcadele ve kararllklarndan dolay tebrik etti. Ziyarette, Ece Nurun babas Murat zel, Ece Nurun barts mcadelesi sreciyle ilgili bilgiler verdi. Ecenin bartsn tamamen kendi isteiyle tercih ettiini, kendilerinin de aile olarak Ecenin yannda yer aldklarn ifade eden baba Murat zel, Ecenin derslerde bartsn karmad iin evlerinden ok uzakta bir okula srldn, devletin 6. snftaki bir ocua uygulad ambargo ve srgn politikasnn yasak ve dmanl gzler nne sermesi bakmndan dndrc olduunu ifade etti. Brokrasi ve siyasilerin Ecenin yaad soruna zm retmekten ok onun kararlln sona erdirmeye dnk abalar ierisine girdiklerini, zgr Eitim-Sen, TOKAD, Diyarbakr zgr-Der gibi kurulularn mcadelelerine destek olduklar iin memnun olduklarn dile getiren baba Murat zel, Ece ve ailesi olarak kararllk ve mcadelelerinden vazgemeyeceklerini syledi. Ziyaretin sonunda TOKAD adna Ahmet rs, Ece Nur bir plaket takdim etti. (02 Eyll 2010) niversite kaydnda boynu ak art Malatya nn niversitesi, niversiteyi kazanan renciler iin bir kayt bror hazrlad. Bu brorde Kayt in Gereken Belgeler ksmnda yer alan 12 adet 4,5 x 6 cm ebadnda fotoraf (Fotoraflar son alt ay iinde, nden, ba ve boynu ak, aday kolaylkla tantabilecek ekilde olmaldr.) maddesi grenleri akna evirdi. nn niversitesine kayt yaptracak bartl rencilerin ba ak ibaresi yannda birde boynu ak olacak artn grnce moralleri bozuldu. (02 Eyll 2010) TRTde barts skandal! TRTde yaynlanan Can Veren Pervaneler programna konuk olarak davet edilen Edebiyat ve Mzik aratrmacs Zeynep Yldz bartl olduu gerekesiyle yayna alnmad. Balangca dakikalar kala kendisin yayna alamayacaklar bilgisi verilen Zeynep Yldz ok oldu. Bir an aknlk yaayan konuk Yldz srarla sormasna ramen uzun sre yayna alnmama gerekesini renemedi. Merak ve srarn kararllkla srdren madur konua ilerleyen dakikalarda Bartl olduu iin programa alnmad bilgisi verildi. Program ynetmeni Nihal Tun Bu konuda bilgi vermek istemiyorum demekle yetindi. (03 Eyll 2010) niversite kaytlarndaki yasak protesto edildi TOKAD ve zgr Eitim-Sen Tokat l Temsilcilii, Tokatta eitim retim faaliyetinde bulunan Gazi Osman Paa niversitesini kaytlarda uygulad ba ak fotoraf dayatmas nedeniyle protesto eden bir eylem gerekletirdi. Eylemin banda bir konuma yapan zgr Eitim-Sen MYK yesi Ahmet rs, ehirlerinde bulunan niversitenin halkn deerlerine kar zalimce uygulamalar iinde olmasn kabul edilemez bulduklarn, yasaklar srdke de meydanlarda yasaa ve yasaklara direneceklerini, yaklaan rektrlk seimleri nedeniyle adaylklarn aklayan retim grevlilerinden de zgr bir niversite sz beklediklerini, aksi takdirde seimlerin bir anlam ifade etmeyeceini vurgulad. Daha sonra niversite rencisi Sedanur Tokel basn aklamasn okudu. Tokelin okuduu basn aklamasnda bartl rencilerin ilkretimden, liseden balayp niversite kaplarna kadar uzanan barts yasayla kar karya kalmalarnn vahi bir uygulama olduu vurgulad. (07 Eyll 2010) Bartl kadn askeri yemin trenine alnmad stanbuldan olunun yemin trenine katlmak zere zmire gelen Mustafa Kaya (50) ve ei Oya Kaya (45), Ege Ordu Komutanlna bal Narldere Muhabere Komutanlnn kapsndan geri evrildi. Sebep olarak ise bartl olmas gsterildi. Nizamiye kapsndan ei sebebiyle alnmayan Kaya, einden bartsn karmasnn istendiini syledi. Bunu reddedince grevli yzba tarafndan, Dar k! diye azarlandn anlatt. (07 Eyll 2010) Bartl rencilere Akretim snavlarnda tutanak stanbul nivesitesinde yaplan Akretim btnleme snavlarnda, bartl renciler hakknda, snav binas sorumlusu Profesr Alper Ylmazn keyfi uygulamas sonucu tutanak tutuldu. renciler, snavlarnn iptal edileceinden endie ediyor.
146
Madur rencilerden Aretim Fakltesi lahiyat Blm kinci snf rencisi Saliha lhan, aklamasnda Akretim snavna girmek iin gittikleri stanbul niversitesi Veterinerlik Fakltesi binasnda nce gvenlikilerin, sonra snav sorumlularnn daha sonra da bina sorumlusunun keyfi uygulamalar karsnda zor anlar yaadklarn syledi. (07 Eyll 2010) Avclarda CHPli belediyeden bir garip afi CHPli Avclar Belediyesinin ast, Mslman kadnlarn rahibe gibi rtnmesi iin Evet yazl afilere tepki geldi. Avclar Belediyesi nnde toplanan sivil toplum kurulular, Deirmenciye istifa ars yapt. Belediye nnde nce sayg yazl byk bir pankart aan grup, Rahibin rtsne de sayg, araf alm rahibeye takld ve rtnmek Allahn emridir yazl dvizler tayarak eitli sloganlar att. Bu arada Adalet Platformu Bakan Adem evik, CHP lideri Kldarolu, stanbul l Bakan Berhan imek ve Avclar Belediye Bakan Deirmenci bata olmak zere afite sorumluluu olan CHP yneticileri hakknda su duyurusunda bulundu. (08 Eyll 2010) Referandumda barts yasa! Referandum oylamas balamadan sadece saatler nce sandklarn kurulduu yerleri kamusal alan ilan eden YSK, bartllerin grev yapmasn engelledi. YSKnn 11 Eyll 2010 tarihinde oybirliiyle ald 744 numaral kararda, Siyasi partiler tarafndan isimleri bildirilen sandk kurulu yelerinin, sandk alannn kamusal alan olmas ve sandk kurullarnda grev alacak olanlarn da hizmet verme konumunda bulunmalar nedeniyle snrlar yasalarla ve yarg kararyla izilmi bulunan klk kyafet llerine uymalar gerekir. denildi. Bu karar sebebiyle zmirde birok sandk grevlisinin grev yapmasna izin verilmedi. CHPliler, okul okul gezip tesettrl grevlilere zorluk kard. Bayrakl mbat lkretim Okulu, amkran lkretim Okulu ve Konak Gztepe Kz Meslek Lisesinde, tesettrl resm sandk grevlilerinin grev yapmas engellenmek istendi. (13 Eyll 2010) Sakaryadaki barts eylemleri 6. ylna girdi Sakarya Barts Platformunun 6 yl nce Kocaelide 20 haftasna giren bartsne zgrlk eylemlerine paralel olarak yapmaya balad barts direnii ilk gnk kararllkla devam ediyor. 262 haftadr, yasan unutulmasna msaade etmeyen, dnyann her neresinde olursa olsun her trl hakszla ve zulme ahitlik yapan ve Mslmanca bir direni siyasetinin inas iin meydanlar bir okula eviren barts platformu, Sakarya Adalet Giriiminin ortak bir kamusal direni alan olarak nc bir rneklik sergiliyor. SAGR Barts Platformu, direniinde 6. ylna girerken, platform adna 262. eylem metnini Sakarya Dayanma Derneinden Kadrican Mendi okudu. Mendi, eylemlerin 6. ylna giriiyle olarak Bugn Barts Direniinin beinci yln geride brakm bulunuyoruz. Yasaklarn sona erdirilmesinde bir arpa boyu yol alabildik belki ama en nemlisi yenilsek bile teslim olmayacamz dosta dmana gstermi olduk. Bu gururu bizleri hi yalnz brakmayan, sesimize ses szmze sz katan tm kardelerimize ve duyarl Sakarya halkyla paylayoruz. dedi. (19 Eyll 2010) Bartl rencilere yaplan paranoyak saldrlara knama zgr Alm Platformu, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesinde le saatlerinde Hande A. simli bartl bir rencinin kimlii belirsiz bir kii tarafndan tartaklanarak, bartsnn almasn yaynlad bildiriyle knad. Aklamada, Bu saldrlarda da grld gibi, Trkiyede yaanan, bu korkunun zamanla paranoyaka bir hastala dnmesidir. Bu nedenle yaplacak olan ey, toplumun bu hastalkl kesiminin derhal hastalklarn tedavi ettirmesidir. Aksi halde, bartl kadnlar grdkleri her yerde geirdikleri duygusal krizden tr en ok kendileri ypranacaklardr. Mmkn olduu kadar ksa srede, bu lkede yaamakta olan bartl kadnlarn da tpk kendileri gibi her yere girip kmasna almalar onlarn yararna olacaktr. zgr Alm olarak, bu saldrlar knyor ve saldrganlarn tedavisi iin yetkililere arda bulunuyoruz. denildi. (21 Eyll 2010) Bartl renciye paso hl yok zmirde bartl renciler, 2010-2011 eitim-retim ylna yine buruk girdi. CHPli zmir Bykehir Belediyesi, geen sene balatt ve bartllere uygulad indirimli paso yasan hl srdryor. Paso yasann mimar CHPli zmir Bykehir Belediye Bakan Aziz Kocaolu Bizim barts ile herhangi bir sorunumuz yoktur. Bu daha nce de byleydi, bugn de byledir. 6.5 yllk ynetim anlaymz srasnda, zmir Bykehir Belediyesinin ayrmclk yapmadn, yapmayacan herkese ispatladmza inanyorum. ESHOT, renci kart uygulamalarnda tamamen klk-kyafet ynetmeliini uygulamaktadr. dedi. zgr-Der zmir ube Bakan Nurcan Byk, Kldarolunu samimiyete davet etti. Byk, Sayn Kldarolu, barts sorununu zeceini sylyor. Ancak CHPli zmir Bykehir Belediye Bakan Aziz Kocaolu, bartl rencilere paso yasa uyguluyor. Bu ne biim eliki? Sayn Kldarolu, szlerinde samimiyse paso yasan kaldrsn. dedi. (21 Eyll 2010) Tarsusta bartl ilkretim rencisi okula alnmad 2010-2011 Eitim retim ylnn almas ile birlikte Tarsusta Dr. Ltfi Kolukrkolu lkretim okulunda bartl okumak isteyen Bra Uzunselvi (13), kyafeti okul ynetmeliine uymad gerekesiyle okul ynetimi tarafndan okula alnmad. renci velisi Yaln Uzunselvi yapt aklamada; kznn kendi isteiyle okula bartl gitmek istediini, kendilerinin de kzlarnn bu
147
kararna sayg duyduklarn ve bu kararna destek olduklarn belirtti. Okul ynetiminin kzn okula almamak istememesi hakknda le Milli Eitim Mdrlne v Kaymakamla bir dileke ile bavuru yaptn syleyen Uzunselvi herhangi bir sonu alamadn, kznn eitim hakknn konuyla ilgili hibir ynetmelilik olmamasna ramen engellendiini syledi. (21 Eyll 2010) talyada peeli veliler eylem yapt talyada pee yasann gndeme gelmesinin ardndan lkede yaayan Mslman kadnlar, kendimizi thmet altnda brakmak istemiyoruz. ocuklarmz okula ister yzmz peeli ister peesiz gtrebiliriz. Bu konuda hi bir yasakla karlamak istemiyoruz diyerek eylem yaptlar. Sonnino Belediye Bakan Gino Cesare Gasbarrone okula gelerek eylem yapan Mslman kadnlarla grt. Grme sonras anlama saland. Sadece okul ierisinde peelerini amak artyla uzlamaya varld belirtildi. (21 Eyll 2010) Tesettrl adaylar bavurmasn ltfen Bir i bulma sitesinde 17.09.2010 tarihinde Bayan Ynetici Asistan balyla Sistem 9 Bilgi letiim Teknolojileri A.. firmas tarafndan yaynlanan ilanda Tesettrl adaylar veya bay adaylar bavurmasn ltfen.. ibaresi grenleri dikkat ekti. Sitede yaynlanan ilanda adaylarn genel nitelikleri hakknda bilgiler verilirken bu nitelikler arasnda adayn tesettrl olmamas koulunun da saylmas yeler tarafndan aknlkla karland. Trkiyenin en byk insan kaynaklar irketi ierisinde gsterilen ve 28 bine yakn firmann ye olduu site 1999 ylnda faaliyetlerine balad. (21 Eyll 2010) Bartl okula alnmayan rencinin, ya bahanesiyle kayd silindi Barts sebebiyle okul ynetimin basklarna maruz kalan Osmaniye Mehmet Akif lkretim Okulu 8inci snf rencisi Zeynep Sakn(16), renim a dna kt gereke gsterilerek okul idaresi tarafndan kaydnn silindii renildi. Kendisinin okumak istediini ancak okuldan kaydnn istekleri dnda silindiini syleyen Zeynep Sak, durumdan znt duyduunu belirtti. Kendisinin normalde bartl olduunun altn izen Zeynep Sak; Ben 12 yandan bu yana bam rtyorum. Ancak yasak olmasndan dolay okulda amak zorunda kalyordum. u anda 16 yandaym ve okula girerken bartm kartmaktan dolay vicdanen rahatszdm. Okuldan eve dnnce bam rttm iin ok zlyordum. Bundan dolay geen sene okuluma bartl gitmeye ve bu vicdan azabndan kurtulamaya karar verdim. Okula bartl gidince de okul idaresinin basklarna maruz kaldm. En son da bu sene kaydm silmiler.dedi. (22 Eyll 2010) ocuklarnz bartsyle okula gnderin lkretimde Barts Madurlar Platformu szcs brahim Gkdemir, ocuklarnz inancnz gerei okula gnderin arsnda bulundu. ocuklarn maddi her trl tehlikeyle beraber manevi tehlikelere de kar da korunmas gerektiinin altn izen Gkdemir, Anne ve babalar olarak ocuklarmza dnyevi her trl tehlike ve tehditlerden korumak iin nasl can siperane gayret gsteriyorsak daha ok ocuklarmzn maneviyatn korumak ve Allaha kar sorumluluklarn hatrlatmakla grevliyiz. ocuklarmzn bizim isteimiz ve inanlarmz dorultusunda eitim grmeleri iin duyarl olmal ve kamuoyu oluturarak yasak zihniyeti zorlamalyz diye konutu. Yasan madur ettiklerinin says da belli deil Kadnlara Ynelik Ayrmcln nlenmesi Szlemesine ynelik Trkiyedeki almalar takip eden Kadnlara Ynelik Ayrmcln nlenmesi Komitesi bart yasandan endieli. Komitenin 6. nihai yorumlar ieren raporu yaynland. Raporun ayrmclk ieren hkmler blmnde barts yasana deinildi. Raporda, komitenin eitim, istihdam, salk, siyaset ve kamu yaamnda bart takma yasann etkisine ilikin okul ve niversitelere alnmayan kadnlarn says gibi bilgi ve istatistiki veri olmamas hususunda endieli olduu vurguland. (28 Eyll 2010) Vanda bartl ilkretim rencisi okula alnmad Vanda bartsyle okumak isteyen 7. Snf rencisi Ayten Ko, okul idaresi tarafndan okula alnmad. Anne Zehra Ko ise yaad olaydan byk znt duyduunu belirterek, eini yllar nce kaybettiini ve ocuklarna kendisinin babalk yaptn syledi. Byk kznn da iki yl nce bartsyle okula gitmek istediini fakat okul ynetimi tarafndan okula alnmadn dile getiren Anne Zehra Ko, yaadklar maduriyetin bir an nce giderilmesini istedi. (29 Eyll 2010) Mardinde bartl ilkretim rencisi zorla okuldan karld Mardin Kzltepe Mehmet Emin Deer lkretim Okulu 8. Snf rencisi Medine Karaalp, snrlama olmad halde zorla karld. Barts ile okumak istediini belirten Medine Karaalp, Ancak okula girdikten sonra okul idarecileri tarafndan snftan dar karldm. Eitim ve retim hakkm engellenmesin dedi. Okul idarecilerinden ocuunun hangi gerele ile okula almadklarna
148
