fcv'V

** >*J

Si

nMK
Binding tMaps Prints

(il

<"

Hare Boolb TAamscripts

34

EaS sini

Strtet

TJcw york

Jiltpbmu,

Xn/ml 4-2JS

A Great Flemish Herbal

t
embert Dodoens, one of the greatest botanists of the 16th century, was born in ralines in 1517, studied at Louvaln, became physician to the Emperors Maximilian II and Rudolph II and in 1582 Professor of Medicine at Leyden, where he died three years later.

Uodoens' interest in nedical botany led him to write his faroous herbal . It was orjginallv published in Flemish and only two edltions were printed at nis own responsibility, one in 155 anf the seoond in 1563 which is considerably enlarged and more richly illustrated, both printed by Vander Loe in .ontwerp.

is important for its plant olassification, for the exactness This herbal fr of the desoriptions and the diotionary of plant names. It is moreover a very beautiful woodeut book. Dodoens used partly the bloeks from Fuchs' octavo herbal, but he added a number of new engravings. The text is his own work, whereas t ie French translation was done by u lusius and the i nglish version of 1578 by Henry Lyte.

Only the flemish edition can ba considered as Dodoens' original work and the 1563 edition is doubtless the most desirable. beoause it is "met^'er^v''l sehoonef^uerenvermeer dert n - enriched with very many nieepictures - as the eloquent title page assures the reader. In faot, this edition nas exactly 126 cuts more than the earlier one.

"DODOENS (Rembert). Craydeboeck .

Antwerp 1563.

Folio. 774 pages. Title within fine woodeut border. ..'ith 841 woodeuts of plants and treBs. Contemporary stamped oalf, neatly rebacked.

^t References: Arber, ferbals, 82 ff. Funck, Le Livre Beige, 305.

Jan Veth, De Prenten in het Cruydt-Boeek van Dodonaeus.

mmBs?<<

-le_

cU ^55^^-

el 2'

<Ut,u r cU Asuijopne,
-

^M^
W

k ito/on*- fkate****'*^ J&neJ

Sv^^* ( hwu,)<U

:*n. Sk

MS- /SS/,

<& >"&*- Isj*^

fo

3nt>ett vcclcen b\ e gelede \)

fou'c/bcs'C:gI)cfI<ic()t/tfatfocn/ijrt/ nafucrr, aacfycnic irmliinghc, txmBcn <mt), Den,mct alleen icr te (anDe njafienbe, mort oocli

an t> anDerc v:e mt> tircr leDecjmen ooboo:

Jijcft.met gtoofer neerf?icfiei;f
(>e

grrpr n tnbe

wrefaert , met Der feluct rup&cn notucfltjtli naet Dat (turn con* teifejiifel Dacr ty /)*.<*, ^/

,,

>

Duer D.Rembert Dodoens,Medecijn van der ftadt van

Mechelen.
San meiros ouerfen, enbe metfeereef
fefcoone

nieuwe ftgueren ermee roer (.

iDePjt'tttlecjt'e. WUWtto fti|W/oii!ltcc' san (BtHI =!5fcrfc ivbit grac* cbs CJoomfrfie jKepfcr altirt
'

manicn/Pan

ffaffiticn/saii

S?eone/san arrag/ean l?rcnabe/sii Satiarre/San

Sta

>

^nNcncil Sa|cc pels/san <eci(ficn/Pan 2)?alo?fc/t>an artcpttt/vatitwit eptenrten/ SanSSeiircjoing? faiibcn bcrcfterfcljcSec/.eertfi)crtPS[)csan |&c|Kt(frte/^tcgl)( nc/Pan ?ott)(crJ on IpJabaitt/San cmbourcfj/San meemf onrg/cnbc liiclre/tsrauc
san<lacnbcren/san2rtoto/tai^8ourgc.ingnc/3(>nlfgrauc

Mn cncgowe

/t>a

san 'wauc/ J^ollani/san Sccfant/P all .Jerrette/satiCtTamcn tntt Sutffictt / pjintc =J9J?arcgrancbco tjcplielj 9iiie/.(JccrcSan<X>,i!e|iant/sa Saline/San OTccWen/ san eer /tabt/fcbcn cnbc lanbcn san <trcct;t/ fc ucriiffct cnbc (5rocninge/-e?nbe bominatcttr in 2tftc enbe in 3fs> (ric<rac.3t(en ben gfjcncn bic befen onfcn bjicf fulfat ficn falupt/bocn te weten bat wp ontfangen fjcbbm bie
oltmoebigfjc (uppiicatieSan

3an Santo oe gefwozen bjucf er wonenbe tinnen onfer flabt san ntwerpe/

tSnljoirbcnbc/fjor dat (u> fuppliant ten pjofptc sanber gemepnte gbeerne Stieten foube eenen crariue oft Crtrpbc boert san .?tcmbcrt >oboen8/nict nocf) sclc biucrfcfjc fertften bes feite acngacnbc / eil jeer irrf

nbc Int lange tefcrenen sanben soojfcreucn SsMoens/^ot wtlefen epnbe cit cm bic beferpuingfje ber erup en nattenen enbe met figueten te tfwnen fjeeft (>p fttppliant jeer grootr ecftn gljebacn cnbc iiocl) bagclifcr, eoct/foe int fciiitbcren Wc crupbrn/ate ooef bic te doen wtfniiben enbe totten bjurte bcquamc te maf .Cna Sacromme tibbenbe r)cm te verkenen onfcn bjicttcn San octropc/infjoit&aibc befenfte bat niemant ben Boffetenen Jfjerbariuo cnbc andere boertcn sanben jCIttcn .^Jembmum Sobocns trattcrebe b< re Ijerbarla/ en jatmogf nabrucf f blnnf ben tifbe san tf)ic'iare/bat tic fuppUat Wc fclnc fat geplet r/ebbf/ci! bat foc wel In uptfrfjc ate int atit'n oft SQSalfcr). oc cefl b j wti bit fatc soo jfercue' oitergcmcrcft b! socrfcfccuc" 3S

fcanber

oc fupptiant geneg wcfcnbc tot ^intbcr bebe cnbc fuppticatic l;cbbcu gtjccctroccrt/gtjcconfcHtccrt cit

gcaccojbcert/ octjoper/confcntcrcn en accojbcrevfjc" gcuenbe oirlof cil eonfent tst onfc fonbertinge gratie bp fcc(cn/6at dp ben soo^fcreucn Jfjerbariimi gemacef 1 6p .Oteir.bert oboene/enbe aiibercn boeef cnSanM
fclnen .CSembat/traettrciibe be re fjerbaria ; faf mogljcn pjinten-ofit boen pjintm bp eenen gl)cfwoo?cii pjnitcr reftbcrenbe binnen on(n lanbcn san Ijerivaertfoticrc/bacrinne obfcmcrcnbc onfc ojbonnancic baerj>

op gnacct/etibc bie fciue boerfen tescreoopen o)t btfribueren in cnbc otter al onfcn soojfercuen (anben fort tereaerommc cenieljfms tegene ons te mifb?npefene/-enbe t onfer mcerbere graeie COcrbiebcn cnbc intre clccren allen anberen pjentcrytoccfscrcoopers cnbc au beren bic socjfcrcucn bonten bc re Jfxrbarfa bliin ten tiit Van tljien^arcn/bcgljiiincnbc cnbc ingaenbe na bat bic fnpp liant bie felue gbnict fal fjebbcn/ cnbe
bat foc wclint^nptfcl) afe Int ^atifn oft S3?a[|cf?/nacr te pjtcntcn/sctcoopcn oft bi(tribttcrcn/op bic pepne an tonfifcatie Sanbcn boetten bic by anberen gebsnet't tube g()cpnt fullcii wtjen/buaenbc bensoir|creni Wit Sittt;icn'^aren/enbc bonen blot te serbucren tfnen (Jaroluo giifbensco^ elef boectteteferrepfe bat fiirf gebueren ^al tapplieaen bic soorfcreuen boete been r)clft tonfc pzofntccii banber l;elft ttn p?o|iitc san*

cn Soirfcretmi fuppliant/ wetserftaenbe bot bic fetuc

fupptiant geljcuben jal wefen bie soojfercue bocefti Ie boen Sifitceren bp eenige gftetcerbe inbc Cobtfjept baer toe gebcputcert. fcntUcbtn baeromiiieefi bcnelcif

onfcn Henen cifbc getrouwen pjefibcnt cnbc Ittpbcn San onfcn fcercttn cfi ottert rabc/tpjcfibcnt eii InpM tan onfcn rabc ra CWacirbercii/^crflen eil anberen San onfcn rabe in Jjjollaiit/^jcfieiit e tupben San o

San enfen rabc tan (?elbje/cit alten anberen onfcn 9Cecf)fe *cn/'jtt(iiclcrcn cnbc Officieren wpen bat aciigaen oft meren .Ml mogen/eii cenen pcg()c(ljcfcn san t)cn / <oe t)cm toebcfjoojen fal/ bat r)p ben soirfercuen fupptiant san befe oiifctegljcnwoojblgtie gratic/octrop eil ton? fent gljebuercnbe ben tiit enbeinber manieren socren serr)actt boen laten enbe geboogl;en niflclifct cnbes?
CCtrccbt/cXantelliir

fen rafjcin

Wieftant ent e

delinf gticniettn enbe gtjcbjiiptten

oft niopcniffc ter cemrarien
/

onber f)cni te bocne neet)

^oceberenbecii

laten gt;efe(iien ccnicli fnbcr / (ctfel boen p;oeebcrcn tcgficn bc onertrebcra san bcfer bp ceutle
te

nbe scorfcicnen pepnen cnbc boeten cnbc anbersalft bcljooten jat.5D3ant ons a(c gliclicft/bc>too;con* ten joe Ijcbtcn wit onfcn iegbel Ijier aen boen f>angt)cn.lBt)egf>cucn in onfer flatt san S5;ucffc(c ben xrsif. acf)Sana>?epc/3nt^aer ons peeren bupf|ent/Mifl;onbert enbe (CnenSI|ftiel;/San onfcn
enbeSanonfenriiefensanCafiilticnenbeanberciuBSf. 35pbrn JKepfcr in jtfnen ^labe
fcrferiictcmK. ii

Cnbertcefent Sc la wet

Tbtt) befe

fetttc

Ptiiilleglc Is grjceTentccrt enbe ocgficfate

bp ben JCepftr/ea jifntn rabc san tiegfjenen in onfer ffabt San *;ncffe(c al sooj. Cnbcneel'cnt y.bc en.

pabont,

129

"^

i*^4^ ^c^fa^-/P~7

jer <dd?f!>eb<ette Albtt

lijctm'cfrftc

tbdftctnbtbcvbU
. .

Cont'ngbtnne ettbc ':ome/'?io> rtOattcn/Coa ningjjinne van -f)itngr)eren enbe 'ofiemen jt @ouuet> nantc enbe Oiegewe uon t>f 6 JCepferujebe $fiM)c{t(yt$
5eelanDc,mijnalber gjertaMeg ffe yO:oitsw, rjeluck eiib ooo:fwoe 1,
{ber Sootwefiu'tjjfle
.tjoocj)

gcboi fe et grbrlc (Tonmgrminc

mijrt

a(9^cniir!)ic{i(e. :33!omrf.^cli|(Ii('lccPi-kfctrn(icticH fcfjoo/ ne con|ten langbe enbe menigfje jaren wbo!gr)cn,Dcibondier(,enbe

fomoo<krjeeltacr>(gljevpcc|t fijn, off immers met roei enbe <lacr* lijdt gljclecrt enbe bekent, bic nv binnen co:<en iaicn,bucr be[uilp,ar?

Pept enbe necrlticrjcpt van fommigl?c tuijfen, Mt|tanbigrjcn enbe

ingljenieufen

feer

mannen

tnf !icf>(,c(cr^rp(,oIfonicn

oebet fijn ghc6jocl;t.2(ljpo es ooelt Die ben anberen (impelen D:oog in bcr 5tt cbccijnc ooibooJli/ckilangc
<ijns elepn gl>eacb,<
,

benmfjc.enbc op.'ccrjt gebipeft fricmie en ftrnni'fR oan ben entpben cnbc va

fijt
,

van

b ftebet

oock (wlocrlatcn cnbc

wrfmact

grjcteef

om

Dat fp

mepn*

ben bat alfufcbcn fetentie oft Itcnrtiffe fcacr niet en betacmbc,macr alleen tocbcfjoo.'be ben2fpofcJier6ofifommigf)en anberen onghclecrbrn, bie bagficlijcr biecrup'bcnm fcte boffct)en,cnDe op bie vetben foechen , enbe Dat tnicrficbcn oiccrc grtewceft foitbe feebben , oft anbera een noobeloofc fo:gbe,bie kcrimffe an ben crupben te (ceren tnbe te onberfoeeken @nbe!jierbticrcs befe feientic, met veel bwatinglien hmbe^ lijekeenbcfdjabcdjeke errueren altoo bcfmct.glicfcenfcnbcwbupftcit Mbvcti* Den * bat foiitfijtsfenijnnigrjc enbeauabe Scbeciiien, oo;goebe ciupbcn , ben ar* tnen craneken jiceken menden tngl}cgFicitcn fijn gheweeft als rop tot wel placfe fen mart onfen erupbeboeck oermaent enbe beroefen r) ebben , ba top ooch alfttlcbcn Bwaling^en fcebben gljeffraff ffltaer bat befe mepninghe quaet te, bcwijtt tlaex* ttjch bie maniere an ben albcroubtftcn 5)?cDecijnmecjtcr, bie gijeen Dincbnoof' falijcher oft eerlijckcr en f ielben banbie onbcrfoc(fctnglje,cnbe~henmfre t>an bert
. , .

3Bant baer om jooleeffmen pan Jjippoeratcs? ptince ierffc tnbtmimU yacl authitet an ber ^cbecijnen, bafkpfecrgtootcncciftic^epf.fcnberlinglien
erttpbrn.

tnbe feer foufauibingljen arbepf gfebaen Ijecfi om oebr enbe ootccljfe ertipbcn (e fybben <nbe Dijfghdijcr oock an alenus, feop^ajlu, iojYoJtbes , enbt fom anbete feer oube CKebeeijnmeefltre, bat fp ntet groote eoffen enbe pefi'eiilen in veerbe lanben g^ereoft fiin gfjetveeft , enbe ee( plaetfen biieraanbelf.om opseefite henniffe van ben trupben en an ben anberen (mpelen teertrj;af>ene,a(|oo bat baer
.

<ien goet te mereltcn e6,jat bie feientte enbe Itenniffe

an ben eruijben, de mebeeiins

Jeer nootelijtk enbe betaemelijcft e6;enbe [uier fonberlinge aentlceft.'Bant oo'traer fllfufckenarbeijt, biltgentie enbe neerftictjeijf en fouben bie oubers hier Bootttjts niet ghebaen [tebben.maer befe fcientie noobeloos enbe tot bet QJJebettfnen luttel blenfte*
Iifeft,

geli<!s

eotk ooj on6 fommt'gbe anbere gbeleerbe

tof oeffeningfie

mannen
,

ghefereuen r3e66

bic oock alle

gftcbcciw

van befer

fcientt'en

bal ee tot kenniffe' enbe

ben erupbc oermeeken enbe ermanen.Suer toe bo, be Jitlp,enbe ncerjtidjeof oan ben weieben befe feientic treberom int tlieftt enbe kfniK fe g^eeomen es.enbe alfoo binnen eotten iaten gf ewaffen , bag^eltfe; waf! enbe er<s tneerbert,bat fefcier in atle lanben oan kerjtcnrijck n ter tijt niet aflee weel gheleerbe tnbe anbere eruiitliefhebbers.gBeuonben trotbenbie tfVbe"fe fpeeulae fonberlingb gf enuefcfe enbe reereatie nememaer W<h^(e oparjc/loen fijn, Bie tot p:oftjt, ootboot *fi oooiberinge van Defefetenrfe en 'an bic eonjre van Dr etoeeiinen fefcoone krvp Deboetken ferijiten cttypfgrjei^SlioeDattefgfKljeel noopelops enbe te wrgeefs

eerfliglje onberfoeefting^e t>an

ghebaen foutie mogYcrrf^ijnm-, naer"a'(|ocM)tfI>^fui)beboeckcn tKba35eli|c;*ootumeo!!Octjabere1yi!tpett)ttegfeMen(fiCetemahen,fenttwrf

cft oerwaentelijtk
'

.
.

bat

r sw

5&t'e@pfftel
laten enbe tatvan ben fctiKti tifm ooifaien viel fcboone trupOeti wacren a&tnaftt crupDen Dtc ev> e rgetc n,Bie tol onfer henmffe gecome n ft)n,cnbe ooch wan fommigcn (jucren feuIBcn te dittnamen cnBe roaer^ept niet crclaert welch nocb(an6 niet bp Bupftcrbetif an Den ottBcre Bic oft nglig rtfrt toe gbeeomen c.maer tnctfl Buer Dtc roei enBe al 0:11 <*n Bal fatfoen oanfommigben crupBen{genter(h< Dat fp Bpcrttjt feer behent warcn)fecr luttel enBe cost gbefcreucn ljebben,wacr 011 Batte t met roet mogbeo
.

en te , Bic felue wcBeront (cc reebter fternif ffe ctiDc tot gieren opjccljten nacmcit cnDe Btter tfcgbett te bringben , Dan bp langde mqui|fln,necr ffigbeonBerfoehinglje, <$cliichni|fcmefee( anBere Biergt}euchc crupBrn.Bat an onfen ooifatcn enDc jjootgangbers Bic Befe feientic ierft tn licbj weBerom gbcbtocbj Rebben, niet en f eef t i'tt alle crupDen hunnen g^cBaen woiBcn , om Bat alfuleken onBerfoekingb/ Ben arbept
Ujcit

Bidgf enticenBe neerfticjjcpivanoclcn gbeleerbrn es epIfcrjenBe, cnDe an luttel niet en han ten cpnDc g^cboc^t rcoiDcn. 2lengbcfcn Ban Dat tn onfe henmffe nocb. cel crupDen gbeeomen fijn , Bic tol nodj tocwan onfen vootfatcn niet behent off befcretirn fijn gbcwcft, cnDe Bat nu) biegbc* redjfc wacrbept cnBe befecel wan Ben fommigben Rebben gljcvonDcn , Bic noclj in twt j* fel ffonben nDe niet fehcrlijch en warren bcltcnt , 500 beeft on6ooch goet , tint , cnDe feer profijtelijch gb/Boeb.t,an Den critpBcn te fcrtjtten.ehDe eenen boech wt te gbcucit, t in Den welthen tri) orrouult cnDe g^cfupplccrt Rebben , Bat wan onfen oo:fatcn afr L f cc galaten es.enbe g^ecomgeert , wrbceierf enBc wtlacrt , Bat fp iwifelacb.titb_ ge* laten bcbben,oft niet nactBie waerbcpf befcreucn. (Jribc Befcn atbept bebben wp te wtUtgljer cnDe fc It'cucr aengb/nomtii , cm bat in bie lanBcn van crtfwaerfsoucrc lol nocb toe niemant gbeootiBcncs gbcweeft, Die an Ben crupBenietgbcfereuenenbeinftlicfyg|egbeucn beeft, oc wel necf}fan6Dat inBefe lanBcnweel feboone enbe feer piofijtelitchcrupbcn groepen cnBcwaficn, Bie ttoeb feer ualijchen oft luttel behent fijn , Bic feer goet waren in tlicbt cnBe henntflTe anallcgljcIcerBe ccBccijns g(jebJocl}f,al$oobatwcl bctaemelijtlt enDc ooth tot ootBermgfjevan Dat gbemepn ptofijt enBe wclwacrt csgljcwceft . Bat rSier te lanBe gemant fottDc wcfcn,6ie hennijfc enBe lieljt bting^en fouBc Die crupben bier te lanBe waffcnBe.enDe Bic t^oonen enBe Boen Mijehen fouDc,Dat Befe fetentie an b'cn trupBf n.
;

tofv)cclplaetfennott)a(T,iDermecrDert enbe groot gbeacb.t tto:Df,t'nDcfc (aiiDcn inclcracbf,erlatcnof( erfmaet en es(al pcmant bp auentucren fouBc megfrn

Wc

maer oochgrootelijch cnDe flcrelielijth tra(t, tn eere gbebou?en(;oo Dnt'beii ^ootOenDe feer nccr|ttcf!(tj(hgrjeocffcntc6.:roeltli niet beetcr ft'bcquamer enliail worben gbeDaen,Dan Duer Dat nxgbeuen an eenen (IrupDeboctlt.

mepnen

on ooch bouen Bic anDere rcBenen, bemoueert enBe bcrceccljt Jecff , Bt'eBierig^c (iefDe cnDe fonBcrlinglje affectie, Bie nv ter fijt veel eerltjefte treffw ItjeltccnBe rijtlteperfonenfotBefcr feicntiecnBefpceulatie BtagbenBe fifn.aljooBat lupBaer om ooch Befcn onfen ri!pBebecchntc(iniatijn,niaer"mgbcmepne j^eew Cuptfcfje talc Rebben trincn ferijuen cnBe totgljcuen , op Bat bp atle crupilicfbcbbers, enBealjoo wel Ben (eechen canBcr -attjnfel>cr fp:ahcigno!ant,a(6 ben gbcleerBeti bienftelilth cfi ooboojliith foubc mog^en n)cfen,t}opcnBe Bal Bucr Befen orfen gtup* t)eboceh,BtefonDalingt)cliefBc,Di(igenticcnBcneerfticbept an Ben eruptlicfbrbbcr6 aljoogbefterthenBc oermecrDcri fa Itrefcn, enbe Dat Befe fetentie a(jootraffcncnB< groepen fai.Bat fp tol oolcomen henniffc enDc olmacctbcptcoti8 fal gberahen UnDc acngacnDe Befen CrupBcboceh, top Rebben inbcn feluen crgal cnBe bt) rjucr gbcflacljtcn erfaemt,niet aBcen Bic erupBenm Dcfc 3?ecrlanBcn grocpenBc, maer ooeh mcefl alle anDcrc wcmDc, Dtc in Der C[KeDcci|n groot ootboot cnBe gebr upth Rebben. 98an Ben welchentrp Bicgt)cb,eelcifto:ictnalfl(hcnmaniere ,fo;mc enB< wBcnc bebben begrepen alffbefl cnBe alBerbequacmfle was. 3erf? bebben wp >er claert bat gbeflacJjt Baert bcb,oo:Be . <nBc bacr naer Bat fatfoen , wcfen cnBe Bic abe ffcltentffc feer dacrlHth befercuen , Bacr mcef! alti|t bp gbeffeli ce bie ftgure Ben

>m toelck te Doene

an

feluen crupDen feer eonftclijch naer bat leucn

g^nterfey t.enbe me 1 buere n

eclttcrcti

enBe

m
sDt'e
ci

pffel.

wrtw n reet enDe perfecte hjck afgc fct.Scn DcrDen 300 Rebben rep beweren Die piaet
in onfcgcincpncta(e gljenacmptrcoiDcn,

fen Dacr fp grjec i nc reaffe n,of l mec|t grof pen, enDe Dacr 611 Den ttjf.ads fc 6/orpc n,oft ciucfjtrnrnCiefaft (cueren. cnierDen $00 fijn Die namen icr bp gf c fielt , niet al/

macroockDie riccre enDe euDciaiiinfcfcc namen met Den anDercnDacr mcDcDatfpin Die 3potckcncnPcon< Der We criiptdef$cbbrrs befte nt f|n,enDf Daer bp ooeh Ne JjoecfcDiiptfcfjc enDe jran* cr^oifljr namen. Sacr repfemnjtfs arngcfanglwft ebben Die oo:fafcfiiniDrriifto:icn, Daer 61e namen rel gljccomcn t nDe g&efp:oten fijn,g5ch|<k Daer fgficfcrcucn ebben f bie ouDc riccre enDe aiijnfcl;e joelen bic reelehe feer g&e mic^clj'ch enDe pfaifaM cm (efen enc reeien fijn of en lacftcnjjoo (jebbcn rep bic namcre, erdcfjt , machine ghe.cnDc wan Den quaDcn crupDen Die rjmDci niffe enDe bee (eringfir, rei Den aiDcr o:if> ffen, beften cnDcwrnacmftcn ?cDecijnmccffer*,enDcaiifi;crengrmrockcn,rnD< Dacrbp gfceiwecfct.metDat anon6bp fekcie c;pcricn(ic van fomm'igficn cnipDiti ciirrfangrjc iarengBcwnDcneeg&croccft.Daer meDc rep Die fciftoitc a'nc(ch erupc g efiote n enDe olpcnDt (jebbcn.
fp
,
.

lecnaljeo

enDe arbept wtgfccucn for.Den, enDe in tlicfjt Utcn eomcn.cn ene niet bc(jeo:lij<h g JcDocrjt en fee f 1 acbtrr (c laten bie feer ouDc cefturn* maniere , enDe fantic , an alle gc(cerDcn , Die Iji:cr becclten aiitjt cenigbe iondw S&cn.Comngrjintten^iincen.ffDcIe peeren ofc vicurecn , (oe gfiefereuen enDe abt, DcDieeert rjebben tooo rjebbe ick mijn alDe r fDc (f? e Eoningninne, (cl uwer (Eonin* gfimnedeher^aiefTeptsfcnDfrlmg^e ficnaDc enDe gDcIjjpt gfiekeert en nebbe Defen CrupDeboeck ureer Ccnmg&tnncdjekcr $capc|tep<, mei afDef coimoei o'nDer, DaenicrjcptenDereuerenfieioeafeftreuen cnDcg&cDcDicccrt, aen ureer Coningfimnc* licher QJcaie(lei)(6 ffoelfjcpt enbe (jenaDc brtroirernDc, Dal Defen onfen arbem en* bc erupDe bcetft , ureer <oning6inncckcr CWaicftcpi aengfienaemreefenfai abc* mereftt Dat uree eninginncdj<iiefScaicffcpi fonDct lirgc liefDe enDe affectief aia rep wrfiaen Rebben) tot Den crupDcn D!ac$t , enDe WinfomdjisafienucfjirenD* recreatie wnDt , gfichjcft oock fjier woJdjts g&cDacn (lebben feer (f Dele ff oninahe n Ccningljinncn enDe puncen, ah tteiriDatrs eoninchan>ontus Daer Dat <ffi JDaet fijnen naem naer heef -ipfimaeljus ffoninck t>an ?aecDonicn tfrimiul Ccntnehcaneiauonien: anfjcmifia oningljinne an (Tanen, enDe mecranDere i^ome enDe fDele peeren enDcJMineen, DcnrelcheninDefeuree^oninahiiinriHfk* ' '"""" Ccaieftcpt es naero(g(jcnDc.
.

nDc ais rep Defen onfen boceft

Saer omjoo

es enfe octmocDtglje bcDe enDe begfieerf e.Dat uree (EcninaRinne hc k<

,

IjoaftenaDicciiieVie on fan! gRene.als bp van ons tri geeDcr enDe gf etreureer mcpnman enDe ionft met omC! Danig|er enDegantfc^er ^erten urea e:cningmnelijeker"SKaieftept tecabehtevm v, 8S*n*""' ' nDcgheDcDiceertreozDt.
'

CSRaieflept belieuenwiOe, Defen onfen ffrupDeboetk

SialmogljenDc oDril v (Toningfinnefijtke CWaiefTept in anefontfietit tnbt soorfpoct berearen,enDe langde ttjt cnDercuDen.^nt 3aer SR., mbt dit;.'
vOreer gcningmneK|c her ?at'e(tep(

cnDerDam'gfie

3im5er(SoDo(n#.

IIV

REMBERTI DODON^I MECHLINIENSIS MEDICI, IN

SEDVNDAM COMI

MENTARIORVM SVORVM DE STIRPIVM H

toria edkionem,ad ftudioibs Medicina:

S-

Candidatos prarfatio.

TIRPVM acvniuerfraateriasMedicx cognitionem potemifsimrs Regi*

bus,antiquifsimis Heroibus

Medicis ac Phijofophis olim in pretiohabitam.vtiiemac nccc(Tariam Mdicxartiiudicatam, fummo ftudio necminoridiligcntiaexcultam, adeo manitcilum efl , vtmultis aflcrtiombus opus non fit-Praefertim non paucis herbis Regum ac Heroum, qui has vel pri
,

praeltantifsimis

mi inuenerant,vel in frequenti medendi vfu habuerunt, nomina retinentibus vt Mithridatiuro.EupatoriQm, Gentiana, Lylimachia, Achillca, Centaurium Alcibiadium,Telephium, Arthemifia, aliique plures:& veicres ipfos,atque inter cos Hippocratem Mtdicorum omnium Ionge principem,Galenum,nonnulloscj; alios, longinquas peregrinati-

ui

'

ones.cognofcendi materiae Medica: caufa fufcepiire,& propria & aliorum fcripta teftentur. Eandernverofcieotiam, apofleriorum noflroquc tempore vicinorum feculorum medicis ac philofophis,pbne negletam .& contemptam fut/Te , res ipfa quoque euidenter docet Solae enim
.

Medicina: partes.ab illorum feculorum Medicis coli vil* lunt, qua; ex rationum pbyficarum fontibusdeducrx.hinc dubitandi difputandiq; vberem materiam praberent:alia: vcr, vfu
illa;

atque

txperintia conitantes,vt

acieiun fpretae.Cuiufmodi ipfa Bothki! eir.Phyfica'rum rationum fubfichum velnuum vel exiguum admittens Quamobtem eius omni notitia , mulieribus herbarijs analphabcris.vel indoflis pnarm3copceis relia, indignum profefsionefua acmagnificil titulisparum decorum infcelices illi Medici exiftimabant .cognofcendse alicuius matetia? medica:
fteiiles
.
j

herbxaut flirpis

caufa.vel

minimum opera: laboriscjue.fumereiextra vrbes ad montes

,

conualles*

prata .fburbanaqueloca excurrere.

Tantam ftudiorum difsimilitudinem.fatalis ille feculorum ordo peperit

potentifsima regna.latifsimdpatenria imperia,?* hanc Medicina; partem, nonnullasq'- alias peffun dedit.acpropemodumextinxit.Vndc faflum.vt qua: olim facill.m ac nullo propemodum neeo tio matcna: Medica: ac Stirpium cognitio percipi poterat.difFicilis ac obfeura reddita fit Tradcbant eam Dio(corides,Galenus,eius<j; tatis Med.ci.veluti per manus a maior'ibusacce peram (crustis eoufq; nommibus.qua: magna ex parte incorrupta ad illorum tempora venerant Nobis ea falicitw < liegata,inultij modis veris ac genuinis appellationibus , corruptis peruerirs.fereabohm.barbans >n earurn Iocum fuppofitls.multo tempore
'

qui Si maximas vrbej'

"1iteda & reftituenda efUd fit .tarnen K.c repetere vifum fuit non alienum Non leuis autem.difficuitatis liuim fcientis, aut vna aliqua caufa eft , led maxima: ezq'ue prarci, pu*idua^nnumera videl.cet mulmudo Stirpium.immenfaq; varietas: & eorum qui de narumhN lror,a,aut matena Media fcripta rehquerum, breuitas , incuria, negligentia
",
, ,

frT' aZZZ7 quam d male heet allo loco

S

^ f" 'l* fenpfenmuf

ibUS h

*\ d

W &

intcrmifTa Stil

pium ntitia

ft

fubindc va

LaZe

beamh^
famu.tuudo.vtnonvnoloco pauciscjucregionibusrequiiere
Stirpium fiquidem herbarumque infinita firnt genera.vari per orbem
peragratione, longi

terrarum fparfa immen*

,

nolccnd^oonumfaeregnonnr acprouinciarum
.

easliceat,

mpoaSSS
obuT
C an
.

fedTefo nTs"g

?*"''J'*mnequeunr,vel,ellurec^
toa, t .Al,xplunbusqu,dem,err,s

communes, non omnes

certistractubuspeculiares.ve montibus fcilicet nromnnt^rii,

cis,la;to

tarnen pafsim au amerct tCDro obuise.Iecj fed

uanbuslocis.co.LsAnfisfy.uis.vmbrofilSXr^XS
p.nguiq; lolo.macro

& fterili

humidis , vliginoGs

rieuis

oaldibm r
.

}' 'P" tn us ' *? r

'

Harum

auten,

illa:

eandem fere vbiqueVormam retinen

la;indiuerlisreg,onibusprocc li[ot-

fege.um/abarum > nucum!aliorumq^a%S"renS

var,a^WVJl^

velx i'Zf^Z

nm T'

m "udd "a

taiiai

Medicinae candidatos.
miinfarharundinumcraffefcunt faba: triplo maiores AEgiptijs : fefamummHiumqueexnte magnitudinismuccstantamolisvt rairaculilocon tempus ufpendantur. Straboquoqucincx* tremo Mauricanorumquodam tra&u, iuxtacreditum Nili exortum vitem tantaecraliirudmis nafci tradit , quam vix duo homines comple&i qucanc : omnem herbam cubitalem; Staphylino* rurr,H:ppojnarathri ) ScoIymi caules duodenum cubitorum crafsitudine quatuor palmorum reperin. Et tamus quidcm Stirpium numerus,immenfa latifsim fparfa multitudo, varia ac multiplex
: ,

natura.

Audorumveripforumquantafueritnegh'gentia, velincuria in multarum prxferrim vulgo notarum,formis different ijsque deler ibndis 3 cum multarum extent nomina, quarum forma? non funt expreiAymt kuiter tantum defcripca?, ncmo fereeftqui ignorct, Rucllioidipfum fcriptis
fuisteltante.

Eofdem vero non femper conuenire,atq; interdum inter fefe difsidere , dum fub vno eodemq; nommcahus aliam herbam vel fruttcem detignat , vel eandem alia nomenclatura exprimit, DioU
Theophrafti aorumq,- fcriptis dtligcns collacio oftendir, fuppcditabit huius varie# tats Hiftorij noftra non pauca exempla. Defcriptioncs vcr quorundam erroribus effc confperfas, quod ad plinianas attinet manifeflifi
coridis

cum

&

fimum

e[r,Leontceni enim hbri de Plinij erratis pafsim proftanr,

& omncs fere noftrilecu!i,qui de

Plinij

materia Medica aut Stirpibus fcripfere,in redarguendis ac notandis

lapfubus plurimi funt.

Galenucfrimonio atq; fcriptis commendto.K.eperiuntur tarnen in eiuscommentarijs non exigui errores. Alias enim difsimilium-Surpium^eiufdemapuddiuerfosauctorcsnominis, delineationes in vnam hiftoriam contrahi t:a!ias eandem non ijfdem nominibus nuncupatam , veluti membratim diuuUam diuerfis locisdefcribit,vt ijs commentarijsquos in Stirpium hiftorias qua? apud Diofcoiidem extantme* <tamur,oftenfuro.s( Deus vitani,vaIetudinem,ociumq; conccffcm)nos fpcramus. Nee tarnen hi errores impediunt, quo minus Diofcoridcsalijs omnibus longe pra?ftet, cum omnes vel imperfectiorem mult hiftoriam,vel plunbus , maiori bus erroribus , ac fabulis, prarfti* gijsque plcna fcripta rcIiquerint.Theophraitus reliquos omnes in fuo (cribendi genere (uperans, formasexprofeflbnondercripritJedSurpiummuItipliccmdilferentiam aliaque philofopho hos mme dgna profequi ftuduit. De Plinij fcriptis quidiudicandum; iam fcnpfimus.Nicandri, Sfaf toocec *$a Aicpju(Otoc folum reperiuntur . Apuleius de paucis tantummodo egit. Galenus,
autfufpicatus fucrit,

VerumdeDiolcoiideidnemoforlitan expe&auerit

Paulus,Acius,figurasaDiolcorideexpreffasomiferunt. Alij veteres Graeci & Latini, Philofophi,Mcdici,Potct,Hiltoriographi , Architect , Agricultura? icriptores , Hippiatri (me Vererinarij,

quorum

lectione ad

quarundam plantarum notitiam peruenimus , non nih obircr quarur.dam

meminerunt.Bithyni Io!,HeraclidisTarentini,Crateua;herbarij, Andrea? medici, iulij Balst, Nicerati,Petronij Nigri,Diodoti,Pamphyli,Mante(X, Apollonij antcccilorum Diofcoridis& Galeni fcripta,neque ad pofteruatem perueneruntmeque perfeum aliquid tradiderunt. Pleriq;

horum

anilibus tabulis aut praeftigiaturis Agyptijs.coniurationibfue pleni funt:

alrj

de vnaa!

qua matcri.i,aut paucis tantum, vt Galenus kribit , egerunt : vniuerfam ver materiam corrplcCti non (luducrunt. Quibus de caufis iorum omnium fcriptis pofthabitis,vni Diofcoridi fummam laudem 3uo* ritatemque Galenus tribuit , quam illi quoquedeber nemonegare poteft abfque eius llquidem fcriptiSjStirpium materiaeq; Medici cognitio reftitui nulla ratione poteft. Non enim idcirco veiuti parum vtis abdicandus aut reijciendus quod inplerifquelocisjap fusfit, cmnec Pliniummulto grauius & puerilitcr fa?pc haHucinatum minim negligi oporteat id Stirpium notitiam plurimum conferentem . Neque enim cam ob caufam de erratis eius ccepimus admonere,fed vt huius fcientix & ftudij difficultas ab omnibus inteiligatur maiorique cum attentione,inrtirpiumcognitionem ftudiofi incumbant: diligentius omnes notasexpendantrlcuibus coniectuns content! facile udicium non promant: minus admirentur fipoftcomplnresin hoc ftudio verfatos,multa in notitiam nondum perdua adhuc !ateai:plures quotidie exoriantur in relhtuenda hac Medicina; partc laborantcs,aut quod hi qui inlucem fubtndenonnulla dedre intentiam alicubi mutent.Nam hacc omnia,haud dubio,difficultati huius kicntix magis , quam negligenuc,incuriae,aut temeritati huius statis fcriptorum accepta referre aequum eft. Si enim Djolcorides exercitatifsimus vir,qui ruulturo ftudij labors , in Stirpium , materixque Medica? cognitionemimpendit,eofecuo quo nomina magnaexparte incorrupta vulgo retine bantur,ipfarnotitia^maioribus accepta veluti per manustradebatu^velimmenfo numero, mul* tipliciquc carum varietate,vel auttorum imperfefciSjVarijs, fabulohs defcriptjonibus derentus^cr* rorem vitare non potut:qua ratione nuncquifquam, antiquis nomenclaturis ac appellationibu vix rcceptis.aut plurimum deprauas,Stirpium cogniticne longo tempore inrermifla atque con, :
',

riij

tempta,

Prasfatio ad
tempta.in tanta veterum(vti diximus)negligcntia,incuria , varietate , atque erjpribus fubinde im plicaiaobfcuritate.vel facilc vel abfquc magno labore,diligentifsinia inquifitione earum notiara

confcqui

fe poffc fpcrabitr"

Quum

igitur tanta

huius fcicntix vel magnitudo vel dificultas

fit ,

vt

non

nifi

diligcntifsimo

omnium fhrpium rmturoq; examine,plurimorum veteium auctorum ledionc exafiifsima,id eir,

multo labore,diutinis peregrinationibus,coiitinuo fludio comprehendi qucat
vt his omnibus,vnius hominis aut paucorum vita diligentiaq; par fit. Citra
eflc
:

ac

fiei

vix pofsir,

omnem admirationera

deber,po!t multos recenttcrum in hoc materia diligenter verlatos.alios indics exonri, qui hac

augerc ftudeant,& noftros quoque de Stirpium hiftoria libros prodire. Nemine fiquidem hanc fcientiam ad perfectionem perducente, fed omnibus plurima prater*
mi[tentibus,occilio pofteris relinquitur, priorum inucntis ac obferuatis plurima adijciendi atque

ftirpium cognitionem locupletandi.Quod reeen tiorum

peregrinatione,aliave occafionc
vt

non

panels prxftantibus, priuato ftudio,

comperta

in

commune proferentibus, & mei officij fore iudicaui,

eam quam exiftimabamme huiefcientix pofle arcefsionem facere, aut emendationem adhibere.in publicum mitterem,atque verse Medicinx Stirpiumq; fludiofis communicarem. Nonfruflra autem yelinutiliter hunclaborem vel recentiores vel nos (ufcepinrjs . Pcrtinet enim hfc fcientia ad prxcipuas & principes duas Medicine partes </li<tmmK|j ncci cfafuauw*
hominis confulit vtraque herbis.fiugibus, ftirpibus,earumq;feminibus,fruibus,racidibus,fuccis,velutineceffarijs& materia &in(trutnen tis vtitur.Hxc enim vt plurimum.ad artis opera Medici vel impermixta , vel alijs aut intei l coro* inixta admben t.Si enim ncmo illum bonum fabrum aut artificem dixerit, qui malleum incudem , aut terrum.aliave artis fux inftrumenta vel materiam n nouerit: Medicum quis habebit doflum, qui Betam & Blito dillinguere nefciat.in craffa fupinaque omnium Stirpium Medicxque materias
fanitati
:

riKHp.Illavi&usrationeihxcmedicamentis

jgnorantia verfetur.

At multum.fortafl dieet aliquis, inter medicum

& reliquos artifices intereft

neque enim ma*

nam medici operibus apponunt/ed vcluti architecti tantum prxcipiunr, omnem Stirpium te Medicx materia: notitiam,praparationem,variam miftioncm pharmacopceis relinquunt. Fatemur a multis annis medicos prxparandorum mifcendorumque pharmacorum morem omififl, acaveterum confuetudine recefsifl, quos abunde conftat nulla pharmacopceorum opera vfos, medicamentaetiamproprijs&difcipulorum manibus mifcuifle , neque vtpharma*
mifcendis medicamentis occupentur/ed Stirpium materia: Medicx , quarum potilsimum frequentior ac quev tidianusvfus.notitiamexigimus: nonfecusacin ArchiteCto omnis materix xdificiorum cogni* tio requiritur. Qui enim eam ignorauerit , bonus Architecrus effenonpoteft. Sicetiam neque dotus aut perfeflus medicm.qui artis fux materiatrrnon cognorit . Quod fi fabri ex non conue* menu bgno vel trabcs vel xdium contignationes ftruant, Latomiluto pro exmento parietes com* pingantautreliqui artifices alijs raodis impoflurasmoliantur.admittet aut
,

copcei rurfus riant requiriir.us

& quxrendis.tercndis, tundendis, pi xparandis

&

difsimulabit

hxcbo<

nus Architeus.'Non exiftimo quenquam fore, qui non putct harum rerum curam ad eum pertii nere.CurigiturconniuebitMedtcus.fipharmacopceusfpurialegittimis genuinis adultcrata recenttbusexoleta.calidafrigidis.frigidacalidis.alexipharmacis deleteria lubflituat ac deficinte wo.alias hoc.modo illud.abfque vllo iudicio aut deleftu fupponat? Conniucrc autem cum huiuf-

modiimpoltunsautgrauiir.miserratisoportebit .fihuius fcientixrudisacimperitusfuerit ' nulla ratione dolum deprehendcre potent.

cum

Omnes

igitur Medicina fludiofos in hac Stirpium materixq'ue

medtcamentorum materiam cognof* ".'P' nlptcentes.non lemelautb fed frequenter , : quoniam fenfibilium re rL cogni- t,o fedula .nlpe.one perfiatur.E. ,b,dem paulo infra : Vos ergo admoneo amici vt in"o t
quemefequammtfiarmoperapulchrobiriveliti. NouiOts enimquomodo ex omni prxftant.fs.maquotann.smed.camenta m.hiadferantur, e qud perd.ti .11. a,um rumcoemptores(Grxc,^ 7r.^A f vocant) vanj, modisea conLmant. fisnonhosfolum, fed multo mag,, etiam .nercawre., qui tllaaduehunt,

adhibere , vt harum cognitionem reliquis Med^cxartispartiibusadiungantcveterum antiquilsimorum , probatifsimorumque Mediconim huiusfc.ent.xftudiofiG.morum, vefiighs liacinparteinfillant, ac Galeni clarn\i m i& maxima; auttontatis medic.,pracepus& confilio obfcquundent.qui omnes Medicos iuucnes artis can* d.aatos ad Stirp.um Med.camentorum materixexaaam notitiam admoner, atque incitat.Me d.cus(mqu.t hb.de ant.dot,spnmo)omnium Stirpium. fifieripoteft.peririamhabeat conCulo: Immmus, plunum faltem quibus frequenter vtimur. Item tertio de Medicamentis lecundum genera Hmcputobonxindohs muenes incitatum iri, vt

re conuen.t, atque operam

& diligentiam

Medicx

notitiafefe exerce*

lummam

&

&

naX o^Z" PrKTrS

re

Lo

incufar7"tq Je!h2

muite

Medicinas candidatos.
mult magis ipfos herbariosiitem nihil minus eos qui radicum liquores , fuccos, fruu! , flj res & gcrmina ex montibusin vrbes conferunt.Hi liquidem omnium primi in eis dolum exerc cent . Quifquis igitur auxiliorum vndique copiam habere volet , omnis materiae Stirpialiorum terreftrium corporum , quae ad Medicina; um, animalium cV merallorum , vfum ducimus,expertus efto,vt ex eis&cxacta&notha cognofcat. Deinde in commenta* riomeo.quem de limplicium medicamentorum facultate prodidi, fefeexerceatiNifiemm hoc modo inftrudus ad prxfentisopcrispra:fidiaveniat,verbotenusquidem medendi metho*

mm

dum fciet,opus ver nullum

ipfa

dignum

per6cict. Hactenus

Galem verba. Ex quibus

maniicf

um eft ac indubitatum relinquitur,hanc fcientiam medico & vtilem,& neceifariam,vt qui abfquehuius peruia nihil pofcitmedendocertiaflequi,auteximium quicquamex arte praeftare', hcrbariorum,myropolarum , pharmacopceorumq; dolis, impofturis , ac liibinde craffa vel per?
tinaciignorantiadelufus.Quodomnesmedicos.diligentifsimcauere cumfalutis acvaletudinis fuae fidei concreditorum,tum propria: exifhmationiscaufa,maxim decet. Neque fcientiae huius dinrcultas, quae ipfius pene immenfam magnitudinem ftendir,qen* quam ab eius ftudio abfterrerc debec/ed potius ad auxiliares ei manus conferendas omnes ftu* diofos excitare,accendere,inflammare:netam neceflaria humanz vita; fcientia diutius vel negle a,vel contempta iacear,led plurimorum communi labore atq; diligetia crefcens, ad pcrfe&io ncm veniat,ab interitu vindicetur.medicinaeqs reliquis partibus adiungatur.ac ueluti poftlimU nio reftituatur . Qu enimdifficultatisac magnitudinis fcientia aliqua amplius habet,hc magis bonaingenia in ea occupari libentius folent.lgnauorum exiftimatur in paruis ac facilibus verfamindultriot ver ac diligent in grauibus,magnis,ac difficihbus.Paruj ac faciles resnulli gloria conferunt.Magnac cnim opinion aut autforitat pariunt.Difficiles & magn j,honores rei,quantumcunque quis poiederit,participem fieri,non minima eft g!oria,vt Columella ait.

&

Sed vt ad hos de Stirpium cmentarios veniamus.Contraxeramus in hos,quum prim ede remus,quicquid herbarum plantarumq; in cogninonem noftram venerat,Secunda haccditione feuera animaduerfione adhibita,omnia rccognouimus,plcraque mutauimus,nonnuIla tran* ftulimus totum opus non exigtia accefsione locupletauimus & auximus,multarum Stirpium ne* mini quod fciam adhuc depidarum imagines adiecimus.Vtrobique formas nmniunvqua pottf imus diligentia tradidimusinomina Graeca,Latina,oftcinis recepta,Germanica, Gallica,& nobis Brabantis ac vicinis Fladris aut Hollandis Frifisve vernacula.fingularum hiftorijs adfcripfi

mus:Temperamenta deinde acvires ex probatifsimorum Medicorum

haud
prarerilis
ijs

fcriptisfubiunximus,

tionem non

qua? recentiorum experientia repperit,maxim earum quas in veter cogni venifle neotenci putanr.Atquehaec omnia breuifsim comple&entes non elemen

torum ordine ftirpes digefsimus,fed vel fprma.vel viribus, vel alia ratione cgcnercs ac fimilet
coniungcre ftuduimus. His autem defcribendis non tantum noftro ftudio vel.ii quae eft.induftria profecimus,fed an teceflbrum quoque fcriptis plurimum adiuti fumus , Leoniceni videlicer, Hcrmolai, Manardi, Ruelhj.Cordi vtriufque, HieronymiTragi, aliorumq;. Leonharti Fuchfij imagines in priorei noftros magna ex parte omnes recepimus(vt in ipfa imaginum noftrarum prima editione adie* &i caufa fcripfimus)non fic tarnen vt fententiam eius in omnibus (equeremur/ed adhibito iud cio cV animaduerfione, venfimiliorem amplereremur. In recognolcendis ver & noua accefsione augmentandis,licct noftro labore plurimum ere Jierint.non tarnen Petri Bellonij obferuationibus profecifle nos inficiari poflumus-.aut ex Petri Andrcae Matthioli commentarijs quacdam routuatos. Quibus tarnen multumpepercimus,prop terea quod eae,quas reliquimus.in confpefl noftr non veniffent. Annifi enim fumus ad noc,
defcribcremus.quam oculis noftris aliquado (ubiechs & confpeftui exhibitaj.ltaq; paucifsimas ex eius commentarijs accepimus,idque fere non abfque eius mentione.quae videli eet prop ter natura: affinitatem,vcl nominisfimilitudin cum alijsa nobis defcripus negligi va potcranttvel in opinion apud noftros fic verfabantur.vt aliena pro veris fupponcrtur Quod
vt vix
alias
.

fi

autem quae alias funt nobis cum Matthiolo communes , eas noftra cura depiftas fuiffe.figurx

magna ex

parte alis.atquc vcrnaculicommentarij prius quam Matthioli ad nosvenirent editi, Lacuna,qui Corru facile tellabuntur.Nec defuit nobislocupletandis noftris DoSifs.Andreas dam Palmam in opus noftrum intulit. Profuit etia induftria Caroli Clufi) cognitioni vniuer

&

fa:

&

raras quafdana ftirpesnobis fuppeditauit, materia: Medicat.tum ipfius artis ftudiofifs . qui conuertendis commentarijs hifce in Gallicum Idioma.benignam ac diligtem fuam operam

&

exhibuit.

minn{,vtilita facilius aflequenda adiuti.tumhuius fcientiae & Medicina: parus non co^nitione "

R eliquum eft ftudiofi iuuenes.vt noRris hifce commentarijs.cum in Stirpium herbarumque

tenc-

Epiftolaad

te.necefsitateq'ue prouocati.excitatis.accenfis.inflammatis animis, Omni ftudio in hoc diligtifi fimincumbatis^t non folum quae a nobis defcripta; funt,ac per icones expreffa ftirpes,in ttb*
titiara

veftram veniant.verum etiam earum quje apud veteres luperfunt nondum fatis notarurr), ac vnraerfa: materia: Medica; peritiam aflequamini , vel faltem aufiarium aliquod hactenus repertis ac traditis adijciatis, quo multorum communi ftudio , maius ac rflaius incrementum hare
fcientia accipiens,ad Kjw'ip

tandem ac perfeftionem perueniat.

Valete,

Mechlinia: Quinto ld.

lulias.

REMBERTI DODON^I DE
RVM AD
IECTOR.ES EPISTOLA CVM 1MAGINVM
ciut

RE^

COGNITIONE SVORVM COMMENTARIOpmc altera dun edixi.

v t v R v M omnino auguror candide Leflor,vt fimul ac naCutiorcs & moro(d res aliqui,noftros de re Hcrbana commentarios aut imagines viderint, fludi ftatim noftnim fint fuggillaturi: quod poft tam multos doctos virosjn hoc ftti dij genere fumrnacumdiligtiaverfatbs.rnelius me aliquidinuenire,& eorum !inuentisfuperaddere,poflefperauerim. Vbiveroin annotationes inciderint, quas hoc loco adiccimus , & in ijs qua?dam retractata , nonnulla in dubium re" uocata a nobis orrenderint,multo magis temeritatem noftram fint damnaturi: vt qui mox ab cditione,aliam fententiam in nnuls fequar,vel non latis perfpecta atq; comper ta in publicum dare voluerim.His refponfum cupio,huic ftudio hoc vnic proprium efle multo lum operam atq; laborem defiderareinempe in quo non exigua fit diffcuitas.nec minor varie
I

fummam etiam diligentifsimorum induft riam fatigent.Infinitaenim funt ftirpium,qua! vel fine nomimbus.vel cum barbaris & peregrinis nobis fele offert genera,quibus vetera & an>
tas.qua:

liqua reddere nomina

-ria; rei

inftituti noftri

prxcipua

& maxima pars cft.Quarum etfi veteres Herba-

& ftirpium hiftofise fcriptores,dirferentias ac notas omnes,(umma diligtia d'efcriptas no

tam foret,de omnibus facile aut citra fummuro laborem & indefef fum ftudi,vcritatem afl"cqui,cum n vno lco,fed per vniuerfum orb fparfas requirere & co* gnofcereoporreret.Non vnoenim loco ateadem in regione omnes plurftie^fed aliar ajs vel regionibus vdrocis addiA funt.Dicamnm Cretae proprium eft. Rha fupra Bofphor regio nes & pauc aliae fuppcditat.Thus Sabaeorum gignit prouincia.Ballamum fola Paleftina produ it.Et vt plures taks regionibus quibufdam folis proprias pretereamus, ex hisqux in phiribus terris inueniuntur.nnulla: nifi in conualibus proueniunttfunt alis montibus familiares tt pro prix.Amant he apricalocadlla vmbrofa aut dfas fyluas.Inter faxa.lapidofis locis.aut in prscrup tis rupibus reperiuneur qua;dam:a!ia:in arborum caudicibus nafcuntur. Lsrtum pingueq; folu defiderant nontiullsdn fterili agr magis proficiunt aliz.Deledaht quafdam arua:alias vineta:
bis reliqui(Ttnt,impofsibile
illas

bottinftas pratamonnulla; in vliginofis

& riguis oriuntur.Sunt quasMmer alio loco quam

prseter diligen-

in maris iittoribus requiras.

tem veterum leion.diuturna & longi temporis per infinita

Ad qua omnes cognofcendas & perquirendas cum

toca,per

omnes fer

orbis partes

peregrinationepus fit ,multi lal>ores fudoresq; perferendi.infinitapericula fubcunda.fieri n poteft.vt vna hominis vita his omnibus fatis fit , vt interim omittatnus quam multa mperoeniut incommoda.qua; peregrinandi occafionem aut adimunt aut multum impedit, veluti bella intogniti diucrfarum genti.iitus.mores & lingua^orridayncults/qualidse regiones.&r ad hxc maxime rerum vel publicarum, vel priuatarum domefticarum curatio.aut ierendis maximis fumptibus impar fortuna.Nunc autem cum his omnibus grauifsimisimpedimtis.accedat etia, iquod veteres multarum IKrpium velti vulgo cognitarum formasn exprelferint: aliarum tam

&

leuiter defcripferintivel attigerint,vt

non videantur tradidiffe: iam

& in nnullarum defcriptio

nibus non vulgares fed maximi auflores varient,veluti in Afphodelo & al ijs quibufda.quis non fummam in hac difciplina dificultatcm efie affirmet.qu multorum quantumuis induftriorura ftudioforum indefelTos labores maximam duigen tiam requirat.'nec folum requirat verum etiam fuperetrCum igitur tam infinita ftirpium funt genera, fingulorumq;

&

&

multipliccs differer

tn,tam
diffinle

diuerfa

wdeatur. Nullacert pnfentiorvia.commodiorratio.autexpeditiusconfili^quohoc hasc faentia in lucem reuocari & creicere pofsit.qul vt multorum laboribus

verum etiam impofsibile tuerit,& ad hxc mutil,imperfea; ac confufz vcter defcr pt.ones.vt proptcr haec grauifsima impedimenta,dc abfoluta ftirpium cognitione defperadum
Sc lucubrationibu

& natura & fitu dilfidentia in quibus gignuntur loca,quse adire omnia n folum

ftudifl,

adiuue*

Le&orem
adiuuetur.PIurimrum enim potcrit induftria quod paucorum hequit pfeftare opera .Dum enimhicquedamin [ucem adfert , alij quxdam adijciunt.nonnulla corrigunr.aa (upplent,non exiguum hcrbarum ftudium & fimplicis medicinx cognicio incrcmentem capit . Hanc rationem vidcntur mihi infequuti Leonicenus , Manardus,Rucllius,Cordus vterq;,Mufa,Tragus,Fuchfi^ us,& quotquot in hac difciplina non omnino infceliciter hac xtate verfamur. Nequc enim quiC* quamiftorum,aut ftirpiuro hifioriam abfoluit,aut perfeftam fibi eius cognicionem vendicat:cum multas etiam de induftria pr$tcreant.Scd quod quifq; fibi fuo labore/ua induftria per ocium pe* pcrit peregnnatione inucnit.aut alia ratione cognouit, hoc in cmune proferre , Sc vcritatis amatoribus communicare ftudet,&

quo quifq; poirerior hoc maiorem huic

fcientie;

acccfsioncrn fa-

h^c ratio , cum enim cit,dum anteceflorum opera ac laboribus ctia adiuuatur.Mouic cert nos mulras ftirpes in omnibus recentioribus defiderari animaduertiffem , in quibufdam deceptos.
aliorum inuenris adijcerc, nee non in quibus erraeos obferuaffem,& non paucas me fupplere tum videbatur,vcritatem aperire poffe fperaffem,vo!ui vt poft mulcorum dotorum virorum qui in Stirpium hiiloria verfati funt commentarios , mei quoque labores , mei conatus, in publicum
ftuprodirent,Bon quod laudem ac gloriam mihi hinc aliquam poftul, fed vt noftris inuentis fimplicis medicinx ftudium promoue* dijs aliquo etiam modo.ftirpium herbarumq; cognitio atur.Definant igitur morofi cenfores,fruftra aut temere hunc laborem a nobis fufceptum crimi4 opera huic fcientix non mediocris plantarum , fruticum ac arbonari.quando noftra induftria rum numerus accefferit,antea a nemine.quod fciam, recentiorum traditarum, prater omncs quas

&

&

&

&

&

ab errore vindicatx funt quarum non exiguus quoque numerus eft. Quod vcro paucula qux4 dam.pofteditos commentarios a nobis retraSentur, facit fumma huius fcientix & maxima ,vt diximus,difficultaj , qux nos ita tenet Cimmerijs quafi tenebris immerfos , vt vix etiam fummet ftudio.cV frequenti iprar plantarum collationc.vcritatem queamus inuenire. Si enim in ijs fcien*
tijs

aut artibus(vt Socrates alicubi inquit)errores etiam fubinde committantur, qua: vel ex natu*

ralium rationem fontibus deducuntur, vel certis preceptionibus , regulis aut

methodo conftant,
, ,

quo non tandem modo,in Herbaria difciplina,nullis regulis, nulla methodo firmata ex natura-, libusrationibus minimum.imo pene nullum fubfidium admittente, fepius & nolentibus 8: non
fenrientibus nobis erroresirrepent.' Docent id fcripta LconicenijHermolai.Manardi.CordijRu*
ellij,

Mufx,Tragi,Fuchfij
alijs

& aliorum recentiorum , quorum iudicia vel a feipfis

funt.

fxpius reuocataj

vel

ab

rctractara

& correa
re

Non reputo me his diuiniorem, & ego homo fum , decipi

tam multis de caufis difficili ac obfeura , vt fi alicubi fercdusauC difsimulandus eft error.hic difsimulari & tolerari debeat.Quamobrnon tam pudet nos horom crror,quam pcenitet.Quando igitur mihi hoc cmune c alijs eft,vt in quibufdarn minus vcrita t" aflequutus fuerim.n habeo aliud prxfentius remedi,quam vt mihi ipfi medear meosq; errc res ipfe e medio fuftolla.Et praftat fan me mei ipfius correorem cfle, quouis alio , quamuis alioru animaduerfiones non nifi xquifsimo animo accepturus fum . Cm enim pubkex vtilitatis caufa hunc labore fufceperim.cV eiufd interfit ficubi 1 me errat, idipfum corrigi ac notari , nulrf lainremagismihi grarificari poterunt veritatis ftudiofi, quam fi noftra omnia ad examen du< <ant,cumq; veterum defcriptionibus diligenter conferant, ac vbi me vcritatem minus affequutti deprehen dcrin r,amic & fynceriter admoneant. Atqui fic morofis & feueris iftis cenforibus reGs ponfum efto,quos optauerim ab ifta calumniandi tentigine,& doflorum huius feculi fcriptorum, (uggillandi & reprehendi ftudio, ad meJiorem frugem , & bonarum artium ac fcientiarum ftudia conuerfos.in hoc totos effe , & omnibus ingenij viribus certare, vt , vel mediocris eruditionis vii ros.doctana xquent.fi luperarc fe poffe dimdant . Cxterum quod ad annotationes iftas attinet, fquuti in hisfumus,fecundam commentariorum noftrorum cditionem , quam ob caufam qua:;

& errare poffun^prxfertim in

&

dam retraftauimuSjde nonnullis videlicet aliter iudicantes,de alijs vel noftram vel aliorum huius xtatis dodorum virorum coniecturam indican tes :vnum aut alterum Diofcoridis locum aut vicomplures adiecimus t omncs videlicet qux fecundae ac pofteriori editioni accefferunt. Sunt autem ex his non pauc$ quidern noux , id eft , antea auc priusnondepiaxmonnulljinfeliciterpriusexpreflx.nunc artificiofius & clegantius formataf paucifsims ex Doifsi. Pet. And. Matthioli commentarijs tranflatf, quas nempe cognario vel fimilitudo cum alijs a nobis difcriptis,non finebat prjtermitti , vt etiam in commentariorum noj flrorum prffatione fcripfimus , N am areliquis , quas forte alius in fuos commentarios traduxiffetproptereaabftinuimus.qudinconfpeumnoftrumnonveniflent. Illud enim nobis in pri mis curx fuit.vt quam paucifsimas defcriberemus ,quas non aliquando oculis coram cernere c> tigir,& maxima nouarum figurarum pars ad viuarum plantarum imitationem depingeretur, vc
tiofum aut confufum oftendimus
:

figuras

ipffitirpiumdefcriptiones, &imagincs alijncc aliorum fimiles facile teftabuntur. Vale.atque

prjfcnttaus fruerc,dumfucciluishoris ocium nacti,alia,hislocupletiora,mcditaraur.

DOEPISTOLAEIVSDEM EX IMAGINVM
DONyEI

CVM PRIMA

PAE.TE IMPRBSSA, DE FVCHSII IMAs

giuibus in bos commennrios tnufluii.

editione, Vfusautemfuminhac imaginum& commentariorum mcorum vernaculorum

irnagmibus, partim ijs.quasanteaa pattim nolira opera indultriaqf dcpiis circiter ducentis al.es Leonharto Fuchlio editr; [unt.Quod quid admoneone quifquam me plagij arguat , vcluti naproproprijsedentermquamuisinhaciplaimaginuro cditione multa non lolum tranfpofue*

rim.verm etiam immutaucrim.alijs verifimilioribusmagisq; proprijs nomimbus imagincs notans.Hoc autem n eo dico, quo operam & indult riamLeonharti Fuchfij fugillem aut vanam inutilemq; exiftimcm.nam laborem & conatum eius non poffum non plurimum laudare, fed vt perdifikile effe de ftirpibus iudicium,& in co doftifsimos & exercitatifsimos ftudiofi intelligant v.trS nefeculi doctorum culpa cuenit.quam lubinde veterum ll'sJt & viros labi atq; decipi.Quod non tam noilri incorifc fcriptorum mcuria,qui multarum ftirpium formas & differentias negligentcr tractarunr,idq;,vel
quia olim optime nota; effent
fci

iplas

& nulla defignatione egercnt.aut quia ipfis defuit cura omnes plaipto tar omnium notas differentiasq; anxi fcrupulofeq; confedari:quanuis & noltra acratis
Neottrico- r cs vitio

nimltui-

'"

etiam non careant.obuias quafuis herbas Itatim ad Diofcoridis aliquot caput refcrreconan tes,etiam (i vix vel vna nota re(pondeat,leui quadam tantum coniectura contenti , quali nulla poffet ellc herba.nullaarbor.nullus frutex.quae non ad aliquam Diofcoridis difcriptionem com-

ponidebeant,quafiq;oroniaaDiofcoridepertraata effent, que ad ftirpium genera pertinent. ijsq; quafi y Voluiautem Fuchfij imagines in opus meum & commentarios meos transfcrre , meis vri,non folum quia elcgantes & bene formata: funt.vcmm potitsimum , quia ftudioli huius difc>plinx,iam ab aliquot annis his aflucuerunt . Qui enimex Fuchfij irnagmibus herbas cognoj
fceredidicerunt/aciliusealdemalijsdonatasnominibus exijldem figuris agnofcent, quamex nouis,quar haud dubi aliam facicm e0ent habitura.Itaq; fi omnes herbarum imagincs nou; efe

fenrJicetdeeadcmhetbadcquaFuchfiusegilTem, de diuerfis taracn me agere exiftimare potuiffcnr.dubijq; hefiffent,in herbarum ftirpiumq; cognitione parum exercitati , quibus bas ima gincs edo.vt harum adminiculo ad veram plantarum notitiam perueniant. T Neq;,vt fpcro , male habebit Fuchfium , quod ilus imaginibusadiutus, ftirpium cognitie* nemamplioremreddiderim, & non infrugifera accefsinelocuplctauerimmam & ipfcluosla* bores,pradeccffonbusfuisacceptosrefert,fateturq;,vtingenuum decet, (eLeoniccni, Manar*
di,Hermolai,Marcelli,Cordi,Tragi
ta,vt

& Ruellij potilsimum,opera pro(ecife:quorum etiam fcripj

&ipltusLconharti Fuchfij non mediocrem laboris partem mihi ademerunt. Quidcnim aliud quam verum fatear?lia enim eft huius fcientix proprictas , vt aliena ope, pradecefforumq; Collatio induftria,adiuuari & ad perfeeionem deduci velit. Quare& camcum Aftronomia, f;peconfcerbana jerendam exi(timaui,Vtenim aftrorum curfusaTimochare Alexandrinoprimum, inde Mcnes obferuati , deinde ver a Ptolom eo , cum ex fuis , tum ex priorum e'am Aflro- 'ao.poftca Hipparcho rudius obferuationibuscertioribuslegibusadftricri, quos fequentes Mahometh Aratenfis&Arzahel nomia. Herbaria Hifpanus in multis correxerunt, tandem ver ad fummam,vt videtur, abfolutionem perduri,& cx omruum priorum obferuationibus cerrilsimis regulis diftincti a do&ifsimo viro Nicolao Cai vn^abfolinon p o- pernico jiintuta & hec difciplina,ab his a quibus coli ccepta eft, ad ablolutionem perducinon ifi. potuit,fed multoru m opera atq; induftria eguit , eget , egebitq; donec tandem ad ablolutionem perducatur,a qua adhuc tantum abeft, quantum reliquitn veteribus eft , quod ad cognitionera nondumperductumfit.Bona tarnen fpes eft, breui ad abfolutionem hanc fcientiam perduecndam.cummultahodiefeliciaingenia fint , quibus ha:c res cordi cd , tV qu; in ea diligentifsim verfamur,quibus fpero & hunc meum laborem non ingratum futurum, & ad eruenda plura fubfidium allaturum.

% Imagines igitur has cum breuifsimis annotationibus editas.boni confule Lecor

&
ftudioforum runt Futura. Val; Mechlinif, Nonis Iunij.

ijsq; frue<

re.donec maiora per ocium paraucro.Dabo operam vt ea in pubcum profcram, qu; ex re tua omnium mcdicine ac Herbari; difciplin;

Anno m.

d,

in i.

DE HIS QVI LATINE VSVS HERBARVM SC RIPSER VNT,

er qtundo ad Romanos notitia carum perucnerit.Uem de Hrrfunwiwaf nrtoBCjCr quarchodie minus exerctantur carum rcmcdta t dntiqua medicina^

APPENDIX
&
Pltnit

ex

hbro )>icefimoquinro t cjpitc fecundo.

\Ji

** mufque & dm
artigtt.

Inus hoc

quam

par erat.noftri cclcbraucre^mnium vtilititum Sc vfrtutura rapacifsimi, Pri iolus idem le M.CatOjOmnium bonarum artium magitte^paucis duntjxat

etiam meditaminanon omifTa.Poftcum vnusilluftriumteniauit C. Valgius,cru ditionefpectatus.imperfe&o volumine ad diuum Augultum, inchoata etiam prxfatione re-

Boum

potilsimum principis feropcr mcdicetur maicttas . Ante condidcratfolus apudnoSjquodcquidem inueni , Pompcius, Lenxus, Magni Pompei libcr tus,quo primum tempore hanefcientiamad noftros peruenifleanimaduerto . Nam quam Mis
ligiofa,vt

omnibus matis humanis

lius

tliridatcs

maximus fua xtate regum, quem

debellauit

Pompeius , omnium ante fe gtnitorum

diligentifsimus vitx fuifle argumentispreterquam famaintelligitur. Vnieiexcogtcatum,quoti

venenum bibcre,pixfumptis remedijs , vt confuctudine pla innoxium heret. Primo inucn ta genera antidotijCx quibus vnum etiam nomen eius rctinct.Hius inuentum autumaiit,fangui* iKmanatum Ponticarum mifcere antidotis,quoniamveneno viuerent Adiilum Alclcpiadis .medendi arteclari, voluaima compohta extant, cumfollicitatus cxvrbe Roma, prxeepu pro fe mittcret Illum folum mortalium Mithridaten n. Ungus Jocutum certum cfl nee de M fubie&is gentibus vlliim hominem per interpretem appellatum ab co anms.^6 qmbus regna- 1( ^ uit. Is ergo in reliquaingenij magmtudine medicinx peculiaritcr curiofus , ab hominibus fubieis,quifucreparsmagnaterrarum fingulaexquirens,fcrinium commentationum harum
die
. . . ;
.

..

Pompeius autem omni regia pra'da poticus, transferre eafermone noflro libertum fuum Lenxunr^grammaticx artis doctifsimum,iufsit:viTaecj i (a profuit non minus quam reipublicx victoria lIa.Prxtcr hos Grxci auorcs medicina: yrodidere,quos fuis locis diximus.Ex his Euax rex Arabum quid de fimpcium cflfeiSibusad EllJntNeronem fcripfit: Crateas, Dionyfus, Metrodorus rne blandifsima/cd qua nihil pene aliud quam rei diffkultas intelligatur.Pinxere n3mqj enngics hcrbarum.atq; fubferipfere effectus.VeM nim & pictura fallax eft: ex coloribus tam numerofis,prfertim in armulatione natura^mutum- > <jue degencrat tranferibenti fors varia. Pr astere a parum eft fingulas earum xtates pingut , cum quadripartkis varietatibus anni faciem mtent.Qua; e exteri fermone eas tradidere. Aiiqui cffit gic quidem ndicata, V-nudis quidem plxrumquc nominibus defuni quonam fatis videba,

& exempJaria

effectsquein arcanis

fuis reliquit

tur,pottfbtes vimc^demonftrarequacrercvolentibm.NeceftdifFicilecognitu.NobisctrtejCX <epiis admodum paucis f contigitreliquas contemplari feientia Antonij Caftoris,cui fumma aus oritatis erat in ea artetioftro a*uo,vifcndo hortulo eius in quopjurimas alebat:centefimum ae

"*

tatisannumexcedens,nuIumcorponsma^umexpertus> acnea3tate quidem memoria, gore concufsis . Nee aliud mirata magis antiquitas reperietur, luucnta iampridem ratio cl prxnuncians horas^non modo dies ac noties, folis Junarcj; difeum Durat tarnen tradita perfuafio in Hiagna parte vulgi, vencficijs Sc herbh id cogi: in eo namque fa-minarum fcientiam praeuaere.Certe quid non repleuerefabulis Colchis Medea^liaque.inprimHq; Italica Circe , dij
.

^"Jp r* autvi-

etiam adferipta.* Vnde arbitror natnm,vt Acfchylus vctuftifsimis in potica re , refertam Itali. am herbarum poten tia proderet.Multiq; Circacios agros, vbi habitauit ilJa,in magno argumentoetiamnumduranteinMarfiSjafilioeiusortagenerCjquoseflcdomitorcs ferpentium conitat.

Homerus quidem primusdorinarum

&

antiquitatis parens

irmltus alias in admiratio-

ne Circcs ,gloriam herbarum Aegypto tribuit , turn etiam cum rigareiur Aegyptus illa , non Komer,, autem cflct,poftea fluminis Jimo inuecta.Herb-as certe Acgyptias a regis vxore traditas fua; He
Nepenthes,obliuionem triOicix veniamque offcrens, & ab Helenavtiqueomnibusmortalibuspropinandum. Primus autem omnium quos memorianouit.Orpheusde hisherbiscuriofius aliquaprodidit.Poft eum Mufxus & Hefiodus Polion herbam in quantum miratifunt, dixinms . Orpheus& Hefiodus fufFitiones commendaucre. alias nominatim herbas celebrat, quas fuis locis dicemus. AbeoPythagorasclarus fapientia, primus volumen de carum effeeu compofuit: Apollini, AcfcuU* pioque, & in totum dijs immortalibus inuentione & origine affignata compofuit amboperagratisPerfidis, Arabis, Aethiopiae, Acgyptique magis. Adeoquc ad hxc attonita antiquitas fuit, vtaffirmaret etiam incredibilia dicu. Xanthus hiftoriarum auor,in prima earum tradidit,occi(umdraconiscarulumreuocatum ad vitam aparente her* ba.quam Balin nominat:eademque Tloncro, quem draco occiderar 3 re(titutum faluti. Et luba jn Arabia herba reuocatum ad vitam hominem tradit Dixit Democritus, credidit Thcophraflus cffe herbam,cuius contau iJlatx ab alitc ,quam retulimus , exilirct cuneus a pa!loribusar#
lena? plurimas narrat,ac nobile illud

HOMERVS&

CRITVS,

&DEMO

bori

APPENDIX
admirationem tarnen implcnt: coguntcfi confiferi.multurn erte.quoi vero fuperfit. Inde Vplzrofq; video exiltimare.nihil non herbar vi effici poffe.redpluimarumvires eOeincognitas, Quorum numerofuic Herophilus clarus in medici na:a quo fcrunt diclum quafdam etiam fbrtafsis calcatas prodefle Obfcruatum certe eft , in, flamman vulnera acmorbos luperuentueorum, qui pedibusiterconfccerint .Hicerat antiqua medicina, qua- tota migrabat in Gracia linguas . Sedquare nuncnonplures
.

bon adactus.Qua: etiam fi

fide carent,

cauflx.'Nifi
I

quod eas agreftes licerammq; ignari experiuntur,

,

nafcuntur
viuant

vtpote qui

foli

inter

illas

raterea fecuntas quirendi , obuia medicorum turba . Multis etiam inuentis nomina defunt iicui illi quam retulimus frugutn cura.fcimusciue defoflam in angulis fegetis praftare ne qua auismtret. rurpilsima cauffa raritatis qtiod etiam qui

fcmnt.demonltrarenolunt.tanquam
.

Ipltspcr.turumric
repert.s
,

quod

tradidcrint
alias

al, as

inuenit cafus,

eanismorlus.pauoremaquae.potufqueomnis afferens odium. Nupercuiufdam militantis in pretono mater vidit in quiete, vt radicem lylueltris rofe quam cynorhodon vocant.eblandi,
tarnI,b,arpeaupridiemfruteto,mittcretfiliobibendaminlaae(in Lufitania res gerebatur Hifpania: proxim, parte)cafuque accidit vt milite a morfu canis incipiente aquas expauefcere' , fupcrueniret ep.ftola orantis vt pareret religioni:(eruatufcj; e ex infperato poitea quifquis auxilmm rirn.letentauit.A!,as apud auctore, cynorhodi vna med.cina erat , fpongiola: aal , med.js (pm,, e,us nafctur, cmere cum melle alopecias capitis expleri . In eadem prouincia cognounnagro hofp.tisnupenbi repertum dracunculum appellarum.caulem pollicari crafsitu d mc.veriicoloribiK vipernrum maculis.quem ferebant contra omnium morfus elTe remedium. Alius et quem nos in pnon volumine eiurdem nominis diximus , fed huic alia figura , aliudq'ue miraculum exeumis e terra ad primas ferpentium vernationes bipedali fere altltudine rurfuL cum fdem in terram fe condent,s:nec omnino occultato eo apparet ferpens , vel hoc per fe t.s officofo natura munere.fi tantum pr*moneret.tempurc;ue formidinis demonftraret. f A/u berbirmi hui, ex eoitm pft'nio libro iccftmofeptimo,
:

Accedit ratio inuentionis anceps Quippe etiam in (vt vere dierim)dcus . Infanabilis ad hofce annos fuit rabidi
aiijs
.

&

&

prifcorumininueniendocur Tint" dendoben.gn.tatemfub.t.Necdubiefuperatahocmodopofietvideri etiam rerum nTturaiDfius mumncentia.n humam opcris ellet inuentio.

? Z ^-p,a l herbarum d.cenda rcfta,:,tantomagisadorare

,

A PV

m e rtetraaatui pfo3dmirat;oantiquitatis:quantoq'ue

capite primo.

maiorco

Nunc vero deoium fuilTe Tam ap^are am er te dminam.ecam cum homoinuenerit eandemque omnium parentem genuK* & olten:

d,bu S,&eupho,biam monte Attante.vltradue Herculis columnas, & ipfo rerum nature u, parte al.a Bntanmcam ex oceani infulis extra terras pofitis:item WsthfopLTm ab exull fidenbus axe.alias pra-terea aliunde vltro ritme] ue humaL falut, in toto bc m on r. jmmenfa Romans paasmaieltate.non hommes modo diuerfis mter feTerri g nubufd v

dX

EU

'

T E KP V M *J
r

J>**

populo.mercatuns rem qua.rere.ni tam periculofum fiet

f OBodum^smaximm jiudium hpicOmefkci,^ dr cuhur* honorum

CFovrrvp

d ' llg"">"f*rlol,ho.,S. cll

pi,rpnmo.

finulm '

APPENDIX
bus vrgemus.eulpamque nortram illi imputsmus.Genuit vencna,fed quis inunit illa pf atr f18

minemSCauere ac rcfugere alitibus ferisquefatis eft. A tqj cum

in

arbores exacuant limentque

cornua eleplunti,& duro laxo rhinocerotes,& vtroque apri dentium ricas,fciantque ad nocen dum fe priparare animalia^qiiod tamcn eorum tela fua excepto hotnine venenis (ingit t Nos & fagiltas vngimus , & ferro ipfi ncentius aliquid damus Nos & flumina inficiraus & rerum natura: elemcnta.pfum quoque quo viuitur ae'rem in pcrniciem;vertimus Ncquceft vt putemus
.

quidem qua; prepararcnt contra ferpenrium dimicatinncm.qux poft praelium ad medendum excogitarent indicauimns Nee ab vllo prater hominem veneno pugnatur alieno. Fateamur ergo culpam , ne ijs quidem qus nafcuntur contenri.-etenim quandopluraearum generahumanamanu fiunt Qyid non & hommes quidem ad venena naIcuntur.' Atra hominum ceu ferpentium hngua vibrat.tabelque animi contreSata adurit culpan tium omnia .acdirarumalitum modo, tencbrij quoque &ipfarum noftium quicti inuidenti um gemitu ( qua; (bla vox eorum eft) vt in aufpicatarum animantium vice obuij quoque vetent agere,aut prodelTe viti-.Nec vllum aliud abominati fpiritus prjemium noucre,quam odiflc omina. Verum & in hoc eadem natura; maiertas tanto plures bonosgenuitac f rugi,quanto fertilior in ijs qua; iuuant aluntque quorum xrtimationc & gaudio nos quoque reliis xlluatione (uas iftis hominum turbts,pergamusexcolerc vitam:eOque conftantius.quo opera; nobis maior qu famje gratia expetitur . Quippe (er mo circa rura ell, agreftefque vfus.fcd quibus vita honofqu apud prifcos maximus fuerk. De ijs qui in agri bortotttm cutt ftom* iiujlrei futriuu , Plinij hbro J
ignorari ea ab animalibus,qua:
. .
.'
:

&

QVAE NAM ergotantxvbertatiscauflaerji<[pforumtuncmanibus imperatorum coie

,.

decimoofiauo t capite tertio*

bantur agri

fiue ilh

credere ) gaudente terra vomere laureato , & triumphali aratore, cadem cura femina trar3abant,qua bella cademque digentia arua difponebanr, qua
( vt fas eft

ca-

ftra.fiue honetlis

nerunt dati

manibus omnia lsetius proueniunt.quoniam & curiofius fiunt. Serent'cm inue honores, Serranum , vnde cognomen. A rand quatuorlua ugcra in Vaticano, qua

prataQuintiaappellatur,Cincinnatoviatorattulitdiciaturam,&quidem(vttraditNorb'anus) jmdo plenoque pulueris etiamnum ore.Cui viator.Vcla corpus.inquit.vt proferam fenatuj popuhque Romam mandata.Talcs turn etiam viatorts erant, quibus idipftim nomen inditum cft f ubinde ex agris fenatum ducefque accerfcntibus . At nunc eadem illa vinfli pedes , damnat manus,in(cnptl vultus exercentmon tarnen furda tellure, qu parens appellatur,

colwuc dici tur & ipla.honore hmc allumpto.vtnunc inuita ea,& indigne (erenteercdatur id fieri. Sed nos miramur ergaftulorum non eadem emolumenta eflc qua: fucrunt imperarorum.Igirur de cultu raagn urscipere principale fuit & apud exteros.Siquidem & reges fecere Hieron.Philomctor
Attalus,Arthelaus:& duces Xenophon,& Pcenus etiam Magoicui quidem tantum honorem (e iiatus nofter attnbuit Carthaginc capta.vt cum tcgulis Africa: bibhothecas donaret vnius eius Juodetnginta volumina cenferct in latinam linguam transfcrcnda.cum
didillet,penti(que
li

ngui

l'unici

dandum negocium

in

M.Cato prcepu con quo prscefsit omneis vir rum clanf-

limifamiha:D.Sy)lanus,fapientia-compofitirsima;.QuosfcqucremUrpra:texuimusinhoc volumine non mgrate nominando M. Varronem.qui oclogefimum primum vicx annum aeens de * b a re prodendum putauit. '

f Uns tgricol*nm,& que t>t>feruunddin dgT6pdr<mdo,rx Plinij Ut-.iS.cipiteUiitt6 po R 1 S S M viri & m.lites ftrennuifsimi ex agricolisgignuntur minimeque male coI I
i

gitantes.Prdiumnecupidcemas.Inrerufritaoperineparcas.inagro emendo minime. Quod male emptum eft .femper petnitet . Agrum paraturos , ante omnia intueri oporteta. quarum vim,& vicnum. Singula magnas inrerpretationes habent, nee dubias Cato in cont minis hoc amphus aftiman mbet quo paclo niteant . In bona , eft, inquit , reeione bene niterc. Atnhus Regulus ,11e Punico bello bis conful, aiebat, neque fcecundilsimis locisinfalubrem agrum parandum,neque effcetis faluberrimum.Salubritas loei non Temper incolarum colore de tegitur,quon,am affucti m peftilentibus durant . Prxterea funt quidam partibu anni falubrial nihil autem lalutare eft nih quod toto anno falubre , . Malus eft ager , cum qua dominus lua tur. Catoinierpnroafpectariiubet.numfolumruavirtutevaleatquadiaum cft pofitione Vt operariorum copia prope fit , oppidumque validum Vt nauigiorum eue flus vel itinerum
, i
'

bene *d,hcatus & cultus, [n

Vt

q,,o

falli

pleros<jue video.Segniciem

piore effe arb.trantur. Nihil cft damnoi.us dtferto gro. Itaque Cato , de bono domino melms cmi,nec temere contemnendam alienam difciplinaro: agrocjue vt homini.quamuisqueftuofui J.t,li tamcn & fumptuofus non multum fupereffe. Illc in agro quiluofifsimam , iudicat viremnon trultta.quomam ante omnia deimpenetationecauit.l'j:oiimehortosirriguos:necidfal-

enim prions dommi pro em

ij

APPENDIX
parata dixere.Idemcjue bifi & lub ppido fint.Et prata.qUa; antiqui
fet certifsimus quarflusfrcipondit
:

Cato interrogatus, qui ef.

.

bene pafcmquis proximus'l mcdiocriter palcat Summa omnium in hoc Ipedando fuit.vt fruftus is maxime probarctur,qui qua minimoimpendio con pertinet.quod agii eflet.Hoc ex locorum occaficne a liter alibi deccrnrtur.Eodtmque
Si

ftaturus

colamvendacem oporterc efledixit Fundum in adolefcentiaconfcrendum linecunrarione, vulgo dixerc) dificandum non mliconfitoagroTunc quoque cunflanter,optimuiriq;eft(vt qui bene habitet, fepius aiicna infania frui, fed ita, vt villarum tutela non fit oneri. Eum tarnen
.

mentiuntur. ventitarein agruni: rrontemque domini plus prodefle quam occipitium,non Dr hortorum cura,tx P/im'o ibro dccimonono,<apite <\u*tlo.

S fupcre reuerti ad hortorum curam, & fuapte natura memorandam. Et quonian Alcinoi, antiquitas nihil prius mirata ell,quam & Hefperidum hortos, ac regum Adonis itemque Pen(iles,iiue illos Semiramis, liue Aflyria: rex Cyrus fecerit,de quorum opere alio vo iumine dicemus.Komani quidem reges ipfi coluere . Quippe etiam fuperbus Tarquinius nun-

AB

'

&

cium illum (uum atque fanguinarium remifit ex horto.In duodecim tabulis legum noftrarum nufquam nc minatur villa Temper in fignificatione ea hortus: in horti ver haeredium. Quam remcomitataeft&religioqudam:hortosque& fores tantum contra inuidemi lalcinatiohesdicarividemus .Inrcmedio faturnicafigna,quanquatnhortos tutclx Veneris afsignante Plauto.lam quidam hortorum nomineinipfa vrbe delicias, agros, villasque polsident. Piimus hoc mftituit Athenis Epicurus,hortorum magifter. Vfque ad eum, moris non fuerat in oppidis haheri rura.Komae quidem per fe hortus ager pauperis erat. Ex horto plebi maccllum, quans to innocentiore victu.Mergi enim credo in profunda fatius eft , & oftrearum genera nautragio exquii i:auesvltra Phafidem amn, peti & fabulofo quidem terrore tutas, imo fic prccioliores, /lias in Numidia atque Acthiopia in fepulchris aucupari , aur pugnare eum feris, mandi ab eo cupientem quod mandat alius, Athercle,quam vilia hjec,quam parata voluptan latietatiq; , nift
,

eadquavbiq;indign3tiooccurreret.Fercndfanefueritexqiiificanafcipoma,alia iaporc,a]ia
inagnitudine,alia monftro,pauperibus interdicta.'inueterari vina faccisq; caftrari: nee

cuiquam

non ante fc genita potet. E frugibus quoque quoddam alimtum ex cogitafle luxuriam,ac medullam tantum earum,fuperque piftrinarum operibus & c&'lamris viuere,aliospaneprocerum,aliosvulgi,totgenenbus vlqjadinfimam plebem defcendenteannona,Etiamne in herbis difcrimen inuentum eft i Opesque differentiam tecere in cibo , -etiam vno aflc venali.Et in his aliqua quoque fibi nafci tribus negant,caule in tantum faginato,vt pau peris menla non capiat.Sylueftresfecerat natura corrudas,vt quisque demeterer paisim.Eccc al tiles fpcantur afparagi.Et Rauenna ternis libris rependir . Heu prodigia ventris Mirum cffet non Jiccre carduis pecori velci,non Itcet plebi, Aqua: quoque feparantur.Et ip(a natura' elemcn ta vi pecuniae diicretaiunt.Hi niues,illi glaciem potant pecnasque montium in voluptarem giM lae vertunt.SeruaturaIgorxftibus,excogitaturque,vt alienis menlbusnu algcac. Decoquunt alias,quas mox & ilias nyemant.Nihitaque homini fic,quomodo rerum natura placet. Etiam re hei ba aliqua diuitijs tantum nafcirur?Ncmo facros , Auentinosque montcs , & irata? plebis
deo longam
eflc

vitam.vt

icefluscircumfpexcrit*

Mors enim

certearquabit quos pecunia fuperauerit. lraque herdc,

nulkim macelli vectigal maius fuit AE clamore plebis incufantis apud omncs Principes, donec remiflum eft portorium mercis huius compertumque, non oliter qu.xl'iuo< liusccnfumhaberiaut tutius,acminore forttinxiure,cumcredatur penfioea pauperum. Is infolofponforeftj&ftjbdic redditus,fuperfkifque ccelo quocunque gaudens. Hortorum prxdicat caules.Hinc primum agricola: exillimabanturprifci, &ficftatim facie* bant iuicium, nequam efie in domo matremfamilias (etenim ha?ccura fcemince dicebatur ) vbi indiligs eflet hortus. Quippe carnario aut macello viuendum eft , nee caulcs vt nunc maxime probabant , damnantcs pulmentaria qua; egerent alio pulmeutario ld erat oleoparcerc. Nam carnis delyderia etiam erant in exprobratione. Horti maxime placebat.quia non egercntigni.parcercntquc ligno. Expeditares& parata fempcr,vnde& acetariaappellabantur , facilia concoqui, nee oneratura lenium cibo , & qua; minime acecderent ad dclydcrium panis . Pars eorum ad condimenta pertinens , latetur domi verfutam fieri folitam , atque non ndicum piper quzfitum , quseque trans maria petimus. lam quoque in feneftris Tuis plebs vr* bana in imagine hortorum quotidiana oculis rura prabebant , antequam pra;figi prol pcclus omnibus cogit multitudinis innumerae.laeua larrocinatio.Quamobrem fit aliquis & his honos, nue auoritatem rebus vilitas adimat , eum prefertim etiam cognomina proccrum inde nata videamus, Lacxucinosque in Valeria familia non puduifle appellari : & contingat aliqua gratia, operUureq; noftrae:Virgilio quoq, confeffo.quam fit diftcilc verbor honor tam paruis perhiberc.Hoi tos villa: iungendos non eft dubium.riguoscjue maxime tubendos/i contingat pro

ROM

CATO

fluo

APPENDIX
putco pertica.organifue pneumaticis , vel tollenonum haurtii rigando?^ Solum profcindendum a fauonio,in autumnum prxparandum eft poft quatuordecim dies, ite# randumque ante brumam . O<2o iugerum operis palari iullum eft Fimum tres pedes alte euro terra mifceri.areis ddtingui,eafq; ref upinis puluinorum toris ambiri fingulis tramit fulcis, qua detur accefsus hominijcatebrisq; decurfus. In his hortis nafcentium alia bulbo cornmendantur, alia capite , alia caule , alia folio , alia v
.

tao amne.Si minus ,

troque.alia femine.alia cortice, alia cute.aut cartilagine, alia carne,alia tnnicis camols.Aliorum fructus in terra eft.aliorum extra,aliorum non nill extra.Quardam iacent crefcuhtque, vt cu

& curbitx & cucumis.Eadem & pcndent.quanquam grauiora multo etiam ijs qua: in arboribus gi
gnuntur.Scd cucumis cartilagine.Cortex huic vni matuntate tranfit in lignum. Terra condun tur raphani, napique:& rapa,atq; alio modo inula;, filer, paftinaca;. Quidam vocabimus f"cru* Jacca.vt anethum, maluas. Namque tradunt aufiores in Arabia maluas feptimo menie arborel ccre,baculorum vfum priberijjxtemplo Sed & arbor eft malua in Mauritania Lixi oppidi xituario, v bi Hcfpcridum horti fuifle produntur.20o.pailum ab oceano,iuxta delubrum HercuJis, amiquis Gaditano vt ferunt-Ipfa altitudinis pedes. 2 o. crarsitudinis, quam circumplecri nejno pofsit.In fimili genere habebitur & cannabis Nee non & carnofa aliqua appellabimus, vt fpongias in humore pratorum enafcentes.Fungorum enim callum, in ligni arborumque natura <ximus,& alio genere tuberum paulo ante. % Rl'o rigtndotum hortorum,& que tnrfUtcmcliordjiMt.Um de fuccishorimfwrunt
. .

JJIS
*

*&

rigandimatutina atque vefpera,neinferuefcataquafole.cimo tantum meridiana etiam . Satum celerrime crumperc putant inter initia feruenti aqua afperfum,
tranflata meliora

HORAE

crpporiiiw.e x

Vlinio lib.i^.cdpite duodecimo-

grandroraque fiunt, maxime porri.napiqur .In tranflatione medicina eft, definuntque fentire iniurias , vt gethyum porrum raphani , apiitm , hSuca:, , rapa , cucumis . Omnia autem fylueiiria fere funt&flijs minora 5.- caulibus, fucco acriora, ficut cunila , origanum , ruta . Solummodo ex omnibus Iapathum fylueftre melius. Hocinfatjuum rumex vocatur.nafciturq'ue fortiisimum Traditurfemelfatum durare , nee vnquam vitiari , terra maxime iuxta aquam . Vfus eius cum ptifana tantum in cibis leuiore m gratiorem que faporempra?ftat.Sylue(tre ad multa medicamentavtileeft. Adeoque nihil omifitcura,

Omniaautem

&

vtcarmine quoque comprehenfum repereriro

eruca: , laducae
,

apij , intubi

in fabis caprinifimi fingulis cauatis, fiporri, nafturtij femina inclufa ferantur , mire prouenire. Qua; fuot fyl,

Ueftria,eadem in (iuis ficciora intelliguntur

& acutiora.Namque & (uccorum

faporumrfue di>

cenda differentia eft.vel maior in

his

quam pomis. Sunt autem acres cunila?,origani,nafturtii,fi

napis.Amari.abfinthij.centaurc^Aquatiles.cucutneris.cucurbitae.lactuca:. Acuti tantum cunila; . Acuti & odorati , apij , anethi, fceniculi Salfus tantum faporibus non nafcitur , alioquin extra inlidit pulucris modo, circulis tantum aquse, vt intelligatur vana , ceu plscrumque

&

vitai

Panax Piperis faporem reddit, magis etiam filiqualtrum , ob id piperitidis n omino accepto. Libanotis odorem thuris , murrha myrrha . De panacc abunde dieftum eft Libanon tis locis putridis & macris ac rofcidis fcritur femine.Radicem habet oluf3tri, nihil 5 thure dift ferentem. Vfus eius poft annum ftomachofaluberrimus. Qiiidameam nominealio rofmari num appellant.Et fmyrnium olus feritur ijfdem locis.royrrhamque radice refipit Eadem & filiquaftrofatio. Reliquaaciterisodore & faporc ditferunt , vtanethum.Tantaquecft diucrfitaj atque vis , vt non folum aliud alio mutctur, fed etiam in totum auferatur. Apio eximi in coiSii obfonijsaceto.ineodcm cellario in faccis odorem vino grauem .Ethaiftcnushortenfiadiaa fint, ciborum gratia duntaxat. Maximum quidem opus in ijfdem natura: reftat quoniam prouentus tantum adhuc/ummasque quardam tradauimus. Vera autem cuiufque natura non nifi iSedicoefFeauprinofcipoteft.opusingens occultumquediuinitatis, &quonul!um reperiri pofsit maius. Ne fingulis ld rebus contexeremus iuftafecit ratio.cum ad alios medendi delydeperfualio.
.

na pertinercntjongius vtriufque dilationibus futuris fi mifcuiilemus.Nunc

busconftabuntjpoteruntqueavolcntibusiungi.
i

fuis

quxque

parti/

^ De morbis bortorim, c remedijs circd fotmict!i a culices,n

VJOKBOS HORTENSIA
.

Vlinio lib.i 5 .rjpitr dreimo.

quoque fentiunt, ficut

rite in

reliqua terra; fata

Serpillum,& fifymbriumin calamintam. Et e femine brafsicx veteris , raps fiunt Atque inuicem enccatur cyminum ab imodorfo , nifi repurgetur. Eft autem vnicaule , radice bulbo fimili , non nifi in folo gracili nafcens. Aliar priua tim cyminimorbus.fcabies . Et ocimum fub canis ortu pallefcit . Omnia vero acceflii mulierii menAraalis flauefcunt . Beftiolarum quoque genera innafcuntur.Napis culiccs , raphano cru*

'Ocimumfe necat.degcneratque

Namquec

iij

c*,Sc

APPENDIX
ex
>.t.

&

vermiculi.Item laflucis

uat'im animalis

que

facillime ftercore iniefto capiuntur condentia

T "<>

MceccenatidicauiMtemcontraformicasnonminimumhortorumexumm,!! non fint ngu.,,eefficacifsime he forammibus.Sed earum obturatis cinere marino.aut medium monftrauit.limo latere crudo in.micam cis putant.Naporum diiuto aquam & herbanecantur.Quidam liotrop.o erucas Qua; (i omillo lam natx enim Arcet ciccr. olerum leri.fcut vna funt/iliquas medicina; vocant.genus hoc herfas remedium abfinthij fuccus dccoSimfperfus & fedi.quam aizoum
.

pedire tanoi rutam, cunam,

imd fe.Ferro quoque non ex mcnta.ocimum, auctor elt Sabinus 1 iro in l.bro Ccpuncon , que

& oleri. Vtrifq; hoc an,plms,limac & cochler.Porro vcro pri-

fint

TK
.

temporibus herbarum dineremia eil con.hyacinthum Omnium autem odoramentorum.atque adeo amarus.econtrario duicia raro odorain coIor.cV odorc,& fucco.Odorato fapor raro vlli non Qi.orundaro odor luauicr ta;itaque'& vina odoratiora muftis.Cylueftria magis omnia fatiuis olct , (icca pro longinquo eft.propius admotus hebctatur.vt vioix . Rofa recens a longinquo ad mendianas horas dm ver pius Omnis autem verno tempore acrior, & matutinis.Quicquid odor omnium xliate git.hcbetatur.Nouelia quoque vetuftis minus odorata. Acernmus tarnen calidis magis quam me'dia.Rofa SfCTOcum odoratiora.cum rerenis diebus lcguntur.& omnia in quianebulofuscV rofcidusa'r etta Nilo in frigidis.ln Aesypto tarnen minimeodorati flores, olent , proptcr humb flumine. Quorundam fuauitati grauitas ineft . Quidam cum virent non
oianis
. .

feratur.olera nulli animahum obnoxia rutura madefadum eius fucco olerum fi kernen diximus oiTa capms ex eqmno genercfee hortis in imponantur palo crucas/i vcro nee tradunt jn totum in medio horto (ufpcnlum auxilian nar fluuiatilem & cancrum Aduerfuserucas mins duntaxat. cuhecs hor* elc.Infeilant obnox^i nolunt his ea.qux virgis rangant fanguincis rant.Sunt qui fugantur. tos.riguos praecipue.fi funtarbufculx aliqux.Hi galbano accenfo Ub.ii.c4p.-;. Dr inueiiig<mdis<{udiudbns actbtnm excolote ,odore,ej jucdi ex Vlmij Homerus trcis laudat.loton.cro ei iam erat honos. Et hos certe flores

&

rem nimiumiut buceros,quod efl/cenum grxcum.Acutus odor non omnium (me lucco eft , vt violi,rofr,croco. Qua; vero ex acutis (ucco carcm.eorum omnium odor grauis, vt in liho vtriufque'gencris.Abrotoni.im& amaracus acres habent odores Quorundam flos tantum iucun. Buro>,fce d us , rliqui partes ignauas,vt vioix ac rofs.Hortenfium odoratirsima qua; lcca.vt ruta, menmun xrfc t(1) a pi urn> & UI n ficcis nafcuntur.Quxdam vetuftate odoratiora,vt coronea.eademq; decerq pta.quam in Tuis radicibus.Qnaedam n nifi defracla.aut ex attritu olent. Alia non nifi detrao corticc.Quaedam vcro non nifi vfta,ficut thura, myrrhseq; Flores triti omncs amariores quam inta&i. Aliqua arida diutius odorem continent,vt melilotos. Quidam locum ipfum odoratioi rem faciunt.vt iris.quin & arborem totam cuiuicumque radices attingunt. Hefperis nou ma
.

gis olet,inde
tft,fi

nomine inuento. Animalim nullum odoratum,nifi de patheris quicquam dictum

credimus. r Quibus temporibus mdxime legend* fmt herbx,tx Dicfccndis prtftitione.

curamimpendeieoportet,vtfuis temporibus finguIacVdcme tantur , & recondantur.Interr-pcfliue enim dccerpta,condiauc, aut nuIlo,aut euanido mui nere funguntur Serena ctenim cech conftitutione demetenda funt Magni fiquidem refert in* tercolligendum,fi vel fquallores, vel imbresinfefti fint: quemadmodumfiloca in quibus prodeunt cliuofa ,&ventis expofita fint, &perflata,frigidaque ,& aquis carentia in his enimlocis vires eorum Ionge validiores intelliguntur. Contra, qux in campeitnbus , riguis & opacis, caterifque locis a vento filentibus cnafcuntur , plxrunque degen erant,& minus viribus valent: multoque magis,fi non Tuis horis peropportune cotligantur,aut ii per imbecillitatem intabuerint.Neque ignorandum,quod fxpe pra;coci,aut ferotina loei natura, aut anni dementia, matu rius,autceleriusadoleIcunt.Nonnullapropriavihyeme florentcVfolia panunt, qua dam bis anno florifera. Quare cui in animo eft,horum peritiam aiTcqui,necefle eft ijs prima germinatio ne (oio emergentibus,adultis,& fenelcentibus adefle.Nam qui pullulanti hei bae duntaxat aftite rit,adultam cognofcere non poteftmeqtie qui adultam tantum mfpexciit , nupcr erumpentem nofcet.Quo fit,vt propter mutatam foliorum faciem.caulium proctritatcs, florum, (emmisejue magnitudincm,nonnulli qui olim has setatum varictates non pcifpexerunt,magno in crroic ver
. .

VERVIvl

IN PR1MIS

fentur.Qua; caulTa etiam nonnullis fcriptoribus impofuit.qui herbas qual'dam, verbi gratia.Gra men.Quinqutfolium, Tufsilaginem, emittere florem, fruflum, & caulem ncgant. Eigo qui ixpius ad vifendas herbas,& earum loca fe ctulcrit, earum cogmtiontm maxime cenfequttur.

&

etiamnum conuenit , (bla ex herbaceis medicaminibus Veratri genera , nigrum inquam candidum,muhis edurarc annis.-reliq ua a trimatu inutilia,Qua; vcro ramis Icaunr, fi cut Stithas, Trixago,Polium,Abrotonum,5eriphium,Ablinthium,Hyflbpum,cV alia id gen usfeminepreg
Scire

&

nantia,demctantur,Flores quoque antea quam fponte fua dcfidant,Fruus autem vt maturi ex

cuti-

APPENDIX
ccepcrinr,priufquam defluan^Herbarum fuccus,& (o* orum clici debet.germinantibus adhuc cauIiculis.Lac & lachrymse excipiantur, ncfo per ado lefcentiam caule.Radiccs, & liquamenta,cortkTue,vt recondantur,eximere conucni:,*.um her
cutiantur necefle efl,& femina vbi
tlccari

exuuntur Siccantur eciam expurgita? inibtjocis afperginem nnn rcdoltibusifed qua? Iuto,aut puluere funt obita?,acjua e!ui debenr.FIores,& omnu qua: iucundum odorem ef flantjarculis tiJiaccisnuIlo ltu obdutis reponantur. Nonnunquam charta, aut tolijs femina, vt
ba: fuis folijs
.

percnnentjapteinuoIuuntur.Liquidis medicamimbusdenfior materiajargcnteajVitrea^aut cor nea conuenit.Fictlis,eti.iraG modo rara non fir,a :commodatur lignea^raefcrtim buxo:fed

&

*nea

vafa liquidis

oculorum medicament^ qus aceto, pice liquida,aut cedria componuntux

,

Adipem autem & medullas ftagneis valis recondi conuenit,

APPENDIX SECVNDASQVALI
TATES SIMPLICIVM MEDIC AMENTOR VM
OSTENDENS, MEDICIS ET CHIRVRGIS PERV"
TILIS A
t

STVDIOSO QVODAM HISCE

commentarijsfuperaddtta,

f M4tur<ttiu<t Siue Suppuratma.

Aquatepida
Maluauici

&

radix,

&

Chamomilla Eupatorium
Melilotum

Maltix.

Opponar
Galbanum
Adepscsprinus

Oleumdulcc
Storax Hqnida

femen
Pinguedines cmuncs
Farina
tritici

Armoniacum
Altha? radix

Frumentum cumo]eo pauco

Adeps porcinus
Storax iiquida
iidellium.
>

OJeiim 8c aqua coct

Viola

Olca

veters,

& calida
<f

Sudorhominis

Olcum Ijliorum Ablinthium

Capparis
Vrtica
Iris

Semen lini
Sticas

Succus Sambuci

Malua
Fcenogrscurn

Butyrum Frumentum ctim aqua Hydromcltepidum Salua homims ieiun

Af rti'M. Acorus
C'ukut.1

Rhaphanus
Afparagi

Pinguedoporci Lapdanum "Ce pas Anethum. Medullapanis cum Farina lini,& oleum o!eo,& aqua. f Mwk/whim,* Abjerfjua.
Hlleborus atbus Lupini

Sambucus

Apium
Scolopendria

Cinnamomutn

A forum
Lacca
Petrofclinuni

Hyflbpus
Arilolochia

Semen atriplicis Frumentum

Diptamus Vinumdulcc

Squinantum
Aphodylli. Gentiana Cotus

Abrotanum
Colocafsia

Amygdalajamars Aesvilum
,

Rubus
Bruftius

Sigillum Salomonis

Anethum
Calaraenturo,

Pcucedarium

Capillus Veneris

Martix

Myrrha
Iris

Rhaphanus
Sticas

f Forruij tfettitit.
Ciclamen Allium Cepa; Oleum de auelanis
f

Omniafella Oleumliliorum

Farina hordei Farina fabarum

Spuma mans

Co <3ana
Rubeatin&oris
Praftium,

Amurca Oleum petroleum.

Sulfur

Agaricus Vitriolum

Bxtuctiui.

Thus
Ceruia

Cucumer
Sapa

Serapinum Afa fceti Ja

Petroleum
Tap(ia

Magnes
Maiorana Diptamus

Mum ia
Pixliquida

Lac mulierii
Liquiricia

Armoniacum Lolium
Arilolochia

Tamanfcus
Cafsianltula

Scorodon
Tapfia
Staphifagria

Apium

Eupatorurn

Animalium ftercora Radix cannx Fyretrum Ciclamen.

Orobus
Pinea;

Semen melonis

Mei
terra

f Inc4rnjtiu4.
Thus
Iris

Tamarilci

Afpalathus

Fumus

Gentiana
Afphaltus,

Semen atriplicis
Aio*

Pojtuii

Lythargyrioo
Arnogloffa

J HlQllificAtiut*

Orobus b ij

Oryza

A P P E
Oryja Symphitoa
Ccrula
Scylla

N D

X
Radix marathri.
tfSclllinitdohris.

Plumbum
Mei
Cmis
tamarifcf,

Agarkus
Cerefolium

Petrolium

q [ncijimt.
Nitrum
Scqrodon Eupatorium
Cypirus

Chamomilla
Se.lini

Sambucui
Altha Pinguedines calide Natturcium
Stercus

Mei

Hermodatyli

Cepx
lus cicerum
lus lentium

Ruta

Thus
Carui

columbRum

Chamxdrys
Chamxpiihys
Pipernigrum

Iusofdei

Pyretrum
Sinapi

Oleum nucum Opoponax

Calioreum
Leuidicus

Acetum
Subtihaacidi,
f

Ruta
Aphodylli Cufcuta

Afafcetida

Kttrnaawd.
Stcfcus murit Tapfia

Serapinum

Maiorana
Petrofelinum F-uforbium Furfur

Oleum oliuarum
Nigella

Abiotanum
Arillolochia

Cinnamomum
Pix liquida

Carpoballamum Xyiobalfamum
|

Galbanum.
pyretrum
Cantharide* Piper

Aceti fex

Hyflbpus

am&icttiut er Cw/i m,

NaralTus Pinex Cicuta Oarica

Florcsvini

Armoniacum Oleum balfami

Cupreflus

Porrum Sal gemmeus

Arfenicum

Genciana Mcntaftium
Iris

Cepe
Plyllium

Ellebonn.
tf \niuttuiut.

Maftix

Solatr l'apaucr

Ruta
Sabina
Sticas

Euforbiunt

Ameos

(e

Semperuiuum Hyolcyamus
Portulaca

Mandragora
Aqualactucas
Tribuli.
qRtprrcHfSin<t.

Afafcetida

Semcnlini

Agnuscaftut

VuxpaiTx Calamentum Petrohum

Pix naualis

Arnomum
Calbanum

Cimolia

Plumbum
Solatrum Fapauer

Rofa
Barba Iouis
Galla

Opoponacum Plumbum
Chamepithy*
Capparis.

Eupatorium Fcenogrxcum
Granaiitri

Lilium

Mcmitha Semperuiuum
Hypocyfti
Acacia Balaultium.

Nitrum Semen vrticas Simbucus

Scolopendria

Erucaherba.&fe* men.
furfur

Clandes Hyofcyamus Myrtus

Panisazymus

fOpihti^crci/lriiAJIw.

Genciana

Omnes cibi crafsi

Pinguedinci Cafeus.

Malobathrum

Amylum
Daftyli

Oleum vetut
Afafcetida.

Abroranum
Viriolum Rofmarinus
Cotus
Balauftia

lMelilotum

Ferrugo
Corallusalbui Terra figillau Tucia Hyacinthus Pentaphyllon
Stercus afini

HConpr.aw*. Gallz Sanguiscolumb

Ciniscornuvaccim.
Plantage.

Chamomilli
Abfinthium. Radix fambuci Rutaagrefli Altha

Anifum
Fcenogrxcunt
Farina liordei

1 hu9, quod iam coa

foiidat.

Gummi Arabicum
Argilla

qDia(horetie<t,ldtfl,pmttritiutcr

rtfolitilui,

Mcntaftium

Armoniacum
Se.vrtics

R ura.
Pyretrum
pix vtraque

Hxmatites

Atramcntumvltum
Hypocyltis

Sauini

Dragaganthum FaD *
Filtrum vftum

Calbanum
Brionia
Sal

Mei Cepe

Alumcn
Virga pafloris Acacla

Raphanm
Furfures

Gipfum Antimonium
Pomacuprefsi

Sumach
Sanguis vaccincui
sPtii

Ficuslicr*.

Balauftium

Cmis aromatum

rlsium

leporis
(alicif

Abrctanun

Mumia Myrtui

Succus

T Coajlrrtl.

APPENDIX
f Conflrlfliiid A/ai.
Cydonia mala Corna
Sorba
Galla;

Lactuca
funt.

Hyotyamtti
natura,

Semen

p.ipacrixhigri.

Lentes Suinachus

mnia qu; humidiora frigiodor.r j

Balriercj; liberaliores

fomnum,inducnt.

Spdium
Berberis

ttnitiuacommunia.
Cafsia fiftula

Hypocyflii Maltix Moracelfiimrnatura Mynilli

Violx

Caulcs

Pyraimmaturi Mala Pontica

Bolus Armenul Lacafinx

Malua Pinex

Lapathumacutum
luiubx

Aqua

ordi

Menta cum accto

Acacia Refa:

Pinguedines

OlcUm dulce Amylon

Penidix Glycyrhiza
Pfillium

Dragagantum

Amylum
Cnrallium
Plantago Lac ciprinum

Semen Citonirum
Borrago
Mercurialis

Alumen
Sanguisdraconij
Bilaullii

BIcta

Baccharum

Interior cortex cafta-

Dragagantum
Cafeus

Gummi Arabic ia

Vinum
in

dulce.

nearum Coagulum

leporis

Hcpata animalim
aceto elixa

Folia cuprefsi

Lithaigyrium
Fabar.

*f^imT(i\ux,ilcH,frmgemiiUfUcm. Saxifraga Sifimbrium Bdellium Lignum Ebuli

Terra (igillata
Mili'utn

Nitrum
Balfamus-

Scylla

Poiium
Puluis Cicutat

q CuattixAiiuifme Confohdama er iniui

raiiut cutii,

Sanguis hyrei Petrofelinum

Alolotnm

Afparagus

Gummi frigidum.cV ficcum.

Galla
Balauflium

Squinantum Cyperus
Fillici

Hyffopus

Amos femri
Nigella

Aesvftum Spodium

Plumbum vftum
Gipfum
Thuris cortex Bdcllium
Balauftia

Lithafgyrium Condifi Cachimia.

Abrotarium
Puluis
Iris
nitri vfti

Lupinus
JMarathrum.

% Cottgtilatiua,
Albuminaouorurn Myrtus
Lithargyrium
Serpentaria

Scolopendria

Radix Peonix Baccx lauri Radix lupini Scorodon

.

Amygdalxamara? lus Cicerum Grana Tolis Acetum Squilliticuta

luniperi

Fuligo folijs Cyprcfsi. Sanguis draconis. Sarcocolli Afphaltus Amylori

Omniidiureticafere.

% (AovfKTIKa.
Sauina
Selelis

Petrofelinum

Apium
Squinantum
Capillus Veneri
Leuifticus
Pulicaria

Lolium

Tegula vfta
Pili leporis vfti

Synphytum
Faba

Cufcuta

BoIuSArmenut
E,
Filtrum vftum
a

A L O

Apcs vfta! Abtotanum Peuccdanum

Pentaphyllort

jMucillago.

Cxpe
rebus

Alcogencitas, qua:manet runtur.

qux

ge-

Fumus terrx
Carui
Brufcus

Feeniculus

luniperus

f Srupr/jdiM.
Lentig aqux

Polytrichon

Papaurnigrum

Retentb d:uturna in aqiia frigida. Torpedo pifcis Semperuiuuni Portulaca Hyolcyamus

Lactuca
Plillium

Cartamus Acorus Armoniacuni

Nafturtium

Anilum
Cercfoliuiii

Spica

Amygdalxamarat

Cvperus
ArTodilli

Alparagv

Afarum
Taplia

Aqua Solatri
immZjitft,Samfcrtili4. Nenuphar Rofa,
f

Bupatorium Daucus
Beeonica Nigella Porri Cantharide*

Calametiyiin Allium

Salices

Viola

Solatrum Seniperuiuum

Cubebe
Poiium

Mandragora)

Semen

Papaueris

albi.

Meu
Ameot
Anethum

Cucurbiu

Opium

Ceitus

A
Anetmitii
Adiiinthott

PEKDX
Pomafylueflria.'
f y

Jtriltolochia

Folium

Aafltr* yWIrtti.

Hypericon

Thymus
Storax Calamita

t[ Nlmjirutlprouocant.

SemenAnethi Maraihrum
Fabae
Vitefla

Caftanea

Coana
Galanga

Ladahm
Abfinthium Oleifxces Xyloballamum

Agaricus

ouorum

Cinnamomum
Seraplnum

Anifum Eruca
Cicer uaforbilia luscarnium

Coftum dulc Semcn Papaucris Vinum dulce

Daftyli Cerebefla Linguaauii

Chamepithyj

Apium
Serpillum

Agnus cafli Album

Coftus Centaur
ArFodli

Diptamus Marathrum
Sabina

Granavlmi Diadragantum

Czpc

Thymus
Carpobalfamum
Anii'um

Rum
Alafcetida

Oua auiurn
Baucia

Auelana Piper longum

Secacul
Tefliculi vituli etporrf

luniperus

Pulcgium Nalluruum

Trifolium Peonia

Afparagus
Fateoli

Squinantum
Sefclis

Marrubium

Piper Cicer

JLauca nuitta

Pines
Satyrion Nux Indica

Amygdalxamarx
Xylocalfia

Genciana Hypericon

G rana VtaJ
Porri
aj

Opoponax
Spica vtraq;

Origanum
Farina lupinorum
Pineas

HmiificMtU pcftu s.

Butyrum
iMel

AriftolochU
Praiium

Eupatorium

Saccharum
Iris

Amomum
Daueus

Nailurtium

Daueus

Calamentum
Chamacdrys
Elleborus vterqj
Sponrafolis
Viticella
Iris

Hyflbpus
Praflium

Porrum
Caftorcam
Sulfur

Ameos
Camomilla
Fcenogrxcum,
Nigclla
Leuillicus

Calamentum
Scylla

Chamomil!
Vrtica
Scfeli

Liquirida Ficus
lnula Carhpani

"

Baucia
Petrofclinurti
Cl

Abrotanum
Pu.
.

Manubium
Amygdalas
Arilrolochi

f il.uopf f 7Tf ORoXUWI.

Millefolium Alefuiah
Scylla

Ruta Origanum
f

Rubeamaior
Nigclla

LumlrkosnccMt. Lupinorum farina Polium

Mcntha

O leum radicn CcIG

Spergula
Caepeperfica

Osfepie Vidriolua

Ruta
Sal

Migella

gemmx
Carui

Cy perus
Pyrcthrum Cortex radicis
Euforbium.
Buglofla
Frtlini

Mentha Cornu cerui

Diflamnus

Arlenicum Genciana
Fel tauri

Petroleum Myrrha Fel taurinum fuppofitum ventri

Centaureum

Cyclamert

Oleum pulycariat
Sigilium Salomonis,

Sambucus Abfinthium Graneus

Mentaitrutn

Thymus
Centaureum
Pei ficorum folia

^ anoffaAat sumgvoi.
Verbena

Ameos
Abrotanum

Thus
Bolus Armenu

Origanum
Fraxinus.
J

Myrtui
Maib'x
Sanguinaria

Bod
Pfidia

Pr diculos cchibmt.

Baccs Cuprefsi

Sanguis draconis Sof ba Acacia

Ga 11a
BaccxHeder* Sigilium Maria

Balnea falfa Abfinthium Arfenicm

Argentum viuum
Staphifagria

PixliquicU
,

Oleum amarum.
Vtnmilrtpugimt. Pimpinella Balfamus Succuscaulium Hypericon
Fiftici

Hantago

aj

Gummi
Balauftium

C'pfum
Ncfpila

Chanwlcon

Calamentum

Orobw

A
Orobuf
Cardobenedidtus
Naftiirtium

P P

N D

X
pratter alascorum.

Tapfusbarbatu

Columbi
Anferes

Caltoreum

Oleum potum
Doronicum
Sanguis leporis

Anatei

Cyclamen Euforbium

Boues

Cerui

Omnis caro durior

Rapa
Inula

Raphanus vterqut
Paltinaca

Acetum
Allium

Porrum Diptamus
Scorodon
Pix liquida

Siliquaftrum.vel Piperitis.

Ruta Ho-ba paralyfij

Inula
Tefticulivrfi

Sinapi
Strobili

Nucesiuglande
Pinei nuclei Cerafa dulcia

Mentha
Peonia

Caltanea:

Morabenematura

Gentiana
Sal

Nuccs Tyrus
Saluia

Ficus.vui.&ccaqui admod dulciaiunr:

OculusChrirti
Cordialia omnia

Oua dura & frixa Vetus & falitus cafeus Vinum nigrum.craflum.dulce & potens.
Lagana,&panihciaomnia:pritcrquamf'urna ceus panis bene fcrmentatus. f Emicm cbolcrm ritr/wa cxtingiiMit
Ccomciiipertt.

q Nocent.

qQMtnorpr*fcntil!imcontrd*eiietid,
tcltc

amurio.

Bolus Armenus Terra Sigillata Scordion qCtmfortmuttcordis

Thlafpis

Aquatdia&acida
Lactuca
Portulaca

Aurura

Ambra
Garyophyllui
Satureia

Intyba omnia
Prafertim acetofailla
Attriplex
Blitus

Mofchu Crocus
Buglofla

Lapathon.

Cardamomum
Folium

Agnus callua Nux muicau

Spmacium
Pimpinella

Maas
Herba mu(U
Citrulli

Bugloflos

Cubebe
Bafilicon

Tipholion acidum

Quod fi (lomachus fit dcbilior atq; jrigidior,

calida odorata poflunt mifceri,

Been vtrumcf;

Carpobalfamui
Galla mufcata

Conucmunt&
PrunaDamafcena
Myrabolani E* pyrisquscunq;
Cerafa

Cinnamomum
Spica

Maiorana
Meliffa

Rofmarinus Agrimonia
Bctonica

Malaacida.
fragilia.

Monmultum dulcia.
Punica, vel acida, vtlmedia, cortice, feminibulq; abiectis.

Sabina.
J

Totum ccrpiu

confarttnt,

Sene
Cafsia
fiflula

iticas

Cucurbita omphacio condita.

C ufcuta
Brulcua

% Ex carnibui Irre.
Pulli cohortaies,&albi potius

Folium

quam nigrii

Peucedanum

Anelum

Omnes Myrabolani ^Borrago Aurum Serum caprinuni Vinum Aromaticum Apium

Fumus terra:
f

Capiiuniores Vituliladentei Perdices Coturnices

Hccdi
Anniculiveruecei
Phaliani

Caprcoliiuuenej

Maftix Rubcum bilcm gignmt.

A\x anferum

Sc anat.Pilccslaiaules.

Pifces interduros tenuefque medij.

Excibisacria
Salfa

Acuta

Am ara
Ruta

Oua gallinarum recentia

in

mollia

pr*terquj

vehemcnti iftu , quo tempore condiri

Dulcia
Saluia

cum accto.vel omphacio poffunt.

Lac,cafeusrecens,fi beneconcoquantur.In-

Ozymuni
Menta

Eruca

Apium hortulanumjd eft.Petrofelinum. Apium commune Amaracus

Serpillum
Braffica

dicium bonae concoionis , (i ntq; ruui acidos.aut fumidos concitani.neq; precor

dia^aut ventricuium grauant.

Nafturtium
Cerefoliort

Anetum
Libanotis

Vinum album.clarun^dcbilc.odoratum.S: quod ad acidum potius vergat, quam dulce.aeftate

Feniculum
Allia

moderate dilutum.

Panis furnaccus.

Cepx
duriores.

porri

Nocent & pifce ftagnales,pifces teneriorei Sc

b ene fcrmentatus. Nocent omnia condita,pra:(ertim cum mclle.

Qudamcum

Saccharoconducunt. vt pruna,cucuxbita;,inty bi.cidoniaimodo line ca

lidis

A
lidis

PENDIX
Vinnm omne
Faba;

aromatibus prxparentur.

Iurulenta,elixaquc meliora

quam alfa

& frixa.

f TabuU blcdicmarum entnofarum* Bupreftis Pinorum crucx Salamandra Ephimeros Aconitum Dorcynion
Mei
hcraclium in Ponto. Cicuta Pfylion
Smilax, vel taxus

Pjrwm rtutrumt. Ventrej Animalium vuluae

5"

Inteltina

Aurcs Caro lenefcentium, Aruina Omne genus auium.fi coroparetur cum gens
re pedibus iterantium.

Cauda: Adipes

Sardonia herba

Omnes pifccs
Panis ordcaceus

Dauci
Faba: viridej
Perfica

Meconium

Toxicum

Corniculatum papauer Ixia Cerufa Fungi Gipfum

Co.iguI.itum Ijc

Ex ordeo pultes
Panis furfuraceus

Capparis

Milium

Raphanus
Cepa;
Allia

Argcnti fpuma

Amygdala
Pruna
Tentli
Sinapi

Sandaracha Lepus marinus

Auripigmentum

Hyrudo
Argentum viuum
fcrri,aut eius limatura,

Axos
Potus ferruginis Arfcnicum

Porracruda Malogranata
Pira.

Afparagi omnes

Calx viua
Flosxris

^ Boni jucci funt.

Lac recens.iatim
a mulctura

Cinobrium
AquaSaponis
Sal

potum

, ati

ts

Vitriolum, 8: alumcn Sanguisbouis

omnemcibum.

Sudor beftiarum
Felleopardi
Cataputia
Alo'

Oua recentia/orbilia
Phafiani

Gallina:
Pullaltra;

Armoniacum

Sulphur
Titimallus

Elleborusalbus,nigcr.Coloquintida

Aues paruulx montans Pi (ciculi faxatiles Por celli reeen te

Partes animalium quae funt circa os

Cucumerafininus
Agaricus garicus

Graraalha]
Squtla

Cornonprobandieft
Pedes porcorum. Animalia agreftia Panis purus Ptifana bene parata
Faba:

fucci

Hermodaflyhis Oleander
Rutafyluefrris

Scfcs

Nigella

Arborrifi

Semen Vrticx
Pfylij

Hyofcyamus
Solatrum Coriander Cantarides Fel viperz

Caftanea!

Mandragora Crocus

Ficusmaturi Lacluca

Vuxmatura
Intybus

Cichorium
Vina bene o!entia,du!cia defecataq;
Ciceres ruffi.

Opium
Caftoreum

% knimtUitnmtu.
Phalangion
Scorpius Scolopendria

Cenchros
Afpis

f HdJi fttcci funt.

Pifces ftagnales.in paludibus

& lutofis

Pecoris caro

Mus arancus
Scytala

Caro hircorum,caprarum

Rubeta
Paftinacamarina

Omnes vctuls & arida: carnes

Ceruorum renes
Fceminarum tefticuli
Cerebellamifi gallorum
;

Hydros
Ceraftes
Bafilifcus

Cantharides Vipera Dipfas

f TuMd eduliorum apt multitm natriimf.

Cunflorum eduliorum maxime
nutrientia runt,

Gafei molles

Anferum ala?, cum petSoribus

Item anatum,gallinarum,& caponutn

-"" . Ccerrufunl Legumina Marina animalia Genera fruft.quae in pomi nomen veniunC Omni'apoma.qua! non maturuerint
,.

P'ta

Aluiomnium volucr.Laccraffum
Panis triticeus,filiginaceus.

Perfica

Frumentum coctum
Cicerruffum Dulces dafiyli
Cancri
Caftaneae
Vuaepaflj; dulces

Malo granata non matura Mefpila Cornamala

Prunamifi optimematuruerint Cerafa Cucumerei

Oua forbilia Mei defpumatum

Rap*

Pepones Cepae Aliium

Aridseficui

Porrum
Raphani

CrucU

A
Cruda brafsica Bulbi non bene co&i
Agreftia holera

PENDIX
Animalium neruofz partes. Pelles. Cercbrum. Fulmo; Spinxmedulla Agninacaro, Caro teftaceam pellem habentium.

Vma crafi j,malc olen ti3,infuauia,auflcra.

q
Pilccs faxatiles
acile

concoquuntur.

q Cibi melancholici.
Caro bubulina
Caprina
Alinina

Panis bene concinnatus

Hircina

omnes
Perdices

Auium

caro

Turturei
Phafian

Vulpina Lcporina

Taurina Cameloruro Canina Aprina

Brafsica

Plli co!umbini,pIus etiam ala* extcris

bris.

mem-

Omnes laliti carncs

Pifces
falfi

Anfrisiecur

Arborum germinaprxcipue
Lentifci

Caro caponum & gallinarum Porcorum recentium

Vitula^faciliorq;

Teiebinthi

boum

Rubi Legumina omnia

Panis furfuraceus

Camrubi
Lentes Vina crafla Cafeus vemi

Caro ceruoruni melius quamcaprarum

Ouaforbilia
La<5tuca
JVlalua

Intybx

Nigra Cibus coclu difficilis

Pifces marini

Omnes vetere Thymi

Oxalmc
.

carnet

Lcuia vina melius auflerum

Omnc genus volucrum

ceorum.

pullorum ,

gallina?

Balenx Vina atra

Brafsica:

f Generantia L<tc.
Semen fceniculi Anifum
Radix
fceniculi

Carnes bubulin*
Caprina;
Hircina:

Aprina:
Brafsica:
Salfa omnia

Paftnaca

Oua ibrbia Agnus cafius Aqua cafci veteris coi

Khaphanus
ruca

Ceruinx Cochlex Taurinx

Lcporina:

Lolium
Triticei panes

Anetum
Grana vlrai

Ordeum
Mei cum
croco.

Panis ex milio.

% Cibi fanguuici,
Omnis
cibusbonifucci

t QS< dijjicultcr concoquimun.

Caprina caro Ceruina

Bubula
Hircina pefsima

Caro perdicum Amygdala dulcia

pullorum caro
Phaiiani

Anferum

Caro

Anatum

Vinum odoriferum

Taurina Suesinueteratt Oua veterum animalium.

Oua
Porri

Lafluca.

q Cibi cholerici.
Sinapi

Omnia interanca Cor

Aures

Vulux Epar

Caudx
Cerebra

Piper

Cepae
Siliqu

Renes

Allium

Cinarx fucd
Mella

Item dulcia omnia Dulcia vina ^CibtPhlegmdtic

Cerafa

Dorfi mcdulla Querquedulx Tefliculi intcgrorum xtate animalium.' Paiumbes Aues afperioris carnis.'

Qux denfifsimi fnt pulpx.vt Pauonis

Omnes ventres volucrum
Cochlex
Oxygala
Cafeus antiquus Cancri Ouatofla CafeitofH Farinx,& quicquid Gne fermento pinfitur.

Poma Aqua
Pyra

perfica

Frutusfere omnes

necdummatura

Poma
Iufcula

Bromus
Lac
Phafeoli

Fabx
Cicercula

Omnia fere gluti'nola Aqua catida

Cafeus recens

Cicer

Oryza
Miium Sefamum Glans
Pyra

Quies nimia
Pifces

Punicum Lens
Caflanea

omnes Rapx Cucumeres Alui,& inteftina quadrupedum

Nimia faturitas

Poma antequam maturuerinc Ficus nondum maturx

Omenta

Oxygala

Vux acids & aultcrz

c

Dayli

A
DaSyili
Siliq

P P

EN

X
Turdoram
Saxatilespifces

ui

Caponum
Perdicum Attagenum

Ozymum

Rapa

Napus H cruda mandetur

Bulbicrudi Holera ipfa.prxterCichoriun^cV La ducam.

Vinum rutilans.fubflauum.
Panes ex liligine male codo Potio mufti Panis frumentaceus/ine fermento
Halica

f Crtjfum fuccum gencntmid.

Amylum

Vinum crallum
Faba:

Mullum.

q Infiuntiit.
Ciccr
Lupini

Punicum
Maflaexfarina

Milium Succi omnes Ficusanda

Cucumer
Viridesdadyli Napicrudi Bulbicrujiores

Artocrex Quicquid ex farina

Leguminumfcrcunda
Cctofi pilces

Raps
Lac

Carnes coruinx

HylTopos Clichun
Iecurfuis
Teiticuli

Mei non probe concodum Vtnadulcia Muftum Vinum quodcq; non dcl'ecatum & recens.

Cochlcs
Caprina;

Bublins

Cafei

omnes

f Nonin/IatitH.
PiCum Libviticum Agnuscallus
Can.ibislrudus Mei probe coetum
Vat. es hordcacei,
[ opilaiioiKS
Sc

Renes

Oua frixa & induratt

Caftancx

Laccodum
Oxygala Dadyli

Mapi
non maturx Pomaimmaturai
Fi :us

Raps
dcfpumatum.

omnia Cucumeres
IHulbofa

Paflum

Defrutum
Cepas Porrura
Pi per

difcmimt, atftergmu [coat.

Vmum dulce
Atrum vehementer
Allium

Ptifana

Melopcpon
Fabae

Vu paia; dulcej
Ckernigrum
Ficusanda:
Poftacia

Mei Vinum limphathum.

^f

Scrum ladis Amygdala Rhaphanus Tenue vinum

Cardama
Synapi

Myriha Origanum

Pyrcihrura Calamita Sifimbrium

Eruca
Petrofclinum

Thy m bra viiidis aflump ta

Apium

Crudos humcra gignunt.

Dadyli virides Cruda Radix napi Rapse Caro C etofa in mari.

Polypodes
Interiora

Ozymum
Bralsica

Rhaphanus
Teutlon Corianum.

Feniculu

^RtimdtntU,
Anferes
Pifccs ccenofi

Ventres Oxygala Vulf quadrupedum.-exccptis fortafle pccorfi. Vuasin venirs retentae Caro crultaceam pellem habentium, & durx
carnis.

Palumbes Vifcera omni

Doriirr.edulla

Cerebrum
Faba: virides

Auesque in paludibus & (iagnis.

Cicer Faba Aegyptia
Porculincfrcndei

Cuminum
Bulbi codi
in

Libyitici radix

&fem

manfi. Meliidurn Paneshordeacci. Tetucem futium gignmt, I Cafei graues denli.nedum (uprema cute

oleo

& garo, & c aceto

Omnia animalia infantia.

Pifces flagnales,& fere omnes.
^f acilefupnjIituM.

&

Colla animalium
Ala:

flavii.

perygium,& fpinx pars ima volucrum.

Siligo

Halica

Tenontei
I.ingua
Suillacaro

Neruofr
Partesiabiales

Agrefti caro animali,& in aridis degentiu. % Ftdli corrumfuntur,

Perfica

Armeniaca.Omnia prxcocia

Agnina
Dadyli.

Sefami lemen

mdu inrer trnutuuu er ernjftntU.

Paflerum

Optime excodi pmcs

Carnesgallinarum Phafianorum

Cundi horni frudus Omnia humida,& mali fucci. Et ola ante cib fumenda.vt citius permeent,
neputredine lua etiaalioshumeros & cibosconurrpanr,fiabaIijs cibis lumamur.

Merularum
Ficut

Columbarum

% Dijjicultir nruwpuntkr.
ParuaCbenna
Purpurxpccs
Ctri-

APPE NDIX
Cerices.cVqiixuis pcllem.
alia

crulbceam habencia

Omnia inlipida.
Infpifljnt

q Cilefaimn tx 't.
Frumentatofta Dulcesdaflyli
Panestiphi

Glutinant.

Omnia dul cia.

Humcctint
Leniuot Digerunt Attenuant.

Sefamum Dulces vux pafte

Erica

Pomamcdiocriter dul Dulccs vux (cia

Apium
Rhaphanus Napus Cardaroum
Allium

Rapa
Sinapi

Omnia falfa.
Congregant
Siccant.

Stringunt

Pyrcthrum

Cepx

Porrum
Pingunt ei Cahdis

Acuta

Vinumdulce Cafeus antiquui Subrufum tarnen calidius.

qB.cfrigermt.

Amara

Horde*

Hydra

Pepone Coccimela Sycomora Au(tcri& acid vuxCucumerei

Poroa acerba Malogranaca acerba
Pira acida

Panicum Colocyntha cofia Mclopeponcs

A C E T O
Punguntexirigi.

Temperata funt

Omnia vnttuofa.

q IniurtmidofiUtumei inttrtnnrm.
Lac quod parum habet fcrum, multum vc
ro cafcacium

Lauca
Portulaca

Inrybi

Cunaa dulcia
Pingues dactyli crudi

Melicratum

Aqua
Lens

SemenPapaueril Vinum limphatum,

^Arrfdiiuntrxabli.
Brafsica

C un<3a quz ex liligine comparantur

Vina
dulcia.

Agrfemen
P'ifana

q Tardi trinfnuifmt.
Siligineacuna

Orobi bis cofii. q Hun a int.

Peponet

Fabx
Lentes excotticatai

Nonpuruapaoi
Ccrcbra
lecora

Dorfimedullx

jVlclopepone*

Cucumeres
Coccimela

Corda
Ouatofta
pifj

Nucei viridct
Sycaroina

Frumentum coum
Lupini

Sycomora
Intybi

Larucx

Selamum

Malua
Alraphaxi Fabxvirides

Poma

Bta Holera
Cicerviride;
Sc calefacit.frigida

Piranccduramatura Siliqux

Vinum dulce,prxcipue aulterum, Air um line dulcedine.craffiim & noutim.

Aquacalidahumecat

lumeat & frigefacit ,

q Stonucbici er tonfirmmU.
Dayli
acerbiores

vtraq; tarnen corpori admora neruos orTendit.

MalaCydonia

q Con/rriMnrw ftniutrm.
DctraSio [anguinis Puctio
Friio Exercitium Sudor.
Infrigidant

Olex alperx Colymbades,& cum

Vuxpaflie

C ucur bitulas
Vomitus
Hcflatio
Abftinentia

aceto confefix

Acerbcfccnteivu
Sinapi

Nucescumficubns

Rap*
Nafturtium
Citri cortex

Napi valde coSi

Capparis
Pira acerbiufcula
Alo'.

Omnia pontica.
Glunnant
Impellunt
Incidunt
Subtiliant

Vinum aulteriufculum
Abfinthium
Seutlon

Deficcant Stringunt
Incraflant.

q QjJ* jomchum [itbritwu.

Napi
Blita

Omnia acetofa,
Diuidunt
Aperiunt
Expellunr. Omnia amara.

Rapx crudx

Chryfolachanum.nifi cum aceto, oleo comendatur.

Sefamis

& garo

te

Mundant
Aperiunt
Crificant

Lac frigidum Pepones n<5 bene coi. Ccrebra omnia

Recluduntporo
Attenuant

Vinafupramodum au(lera,atra,& acerbeiccntia,

Incidunt humores ab calid jnanifefle.

Omnia vina cralTa & noua.

'J

QIM

APPEN DIX
QS* tx Edulijs \>imm mouent. Lentis in prima decoione ebulliu
ej

Cornu cerui vftum

Amurcaolei

Acetura fcylliticum

Brafsica confefta ex oleo

& garo

Oleaitrifoliaquatuorinfricata

Cruftaccam.teftaceamque tunicam habentia: pifcium ius , & garum.vt aftacorum , pagus roruro.mutilorum, concharum.adnibito

Radix vmusfpeciei maluf ,qua in

vngaricam,Alceam grace
f

Italia

herba

& latine vocant,

tioecmudentibus.

oleo modico

& pipcrc.
ruft"!

Vehementercalida

Nuces
Dulcia

Iusmarinorum echinorum
lus veteris galli >p rafertim
Panis cibarius qui

Rhaphani
Tenacia

multum habet furfurum Fcenograciius ex melle, coctum&potum. Olex Colymbades cum garo ance alium cibum manfe
Tyrogala cum pauxillo optimo mcllc Iuuenes animalium carnes Extrema quoq; omniaplus medijsmembris

D uta
Lac
Bratica

Acerba Frequens vomitus

Porra

Pifces magni,vel pingues.

Limonia.

q Conferentie oculis.'
Myrabolani conditi mane comefti,&in ore tenti vna cum nucleo,

Ex pifcibus torpedines
Turcur mediocriter cit aluura
Seutlon

Nux mufcata
Semina
fceniculi

cum faccliaro operta.

Lapachum Recens cafeus cum melle

Chryfolachanum Blitum Colocyntha Pepon
Ficus aridx
Si

Vinum abfmthij potum. Ccenaexigua Vinum Rutaceum

Afpeus rerum viridium.
Afpectus Smaragdi
ante alium

cibum

Acetum fcylliticum gargarizatum, prifertim

poftpurgationem. Garyophylli Afparagi comeft Betonica Perdicis cerebra Rapa,& folia eorum Eufragia mafticata.
Puluis zinziberis, fceniculi in aceto macerari,

fumantur : manfa vero

poftremo,farile corr*

& viri.

puntur,

Vuse dulces & vuidx Sycamina pura

Nuces

virides

& arids aqua maceratz,& pel;

& facchari.miitis omnibus panter.

qHotcntidoculis.

liculata?.

Damafcena pruna humida, & arida melle con

fecta,madefata,vt plus teneant mellis.

Crapula

Muftum
Vinum dulce

Ceruladulcia

Rhodacinamollia

venus Legumina Turbidum.

Craflum

Cunfla humida,& aquofa

Vinum dulce.

j qij ra Ecfofijj Aluum cohibnt.

Daflyli acerbiores Vuae

Canabis
Salita

Brafsica pratcipue

Sycamina horna

acerb* Myrtibaccas
paflae

Rhaphanus
Cepae
Afpicere res lucidat

Allium
iMagni pifces

Vnedones

Atrapruila
pira dulciora
-

Poma acerba
Malagranata
Afcanl Cancri

Afpicere res velocifsime motas

Lac refrigeratum vt concrefcat

Paguri

Legere literas exiles Legere il ccena,& mox poft cibum.

^fQ<eMpi>ig!iiH!t.

Carabids
Biscofla

Augefcunt corpora dulcibus,pinguibuJ.

Potibus

Lens & Brafsica Oriza Milium

Leporinacaro
Saluia

Somno
emfcrumfytim. Hippacs

Panicum
Halica

% Q*exiguoguliuf<tmm<tcfitimIcdm,
Glicyriza

Vinacerbu.&rutil, ^f ConfcrmtUdmibut.

Butyrum

Origanum

Lupini Leporis caput vftum Tamarifcus

Mentha
Cortex

f Q dijficuker prrficimtur.
Difficulter perficiuntur, vt inquit PliniuJ,
lib.i;.cap.;3.omnia acria.

fraxini

"

ComiRubi
Radix Verbenxmaitis
cata

Nimia
Aeftate quam

Auidae haufta

Aqua in qua falitx

funt oliu*

hyeme difficilius Et in feneta quam in iuuenta.

Vomitiones homini ad hare in remediu exco* gitatx, frigidiora corpora faciunt: inimicas oculistmaxime autem dentibus,

Vinum decoiotiisradicis
Pentaphylli.id eft.Tormentilla!

Radix lapathi mafticata

HM

APPENDIX
m Mnumt nrpufculmnSicca

Hedera

Oleum melinuni.

AnJa
Satisimmodica

Oleum hiftricum
Oleurndeabfinthio.

Frigida
Vigilia

Labor
Cura:

Excrcitium nimium
Trifticiai

Amor immodicus
vita,

Cotonea coda in aqua, vel in vinoaullcro.m diocriter addringentia , & qu$ ex Glauci componuntur,& quj ex Croco item qua;
:

Lucubratines imroodica;,&crcbra
Perniciofifsimum autc in omni

qood ni-

mium elttminimeque quod grauat, quolis bet modo vtilius.

Nardina vocantur:item in primis quf ex vi nofuntconfecra, Adjirmgmt po/l [umptmn citum. ^f

Mala
Punica Cruft j panis.
Salfa

pira

q Ajiringentu Nicdicmtt ex Gtleno.j.Mcthod.

Balauftia

Cydonia

Hypociltis

Rhoe
Acacia

Omphacium
Gallx immaturg Alo
Pini cortex

f THtrcdincm pnbibenh
omnia
Acctofa.&aceto permixta.

Malicorium

Manna
Terra lemma

Murif

Atque id genus ex viSpinf Aegiptif fruftus no nigro medica-

Omnia frigidantia & lccantia.

Flatus Borealis.

Crocum
Lapis Hxmatites

menta

Herb^ frigid; &

t[

ficc$

Cibifrigidi&licci.
futrcdlntm ctutfm,
Flatus aultrini

Plamago Solanum Rubigermina in aqua coda

Cynos batos,id cft.caninusrubus

Myrti folia &
Lcntifcus
bacce.

Calida

& humida.

Cibicalidi&humidi.

Oleum Sabinum
Maftychinum

Omnes f rucius incoei, immaturii

Nefpila

f T A B V L. A nudiciutum Simplicium,que prrducunt Catharticu tp/k ai

membra,quepcculinritcr iiumdimm

cwuum,

$ Cothtrtieotm f OxcentUddCipiit.
Nuxmufcata
Sticas

TubuU

prima.
Olibanum
Glicyriz
Scylla

Serapinum Aphodyllus
Spica

Cubebe
Polium
Balfamus

Pconia

Amaracus

fDuccmitudrpir. Hndiuia
Lactuca

Lignum eins
Anacardus
Caitorcuin

Semen eius Thus

Folium
Sertulacampana. Lignum Aloes

Etipatorium Cufcuta

Sanda

Laudanum
Acorus

Abfinthium Aquaordei

Spodium
Fceniculus

Afarum Anifum Folium Indum

Myrrha
Chamepithys
Spica nardi

Chamedrys
Scylla

Amygdal^amarj DaucUs
Afparagi

Cinnamomum Aqua Cicerunt

ArnoglofTa
Iris

Genciana Hyfibpus GranaPini Piperisgrana Serapinum, q Ducentk td Peer j,c Pu/mono.

Iris

Chamedrys
Volubilis

Aqua cafei
Scylla
Poliort

Ariflolochia

Amygdalf Fulmo vulpis

Lilium
Capillus VeneriSi

Laurus Squinantum

Vinum dulce

Fumus

ten-e

Mei
Dragagantum Fcenumgrecum
Crocus

Grana Pini
Prafsicum

RttinentUmedicintimStomicho.

Saccharum
Pfilium

Galanga Malogranata Et fere omnia

Tamarice
'

Cotonea mala
Maftix
(Hptica.

Myrtij

Vug paffg
Succicauium Nafturtium

Ordeum
Hyflbpus

q Duccntii td Splenem.
Cortices
falicij

Cardamomum
lus galli vetuli

Capparis
Scjuilla

Sal Indus

Auelana

Marrubium
Eupatoriura
foeniculus

Myrrha
Raphanus

JCyloalos

Opoponax

Scordion Calamentura

iij

Agrlm

APPENDIX
Agnuscaflus
Sai

gcmmc

Matricaria

Sunipcrus

Amygdalc amare.
Scoiopendria

Rubea tincorutn Afarum Daucus

Spica
J Saiifragia

Acorus Abiinthium Anjfum

Cufcuta

Ruta
Millefolium

Morella
Pimpinella

Myrrha
Lupini

Pentaphyllon

Rubea tindorum

Chamcpithys

Calamentum

Omnia quas ducunt ad Renes, ducunt quoqj

vucnm ai rtnts er wftcim.

Milium fulis

ad Matricem.
j DitctntU ti lunlturai.

Petroielinum Cantharide! Radices quinq;,fcilicet, Fceniculi,Petrofelmi

Scylla

Afarum
Acorui

Apij.Afparagi.Reub.

Quatuorfcminafrugum. j- dhm ai vutricm, Pulegium Sabina

Oragagantum Polium AquaPorri

Oppoponax
Succus caulium

Cardamomum

C hamedrys
Jingdi membru.

JCATHARTICORVM
f EiOi<uitM<Capitr. Simplicia.

Scordeon Chamcpithys Arno mum,

j Soliientia at cpttr.

TabuU Sr cunda, ie emtMtibus ab

Simplicu.

Agaricus

Eupatorium
Lupulus Succus croci

Colocynthis Agaricus
Sticas

Alo
Lapis
Scylla
Sal Indus

Aqua
Armen us,

lei

Volubilis maior

Reubarbarum
Abfinthium
Citrini

Lapis Lazuli

Epithimus
lera Pina

Kebuli Indi

Fumusterrx Myrabolani Tamarindi Ireo*

SarcocoIIa

Compofna. Ieralogodion

Megcreon
Diaprunis
Pillulc de

Serapinum Cemptpta.
"I

Theodoricon
Phillulx

Anacardinum

rifera Sarracenict

Cochix
Aureai

Reubarbaro.

qSolumUd[pkiu.
Simplicii.

De lera.
jSo/amtMpfcJti.
Simplicia

Agaricus

Sene
Ellcborusnigct

Epithimus

Agaricus
Volubilis
Cafiia filtu!

Hyflbpus
Sarcocolli
Iris

Calamentum mor.tanum.

% Compo/M,
Diafene
J

Pillulxlndi.

Colocynthis,

Solumtud lunHurii.
Simplicia.

Compofna.

Diafcne

PillulxdeAgarico. qSolimtitiliimucbo.
Simplicia.

Hermodactylus

Turbith
Sa!

Oppoponax
Sal Indus

gemmz

Alo Myrabolani Omncsmedicinxfollcmtiux.fiuelambifici

riux.cV cmprefliui.

Abfinthium

Serapinum Euforbium Centaurei Cucumerafininm EUcborusalbus Elleborusniger polypodion Sarcocolli.

Compo/M. FJectuarium de fucco rofarum. Benedicta HermodaSylat*
Pillule de

Compojta.

Diapmnis

Stomaryconlaxatiuum

Cathartic imperiale lerapina Pillulx de lerapina Pilluls flomaticx.

jTotufc
Simplicia.

BenediSa

Pillulx arctici.

Catharticum imperiale.

T E R T

ConfortantiumfingMla metnbra.

q Cmfonantia Caputfrigiium.
Radix Lilij
Is

Nuxmufcata

Saturea

Ambra
Cichorex

Peonia
Serpillum
Fceniculus

montanum Lignum aloes

Siler

EnulacampaM
Altex radix

Chamomilla
lWalua

Carpoballamum

Thus
Folia Lauri

Pulcgium
Saluia

Xylobalfamum Folium

Laudanum
Sticas

Origanum Calamentum Ruta

Sctonic*

Scylla

Maiorana

Cubebe
Muicus.
Cwiip.

A
Compopt.

P P E

N Dl X
tqTMpertmtUCotSaphirus
Belerici

Polium.
Hiacyntus

Aurea Alexandrina.
Pliris.

Diarodon

Iulij

Diacaftoreon Dianthos cum mufco.

Viola

Smaragdus

^ ConfortAtiuafrigidd capiiis.
Papauer album

Aurum
Buglofla.

Argentum
Compofitd cdtfacientU Cor.

Hyolcyamus Laduca Camphora

Folia Myrti

Mandragora
Folia Salicis

Zuccarum rofarum
Diapapauer.

Diamargaritum Diaborraginatum.

Diacinnamomum

infrigmit Cor & conjortmii.

Camphora
Margaritas

Acctum

Oleum Violarura

Viola
Coralli

Zuccarum Violarum Hcrba touis CralTula minor Semen Laftucar.

Semen Hyofcyami. Semen Mandragora; Semcn Solarri. Semen Papaucris albi. Semcn herbaelouis, Aqua Rofarum Oleum Rofarum
Folia Myrti

Folia Cucuracris.

Rafura eboris Rofa

Sandali

Poma odorifer
Spodium
Karabe

mnes Nenuphar
Coriandrum.

Lutum figilli

f ConfortmUStom4cbum,(rcdcficieiuit.
Simplicu.

Menta
Maiorana

Cuminum
Galanga
Zinziber.

Herba volatilis
Portulaca

Marrubium
Fceniculum Mallix Garyophylli
Saluia

Cinnamomum
Squilla

f Ciiih confortmiid Pulmortrw.

Simplicia.

Hyopus
Iris

Chamomilla

Marrubium Enula campana Radix Altese

Squilla

Rhaphanus Maas
Spica

Abfinthium

Anifum

Vua paifa
Lignum Balfami
Scrapinum
Capillus Venerii

Fcenumgrscum, ^f infrgidimtu SroiMdwm

Myrrha
Lilium
Liquiricia
Spica,

Compojitd.

Diacalamenti

Diapraflium
Diayris.

Diahyfopus
j Infrigidantii

V confortmtu Vulmoncm.
Simplicu.

Compofiu Diacitoniton cum zuccaro fine ipeciebui Sacc.rofarum. Violarum Syropus rofarum, Viola. Terra Sandali. Compopu ctlcfacicntU Stonucbun Diatrion Pipereon Diagalanga Rofata nouella

Mei rof. col. vel non col.

Dianifum

Iuiube

Sebelle

Diacalamentum

Dragagantum

Gummi Arabicum
Semen Papaucris.
Violae

Dyacinnamomum

Amidum
AmygdalajdulceJ Moracelli Zuccarum.

q UftigidMtuStomucbum
Simplici*.

Sandali

Rofa
Flantago Cucurbita Portulaca
Citrulli

Viola

Compopu
Diadragantum Diapapaucr Zuccarum rofarum Diapenidion Zuccarum Violarum. qj Confottmi* Cor, <y oleftcicnt.
MelifTa

LaSuca Mclones Cucumeres Mala granata

Pira

Acetoli Agrcfia

Acctum
qCtrfaientueptr.
Simplicu.

SmpHcU. Borrago
Garyophylli Rofmarinus
Spica

Enula campana

Cardamomum
Lignum alo'i
Mufcus Crocus Been
Doronici

Cinnamomum
Eupatorium

Ambra
Osdecordeccrui Menta
Cortex
citri

Fumus terra; Capillus Venen

Squinanrum Afarum Abfinthium Radices quinque

Semen Fcenicu
Anifi

Ameos
Coftum,

Cubcbe
Garyophyllatum

Carui

Ocyraum

Compofu*.

Diacot

APPENDIX
DiacolU
Dianiflim

Rolata nouella

q Infrigiiantia Rtnes.
SimfUcia.

Diacapparis

Diacalamenrum Diaciminum,
Simplicia.

Portulaca

f Ep<fr ioftigiJantia.
Endiuia Portulaca Viola Seinen Fceniculi

Lahica
Epatica

Semencarui

Aqua

Endiuia:

Aqua r 0(3 rum Acetum

Sandali

Berberis

Papauer album Semina coitum frigidantia. Squillum Vinum citoniorum Plantago Compopta. Syropus NTenuphari Syropus acetofus Stomaticon frigidum. Et omnia fplenem & hepar infrigidantia." ar Caliid Confortatiud Mameis.
.Artemifia
Saluia

Endiuia Virga pafloris

Spodion

Quatuor fe

rVigidan tia

Ruta
Sauina

Compopta. Diaborraginacum Tria Sandali, q Calcfacitntia Spimem.

Simplicia.

& fimilia.

Afla

Rubea tinfloruro

Pulegium

Meu
Myrrha
Lupini

Calamentum

Capparis Cicorea
Ariltolochia

Tamarifcus Scolopendria

Oppoponacum
Spica

Squinantum

Cortex mediusfrafmi. Cortex radicum genefta:. Borrago

BuglolTa
Squilla

Galma Cinnamomum Calamus aromaticus Serapinum Et omnia fimplicia calefacientia renes.

Acetum

fquilliticum.

Agnus caftus
Naiiurtium

q Infrigidant Matricem fimplicia & com pofita qua: infrigidant renes

bis eftiudicium.
.

Bdelllum

Nam

idem de

Calamentum Calamus aromaticus

Armoniacon,

Ruta
Epithymus

qCalefacientia

imdutas.

Thymus
Amygdal* amara
Anili
Fceniculi

Simplicia.

Aqua taffen
Carui Radicesquinq; Tria Sandali

Hermodaclyli
Squilla

Hypericon

Armoniacum
Caftoreum
Storax liquida Naiiurcium

Amcos
Caftoreum Zaccarum Rofarum
omnibiu

Afarum Euforbium

Myrrha
Stercus vaccarum

q Temperate cdiid, que poffmt admimjirari

mermeis
Mellilotum

Origanum
Sinapis

Calamentum
GranaPini Arretuca Enula

Coamomilla Radix Lilij Nenufar

Capillus Vencris

Borrago

Cortex radicum capp. Chamomilla

Fumus terra;
Scolopendria,
SimfUcia.

Galma
Ruta
Serapinum

Rhaphanus

qCalcfacimtiaRents.
Saxifragia

q infrigidantia.
Simplicia.

Milium folis

Petrofelinum

Eruca
Vrticsr

Macedonicum Scmen eiu$

Cubeba:
Radices quinq;
Spica celtica

Solacrum Laftuca

Semperuiuum
Endiuia
MinallogePfilij

Myrtus

Aqua rofarum
Bolus armenus

Brodium Cfcerum
Spica nardi

Apium

Squinantum
luniperi

Semen Dauci

GranaPini. Compopta. Diacalamentum Elecluarium Dauci Phylantropos.

q CompojitainfrigiiantU.
Electuarium diamar. Confecio aniacardiS.

Oxymel Iuliani
Oxymelfquill.
A.
Violae

q ifiar- nJf tik.

Cafsia
fiftula

q Catharticorum T A B V LA Qjr A R T
Pruna
Polytrichon

Serum captinum
Adianthos

Thamarindi Vmbilicus Veneris Epita

BuglolTa

Mercuriaht
X*tff tolTIKa.