dair resmi bir belge istediini belirten Medine Karaalpin velisi ise, okul yneticilerinin belge vermek yerine gerginlik kardn syledi. (29 Eyll 2010) Halkn okullarndan halkn ocuklarn kovuyorlar zgr Eitim-Sen Genel Bakan Yusuf Tanrverdi, ilkretime bartleriyle giden rencilere ynelik uygulamalar knayarak Kimin okulundan kimi kovuyorsunuz? Her kuruu halkn parasyla yaplan okullardan halkn ocuklarn hangi hakla kovuyorsunuz? Bu ocuklar kovmak iin hangi yasal dayananz var? Anayasasnda ilkretim zorunlu ve parasz diye yazan bir lkede memurlar, anayasann stnde hangi hak ve yetkiyle karar alabiliyorlar? Bu yetkiyi kimlerden alyorlar ve kimler adna kullanyorlar? Hukukun stnlnden dem vuran ok kymetli hukukular anayasaya ramen en temel haklar yurttalarn ellerinden alnrken maymunu oynamalarn hangi gerekelerle izah ediyorlar? sorularn gndeme getirdi. Aklamada Devletler yurttalarna neye inanp nasl yaayacaklarn deklare etme ve dayatma gibi bir hakka sahip deillerdir. Devletler halklarnn tercihlerine sayg duymak ve taleplerini yerine getirmek ve dzenlemekle sorumludurlar. Devlet ailenin dinine, diline, kltrne sayg gstermeli ve bu deerleriyle birlikte her hangi bir yerden bask ve dayatma grmeden yaaya bilmesinin garantr olmaldr. ifadelerine de yer verildi. (30 Eyll 2010)
EKM 2010
YK: rencileri atmayn, tutanak tutun! YK, stanbul niversitesi'ne gnderdii yaz ile disiplin ynetmeliine uymayan rencilerin dersten karlmasn yasaklad. stanbul niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesinde bir rencinin barts nedeniyle dersten karlmas sonrasnda konu YKe intikal etti. renci Zeynep Nur ncekarann eitim hakkm engelleniyor gerekesi ile bavuruda bulunduu Babakanlk nsan Haklar Bakanl YKten gr istedi. YKten gelen yant ise bartsnn nn fiilen am oldu. YKn grnde, rencinin disiplin ynetmeliine aykr durumu nedeniyle snftan karlamayaca; gerekirse tutanak tutulup dekanla bildirilecei ve karan retim grevlisi hakknda soruturma alaca belirtildi. YKn bu yant stanbul niversitesi Rektrlnce tm retim grevlilerine datld. YKn gr yazsnn ierii tartma yaratrken, dier niversitelere gnderilmemesine ramen, tm niversiteler iin de emsal oluturaca tezi ortaya atld. Buna karlk, baz niversiteler byle bir yaz dorudan kendilerine gnderilmeden emsal oluturmasnn sz konusu olmad grn savunuyor. (04 Ekim 2010) Yasak iin Ek 17. maddeyi yrtp atmlar 1998de askerin brifingi ve YKn talimat ile uygulamaya konulan barts yasan hukuka uydurma adna yksekretimde klk kyafet serbesttir eklindeki bu kanun maddesinin yrtlp atld ortaya kt. Dnemin yasak isimlerinin banda gelen stanbul niversitesi Rektr Kemal Alemdarolu, oluturduklar fiili durumun hukuksuzluunun gstergesi olan yrrlkteki YK Kanununun Ek 17. maddesini niversitenin mevzuat kitabndan karttrd. yaynlar arasnda yer alan ve 1997de niversite basmevinde basks yaplan Yksek retim ve Mevzuat isimli bin 33 sayfalk dev kitapta Ek 17nci maddenin bulunmasn hazmedemeyen Rektr Alemdarolu, piyasadaki btn kitaplar toplattrd ve basmevi yetkililerine talimat vererek, tikabn 279ncu sayfasnda yer alan sz konusu maddenin karlmasn istedi. Rektr Alemdarolunun bu talimat zerine Basmevi ve Film Merkezinde kitaplardan Ek 17nci maddenin bulunduu sayfalar teker teker koparld, yerlerine yeni sayfalar monte edildi. (08 Ekim 2010) Fransada pee yasa onayland Fransada 14 Eyllde mecliste kabul edilen kamuya ak yerlerde pee takmay yasaklayan yasa, Anayasa Konseyi tarafndan onayland. 6 ay sonra yrrle girecek yasaya gre, kamuya ak yerlerde pee takanlara 150 Euro para cezas, kadn pee takmaya zorlayan kiilere ise, 1 yl hapis, 30 bin Euro para cezas verilecek. (08 Ekim 2010) Bartl gazetecilere basn kart hl yasak 28 ubat dneminden kalma olan ve bartl gazetecilere Sar Basn Kart verilmesine engel tekil eden Basn Kart Ynetmeliinin 23. maddesinin deitirilmesi isteniyor. Basn Kart iin ba ak fotoraf koulu getiren 23. madde madurlar her geen gn artarken meslek rgtleri de bartl grev yapan gazetecilerin kapal fotorafla Basn Kart almas gerektiine iaret ediyorlar. Bartl olduklar gerekesi ile Sar Basn Kart alamayan gazetecilerin isyan medya rgtlerini harekete geirdi.
149
Babakanla bal Basn Enformasyon Genel Mdrl tarafndan verilen Sar Basn kartlarnda yasan hl uygulanyor olmasna tepki gsteren basn meslek rgtleri, Basn Kart Ynetmeliinin 23. maddesinde acilen deiiklik yaplmas arsnda bulundu. Gazetecilere klk kyafet dayatmasnn dnyann hibir yerinde kabul edilebilir bir durum olmad vurgulanrken, onur krc ve ayrmc ynetmeliin yeniden dzenlenmesi talep edildi. (08 Ekim 2010) 29 mzal Ortak Bildiri: Msamaha deil, bartsne zgrlk! Alt yldr haftalk ve aylk bartsne zgrlk eylemleri dzenleyen baz platformlar ve barts sorunun zm iin aba sarf eden sivil toplum kurulular ortak bir bildiri yaynland. 29 platform ve kuruluun imzasn tayan Msamaha deil, bartsne zgrlk! balkl bildiride yasak uygulamann sorumlusu olarak Kemalist zihniyeti gsterilirken, yasak kart mcadelenin de sistemin yasak doasna kar yrtld ifade edildi. Bartsne zgrln, herkes iin hak ve adaletin saland bir btnlkte anlaml olaca belirtilen bildiride barts sorununun partiler aras malzemeye dntrlmesinden duyulan rahatszlk da dile getirildi. Bidiride, Barts yasa bir devlet politikas haline dnmtr ve devletin yasak doas ile hesaplalmadan ve topyekn bir zgrlk alan almakszn tm tezahrleriyle ortadan kalkmas mmkn deildir. denilirken, tartmalarn odandaki YK ile ilgili olarak da Son gnlerde bartsnn, YK gibi 12 Eyll art bir kurum zerinden tartlmasn ve bunun sadece bir renci sorunu olarak daraltlmasn, dolays ile aza bir parmak bal almak anlamna gelen rvet-i hukuk tavrn kabul etmemiz mmkn deildir. Bu vesile ile unu zelikle vurgulamak istiyoruz ki; YK araclyla birer klaya evrilen niversitelerdeki zgrlk sorunu salt barts serbestlii ile geitirilemez. Dier zgrlklerin ramna Bartl rencilere verilen bir devlet imtiyaz grntsn kabul etmemiz, temel hak ve zgrlklerin bu grnt arkasnda anlamszlatrlarak bir ltuf halinde kamuoyuna sunulmasn onaylamamz mmkn deildir. Bizler ne YK ne de baka bir devlet kurumundan tolerans ya da gz yumma bekliyoruz. Talebimiz ve hedefimiz Bartsnn hayatn her alannda ve hibir nkoulsuz tamamen serbest olmasdr. denildi. (11 Ekim 2010) Pritinede barts protestosu Kosovann bakenti Pritinede, lkede uygulanmaya allan barts yasa sebebiyle binlerce kiinin katld bir protesto gsterisi dzenlendi. Cuma namaznn akabinde balayan gsteri yry Eitim Bakanl nnde son buldu. Ellerinde tadklar pankart ve dvizlerle barts yasan protesto eden Kosovallar, Kosovann Mslman bir lke olduunu, laiklik ad altnda yaplan basklara boyun emeyeceklerini ilan ettiler. Tekbir seslerinin ykseldii gsteride Rahibe Terasann rts sorun deil Mslman kardeimin ki mi sorun?, 1389dan beri Mslmanz, Kosova 1453ten beri Mslmandr, Demokratik Kosovaya Evet, slam kart diktatrle Hayr, Hashim Thacinin ayrmcln durdurun yazan pankartlar tand. (11 Ekim 2010) Suruta bartl ilkretim rencisi okula alnmad Suruta bulunan Bilge lkretim okulunda barts ile okumak isteyen Zeynep Durmaz (13), yasal herhangi bir engel olmad halde, kyafeti okul ynetmeliine uymad gerekesiyle okul ynetimi tarafndan okula alnmad. Kardeinin kendi isteiyle okula bartl gitmek istediini ve kendilerinin de bu karara sayg duyarak, destek verdiklerini ifade eden Zeynep Durmazn abisi Ali Durmaz, Okul idaresi tarafndan kardeinin okula alnmadn ve eitim hakknn engellendiini yetkililerin bilmesini istiyorum. Bildiim kadaryla yasal olarak, okula gelmedii iin renci velilerine para ve hapis cezas veriliyor. Bu cezann okul idaresine kesilmesini istiyorum. nk her gn okula giden kardeimin eitim hakk onlar tarafndan engelleniyor. dedi. Madur renci Zeynep Durmaz ise Okul ynetimi ve retmenlerin bana kar tavrlar beni son derece zd ve tedirgin etti. Ben yine de bartl olmaktan vazgemeyeceim dedi. (12 Ekim 2010) KTde kampse bartl giri var, derslere yok! KT Rektr Prof. Dr. brahim zen, KT olarak biz, rencilerimizin bartsyle kampse giriine izin vermeye baladk. Ancak bu rencilerimizin derslere bartsyle giriine izin vermiyoruz. niversitelerde barts ile ilgili durum netleene kadar da bu uygulama devam edecek diye konutu. Baz blmlerde bartl rencilerin derslere de girebildii niversitede, baz blmlerde ise buna izin verilmedi. Baz renciler ders hocalarnn izin vermesine ramen blm yneticileri tarafndan snfn kapsndan geri evrildi. KT Fizik Blmnden bir grup renci de baz hocalarn derse bartl girilmesine izin vermesine ramen baz hocalarn ise kendilerini kapdan kovduunu ileri srd. (12 Ekim 2010) Ek bavuru iin geldi, bartl diye alnmad renci Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre ek yerletirmeden yararlanmak isteyen A.G., bartl olduu gerekesiyle niversite binasna alnmad. Duruma tepki gsteren niversite aday A.G., Ben niversitenin rencisi deilim. Ben sadece ek yerletirme bavurusu yapmak iin hizmet almak isteyen bir vatandam. Aksaray niversitesinin yasa niversite rencisi olsun-olmasn her bartlye uygulamasn protesto ediyorum. dedi. Meslek Yksek Okulundaki skandal uygulama iin aklama yapan niversite ynetimi, YKn verdii talimatlar erevesinde hareket edildiini iddia etti. (12 Ekim 2010)
150
YK: Dersten karlan bize bavursun Yksekretim Kurulu (YK) Bakan Prof. Dr. Yusuf Ziya zcan, Seluk niversitesi ve Trabzon KTde baz bartl rencilerin snfa alnmamas, Aksaray niversitesinde ise ek yerletirme iin giden bir kz rencinin barts sebebiyle ieri alnmamasn deerlendirdi. zcan, niversitelerde barts diye bir sorunun kalmadn iddia ederek, Bu rencilerimiz bir dileke ile bize ikyetlerini bildirsinler, biz gereini yaparz. Artk niversitelerimizde barts diye bir problem yok. dedi. Bartl rencilerin bartszlere mahalle basks yapaca eklindeki sylemlerin yersiz olduunu kaydeden zcan, Bu asla gereklemez. Ayn ekilde ba ak rencilerde bartllere bask yapmaz. Ben buna kefilim. Bunu CHP lideri Kemal Kldaroluna da syledim. diye konutu. 18 yana gelmi kzlara nasl giyinmeleri gerektiini sylemenin onur krc olduunu belirten YK Bakan, yle konutu: Barts konusunda herkes uzlamac bir noktaya geldi. Artk niversitelerimizde bu sknt konuulmayacak. (12 Ekim 2010) Bartl rencilerin yeni kabusu: Tutanak stanbul Cerrahpaa ve apa Tp Fakltesinde bartl rencilerin sevinci YKn renci dersten karlamaz yazsndan sonra ancak iki gn srd. Eskiden dersten karldklarn syleyen bartl renciler YKn genelgesi ile birlikte artk derslere bartmzle girebileceimizi dnmtk. Ama imdi de hakkmzda tutanak tutuyorlar. Bu tutanaklar sonucunda nasl bir ilem yaplacan bilmediimiz iin, bu korkuyla derslere giremiyoruz dediler. (13 Ekim 2010) Alevi liderlerden bartsne destek Barts yasana kar baz Alevi liderler de tepki koyarak sorunun bir an evvel zlmesini istediler. Tarafn sorularn cevaplayan Alevi rgtlerinin temsilcileri, niversitelerde barts yasan eletirdi. Alevi Bektai Federasyonu Bakan Ali Balkz, Biz kimsenin klnda kyafetinde deiliz. Burada z nemlidir. Yeter ki birbirimizi kendi kyafetimizi giymeye davet etmeyelim. dedi. Eski SHP Milletvekili Salman Kaya: niversitelerde engellenmesinin doru olmadn dnyorum. Trban takan gen kzlarmz niversitelere rahata girebilmelidirler. Bireysel zgrlkler, insan haklar erevesinde deerlendirdiimizde byle bir yasan kaldrlmas gerektii zaten ortada. dedi. EDP Genel Bakan Ziya Halis Bizim bu konudaki grmz, eitimin nnde trbann bir engel olmamas eklinde. Soruna yeni bir anayasal dzenleme yaplarak zm retilmesini istiyoruz. Bu yasa doru bulmadmz gibi, srekli gndemi megul etmesinden de rahatszz dedi. (17 Ekim 2010) Konyada bartl 7. snf rencisi okula alnmad Merkez Karatay ilesinde bulunan Yusuf zzettin Horasanl ilkretim okulu 7/C snf rencisi olan Zeynep demi barts takt gerekesiyle okula alnmad. Okul Mdr Sleyman ahin, kz ocuunu bartl olarak okula almamakta hakl olduunu ynetmeliin ve mevzuatn bunu emrettiini iddia ederek kendini savundu. Bartl olduu iin okula alnmayan ilkretim rencisi Zeynep demi, Barts Allahn emridir kesinlikle vazgemem ve takmaya devam edeceim.dedi. Kendisine bask yapldn ifade eden demi, hocalarnn kendisine, Yaptn sama, byle yaparak kendi geleceini tehlikeye atyorsun.dediklerini ifade etti. Zeynepin babas Halit demi ise, Kzm Allahn emri olan bartsn takt iin madur ediliyor, ben kzmn okumasn hepsinden ok istiyorum. dedi. Okul mdr ile grtn ifade eden demi, okul mdrnden kzn okula almadna dair belge istediini; ancak sz konusu belgenin kendisine verilmediini belirtti. Eitim haklarn kimsenin ellerinden alamayacan ifade eden Halit demi, savcla su duyurusunda bulunacan belirtti. (18 Ekim 2010) ALESde zgrlk, KPDSde yasak var SYMnin dzenledii ve 19 Aralk 2010da yaplacak Akademik Personel ve Lisansst Eitime Giri (ALES) Sonbahar Dnemi Snavyla ilgili bavuru klavuzunda, SYM Bavuru Merkezlerine yaplacak bavurularda aranan ba ak olma zorunluluu ifadesi tamamen karld, bartl fotoraf kullanmnn n ald. Klavuzda yer alan ifadede, Bavuru merkezi grevlisi tarafndan Aday Bilgi Formundaki bilgilerle birlikte adayn web kamerayla ekilecek fotoraf da elektronik ortama aktarlacaktr. Bu fotoraf cepheden, aday kolaylkla tantabilecek ekilde ekilmi bir fotoraf olmaldr dendi. SYM, kamu personelinin katld ve yabanc dil bilgisinin lld KPDSde srdrd. 5 Aralkta yaplacak olan ve bavuru sresi 13 Ekimde biten Kamu Personeli Yabanc Dil Bilgisi Seviye Tespit Snavnn (KPDS) bavuru klavuzunda, ba ak olma zorunluluuna dair hkmler nceki snavlardaki gibi aynen korundu. (18 Ekim 2010) YK: Bizden bu kadar, sra siyasilerde YKn stanbul niversitesine gnderdii bir yaznn gndeme gelmesiyle balayan barts yasa tartmalar devam ederken, YK Bakan Prof. Dr. Ziya zcan,bir gazetecinin Akademik Lisans st Eitime Giri Snavnn klavuzunda yaplan deiiklikle artk bartl adaylarn snava alnmasnn nnn aldn belirterek, bu uygulamann dier snavlarda da yaplp
151