Manna Fumus terra

Sene Alo

Alo Lupulus Ablinthium

Centaurea

Tamarindi

Fumus
Pruna

tem
Myrabof

CapUli Veneru

Scamonium

A PP E N D
Mirabolani Citrlni
Succus violar &rof,

X
Salgefnmse

Opoponax
Salarmoniacura Radix Ebuli ^f tblegmni

EUeborus
Cafsia
fiftula-

Manna
Pfilion

Galbanum

Scrum her is

^ Compo/u.
Ele&iiariumdefuccoKofaruni
Diaprunis
Diagrcdiata omnia.

c Cholm mgr
EUcborus vterq;
Condifi
Tithimalfus

(ommunia.

Polypodium
Carapucia Agaricus

Turbith Cartamus Hermodaclylus Anacardus

Efiila

Agaricus SjrcocoHa

Centaureaminor.

q
Rhaphanus
Capparis

Vomitkt.
Scylla
Iarus

Myrabolani Kcbuli
Tithimallus Epita

Euiorbium
Tapfiijlaureolx
Ariftolochiae.
,

Radix cucurbit^ ,vrticf

CidaminiSjCtaurex,

Centaurea vtraq; AquaFafeoli

Catapucia Tapfia

Semen

atriplicis

Cucumeragrcfti

Lacficuum Nuxvomica.

w;

Nehncholiam cducunt,

MyrabolanilndiKebuli. Squinantum leborus niger Epuhimus Sene

A qua tepida cum accro,aut oleo.

,

Succus cprticis Ellcbori. Succus corticis Sambuci a parte exteriori, vel

inferiori excorticati vcrlus fupcrius, f

Thymus
Lapis
lafuli

Scylla

Serpentaria
Lapis.lincis
.

Semen Atriplicis

Aqua Fccmculi.

Polypodium Lapis Magnes

Sticas

Omnjainfipidafinefaie.

Succus caulium Capillus Vencris

f QSecxicrius upplicdtd vomittm ciimr.

Fel

Centaurea maor q Humorei corporis aquofoscT corruptos

confumunt er cducunt.

Porcinum Fel thaurinum

Fclcaninum Fel pecorinum Quoduis horum cum Amurcaolei elixum, fi fupra vmbilicum vngas.vomitum cit: in
i'ntra,aluum citat,&

Radix Sambuci Euforbium Radix Cucur.agreft. Scordion

vermes in;crimit.

qTM*
Endiuia
Lactuca
Scabiola

XTA

nigeftiuorm.

Syropus acetofus Syropus r ofarum

Fceniculus

SyropusViolanim Endiuise Nenuphar,

Cichorcum CapiUasVeneris
Malagranata
Mercurialis

Polytrichon Adiathos Malua: Borrago

Portulaca

Apium
Brufcus

Squinantum Vetonica

Papauer
Rofa

Semen Carui
Clocynthis

Virga

paft oris

Berberis

Foliafalicis

Cerfa

Acetofitas Citri Viola; Seberr.cn

Petrofclinum Afparagus

Reuponticum.
Capparis

Alarum Rhaphanui
Artemifia

Manna
Sandali

Tamarindi Terra iigillata

Scolopendrfa

Acctum
Pruna
Arnoglofla Portulaca

Ameos HermodaSyl
Balfamita

AIoC
Laurus

Abliruhium Gummi Arabicum

Cartamus
Sinapis

Polium

Nenuphar
Mulcilago Pfilij Bolus armenus Acetofa
pfilium

Origanum
Squilla

Myrobalani
Hepatica
Alleluiah

Maiorana Pulegium
Aphodilli

Ruta Peucedanum
Ebulus
Pimpinclla
Cafsia filtula

Daucifemen
Turbith

Dragagantum
Semina cia> frigida.f,
Citrulli

Suraach

Cucumeres
Cucurbitx.
Calsiafiftula

Mentha Rubea
Iris

Citrangulus

Cinnaraomum
.

Aqua laciis
uiubx

Piper

Cardamomum

Ptilana

Spodium

Sanguis draconis

Omnia frigidatV humida. Omnia frigida,uiptica.

qCompoptd,

Mentaftrum Sambuci fpeciej Acorus Cypirus GaryophylIaAneth Ariftolochia Cyminum Been Nepata cj Eupa-

A
Eupatorium Calamentum Ciclamen
Agaricus Brionia
Silcr

P P

N D X
I

montanum

Melilfa

Ariftolochia

Saluia

Senpinum
Sene

Lapis Lazuli.

Cotus

Borrago
Cufcuta

Spdium
Iuniperus

Origanum
Hyflpus Blauca

Foliummontanum

Carpobalfamus Genciana Diptamus Hylfopus Peonia Melifla.

^j

Mei
CapillusVencris

Ameos
Buglofla

Compojtd.
Simplex.

Epithimus

Oxymel
Cmpofitm.

Mentaftrum

Polypodium OsdecordeCcrui Saccharum

Compofitt

Oxymel Scylliticum Mtl rolaccum Syrupus de Eupatorio Hydromel Syrupusde calamto.

Syrupus de
Sticas
prafsio.
1

Ozymel Scylliticum.
Simplex

Syrupus acetofus
Compofitui.

5 MtXayx^ '"* tnirjnui.

Vinumaromaticum
Capparis

Aquacaulium

Syrupus de fumo terra;. qjTxitC Tof Wff UO70ITO.

ideft^cctctcpifovrK.
Vrtici1

Thymus
Sencum Calamentum Been vtrumque
,

Scolopendria

Tamanfcus
Elleborus niger Fafluls

R s
Butyrum
Chamomilla

Vinumfubtile, album

Aqua pluuialis
Balfamus

Scrapfnum

qCdthartiiorum ^ E ducenti* humoret per O j.

TAB7L A SEPTIMA.
Capparis

ResdcftilW.

Pyretrum
Staphifagria

Mei
Capparis

Radix
Ciroinum

Scolopendria:
Pulegij

F'cus

Laudanum
Abfinthium
Sinapis

Papauer

Brionia
Portulaca

Origanum Khaphanus
Elleborus albs

Succus dragantea:

Agrimonia
Ariftolochialonga

Vu* fine femme

Balfamum Anifum Ozylapathon
Cafsia

Coloquint.agreft,

Ciclamen

Thymus
Cocconium
Succus Betae

Origanum

Scorpio marinur. PurgmU Epar per ritum.

cafti

^EJcoi(i4prrN<ir.

Oxyelatherium
Elleborus niger

Coronidum
Brafsica.

Semen agni Balfamum MentJ Foh Lauri

Folia Dauci

Anifum Ofiadaaylorum Abfinthium

^Educetttittper Oeulot.

Squinantum DecoaioAfari
Iringi.

Apium
Silcrmonunus

Hyfopus O.'eum veras Olcum laurinum

Calsia

Mei
Anagaliis

Nardus Coftum
Serapinum
Plilium

Apium
Malagranat

Semen Apij Porrum Crocuf

f Ediutmk de Memtrit.
pi per .

Paflinaca

Daucus
Oflafepia;

Thus
Squilla

Radix Brionia!

Elleborus albus

Cicer album

Cafloreum
Olla fepise

Armoniacum Adeps anferinui

Cortex Olibani,

H EdueentUper Aurct.
P'per
Fel tauri

Semen Cucumerum. Prouocmuvriium. f Acorus Porrum Chamepirhyi Cafsia lignea

Aphodillus
Fceniculus

Semen Melonum

Ciperi

FelLeonis Succus Betae

Ariltolochia

Afparagi

Squinantum
Betonica
Lentifcus

Succus Capparis

Semcn
Carui

Pctrofclini.

Radixcocconidum

Bdellium
Cafsia

Galbanum
Elleborus albus.

Chamedryl
Anacardi Centauiea

^ftrimtmisplent.

Condifi
Alkakengi,

Semcn Titimalli. Semen Catheos

CnamomdU

nvmoemt Mra/triM.
i rcos

Vfne

A
VfilM
Squilla

P P E

N D
lilij

X
Succus foliorum
vitil

Storax cada

Fclbouinum

Anifum
Genciana Aphodillus
Calla
Capillus Veneris

Olcum

Abfinthium
Arrhcmifia

Caftoreum
Vrtica

Opoponacurn

Potus myrabolanorum conditorum Myrabolani nigri frixi cum butyro vaccino. Aqua porrorum potata cum oleq nu cum. ^ Con/rringwit bemmoiici,
,

Bauca fylueflris
Afparagus
Stercus tauri

Cynnamomum Hypericon,
Acorus
Ari flolochia

Scoria ferri exiccata. Scoria argenti

Afarum

Filiula paflo.

Lingua arietis
Cinis papyri

Succus foomm Bdcllion

Lapis iudaicus

vitil,

Licium Nalrurcium Chamepithyos

Caulis Caftialignea
Faieoli rubci

Capparis Fcenogrstcum Cufcuta

Anacardi delccati

Semen Porri Olibanum Herba Nitri

Folia quercus

Karabe

Sumach

Porrum
Bdellium

Amygdali-amarx
Puleg
Ficus

Decoctio aqux foliorum quercus Galla recens combulla,& cum aceto

extinfla

um

Myrrha

& fuperpofira.
-

Amcos
Iuniperus

Adfufocutioncm

ftUtricis fuciunt,

Serapinum

Rubea lin&orum
Pralsium
Agfefte

Calamcntum
Domefticum.
Peonia

Abfinthium l'.lactr biiantis Opoponacu.ro odoratum Sifcle Maiorana Iuniperus Pconia Galbanum odoratum.
Synapis
Galla.
I ana

Agaricui

Pomum terra
Centaur ea

Arundo

CoAun
Diptamus
Fceniculus

Galbanum

combufta,&mribui appofita Fumos pilorum corobultorum naribuj appfi

CltUS.

Succus cucumcril ahnir

Mufcus ruppolitus

Coftum

Vinum
Diptamus bibitus Genciana pulucrizata
Lentilcus

Daucus Agnuicadui

Olcum murfelinum
Et
generalitcr

Olcum nardinun
foetida naribui

Ventofa fuper peet inem applicata

omnia

applM

cata,& aromatica vuluz.

Onganura

q ftdcdfm.tclprtcipiMioncmlUtxUii'
ApozimaTamarifci. Apozimaacaciz Corallui

Puhcaria paflarizata.

Samfucu5 eodcmraodo Sauina

f

ConftrmgtmU mnftrut.
Lingua arieus Virga paftoris

Myrrha Aqua decoflagalli*.

Diptamus
Tamarifcus
Squilla

Barba hyrcina Solatrum Capparis

Stercus tauri ccum

Citninum
Vrtica.

Cortex nucis
Scoria ferri

f Aborfm faimiid.
Cotula
Cafsia
Stercus tauri
fectida

Saneuis draconis

Fxx vini
IsuxTaraarifci

Ireos

Bal
Portulaca

R adix Opoponaci
Pomum terras
Chamomilla
a;

Cantharide!

Amomum
Lapis molaris Maftix

Squinantum Lutum armenurn

Calamcntum.

DuccntU fatum er frtmdiium.

Fumus Colli

Semperuiuum
Charta aduft Hematitct
Acacia

Erugo ferri Reubarbarum

Coralli

Ccntaurea

Fumus Cardamom! Galbanum

afinini.

Diptamus Succus Cucumeris Sto.Buboms

Allium

Lupinum
Lactucafmt

Semen

Bal.

Semen Portulac*
Sanguis hirci

Cornucerui

Pomum terrx
Armoniacum Bairamum interficit
Arthemifia

Mefpila. Sanguis capra Prouocai hemorroide.

Calamcntum Chamomilla

& educit.
Capillus Veneris

Conchulaioetida

Pomum terras
Succus ceps acuta

Tapfu

Caftoreum

Genciana

ii

Dipt*

A
Anftolochia Nafturtium Cicer
Piper Capparis

P P

N D X
I

Diptamus pulueritatus & fuppolitus vulux.

Omne ftercus.max ime columbinum.

Ariftolochia longa

Praflium

C hamedrys
Laudanum Myrrha
Oleura
Lilij

Mandragora
FIos caulis

Ciclamen f AtmSiud cum putrefnaionc.

Cancervftus

Fermentum
Sanguifugat.

Omne ftercus vftum

ton appellant.

Bdcllium
Narciffus

Rubcatinftorum
f

Serapinum
Ltc gmcrantu.
Lactuca

qSupprimentufdngumm. Atramcntum futorium.quod Grici Calchan

Calcitis

Acacfa

Rhaphanus Aquacafei veteris cofli.

Eruca

Agnus caftus Anifum.

Exaqualycium Alo Porrum

Creta,vel cimolia
Frigida aqua

Thus

Gummi
Herba
fanguinalis

Plumbum combuflum.
Sigillaria

Fceniculus

Anetum
Grana vlmi Mei cum croco.

Ordeum
Cicer

Omne amarum naruraliter abftergit.

Ordeum
Salis

f Ahjictpmi.
Mei

Acetum Melinum Myrrha

Tragacanth
Bulbi Nafturtium
iaiocolla

Vinum Alumen
Squama & ferri & yrij.

% Gliuitunt tulneu.
Thus
JUni femen

Praffion

genera om nia

f kdujliud
Piperata

Gummi, prxcipueq; Acbantinum.

omnia
Gluten
Vitis alba

% Af mint.
Volubilismagna Amygdalxamars Abfinthium interius.exterius non item. Eupinus extrafius Ireos SemenVrticas Abrotanum

Cardamomum
teftis fuis

Contufe alm

Cochlei.

Melcoflum
Spongia
vel

Pfilium.

Scolopendna
Affodillui
Squilla

J Vehementita tpdrtm.
Radix Capparis
Coftus Gentiana

ex aqua frigida.velex vino.vtl

e(l

aceto expreffa. Ex ijfdem lana fuccida.fi leuis

ex

plaga.

Aranea

Zinziber

Crocus Baccx Lauri

Atarum Daucus
Hyffopus
Pulicaria

Alumen

Chamedrys

Apium
Hypericon
Trifolium

Calamentum
Spara'gus

Alumen cilsile , quod fchifton vocant & lli quidum Gmilitcr. Melinum Auripigmentum Erugo. Chalcitis Atramentum futorifi.

Nardum

f Q3* concoquunt er muentpus.

Myrrha
Coftus

Petrofelinum
Leuifticus

Polium Chelidonia
Sticados

Balfamum-

Spica

Sifamum

Solatrum Cufcuta

Ozyraum
Agaricus

Galbanum Propolis "yrax Bitumen Thuris &fuligo& cortex.

Fix
Sulphur
Refina.

Eupatorium

Fumus terr*
Xyloalos

1 Aperir Mlnerd.
Vulnera apenunt tanquam ora incoiporibus

Cubcbe
Peonia Sifimbrium Praflium

Cinnamomum
Panaces

Myrrha
Sambucus Cyperus Porrum Bulbus

Balfamum
Iuncus odoratus
FJos alba: Viclx.

Pulegram
Bdellion

Murratrum

Galbanum
Terebinthina
Propolis.

Cep*

Refina

Fermentum cum fale. % htmaitu. Magnes Sulphur

Serapinum
Afafcetida

""
Oleum vetus
Piretrum

pjn er

VuaTimraia.'
Sulphur.

Chamepithy Alumen.

Apium
Piretrum

Maiorana
Scabiofa

Rutx femen.
^Qfteptngdntimlneti,

Lohum
Radix canns

Armoniacum Diptamus

Eru g
Sandarace

Balfamum Thus
Rcfirja

Pumex

Terebin

A
Terebinthus liquida Styrat Laccrti ftercus Thuris cortex Auripigmentum Pinea

P P E

N D

X
Calx
Galla

Ochra Acetum
Laccaprifici

Alumen

Squamaxris
Iris

Oneanthe

Sanguis coIumbi,& palumbi )

& hirundinis.

Lactucx marinx lac.qux grxc vocantur Tif thymallos alcyonium. Fel Thuris fuligo
t

Ammoniacum.
dellion,quod per omnia idem quod ammo niacum poteft,fed valentius elr.

Abrotanum

Ficusarida.

Spodium Mei Marrubium Myfus

Auripigmentum
Chalcitis

Lenticula

Olexfolia Lapis hxmarite

Coccum gnidion Omphacium

bus
Fel
alijs

Acetum.

S cobs eboris

%QMCiimunt.
Stcrcus Palumbi. Stercus Lacerti

Radicula.

CoaguI,maximeleporinum,quodeftomni
vaiidius clt.

Erugo
Cartha combufta

Stercus Hirundinis.

Vitelluscrudu

Comu ceruinum
Myfus
Vila taminia
'

Melcrudum
Chalcitis

Squama xris Myrrha

Stercus

Atramentum Myfus
Calx
Sal

futori

Spuma

argenti

Columbx

Gjlla

Squamazris

Fxx combufta
P'per

Lapis hxmatites

Minium
Sulphur

Coftum
Pix cruda

Coccum gnidium
eft.

Sepum

Adeps Ruta
Lenticula

Oleum
Porrum Eruum.

Diphryges Lac vtrumque quod fupra diura Veratrum album,nigrum.

Cantharides

i:Querodmt. Alumen liquidum/cd magis rotundum. Erego Chalcitis

Pyretrum Eruca

Corallium Salamandra Sanda

Vua taminia Ochra

Ouillum
ftercus.

C hryfocolla
Alumen

Myfus Balfamum
Thuris cortex Refina

Galla

Myrrha Galbanum
Terebinthus humida.

Eadem f ere qux fupra cruftas vlceribus indu

cunt.vel ab igne adultis.fed prxcipueC hal citis vtique fi cocia eft. Flos xris Erugo

f Qi!< crufids inducutu vlceribus'.

Piper vtrumqjjcd rotundum magis.

Cardamomum
Calx
Apij lemen

Auripigmentum
Nitrum,&fpuraacius.
Narcifsi radix

Arypigmentum. Myfus.&id quo magis coflum.

Omphacium Alcyonium Oleum ex amaris nucibus. Allium. Mei crudum Vinum

Lentifcus
Fel taurinum

f QS< crujits tlccribu s rcfoliHint.

Cruftas refoluit farina
triticeai

cum ruta , vel

Squamaferri

Porro , vel Lenticula.cui meilis aliquid cfl adieum.

tf

Scamonea

Vuataminia
Styrax

Ginnamomum
Cicutx femen Narcifsi lemen Nuces amarx,oleumq; earfu

Qe difcutwm,iju* in Sq\ttd pmc

corporis ceiermt.

Abrotanum

Amaracus

Refina
Fel

Atramentum futorium. Chryfocolla. Veratrum Cinis

Alba viola Mc! Lilium Samfucus Cyperus Lac Sertula campana Serpillum Cuprefls Cedrus Ammoniacum
Iris

f Q* cxtimt corpus.
Acacix fuccus.

Cafia

Squamaxris

Viola purpurea

Erugo
Chryfocolla

C niscyprius
Cadmia
Hypociftis
Sal

C era
Vua
taminia

Rofa
Prafsium

Nitrum

Spuma argenti
Diphryges

Nardus Bitumen
Narciflus

Styrax Tragoriganus Refina

Auripigmentum
Cicuta

Spuma argenti
Ficus arida

Ebcnus
Salamandra
Arisfios

Sulphur

Crocus
Iuncus odoratus

Sanda Alcionium
Chalcitis

Cinnamomum

& Narcifsi femen. Sordes & gymnafio

Lini

Atram&um futorium f1

Pyrites lapis, velmolaris.

Crudus vitellu.

iij

Auia-

Sulphur /mare nuf ei f Ontneemt er rdutunt.

APPENDIX Ammoniacum
Cera Adeps
Ficus arida

Papauerislachryma Bdcllium

Laudanum
libtnm

Alumcn rotunduro
Lini lemen
Fel

Sxuum Oleum
Scriula c.impana

Ompbacium
t
halcitis

Sefanum
Narcifsi radix

Bdellium

&

f an'Rofxfblia

Rclina

Terebinthium

Propolis Pinea Stcrcus columbz Ficus arida decofla Farina Lilij grofsi in aqua cofli, Pumcx

Coagulum Amarznuccs
Stibe

Vitellicrudi

Medulla omnit
Pix

Elaterium iNitrum

1-auiibacca;
Sal

Coihlcacota Plumbi re.

Cicurx lemen
Panacc

Cardamomum
Terra eretna

Galbanum

Qve ndffemu leunt.

Leuat

quod exafperatum cft Spodium Ebenus Oui album Gummi Tragagantum. Lac
id
f

Relma
Iris

Vuataminia Styrax Balfmum Sordcs ex gymnalo

Sulphur
f

Butyrum

Kuta
li

Qt< cutem furgmt.

til

Qut ariwn nittriur.t ,cr \>Um imfleat.

n a pi n ca

Mei cutem purgat.fcd magis

cum Galla,

R cl

Aftcrancc

Ochra attice Butyrum. Ccra

vel truo.vel Lenticula, vel

Marrubio ,vel

Ifide.vel Ruta.vel Nicro,vel Erugine.

QuemoUuM.
AF.5combuflum
J

TAB.

VII,

finis.

Ni

rum

lQtiiic[u*nmcnumtfini,*lUmtwbrii, Pcnidir Cercbro - cafiti tonunitatit,

TABVIA OCT^AVA,
Ir
gagantun

Cubebx
Lignum
Mtliila
aloei

GaLnga
Maicrina
St^fifagria

Dayli
Sebclte
T

Amygdalas
fifties.

Acorus

Nux
Rofa

myriflica

Mufcus Rofmarinus
Sticas

Sttmuht <ff rof.rw. Abflmhium t 'alamus aromatic

Caliialignca

Cyperus
Coralli

Crocus
Culcuia

IVonia
Spica

Hyfiopus C hamomilla

Fumus terrx
Garyopbylli Lacca

Eupatorium Galanga
Galliamulcata
Leuifticus

Mthlotum Thus
Caftoreum
Eufragia

Ruia

Laudarum
Capparis.

q Oculis eemeuimU,
Fceniculus

Lignum aloet lMaftix Mcniha Myrabolani

alfamita

Nuxmuicat

Onganum
Pcllicula interior

Piftacia

Garyophyllus

Agrimonia
Ccrdiconumimid.

ftomachi Gallinat

Chchdonion
j

Spodium libanum.
cjf

CitoncamaU
Hrf tti cenurnirntu.
< afsia lignca

Cyperus Crocus
Gariophyllus

Ohbanum
Osdecordeceruj Rofmarinus Spodium
Terra
figiilata

Lignum aloes
Macis Wyrabolani
h<uxmulcata

RuglolTa

Abfinthium Crocus Eupatorium Garyophyllus Origanura

Hepatica

Cufcuta

Fumus terrat
Gallia mulcata
Piftacia

Maiorana
Piflacia

Cinnarpomum
Corallus

Cichnrium
Plantagomaior
Serpentaria vtraq;

Rofx
Sticai arabic

Endiuia Squinantura Folium

Karabe Wargarita
Welilla

Vux paiTa
Aniiutn
Sandali

Zedoaria

Spica

Borrago
*" Putmoniconurnientid.

Marathrum
aj Spleni

MofcHI
Ebulus
Fraxinut
Scabiofa.
Capilli

tommirntU.
Capparis

Inula campana

Hyflopus

PralMum

lusiilyriuni

GlKjnxa
luiub

1'aUulz

Vencru.

Tamarix Daucus

Atarum Eupatorium Hedera

>ni

iftarriA

caric*

Rubca tinctonun

ScelopeadriostniuDA

APPENDIX
Polytrichon

Calamentum Cypcrus
Cafsiahgnca

Acorus Sambucus

Sauina

Abrotannm Granalumperi

Marathrurn Maiorana
Staphifragia

% opiUtiomHepdtiscomienientid.
Capillus Veneris

Cicerrubnim

Cufcuta

Eupatonum
Pralsium

Fumus
Sticas

rem

Pulegium Acorus Hypericon Saxifraga f aotitm ej vrfi comenietitit.

Afparagi
Saxifraga

Serpentaria

Miliumfolis

Afarurn
Filipendria

Afparagi

Acorus
Geneft

Polium

Rabarbarum
Raponticum

Raponticum Apium.
Capillus Veneris

Pctrofclinon

Polium
Fceniculut

Cufcuta

% Opildtioni Spienis conuenientid.

Ca PP 3rls Eupatonum Fumus terra:
Cufcuta Prafsium

q UnHurU cmuenimk.
Polium montanum Acorus
Saluia

Afarum

Amomum
Calamentum Sticas Coftum

Tamanfcus.

qmtria conuenientid.

Pyrethrum

I S.

De Aconito Pardalianche
&Doronico,AnnotatioRemb.Dodona;i.

QVod Knies er ojficint Doronicum dppetldnt,i dem cu Aconito Ptrddlidnche pue Theopbrdfli TV.
mis comncntdrijs.qudm nollib.tertio cdp.lxxixin noftu depirpibus bijiorii imitdti flmus tterum,piuh dliter depim m GernmacisM quibits quoq; Dotonici Imdgin exbibet, cuiui
ifacror

^bphono,UrptolomctKMirdmdc/ecxipmdt,Ctrdfentite.AndredsMdtthioimquidmntl <rc dwerfds fiirpcs ejfe defcndit,w nriufo pnguUremiconem exbibet, Acomtl,primum quidem inLv
deinde

a nobu mho dtueiconem Caroliu Clufiiu communicduit.in dppendice commentdriorm nollrorum Gaffic

A ipfoprimum cditd,deiade (ccmdt imdgitium ncjirdram pdrtiddiuniid

de Mroq;

iu

De bic controllerfu qnid nobis *idedtur,p lcaoremddmonucro,opcreprrciim

mut,pducK itdq;
bet
li

dgcmiu,w primum qnidi de eo quod i Mdttbtolo pro Aconito depingitur

me hSturim exii-

Cmasrddixcmrddtculd.quxinofficimshuiiuinferioris

mlitudmu.

gu ftim depncntes.exiguis modic extuberdtibiu nodulii de teluti genieulis quibufdam diAmtit

mm Doromcm xjtud quo nopre officmt nuntur,rddicuUfmt p

Germnix

pro Doronico

tmitJulumb't

a r* tenues in

forma MelicetbdHdmultumdij!milesrddici,eimqi4dmprofdrddlidnchetUttbioluidepingitlicettd'mbrc tores te tenmores pnt,nec itd mnifejiisgeniculu diftma*,* i Mdttbiolo Pdrddlidnches rddix

betitr.qit*

m.gu anintdlcuh dlicHt,qadm rddtcipmilis xidetur.Son tdtn ippms

exbit

pddutnegligentid. Pdulpqnidemdliterdemmasmmfepemiculdtdin c/uarn rmilitudtncm Mtttbioli Aconitu id ojficindrum nojlrdrum Dorom'co ee videtur Tdmetli enm rtduuU breniores /mr de ptulo icone ipfd tenmores, ij non dliunde quirn qud rcjiccd'tx dd nos peruenunt,euenu (comrdhuntur enim rddices ficedntur de trrfcunt) iclpotius quid miiorem ftaoresjinxeriint.qudm re verdpt,\>eluti in Mdttbioli Germdnico exempldri fecilTe udemur Quodfi dutem prttered Aeotiiti Dldttbioli rddix repcedtd obfoletiorii coloris,dc

cm

fortc qudm piSorum cut Gerrr.dmci, aVpicrjWr.Oo

dm

fidt

fdporii

cm quddum
,

<.ro>

IMticiHtf fit Jutcis.qudtc ojficmirum Doronlcum.dubitdri ix porrrtr idem Mdtthicli Acomtum ctm Doromro nortrjrum ofcindrtm ejfe. Si vrro er DoroniVt bniwfolid caalifo tdidlmt
qttdlid

A co

mtujiius.quudubitdndifupereffebciupoteriti

itrimqwmdebts nihil

cem dffirmdre pojjuams.fed tdnttm conieurm nordmdperire,qiid;eo inclindt.it Aconitum

nobis confiet, nihil etiam iHiii

Mdtthoh idem pldnc enm Dorom'co ofi<rin,(rm mferiorishuiiK GernunU cffecxijlimem,*? fort ijle * iero Ardbum Doromco non )>dlde dmerfum, fi modo non idem cft.Et hdncnojhdm conieaurdin con.
prmdt,quodAcom.timMdttbhli,rhelyphonide[criptiomperomnidnonrelbondcdt.Rddixpqiiidem,
nee Srorpioni
Aconito,

ddmodm pmilis e/l , necferpit , Veluti Thelyphoni tddicemfdecre TJx-opdraSw i'nnuj

rrlijmV,

tt,dumedmgrmimsmodond(cifcri(tm

crbicqmdemdeprimoereoquidem

Mdttbioli

Urne

quod pro Doronb quibufdam/ed verico Mdttbiolm in Germanicis fiiti eommentdr^s us Thelyphon Theophrafti, ac Diofcoridis pirtgit , de k plerifque Voronicum Komdnum dp - Aconitum Pardaliancnes. pc UdturXcnuenit cert ijiud magis eum Accmto
,

Nsnc tdiihnuni'enimus

APPENDIX DoronicumRomanum

Vdrddliancbc Diofcoridis te Tbeophrdfti Tbelyt

pbono

quam prmjmmo Yeri de legittimuTheo

pbrufti Thefyphcnon effc idcturjtd enim ei om nes Thelypboni nou rejpcndent, nutid dept.

pquidembdbet rotundiufculd , [ubbirfutd, CycldmimdUtCucumerisfylucprisfoHjsbduddif pmiltd,i>erum minord quim Cucumeris er non e> qui djberd, cdukm palmt dut pedis dltitudme,fiof
Tolid

tesluteos ((jutTbcopbrdjiuscr Diofcorides omi[ere')rddices iero pdrms, crdfiiufculds, quafi

gcniculatds
,

exdnimdiis jeors

pijsperpmiles,qutcin tenuior
i

pdrtemdepnmt,qudfcorpionis cdudtan tenutlantur,

demiif

tuturex bdcfibrte qundi, qua -Jbincmdecrdffe(cemes,dlios e

lminouosfcorpionesprogigniit,itd)itipfdrddix

cumomnibus dutpluribuscrtttiuibuso- cnjfn

fctibuspdrtibm emljdjgluresfcorpiones etud'a tobtrentes effc )>idedtur,n dit Mdrmi. Sant du
\t

tem be crdfiioresfilt* rddtcum partes,non )' nftlipenduU ocioft , pbrisij; fuis rddicibus tdntum v
idhtrcntes Jedfinguleey folit r? edities prot trimt, dtque pc grdminis modo pkntdfcrpens
fet

ipfdmmultiplicdt,)>eluti e tidin Afrbodeli tcnit fecicsJib.icdp.So, Lilim luieumjib. i.edp.

4i,er Cbdmtbdldni HoBdndit.lib.^cdp.^, qua pbtisfub terra cmifiis prepdgdntur. Quod ey

tbelypbonum ejficerefdtii innuit Tbeophrdjlus, quumfcribit gramtnismodo na[ci,euius htcfui't "litrbd-.QsiKicpovosi quod Scorpionncmindiit,

&

- quidrddicemfcorpioni fimilcmhabct, ddmotum

fo>wJ/co f

fdp, 9 .Rddix trdteZdumLy,Jll

*3

&

Z'"V^^^uulUeor.Hdt.LceddUdtimbroMib.p
R,

ofpieinifub^

5*:f
Anbum idem cddei
tio

*'W#^#r<rki

ron,cm.fltddUuddrbeelbrT 7
tonieur.

ty^ D *% JuZLt'^h^ffllt 't*"

de pofieriu,

fMFdrddUmebeeor.uemre: tUermlno

Veromcm tionjolum

pmilejed idemplmc

'mTbcbibonoyidm.

botte J%~

t'C'fltfoi

//.ti-.

^Tfa.w-3^*

7* />

v^> i-c**-f~*[

f.

Dat icrflc deeldes Cruydeboecxs.

Van btv auyben ^cflac^t/onberfc^cet/
fatfoen.wtemen,
eraefcf, ent>e wertkinsjjje.

Duer D.Rembert Dodoens.

VanZuevoone.
Gap./.
1

C t)e(lacl)t oft onoctfclif et.

vOeroone (ate JDtofco:it>e<s |cb>')f()es tto>ei:(f|)c an gjjeflaeljte.waer af oeene gljenaempt f 6 2luercone n>i|fken cf( groofe 2lueroone'en oati b(u 2Cueroone manneke cft e(en 2luereone,ent>e fcey&e t>eje g^cflac^
ten ftjn
liter te

Janbeg&emepn.

"H Cfatfoem
Abrotonum fecmina.
@M:oofe2(uereone.

Abrotonum maj. (epne 3(HC0tlf.'

Daer tot g^efepi P-'wmDt) oogljer Dan eene fanck6 mans fcoogtje , g^eltjckenoe eenen boom, ertoe fceeft bere tape tacken, roaer aen wafjen al om eel isttte afcb>eru* JigSe feer gbcfne&en blaberken6 , cue gljehjek t>e Mat>eren van vtd bw*
2hteroi>ne ta|
fettrite (

,7T\ 3e grocfe

fon&etlingtje

wam

fp

men,

fftpiwere

wgaen,

ent>c

ineen

Zon we&er van

meutpee woueomen.
3f
<5jit

<oijn Meenten frjn goutgee Ie knoppe kens, enDe waffen

Die 3(lfene.

fane): Die tatken,g!jelijck

am

ie de jme 2(ueroone en waff ne mme f meer feer ljoogr)e, en Ije cft (re Dunne ffeefc
kens uon Der woJtff meeff oo:teoemenDe.(Sijn MaDcrrn fijn gruenDer,fangcr,<eer# Der enDe meer grjefncDen Dan Sic 6(aDeren an Die grootc 2tueroone,cn ve rgaen oock ifwintets.enDe comcninDe n 2D?et)f weDcrom wf ben feluen,enDe anDere nieuwe ffeek
Ks oooif.Sefe 2uct oone Diaec&t Sier
te

lanDe

feet fclDen

Moemcn, e ee

feet fe rek

wouel van Defen (6 teex en nippen De,en al om oeele nieuwe farkenc. enDe fcuetken6 wtwet penDe. 3?ocb foo vinDt men boucn Defen twee gljeflac&ten van 2lueroonc,een anber DerDe 5 8ef laauMt van flelen ente waffe Set leijnSer Slueroone gfteltjck ($,maet fijn Ma. Beren en fijn niet foo (anck,mcer gljelijckcnDe Den MaDeren va" Die groote 3tueroone, |oe wel fi) tcerDcr enDe niet foo wit en fjn.enbe Defe 2(ueroone es an een feet lijfe* lijeken rueek,niet feer ong^elijck van ruetke Det gljemcjme UppJeffe Dacr wj> in fijn*

van tueckf,fetckcr ttekenDe Dan

Die greote,Die

(f |&laetfe. QJepDeDie 2tueteenenen waftenfyet te (anbe niet, Dan in Die Ijouen &< foo^e* plant wo;be n.SDijfgljenjck oock Dat Detbe gfieflaefjt.Dat feer felDen gfieoonDen wo, Cijit. tn luttel tekent es. Stuetoonen Moeyen m2(ugufto,enDe in (SeptemMi ee^aerfaet fceiniaemomte
fcforijucn

Der plaetfen af

wiHcn.

*>e t gaDeren.

Abrotonum gficnaemf,ettDe met Dien naem ecfl inDer 2(poteke Mkenf,Die J^ooc^Dutjtfcfj noemet tafcrom erfwurtj artJagl^tpofiWurfj^utultrauf^ffritfc^.SifJrfi^oifcnaurJne^uroefne. ie gtoofe 2fueroone woiDt gljenaemt 6? inu^ixv rtfer, in Latijn Abrotonum famina.Dat es in onfet talen 2(ueroone wijfken, in jfjoocIjDurjtfclj <Stabwurt{
Stueroone woiDt in
-atijn

Heer %

B86m. C Two(i,m

weiMin,in grawbot6 2tmonne femeUe.

te
Duotfc^

clepne (jet in

neer ifrovo}) #<(., in Latijn Abrotonum mas.^n jjjoocfw ota&wut f$ menlm.^n grancljois 2luronne mafle. 3" onfer talen 3Uterocw

ne manneken, en Icon 2(uereone. SatDerDe gfteflatfet fcfeijnt wel te fijne,ta,fienebati>a S)iofeo!iDe6 ejef eet? woiDe , int riecr A6? rovop irixuiDTiKp.Tin iatijn Abrotonum siculum, Dwelck een ej^effac^C van Abrotonum famina es.^n ^ooe^Duptfc^ woiDt Dit gcfiacrjt genaemt '3Dolrieken#

ta&wurt j,Dat e welvieekenDe 2tuetoone. atucre. Z< 3ueroenen ftjn van comp(e;ien werm enDe Diooc^ tot fnb{ DerDen graet, e n* te futtijl an fufcfiantien, Cratbt ert rbewfeingbe. fael an 2(uetoone sooeg en touw gljepoebet t,oft in water off wijn gefob, en; 2 ie geDioncken ee goet e feet be^ulpie^ Den gbenen Die fyaren aDem met wel en kun tien gefceppen.enSe werjiopt van boifien fijn , Dien ^act ^enuwen g^ettocken enDe
t>(

gfiefpannen woDf,Die Dat fciafiea fiebben,Die fyact water niet wel en kunne gcloffen, tA Den jouwen Die aet natuetlijeke eranck^ept niet wel en kunnen gecrijghen, welt Dooi fijn fubtijl erae^t foo erD!tjuet,erteeret,enDe Doet fcljeijDcn alle eouwe'ocntie# 5rpt, fljin enDe tape f luijmen,Die iong^encnieren.Mafe^ft mocDcr vierfioppenDe fijn. 2Cueroone in wijn g^eDsoncken ee goet tcg^en ae femjn Den menftfje ^inberlijck, 55 enDe DooDet Die wosmen. en roock oock van 2f ueroone erDsijft alle fenijniejj gfieDier(e,efgIie(ijck 00c Die 2(ueroone waer fp afteleyt cft g^e(lroi)f woiDt. 3tffe d 2lueroone,mef olie vd ^BonDerbeS, oft v SXaDijs, of t anDere feer ouDe elie an Oliuen gemeng5f,geneefr Dat wtwallen Dee 6ai)!s anDen oofDe, al ft> op l^ocft twcemael tfDaec6 in Dte fonne cft 6ij Den siere Daer op g&cffrccken wo?Dt. nDe in Dier mameren gijefciuDckt , foo Doet fp Den baert Die qualijeken fep eoemf,

feer

Vanlftm.
feer

<<xp.ii.

Ui,
gfieliith

wafFcn tnbe (nel oo:ttomcn , bic hmtie ban mebe bcftrrken 3ueroonc gcmengelt met een geS:ab .Oueappel, cnbe op Dte oogfien

ren

platfict gljelepf.cis goct tfeglicnts bie fir-ermgfie an ben oottf en. SSRf t gerfen me el gftemcngfjt en (farnc n gpefben boet ft fefcenben enbe wrbsw>

nenaaceoubeg!;efwirien,bacrftopgt)e(eptwbt. .f) 2Cucroone met olie geme ttgeft,enbc'bacr mebe ficf u'dwm oeftreltcn, es goet vooi bic eoiwe 5upuefing&en,6:f ^cftjclt een eo:tfe tof liaerber ttjt weber om tomen -San bte 2Uteroonc fejwijff phttms 6$ ft) oneer bebbe oft tuffen elci)t,Iitl? tot ben wouwen eraeefcf,enbe afberhanbc toouerpen oerbJiift enbe serromt , biealfulefctit ' tt>ertk en (u/i fouben mogf en beletten.

-T

C ^inoerniire.
^uerooneeebermagljenljecftfegljencnfeer eenftarte enbe boer an alemie p:mee Der S9?ebctncn tnt lief aem niet ingf>eg((cuen.

om

entpo

fn

VanZlfcnt.
CCgtjeflacljt.
i

(lap,

tt.

3i(( nt ak Sto|YoJit>es fdjitjft ets biperlepc ttf geffatfif e, toaer af bit ierffe leeonfeg^emejjneStlfene.ote fweebebtejeeaifene/bie berbe bie 3lfene |pie Santomcum gfienacmt o.>bt,cnbr bonen oefen foo tffer noco. een |f/adjf bat {jier te (anbe ateomrtV 3ttfcne hegeeten xvoibt.

CWatfowu
AbfintniumLatifoIium,
Seriphium.

aifrnr.

3ce4lfene.

i>

St'e

Vdn'lfcne;
\

&tp. ip

fr g?f tfouen MaDercn , an clle of( meet fcoocfi. mj vecle \ fmake fitter, gijnen ffeel is fioutacfjficfj, tl SaenwafcnDe taer kens enbe jijbc feuetkens, entte bacr aen waffen cleane welcke alt fn sergaen en rijp wotbcn, gcuonben 1 eele knoppckens,irt tie woibt <(eim facken.ben fabe van Xcpnuaer ggeftjtk, maer weel minber.
<Xe afiemcjme 2(lfc ne fctft afcboeruwigfie

Si'fn wortel es noufacfytefj niei seclaenljangfjttibe fafrlingljen. ur>f lief fieboers $0 55 -:Oan befen ierfte gbeflacrjt e woJbt gter (e (anbe in femmigfce Abfinthium Ponticum noemt, b$ on> men gfieuonben,baf gfieflacbte anber een nodj en

gfiemejm 2Hfcne gfylijek cs,maer fijn Mabertn fijn meer gljefncbcn, enbe o jbo fct'tter ntcf,imms Dal dier te lanbc gr^eplant enbe gbefaept reoDt.
fer

fijn

Sat

tivteoc gfje'flacfcf an 2l(fene:bte jee 2t(fie es coeft wit,en

afc&wruwi$ an

coluere,en Beef t eel tuitte Maberen ber gemei>ne 3(fene Maber met feer engeiijtk. maer cel minber.tcerber.wift er,en elepnber gefnebcn.enbc bJaccfc.f weel knoppatfc> glie Moemetunbefact neffens fijnen |tee<en,gljelijfk bit twojglKfefreuen 2flfene,cn

Rtt walt gfiemepnlijck onber&aluen voet fioogfif of t f oogjjer, enbe lief t6 (erek wan tuecke eribe fout, met een weembe (niter^eijt an fmake, t>af op fnnen natuerltjcken ront waff en gljeuonDen wosbt,want bat in bit Ijoiten enbe in f lanbt baer fnet tr# trrrsg!Jepfnfwo!Df,v>eranber(fncn fmaecktn nature fcer,g6elifek meeranbee
truij&en.enDe fonberlingfjc bic in foute gronben oo:f comen , bic an rjaren natuew lijtften plaetfen eibers oerplant tmbcn. at berbe gfiefiaebf van 2Ufene bat Santonicum g^enaemt wotbf , te van cfeptrt $

teeren,enbe feer gfiefneben Maberkens ber ^ee 2(lfcne tynaer gelijck, ten oeel witter enbe an rueeke niet foo flerck.

matr van m*,

2T> ^< SCoomfcIje 2((fcne es ben woojgfiefefcetten f*S 2dfenen gfielij'ek, maer neerber en cletmber, fijn
Maberen fijn 00e minber en teerber tnbt niet fo tril, maer fcfyer gruen , 60e roei f|> nocfjf ans oock ben ferjoeruwigfjen eoluere wat gijelijeken. 2>it eeff occ (fo "wanneer DatfetMocmooosf bienaftt) ronbegeeit tfetjne knoppekens baer bic Blocm enbe faet in oo!t#
totnen.Sie wo:te( es eefe(acjjtit& en eruppenbe en al ommc oeete mcuioc ftuctkens voo!tp;cngenbr,

Abnttium Pontienm Gileai.

Otoomfdjt 3Hfetw t

"

oerejao ti$e rouwe Dioegfie tn ongetoube pfaetfen, en wosbt liier te lanbt tot e( plattfen g^euonben. t tt 2Ufcne waff op fout? gront enbtwp p(attfen oj) ber ^ec gl)e(egen,en wozbt tallen plaetfen *?eefaw ouerioebtc geonb,eii bijfg6eftjtk ootkin'Slaen* beren lantx ben jeeeant,entot fom plaetfen an 'iat
F

2((fene waft gSeerne in fieenat^tt'g^t enbe

6anf,a(st>9 ^Serg^en.je.
J

erbe
(etlanbt

g^eflaef^t

t>i)

fom plaetfen oan gwiu ben gfiefrercfijcn.ale Conrabus efneru

waft
tot

Otoomfefie 3((fene waft eel in ^jongartj'en enbe in bielanben ontrent onftantinopo(cn , enbe ooek tot

fommig^e

plaetfen

an ustftllanbt , ontrent btn

^e&ercjjtenenbefanbacbjigfcen eer(irattn, Jpitttc tanbt wotbt fjj in bte fcouen gf^eplont,

C^qt,

Sic OKfcncn blowen in Judo f nbc in

foo wo:Dt gttcr fat t bcquaein

om

2(ugtt(o offfpaer, enbe eo:ts baer nacr

te

vcrgarcnr.

3lfene wotbt ui riccr iihluy gBcnacm(,cnBSufffgp off B^u'mxgoi; om filteren 6if teren fmaech wid-.^n {attjti Abfimhium,cnbe bien nacm fit f t fn mber 2tpo;cficn
c

Apuleiumftfctfl) Abfinthium ralticura.^n Jjjooc&bllljtfcn ^crnilft Crt QBeroinmottf,oft achcr QBfrommotti, bat es acher oft clt 2Clfene {francais
freftoitweil,
6l)
.

Sterfte afff<tfttcn?rnc onfe gcmenc 2Cifene, macr) wet gficnaemt wo:ben Abiinthium htifolium.

wotbt an bert (Eruijt(fc&&6 gficnaemtC Abfinthium Ponticum & Abfinthram Grsci*, nc f re eert fpCCl'e atl Pat terff e glicflelif, gficltjcli ootft re Dif Stlfcne t>an ^appabottf n en an Den 6ertb Taurus, enbe'btjfgic*
gficlttcft,

Jpat

gftcfiacfjt

6cn befen

'

tucr ooc bic 3(lfctie bie te

giofipatres bic
fcnrrt,il;'n al

SXoom &

bc"

op bat Amidotarium

enbe mogftcn wclAbfinthialatifoiiagftfnaemt wo:bcn,totonbcrfcheetanbcnanberen .Mfenenbte eel teerbet enbe mtnbcr san fclabcrcn |]n,enbe en fjebben onberitnge gljccn onberfehret ban allee anber vlaey fen bacr fi) gropen.
bati'crfte gfjeffaent
,

van

vm Memegljefcljieucn tje&ben.'Bant alle befe 2tt*

ouben mueren waff, baer of oermanen

Rii-

JDtc $u Stfferte fyct in neer H'^'H ^"c ks e "Pw^n iatijn Seriphium c Abfinthium marinum.-tnber 2(po(clten es f onbekent. Satbcrc-egfjeflacftt wo:btan fommigjjen gfienaem(Herbaaiba,enbecsfonbcr 3 eenie^ twijfel bat opSCC&f Abfinthium Santonicum.Miratur fortau"c,ha;c legens, Santonicum 1 SantonibusvtDiofcoridesfcribitcognominatum.spud Heluetiosrequiri.athuncmagis admirari
i
qua: alpibus vicinaeft reponi. Santones enim Aquitanipopulifuntadorammaritimam Ocsani.infra Garumnam fluuiumver* Jus fcptentriones fiti.longifsim ab Alpibus.procul etiam a Pyreneis.Quam ob caufam
,

squumeft,Santonumprouinciamquoquaminca

Gallia; parte

hunc Diofcoridislocum effcoportet:aut DiorcoridciD.vcleumexquohctranfcnpfit, Geogra phias fuifle rudem & imperitum.

mendotum

^ierbeghcf(acrjtewo2btg5enaem(anafenurj.^et6o6tmri'ecrHn''ii jrovmop.^n iatijn Abfinthium ponricum.^n bte 2Cpoteh ficetet Abfinthium Romanum.

3n onfer
mint
(e

talen wottt fn Soomfcrje 2llfene grjerjeetcn, enbe bat om battet een >eemt es in befen lanben niet gftemctm.wanf fcfsteralletnembe crupben wo;bcn fcier.
,

(anbe onber ben gfiemeimen man Otoomfcbe trupBcn gljeljcctcn och n>f Jfootweg&cn bat crre van SXomen es.

ia al

quanten

ft

Cj]5atuere
j

Qtlfene e&
feerp enbe
t

warm t'n

ben

t'erffen

graet, en bioogfie t'n ben oerren,

van (malie biaer'

vetl

famen (recftenbe,enbe baer termmenbe,en erjoogfienbe.

*

om afitaghenbc, futmerenbe, (lerchenbe,

S)te jee Qilfene e$

watm in ben tweeben graet ent>e

gfielt'i'cfte

anfub(ianen,enbean
3

tjooge t'nben Berben, en natuere es ooeft bal Santonicum.

3(lfene

fu&fjif

3te$oomfctV2fcneesannauier{nt>er gbemepber
(ijeft,maermeenfamentreeltcnt>e.

met fecrongfie*
'
'

CCratrjtenitoercfetftgtje. x aifene es een (eet goebe en ereellente mebetpne oo: ben gfieenen Ke fiuer mac2( gne pijne hebben enbe er(aben ft/n met fieete cljotcttftftc geele soc^tefieBt', want fn ooct bte felue ocpce&en eens beefs met ben eamerganeft, en eens beels mi ber viU en (offen enBe afgaen,en&e ban en ^onen f?ercftt bie magrje,maer tot ber magen fy

iij

bit

Q
*>f,
Bie

t)<m$lfenc.'
j(n

<lty.i).
fccjfte Bte

met eouBen vortjficfjeBc n en ftupme n ocrlaB e8 enBe fottgenc en

Baer

en f 6 fp niet bf(utacm,a[6@aleniis fefistjft. Siefghe liier Boet coch Bit Stlfcnc Bk cfioferfjche wochjicijeBc me ( Ben eamergack, < rgaert f nBc befloten jjn,c nBc Baer enBe water afgaen,Bic in Bic aBcren cnBe jcucre "*"' nIlf ""^^ '" * aitr 1 f <rtf mfnrhf "" p_^'t Buer (00 afiencg(J flcfiffufft "f

meBe ver jopt

PM"

ghcBjonekcn. aifene fnwghcns ntthtere in genomt,6cmaer f enBe Be feermf wor B'onckenreap. Wet faet an ~<5cfc(t f t met ianijs faet gfjcBioncken erB:ijft ft; Bic winB en op g>

Hafinghe Bes bupcr enBe Bie wccBom walgmglie enBe opwp:pen Ber maghen. 2CIfenemcteBickgl?cB!onckenc6 goet BieranBen fenijnnigljen eampernoefpen <
cranckjtjn.

fonBerhnghj Biean$ feecrrmck.cntfcgens We Beten cnBcftckcn van fptnncn enBe anBer femjnmnglje

SKctwtjnghcBiowkcn

es fp goet tfeghen ergfc iffljepf en

..

ghcBierten.
2t(fene

met hitenicl? wrmenght.en op

Bie

Bie oogljen g^effreken es goet voet

Bonckere

&

-.

ghcfichjcenBc tfcghc ns

Kauw oogljen.fnBe met fueten wijn als baftaert efi Bijf*

meBe
Bte

ghrltickcn gljefoBcn,cnBe Baer enBe wecBom Ber ooghen.

.

oogden beftreken , beneempt fp Bie fmerte -rf^^ 2fene met t)pghcn,~fa(peeter,cn met meel an awj&tfamen ghcmcngelf.comt jf> te Ijulpen Bie water laBen enBe fieck fijn t>anBer mtlten, op Ben bupek oft op Bie jijBe
2tlfene in Bie cfccrfcappjapcn ghetept
,

gh'elcpf.

fcewaert Bie elceBcren Bat (er gljecn motten

fp-Bic licgen,

cft fcieters in en

eomen:met olie ergens aengljeltrckcn serBjijf t

mue*

fpen en mitgg(jen. water Baer 2((fenem gfccfoBen off ghewe pekt e s,enBe Baer af tnek warrt hef ghrfcBjifte BaffetcanBen mupfen niet g^eeten enwoiBt.

gemaecK&e*
Bie tot allen

*
t

TBan 2tifne wo:Bt ooek rotjn gljemaetkt Biemen

t>en eoo'fifyeuen gljcbteken feer goet es.

2fJfen wijn

nuempf,

eemgfce anBere fpijff,oft alleene, oft met fcuenicrj tngenoe* J men,BooBei enBe Bijft af alle wosmen tfp langhe , bteeBe , oft anBere, enBe Baer toe mactkt fp ootk facefjtcn en Bunnen eamerganck, enBe Befg^elijek werek Boet fp oock i>an hupten ifliea6 op Ben bupek oft nauel g^ele^f.enBe es Baer toe eratrjtiger enB

gee 2llfcne met

rijs oft

ffereker

an wereke Ban eenig^e anBere 2(lfene,mer

es Ber

magen meer

(iinBerlijeft

min f equaem. <faet an Bie ?ee 3((fene es ooe een feer goeBe meBeeijne f ff gens alle manintn 5t tn fooJten an wosmen Bte binnen Bes menfehens lic^aem groepen. SDie o(Ten fcapen,en anBere ee,Bie gee Sllfene wepB, wo:Ben Baer feer vc t af(als
fn
)

tofeoiiBesfc^ijff.)
9toomfch.e 2llfene es een feer fonBerh'nghe meBeeijne tot Bie inflammatt'en sanBer P. maghen enBe wanBer (ewert, enBe Bient Baer beeter toe Ban eenige <tnBcre2(lfene,

Ie

@le mis fcfejtjft.

t>(tn'0>ffctttonflf^eii.

<tp.

tf.

C
I
1

Cgticflacht.

Ij (JrgfiemepnBe^5uglof|enBat esiMJentonghen, (alfoomenfem>ttt tijt mtemt)inBtmen ^ier te lanBeB;p g^eflaefjten. >0anBen weieken
Bie twee

tamme )ffentonghen , cnBe Bie

BerBe wilBe ^Ojfntong^e.oft

fj caepftongSea^naemtwjBt.

t)rttt@fletttttflftett.

<tp.ftf.
Anchuli genus.'

tnr'v

CCfatfoen,
Lycopfis.

rooft lamme )Q[tnion$t.

Cffjme tamme >{\<nton$t:

5n J-s rotwcfwertgrucnr
3(( ierfte toutr-e febter

Jefacbtt

t>af

men gr oof e tamme >fleMone mtempf,

fieeff

range,

bapsacfjftglje enbe ftrken&e

MaDeren,b btaberm an *af>

gbehjckcnDcmaer langer en woot feerpcr. &jfn ff e(c n fi,n rouw |at)!aebttcb,en waffen fwee off brpt weten boeckenDe Daer aen watten veele fchetne

Hoemkrns
Sterfte

elck tn viiuen gbefnrDen,g(>e lijtk

cm raDrken aen te fiene-.van eolurre in

purpurr,cn Daer naer r}cme(Matm>,en als Die afvaUcn Die jjainarbjtge bitofkens top off vier (angbaebttge fo comc Daer ar auto co'enks voo;f,Die wotrtmpel? en fronfel ftin.Slie toJtc( ee (dth,(lccfe( enDe an hm b:um.

oo!f(om ftboon

hefct

if efeime tamme .ffemonglje es om voojfebuuen van touwen

maer

baijiacbfigbcn
fijn

bfabcren.fefctt.en troteten gbeli|ck,maer in alber manieren ee( mmt>ere:tr>anf (m pelen fijn eoJter enbe firn Maeren efepnber en fmadbcr.Sie bfoemhens

gbefaf*

foeneerf gbefijek Die anbere ,

ff

fijn

mmber

cnbc r>an codicrc

feer

bzupn veetkh:

arte8Denanbermgb^Hjck,maermmberenftt>crfer. (6f Ctt"" 8^ c f ac% ( oeneooigbcfrljseuenenbc fenberfingbe ben uure* f*-' ft en gbcliick,maer fijn Mabercn fijn rounxr, minber , en fmaelbef: Die bloem* ken fijn licfy ljemel&(autr>,g(>efaf foeneerf gfjelijck Die bloemen vanben anbet rcn,maer t>eel minbere. (faet e$ touim en e(en, t>ie rowfel et bun enbe

D? ^
~.

lanekaebttefe

Ctlaetfe, ie groofe f ammc .ffemonge, wa ft m fom p(aeffen,afs m lotetmen, b , 3?anri< ?e. m Die befte enbe etfie eosenwlbcn van jjuer felum, bier fc lanbe roo:bt f abc* 8? '

nteynlijchinbic&Mms&monben.

ivj

;<>'

attweebe gfteffacfrjt waff oocIunfomtmV gfie plaetfen an upffcfcfanbt gljenoec^ in

uhbe, ^tcr (c lan&c eeftfftelbeisrntenbeen wo:bt niet ban mfommige fjourn gfjewnben.

tearis ' .1 J IUVil s f J:l'i 2 r 3St(be .Offentongfjr.

L.Y1.UUII1 fi

<K wilt

gfieflacljf,

wa|t

I>ier te libe citer

a(

m maghere en fantacbtta,I)e co*en elben.

CCr)t,
ie >fiewongl}en bieetjen tn lebemaenf,
.f)o;>maent,enbe >ogriftmaent, entufferjen
Sirn Ujt leunen
|> luier faef.

C0aem.
efebijietrHDbrnwojben met eenennaem
jnber 3tpotehcn Bugloffa en lingua bouis genaemt tnbe baer naer in jjjoocljbujjifcl? .Ocjjfenjun* 8fie,in onfer (alen S&ugloffe, en |tentong{ie,e
tn Jrawftois (angue be f>euf. -o wel noria's b$ befe erupbe bie recfye <2>itg[e|e niet en fijn,

'^*?^

U>t4oiiat

want
rtagte

bie recljttiaerbiglje S5ugfo|e:es bic QSere

(

baer
tti

wu

gelljch b

naet f fcljnjiten fitllen) NicdaoLeoniceno.IoanneManardo,

Ijler

mbeanbere

g^elrerbe bees
gljeflacbt

tijfs claerlijek

iet

'

wefen es.
i

at terfte
(J^n'cj

webt genaemt. 3a
bie 2(poie Bugloffa domo;

wxo^it.Jn fafijni-ycopfis.^n

hen
ftica

{Hfr (e (anbe Bugloffa, enbe maior,van fotltttttgljen BugloffusLongifolia.

es een gfieffacrjt anAnchufa,enbe fcIjijttfiMl tewefene'bat trceebegeflae$f,bat gMeetro wotbt 3n rirer Yt m<rK iNuftwftop

iwebe

H?J ovox'.iMf . Onochcies.

3

^n Latijn

Anchufa Alcibiadtum

&
mog?
Lycopfisfyiuettris

grjenamt Woiben.^n bie 2(uc(eItenn3o!bbc( gt}el>eeten Bugioflafyiueftris. Jn Jvfitftots^anaue be beuf fattuage.^rt onfe talen wtlbe -jfentongrie enbevan fommigen'fcaeps ton*
gbe, enbe es
bij

at

beibe es een wilt gfieffaeljt,enbe foube wel

auenttieren pfeudanchufa piinij.

c$atuere.
i

Sic groofe >flfentong!je enbe fonbcrlmg&e bie witel e6 an tempte rt'en waf

eont

enb!oogf>e,maerenesnteterrean bmibbeljte ei gijetcperbe cfpferie geweken. ie tweebe enbe bic berbe fijn van gljeliieken natucieunaer wat warmer. 2.5 CCrachtcnajcrtfet'nghe, iewoJtefeuan btegroote^jTentongljemef olie enbe was gemeng?ft,esgoetiev;Y i 8&rnr>rb:ant&cf enbe tot ben wonben cnbc onbe fweertngnen. Qflti ttfnteruwrn

oioemcn,gfienec(tfp6ef wi(tier,enbcmeteebtck gfiew:etteii, alberfianbe teiKkfef ibeftcetccraitwagicn. Sat tweebc g^ejlacbte es feer erac^ttc^ t feg|ens aDe fem>n van wilbe gfieter te n, < enbe fonberlinghe an ben panden cn nateren,fioe enbe in wat manieren battet gfic bjuocltt wojbt, tfi; tn fptjfe,oft bianelte.oft ouet tlicBaem ghebiagfien. Sie wo:tet van bal wilt,met -Oufope en &etfie gebjonehen; iaetht'af enbe 3

ffmenfejuns Kj'f groepen. #an befen eniDben enbe fonbrlingbe an bte tamme fehstfuen bie mebeettns be* T> (et tt|t,bat fij ^et Ijei'tc (fereken,irlierjte,enbe aUe fwaerhept baerwt eriagh<n. gn^ be bat bie Moemenm wijn $ttyt oft conferuebaer af gemaecftf, feer goct ftin ae
fcebjeefbe.fwaermoebighe^enaiibe.melane^olteiifemenfeljen,

bie

Bicebewo'men

bcobe f

bie in

?08

X><tngc\)iiiMi
$tott r\ttft fangbe rouwe ett [ [ bajd;tige Maber, Der Mabe* Sfmfi anberen >|Trntongen

<f4p. Mi*
Cfatfott* C Echion fme
Alcibiacot!
/'; foad)

H
ren.

maer mt'nber Dart Der trt(l Jffewongben blae

feer gfjelijck,

tn fielt fijn rouro

tn ^e&6 feereel

erttafjenbe elepne eo;te fleelkcs,

6a act

mer bttibt fpben vetl elepne , fmae, froerfc gruene fcerpc Maberk6(bie ten epn&evjatte

Ten
bit

(leien

("eer

eletm (T/n) gbelt')'ekeerken3

bit

rtgbefpiepet maffen, tulfcfjen&entfefchen

blocmkens vooittomen,
peerfcrj fijn,

an eohter*
open gbe*

i'erj fi'cjt

tnbt af

(i)

bemelMamo n>o:bf,enbe v& tf'au jbc Ianead>fidj,bof, m$ wier off ijf peerfclje t>:at>ken6 ban in n>affenbe,Den 6(oem!att
fijn

gaen

anderen >ffentongen met geltjek,batt Heen an eohtere. 26 Die bloemen afgbe* uaHen tnbt gb^erefen ft'n,foo w'nbtme' tfaet
t>rn

en eletm e,a tfat foene een? fartrO^il gben hoofdeken geltfek.Ste rooittl t& redjtV cribe laneadjitckwan buiten root.
l)ii

(toert

CJSlaetfc.
wafl tn goebe toitn e(bt tnbt t) Denn>egljen 4 enbe anberr goet lant i entttnt SmefiV Uiouen, tnbt lot meer an/j btte plaetfenwan QStabant.
Qfebr'ttm

ft
6e

rrpt fcloein fefyerac

Dt'e

ben foomer

uer,g5eltjck

anDere 45fl"en(ongen,fnc

lettert te tj'fc

c 0um,
m neer gertae mt*xiF K9" &wfiSM|i. 3n fatt'fn Alcibiarant.wait

Am faet.

St't eruuf tt>o>ot

3pn(riu 5f lfijofi ix' "^""H tn rtr,Vipina en Serpentaria jn iatijn.Dat ee tn onfe t<w Ie langjjen erupt.^nber 2lpoteken eefl onbekew.

f a>o?tase
S5i't
bt'e

fijtt

naemg,

erupt beeft futen naemAkibiacummAicibiadion ,natt ben tomen Alcibii; loer terft bate en boete aen bit ttupt t egfien bi< bete tanen ftang^en gijenon
,

bm beeff,ant ais bit oube 5?teanber fcfcttjft

Doen

3Cletbiu flapenDe,an een flan*

gbe gbefleken was.onttpakenbe enDe btt crupe trinbenoe , Ijeeft bet felue tnben mont gbenomen tnbt gBeknaitt,eni)e ffap Duerg^enomen, enbe fet gfteknue erupt op iewone gbe(et,waer tnter 6t) tot g^efont^ept gfeecomen 'e. Ste noere naemert
Echion.Echidnion.Viperma &c.o"te Ifo eel lubben ai langden erupt, oie ^euet ge^ eregbm om battet tegben btn beet van ben Stangden feer fonberttngb.e e,enbe b{
ft(n f<iet

tenen otangijen bjoofbeken gbeltjtk

ee,

/atucre. iD'f erupt t$ vanbtt eomplerten van bit anbttt itfrentong^ettimafr wat ttatmtri tn fubttjiber. C^cacht en bercfetngfie 2>te too:tel van befen erupbe tn roi(n gefob enbe geb!oneken,toemt m'ef otleen tt (julpen Die van (2(angf|tf h fjn,ma wek bewaert c fcefeermt bi menfeft bat

d
)0

g;
bat
i)

t><m<5<mbtftttcjl)e.
an bt'en niet gljebe te en wo!bf,alfmenfe
te

Cm*.

*>.

voot tn befer manie r ge&tupekc. ijfgljeltitks eraefjt enbe werckmglje fybbcn oack bte Maberen,enbe Bat faet. it eruin verfaceftt oock btrptjn enbe weebom bet (enbenen. 55 3fem met wi'/n oft anberfns mg{) enomen, Doet ben viouwen vee f melelu ert'fgen.

Vatt^onbtfott^e,

<rtp,
altera Plinij.

C tEfatfoen.
!

i^egfjemepne Jfjonbfftongbe leeft rouwe ronbe btupne (t*

ln,twe e of t bjp voeten fcooelj, enbe baer aox waffen langfte

Cynogloffbj

-5onbtffonge.

Waberen, ben Maberenvan

'gr oote

>ffentonge ntet feer onge* ltek,maer fma(ber,mtnber, ei niet rouw, naer faeefti&ar/iicfj te bloemen taffen
.

tamme

bie (telen veel ty een,van eolue* re pttrpurbtupn, enbe als bte af gljevaen

tonen aen

f)n,fo

eom baer voost platte rouwe

pp een, bit al
ft)

fatten

t)!u oft vier

rt(p fijn ac bie

eteberen tltjuen fangen, gljeltjck bte fabett *>an 2(grtmonie enbe anbere bijer grjch'je*

ken rotttve fab.t'e wotfel es lanck.btek, enbe van & tipten fwert. CJSlaetf.
Jjonbtffongbe waff al omme ouervfoe* bieb op onglje&ube fanbtacbttglje plaet* fen &j) b(n (Iraten enbe gfiempnen wegen.

W.

Jjonbf fionglje Moept meeff tn <B:aecfo tnact.en tn -fjopmacf wotbt uer faet tfjpj

c 0ntm.

t<

erutjt roott tn

neet Kw^aanw na

Kwyx&aroc grnaf t.Jn

f atttn eit ut

bte

Hvo

tekc Cynogloflum.Cynoglofla en Lingua canis.

gnbe Daer naer tn

jungbe.

JF>oocJ>&uptfej -fjunbjV

3n

5?cerDuptfcrj -fjonbijtonghe.

3nJ'-ancBot'a iangue Deeften:

(nbe'e

bat tweebegeflaerjt van CynogiotTa.oaer JMinuts af feljtttft Lib.xxv.cap.vj.iJrT fefiifnt oock te fpne bat gljeflacbt van ifctisSyiueftris baer af men fommtgbe boeeken'van lofeoJtbeeint eaptttel van ifis glkfchreuen vtnbt.

Clatuere,
-#onbf r?ongb>,en fonbertmglje bte wottele ee tamme >ffentcngl)e,maer eouwer.
eottt

en btoogfie.gfied'iek bte xeoie

eCraeDtenftercbfoghe,
beplfaem erupt,ei e6 feer goet en fonberlinge bic wotfefe om bt'ea -Oonbtff ge t$ tvonb baer mebe tegenefene,en m$ gerfi meel vermtngelt ee goet voot twtlt
baer ^onbtffong^e tn gftefoben es, e goet om oube vlceratten, jonben,enbe fwertngben mebe te genefene,enbe ee feer fonberlinghe voot bte ghe^ tteken,cnbe vleeratten be6 monte.
fp

vier

water oft wt)n

<a

an /)onbtftongBe maeektmen een

ken feer goet es,tn befer manieren. fop van j^onbtffong^e, wotbt met fiuenitfe van 5Xoofengefoben,enbea(8fptfamenghenocgefobenft;n,foo boetmen baer tnne terknt^in.enbe rueret wel tfamen.enbe men (eg e( op bte wonben.

falfken bat tot b<n vootgfieferueuen aficb'tt cf

'

n
\><mem<t<ft'e.

3m bit wetttlt van -OonDtfong&e &tbiabtn tnin

jjooj Die inrocnDigtje fpcc ne n.

tfonfcame nt gejek? re goef s> <v

<p tfi
ccfatfoeni
(fmagtcrjerff roume flekenDe
tueeDe ftpertgrurne MaDer,Die:

Bugloffiimverumi

9&crnagtf.

aetben buy$m.'$<m fatfocne ten (oc(ong(je gc> li|(h,(jaer flelen fijn rouw, en* betfyaint vott oge,c n Depten (jen in Dop*

ucr

fer

per|tc in vetl tacrkens, bit

liefelttek* g&eflcerDe

bta$ fefcoone Moem,gaw$ fcmefc

blauw van
wi(
,

coIuere,cn fommigfie ooc fneu# tnbt ate bit afoatttn , fowafJenDer

froerte eo!enkcsnarr,fom(ijfs ftr>ee off Dtj> neflFcns ten ge(i)ck atn bit g&e nu pnt S5it#

g(o(rn,maertriinDer tn fweffer.

23anDefcr S&anagitntootbt oockeen g!jefladj( gbcoonDen, bat tfminttte in btt rDcn olijf! Ducrenbe.gelijek Dicgfjemee* nt QMtgloffe. (nbe anbattefibtt voci*
gficfcfiicucn QStrnagie vi fat fotnt, rueek,

fmaeck,enDe van trachten g(jelijck. plaetfe. SSernagietoaftal ommem Die (jouen; nbe trosbt ooc fanbf adjtigfte ejfehe vt ben fitvonben.

Vbnnagit begfiiw in OStaeckmaent tt

liotptnt', tnbe bleekt vooit alle btn tmere.

fom

CI5aem.
2>tt mitjj woibt <$ De ouDcrs in riecr frelKCt BofyiaArop, cnbe in {.aii}tl Lingua
i

bubuIa.Libanium, off Lingua bouis, bat esirt enfe talc ) jlemongrje oft (oetonglje. (n van pimtus,w$f fow|
f!)f

om Daf eet WoK/cv

*

maeckt.JnDer aipoieken foolwtef Borago, enbe boa naer in onfer (aten 93e nagieoft otnagte.in .(joocfy>uj>tfcrj SSutKtfdj, tn5rancr.oi6 ourrocSe ca
25ourraee.

C/i5atuere. QJernagte es wennen voe^ttcg t>an nameren. Crad)t ett ito errkt ngtie, van De ftn cruijDr.cn van fijnen bloemen fcfjjf tmen, bat 'p tn min gfietept, enDe DacrafgheD:onckcn,Denmenfcr2e woltjek enDe fclBbe maecken, tnbe ae >Joeffie(

facrmoc6ic6epf,enoe melancholie serDJtjuen. s&ernagie met rjuemdj water gefoD, es feergoet oot bitottwitUytvc Der kcete <s vOanoer etnagien fcfrfjft lofeotiDes batmen fe( , Daf Die bipt fieclkcns of( ff <ac;kcns biaeifyt met to:te( enbe fae( in wijn g^efofen ent>e gfieotonthen goef es (* g^cn Die DetDe eoufe , enDe Die vier tat;kens feeeft (egen bit vietbt eoitft tn Der uu uer manieren gepwpckt,
9ait

'

VMTtifyfttii
ft txgl)cflaclit.
JftfljpUis

Gap,
n>o!t>en.

t>f*

b(<!)c(a(s Siofcoa&es f4njff)t>an & wefeken We ne gtcof

C^fatfocn,
Anthyllis altera.
tt>eet>e

Ont&pUts t>ie an&ere tlcpne gljenaerw mac|

Anthyllis prior.

Sirfe

2fat&j)t'<s:

^ntpUt.

ben Unftn niet (eer cnaMdt Js maer es i(!cr,facc6( en mmbnjync n (ie el waft ontrent eenen voet fioo<ne bit wit en faec(it e6,enbe baet aen waffen wfgijefp'epbe witte fauhtebidbn* ke ns.g&elu'ck ben Mabeikens van iinfen off van <Erock,maer mmber en &i(ker.)t< Moe men maffen veel it> een gfjebsongljen fcouen aen ben fiel , enbe fijn van eoluete geel off *(eeck,enbe a's btet>ergaen,fooo(gljen baer cfepne jjauwkens naer,enb< baet lept bat faef.Ste roouel es Dun en Ijowacfyicrj. i S>at anbtt enbe tweebe Stntljpis es tnf' aenfn Den chamzpitys nt'ef feer ongfie* ft)cl5,fjef Fieeff wer,t>i)'f off meer bunne (eelks (ancr bet eerb ei urjpenbe,mef fma'e
ti

5T>

,f

*8& 2ttttfit)fft'6 es wan (Wen enbe tfabtrc

((epne bickactjtiglje

Maberkens peeieeMuflcrjen bie nxlcke enbe ben

feelkcs bte pur*

pure Hoemftens enbe fabeken uoostcomen, bie ciepn fijn. Ste woitel es bun enbe mg[\ers lanck. rnbe bit heeimtpf es t>o( fape, enbe fout van fmaeefte ghelick bat Tragus baer vey (jier naer af fcfyijuen fullen.

C lactfe.
in foute fanbfargjje gronben, gljelj'ckm baett veele gfieoonben toeibt.

Qlntfyms wafi

3ee(aw op

bie

bmnen

amants Moeijt

ft tc^t. in SSsaecftmaew.enbc in Jjopmaenf wtibt

fijn faef t i/p.

j0m&

X><tn<Ufl&u

c Mem,
i

<t<xp.X>f.

$fy

ierfe glSrftodjt wojW in nier an SiofeoJtW Av(wm,v gfir fieeten.e ne tfr me f ebben mp Anthylsprior gcnmf,fot onWrfcfcert van bj ancr 'ejcpn Anthyllis. (i>
milfi
eef

Den naem Glaux ghecomrncs, baet firn ittrupt oo? fiouprn, fioetodnocBtan
tatte t bat opiecbj Glaux mi t en es. S)a( anber crunt es ooch f f n ZntfyUis enbe woibi tof oncrfccc t van ben anbettn , gljenaemt 3n ricer avSvmI? ?nj f nt>c in iatijn Anthyllis altera.txm fommiaien nv CrtijtBorda. G.&*tutttt

nut nipt Wt Ctupt in Jilttfn Anthyllon.Anthyllion en Anthycellon. ^n 6ft loottkl onbekent gjornmiglje ciupt hif&c&frers f tent Giaudiola, weleken naem van
.

2(nf (jnUis re

Woocb van nafucrcn,en beplfaem. Cr ad) t en lirr d> tnglie.

Remmge.

OintfyUiejen toot froaer gfieWoncften re fecr gort oo: Wc couropiffe ent>e wo' Wc3 Woppclpi|Te,cnt>e trgfien Die p'tjnc en roerDom Der (rnDencn. SSKct melefc enDe olie van toefen ghrmengeft en op Den Wtnelt geli{,ce|t goc( <a WemoeDerealefnmet eouwroe&ttejjeijttwlabcncs. amfijniseooekgoet oooiDi roonDen Wier op g&cfcBtofttn Die falucnoft ofte <

tw

tten CKflm.
CCgrjeOaclir.

tap.vt.
Wc roo

-fTcn fijn Bceperlrpcfcier te l&be (eet gfiemrBn.Sie cenc firn liflen,cnDe Mc anDere Die deenc ffftffen, boer af

cm

Siofeo:iDcs in Dtuer* p'<ftn gfef(|!eucn Ijceff, We trp onDer een eapittei gcfied feefc&rn, bie gfcelijeJtemjfe foo van ben Tiaem al van ftatfoene.

ArciumfiuePerfbnata,

|[ tEfatfoett,

Xamhium.
eicjnefiflTcti;

@rcofeIiflcri.

'

t)<tttCtltffett. Viiip 1 <3< & me ^"ITf n $ rt & f n fr *" t6e cn&( f85* Mabfl*
'

<tap.*tif.
,

groot er

ban bcr gatt,

roootben Mabere n:an colttere ftt>artgruene,en op banber jtjbe ter ee rben.rcaerts f(fit>erwt>ic te fcc f6 roont,$oI,n>it gljemengfjt met ptupurroof , en Ijeeft veel rnalTfnbe'fiibf fetictkene en tacrken*, mr t ((tenen blabetkie be fet,barr aentvaf? fen ronbe fcolfekenB wlan cromme|>afc):ken6barr mebe bat fo aen bie tieeberen

Mijnen (jangljen, bie a($ fn open gaen en &loee n,oo!fMrngljen fcfioon purpurroc* te fiajwac^ttgfte Moemen.ie rootte! e* fleefjf en (ancki&tiijten fwart en tinnen reit, rnbeteeftemn bitteren fmaeck. iletmeQLhfTcnb:aglKnafc&eruttng!)eMaberfn,bfn &fabera" 35Mbegr}f* fijck,rontfomme wal grjfkertclt..t)ueren (teel tt>a| onbrrljalit voet fcoogSe, enbe es,

met eel froerte fic;ken6

fcenMaberrn enbe ben

befptanet,en rrbe nlf

tij

em m eel anbere fteelkcr..

<Sit|Je6en

t?eelkems,tt>a(Fen

lanckacfxitr; fjn,gfic (ijck

dufkens bp een,btevan fatfoene een eieim bue of t (arnotHie, rowfommc met ferrpe bot*
oft tin
fi>

aen bie eireberfn 6(tmen fiangfcenbe. 3" tmibbcl bet CliflTen ecemt een ctetm eroonken wtt, luttel r}oogI?er traf[eri6e ban bie (Otfjen, en# to baer op waffen feer elcjm Moemkents , bie ais fn even gfiegaen fijn vctbwijmn tn met ben eronkenafualIen,en6e ban traffen bie elejme Q[lifkcn6co!f, enbe hengen lanckacrjticr? faet,maer ferne en gaen fj> niet even noc^ en Hoepen niet, anbere ban f nootfcfjteuen es.ie woztel esteet tn volvecfelin$en.

ekens

6efet baer rnebe bat

Cplaetfe.
maffen g(jeerne&t) ben wegljen, aen ben tanten van ben welben, in onglk&oube p!aetfen,en tn serbtoodjbe gracfyen.

ie

ffliffen

3n J^ojimaent enbe
ooti.

in ,J>g|lmaenf,foo

eormen

frepbe bit geflacb.t

van Offert

Cl^aem. te groote (Tuffen (keten tn rircr e m^ >w *i moe 3 n ttjn Pcrfbnatia; , Perfonata en "Arcium f> 2(pUleiUmO0CkDardana. 3" Mc 2tpoteken Bardam maior ett tappamaior.3n^)ooc^bttj)ifc6grcfe betten. 3n granerjois louteren eule(<r*
,

ron.
,

clene dttffen tr-otben gljefje eten nee; fvfcfy n$i ^(rywop iaftjti Xamhium .^n ber 2(poteken Lappaminor en Lappa inuerfa.3n AoOC^btiptfc^ *33ef(ertft, ieuft.en fpt'y (etien,bat es fcebelaere (ttpfen tnetepne(IIi((en.
.

te

3"

ff 0atuere,

cot
fter

ffd'flTen (t/n

werbtoogljeiibe enbe Derteere nbes

ie

cfejine fijn

van

gjje ffav

natueren,enbe baer en 6ouen noc werm.

fapan ben grooten

C Crac^t
ffitffen

ert

toercfetng^e,

met ^umtt^g^eDtontken, boet watet makc,enbt2{

alle feni/n*

wt'na Io(Jen,enbe es feer ejoef te^en bie pi;ne enbe tseebem bet biafen. $Ret ouben i|n g^ebtonekf n e ejl goet tegjjf n aae beten en (lekc van
nigfie ggebierten.

pfaberen g^efoten mtf fouf.ftm feer goet op ben bat off (ee ek an fiangen ( ertroebe onben,enbe anbere femnra'g^e gjjebterte n. poeber van ben fabe ;(. bag^en met feer goeben wijn geb:oncfte n e e feer ptoffiV tefijck ben grenen bie bat eiatic a Rebben. ie toottel een >iacf>ma(bat es een w'erenbeef (oot6)fn>aer met kernen an 53ifa ' ppel nootkens,ghe ffooten enbe gljebtoneken , ts een eo|1e(ii(ke mebeeijn oot ben

ie

en Moet fpouroen. e ooek goet g^eflocten enbe opgefept ben grenen bie groote pifae tn fiaer fe f? 6en eb6en,buer bat bit banen en leben gljefctoken enbe g^equetff fijn g^ereeeil. ie groene fcfaberen gjeffootfn enbe met wit van ben e te g6emengfit,nelen f>iantW>(tibe fijn goet op at enbt vUetatitn gelept.
etter

ghenen bie

@m

w*

*fP

Ben c(C(mfng!Jc&:oncken,wo;Bf oock gf}ep!efcn,oo: B gbencn Bic n^ eenigfic femjnnigfie gfjeBtertc gfjefcetcn fijn.enBe Biefgljerijck oock voor Ben gijcncn We mj bc (leen offVn'ttecl geqttelt fijn, alfmcn fjef f fclue fap ntj witte wijn inncpt. ie cfepne li(fen ghc (looien, fijn goet tegficn He couBe gf>e$rocllen Bacr op gljc* 3 lejjt.waw fp eeteeren enBe Boen alle couBe voc^rtcfjcocn fcejjBet en erBwtjnen.

fap

t>an

Van Tbyuott.
^A^uoet Ijecfi
6ce&c feer gBefneBcn

(tap.ig,
Artcmilii communis.

Uabe*

*"rcn,BenblaBcreuanBie grjemeimc 2fffe ne fcljtcr gclitck , maerminBer, fonBcrfinglje Bic en We (leien oo:t comcn,Bie oouc an co* (ere Wuijn grupne, enBe aen bit onBcrfie fpBe
fcr>eruwic$
nrit fijn
.

SBjmoet.

@ifn

(leien fijn

fanck

en

met eele dentraffenBe anBere clepn ff Huns. (gijn Moemen fijn cfcijn tecre f onBe fetioppckctts, lam; Bic flelen gftcftjck oen We
recf)t
ft)

3f(fcne waflcnBe.Bie van rueekc al$

tien rif (e
(ijckfjn.

te gfjin*
gfje*

woiBene Ber cariofcpne waf

ie wouden

fijn fjoitfacfyicfj

met

eel acnljangljenBe fafehngljcn.

Oon Bcfcn crupBen es twccBerfcpe gefacljf,

We
i

alleen

van

coiuereerfcr)cpBcn

fijn.

roo&e ff efen en Moe* men.cn wo:B( rooBen SSpuoet gfirfjecten. ^ a( anBcre fjeeft wit gruene ftelc.en C6 wit<yrz^ a ten Sptioct gfjenaemt, anoere malle manie* '^ /5 ten malcanBeren gheljck.

a< eene rjeeff luuijn

Cplactfc. <pueet wa|l aen We canten an

bl vtlben

ty ben weghen,cii fomfijfs ontrent ben flaen* Be wateren." (fCtj't. <Spuoct 6foepctinJ)opmaew )og|lmc't,

cf ( oock fpaBer.

C 0aem.

tt crupf rjcef in We 2lpofekcn Artemifia eiS an fommigfjen MaterHerbarum. 3n Jboocf;* Bupffclj 'Eojfitf, tuchcn, vnb (Sant^ane gurtcl. Jfjier te late Spuoet cii @int 3as crut.3n graneljete Hjerte 6e .;jerjart. (nbe Bit es bat gficffadjf van Artemifia, Bat Mectcn wojBI 3n riet; ?7V<n
M-xfi<pM@- 3nafijn Artemifia tenuifoUa.Bw'cIch" Bat WerBc <onBem,enBc Bat BerBe f>p 2lpulcium.
ghcflacrjt ce.bpiof-

ojfaecKefrjftsSnaeitu.. (ioningmnc v& S>at Artemifia(|bo JMmras fcfrijfolieet fiucrennacm nacr Artemifia Bit cru( vcrcofcn ficarnaffo BuDftjsouwe an Wfaufolie Uontnck san Slatten , Bic te voo:cn Trouwe, partttcma Bat cnaemt, Artemifia huercn naem ecft,enBe met afr ariDci e fcgctrjcn Bat bat es -Oirgmeifi* en WaeghBen crunt gfScnacmt wae : oock gebeten wo.-Bt, 2(rtemi6 iana Bic oBBinne naer ce Btc henaemf Artemifia Bie Bat Bit cruijt feer fonBcrlinafte coi Bcr wouwen ghc Weken ce, Bacr enBe

om

Bat

om

fKpBemfc ianam ouerfle enBe oBBinnc af g^emaeckt

<>

fteeft.

0atuete.

mtoct

wat f famen treckenBe.enBe met fonBerling^e werm an natueren.

ir
SSiwoct me ( oft'r fon fiicien Qlmcmbtlt n gf>e (toeten tnbt <$( ffj'clt een pfe|ter op bit maglje gljc(et)f,gfcence| Dtc ptjnc enoe roeebom Der fcliter. ic fgfjelijdt afi tn'tt ft |; cock bit beMngFjeptjneenbetreek'ngfic an ben jent!* 99 n>en,alfm futer fp met olie van toefen mengelt enbe bit icb bact mebe be ffrnckf. ^Bpitoc ( C6 eock van bijct iracfy,bat f>i> Dat tier, bact f p gfkfangljen cft gl>(< tt>o:pe n wo:t,6ctraer( van fuer (e toobene. SicAnemifiaouct Ijem biaccfy t(ale piumwfdjtijft ) Dienen en gijeen femjnic^S) g{je Dicrte,oft anber6 pet letten cft fcabeDoen, enDe otter twelj repfenDe <n <an (19 corknict (ttfjteltjekcn motbegljett>o?ben.

?tmur Bcrtcrkijc.Stc eene esg-oo<e enbc gecfr 9Ce pnttacf. Sk anbe f 6 **< Upn enDe wit. C Watfof tt.
%*
.

Tanacctum niaiusi (?roof 9Cepiter.

Tanaretumminuj.

QBtf aepnuaer.

*2)3< 8,-00tf ff $"(! 9te!>mi<ter,?ft Siityne fe fen, t cft iVr

Dtc

bact op traden Vene treondtene oo!t6tengenDe ge e (e knoppocbttglje bloemen, ten miDDelften van ten familie Meemen gfrelije^nuter mectDer enbc fterchet van riteike. etin Mabin (,n lMKk,<un>eefetreg!jeneen (tacnbeenDeale ciuegfcelcn wtgliefpjccbe f-laDcrkens tfamen t>erg<,crt,t><m ben weieken eKk l-cfonDcre cm Die eantcn web firkcruic cnbe tWntbtn ti$u ntl < Dun fjter tnbt vlibbettnbt.
,

m<

voeten

F ooelj,

opperfte fjuer in ee(e cltynt (luikene

vabqUn

bm

"?"

'

X>ctn 'Azynnatt.

Qap.Q.
,

Qbif.

3?at anDer eleim SKtpmttet heeft MeeDac&M'gfie (eet grje fnr Den Matteren, ben Ha? beren van tfftaier fcbier ghelijek.maer minDer,enDe meer gbefneDrn.2>ir ftclcrt fijn ban t nc nuffen onDerliaitirn oet oft meer fjoocfi rni>e aVr op it\i|7crt eroonkens c.o:t6:engfjenDe witte Mermkens Den bloemen enDe croonkrns van Drrghrine(in?
De r witte gruwe feer ghclijek v>d facfor ne Sic woitel e8 hert enDe fomtijts trt (treen oft Dnjen oerDeijlt. (nDe Dit heel erutii es van rueelte enDe fmaecke De' t>co:ghefef;:e-.> en SXepmtaer feer ghelijek.alleen een luttel onfiertker.

C piaetfe.
i

Sterfte Srtmuaev.waff ontrent ben weghen, bt; Die fiag^f van Den elDen. tnDe ( s hier te lanDe feer gftemepn.

enbe arn Die tantcn

fommigljeplaetfentjart^tnlien, ierte lanDe wo:DDefinDer cruptltefhebbers honen gheplant <| tErjt.

Sat anDer wat? in

-SejDe Defe erujjDen Moepen

i

m jfjopmaent enDe m -Oegftmaerif.

Baem.
Sfpofeken ghertaemt Tanacetum & Ath^ nafia.3n J^ccljuntfcrj ftemfarn jifneerDumfch 2Cei;ntiacr enDe Bo;merui)t. 3n granehois2ithanafe. Qrr.bewotDtvan fomrmgbcn gheleerDrn ghe(ioiiwenr>oo; Dat DerDe geflapt van Artemifia, Dat genaemt rxhDI 3n neer &tm lu<ng limi ia aii&,
ter ttjt 311 Die
.

Sterfte gheffacftt wo:Dt n

3n iatljn Artemifia Vnicaulis, nart 2tptlleiO Artemifia TragantheS aut Tagtes.

at anDer es fonDer twijfel oock

gljeleerDe enDe

een SXeomtaer

enDe hier af

maken fommitjbt

fonDerlmghc Die wel glje leerDe OJfatthio'liis' enrnfs , Die optecfiUI 2feineaDteinneerg6eriaemttt)O!Dtx'M-0-.(nDe eefiDat Diterttrjt Diewaer*
fonDer twtjfet,D<*gemej)ne Sterjnuaer een 3cmUea, want betjDe Defe erinjDen fijn van ruceke, fmaee!te,enDe eraraten maleanberen fee ghelijek,a(5 wij tn onfe annofatiert ahefchmten Rebben.
es, foei es ooeft

ehnglje 2tehi(lea

c^atue.'
'

SXepnuaer es werm t>an natiteren tot in Den tweeDen graeDt enDe D;ooghe tot ftt Den Derben,DcIek fijnen fiereken rueek,enDe bitteren fmaeeli wel bewtjff. <nbt van gheltjeke natucre es ock Dat anDer elerm oft wit tKepuaer. i
i

C cacl)t en
Sfaet

betcljtttsrje.

an Ovecmtaer es e fcnDerlingf c ei eryene mrberijne (fegen Die wcjmen, wamt ant in wat manieren Dattet inghenom wo:Dt,fo DooDet en Dff f fp Die wo:men af
OCeijnuaer Kei
ooelt gheftooten

-v

enDe met

olie

wel gfiemengelt

van Den ^enuwcn. 5fap an' SXepnuaer met olie van roofen gfiemengelf enDe Daer meDe fiet liefjaem ttoo: aen eomen van Der eo:tfen 6efreken,Doet Die eoiifen aeFi(erf>li|uen. Sfeluefap met wijn gfieD:oncken,es goei tegfjen Diepifne enDe wecDom anDer
pijnc ijne i enDe ghe^wil

es feer goet teghen Die <jv ' "

Kafen,en tegf en

Die D:oppclpifje.
rjuenierj

<n ^

2ne woMeluan DUr,nnaer met

rijn in Die t>oeten hefeben.

ingfienomen,ee goei Den ghen Die tfleDer^ r*

X>(Xtt Cfitet.

<tp.$.

M
'V
i

2((er Ijreft eefefeercfeerg^efneDenafthveritwtgetlaDeren.Denterffert

'

fenveelfloemhens mmiDDelgeelenrontfommewif,een (amitle Moe!> me ghelehenDe ,feer fterek anrueeke en bitter van fmaeeke Die al6
,

enDeonDerfte6laDerent)an otianDer van fatfocneenDe eoluereghe* lijdt <ijn fielen wafTen twtc oft bip voeten ooerj, enDe Daer op waf# f
.

rergaen, wo.'Den rol faets ghehjek Die familie Woemen.<5ijn woel es houtaefctier) met veel aenfjangfienDe fafelinghen.

Cwater

roafl gfieerne in Dicegfce plaet fen bp

oube nweren,en bijer

gfiefiitken

te\u

weplaetfen.

CCgt.

^ Of

S0?4(f|!

fytmj.

X)<tn(Oam.

<&tp.gf*

JKater Meepf in .fjopmaent maenf,enBe fcfea: alle Ben foemer

SDater cet

m i^ogffs
titer.

m riet* 7re8iTO p, enBe t>n

ijufMuii
.

alenue en paulus
Parthenium
l'tl

Ctl

jfn iatijn Anuracus.3lt Ber 2lpof eken Ctl

Cap.^j.Matricaria

@eraptone

gfjft

<m fommis* Amardla. Jn i)OOCft&Up(fcfe SflMUtf

hraut ftt ?etBtb(ttmert.3nonfertal S?f* Kr en C3?oBem-upt . 3n 5ranc[ioi6 S)?a(ri> ane (2 'JJcarone. iataere. SMtcrupt eswermin Dm BerDen graet, tnBe tot in twe eBen D;cogfje.

|[ rac!)t ert becefctnslje,

2(

enBe gljepoeDert enBe Baer af een l>aff looi fwaer met ljuenic off nBerfins ingljenomen.iaecjjt afBuerBen eamerganch BfefwertegaUe enBe Bie flup* men,enBc Baer om eeff feer goet Ben g&enen Bie B:aeping>ftfwt/mering in uer "Ijoeft
Ciafcr gljeBioocfet

e&l>en,Bic cozt

an aBem fjn,enBe Bie me*

lane&olieus en foiiBer reBene trcn'c en fwaermoeBicrj fijn. tf crupt (onBer Bie Bloemen water 3e* 55 foBcn enBe gljeB:on(hc,e goet Ben grjen Bie Ben (een jjc&fc?. ?ater es 00c feer goet tcg

JSst

Ipi

anBer moeBeren met wijn of eBich gljeroo jt en op Bie nauel,&crfe off

Bie opfiifgingfie
t

f cfatfoct.
Bechion,Tafsilago.

^)0efMaBeKll.

fpDeg(jelepi.

3tem n mia
'

fl^cfoe n es geef

om Baer

Ben wouwl Bie (juer motBer er(jerBf,r<eria& of t glje$woHcn es. CJJcafer oock met Ben Bloemen gtiten gfjeo fioofen,es goet tegen Bwilt uier, enBe nBert ittic(j glje^wetBaer opgljelept.
inne
te

fcaBen

eit te fitte

Van^oefblabtn.

Cap.$H'f,

Sdjion rjeeft groote faeBe tla* Beren met cel fjoeerftens en a*

Berkene, eenen peertfeoet g$e* ItfckenDe , fes oft feuenoteen* Ber woJtel oost eomenBe , Bte

aerBen waert witattitti enBe afeft.* eruttcrj fi|n,en op BanBer fpBe grof. 2>en peel es wit en Ijapjae^ticfj ei fpanne (aneh, tn Baer op waffen fe|oone geele g(jeuul6e Bloemen Bie feer solften ergaen , enBe in grauwe njodarrjtige toltekens neranBeren, Bir,gfKfijck aent papen crupt, met Ben win* Bc wc cb^ liegen. Siewosteles wit en letelt, IjerwacrtsenBerwaerts eritppenBe.
onBer
(er

ISlaetfe.
Ier

^oofMaBeren waffen goeroe ty bwa*

VanPcitikntitvoottd,
in
etcljttgfie

(tap,

&<

en op od}ft'8$< acker en velben. f[ Cgt. 3nt&eg&mre'lan\9cerfeen SfpJiHfoo foengpcnDse jfjocfMaDercn (jucr wol*
^ecn ootf,en Dacv. op
fitter

oloemen fonDer anigc MaDcrcn, rii coHfl Darnaer foo comen Die blaDernanDerwo!tcfenoozf,enDanfowcrgaenDief?ec# (en r n Moemcn,alfoo Dat ff (oen bloemen en MaDcrcn 6p ec n g&citonDcn to:Den.
gecle

Ciftaem.
X> ertttjt woJDt in ric er
gfiefieef en Bx<o|/

k x^"*-'-"*-

3 n lMi]ti Tufsiiago.Jrt

Der apoieltc Farfaracn Vngulacabaliina. Jn^ooclouptfcbiXof^iib oft <8:at -iatticr?. 3n5?eciDerDirptfcfj -OocfHaDeren, peerte clauw, 25zantIattouwe,en<5. <tijti6

ot.3n ktambois pattc a cljeual.

jfjocfMaDcrcn nocfe gruen enDe wcrfclj wefenDe,ftjnan natontnvecfyitfy ojoogfte foo fijn fr, fcerp.enDc mits Diicn wcrDjoogenDc.

mm

C Cracljt en bmlungljc.
SDie grttene jfjocff-laDcren gh>ftcofen, enDe met {menic^ gljc mengfie f* g^encfen^j bat wilt wicr,cn alDerlianDe ftcefe gfiejwitlcn Daer op gfjeftreken. Sic D:ooge ,oefi>faDcrcn op gloepcnDc colen grjeletjt, enDe Dcnrootk Daer af co>qj ontfangfic es geef tegfjen Den Dioogfien Jjoef mcnDc bun eencn treefter in oen
3

mom

n Die Dampicfjcijt op Die Dosfte,enDe Doei fonDer grootc aerbept off pijne Die ^pofto mafien op Die toiffe ti6:eften. Stjergljclijcken crac^t eef t oock Die wo:fef als jjj onffeken wo:Dt,cnDe Den rooek g Daer afinoen monf ontfangben wo:Df.

XXm

pcftcnttc wojtel
l eta " tes

(tap.

gfff.

eftltte wortel fieeft groofe rfe

De MaDcre n Die terfi Den .ocf* blaDer gclije fijn, en ban nan foo groot tooi Den Datmenmct een Mat ten clepn ront tafelhen
fccDechen macfj, enDe fijn op Die een ft>Dc
fcljoon

^wSSwc-lrf WK" *

gruen , en op Die anDcr e witacljticl? wancolucre. Jourren fteclesrjolenDeon, trent een fpann'c fioocb. , acn DoppcrfJewoI^^^^fk^
efepn (tjfoeruwig|e bloemlie's Diek
,

van veel

^l^&VS^s

bp een ghefioopt

Die

met fineren

ffeel vet-.

gaen fonDer
bitter

b:cngbcne.iDte wortel es Dick,binnen wit, en bol, flerek en

faet woorttc

wan

fmaeclte.

C jMaetfe,
crupt waft gfieernc in natte wocfite plaetfcn.ontrt De SXimerc en water loop.

Sit

CCtjt.
35ie btoemen wel peflilentic iroMefc wer tfiooncn fwer in tf>e gfiinfcl wanDc ?0J eertc

enDe in Dn2fp!itl foowetgacn fj),cnDe Dan fooeomenDie 6!aDeren wooHDic atlenDen foomer Duet blijucn DucrcnDe.

3n rieef

C 0nem.
enDe in Latijn woDt
Dit fl-upt

3r!T<r'TfPctaritesg6eeeten,inDer3(pote?

hen ecf onbekcnt,tn jP)oocfjDui)tfcl? twoiDct pefJilcM} roitrtjci genaemt , in onfec talen SotkcblaDcien enDe pcflilentie wortel

L0

C atuerc
peftifewie roo:(e( re 620096e
tot in tien

eroen $<

t'Cracljt crt ttjeccitns^e. pefMentie wortel gljep;oocbj,gbepee6erf en met wijn gfjecjonmf e een feer ee(!e boet en men lijche meoeeijne fegljeri bie peff ilenie enbe peflt'lenftofe e!ifen,tanf 600 fcfie fn>eefen,enbe Daer Duet bsijft $t> ae fennn en <wt ter vtanber fjerten. f'( te wo:men,en e* een cracbfiglje mebeeijne fegfcen Dat cpelimmen enbe o&fijgen vattin moebete,tnber feluer manieren g^eoupekt. J)efWenfie woitel beplt enoe gfceneeft ooeft alle qnaben imteroaerte eetenbe Ira# 05 lien enoe ftoeeringli.alfmen bat poeber ban inne fropt.

&

J3e(li(enft'e voailcl

^cnceflbmwoim ^ nKen^tnbm

fiff

enbet" maf manfrW H

fratfo

ba et e

gbe^cftijjyjHjj^nMum^eg|je^

e^pRer

t)Atte#tftujl?e,

Sap,

gtttj;

C Cgljeflacljt.
<t fftcnglje e* iroeebeHejjecals ieon&aert fftte* en
gljeieerbe beee ttjts fcfuiiuen) toaei* af bie

Jjiewnomtts 95ork cene gljenaemt n?o!b( groot*

-ertf{cnge,enbe Die anbereelepn*.

Cfcfatfoen.
Biftorta maior.

Biftorta minor.

roote^ertpengge.

Siejine ^)ert(?ongj*;

Van tyuftnght.

V
Crtp.^ttVf.
,

Maberen bcntoabctcnvan^aucf} *^Dln<T gelijcft, maer minber cribe niet 'foo effen maer waf gticcronekdt cne tfamen gl)cbooglictt,op We een ^ijbe benefter gruen , en op We anbcr'jijbe 'er act ben traerts, Mauw grucn v>an colucre wcfenbc.Stm ficcics (an<ft,cffen, en teer,cp tfop
-ftcrfftenglje ccft (awftactjtigrj e

J3<9K>o f c

Wagljenbe t(n

f'fjoone arc,vol clepn lijfoeruwiglic

tfamen g(>cb:ongljcn tooemftens.

<faef es ftawicb. gftclioccftt enbe toutin.Ste wo:tcl ce laneft,groot,ct om in een gjjc* tmongljcn wan Wipten fwert en ftajacbticb., an tonnen toupn toot, on fmafte go
lijehccnceftcte.

ben wojgfiefcljrctten van Maberrti.aren, Bloemen, facf,cnbc ftcicn, S^efttch maer tninbcrccnbc v>an Maberen effenber <Stfn wo:tel es ooeft coitcr cnbe tneerin een gljewjongljen fonber aenfiangfjenbe at>iacfyiafi e fafclnglien.oan toip<> un toutjn.san tonnen bonefte r root,bcr grooter van fmacchcgficljcftenbf
(let>n,ts
.

>af

paetfe.

Jjw ftongljcn reafFen gljeerne te vodjiigljc waterachtig^ plactfen

tnbe
feer

t'n

Bccmpbcn

bonchere

Boflcrjcn.

QSe pbe We .fjerfffongficn

Bioctjcn in 3ftcpe cnbc in 'Xraecftmacnf.

c $aem.

>efe crttpbe n woben an ben gtjefeerben in

l afijn geheet?
wojben
ft)

Biftortz.en Serpemaris

in-Ooocrjbuptfc; jatter wotelcn.Jn ?>iabant

3n Jrancljois Q&efiote. <ne fdjijnf wel te

nitis
j

J^ertfjpnghcn ghcnacmf, fpne bj Dracuncuius Latino'rum baer J>u>

af oermaen boef.Libjreij.Cap.vj.

Saf iafe g^eflacbt nwbt van fommtgScn t'n Latijn Colubrim gljcfjccfc,enbe van

Cconrjaert gucs,5?a(ferwurf$ weiMin,cn van ons grootc J*}enjtongrie. at twccbc.bat ee bic elejmc -erf |tonge,bic nttemt bic fclttc mb$~, JJatferww tl

menltfn,

C $atuere.
C Cracrjt
efi ercfttfigtie,

Om ffongfien cr c(cn en Wocgljcn tot in ben berben gract.

ie wojfef an Jjttt ffongfien in water

Iten,(te(pf

ten loop bee

Bttper,

cnbc

eis

rooben wijn g^efobcn cnbc gfieWenc* tt mits bijen goet ben gf/cnen bic bat fooi mclc*
off

$ocn fceBBcn.

&) ffoepf ooeft tie nafiterfjcfte craneRfjepf bcr wouwen, als fp (c ecioff ff oucr* <&
Dtoebtctj eoemt,f nbe alberfcanbe Bloetgawft.

icfgljelijcft boet fp ooeft bat haften cnbc oucrgrjeu op fcouben in bcr fciucr nieren gf etoutjeftt off gficpoeberf enbe met rooben wijn gfk b:oneften.

mat

baer bic Mabercn innc gt^efobcn fijn,<6 feer goet tcgfien alk fweringen, s> enbe er6ittingfien bes ments cnbc bcr ftcclcn.cnbe maeeftt bic tanben aft, bicoiis

water

inbenmontgbenomen.

Van&vyftcom,
|[ tCghefiatljt,

&&?.$?].
aU piinu in
fijn fiifto:ie int

Otpfeeom es fwceberietje an

gi}ef(aet}(f (

;. boc(ft,ri!J. eap. befcrj!ijft)wacr

af

bit ierf e es bic gentctjne

ryfe com

bicanalfni!s,^aulus,enbcanbcreneerfc mecrftc!6 aecncbcftcf

cnbc in ber mebctijn gfetoupeftf gt}ewee({ es S)at tweebe C6 een anber erutjt alleen van piints tot:euen,enbc kpbc befe cruobcn-woib toer ttlanbcgficuonben,
. '

'Cfat

CCfatfoen,
Capnbs,fumaria.

0rftm.Y2wi*'\ :*'*-->

plin, ^ Caonos v

J-

IPhragmites;

ffeentene, metdepne, uat,wtht; wereawialjf V1iemepnefpfecomtjeef( ir\ goitanbtt DenMaeren van ttttt, -fterafi(mc6cnafAcruwt66la6km6 en flaen wri opeen 8&w depn bloemen fijn , .@jn minDere wel maer fie WckenVe, e lepn knoppekens va gacnbe.m er wefeke putoiupn.ie tolttere put foonfien, an n>o:<el es fec&f "< ' u "<' < >te elepn ee. ot t>a( in lept feer fae( nt>ern,i>aer

(eeite |ee Iken6,t>er en woffm efepne Je ee(e coek e"o'<roock &eeft i van fatfoene bc oo!efc(j:e wat oock eoluere,fme(ke,enbe Mt>erkcn6,n fneoen

<iS

auUm

Iicn

Wtpfecom hens baer mebe

fcloemkcs fijn

fiettjekenbe,enbe ooek
ja

fommt&e

lepne teere bsaepkene off

dauwter

MUt fiem al omme al fyaafii en anbere erupben (l mae ck(.<5tjn

val &p

depn,en

oosf com

depn

een.wit en iuttd perfefe t <oluere,ner bie wdtk hamofce-s.baer b$ fat ( tn lepf . Sic nwtel es fleefce e n smajers IcUk.

rpfecom maft

ieerne in

mm dot onbet Me

jMaetfe.

Jerffe, ene in

mttnjnerben,enbe"bijerg!jehj<ken(!eoeffenbepletfen. We cante x >at depn Set bcrooek roaft onber ie Ijagfcen

...._6c
t>ie

mees Jouen,

van oen peiben,

tpoubemueren.
S&epbe befe ertipben Hoepen

m COepe enoe in raeekmaenf.

2)af

ierfte

van cfcn

eriitjDrn sro:>t in rire)r gfie&eftirvf >rv<op><sxffvn-Kf.

3 Catljn Fumaria en Capnium.^ll Die 2tpc(fhCrt Fuimis tcn-j 3 -)OOCftDlt|)ffcb (JrDt* 3n fteeiDuptfcrj rpfeeom, Smpiiekeruel en rattck,<aitS>eneropff,&a(4enko:uei
.

(erDfrootk.Jn grancjiois gumeterre. Sa( tweeDe wo:bt van pimio Capnos en Pes gainaceus gfjenaemf,ei mits Dijen foo n>o:DDe t v& cn6 Capnos Plinij gtiffjcei, e nDe Du es Dat trupt Dat wxvis ^(yimc van -rrmo(aus genaemt e,mDcr Zyet ekc e eft onbeke't. 3n Dumfc^e ljef>&c top (ff luc tot cnDerfcbeet d De dnDerc.Qflepn rerDtroock genaemt.^n ftracljois mocfctrt wel naer Den fafijnfefjen nemPeigaiiinaceus,pieD De gefitte ge^ectc tt>o:Den. <[ fntutte. rpfeeom e werm cnDe Djooc^ tot t>o(naer in Den ttweDen grart.e van gelijeker
natiteren es ootk
t>j

<(epn re rDtroock,al6 rot fpnen fccrpac^tia^cn bitteren fmaeek

kenhtk es. racl)t en bercktnglje. * lfay van rpfeeom in Die ooghen gfjeDa, feerpt Dat gf?eftc$t e enDe maeekt dan 21 cog(jen,enDe met umme grjemengelt enDe op Die roifnlnaurocn g^eftreken, maeekt Dat |et Do66e( Ijapr niet meer en toaffe. rpfeeom inroater gljefoDen enDe Dat gf>cD2onehen,iaetIjf af met Der wine ei met< t>en camerganck a(Der(janDe Ijeete erjo(erijc"ke,tjrrf>anDe,enDe wrrrgljerDe h ttmoien *nDe oetit(jept,eii mits Dijen es feer goet Den g(jenen Die feo:ft fijn,Dtc quaDe feerie* ept en fweringljen (ieb&en enDe Die gliefnekehjek anDenpotken fijn. Siefg&ehjck roerek Doet ootk b>t fa'pn rpfeeom gl?eD:oncken, eil es Daer foc flercker Dan Dat water Daer Die rpfeeom mne gljefoDen es. i >ai clepn <erDtrooek(ai p(tnms fefcijf ()es san Den feiuen eratfif enDe roerekin* gfie gfielifck Dat anDere,enDe es een fonDerngfje meDeeijne feer goet roefenDc tegfjen fcie fcemertng&e Der oogden Dat fap Daer inne gbjDaen.

Van Gfyamtbiy.
Chamidrys. amanDer'/n.

Gap. gpp
Chamsdrysfcerainaquibufdam.

|[Cf8t(ben

fflV

^ttt'f;
t

t)<w<l?<ttttebipa.
cniijf,

<tap.$p).

(fJyaiKvbivs es een neet

tccre (Jeeikcns

an ber wouel bethe ns,ron(fomme g5ekerf(,bcn Maberenwan fommigfen cuckcn volnatt gcftjck, macr wel minbrre.ie Moemkcns fijn efepn, brnpnacfyiefi prcrfclj wan eruwfn,cn#
t>e
.

ontrent een fpanne oftwet rjoeclj rcafftnbe, veele ooJtf>Kngr}enbe , baev aen watfen clcime f eer blat

waffen bouenromfemme Den ffeel.<faef es cfepn froert enberont ie tvoztelcs teer enbe bun, bier e nOf baer onber bie aerbe cruppenbe. 33ouen 6tt fo wnbtmen nocfe ten anber trupt,b<tt an fommtgben voor een (Efl# mecbips ooc gbeljoube n es gberceef. Qjnbc bit es oock een neer itpt,veel ag:ac$tt> gl)e fferfkens b!a"gf)cnbe,bacr en roaffcn,feer gljefneben,enbe ferjter crupfttujs gb.e* efouen t)amacf>(tgb."e bfaberkens te bloemen fijn pecrfacljticr; enbe afTen met creonkensrontfomme bic fle(cn,enbe als bie afgr3eallen fijn foocomen baer oo:t rh; bie ((tune ronbc (jujifkens.bat faet brcelck fwert en rent es.ie n>o;tel es bick m$
.

veel eefclingben.

Cplaetfc.
i

>

op fkenacbtig&e grjcJerdjtcn enbe bergfjcljcften pfactfc n t'n bic frofferjen. gnbe woibt in SSsabant in (goenien fcofcr; gljeuonben, en* be inber truntl fbebbers (jouen geplant. of anber nwbt cochop jteenadjttgfKpfofffenglJeuonben, cnbein bit ouen

amanberft/n maft

glieerne

gb,efaej>cf.

t}ama?&:ti6

<23jacekmaen< enbe -fjopmaem. (Jnbe befgrhjcr oock bat anber crupf.

bfocijet
t'n

'

S)at

ier(?c
<oat\

crupf tr>c:bt glje naemt in riecr

x*f '^ u f

3" tijn Chamxdrys.Tri*

fommt^m Quercula minor enbe Serrarula/Jn tc 2fpofC kc Charoaedryos. 3n.ooct}bU!>ffcl}amanber(tjn nb klein SSiatengljcl. 3n neerbujjtfcfj fyamant
xago tnbe
bcrIijn.3n5r<mcb,ois(b.e|"nct<e ott la
i

ermanbice.

at anber uut woibt van fommigb;Cn,chamsedrysfo;mina. bat es amanberhirt

tmjfken gbenaemf. Jjte wel nochtans bp ben oubers , an gfjeen chamedrysfeemina gb.efcb.uucn en es. <5om anbere maken baer af een invitatie- 3 Latijn odmallrum,

aerfg^eeng^eltjekeniflTemebeen^eeft. Snbeeenighe oockeen ttwbc g^eflac^t van Cham*pitys,baert meerber gljel/ekemffe mebe eeft, atnqhtfitn bat van ruecke ben anberen g^elijck es,enbe oeck tot femmtge plaetfen iua Mofcata g^enaemt wc:bt.

amanberlij'n es werm tnbe btoog^e tot in btn berben graebt. <[ Cracijt en tbetcfetngke. Seruptenbe bie bloemen t>an amanberltjn in mater gfiefeben tnbe g6ebjcnc#2t ken wrbn'jtten bie erflopt^eben an binnen tfmenfebens lic^acm , enbe boen fcf^ ben ae tape oc^ticl}e!)t,enbe baer omme foo (tjn fa totnemenbe goet ben ghen bie (joefcnenbe eo!tanabemnjn,t)ieuertt>afer niettoelen kunnen geloften, cnbc We broater 6eginnen te laben. &p erwecken en boen comen ben voitroen ^uer natuerhjeke eranckSeijt. 55 S)?et a^tjn g^ebzoneften foo 6 gfyamcebipe feer goet teg^en bie er|erbe en er^ t
flopte milten.

C Batuctc.

blabeten met olie gjjemengclf, crbri;ff bie bonckerfiejjt oogjjcn,alfmew baer op ftri/ekt.

at fap van ben

an ben^)

C^gScnacht.

&&tnmij$ e$ ftoeeberlepe an gt^eflacfet

baf

ne es bat

opjecfet fferenpzts

bau

nifn ertfnpjijs manneken et.at anber woibt ewenpiijs trijfk genaemt. lfat*

Van <erettpiff6.
{Bctonica
(Etrcttprije
pauli.

(lap.gpip
Veronicafcemina.

Q$p,

CCfatfocit.
Vercmica mas.

mannelun.

gwmpjije tw'jfkfn.

SSS82SKS122S F*"**

n<fom

oWfterf.e

WaJwt.

tett^lJ2S,!

(F,l^,,l ,
!

rpiKnrtf, na Mc richt cfqm tl>acn&

S
i

b cn'cmafi

6|P5ftc6

cnM farc|f fin. bic Mot mftcns fin gaf

Swnpjtj6f|fkmjt(ittnr<ot5(c5rt95epfflfm;

.*q*t *f mqitm Mocpm m sacchmcm <nr m ^oymn.

*4p 9&(SSf^2fffi^!
an ons bod p**.,

*<*<<

W-i m rite; b^i

s&rmtpnf ,,, fttf^cre

m(m nf, in ^ ^J

3"

tf
<renhei|$ 3nJfDoocfjbttpffct) '
piijs

mcnnnfn ro mnber;(

SnJeeberbttjjtfcl}

Seretv

manneke n.

attweebewoibtgljeeefenVcronicafceromaeiibe erenp;i|8 wtjfken,

faeif wribltn,

(n&m?

Clatuere
(^erenptijs es bioogfie
fjetenp'/s

an natusren enbe wat wetm. Ctacbt en bercfetngbe,

feer goef gfietmiixkt tot bie erjloptgcpt enbe weebom bet ntetc(ats 3
entte

ptmlueffyijft) <2rerenp!i)s t'n water gfiefoben

ben,cnbe fitijueret tMoet van alle ben,enbe mits btjcn es feer goef gliebtoncken bie fcof t fijn, We eeniglje <)ua&e rHj)t><# Sent, clerjnpoejkensoft maferen ef>l>fn. 'Batet an ger enp:tjs gjjebejteerf met wijn enbe menuljmaef euergefcae (f tof
i>aftefroofact)tt<l}wo!be,esfeergfiepjefen (of bie oit6eb>e|en,

bat gfceb:onekc, Ijepff He ettbe en vafcht wen quabe eo'.riptien 16e vupk vnbianbf oe tte

<jj

(j

wt Wogtngljen e nte

etwef jlfcept anber longttene , want

men

fcfwjft

anbon

battefaUeleerafien,

fweermghen
1

van bet fongljene ean t)ep(e n. af rerenpjijs wijfke n e6 an gbe Itjeke natueren,maer bat manneke es t'n alber g)
ent< queffnrei
t>eeter

manieren

en fcequamer.

t)mt@l?<imepttps,
gj^^rentpbentn

(tap, gtnt'j,

iaft'jn

cfiarnzpitysgljeljeeten fijn bJp g&ef(acl>ten(afs ;tofeoV

C Cg)cflar!)t.

nbibe6
"==*S

|"cf>:ijft)an

tneeke enbe fatfoene malcanberen g&fhfck.

Chama:pitys prima.

at ierje vlt 1pp:e6.

C 'CfatfOftl

Chajfepitys tertia.

S)f

><*be VBelt gjipjes.

j^SCtt'erft'egljeflacrjitjanbefen crupbeneseen feer cruppenbe crupt met gfrccronv taerkems.bacr a<n waffen clepne fmaHe ftopsacIjtigSe blaberkenis, ai vueeke

^be

ben (jerfi off termenlijn gfjelijck.Sie bloemkcm;

woJtel es
flecbi

fijn elcpri, blecck, geel oft wit.

Sie

en foutacbjtd}. i Sa( ttDCf 6> ccf oock gaapte* (eer* f aerkens , gljeftjck e men ancker omglje* eromf.ie b/oemkens fijn wit. <faet es ftrerf enbe (jet Ijccl crupi es ben terffen van
rueckeghelijck.
5

a( berbe es bat alber elcpnfte,enbe fjceft

clepne trtttc rouwe blaberkcns en gccle

Woemkens.van ruecke ben anberen gljeltjckenbe.

(anbewoibenfpinbiefcouengljcfacpf.

C JBlaetfe,
ie

)efe crupben waffen gljeerne <n bercbacbjiglje enbe fieenatfetighc p(actfcn,!jicr

CCtjt

Ciaem. ogftmacnt. -fjopmaent in enbe Worpen in @p ^ w ''S'8flfP<wn. jn nccrxM in naem eencn wo:ben met crupben Srfebip iu Arterie oft i ati;nAiu gl,Abi g a enibiga, ent>e oaernaer iner 2poteken iu en morc a t.3niup(fdj^Oelt(S:pp!e,enn fommigljen Jjoc langer (joc (leuer.^n E0atltere. Srancfiois^uemufcate. - ^ f , s s , s tot in ben berben. Moogbe gracf,cnbc tweeben ben 90elt epmelTenltin werm in
;

CCratDtcnttcwWtlgDe.
Sic
blaberen

van CTfiamapifps feuen bagben in wijn

met

geefefuc(jt,enbe veertien; bagben

tiea,bat

gfieteonchen, g&enecff bie mecbe gebionckcn fo fijn fpgect tegen bat fcia*
.

fiamccpif ps es oock feer goet tegen ver jlopf&epf van ber !euere,en boet bie rijfen,enbefp brengt ben wouwen buernafucr(tjckcfiecteweber. nbegruengffe|tooten,eilmetf)uenict!g6emeng6e(t,enopgrootewonben,quabeC en vup(efweringbengftelept,ljeplt enbe gljcneeff bie fclue. boJ|1en,gruen geftooten en > es ooek goet tegljen bte (jcrtljept van bie wouwen

sweebomm bie bope.

_..

_ vnnc 05
...

|X

S
in bier

manieren gbcbmpct, es

fp feer

goet gbelept op bie oefen enbe (teken

an(ang6en,naterenenbebiergfieliickenfem|nig^egtjebierten. (Bamccpitps ooek gbefoben enbe gljeb!oniken,boet bat gfceffolf Moet febepben en$ gebioncken , boet fp bie boobe v;iicb_f afgaf, enbe gaen.enbe eebick gbefoben met f gljeftrckcn boet (jen feer fweeten. op tlijf menferje ben van bampitps, fap maer en fijn niet J) Stefgbrtijck cracfjt enbe werek boen oock bat tweebe en tberbe , foo flerck enbe cracljticb. a(6 bat ierfle.

>f-g>pje wo:bt

bw te lanbe tweeberlepe tn

C tDjijeflartjt, bie (jouen

gij euonbcn.van

faifoene mal>

lJ*canberenfeergbe(tiik. , ~1 itierfte en bat gbemepnfie (Eppies es een boti(acb.ttclj ffruerken, met lanckacfjtigfje reebt pwaffenbe tacrkens, bacr aen waffen tlepn ronbe ffcelen, waffen feboon gout van-ben bie foppen Maberkcns,op gbcfneben I maer gbedjck eel Woemen 9iepnuaer ben , ' fatfoenc bIoemen,an geeie met ee( aenf^angenbe wefehngen. iteerber <Sin wortel e houtacfjticb enbe fay Maberen van ffelen, , bloemen, ooJfcfrcucn ee ben Sat tweebe (Sppses i fijnbunber en metlangber foenefeergfieliick-iian bie fte(enan ben tlaberkens minber , enbe (jet crupt en ee tlaberkens beft , enbe bie bloemen fijn Meeckcr mie
1

1-^-1

niet foo flerck anruecke,

maer

fueterenbeiieffeltjeker.

CPactfc,
Sefe
trupb en waffen

mer te lanbe

niet

ban in ik (jouen,baer
.

fp

geplant wosben.

@p bloepen bepbe in Jjopmaenf enbe in >ogf!maent

if

f ^aem.
ei

@rtec; xriKU7rfiar. plim'oin san roo:bt cruot -^ '

in -laitjn chamaecypanG

ij

fut

fommi's n (er Uit Samdina. 3n Sumfck enbe in jwc^cis npje.3n Set ^(poteken eeft ontkent. S( anber erupt c6 fber tnrijfet coe <
Chamaecypariffus.eni

fus gcljcef l,v&

Chamajgypariflus,

PK6.

geen Cedrus, dl6

fortt

jnigc btt heet te roejene. <faet van Befen crunben tt>o!bf, in Se2(po(ek gl>cn<teme

Semen contra Lumbricos, Semen Santoniciftl Semen fanum. f[ BtltlKte.

t>\>i(6 es wermacljffrjj
,

ai feer toto*

gfjenbe

n nafuere n.
CracijtenbeKistrtgtye
fejntjft

4
3(

piime

S$ (np:es

m$

unfti ge*

Stoncken feer goet ee tegljen ftans^fcoJs' pfonen nt>c alberljanbe fnt't'n.

X)mt (Sttwc ctt jDottefe bloemen, <ap, $>$>, f 'Cgfteflacljt.

5f^<t
trunben in neer grjenaemf
<***' e(ibc>ntuttt,fijn ltee gjieffaefef waer af bat eene g()e(jeefen tooj&( groote

oute,enbe banber eienne ouree.

Chelidonium maius. tpote

01WC,

C tEfatfoert.
Chelidonium minus.
C(ei)tt

OUW,'

9o
3<'3n>oteo!iroe Ijecft feercronbcg&elja^be flRme( wcfUcnwafiTcnDe ;it> i z*-' be taerkcns.cnbe elck f (turken Ijeefc oeel (bekene eitf knopkens in bia* oeren filrt ben blabnenvan 3Ckcfe!>cn wat g&cli/ck , maer f fijn teerber , tntx meet jnici|ncbcn op We eene ^t|t>c wi( grucn,enbe op banbnt ;jt;be blauroacfyicb, gmen roe* |cnDc.otten op Wc (teelen en taerkens maffen febjoone geele blocmkcns.gejtjck geele pletten Wc irt langfte Ijaurokcns twanbere , en baer in lept clejm 6(eeck geel fabe* Ken >t ghcfjeel crupt es (crek cnbe :emf an rueeke,en al o:n in (efen, bfaberrn en bfoeroen.ol an fap baf glje(i|ck oafferaen geel es, feerp en bitter t>ati fmaecke, Pat ban rofloopt minneer bat bit etupt ghantetft roo:bf,cnbe albennceft rot bic roov teiebie foo geel als gout C6,me( veel jeefelinglkn ban neffens acnhanghciibe.
.

^D

Cl

biaberkcns,ben 2}ep( blabercn gcliickenbc,maer ccl mmbenfcerbcr^rocecker, effenber. ifn bfoemkens fijn geel cnbc ben S&ooier Wocmcn geli|ck. oijn roo:te( es Becfclac^ic^ met ecl acnhanghenbe knopaebtighc nwfclkens.clck knopken cencn tcrurocn oft gherften coicn ghclijkenbc cleimbcr gouroc rooibt een ermit a' 3 5PN Setfcrblocmcn. >*-' 6(bcrm en bloemen feer gljelifck gbe? uonben battnen Sotferbloemcn nuempf.bat

St>c ftcelkene.en clcpn rontaefcfigfie

olme w em nm <f ttjipenoe crupbeken met clctme WmncWutmacljftV m( f

&

fcfjeon grttcne

rontacfjtigljc blabercn ftceft

populier boom wat gbclijck, maer meerbere en rontfomme

ben

blabnm an >0epl oft

felc fijn

wat gkerft. @ijn

feelkens
fjiter

ront in cel clejjti rrbei)lcnbe, ban op roaffen

25oo(cr Bloemen g&eltjckcbe,maer mcerber cnbc (icffrfijckcr. 3f(8 bic bloemen af gljeuaKen fijn, fo roaffen baer b:y oft vin tfejne aitroken6 bi) een ge* lijck acn 2tkc(ei)e erupt baer in lejjf clrijn geel fabeken.Stc rooel ce bick met wet aenjjan gt)enbc witte fafcltngljcn.
fcljoone geele

Mocmen bat

@roo(c@ourccroaftin boire plaetfcnbjj onbe mueren , 6p ben roegljcn en onber tmh;

nenenljagften.

i.j

mm maffen in wcfjtigfie
Jiegrootc@omc

Sic c'lcime ouroe cnbc bic Scttcrbloe*

et

natte beempben acn bic eantcn anben grachten.

CCtjt.
i

begfiint te Moepen in 2(piU cnbc blocijct allen bcit foomee bttcr.

S>ic clcpnc ouroc bcgftint fcet toec^. 3n iSpottkcllc oos te coincne enbe tu gncn baf bic roaluroen ouercomen in bet>nbe van @po:ckel,cnbc in bic Qftcmc

Woepet

fo

fi),cnbe blijft
ft>

5wci)c en roo;bt
5

butenbe tot in Zyiitt , cnbc als ban foo ucrbroiint niet ecl meer g&euonbcn.

cnbc in

dotterbloemen bloepcn in SER certe cnbe in 2(pitll.

S5ie grootc ouroc (jeet in ricc; xi [> ^y. 3 Xaffi'n cheiidonium maius.cn x Hirundinariamaior.^n bcr 2lpotCkcn Chelidonia.^n ^)O0t6bltl)ffclj.gtoft ScfjOltDUru, rofe Scljroalbcn kraut^olbfrourtj.cn cbelkraut . 3n 5?eerbtii)tfclj ourooucl en grootc ouwe.^n Jrancfiois f)clibontc,ou tSfclerc 4 gfc(ai)!c.

mum minus,en Hirudinariaminor.^n bet 2p0tekcn Scrofiilaria minor.cn

>uptfrfj

Sic clcijnc onrocrooJbt in riccr g^efjecten xiM^nop M ^n Latijn e H

.

cheiido

Rcaria

jn i)OOC^
Itrant,

hkjjn ScrjolTOurfj, hlfprt cfetvalben tvmrtj, Jctgroartjcntoaut^iatcm

<t
lil'

Q&&
5

X)<m<S6wt,
5?eerbti!)ffclj

<tap.$i&
depn ource
,

toam,pf<ffmobIm,ifnf9?r)wn kraut.^n

oufam

peen crupt.^n Jrancjioti; af^ne t.

3otterMoemen,reo!brnin J^oodjbupifcfc gfje^eeten ?ofe 6(umc',!offerMumen eei nnfe Wumen en jarten Munten. 3n onfer talen groote ^oom-Mocrncn enbe JDoftCTblcemen. ?Qan ^afttiW <o!bU6n iatn Chelidonium paluftre.of ( Caitha paiuflris,fommig{ maken baer af Hos Ameiius,t>acr \crgttus af wrmaent. C ojfaccfec fijns nacms. i St'e groote ouwe reosbt in rtecr xiM^visp chelidonium, b$ te in u^tfeb 5re fureenerupt gjjelje efen,om t>af bic realureen (a(e piinius fept) bit icrft gljeuonbcn e6&en,enbe ban mebe fiueren iong^en gfcefewktnbie oogljen Ijebfccnbe' oft Mint ree fenbe,gljenefen enbe ftenbe maken. * at dcijn,not>t tan om (Srealurc erupf geccfcn,om baff et fcegljmt te reaffett tnieu (toefen ai$ tic reatareen ouereomen,enbe reeberom erbrei) tegft en ut

tic terealureen weer? shegfjen.

i .i

95epbe tefc erupbrn

es Ijeeter

fijn (ie et

|[ $atuere. enbe bzoogfje tot ben tnben graet,enbe tai

time

ban bat groot.

fijn

van nattteren oock reerm,maer met feer*. Cracrjt en bettfeingrje, <fap t>an groote ouwe met (uem'crj gjjemcngljt, enbe m een eooperen poffeken 2(

f&ie&ottnblocttKn

tbeoerbjijftbiegeeffucfcf.

gficfoben,maeckf e(aer g(ie ftcbje,enbe neempf af tie fccllen enbe littekeen bte op bte oogden wa|fcn,bij)!(6 in bte oogfien gfje t>:uppt. <Sfewe fap met rei|n,(jep[( enbe gen( Die vooste eetenbe freeringfien en sfeera* <s tien,bte baer mebe gfiereaffefcen. Sic wentel met anijs in reit tenroijn gljefoben, opent tk >erftopt&epi aber feuerr, '*"

Ste fewe reoitei in ben mom gijenomen enbe gIjeknouf,gr3eneeft ben tawfreeer. Sie clepn ouwe glje|oofen en op wrfreoozen oft anbere quabe nag&clen geiept, 2 t boet bte quabe ret aa,eit anbere goebe reaffen,en mj wine oft retjn geffoot , en fon*
berfmge
bte

reouefc,wbnju en gfienefen bte fpeen tan op gelept, &tcfgelijck reerek boef oock b$ fap met wijn oft wme buer geba,bie fpeenen baer mebe g^ewaffc^en. >u (tujitmwn'n g^efobenenbe baer mebe g6ego?gBelt, boet ee(tatie fluem ~ ' > * ben Nofbeeomen enbe wtfpouwen. $ ^fap an ber wouele met uemc^ ermengfit enbe in tk nuefe gfiebac, boet ooek - eet o*ttcget)t nt ben ^oofbe ri;fen,enbe onflopt ben nuefe als fi) er(opf (6. -Oie45otter6(oemen en fi/n in ber mebccijnen met Muptkelijck. c. 5

X>anX>incootbt,(t.px>L

- 3ncoojbe
cruppt,

c-cfatroen.

(ft

veeUune

Ckn tisdaP hn <>id.

3meootbe.

knoppac^ttge (leeik6, baer mebe battet op ber aerben (tbbert,enbe ^ier en baer

Daerawaffen eepn otaberbens.meerber ia *uer6oom bla* &eren,ben auroer 6fabcn van come*
re en fatfoene niet feer ong(jeli;ck,maer eel mmber.3ie 6(oemc fijn mee fl pur#

pur &(auw , enbe ootk font reit maer fefo en,elckmijf blaberken g^cfneben, bergljemetmegroote )(fcntonge 6(oe*

men reat gSeitj<k,maer meerber en litfe

lijeker,notfetan cock fonber rueek, )it waxtd (6 eefe(acfyicb en geef.

CPaetfc,
55tneooj#

X><tnX>incOtbt;
90irteoo:be
fejjen
ftnifl

4ap,Q&p
,

gbeerne in onckere v>ocfyacbtiglje plaetfen ene onber bag&e n en beggbe n.

&&&U atn tanttn

van bof

^)f ( bloept mee| in <$? eerte en %\>im,maa alten ef iaer buer Mi;uet gruen.

C $aem.

3@ri;n6em

iafl'l'n tt>o:bf

bittrupt xM/wrif

/^vou/tc Clematis daphnoidej

.

gbebeeten,enbean J)iiniu6 ter eener plaetfen ciematis AEgiptia, enbe ter anere, Chamedaphne. %n Der 2(pofekcn foo (jectf t Peruinca Ctt Vincaperuinca ^Stt

,)OOCb

g>ngnm en ingrun.^n onfer talen vincoo:De, 3ngroen enbe patm.Jn ftranefcois &u iifferon. i>uJ /aeh^&itAZJ
Duptfcb

$J}aeebbet

vmtooJbe ee b:oog(jenbe en tfamen

Peflus f maeckt ene t'n bte mocber gbeba,Doef bic pijne enoe tweDom Der moebet eopb^oub, 9ineooJi>e gfce knaut,gbeneeff oen tantfn>eer,enbe octk alle quetfucr van emirt < f nigben gbebierten baer op gljelept. vincoorbe gbe|oofen,enbe tn Die nuefe gbefteken,Doet 6* Moepen rot Die nuefe g) op r ouDenen|telpen.

St'f triipt in neef bat roobe 2}(e[i$oen.<2fe(pf ootft bte oiteruloebige natuerlij tke tranckbept bet momtnfiat Moet fpouwen,enbe alberljanbe Moe tgantk. 5S ft erupt met melck en ode an 9(oofen gbemengjjt ene aer een ge

an natueren. Coacht en betcktnghe. n>t|'n gbefoDen enbe gbebiowken pept ben foop bes bttptr, enbe gbe

tre ckenDe

'

T)<m Wdbett Qafltaett,

|3en>ifDe affraen beeft ron
|Defefen, onDerfcalf etle cft | boogber roafirnDe met fmaue
Cnicus.

C Cfatfoen.
5iiben@afrm,

|tanckaebtigbegbekertelDe fit "kenoe MaDercn betleet, opt

toelcken toaffen ronDe fekenDe bollekce,Die a( f p buer ontplupe ken,wo!tMengljen f^o gnt geele toet

opperffe

an ben

ti/ekenDe bloemen, Den reebten affraen bjapen van eoluere gbelijck , enoe al bit

ergaet foo waf Dat flekenDe Botleken, wit lanckaebfieb g^ekant enbe

Moeme

gbeboeekt faef tufleben

(eken beffoten.

Ijaptacbficb.

wol

Cflaetfe. ISSilbt offraentooosbt in

gfjefapet.

bit potten

Q tEgt

<5p Moepet tn -Oopmat tn in )ogb. (? maent. 0aem.

Jit eruptwoJDt

^eeten enoe -Catiin Cnicus . 3noer 2lpo teken enbe vi 3K efite en @erapio Carus mus.en van fommigben, Crocushonenfis, en Crocus farracenicus. 3n buptfcb QBlIbetl

mneer Kv-ge

ajfra.^n Jrancoi6 @afran faulna

8C
in

j&atuere.
fcbsijft.

an ^Jtib Saffraen estoerm ben terpen graet enbe boog^einben

<Sfaet
( i/

tweeben,a(s $?efue

racb.t

&rtf.'
fXracIjt en Jbercftfngtje.
-Sfact

san "JBilDrn (Saffraen gr (ioofen en

fop Daer ec riinne in g^efo es,tt<t eftt'aeefit af tape flurimen en n>atera<fig(je vot&tt'cljeD.en mits Dpen ee(l goet tegen t>$ (oIia,D$ es roeeDom en erfloptI>$ Der Derm,en oock trgljen Die (oiifyyt van Den <iDem,lioe|,en erftopf lj$ anDer bo:|J , eit es feer fonDerlinge tegen Dat wain (aDen. 3tem tfap *>an befen'faDe melck geDaen,Doet Dat melck runnen en gljecf t em 35

fap Daer af m$ Jjue niclj tt>afer,off 2 geper jt,en gcDtowk?,maeckt eamerganc,pur geert,
fjet

crac&t

om tof camergantk te wrwetkene.

,

Sik bloemen m $ -Jbueniclj water

geelfueht

oock 'fijn

gljeD?oMk,openen Die feuer.eii fijn goet ooi Die inDer fpufen gfjcfaujKkt , om Daer meDe Die fpi/fe geefe te fp goet
feer JjinDerijck,

maken.

makcDe rcafgftingljr nDe grocte beruerte tot baken en Daer toe eeff ooe feer traecfc van recreke, (ang(>e in t>ie mage en Dermen Bii/nenDe. C^eeteringlje,
ftcn fal tof Defen faDe nemen,cnDe toe Doen eemcjj confo ati'jf sanDer mageen," ofs 2tm/s faet, (Haligaen of t Kaftir, en wat bat fijn trerek oosDcrt en ras maeekt, ifjm,Ucn ToteSentt al gemma.tSow, (je. <nbe in bi/cr manieren gljebJittjckfjCn fait Det

C^tnDetntlTe. ifact san SBilben affraen es Der magljc

r-

magftrtvniet

(et teltjck

roefen,en fal feer corts ft/n wcrek Doen.

Van<onp$<t.
C&gljenscty.
tnpja ftreeDerIeiK(

<<tp.

ggfff.

al6 JDiofconDes en .ftecpjaftus fefj'/uen) waer af gbat eene es Dat groot en manneken,Dat anDer Dat clepn en tm/fkc.<2:nDe bo* .Juen Dtjen effer eocknocb een DerDe, De trelcke miDDel Contra gfjenaemt es.'

onyzaraaior. tOOfe

Son^a.

C^^fltfoen.

Conyzamedia. SfiWf Snjfa.

ie gwte gonpja rjeeft bieebacbjig&e

fc^irr

blaberen, ben bfaber

.

gljeftjck.maa bnipuber cni)c wat faecfejcr ie (leien clejm faeefj wollckcn beclcet , onberfialuen voet off meet goocfj , bk in bat opperfe 6ucr in veek efepne (eclkert6 vetbe ijlen , ban op wa|fcn (anckacljfigrk knoppeke ns oo:tbtcngf>enbe gcele bloemkcn<5,bie (en (aetflen in woatfyi {act ergacn,bi met

wan fluetelbioemen ft/tt f ont , enbe met bun

ben winc we
*

cfe.

(uijf f.

ie wo:f el

ts rebelt/ck bick.

ten fyannt off oe( fioocfj , tnbt ts bet oo* gfiefcfj'euenniet fcet ggcdjclt ban alleen wed minbere <8ijn bloemen fijn bmnn gelacjtc&bcn mibbeljte van ben (amtlle bloemen of oen bloemen van SXctmuacr
.

Sic cleane (on^a en wa|

niet ouer

fcfy'er

gfieuiek.
fijn

<2>t$t beft erunm

Jte 3

van

(ereken ruecke. <Snbt bit groote ts fwaerber a ruec

heeft ronbe wifte wollacfjtiglk ent>e lanckacfytgfce faeehte woflacbjiglie oft hatji*

ban

bit cleane.

)at betbe tnbt mibbeljte

fleelen.onbcrljaMcn woei
cbjigfie

gfteflatbt
,

van (Eon^a ,

Ijooclj

Mabercn.Ste bloemen waffen aen bat opper jte an oen |teelen ben (amte otoemnoanfaffoencgfirtitk, moer meerber enbe met alleen in bmibbel.maereoeli rentfommebntpngeelvan coluere.

Claetfc.

atierfteilon^a wo;bt bicwilsop bo;re plaeffen gfuuonben, bk anbertwee

paffen in vatfitiaftt grafacrjftg&e neerten ene ontrent bie water eanten,

CCr)t,
g>p Moetjen int
(aefffe

van jp)oi)maent,en6e in >o$fimatnt.

gij

I5aem, e ^ efe tmybtn wo>ben in riecr efteeten kov^o Conyzs.

tot

3n latijn van piinitts

fom plaetfen Cuniiagincs.7n gijeobontB ajaPoiicarisen Puiicaris.3ttbcr 2too teken fijn fDonbekent.^n^ooc^bnptfc^ n>o;bcn f an fommigfienurwumen onnerwurtj gljenacmt.
1.2

&at groot firn

gfyoofyaftut ont)$a manneken,enbe bat

eleijn

(Sonpja

c 0atucce.
<groof enbe cleane fi'n broocfi en warm toe in ben beroert gract nberen an natueren g6cli)<k,maer niet foo warm.
:

tpijfk?,

bat berbe ts bett

CiCracljtcnbeKfetngljc,

te

blaberen en bloemen

tferckclijck

ben

wouwen rjiternamerlHckc

van (on^ain wijngljcfobctt, enbe gfietooneken, boen

cranek&ept tomen, cnagfien bicboobe

wucnfen af.
.

tegfienbteptjneenweebombcsbtnKre. efe blaberen enbe bloemen met eebickingfienomen,

De
fieckte.

&9 fijn oock goet tegt}en bit couwpiffc en bjoppelpiffe, en tegftcn bk geeffitcfjf.en
"*
fijn goet

tcgben bie wallen* re "

baer (on^a in gljefeben e, es goet ben wouwen bit weebom in bk moe s re hebben om baer inne in ten fweeteuijpe te fitttnt. ie blaberen g6ewieuen,fijn goet gt}elei)t op beten en (?eken an femj'nnigen gfie cp bierten.iefg6e(ijck op wonben en eoube ghejwiUen. itcruiit met olie ermenght enbe tlichaem baer mebe beftreken boet bieeoube<? a Ittpueringben achter bli|uen. gonijja waer bat ft g^e(ej)t,gfie(lro!)et oft onfteken wo:J>f,eriaecfit aHe feniinmV <s\ eeg^ebierten.enbebooetbievlooen.

water

San

Van Gttmcwy u
tZmtanyi
met
fceeft

tien twijnen

CCfatfoen.
Afteratticus.

apjacfc(ia5n,ottfrtd>ng fteef,
lantkacfjtiglje

(SteHWUIJt.

Weke

(5ai*

fnwfgrnene MaWren. >p tfop an Oen (eelen waff en Wij oft viet fc^oone bloemen, vet faffoene en OiJiJmiUe bloemen gfcehjtk, Ne in MmSWl geel fijn enw rontfomme met output blauw
acfcjig|je

t>laWrkene,geIijekeen (ierreften befef ent>e gheeiett fijn,0c ten lae|ten gt()6 Ijai): er*

anoerenentoweelj liegeen, ienwtelee

eefelaefctiek

<3f erreemttt roaf op Imeuelen en 6ergijen eten Ijoogfre Wieken , fomft/ts Me bofi'cijen nW t'n fmmtg^e beemWn (p Ben 9CWj'n (?toomge(egen.

-et Woepee meefl in iog|tmaent.

t'^-acm.
St'ttru!)tljeetinricc;r Arj t7ii? ns<i
BovWviofi.

Jn -talijn

Aftcratticus.enlnguinalis:

van vergilius, Hos Ameilus. 3n iet 2lpotek

re(? on6ehf.3tt-5ooc^&uj)[fck

CNegethtaut,

SSiuehkraut, 5earfenkraut en ftemkraitf. Snjrane^oie 2ffper goutte memte.

teteewrupt eeereoelenW,Wn voofen

j>an naeiteren solnaer ggelijtk.

C Ctacl)
.

en tberchtnglje,

tetrecrupt eis feer goet n tnpien op We magfje gpcfenr, We erp enW onffeftf t$,tnbt teg&en bit elappoozen en froeerenW efieren bit eeg&eniffe genen gefooten, enWMieropgljelepf. Sce oock get tot rooWefcept en fytte btt oogden , en tegljen bat wtaatn van ben

acfrerWrm.

'

Sae 6!auit> an Wn Moemkens met water gfieWoneken,

We fawnancie en oallene
fteekte gljeauele fijn.

Ijefpt

We

kt'nWr bit met

ooek Nu Wt mijt bat g&ejroel in We eeg$emf]e men bat matt batt ty gjje&onWn Maeclje.

f en

fept

t>oet

ergaen al eef?

bau<Q

Vanttautlcmyt;
CCgijenaciit,

dap.Qgp,

3? Me kapittel fullen n>p tefcfyimen Mpetfjane 9?auef(tupf,ftt>ee 60 Wit ou&ers,ent>e n ter ft mfommtgge lanWn feet wel tekent, nW een bet* W,aUeen raat ge(i)ckenifieanMaDeren met benietften anNn traeen recfyuaerWgpvn jjebbenW.Mu wafer^aueienipt g^enaemt te.

Cfat*

ccfstroefj;
Cotyledonvera.
ftaUftottJIf.

Cotyledon altera.

SwtCbC

^ttftottjK.

'3n3(l

tfotKlttUpt to<Md}{ rottfc Cotyledon aquatica;

,tt.''biclte&labccn, ben 33cj)lMaberen

twat ge(tjek,maer

p^

Jaf 5attf((tttf;

ronber,rontfomme waf 9f>c fcaert , bfc wan keuen tat (>ol fijn en wan onber ben ftecltn bmtbbcl wantHat

fybbtn. pnen (led t$ bun en oL, onttet cm fpanne Ijoocb. bjaajjenbe weef elepn
lanekarijttaJlK witte oft (jfweruwige Moe"

kens.2)te woJteleswit enront ggrit/cfc cen >lmt. fu\ > <Stt)Bc Jftcfacfy Ijceft ticcScWcltc^Xo'
ronbacf>ti<$e Maberen, bt'e rowfomme fjueren ftee(,!>:eet wtgficfoept wafcn, ge* Itjch aen ben groot bonber&aer, tiijfdjcn
bic weltke bat (leclken woojf coemt bj teer

cs,bacrc(rtjnef>Ioc.mitens op woojfeom?.

iwaier 5?auc(crui)t heeft clctmc bunne ronbe Mabcrken<s,wan fcouc eet wat,maeir bmtbbd wa" Mat feer luttel r.of,gr.eIij(k een wlaek fcotelken,en wan onbet ben flcel tn toagfienbetbes anbere ftancUmpts Maberen wat ,r}eln'ck,maer weel mtnber,bunnec cnfwmgrttenber.Sie Mocmkene fijn feer clctm , wan eolucre wit, en waffenknebcn
cnber bte Maberen.Snnwottelkens
fijn bun^etfefacfijtc^, erutjpenbe,

en a(

om weel

Cl^lsetfe. nieuwe Maberkenewtwoipenbe. i fteenacfttgfie pfactfen enbe tp ber Sauclefupbcn wa|cn(a(6 pimtus frtjjtjft ) jee gfielcgnen,fer te lanbe en waffet niet wan felfs,maer ttwbenin bet eruptficfftck tets houcn gr}eue,nben.SDat water 3?auclcrut)t wafl Wcr te (anbe ouevuloebtc^tn nat tc,w&tiafic t>eemben,m neertcn be tfwmtere oueruloepen.

#*>.
firn, mart

f><mtt<ite\ct\xpu

ap,$Qti
in <25jae ckmaenf gr*

Ste Wormen van Dit opjrcgtr Jaurlcrupbrn fybbt ft oodt

bat wtet JaitWerupt Moeprt

m jfjopmaent. CBaem.

Si(ttU!)f^tmriXKo7vX<rH-3 n i atl) nCot y leds .< nVmb '' iol!Ven eris. rnAcee
tabulam.m Bart
J^lintC,

Herbacoxendicum. IacobusdeManlijsinLuminarimaiori, ttunttl't Scatum coeii.en Scatum Hus.Jn bttptfch. hebbent wp 5?aur Kritttt gbenaemf. <ft>eebe woibt gljenarmt rirc; w/jugcuop KSUKoTiAuf p nj .%n &<)'n Cymba i Ii,Acetabul altera & Vmbilicus Venetis alter.^" bit ptfd} b$ antf off twe (be yauelliuyt. S)at water yaueUrupt grrt tn Dit Stpotrkrn Vmbicus Veneris, en ooc gier ir lanbt Scatum raii, gor n>rl bat ut bat opicrgt Jaurlerupt met en es , afs gier gfte6[eken es, n att fommigfien butjtfefe penntnekcrupt. |[ jftatuete. S)at opiecbje 3?auelcmt)ben fijn rouf en odju'dj van naturKn, Dat tpatrr Ttantl* 5 ttupt en es niet fonber twrmtcals ftjnrn fmarek rot roitf.

c Cractjt en fticrcfeingie.
i

<Sfap watt bat

ierfle

tt gljr jroiflen,roilf

Jauelrtupt r6 fcer gort en begulpicg voel aUe vetfytfiet)t,het ter,enbe oock voet bir cack verffrnen,baer op gfatffttktn, %et veu

welt oock bit Ijiffeoanber magftrn,barr op gfjelrpt. Qit blaberen mrt Den rooitrirn gfjetnUoften en heken ben j?ren,rn Del watet ma r " krn,m ft;n gort btn roatrrfucfyigben. * Jat troeebe 5?auricntpt t$ van cracfctrn ben groot rn bonbetbaer gfirujek. ,* <ra*( an bat QiCatcrnaurtoujf en re no<* met onbrruonbrn , nocfjtans 3

ggrWupeken bie ongljeleerbr 2(potrkrrs Dit bagr(i/c; oo: bat mrt fonfrr groofr rn mrrckeiijcke bwaimggrn.

foo ?\

opzrdjt J2aurlrrut

VWonbtcmvuf. $.
Onbrncrupt geeft ronbe vettt hoofere (Wen bir pecleet fijn met bickacbjtglje et f r blabeten bieronfommr wat gljrkerftm ol faps fijn. 3nt fop van ben ffef maffen
p/y.,e,i&c**tn~
veel fcroont binpn roobe otormrn, tan fat foene ben Wormen an (pint 3amset:u!)f in nrc; gfjmarmt gftelijek.

e^JL^Sfe, -

3^am

wortrl es wit tn frrr knooppacb'ticlj. y$an beftn erupben vimmen emgfir* x. 5 fiacfet Dat witte tloemrn Ijrrft, rn oock rrn berbr Dat geele oioemen bjaec^t , anbrre

Si

ben oo:fcg:rurn ghrlijck.

2
.

op fcotelw oft triioKnin (rem ggrplant rnbe in bir lanbtjjupfrn grgangfien,bae langr grom rn waffrnbe blijft, rrfl baffetfotn* tijt met aatrr trfpjettt o:bt.
,

cmtjt wafi ggeerne in vetiat vlatiftn tnbc baet lombit t6,tn rt rotwbf erl op <&int 3ans aptifen attont

m Wonbrn

CJWaetft.

QBonbterojjtbioeprt mttft in >og(jft>

-Oi

~..

CBaem,
erojt tporbt nt> ter
tijt

gBrfirrtm

CraffuUmaior.

TOan fommiggm [4ui, tn

Fb

V<in$>6$\>mtt66ft, (tap; ggtff;

Fabacraffa.^t Jf)oot66itpffcfe

^Bunbftraut .Snabenlsraut jjefjjwang, en Sotjtvijn.

8W

3 onfer talen JBonben crupt.enbe fmeerroostele.

Clatuece.
"Sonben crttpt oereoelt tot

C Cract)

m 6f n berben graet.
t

en ttjcrctstngljc.

Bonben erujif e$ van gjelijche

cracgt enroercftmg&e alsSonberbaert.'

!)gljen (rooftes een cleijnneer fcfcoon crntjbehen , niet otter een

fponc
ljooc(j

CCfattom,
Euftafia.

>og(jenfroo(?.

reaffenbe
,

mj eele
nij

feelftcns

en taerftens

riep

frocertgrucne

ronffomme ge*

kertelbe Maberftenii.bitlt befet.iijn

Woem?

Itene fjn clejm en n't Inroenbiclj met geel en purpurbefpjengfit, bi'enwtel ee elepn, bun,

tnveefelactic.
Jocfj

iwmen een anber

crttjjtbatoocft
gljerjeeten

,oghenfroo|t
tr)0!b(,fjoetrje(

van fommtgljen

nochtans battet gljecn reeft X5og6en(roo|len e, enbe btEtt>a|teenoef 5oog|e oft foogljer, en Ijeeft ronbe fteefftcs
inetoeel aemr/afjenbe fpe tacrlten6 , tan aen maften clepn (malle (ancftacljf iglje blaf
6erfcc6,mee|t altrft neberwaerts

|angcbc.
.

<Sijn bloemen fijn root van ecluere Sie teeitd te eleijn gfceltjcft aen bat anbttt >ot gljentroo|t, (Enbe >tt Ijebben n>i) Ijier fy wilt lenfclntjuenen erclaren cm bafmenbon* fcerfcfeet an bepben (eeren ftenn en merc* Iten foube , en n$ been vooi banbete treeften cft grjeb:ui)tftc $ottbe,tt>ant bat trceejte > gljewroof^enlieeft bte cracljt n& bit batvp?
reejjt

>ogentrooft

(jeeft.

C|Maetfe.

Jbogljentrooft roaj tn boite bcempben, graflaetufglje |rafen,en botre wepben, baer

bfefonnettfelfdjijnt.

CtEfJt.

,ogI>entrooftbegtnt te bloedene in >og!?|tmaenf enbefyt Moetxttotirifytffo maent te,en tn (ommtgljejneglje jaren woibet in -ftoijtnaent met bloemen genen?

en,enbe ate Wt trupt tn fijn blecme c,ban falment pluchen en bioegfien.

E|5aem,
SDit erui)ttt>o!l>(tn-ratt|ng5eeetenEuphrafia ) ent>a(i fommigften c<px\iamOfh.
thaimica.ocularis.en anfomanbereiu(pfo(riivHEuphrofyne.

3n

jF)ootM>uptfc^ fieetef

3ugemreo(t, 3n 27ecrbui)f feb >ogl?entrooff .^n Jrawljous ruphtafe.

0attte.
i

^ogrjentroof ee roerm en bjeoge an natoeren tot btjcanfi tn ben tweeben graet. Ctacjt en Uocccfeingic. )ogentroo(t gfieflooten en op 6tc oogden g^elei)t,oft fap aer af met roijn trtge^ perjl tn Die oogden ge6juppt,neemptnjccb.ent>e geneef n'e i>on(fterej)t van oen cog|en enbe maecfttlaergljeftcfjte. ifelue boet ootft fpoeber van biit beelen )og^entroo(l gftebjoocfct en een beel foe <g Hen tfamen g^epoebert een leepel wol tfmo;ghen al b:oogr}e"oft met fu pclter.oft met witten wijn mghenomen. rnbe tn bt[er manieren gfieMtipeftt joo (tereftet ooe bte me* moJie O


t>(t'.

X)Mt<>6t Qttmbittd,
ftertkeltjeh

<<tp,

Qgpiip

ment fcer,enbeboet

omljouwen.
enbe aitwstit in bit

gfce mree( in wijn gfjefoben,en gt)eWoneken,e oeek gocf tegen We ^(fut^t.

at 'anbcr i^cg^ctitroojt en ee mrgen fee nut off Wquaem,

mcf (tjnc ntVf gfif 6jui;ch.

Vanxoot&ttmbttc,
|)obe fecn&jeeek
Ijeeft langfie

<tap,

$>t>ftf.

E Ifatioen,
Filipendula,

iveeberacljtige rotgJjefpKpbeWas:

Iberen, van wefe ront femme glje?

ikerfte Waberkens, aen een landt Sjl(ft wafl'enbe tfam vergaerf,

SOOt &ttlibltttilj,

san fat foene ben Waberc van anfenek off van pimpinelle n$ few ongfjeltjek.maer veel * langere. pncnjleel es ront twee oft Wpe
roeten (anek, bie op bepperje oo:tfemg^e fcfy>on witte Woemen veelt" een,elekWoem* hen in feffe Wateren, gljelijck een clejm fter# reken wrbeplf. @ijn faet es elepn enbe waf veele 6p een tfamen gclijek een elepn knoop* hen in een gjjebsongfen. <5ijn wosfelenjtjn imn en fwerf.en fybbtn aenljanggenbe ron# te knoopactjtiglje Mlekene g(jeftjek aen bit

poene wi)fkenwo:te(en,maer veel minbere.

fl

paetfe.
ge6ert^ten enbe te (an6e woJbt (ij) in

9toobe@feenWee(kwa|tmuj>tfcrVtfbf
cpoog|je
in
feenactjtigfee

rouwe plaetfen. J)ier bit ouen geplant.

C tCqt*
van fommt'gen

ty
if

Woet;et in Sjiekeen in Sjaedtmaenf.

laent,
crupt wobt in iatijn

<$eljeefen Saxiphraga rubea.