yaplmayaca ynndeki sorusuna, Barts ile ilgili artk bundan sonra laf etmeyeceim. Biliyorsunuz dn Babakanmz `biz bu ie el attk, iki kii grevlendirildi grup bakanvekillerinden, artk onlar bu ile urayorlar` dedi. Gerekten de siyasetin halletmesi gereken bir mevzu idi. Artk biz bu konuda yokuz. Hibir ey sylemeyeceiz. yantn verdi. (18 Ekim 2010) Buluan Kadnlardan ar: Sessiz kalmayn! Buluan Kadnlar, barts yasana dair bir bildiri yaynlayarak YKn bartl kzlar snftan atlamaz en fazla tutanak tutulabilir karar ile beraber bazlarmz iin varolma savam yeniden balam grnyor. Bu karar ile beraber oluacak fiili durumun yarnlarda bartl kadnlar tekrar 28 ubat karanlklarndan koruyup korumayacan bilmiyoruz. Bu karar ile birlikte yarnlarda mezun olabilen kadnlarn mesleklerini yapp yapamayacaklarnn, i, a hakkna eriip eriemeyeceklerinin mulak olduunun, gvencesinin olmadnn da farkndayz... Ama gelinen bu aama nemlidir. Okulunu bitiren, hayallerine kavuan aalanmadan ezilip bzlmeden okuyabilen bir gen kzmzn bile hayat kmsenemez bir kazanmdr... armz bu toplumun vicdan sahibi insanlarna: Ola ki nmzdeki gnlerde bartl bir arkadanzn YK kararna ramen snftan atldn, rektrlklere ekilip uyarldn, hakaret iittiini, hakknda tutanak tutulduunu grrseniz sessiz kalmayn! Snftan karlan arkadanz ile siz de kn. Rektre giden arkadanzn yanna sizler de katln. Hakknda tutanak tutulan arkadanzla beraber siz de tutanak tutanlarn hakknda tutanak tutup bu tutanaklar imzalayarak YKe yollayn. Arkadalarnzn hakaret iitmesine, darp edilmesine izin vermeyin Susmayn, susturulmayn, zulme, tacize, iddete, ayrmcla rza gstermeyin! Sessiz Kalmayn!denildi. (18 Ekim 2010) Sizin gibi alak ve erefsizlerden mi dini reneceiz? zmirde, Buca Eitim Fakltesinde Snf retmenlii Blm 3. snf rencisi Tuba Diirkn yaad skandal, dikkatleri yeniden bartsyle eitim alamayan rencilere evirdi. Diirk, nce apkal olduu gerekesiyle snfta olmasna ramen yok yazld. Ardndan apka takmasnn yasak olmadn syleyen Diirk, hocasyla arasnda geen konumay ve yaadklarn yle anlatt: Barmaya balad. Pes etmemi istiyorsun etmeyeceim. Sizin gibi alak ve erefsizlerden mi dini reneceiz? t diyerek btn snfn nnde ar hakaret etti. Sonra da derste olmama ramen Seni yok sayyorum diyerek yok yazd. Ben de o an tutanak tuttum, ahit olan arkadalar vard. Bunun cezasz kalmasn istemediim iin Yrd. Do. Dr. N. C. hakknda hakaret davas ayorum. Su duyurusunda bulunacaz. (19 Ekim 2010) Bir ilkretim rencisi de Adanada okula alnmad Seyhan lesi Dumlupnar Mahallesi Kanuni lkretim okulunda okuyan 8. Snf rencisi Tuba Yosunkayann (14) bir sre nce takmaya karar verdii bartsnden dolay okul idaresince okula alnmad renildi. Kzlarnn snfa alnmad gibi, okula gittii halde yoklamaya gelmedi eklinde yazldn belirten Tubann babas Hseyin Yosunkaya, okul idaresinin keyfi uygulamas yznden madur edildiklerini syledi. Kznn bartsnden dolay derslere alnmadnn tespiti iin tutanak tutulmasn talep ettiklerini ancak okul idaresinin buna yanamadn belirtti. Tm bu yaananlar zerine kzn psikolojisinin bozulduunu belirten Hseyin Yosunkaya, konuyu avukatlar araclyla hukuk zeminine tayacan ifade etti. Sivil Toplum Kurulularndan da destek beklediini syledi. (19 Ekim 2010) Mersinde bartl ilkretim rencisine yasak Akdeniz lesinde bulunan Sakarya lkretim Okulu 8. snf rencisi Maallah Gl, engelleyici herhangi bir madde olmamasna ramen bartl olduu gerekesiyle okula alnmad. Maallah okula almayan okul mdr, ile milli eitime ikayette bulunulmasn istedi. Allahn emri olduu iin rtnd belirten Maallah Gl, Birileri bunu siyasi malzeme yapyorlarsa bunda benim suum nedir? diyerek tepkisini dile getirdi. Okulunu ve okumay ok sevdiini fakat rtl bir ekilde okumay istediini ifade eden Gl, En az benim de rtszler kadar okumaya hakkm vardr, benim rtm hibir ekilde benim amdan ve gerekse arkadalarm asnda sknt deil, peki byle bir uygulamay kim neden karyor, neden bizim okumamz istemiyorlar? Bu uygulama kime hizmet ediyor? dedi. Maallah Gl, okula alnmasa dahi her gn rtsyle okula geleceini szlerine ekledi. (19 Ekim 2010) YK snavlarda barts yasan kaldrd YK Bakan Yusuf Ziya zcan, niversite ve memur adaylarnn artk snavlara balarn amak zorunda kalmadan girebilecekler. Buna gre, LYS ve KPSS gibi snavlarda u ana kadar balarn aarak giren renciler bundan sonra balarn amadan snav salonlarna girebilecekler. zcan, nceki Akademik Personel ve Lisansst Eitimi Giri Snav (ALES) klavuzunda yer alan ancak bu dnem yaplacak olan ALESte klavuzdan kaldrlan Aday, ba ak ve klk kyafeti ilgili mevzuata uygun bir ekilde gelmemise snava alnmayacaktr. Ba rtl adaylar snava alnsa bile snavlar geersiz saylacaktr ibaresinin bundan sonraki snavlar iin de geerli olacan syledi. (20 Ekim 2010)
152
Yargtay Cumhuriyet Basavcl: Trban serbestisi laiklie aykrdr Yargtay, bartsne niversitelerde serbestlik getirme ynndeki giriimlere kar laiklik uyars yaparak devreye girmeye alt. Yargtay Cumhuriyet Basavclndan yaplan yazl aklamada son dzenlemelerin devrim yasalarna ve laiklik ilkesine aykr olduu ifade edilerek yle denildi: Dinsel inan veya dinsel kurallarla dorudan iliki ve balant kurularak yaplan dzenlemeler, hem devrim yasalarn, hem de laiklik ilkesini ilgilendirir. Yksekretim kurumlarndaki rencilerin giyimlerini dzenlerken trban kullanmna dinsel inan nedeniyle geerlilik tanmak, kamu hukuku alanndaki bir dzenlemeyi dinsel esaslara dayandrma suretiyle laiklik ilkesine aykrlk oluturur. denildi. AK Parti szcs Hseyin elik aklamayla ilgili olarakBir savc tek bana neyin doru olduuna karar veremez. Kimse Meclisin iradesini yok sayma hakkna sahip deildir. dedi. YK Bakan Prof. Dr. Yusuf Ziya zcan da Artk biz bu konuda konumayacaz dedi. (20 Ekim 2010) Hitit niversitesi rektr yasaktan vazgemiyor YKn genelgesiyle balayan alkalanma devam ediyor. niversiteler ya da faklteler aras farkl uygulamalar ise rencileri madur ediyor. orum zgr-Der ubesi Bakan Blent Gkgz tarafndan yaplan yazl aklamada Hitit niversitesi de yasan byk lde uyguland niversitelerden birisi olmasna ramen, lahiyat Fakltesinden sonra imdi de ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi yasa uygulamama karar ald. Dekann ortaya koyduu bu onurlu tavr destekliyor, yasak zihniyetin orumdaki halkas olduunu bildiimiz Rektr de bir kez daha knyoruz. ifadelerine yer verildi. (21 Ekim 2010) Derse bartl girenin fotoraf ekiliyor stanbul niversitesi Fen Edebiyat Fakltesinde baz niversite yetkilileri ve akademisyenler, derse bartl giren rencilerle ilgili tutanak tuttuklarn delillendirmek iin fotoraf ekiyorlar. YK Bakan Prof. Dr. Yusuf Ziya zcann imzas bulunan yazdaki Kurallara aykr davrand veya disiplin suu iledii dnlen renciler hakknda retim eleman tarafndan yaplacak ilem durumun bir tutanaa balanarak, varsa ispata yarar evrakn tutanaa eklenmesi suretiyle disiplin ynnden gerekli ilemi yapmak zere ilgili dekanla, mdrle iletmekten ibarettir. denildii iin baz hocalar, rencilerin derste bartl olduklarn kayt altna almak iin cep telefonuyla fotoraflarn ekmeye balad. Derslere ba kapal girdiini syleyen Marmara niversitesi alma Ekonomisi 1. snf rencisi Ayenur Blbl ise Hocalarmzdan hibir tepki grmedik ama bizim korkumuz u: Acaba bunlar ders notlarna kt bir ekilde yansr m? dedi. (21 Ekim 2010) Ankarada siyasetin gndemi barts CHPnin barts sorununun zmne ynelik yapt aklamalarn ardndan AK Parti Mecliste grubu bulunan 3 partiden randevu talep etti. AK Parti srasyla CHP, MHP ve BDP ile grt. AK Partinin CHP ile grmesinden uzlama kmad. CHP Grup Bakanvekili Kemal Anadol, grmenin ardndan yapt aklamada AK Partinin samimi olmadn belirtti ve bartsnn kamuda ve ilkretim okullarnda da serbest kalacana dair kaygl olduklarn belirtti. MHP ise AK Partinin barts sorununun zm iin Mecliste komisyon kurulmas nerisine scak bakt. BDP de sorunun zm iin Anayasal dzenlemelere olumlu bakyor. Ancak meselenin din ve vicdan zgrl kapsamnda ele alnmas gerektiini ve yaplacak dzenlemenin Aleviler, cemevleri, aznlklar ve Sryanileri de kapsamas gerektiini dnyor. (21 Ekim 2010) Barts sorununu haber yapan muhabire polisten uyar Bartl okula gitmek isteyen lkretim rencisi Maallah Gl haber yapmak iin okula giden lke Haber ajans muhabiri Osman ksz, Krte yaymlanan Kelhaamed Dergisi nedeniyle arld Siteler Karakolunda, Bakomiserin Siz neden bu bart meselesini gndeme getirdiniz? Siz kime hizmet ediyorsunuz, sizi tanyorum, hepinizi biliyorum, derneinizi tanyorum eer bu barts meselesi zlmezse sizinle sonuna kadar urarm. Bir daha byle yaptnz grrsem hakknzda soruturma aarm szlerine maruz kald. ksz, komiserin, Siz bunu ebekeli bir ekilde yapyorsunuz ki barts meselesi zlmesin dediini de syledi. (21 Ekim 2010) Adanada ilkretim rencisi okula alnmad Adanada Kanuni lkretim Okulunda barts ile okula girmek isteyen Tuba Y. babas ile okula gidince, 13 yandaki renciye okul yetkilileri izin vermedi. Baba Hseyin Y. kznn okula alnmadyla ilgili tutanak istedi ancak verilmedi. Baba Hseyin Y. srarlarn artrd ancak sonu alamad. Kznn bir yldan bu yana bartl olduunu ve bunu da kendi iradesi ile gerekletirdiini anlatan Hseyin Y. unlar syledi: Okula gitmesini ben de istiyorum. 5. gndr okula alnmyor. stei ile rtnd. Ailece yannda olduumuzu syledik. 3 gn ben gittim. Almadlar, tutanak tutun dedik ancak olmad. Bize istediiniz yere ikayet edin diyorlar. Akl bali olmu bir ocuk rtnmesi gerektiini kendisi dnyor. niversiteli ve ilkretimli olmas fark etmiyor. Bu sreci bekleyeceiz. (21 Ekim 2010)
153
rnakta iki ilkretim rencisine rt srgn rnak Merkez Hrriyet lkretim okulunda okuyan 6nc snf rencisi Zeynep zen ve 7nci snf rencisi Fatma zen adl amca kzlar, bartl olduklar gerekesiyle nce tutanak tutuldu, daha sonra da baka okula srgn edildiler. 6nc snf rencisi Zeynep zen, evlerinden 3 kilometre uzaklktaki Cumhuriyet lkretim Okuluna, 7nci snf rencisi Fatma zen ise, Edip Baar lkretim Okuluna srgn edildiler. (21 Ekim 2010) Ecenura 200 tutanak tutuldu! Diyarbakrda ilkretime bartsyle gittii iin bir yl nce baka bir okula gnderilen Ece Nur zelin babas Murat zel, kz hakknda 200 soruturma aldn syledi. Baba zel, Kzm Ece hakknda 200e yakn tutanak tutuldu. 12 yandaki bir kz hakknda tutulan bu tutanaklarn tamam resmi kaytlara girdi. dedi. Kznn geen yl kendi iradesiyle rtnme karar aldn ve barts taktn anlatan Baba Murat zel, Bu basklar devletin st dzey kurumlarna iletmemize ramen haklar olmayanlar, basklarn srdrd. Kzma yaplan psikolojik bask sonucu kzm baka bir okula srgn edildi. Srgn olarak gittii Nafiz Kayal YBOda byle bir bask sz konusu olmad. Buradaki retmenler byle bir ey yapmad. Hamravat lkretim Okuluna devam etti. Bask Hamravat lkretim Okulunda dorua kt. Ben bu basknn, kanunsuz ve hukuksuzluu yapan memur ve retmenler hakknda sayn Babakanmzn bilgisinin olmasn ve kendisine ulatrlmasn istiyorum. diye konutu. (21 Ekim 2010) Fatih niversitesinden ba ak fotoraf istei Fatih niversitesine ait web sitesinin 20 Ekim 2010 tarihinde gncellenen Haberler ve Duyurular blmnde yer alan bir duyuruda kaytlara ilikin Kz rencilerin ba ak; erkek rencilerin ise sakalsz fotoraflar kabul edilecektir ibaresi yer almas tepkilere neden oldu. Barts yasann fiilen uygulanmad niversitede bu duyurunun ne anlama geldii ise anlalamad. (21 Ekim 2010) Zafer skl, aileleri bartl ocuklarn almakla tehdit etti TBMM nsan Haklarn nceleme Komisyonu Bakan Zafer skl, bartl ilkretim rencilerinin ailelerini, ocuklarn ellerinden almakla tehdit etti. skl, Hrriyete unlar syledi: Doru, bu ocuk okuyacak. lkretim zorunlu, mutlaka okula gidecek. Ancak devletin koyduu kurallara uyarak gidecek. 18 yan henz doldurmam ocuk ve genlerin gittii okullarda, ilkretimde ve ortaretimde devlet dzeni kurmakla ve kurallar koymakla yetkilidir. Zaten anne babalara den ykmllk de o kurallara uygun biimde ocuklarn okula gndermektir. Bu konuda taviz verilemez. Taviz verilmesi demek o ocuklarn eitim hakknn engellenmesi demektir. Aileler mevzuata kar koymakta direnirlerse su iliyorlar demektir. Valilerin grevlerini yapmas gerekir. Bu i daha ileriye giderse, aile ocuu bask altna alrsa ocuk aileden alnr. Bu yetkiler devletin elindedir. Tabii bunlar aama aama uygulanacak eyler. dare nce veliyi ikna etmeye alr. u anda yaplan bu. kna olmazlarsa cezalar var. ocuk ayn zamanda aile iinde bask altndaysa ve renim zgrl engelleniyorsa devlet o ocuu aileden alr ve renim grmesini salar. dedi. (23 Ekim 2010) Kavaf: Yasalar ocuklarn alnmasna izin veriyor Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakan Selma Aliye Kavaf, Zafer skln bartl ilkretim rencilerinin ailelerden alnabilecei tehdidiyle ilgili olarak, Biz mahkemenin tedbir kararndan sonra ocuklar korumamz altnda alabiliriz. O konuda hibir engel yok, sebebi ve gerekesi ne olursa olsun dedi. Kavaf, Aileler ocuklarna kar sorumluluklarn yerine getiremiyorlarsa yasalar da buna izin veriyor. ocuklarn, devletin koruma ve kollama altna alnmas iin yasalar izin veriyor. Zaten ocuklarn orada hrpalanmas sz konusuysa ve hrpalanmaya devam edecekse, tabii biz koruma altna alabiliriz dedi. (23 Ekim 2010) Devlet ocuklar deil akln bana alsn Bursa Mazlum-der ubesi Meclis nsan Haklar Komisyonu Bakan Zafer skln bartl ilkretim rencileri iin Bu i daha ileriye giderse, aile ocuu bask altna alrsa ocuk aileden alnr demesini knayarak, ocuklar hayata salkl bir ekilde hazrlama konusunda sosyal devlet ilkesi gerei velilere yardmc olmas gereken devlet bu roln abartp anne babann yerine geemez, en doal ve tabi hak olan velayet kurumunu tehdit edemez. dedi. Mazlum Der Bursa ubesi Bakan Avukat akir alkan tarafndan yaplan aklamada Klk kyafet serbestsi gibi doal bir talebi dahi ocuklarnz alrm ha diye tehditle karlayan bir devletin ocuklardan nce akln bana almas gerektiine inanyoruz Bata Meclis nsan Haklar komisyonu bakan olmak zere en doal insan haklar taleplerini provokasyon gibi kt niyetli bir okumaya tabi tutan btn siyasileri halktan zr dilemeye, bu aklamalardan sonra insan haklar savunuculuu kimliinin zerine oturmad aka anlalan Zafer skl de komisyon bakanlndan istifaya davet ediyoruz. denildi. (24 Ekim 2010)
154
Zafer skle tepkiler devam ediyor zgr-Der Diyarbakr ube Bakan Av. Serdar Blent Ylmaz, yazl bir aklama yaparak lkretim andaki ocuklarn okula bartsyle gitmelerini, provokasyon olarak nitelendiren yasak zihniyetin temsilcileri ve taeronlar, slama kar saldrlarn bu defa bu ocuklarn tercihleri zerinden yapmaktadrlar. Kimsenin ocuklarmzn tercihleri ve inanlar hakknda sz syleme, karar alma ve onlara kafalarndaki kirlilikleri dayatma hakk yoktur! ocuklarmz devletin kullar deillerdir! Devletin ocuklarmz hakknda herhangi bir tasarrufu, onlar zerinde hibir hakk bulunmamaktadr. Buna karn son dnemde ulusalc, Kemalist ve kimi liberaller tarafndan ilkretim andaki rencilerin bartleriyle okuma talepleri provokasyon olarak yaftalanm, ocuklarmz ise provokatrlkle sulanmtr. Asl provokatr, halka ve halkn tm deerlerine on yllardr zalimce kar duran despot sistemin ta kendisidir! dedi. (24 Ekim 2010) Sorunu nce grmezden gelen medya imdi provokasyon aryor Bartl ilkretim rencileriyle ilgili 2009ta Ece Nur zel ile birlikte balayan sre, medya tarafndan grmezden gelinmi, ne Ece Nur zelin srgn haberleri, ne de akabinde yaanan dier gelimeleri gndeme alnmt. YKn bartsne niversitelerde serbestlik getirme giriiminin ardndan Doan Medya Grubunun bu sene ilkretime bartl giden rencileri haber yapmas ise muhafazakr medyay harekete geirdi. Bartl rencileri ailelerinin kimlikleri zerinden zan altnda brakmaya alan baz gazeteler ve popler haber siteleri, Mustazaf-derli aileleri provokatr olarak sulamaya balad. (24 Ekim 2010) Babakan Erdoan Provokasyona gz yummayz dedi lkretim rencilerinin bartl okula gitmeleri ynndeki giriim hakknda TBMM Anayasa Komisyonu Bakan Burhan Kuzu ahmaka olarak nitelendirirken, Milli Eitim Bakan Nimet ubuku zamanlama manidar dedi. Konuyla ilgili olarak Babakan Erdoan da Medya provokasyonun arac haline geliyor. CHP bir kez daha bunun arkasnda duruyor. Ne bu provokasyonlara gz yumarz, ne de bu provokasyonla psikolojik operasyon yapanlara eyvallah deriz. Bu yntemlerin son kullanma tarihi oktan geti. aklamasn yapt. (24 Ekim 2010) 28 ubatta babalar da ikna odalarna almlar 28 ubat srecinde bartlleri niversitelere almamak iin niversite koridorlarnda ikna odalar kuran dnemin Rektr Yardmcs Nur Serter, ikna odalarnda sadece rencileri deil, babalarn da ikna ettiklerini ileri srd. Ulusal Stratej Merkezinin (USMER) dzenledii barts ve laiklik konularnn tartld panele katlan Serter, barts olaynn tsunamiye dntn syledi. Serter, Yeni trban dalgasyla kar karyayz. Bu dalga dierlerine benzemiyor, bu tsunamiye dnyor. Bundan ncekiler niversite rencilerinin niversitelere trbanl girmesiyle snrlyken -talepler en azndan bununla snrl iken- bu kez ok ksa bir srede ilkretimden siyasete, devlet dairelerine kadar uzanan bir talepler zinciriyle kar karya brakldk dedi. 28 ubat dneminde stanbul niversitesinde bartl rencilerin balarn amalarn salamak iin kurulan ikna odalarnn mucidi olarak bilinen Nur Serter, ikna odalarn da yle anlatt: O yl stanbul niversitesine 10 bin yeni kayt ierisinde 198 renci bize geldi. Bunlarn bir ksm rtsn bir ksm da pardssn kard. nemli bir ksm zel hayatnda da farkl giyinmeye balad. Hatta 3 tanesi konumamz iin babasn getirdi. Onlarla grldkten sonra onlar da balarn at. 198 renciden sadece 1 tanesi kapal kald. O da ok militanca davranyordu. (25 Ekim 2010) Okul dnda bartsne kart Diyarbakrn merkez Yeniehir ilesi Hamravat lkretim Okulu 6-A snf rencisi iken bartl olduu gerekesiyle arkadalarndan alnarak Vali Nafiz Kayal YBOya srgn edilen Ece Nur zele, okula gelen bir mfetti tarafndan kap nnde mdahale edilmek istendi. Okulda tansiyonun ykselmesi zerine polisin okula arld renildi. Mfetti ve Ece Nur zel ve velisi Murat zel, karakolda konuyla ilgili ifade verdiler. (26 Ekim 2010) Babakan, bartsn seimde geri almak zere rafa kaldrd YKn yazsyla birlikte balayan srete yaanan kutuplama karsnda YK Bakan Yusuf Ziya zcan sorumluluun siyasilerde olduunu syleyerek gzlerin Meclise evrilmesi gerektiini syledi. Hkmet ise siyasi partilerle yapt grmelerin ardndan son noktay koydu. AK Parti grup toplantsnda konuan Babakan Erdoan, gelinen sreteki tkankl ve uygulamadaki kamplamay zecek bir adm atmayacaklarnn iaretlerini vererek AK Parti yasaklarla mcadelede bir kez daha yalnz kalmtr. 2011 seimleri ve ardndan balatacamz yeni Anayasa almalar ite bu zgrlklerin temel alnaca bir sre olacaktr. dedi. (27 Ekim 2010)
155
Ece Nur zel ve akranlar iin ortak basn toplants Ece Nur zeli babas Murat zel, kznn ve kendisinin yaad sreci dzenlenen bir toplantyla basn mensuplarna anlatt. zgr-Der Diyarbakr ubesinden gerekletirilen toplantda Mazlumder ve zgr-Der Diyarbakr ubelerinden yetkililer de hazr bulundu. Murat zel, hkmet yetkilileri bata olmak zere baz evrelerin, uzun bir sredir verdikleri mcadelelerini sanki yeniymiesine provakasyon olarak nitelendirilmesine tepki gsterdi. Mazlumder Diyarbakr ubesinden Av. Nurettin Bozkurt, temel hak ve zgrlklerin pazarlk konusu edilemeyeceinin altn izen Bozkurt, Bartsnn belli bir yala snrlandrlmas zm deil zmszlk getirir. dedi. zgr-Der Diyarbakr ube Bakan Av. Serdar Blent Ylmaz, hak araynn provakasyon olarak nitelendirilmesine tepki gstererek unlar kaydetti: Bu konu iki yldr gndemde olan bir konudur. Ece Nur zel olay ile ilgili mili eitim mdrlne verilen ilk dileke tarihi 29.09.2009 tarihlidir. Bu konuda dnemin BDP milletvekili tarafndan meclise verilen soru nergesinin tarihi ise 23.11.2009dur. Bu nedenle provokasyon sulamas haksz ve irkin bir bhtandr. Kimse hangi talebi ne zaman gndeme getirileceini belirleyemez. Zamanlamaya deil hakkn kendisine baklmaldr. Hkmet yetkililerinin ocuu aileden almakla tehdit etmelerine de sert tepki gsteren Ylmaz, bunun hem imza konulan uluslar aras szlemelere hem de i hukuka aykr olduunu ve insan haklarna aykr bir sylemi iddetle knadklarn kaydetti. (28 Ekim 2010) ankayaya askerden barts boykotu! 29 Ekimde ankayada Abdullah ve Hayrnnisa Gln ev sahiplii yapt resepsiyona Genelkurmay Bakan Org. Ik Koaner ve komutanlar katlmad. Bartsne kar tavr sergileyen TSK mensuplar Ankara Orduevinde alternatif bir kutlama yaptlar. Abdullah Gl, imdiye kadar ifte kutlama yaparak birisini eli dierini esiz olarak dzenlemiti. Bylece askerler Gln esiz resepsiyonuna katlmlard. Ancak resepsiyon tek ve eli olunca askerler de resepsiyonu boykot etti. Babakan Erdoann ise ei Emine Erdoanla birlikte gelmemesi dikkat ekici olmasna ramen Erdoann tavrnn kime ve nasl bir mesaj verdii sorusu pek tartlmad. ankayadaki resepsiyonda gazetecilerin sorular zerine Babakan Erdoan Bu gecenin resepsiyon yeri burasdr. TSK buraya gelmeliydi dedi. (29 Ekim 2010) Adanada askerler resepsiyonu terk etti Adanada, 29 Ekim Resepsiyonunda 6. Kolordu ve Garnizon Komutan Korgeneral Mehmet Erzn de aralarnda bulunduu askerler resepsiyonun ilerleyen saatlerinde salonu terk etti. Askerin tepkisinin salondaki bartl davetlilere ynelik olduu ne srld. AK Parti Adana l Ynetim Kurulu yesi Nuray zcan, Akas ok demokratik bulmuyorum ama kendi tercihleri diye konutu. Ak Partililer duruma tepki gsterirken, Vali At askerin neden ayrldn bilmediini syledi. At, eride bir tane deil, 4-5 tane bartl hanmefendi vard. Onlar davet ettik, gelmiler. Ondan olduunu sanmyorum, bir nedeni var ama bilmiyorum. dedi. (29 Ekim 2010) Erzincanda bartl konuklar ieri alnmad Erzincanda dzenlenen Cumhuriyet resepsiyonunda barts sorunu yaand. Resepsiyona bartl eleriyle birlikte katlan Erzincan Belediye Bakan AK Partili Yksel akr ve AK Parti l Bakan Salih Einliolu, Vali Abdlkadir Demirin sknt olabileceini sylemesi zerine gitmek istedi. Vali Demir, akr ve Einliolu iftini st kattaki blme davet ederken, resepsiyona eleri bartl gelenler de geri dnmek zorunda kald. (29 Ekim 2010) Bartl renciler snfa girince hocalar ders ilemedi Uluda niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm rencilerinin derslere bartl girmeleri sebebiyle derse giren 3 retim yesinin gn boyunca snfta bo bo oturduu gndeme geldi. Blm Bakan Prof. Dr. E.E.nin ise rencilere, Hoca btn snfn nnde Dne kadar banz ayordunuz, imdi ne deiti? Huzursuzluk karyorsunuz? Arkadalarnzn hakkn gasp ediyorsunuz szleriyle kt belirtildi. Stabilize dersine giren Yrd. Do.Dr. M. A.nn bartl rencilere ar szler sarf ettiini aktaran renciler, u bilgileri verdi: Hoca bartl arkadalarmza ar laflar etti. Bartlerini amadklar iin arkadalarnn hakkn gasp ettiklerini savundu. Snftakilerin bartl rencilere bask yapmasn istedi. Derse biraz ge kalan bartl bir arkadamz earb elinde olmasna ramen hocadan ar szler iitti. Bunun zerine rahatszlanan arkadamz izin isteyip dar kt. Okul giriinde rahatszl artnca bir retim grevlisi araclyla hastaneye kaldrld. (29 Ekim 2010) Trkiye Barts Platformlar Ankarada bulutu Ara dnem istiare ve koordinasyon toplantsn gerekletirmek zere Trkiye Barts Platformlar bileenlerinden temsilciler, Ankarada bir araya geldi. lk olarak Ankara nan zgrl Platformunun 248.hafta basn aklamasna destek veren Trkiye Barts Platformlar temsilcileri adna ortak aklamay Sakarya Adalet Giriimi Barts Platformu szclerinden Kadrican Mendi yapt. Mendi Cumhuriyetin 87. ylnda Barts yasa hala Kemalist cumhuriyetin eski ve yeni elitleriyle halk istedii gibi hizaya sokma, haddini bildirme alkanl ve azgnlnn bir tezahr olarak devam ettirilmeye allmakta. Otoriter ve
156
buyurgan bir cumhuriyetin toplumdaki deiimi grmezden gelen ve zulm ile abad olunmayacan bir trl anlayamayan derin akl bizleri yldrabileceini taleplerimizden vazgeirebileceini dnmekte. Hayr! dedi. Ardndan Ankara nan zgrl Platformu adna lk-derden Hadiye Kl, 248. hafta basn aklamasn yapt. stanbul, Sakarya, Bursa, Van, Antalyadan gelen platform temsilcileri, eylemden sonra iki oturum dzenleyerek, Sakarya Bulumasndan sonra yaanan gelimeleri, YKn yazsyla balayan sreci, ilkretimdeki barts sorununu ve yeni platformlarn kurulmasna dnk almalar grt. (30 Ekim 2010) Barts madurlarndan zr dilemeliyiz Alparslan niversitesi Rektr Prof. Dr. Nihat nan, barts yasa dolaysyla binlerce gencin yurtdna bir anlamda srgne gnderildiini belirterek, imdi bu genlerimizden, ocuklarmzdan bir zr dilememiz gerektiine inanyorum dedi. Liseyi dardan bitiren Rukiye Ik, snavda ald puanla Trkiyenin en nl puanla niversitelerine dahi girebilecekken, Daha zgr olurum dncesiyle henz 2008de kurulan Mu Alparslan niversitesi Eitim Fakltesini tercih ettiini renen rektr Prof. Dr. Nihat nan, YK Bakan Yusuf Ziya zcann da katld akademik al treninde Iktan renciler adna konumasn istemiti. nan, Ik Krsye k, zgrln iin istediin gibi konu szleriyle de cesaretlendirmiti. Rukiyenin karlat zorluklar anlatt konumasnn kendisi iin de srpriz olduunu ifade eden nan, Yeni afaka yapt aklamada, Ona istedii gibi konumasn syledim ve gvendim. O da zgrce konutu ve tam bam telimize dokundu. Bir dnem eitli skntlar iinde eitiminden mahrum kalan Rukiye gibi renciler artk zgrce eitim alabiliyor. Bu nedenle geldiimiz sre geleceimiz iin de umut verici diye konutu. (31 Ekim 2010) Bartl renciler otobsten indirildi Ankara niversitesi Peyzaj Mimarisi Blmnde okuyan bir grup kz renci arazide eitim uygulamas iin ubuka giderken bartlerini karmadklar gerekesiyle hocalar tarafndan yolda indirildi. renciler ak araziyi de yasak kapsamna sokan hocay YKe ikayet etti. Memur-Sen Ankara l Bakan Mustafa Kr, yaanan olaylar aktarrken, hocann 6 rencinin bann kapal olduunu grmesi zerine, asistanna rencilerin servisten indirilmesi talimat verdiini kaydetti. Kr, hocann Ya bu servisten ineceksiniz ya da banz aacaksnz demesi zerine ban amayan kz rencileri yar yolda indirdiini aktard. Hoca hakknda YKe su duyurusunda bulunduklarn bildiren Kr, 6 renciden 5 tanesinin ikyet dilekesi verdiini syledi. Kr, Ne Anayasamzda, ne yasalarda, ne YK Kanununda, ne YK Disiplin Ynetmeliinde, ne Atatrk ilkelerinde bartsn ima yoluyla bile yasaklayan bir ifade vardr. Sendika olarak bunun takipisi olacaz dedi. (31 Ekim 2010) KPSSde tak diye barts karttrdlar ukurova niversitesi () lahiyat Fakltesinde niversitenin de avukat olduu renilen deneti bayann KPSS snavna gelen bartllere zorluk kard ortaya kt. Polis aramasnn ardndan bina ierisine alnan bartl bayanlarn, kulaklarnda ve zerlerinde tak olup olmad aratrld. ddiaya gre, binadaki bir bayan grevli barts de tak kategorisine girer diyerek adaylara balarn atrd. Baz adaylar salon grevlisiyle yasan kalktn belirterek tartt. Adn aklamak istemeyen bir bartl aday, snav grevlisi bayann barts de bir takdr diyerek kendilerinden karmasn istediini, ancak balarn amadklarn anlatt. Grevlinin belgelerine snava girmedi olarak iaretlediini anlatan aday, YK, barts yasan kaldrd. Ancak baz grevliler hala yasak tutumu srdryor. Adaylara zorluk karan ve kendi kanunlarn uygulamaya alan bu grevlileri SYM, grevlendirmemeli. ifadesini kulland. (31 Ekim 2010) Bartller Kadkyde KPSSye alnmad KPSS snavna girmek iin sabah saatlerinde Kenan Evren Anadolu Lisesine gelen adaylardan bartl olanlar, grevlilerin bartlerini kartmalar ynndeki uyarlar ile karlanca neye uradklarn ard. YKn barts konusundaki aklamalarnn ardndan snavda kendilerine sorun kartlmayaca dncesiyle rahat bir ekilde snavn yaplaca okula geldiklerini syleyen adaylar, yasan devam ettirilmesine bir anlam veremediklerini kaydetti. Bartl olarak snava girecei Kenan Evren Anadolu Lisesine gelen Marmara niversitesi lahiyat Fakltesi mezunu Ayten Kse, Kapda bartl olanlara, balarnn almayaca konusundaki uygulamann balamadn ve dolaysyla snava bartyle giremeyeceimiz sylendi. Bu yzden ben ve benim gibi olan birok arkadamz ok zldk, kapda alayanlar dahi oldu. Snava da bamz aarak girmek zorunda kaldk. dedi. (31 Ekim 2010) Askerden bartsn grnce kan emri Cumhuriyet Bayram resepsiyonuna bartl davetliler gelince, resepsiyondaki subaylarn salonu terk etmelerinin nedeninin TSKnn yaynlad bir genelge olduu ortaya kt. Yurt apndaki tm birliklere gnderildii renilen genelgeyle, resepsiyonlara bartl davetlilerin katlmas durumunda yaplacaklar adm adm sraland. Genelkurmay Kaynaklarndan edinilen bilgiye gre 29 Ekim Cumhuriyet Bayram Resepsiyonunda; Karlamada bulunacak protokoln eleri tesettrl ise askeri personel programa katlmayacak. Eler tesettrsz ise salona girilecek ancak resepsiyon esnasnda tesettrl bayanlar