SXot

3n ber 3poteken

JO^eetet Filipendula oft Philipdula.3n #**<!}

butjtfeft

tein6!e^q!Ci(6earen.3n

enfer talen SXeobe teenWeeek . 3*1 <ei gtlipenbe oft gtipenbuie.

gifipenbtila t$

gram

C$atuere;
werm en btcoer) van na were,maer n(e< f of fn ben berben araet, tn
m. Cracbt en ttercfetrigbe,
tfamen t reekenbe.

geWon(ken,e<; goet tegen We b:oppe(piffe,ene tot alberfjanbe g(jeWeken van ber Wafen,$ boef bwater naken enbe bie viine

ie wottel in wijn gefoben ente

Men

tnbeWeetht ben (leen. efewoJtelees ootkgoef(geIijekMattheusSyluaticusens;monGenuenGs fcfcijuen) teg6 en bie pi/ne en weebomwt verkiltljepf eomenbe, winben en opWafmg&en ber tug|en,met genket faet g^epoebert en met wijn ingenomen. Snbe tegf)en bie vallenbefietkfe, alfmen tpoeber van ben woifeJeninbiefpitfesveele

g^ehupekf.

Van
'

<S\)cpttnbam,

<tta

' dSheflacht oft outerftbect, Jjepf enWim es tweeber Jjanbe van gljeflacfete : eene
bant batmen Oteptte nuempt;anber SXsaparoareg^eefenwofbf.

Q&&

t$ bat gropf fiefett> paf t|epriepfettaerf , bat valfefet

S>9

Van <B\)ty>ttnbattt.
Barbacapri.

<<tp.

Qi&
batbatt.

|[ ifatfoetu Pigamum.TOalfcfa Otjja^ 9t(jinfMf.

Hypccoum forte.
groot fyyteniattt oft OUpnctte ^crft groofe lange fczSe Matteren, Den Ma&ct van 2l<$rtmonie ge njckcnDe, maer Idgljeren meerCer, Sie owoljarf en g^efronckelt jtjn, en veel
i !
i
;

Zt

otm>ken6 e6f>en

gljelijek

t>ie
.

Ma&eren

an t>en iongfien bereken

fleet e (joWKtticfc,

looue

twen

btupnreot fcmiijfs
,

ten

mans fengljbe liocjf)

toaglje nbe int

epper(?eeel fc|oote witte fuet rtetkenbe Moemen , ee( by een gfietoonglien , g(j e*

K)<k aen Dat toot (gtehbteeeh," naer t>"en welckentlepe cromme fabrkens tij oft i'tj f famen in een, gftcdjtk een TBer te ken gljeDtongc toaflen.ijnwouel e6 (awk,

san 6ui)tn |n>erf, van tinnen leuerior rit* toiefc fcmjmroof , jlerck san rueke , van fmake tfamen trcchcnt> gfcelijek tic
ekelen.

tetm epten&aert oft oalftfce 9tal>arl>are, Ijeeff feergfiefneoenenin

eete anbere ctepe o(aoerk'en6,t>ert>e ylbe

af

ij

Wao

MaDcren, Dterontfomme g&efcaertiijn. @i>nen

cegbc^oecht pmimroof *>an Daer op traffen vtti elepne lanck octen twee , oct oft onDer^alitcn (olitere ontrent eenen fneewitten f-aert g&elnckcnDe,naer Dte pfocmketts.tfamen fiOTtacfjttgne witte ter cft t)f pp een ftaenDe fmalfe f acrkens g&clnck elepne fcamokens
flecf

rccick (leone

o(ftcn.Stewote(ecfwerten^DUtaeT)ttcrj. Serafcf)er9iliabarb<.reic:6(cccfteen erttpf wan MaDeren olnaerfeerg^ enDe eens Deels rueck onficffcltjcken , van collie, (toeken van f wit afiewnbcn.Da't g&elrjek cs.rnDc Mt crupt fceeft tpe oft t>ter Dun* wat oocft repten Der Weeren van Daer en rotglJefpsepDe PlaDer* tpaffenDe.cnDc 6occp fpanne een ontrent ne fecikcns Die alfee gfcelnckrnDe oen blaDeren kcrls tn oeclc anDcrc clcpne wr&plf.febKr Wp<>rpare,maert>ee(mmDerc.Sicp(oemenipaffen bouen en Die |tcelkens,enDe Ijatkens,net>eroacrt6 gljeujek een geclacfctiglje Dunne wele niet,Dan rn'fiin anDers BacrDckcnf>anwnDe.ernercomcnclene IjaMPkensBooH, twee oftDtpepp. cruppenDe,enDe 6ier enDe Daer lanck te n>f el ie lept. in Dat Daer faet een,

vm

mtwe

taerltcns tpttpojpenDe.

Ej&laetfe,
1 1

ooc&tt'ge peempDen s Mflc1jen Door* ScpBe Die t'erfte erttpDen maffen er te (anDe in nencttfiaalien,enaencantenanDen gracfjfen,entt>aterloepen. Die oeIDen.tn foute lanDen p Der ^ee gljelcgijctt.enDe tPMDf let op at'DerDr waft j wel plaet fen an gcelanDf gljcponDen.

efe

eritpDen

Hoepen meeft in^>omaent,fcmfi)(s oock nce in >og5ftmaent.

CJtaem*
,

^groof pepfen6aerf^eef^eDDaeestn^att/nBarijacapri,enReginaprati>iraMia. 3nuptfc^epneffe,cngroofenl}eptenpert.3n5ranc(>ois^arpeDe4eure.

at nDere eet in Die Stpoteken pigamum.en wo:Dt

Daer Deer

van Den cng6eleer#

Den 2(potekers niet fonDer groot e Dtplmgl}e poot toilDe 9Cupt e g|jep:upekf .ie tou<* reen l>icr te lanDe (jouwent oo: 9ljparpare enDe Daerom fceppen tp tfelue oalfcrj*
St^aparbaregfiefieeten.

<3ommigIjcge(cerDen IjouDenf co! een Swt'K7?o|;Tl]aiietmmmacr Ijuer lieDet ntcpntng(je en Duntkt ons Der toaerfcept niet gfcclijck, toant at) (JouDen Daer oo* Da 5-ijecrupt,Daer af int (rrij (apitfcl fcier naer gljefcfccucn es. at DerDe fdjijnt wel te tpefene Dat mixmf Hypecoum Daer iofco:rt>es af fcfyijff, 3 Dat oocft imifuy Hypopheum gjjenaemt rootDt.

CBataerc.
Stepnet t e es fonDer tijfel feer wrDrccgfcenDe , enDe n nat ueren tfamen fre(kenDe,enDeDa(rDuerftcppenDe,8e(ijckjpnenfmae(k(laerIt)ckpen!i)fl. at lfcrj Xfjaparbare es oock DtoogljenDe, maer nitt tfamen treckenDe
,

te

C Cractjt enbcrcfetnglie,
i

SXepnctte gfcefoDen oft gljepoeDcrt enDe tegSen Den loop Des puper,en f egljen alDerganDe bloetgantk.
taec^feecttfe.

te tpottelen n

ingenomen, jt'/n geef

Die ierDe

^
a

te ploemenmettpittentPijn g^efoDen enDe g^eDtcntken, g|enefen

t
vOalfefic SXljaparpare als

fommig^e g^eleerDe

fefijifuen es

goet tfegSen Die val*

ienDe ftetkte g^eroken,enDe oos Dte nuefe gfie^outoen Doet Dte terftont e"rgaen. Senigfecfegg^en oock Dat Die DlaDerenDaeraf, enDe Dijfgfcelijc; oock Die woiWcq

len,camerganck maken enDe Den pupckloffen, in

gfteptutjekt.
3

alle

^ manieren ingfienomen enDe

g

"<2!sDatDcrDeecn ^ppecoum ^oo eefl (out tot in Den DerDen gtaett, enDe t>an erac^ten enDe tpercktngfce Den ^juel geltjeli , als icfco;tDes enDe alenns
ftfyijntn.

<Stt

XKMtylmcxwpu
1

Gap,

QQ&

l/.

|[ 'Cfatfocn, Slmcrupt (keft vin canttgSe bmpne Ijolc (telen en DacracnrcafienDc Meetacfyiglje rontfomme Scrophularia,.>elmtntp. 'gljekerfDe blaDeren Den blaDeren van 3?e(elen
,

fcer grjeltjck,maer cffcnDer enbe niet flchcbc oft bloemen roaffen aenDopperfe *b:anDtDe.

iin De n (e(en,en jijn clepn btupn pe f rfcfjacfctiel}, ol,gchjck ren clepn ficlmhcn oft bol flcckenbupfcn . faet te clepn en
roa(t tn fcc"rpe

ronDe boilekcs.SDie wojfcl es n>if en be eft veel

knobbelen en knoocn,gIjclijck Dat 'BonDcncruptDaeriM

trij.(ap.afgfcefcf;jcuenes.

5?ocl?inDtmen een .c(mcrupf bat DeneootfcrjteurntJct

(te(en,b(aDcrcn,b(ocmen,cn bollckens gljclijek es,

maet niet

van rco!te(cn,want jijn rcoJtclcn en jijn met knobbelacfytcrj, macr alleen fafcfaefcfieb, enDe anDers gijeen onDerfcbeef en
c tuffcljen taf en Dat
(telen jijn
ter (Teen

optcebt .^clmcrupt

trant jijn

oock tcrcantitb,jijn blabercn ten 5?etelc blabe* ten ggclijck.cnronffomme gl?efcaerf,Die bloemen geltjck een epen lxlinkcn,|2ce.2lljoo bat Diermis bitvcoi bat anbete ge* (rocken tr>o:Dt,an Den grenen Die Dat cnDerfcbjeef vanbef Den aen Die n>o e(e met en mereken. 5 ,ock cffer nocb, een DerDe Jjelmmtpf Dat met Den ante* ren ttveen gbeen gelijckem'fTe en (jeeft.Dan alleen in Die Hoe* men enDe fa'et.Dic Den anDercn JbclmcrupDrn bloemen feer gbc(tjchjtjn,enDe DaerommcDcbp Den JfxlmerupDen jjier ermacnt wojDt.tt Jjelmerupt Ijecff rechte ronDe (leien,

n blaDeren Der 9taftetfe(Df een

ftaert es) feer gbclijck
,

van rcilD 3)? o* maer wat minDer, enDe an colucre

grjeftat&t

6iupnbcr.2)ie bloemen jijn Den anDer -fjelmerupDcn Moe*

men gljrlijck,alleen wat

te (ftpkens

minDer t>an toluere

perfcib

met wit*

befpiapt.Sie wo:fcl es t>ccfclacl;fiel} gbclijck Die wo! tele van Den tweeben .jelmcrupDe, enDe blijft DuerenDe, jaerujek van nieuws Wti fpwptenDe.g^elijck oock Die twee anDcre -OelmcrupDenwoJtelen.

C plaetfe.
St'e twecbe t'erfte J^elmcrupDen waften l>ttr te (anDe ouerofoebfclj, en Dfe eanten n Den clDen,onDer Die Ijagljen.aen Die grachten enDe b$> Die wattricopt.^Dat Der* De tro:Dt alleen in Die (jouen gljeptant

5 efe ctupDen Hoepen tn Q&aeckmaent enDe in .fjopmaenf;

i

St'tcruptwobf gfieljeeten in Die 2tpotekcn enbe van Dcttcruptlcfcb&ersscrophularia,enDeScrophulariamaior, an

fommigbcn

Caftrangula,Ficana 1 Milleniorbia,Cn Fcr

raria.^n jjjoocbbuptfcfy 5&tatmwurtj,(auwtirf i,vnb grofj

onfeceDerlaribifcbetale groot peererupt. ^n wojDtsanfommigben gbeboubcn oost Dat erupt g(jcectcn in rtecr yaxio^u, yuMeiToXop.^n iattjn Galopfis enDe Vrtica labeo. Sat treeeDe en geeft gftencn fonDerlingfren naem in Latijn of fin Der 2tpofeken.3

gcigwart jen kraut %n Sr>"(!ots cropfularic. enDe

.

55eeckftupm en inte aht^uenie trupt ghenaempt. 5 Sat DerDe es onbekent en fonDer naem,macr gef mac(j wel noot een gi)eflacbf ean ^elmerupt g^erekent to:Den,om Dat jijn bloeme enen openen elmken geltjck es.
Sutiffcr; tcosDef

CBatttccr. ^elmerupteswerm fnD?wefeflnnwen tt<m 6en ixtbcngraet tnc fUfctjj

nfitb(tmien.

#
Sic
3nber
3

opiecljt /Klmerupt ttcrteer cm 2( Mabcrcn,ftc(cn,fact,n>oefen, fap te boen wrbroimen alberlepe gljcfe(,cn Ijcrbe cl]cren,alfmenfe met eebtcfc mfgrjelf,

en ttietclsrmjlic C Ctnclit en van b<

enbe baer twee baaien laitroacbjicb op gljrlepf. Sic blaberen gbc(tooten,$i|n goe ( gljeicpf op wruuplbe en ooite eefrnbe ftwrm? < gfun cnbc tot bcn'ltancher met fout grjcmeng&t en ban op g^elept. ' fap van befen mipbe crbtijft bic roofe tri bacnfictit alfm b$ Baet mebe wafetjt. ( JDte rcoifcl ingb/noment>crbzoocbt enbe gficnccfl bte fpeencmSijfgeftjck boet jp ooe glie (tootcn,cn mui fcuptcn boer op gelept. <faef ee goet gjjebtowken f eg bte woimc. Siat tweebe C6 ooch fcer goet trgen olie v>cruplbe enbe oo:t6 eetenbe ftveringen S) z

manieren gfcelijth bat ierftegfjefaupcht. Siat berbe es met alleen an name.maer ooch an eraejjten onfcrhcnf.
feluer

VanCbyzMtvfbzc.
<gn vinbt
(jict te

(tap, $>.

C Bhefladbt en onoerfebeet.
|

lanbc fe|terfepe crttpben,jn (anglje fee r pc faben gch'jcR ,>peitaerft>e<henbtagIjcnbe,biebaeromonbcr eenen noem enbe grje* ffatftt san .Opeuacrfbcch begrepen motbcn, waer af bit tme ter (tean t'ofcoribe e en anbere cubet6 bcfcljjeiicn jtjtt , enbe bte vitt anbere van
tfjtt;

'ben gljeleerben becs

C tEfatfoen.
Geranium alterum.
StlJ)ltertoft,

Geranium primum. ,Oj)Cacrf&Ir,

5[%3(t ietffe >peuaetfbedt,r]efff (tefoobacrjtig^cenrjaprac^ttg^e feefh,me(

>' clepnen feet grjeelouen en gf}cherfbe Maberen , bte eer bte (leien oottcom op iet aerben gljcfpsapet li'ggrjen. tjn bloemkcne jtjn ferjo^bjefilte rocf,enbe bte vttt

gn

"

elerme rene fcofleketus met langlje fcecrkctw gfjeltjek als narlben fcen^tje* narre, oft granenbetkrn gfirujck.Dzpe off t'er netten t>cn an&eren ffaen&cen&e Boer

aacnin

tal faet.Ste ttwtcl etsrcni.ttiit.vmgljeirti lanek,fln fmahc fttrt rnfcr !>m SXapowden g&eujck. 2>at ttt>eet>e>at Supuenwrt gc naempf woito, rjeeff ce* teere,t>unne f cyiai*
intte (eet
t

ignr

Uuyn

fjrrfkrn<;,matt $tf n

Waoeren

jtjn t>cn

MaDerc van t>rn aflrre(rrjn|le S9?Oi>

tlermen perfaebtirr;, bit
roet jo groot cft (anck afc

uwen ghe(tjck,enrnffommegftekerft.<Sijn Mcemks ^i'jn

rcortm otk elejm fcoofoekene met 6e c;kenfs,maer

tw(?c.

Si deriris tertia,aut

Geranium Robertianum,"

Geranium gruinale.

SXoPKe&tS

CtHJJt.

ltf

2C< bertte grj((ac^(,5ff eoeft rjajjiatJj tia$t fet geitje c aner, $nn r)eel root,met vttl fei>eken6,e ne knoopkenc gijn Moorren ;tjn

man

^
>ie toojfel

feerg^eftteenen^eruef oft o:tanl>rr &(a&igr}eh(eft, maer reo> Derenoeoanrueekeoniteffeiijeker. Sie6(oemkens^ncock roof, ent* v silm h <> men6 B&Kj* fcooforkems met feerpe p;ken<s.

!;?&<" 6 ' <" ' 3|cf(<c^, r Den oo;feJJ! tut n van fjaptacrjfigfie Reetens, *t*I I mft e 6 " rltm6 rrg<<ft,rott Mc MaDcrt $tjn otrper P mee s"t 8Wwm,eni>e bic pfoemen ir wat mrer&er. Geranium I> iiij

Xrl^

mw

"

'

5- u'^mti^irimvlM

Geranium batrachiodes.

fcet tcrfefe,<* Ben

ttt'etben

gBeffacfy e

oan

Bunnen,f:eeKn,5a!)iadj[t,e

flelemBiepe gjjekerf te 6IaBetken6,6foemen en (at;kens $&clu'<k , wig&e* nemen Bat Bie (leien on Q5Ioettt>ofelc I>oogljer en langfier vuafcn , Bie
f>laBerena,rooter,Bie fetoemen meerBer,eenen (leunen Oioofk 3eli;cJt*n^

Be,e nBe Bie rcojfei anck,e nBe merftenBeei

n tinne

fieel

biutm roef

e.

Saf feje

eeft ooek iangfje rootacfyiglK enljatnacfyigfje ftefen,macr fijn 61a0e#

<

ren jijn grootten WaBeren t>an 25oofer&(oemengI>elijr,ett meerBer Moemen ^t;n blauw enBe Bijen v>o(g6en fcecjrkens riaer.gijeltjek en twte( re (wit enBe Wek met eei e"efe(mg&en.
Il iBlaetfe.

rceefenBe. Bie

<&jn

anBere.Si*

S)e fe trun&cn taflTen t>an fetfe t'n fant acbjtgljert magneten gron&t b> Ben roeg <n Be aen Bie canten oanBen eo:eneIBen,Bat 9tof>;ec|}tfcrui)t oock bp ouBe mueren (S op ouBe Baecken.Sie twee (ae|ten,tt><Ben (jter (e fanBe meeji t'n cue fjouen geotw
Ben,Baer jp gjjepfant nwBen. @ij fclceuen meef <3JJcpe,ent) Bat (te >t)euaerfc.eek.

<f tEtjt. 25jaeekmat,enBe |bm in 2(pnfl, fonBerlinge

fl[

$aem.

2Wefe6efecmpBeni>Jbenme(eenennaemin@ne(;>ifviop,t)af es in iattjn
Geranium.Gruina oft Gruinalis.gljenaernpt. af ietfe gfjeflacbt &cef in Bie 2Cpof ek Roltmmciconis.Acus paftoris, en Acus mufi cata.Geraniumfupinum.^n^ooc^Buptfctj StccckenfcfjnaM 3n onfer (alen >9<* uaerfbeek oft Cranenkek. at ttt>eei>e Keibt gfteeten Geranium alterum.Geranium columbinum,en Pescolumbae.
.

3 ^)co^Bttp(fe| Sau6enfttfi.3n 5eerBHtfcfe g)wjmen ce(.

h^
X><xn(Otlc(tuy>t,
f

<<tp.

#tf,

$lt>,

berbc grffadj( van befcn crupben ($ by ben oubers een geffacfcf van sidetii u's , cnbe Weibt van lofeojlbee gelwtcn Sideritis terria , Cntie OOcft Sideritis hcradea,!! Robertiana,off Geranium Robertian.Jn Jjooclj* ttt lijf 6ccfCtRuberta,Herba Roberti tmijtfcfj'Olttpecfji kraut,t((>arfcn htaut cnbe van fommtg^cn hlct'n cjjoitwtj,

af

r)i'er

te

tanbe 'Robictjte

cruijf".

4
5

gvietbe Ijcef Gruinalis I Geraniu Gruinale.^nStljItfd}, &tankbal,Cn (EracSafa. &*jf bc wo:bf g^cnaempt <Sluttt>tirf$ enbc Moet rcojfelc cnbe "boer naer Gerani*

um Hamatodcs.
e
Sff(ewoJbggc5(fHGratiaDei,obsgnab, Ijiertc[anbcob6 gfjcnab* cnbe blauw '25ootcr[>(oemen,cnbc baer naer m>,Geraniumbatrachiodes. <[JBatuete. efc erupben jijn van natoeren meef I eer b:oogf>enbc, fom oodt fupcrcnbc ei
$cplenbe,maer
i

feer luttel

wotbtnw gfje&sundH. CCraclitcn berfcfnghc.

>i)euacrf6eck met wijn

St'e toe( van bat

neefl bat

t'erfe

m gl>cnomen,wrb!tjff cnbe ge* 3

opMafcn en bte wtnben anber moeber,enbe loff bie winc , en c$ goet ben grenen bic met ben (leen gljeauclt jtjn. Saf twecbe(nacr bat bte cube mce(ter fcrj!f|tten)cn es in bet- mebeeijnen niet ouv 93 6ooiK|cft,nocrjfans joo nwbbef fjeben baeclj6 gijepiefen tot a(beranbe wonben en*
t>e

frocerfngljcn

ban op g&elcpf.
felpt

9tohec cmut

bat Moepen
fcfctjft.

vanben wfd2entt>onbcn,gt}efteo(en cnbe baer

er

cp g&cfcpf.afs fofcottbeis
Sfeltte crupt,gljcltjck

tieoonben e,e fcer goet ooi bte ftecertngen n ten 6os|tcn enbe feameftfeke leben.fonberlnigrje vanbn manJi)(^ept,s^e(lootert en* fce baer op g&elept off t)ef fap baer tnne gficbaen. mater baer SKobtcct$ crupt in gljefoben e6,gljenee(t bte vu pfe ftpeerenbe cnbe flinckenbe monben,al6 fp ban mebe afiefpocU rootbcn. ie anbere btpe en Rebben aheen fonberltngrje gljefoupck.

nv

ter fijt

&
<-

X)<ittfl0elcEcmpi:,
tflfVglcItcrupf baer n>p
{jt'er

&*p. $f*

CCgljenactjt.
af fctjtiju,cs troeeberfepemj naeme cnbe fatfoene cr* <Vfcrae))ben.Sat ierffe twwbt gefieeten 9)(e(eteru!)t:Sat tweebe Smpfolochens.

GUui.

^elclteriijjt.

llCfatfoen,

Poiygaia,

grupfblocmhens.

crnen Ijafuen tioct 600 elepn lanckacbft aen vooHcemenbc,baer rcotefen eenber van abc wede aVMaScrken6n>a|7engtieIn'ck Dm clepnen enbc befonbcren Maberke
cleijn tcere fleclken* 2Ct lerfle CQffctcltcrHpt (jccft

hens
*

an ben itnfen, enbc fijn t>an bene bc witter Dan t>an bouen.Stc bloem x>oott, a tfatfoe nc ben pikeren Koe.* Maberc bte comcn tuitten kcn $eim,mmvcdmmbat,m?mMkitikMtvm<i>lutt(.ie\voitce Dim

fafe laifmcb cnbe ooortcruppenbe.

mpt,e6 f f n efetjn crutjbeken , met bunne, noe n (SrupfMocmke WanDer batmen lartch,cp Der aerb eruppebcmet fmal palme n (f (leeIkens,ontrcnt boutacbtiac f ai* clrme ^pfopc blabcrkcns brcfcet,enDe ae iinfen off ben Bjth 6(atttkcns,<jfit c t enn groot en fatfoene 65 va oeel ten, Moemks 69 depn waffen bic fclut bunne flcciikce cruwe fom foujimwrrcfcfom bemelblauw, engeltje,*! fcer niet bloemen OSrirccem* ale bic afgevallen jijn $00 waffen baer biee rucck en centen fonber en fom fncewtt, bepbe^Den mf clcjm bid minbercoucr ttur>umact efkcn acn bclijek tcfkme
bc olucgbclfcenis bc beckf >ie woite I ee bun en bouiacbticb,. berkf ne ' hemek J
.

'

Cplaetfe.

gek* Sat ierfle erupfbloemki* n>a(|m enbcm3l<mbtwotDDetalomt>eelg!jconDen.,>ie ben tx>2r*Bcpt>ctJ,en ontm Drnwcgbm. ou K

OTe fckcruijt waf? in

foute neet maieracbfiglje plaetfcn b> bic 'Jee

C Cpt.

WJelcktrutit Moctjcf in Siaeektnac nt enDc -Oopmacnt .CrnjfWcr

mW bfcepen in

c^cne ontrent Den iim)fbagbcn,cnbeDacromnietro!Dcn$t)

firticn,al8#i<ronpmiie*ocifcfai)ft.
.

eii utjfpf oemhtne fige*

fjgaenu

Gata s<5ff> cnbnniat))nGixen x;|^"^|iiyxf aiafieo:btinwcr v

en SOekkciupt jen bat In Snptftfet silcbteaut
tefebcn5.

^tattottt.

HeUine feu Parietaria. tWltfUpt.

aUWCCbC jeft 7roX}\o|) Polygala.bat 6 VCCl

SXcIchecrupunctwcltkcnnacm
batict nietbfc

luntencfs.wantinDupifcb weiDbct <rupfb(oe> fatuere. megbebecten. CScpDe befc crupben jijn werm f n oocfcfic&aie

alenuefcbnift. -, , CCtactjtenrbercfetnglje. ierjle SDWckcrupt in fpijfcbtanck.eff tt* S)af 31 niabe pottagie,ef t fop ingl}enomen,maecki oucr* f< loebifict V an (ecb enDe van m<ltk,enbe

gort ben voefUrs 8%(hHp(kf bit luttel fotr}sin in Mterbo*|lcn Rebben.

^lifahelijek toerek boen ootk bie Crupfbroe^ men,met blaberen enbe bloemen ingfjenomen.

Ztictatia

ronbe teer* booifcfyiV nenbe biunroobe (leien, en baer acn

rjeeft

touwt

bteebtacbfiglk blaberc,bc bla

beren loan^Jerenriael fcoiergejtft, maer niet rontfomme g6ekerft.i|n Meenten jijnelepn en wafTen tu|Tr^n bieblabe* ren aen bie (leien. Sfaet es ftoertenfeerelepm, rnbcletin fcerpe rouwe fuBfken6 bie aen bit
cleebertb(ijutfiangc.ienio:te( <6 rootatfe,tit.

C plaetfc, lafern!)fw(l9^ nf H Wt tntn,

mu<#
ren,

ren,en en Die wegfi en.

SMoepet meef m ^ojmtae n(. CBaetn. It (rijpt eet m rt'CCJ- ttf iVioy TTtf/nuo^n iMijn
laris.enDe i?tl fomnttgljen Paiietaria,Muralis

^ Cgt

Muralium, Perdid
Detr

fit

Vrceo*
'

^tpotcKen Paritana.^n .fjoocfjtmpifcf} ag nD nacfct,eant peters krut.$)jur Hraiit.jfjirr lanDe Pa? > (afttupt.^n granefjoii; p<mrtttf. rttatie |[ jftatuere. parttarif eett>atcoutrnoe&ticb. tx natueren, DetmiDDel enDe matigde nawere

en perdicalis.^n

fr gfKujcJt.

<[ Ctacfyt en ttercfctnglje.

Mafcrujjt es goet tegljen vptit

vut,vctb:am^t enDe

alle giftige

fweeringen en* 2(

De ge jnUen,gfie|ooten enDe Poet op g6e(ej)f. lf n falue an tfap van Defe erupDe met Cerwfffe g1jemae<Hf,es feer goet teg ode 23 lieete oofs eefenDe fweringljen^n fceete bsanDige purften en Dtjfgeltjeken fweeven. Sfelue fap met Socften ruet gljemengljelf.es goet tegfjen Die pnnc san fleDcrcijn, < fonDerling^ein Dte weten Daer opgfiefreiirn.

it

frlue fap

mj olie an Stoofen gemenglje(f,\>erfuf t We pijne

Daer in geD:uj>pf.parietarie gefoDen en gfceDJonclien,es grauee(,njfenDe ffeen.en teg|en Die Dioppelpiffe en erfoptfiej)t anDer ?ine i{enDe teg Die felue geMeken anDer &(afen,n$ Heen goet an fcinn ngenom,inaer ooc in tpater gfjefeDen,es goet en feerk|u(pic!jan&u]jten,twrmcpDif blafegfjelejif.

wee DS Der ooi, goet tegen Den ouben oe),

en

Vanooutv,
5

ap,

gggtttf,-

,0e te 1 i>i iofecjiDee en plinius man van een ge flacfr n De fe n erup i Den gefefceu e&&,$o nwD nocf>t36 (jier ie lanDe ai om geuonDxwfe Der lepe erujjb Die onDer na Zlfine eit f3?uer tegrepc meg nw&c fon 1 Der necb tg^ene Dj in bie foute JanD getionD nwDt, an alle De wiehen t>i terfe Dat opjecbj 2lifne e s,an iofeo:iDes en Dte cuDers tefe^eue n.

C 'Cgijeflad&t,
U

Alfinemaior.

@WtCO?tter.

C 'Cfatfoen.

Alfinesfecundumgenu,^;;^.

nUuh

i'erffr

23S&<f<:

gjjenaemt mocfe rooiben fieeft muer ] ;eefebunnercnt>egeIuiooptewfoproaf|enbe (telen, te Wateten

Setfie aSeftac^t otoelelt roei gtoote

waffen en oie leoehene en hnoopftensoan ben (Wen.altijf twee tegljen ren.enoe $ijn grootaefctickfomiiit* fcj) naer twee vingeren heef, ttf fat* (bene oen Maberen an J)arie(arie met feer ongr)e()ieft,maer langljer en min fiaiJtacfytclj. &uffcb.en ote Haperen aen bopperje oan t>en (leien eomt elcpn naer te fleelhene oost,met elepn hnopltene,t>at tpn witte gl>efnet> fcloemen woib, ten welcften laneltacfyiglje ronbe (jupfftems wafttn oaer in b$ tyt faef lept . S)it Ijeel ttmt en esoanrocfen enfatfoenc oen (afetutjt niet fccr cngelijcktt>anuijn (telen,
I '

<m

Alfincs tertiumgenus.

9bqi4fzu4s>

Alfines

quartum genus. 4t>entiejiet4^

jtfn ootlt ctft

enoe ontrent Den fenoeppen root*

oan eenoer groofe U:alj bat iofeestbee fctijff,taf oefen S0? foute lafempf roefen,tc roaere b$ r)j) neerber en
acfjtier^enoe
t>ie

Maoer

fefjier

mtnfcajjwclficrjroaereenla'ger f>laber rjabbe.

at troeebe,e6 benvooJfcfjeu
grje(ijcft,maer mi.nbere

groot SKuer i

enbe niet wijt op waf* fenbe.maerlanerberaerben eruppenbe enolib* berenbe. @ijn olaberkentf jt'jn eel minbere , en roaffen ootlt troee tegljen een tot een (ebeK.!* 6loem&ens,Ijamr'ken6,en faet, jtjn gljehjcK am &engrooten$9?uer. ie roo:tel esoeelebumw
5a!ac^(igt)e fafeling&en. at berbe broeltk bat eletjnffe e$,es Den troee* j
t>en niet feer ongelijck,

ntacnn

attet

manieren

veel minbere aljcocleBn roefenbebat jtjnffeel*

Ien6 gljelijek biapkens jijn enbe jijn
Sjjefijeh

Haoerhe (lepe <!>$imu olaberen, anbensben

oo?#

te
twJfcfjittif n fonDerdngfje

ben

ttrceflen gfiefijtk.

Dat j)ocnDerbeef gbenaemt tt>C!bt,beeff eefe renbe bap:aebu> gbe (telen, jn blaberen jijn rontatbrf> roun> enDe bapiacbiiekenDr emDie (anten wat gefneDen,anDers ben blaDerrn van Jtuer niet feer ongf>eltjfk.2)ie bloemkens jun blauw off purpurb;upn,enD^ Daer n>t temen elepne beflotn hitophcn , Daer in
>S:wtert>c sftejlac^t

bat (aet
5

Ie pt.

<ijf (te gbcflacljf es

Dm oo:gbeffreuen man ganiac^tig^c fltfcn gb. elijtk

ntaer

$ifnblaDeren^ifn(angber,fnialberenbe ronffomme geketff. Sic bloemkens #jn lic Ijt blauw, 3faet tornt oo:t in biecbe Ijauwke ns gfteJijtk aen <erenpuj6. e vOan befen 0)?ueren wosbt nocb. cen anDere gljeflacbt gbeoonben , alleen t'n foute gronben waffcnbe,baf an gbeknoopte ftclfn,en blaberen, Den anberen Juerc fon* Drrlinge Den twecben gftelijck es.maer jtjn (telen fijn Dicker, eoiter, enDe Dit knoo* pen ffaen naetDer bp een.t'e blaberen $ijn Dicker,en Die bauwkes en jijn niet lanck? tt>oJpuIj,macr platacljttt^rt en wat canttcb,gclijck een grootc crwtr,>ooJibsingl>cn; in een auwkctt,lck fcfyer aifoo groot als een elepn tfe. 6e biup'n faet b:pe oft

ma

<; piactfc.

roote }uer waf in bonckereenocbacbiige plaetfen t'n

Die Ijagbcn en

peggen

jufferen anbere <rupDen,enDeingl)elijckcnplaetfen waffen ootk Die lae(e anDere, tnaer Dat fefe tn waft niet Dan in foute groribcn op Der jee gb/leg(>en.

Sefe trupben Hoepen merft

i

al in

DmiDDci an Den $oomer.

enDe in iatijn ge* S0uer,en fonDerfingbe Die groote CKuer wo:Df t'n riee^ (keten Aifinc, enDe ttanfommtgljen Dce6 fijtHippumaior.^it Die 2(potcken esjp

Ww

tmkebent. at tweeDe en DerDe beef in Die 2(pofeken Morfusgaiiins en ootk Hippiaminor.^n i.j jjJoocbDuptfcb 70ogbe(kraut,en -fninDcrbiff^n 9?eeiDuptfcb_ #ogbelcrupt Jjocn Derbeet enbeeiepnen'fcuer.^n Jrancbois Roifgeline. 4 <ierDeworbfoockan fommigt)th gljcnaemt Moriusgailini:.3n.)oocb.bupffcl}
5

^junerbiff 3ncnfe ta(e -^oenDerbeet.JnJrancbois <S?o?fgeline. 5t)i|f(temjp)oocIjDuptfcl5JF)unerferb.3n5eerDuptfcrj ^joenDer erue.

c^ot COorfgehne bafarbe.

3n Jran#

Saf

in Dte foute gronb waff Rebben

wp

Alfine Marina.baf es jee 3J? uer genaemf.

CBatucte.
SKuereseoutcntwb.ftcfc, san natueren Den laferupt
nusfebjijft.
1

feer gfceftjek,

a(6@aJe#

ITCratljt en ttiettftfngbe. roote QJcuer es feer goct tegben Diewbttb/pt Der cegben enDe aKe fiittig^e ftoee rmgfien,Der feluer g^epooten en Daer op gelept,oft get fap an Den feluen Daer op
g^eftreken.

.3

Sfelue erupt in Der feluer manieren g5ebtupekf,es ootk feer goei gfcetept op afber# ^anbe fceefe quabe fteertng^en,enbe fonDerling6en wan fcamefijtken leDen. <Sfap e6 ootk goet in Die oren g^eDjuppt,feg|en Die ptjne en weeDom Der ooien. lenc 5cuer,cnbe fonDtrlingfie bie mtDbel Jtuer, es een feer goet trapt tfrgbcn S> ^itg^e fcorft^ept an ben fianben,alfment met wat fouts in waierjiebt enbe Die

|anben baer inne

bictuils ba'pef

JDie^^wtmtooibtroefg^chupckt.

g
ap, ^^^t>;

Van
I

Cuyfooieti;

>3pfooen ^eeft,a(s SiofeonDes fcgnjff,'wclc Dunne (eclkens Die beneDen I wat rootaebtit^ jijn , Daer aen maffen , altiff twee tfrgljens een , etepne btupnacfetigfte enbe lantkacbtiglje bJaberkens , Die oos feerpaebtic^ fin, i (nbt bm oo:ftens van Den 3)?upfen fcfjier g^e(ij(k.u(fc^en Die blaDeren < omen

J-o

Van (wp fooien.

CCfatfoen.
Auricuhmuris. )?UJ)fecJC.

(Sap.g^.
f rtKIjne WttpfoOK.

Auriculamurisquibufdam.

comen ((pc
Itjck

(eefken* oot(, baet bfe

Woemkc* op gtoeijen, Oie Wauw jtjn ge*

bte&loemc an upc^cljjcpf
.

g)ie

nwtel es xji'nggfre tick,

5?cc^

wnbtmen

een anbete tmyt b}

van fommtgfj oo? SERuj)|oo!e g|?ef>u>* ben tt>o:bf,btt)el(k ce et neet meef lam?
Bp:kcs beclect, anbete ben mtbbc* ten Cfuet van faffoene feer ftelije, wam \et heeft veel hapatfniafit fteten <in een* ba woittl woucomenbe , bit beneben root acfirttjj off bmprowt jtfn f/n Mabct* htns )i|'n fanek , ram , Ijapjacljftcfi , 6fn oo?en van mupfen fcergpijckenbe . >ie blotmtuneiijnmt. Sic (jauwkene jtjn lamk gfieuek aen het ^oghetouet. )ie nwfel&eeft veel fe(tng|cn. ouen bcfe eflTer noclj een anber SDJupfooie bit niet en e$ cruppenbc , man ue\t 3 cp ftaenbctuficfce n anbat crupben tt>afjenbe,t>an flclen en Mabere n ber anBm gfic* lijck.macr meerbei- en an coluerc rott, met bun ap!accft TOotleken bede tt,vtt int entaftmgfte Itjck off met ljuemc(j &ebaun>t waercjpmenbe m bie wtigfiew.Sie Noemen wafje n tot knoppekeni. gljelrjck aen bit twt ebe.Sie haurehtw baa tfaet in coempt jijn btn boekeras van nette Moemen fc'bter gficliick
tee*
.

bit

aabt erttppenbe trupt.a! om met bun en

CPaetfe.
i

'

'

SttuflioMmroaRVrt afsbigljeteereattaft&iomi; fcfrtjft mbie fcecmben enbe wot ben in jfalten eel g^cuonben. i. 5 Ste anba twet gljef(act)tcn maffen fier te fanbe.onber bic nagfien,aen bie tarnen van ben oelben enbe 6p ben flrat en,gfieltjck bit yogfirtaipben
SU?itpfoo:en Moepen
-v,
P

m QSraetkmaent enbe m jfjopmaent.

CBaem._

SWIwkc rcwbf gfjeljceten m nee; ms r3n Utijn Auricuh muris.bat e 3

t)mt <8yc\)d})t ph
, 3

(tap,

$$&>].

tp
fc|i>

-^eMfcbtttXfelj S?eufoslin.3n5ranci}oui >!etlle Be (curie.

Ste anbcre troee woibm an fommtgfeen gjjcfjouwe' ooj CNupfooJcn.tnw

om meer ff wefe ne gfce flatlwn an Aifine ffee van ?uer off yogelerupf.
erbtooggenbe van naiueren. Cr'a tl) t en b crcbingljr. fOJupfooje glje |tooten e* goet op tot tetg^r koken apeffemafie n enf ftmingjten 3t t)i t'n bif oecken an D<n ooglje n tomen afstiet. vOn be fe erupbe tnnbtmen eotk van ben ouben ffgppttens g^efetceuen , bat bi'e, 22> ingaenbe bte >ogl}ftmaenf,tfmo!gl5en6 eer (jp gljefpzoken Ijabbe , met bit crupt de* prehen waere.bat p bat jaer gijeen ieepe oft Jehe ttbe oogden t}eb&en en foube
S9?upfoo:e e fonber eeniaje
fcttte

C Cglicfladjt.
/|S? v|jt(cpl es troeeberljanbe.bf ene f c eft roobe Moemkenen es manneke glje* ^L' jjeeten.banber fcee ff blauw bloemkens en nwbt uijc&ei^fpl roijfken g(>e* naempt,enbenbere gfceene onberftb>et enee fufftfcen uer beyben.

Ccfatfoen.
Anagallis mas.

Anagallis fcemina.

upejjelfepl manneken,

upcljf lljepl wijffeen.

upee(ep(fnfiebien ttepne feere tefean<fgefteefkc5 met eel lebehenf ,op ber aerben rotgjjefptcpt. jfjuer blaberkens $ijn elepn geitje bit blaberkes va" mtbbel 3J?uer,maer rfber, en jtjn an bouc gru en van ent ber met elepn froerte (Itphe befpiapet.Sie bloemen tn root an b$ man* ne ken,enbe fcfeoon J)tmeltlaut van bat wtjfken. 5?aer bj bte blorm ge* refen jt/n.joo roaffen baer e lepne rcnbe knoopke n enbe baer tn lept elepn fabeken. s
"i^i)& bie
'

|!

CPlactfe. ewjxfiefljfjjf. waf? en ie eamenan ben eenelben,in bit

fcmwrg&en.

S9?oeffieuen,enbe 6

tj

Ct,


X>an
<Bnft\)c\\)t)>l Ct>t.

Uf,

(lap.

$$&>].

H Wocpcf He Den joemer buc-,macr tnccj in &c$$mmt.

C Baem,

3n riccr enDe in atifn$oo rooBt Bit crupt ghegerfen Aiw^fc Anagaliis.enBc ais
3Jlimu6

an fommtg&cn Corchoms.^n Jjoo^Buptfcfj @auc(pcpf, Dat ec nfer talen upc^ltjepi.JngramljoisSRoion. tl Batuete. Iiuclclfjepl es roerm en Dsoodj van namcren fonDcr ccm'gljc fccrpc pf>
fcfcsijft

in

E Cractjt enbettfeingbe. upclieiricpi in wijn gefoDcn en&e g|c:oncken,c6 goet tegfcen Bic beefen van f nijnnig&cn g^eStertcn, cn&c tcgfjen Bic er flopept an Ber (cuerc.cnBe roecDom van
Der nieren.

%
55

fap van

ttpcr}e!(icp( in Bie nuefe gfjeDarn

ttetkt tape ffunmacrjti'sr) e

ttoebtie*

f cBen wt Den Soofo enDe opent

pijnc niet en es.

nues gaten , enDe in Dijer manieren gljc&rupckf, es jp oock goet tegen Ben tantfroeer, alfment in Bie nuefe Boet van Ber $pBen,Bacr Die
Bic
,

upcb.e(|iep[ es feer goei gfiefept op onfupucre oo:t s etcnBe siceratien erf enBc gcnccff Bie Jp treckt oock Bie Doornen cnBe fpnntcrs n>f , a(s

en fii) fup*

g
g\

p g&eiiwee?

en oft g^ejiooten en Baer op gedept toojBt. Stt entpt es oock feer goet f cgben errjitfiept van Ben ooglien.
<Sfap Boer of met guenierj gbemcng^cs'goet tegjjen Bupjtcr en Bcrtcker ge(c^(, Diermis in Bie oogden gftcBmppt.

van Defe

crttpDc
rot

nwBt gefcb:cucn Bat

Den eerfDcrm Bie

upcfjcilicpi mei Ben Mautr- Moemkcs fcangljt Boet in g<tcn,enBe Bat Dtf upcjjefficpl met Den reoDcn,

fcIoemftcns,eontiarie oan Dijen Doet,enBe Ben eerfBerm Boet rot gaen.

Van Qputvie.
puerie ceftrBe ftefmet Dnje oft vier knoopkes , en

(tap, tf.
CCfatfoeti,
Spergula.

Dcnroelckcnwi

(Spum'e;

ctepnefeet:

fmalle blaDerkcns roaffen, g&chjcccn ftccrre,rontfom*

an Ben ftel DjagSet cel clejjn roitte Moemkens,cnBe <ifsBtccrgacn,5oo comen Baer ronBe
tne ffaenBc. >p Bie foppen

boHekens wwt , gljchjek aenlas

j'n

Baer

Dat faet Dat froert es es Bun en mgers landt,

lept

JJDt'rwoMd

CPaetfe,
S)t'e

puerie

toaj mcef

op

Die

vtb

Den Bacrjp

g[jefapcf mo;Bt.

puerie Moepet meef? in 9)?epeenDe

in SSiaeckmaent.

ClJSaem.
SitcntptreoDt^ierte fanBe<5puf# riegjjefceeten, enDe Daer naer tr>o:DDct in latijn Spergu1agfjcrtacmpt,j&p DJouBers *ntnBte3.potekenee(l ont>ekcnt, cnBe

Daeromcn^euetanBere grenen nem

Die

ons bekent e6. CCratDtenttiercfetngfte. (Spuene ee een goet ceBer oo; effen

X>an7l<pim6nie. (tap. QQQpj.

rtt

Uiu
etaeht

hoc!Kti,tn bett bie koeien

niet i enont>crt,cn&e

wel mc(c; gcucn,cnt>cnfccrirtt csvan Metbet baet om woibt &ei van fommigficn polygaia gcnacmp(.

T)ait2Ccfrtmottte,
igrimontcfjeeft (angfje
[oeruttJigfcfjajnacIjttgljc
\
i

<ap. QQwt>i.

afcr;*

Ma*

C ^fatfoen.
Eupatorium.

2lgrimoniC

bert in veeie anbete clcimc

Ma

beten vetbet)lt,bie rowfomme g&ckcrff jijn, etibcbcn tta&c* ren van JCcmp'c fcMer gjjeujeken. <3r,nen fecf es frocc Doelen off meer (anck, rouw, ap*ac^(icr>,cn 6acr a roaffen ecl eletjne gee(e Mocmkcm; been honen banbet e,nact bie wetene soort cocmpf (anckacMicf) tont
faef.g&eiijck
>crrn

cfepneOfkcn neDernwns

fcangfienocoie ate

$ rijp jijn

aett Die c(ee

t>aer

Mijnen angfkn , ( jt)

mct>c

gficrucrtrcoC'cn.JterooMel C6 groofacfj* tic&,tanckcnfcrt.

CPaetfo
2Cgrtmonic roaf op ongljc&ouoc piacc* fen.op rouroe en (fcenacMtgc fccrgljen, acn bie tunnelen ty 6cn n>egf>cn,cn in fommtV
gfje fcofiebcn.

2(grtmonic Moepct

m Siacckmacw en*

Sein -Oopmaem.3ti .ogljfmacw nwt tter faet ri;p gfjeuonocn.Jn Jcje falm
Sie 2(grimonie pluckc en i>Joog!jen,Diemcn

in bet mcerijnen geMutKkenn>iff.

Ciaem.
2(grimom'e Iject in tiecr C<nrr;io|; KS 7rTf lop. 3n -a(iin Eupatori en Hepa. torium.3n 6er ^potelten Agrimonia an fommtgljen Ferraria minor, Concord;a,<n Marmoreiia. Jn ^)oocu(fc Dermenig,en meknmm. 3n 5?cercmmfcr>

me.cn an fommiggen *euewuj,t.3n $ram$ofe ieupatoire ou

2teimw

U,vm famen fteTk'ene^

-v*.
i,..~

o,

..,

Zpfum.

C^atuere. am,w f01 "cr eMijekc tyiu,fup\mtttottn-Wt

T"

5ff o"! ff gfccD!oncften,opent en

*,

CCwdjteftrber&fnglje.

6er fduer
.3"!"
meloen

P*n*
w

futjitert alle

wffopf fiet van

bet 2

fon6er(in S Be goei (eg bte n>ceckic&

nnnmge

oclt ,n '!" Sf f"00 "1 (6 ort S|f CJonckc legden bie beeten van bic e* ",? ? f ge&icr(cn,ente in reaier gr.c|oen (lelpt bat

<

et |aet t>an

en&efcen loop 6c6 6uee;. Ie 6(a ercn,"'" ^3"'"' gftfftoofen en me( wrekens (tefe gemengfit, ficfen ?i . M l; l"">c ggenefen 6ie oue ong^enefelijcke rconDen al werm 6aer op gerept.

agnmonie met voijn gbe&zcneken ce n>(nemene goei (egBen t>t toobe 's'

i9

Sloetpiflfen.

_ 3T>emir v c'rn
Lii
)

.'

C^^flatJlt.

ieieHererujjciengbe^eefenen (egfienie glieheken terfeucren '*-'ghcp!{fentt'o:en J ji|nBce(g6ef(acfe(ert, an btn welckcn wyin Ditapiel

Siyt

U fctyijuen,Ben ouBere on6ekent,waer f We twee

pfeudohepatorium maj.

ier j?e jtjn Die

Soe (ftf 116 ttl))*

i>em$at BerBe Bat 0<l ieuererujjt

Pfeudohepatorium fcemina.'

of k6 uyt manneken:

55oe(kens crwpt roijfhen.

7| Qtfom ttnpi manneken Beeft rnBe lange (telen tonnen mj nn't merc$ ' $twU,enbt ban aen toaffenBe lanafit WaBeren van coluere Boneker
'

gruen,Bte wat touw en Ijaiuacrjttcb eno'e rontfomme ggeh<rft enBe g&e* fneBen $ijn 69 naer ahcltjch Bt'e MaBeren an empe , an fmaecke Mf*
ter.,p tfop

n Ben (Wie maffen eeie

elejine hjfieerutttge

Woemkens

Hueng(jeBJongfien,Biea($prtjp3ijnenBetnfaeteranBert, met Ben roinBe roeel} u'cgljen en fturjiten. S)t'e woitet geeft eeft>eefe(mgfcen. i Soelkens erupt roijfken geeft oock eenen ronBen fcjupnrooBen fieel, ontrent Bipe Boeten (jood; toaffen&e.met eele fijbe fnu ten en tacken . 3nn fclaBeren $ijn lanek; en rontfomme gbekerfe(t,Ben MaBeren van JUmiie en an ben an&eren SSeelkens eruptgljeltjckmaerroatozeeBer. 2en Ben fop van oen flelen maffen vin ofteijf elejjne MaBerken6 6p een.enbe rontfomme Ben fleel gljehjck een fteerre , en tuffe^er Btf en eoempt oo$t eenen knop ooJtfmngenBe een tfoeme van cofaere geel met fwert ermengJjt,inBen weltken als Bt'e Bioeme ergaet,faef waft Bat lanck, plat, en rouw e,enaen Die t(eeBeren(al|t rijp <$)Wjft {Jang&enBe . )ie nwfef csfafelaefc tirfj jt'er enBaer xgefpupt.

eel

Van ttvcmy>btn.
,(t>tHcucutuptccftb:tct>e

<<xp.wvi$,
Hepatica.

< bel 'e Ituctttttm

,iblab<tenm bijenwrbepit.bc wblabtten d 1occkoecfl>:oof

^j niet feer ongrlijck,

man veel

merrber. ^uffc^cn bieblabe ten troffen eletjne ffeelkens enbe baer op fetjoone iKmelpfauw bloemhene, op elch fleelken een,naer t)tc welcke elepne btVLe* h$ waffen,baer in fopt bj fart.Sie tPOJc re (toen eneefe(acfjfiefj.

cjsiaetfe,
25or(ken6 truien waffen op tuxgnV glie plaetfen pn ben groenten enbe ffacn bewater. S){ SebeUeuereruptenwaf
fyet te lanbe niet van feffe inbiefcouengfteplant.
,

maet wo;b t

93oe(ken6 crutjben pfoejjen t'n jjoj!* maew enbe in >ogfiffmaent , macr bat
erebeUeuercritjjf bloepet (eet woorij in
ffieette.

S>at <Soe(hcne trupt manneke wc:bt in bie 3(poteken Eupatorium g^r fyeetenjn voei b$ reegtuaerbiet) Eupatori int soos gaenbe ap.pefcf2:euen,nief fonber Dwalinglie gt}ep!Ut)ekf. Sic gfiefcerbe beee tijte Dement Pfeudohepatorium en Eupatorium aquaticura off Aduterin . Jn oocfiDUIJtfef) Ijeefet JCumgunbltrauf^XSaffer boft en Jjtfen clee. 3n 5eerbu v tfcfj (Eoningmnne

etum^ette

)M

oelkens ernpt wnfken. gnoe bit erurjt woibt gehouwen vtoi bat Eupatoriom bier 2tmeenna Capite <0.3333.af fejwftenbe baet om 300 woibbet ootkwl fom* w'9B < "95f'" mpi Eupatorium Auicenna: enbe f(6>)ntu g&eujckenbat ernct
,

e(aueren,en93oelken<> eruin manneken.Jngrancfioie ( upatoire' tweebe wosbt van on6 gfjejjeeten pfeudohepatorium famina, enbe in uotfefi

batvS.

SSaptifta ai'bU8Terzoiagenaempt es. Sat berbe woibt fceben baeejje in -fafijn gfeljeefen Hepatica en van fommtafien 5 Herbatrinitatis.3tt^)ooer3bu!)tfcb4;e6erktaut, gebeUeperkraut enu(ben kle'en baet naer in onfer falen <ebe( leuemuyt enbe anbere gneenen naem en re onefce* KenMen waere bat Ijet waere bie B\ f Baiaris.baer J^ffpcftius wrmaenf.
ei

af

Cfatuere, leobe bie oelkens eutijben jt'jn werm en bjooclj an natueren afis fineren bit* (erenfmaeek(laerlijckt>enn)(t.at2;eBel -ieuererupt rean natuerrn rout bicc*
,

82enbe,en (lerckenbe.

CXtactjtenieecluftgtje. crunf mnneken,in water oft wijn ghefoben.ee gort enbe feer fonberlin* 85e tegtjen bie oube wrffoptljent ber leueren,enbe ber milten,enbe fgf>enee(f bie on? beenbe wrottbrrbe berbebaetfcfe eo:tfen in bner manieren mgftenomen.
-Oif fedte eruijt gt}efoben enbe gljebtoneken.gfi/neeff ootk bie auef fiteren enbe tron bfn,enbe e6 een (eet .oef n>onbe(rupf,g&enefenbe alle inwenbighe enbe trtwcnbigfie

. Soelkctts

3
<S

" teonben enbe quetfueren. ( Jat oelkene erit^t toipen es van g^elijcken tPerekingfie,enbe tro:bt noc^ boni bat anbere tof ben wonben bianeken g^epsefen.

ScbeUeuercrupte6 een

feer fonberlingf}e

mebeeijne feg^en bie writfietit enbe

<$
iiij

enfiekingfje ber lener enbf alle fcee te ecjffen.

>Oan

'

Van^tlitpinm;
root .>eftetropiiim,enbe

Gap,

g!,
ttn>&t

CCgftefladjt, Siiofropmm <b twc e bc tlcyt van gljcflacfy e.roaci: af bat get tic gebeten

banbn etcpne.

c cfatfoert.
Hcliotropium paruunu

Heliocropium magnum,

reef (reeftewpt.

<lejm Creefttrujit,

toef (Etf(ctU!)t|f((|toiit>c(ldmif met mt reit wefatfificfj Ijajiilwn fonbcriing&e aen bopperfle eccfeet jt|n. fjn Maberenjiin reit, f<>ec(>f,a!ae!>ticlj,ben Maberen van 25aft(i<on van fatfoene gncfijtk. Sic Moemen u>fi"cn eouen acn bic fefen.enbe $ijn wit van totu<te,enbe
(faen weere 69 een iancr bic pefen, Die acn bic foppeftens emgfteerumf jt/n ajjeu'jek een eespieti off gwefw |eerf.Sie nwfei es bun enbe Bert. i"?)at anbete cnbc cleen dteeftcmyt ce een neer mijn, met haytackiabe (eclkens,

enbe

faeefit Ijainigfie

fonbere.facf u>a(t
,

bfaberen.Scn blaberen wan ben anberen eeinaer aehjek, maer inronbe poneken6,bie acn bunnc fleeiften6 fianaftcn
'

cpiaetfe.
SKueKt'us fe^t)ft)a) tn TJanckriick ep ct te afiefeeubc <tekern,l;ter te (anbcteotbbct in bie 6ouettgr)efaef,

reef Creefferuixcafs
clepn <reeftcrttpt

reaft in neere tpatetw&tigfte plaetfen ei

fen san iangttebock gjjesenben.

. ; (Erccfttntjjben 6ieet)en in

wM

tot eel ptacts'

cmu bmibbef van ben^oemer

enbc in ^oijmaent.

groot erecftcrnjjt n>o:bt in riecr ger}ee(en mot^ m x* mw'mp |.3

iattjn

VAntylittpitttH;
Hc!iotropiummagnum,n*> tmpucntc groot (Errcftmijjt.
fatl/fl

@<tp. lg;
111

tot/v
Sttjjffc^ <ZtCCft?

Ut

tijt

Herbacancri.(i) t>aat)<t

I
l'n

S<lon6(rCf0}fgftfC((cn*We7n^/KfpHcIiotropiumparuura.2fl>Canon8
ujJffcb.

rfqm (recftcr}tf

off clcpnc teomictpcnbt.

t Batatte,
tt (f utnytm ji/r >m f n b:ooghc an natitcrm 'm in ten intcn gracf. CXrttcljtm jccclungljc. rjanteoi van tat groot Crccftcrupt g&efoben cnbt gfjcbiowken, t'arcbj i af nu & bunntn camctgawk gcelc et te Dorijticrjcbsn, taye flijmaefetig^cfluijmfn. &fc luc crupt m wijn gficfoDcn,c6 goct gjcbjowfcf n tcglxn bic (Ichcrt wi (Stotpt'sM <3 ticrucnbc an (iujjtcn tan op gljdc tjt. SSRm fcfcnjft van bcfen ujjbcbat w'tr fabckem; a$cb!owken met wijn twibacnS tornt n van ia witftnfik wrbcbaccljfc co:tfc g^encjen , cnbe biifgFiclijcr bsec fabert

Sm

t>ifbbcba5|wf. fact n befen cruijbc

g[ie (tcotcn.cnbc

op tic twatfen cnbc tija gfidijdun artvS5

tpaffengb^icijf.bocfbie afvallen.

Sk Mabercn gljcffoot en, jijn goct gelept op tf(cberci;n,gIjcMwfttcf, rnbc aeMo* <

Ken cnbe gfic<ute(|tclcben. * S)at dep Creef tcrupt met jtmen (abc cnbe met -Oijfopr, ^ct ffc e wbe sai nitri gc & 3 ben cnbc gjjcbjonckcn.iaecfjt af bte Ineebe cnbc ronbe wetmen. cfe(ne met fout g(wtcn,wrbjijft bte watten tan cpgfjclcjjt.

T)mt coiptoencmpt,

M 'Cfatfoen.
Scorpioides.

<<*p, gif,

COJptOCtlcrUJJt'o/ScorpioidesMatthioIi.

gwttt< eoploCWf Mj f.

(Eopt'oewrujjt <$ eenelepn neet etujibe ken; niet cuereen

I

palme ooe%

wa|Tenbe,enbeet

Dunne fteelkens baer en rcafert tjfoftfes fnaneMaberkens.Siebloemkenejtjneleim enbe geel, enbe baernaer
fieeft

UoitfitbatfaefbrceUkromoenbe^ajnacfcticjjes, enbe lijpe off Bier oen 1 een ganckt met lebekene serfeljejjben, enbe cmgljetromf g(je(ijek een
(Seojpioens (leert. r<w een anber (Eeoiptoentrutjt fctjitj'ft f9?attrjto(u<s,btr<elck bunne feelks Ijeeff, enbe baer en tlepne ronbacfyige fclaberkens fomtijts bjpe fep een. (nbe op bopper* bjje aun>ken6 ty een,bie lanck jtjn, enbe met fe n ben fteelken rf|"en twti oft
Jebehene erbepit ferjijnen. Saffcb. eoiptoentrujit manneken.
Sjalfdj (gcojpioewrttjii wijfken.

<Souen befe twee Stoipt'oeneruijben jee #iber ne<$ twee nbere cle jjne erttpben t>ie van fommtg(;en,oo eojpt'oencrujiben g&e|ouwen weben, (>oe n>el notKtans J9 gfieen opteefcte Seojpt'oencruijben en jt'jn,trcr f bt eene n>c;bf genaemt ceo*#
yioenerupt
j

manneken enbe banber <5eotpioentrupt wtjfken. Sat mnnehen tvafl ontrent een fpanne oft eet fcooglje, jijn fieetltene jijn eaticfc,

nbe en bopper ffobaer bte 6Ioemken6 enbe knoppekene n>|Jen,omgeeromf fefyer gfjeltjek eens Oeorpioens fteert.St'e Maberen iijn lanckacfttcr; enbe fmal mer ant bere eiepn.Sie 6focmken6 jijn feoon enbe (iejfehjek n trtjf &iabetkensfo;eer# gert,an veruwe fcljoon IjemelMauttM'n bmibbel waf geel efcbenbe. 4 t wijfken ee ten manneken feer gijehjek , nbere bn bat pin ff eelkens enb<
6(berken wat

rouw enbe ^^cijticrj jifn.enbe bte fcloemkens mmbere.Ste foppen

(fl&laetfe. lanbe niet an felfe

kens van txn fieelkens $ijn ooek omg6eeremt,gFjeitjtk en bat manneken.

Seojptoenerujjt en waft t'<r te , #eb6erf>ouengf)c|!>et. Stier(l<t)an ben twee a(feljen eojpt'oenerupben

,,

i
j

maer wo:bt m ber truptftefe

,

bat manneken gfienaempt weJb(,wa|t in bte f>eempben,enbe bij tic eanten an ben waterfoopen , en (>oe bat liet naerber ben watere waf,fioe bat (jet grooter enbe meerber woibt,al$oo bat fijn Ha* beren fomttjte joo groot iwxben a\$ etejme Maberen,n wtlgljen.

S>at wijfken w|? aen t>ie eanten n ben efben,enbe in bie (tonen.

i.i

4
i

coipioewrutit bioeijelin <B!arckmaent enbe Jjojjmaenf. Sic twee anbere truien Worpen n in 3)? epe fcfcter ae Den $eomer

bitcr.

C|5aem.
ier|te wo:bt gfjejjeeten in (JMrieer <ncofBii/t?.3 n -a(tjn ooe Scorpioides.^n onfr tale (5to:pioencrm)f'cnbe t>an fommighen ->afen oote,bat te Aurkuiakporis. at anbrr wozbt wan Matihioiuscoj een Scorpioides gljcb>ubcn. ie twee anbere en hebben gficenen naem bte on6 behent r 6,ban bj jp c tSeoi 3.4

ic<n(tuDen,aneentgfien6c6iMiwenwo6en al owfept es. jftatuere enoe Xbercfetttglje* eoipioencrupt a(* iofeojtbee fcijtjf t re frer gort gljeJejit op Me beten enbe Iten an Oen <Sco:piornctt.

fe c

3f

"mtQttttjfattrotpt, Hnt 3ane crutx Ijeef b:tti)n roo

t
I I

$<tp$ttf,'

c Cfatfoetl,
(gt'M 3<*n6 UJ)f

Be flelen,mef eeel aenwaffenbe jpbe faexhe setcictt. @tjn bfa

Hypericum.

errn$ijnlancken ftnal, ben ' Maberen van QBijnrupt niet tegljen ben badj feer ongljrltfek , be ale gljeftcn woiben, nel Utpnt gaftkrn6 fcrjtjn al off sp met naelben buerffeken waeren. ir bloemen waffen oen bir foppen v& ben

ffce(ken<s,cn jijn ferjoon geel

an

cofaerr in

tjf

blaberkenegbefneben^ baer wf bsupn root fapf ormpt $eo wanneer 39 g^ewseuen tt>ojbrn,naer bir wrlcke jooucomenlangljr ferrpr fiauwkens,gljc(tj<kcnbc renen gerfji: eo:en,cnbe baer in kpt bot faet bat elrpn en fwrrt rnbr gfieljek Jjm riekenbr es . ir tt oJtrl e$ FioutacfijicrManck enbe geel.

en vooifcljseuen <3. 3ns

ren feer gfjehjck gljeuonben , rnbr nrer r,nirr ouer ren palmr r^oocrj tcaf frnbe, rnferr ferrr flrrlkens.enbecleimr fmar blaberke Ijceft minbrr ban bir 5Xun*
te

!>* wolt>i t>at feer clepn

blaber.anberben oooifcfceuen geltjck.

Cplactfc.
'

@.3ns crutjt waft bp

bic

ben weg? en aen

(anten van ben eoun elben. at ((epncrupbekenwaff in bie (0*5 el ffopprlen^nbe ooek by ben

t>en tuffcfc.enbie

"^H^==

weggen.

t^-

.^ams erupt bloepet meeft in .fjopmaent ertbr in )oghftmaenf,

C|5aem*
<Sint3an8eruj)twoJbt gfjefcrrtcnin riecrSirtfiicJi. 3" <(' enbe cotktn bir 3pofeken Hypcricum, rnbr van 'fommigrtcn PerforjoenFugadaimomim. ^n fwocfy

.3oan8ktau(rnvanfcmmtg^enJarf^auw.3n??ervbu!)tfcrj <&.%*( upt.Jn grane^oie gflitvtnupe.

buijtftfi

-?3an naftwrn re o.^ans ttnpt

werm

en bicogrje tot in ben berben&raet.

.

CCrathtenxtoetbtngkc,

Co
jfjppcricum mee faet cnbc bloemen gI>e|obcn 'cnbc gljebsoncken, Jcjl bic wtne e nbe (leen tn Die Mafe, fret bieng&fbcn tioet water maken, cnbc esfeerftoettfegfienbie &et (fopt ben loop bc6 bupcr. fiuer natuerlijcke cranckficpt weber,cnbe

wouwen

,IjebJowken,3l)eneefl cnbc erbn)ff,bic bcrt>e^ <$ a,lje|oben cnbc wijn in crupt <fc(ue
baecfcfe cnbc oietbcbaecb/fe coitfen.

<fact t>eertt4 bagljen achter een bic ftope.bicmcn Sciatica fjecf.

ingenomen gr}cneeft bic pimc cnbc weebom m

<

gjic biabercnfteftoofen,jijn3oet g^cfept op btc oerbrawbept, bic fefue gcb'oodjt 5) tnbe sbepocbet t,gr}cnefen bic uabe wple cnbc scrouberbe wenben cnbc slccraticn,
tlfmerijebaerinflropet.

XXmtytfyoy.
Afcyrum. .Wf>op.

Gap.

ltt/V
oenraef.

c cfatfoefi. Afcyrumalterum.

<rfope$ n (tefencnMaberen <5. ^ane crupt nicf fcer on^ciijeft,' ^ijbc |"cucfe 1 maer C6 grootci-, @i)'n (leien jtjn (anck fonber tacrkcn6 off hcn.iDic bfaberen ^tjn ben blaberen van S.^ans erupt ,!je(tjck,maer I (angl>cr,btupnber en gruenber.mcf teer clepn ap:ken6 mcc|t acn tit on J ^a MKJ |) Cr (iqi )P( bcc(eef,enbe in aenfaften faeet, cnbc niet buerget fc%t>ncn# Se.Sie bloemen jtfn <S.^am eritpt bloemen oock ,&clijck,macr bleecker en langer an b(aberen,ene bie knoppekem; *>an ben bloemen eer $p open gacn , ju'n met clep* nefwertciipkensbefpzept.^faetwaftinfcauwkens grjelijckacn 3. 3ne crupt,en rieekf oodtwolnaer gljclijck .Jjers. 33<m bcfen crupben wojbt nocfj een nber g^cfadjtc gr) ctjonben , t>at Qf oenracc t ftenaempt s,bat \>m wo:fcfycen feer fieftjeh e*,maer jijn blaberen jijn meerbtr,
S
i

witter

witter enbe niet ^apiacrjttcfenoefifaee&f,

ben bfaberen van <g. 3ans cnipt.ljoettsel jp niet buergaet en fcbijnen >ie bloemen ji(n ten woofc^icucn gjjelijcMtctfwcrtetipkensfcuptenopbie knopkene cotk befpjaprf. git nwtelefl Jioutacljtickgljelijck ie tt>o!te(c n ben anberen.
gfielijckcnbe
.

meer

epaetfe.
g)efe trupben waffen in rouwe en ongfcebottbe ptact|en,m bt'( Ijag enbe
bofJYjjeit:

i) Hoepen t'n jFjopmatnf enbe

m )ogfjftmacnt.

CI5acm.
^epbebcfemtpbenwosben in rteer&TOf op enbe in tatijn Afcymm g^cBccrctt; 3 ber 2tpoteken jt'jn $p onbekew.^n jf)eo<l)bupt|cI) reozb ^p genarmt jjar tfiauw', enbe QBalbt p>ff,enan fommtgen bat tweebe MnvM$,b $ e6 tn onfe tale.ijrtfiop tnoenraet. HJatuere. <5p ii/ t>an natueren tt>erm en b!oocft,cn S.^ans erttpbc gfie(i/ck.
Sfaet an
>af er langde

Ctacljt en roerelunglje. C 2C(Vprum bat ce

an int 3<m<s

fijt

aftebtcnebe n,gl)enee ft

crupt een 6>(f loot froaer.mj Ijuenidi b$ ciafica b$ es bic weebp van bet hef tn.

3
<g
<y

trapt gljefiooten cc goet op bic s>cr&jantfcept gfcelcpf. retjn baer Die blaber in gfjefoben jtjn, leeft (raejjf om bic alfmenfe baer bicwils mebe wafejjt.

it

Sm

wenben <e 6ci)(n,

"DanSlttinofeitKm,
int 3 <rupf 2b:ofem jenbebenfyttfyoywat geitje, Ijet t)ccff t>tc(e ronbe (telen rot eenber wostel trooMtomenbe, baer aen maffen Slaperen bic ueelemeerber #jn ban bic &(abcrent>an <S-3an6 crupt. ieterft gruen$tjn,enbe Is tfaet rijp cs.biupn root, enbe bt eoemt efemeuen rooibc. baer roof fap tt>f,a(<s SSoucn aen bopperffe anben (telen, waf* fen elcpn ronbe knoppeken6 of t poBekene, bic opengaenbe bloemen f>Jingt), ben Mo*
I i

C^fatfoen;
Androfemon.

menan @. 3ans

crupt g(tefijck,maer

mcerbercenbe atebie ergaen joooIgen baer weberom ronbe botleken^ naer bie crftfrijoonreof,cnal6$p rijp ^t'tn , bsupn
root
tfoef
fefiier

an

fwert cnbegljeltjckerbJeogljf eotuere otben , enbe baer inne

voaftcletjntsupfabeken. Ste aoHeles ert en fjoitfatfjitejj , enbe fpjupt alle jaer vanniewwetpt.

cjSlactre.

Stt trupf en roaft fyet te (anbe niet ban

tnbieonen baer tg^efapet en gfiepfant
pojbt.

C^tn>o:bt ji|n faet rt';'p.

f}et Koepet in ^)opmaf,en in -Oogfift^

maent

Stt

,_.

Cil5aem.
crupt tcef in rt'ecx tafpurea^ in

onbekcnt.^n buptfe^ en fy uet

lafn Androfenmm.^n bic 2(Boteften eefi glienen naem bie bekent e$. in-fi<%JiA&rt*^ fo.n

C$ate.

"zr

Ze$

Crachtettaietcfetnglje. ^ ,enDetm3attS Oen 0! efc 2< $ nntm$ n <nbt

wreken

H*

.,...

3?,,,<k

t)4ttV0ecbt.
.

<<*p.
f

>v

ir cgfteflaeijt.

miK (6 mabctku van

3t)nfeluenooieoemt.
i&ris facto.

fieflcfete,n>ae

bant tam te, bi n fap gewen*

2>;
am W<(K

Cltatioen. ,, Rahr Ita fy lueflr s ^

'

2tt

tam'Bee&f {jeeff (ang(je &I^f fwettgruene Habtttn, evbtt oet&ett

re(gfiefpw!),bf n

Maeren van Seeefjfcje e volnact $(ty<ktribe, matt

l

vaut en [watajnbe tuffen bijen eoetw bi flee

glje waffent>e,mef feerpete

*>oo:f,

twee Ken 600*

en mtn&et e MaSeren 6ee(ee( , t>t'e em <n c-jw perfle in ee(e eeime feitetftens en taejhene er&ej>f(,)>aer e waflen f* fceelecIepngeeleMoemften^en&eDaer naer langlje faeebe fjauwftenegfjeftjeftfons*
t|e(hen6,6ie ierfl groen ji|'n,ent>e ban naa bmyn woj&en,en&e Jte wottel es wi,ef en fleefjt,met (tuteJ fafcfmgen.
t

ban in legt i>$ faefJ

en faffeenefeergfiefijeMnfrew i>an bat jijn flelen teetc*er,mfn&er,en 6mj)n6er,enBe bic fiattwhens fmae(t>er jifn, ene PeanDewgljeenon&erfeeef ee tu^en fcefeeroijtien.

SatTBiKeeen <<tmmenan Maneren, flelen,

van Sttjiffeljtt cpapf&ewea<ftew8^f^S58il&tW(ijtvnfelfe,cpon8lie6cHeple(fert.

}Qat

SamlBubtwvM tot eel plaetfen van ?8laeni>eren ene

X)<mX0ubt.

&tp.$to
.'

t$up

CCijt
Q3epbe be fe crupben bloetjen in $K<ye enbe in Q3$aeckmaew

Claettn
Jt't e rnpt

en Glaftum en ttt ttjt Guadum,a fommig OOC Luteum herba. 3n .fioocbbuijtfcb 2Cebf f n Qabf.
-fatijn
ffitis

nwbt in rif tf geeeten rn?. 3n

oock

3n 5r6(f< SBeebt.Jn ffrantljou; ucfbe eu paffrf.

Jie

Samme'Beebt es

<[$atuete bsooefc. an na weren fonber

ftcrjj^rjjt.'

ie 'JBilbe ce meer bicog&enbe enbe es fterp mix tytmbc.

V.
2f

Cmltf eft berebt rtglje.

&amm< <Beebtes goet st)e(r eken.enoe ggcfept op bic wonben van Jjertbarigfien
en ftereken lieben bie

gewoon jij'n bagfjelijcr te arbei>ben,enbe op plaetfen enbe Ubi

etijjle

bie bloepenbe jijn,enbe op alle ootts eetenbe en

fweeringfien.

55

baer op ggrfept nwbf. QUeet boet oock afle coitbe gjjejtwUen t>erbftnjnen,afs Sie "Bilbe "eebf es goet tegfcen t>ie feer ocfig|e tmple serargerbe fweeringe n
1

en ulteratien Doet op gfielepf ,maer

f o(

bit

anbere ggefoek ban

>ie

<mme ttx goe t

We in bi< mi(<e

es,en bient fp niet om Pat $ t> te feerp es. <3Bt(be 3Beebt C6 ooeft goet gljefoben,enDe gjjebjontken g) eener(opt6ej)i oft (jerbicfjeyt tjebfeen.

bm

gfcen

XtanVOouw.
|

<&tp.

$p

>mt>e fjeeft langfie fmalle ftwrtgrttene blaberen, |[ Cfatfottu Den blaberen an <BeeDt niet feer ongljefi)e,maer Hba Lutea. ^oiwe;

minber.fmaelber en (otter , tulfdjen oen mtchtn * eenen feef ontrent biipc vottm lantlt ootfe mt, baer aenbenebenefepne fmalle blaberkens, en botten laner Senjleel elejm b(eee k geele bloemken6 been botten banbere taffen,bietnclepbollekert6(nt!)fwi)6 goefneben ergaen, enbe baer in lept bat faet bat clejm en freeft es. &it roottel es
lanekenfleefjt.

(TPlaetfe. QBottwe rootbt tof eel plaetfen van &tabant ty

S&ttteffel

imi en

op bie elbengljefai>ef. pwajteock wmfelfsop ong$ebottbe plaetfen enbe bt> benroegfien.

Boume bioejjet in CSJJepe cnbc (oit$ ban natt wibt ner

faetri/'p.

Cl^aent.
>
trujjt to!bt

in iatijncaie Stueffins frhiijff)Herba Lutea

gje^eeten,enbean fommtgBen Fiostinaorms.^n Snijtfrfj 5Boute,en an fommig^en j&iant , man ntet fon&er bwa* KnglK,tt>ant.nante8eenanber(ru!)tmet bm befeng^een gbelt/theni|ire^ebbenbe,a(6mben soortganck bees boetks in itjnber plaetfen bhjeken fat.

CBatuere.
"Bouwe e6 werm enbe
bjooffc

san natueren.

"Ccuwe in ber mebeet/nen n^ g^ebjuirckf en woJbt tnbc ben ottbers onbekent es^oo en kunnen wij an jifnaereking^enlefanbersggefcbjtjuen ban batut van bm t>erlltt>er wo:bt,enbe batmen baer mebe bat laken geel en grtten oerwwt.
2lengt)e)en bat
ff
i>

gfjebltjicke

TOan

&
Igiiip

K)rttt6ttttjfacdbcmyt; <<np;Ql*ip

&nt 3cc5e ttjjt cft tfoemencalfoomenfe oocft mtempojijn jmtwiejie.

C Cfatfoen.

Iacobea,

l'W 3> ttttjf . <*

Iacobea manna. <%BU Siffl

3<K0&6

ttltpf .

3((fetf!<8ljef!$tt>anfnt 3a66 <rj)t ff tonele fcrupwcoHegiw |lrepte pelen, uwc oft btjje oeten oocJi,t>a<r ae n n>af[en groote

hupt

Mat>eren <m 2((fene van fatfoene niet feer ongijeit jeft,maer l<m$a 'bittbtt tnbt bitktt ,tnt>e van vetutven niet wit .S5i Moernen jijn geel tnbt wafien 6ouen op bit f?elen, t>enohxmenanCtnitlean foffoene gjjelijeh,ent>e<i(#) veta,atn, soovolfytint tmtoM,(<ngrauwwoatinicfifatiMt mttbcn wmbe n>rr liec6.f . g>te rcoe(f6 geefouen en tiep jjefneo
|

MabtxtMn oncer|c

iit

moe ft vttlvttfttinafiin. at f twee 8ef(acfet t$ Ben sootgljefcfcwwn an fatfoene

,

fee* gljelijeR

,'

mae

en jijn niet toef. <ijn blabtttn fijn mm&er,n>itf et , t'eper tnbt meer a$t* (hcoen.Stc tlceme Meeclter, bit wciitl (<mdt,ol wefeling(jen > crtij)pent>e,encfe al ent vttlt nituwt feuethens n>f wozpen&c.
jijn (ielen

Cl&teetfe.
i

int 3<ko6s ctujjt roafl fcfy'er al om tp btn n>egljen,in watttad}tia%t ptaffen.' )at wil int %a(vb$ tmyuwaft atn bit fcijdten tnbt cijergBelijeftn ptoetfen fy
bttitt$titfttn.