157
grld takdirde sratle ve fark ettirmeden resepsiyon terk edilecektir biiminde birliklere bilgilendirme yapld. Ayrca Garnizon Komutanlarnn tren ve resepsiyonlardaki tesettrl bayan durumunu, tokalama krizi kmamas iin nceden tespit ettirmek iin istihbarat almas yapmalar da istendi. Bu bilgilendirme dorultusunda, Askeri Personelin, bartl davetlilerin bulunduu salonlar sessizce terk ettikleri renildi. (31 Ekim 2010) Babakan Erdoan: Bartsne taklarak cumhuriyetilik olmaz Trk Hava Yollarnn, filosuna katt 5 yeni uak iin stanbulda dzenlenen trende 29 Ekim resepsiyonu tartmalarn deerlendiren Erdoan, gerek cumhuriyetiliin akln, bilimin kullanlmasyla gerekletirileceini syledi. Erdoan, bunun olmamas durumunda yaplann sadece vitrine oynamak olduunu ifade etti. Babakan Recep Tayyip Erdoan, Cumhuriyeti byle dar kalplar ierisine sdrmak suretiyle, bir metrekarelik bartsne takp sallamak suretiyle Cumhuriyetilik olmaz. Bilimde sanatta bunu yapacaksn. Akl bilimi eer bu yolda kullanyorsan, gerek cumhuriyeti sensin, eer kullanmyorsan kusura bakma. Sadece o zaman vitrine oynarsn. Biz vitrine oynayanlardan olmayacaz. Biz bu millete oynayanlardan olacaz. Bu lkeye oynayanlardan olacaz, derdimiz bu dedi. (31 Ekim 2010)
KASIM 2010
Nur Serter ikna odalarnn kasetlerini elinde tutuyormu! Prof. Nur Serter. stanbul niversitesi rektr yardmcs olduu dnemde, kazandklar okullara kayt yaptrmak iin gelen bartl kz rencileri ikna odalarna alarak balarn amaya zorlama uygulamasnn kaytlarn elinde olduunu ve imha edeceini syledi. Star Gazetesinden Fadime zkana verdii rportajda Serter, kaytlar saklama gerekesini ise Ben mahkeme iin, dava alrsa, kant olarak sunmak iin kaydettim. O kadar. Onlara bask ve ktlk deil, eitim grme haklarna kap aan bir uygulama olduuna inandm iin vicdanen son derece rahatm. Umurumda deil ne syledikleri. Bu yk 12 yldr ekiyorum, mrmn sonuna kadar da ekerim. Gerekleri yzlerce defa syledim basna ama yazmadlar. Umarm siz yazarsnz. eklinde anlatt. (02 Kasm 2010) TOKADdan Ece Nur zel ve arkadalar iin eylem Tokatta faaliyet gsteren TOKAD (Toplumsal Dayanma Kltr Eitim ve Sosyal Aratrmalar Dernei) barts yasana ve sorunun ilkretimde geldii boyutlara tepki gsteren bir eylem gerekletirdi. Eylemde ksa bir konuma yapan zgr EitimSen MYK yesi Ahmet rs, bartsne paral bir serbestlii reddettiklerini, hkmet ve muhalefet kanadnn bartsn siyasi bir malzeme konusu yapmalarnn kabul edilemeyeceini syledi. lkretime Ece Nur zel gibi bartleriyle devam eden ve bu yzden cezalar alan ortaokul rencileri ve ailelerine baz hkmet yeleri ve muhafazakr yazarlarn yapt provokatr sulamasnn ancak bir acizlik ve korkaklk olabileceini ifade eden rs, bartsne zgrln btncl ve kararl bir mcadele ile gelebileceini vurgulad. TOKAD adna basn aklamasn Hacer Glta okudu. Glta, Diyarbakrda iki yldr okuluna bartl devam ettii iin trl soruturmalara maruz kalan, uzak bir okula srgn edilen Ece Nur kardeimize ve onunla ayn tavr gsteren dier kardelerimize provakatr diyen Hseyin elik, yine kzlarmza ve ailelerine ahmak diyen Burhan Kuzu, kzlarmz ailelerin istismar suu ilediklerini iddia ederek devletin anne babalarnn elinden alabilecei hezeyan ve tehdidini savuran Zafer skl ve onlarla ayn tavr sahiplenen ke yazar ya da siyaseti gibilerini halkn vicdanna ve Hakkn adaletine havale ediyoruz. unu bilsinler ki kzlarmzn tertemiz vicdanlar ve aydnlk yzleri karsnda utanca boulacaklardr. dedi. (02 Kasm 2010) TSKda fileme: Trbanl deil ama meyilli Vakit Gazetesinin yaynlad ve 2007 ylna ait belgeye gre, bir uzman avuun einin bartl olduu iddias zerine askeri grevliler, anketr klnda avuun evine gitmi ve eini gizli kameraya alm. Uzman avu ve einin telefonlar dinlenmi ve en mahrem konumalar kayda alm. Ardndan da personel ei Trbanl olmad grld ancak trban takmaya meyilli, ilerleyen gnlerde trban takabilir diye filenmi. (02 Kasm 2010) 10. Kadn Bulumasnda barts yasas talebi Onuncusu dzenlenen Kadn Bulumasnda Trkiyedeki 50ye yakn sivil toplum kuruluunun kadn temsilcileri Gaziantepte bulutu. Kadn Emei ve retkenlii erevesinde Engeller, Tecrbeler, Frsatlar ve neriler bal altnda dzenlenen 10. Kadn Bulumasnda yazaryla, siyasetisiyle, aktivistiyle, gazetecisiyle, edebiyatsyla 500e yakn kadn bir araya geldi. Gaziantep
158
Dedeman otelde yaplan 3 gn sren toplantlarda kadnn emek ve retkenlii karsndaki engelleri, destei, sorun ve zm nerilerini ele ald. Bulumada son gnlerin en aktif konusu bart yasa iinde bir atlye almas da gerekletirildi. zm yollarn konulan kadnlar; Bu gnden sonra yaplacak yasal bir dzenlemenin sadece niversitelerdeki bart yasan kaldrmaya ynelik deil kadn haklarn her konumda koruyan ve ayrmcl engelleyen gene bir yasa karlmas fikri zerinde durdular. (03 Kasm 2010) Bartl ilkretim rencisine polis engeli Okullarn almasndan bu yanan Tarsusta barts ile okuluna devam eden ve bu yzden daha nce knama cezas alan ve hakknda tutanak tutulan Dr. Ltfi Kolukrkolu lkretim Okulu 6. snf rencisi Bra Uzunselvi bu hafta okul ynetimi ve polis ekipleri tarafndan okulun bahesine alnmad. Kzn okula gtren baba Yaln Uzunselvi nce okul ynetimi tarafndan hibir yasal dayanak gsterilmeksizin kznn okula alnmayacan sylemesinin ardndan snftan kmayacaklarn ve kznn okuma hakknn engelleyemeyeceklerinin belirtmesinden sonra okula gelen resmi ve sivil polis ekipleri baba Yaln Uzunselvi ile okuldan kmalar iin karsnda tarttlar. Bra Uzunselvinin snfndan kmamas zerine karakola gtrlen baba Yaln Uzunselvi, hibir gereke olmakszn kendisini karakola gtrldn ve karakolda 3-4 saate yakn bekletilmesinin ardndan kendisine telkinlerde bulunulduunu syledi. Kznn barts ile okumaya devam etmesi karlnda komiserin kendisi hakknda eitim hakkn engelledii gerekesi ile savcla verileceini sylemesinin ardndan serbest brakldn kznn ise okul mdr tarafndan snftan karldn ve eve gnderildiini ifade etti. (04 Kasm 2010) rencilerden bartsne artsz zgrlk talebi Beyazttaki stanbul niversitesi Merkez Kampusunun nnde bir araya gelen niversite rencileri son gnlerin nemli gndemlerinden birisi olan barts meselesiyle ilgili bir eylem gerekletirdi. Eylem zgr-Der niversite Genlii adna mer Faruk Karagzelin yapt bir konumayla balad. Biz burada bartsnn hayatn btn alanlarnda zgrlemesini istediimizi ve bunu inancmzn, varoluumuzun bir gerei sayyoruz. Mslmanlar iin barts bir kimlik izahdr. ifadelerini kullanan Karagzel konumasnn ardndan sz Diyarbakr zgr-Der mensubu bartl renci Kevser Beyazyze brakt. Ardndan Anadolu Genlik Derneinden Halil brahim Akpnar hazrlanan ortak basn aklamasn okudu. Aklamada YKn stanbul niversitesine gnderdii yazyla yeni bir srece girilen barts meselesinde topu renciye atan tutumlardan vazgeilerek sorunun nihai bir zme kavuturulmas istendi. Basn aklamasnda, yaanan son srete niversitelerde bartsn aalayarak slami deerlere alenen saldran gruplar ve yasan devam etmesi iin imza toplamaya balayan akademisyenler de knand. (06 Kasm 2010) Mardinde ilkretim rencisi okula alnmad Mardinin Derik lesinde bartleriyle okula devam Cumhuriyet lkretim Okulu rencisi kz, bartleri gereke gsterilerek okula alnmad. Daha nce haklarnda tutanak tutulup okula devam etmelerine izin verilen 8. snf rencisi Sena E, 5. snf rencisi Aye D. ve 6.snf rencisi Mlkiye D, okul idaresi tarafndan amirlerimiz tarafndan sktrlyoruz gerekesiyle okula alnmad. Madur renci velilerinden Burhan E, Eitim hakk Anayasal gvence altnda olduu halde Trkiye Cumhuriyeti kendi koymu olduu yasalara ve ynetmeliklere ne kadar bal olduunu bu durumla ortaya koyuyor.dedi. (07 Kasm 2010) Cumhurbakan Glden sorun fiilen zld iddias Cumhurbakan Abdullah Gl, Londraya giderken Trkiye gndemine ilikin uakta bulunan gazetecilerin sorularn yantlad. Gln barts sorunu nasl alacak sorusuna cevab yle oldu: Bu konunun zlmesi gerektii konusunda kamuoyunda bir mutabakat olutu sanyorum. Fiili yanl fiili olarak da zlm durumda. zel televizyon yaynnda da byle olmutu. Fiili uygulama hukuki dzenlemeden nce gelmiti. Bu konuda ilgili hukuki dzenlemenin, ileride bir problem kmamas iin sakin bir ekilde yaplmas doru olur. (07 Kasm 2010)
Hayrnnisa Gl ilkretimde bartsne kar kt Cumhurbakan Abdullah Gln Londra temaslar kapsamnda bu lkede bulunan Hayrnnisa Gl, burada lisans, yksek lisans ve doktora seviyesinde eitimlerini srdren ve Trkiyeden gelen 35 renciyle bulutu. rencilerin teker teker sorunlarn dinleyen Gl, daha sonra onlara hitap etti. Hayrnnisa Gl, zellikle barts konusunda Trkiyenin enerjisinin yllarca bo yere harcandna vurgu yapt. lkretimdeki barts meselesine ilikin bir soruya ise, Tm sorunlar yava yava zlyor. Bu sorun da inallah zamanla zlecek. Bu konuda yaanan bir cehalet varsa ortadan kaldracaz. lkokul rencisinin kendi isteiyle barts takmas sz konusu olamaz. Barts konusunda ilkokulda deil, karar verecek yaa geldiinde kararn verir eklinde cevap verdi. (08 Kasm 2010)
159
kna odas kasetlerine su duyurusu kna odalar uygulamasn balatan ve rencilerin kaydedildiini syleyen CHP stanbul Milletvekili Prof. Dr. Nur Serter, kna odas kasetleri bende ama artk imha edeceim diye konuunca, Bizim kamera kaydna alndmzdan haberimiz yoktu diyen madurlar su duyurusunda bulunmaya balad. stanbul niversitesinde 1998 ylnda yaananlar anlatan Bir ikence metodu olarak ikna odalar isimli bir kitab yazan Glen Demirkol zer, ikna odalarndan kan rencilerin tanklklarn not ettiini belirterek rencilerin hibirinin ieride bir kamera kayd yapldndan haberi yoktu dedi. zer, unlar syledi: Aslnda uan yaplacak en doru ey, savclk emriyle Serterin elindeki bu kaytlara el konulmasdr. Asl gerekler o kaytlar gn yzne ktnda belli olacak. (09 Kasm 2010) AKDERden Binnaz Topraka Yzde 1 tepkisi Barts yasann kadnlarn %1inin sorunu olduunu syleyen Radikal Gazetesi yazarlarndan Binnaz Topraka AKDER (Ayrmcla Kar Kadn Haklar Dernei)den cevap geldi. Aklamada, Eer bir lkede kadn nfusunun % 70i ban rtyorsa, ayn lkede i ve eitim alannda uygulanan kat bir barts yasa varsa ve yaplan aratrmalarda kadnlarn sadece %1i yasak nedeniyle okuyamadklarn ya da alamadklarn sylyorsa; tm bu saydklarmz alt alta topladmzda varabileceimiz tek mantkl sonu o lkedeki kadnlarn balarn aarak okuduklar ya da altklar olabilir. Sadece %1 dile gelen ksma bakp da geri kalannn barts yasandan etkilenmediini sylemek ise en iyi ihtimalle gerek durumla yzleememenin bir sonucu olabilir. Hibir insan hakk ihlalinde ka kiinin bu ihlale uradna baklmaz. Bu hem etik deildir hem de asl mesele deildir. nemli olan o ihlalden dolay birilerinin maduriyet yaamasdr. Ve unutmamak gerekir ki yaanan her bir maduriyet gze gzkmese de, ele alnmasa da, zme ulatrlmad srece toplumu vicdanen sakatlamaya devam edecektir.(09 Kasm 2010) Abdullah Gl ve Kemal Kldarolundan Hayrnnisa Gle destek Hayrunnisa Gln ilkokullarda barts konusuyla ilgili lkokul rencisinin kendi istei ile barts takmas gibi bir ey sz konusu olamaz. Bu konuda karar verecek yaa geldiinde kararn verir eklindeki szlerine ei Cumhurbakan Abdullah Gl de destek verdi. Konuyla ilgili bir soru zerine Abdullah Gl, einin szlerine aynen katldn syledi. Hayrunnisa Gln szlerine bir destek de CHP lideri Kemal Kldarolundan geldi. Kldarolu, Hayrunnisa Gln tutumunun Babakandan daha cesur olduunu belirtti. (09 Kasm 2010) TESEVden Barts Yasa ve Ayrmclk raporu Trkiye Ekonomik ve Sosyal Etdler Vakf (TESEV), eitim ve i hayat asndan sadece niversite ve devlet kurumlarnda uygulanyor gibi alglanan bart yasa ve ayrmcla ilikin arpc bir rapor yaymlad. Bilkent niversitesi retim yesi Do. Dr. Dilek Cindiolu tarafndan hazrlanan 'Barts Yasa ve Ayrmclk: Uzman Meslek Sahibi Bartl Kadnlar' balkl alma, bartl kadnlarn zel sektrde de ayrmcla uradn ortaya koydu. Rapor, Aralk 2009-Haziran 2010 tarihleri arasnda, Ankara-stanbul ve Konya'da yaplan saha almalar sonucunda hazrland. 79 uzman meslek sahibi bartl kadn ve 25 erkekle yaplan grmeler sonucunda, ilgin veriler ortaya kt. Cindiolu, Taksim'deki Point Otel'de dzenlenen basn toplantsnda aratrma sonularn deerlendirdi. Cindolu, "Bu almayla anladk ki, Trkiye'deki yksek renimli kadnlar, i piyasalarna en yksek oranda katlan kadnlar. Barts yasa ise bu kadnlarn i piyasasna katlmalarn engelliyor. Barts i piyasalarnda grnmek istenmeyen bir ey" diye konutu. Cindiolu, bartllerin i piyasalarnda 'grnmez' klnmak istendiini belirtti. (10 Kasm 2010) kna Odalarnda Oktay Eki de vard iddias TESEVin Barts Yasa ve Ayrmclk: Uzman Meslek Sahibi Bartl Kadnlar raporunda yer alan ikna odas madurlarnn anlarnda eski Hrriyet Bayazar Oktay Ekiye ar sulamada bulundu. Seldanur adl renci, raporda yer alan ifadesinde o odada kendisini ikna etmek iin bulunanlar arasnda Ekinin de olduunu iddia etti. Seldanurun anlattklar raporda u szlerle yer ald: in ac taraf bizim hemcinslerimizin bizi anlamamakta srar etmesi. rnein Necla Arat. Geldi ite ikna etmek iin bizleri Oktay Eki ile birlikte. kna etmek iin uratlar uratlar edemediler. Sen nereye gidiyorsun, drdncnn beincisi olmaya m diye sordular. Nur Serter de ayn ekilde. lk balarda, ikna odalarnn mimar benim diyordu. Bunlar bizim ocuklarmza yarn br gn aklayamayacamz eyler. TESEV raporunda hakkndaki iddialarla ilgili Oktay Eki Raporu yaynlasnlar da ondan sonra konuuruz dedi. (10 Kasm 2010) Kemal Alemdaroluna ikna odalar iin su duyurusu Adalet Platformu Bakan Adem evik, Kemal Alemdarolu hakknda, stanbul niversitesi Rektr olduu dnemde baz rencileri ikna odalarnda bartlerini karmalar iin baskya maruz brakt iddiasyla su duyurusunda bulundu. evik, Fatih Basavclna sunduu dilekesinde, o dnemde, niversitede renci olan Hanife Gkdemir ile Nevin ner Karakun bartlerini amalar iin bask grdklerine dair beyanlarna da yer verdi. (10 Kasm 2010)
160
Ankara niversitesinde gvenlikiler bartl rencilere saldrd Ankara niversitesi Ziraat Fakltesinde bartl rencilerin zel gvenlik grevlilerinin saldrsna maruz kald ortaya kt. Madur rencilerin, gvenlik grevlileri hakknda ikyette bulunmak iin gittikleri karakolda da szl tacize uradklar ve hakaretlerle karlatklar renildi. ki renci bartl bir ekilde faklte bahe kapsndan ieri girmek isteyince nce zel gvenlik grevlilerinin szl tacizine, hukuksuzluu tutanak altna almak isteyince de fiili saldrya maruz kaldlar. YK Bakan Yusuf Ziya zcann niversitelerde hibir rencinin bartsnden dolay madur edilmemesi ynndeki genelgesini hatrlatan rencilere destek veren renciler de gvenlik grevlileri tarafndan darp edildi. renciler ile yaknlarnn, olayn hemen ardndan ikyette bulunmak iin gittikleri 100. Yl Karakolunda da kt muameleye tabi tutulduklar ortaya kt. Madur rencilerden .., S.K. ve yaknlar ise Ankara Cumhuriyet Basavclna zel gvenlik grevlileri hakknda su duyurusunda bulunurken, karakol amiri M.T. hakknda da ilem yaplmas talebiyle ileri Bakanlna ikyet dilekelerini sundular. (11 Kasm 2010) Hayrnnisa Gle makbul first lady eletirisi Taraf Gazetesi yazar Hilal Kaplan, ilkretimdeki bartsn cehalet olarak nitelendiren Hayrunnisa Gl eletirdi. Kaplan, Bir first ladynin ilkokul andaki kz ocuuna bartsnn farz olup olmad tartmas zerinden aklama yapmas isabetli deil. Zira ankayada Yaar Nurinin sk okuyucusu olan bir first lady de oturuyor olabilirdi. Devleti temsil edenlerin din anlaylar erevesinde halka akl retmesinden olduka ekmi bir lkeyiz. Kald ki fkhen slmi olgunluk anlay asndan 10 yanda bir kz ocuu iin de barts pekl farz olabilir ocuk haklarn gelitirelim, ocuun aile karsndaki konumunu glendirelim ama bunu yaparken ban rtmeyi ille de aile basksndan neet eden bir durummu gibi yanstmaktan vazgeip devlet basksn hakllatrmazsak daha abuk aydnlanrz sanyorum. dedi. (11 Kasm 2010) HLde Milli Gvenlik derslerinde ba atryorlar Ar mam Hatip Lisesi rencileri, Milli Gvenlik derslerine giren Binbann kz rencilerin rtlerini zorla kardn ve okulda olduu gnlerde kz rencilerin bartl olarak teneffse bile kamadklarn iddia etti. Milli Gvenlik dersinde yaananlar anlatan mam Hatip Lisesi rencisi T. adl kz renci aramba gn okulda resmen OHAL ilan edildiini ve kendilerinin bu hususta madur edildiklerini dile getirerek, Bizler derslere rtl olarak giriyoruz. Ama aramba gn Milli Gvenlik Dersine giren Binba Z.K tarafndan rtlerimiz atrlyor. Okula baladmz ilk gn ve her frsat yakaladklarnda idare tarafndan Milli Gvenlik Derslerinde balarmzn ak olmas gerektii tembihlendi ve biz de amak zorunda kalyoruz dedi. rtl olarak aramba gn teneffslere kmadklarn syleyen T., ktmz anda bize baryorlar, fra atyorlar, Bamza bela m olacaksnz gibi szler ediyorlar. eklinde konutu. Okul idaresi ise iddialar yalanlad. (12 Kasm 2010) Ziraat Fakltesindeki zel gvenlik saldrsna soruturma Ankara niversitesi Ziraat Fakltesinde bartl renciler, zel gvenlik grevlilerinin saldrsna maruz kaldktan sonra grevliler hakknda ikyette bulunmak iin gittikleri karakolda da szl tacize uradklar iddias hakknda inceleme balatld. Madur rencilerin zel gvenlik grevlileri hakknda Ankara Cumhuriyet Basavclna yaptklar su duyurusu kapsamnda savclk inceleme balatrken, karakol amiri hakknda da Emniyet Genel Mdrl Personel Daire Bakanl ve e zamanl olarak Emniyet Genel Mdrl Tefti Daire Bakanl tarafndan soruturma balatld renildi. Madur renciler Babakanlk nsan Haklar Kuruluna da bavurarak, konu hakknda aratrma yaplmasn talep ettiler. (21 Kasm 2010) Bartl salky vetoya tepkiler byyor Yabanclar yasasndaki yapt sert deiikliklerle gndemde olan Danimarkada, hastalarn bartl doktor, hemire ve hasta bakcy reddetme hakkna sahip olduu ortaya kt. Bartsnn kamusal alanda serbest olduu Danimarkada byle bir uygulamann varl muhalefet tarafndan tepkiyle karland. Salk Bakan Bertel Haarder, bir soru nergesine verdii cevapta, hastalarn yaplan tedaviden memnun olmad durumda hastane deitirme hakkna sahip olduunu belirterek, bartl salky deitirme hakknn da bu kapsamda olduunu syledi. Yrrlkteki uygulamaya gre, hastaneye yatan kii bartl doktor, hemire veya hasta bakc tarafndan muayene edilmek istemezse hastane ynetimi tedaviyi bartl olmayan birine yaptrmak zorunda bulunuyor. Tedaviyi gerekletirecek bartl olmayan biri olmadnda ise, hastane hastay bir baka hastaneye nakletmek zorunda. Bu kural uzun zamandr yrrlkte olmasna karlk kamuoyu Salk Bakan Bertel Haarderin yapt aklamayla kural rendi. (21 Kasm 2010) Viranehirde bartl renciler okula alnmyor anlurfann Viranehir ilesinde, Cumhuriyet lkretim Okulunda okuyan Zeynep Orhan, Rumeysa Kaya, Hazime, Hanm, Kbra ve Zahide Esmer, haklarnda tutunak tutulmas gerekirken hukuki bir dayana olmad halde bartleri nedeniyle okula alnmyor. Veliler, Milli eitim mdr ii okul ynetimine havale ediyor, okul ynetimi de, Milli Eitim Mdrlne havale ediyor. Kaymakam beyle yaptmz grmeden de bir netice alamadk. Hukuksuz uygulamalarna yasal bir gereke
161
bulamamalarna ramen bu kanunsuz uygulamalarn gnlerdir uygulamaktadrlar. ocuklarmz snflarndan zorla kardklar gibi bir de yok yazyorlar. Btn abalarmz ve srarl taleplerimize ramen yasal prosedr uygulanmayarak keyfi uygulamalarda bulunuyorlar dedi. (23 Kasm 2010) Azerbaycanda barts yasa Azerbaycan Milli Eitim Bakan Msr Merdanov artk hibir eitim kurumunda bartl rencinin de retmenin de olamayacan aklad. lkenin nde gelen kanaat nderleri, vakf ve dernekleri ise uygulamaya tepkili. Halk ciddi ekilde alnan bu karardan rahatsz Vatandalar Azerbaycann artk srailin emrine girdiini bu sebeple de bu tipte kararlarn ok olacan ancak halkn bunlar affetmeyeceini nk Sovyetlerin yllarca yapt zulmn ayns bunlarnda yaptn bu sebeple inanlara kar sava aan hibir hkimiyetin baarya ulaamadn hatrlatyorlar. (23 Kasm 2010) MT gvenlik soruturmasnda barts kriterini kaldrd Milli stihbarat Tekilat, barts konusundaki uygulamasna son verdi ve sz konusu karar e takibine de yansd. MTte artk gvenlik soruturmas srasnda elerin bartl veya trbanl olup olmadna baklmad kaydedildi. MT ayrca, kampsne ve sosyal tesislerine girilerde de barts yasana son verdi. (23 Kasm 2010) Akretimde yasak sryor Akretim Fakltesi brolar nnde saatlerce sra bekleyen bartl renciler kayt yaptramadan geri dnyor. renciler, kayt iin perukla fotoraf ektirmek zorunda kalyor. AFten bir yetkili YKn kararnn sadece snavlara ve niversitedeki derslere girilmesiyle ilgili olduunu, kaytlar iermediini belirterek, Bize gelen bir yaz olmad iin kaytlarda bartl fotoraf kabul etmiyoruz. dedi. (24 Kasm 2010) Peruu kulan gstermedi diye snav iptal edildi 4 ay nce peruk takarak Dikey Gei Snavna (DGS) giren iki yllk Akretim lahiyat Fakltesi rencisi Glsm Cokunun (23) snav iptal edildi. Cokunun TBMMye yapt bavuruyla ortaya kan skandalda, iddiaya gre snav salonundaki rencilerden sadece peruk takanlarn kulaklarn gstermeleri istendi. Kula grnmedii gerekesiyle Glsm Cokunun bilgileri snava hi girmemi gibi kaytlardan silindi. Peruk takt iin daha nce de snav iptal edilen gen kz tepkisini, Bize, ev hanm olmamz ya da diki kursuna gitmemiz reva grlyor. Eitim hakkmzn engellenmesi birok arkadam gibi benim de psikolojimi bozdu. szleriyle dile getirdi. (25 Kasm 2010) Tesettr denilen bu acayip kyafetten vazgemezseniz 28 ubat dnemindeki YA kararlaryla ihralarda bartsnn sebep olarak kabul edilmesine dair belgeler ortaya kmaya devam ediyor. Gaziantep 5. Zrhl Tugay Komutanl Harekt Eitim ubesi Eitim Subay Yardmcs retmen Yzba brahim Kelein de einin bartl olmas gerekesiyle ihra edildii yaynlanan belgelerde aka itiraf ediliyor. 7 Nisan 1999 tarihli Gizli ibareli yazda; brahim Kelein ei Glsen Kelein bartsne ayrca Tesettr denilen bu acayip kyafet tanmlamasnda bulunulduu da grlyor. brahim Kelee einin ban amasna ynelik baskda bulunmas istenen yazda, Einizi; lke menfaatlerinin her eyin stnde olduu, bunun da kiisel bazda fedakrlklar gerektirebilecei konusunda ikna etmeye almanz, bunda muktedir olmadnz takdirde her kurum gibi TSKnn da kendi gr ve dnce yapsna, koyduu kurallara uymayan ahslar iinde barndrmayacan bilmenizi ve gereini rica ederim ifadelerini kullanlyor. retmen Yzba brahim Kele, sz konusu yazdan 4 ay sonra 2 Austos 1999 tarihinde einin ban amad gerekesiyle Yksek Asker ra (YA) kararlaryla TSKdan ihra ediliyor. (25 Kasm 2010) Bartl ilkretim rencisi tecrit ediliyor Tarsus Dr. Ltfi Kolukrkolu lkretim Okulunda 6/C snf rencisi Bra Uzunselviye ynelik idari basklar ve yasak uygulamalar devam ediyor. Okul idaresi nce Bra Uzunselvi ile ilgili tutanak tuttu, knama cezas verdi. lk tutanak ise yasal olmayan baka bir uygulamann yapldn ortaya kard. Tutanakta Bra Uzunselvinin barts ile derse girmek istemesi nedeniyle okul idaresince derslere alnmad yazlyd. Uygulama ilkretimle ilgili hibir ynetmelikte yer almad iin su tekil etmesi nedeniyle okul idaresi, renciyi okula almaya fakat derse sokmayarak arkadalarndan tecrit etmeye balad. renci velisi Yaln Uzunselvi, uygulamann okula gelen bir polis memurunun fikri olduunu iddia etti. (26 Kasm 2010) TKADdan 'Barts ve Toplumsal Uzlama' aratrmas Trkiye Kadnlar Dernei (TKAD), barts sorununun alglanma biimleri, eitim ve i hayatndaki yansmalarn tespit etmek amacyla bir anket yaptrd. 26 ilde 3 bin 52 kii zerinde gerekletirilen 'Barts ve Toplumsal Uzlama' anketi arpc sonular ortaya koydu. Metropoll aratrma irketine yaptrlan ve bakanln Prof. Dr. zer Sencar ve Prof. Dr. hsan Da'nn yapt anketin sonular, Hilton Otel'de dzenlenen basn toplantsnda akland. Toplantda konuan TKAD Bakan Nilfer
162
Bulut, kadn sorununun barts parantezine sktrlmasn hatal bir yaklam olarak grdklerini dile getirdi. Bartl olsun ya da olmasn kadnlarn birbirleri ile sorununun olmadnn altn izen Bulut, "Sorun bartsnde deil. Barts zerinden kendilerine 'dindar veya geleneki' denenlerle, 'laik-modern' olarak nitelendirilenler arasnda bir iktidar mcadelesi." yorumunu yapt. Bartl ve bartsz kadnlar ile elerinin grlerine yer verilen aratrma sonularna gre, toplumun yzde 85'i, kadnlarn bartsn inanlar gerei takt kanaatinde. Bartsnn siyasi bir sembol olduunu dnenlerin oran ise sadece yzde 1. (26 Kasm 2010) Kanun varken kalkp Kurana m bakacaz? Eskiehirde Ulusal Kanal Eskiehir Temsilcilii tarafndan dzenlenen Laiklik ve Trban konulu konferansta, Kuran- Kerim ve barts hakknda konuan ule Perinek, Trban Kuranda var m diyorlar? Olsa ne olacak. Barts iin Kurana baksak ne olur, bakmasak ne olur? Bizim kanunumuz varken Kurana m bakacaz? dedi. Perinek, Bizim medeni kanunumuz, ceza kanunumuz var, niversitelerimizin ynetmelikleri var, kalkp var m yok mu diye oralara, Kurana m bakacaz, bizim kanunumuz var, tabi ki ona bakacaz. eklinde konutu. Panelde Kemal Alemdarolu ise bartsn skma baa benzetti. Anadolu niversitesi retim Grevlisi Prof Dr. hsan Gne de bartsn faizme giden yol diye tabir ederek, Trban, teokratik faizme giden ve kadnlar bireylikten karp klelie srkleyen bir sistemin simgesidir. diye konutu. (29 Kasm 2010)
ARALIK 2010