SffmtpenMoe!)<ntn^cptntenf,Oog$ftmam.

'(?( WWOiW (ft tij't ftmatmt 3&>fljnlobea, HerbaS.Iacobi

ei Sanflira*

cobi

0t>rttt\)I<t;

(tap,

QMij;
int ^acohs
eritnt

|t,,

cobiflos.3n5canc5o!6^frtcouf(it@.3a()(6.3ntiu!)ttt, int
tnbc <omt yacobe bhcmcn. >af anber e* oock fonber twijfel een gf ef(acb.t n a
rooibt g|Knaemt,tt)it

^mbstmtit '
.

enbe

.^acofcs

ernijt.

5&ebe befe

CBatttere. ertijjben jt/n wemt enbe bioogc an nafuerc,on<rcf ben

tf ui)i heeft

a
59

int 3co6s
fen.enbe baer
ftpeeringjen.

Cracljt en bercftinglje, C een

fonberdngljc cracljt
tot 6ie

ftvrrt>c

graef

om bjc wonbrn helpen te ghene>

om nwbbet ghepjefen

perouberbe trenben, (tulen enbe ouabe M

bt'e

ften fent oock bat het fap an int 3co6s erunt, gfjego:gelt ghenefen tan pofiumafien enbe gljeftofBen van ber keefen.

VanVla*.
iae eeff eenen feeren
fcerpe Slacrltens &ec(eet,
bt'e

<<ip, Qlvitf,

(?eef,mef efeijn [malle

int opperfle in

COTatfoen.
Linum.
yla.

oproaf* fenfchoonhemell>(aun>Moemken6, enbe als Cie vergaenjitn, ronbe knop pe ken6 off t>olIe

cleimtoJtc flee(kccrbei)lf te,

ban

/Il

kene,baer

t'n

&zuj)n 6:eet vet

en glatttclj
t>et te

faet fent.

c^laetfe,
SGIae wojbt
Ijier (e

labe in

faeejf e aerbe op neer

en odjfaehtig(ie efben ghefanet.

ft Cijt.
Jjet fcloeret
t'n

SJene enbe

m SSaeekmaew.

ft|5aem. S0(a6 wotbt t'n neef \,Vo H in f ad'j'n Linum geheefen,

enbe met bijen naemeejt in ber 2t>ofeken bekent', enbe naer bijennaem eoemet bat ghene bat van ^las ghe# maeekt wotbt , lijnen g(jeheeientt>o!bt, als liinen boeck, en lijnen (alten. 3n -f)oochbiintf<ij (jeetef Slachfe.gn
SJrancjjote <n,naer >en iaifnfcljen

naem.

ft Batuete. Sfaet an ylae 9a( in oer mebeetjnen ghefaujiekt tt>ojbt,e<s trerm (oi in Ben ierflen graef , enbe mibbelma*
flclj

in ochttcbet enbe biooefjf e.

ft Cracljt en tbercfttn($e. -ijnfaeu'n water ghefoben enDein een maniere van een pappe cft plaefter gheonttjekf verfaecljf alle pi/ne en rceebom.bet ermojwt albcranbe eottbe herbe gbefnxfc len,apo(tumatien bic oojen.aen oen ha( , en anoere leen oe (iegaem.

am

gelept. -iijnfaet 5e!)tt,genee(t,eii boet af allt bte rowre quabe nag6e(6 acn fianbc en oe* (en,mj alfoo eel ^er(fe efitraf ^uenic^s baer op gelept. -f)et verblijft ock albernV be letken en pietken tn baenficljt al(l rome geftoofen enbe baer op geftreken roojbt. Wijn baer iijnfaet innc g^efoben es,6efecrmt en tewaert bi( ftreeringnen bat jb niet en erenwlen off innewaerts en eeten.ale j baer mebe ghewaffc^en rrosben. baer iijnfaet inne g^efoben ee.feerpf et g^efiefete, bictrils in bi( ooghen

en boef tpt6:ek alber^tbe apoftumatic.^et treekt ooe booin en fplimera wt,ms t>ie troste! vi mlben oncommercg6emeng6f,enbe baer op
rijp

iijnfact

met t|'g6en uermeng^t, maeekt

/%^W

amm

gpebjiinpt.

Sif felue water met een e (tferie t'n bte bermen oft moeer gebaen, erfttet bit pij*

iij

mm

er
ne en weeDom van
bert

Dermen enDe van Der mocDere,enDe

(jen!*

en gfjenecf Dj

t'n

Wc

feiueleDengliefluefftes.

iijnfaet niet fcuenich^ermengrit enDe ingenomen, fujmert Die fcorfl enDe rcffucf ten fioefLenDe met roftjnrn ggttcn (I goet ooi Den gijene n Die wtDieogfjen.

C^tnoetmire.
jnfaet ingfienomen es Der

magfcen

<)uact en tfegljen.fjet fcelet

Dat wrteeren n

Der fpijfen cnD(?

(jet

maeehtwel wints.

CglKttncht. .Kemp es tweeDerfepe, Deen Dat manche en DanDer Dat wijfften 8ecefe n wtttDi.'
2C(
ier|le

g5>
Cannabis mas.

'CfStfoen.
Cannabis fcemina,

]
I
1

f(acbj<.Remp Dat manneken gcfieet wo:Dt, |eeft eenen ten

^emp manneken.

,Semp wijfhen.

t>en

oten (leel wiet oft ijf fi ' oefen Ijoocjj met jijn eelc en waffenDe jijDe taerhes, renen feoomltcngclijchenDe,

en

Die

foppenen van Den

jeelhswaffenronDe fjupf Kens,Daertn rtacfyieb. faet

fceflofen es
.

JDie MaDercn
,

pjn groot, rouw enDe fwert

gruen,en
cft
fetten,negljen,tftr

meer anDere lange fmak lerontfomme gljekcrfu en

ibeiijth een fagfte gt.etanDc

blaDercn vnbtylt, goedje* ItenDe, int aenfiene een gljefpietjDe BanDf. >at wijfhen es Den ooz^^ fdjjeuenwtn tWaDeren gfi>!/

iijch.maer j^ne"

(leef es

Dun*

tter,flec&ter,enDe fonDeraeV

waffenDe jijDe f ac;hcn6, en* De en D:aeefit nocfj wueljt

necfjfaet,

witte
tnet

Dan alleen eleijh Mocmkens Die a(* flof

Den winDe wecfj (upu.

Cpaetfc. QSenDe Defe gfceftadjten wan emp woDen op Dt'e wtDen <$efai)Cf,tn temen bepic (Dat feer te erwonDeren es)an eenDerlepe faet oo!t. Sat manneften woiDt coe arn
Die eanten

an Den e(Den enDe

ot)

Den weafien gfieonDen.

C fcfr.
faet n Dat mannehen es rijp in DtjjnDe an ijogf (tmaent en in J^erfftmaent.
SDwijffcen es in -fjonmaent rijp.

,Rcmp wo'.Dt in

fytiety

tE laem, *um&e &0TifUfnsx>mi*TtQ? gefieeten.^tt Latijn en

.Rep.

te in Die 2tpofehen Cannabis. 3n ^cortjDuytfelj yamer ftanff.in'jeerDitBtfcIje ^nJrantfioisSf^anure.

C^atuwe.
fa

"0<mXtbtvic&
farftxm

<m>,i.

Sxmytttwamm tnoogfietotin ttifcVi>njf'

iW* "*

Jwmpr(qua>mt)mecroi, cnece 6cr maaficn

tftftfim

&,,.

X)att Wcbcn'ct
ccgtjeflacljt.

e<tp,

l.

woibcn.!Qt

icrfe ce (geel

en bat

ovahtWeZTk%L?-?

I'

8 "**

ptutf.
t'erlte

VanXOtbttict

<tp.

I.

faet

Imaer jijn geel fonBer rueeft,en maften bou aen Bie ffeI,eno bloemen Sic ieel i J t>e ( J ergaen,jo comen Baer voou ronBe fapltemsgelijck CostanBer Sic rooitel ee landt en Bun enBe e$ Sier en Baer loopenBe , en a/ om ee( nieuwe

enBe latul geeante |?elen,een elle off ronBe Beeft IBcBertcK geef IS Zt Ben wilgen MaBcren 1 twee (web Sie MaBcten $ijn landt eii fmalgelijds metge]tft,einxtfcnt>:!)e ofttfter tegljen malcanBeren aenBen

toten wtwo!penBe,Bte in Bat tcrftewtco"men,root$ijn.

*

at tweeBe SOcBcridi es a (leien en HaBeren Ben anBeren ge(ijdt,maer ^ijn Ma*

grlijdienBe B IBilgen Beren en jijn niet *oo Meet enBe $ijn ront fomme gljelicrft, feer MaBeren Ste Meenten jijn an fatfoene en eodtere Ber gemepne milBc VXalum Moe men waf gbelijdi,t< weten va via MceBe roeBe MaBerkens ty een oergaert, oiier. een lange I) auwh$, aleai bie iet Ben canten liggftenBe.naer Ben weidten Batter waffen gaet ,Befe auwften6 , als (jet faet Stileren Bie ben ertconen al eer Bte bloemt open iet Beelen , en Ban legljf Bat faet Bat rij es onflupten Imcr en fpltiien t'n Bijje off olachtitrjee,rce(fvieTOOtele6&uneneefe(acrjticr2. -jCan Befen ghefladjte woibt een anBer elepn g(jeonBen van felen,MaBercn > Moe 55 men en fautren'Ben oo!fctueuen gheljdt.Ban alleen tes in alBer manieren mmBer,

Bun en tee're af$oo battet felBen ree^t op waffen ean. @tjn Meenten jn lijfwruwicr. Ben giheren gbelijcft.maer wat mmBere. 5?ocfj effer e anBer BerBe roo'f 'SeBeridt mj fcauwKcs Ben ierff c rooB 'JBeBeriek 3 ooelt feer ghelijeJt. @tjn 6foemc waffen oee ten eijnBe va Bc auwftcs,maer |ijn Meec her van co(ttere,an fatfoene Ben anBeren niet feer gfjelijdt, meer gfjelijdt Ben gilte* ren in ier fmalle MaBeren gf efeei)Ben,Bie felBen erwijfwijs tegfjen tin oiier fiaen.
rnBe' jn'n ffeel es

Lvfimachium purpureutn akerum.

tyattijent,

Lyfiraachium Cxruleum,

^eiauw^eBeriek.

'

#9
XKMXOebttid.
j

<&p, l

S nber ajjrffacfci oan roof TSe bttUKes van (telen ro

Mpi
er<tbcren ben oooYfcbTe*

mrutoefcuetentoftoojprnbe.

en g(jeli|ck moer Die Kor mkens toafl*n met eroonkents,gfje iiick rn bic Molene rt* fommebcnftcei.enbe jijn oan colucrercot,enenbjeng!jen abten hauwkenevoett man et foet toaft in bie creonkems boe r bie bloemen totghe uallcn /mi. (Simcn ftre l te wmttc& en bmon.Sie toouri f e binyn tncft.cn outa'<*ttcyrrWr oS nieutoe "*?
'

'

'"

Sat b(a wo q<Beberick es oan fteien en Waberen ben anber ecc gchcft tin Ueo men toafien met ferjoone iangjje oberen bou al bie fclen.oel van fcfjoe fi'emcWamo
bleemken<s,bte

35e tefbene toafien,baer bat

w cnber beginnen (e bfoeocn.naer We toeicke bat clcnc rontaebti*

fact in tent b$ feer efep
ets.

Sic toost cl

es wcfclacbticb

CIMaetfe.
S>$ geel SBcberf cft enbe bie Otoobe maffen til odj(e toot cracfifigc ytaetfen, in neer beempben,en op bie tanten v& gracljfw rn toaterloop.Sat blauw
'

liefrjcbbersljoucngfKplant.

i? 2r'.?? r

ht n
,

Ueem mtfi m M hm <>" ^ 1 .?>omacnf,cn in &&*

C^t

wibtin bie cruuf

i=c au **. 3" iatijn Lyfimachium, Lyfirn a chia,en Ban fcmmtg^cn Saiicaria inber apoteken ecfi onbekent

^5cber.cft ioo:bt gebeten in riccr

1

^v X

'-*,* '"^ Ijf !} 6' to *ow>B|Hf4 ce(qBeiberic,baf e's geel q^eberieft 8 HUf(n1,
3n5rancbMsSojneUc,ou@oucfiibeauecu$eaebo|e
oooj ben oaber,om bat $un aun>cn oooifcomen en groot tootben, al eer bic Moe men * ,aim en 9tot bf f? ft gMccten. Qrnbe tootbt oan fommigfien oooj onagra gfiefjoutocn. 3 at berbe twbt ier te Jonbe jSSr^Ar ghenoempt. ^ 4 goierbe en Ijeeft gfjencn noem bon Blauto XBebericJr.

&9W *?$? Z
~"

&n>SS

SS

C^o^faecfecj^ftjinaemiS. * u J ,t 5"ff W"<n "ent i.yfimachion,naer ben ojomen enbe cebetc .fofimaentta . <M 9J? nU8 ewte * " ^rtcnicn,b e b ber ier( ggeoonben enbe ggrfeuydu ficcft,enbe bennaccomemigficn gfietocfen *

.,

-'

THfi

T ^M?
.

c3
~ ^

^Oat geet^Bebericft e san natueren cout en bjoegfje 1 enbe f fomen treeltenbe <>tc natuere an ben iXoobcn en lamoen ee nocfe onbekent

.i^

CI5atum.

CCratljtEtitbeKftingbe. Tfu s ,. ^ afop oonben braberen van

meiwen nt hcaem genomen,oft

Y< Jwftnstn
,.

5Beberick,(lefpt olberhanbe bfoetaanck rn bat SXoof

anbetfinlvan turnen
crancktjept

""'e^'S^ wcutociijeke "T moebcr.cnbem gficbacn

bte bit fcamelei;f
(leipt

gficSkt
toette oft ratteen cft ' r

met

an^

oockaBetoonben,en D n t !f 2 s befemjnmghc
feijlt

M w^

enbe ocrioccfif gebiertcn,en boobetbieiicgcnen mueijen.

t

^"o^ u^e.oerbji,!

bat bloet boert opgnefeot toosbt

ntvwnw ("V"
>

bie fronafien en^

<* Vwmm<

asasssfe
X>rttt^tttfclcmrt.
^<tp.!fV

Q4 3nefcrut ee ftoeeberfianbe tam enbe

s

traf&f,

enbe eicb oan fiuer beoben ts toe*

c^fat*

V<tn'&in$tlcwvu Gap. lp
Mercurialis mas.Phyllon Theoplirafti,

Mercurialis fcemina.'

.Samsemgeicmpt manneken,

<am5SingeI<rn!)twtifken;

3m s&mgeleruijt manneken Ijeeft teete fteelken6

mtt viel knoopen,*

aenwa(enbe$tjbeta(tkens,baeraenwa(TenfwerfgrueneJanckacriitge laferutjt fcfyer gelijek,wt te knoopk6 waf Blaere n,ben Maber n (ee ikens t{ 6fn felu knoopkce oo:fc I fenbe^uftcfcen b jefcften (ff t>e eomen elepne ronbe gefcaptbe botleften^ttpee a| &j) een,op een ftttthtn, i elck een tont efepn fabeken It'ggljenbe.Ste woitel es teer en eeefefaepjt'elj. i Sat wijfken 6 ben manneken van (telen, Waberen, en waffe gfielifck , alleen van fabe en Noemen ongljeJij(k,want $ijn bloemen enbe faet wafjen "eel meer bp ec tfa*

men grjelijek een (awk (lep btuijfken gebsong(jen,b$ ierff wit blotpftl ooJf p;ingr}f,
nbe baer naer faet bat mee(l rij jl eet t>af rijp e6. Sot trilt Q&mgelernpt es ben dammen wat gfjefijck,maer jijn (leien jt'jn teerber, 3.4 bunner enbe niet citer een fpanne {jood; waffenbe, fonber eenige jt'jbe tae;kens 3)te Maberen jij'n meerber en grooter,wt'jer n een waffcnbe. <faet van bat manneken te ben fabe an ben dammen manneken gfjelijck,enbe tfaet an ben wijfken e$ben fabe anben tammen wijfken gljelijek. S)ie wo:tele6 eefe(ac^tttfe gljelijek aen bit

lamme SSingeleruijben.
j

wctbt een anber aupt g|eonben,ptingerur,t gljenaempt, bat oock onber t gljeflacljt an ben Singr) efcrupben gefelt wotbt , bat tetre ronbe en geknoopte felE $eef t,met oeele aenwaffenbe jijbe taerkene eff t>?eef acbtigfe blaberen.ben QMngljek erttpbrn an (leien en Maberen gelijckenbe.maer eel fioogljer en meerber. 2)ie Moe* memijn geel aen een elepn (eelken (jangjjenbe, o bxtet en rjo(,ae{jter fmal en ge*
9?oe6.
Itjtft

"

ttmtfetogete)*.
Cynocratnbe. <%$itH

SW&htUpt.

Ifi Phyllon Thelygonon, jDiofettibie.

(tap.

Im

om$(ttomt,ben bloemen van aiibberfpoten van faffoene fftttijti ftenbe,naer bie wc Ukt elepne ronbe (angljc Ijattrofcens oIghen,bie fe jij rtjp rooiben van felfe off a(e $ aengljemert wojben,open fpu'nggcn. <s *!) be fen flingelerupben fonbetlinglje fep ben iammen.biew cocft rcet glje fielt eff fcefefweiien baf tfujjt bat P^ptton g&enaemt es,enbe bat om bat fommigc mcpnen bat
lijcit

een fertften

gt>gj0or

enbe JDereitriata; een critpc $ijn,bie m6 befen firn en hennen film, bat het vttfcfxybm etupben ji)'n.ibe bit ttupt ee at$ (Erafeuao fc^rtjff tweebetlepe ,

mam

ttetonenbewijfften, enbejjeeft bipe vier off meer (leelkens enbe baer aen langde fcseebacfyiglje Maberkeni>,bcn felabercn van >(iuen wat gehjeft, mact wat tu&

bm
.

bn.<nbebttfy(l<ttyt,mttfflnen peclftene tnbt Maberftens met een bun, (eer, fiiccgf tpoUac^acr? witaeftfierj Ijaptften frccle ef <fact an ben wipen grot pet ge* Itjck aen $){ercurtael wijfften.en aen (manneke gelijch aen $ftexmiael manneken.
"Otffdtttme <S<ng1}c(tritj)&en rcaflen in bie ttnjngacrben enbe t'n bie SWc-effjouen,

^ilbein oefenen 6pbenfogl>en,bat@ptmg<rtt9(,inbtcpe en jiccbtigfce ba* nben>aerjp eens g]fiefapc( off gcp(antRWben, boet eomenjpalle jaren van
bic

per felfe gljerefen faet webet om oos(.

?

?%tton wo:b( m iangtiebock enbe J5rom'ncen g!jeenbeit.

_. ,,
vojj

CCtjr.

Moeyen in 5S?aecfcmacw enbe san baeren veoit allen ben joomer.'

C$aem*
Mer-

s;of<Samttojbtinrierg|e5eefen\iir44iffTif, enttatt fommtgIjenTrafBt'viopKsa *ftBTi B j, tan (>eop!2?a|Hsm fKQfi-tf. 3n -iattjn enbe in bie ^yetehen

wfifffiS" StewMMhiM
rfeken

'

lr."i fuwfcbuBtfcb Santen bengctkraut

1
i

utMt$<nSOTttiriit6lttaUf.

oo(kt>oo:roifingclmtBfgljcl30Mven.

SS* %,JS e&nm

mt

^emmate. 8rnM 3 tof.

,

tn ren? f6< efi.worbt gfcebmen

M* Jennehm, Jan,
en tfcluc n:l>(
.,/***&.

FcenJ.lOetWm^nfken m 3mr0f

...T^

baer om en enbe beftmf, niet ottbere ben tn en opmtghrattt. fattin ^n JboocbDuBtfcfe. btet

M* grenen

>
9

onfer wie

^ItZ

"<

gbenaemt
ti)t

fn rt'ecr

<p^

x*i

ivoHenDe6att)i|fltn3 t ncDa(manmhcnipfo

m n m irm

nodj ?

bW *

11

****& !?^ ffl gbeen n* anbew x^op,

M
tot onberfcljeet

e* bat Phyiion

enbe n Siofc ou*< . moer met

baer om roo^t.^nc Amamt S,oB^Tri

Eteophyllon gjjenaemt. 00<k Phyflon 400WOlDt te curulu

wn te Ito.

SingcleruBben jt/n

wm en broocfraia 4ucrrots

fcfcrfjf t)m

ben ter(ten graef.

([Ctatljtenbcrfttnglje, eamerganc&.purgeret g(jeb:owhen,mak enbe gljefoben water <Stngcto-ttBbenm Cfatfocn. enbetagftcnaf bie cottbe flupmm , enbe Otc J){nmncfterttot. uocfeticfc eben. tjfge* Nummuiaria. fceefe actie cfiolerijcke

Itjehootlt bat reater bat inber taterfuc(jtfc

ben licbaent vergaert te. f '@nbe tot ben feluen macgmen oocK
<3&ing<lubenro
fpt|f<
,

btc

oft poftagiegfce*

t>!uhen,cn futlen gljeltjekaereh bc,maer

niet $00 fterckelijck. Sie felue crttBb mj boocer oft eerocb f

.

uu

gfceftooien enbe tn

tfunbament gbefcken

eamergawk. cn hnllon bat manneken tngfjenomc, ijelpt omfonen te genercren,enbe Sat roijfken om boeteren, fcltte wozbt oockuan ben 3Ker*

rtwken

tot

curtaclghefd?:euen.

Vanptmincctuyt,

a,lij;

-jenntnckcruBtljeeft teerebtmne fleelkene lancr beraerben un^

'

penbebaer aenouerbeBbe jijbett wa(Ten,ronbe bieefa^ug^e Ha*

betkens.eenen cleanen penninels
.

'

fcfyer g^elijck

ie bloemen

jtjn geel

an

fatfoene,ben '>oo(erMoemen niet feer onge* Itick.Sie wottel <$ teer en btm.

C lactfe.
Stt
fc^en.

trust roajl tn otfcttgfir

beempben,

ben graefcten,en waterloop.en in neere bof*

Cqt.
o

^beg^tntubloeptinaReBe enbebfocBet

'

V&nXOtibtVlA

(tap, Uip

ow( oDc btn joomer Duer. ft $aen ltt Ctupt WOiDt IjeDen 6af $ in iaU)t\ Nummularia.centummorbia tn n fomttttV glien Serpentaria enDe fl f enigen CCfh Lunaria graffula ghrfieeten. 3n -oor^DUM feb pfenmgkraut^gejkraw en dept J7aterkraut.3n 5?r erDuBtfeb >enninekerwt en

CBatuete.
penniwkcrupt
re D:cogrje n natoeren tot tn Den DerDen graet.'

raci)t en berchingtje.
,

5)<m Defcn crutjDe fefrijuen Die meDecrme Defer ttjt Datief in wijn gfiefoDen enbe a met fcucnicfj ingeD:oncken,Die wonDen enDe auetfuerenDer tongbene tinlt enDe Di goct es f rgfcen Den !?oeff,enDe fonDerlinglje tegijen Dm Weekftoeft an 'Den iona&en
kinDerrn in Der feluer manieren g$r:njieJK,

ttmttpabtDtoft;
3(Dt C0l<t6 $eeff Diine tape hup* aefcfigjjefteelHfoenDaer aeneel bp "een waflenDe lange (malle ha* Derkens, Den haDerenanvO(ae fcer (jbtl<i.S)it Moem#tgeel , voo: heet enDegljefloofen^gelijckenDe eenen ywfcfee muijUcrjfer (mal en omgfcecremf, gljelnck oen Die SiiDDerfpo?en. faef es heef en (werf enDe lept tn ronDe fcollekens, Die naer Dat Die Dlcemen gljerefen ji)'n,waflen.
TBanDefengljeflacrjferaorDt neerj eenan* Der gljeonDen,Dat niet gfiemetm en es, Dat
fefeoone

<ap,
Linaria.

Ittj.

^BtlOi vC(a8."

(jemelhauw MoemJDaegfjt, anDere

gftelijtk, alleen t>an ftelen
et

Den uoofcheuen
fcloemen

MaDeren minDer en teerDer.necb*

(an6 fioogerenDe langfjerepwaffenDe.

CPaetfe,
waft op ongljefcouDe plaetfen.tj) Dagf>en,tui)nen,en eantenan DenmelDen.
erutjt

Sit

CSt.
J^et hoetjef mee(l in

^oijmaem enDe in

>og|maenf.

C$aem,
Sif erupf ttwDf g^erjeeten. 3" Me "Xpcttt hen Linaria.en an fommig^en Pfeudolinum en
Vrinas.Jn jf)ooc^Dui)tf(^ jnhrauf Jiafeb* ltraut^)arnhraut,on|'er grauwen fflae^jj,

?Bt>t$tatWi , .Krotten glacfcft. 3n3?eer* Mp(fer> wilDt vlas.^n granc|ot6 -ftn faufc ige.enDe (jerff geouDen g|eweefi oo
frvfK oryrisDaert [eer elejme gfcelijekentflemeDeljerff.

C$atuete.
ee werm en D:ooge f of in Den DerDen graet, r acljt en tbcrcfeffighc.

"BtlDt^laeg^efoDen enDe g6eDjoneken,cpent Die ouDe ecttDe erjtoptljeDt t>an3{ Der leuer en milte, en es feer goefg|?eb2oneken Deng(jen,Die Die geelfueftt fcnDer eost
fen f>e&ben,enDe fonDerlingfceale Die geelfwe (>t erouDerf e. 5i(Df TOiae Doet ooeh water enDe ne mahen.enDe ee een goeDe mebeei)'ne tegen

55

We Dioppeipiffe enDe er(topte!)( an Der nieren enDe

Der Wafen.

^efftens

yl\
(rfkens erupt f erft r5be tape |tec(kens, eenen wet Ijoocr},

C ifatfoen.
Paftoriaburfa.

<efken6

tfttpf.'

enbe (anglje
felaberkens,

bt'epe

gfjefneben

Benblaberenw

witten CNofaerf geitje ntinbere.Sie 6foemken6ittn wit en waf* jenlanerbie (eelkents, enbe a(s;sper*

ma

gaen,jo wetb jp elepne tefkens, oft &iec# Debo!fekens,baer in elepn fwert fabekrn
(ept.Sie roojtel es (anck,f(e<l}(,e wit. jMaetfe. efhen6 erupt waft op bie fraten bp Den weggen, enbe op ongh>boube 5 rouwe,

peenaejjiigfie plaetfen.

bfoepet meeff in SBzaeehmaew <nb injpjopmaenf.

CI5aem,
St'e erupt en fceeft gfjeenen naem in rieer nocjj in iatijn an b oubrrs (jem

gfiegrjeuen.maer twotbt fieben baeejjs in

ati| gebeten Paftoria buria, Pera en burfa Paoris.3n Jjoockbuptfclj &tet efeljel

Itrauf,teekclkraut enfte petten feehei,

fanbe <Sefkc6 oft <BMfeks erupt jjn (Jrancf oio QSourfe Se bergier.
gier
(e

|[ j&atuee. SJefkens etupt es (out cnbt bioegjjc tot in ben btrbtn graef Cracljt en Bcrtfeingtjc. efkens crupt in water grjefoben ent* 3. gjjebionekrn.ffelpt btn loop bte buper.bat root mefoen, f Moet fpouwen , fbfoet pifs> fen,enbe Die ouerIoebigI)e vloet an oen :ouwen,enbe alberljanbe bloetgantk, jjoe tne in wat manierat battet gljebtupcht wotbe.enbe is baer toe feer evact)ttclj , aljoo tat fom f<h>puen,battet (jet bloet ffelpf al en wojbbet maer in bit anbt gljejjPBben, cff ouer f begaan ggebtag&en.

Van Vijfuingfozvcmyu
C&fteflattyk

Ctap, f

2(n befen erupbe,wotbt ierberiepe g^eflacfit geonben, twee mj geelen bloemen.waer af been groot enbe banber elepn es.berbe met witte Moe

men. icrbe met b:upn rcobe bloemen , an blaberen en fatfoene mafc>

'eanBerenggelijeh.
1

groot geel vOijfumgljererupt

Jtjck

Ijerft f eere

Dunne ronbe

fleelbens,opber attbtn ge

anferieft eruppenbe,fof ee( plaetfen atn bn attbtn rjakenbe,baer aen waffert lanckachjtgfte rontfomme gljekerfte blaberhens.afttjt ijf bp een op een fleelkc.Sie

Koetnen fijngeel in x>ijf blaberkens g|jefneben,bte als jp ergaen eoojtbiingljen ron De Ijerbebeftkensgijeujck elepne eerbt beften, baer tfaet rontfomme in wa|?. ie rootte! e6 btupn,bun en fanch. Siat elepn geel ^Qijfuingererupt es btn wetfefiteuen van blaberen, truppenbe fle*
(en,b(oemenenbe faet
en niet lie^teltjtkaen ber atx* btn 6ahenbe,feer elepne blaberhens btgfetnbt,bit van enbtt afe^ueruwic^ wit lijn, giwit vOijfuingtererupt es met jpnen terembunne n,eruppenbe (ieclkens, enbe in
feer gfjelij<k,atleen ee(

mmber

Pa

V<mX)ijfuin3\)ctcwy>t;
roer 8l &ijfum$naw)t.

(tap,

lx>.

lppt>.

Pantaphyllonluceummaius. Cffltfoefi, Pantaphyllonlutcum minus.

&m m

#i fuini<uiw.
}

Pcntaphyllon album.

BKvOi/fMingSfi-ffiijif
Pentaphyllon rubrum fiue p3luftre.

3tot vOijfuingJcrcHrpi.

&

ij

vijucn

t>Att\)t)'futrtcftermtpt.
i|iten

<t<xp.lv.

lfc?.

gcfne De n MaeDeren ben gt ooien geele vOtffm'ng^rrcruijt grje(iicft,anBei's Ban Bat jtjn (IcUn glie(>ayit 5<Ttt^J)" HaBercn landt ci niet rontfomm maer alleen oo> gbcherft,fijn bloemen wit,cnBe jijn weifel niet fleemt. maer met aen&anggcnBe an* Berefeynewouelftrns. ai root vijftiwgficrcruyf es Ben anBcren fonberling^e &f " greoten gcelen van fatfoenc ooeft watgrjcjcK.@ijn blaBerenjijn in *>ijf rontfomm gefterf.e MaBerftcs gefneDen,Die aen bic onDerffe $yDe afcfcoeruwicbretf en botten bitiyn grn jijn. <St>n (teel es een fpanne off woef 1>ooa$t,biupn off rootadjiicjj an celnerc,ftneoppcf;ticl?, caeleii met jjayiacfitt'clj.iic bloemen waffen aen Dopper jc van Ben ffel, meeff iwee ontrent een,an eoluete btuyn roof.naer Bie welcfte oerferjijnen f onBe bniyn roeDe 6e* fengelijefteer&tbefen maerrjerBer, Baert faet tt fomme awaff.iDiewoHel es teer ftt'cr en Baer eruypenBe. <[ plsctfc.

23tjfuing(>ereruyBen waffen in Boire Bcftcre off neere plaet fen fomtijfs ooc onfrjt Ben watcre.en fonBerling&e Bat roof Bat alleen in Bwater off ontrent Ben grac[ut en

(laenBen wateren geonBen woiBt

f[ %ift,

vGijfwngfjereruyBen Moeyen in SJRetje enBe alBeimeef in SStaeeftmaenf.

CBaertn
TOijfuingfiereruyf ec( in rt'eer TrorpvMop.Jn ,;,, rn i> cn t>t'e 2Cpoteften pens taphyiion en Quinquefoiium.^n Jjooe^Bnptfej gunff fngerftrant, en ffnnflfMaf
.

3n

granc&ois .Ottinfe fueUfe.

C^atnere.
vt)'fmgercrttj)f es Biooeg tot in

c jCraciit en berefeing&e.
west ei n (geef "Si'lfuingf creruy t in water tof Baf fief BerBenBeel wrf eert es gfiefoDen,t>erfitef Ben fantfweer,enBe g(ieneeft Bie fweringKen Des monts alfmgf>e* foCen water in Ben monf rjout,enBe Baer meBe rjem fpoelt. felue water Baer Bie wonel vH SOijfumgljercriipt in gefoBc is,geBjcften geneef SS Baf rooBe melijoen en alBerljanDe loop Bes buyer.enDe ffelpf alle ouersloeDige Bleet* gancft,enDe es goet tfegljens f(ebere n'n en ptjne Ber open.
lt'e

Ben BerBen graet.

Sie weifel mef eDieft gljefoBen beBwing(jt Bie owts eetenBe fweeringen.enDe vm
enBe Boet eerBwijnen eouBe gfie$wtllen en erBiclieBc,jy gfjrneeft Die auaBe na* gljelen,fwtungen ontrenf Ben eerfBerm.enBe alle fcoft&ent Baer $y op gbele'yf off ge*
ieert

ftreltenwoiBf.
;

fap an Ber iengljfr weuele gljeBtoncRen es goef tfeglicn

letter

Bie gfieheJten

van Ber S)

enBe Ber long&ene, enBe tfeg^enalBcranBefcnijn. Sie MaBeren met rjucnier) water oft gljewaterBen wijn enBe een (uttel pepers gfie* < Btoncftenjtjn goet tfeg Bie BerBeBaecfife en oierDeBaeefe eoufen, enBe in Ber felwr manieren Bertidj Bag^en g^eBonehen ggenefen *y Bie oallenBe fieehte. 2)ieblaBereng6e)toofen g^enefen Bie gfiefc^uertBeyt Baer op gheleyt,enBe mef foufenBeuenif&ermeng!jt,!;eylenjyBiewonBen, ftflulen en Die eetcnDe fweeringpen.

Wis

^fapvan BenMaBeren ggeBjontlten geneeft Bfegeelfuefif en erftereftf

Bie leuere.

Van Zo jmcnttUc,
i

ap. brf.

ruft en vOitfuirtg^crcrupt feer gfielijcK.te wottel es

""J

ttmenfffle es Ben vijfm'ng^ereruyBen feer gljeltjcli.fjef fieeft BunnerJ* I Be f eere fleelften6 trfff off fes an eenBer wo:t el lane; Ber a'erD eruypDe. 1 @i|n 6laBer jtjn eleyn en waffen ijf oft meefi feilen op een (eelW,Beii

Jj WaBeren van vOi(f mngftereruy t feer gljeli|f ft, t a eltft DefonBer BlaDeften 6 rontfemme gefterff.Sie Hoemen jijn geel.Ben tlocmen san anfe*

huynroof enBe Dieft

rnopgrafacrjtig^effraten,

Cpaetfe, osmentflie wa(l g^eerne in bU Bo/fc^n W< timha fijn e nDe neer gfiefrgen s 'm, 8
'

"

.Cf) f.

XHmZimtntilk;

C
goimtntittc bloeyet meef
af(e

^fatfocn.
oojmentiile.

Den ^omer

Tormentiiia.

6.
S)it

Ciaem.
aupt tcoibttw
ter
tijf

in bie 2(pofefte:

in iatifn Tormentiiia g&e&eeten, tnbevan fommigfjen in (Bticif i7ST<pv.^.2n iatijn

Scptifolium.

3"

J)ooc^Duptft

loimtMiU

enrof epltf>wrt$. 3" 9?eer* cuptfeb] SotmenttUe . 3n graneljoie ooeft tomenttlle. $atiiwe. oimenfille pjoocfc tot in pen per pen graet. i> Cracl) t en tt) crchingljc.

U bitchwatt i

21

g)ie Koperen

an atoimene met pen

nwteien m \v.)n gfjefoen cft tfpanper. feluer gepondun,Poet (weet en ent>e iaecb>
Saer
t>uer alle fenijn ant>er Ijerten
,

enb< es
<

mibt$ ppengoet

tfegenalleergIjtftlKrjr,

jp

gljefen off glje D:oncften,eii f fcgjjen

glje trof 1 gepoeBert
il

t>ie pefii:

lenfie,enpijfglieH){kn>er<h beet oocpie pjoo

55

Sie wojtei

ooe <$

m$ wijn mgrnom. oimenue gepoeeM

eiimefroopen wijn alffer gijeen toufen int ilicb>em en jijn.oft mj geflaeft water alffer eoffenjijngepowh, gb>nee|t tyroot me? djofn en alle loop Bes bm)if , fielpt ootft Dat
Hoetfpouw,tPloet piffen, Der

wouw otters
;

loeDige loet,enBe alBerfcanBe Moetgandt.

^osmentille met MaDeren en woitel ge*> foD.oft geffoof en geDtoncft es goet f fegen olie gequeftljj an pmn en pupten, opent ei
geneefl Die *>erff opteer! gequeftr longene en lettere, enDe es goei booj Die geelfuejjt.

f cfatfoen:
Fragraria.

25

ie wo:tel a
nt t wit
ftelpf

to:mttlle gepoeDert

Srerptpefiewritpf.'

enl

van Pen epe gJKPacken.en gr)eten,

bat ouerloeDitr) halten, eit e goet tfeg&en Die fteertte cholera gr)enaempf. itefeiitewotfelm tcatet gefoDenge* neejl Die quaDe fweertngljen De6 monts,

mom DaermeBeg!;efpoe(f. Vanjtvbtbtjtn, <<w'f.

Die

grBfpeftenerupt erujipt

met

jpnen Bunnen fcaptaebtigijen

rawrkens lancr
lijc

DererDge,

$iifitingr)ertrupt fotrel

oen r}ahenDe. i)n6laDeren$tinDen blabniva'&ijf* utngfjeruBt o< h < gr}eltjth,rcntfom* megbekerft,maer en waffen maer bipc oen en aptactic (eelh. )te Moemen
plaetfen
3i)n wit 6inn geel

ban

van

faffoene bi^Qijp

uingfercruijtMoemen gb>ltj(h,Pie als fi> vergaenpoonpjingjen ronfte Jiejfeitjtlte

ix\

teften

V!
l&Qptifi
fceficnbte eer |t

VanGevbthtfim.
gram #,
enals
ft)

(tap. b>iii

rijpen meel! root [omfijw ooekrot'UiiUean

fmaedieenriieekelieffeiijck.

"

'

CPaetfe. . <erb<efen maffen m bowkere

J>eeleinbier>uengjjepfan(.

ooffcljen.en biepe bicoglje grat6(en, t

.

w;

ooc

E tE't <erb(6e /en npt bietst in ZpinXt m <S:ae ckmat jorcoben bie wticfaen rw'

Ciacm,

m *auin,<rboeren tn 4eof Stapf*

Wf.

an ben gwiefc moibf in Latijn Fragraria.fragula.tn ^oo^6uifc6 fci teren teanf,Mi5rnc6ew gtatfiet gefimen. ie wuehien nwben ge&eeten f
trujjf
,

<erbff>e/ien

m 9?ran>npifcg, in 3r<mcfioi8

CBatucre.

roenouerloebigljenatuerMjrkerraw%!j(

cruot an ben gttUbtfitn eni* w onrijpe groene oeften jtm (out enbe feoocr) an naturrm.jte viu$u Ie n)p es ut enbe socfiiitfi. <T darten Berfeinglfe, t^Ji tf eerbioefien <rai)( ggefobrn en geioneften, (rtpt oen loop bes 6uer enbe oer wou 2C

w"w
e

^f^ZZ^'l^*^ *** "" een bffiw.

rueck

u v} in iWitnt$int>mm<>nt$WoaM

f<<!6<

* nmu e rt# allen t*

ftttdu S

fap an ben oiaberen gr}eneeft* bie roofe enbe atberlianbe rocoiefiest in bacficfa

t>mt mtfericfv
'ii'I.Vitm^MiiM.'M^ 2Cnferick es me( jpnen erupprn

04. bmV '_

Ctcfiitroefi.
Argentina. anferieft.'

beenbe aen bie aereljakenbe ranrrkrns b <erb(6e| u> be enOe Oen >Onfuingfierrrur*
roaffenbe lanehac^ig^e geueerbe feer gfiefpfeten

be feer gfce(i|<k, ij mnne fleefkms enbe boer

fieeft (rere

am

enbe rontfomme gljekrrfte Moberen, btn Maberen san 3fgrimomr feer gefi;cJt,bie op

fcieeme^be (eraerben nwris

afcrjoeru* -

ttiehroiaiin, enbe op bie anber jpbe fiee(

2Sijfuing!jermir,f feer g^Jiidc. ocJteleeseefelac^icri.

gruen Jieoioemen ingeef, ben bloemen ">

jg&

an

>k

TPaetfe.
anferiek roaf op grafacfrigr}e wefitfc She ongeooube plaetfen,en 6 bie graefit

TCr/t. JetMoepetmeefm raeckmaemenM

m -fjoumamt.
.

f Jti *a(ttn wojbt brterupt n (er ceet en Potentiiia en Argentina.en

..

Clacm;
fylueftris

tijt

<wA'

SeenAgrimonia
t

an fommt'

of t Tanacetum fyl-

neftre.3r| ^JOOCfjOlipffcrj,

3" anferick n awmon, 3 SraneVoie^geniine Ut bj>e ou anaife faMlHage.

;

fing,oft enferich , in Anfcnna. 5?eerbui)ifch

KflljeB, @row nDc baer naerinia'

^attte,


>9

foeen gfce o:on<ften, flopt oen loep ore huter J>at rooe mel.feen cnc a(6ar(jti>t (Xocfganck , fe et tft Wr toeoigfic v:euweft|tkc cranck&ept en fenixriing&e tfohm bttmutvlett
; r

V<mpoW<t*fttta$\)dauyt. (tap.lip; r CBatuere. . -i m s . tanfcncR tooogbe van nat neren tpt in t>en tttttn grarf cCracfttenrberchtngfte. , ..-. m anfendt tw/n off nwte gfce ene
e<s
.

ippip] ""

^~

2%

Jg

Weet fcepDen,en es goef g&efconcken Die on ^oogffe neiwUen

S fclue erut met water in fout gfjefooen enbeg&eDioncken,ooet 6t 95recnnm Geronnen <
fijn

water Oaer anferick inne gfcefooen e ,

< goet voot oie fweer'ingfien

tnonf 5 rooe (oopene oogfcen.ene verergert* won&en, alfmenfe Oacr

me*

ttmpdofella.
!/EM au
,

^p.lt^

van oen

tr

t,

m m * af n 36e6tcn Pofeiu vimmen nv ba m twee ahd ? ?

.

C^CgWacbt.

ccfatfoen.

roofe 3fofcaa eft *fajrti%

jdf^M^

pegioote JWofeuY op Kr ertw wfgMpteofeMa&ttKenei&te wt'f rouw* 5 a *" fjn eenoer oote vaneen groote mups feer gfteltjchen&e. tmen ,.r f mxmt n fr"""' tem * >W85I 8'< gpevuloe Woemen.Sie in " hLA%\

Igggi
-

UmPtidfellrtffctftocftemtyk

&ip. Kg.

iecienne'PffofeUe es Set wsotfcjneue gfielijek maer ee( mmBfl-.fjjn 6laBerktns fijn tletm tftghtn Bet Bot ttt,^apiact>ucfe. te Moemkens aften ot Boppetfie n Bot (telen oeel 69 een enBe jtjn van eoluere fora wit, fom roof , fom Btunn, font JSlaetfe. hefpeeekeff.SienwteUs <Ien en wefetoefcticfc. tegroote >tIofeUn>(t op fanBiaebjigeBercfcfketts en op grafaeijtige tante n*

Ben wlBen ie

(Itw op Bo:re fjeoBen enBe

Bijogljclijeken ongfceBouBe plaetftn.

aftacm. efe trtttjBen Moeijen (tt ejj?ee enBe tn %taetkmew. te greote rootBt nt> ter tijt in -fafijn gel>eeten PiioWh maior.^n uptferj gteofe 3>tlofeUe,en 9?agelertipf.3n -doorijBuntfcf; 3?ageikraut, enBe van fommtgljen eotk

SKeuf;os.3n5rantot6 JWofeDe.

ie nBere neet piiofdk minor , Bat es (fejme pt'lofelle , enBe nwBt ooek n Be ,cocbBuM|%n Jettfjojdn.en .^afenpfoetlm g&enaempf.
Cjfatufrc. ie Morellen jiftt twm tn Bjcogfce n natueren. Cratht en CTtkingfie; efe erunB met Ijueren MaBeren en toottelen gljefoBen enBe gljeBtneken pepten % 'tnbt g&enefen De mwenBig^e enBe wtwenBtglje rconBen enBe Bie gijefcueriljeflf. ie'MaBeren van Ben feliten ewBen g^eBtoocbi enBe grjepoeBert enBe in Bie toon <

Ben grjeftropet.mogljen

fap n fi'ng(>e an Ben ooien. ie felue J5tlefelle gieten oft met

genee|t Bie rooBe f openBe oogden.

g&enefen. Bie groote JNlofclie tn Bie ooten gljeBaen geneeft Bie pifne enBe Bie fmeiv <E
Bie feiue
fptjfe

ingenomen

efaerf

(jet

gljeftcbje.enBe

TtEahenatht STNgrerunBBiefaec^
<*'-' te witte toU4tig|e tw'tt woacfctigfie fclaBeren r3efc&en,eii Bte van
fommigljot ptlofte enBe
gtlagines gfcenaempt root* Ben,(t)n twee ter (te geflaeclj

Agenmim.AurcIia.

|[1fat(oen,

R'ago.'

SK&ejmHoemen,

Sjnerernpt,'

un. eene

(jeeft fcfjoone

tce(e rieeltenBe Bloemen.

)nBer Meeek geele enBe

niet rieckenBe, Bj Btijerleije^

te,al$
1

Ijiet

at men 9teont>(oemc nuempt,

$eeff ronBe, Bunne, IjerBe,
ferjtterufcige

ner oftjek $a(. ter|f e tfBefenBt

witu

fteelks

cntrf r fpnne gooctj rof

fenBe,

met elepnenfmaHen,

tt>tften,tt>o[lacbjigrjen, feer

faecfjt BlaBeren,

van groot

te

enBe fatfoene Ben -Pf"'

pe&laBerkens gljelifek, op fop van Ben (leelkenstt>(> fen trofhe an r oft yij oft meer ftnopacrjtigrje ronBe gee(e Bloemk8 Bie'niet lie% telijeken en serroelekeren

cftenvergaen, enBe Bie in

Van Tfytvcwpt.
fiict echter

(tap.lty

!&&(

<nbc wefcn langrje ttjt behouwen mogfien wcrDcn , e nbc van rtieeke mef onlieffelijck.ei van fmaulu een wcfnitfj bitter jtjn. ie woel es bun cou cf. fwett af anDer gcflacljf Dat 9(f ticrftujjt gr) raceten woJbf.es &iticrfec,csleooifcpt C6 at ierffe es oen tJootfcrjicitc gFjeli;c,maer meerDer en rjooa&er fomfitfs tmnvot* i ten Ijoocf;,ofi t}ooger waffenDe. tjn fclc $iin Dttn,if,afcr>ruw!cr> m; faecht wol leken b(ect,t>:jjc off ier van eenDer rrctcl reebt op.mccff fenber acnroaftcnDe jij&e fcttetken6 oft facrkcswaffenDe.Ste blaberc jnjn fanfk.fmal.afrfcwniwtcbwit.facclje tn woUacrjtickDen blaDere n an 9i[icr;nb(oemen gjjt li)di,maer langrjer,bzecDcr,cnDe an eoluere waf groenDer.Sie bloein $ijn ronf ei Imoppacbticb en waffen bout acn We (telen wel bp een.mae r en $u'n met $o gcelv* eoluet e als bic 9ihe imblocmen.nocrj ntlp met DUrt<ne,martli(gfctt)ec^a(cjj rijp J!tjn,gI>cIijcmtan&rtcHccin. af anDer geflacfct van Oirjuercrtipf e6 Den oo:fc!j:eucn an (lelt en Katere feer 5 ge(i/ek.ie bloemen $t'/n ooelt oen bloemen an Den vootgefcljreuen gj>c(tjek,matr f tt tt>af|en n( bou aen Die (Iele mef trofkcs,macr waffen (ancr Die ftelc tuffcfjen De biaDe rc.ei bat es Dmeefte onberfeecf Dat fuffcfj Dit cnbe bc uoofgefereucn Krjuetcruijbe es. af victbc grjeflacljf van befen emjjDen es Den anberen twecn SXfiut aupDen van 4 alDer manieren tcerDer, (elen,enDe witten en faecfjten blaDerkcns gljelr/ck.macr it'nDer enDe neerDrr,felDen een fpanne fcoocfj waffenDe.ic bloetnc waffen tn cleane ronDe knoppekens bonen op Die foppekens san Den fee Ikcs, an eoluere enDe fatfoec ne Den bloemen uan anDeren iXguercrupDen gfjelifek.

iet (Ie gfcflacljf wafl in rouwe

tvabt
tot veel plaef fen bt>

fanDfacjjffg&e pfacffen enDe op botte

"en 9if tmffroom ouefolocDicf) iet in Die rjouen gjjcjajjet. ie anbere &:p waffen ljter te (anDe tn fanbtactigr)en gront.oritrf Dtoog'rjc grac<c,en op fommigljetfocljfigrje p(aetfen,eii in Die boffer}en.

hcpben,mb( geeonD: -fjicr te u3De wo:D*

<5 broeden mceft al tn Siaeekmaem enDe j'n ^oymaent, ie 9tfm(rm;b(n ooc notfin^ogfftmaent.
^feopftafiis iibio ir. ap.#f' 3n nee; ihixpmv-3n -tattjnoa' ^eoDo?H6 &a$a Aurelia. SrnDe va iofconDes j;f ccroy Ageratum.^rt Die 3(poteken Stoecas citrina enDe Stoecados citrinum, van jollllfe gften Tinearia enDe Amaranthusluteus.^n -(joocrjDujjtfc^ SS^einblumen SSJfotten b(i men vnb boffen krauf .^n JeetDuntfe^ OCBcpnbloemen enDe SC&pnbloe men. Saeresoocknoc^eenanDetctujjtsanSiofcotiDes beferjteuen, Dwclek s'A/'xfuirop Elichrylum enDe Amaranthus gbenaemf e , Dweltk met Defen SXfieijnbioemcn gheene gf elijekenfffe en rjeeft.wantk'jxew^Eiiochryfonticl ^eopfsaftus tnbtaxfvmp Eiichryfon an X>iofeo:iD<6^ijn twee setfceijDen ctujjben. gnDc Daet om Dolen $, bic mej)nenDatDefeSXe!inbloemen,DatEiichryronan!iofeottDe8^'|n. 1 SanDet Dtiie erujjDen wo:Den met eenen naent , g^efeeeten nv ter tiji. 3n Xafijn
>iet|te
1

g^f^f van Defen crutjben woiDf t>an

.'

Fiiago.^n JFjooc^Duptfc^ SXIjwkraut.^n JeerDuptfcfe Of uerctnijt off roof

mcl^oen

eruot.^n JrancfioisJfjerbea Cottotn. Sterfte an Defen Djuen wotDt an piints gfienaemf Herbaimpia^enDe Daf om Dat Die laef (Ie bloemen rjoogrj er waffen Dan Die ferfte. <Somimgfie willen an Defen crupDcn maken Daf erupf , Daf in riccr yimepcbMy gfenaemt WOJDt , enDe in iafijn Centunculum.CentuncularisetTomcntmamacrfuei: mejminglje en e$ Der waergepi niet feer gjjelijeh , als t>p Den naeruolgcnDe Sap'itfel
olijeRelijtftgfenoebee.

C atuerc.
efe (tupbenpjn van nafueren erDzoog(ienDe,Die9C6e!)nb(oemen jijn oocwerm,
te Diter rjueren bitteren fmaetk fcenneli;f k
e$.

C Crat^t en iCTChtngtje.
Dpodc tiD

SieynblocriKn in wi'/n

$efoDen mbe g^eDjoncketi

jagm af Die wor 3

men,

lg$f*

t)mt(Stmp1?Alt<m,

<<tp, lf.

men,enBe jijn goet tfcggcn t>ic teet enBe fleeck oanBenfe nijnigen 9&M<rt<n.' <Xhepnp(oemertin(og&egefo&enmB!ijftBte(ur,fenenBe neten t Ben $a$K. <S ue fciueSKgcnKocmw'nMc eleerfeappsapen gelept fcenwen Bie eleeBerentwn motten enBe feietei'6.

VanGmpfyalitn,
9?ap!jalion es een

(Sap, Igf,
EtEfatfoen,
Gnaphalion.

neet

cnipBt,Btwlek Ijeef(eele Bttnne fteelke enBe elejm

MaBerkens, Bic altfamen

met

wit, tpollacrjticfc,

faecfil r)at)!ken feer Btck fceeleet jijn,

Ifoo Bot (jet gljefjeel erutit, met tex$ en feljijnt te ftme, Ban een faeefjt
reit trafieken.

am

Sie ploemen

roaffen op

fcopperffe

an Ben

fleelkents tn elepne
ftgttere elaerftje*

fincppehen6 als Bie

kenpewi(|t.

5I
gfcewnBen in an

Si'f etutjt trwBt

gueBoek enBe JMottincrn.

CBaerm
S5't erttjjf

es

g&enaempt in@rieer
,,

i-i""

yvacpMop. 3" iattjn Gnaphalium.CentunculuSjCemuncularis, Tucularis, Albin.

(nBe on fommigfjen Gelafo, Anapha,lis,Anaxiton,Hires enBe Tomentitia, tfejhnAU^

/&**" ^jtf jjatuere ?*"*-

napljalion es Brcodj <nb( tfamm treckenBeannatueren. |[ Cracbt en tbercktghe.

JDiep!aBerenannap(;a(ion met
rooBenroijn gcBjoneken,$ijn goet (fc# ggent root melijoen, Is SiofeoBes

nBe@alenus

fcfcijuen.

X>anXOec\)bttt.

Gap. l^ip

C Cgljcfladit.
^^SrweeljpjeeBentMiBtmenljiertelanBe BS?)* g&eflacfyen ouerfoeBieJ?tt>affew -Zl^Be^nBe Baer en botten noch een in Bie foute grenBen voo eomen&e, Bte aftfam van fatfoene maleanBeren gfielijeken. <groot Bee(j6tee geeft g'roote faeeBe Mater en,fcrjier geujek Bte S5eete, van tup
ten feuen ribpekens IjepbenBe Bte altfamen aen Bat epnBe an Ben fclaBeren ter n>ofc> tel want ergaen.@tjn (telen $t'jn rontadjiid} eenen oet oft meet oog|?e, fomtijts rootac^tt'e^tuffc^en Bte plaBeren tran Bet roostel fpmptenBe , bie *>a'n BmtBBel of tot

potientoerontfommepefetenBepeeieef jtjn, met elepe kneppekcnsBieierffelerjne Moemfcens.enBe Baer naerelepnejjupfkens Baer in elepn tsujn faBeken UvtvcoiU rungfjenBe een are tortfkens gfcelnekenBe.Sie voouef es eo:t wit enBe wigfiers Bieh

met

eefe

aengangbenBe
g^efl'acljte

tritte>eefen,

wo:B< een.geen6en ropens aren off f osifkens feer Bottel jijn aljoo Bat op e are in plaetfe an Ben knoppek6 anBere clejine toJtfkce m^ greo te menigte ooJteomen,eltk tefonBcr tostfken eenen entkelen tojtfkt van Bie 2Set
pree ggelijekenBe.

van Befen

VanXOtdjbtte.
Plantago maior.

rcfetfoert;

dap.l&

tmu

root^0{Cb>;<7/

Plantago media.

9&JM 333ftfo.

Plantago minor;

<Zltyn?&l<<i

w Plantago manna.
.

grt^BfcPirf,

at troeebe gefiatfit an ^ecfcfoee es be nierfen gfceltjck

^ijn

Maber jijn fmal*

Dr mmDrti'nBf mat hapiac^tir^en (iggljen meef op ber aerben ttgcfpjr pi f ene fcp6 tonge gefijeke nbe. tjn (eelen jun rem een mesmict) 6P"& ft bjagljen aen bopperffe aren ft tosifkent; btc wel <oer $tjn ban aen beetfte Bechfcsee efi f<t}oone rome purpuratluige Moem oouhing.Sie troutl es wit en logeer t>an ai bier|te.

Satberbe^eecfifoeeefsminberbanSjtweefie. ijn Maber jifnlawk enfmal enbe oockgljenM ghelijck Dte Maberen an ben anberen OBecl^Meeben , an toluere frcertgrucn enbe roitffomme ier en baercletmepumkems (jeMenbe. Ste (clrn jijn cantith sooitMingfienbe oen bopperfle ftljoonearen metroitte Moemken6 ggelijch We aren an bmibbel ^ecptee.Sie rcostel es cwt met eele eefeltngficn. 4 Sat t <JDec(jMee <6 bat albtt fma!(le,jifn Maberen tfn lanck enbe feer [mal en? De bitk.<Sijn (telen jifn ontrent een fpanne lanck van Den mfbbcl af tot fcou toe vel knoppekens feer gfielijtkenbe btn toufkents t>an grooten 253ec(>Mee Sic twuel es ' fiplaetfc. fafclact)ti(b\ Ste btpe in (Ie Bp!Cf t>i ta|fen icr te (anbe al om op grafat (jtt'ge e(b en< De 6i) oen wegften enbe op fommigl)e otl)tige plactfen. Saf jee "JBecfjMee tva(l in foute gronben aen bie bi(cken en eanten van ben fouten n>aferen,enbe rafl mgeetf tnb( M) Q5erg6<n opten jeom ouerMoebict).
5
.

CtEtj't.

<5p Hoepen meejl al (jier f (anbe maentee Jet faet rijp.

m jaetkmatt en in ^optaenf
CBaem.

3" >Qffl

QBp:eeeet in rtVexfvy*<Miwf bat eeLmguaagm enbe tams f "ng5e,fv.; wf *<T^ 7roMjnuf ^ H9 iJTTrarMuf - 3 n -fti)ii enbe in bic apoteken Plantago. 3
1

J^ooc^Cuptfc^ qSegjwtcp. oft ecjjaff-iunglje.jn Jrancfcois JMantain. I Sat t'erfe gljcflacM l)eef fieSen ba(t6 in lattin Plantago maior en Plantago rubea." gn^ooct^buptfcljroir 'Beg&ert$ .3n5tamoi6 granb plantain..ierie(anbe

roobeBeifcMee. S)at anbtt gliefladif wosbf ge$e eten in latijn plantago media. 3n ^)ooc^t>UBffr mibbel enbe Meter ^Gfg6eri(|.3n onfe tale Meet -DetijMee . 3n granct}ois }5etti JXantain.
3

Sat 6er6e tooM an fommigfim in gSrieey g^eet en Tttvrm/ii/f - t>at e in ^ati/n

Quinque neruia,an6er6 foo (<U t nv ter lijf in iat^n Lanceolata en Lanceola.^n ^)OOt# Suptfc| @ptjetQ?eg|etit.3n JeerbHijtfcJj clepn q5e6Meeen ^jontfriWe. 3 5rantoi6 ianceele,? lanteolette. 4 gvin bc woibt an ons g^e^eeten Plantago manna enbe in&nytf, }te tBufyitt
.'

IT^atuere.
53Jecfihee

(out nbe b!ooge tot in ben (toceben graef

Ci-racl)ttn berekingijc. S)ie Maberen van 'Betpjee in fpi|fe oft anbete ing^enomen jijn feer goef ifegen % ben loop enbe (oet an ben eatauen.enbc ftertken bie mage, enbe jijn oequaem ben grenen bie toibtoegjen enbe bie f oeflen. Ste feiue Habeten gfiefoben enbe gt}eb;onckcn (lelpen bat roof meloen enbeDen 55 loop be$ buycf,enbe bijfgtjeit/t; ootk bj Moet fpoutt)en,toloef piffen, rw ber wouaen ouer(oebigenatuer(i)<keerane6e!)f,enane Woef ganek. fap an QBee^iee ingt}enomen (lelpt enbe boet opljomw bat oueroloebk^ fo& kt n,enbe (lopf alber^anbe Moet ganek g^elijek bie Maberen enbe tfaet ie wou el an OBeepsee alleen off met ben wortelen enbe faef tn foef en wijn ge* g)
foben enbe gljebjoncken opent bie er(?opte (euer enbe nieren, enbe jttn gof f tfegen We gcelfuct^t enbe fweringt^en ber nieren enbe ber Mafen. SSJen ftl)Jijfi ootk an-3Be<foeebat bije n?o:felen mef ttafer en mef wijn in&tt ( nomen bteberbebafeeo:ffe,enb{i<r n>p:fclfnbie ierbebaett}fe eostfegtjenefen tnbe verb?ijuen.

S
X>anXOcc\)brcc.
tot

2^t||t wek goet gebiecht tot Hf ^abTonffcjme f"ngcn/uweenbemeuwewonben,rieu^

be

<tp.I$tyv

foopenbe

remmen

efl

M itffcrr,fifrulrn,(ooprnt>c gaten.quabe reZwgftE fiXi p,?t uabe en erwoebe fi^nbcn.b.e

blaber en gBe ftoofr n en baer op gVe

t "fTtSr

oock feer goet tfegtten bte pijne ber oo:en,weebom cnwt, Etttmg&eberoogfcenbaennnegljebiuijpt. jtfttat fap oft bwater baer bte blaberen off weiteren won SBetfibiee inne atfobm Starten Mr quabe Beete fweer.ng&en bes monte,ben tonrfwer.enbe

*fPn 3Bee{jb:ee es

.uwmumcnwr^ h
<\

^"""f^Ww^Jn benmont
(,c
'

bfe 6

fl^nomenenbe

Octt

Ihefpoel"
i(il

mom

ocbm baermebc

^^

of aen ben

& P nm **n W<tyi<<mttfmwmm&t Witten Wefoeerrnbeerieren ,C m, tm wienenbekeelf,beropgW

0,

JE

r? gjebiagfen s als fommig^e 8efeljieuen

Sf<s

P f,ef< (fewen.

SSSSMn

t)mt ropenttoet,
1

(Tap',

ian

^^ ru s "rttnearcfaecsftenacfit. ben naemtxm erapemteet brgfitepen / wet 2D?^ l i<www *ben wnbtroeniertelanbetweegfie|'(<
1 er!ten.

C^ratfoen.
PfeudoCoronopus. .^eHfljoten.

CoronopusRueHj. tjirmtoff.

\Zt ittftt<Zta$tnmt
fcapineljtfgjje

bat ecrtt^ertpi ^oieng^enaempt woibt, rjeeft'longfie

fmaV( bfaberken ouet cetbe

met bitje oftt>iere(ei!ne eoite Belijdt enwaffenbe bfaber ktn6 betfeet, van fatfoeo ne eenen gljetaekten ^ert floten fefcier gbe*
fpbrn,

mamfimtm renen mtfim wfimtiW m bmibbef enbe

bleet

S
P*f*i

bicc Sierooitef f6 (anck met acnfjanglif nDe fcfclmggcn. SatanDcrrapcm>cet cnjgljt'DipoftwrffecIken lener DcracrDcn eruppenBr, f en, e nDe Daer bic altijf co Der aerDen gljefpjept ''99 cn tn !> u< r nemmermctt op n beff rcafien langbe fmalle glJcfntDen blaDcren,Dcn blaDers wan Dj in (te li apenooet
'

f n ofnaer gficli)<krnDe,maer mmDer,cnDe niet Ijapiacrjticf). ie bjoemktna jtjn Icon, t>ic (leelhewi oo:t, en als Die tuit enDe omen tilden Bic (leien en bfaDcrcn,afl aen lept. crgacn,$eo o(gIjen Daer clepn platte 6tecte rouwe tcfhcn naer,Daer Dj faet ie rooucl es wtt,ingfjer6 lantk,an fmaceke tic Aerffe rcat gljeltjckenDe.

SpDengkcflac^fCtmn <o:onoptltfoff
(Erat)ent>oet,foiiDe 'ooch
fielt

Coronopifpeciesperegrina.

jiinDttfclfaem

$tf wcmt entte luttel bo

mei mogfjen
feter

hem crupt. aer af Dteftguerc

by ge*

fctes,aeng(KfienDatf>et Den Jjertffwen fcer aenftenlijck e 6. gijn blaDer jtin B(k tnbc fraa(,m$ aenwaffenDe jtjbe tackcn,D
fclaDcren

oan^ertf^oentn alter manie*

rcngfieiijck,Dan alleen fomtijtstrat meer* Scr. pltggficn eockop Der eerDrnront

xgljcfpiepf, enDe jtjnwat routoenljap:*
dcrjtickgijflijek Die blaDercnan.>ertf&o

rcn,alfoo bat niet wel ntogheiiich enee bf cnerotDrnanDcrcnte hennen ah $i>bcp*

b( fonDer bloemen enOe (leien jijn. ftaer ais bit ertujf $tjn bloemen enDe (lel ertjerjt,

ban

c$

r}et

onDerfteet

feet

goei te aenmerc*
,

twee off D:pe ronDe (lcelkenoott,in meer anDere acr crDc pl*nDe,op Dopperjle van ten roelehen ooJtcomcnknoppekens, Ben hnoppekens van ben (ToenMoemen gljeltjcMnDer* b
ften,n>ant bit trapt btengljt

anDefcn knoppekens, niet joooaft opeen enliggfien, enDe wat elan tnbt Duerfcbijmcl? fcfjijn te toefen, fonDer* ftngljf al$ bie bloeme oerga s,t>an Befcn Imoppckcns tomen die bloemen ooit,an rolucreenBcfatfoeneDcr &cosepebloem gjettjck maer minDere. ie ttwtel an bc
bie fcelfercn fen ctupe e (nek en Dun.

CPaetf.
i

af terfe rapenocf wafl in Q5?abant enDe yOfaenBeren op

tot

ongljebouDe fan&fc"

ac&ttgljepfaetffn enDe bp Ben tt>eg(jen.at anDere waftootk bp Den'toeghenenop fanDtac^tig^e Do:re (Iraten en op Die Dijtke n fonDerltng^e bouen ontwerpen , Daerf

fommigjje n plactfen alfoo ouerloeDicf> gtjeoonDen wo;Dt , Datmen fcljter nDew gfeen crur;t Daer en (iet. Sae wemt trant en roafl t'er te (anDe niet,Dantn Der erujitlief^ebWre gouen.' 5

C
m
i

tlEfjt.

WetiDe Defe cruiiDen bloepen tri Ocepe enD* <n "Staeekmttenf. >at viemt J^ertf^oicn bloepet 3 u| ' <"6t 2lugu(lo.

CBacm.
Sat t'erfte tooiDt rjtcr te ianbe ge ecten Jf>ertffio!en,en tot fommtge plaetfen ra uinne etupt.enDe in Latijn Comu cuinum,oft Heba fteiia;,enDe Steiiaria.^n r&toie
o;ne Deccrf.^n
in

onbekent.@ommig^enter lijf fteet Dit erupt @rt ; Mfatimvt.^n ttjn Pes Comids.^n Jfrtoclibtytty Sxapchfn}, mepnlDt
Die

2lpotcken

ee(l

X)<mtayeMtt,
W

Gapjpiiu
,

Ipppi

rriurfftwffflf fl(conopuil>r<oritrin gficfcrcucn 6e cft,Wif er nwrftetjt niet ghettjck en re ne Mf avB8f Pfeudo Coronopusjtiai cs raffcfjen

Wo

jijntwceW boccUav mi af enDc ban om hebben tfel'

at ner gbeffacfjt

ft|ch,noAfaniMM We fioocfcgfieleerWOCueHmsaottoUrtn&er dffl gftctooft Wtttet Wt Onecht Coronopus ,joo brtfttn

ilroncnrocf gr.enaemt>f Der f>efcr.,umgfte ran Coronopus bt> Siitttbm feer

t.jf

ra

tiarm

^fn^iwar?ieco n o^ ranTBccbcjce fcb,,nt tt nrORaer wam Mr^>fflor ran Coronopu, feer

ren chmdnii. ^brt mefckacW.cb fp.$aer vront
M,,a,are " e,|l
tj

SSS J&mmn
Sot riemt

w,

tfelue

6f'Coro^RueU4

g^ceten',

enW^S
eoS
ra
'

nocr Stt "ttum

en geeft gfiecnen

noem We ons bekent ets SDcen mocht 8 fcK,T>c^nn-|>^((5enVenn^(

S^S51SftS
>

to -^^2^i- s ---^iN^

n* en baff.olfo ,

e Teelt

ri&s

^trtf6oenefOBen5eWoc88etienq3Je<66:e(jnnnerenfeeraBeImk

fW'^efonWrungb^e^
gs r?fn^et
Wil recht
:

Jjatftoxn es van itatht en trercJimgJe en QBecbptec .beftck of rs,enW mat* m Ot foken Daer m<\hee soutolesaTm
w

tam een oeffod. Dt

kt
'

"

wbm&T*
[
t

tn&enjfen!)e(leenmfpj|feoftanE.cringhenomen

" ,,c^

",

f S?f

'8fl

coronopuMoc es bic wette, tact onWr We offeben e, 5 f biabeneftmfvyeanbete i heten,{ccv cctt{ea.enben loop 9 Wsbuncr rei rffihcVc ter mghett,ene retfltjmmgbe Wr bermen oaflnontk hcbUnbcMcZcmmacch van Wfct twtiel fi.er fceftreue n We felue btutjft gcet (ce te wefen P fmaeeke crwermenDe enW trot tfamen trecknDe es.

SZ

Zo*

ttonCOuyfe feertfen.
'

(Tm), toffft

neer erupWken uwens elaWrcncIefjnenW feer fmofjijn, m|Td}eni>en ("Ijken rem We nwfellicns roojtcomen efepne
cleijn

vOpfe

fleert es

een

Q Cfatfoert,
Myoiouron.
50?Hpfe(leertken#;

n*, "Vn r r <'<!>ne gruentiit, ,1* "u V (ebttghe tlocmkens, entte Deternaer
C

/"'V

gbe (*fiw,roi OTupfen

MtoWN

toiekacbtfc fleertke n, en Orn fo:tfkens ran

fotMoerftl eomfeer geltjekenW

baevimZ

Weuijfe fteertkens troffen op goe'ite rrtte etwen t fWn fommigfce beempDen.enbe fomtijis oek f> ben treetfien
'

fit

tD

^T
c^,

H"

!'

CCtj't. "'n f 3(,M a * rto ' COtepefoowwWnWe s

'

f(

m :oeekmoem niet en woibt Win w>we gheupnWri

CBaem.
Wier oer

Km m:ii 5 ,JrA eW
m
safe ?S^

,anBf Shefteeten SSRnjre rteer

,ct <f

^r&,Jj^^!&3
(leer tftco

W* senarmt Wemte. U>e rn

nh natueren rewefenW b QBeepjee met feer cngefcek;
^>
>)

S5?Mpfe (teertkens jt)n

Cratfit

Igggfeftf.
2(
StracJjt

X><mVMttXttc\)bitt, Gap. 1 trachten iccctungiic,

Igfci

enwerckingljevan Defen crmiDekc es nocfj nitt enDeruonD, maetveoi ah joo veel 'al$ Den fmacck tupgljyeo e (t van traceert enDe wcrekmgfce Den 5Cpj
frgelij<k.

\><m Water teeetybiee.

2(fer

CTap. l*>;
,

<IS&& C6 e fcljo

er upf

metgrootegrucneMaDeren,Den
SBecfcfaee DlaDercn niet fe er on* gljeln'ck, bat langde (leien g*
sint

|j 'Cfatfoert. piantagoaquatka. SBater Gt(66r<,

met veel aenwaffenDe jpDe

fettctkens

enDe taejkcnts Die clcpne witte Woemhens Dijjcn ghe(YieDen, naer Die wele* tiagften Itc bat Dtpeantiglje fmoppekens vooittotn.

ie wcfcl e6 wefeiacljticfc.
CPlaetfc.
t't erupf wa|l atn i)te eanten san Den gr adjten enDe tn Die (laenDe wateren enDe

fomtjte eotk ty Den uitren.

&(oei>et

ean

\eiakment

tot

iogSftmaent.

ciaem.Sit ertqjf wo:Dt n

ter tuf in

(atijn$t*

ttaetnf Plantago Aquatica.

3"

J(300Cl}Duptj<h)

<Bffer weg^ericfj cngrofcfjloffclkraut.^n 7?eerDuj)tfcb'JCecbsee.3nSi <fc&oi6pian tain a<matic<me ou Deaue.

:

iftataere. $51 en feljtijft Defen upDe toe Datief rnDe D:coahc van natueren es.

eotif

f tracht en ttcrchinghc
2(

van Defen crupDe wtben an fommig^enop Die feljenenenDe banen van Den waterfu((>tigen gelept, Die mep*
S5ie blaDeien

water D bupek wejenDe Daer meDe Die 6eenen iredtt, 2>ie g^eieerDe Dec6 tijte feljitjuen batta alle tnify tnbt 'wrrekinge 05 Ijeeft.Daer af &t'er voet int (rij. <ap. g^efc^ieuen es.

nen Dat

ficf

v 3B$fctt

X>an$>uyfentlnoop. (lap, l$pp

yv 2(n Defen <ruj>Dfji|n twee gljeflaeljten

C Cgtjrflacht.
manneken en wiffken
a(s25iofcc/!i6e

A^ft^!i)ft,Dmannekenwo!Dt gjjejjeeten^Becjjgras.Drotjfken en (jceft gljcenen bo fonDerennaem. c^gras crft veefe rcnDe teere fieelkens met vecle (ebtkes enb( knoopt kene laner Der arrDen erii))penDe,Daerac troffen lange fmae MaDerkto Den rupte HaDcren niet feer ongljelijek maer langljef.Siic blecmkcs jijn leun en waffen aen Die fteclkens tuffel>en Die blaDercn en Die knoopkens van eoluere fom jjeel wi(,fom Ijeel bmpn root oft lijfveruwiefc, enDe Daer naer ecemt Dat faet Dat Dipecanticlj e* enDe gfjcltjek Den faDe van fuleker )ie wow tel es rent rcofat Jiiic^ enDe met ee(< veefeling^en. at anDer geflatlte Dat nyfentkneep wijf km g^enaemt 5ft Dj ji* cf
.

wM

pier

CCfatfoen,
Polygononmaj.

/r*Polygononfamina.

5Bfgta6.

tOutfmtkmvwijfkm:

it6 epmffenbe rotte* cffcttc ftBtcti<s lonDct mbe fuefltctis, met t>eele tcSehc nu enbe

cm rent fomme ferre rotie vectckm (mafktlabaktnsitn blat>nk ( na

an9Cofmari)n<m fatfoeneniet (en
otmfce*

Jtooplten6,i>en ffel entte feehems fleert roat 8!>efi|tJtenDe moer met rouw, enbe Die Utxhtns waffen

van^utu

mach ootft roei gereIteM enbe ghe|telt rooien <kom een ^evhcfyen enbe menuftfuise*
Inekgtjeltnoopf Jlnarcef, cat cnt een p(mc ooc(j rooft, eeleteere genoopte fteclltcs ctaecbt Duet een^evletfyen enbe a een mnbefiaaal cleane (malle Mabetbenemf*

jck. jote wottele$mt(tumenbe,veel((uett nm$ enbe (teefltcmi vooitbiingfienbe. ben gfteftacijtett an feupfenthnoop

Um

ftnben eneuer&oom blabetkens wat gh> 1 *" <nb( nkt &<" f ^mbe, atffcljflt Sen roefdten htr.T'L"
tnbe wit gruen ftn.Sie ttwtel ee fafelaebtty en tmtgfiere (antlt.

(fepne gfieff e r nu

cm

her,fJLV!? K iwa|taen&e<antennenroaferfa>pen

9 tp

bi(vel *

m ^ i(t} **m i op Mt

CJSlartfe,

(Trat.

SujfcnckiMop tri/f*
.STiatrel
tr<wt>t

tnrtn w&ttg&e piaetfen. ^) u;

&c,
>o:Dt op
bt'e

X)AnT>uy{entn6<>p,
tarnen

@<tp.lt>f.

an Den <oene(Den enopongfjeMmDe ackere gljesonDen^ono

Derlingfee in ooifyigjje jaren.

on m <2>iaeckmaenf,mecft alle ben jomer. ujw fentttnoop trtjfhcn wosD t n-fjopmaent enbein Oosgftmarm meeft gjjeoonDen.
Betljgrae. en JCnattjeLMoeiK n

C $aem.
SttjjfentlmooptDOSDfgljeljeefen in ^>rt(C^ woXayovop.
nalis
1

3n

4(l'jn Sanguinaria.Sangui..

en Proferpinaca.

S( ierff e ghefladjf tooiDf ge|(eeff n t1">*vf "ff ft "*'Vp> is 7roiu!iwrpro|i in rir. 3" *Hjn Seminalis. Jn Die 3tp0tclnCentumnodia&CorrigioIa.3n-00C^
;

uptfc} 1Beggra6en 3eg(rift..f)ier ie lanDe^ecbgras #erkenegras enbeSmj)* fentknoop mannefcen.^n $ranc we JKenouee <j (Eoirtgiofe. * tt>eeDe tt>o:Df ggejjeeten in (jriecr rnkbymy 5m/ .Dat (6 in fft/n Sanguinalis fee.'

mina.^n Suptfclj
$

itpfeniknoop

toijfken.

<SDerDe tooiDt gljeljeeten in Suptfcb .Rnan)ef,enbe <$ fonDer twijfel ten maniere nDegrieflacbtsanSupfentknoop, nie( tfgenftaenDe Dat Siof(o:tbeemaerart ttoeen ermaent en ljeeff,tr>anf top Dit niet en (ioutwn voet es Poiygonon SiofcotiDis, maer oo? een Poiygonon oan De ier gcf(acf?t 6aer piimue in tfvij. froeck of ferijft.

C jiiatuere.
3tn befe erutjDen $t/n ut f otin Den ttweben graef.enDe Dooge enDe ffamen treckcnDe,engref makenDe.
t<

in ben betben,

Cracrjteti toertkinge, <fap van QBecIjgrae gb> Diowhen ee goet t fegficn Dat Moe f fpoutw n\t Mort pifff n, rnt>e tfegften alle Moetganck,enbe fcelpt Den gen Die oucroloe Dichj(k ouergfceuen

cnDe camerganck Rebben.