Manisada banz an basks niversitelere bartl girilmesinin serbest braklmasnn ardndan Celal Bayar niversitesi Salk Yksek Okulunda bartl olarak derse giren rencilere ban an basks yaplarak haklarnda tutanak tutuldu. Star Gazetesinin haberine gre, bir hafta boyunca derslere bartl girdiklerini fakat Okul Mdrleri Glten Kaptannn derslere bartl olarak girilmesini istemediini belirten madur renciler, kendilerinin hi uyarlmadan, Buras laik bir cumhuriyet lkesi. Bu ekilde snfa giremezsiniz. Bu lke bu kadar kolay kurulmad. ok kan dkld denilerek tutanak tutulduunu syledi. CB Rektr Mehmet Pakdemirli ise barts ile ilgili kiisel sorun olduunu, konu ile ilgili gereken kii ile grerek sorunun zldn ve bundan sonra niversitelerinde byle bir sorunun yaanmayacan syledi. (01 Aralk 2010) Bartl aday snava almaynca grevinden oldu SYM Bakanvekili Prof. Dr. Ali Demir, ortaretim mezunlarna ynelik KPSSde bartl aday snava sokmayan bir sorumlu iin denetime gittii lisede, snava alnmayan aday 1 saat gecikmeli olarak snava sokarken, snav sorumlusu retmeni de grevden ald. Ankara Bakent Anadolu Lisesinde yaanana olayda, bina sorumlusu da snav uygulama kitapnda bartl renciler snava girebilir eklinde bir ifade olmad iin SYMyi arayarak konuyla ilgili yazl bir talimat istedi. Ancak SYMden bu konuda bir talimat gelmeyince, adaya snava katlamayaca tebli edildi. Ancak rencinin ikyeti zerine snav baladktan 1 saat sonra Ali Demir, bir yazyla bartl adayn snava sokulmas talimatn verdi. Demirin bu yazs zerine aday, 1 saat gecikmeli olarak snava alnd. SYM Bakanvekilinin okuldan ayrlmasndan ksa bir sre sonra da okula Ankara l Snav Yneticisi Prof. Dr. Metin Balcnn yazs ulat. Balc, bina sorumlusunun snav 1 saat geciktirdii gerekesiyle leden sonraki oturumda grev yapamayacan bildirdi. (01 Aralk 2010) zmirde bir ilkretim rencisi daha madur zmirde Yapcolu lkretim Okulu 8. Snf rencisi, barts ile okula gitmek isteyince nce okula alnmad sonra rehberlik odasna gnderildi. Okula bartsyle giden Amine ilk gn okula alnmad. Sonraki gn ise baba Hac aninin kznn inanc gerei barts ile okuma isteini dileke ile le Milli Eitim Mdrlne bildirilmesi zerine okula alnan Amine, snfa alnmamakla birlikte rehberlik odasna gnderildi. Rehberlik odasnda yalnz bir ekilde tutulan Amine, Ben drt eitim gndr snfma giremiyor ve derslerimden uzak kalyorum, bana bir suluymu gibi davranlyor ve arkadalarmla grmemem iin teneffse dahi brakmyorlar dedi. Mdr yardmcs Kemal Dikmen ise, Amine okul birincisi ama barts ile okula alamayz ifadelerini kulland. (02 Aralk 2010)
163
Pee yasa ombudsmandan dnd svete araf giyen bir rencinin, yetikinlere eitim veren bir okula yzn tamamen rten pee nedeniyle alnmamas zerine, ombudsmana yapt ikayet bavurusu sonuland. sve eitlik ombudsman Katri Linna rencinin pee takt iin derse alnmamasn kanunlara aykr buldu. Yarg Linna, zel durumunu dikkate almadan bir renciyi srf pee takyor diye snftan atmak, eitim zgrl ile badamaz ve ayrmclkla mcadele kanunlarna aykrdr. dedi. Yarg Linna srf rt takyor diye bir bayan eitim hakkndan mahrum brakmann ne rtl ne de rtsz kadnlarn, kadn-erkek eitlii davasna bir katk salamadn da ifade etti. 2009 yl ocak aynda Stockholmde eitimine devam eden ve ad aklanmayan bir renci pee takt gerekesiyle dersten karlmt. (02 Aralk 2010) Akyazda bartsne zgrlk eylemleri 200. haftasnda! Akyazda balayan barts direnii 200. hafta basn aklamasyla devam etti. Akyaz Bartsne zgrlk Platformunun eylemine Trkiye Barts Platformlar ve Sakarya Adalet Giriimi tarafndan destek verildi. SAGR adna ksa bir selamlama konumas yapan Beytullah nce, Akyazda devam eden hak, adalet ve zgrlk mcadelesinin Trkiyenin tm ehirlerine ve ilelerine gzel bir nclk ve rneklik tekil ettiini belirtti. Daha sonra Trkiye Barts Platformlar adna Kadrican Mendi, 200. aklamay okudu. Mendi Bugn milyonluk ehirlerin cesaret edip gsteremedii kararll sabrn ve iradenin bir ilede baarlabileceinin rneidir Akyaz. te bu yzden eer Urfaya anl, Antepe Gazi diyorsak Akyaz da Sadk sfatn gsnde liyakatle tamaya layktr. dedi. Basn aklamasndan sonra Sakarya Adalet Giriimi tarafndan hazrlanan Direni Berat takdim edildi. Akyaz Bartsne zgrlk Platformu adna berat alan rfan Alemdar, platform bileenlerine bugne kadar verdikleri destekten tr teekkr etti. (06 Aralk 2010) Bursadaki barts eylemleri 1. yln tamamlad Mazlumder Bursa ubesinin 2009 ylnda, her ayn ilk cumartesi gn yapmaya baladklar barts eylemlerinde 1 yl geride kald. Aralk ay basn aklamas ehrekst meydannda yaplrken, aklamay Mazlumder Bursa ubesi adna Asl Karada okudu. Karada, Aylara, yllara varan bart yasan ve tm mahrumlara kar uygulanan zulmleri ylmadan, usanmadan protesto etmek zere bir kere daha burada toplanm bulunmaktayz.Gemi onlarca ylda sadece Rabbimiz Allah dedikleri iin bartlerini amayan; iyerlerinden, okullarndan uzaklatrlan, yeryznn ismini bile telaffuz etmekte zorlandmz drt bir tarafna gitmek zorunda braklan, azk torbalarna iman, direnii onuru ve insan olmak kendin olmaktr kararlln alan Hz Meryemin ,Hz Fatimetz- Zehrann ve Hz. Hseyinin yiit, onurlu kardei Hz. Zeynebin varislerini buradan selamlyoruz..Onlara buradan aydnln karanln iinden belirdii mjdesini vereceimizi umut ediyoruz. dedi. (06 Aralk 2010) Bartmle okumak istiyorum ey byklerim Bursa sabey Yksel Bodur lkretim 8. Snf rencisi Melek Kayalk, yaad sorunu gndeme getiren ak bir mektup yaynlayarak, 18.10.2010 tarihinde bartmle snfa girdim. Szde demokrasi dersi veren eitimci retmen beni grnce sanki snfa bomba koymuum gibi beni azarlad ve apar topar idareye teslim etti. dare ise bana terrist muamelesi yaparak okul dna att. Eve gittim babam beni tekrar okula getirdi. Ancak okul ynetimi polisi ararak okumama engel oldu. 20 gndr her sabah babamla okula gidiyorum. Okul ynetimi grevini ktye kullanarak polis zoruyla eitimime engel oluyor. Okumak istiyorum ey Byk Millet Meclisi! Hem de bartmle. Hani demokrasi, eitlik ve zgrlk diyorsunuz nerede bu zgrlk? 6 haftadr beni okulumdan, snfmdan, arkadalarmdan uzaklatrdlar. Okulumu ok zledim, ryalarmda bile okula gidiyorum, tahtaya kyor yaz yazyorum. Size sesleniyorum, Ey devlet byklerim! Sesimizi duyun artk. Ben de bu vatann evladym. Sizin ocuunuz yok mu? Ben de sizin evladnzm. dedi.(06 Aralk 2010) Arda 3 ilkretim rencisi bartl diye okula alnmad Zeynep, Esma Nur ve heda Babayiit adl renciler, 45 gndr 15 Nisan lkretim Okuluna bartl olduklar gerekesiyle alnmyor. Zeynep ve Esma Nurun Babas Selim Babayiit; Benim kzlarm Allahn emrini yerine getirmek istediler. Yasaya baktmzda herhangi kstlama ve yasak yok ben de bundan dolay destek verip isteklerini yerine getirdim. Okul ynetimine bu istei dile getirdim olmaz alamayz, Milli Eitim bize sylesin alalm dediler. Ben de yasak deil ki Milli Eitim bu ynde bir giriim yapsn, ocuklarn hakkdr ve bu hakkn kullanmak istiyorlar eklinde savunma yapmama ramen yine de almadlar. Grtm okul idaresi, devlet gldr, akll olun bu gle ba edemezsiniz tarzda tehditvari konuarak bu hakkmzdan vazgememizi istediler. Kzlarm bir gn bu ekilde eitim aldlar ve o gn ierisinde de kzlarm ok rahatsz etmilerdi Biz bu hakkmzdan vazgemiyoruz, gereken hesab soracaz. uanda Milli Eitim Mdrlne ve savcla dileke verdik, Milli Eitimden olumsuz yant geldi, savcla vermi olduumuz dilekenin cevabn ise bekliyoruz dedi. (07 Aralk 2010) YK Bakan: Bartl retim grevlisi olabilir Akretim Fakltesine bartl rencilerin kayt yaptramad, baz kampslere ve fakltelere rencilerin ban amadan alnmad bir vasatta, YK Bakan Ziya zcandan Bartl retim yesi de sorun tekil etmez. niversiteler zgr olmal!
164
aklamas geldi. Takvime deme veren YK Bakan, genelge yaynlayarak sorunu fiilen zme konusunda kendilerini cesaretlendiren eyin, siyasi partiler ve kamuoyundaki mutabakat havas olduunu belirtti. Biz Trkiyede yaratlm konsenssn gcnden yararlandk. Sayn Kldarolunun konumalar bizi cesaretlendirdi. MHP zaten destekliyordu diyen Prof. zcan, kalc zm iin grevin siyasi iradede olduunu syledi. (08 Aralk 2010) Azerbaycanda ortaretimde barts sorunu sryor Azerbaycan Eitim Bakan Misir Merdanovun ortaokullarda bartsnn yasaklamas zerine balayan sorun devam ediyor. Merdanov yasakla ilgili Biz dinimizden vazgemiyoruz, hepimiz Mslmanz. slam dinini yayoruz, dinimizin taleplerine uymaktayz fakat ortaokullarda renciler okula talep edilen okul kyafetleri ile gelmeliler. Okul sonras herkes istedii kyafetle gezebilir dedi. Yasaa kar gsterilen tepkilerle ilgili olarak da vatandalar, bartsnn Azerbaycan okullarnda yasaklanmas ynndeki d ve i tahrikine, provokasyonlara uymamaya ard. (09 Aralk 2010) Zafer skl; kamuda, ilk ve ortaretimde barts yasan savundu AK Parti vekili ve Meclis nsan Haklar nceleme Komisyonu Bakan Zafer skl, yeni anayasa ve barts tartmasnda Radikal gazetesine grlerini aktard: skl, hizmet alan-hizmet veren ayrmnn zm olacan iddia ederek Kamu grevini yapanlar btn yurttalara eit mesafede duracaksa, ntr olmalar, kendi kiiliklerini, kiisel dncelerini, tercihlerini, etnik kkenlerini, dinsel inanlarn ortaya koyan hibir iareti tamamalar gerekir. Bu ilke sorunu zer. Bu tanmlar, devletin hak ve zgrlkleri, gvenceler doru konulduu zaman yetkiler doru belirlendii zaman sorunlar zlr. Sonuta yine Anayasa Mahkemesi olacak. Anayasa Mahkemesi bu temel ilkelere bakarak kararlarn verecek yine. dedi. Zafer skl, ilkretim ve ortaretimde rencilerin bartsyle okula girmesine kar olduunu syledi. Trbanl renci olmaz diyen skl, toplumda byle bir talebin olmadn da savundu. (10 Aralk 2010) Azerbaycanda barts yasa protestolar Azerbaycann nde gelen alimlerinden Hac Abgl Sleymanov, Azerbaycan Eitim Bakanl karsnda dzenlenen ve 2 bin kiinin katld byk protesto eyleminin ardndan Eitim Bakan Misir Merdanovun yasakta srarl olmas zerine bir aklama yaparak, deerlerimizi savunmak byk kurbanlar istiyor diyerek yasak kararna kar gl bir direni ortaya koyacaklarn syledi. Bartsn yasaklayan Merdanovun Allahn hkmlerine sava aarak kafir olduunu syleyen Sleymanov, eitim bakannn Siyonistlerle ilikili olduunu belirtti. (14 Aralk 2010) Babakan Erdoan zm iin yine yeni anayasay iaret etti Babakan Tayyip Erdoan, Mu Alparslan niversitesini ziyaret ederek, rencilere hitap etti. Erdoandan nce krsye kan Rektr Nihat nan, konumasnda, barts serbestlii iin yasal dzenleme istedi. Daha sonra krsye kan Babakan Erdoan (Rektre) Ben de katlyorum aslnda su iliyorlar. Ama su ilediinin kararn verecek olan merciiler, onlar da milletin maeri vicdannda su iliyorlar Bu lkede yllar yl zgrlkler adna konuanlar yavrularmz okula sokmadlar. Ben yle bir babaym. Benim de yavrularm okula sokulmad. Bunun ilesini ben de ektim. Bu ileyi eken bir insan olarak, ayn ileyi bu lkenin evlatlarna ektirmeyiz... u anda biz armz yaptk ve hazrlklarmz yapyoruz. 12 Hazirandan sonra oturup konuacaz. Burada birinci derecede unutmayn eitim var; zgrlkler var. Daha ileri demokrasi var. Bunu baarmak zorundayz... Ama yle baarmalyz ki bu sre inallah tereyandan kl eker gibi olsun. Biz gerilim istemiyoruz. Bugne kadar sabrmzn arkasnda yatan hep bu olmutur; gerilim olmasn. Gerilim olmadan bunu yapalm. dedi. (19 Aralk 2010) TSAD: niversitelerde barts serbest olmal TSAD Bakan, barts konusunda niversitelerde barts kesinlikle serbest olmal dedi. Zaman Pazarda Ayn Konuu olan mit Boyner, Barts yasana nasl bakyorsunuz? sorusuna ok net syleyeyim, niversitede barts yasa savunulacak bir ey deil. Bunu bugn kim savunabilir bilmiyorum niversitede serbest dersin olur biter. Zaten oluyor herhalde. Benim vey babam niversitede hoca, onun dersinde bir sr trbanl talebe var o alyor. dedi. Kamu ve barts konusunda ise Barts kamuya nasl yansyacak diye bir soru geldi. Bence tartlmas gereken byle bir nokta var dedim. Trbanl olarak niversite eitimi aldktan sonra gen kzlarmzn tabii ki istihdam iindeki yerleri de tartlmak zorunda. TSAD bu konuda bir gr gelitirmi deil. ok zor bir konu bu. Kamuda urda m olsun, burada m olsun? ok ekilci eylere giriyor bu. Ben o tartmay ok sevdiimi syleyemeyeceim. znde zgrlkleri esas alalm tabi ki. Eitim ne kadar herkesin hakkysa i bulabilmek de herkesin hakk. dedi. (19 Aralk 2010) Kampste Bartsne zgrlk afilemesine engel Hacettepe Beytepe Kamps'nde ''Bartsne zgrlk, Anadilde Eitim'' konulu afii asmak isteyen ve aralarnda niversite rencileri Bartsne zgrlk Platformu Hacettepe Temsilcisinin de bulunduu kz renci renci Kolektifleri, TKP,
165
Genlik Muhalefeti isimli gruplarn engellemesiyle karlat. rencilerin ellerinden afileri alarak yrtan ve ''Gericileri burada istemiyoruz'' diyerek tehdit eden gruplara kar baka bir sol grubun bartl rencilere destek vermesiyle Kolektif yeleri geri ekildi; fakat Genlik Muhalefeti (DP'nin genlik rgtlenmesi) vazgemeyerek, akama doru afileri indirdi. (20 Aralk 2010) THY salar daima ak olacaktr ifadesini kaldrd THYde yaynlanan yeni kyafet genelgesinde, daha nceki genelgelerde personelin barts takmasn engelleyen salar daima ak olacaktr ifadesi karld. Genel Mdr Temel Kotil imzasyla yaynlanan genelgede niforma giyme zorunluluu bulunmayan alanlarla ilgili kurallar ayrntl olarak akland. Genelgede personelin rtnmesini engelleyen 13 Mays 2010 tarihli genelgedeki, Grev mahallinde salar daima ak, dzgn taranm veya toplanm olacaktr ifadesinin karld grld. Yeni genelgede tepeden trnaa ok detayl belirlenen kurallar arasnda salarla ilgili hibir ifadeye yer verilmedi. Genelgenin yaynlanmasndan hemen sonra baz birimlerde perukla gelen personelin bartsyle gelmeye balad grld. zellikle Bilgi lem Departman ve Verimli Kaynak Kullanm birimlerinde daha nce bartsn kap nnde karan personelin genelgeden sonra bartsyle almaya balad belirtiliyor. (21 Aralk 2010) Azerbaycanda barts gsterileri ve tutuklamalar sryor Azerbaycann ikinci byk kenti Gencede Cuma namaz sonrasnda barts yasan protesto eden yzlerce mslman, yasak aleyhinde sloganlar atarak, bartsnn yasaklanmas zulmne boyun emeyeceklerini syledi. Azerbaycan polisinin gstericilere mdahale ettii ve 50 kiinin gzaltna alnd belirtildi. Yasaa kar Nardaran, Celilabad, Lenkeran ve Masalli kentlerine de gsteriler oldu. Tepkilerin artmas zerine Azerbaycann Hocasan kasabasnda da kii tutuklanarak hapsedildi. Hac Qulu Haimov, Mehedi Aliikramolu ve kasabnn alimlerinden Hac Azer Sarconav, kasabnn okul mdrn tehkir sulamasyla tutukland. Azerbaycan polisi, Bakde baz dindar kimselerin bir ortaokula saldrp camlarn krdn ve okulu yakmakla tehdit ettiklerini ileri srerek, okullarda uygulanan barts yasan protesto eden mslmanlar sulu durumuna drmeye alyor. (24 Aralk 2010) Bilirkii yeminine barts engeli Adana Adli Yarg lk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonunca oluturulan bilirkii listesine bartl fotoraflaryla kabul edilen iki kadn mali mavir, yemin treninde sorun yaad. Adalet Komisyonu Bakannn balarn az amalar halinde yemin edebileceklerini syledii adaylar, bu tuhaf teklifi reddederek salondan ayrlmak zorunda kald. Serbest Muhasebeci Mali Mavir Keziban Seyitler, komisyonun bartl fotoraflar ile mracaatlarn kabul ettiine dikkat ekerek, unlar anlatt: Tam yemin edeceimiz srada komisyon bakan bam amam istedi. Kabul etmedim. ok kalabalk olduu iin hi konumadan kp sonra geleyim diye dndm. Sonra bartl arkadam Nuran ile ikinci kez yemin iin heyetin huzuruna ktk. Ancak komisyon bakan, Bartl salonda oturabilirsiniz. Ancak buras kamu yeridir. Yemin srasnda banz amanz gerekir. Kamuda barts olmaz. dedi. Mali Mavir Nuran Kayagil de komisyon bakannn az banz an yaklamn mantkl bulmadn ifade etti. Konunun baka ynlere ekilmemesini isteyen Komisyon Bakan Mehmet Sabri Kumsal ise bilirkiiliin kamu grevi olduunu bildirdi. (25 Aralk 2010) Azerbaycanda yasaa kar ortak bildiri Azerbaycann bakenti Bakde toplanan lkenin nde gelen alim ve dnrleri toplantdan sonra yaynladklar ortak basn bildirisinde, lke genelinde dini merasimlere, ezana, mescitlere, dini kitaplara konulan yasaklar, limlerimize kar sergilenen tavrlar, din ve vicdan zgrlnn kstlanmas, lkemizin slam dman Siyonistlerin hedefi haline geldiini gstermektedir Biz bu yaplanlardan derhal dnlmesini istiyoruz. Aksi halde bu yasa uygulayanlar Mslman Azerbaycan halknn dmanlar olarak greceimizi belirtmek istiyoruz. denildi. (25 Aralk 2010) Barts, anadil okula, ordu klaya! niversitelerde zgrlk stiyoruz nisiyatifi, Ankarada bir yry ve basn aklamas yaparak polis basksna ve paral eitime kar kt, anadilde eitime ve bartsne zgrlk taleplerini dile getirdi. Ankara niversitesi Cebeci Kampusu nnden balayan yry Sakarya Meydannda son buldu. Eylemde 12 Eyll darbesinin rn olan YK, darbeciler, Ergenekon ve hkmet protesto edildi. Trke ve Krte niversitelerde zgrlk stiyoruz, Parasz, zgr, Anadilde Eitim pankartlarn aan renciler yry srasnda sk sk Ergenekonu ve darbecileri protesto etti. Anadilde eitim, Bartsne zgrlk, Perwerdehiya bi ziman zikmak yazl dvizler tayan 500 renci yry boyunca Krtler Krte konuur, Be ziman jiyan nabe, Barts ieri polis dar anadil ieri polis dar, Barts okula ordu klaya, anadil okula ordu klaya, Bedenimden, bartmden, kimliimden elini ek, Paa paa susacaksnz sloganlar attlar. Sakarya Caddesinde son bulan yryn sonunda bir bartl bir de Krt renci okullarda yaad sorunlar anlatt. Basn aklamas, Bizler, tek kelimeyle, zgrlk istiyoruz! ifadeleriyle son buldu. (25 Aralk 2010)
166
Yasak diktatr Aliyeve stanbulda protesto Azerbaycanda bartsnn yasaklanmas stanbul Taksimde dzenlenen bir yry eylemi ile protesto edildi. sra Kltr Merkezi tarafndan organize edilen protesto eylemi Taksim stiklal Caddesi zerinde bulunan Aa camiinde klnan le namaznn ardndan balad. Taksim Meydanna kadar yaplan yr srasnda sk sk tekbir getirilip Yaasn Bart Direniimiz Bakye Selam Direnie Devam Siyonist Aliyev Hesep Verecek sloganlar atld. Taksim meydanna kadar sren yryten sonra sra Kltr Merkezi adna bir konuma yapan Nureddin irin Bugn biz burada Azerbaycanda slami mukaddesata yaplan saldrlar, hususen bartsnn okullarda yasaklanmasn protetesto etmek ve Trkiyeli mslmanlar olarak bu zalimce yasaa kar direnen yiit ve gayretli Azerbaycanl kardelerimizin yannda olduumuzu haykrmak iin toplandk. diyerek Azerbaycandaki zulm devam ettike, Azerbaycanl kardelerini yalnz brakmayacaklarn ifade etti. Protesto eyleminde Fatih Aknclar Dernei adna bir konuma yapan Mehmet ahin de Azerbaycandaki barts direniilerini Kerbelann ocuklar ve Hz. Hseyinin takipileri olarak tanmlayp Azerbaycanl kardelerimizi hi bir zaman yalnz brakmayacaz dedi. (26 Aralk 2010) Kuzey Kafkasyada bir niversite bartsn yasaklad Kuzey Kafkasyann en byk niversitelerinden Pyatigorsk Dil niversitesi rektr Alexander Gorbunov, niversiteye hicablaryla ve bartleriyle gelen rencilerin eitim hakkn yasaklad. Bartl rencilerden ar grnml renciler olduunu iddia eden Gorbunov, tepki eken aklamasnda piercingli renciyle dini gerei tesettre giren rencileri ayn kefede deerlendirdi. Alexander Gorbunov, niversitelerin sekler eitim kurumlar olduunu iddia edip ancak sekler kyafetlilerin eitim alacaklarn ileri srd. Rusya Mfts Ravil Gaynuddin de lkedeki Mslmanlarn demokratik bir lkede zgr ekilde yaadklarn iddia etmiti. (26 Aralk 2010) Azerbaycandaki yasaa randan tepki rann Kum ehrinde bir grup Azerbaycanl medrese talebesinin sorusunu cevaplandran Ayetullah Nuri Hamedani, barts yasana sert tepki gstererek halkn bu yasaa kar direnmesi gerektiini syledi. Ayetullah Nuri Hamedani, slam dinine kar sergilenen bu dmanlklar, Bat lkelerinin programlarndan biridir. yle ki onlar slamn iar olan hanmlarn hicablarndan korkmaktadrlar. Bir slam lkesi olan Azerbaycan Cumhuriyetinde hkmetin Mslmanlarn isteklerine yerine getirmesi gerekir. Ayn zamanda, hicabn korunmas yolunda almak ve direnmek de Mslmanlara vaciptir. dedi. Ayetullah irazi de Azerbaycan halk slam kart bu yasaa kar etkili bir direni gstermeli, bu slam lkesinde slamn mukaddesatna kar adm atlmasna frsat vermemelidir. dedi. (27 Aralk 2010) 11 yandaki madurdan yasaklara cevap Bak Eitim Mdrl Szcs Zamine Alikizinn Okul andaki kz ocuklar dinin anlamn bilecek durumda deil... Bu ocuklar okullarda balarn rtmenin ne anlama geldiini bilemezler. Onlar bydklerinde bunu dnebilirler szne karlk 11 yandaki Vusala Quliyeva, barts yasana uymayacan belirterek u cevab verdi: Hicabm asla brakmayacam. Onlar bize hicab yasaklayan herhangi resmi bir belge gstermediler. Onlarn szl aklamalarn anlamyorum ve emirlerine de uymayacam. renci velilerinin Bize okullarda hicabn yasak olduuna dair yazl bir kat gsterin tepkisine karlk ise okul mdrleri Biz rencilerimizin okullara bartl olarak girmemelerini salamak durumundayz. Yasan szl ya da yazl olmas arasnda bir fark yok diyerek savundular. (28 Aralk 2010) slamiyeti seen ngiliz kadnlarn hemen hepsi rtnyor ngilterede yaymlanan Times gazetesi, ngilterede slamiyeti seenler hakknda zel bir aratrmaya yer verdi. ki kltr arasnda kalmak balyla sunulan aratrma ngilterede Mslmanl seenlerle imdiye dek yaplm en kapsaml aratrmalardan biri. BBCnin habeine gre, aratrmann sonularna yer verilen zel dosya olduka ilgin sonular ortaya koyuyor. Faith Matters isimli vakfn aratrmasna gre ngilterede son on ylda slamiyete geenlerin says bir nceki on yla gre iki kat artm ve 100.000i bulmu. Getiimiz yl Mslman olanlarn says ise 5200. Mslman olan ngilizlerin ortalama ya 27 buuk ve bu grubun te ikisi kadnlardan oluuyor. slamiyeti seen kadnlarn hemen hepsi barts takyor. ngiliz kadn mslmanlar pee ya da nikab gibi yz tmyle kapayan kyafetleri ise tercih etmiyor ancak taklma hakkna sayg duyuyor. Haberde ayrca slamiyeti tercih eden ngilizlerin olduka zor bir durumda kaldklar yorumuna da yer verilmi. nk bu kiiler yeni dahil olduklar mslman toplumu tarafndan kolaylkla kabul edilmedikleri gibi yakn evreleri tarafndan da dlanyorlar. (29 Aralk 2010) Emin laandan zgrlk eylemi hakknda provokatif yaz Szc Gazetesi yazar Emin laan, Mustafa Kemalin Ankaraya geliinin 91inci Yldnm kutlamalar erevesinde dzenlenen Garnizon Kousunun, Genelkurmay Bakanlnn istedii gzergah tahsis edilemedii iin yaplmamasn eletiren yazsnda niversitelerde zgrlk stiyoruz nisiyatifinin eylemine dair provokatif bir yaz yazd. laan, eylemle ilgili olarak nceki pazar gn Cebecide Ankara niversitesi nnde bir gsteri vard. Tamam skmaba trbanllardan oluan birileri
167
yollarda slogan atyor,niversitede zgrlk istiyoruz diye baryordu. Ellerinde Bartsne zgrlk pankartlar vard. Ama ok sayda baka pankartlar da tayorlard: Krte okula, ordu klaya. Barts okula, ordu klaya. Trkler Trke, Krtler Krte konuur. Trbanl, skmabal kesim, ellerinde Krte ve Trke pankartlarla, sloganlarla yrye getiler. Yanlarnda polisler yryordu. Ankarada, Cumhuriyetin bakentinde pazar gn bunlar iin gzergah vard. Valilik bu gsteriye izin vermi, Krt skmabalara gzergah tahsis etmiti. Bir gn sonra, pazartesi gn ise Atatrkn Ankaraya geldii gn yaplan seymen yry ile Harp Okulu kousuna ayn valilik tarafndan izin verilmedi. Gereke: Halk madur olabilir, gzergah verilemez! Ne gzel gereke! dedi. (29 Aralk 2010) TGC yasa veto eden yenin grevlerini elinden ald Gazete Habertrk Genel Yayn Ynetmeni Fatih Altayl, bartl bir yelik bavurusunun Trkiye Gazeteciler Cemiyetince kabul edilmesi srecindeki tartmalarn sonunda, bir yeden intikam alnd iddia etti. Altayl, konuyla ilgili kesinde unlar yazd: Getiimiz aylarda Trkiye Gazeteciler Cemiyetinde ilgin bir tartma yaand. Cemiyete yelik bavurusu yapan gazetecilerden biri trbanlyd. Cemiyet ynetim kurulu kart. lk karar trbanl gazetecinin yelie kabul edilmemesi ynnde kt. Habertrk Gazetesi Genel Yayn Ynetmen Yardmcs, TGC Ynetim Kurulu yesi sevgili dostum Doan Satm bu karara kar kt ve veto etti. TGC ynetimi bu konuyu bir sonraki toplantsnda yine ele ald ve bu kez oybirliiyle yelie kabul karar alnd. Ancak konu burada kapanmad. TGC ynetimi, kendi ilerinden biri olan Doan Satma bunu detmeye karar verdi. Ve Doan, dn TGCnin dzenledii btn yarmalardaki ve etkinliklerdeki grevlerinden alndn rendi. Daha nce ynetim kurulu yesi olarak jrisinde yer ald tm TGC etkinliklerinden karld. (29 Aralk 2010) zmirde bartl ilkretim rencisi srgn edildi zmirin Konak ilesinde bulunan Yapcolu lkretim Okulunda okuyan ve okul birincisi olan 8. snf rencisi Amine ani (13), bartsn karmad 25 gn boyunca derse alnmayarak yalnz brakldktan sonra erife Eczacba lkretim okuluna srgn edildi. Konuyla ilgili aklamalarda bulunan baba Hac ani unlar aktard: 21 Aralk Sal gn kzm Amine ile birlikte Yapcolu lkretim Okulu"na gittik. Okul ynetiminin beni armas zerine Mdr yardmcs Kemal Diken"le grtk. Bize okul deitirmeye dair olan karar metnini okudu ve Kestelli erife Eczacba ilkretim okuluna gitmemiz gerektiini syledi. Kzm Amine ile yeni okuluna gittiimizde Okul mdr Demet Mutlu bize buradaki uygulamann da dier okuldaki uygulamadan farksz olmayacan ve kendi ellerinde bir ey olmadn bunun st makamlar tarafndan byle istendiini belirtti. (30 Aralk 2010) TRMOBdan mali mavirlere kat stnde barts yasa Serbest alan muhasebecilerin girecei Mali mavirlik snav iin ba ak fotoraf istendi. Trkiye Serbest Muhasebeci Mali Mavirler ve Yeminli Mavirler Odalar Birlii (TRMOB) nmzdeki yl yaplacak stajlarda ve Mart, Temmuz ve Kasm aylarnda yaplacak snav iin yapt duyuruda, bartl ve peruklu fotoraf kabul edilmeyeceini, bartl veya peruklu gelenlerin snav salonuna alnmayacan duyurdu. TRMOBa Meslekte Birlik Grubundan seilen dier Ynetim Kurulu yesi Osman Arolu ise, Bu konuyu, nmzdeki ynetim kurulu toplantsnda gndeme getiririz. zm iin gereken neyse yaparz. niversitelerde bile sorun olmaktan kan bir konunun, artk hibir yerde sorun olmamas lazm diye konutu. 9 kiilik TRMOB Ynetim Kurulundaki iki Meslekte Birlik Gurubu temsilcisinden birisi olan Abdulaziz Ural, yasan u anda fiilen uygulanmadn, sadece matbu ekildeki belgede bulunduunu belirterek, Yasak fiilen uygulanmyor. Ekim aynda yaplan bir nceki snavda, bayanlar bartl bir ekilde girdiler dedi. Fiilen uygulanmayan yasan matbu belgeden de karlmas gerektiini belirten Ural, Bugne kadar, insanlar snavlara girinceye kadar tedirginlik yayorlard. Stajn alan bir bayan arkadamz, geen snavda olmad ama burada bir yaz var, ne olur ne olmaz, A ahs tolerans gsterir B ahs gstermez diye tedirginlik yaayabilir. Bu skntlarn yaanmamas iin gerekli giriimlerde bulunacaz. Onun iin ynetimde gndeme getirip, snav ncesi kaldrrz. nmzdeki ynetim kurulu toplantsnda, gndeme getiririz. nallah uyary da oradan kaldrrz dedi. (31 Aralk 2010)
168
Trkiyede ve Dnyada Barts Raporu 2009-2010 adl bu dkmantasyon almasnn, barts ve barts yasa etrafnda oluan yerel ve kresel gndemin iki yllk srecini kayt altna aldn mit ediyor, Rabbimizden hepimiz iin adil ve zgr bir dnya diliyoruz.
SAKARYA ADALET GRM adna Beytullah Emrah nce Rapor Editr
169
Barts sorunundaki gelimeleri ve Trkiye Barts Platformlarnn eylem haberlerini dzenlik takip edebilmek iin ltfen aadaki adresi takip ediniz.
www.platformhaber.net
teki gndem, farkl yorum
170

E Basortusu Raporu 2009 2010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

E Basortusu Raporu 2009 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRKYEDE VE DNYADA BARTS RAPORU 2009/2010

SAKARYA ADALET GRM

SAKARYA ADALET GRM

Sakarya Dayanma Dernei | Vahdet Vakf Sakarya ubesi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

lk ve Ortaretimde Barts Sorunu Kreselleen Barts Sorunu

2009-2010da Trkiye Barts Platformlar Tecrbesi GENEL DEERLENDRMELER ZEL BLM

Kzm Ece Nur zelin Barts Hikyesi (Murat ZEL)

Bartsne zgrln Anlam (Ahmet RS)

6. Ylnda Barts Platformlar (Kadrican MEND)

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

BARTS SORUNU VE SYAS PARTLER

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

BARTS YASAI, SYM VE YK

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

ASKER BROKRAS VE BARTS

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

LK VE ORTARETMDE BARTS SORUNU

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

KRESELLEEN BARTS SORUNU

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010

Sakarya Adalet Giriimi

Barts Raporu 2009-2010