<fetue fap met roijn gljeDzoncken ($ goet ben tenget>eten$ijn.

grenen Die san fenijnig^e gfceDier* 35

e o:tfen

< fap wan

Br djgras

ee oock goet f fe gen Die De f Daetljfe

-

een vie veei bat <

ffcipen

entomentJanDereoMfengbeDiowken. Sie MaDeren an ^eefgras tn wijn oft wafel gbjfoben enDe gljebtentk
etlberljanbe (oop Des bupcr.bat root meltjoen,ber

g>

wouwen ouerMobige erantfcljfpf,

jMoctfpoutoen enDe alle Moefgamk,gljelij(k Dat fap. <fap van ^Becfcgrae met een pcffus in Der Joureen feamelt) ept gebaen fteipt Die jnouwehjckecranekljcpf enDe Die ouerwloebigljc Moet, in Dienuefe g^effelten ffoppet bat Moepen tot Die nuefe.in Die oosen grjr bjuppt Mncmpt Die pijne enDe gbjnecft Dat gjefweer Der feiuer. jfe lue fap met gurm'trj en tuijn grjefobengjjeneef Die froeeringfjen en ee te ftoefc J lingbenvjanben feameliickcn (eDen. S5it MaDeren grurn gf eflooten jifn goet g^elept op Die magfie Die werMf enDe onu flehen ee.op ae ^eete fweeringlj enDe apoftumatien,opt wilDt ier, enD op 11e fc^e tronDen. SiofcotiDes ferjsijft oetk an "BecBgras Dat fet wiirtc en wafer Doet maken en Dat fy tgoet tfeg^en Die Dioppelptffe ee.Dat alleen toaer e6, ale Die wine eef ene fnijDenv

vm

fceee.

san act}(en en aereking^en Den manneken gefijck, 3 (6 iof!iDee fc^ijft alleen wat onftereker.Sijfg^eliickee oock Dat ^natoeJ van natueren, trachten entoertking^enDen QBeegrae feer geli;ek.
uofentknoop toi/fken
ee

Vanpttuftctu,
'fv'root
entjeyne.

<xp. lgt>t/.

C Cgiicnacljt.
-tiS Sett fteert te ttoeeDerlepe san g&e|iacb.te ale SiofeojiDee enDe tyliniut frtifuen,

@rco


'

OtOOft PtertfleeK
in bierfle tvfcomen

MaiorisEquifetiarparagus.

Equetum minus.

fatnajt tfce
(en

jjote,

naakte tome
met
en ftnoopen voost ,

fle*

vetl (eisen
Dit $00 rou*

tvt fijn bat bie bia$ftlact$tn*

be mcfmaccftrrs.alDwIcjjf afte? biayet tvtreft tnt>e tie Ijtcjjten

van 6cn nuffen Wet me&e po*

entu effen maften, op bit ntUht acn Sopperflt tbe fwet tt i>oi>t>eft6tt)ffen.aer naer joo vottn bit ftute (lel biupn ~ cft rootacfyidj, enSe ronffom?
(i/ffen

me

<ien rlchlttbcfet

met vette

ceie biinnegftrftnoopie biefe* ftens, enDe tt>a"fftn ("eet oogfje

met jutten

g|>c(vipi!>tn

am
wol*

gtnt>f bic fcherte tt nt n

tel c$
Itjcft

pc <*fr

fcert nitf ongMijcft. >ic

wit enbc gfceftnoopt gti>

bit

(Wen.

Equifeti Minoris flores.

eiejin pttrijtttri metten*

l'IOtlltttl.

Equifetum maius.

tWKn ^((ttftttV

.>

it;

cSttep

<tp. Igtrtf.gctj; c(qm peert fleert en es ben grooten niet feer ongljelitck.ljet btengfjf m bier (ie wfc
ooit enbe baer cp g(jeltk een re met clejjnewiffe bloem'kens Die feer ae(l enbe ewt6 crgaen,enbe ban foo o!g(>en baer tmbere nieuwe ftitetkcn naer,rot bie wostel fptupt enbe,met ee(e lebekens ei knoop*

VanptmfieM.
(te clhcne

temen tale ronbe ole geknoopte

hens en rortf fomme bU koekens met ronbe gf eknoopte biefekens befet, g&clijtk oen t groot J5tertfierrt,mer niet joo roof nccij niet $00 rouw,maer faetfcftr I300 bat $9 tot polpfen met bcauam en jijn.jie wostel wan oefen e6 teer fwert en bun.

Sat groot peert fleert waf? m Dtc grachten, flaenbe wateren enbe t'n feer socfyigfie plaetfrn. St tlepn wo>bt inbontkere neere plaetfen ertbe ootk op bosre fanbtaeljo
tigr)e

elben gfjeoenben.
.

Sic caf

an en biefad;figfjen

flelenan ben grooten peertfleert eomen in SSJape ot g)te bloemen 6en clepnen ertboonen l)uer in 3pi en roste baer naer bic (ielenmet oen elep*
(lelkens

rontfomme becleet

CBaem.
Sffeerujjoen fceeten in
vfi(nf 3rt
rt'ecjr JVffouf ir,

<nbt ooeftvan fommiglJertlf.W'fopits

2(pofcfci:

i afijn Eqmfeturo,Equireta,equinalis ert Salix equina.Jrt 6ie

peert|leert .

Cauda

cquina.

3n .joortjbupfffb. @cfjafft5en).3n Jeerbuptfdj

3" 5* ancljots

Xlutuebeeljcual. >at groot wo:bf gefiee te Equircmm maias en6e van fommigfien Afprelia.3n -)oocr> 1 fcuptfcf? groot @cljaffthew,9tof$ftbwanf$, $5feibftr;waf$, SXo'fjwebel, kannenkraw 3 5?eerbuptfclj groot peerf fleert enbe kannen ttujit S$ tfepn t)eet Hippuris hetera en Ecytion in riet?. 3" -Catijrt Equifctum minus aut al< terum en Equitium.enoe van fommig als Sfntonius SKufa ferijf t Sceuoia. 3n .)oocl)* bui;ffcb Xlein (St&aefFtljew^Rafjcnwebel , Safjenfcfe.want&.Saffenfagel.^n 2cer* butjtfeb. tletjnpeertfleert enbe gattenfleert.

C gamere;
SBepbe bt'e peertflemen jijn cottt in ben t'erflen graebf enbe bsooge tof t'n ben twtt ben,tfmen treekenbe enbe erb:oogljenbe fonber feerpfjejf.

ff rart)t en
peerf fleert gefobc
in wijn off
cttert>(oebige (oet fonberlinglje

toertsfnglje.
flelpf

water enbe gebjcnek

Ken 6!oef gaticft, en alle

ber vnoureen,geneefl

an ber mttuerlijcke crdehljef

loop bes tmpcr.cnbe e6 tot

ootk bat root melijoen enbe

lingrje mebeeijne als

alle

bm befen een feer fonber*

feer

alenus ftfyijf f. ^felite boet ootk bat fap an b erupbe aBeen

goef tfegfien
bt'e

ft

met wijn t'ngrjenomen, peert (leert oo'ck in ber manieren als oos gt}el>jnt)(k( es
bie gt^efcfinertfeejif.

fwee* 55

ringen,leeratien enbe geqtte(lej)t

van ben nieren,t>lfen enbe ber bermen,enbe tfe*

ggen

'peert (leert met ben

bem

es goet ben grenen bt'e gcc(crt,We eott t>an jijn.cnbe Die van binnen gljebotflc jijn als Siofeosibes ett pitnius ft6;ijuen.

wonden gl}efoben

fapanj)eertfleertinbienefe gljebaen, (loptbat bloeben wtbienuefe, enbe g) met een peffu8 in bi( moeber gljebaen flelpt bte (oef ber souwen.peertfteert gt)e(looten en op bieerfclje wonben gljeleijf (jeplt enbe geneeft bie fefc g' ue,enbe oock befcermt bie wonben oot allewrl^itftngje. <3felue boef ootk b} vtxbn van ben JJeertffeert geb;ootl}f in bie wonben enbe erfclje qnetfueren g^eflrojief.

X)<wt

Sdomottfc^cl. (lapAgpiip
C^S^cflatbt.

&

2tlomonsfeg^el esnwterttjt tweeberletie, een bie groot off b:eef,en anber bit clejin cft fmal @(omons fege( g&enaempt o;bt.
,

Sfat*

J>3
Utott

alomott feoftel
.

<tp, Igpiij,
Polygonatum anguflifolium.

C 'SCfatfoen.
emal ealomont ff g&r#.

Polygonaton latifolium.
55:eet

ealomone fegljct.

roof afomens

fegfje(rjeeftfang1jacr2ftgftonDefte(e',ciaerac'tt>|refi

fcljoone langljacljfigfje

gruene MaDer,meefc>er,langr>er en
fcij

faecfcter

ban
elcft

t>teauniei>o0m6f>la!>cren,tu|Tcf;c
(teelften

bettmlAiwaften aenewte

ficcibcs

fcfcoone wttgritene (artgge Ijole Moltens injje cft w'rt

ren,al^o b$
die

meet fcloemen ban tlabttt gemepnltjch titaegft, eff als

ent>e

Moe*

men wrgaen joo 6t ing ("5 oii ron&e fceften Me ierft gruc $tjn
an fatfoene
t>en

tact naer

ftrerf,

veplf eften oft (Eraketeften gljehjclt.iDte rootte! es laneh.wngfera t)i(ft,hnoepac%(icfe,tt)if,met aenrjangfjenfce r>eefelingr}en, van fmaethe in yiccui ierf foetacrjttcrj en6e twr naer een luttel fcerpacfcttc&en Mtier. Sat elepn toa(emon6 fe* gljef.es Den ootgeferetten met feer ongehjet maer^ijn Ma&eten ji'jn fmafter en en men niet encftel maet ter oft wjf trt een let tfamrootf, rontfemme Oen (?eel,fc^ier fterrnwfs tt>a|Tent>e.S)ie Moemen ji'jn gr uenber,i>ie fce ft htipnoer-Sie ttwfel dqnt Ser ene eunt>er,eni>e anere ee(l en oo'.ghefcretten e hjeft.

gf

<greof afomone fege( roafl f>ter te lane in Stooge en&e fcergadjtige froffdjen.' Sat anber waff cock op tergen en&e t'n boffcfjen maer mee(? t'n Swptfcljlanfifier f* Janee !t>o!t>e( in bic ertttjtltef fjefc&eris (jouen gfieplant.

SSepoe Defe

erujjfcen

Moepent'n 55? roe enPe

rt'e et

t'n

S&iaeekmaenf.
(tit

(saiwnone feg|e( e in

mwiittaov

MUatij'nPofygonatum.^nMe
2(pote

oh
XHinXHovcwpt. (tap. l^tg. iecttt'j. apotchfnsigiumSaiomonis.^n jfjoocbDuptfcb. QJeifrourt^ bat Cfl tttfSWJfCf 3n grancljois tSignet ou (Seati De Salomon. ^atuctc, alomone fcgljcl f m ' n biooeii van natuc re n,afagcne cnDe tat ffamett
.

irechcnDe.

CCrartjtenoerckingbe. Sic rconcl n afomone fcgfel geftoofe n ^cpU enDe

geneef

Dt'e

rconDen Sart 3(

jj)

op gelept ttwDt.

Sic felue woud wrDnjft

alDerlctje

fmef tcn,fpJoef,enDe

fng&en t$i; gljcff ootcn gefmeien cf( g(Kallen,tr.( Den Bes Iic(;aem6,a(s ji; grucn gftef}ootcn,oft r}itcr fap tact op gtjelept rootDt. -73an tonnen tflicfcaeme en e6 Dit crunt nocfc De woitele niet tonjickelnek als

blauw vlekl v& (uuv ?S De aenfufye en van alle anbet Ie*

afle

a?

Coj)(rti!)(|ecft

langfic

fmaUe
'

aj)2ae(Mg{>e t>lat>ttkcn$,tuf*
fdjen Den toclcken woucomen ronDe (ccre (fcelkene mtta,et
Itjclien

C tEfatfoen.
pfyiiion.

TOioperupt

macr roat minDer blaf

Dcrkcm; toeleef, Bic op Dopperffe Dragljeri ronDe (anckacb.tig(>e froKckems gehjek ctcp
tiearckcn6,Diecle!>n gniettacjwcfc tooepfel

oo;ttoing!>cn.cnDeDacrnaer elepn eafa?

metoupn

glatticl; faet

van grootte coltiere

fecr gfjelijck.

enbe fatfocne,Den (oenen

CPaetfe.
Sit cnipf
fsiet te

roaft als iofcoJiDesfcfyijft

cp ben velben enbe ongcoeffenDe plaetfcn,

lanbe rcosDet in Die fjouen gljefapet enwacrteensgljefajiet es baet cornet alle
jaer

van fine

felfs gfcerefen faet voelt.

fttEijt. iit vOfot)U|>t eloetKtin Jjopmact en* J>e tn >ogbftmacnt,enDe te rople $00 woibt

oockjtjn faet

rijp.

<f

$aem,

t(

erupf fieet

m ricc; ^Miop.gn la*

3po*

tijn Pfyllium

en Herba Pulicaris.^n Die

teken pfyllium. 3n JjoocjiDiijiifct) glo&e* teemt. Jn fteetbuptffl 90topujjt. 3n granejjote f>crto a J5it(ces.
"

C/Satuere.
(

Sfaef van ^lopctupt

Daf meeffin Der

ntcDcctjncn gebmtjekt ttoJDt) e6 cout in Den ttrccDen gvact cnDe miDDelmatiefc in Boejjticfiepf en D!eodite als alentte en <5er<u pw ft^ijuen. Cracljt enttierclstrigue.

fact wan pfyiiion tn roater grjffoDen off gberoeneht en gjeDiencken iactfy afbnet Den camergack Die fceete gcele e^olerijtke oc|ticeDcn,en miDte Dpen eft get (fegen Die pijne fweering^ wceDom m^ wr^fing^e Der Dermen,enDe f fegc Die ^ee(e eoitt
fen cnDe alle erit(ingc van Dinnen,cnBe (fegen Die cucrelocDig^e Diccc^ie en Doiff. .Sfclue faet een luttel cnDe niet feer glje&token cnDe ouer ficr'gcrooff,e goet tfe*

'S

g^cn Dat root melijoen cnDe alle otiert>!oeDige loop Dee btijicr, fonDcrling^e Die van eenigbe fereke mcDecijncn gfecomen es. gfaetvan >3lo!)cru!)t m^ JMic anroofen cnDe a$tjn off water crmengfit,e6 goet grient tnDe sejlreken op Dj c flcDer(t)n,op bie g^cjtpinen bj Den ooien, enbe op
anDcre

X><\nX>teyau)>t.
anbcte
fjecfe gfK$wt(len,Bi)Tgfjcit)cr

<4pA?oi&

pct>,

ootk op Bic pimc cnBc'wrcCom bes fioofts *fM<wt met ajtjn es goet gfnlcBt op D;c nauelcn Die te eetDc wtwaffciu cnBe l s> "f -O wh* cp Dicgfjefcuerfe&t van ben tonglxn mnBcrcn. water BacrtfaefiMn #(0BcrBt tn gfcewcBdtf es , es goei gfirftrcltfn opwiff = ter en adc erftmtng&cn.ffelue water e<s goct in Bic D:agficnDc ooien nbe ban ' ahcl 8 'w

nwmte tn t& gfybmpvt.

ffltcn fdjitjft ooeft wit vOfojjcrujU Dat

g$een loccn

Kaflcn Baer

bit erttpf noeft

naaicrcn d ten menfebe feer firn berin* $ctmarcftt centre t>erf,ftept cnBc ooficfjcpi oucracfm lichacm, cm* fwaenc^ept met 6angtc(jept acn t6jnc,a($eo Dat t p fomttjts mecBcoois ivoiD bie

_ ffattvan

grucn wefenDc,in ghc6iacp.t cnBc gWcpt wo;Bf IT ^iiiDetmOe.

in tit nimfen en cornet) Bft en 'S **

#roperupt

te veel

ingenomen ce bet

pue m

smbering^bietJangrueneneettanBeringbjnomcngljccomenes.

Der ,$ooc<s goei ier(l enBe voci al,met gocBe (.e^nacme Daer toe DicncnBc meoecimcn biahmafce te verwecltcne om tgljenc Bat tn gijenomen es oucr te ghcuene , enbe baet naet 300 ets goct,gocBen fueten ouBen wijn aeen oft alfene ban inne gncfobett he* bioiuhen,oft wi,n met guemcfe enbe een luttel loogden tfamen. water baet g^efoBen ee ale erapto fc^ijft. <noe oojt 8 al at gort e tfeghen ie bc*

mg&enomen&c&bcn. ertngl)e enDe remeie. 2lf<s tfaet an ?3loperupf (e ecl ingenomen es,cnBc Die menfefte ban b Gehui*

bit

>mooc

Van Qxoam empbetu

2

ap, Iqq.

Daer tnne bjuen wnBlnten feer veel geflacljten Bie meefl al tn Bcfen cmpBeooecft ge|te(t S ijnM ben weUkhie fom mtge op anBcrc plactfen,en tn anBere capitfel oefcreuc woiB aljo bt wp in Bit caen" tt>oo?Bicfecapu.maerant>.eroff wjf crupDen ferpuen feUB.e op B.e wateren

<

23

r crupBcn Die op Bie wateren wanen en

Potamogenon. gontepncnipt.

f Cfatfoen.

walm
"

'XBaferjtlteren.

w.
I

Van ttxtmmtybeit.
2(t terf? enDe alDer fc^oonfe

(tap, lx>Qi

'

Dat ooch JonfeijnerufX gejjef g^thncop<fct Darr f n op eo:te (eelkcs lange ronDe t wiDt,lwf ten Dwater ItggljenDe enDe DmuenDe, plat op ^facren MeeD' greofe troffen van groot 3B|bK wat gfjelifek maat minDere.SDte Moe

<Swamauyt

ten Weeren

menwaftenbouenwf Denwater.opfeljooneiangacfcttgjje lijfveruwtg^e gfjelijck,enDe als >te vergaen.joo volgc' Daer ^ertftongljen aren van roeDe renden
1

langbe Dunne flelen, en baer aen wafV Dwaler nrtg&efpJrtt, olttn *i/f off onDer Meet MaDer tlen gefneben fen lamtfic feer <oan Oiotte oft C&almeefler, e(eh bejonDer MaDer Die ahcJiick fiaene een tfeacn fes gl>e(nck,maer minDer enDe meer abt* eruwe SXepnuaere oft van blaDeren Mat Den bseeDer Dan Die eruwe Ma enDe <Xejmuaern,meerDer van MaDeren fneDen Dan Die Dwater wtmaRm altiftD^eoft Deren Sie bloemen eomenvoo op (leien Die bouen ( fncb(n "S' 1 ' virrtfegfieneenvanfatfoenegrjelwkeenraDekenin t " U{ " ge(ijtk,van eoluere witm DmtDDel geef.Sie wo Moeme ,Oflentonglie gremetm cft meDe in Die eerDe waf DepnDe Daer Die op fafeling, Dunne fwerte telen ^ijn (angbj

denne ronDe knoppekens enDe Daer in

let bert faetbefloten.

fceeft

Sat anDer gefloept wan wamtrof

&

&

... renwitjijnenpltnekengfielijekerpftallijn. t DerDc op Dwaler DinuenDe erupt Dat 2$o!|t|en beef gij enaempf worDt Ijeefc Dwaler ooek liggljenDe enDe rotgfcefptept Den blaDeren van 3)1 am>

ronDe MaDeren op
co;engftelijck

maer minDere.Die vanDie wo:fe( meteoite fleelkens voornomen. Sic wit,in DmiDDel wat geel, in Dtprn van eoluere MaDeren, Die tufcfcen Moemen waffen krabben clauw san fat (oe* <.fiefneDen,Den bloemen van water qBee&Mee enDe van gelijek ne feer gfjeluck.Ste woel es Diek eo:f met aenljangb, enDe veele fafeltngfjen
i

. Diewottelan(ErabbrneIauw. , wel MaDerkens,nj elepne ronDe fcoone gruene nocfi ooek feer Dniuen Dwater 4 enDe water merrDer Dan l mfen,Die van onber eleijne witte fafeltng&tn gbewinncn , -iinfengfjenaemptwoDen. ,_ ,, voterbioemen. water gljere* ooek wojDi wamcrupDen <25p Den 5 kent enDe gfjtflelt.Dat erui)t Dat van fommtgett water .feuererupf gtenaempt woiDt,Dweltk fatc fben vanenen opp'erflen blaDeren feer veran
-

wafl.Sat in Dw ter wafi Diaegrjt acn jpnen Dunnen (leel, alw erre als Die (teel onDer Dwater es eleime feer
Dert naer Die plaetfe Daert opt

ghefneDen blaDeren Der gemei>ne ffamille bla De'renfeergljeli)tk,en bouenaen Bopperftevan ten (teel buiten tfwafers elejm ronDe MaDeren^ rontfomme wat gljefneDen 2)at wt Den water waf? op Die eanten van Bengratten Djaegljt alleen Die feer gljefneben blaDeren. )af vafl a Dwater wafi en ftijf* van De water ouervloepet wo:Dt bjaegfjt ooek ronDe MaDerkene am Dope perfle van Den flelen , maer |ijn eel meer g^e^ fneDen,Dan Die blaDerkens jijnvan tg^ene Dat ^eel in Dwater wofr.ie bloemc an Defen erup* te^tjn wit fuet riekenDe t'n DmiDDel geel,anfatfoene Den Moemen an-*janroe>> ten oft Den bloemen an gaDtbefien g^elijek , naer Den weieken rouwe boHekens vaffengelijekaenDie jpjanevoeten enDe ooterbloemen.
.

CPactfe.
Sefe trupDen waffen in
ftKe

faenDe

wat eren,enDe in Die ECrjt.

graefifen.

Jonieijneruijf enDe55o!fenbee,bJoepenm^)oj)maent. SieanDerebifngfirn $att

KoemenmSKepewoou,

Van Qwamcxuyt.
,

Gap, lg&

9?
ci
.

Sattetfte wametujjt wotDt gheherten

3 ati;n Fontalis & fontinaiis van

Sn^oocfcjH.ptfcf^amkraut.Sn 3?fD H ptfdj Sontepncr!

3n ricc^o^^^ ; fommighcnspicata. 3n Die ^poteken eert onbek/

^Sffijj
een
afiefraclit

Sat twee De er lipt wo:Dt van fommigfcen m> (et tijt gfiefcouDrn vcci
<jn Miliefolium

.3n neer

^^Mop fyn

te

(filteren gfie{iee<en,Dat es Viola paluftr.in lattin.

3

lanDe wozDDet van fommiaen teatn n>">gin water

DerDerooiDt-TSojfcbenpeet, DatesMorfusRanajgfjefieeten.^niftriecrenbe JVm

ttjn ecfl ctifceftent.
'

*"'

2>ie water linfe f eet tn neer 3n ujn Lens paluftns.Lens Lacuftris. Jt1 Die 2lpoteke Lcnticula aqui.^u ^OOCbDutHlcbWivrllL fen.3n onfet talen water -tmfen enDe an (ommigfcen. nDe groen . Xtamh^L ~^ o<"5w icntte Deaue.

^-.^.li,^^.,
Hn

Sat wjffe van Bloemen enDe faDe Den <Soterpfoemen gfielt/ck mint wel te we, fene een gSeflacbt an Ranuncuius off Poiyamhnon. ti'nDe san om 30 maefcment wel in ^attjn (Keten Polyanthemum paluftre aut aquaticum. 3n Stlptfeb witte cft mater ^fr
,

lerMoemen.te2lpctehernom^eeienD.terttptHepatiaq U aricaau t paiunri s ,cnDe# 9 fcuyekent Daer *wz met fonDer Droalmahen. Aitt^a^J. k

atttctc.

rtw^t
^

genfepn etui es van natueren vereoelenDe.

tnDeDiewaterlmfcn.
,

^tjfgjel.'/ek ooek Dat

"OwfeBen lm ' '

C Cracht en lbcrtfet'nghe.
vnvmibe

Sonfeijn erunt ets goet gelept op Die fceete woits eetenDe tnDe op Die quaDe loopenDe gaten an Den beenf, met Ijuenicij enDe a^ijn ermengljt,a(s pltnfus fcfjniff.

tnwijn gljejoDen es goet gheD.'one* Jten f fegficn Dat roof melijoen , en alle loop Des biijjcr, enDe es san trachten enDe wertkmge Den "8ccf;gra6 gljelijeMs afenus fefciift. 4 ie water -imfen, met ft(n ferwen Hoemen veto mengljyfjngoetgjjelejjfop fceetegljefwiuen, op treilt ier,enDe op tf leDereijn. Sfelue gjjeneefl ooch Den eerfDerm an Den tongen
ertipt

Senten

m * AiXm

fweerinalten fffarfnoit

kmDeren

als

fit;

te

serre wtljangljf
S9?eDeeijnen niet

Sfe anDere Djpe en wwDenm Der

gfje&mpckt.

X)an%ly>f[on.
P|j>gj 3t

(tap. !$>$}
Mrficm

ui)i ruift eenen reenten (hel

Dat opperffe tn' twee oft D:pe anDere leleime serDejlt. Saer en waflTen ter(l / ronDtacbjiglje enDe naermaels lanc^acfc; 3 ftglje 6laDeren, Dtt witae^ticfe enDe Dat entajlenrouw ji)n-3en Dopperftean Den (leelkens waffen tleijne geelacbttg^e DIoemkens.enDe Daer naer

nNn

rouwe wiftacbtfglx |auwkens

Die fcjeeDat^ttcl} enDe

fc^ier ront jiin,cnDe g^elijtk bckelaers gefatfoineert,

^\ "^

Daer tn plat faet lept,Den faDe oan Den pikeren grjelijck maer meerDere.

ferjtor

Cplactftr. Stl^onwafl als StoftonDes ferjjtjff op Die g^e* Sercritcn enDe in rouwe plaetfen.hfet te lanDe woJDDet in Deir eruoilieflieWers Jouen gefaetet.

'Stift;

9*
woibttfn ff rqp. ^kmnynpfoojiiM<nf /wMcw mtdanbcin $aem. . , ooft A^ffum <ne mn *a|n 3 ft W netW gM 3 ^f,

als (*5l enu fmjff natuaen an :oo$ 20Wion

atollen rt>Jon(Kc ft ow p*

flm"u7mct tic

nucfc

geeuwt en g&crokm wttoijff Jat *en.

oot

mgfcenomen * ft

M tafmue w 5omcn
,,

3
<

<

f%nmt>fatit>enptf<ti.

X><m cabtofe.

<<tp.

lgtj.

ITCafienatht.
bipc op igf f floept w,mal(ant>crfn ft lant* te &>tr wnfiwn V<k3fo @<aMef<n g(KH<knt><. in bktme n ft van. blaeun Clfatfoen. _...,,. genus. <ep <3<aPI0f<. teniurn Scabiofe Ploff.

As

Scabioftcommunis.

icrplanfl^f 3l< iet|i< ft> g<mei)nfle rngroof (?< $tff$M><eft !M fcl}iimWftc fiapiacpgfiir plaoerm op t> aatm &f?teyt,wR Ktfte ooupimgtpefeer hp:a*ttge fcen ron&e witten vomttem<n jjjn, 6c Matw a grairoc afcfcucrwwlj n fiajjsactyKl) tlaocrm ttt occ

pne

twtt valmamnsanfatfcfnc waf <*. 3n &opprrjf v&

b(tt

Van Qcabiofe.

3>i>
<ap,l$Qij.

$ci&

waffen bie bloemen van colucre tot Mauw trr ckenbe ,ce( bjj ee n glje (t/chcnbc t famn renen bieebcn enbe ronben fiocbeken.:te woitei es wit fanck en ffeefcf. at anber g&rflacrjf es bat albcrminfe.niet ouer een palme oft fpanne f oocn nat* i frnbc,rnbe es van (Telen bloemen en Matteren Ben groeien feer gljeltteh , alleen veel tmnber,enbe t>an blabcren ee f meer enbe btcper grjefnebcn. Sat berbe gljeflacrjt es een mtbcl tuffefien Bic anbere twce.minbere ban (groot en 5 be meerber ban telepne.ben >oo:gt)cfcreuen twecn tian Moemen feer gelijk, jt;n blaf berend/n lanck,afeb>ertiwic,graiiwe 6ai>:acr;tief rtfomme wat gckcrft.maer nief jco feer oft jeo biepals Bie blabcren van ben anberen twecn ooigcjctjcti:.;2)ie weit fel e6 bun enbe lanck ghedjck aen bte terfle enbe groote cabiofe. 4 er cabiofen woibt noe(> een gljeltjck lacea nigra. Materfilon. Uiuynt crtipt gr)eonben ontrent anber Ijaluc ect oft twee eoeten ljooc(j waffenbe,bat (angbc (malle aftr) ertiwtgc blabcren biacgljt bn ierftrn blabcren an bte groote Scabtofe oft ben blabcren an iij)uc(6 bcctgclijf, bie om bte eanten fomttjf8 waf gefcaert en* bcgljcfnebenjijn. ie (leien jijn ront en baer opwaffen aen bopperffe ronbe geftel*
ferbe botlekens, gfceritek bte bollckcms

A.

van

ben Coienb(ocmen maer meerber, baer rot roobepurpuret>eefacbjigr}eblocmwaf[en gftelijekenbe bat mibbel(iean beno:cn* t>ioemcn.ie woueles biik coit enbe erom
niet enfjangftenbe veeie wefelingb/cn.

: piactfc. ie groote eabiofe enbe bat Water ftlon waffen t'n bte beempben enbe op graf*
ctittgfje plaetfen.

al alber elegie @ca

feer neere

biofc

waft in waterachtige

beemp

ben.iefcaep6 eabtofe btn enbe bp benwegften.

paft

opbteel>

CCtjt.
2(t!e befe

erupbe bloepen fa S&iaetkmat

enbe in $c$maent.

G&aem.
efe crupben jii'n san ben eubers met befcfneuen batwy weten , enbe baer om en lebben }p grjecnen naem in nee; oft in iatijn bie ons bekent ee.
i

at ier (Ie wo:bt nt> ter

onfer talen cabiofe.Jn

tijt

in bie 3lpotekcn Scabiofa giier}ce(en, en

4er,pfora.3n-*5oorrjbtir;tfc!)
1
5

van fommigfieii 2(poftemkraut , pejtemenkraut en rmbtkraut Jn

.

jrambois ocabieufe.
tijt

at twecbe l}eet nv ter

Scabiota minor bat es cfetm

eabiofe.

<bcrbe wo:bt fcaeps eabiofegjjenaempt. t>ierbe woibt n ter tijt in bte .Spotekcn gfjefteet en hcea nigra enbe Matcrfaon,eti# 4 be anbere gfieen namen jtjn ons bekent.
2iDe eabtofen fijn
odjtic^eben.

werm enbe bsoegbe van natueren,

enbe wbrjrtenbe bie grouf

ffraci)tcntt)crc(iifigbe, eabiofe alleen oft met ben reoitele nin water oft wijn gf efoben enbe geb;oncken fupuert bie boifi enbe bie Iongt}ene,enbe es goet tfegien bie oube l?oe|t, enbe tfcg bi(

poftumatien vanberboiffcncnbeoan allemwenbrgScleben, bifelue fuijuerenbf, tijpenbe^eplenbf enbe grjenefenbe. Sfelne boef ooch be onferue an ben bloemen

i)

mef

Q 3
too
c< met fuckergSemae<kt enDe Dag^Iijcringbenomcn.

XHinbyiitUhttt;

(tapAwiip
op
535

<De ruDKct,ge(toofen enbe es oock goet tot a!Derl>anbe feojftfcest olin en faluen aor tot DicncnDe vermcngljf. Die met gbelerf oft fcertcbeDcn tic gewcjxkf es,DooDet Die meluen n in off gJjefoDcn eabiofc Daer (oogbc Sic
;

e<W

bm

.5

fiaB!calfmcniljooftcnDctbaiD~aermeDcwafcbf. c^aferfifonmwatergb.cfoDcnenbaermeDegfc cgo?gelf ff&w icnf btcwifs gbe* apojtumaticn bes mont 6 enDe oer keelc bie nodj fporlf boet fceijDen cnbe wgacn bic wtbtckcn bic wouDerf t. vtrfcf>iiin,tnbt bicngljt tof rijpbeBf enDe toet ie elenne cabiofe enDe Die"fcacpe cabiofc en wo:Dcn in bcv mcbetjmen nief
gfjcbJitpckt.

$bucIs 6ee< Ijccft f onDe

(Telen

'ffatfoett.

tweeoftDiBcwefe-IjoockDacr acn waffen langde bieeDtactjtis gfic blaDcrcn rontfomme (utfrf J oft niet g^cftcrff.Sie bloemen jijn purpur bzun fomtij'te wit tfamc bp een grje|ct gbehjck een ronDt .^opbloemkcn,
enDe als bie afgevallen jijnjoo tmegb-t bf (act ee Sic wo:f cl es fwert t)ert, Dieft en co:tmctacnt)angl>cnDefer jpDen ede fa*
.

MorfoDiaboii.

SuBitcJsbeef,;

fe(ing!jen,fct;ljncBbetnDmiDDe(
t>an Der wozfelafgljebeten.

am

tjjerfc;

cplactfc.
Supuefs
Beet waft

in Die boflerjen

op bioogebcempDen, enDe bp Den wegljcn.

x

Stf crupt bloepct mee| in ,OogIj(tmaf,

nbe alfl in jijn bloemen
Itcnnen
pff
,

flaet eeflbe(otn

>

want anDersee|t Der <5cabto[cn\ SJcatcrftlon wat gfjelijck.

Sif crupt woiDt gfcljccfen in Die Zpotc,

hen Morfus Diaboli.in JjOOCtjDupffcb <eirt> fdsabbifoin onfer falen Supuels beef, 111 grancboisco:sDeDiable. 25an fommi* gjjen no ter lijf in tafi/n Sui&,enDe anDers
gbcene namen en jijn nocljter
lijf

bekent.

C gamere.
en bJoog^eoan natueren gljdijck Die <cabtofcn.
beet es

Supuefs

werm

CCrachtcnbttcfetftshe.

Supuds beet met ben wouden in wijngJ)efoben enDeg^ebroneken (gort (of De ficekten enDe gb.ebickcn Daer Seabiofe goet foees,enDe ow Die pcftilentie. Supuds beet ooek tn wijn alsoo: gfjefoDenerDeplf,Dccf feetjDen Dat Moet batin
(loof en vallen p c. geronnen es. Supuels beef gruen met Den bloemen en woztelen gbefoofen neefT Die pe|tilentiafe dieren en apoftumatien Daeropgbdcpt.

ilicbacmoan

maeckl rijp (n gb>

pt'trte

Jie \mttlm in wtjn gt)efoDen enDe gfcebjoncken jijn goet Kccbom Der moebere,enDe tfeg^en alber^anDe fenijn.

fegben tit

enDe S>.

101

Van Bcoibinm.
j

(tap,

iQ&iiu
f[ tCfatfoctti
Scordium.

c\;
WcifoJof'X'

3(

ttujjt

Jjeeft

Btereanftgfie

|
!

tijpjacbtt'ghe cft trollacfcfighe

felen lancr ber

penbe

otter

aerbcn erop* bepbe spbcn met

ttnfacljttgfje facefte

gertmptk

beronbeenronffomgljekerftelilaberkens becleet,fuffcljen bteweleke enbe ben ftelen oo:fcomen clrpn knipn roobe fcloemkems, gljeltjck bie bloemen Ban bootten netelen

moer minbere. 2)iett>o:tel e6

enbe eruppenbe.

eefe!acfyicfc

CJSlaetfe.
Dttctttpftr>a|tin Bocjjiiglje

tnbe 6p ben grachten entie tnigrje plaet ("en Ban SStabant gfteconoen.

oeempben twoibt tot fom

eotbium Moepet

mee(i tn S&iaufo
ee|

tnaent enbe tn -opmaew,enbe ba (juem(t cm te Btrgarene.

II

&e#

tt

erttpt Ijeet

P.acrn, in rieer n^^inlaf

en Scordium,

ti|n Trixagopaluflris

an fom?

imgfien Mithridatium. 3n j>ooc6Duptft^ SBa'ffer fcatemg, enbe Ban fommgen ia* c{jenknoMaucI>,enbe t'n onfer talen'Baier iooeh,3n {Jrantfots cotbton.

Cjjatuete,
<5eo:bium es n>erm en6e b;ooge Ban rtamerenfotinbenberbengraef. Cracbt en bewlsing&e. Seotbium met wijn gfjebioncltc opent bt'eBerftopfJiept, bo" ber leucre, mif<e,nt'erc, fclafe enbe mocbere,enbe boef mt(6 open bic BJt'ene foffen en bj twater rtjfen en ee goet tfegben bteBerfopifcepf Banber Btine enbe tfegenbie coube bzopperpifje,eiierroeck{ tnbe boet tomen btn BJouroen Ijiter nafuerlfckc cranckljept.

ben glienen bie Ban flangen 55 tn anberefem'jnntt^g5ebtertege6efenji|n,biebooteItjtkfemjn' ingljenom tf>Un, enbe bte Banhnneng^efeuett enbe gf)e<metftjijn. cojbtum gebioochf g^epoebert mbt een Ijalf (oof froaer m$ (menie!) tater inge* ( nomen.gfteneej enbe ffelpf bat roof melijoen,cnbe goet tfegen bie pijne enbe roee*
goet'

cotbium in bet feltter mameren ggefoupekt e6

Sominbtemagrie.

felue crupt gbebtoocgf gt}epoebm enbe met

f itemen Bermengf enbe

tngljeno*

35

men,fupticrt bte ootft Ban alle flupmen enbe es feer goet boos alle Befouberbe Ijoeft. cotbmm verfe^ mbt gruen geftoofc gfreneeff bteBerfcjje grocte tronbc al(? baer < op g&elepf rooibt. Jfeltte erttpt gSebtoot^t enbe met fjttcnieft Bermengfit oft bioogljf. baer tn gfjefropef geneeff bte ottbe Berergerbe enbe BerBtiplbe tronben en Blecratten, enbe Betteert bat oiterBloebit6 Bleefc bat in bie felue wa(t.

it

eiitpt ooclt tn

water

oft a jtj'n
te

gefoben en op ffelberri/n gKelet)t,Ber fuct bte pi>

<s

ne,enbe boet bat fleberei/n

Btoegljer fcejjben.

Vantcucvium. ap.

l^^t).

|
'

Qrucrutm geeft btuijne )leellten6,enbe baer rcaffenbe renbe gftert'mpelbe rontfomme g^elterfte Maberhene.ben Maberc van SJamcbtpe baer Ijter
BootntrB/rtap.af gefereiienesfeergfteltjek. Sie Moemkene jijn elepn huj;nroot,ben 6loemkc*Ba" @amanberlf)ngheli)(k, lettojiel eeroit piaet* enbeeefelae6(te6. 3 tij

tiU
tt
erupf

VAtiZtucxitn.
CJMaetfe,
n>afi e nDe

gap, \Q$pS
m. OTatfoetl,
Teucrium. QJi**$*-

nwbf

grteuonDen

gtluien, fcier te Is SiofcoiiDee fclwrjff lanDe woibbet in Die erupt liefhebbers (>o*

uengfiejapetenDegljeplanf.

Satljierfe lanDe waftenDeei;, wotDt

met Wcfntcn g^cfcn in S&jaeehmaenf

nDetnJIJopmaent.

c|5aem,
St'f crupf

TWKf loji
Duptftt)

nwDt g&cbeefen in neer Hji nwf i?, tn <attjn Teucrium.Jn

.

Die .apoteken ee(t onbekenf

3 n -fyooc^t

nwDDet o" fommtgen gljeljeeien

@rofj

btengel,D$ es groot amdDerltn.

C
eitert a(e

tfatucrc.
fcfjit'iff

paulus 2legfneta

es term in Den trceeDen graet enDe D:oof

g^etotmDenDerDen. Cmd) t en ber chinglje.

^fuaiumtntwjn
Dzoneken opent

gljefoDen enDe ggc

Die er(lopt(>ej!t

nanDer

tnilten,enDegljenee|Dte (jerDicIjept

van

Der feluer.cnDe e6 Daer feet goet enbe (on* Cerlingfte toe. <Sfc(uc Doel oock Dit crupf

meti|g^en enajijn wrmenglji van tuytcn g&eiijek een plaefter op Die mille
offl

gfjeleptttwDt.

5&

Seucrium oock meiajt'jn alleen er* nteng&t ee feer goet gfcelept op Dte Deel enDe

(leeeft

van ben fem'imiig(jen ggeDierfen.'

C Cgljcflaclit.
5T\.mDerbaerf
naemptwoiDt.
j;

als Siofco:t6cs (Vlwift es DjpDerfepe van geflacI)ie,Deen Dof groot

/Z-^-LonDcrbaert.ttreeD Dat clepn )onDerbaert,enDe fDerDe Dat CSftuerpeper g(>

groofe , vette , Diclte b(aDeren,Die eenen Dttpn bieet enDe dooi gelt|ch een tongefken fcerp ft|'n,tuff cljen Den roeltken ee> nen fteel ttooitfoiiit eenen oef oft meet ^oorfj , met g(jeli)cken blaDerert romfontme bedeel Die Ijem in Dopperfen meer anDcre (leelken6 enDe J t<HrkensoerDcplcnDecoiibiuig!;feele bjiujne bloemkens eel bj> een
Ijeeff
!

SXoof SonDerbaert

lanir Die fteelkenstr-afFenDe. i )at clepn SonDcrbaert Ijeeff clepne fmalle

ieere feclkens ontrent een

van

feerpe Dtchacljftge blaDerkens,ett

bcfef,

palme

Ijooclj

met gelijcken depnen MaDerkens

Daer

cp
5

wafen clcpnc geele gtjefiernte Moemkene.Sie rooitel es feer enDe cruppenDe.

>n9er tooo:g^efereuen twecDe onDer&aerts gt)e|1acl)t, reo:Dt m> ter fijt ootk a,e* < (telt enDe begrepen Die SlaDeloofe,Die elepne teere (Jeelhen6 ^eeft , Daer aen maHen lang&ac^tig^f fteel ronDe rooDtaet}tmf e MaDerkens gt)elijck tr>:atteken,gfteliicken# De elek unatt ehrn eenen terwe eoien.Sie bloemen ^tjn toit.Den oosgl}efe|juen elej)*

nen onDerbaert6 bloemen anfatfoenegl}eltiek,maer minDere. 4 Sat tWueipeper es Der oo!g|e(el}jeuen "QMaDeloofe wat gftelii'ek aljoo Daf Di< ongeleerDe Slpotekers Daf KuerpepW oo? 'SlaDeloofefeer Di(Wi(6 freeken en niet fonDer merchelijeke Dtpaltngl}e enDe groot acfcterDeel n Den (eeUen Daer oos ooclt
in Der

/3
"mtiDOttbebaett.
(tap;

l&gpp

dijt

c ticfatfoen.
Seraperuiuumniaius.roOtSontt><crt.
Semperuiuumminus.Q[{fj)nJon&<t&<crt.'

Craflula minor.

98(aBe(epfe.

in Bet meBeepnen a^ctiwAtn, fcef 5 f e t re fleelkens met feer eleiwe eoMe enBe Bicfte MaBerhens Bidt f>p een fcefef.

Hoemftcs
per|?e

fijn geel

enBen\i|Ten oen Bop*

oan Ben

jleelluns Ben

Moemftens

van Ben

mm meerBerc.

leunen JonBertaert ghelijeh

tny

<pik

Cpaetfe.
< groot SonDer&acrt n>a| op Die Daken enDe ouDe mueren. cleiw en roafl Ijicr te lanDe niet Dan in Die (jouen Daert gljeplaw wosDt. QSIaDeloefe cnDe'Wuerpeper roaffen in |leenacb.ttg!je enDe fanDtacfctige plaetfen, 3,* f nDe aen ouDe mueren. |[ tCIjt SgrootSonDrr&aerfMoepet in ^opmaent enDe in >og(>|maeM. ieanDere SOeije cn&c in SSjaeckmacnt. gjjeflacjjten

C jlaem.
SonDer&aert twDt gljejeetenin riec; {i*ii,in {((fn&dum enDe Semperuiuum enDe an 2lpuleiu6 vitaiis.
I

atierftc ggcflaefjt gCft

l'n

riecr Ati$M|ipty,m
l, l

-foft'jn

Sedam& Semperuiuum

magnuin,>an 2lpUleiUS <rrtf>6eopi<S^a *8V J 3" Die 2lpoteken Barbalouis.^rt ^joo^tmijffcb Jaufreurtj n grcfj aonNfr.3n 2?ca6u!fctj Scn&tc. 3t

gtanc^ot6 3" ut <"'^ ^wceDe WOjDt ge^eeten

grant|jotfi
3

flti'$>ou n.<(o

jj

e nDe

Semperuiuum of f Sedum minus.tttt" font*

tnigSmTfiStf, an 2Cpuleio

Erithaies.

3n

->oocl}DM;tfc&_ .Kiepn S)onDerl>aer.

3n

rtquemaDame.

"'< Sfyofeken Craula minor CH Vermicularis, ier lanDe <DerDe gjjeflacftj 5* ft S5IaDe(oofe,en J5ape<uueken6. SwerDe w.bt gefieeten in rieer AvJ~exv* iyi'HsT\itpwy. 3" -iaft'n niecebra.' 3n gioocbt>uptfc& CORaurpfeffer enDe .RatjentreuMm. 3 JeerDuytfelj {erpeper.

3n (f rancjois pain Dopfeamo.

C^atuere.
<Sgroof enDe ttfejm SonDer&aert en Die 25laDe(oofe,ii|'n cout en Dsooge fo( in Den DerDen graet.Sat Juerpeper ee !>eet enDe D;ooge (of bjjnaer in Urn ierDengraet.

CCraeljtcn bcrcHtnalic.

roof SonDeraert gljcfeDenoft

tnctyoen enDe
J)t)alangien.
alle (oop

tfap Daeraf gljeDtoncken e$goet ffegenD$roof

vii

Des fmpcr.tfegljen Bic tuotmen.enDe tfegjen Die frcali

ofte

Den

<fapan25onDtr6aertmetmeeIt>anger|en mout enDe meng{) t f e goei gljelept op Die pijne enDe roeeDom Des (jeoff<s.

an Otocfen ge*2>

Sfeme fap alleene

es goet gljeDjuppt in toe Ijeeteroo'De enDe (oopenDe oogIjett,Daer

ooek (jet cruijt glje|tooten enDe an buiten op Die oogfjen g(je(ept goei toe es. <fapan2)onDerl>aerf mefecnpe(u6t>antatioenoft rcoDein Die moeoer gefef,
oueroloeig^e natuerlijcfce etanch^epf entic oie (oe( Der wouwen. SonDer&aert g|efloo(en adeen ofi met meel an ger(l mout e$ goet g^elej op Dwt iee,op eetc enDe owi6 eefenDe froeetinggen, op tferMantfcept cnDe op aUever^iifejji.Siifghelttk ooek op fjef |eet fleDeeojn. Zat clepn SonDetbaett enDe Die ssiabeioofe.jijnoan erae|(en en njereftinge Den j.j DOOigljefekJeuen groofen SonDerbaerf g^edjeh. 4 fap an QJtueepeper mei ajijn ingenomen Doet 6!ahen,enDe iaee^f af Duer Do* uerg^euen Die tape flijmaefifigeflupmen.ei Die ^eete geele (Eo(erij<keoeljfie[>eDc,en* De es miDt Djen goet tfegen Die eoufen enDe f fegljen ae feni/n binnen iflieaemfs in
(lelpt Die

9
S
5

wmengH

gf enomen,maet en mac niet Dan (iereken menfcljeningfjegfiettenroojDen. ?uerpeper met set oft ruet ermeng^f serDjijft Die citeren enDe anDere erDe ge# S)
jwiBenDaeropg^elejjt. COnerpeperaKeen op fliefcaemglefejK maeekt tie^Ujjt root enDe oI o(ej)nen,eni> DegateninDat gjefontsleefe^.

TOrttt.italt.

<6p, Qgpi).

A' tleeIkensji|nronDtfeboenDeeelleDekenenDeknoopken6r-*wa5ifaa*5 SEpjRjejswRgnDe Dit 6eel ernpt ee vol fap6 Dwrlek Daf fout e6, Sn Daer af wo:D(

'3T\ 3' "!" i>tmen ali nuempt,e6 een neer cruptmrent een Ime f ooc, jijn

&(/(l 3i

VaJ 6tj/a^

Dat-

o/S t t.^-^ffiiac/U- /!n~j<f- **"

10^
t><m Stalt,
Kali.

<tp. Iggttff; CCfattbem

Tngut.

Ssiicornia.

gfiemOCckt Atomen catinura, t>afiwn fot B(Itl 'van ben gljelafen gjjrituydn, <nt>e fai Alkali. Bonen Dttut)f 300 jifnoer nocfc ttr>ee anbett ttuybcn Sternen boo &aU es r)oul)enDe,t< <ti f ene bat Sragns g^enaemi worpf , enfce een anc bat oat men fealieotnta naemt.
>

gtage Ijreff ce(e btehacrjtige f((efkene,ba(t

enwafiengljeucft (angljeotehacljtiglje ilabeu fcen,6ett Maoerliens an 6te Q&Iaoeloofe fefy'et
g5e(i|tft,maer (ang|jer IjeWenoe nmeteen feerp

(lten&epunthen, al^oo Dat oaertmergetfceel ertttjf rouw enbc (ehen&ees. ufle|}en Me Mas>
iseren

maffen

ot'e

Hoemlten6,Diegflacf!(tcf;<nSe:

feer clepn 3i|h,en6e naerfcytn wlefst

f farrfrat

oockfeeulepnee.
3

<*-

fonDer itabest, ba(t aen weefe anbctt $vbe tacrlten enoe fteek
r}ecft ee(e

(Saucomta

fWen

hens tt>affen,i>ie ueele IeDeftcn6 eb&cn,(t(r^cftjco Jtenaneenf(ep6en6e.vG<in Ben rcelelten elcft

lef,cencn f errcen cosen
l -5

an grootte grjcliicft

t$.

ooeh fout en wol fap. Qrnoe ban af wetbt oocK Alumen catinum cnbc fai Alkali ghemae(ht,Is^maius-ufitanu[cfe<jf'.
<Eeijt>et>efe<rutji>E{tjn

JJtert

CO).
efe

Van&ali.

(tap, Ipgtrtf,
wojD*

fVbtttk
(rttpDen maffen in fouten gronDt,ontrent Der $ee, enDe biV twee faetffe fceningeelanDi wel et joomers gfjesonDen.
'

<[ arm. i SDaf ierffe ttwDt san Den 2tr6cufc^fn mee (iets Kali enDe Alkali gjjenaempt 3 (Hrtecj VTWfoi'- 3 n f <"i)n Empctnim en Cakifraga, als \$aptifta SRonfanus f(B;i)f( CJaer naer Die me pning^c wan amatus iufitanus joo eeft Die Anthyllisprior.DwelcIt btttM(r%t$tluu<lgfo<liitkf<fyjM.t* /:/<!*"(' '"o<u *-, a / a>,-/m,~* S( iweee g(jeflaefit wo:Dt gljrfceeten in (JWrcr Tf >.,Sf7rp nsi rpy<wou.3tt
.

iatijn Tragus.enDe
j

van Kali of t san Tragus.enDe wti nv (er Uit au fiovimi.ffa/itert-: naemi Salicomia. Sie aficfyn Die san Kali gfjebzant worDt,es gjjenaetw Atomen catiunm.mj Den mkt 31 hen Die foffe san Den gfjelafen oock gljemaecht wojDi. 55 Sai fout Dal san Defe affefccn gfcemaeekt woiDt,e6 grienaempf Sai Alkali. Sal op Die ffoffe san Den ghelafen Dn;ft.nwDt ns ter tijt in Die 3poteften &tUti <E ten Axungiavim.3n5ran<oi6 uin De ^oirre^nSuptfefi emeuf san aheiafen ; 3n3(aHaenf^giotDetnflaUc,id c ft,flosCryftaiii.
at DerDe C6 oocft een gfe fiaefjt
'

san

jjeoDotus 0a j, Nepa.

CBatnere.
2)efe ertii)Den fijn

van naiueren fout,enDe Daer om D;oo<5. CCracl)tentbercfeingl)e,

mpeiron mef sleefcljfop oft (memel) water tngfienomen, Doel We efioferiiekeen* -x f De flupmae&tig&e so<&ti(f>eDen,enDe Di,fgelije; Dat mater fcepDen enDemet Derui merganeftafgaen.
jfjien leDeltens
i>:oncIten,}t/n goei

van ragu6 mj wijn ge

tcfatfoerf.
Thalietrum.
{Jpeerilpt.'

Den grenen Die Den loop C6 bujier jjebben , enDe Den stouwen Dte Stier natuerelifcfte aanthfcpt ie seei fjebs ben,al$ SiofronDes fdjjft. "*1

55

SPecruj)! (jeeft feer gfcefneDen

*|p

blaDeren Den blaDeren van lo* rtanDer oft ftoomfcfje 2Ufene

grjelijtk.
(jert

(Sijn ffelen jijnront

(teel

en gjelijek Die

van

Stunir Daer op fcleedt geele bloemftcs, enDe t)aer naer efepne leere lang^ac^ttghe Ijatmv
Items maffen Daerelenn rcoDacrjttgne faDe* Jtens in Gefloten (ejji.Snewottel es {foutacf^
iirtjIaneftetiDerer&t.

CPaetfe.
getrunt tsaft ontrent Den weggen op on SljebouDe plaetfen enDe Daer sootttjt6 hup fingfirn gjeffaen e66en,enDe Daert eens ge fapete6 Daereomef liejtelijehen aDe laren
anftfnfe(itenoott.
S5if erutii oegint te Hoepen in Oiaeeft* maent enDe bloepet tol in Den jherfff (oe.en ' te>i|(ejooleneretjiinfaet.

Sifffttyi wojDt geeett in riee;

av,

CBaem,
tx,'k-

VanCepdctuvt.
Tf op 3" inThaliram Ctt fomen.JSn DJecruptfch Slaapt en root

<<xp.l&&&
ter
tljf

Thaliarum

(tl tl

Sophia.3tt

^)C0<^Upifc SBefe

W
3
55

meloen crujif.

C gamere.
Jncerum C6erb:oog>enbe fonber
fccrpijeiitoftmertlielijelie (SiMc.

Cract)tcttdertKingl)e. factan Spccruijf met roobcnwijnoftwr|taeii watergeb:owlicnfielpl bat

root meIi$ocn,bcn loop be<> Super enbc alberljanbe

Moe tganeft.

{Jpccrupf gricw:cucn oft gjjeftooten enbc op oube fweeringftcn enbe clccraticn ge* lept fltipt cnb gljcnccfl bic felue,eibaf om bafteferb:oogcnbece fonber feerpfcepf.

Van Cepelcruyt, Gap, 1&&&.

Spelcrupi fcccft
iet
(l

effene btecb

acljtig&cenbe bicltacrjtigjjc fcla* berm, Dit an dotten wat (jol $tjn gficlijcJt een clcpn (acK (epeiliert,
$oecftf,oen

Cfatfoen, Cochlearia. ipptUityU

rontfomme femtifte wat ge* Mabcran 9toomfc|>e @unke*>

ertoe

Ieanfatfocne ferjier gfjelijdt.anbcrisbanbj ji)n,maer (jerb* jp met facclit teer enbc reit en atfyity enbe 6;upnac6ficjj gruen Sic (leien gijn wat canfic^ f f waffen ontrent een fpan* neofteoctlanch. Sic fcloemhems jtfn ti( enbewa|Tenc<oucn lanerben (teelcn , ci a(a jO gfierefen jijn $ooo(gc baer efepne (jauw
.

Items nacr,baer in clepn roobac^ticrj fabeften

Icpf.)ie wojtcf c$ ccfefacbttc!>.

C ptotfe.
{epeferuix trafl tot eel frebc in -o((a"b(, tjGJieflanbt enbc baer ontrent, fep bic bupnen

A~
&&)
<

enbe in bie fceempben, in5>:a6ant wojbbefi;

in bie (jouen gljefacpct.

-epc(crupc

Mocpet in 4p:ili enbe in ?epc,

enbe noer) baer naer.

CJaem.
lanbe wotbt bit crupt gfcenaemt .epe(erupf,enbe baer naer t'n Latijn Cochkaria,bj ce in -)ooci>buptf< ioffelhraut,in JreUljots J)txU be emlier. <5nbc jerjitnt wel te wefene bic Britannica baer primus af fc|:tjft. (gommiglje maften baer af bat crupt in rieer Tixtpiop enbc in -iatijn Tekphium gbmaempf.
te

3n JJoUanbt en ier

6 Butaett.

icpetoupt es
fijth

werm enbc b:oogr)e van namcren,

enbe fcerp n fm*ceftc fc^ter ge?

bk

&ttft(.

C Cracftt en

ttjercbfftgljc.
flij*

^epeferutjt in water gfiefoben e jeer goet tfegjen bte otiple fwr ering6en,mbe
tntefteijt

j(

be6monts,a(fmnben mont bacr

t en fonbcrlinglje

mebe fpoclt. (nbe bijfg^cliicr 00c mebecijne tfeg^en bat fcooMtpekbj san J5liniu tomaeacer,
bieroil6

tnbe van C3?arceUtts,)fcebogenaemt c6,enbe baer tfeg^en rcoibbet feb batcfys in v:ieflanbt mbe-fjoUanbt feer gebm!;eltt,feer goet enbc e;pert 6eonben.
iepelcritiit feeftooclt bie

craeften

van ^elepjium enbebaerommetajijner^59

mcng6t,cnbeo"p ther/aem g^eftreften, erb!i|ft bte witte enbe fwertc s!eclien,be8 lic^aeme, enbe bat fpioet. ^feiue boet ooeft bit erupt g5e)too(en,alleen fes :en baer cp ^(Uft , alt bit vUa hen met gerflen meel baer naer be|treften wo:ben.

Sg^

Van Wolle cmyt,

\
1

Cap.

1&Q&
.

t CgtjeUacbt. &\l(ttm(6vi(tbtt{<yt (6iiofeo:iDe6fc5:ijftan 3^efcfi i'erffe twct jijn t>ic witte 2BoUe<rupDen,waer af Det ne ma nnc -hen enDe Die anDe re w>t)fhe n gjjenaempt wo:Den. SDerDe Dj fwert 'UoHeerupt.cnDe <c r? t>r Dat tvilt ioUcerimt.

C
Vcrbafcum album mas.
SBoUcertijt manneken.

Cfntfoen. Vnbafcum album foemina albo flore.

^BitBoUeeruijfwijflten.

lange witu fae$(e en woadj jLStlffatMabntnjuffdten Den trekken eenen t}oog6en langden feel twfcocmt it oneer tot cue off ontrent Den mtDDel met gedijenen macr minDere MaDeren it*

1jr\ 2D>'< SOollecruijf manneften fif( 8f oo<e heeDe

leef,enanDaren soort met gecle welrteftenDe Moemfccne ronffomme tefet eleft Meetrillen i)f tflaDerftentigficDeiilMnef jijnen (teffelijcftcn Moemftens en jcljoone cff ereierDe fteerfegelijcftDe. Sie wouel ee (ach flet(ji (joufaerjtte!) en fngere Dieft. raecteh S)at anDer wit ^BoDeerujit Dat wijffcen gficljceten woiDt es 'van ttolaehttgrjen MaDeren,fclen en wotteien Denooigftefcfeiten gijclijeft , alleen jijn KoemKen6 jijn wit enDe in fee MaDerftcns vateylt. Sat DerDe BolIecrupt tat ooeft een 'BoIircrupt wijfften e6,cs Den woojgnrfcfae* 3 en anDeren an (leien t>(aDeren enDe Hoemen g(jeli)eh,maer jtjn blaDerf $i|n meer*

mum

Der.Sijfgfcelijer ooeft jijn t>loemen,wefenDe bleedtacfttti) geel

an eritwf,met

cletj#

e roobtacgtiejBc Dsapeftens Daertnang!jrnbe,an fatfoene eenen elepnert roofften fdjier gljelijch.Sie woitel es laneft enDe Dieft gljelijcft acn Die anDere. 4 Sat fwert QBollecriipt heeft rouwe groote fwerte MaDeren t>an ruetfte ffercft,inf aema|tcn niet fae<f.<5ijn Noemen jrfn gecl.gfjefaifoeneertgfcrltjeh Die bloemt van Hen onDere^maer mtnDerr,wc!tc(en enDe (telen lijn Den anDeren g^eltjeft.

VanXOlkcvipt;
Verbafcum album fcemina lateo florc. gsl SoUcatijii wijffem.

Cfap. ggg.'
iipf.

Verbafcum nigrum.

wm 28ollf

Verbafcum

fylueftre.'

9>>oifi

ten

mie Maocren
c<(e

bei

(Samen

fecrgchjdt,

twnne sicrcanttgljc njfftena cne Ijoittacljftgfie laqktns baet <tcn,a(tt)t

fjet Ijecft

rot

n (cot.roaflcn frc tfegfjcn n,|"c5te

btatnm, ben blabtttnvan

ttHffacfyt'gje

<5we oan fat fom< gchjclt

toaffen Sic

nwr mei>ct

ent>cfaech>r,opt>opptrfean ben falen,

MoemttMxmwrocn geef.
cjlaetfe.
roaffen at n
t>te

Sic QBoIIettuijocn
tm<mt>en uclScn
t'e
Bjj

c<w*

Den weghen enbe op

ijckcn.

j wlt "BoIifct tipt tn es fiict tt lanoe

niet gjjtmciWjtttaer t>at fiebbbenwij gffcn

in ben fcfjoonc (jof an 3)cs van (lam* pat'gmcn groot Uefebbet bet (Zmpben.

CCtJt.
QBoUccrnti&cn Moepen nteefl in typ maent >og|ifmaent enbe -f)erf|macnf,
bat 3Bi(Dtoocftfpaet>er.

|[|5aem.
"BoaeffupfttJoiPighf^ccfcn tn twr <{>\f<^,tn Latijn Verbafcum,V<Jn 3fptt(ems
.S
cocli

eg;

VanXOolhcvttpt,

Gap.

lv$&

CodiLychmtisenPycnitis, enbe van fommiggenCandelaregis.CanddariafnLanaria.^n t>te 3tpoteh Tapfus barbatus.in -fjoocrjbuptfcrj Bullhraut, S.ert^enliratif.'Sienliraitf, ^)imf Ihtaut TOnJoiDcnlm-f j en .Runntgshertj, in Seerbuptfcfc; Bolleerupt.^Oou'e?
fclaiieren

ene totfecrujit.^n

gramme SBomUon.
C/3atuew.
littte

SBoneeriiybenjijn t>:oogftc an natueren fonber mereltelijrtte

oftrcermtf.
|telpf

<[ Cracljten ttercfcingfte.

2t

Siereo!telxmbenretflenoe<rupbeninroobenwi|ng(jefobett neeg dat root melijoen enbe bit loop bce buper

enbege*

55

tefeluereo}teIeninrea<ergb.efoben enbe g|)eb:onflttn,itn goet dom bie g|)ene bie gljefcuert enbe van tinnen gfjequet ft cft gbeboijten jt|n enbe tfegfcen ben er ow> berben enbe (angbuerenben gccfl. wrfet ben tam freeer, enbe es goec < tftlat reater baer bie reo;tel inne gljefoben tfegljen Die freiflingljen enbe frcecringjkn van ben amanbelen an bet fceele, alfmen bat reerm tn bie mont out enbe bie ment boer mebe fpoelf. vn ben reitien ^olleeruijtreijfltenreoJbtgfHfereuen bat in bie bfoogefclaberen an befen etuijbe,bie g^ebiooebbetnjgen gelept lange ttjt bucr enbe feer goet Uyni.

ie Maberen an =3tBoUecrupt jtjn oodt feer goet tfegjjm bte fpeenen alfmen bic fpeenenbaer mebe aec^t,oft in bwater bayct oft mebe rafeljt baer bic Maberenin
gjjefobenjifn.

tX

>

atfreertOBoHecruijfmetbiefcfcoonegeelebfoemenin reateroff roijngefobenss begfebionelten eegoet tfegljen bte gebreken an ber bo:|ten en longljeneen rooi ben grenen bie oe|ten e bie etter fpoure.te felue Maberen met Oiuijte gljefoben g^c# nefen bic pijne enbe reeebom an ber jpben. ie b(aberenan bat fwert '51-cIlcetucf in reater gfcefoben Jti'j'n goet gfjeleyt op bic eoube gejreillen c freeering^en ber oogen, bic Cfatfoen, Blattaria. felue Kaberc met guenicfj en reijn ermengt <a gfienefen bic erergerbe enbeon|tehen freeerm g|en,enbe met ajijn bic onfleften reonben. te geel bloemen uan ben Coeerujibe in bie loogde gljelept makt 6et Ijapi geel,alfmen

baer mebe reafebt.

^faetsanOBoeeruijtesgoef
al6(iniii6
fcfc!i)ft

gljebjonejt

A
i

ben gijenen bie eentefj let gfebtoken oft ret ben lebe Rebben , reant'rjet ' boet bat gareel enbe biepijncminberen.
reilt BoDetrujjf gljeftooten e6 goet gfieo
(ept

op

bic

wMantjJeptvan

icr oft

f eet Kaf

ter oft anberfine.

apttfeiwe fc^tjft bat

ceretrrius vOIpfT

SBofleeruptgaf, boen fyty Strcequam,om Dj P *><"'* msJ)e fcereaert enbe fcefeermt reefen
foiiDe,wo; alle toouerten

an

(Eiree.

VanTblauavia. <ap.lf.
5TN 3t un(
tak langac^tigrje *>' enbe romfomme gfjelterfbe fclaberen op
geeft gruene
tierarrbenretgjjefp.'aijetben&laberc wei vOer* fcena reat gfteltieh,titie^en ben reelehen oo!fo

eomen

oog^e pelen bic ferjoone geele bloemen bsag^n , t>an rueelte fatfoene rnbe grootte ben IBoUeerupben Hoemen joo
treee oft biyt

gelijeh baf baer bucr.ahs

piniwe

fejit.bit ertipt

00f

III
bco wilbf
l

5BcUupf g^efrocften ggewcep

e<s,

natt

bit

welche roaffen ronbe bolle*

In6 off Itnoppeften<>,baer in tfaetfept Dat minbetee Dan bat faet van SBollecrupt.

Sie wouel f s eoif en Ijowfacbficfe. 33an befen inbtmen nocfc een anber gljef(acb.f , bat bmyn roobe bloemen beeft, biaberen wat minbere. van enbe gl>eIijeJi,ban tra(fc anbne vooiabtffyimen De n CJMaetfe, Sit erupt n>a|t &p tien wt$tn,in bie wifngaetben, op fommt'glje elben, en&p btn
waterloopen tnbt woibt fytt
g)t't
tt

lanbt ftlbtn gjjc onben.

crupt Moepet t'n

CCijit, 59:aeefcmaenf enbe in .^opmaenc.

CBaem.
Bhttiri cnoc n fommtgpeti S)it critptwoJbt g^efieefen an JSfiniuem iatijn olthnopf lin, en va" fora Verbafcum Leptophylion in Jjoocljbiiptfcb, eabenhrauf tnighen in 3eeri>uptfc^ Sottemttipt enbe in grancljoie -er&e wmmeufe.

9?aer brotwpfen n jpnen bjen fmaetft joo eeff rccrm en Diooge van natueren

C atucnr,
t

mbpbnbttbtn,tatbt.

C ratli

en ito ctcfe tngli e.

off

?Qan btt eratfy off twelringlje van befen crupbe en wnbtmen nj fcefa euen anber*
ban bat in t>i( cruot
woipentpobt.
Bie

motten tnbt faeters terfiont (cmen,waet Dat gelept

gb>

x>an 6lttetelbloemen,
tEgbeaacftt. Can

<<tp.lt|.

met bleeehe bloemen. 2) iweeberlepe.een met geele ttwlrtecftcnbe blocmen.tweebe Verbafculum album.
Verbafculumodoratum.

A.inet elbfoemen jijn tweeberfepe

gljeflacfcte.groet enbe elepne, bie groote *tm

CCfatfOCtl.

qjBelrieeftenbe <5lttetclMoemen.

OCBttte

meielbloemen,

t>mt6luetelbloemett, Gap. iQQQiji

il

3f groote roelrieekenDe le telMoemen (je &&en jrittc

3

gefronteiDe

MaDe

ren.Den diaDeren an 5&etonie wat gfcelijck maer witter enDe meerDer en

rontfommeniet s e her f t tu ffeb ert Die welckeronDe eale ftclwotcomtn ontrent een fpann Ian<k,D:ag!JenDe op Dopperfe een trofken an.ir. ofc r.fcljoone gcele welneekenDe neerwaerte ljang(>enDe bIoemken$,naer Die wrlcke tlcpne lahgacrjttgrje toltekens wafien baet bat fan in lept )ie wonel es wit en rcfelacfcticlj. te nutte ismetelMoemen jifn ben oo!g(jefereuen geeien en weueekrnbe 2 telMoemen ff er geit jtk.maer fijn 6laDercn ji|n meerder enDe lneeDer,enDe i>ie bleem
Il .

&uu

jijn feer t>lff(itgccl,&cna reit

3

enoe fonDer remgjjen fonDerlmgjten rurek.

(jer>(>

S)ie clepne lurtel&loemen

clepne wit?

Verbafculum minus.

eHaDcrkensDenwitte glitetelMoemen mak Der manieren feer ged/elt allee minDcre, tuffrijen Sic wcleke Die jeelken6 woitcomc, wofcingen
fccedkeen f>(oetnlien lleene Den witten lue* tttfoemkems an fatfoene,rnrcke enDeeoiuere gljrltjck. Sie wo:telt Dun enDe eefe(ac^(jcr>, 8eW|'(k aen Die witte toluetelHoemen.

lejn JlKKJWoHlKtt.

ClSIaetfe.
S)ic (SiiteteiHoemen waffen in neere enbe oe^tae^tigfet'olfc^en.aenDiegfieDercbten^an?

g(ienDc,enDe fommigljc oocktriDier>eempben. SiewittejnntiiertclanDe gljemejm. 25tewek rieckenbe enDe Die elepne, wotDen in Die bonen geonDen.

Sefe erupDen Moeden

m Zvti, fomtijfts ooeft

in &tittf gfjejjeefen

mDieSKeerie.

<5mefe(Moemenwo!Den

Claern.

^v'Ar.Jrt-fatiinVerbarcuIa.^nDie 2lpofeken Premuk veris tn Herbaiparalyfis fnbt van fommigfien Arthetici.^n -fjoodjDuptfef; 6dj(uf,elr.|umen 3n onfe tale fut* teIHoemen.3n5raneftoi6troi)Hn. ft^uvt^k. ^A' U r *c fl6nc%t woiDt gfjefje eten in {afijn nv ter tijt Herba S.Pri.3n -fiooefo
.

tyWJjimmcminfeUS.petets kraut,grel eejjiuffelMumrn

en woIneekenDe

Premuk vens mmor.^n Suntfri;

tiermtoUieteibloemen.

to*(upb(umen,in3cerDu!)tfcr, .peetere ermjt en weirteekcDe @luetrloloem <Oat anDer geflapt woJbt in Die Slpotekrn gljenaemf Premuia veris.en Herba P3ra vf.s.3n -OoorijDiintfcr, Beifj atRonie enDe weifj @m|felD(umen.3n onfer tal mt, te luetelMoemen enDe ootk an fommigen witte Setonif. Sa( DerDe gSeflacht woiDt grjerjeetm in Latijn Verbafculum minus, in Die
i

apotek

elepn witte <8etonie,oft enkel

lueteiMoemen enDe
'

ie elne telHoemen jijn Dooglje san natneren min ben DerDen graef , fonDer merckehjeke^ite
e

CBatuere.

c, n

.l

CCtathtetirbercftinshe. aic tc,t(l"'' ('ft"''<eDenDaecI}6met meer anDerc .

ernijDen in DiefpiiVa

VanZtttycpi,

(Sap, l$gfff.

|St^iopi6 eeft groote,6jeeDe,wonae^tige MaDeren,gfie(iiek Die Haberen jfioan U!oecru!)f,maer reuwer enDe wonac^fifer , enDe niet o ront om Die eanten maer meer eantie^.Die rontfomme op Der aerDen wtghefp:et
ilt8seen,twff^en Die weldte xwitw mt tenen w'ereantigen,

rouwen,

wofe>

MVfo

113
,

l aefyfgljen (teel, bie

|jem in fen veel

fl[ 'Cfat^<e^,

nberelelioerbepif,

enbebaeraen

Aethiopis,

roaffen lancr bit flel eei witf e Hoe men ben bloemen t>an bootten 3?ete ttn fdjter geij(k,mer ee( me et be r. Sic vcMil ee (anck enbe bidt glje*

(nek 6i to:t e(en an 'BolIeeriipb.

CJMaetfe. Siitnemi uj)t en a|t giet tt

(anbemet ban
fcet-6

in bef erttptliefljebV

<[Cqt, raet&ioptMoeijef mSRepe.

(jouen.

c$aem.
S)i(

empt tt>o:bt geheet? in rieej

AiJiojn'?

m6in

iafljn Aethiopis, il

nberegfi/enennaemes cnbekft.

CBatuete.
Stetttioptts 6 mifcbefmatiet}

wem

rnbe btoogfte oan natueren. Cractjt en aeteft t'ngfjc' Stetljiopis es goet ben ghenen bie

5*

g
5j

bat plrurefs Ijebb , eit op 0i bo:fe met etter oertoben $ijn.

3tem ben grenen

bie in bie heef*

eenig^e rouioieljept (jebben, e bij' f* gftelijcy oock bie an bat @cific<j

fteck ji)n,alfmen bie twfel jiebt en*

bebtinckef.

of
tootel

bie fedte gfcebieken

an bet?

bojfle enbe

van

bet (ongljene ee bi( 3(cih>pi6 ooc goet alfmenfe mj Puimonaria.

van

nfet wouwen itwUftcroyfc

Jjuenict} tjermgljtet bietmls

baer f (echt.

Van onftvviouwtn mtXcl*

cxuyt.
l$$iftf. 9?fer!oim> melckcrupt
b'eebtacljtig&e
,

"

Gap.

Ijeeft

rotttad;cig(}e

(japtadjtigh/, (toerfgntcne

Ma?

beren.met eeie tuitte plecrken* gelijck btoppelkens befpiapet. ^uffcficn ben rccicken bie (elen ooostcomS: een panne off fpanne^ooeg btagenbe en
bopperfeoeelfcfcoone Moemks &peen,bie ier| roof off purpure van coluere jijn enbe

baer nacrblaittrsnaer bie twitke clepnbolV lekene ooottcomen baer in bat het ("aef lept.
JDie tr>o!te(e6 (toert (anck cti btckmetoeeie aenfiangljenbe oeefelingfien.

CJMaetfe.
twiftin Bochtige bSckere pfaefe fen,en tootbt fcljier in alle fcouen gljeplanf.

it mtpt

CCtjit. Sit rupt hengst jijn bloemen, weetij

tij

in

c^ttj.

X><xnX>ttbmc;
ba
fjier te

(tap.Igggfc
rijp.

in 3J?eerte tnbt in 3tp!iB,cnt>r co:ts

2)it

naer joowwpf $ijn fact

c laem.

(an6c ont>er t>ie 2(poteIters tnpe.erl>arif{en Pulmonar eff Puimonaiisin<ifijn,ait>c><w fommig^cnSymphyturofyiueftre, bat es iongljewrunt ghenaem<.3n Suptfch. n>o!Pet g&efjeetrn onfcr wouwen melckerupMnDe enfer wou

mtpt wotbt

wen fpuuotn

bat

t>te

MaDcren met jutten witten pfeerltens nvt mclck &&iop fcfyj>

anper

nen.)arr es oodt

nocb. een

ion$ enut)t Saer afin

Derfce

toech gfcefereu e6.

fpi)V in Der meDecpnen gfccen (onDerlmglie luetelMoemen,pen wtltki pat? fe en6e eperkoecken tuotcet gljetoupekt gfjehjck Pie

it o-uijf en

fieeft

C $atuere/eracrjt en Jfoettfetfigljr* gc&mr,<k,maer in Sie

feer gpelijch es.

t van natueren ootk

T><mt>erbette.
C-\ <ttma
es frceefcerlepe

<tp..Ig$g9;

CCgijenacljt,
an geflad;te,Deen gr)eee(en Verbena reaa.pat es redjf*
gefjeeten Verbena fupina,P3 es cruppenBe enfce nee?
reijfhen.

A^oprcalJenDe >Oer6ene,Panper
re >8erpene,en6e t>efe es

weperm' trceeperljdnpe.manneken en

CCfatfoen,
Vcrbenaca recta,

HieraBotanemas.

5}er6ene.

gruppenpeyerpene manneken;

3erecr;f eproaftenpevOerpene^eefteenen rec5tepwa|renp< fteef renen oet eft meer rjoogrje met eefe aenwaftenpe $p6e feuetkens enperijfke

oaer aen (lepe p(auroarr;tige

rcntfomme gfjekcrft
8&enp<[afeiing&en.

Moemken6 waffen.Sie blaper $ijn gruen ent>e wat erpfs(t. ie rowfel es met en&ano

at

t)rttt\)erbcne.
j

(?dp.

lg.

t^o.

grbaj)>De, eantigbe |eelkens lanc? Der aer# Den eruijpenDe een oort off rifct-^alucn lanck.Daer aen waffe n ronDlaeljtige rontjem me gljekrrff e MaDerkem; Den MaDer van Speken loof enDesd CftameD.'jjs Daer int

Sf eruijpenDe Verbena beeft feere

ro/.eap.afgefereuen es gb^Iijek.maer weel minDere Dan Die (i"jeke MaDeren en meer Der Dan Die Matteren oan bameDjts.Jie Moemen jijn fcfjoon Mauw waffenDe laejr Die|eeIkensaenDopper|te,riaerDiewe(ekeDaf MeeDe fefkens volgden gljelijtk aen <erenp:ij6.Ste wostel es tteefelaeljficlj. Hiera Botane fcemina. Saf anDer gfjeflacbj van eruppenDe \8er* bena,Da< wtjf hen geheet en worDt ee D oooj* <rujpmt>e ver&cne tpijfltm; gfcefereuen (Ver g^clj)'ck,a(^oo bat(a(6 plint

us fcgt'ift (ib.fr.eap.i;.)fommigbe tuffc^en

Dat

manneken en&e bwijfken gljen onDer*

gfjemaeekt en Ijebben,g(>elnek ooe in Der waerb. pt feer elepn onDerfeeet tuffdjen Defen tttteen es,tranf Dat ntt'jf ken es Den manneken van (Telen MaDeren bloemen enDe wortelen feer gf>elijck,a[leen Dat wijfken IjeeftronDer
feeet

MaDeren en wtnDtmeertacr* kern; of t feuetken6 van eenDer mortel voesfc

ftelen.clepnber

eomenDe,ooek 300 waflen fijn Moemen naer>* Der it) een Dan acn Dat manneken.

CJMaetfe. at ier(egt)ef(acfetan #erbena wafop

ongl)ebouDeplaef fen,b!) Den tupnen,mueren, reeggen en watergrarfyc.Saf anDer geflapt wa|t tn Die beempDrn en Dontkere neere plaetc fen.enbe Dat manneken , woDt meer Dan Dat wijfken gbewnDen.
>ie >Qer6nMoepcmee) al in Jjojtmacf.

C 0ntm,
Satierftegljeflacljtttan >3erbena eef in

ricer
riftfflj;

7riji?tf iay

f 8/..

3"

enDe van fommigben tt^u ' <" , n Verbenaca columbina, l

1

columbaris, HcrbaSanguinalis, Crifta Gallinacea,

Exupera.enDe ttan fommtgenFeria ofcFcrraria, Trixago, Verbena reSa,enbe Columbina refta.^n

Die Slpotekc

Verbena.^n -5ooc^Dui)tfcrj Qerbene ( pfenkraw Spferljarf en 'fert'clj.' 3n JeeerDuptftfj >0erbene 5>fererupt en gtferlierf. jsnjyrancljois veruaine. )at anDer gheflacfu wo:bt gljeljeeten tn rirejif B-w,en nv ter fijt mg stfi&t imo-.ttanpptagboras Eryfifceptrum, van fommigbe anDere Demema. 3n atijn Sacra herba, Verbenaca fupina en Cincinalis,x>an 2tpultu Licinia, Luftrago, Colbina fupina en Militaris.^nDie 2(potekenniet fonDer groote Dwalingechamodrys oft chamedryos. 3n Jooe^Duptfcb 2:rDfwrpjanek,enDe van fommigtjen uolghenDe Die Dtttalingc van Den Spotekers amanDerlee enDe QMauwmenDerlijn 2Sn5?eerDuptfcb. ntacljt wel crujtpenDe oft neere TQerbene gbenaempt wotben.
.

f Jftatuere.
SSepDe
Die gt}eflatten ttan
ft

>Oerbena

jijn

DrooabenDe van naftteren.

iCraclitcn bertfengnc. S5t'e MaDeren xtan Dat reepte Dat es reebjopwaffenDe yOerfccne,ef f Die wostefc afleer ne.oft beijDe tfamenin water gbefoDen,jijn feer goetttoot Diefweeringben Des tnont6, enDe Des tan(t>leefe(i6,alfmen Daer meDe Den monf fpoelf.
felne wafer Daer Die verbeneoff

%
V>

6 ntouelen in

gfcefooen jijn.es goet tfegben

Jv
iitj

fif

cm>ii
tien lantft

U*nt)erbetie.
gfeeWomken

GapAmVPi

We (awfroeer,ent>e maeekt We tanbtn aff,W'ctw(s in bm mont $fyncmt,t nbt vijf ba

gljenefet D ( <"tnpfe( 6es ouper.

ik Doet oock en eranfken wan verfcena om ffjoof g&eWag als 3trtigenes ftfytjff. >ie Maoeren van 33erfcene met ocrekens Iiefe ermengljt off met olie vi SSoofen !D glienefen bit pijne enoe weerom f er moet>ere Wier op grjeferjf erfiteten en Sie felue Waoeren met ajtjn oermeng(jt $tjn goet gelept op Wott ter,erergeroe

'Sefe >Oeroena met olie van Otoofen enoe ajt'jn tjermengt}f off m olte gefot>c enW cp tftoot grjelifck n plae|ier gelet)f,glene efl We pijnt ent>e roe room Ws {joofs. ftb

cn&e erulW fn>eeringen,noe met Ijuenicj) gljemengeft genefen j We verfde toon? '^ - Wn,eni>efim;fenWeoiioe, ie cruppenoe of t neere hertene <e goet f fegen aloertjanoe fenttn oeet tnbt feech 5 an flangben enW anbcrefemjnmgr}e g(jeWerten met rotjn geWowk of t van Wipten

SaetopgrVelepf.
S)it

MaWren vS. Sefe vOerfcene

et tnerenoeet (oofs froaer

met Ijalf $o

weel tm'er ooer

cnoe met ouoen wijn werticr; oagrjen mieteren gljeWoneken gljenefen We geelfweft. wijn gefoDen es goef t ft> 2)ie WaDeren an We neere vOerfeene met btn roost elen gljen t>ie quabt tnbt oooms eetence ftw ertng(jen Ws monfs entte Oer amanbelen, We

mont oaer meoe gljefpoelt. ie grttene MaWi en grj|loof i tninWren We g^witlen, erfeten We pt'j'ne an 3 oen fiittigljcn aroftumatien,enW fupueren We vttvuptbt fwecringen Wier op gelept. 3&m Wftt vOerbenc oinWmen gftefcreuen bat btvattt batt { in gfcelept es, in bit X
eet ameren gfiefp!aet,r)ct g|tfelfcap bfpt>e

fe

enoe :olijck maeekt. 3tem Dat e'eniatrken met Wpe leWken6 goef es gljeWonckc ffegt Die Wrfe&aeerj* eo!tfen,enDe met wier leoekensoft knoopkens f fegijen We ierW>aecr}fe.

T)<mTetelett,

(lap,

lf.

2D1 jijn ttree ge?

'

<[ 'CfatCoen. f" tEgtjeflacrjt enoe onoerferjeet Vrtica ~k(SX5?Ctelen Vmcafylueftris.SXo'fcrje t>((en.

maior.'

Seenge? flac^t.jijn We fctefe

flapten.

tianDcDe en6e
cmi>'

fit*

ken6e5}etelc.at
5?e# telenWeniefenfe* hen off en bianb,

We oootte

v& btftn gljeflacjjf tsvttU

eltft

tnbt

6er(epe

ie

Ijeefe

t:anenbe 5?efel jiin Wperlepe , bie Stoomfcf e , groote tnDe tlepne oft \tt*
tt

betelen,

We roe?

Wrorntn

ttree g|je*

flatfettn getrotkert

nsoiBen.te toeten in

SKannektnenDem
3!Ci)fkf,manne > kenjijnWeOioom*
i

fefeJJetelc.Sroiif)

K We anDere
(engeflacr}t

ftoee.

Serooouer TitWt
falmf

naep
ptttfl

tjolg^oe ea#

<^m~>
St<

oefereuen trp:tfn,

"

Vanetden.
1

<ap, !$>,

c^tu'f.

3 C Soomfejje J?efe(en c6ben ronbe rouwe (jole rjapjaerjtige |teien,baei:

acn waffel) lange rouwe feerpbianbenbe romfemme biep' geherfte bi6w n > (u ff6" "en we(e hen enbe ben (leien vcoiteomen ronbe rouwe belle* XjM:, Hens.baer ui biupn pleit gfattielj fact rwcoemf , ben Sabe van innfaet ^^^^gfjebjelt maer ronbere enbe minbere. at anber gfeffacftt bat groote 3?efe(e n gfie jeefen wo:bf , c<s een oo:gfiefeieuen an (joogen en rouwen (Men gt)eli;tft,jijn Maberen jijn ooch rouw faanbenbe en ronf fomme geherff maer mef $00 Diep als bie anbere,an eoiuere mee(l fwerf gruen enbe van fommigfien Mujw roof. fae< wa| aen fangjje fafelingen neberwaerts Rangen* be.enbeee ben ^trwafgbelijck maer minbere. ie wostefes lantk bun enbe geel rjier enbe baet in beetbt vlibberenbe.
jgjl

HIP

feef e 5?e(e(en jijn ben oo-gljefcreuen vtetelen gpeujeh maer veel minber.nief ouer ee*

ie

Vnica minor.

Aeete betelen.

waffenbe. ie (telen fijn ront enbe rouw , bie Mabet en ben an* beren ghc(i)th maer minber en gruenber. faef meerber enbe bie woitel cojfer.
_.

nenwoef

oft onberfja(tien,{joocfi

CJSlaetfc.
te

ie ftoomfcfie betelen waffen Het

in fommigfje ooffcfjengbefijdt in

lanbe

oenic eofYh maer woiben felben gheoonben, jp woJbcn ootk in bet eruixlief fiebbers fiouen gbefapetSie an* bereglKfiaebtenwaffenaiom ontrent ben tu#
nen,heggr)en enbe mueren.
tffaet

h1

van ben betelen wosbt

,

in .Ooglifc.

maentrij'p.

''

CBaem.
,

wttfeneefeninriecr^x^x^Kv/A

wtfitt enbe in bie 2lpofeIten Vrtka,in ffrantjot'e

1

at ierfte gbefiacjjf wo:bt n ter tift abehec*

Wtf WP-> at
tweebe
gljefiaefct

t&xSSf 5?efelen.3n5ranehois,OHieOomatne
onfer

wosbt

gjjefteefen Vrric

commun,^yrticafamina,enVrticaniair,in Jhooefi tautftt <S:enncnbneffe( , Bier ie lanbe groote 5?eteien.3n Jrancfoie ranb <ie.
5

af alberetepnfte

g&eflaeljf

woibt an(fo

fck&S"*S

E^ff,
"

^natnetenemmvan^ tJSt^^^SS^i mt
mf(

* 0,

4n

5wn ( 6 9^mg5f,enbe biewi( 6 gF,e, 3 * <! fImoi enbe anbere wwplbe oefcticljebc enbe
3? '' c
1

!?

'

fi'ften w,jng6eboneftenerwe<Iit ?/?&*,' ben menfe&e fot "5>|ipen,enoe epflapen enbe <S o u

goef tfegljen bie opbiafingfie enbe winben bet maafien

(

*""" dut " <m"fe%e 5?ete(en mef feebe e fialf ^&" werenbeef foo iWf "<>p fentfaon(
C

ff-

6S 6eb;on ( knbpef(ic6te(.eftenottergfi/uenS

ie

l\fl

cmiiy.
ie
b'iaDeren

Vanttttkn. Gap. gggtf*

van betelen me t 59 offc^len gljefoDen enDe gljeDioneke n maeelten

faecritencamerganck,enDeDoenwel!ineenDe watermallen. enDe Daet f met ?!rija glje 5 water gfcefoDen, betelen in alle blaDaen te (omen. felue Doet ooc fcet eranckfjept fjuer natuerJijcke jouwen Den Doet tnoncken faet met fuetcn wijn gljeD:ontken. <& , , gljegosgelt es feer goet oo* $ enDe genomen Den monf blaDeren in Den t>an fap lelleken. Dat Den hunch enDe Die fwilluigfcetjan ermengfcf, jtjn goet gfte* met fout enDe an betelen gfceftoofen blaDeren ie geltjek op oen ane quaDe fweerc (jonD.opgroote erwoeDe Dulle an beef (ent op Dte alDerljanDe gejwel, op fweeringen,enDe uple enDe (tmekenDe Dijergr-elijcke lier enDe Dijergfceiijeke. ,"!. Is bloetfweerenenDefweerenbp oen ooien enDe gemengl)f genefen Die J) blaDeren an betelen mei een falue an olie en was
,.

te

erDe milten Daer op gficfept.

'

oen Dat blopen tof oie mtefe,enDe mDie nuefe gieken erweeken jp #aflDcnbIaDerenanJ?etelenmef$9?p!rriagf>eftoo<eneen peffus gljemaekt,S erawkljept eomen. enDe in Die moeDer ghebaen,Doet Den wouwen fcuer natuerltjeke
Dat bloepen.

ie blaDeren an 3?etelen glieftoof en enDe op

Die nuefe enDe twosljoof gelept

f

(CV
fel

VanboomnatUn.
2L/ftawk en lieeft.ttreeDe Dai
feer

<&tp. Ig&nrtf.

fwaer rieekf enDe ftinekf , anDers maleanDeren metfeerongleIijck,enDeDafier|te oanDefen erupDenes Diperlepe, een met witten, tweebe met getlen.t&erDe met rooDaeljtiglje bloemen.Sijfgrjeliick es ooth Dat nDerf
i

5PVr Doouer 5?et eten inDf men twee gjjeflaeljf en,een Dat grenen fon&erlingljen

twrcDevlepe alleen tn eoluere an Die bloemen onDerfcepDen. tCfatben <rr\ at tet(le g^eflac^t san Dooue 5?etelen ooue Jetelen: tamtam., es Den hecten enDe bianDenDe betelen

~AJ

niet feer ongl> elijek. (gijn blaDeren jt'jn lang* cljticb romfomme gljekerteft Den blaDeren

art Jetelen gfcelijek

maet

witter enDe niet

6anDenDe.te|leele6iereantieDaerron^

fonvne fuffcfjenDte blaDeren witte geele off rooDacr^ttgfte bloemen waffen eenencapken' of t openen |elm g[jeltj(k . ie woitef es nee*
felachticb..

ten oo!gliefereitenDe DenJ^etlgelijck, aUctn jijn MaDeren jijn minDer enDewatronDer,eni> De het ^eel erupt esan cenc feer onlieffeltje* ken (le'rcken rueek te bloemen an Den
anDer ftinckenDe
gljeflacljf
,

at

es

tenc {ij'n bleeck gee(,an DanDere Mupn root, minDer Dan Die bloemen an Denierjen Doo#
uen.3?etelen.

bp bl tupnen.' |ag{ien enDe wegen,eff oock in Die ouen.

CPactfc. ooue 3?ete(E waffen al om

CCrjt.
ooue

3tete(en bloepen meeft allen Den

}oomeranE)tepeaf.
Jeeten in {Mijn vanfilu lUUS Lamium enDe Aononium ft An8nium,C!lPe ttt> ter tijf Vrticainers off Vfticamortua. 3"

ooue 3?etelen

^oot^Duptfeb oDtTefi'el.enSaub

Jeflel.

3"

//9

VantyttsgfotfpM.
3n 5?ru})ffc% boouc cnbc bocbe

(lap, totgpify 3?e telen. 3n Jranefcis >uie most.

t$&

C Bntatte,
jte booue ??efclen sijn ben anbcrcnJetelcn an natueren gEelii'cft.

Sooue Jefclen ge[toofcn

telen fcer gjielijck.

Crac^t en Cmet

tbetfetttgljc.

fout,g()enefcn

jweUen.croppen cnbc citeren bacr op gl>elei)t,an

umecre cnbc bof feepbett alle gjje? traenen cnbc roercking&e ben 5?e>

T)<m tyvtsgfotfpan, (tap, Igggmtf

igrfjglKfpanljecff iercantt>
grje
f S
!

bmpnc

|clc,

baerac waf*

f tSCfatrocri,
Cardiaca.

^crtjgljcfpan.'

fen frcertgruene , b:eebe , biep gjekerf bc blabercn , ben Ma

beten

an

Jetcleii oft

van

maer bsecber frcerfer cnbc bieper g(jckerft, met ben biao beren san ben Qrpcken wat gljelijekenifTe
33ca(eoitef>!) nacrgljclijck,

Ijebbenbe.

Sie bloemen

n>affenincroon>

fiemsrontfomme bte (leien, ggeuj'cb <i bit COcalroucenbejtjnioan jcruwen purpur* adjticfyben bloemen van btn boouen 37e* telen met fect ongjjeltjck, maer minbere. 9?acr bit blocm toemt bot fact, in (teken* beui)fkcn6ooit bat tmpn cft" elejjn es.
g>tett>ottc(eescrom cnbc
felingficn.
fjeeft

eefe.c*

CPaetfe.
fjertjgljefpan .wuft gljcertte in

ongljeboubc plaetfen ontret bic ren cnbc f>j) ben wegljen.

rouwe oube muc*

ffCrjt.
-*5erf jgfiefpan bloepct

tn "Ssaeckmacnt
eii

^jopmaentenbe )og(macnt,
ico tro:bt oock fijn fact
rijp.

teipple

C 0mm,
Sit
cruBf wotbt

<

nv

ter tijt in

latijn

van

ten cruptiiefije&beregenaemt Cardiaca.jjn -f>ooci)buptfci> fjertig^cfperr nb J)ttt}> ghefpan.rjtcr tclanbcooe erfjgi>fpatt.3n$ranc5oi<s3igHpwu(mc. ^nbcbitcruoteeeeng^cflacbtoanbcnbjoecrutjbenbiem riecr cnbc in latijtt gncnaemt tt>ojbencn<rKfiWifSideritidesenbe an fommighcnHcraciei.enbecsbat
erflegrjef(acr;tan benfelHencrm!bcn.(nbebaer

om mach

bit

^crtjghefpannjel

__

gjenaemt wo!bcn.3n iatijn sideritis prima. Sat mtpt bat fflcattljiolue vet: bic icrfe sideritis (lelt <$ een gfceffacrjt an Manu-' bmm.enbewosbt ljiertelanbcgfienaemtMarrubiumpaiuftrecnbe water anbo:cn, bat esmjrancljois ?arrupinbeaue.nbe bacr af es gbefcreuen int kapittel an Mar,
rubiumiib.ij.Sap.Irrf.

G&atuttt,

_ -w<8b>ft><n c meeftenbeel mibbclmaticb; couf.nocbjattf, met fonber ptifernet, ' bacr om oock afoaghenbe cnbc fHpcrcnbe.

c Cta'lj
^ertjg^efpan gfieffeofen enbt op

en 3 crciiingbc.

bic

wenben gelept , bctpacK r nbe

fcefcermt bit

rconbn,

wonten.tioiB He m$itttn$t n,fn>eermgen ent>e poflumotien , $e pit e nDe g&enec| i>te ft tor.

|?e fpf

bat Hoepen,

Vanl&iuynelle.

(tap,

lgg#&
g^ee t? <ge*

C Cgl)cflacl)t,

0&'negrocn.tw
:

OCupnette <6 (tt>eeoerfepean gjjeflatkic.Sirefe sef(ac|f,tt)o:& J

troeeoe efff

ten naem an Smpne He oefjouroen.

Brundla.

Bugula.

CtKSrom.

55!ttpmIIf.

,m,

'>n<"'"n fponne lamkvooitbiin&nbe ftfiocie . ."kT"*!"* '""' "<* wk ? ff"* * romfomroe Ne (Uil ghcfe'f an

enegfoeHrpiepffjenunoeeruppt lanttba erten fienelt Eennmcte <rup ,|ct 6fUangc^tgc,t)ooi tjecDc,wc((hc gfiimpcl6c tof r( ru ne W6etfcois,nt(iiiK (eere peclhcns op ore reten uppeniw cfi Bare en Jwre c n i>re bahtnbe,van oen wcleften ooeomen vincantiae reefie

'^

lfc

SSteffiT"

r"

Zm"umim
Pic t>oflc&_en.

hen

m m<m, "? an 0<n * fmen gfefcong, van <otwe 1 Hauw wtmm S&<>|i>mfij<<s oodt fneewrt.Sie wpel depn
C trt
(

C plaetfc,
few groen wwot ocdi wel in ote (jouen gjjepfom.
i/f.

VanTbmyndh,

<tp. Ip$>t.

f,

tgenegroen Moepef in 3fp!il!. SSiiipnclIf mee)? Hf bic jeomer Duer, fcf -)erf|l> * maent. jfaem. i 25af ierfe ggeftac^f an befen erupDen wo:Dt gc^cctr n nn> ter <i|f Confoda en s . iidago,cnt> lot onDerfceef n anDere erupDen geltjthe naem uerenDe Confbiida media. Jn^oocrjDuptfeftimtjelengulDe^untjel.-fjter telanDe wo:DDet gefjeetenm Die SpoteJten Bugula.enDe in Die gjemepn tale eenegroen. 1 Sat ail&er gljeflacfjt Wo:Dt OOC Confolida media gfeljeeten, matt ttlCr( Prunella oft

Bruneiia,3noochbupifcl>\5:aunell.3n3?ecrDuj!tfc(! tupnee.^ngra'eljoiticaii

fommighen

jjerbe

au

(arpentier.

Dtooge t>an natueren,enDe Boer en bouen bat enegroett erm,enbe Die 25:upnelle in wermte enDe eouDe miDDelmattc^ oft luttel eouf. Cracljt en beccftinglje, Senegroen in water g^efobcn enDe gfjeDioncken Doet fcepDen Dj Moet Dat binnen 2t i tflicl;aem<sg(>e(tolt cnDe gjjeronnen es, jjejjlt enDe g^cnetft ae inwenDiglje enDe wt?

35epDe bcfe trupben

jijn

wenDigleqttf|ueren. (p engtoen in Der feluer manieren geb!Up<Hf,opent Die wfoptljepf <$ Der (etter enDe an Der gallen enDe es goet tfegftcn Die geelfucjjt enDe lantk DurenDe coitfen.

05

felue water Daer toenegroen m g^efoDen es gfeneefl Die erup(De fweering jen Des monts enDe bes tantuleefeljs alfmen Den mom Daer meDe fpoelt. enegrocn gljeftooten enDe werferj opDiewonDen eitplaetfen Daer Die guptaf ge g) wseuen es glje(ept,(>epr( en geneef Die felue. felue Doet ooeft tpoeDer ant geDjoocrjt engroen Daer in gepropt. Sfaptoan genegfoen g^eneefoocItDie ([atfoen. froeeringgensanDer manlijejjept a((lDaer Gariopfiyllata. aripp^IIaet.

inne Ditwif6 gljeDiuppt enDe ghe|too<? erujit DaeropgrjeletHwoiDt. 'Sjupnelle in water oft wijn ggefoDen ei geDjontftc IScijIt en g|>ence|t ae mwenbige en wtwenbiglje wonben gelifcft enegroen. Smpnclleglieneeft ooeDie fweertngften

De8 monts,

eii e's

feer fcnberling&e

tfcgen

Die fedtfc Der

tongen

Dternen Den btupnen

noempt,Dat es als Die tongc onftc.echt, fwert wojbt en feer Dick fwilt , alfmen bit felue in water febt enDe Die mont Daer meDe Die* wils fpoelt, naer ooitgaenDe Die generale
remeDien.

Smpnelle met olie an OCoofen ena^iin wmengfjtgljeneeft enDe uerfuet Diepijne

in ttjooft opt t>ooiljooft gljelept.

Van <B anp\)yllatt,<ct. $c,

2(rtopftp[late beeft

rouwe ghe*

fpleten fwertgruene

blaDcrc.Dm blaDer v& agrimonie fom waf gljelijclt. @pen (leel e6ront

HpatfytUb onDerftaluen oet

IaneB,inDopper(le5em"in anDre feelhens serDeplenDe geele Hoemftens Bowtpiingenc 6e,Den booferMoemcn wat gelijehenDe, naer Die welehewalJenronDe rouwe poBeftcsDaer

tfaet

cg^tf.
tfaet

V<m(8<\ti6p\))i>llatt.

Gap,

rwc,

rontfomme in wa|l,ba( 1(1 rijp 6 aen W< tleeberen Mijftljang&enbe.Die tros* tel es eoit san tinnen roobatfjtitl} met aenjjang^enbe 9lf fafe(utgi)en, van ruecke paetfe. Sm troffel nagfjelen tra( gfelijtk.

ty ben &o|tt)en,|jagl}en enbe tupnen, enbe worbf ooc in bic fioucng&efef.enDebatinbwiltwaftee'meerbcrenbe pjfngljt geelber bloemen eo!f.

Sit tritpf waft in Dwilt

ftCt)t. jhetMoepetinCWeijeenbein SSiacckmaew.

Cjftaetm

S trutjt woibt nv (er

fijt

in -iattjn gfceljeeten Gariophyiiata

cm bat bit westel naet

fommigljen Sanamunda, Benedifta,en Nardus ruflici. 3n-ootfcbupije|,Q5enebicfenwurtj. -f)ier te lanbe artopfijjUaie . 2Sn 5rnef>oi aliot ou Ijer&e tienoitte. j&atuere. ariopfcpflaet es werm en D:oog(je n natueren (ot in ten tweeben graet
6ie eroffel nagljelc rie<kf,eff vatl

c Ctacljt en tberttungtje.
ariop^Daet in water oft gewaterben wijn gfcefoben enbe gebioneken boef ty ge a "* alle wonben enbe Moet enbe uetfueren van binn ronncn feepen geneeff f fliejjaems. iSijfgfcelijtk ooelt bit quetfucren wan oujjten.als jp m } ben water oft wijn baer arte
woiben. Sie woitel an ariop^pHaet in wijn gefoben enbe gjebioneken fteftkt bit mage o inbe beet bit fpijfe rrfeeren,op5t en genee|t bit t>erff opt jjept vi ba teuttt, efi fupuerf tiie f>oiffe,boenbe bit tape flijmatfyigfe flupmen bie op Me boift ergaert jijn mpm. ie felue wojtele gjtebioocbf enbe met wijn ingenomen es goef (fegen ffemjn,cn; ff be tfegtjen We pijne enbe weebom btt bermen batmen olpcka eet.
opfc pllate in gfjefoben es gljewafftr)en
'

V<mXintev$tuen.
i
I

Qap,

Qtf.
Pyrola.

gcfatfeen.
,

^ntergruen fceeft negeen off tijten gtue? ne teere blaberkens Den Maberen van |
<Seete niet feer ongfcelijtk niaer seel min

2Sintergruelt.

* bere,tuffcljtn

Den weieken oooif eoemi een

fteelken

met

Itefelijtke ftfjoone fneewifte

Moemkens
niet feer

tecleet benwelrieekenbe

CKepe tloemkens

eugljeltjtk.Siewotteles teer bun Ijieren baerltb* berenbe. ISlaetfe.

QBintergruen wa|i in (ompjacfyiglK pfoetfen.e nt

te in bit wcljfigjje fcolfcrjen. %L JUint ergruen roo:bt winter enbe joomer g(jeott> Scn,maer}i(n bloemen tomen in 58:aeebmaenfen

iein^)oj)maemoo.
Bintergruc ^eetin
ote

apotektPyroia.^M^oocfj

>up<fcr? 'Bintergrun.jpoltjmangolPt.'BalDt

JKan

goibt.^n grne6oi6

j5to(e.

f atuete,
5Bin{ergruen es Woogie an nameren ot in 6en teroen graet enbe eout tot in ben tweeben.

C Cracbt en Ujercbtntjbe.
Sieolaberen van QCintergruen alleene oft met nbereg^elijtbewonbeerupbenm wijn gefobenen be g^ebioneken g^enefen niet alleen bit inwenbigje <iuetfueren,maer ootk ae wtwenbige wonben, ftjl* len enbe quabe fweering^en.
QBintergruen es ootk
fweeringf}en,enDe
feer

mbie

goet tof bie wonben, erhante!it gruen gr}e#

'/(S^

05

flooten enbe baer op

utnmbt flatfitttn baer (oe Dtronbc mmt ngtjt.

a^ele^of t gr}epoebert enbe baer mne gfitffrottf.oft mtt ben fr>

Sater*

113
t)<mnattxton$\)t(m. &m.gctf.
>

cppiii;
ogloflbn

2fttrtongfieflien es een fclfae ut ent>e

memt

trttpf

Jl* maer ren Mat oe:tMingl>f nocoat mtgfitre IcSth P hi< t<s,i>aer atn etnjtelfcen rooft D:ag!jfnt>eenkwft 9?*> fml tong$efften gb>li)t!t f{ n tong&efhen an ten

ccfatroen.
ttrtongefftf.

(langer.

Cpactfc.
9?aiertongb>fften6 woz&en (iitr te (nbe gfifcni>t n in fommig&t wbjiglje vette bcemp&en.

5?i>(atcng5efftfn6njc!Dcnmet

liittren tongliefJttns

in3lpjinent)cm?Wc!)egfconDfn,

entit

mSifo

ment $00

ert>ijnt ^et fceel trupt.

$aem. C St'f itpt woibi van ptiniue

ais fommt'gb>

Qikm

SemetmenLinguaLinguaceenLingulace gliejjeeten, nx> Ut ttjt tn rieer oVpiytoaro^in latijn Lingua ferpentis rn ier te labe mee|t Lancea chrifti.ot fommige plat u [tn Luccioia^n^oD^Dujtfcl! ftatttiungfin. 3n enfe taltjOne peeren fpeertritjjt en 5?aterfeng&effcen.3n

Stanckoisiansudefitvcnt.

c damere.
feer ggeltjefc

5?atettengfiefften6 jijn ioog(je tut tn en bttbcn

grati>f,i>t n

QBiwtrgrticnt van natutttn

CCtac^ten

tbercfetnglje.

5?atfrtongefhcn es ootft een feer goet tnbt fonoer* ling^e wonuecruijf gfjenefen&e rie imMnotaht
tt>eni>ig{!t<iutt|ufren,tnoe oocftDit geftuerthcttn&cr

tti n>(*

manieren als QBinfergrttenglJefottjKhf 5 3it erupt in water gf>ffot>cnent>e geoioneften

'

< goet

mm Wc 6

toufen

ente

ant>er(euert,ene fftgljfnatlt intDenDighe tn* t n>tn>ent>ig(K hitte.

WtoffiS
ootlt

CWatfoen,

Lu naria minor.

5?attrtengefhenmjertSene (iefeermtnaBt t goet tfegften owiit UT,wr6zantfitM fnt 1 at t ttt gjjqweDen tnCe apofiumatien.

VacltynCOatcmyt. <t.$ciip
**\lt$n taetierupt en 6jenglu

Mat oott bat otter bet>t>e ben met vijf oft fes Diepe Itcruc ge* fnebt n tnbt woeplt te , oen Ma&t re
een

maer

#
^v

,*

n (Stttn aren niet

maer

feer ongeuit,

langljer 6teet>er tnbt grutnbt r,

ban ai en

(teelwaft ontrent een fpannelanelt, fcaghenbe in Dopperfre et(tonbt fabekens ffamenin ten,

tXsrr
'

ffeM

*"' Sw!

'

CJMaetfe;
>iteriu;fn>a|topgrafac&figt bojrefioocfcbtn mtrtnt Den balen cnbe op
biehtjjben.

eieint gjeaenerupt n>o:bf in CD?tt tnbe in

f;mm

gbroonDen tn&e

patr

natr mef

cMktii.

VmStetmto*
filaem.

<*p.cgff.-

Siferunf troibt n ter tijt in ^afijn $cteuni.unmi<nL\immmmor,tM>t van en COJon S.MUn. 3n fommiaf-cn in rite; <r>Wric.> ^oocfjDuptfcrj SKonhraut Stfacntrupt enDe <len ^aencmpt.XranelJoKs aure o -unatrr.

WoWf*
es cout

|3atuere.

6:003c v natuerc Den 3Binfcrgruen eit Jfaferfongefltcn feer ge(i]dt.' f jCracftt en berrtungtje. n>onDcerut van eraegt et goet tcoifaem ten fonDerltnge ooeh es (runt !it enDe gf et kinae Den ^Bintergruene enDc 5?atertonge(hen8 gfcclijeh lot De fiechien en fcou tot Der 3(|iimifn op?* t>u hen Dacr Die goei toe *ijn feer Dienflchieh.enDe Daer tootlijch (300 Die -aicljimiften fegg&en '">< mepnen.
ei

mm 3

Tton&ttettwtft.
vOcrwas f eeft tenen ronDen Dunne (ll,mj weelc jnbe tacr*
hens, oic Duer ronDacrjtige ge* rtpfe eale enDe tecre t>laDeren 3 rcaffen, gcliich oft j Dacr Duer
I

(lap,

cgt'ttf;

f "Cfatfoefl,
1

Perfoliatum.

jSuflTnwS.

waren op Dopperfte van welt* hen (leien, nuffen gfjecroomDe blcemhens lujfcp.cn clepne WaDcrhs vi eoiuere bleeiR
gljctroehcn

geel.Dieinbiuimfacf
es
flccjjf

wrgaen. KWOJtel

wit en jecfciacrjttclj.

t jSIaetfe.
Qit erunt tr( an feif in Slipt fcfjfant cp Die wlDen Dacrmen pelte enDe getwe
facnet,
ghcfet.
(jier

telanDe

w DDct in Die I>ouen

^ojjmomt tnoe in$
**

f/Egt.
i&aem.

S)tf cruMt t(ccp in

Oogfjltmacm.
S)ifcrut)itt)otDtm>fer
uptfefe iDurc|}n>acb>.
tijf

tn.afitng^
Jf)OOCrj

liacmt Perfoliatum enDe Perfoliata.^n

3n onfer tal Suer*

Snoe off

was.
J>ii

3n

(frantrjois crfoliate.

es Die Cacaiia Daer SiofeonDes f fcrijfc n>o:Dt feer gt)cttr>iifelf.

q iliatucre.
Suerwas e$ D:oogt)e an natucren.

f racl) t en ucrclnnghc.
JDuerwas

m water

oft

wijn gljcfoDet

r)cltcnDcgr)Cneeft DicwonDen. Sijfglje* inch ooeh Dic'blaDcren gruen gjcjtoetcn im

Se Daer op gedept.

etmcng$t gen(l o\t g^efcuertljeflf an Den hinDeren Daer op gljelenf. 1 fclue runt gruen g^ejtooten enDt met meel enDe wijn g5<meng|t , toet Dt uden an Den iongfcen hinDeren bit te vtebe wt faen,ooerj enDe gejwoHen jt)n,min fteren tnDc tnnewaerts treehen Daer op ggelcjjt. felue Doet ooeh (;<( faet gepoee
oft falut

Swera6 met wa6 oft met nigfje e(farttt ofte

w*

in Der feluer maniwen g^e6:u(ftt.

Vanpimpinet;

(tap,

qcxk

f Cgtienacht.
3)impfnenftwt>er(eB(t)ang5ep(fetr] rpPt(ntB)lt>c,'m<ni)(((r))nc.'

X><tnpimpintUt.
Pimpinella maior.

@<tp.

<oct>.

cqqv*

CCfatfoetf,
Pimpinella minor.

QEBKbe PimpincUe. <rftfu>o^-

gamme pimpinene.' afKlt/hi*-

^e groofe

off trtbe ^tmpiticllc ljeeff fangfie

ronbe

ffefen

wee

off jijc

oetcn feoocf},baer acn Taffen langfaifytglfe rontfommc gckcrfte Maber kene.acn langfie fteelkene tljien cft ttrelue tfegrj tn ten (taenbc enbeate [(uegfc(entrtgcfp!et)t.%oucnopbicfteIenraffen rcrt&c fjeefbekena
;

vm rcelc knopp'cken6 m cen aljebcngc.bte at$ $ open gacn vmtbiin*

Mc vergaen $00 raffel
faci t>at bijjccanficlj
es.'

gljen fourjn roobc f>lcemkens,enbe ale

ie tro!(e( es lanek cnbe bick. ie tamme cft cleane pimpineUe es bet "Bilbct van t

fatfocne fcet gfir[tjck,ttiacr in ae manieren minber enbe ranruetkc en fmaetkcreeUiefeltjckct. <Stj heeft (rere

bunne treceke (leelhens ecnenvoet off traf meet Ijeocrj met bun teertrotleltc oft fat)!* ken 6ecleef ie Mabet en jifn ben anbetcn gftelijck maet ee( minbet ,wan fcoitc grnc, canonbetblamracbjiclj. ie Moemkcns en jtjn met $eo&iijjn maet lijfwrmwcl} root met in&angljenbe in bmibbef tfepne geele (jacikens. ie trouei es Den anbetcn gtjeljck maet mmbere. CIBlaetfe.

ie trifbe off gtoofe J5impinetle,tra)t in bioogjjadjfiglje fceempben enbe troibt

tent vOtuoerben weel gt)eonbcn.ie clejme oft

on*

amme trojbt fier

fomfij'ft;

te

(anbe in bit

foiteng&eplanf.
55ei)be bfe J5impinel!en

Hoepen in Siacckmoent enbe

ooch nocgfjct,cn
tt;

be bictriU

(of in

X?oghftmaenf.

J?acm.


cfity
"OrtttPtmptrtellc,

<&$, Q>.

q 0atm,
Pmtpinelle rbOibt nv Ut
fijt

in alt'|n g^egCCtC PimpmeIIa,Bipennula,Pampinua,ettbe

van fommtgen Sanguiforba f n Soibaftreiia.Jn ijoocbbuijtfcl)

.Rolbicfhraw, jjcr

@ 0(6

fcattUn.^IutlirautcnOTt^cgrlhrauf.^nJ'raiic^ow^anguiic^c.^nixDttcruBt fcrjijM gOOtC ghcjijthcntffc tC Rebben met Die Sideritis altera Diofcoridis. f flintunz. pimpinelle es b:oocl? van nauterrn f of m Den Derben graef, en cout tot in b tweu t>cn,enb< tfamen treeltcnDe. f Cracljt en Xberctringtye* ptmpincUc gbcfoDen enDe grjebionck gljenccft Dat rooDc meljoen.ftefpf D$ Hoef
fpoutrjen,bloctpiJTen,cnDc Der iwouroen oueroloebigc nafuerli)che eranch^ept enDe Die (oet,cit alle Moefganek.felue Doet 49 en Suer (act oockgfjcpoeDert efl met trijn
oft

g&ejtaclf rcatcr wgl?cnomcn,of< gruen in Die (jam gebouwen als fommige fcijjijuert Sic MaDeren van pimpincllc gruen gljeffooten enDe op Die wonben gelept benw*

59

ren enDe befcermen Die wonDen van ac t>er|jittingen enoe apoftumaticn, enDe in Der feluer manieren }rjnj goet g^eletjt op bic (jeete fillingt}en enoe ftt>ecring(jen. J)impincllc C6 ooch een goet wonbeerupt enDe roobt in bic roonDcDianckcn tfegfien
tic verfeittmglje oft ouenoloeDigfce bloeDinglje

gbebmpekt.
wrft'crjt en*

ie blabcrcn van JJimpmeile m wijn gjjelept nbe baer af gcbJonchen

serliuectjt

6e

bat fjerte.(JnDe c6 goet tfeg bic beroerte en cloppingfic

an ber herten

X><xn

Qanitl
n Slntltel

<tp, >.

f*tjben.
Sanicula.

f eeft tuupn gruene glat

ronbactjtige blabercn,
eijfbeelert

gamftel.

te effene

met btepe heroen in

'

gfjebiek Die tt>ijngaer<<> biaDe*

ben toeleg fken ooitcomen ttoee (eelhens ontrent een oetlaMk,btagf>enbeinboppcrfteee(ron* 6c lmoppchcn6vol cleane nutte bloemkens, 6ie in clcpn rouwe ttifHene oergaen, enbc b$ te tfaet. Sic rooitclcs fafelachjicfj, bujiten
tufl'crjen

ren wrDcplf ,

fwert.btnnentoif.

fPlaetfe.

@amke( troibt Ijier te lanbe tn neere bof

fefcen

%^*yp,
>{5*S^'

gbewonben.

<5anikcl bloepet in
rnaent.

fCrJt, lepe en in

Q5iaceft^

f jftaem.
ter aft gfjeftecten

Sit crapt tr>o!bt m>

Ca.^n
-fboocfebiujffcb

Latijn S3nicuia,cnbeoan fomm:gbenDiapen

@amcftel. Jyitrtelan
igeniele.

6e<3amhel.3n5ran(foi6 rne6gheen gljefiacljt an

fommigfie
fcfcjijuen.

SrnDe

Pentaphyiion als

f atttere.

anthei e6 bjooge ift in ben betbt ajcact <ntfamen frechenbevan nafueren. f Cv ad) t en ttcrchinglje. fap an aniftel g^eboncken ^etjlt
nbeg&eneefalberjjanDewonbenenbegfie*
fctiff, fept Dj

eaniltel beeft i Mr f' ( ob(tt <5^>oncken,|topf Dat bletfpuroen.ge, ,Sh!Vi ee Dat root meltjoen,enbe Die fweerenbc enDe ghequetfe nieren

6d g^een (l}irurgi|n an Doene en

cm

Iiceft,bie

ofttfap Daer af ghebjonchen Bcnerft 6ies6efcuert6cptaifmen(ge(ootenoffgefoDen eroyt DaJopbinDt

eamhel in Der fcluer manieren gfcebmockt

t'eMabcrenanbcfeneriipbe met ben wonden in rooier mef gttenielj ggefoben, gljeneeft Die ggequctfle longgenc gebtonek,eii alberganbe auabe,eruj)lbe jroeertk gen t>ce mts,Des tantvleefcgs eit Der kecl.Daer meDe ggegoigele Cl ' *'* f Stfpoelf.

Van Qvnn^ap
5T>3e erupt geeft MeeDe

gcxnj.

ronDacgtige&lai

JLf*%*,.

?-'Der nij acgf oft neg gocckrontfom* me geitje e fage gekerft, Die in Dierffe wteo* (ome ifam ggctfouwc en geploft jtjn.ntuf* v" ^~ ronbe (jeelkens, fcljc b roelek maffen eenen oet leli,mj depne Mabjerks befet, op tfop " bc roelekcroaffen elepne gehoopte gruen*
gcele f>(oemkcs,clepn geef fabck,n$ groot er

U
H

&n^iteIfaet,tngritut)fh6[>epotct>oo;fc faingenbe. te rooitel es Wek, tngber$ lSck,

van

fntpien

tuupn met neele Beefeltnghen.

CPaetfe.
te

pnnaroroaflinfommige plaetfen gier Ibe,op fommige oebte beempbaenbie

geberegt gana,genbe,Daert (eemacbjige vet?

teenDeroobeaerbees.

^tCgt.
ei

<, 'i'AV

tt
ntaent.

erupf bloepet in 3Repe

tn SSzaeefo

C jftaem.
erupt wo:bt nt> ter
ttjt

it

in

neef Ag o
ggegeetcn
,

<rieltne<ri<i(j^HAio|)entn-iatijn

Alchimilta, Achimilla Stellaria, Planta Leonis

Pes

I eonis,

m an fommigg

in riecr

Leomopo

dion.goe roei nocgfans bauet gef veeg f,Leon topodion n j en es baer ipfeoubes af fertjff.

3nJ5oocgDuptfcgpnaw,ewenfuj,.eroc tapen, vOnferftaurocn mantel, en grof} to<

mcM.Jyin te lDe naer bte ./}oocgDuptfc( namen <5pnnaro,onfer :ouroen mantel,et groote amkel. ^n grdegois pib be ipon. C $atttere, es b:oogge an natueren gfielijck toamkel,maer meet wreoelenbe.

C Cracijt en njctcfemgljc.
eracgten ber tsamkel feer ggelijck, eit tot aeggebteftenbienftc* 2t (ijek baet teanikei goet toe e$,en baer en bou verfuefet bte ptine er! neemt af bit git te v& alle ergtttc eii ont (leken rconDen,ftr>eeringgen eit ggcjwellen baer op ggefept. if erupt ggefiootc ei op Der tuouroen en maeegb bo:'(tf g&elept maeekt bte gerf 53
a(ien(t.,f.

pnnaro es a"

Van tyybenfcl) wottbeempt,

toe
eleijne

(p.Ctnt).

i] Qrpbenfcg wonbecrupt geeft

vanonDere

eenronbcbrupn (leel bk een luttel (jol es, baera bou (angge HaDere roaffen ben Bilgg tlaberen ggelijck ronf*
fearbekensggekerft. )pt tfop

fommemet

tloemkensjbte a(6

$ rijp roojbenroectj liegen,

an ben (leien roaffen Meeekgeele ie wwtel geeft eeie eefelinghen.

1

ijlaetfe,
JjeDbenferj roonbeeruofwaft'n boekere boffcgen,fonberlingebaertoegtatljlkr) es.

Zit

erujjt roobt

meefl met bloemen in .oghffmaent ggeuonben.

;p.acm. Zit (rupt roorbt n ter fijt in iatijn ggegeeten Solidago Sarracenica.en Confolida Sarccnica,an fommigc Herba fortis.^n Jjooefebuptfc^ ^jepbinfcg rounbkraut.^n 5?eew fuptfcrj ^jepbenfefe roohbterupt.3n Sranegois Sonfoulbe @arrafne.

tiij

ftatufc

iZ
^vpbrnf eggtrftf. wonbcctuyt (Tap, cf.
c#atuete.
wonoterupt es o:oocrj an naftie* ren tot fcpnaer in pen Deroengraet, metfoncw n>ermte,an fmaeehe fcitteracijtiej) cnoe tfamen
-fjeppenfef;

Van

CCfetfoelt.
Solid3g0 Sarraccnica.^cpDenfC^Wbeerttpt.
1

treekenpe.

C
2t

Cratljtenbcrcftmg^e.

jjeppenfcrjwonDfmtpt gnenee|t alperljanpe wonDen enDe fweeringljen, t jp t>an pinnen tf(ic* Ijaem6 glielijeh an&ere wonDetrupp gelnupekf, cnbc gcofonchen.tjp van Npf en oaer op ggelept

oftinfaluen,olienenocp(ae(lerent>ermeng!jf. itfeuiceruptt'n water gfjejooen enDeg(Je* 55 Bionckcn (ercht ie (Sc leuere en opent bte
rr (optpepf

van bet

feluer,enpe t>an ber gallen,

<Z

enpe e goet tfegfren piegeelfucfjt, (anth tmeren* t>e eoafen enDe bcgr}jnpci an water te labene. water oaer JSep&enfelj wonbterupt in glje* foSen re gfccncefJ bic quabe tntple ftincftrnbe monben tnbebie fweeringjien be6 tantolceferj
,

cnbe oer

fceelen.

Van (Snlbcn roebe.<Tap.ct^

vOlbenrocbr, geeft ter ft lange 6:eeb;> acljtiglje piaberen op Der aerben gfje* fpiapet.entuffcrjen bpen eoemtnoojt eeiten psupnen fteelonberjaluenooet
$oogf>e,me( gpelijehen ntaer minbere olaberen,

6aer aen bopperjie wele tlepne toue fteelhens tnwaflen, met geele Mocniken beeleet, bic als
jp rijplijn weel? oltegljen gljehck bte bloemen an j^cDoenfcb wonbterupt )ie woitei es \at
.

Virga
aurea.

-g>^w t ffiSj^

Ulbetl

W^t

felactjtith

enDe bmpn.

CJSlaetfe,
St't erupf waft

m Die bofTeljen
CCpt.

oerefatjtigje
(?""

plaetfen enbe op oettegronbrn,

^
latijn gij cleeten
roei enDe
fijt

&it erupf Moepet meefl tn .Oog^ffmaew.

CI5aem.
9?
ter
<t)'t

woibt

ott (nipt in
,

Virga aurea.enoe in onfe tale

ulDen

ember<;g()ern namen en jijnnoclj ter

c Bmitte,
vBan
fmaeefte c$

bekent.

ba

trupt b J)epbenfcfi

wbe*

trupt fecr gbeltjek

eii

baer

om oock an na'tueren.

<[ Crattjt enbetcbing^e, (Muloen roebe ee ooek een wonbeti upf en geeft 2( atleeraebj oan-fKpDenfcl) wonbttrupt,rnbe mae baer woj in alle faken Daer bat ^ej)oenfcrjwt)t> trupt goet toe es g|jeb2Uptkt wo:ben. uiDen roebe in wijn gbefoDen cnbc geb;one> 55 hen es feer goet tfegfien oen (leen fonberfingfie van ben nieren, enbe Doet oen feluen pjehen ene

met

H9
XKinXuvtttcwyt.
i>af

<ip.c.

c$i&
n>i|

boet ootft bat water van bit nipt nut cnbe afgacn.fcitu rijfcn watet tmf t>c ma noua fcMtjff. ^c&tjtiUecrt c nbe een tijt gl;ebtontften,ale 2trnolbus

X)<m JUuytera

cr)?t,

<ap, c,

C Cglicflaclit.

s>

9Jberbennaem<5tratiote batte <Xup(er6 rrupt jijnan Siofeoiibetn>ee erupben 6efcreuen,fcer.be Mer u lanbe bekent . Jecne ttwbf grjerjee ten ra&>
fcenciauw enbc banbere geele cruroe.

CCfatfocn.
StratiotesPotamios.

raMuni(laUK>.

Stratiotes Millefolia.

ee(e@crUtW.

iT>2(( urfle

JXuptcr* trupt b$ <Era6&t

'ciauwgljenaempt woibt f6eenroa* tcrcruptopbwaferbtiliunbe t)en groeten

JDonbertaert eer jijn
1

(telen

oou tomen

nietfeerongjjeiijeftmaer meerbtre. <5ijn Maberenjiinfmaieencn r)alu oef (a"dt,

aencueanfenmet feerpeltecftenbepundtensMfet, t>en Mabeten an 2l(oeolnaet: gijeitjeft.maer wel minbet bunber en cotfer.Su Moemen traff en op torter (ttelhens Die ter $p6en tuffcfeen bic Maturen eoottcomen, enbc jtjn wit t'n Mpe Maberftem; ge*
fneben,in bmibbei'geel enbe Ijatjtacfyicr^en comen gfjeffopen tot een gSefplet ljaun>* hen eenber craMen of ( eretfts elauwe g[>efi)CK.!Dit ttupt en Ijeef( gjeen n>e:te(c,ban en fcer tott cleiw (leertften Mnicn Meet enbe bidt , fcencben feer bun en teer , baer bic 6Iaberenn)tn>a(Ten,enbeaenbtttett fleetthen tetjpben onber bie Mabeten tomen ooiflangnebtapenbu hier enbe baer, totfengtonbe t>an ben water (Irecften acr

mebebattethemaenbengronbta(lmaeht. gnbe

(angtubtapen nemen bic (otters enbe-antx>acrber<scnbe|tcHenfe in (toten met water op fjtter tafelen cnbe maften ben fiecfitcn (jupfman rotj,ba((e( wetmen ji/n bie met fcueren poebcre, fupc#
befe
Ijeef t (anglje

keren of( falueri ben mcnfcft.cn afgfcegaen jijn. i at antur SKnptere emy t bat gee ie eruwe g$efttf n wottx

fmalfc

Ma#

'

1$
MaDerkens ouer befte fpDen eel enDe Diep gfjefneDen Dr rkens an ben vlueael, fans d 6c elf pnt eogclkens ge InekenDe ,>* t gelifek Die elepne e f rks va De vlueacU hens an Den (leunen og!>e(en in DmiDDel e en tibhhcn hebben tnbe baet en ouer
befte fpDen e (e pne fmalle hapskens off pfupmkens. aijoo Rebben ooek Defe biabett kene in DmiDDel ctn rifc&ckcn Daer acn curr 6f pDe fpben n>fien elf pnf fmallf WaDre fcc ns,rle k elf pn btfonDt r MaDtrkt n ncn Ijapjkt n an We rle pne werkene ehelten* Se. (nDetufTtfjtn Defe MaDeren toont ren fteelken wou ontrent een fpanne (nek net gbelnehc feiaDerkens btftt, DjagfcenDe in Dopperfte etnfebooneetoonealielwfc We@ermt>eanele tlepnegeeleDloemkfns.Siett'OJfelesfeerfn ffeitfcticb ianDr in ftaenDe w<eren,en wotDt in ee(e arac6 ten gljroonDm ontrent Der ee efDen enDe We ele gelegen, at neer rcaft in tem*
te

Suf erafcoentlautb rooft fier

JSIaetfe.

migfcfwttfDeempDenttiaerwoDtfeerrefDengjjewnDen.

C Crjt.
rpf.entfaun> Koepet in Cfepe.Sie geele eruree in >ogljflmeM.
,

, f.'fffff <fP< tto!6( gMjeetenm riet; rrf -lattin Mii,taris.3n uptfcb era&ptnclauro.fnDf

CBaem.
ner Den neerren

Twitj<w^Tr m >ru...

eruptoftrcatfrMuptfrstrupf. * S>i tn>rfDetwDfgf>enaemt in rietr

% naem "<*"!
Siuntis

<rre <mintxo'S(p<i..

3n

Milkfoii a .3nSujjtfe%iertelanDegeeIeruire.

iatiin Militant' '

feraSencrau es eout enDe Diooglie an ntueren.ie gecle ermee esserWoo g&enDeenDe wat tfamen treeftenDe. 'Cfatfoen.

CCrachtcntbcrckiiigbe.

SXupters etupt in reater gfif: foDen enDe gljeDioneken jtelpt Dat Dioe'fo ptffenenDegrjenee(t Die gfjeqitetftljept en
terfle

at

Achillca.Milkfoliura.

erUW.

jtr>etringe n &"

Den nieren , en es goet tot Be inroe nDigfce quetfueren g&eMupckf,

ie HaDeren van
eii

Dit erupt grjeftooien

op Die erfcf>e wonDen gelept beroaeren enDe befee rmt n We felue , an aOe vet b\u tinghen fwemngljen tnDe poftumatien

ie fe lue WaDeren m$ a^n ermenght

gene/en Dat wilt ier, en Die (> ff te froeerirt* gr) en enDe fweHmgfjen Daer op gfjelept.
*

atanDer

OCupters trupt es'feergoet

gfcefcupekt tot alle wrouDerDe eftoerftfje frceeringjjen enDe olteratien , liet gfteneeit
Die ftffulf n,l)f t (lelpt Dat olotp'fn ifTfplf f r ghe ne e ft Dif toonDf n , gt flootf n f nDe Daer

opgheleptmetolten faluenoft plaefteren Daer foeDienenDe ermengjjt.

Van (Sttuxoe. kap, q.

/> &uwe fee ft ronDe Ijole fteelftens or ^"-^ Derfaluooet fooge, Daer a roaffen feer gftkertelDe (angrje olaDerktns, outr btpDt ^pDtn tot Dtn ribofkm tot,t>ol<>
naergf(i)tk Die alDtrelepnjte Souanbet 6laDeren,oftDiet>laDfrfn van aufroone, roe nie JfulDe lifck gfefneDen.Sie Dloemen
wafffti

'

wanen op fefiooneronbetroonhene op
bul
heel n>tCfointtjt6 ooc
Ijter ie

bopperfe

an ben fttttnlmteiiittmttftm*

(anbt

(t)ft>eruwtc(},ent>e te
.

iofeo.tb< fifytjf t font

fcljoon gout geele Die fcier te lanbe nocfj niet gljefen en jijn
veefelacfettcfe.

wo,tef

fwert en

i--^.
flraten robe

ermee waft |i e (nbe af om f>p ben weggen ,

ten e(ben.

oen We mte n <m

ewwe Moepet an in Q5jaetftment tot in -erf(Imaent

Ciarm.
Sit trapt wotbt
gfjejjeef en

m rieer AxfM.-.3n

<'( Achiiiea,e nSe Achiilea

fi i

deritis.vOan 2lpU(eiUS Myriophyllon.Myriomorphos.Chiliophyllon, Stratioticon.Herade, Chryfitis,Supercilium Veneris,Acronfylaticum,Mi]karis, van fonimigljen DiodeIa.3n bit

3potehen m> ter fi/t MiliefoUum.3n^)oo%i)U()tfcb arts (Sdjaffgras , cfjaffriip, tnbe aufenfMaef.Jn fteerbuptfefj eruwe.3n (Jrancjjoie naer ben nem onnber
3ipotehen itlefueille. <3ommtgl)e!Jout>en0o: AchiUea,baf gljeflatfyean Otepnoaer bat witten fnelejW en SXepnoaer bat f. (aptt. Ijier ooj gjjenaemt e<s s gl}e.ijd. bat baer serefaert e*.

f ojfaeclsc fijns nacins:

Sit trupt ljeeft jpnen naem 3.ciHea naer b bels ei feer women Sibber 3f(H> Cfatfocn, U$ bpens fjifioJte enbefeptenan.Os> meruabefcljmtenjijn. Sie bit erupt Symphytum magnum*

DanSfctron entaur6 (jem ier(f geo weefen ertbe glieleerf, feer gfjeeiupcftt Ijeeff,enbe baer mtbe Selepfcum , als 5lpuleiu6 fdtttjft , feer auabe fweerin?
gfcenfcefcoeribe.gbenefen.

gBaefwo.telr.

C #atucte.
1

bzoog&enbe san na lueren,rnbe tfamen treeftenbe. CrartitenJcrcfungJic, eruwe gljefobcn enbe g^ebtenc*

eruwe eo

feer

enbe glunecff bat roobe me limoen en alle loop De ouper. eruwe oock in water gefoben en te gljebjoncken, fle(pf alle loet maer fonberlinge bie roobe loet ber wotv wen. felue Doet jp oot op bit fta?

hen

|lelpt

melijdte plaetfen gljelept , oft alfmen in water jbt baer fp in gfcefoben es.

eruwe ge|tooten enbeopbiew5

ben gbelept,|telpf bat Moepen,&ewerc cnbe befcermt bi< wonb van alle er*
Jjutmgfccn enfroetlmgljen.enbegjje*
neeff bie felue.

Va XOat\xooiult.<x,cii
i

Slclwoele

ljeeft

rouwe

6apracf)tige (leien,

ban

aen wa"(fcn langde rouwe

blaberen,bent>laberencl

groote

Qammt oflentow

tttp.rff.fce vouwer a5cKj<It,mer meerBer en fcjupntitr ie Moemen $ijn rent en fioUfif Inch ttejtrif fcellekens,an toluere meeft n>?t,fomjt6 oodt rooBaehticfc. if wctci es san fcuptenfn>erf,an tinnen rcif.ettBe int aentafien lijmacb.ticl>enBe fliWeracbucb
.
:

cgwij;

VanXOaelmiteh.

CPaetfe.
QBa'etoottelwafi 65 Ben eantenvan Den grapten cnBe fn veifyigne pfaetfen

.<$&
.y Moepet

m jaeeftmaent enBe in -fjopmaem.

if

etupf

C iiaem.
l'n

(VitittfrificpvTcrx&cincpmYniyec.

3n

-faft'l'nSymphytfi magnum
l

en Soiidago.Jjn Bie 2tpoiefern confohda maior.^n -fioocfjBuptfcr) QJBainmru (gebmer*

ttmrt^cbreart3uri$,ecb.ant$ttmrti,emwcllen. 3n3rant^ois(icnfp;,

jn

JeerBuptfcfj t3aelro'te(

iftatueee*
m Den
f

aetoostel es roerm.enBe B:oo* van nat f ren f of

weeBen graee.

CCracltttnbercfcinglie.
bat Moet fpomoen en" Ke fnwttBigh>quctfuerengbeBioncli'cn,enBegbcneefBiegftef(uert(Kpf. ie felue twttele gb efloof en Ijeplt enBe gbeneej a(Ie tJerfr fce wonBen gben/eli een 55 placper Baer op gbelrpt,rnBe es $00 feer hcplfaem bat $p met eenen fiufpotoft anBere (tuthen an (ftrj gfirfoBrn.Die (Jucheri al tfamen aen een Boet maffen. ie wo!fe( an qBaemsoJtel.gfccfoBen enBe gt) eBiowften Boet bie flttpmen an oer fco:|tenrupmen,enBeghf neef? Bie abcc uetf}ftcpt van Ber longhene. feliie Boet fp

ie iro!(r!*an t?aetoo2frfe gfieffootrn es oei tfegfien

coch met fupcfcer.fpiope oft huem'e|j oermcngbf.enBe

wBegfceledtf.

Bten>ifs in

Ben mont benomen

ie

tro:te(t>an Befe Baetaosfele

,

gbctepf op ae eete froeeringjjen

Bamews.

met Ben Maberenvanlrupfcrupt $i/ngoct fonBcrlmglje op Bie heef e fmeermgben Bes fon? od '
'

iefelitettwfefesoetlt feer goetg^e (looien enBe op Bie sJKfcuenJept ojjeiepf,

<

% SrpnBe Bes ierffe SSoer;.

'

Dat tweede deel des Cruydeboecks

Van
bcv bloemen / xoclviccmbc
,

cmybtn/

fabcn/ mt>t bytt gedijden / onbcrfcectV fatfoen namen cnbc wercltingfje.

Duer Do&oor Rembert Dodoens.

VanVioltttm,
<<xp,

L
.

f 'Cgheflacht oft onoerfceet:

AS

Yx^oleftenjijntweeberleijetjanghefiacrjte, amenbe'JBtbt. &ie gammetiin fdjocn bimpn prerfc^ van eoluere enbe tf meefte fee* liefeli|cjt ie qUiiDc jiitt j"onbet ruetft enbe bleeclt.

~~
|

;t

Stammc
*$ t "' (It

lette

9B10* (nii)(,mi!y>t laner Set aeiv

r"&tbe^fti ertipt

fBelriecftcbe

CtEfatfoeft.
Viola nigra.

l(f J |

i)cn

93fe(ttCm.

tof eel plaetfen baer

aen ha*

ftenbe,enbe heeft f onbacfyttg"he tmtjn gruene blaberen b blaberc van 3Qe#

ronber, ent>e teerbet ufcben be welefte looojfeomen fefcoone liefr(tj(he

gljenjclt

maer minber,

&:upn

peerfclje TOtoletten, elch b!oe>

cleijn

Jien

op een befonDcr

bun

(eer (Teelhen

n>afienbe,enein t)f blaberkcns gefnebcn, van ben teelcken bat mibbelfte enbe oni>cr|ie

met
fe

geel in bmibbcl befpzengjjt es.5?aet be*

blocmhmswaflcnbaa ronbe

botlekene

oft fti)fhen*,ol faete, bic ai$ jprijp jtjnm

bpenonflujjte.SietooJtelesteer enbesee*
felachjielj.

vQan befen welrieckenbe

vOtolettc

wosbt

en anber gjjefiaerjt in fommtglje rjouen ge* uonben,bat bloemkenis van scele blabcvcn nbefeer Dobbel wojtbngljt 3tem necb. ttn berbe bijens blocmkens Ij'eel fneewit jijn bat feet fefben geonben rooibt anbers ben fcfjoonen peerfehen >Oio(ctten van blaberen,waffe,enbe in ac mamertn
.

gelocft.

'Bilbf gheflacfct e6

ben

dammen geltjck, ntaet bic

blaberc jijn
reit

ie bloemen

wel minber.

fomti)f<smeerber,veelbleecker,fomttjt6 bjnaer

enbe fonber rueeh

enbe-aenbieeanten

IMaetfe, C n St'e amme welrtcckenbe vOioletten rcaffen onber bte hagen

van ben

coien clt>en,op goeben eetten gronbt

ric wilbe fonber rueek maften op bte

enbe trotbn in bic houen geplant. canten t>an magficre bosre wlben. .
,

Ste roelrtetkcnbe

"Stofettcn

Hoepen

in JKeerte

SieSDilbe ooch

in bic

enbe in 3p:tD,fomftjt<s ooeh fpaber.

bleette

Cifraem.

>iefcftoone liefeltjeke TOtolette woibt in rieer gfieheeten

tljn Viola nigra.Viola purpurea. en van vSerglius

Vaccinium.^n bic Sfpctcken Viola 3n ^ooefbuptfeh blauw XVte(,ofcet(jen9tolcn.3n Jtanchoi vOiolettebemare. iOat erupt oen violettt wo:bt gef eet in bic 2tpotehen Vioiaria e Mater vioiarum.

hym( cpv ( n V ,in ia',

SW

JOufa/

.k-

X^-:

'

/3A
c&$Uii

VanXHUttttu

@ap.

f.

t fl>o?faechc f^nisnaemiS:
Skeletten als <Ton(fantinu<; tic JUnfcr|czi|ft,bebbcn!}ucrennaemuiriec): b(viuct>t Ijebbenbe eeranbcrt fjeeft Ion naer bie >ncfrouro 3o,bic weidse Supttcr bat fjp Ijuer be* ten tot om bat ^unojrjn fiupfweuwe mcf gljewaer wcibcn en foube mtnbc tofwpcn6ccrcenbeoetfcl batecrbtrfjchbuer tghebot an 3upiter,bie 2?ii*> bcminbe 3o,in rieer letten t)co:t gr.cb:acl>t f>cef,t>ie 3upitc r nacr b naem t>an jifn ion ghcnaempfljccff.baVr naer jpoock in -iafiin als fommigbe fclwiiucn Viol* quafi vimis enbe Vaccinia t)cetcn. Jicanber fcfj'tift bat ben naem ion ben yBioIeften glkgo uen es nacr 6ic 37pmp&cn van ^onien, t>ic albcr ierf ^upitcr Die 23ioletten gbeg{w

uen enbcgljetoont (jebbcn.

f jSatuere,
\8ioIeffen jijn cout in ben ierftcn graebt.cnbc
vocfificrj (of in

ben tweebcn.

f Crac^tenercftinglje.
vOiolctten in water gfKfobcn cnbe gfceojoncken, {nu goef fff g?)en bic Ijeefe coJtfcn cnbc tfegfccn alle wrbittmgbcn van bet (cuere enbe van alle inwcnbiglje leben , enbe iagb>n af bucr Den tamergaiuk bic Jeete gccle cljolertjcke wcfiicfecbcri. Sfelue boen

eock,bat fap.fpjcpc cnbe conferue van vOiolctten. (Spjopc aviofettcn,es goei ifegbjn oerftitte long^enc cnbe fcosficenbc ee goet in bat ^lcwrc(6 en tfeg^en ben 5oe|l g^ebniixlti.cnbc tfegtjen bie eoiife fonbetlinge

<

cnbe rouwfelieben an berheelcn alfnicnje bicwite in ben montneempf. <fclHcbocnoock botfupeker, conferneenbe ifapoaniolcffcn. S) fegccl cat mibbcl in bic bloemkens wa|,in waf er gefobcn e<s gocf tfegen bic faut* nantie enbt gbc$wel an ber heelt baer mebe g^cgojgclf.en tfegjen bic aUbe fiecfo fij: te van ben ionaben ktnbercngbcbioncken. 13iolc<tcn gc(oofcn enbe alleen off mei ok oermengfif op ffjooff gljelepf lefdjcn tnbc nemen af,"bie btftc cnbe wrfuetcn bic pijne bes !;oofi,cnbet>erweck fof flapcn, cnbe maken bit ftcr'fentn t>o(ticrj,eit mibte bijen jijn fp goet f fcgljcn bic wbioginge *>an ben Ijerffcncn,melancolte,fwaertcliept enbe biepe gljepepfcn. ioleucn gbeffoofen cnDc mcf meei van gcr(Jen mout gt>cmengf,}ii'n goef gelept ep alle f ectc gbqwcHcn cnbe apoftumatien,enbe gtScnefcn bit wtjutinge cnbe pi)ne j>eroogj>cn,cnbebicfjcete fwceringjjen cnbe fwcHmgjjen, cnbe bat wfgaen be$ cerfe
alle erljittingljen
.

an ben hmberen. Sic felue >p:epe gfienecff

berm6. faet van ~Qiolet t en met n>i/n of< water gfjebioneftenesgoef tfcg^cnbtefteecft an ben copiocncn. S) Serttpf an ben vOiolctten es goef g&ebzujxlit ffegi}cn bie i}eete eo!tfen,cnbe cv
^iftingScn an ber leuercenbe t>crn>eclit tot eamerganeft. ietw(be>Oiole(fen jijn ben welrieehcnbe van cract)fcn watgtjelijekmactBcel ber mcbetpnen niet oojbooUijth. cn(!crcker,enbe baer om oock

&
3

"Oanpenfeen.
i

<p,

t')t.

gnfeene6l>en bjpcantigfje feerc |teclltcn6 met veele (ebeken6 , baeraen I waficn fwertgruene rontfomme gljelterf bc blabcrftens , en iuffcfjen ben van ben (teelucne ooitcomenoc elepne blooie (leelken6,b:aghbe f(6oo* I j ne blocm!iens,in ijf blabcrftens g^cli|ck Die >iolcf ten gljcbe'nK,an ew luere eleft Moemkcn bperleiie, enbe mcep aen bie opper ji blabert 6jui)rt sioiet pccrfcrj,aen banbere blauw oft gcclacfctiefe met froerie (treepkens ouertogjen, enbe in bmibbcl geel enbe ^apiacfjticfe.naer bie wclckewafjcn ronbe bollekcn6,baer':

geel faet in befloten

lept.

Sefe bloemen wafl'cn in bie otien,enbe wwben op ee(e

fioppe(engi}cuonben.

eojen

wlben

fuffetjen bit

156.
t)flPettfeett.<<u'j.

cq&qv.

CtEfatfotl
Viola flammea.

})cn|een.

ij cgfjinnen te Hoepen cotts naet Die 23io(etfen en&e Moepen eo?t lic Den $oo<
nier Ducr.

CI5aem
Sefe fcfoeme wotDt
tftl<Jif

in riecf glje^e*

HS (pK)io[).3n iaUjn Viola flammcajFlammajIlptfrtljtsHerbaTrinitatiSjIacea,

fiiHerbaclauellata.3n -)OOCf>Duptft|jgrep|>

fam,;frepfc|>amluaut,>!epfelttgltc!jt&(u* tnf.^n JeerDupfftlj, StpetmlDicIjcpt Moe*

mcn,eiipenfeen.3n Jrancfcoie penfees, 1 jQatuerc.

JVnfeen |t'in an naweren Dtoogfje enDe

tniDDelmaiielj tn tonDe enDe reermte. <[ Cintiit en iDcrctaiglj c. Sefe Moemen gfjefoDen enDe gjjeDtone,?
feen gfjenefen Dat

^^

>j*&

JrepfTem en

Dte t>eftc<hf,>

eptan Deniongfcen UtnDeren, enDe Daer naer woDt Dit erupt Srepffam in^)cec^
Dttpffcr; g^eljceten.

55

Sic

felte

bloemen met Den erupDen fou

foDen cnDe gficDtoncften.fiipucren ent>e pur? geren Die longene enDe Die 6w(l , enDe jijt goettfegen Die eoJffen enDe eritl;cpt n
fctnnen.

T)mt

ccfatfoen. Qtcctt'OtUectt.Cft.ttf, viola utea. teen ^Otere. Secn 90ilietcn es een f>oom#
gljewas winter enDe $omer DuerenDe, jijn (elqijn
atjjticjj

Mk,

hoiiLiclutcluiiDt' bert

met veel

aenroalfenDe jpDe tatikce, Daer enwaften langjte fmalle grttene MaDer* ftens.SlieMoemJten waflen op Dopperfle van Den (leien, enDejtjn Moon geel van co*
(uere,t>5 rueche (icffehjch

ter Moemften ee tn xrier

enDe elck fcefon* MaDerltcns g^efne*

s

Den.SnDealsDcfe Moemflcn6crgacn, joo olg(Jcn Daer langde gauwhene naer, Daer in Meet geel faefa(l.

f paetfe:
teen
plant.
\Oiliercn treffen op

ouDe miteren

enDe Dahen.enDe tootDcn in

Die fcoiten g^je?

fCqit.
Hoepen
in 2tpiiUcnDe

&ten vQilieren
in Cfepe.

C fistm.
teen vilierenjijn
een gljeflaeljte

van

90ioleften,genaempf in @Sriecrx/K;Dietn ^afijn ggegeeten wotDc LeucoiaLmea.cnDe van erapio enDe in Dte Slpotehen Keyri v8n JXinins ( Die Defe van violaalba Dat ee
Leucoion fcepDt) Violaeluteas.

3n

-ooe&i>

8? ij

Dupt|c&

.3<r
ct>f.
tb.oitsiroff<eeiaulne.

t><m Steen aflfewit.te

ap,i,
teen klieren 'Xtiifwm *

6u9(fc6gfcl73iot(cn.^)irt

lanBc geel Videren, enBe

'

teen >Sderen jijn wctrn enBe Bioogbe van natueren en fufctii'l van

~;

-.4

Cl^atuere.
fu&fawien

*miw.

Ben wouwen (nier naiuerlijcfte crawlde pt.enDc gbencfen Bie perficrBe apofhimattm anBcrmocBcre,alfmen Baer in.in een bat oft fweetcuppe fiBf,eft BaermeBe ftooft ie fclue bloemen met ode enBe was gSelijch een plaeftcr permenght, aenefen Bie o* elottenpanBeneerfDcrm,rnBepanBaf fonBament.enBe fieplen Bie mbt ftwerinacn teen -Ttdcrcn met b>eni<b. permengbt gljenefen Bie ouBe enBe quaBe fweerin* y iwwhj, gfim entte PlceratienBeemonte. faet van tcen -TOtlteren een fialf (oef fwaer ma wijn gfieBjoneften , beu ben s\ joureen r}ucr nafHerlijchc trawftbept cemtn , enBe iacebt f Die feeonBine enBe bie BooBc ptucfjten. feine Boef ooeft (jet fnef mef een pcffus tn Bie moe&er gftefee fap van filteren Bie ocgljcn geBmppf.perteert.perBnf'ft enBe ncempt' <if atte i"jw.$, p|c<licti,p[echcn,cnBcBoiicfter6e!)tan Ben oogben. Sie nwtelen tr.et eeelt Dat ee ajij^gljeltoofcn, gfieneeft Bieer|erBe

tem TQilteren gSeBtoocfst enBe in nxww gfte foDenJoffcn bic Ptine,cnBe 6jmane n

mtffen Baer <?

X>anVilitnn<

<ap. W\,

Zn Befen filteren oinBtmen (tree gjeftae^e,

C Cgtjeflactit.

een Batm toeft BidW ren nuempt.Baf groof es.enBe joomer enBe winter macb ouer aficbouBen wo!Dcn,cnBe een an&er Bal tlejm es.Bat fcceff ^Kieren gbebceten

Ql
**'
1
,.,

ben (leen Ttdcrenniet fcer enge> f\" Incft, maer rkcr&laBerenjijn witter
c
*

BataDe/aerpan nieuwe gfcefapet moet wosBen enBe op'tfelue iaersit bloemen pootwigjjt. CDfatroetn epBe Befcgbef(aeb>n an #t'fieren, Leucoion
9ift'err,'

wo;Bf

rtcpeclfaccljfer.

herBereclv twee off B^e oefen hoort) mj aen, MenDe cele ipbe facrfte, Baer aen trafo |en langde fmalIc,cnBe grlijeli TLcceruBf, faechte MaBcrftems, groofer , (anaber, enBe
BieeBer,

3(0(h vi''Kn5eiJi ?! " fitten

Ban

Bie blaBeren

Wieren, ie bloemen jtnfuctriecftenBe, Ben teen TOtliercnpan ruetfte enBe fat* foene gbeliitft , maer ipaf meerBer, an eo>
fom wit, font afcbpcruwicb. fom perntpiet), fom roof, fom peerfeb. naer Bie ipelelte langfie b> wpkew; Polglien , Baer in
,

pan geel <3tem

tuete

heet
*

faet lept.
jifn

te elepne fieefe >ilieren

Ben grofe

ten toeft vilievm, van fte(,tpftfen faechf ttn enBetpoUactjtigfien i (aBerftcs.pan

necltcnBe

Moemen peelBerhanBe paneolue

mU
m

re,pant}aen enBe faBeghedjcIt, alleen alBer manieren minBer , niet ouer eenc poer SoocbtpaffenBe, enBe niet BuerenBemaer
jaerlijeftpergaenBe.

_ s SepBe

Ciaiaetfc van ftitietm

Befe gt}ef(atten

VanVilienn.
weiben hiet
te

Gap.ip

emp\>iu
'

lanbein bit fiouen ghefaprt enDe gheplant.

Stteertc enDe

Ste @<ock Mderen Moepen in

m 3fpjiB een fort naer Daut) cfoenet

4>aMmarni J"
,

j(in.ie elejme Bette yOiiteren Moeyen in .ftopmaent enDe in bat i9$ifptt fijn.

e tklue
'
'

Sefe vilt'eren ene

\mcc, in iatijn
jijn,m'et

fonberlingSe bie
,

(loeit

Vioiiaifas

eni>e fyeblxn

om bie Moemen want

Die ji/n

iet

tijt

Kotbtn Defe TOiberen wan

frottwen 7Qi(ieren,maer Defen naem oou meet oen anDeren -Tiltcrcn toe Daer af wpiWttaeffreap.fc&iiuenfe(en,of(eeftoatment>efe Tilierenmet Den naemoocfc noemen wilt,$oo Dient oefen naem afDerM| oen elejmen fceeten yilieren

colucre als oojfent es nv fommigjjen gel)eet Vioi* Matronai, at ee ^'onco

van ee(DeranDe

wtiben gfieeefen in riecr bpen naem om Dat' Die MaDeren wit

^ilieten

CHatuem
Scfe filteren jt/n n>erm,enDe wat verMoogljenDr, oen
renwafg&cli;'ck.
leen filteren

an name*

C Cractyt en bctcltfnglj,
Sie Moemen van filter en in water gfcefoDen

enDe gheb:oncften,itn oef ben -* tien Die fcuerenabem met wel en kunnen oerjjalen enDe Me oe|en. Sefe vtteren toen oock ben mouwen (juer naiuerlijcke feckte comen (ofien Me <a wtne enDe Doen fweeten,alfmen tnDwater een taf oft fwecteuripe fDf'Daerfijm

'

gjjefoDen jijn.

|y

3n fomma Defe ^lieten jtjn Den teen Btfteren t>an natueten gfieltjck.mart m'et 300 eracijftefi enbe baet om en Mfjoojen sp oeeh tn Mr meDeepnen niet gfteMueckf te
wo!bene,Dantng(jeMeRe vanDen@tecn ilieren, bie in alDer manieren Meter enDe M-auamrt jijn.
iT Cfatfoert
...

yioizMatronaies.

,,

~ ,, SyfafMoemen.

VanOOaftblomm,
~~l aftblocmen
De fwertgruene

ap,t>,

fyebb groote bleet

MaDeren ronfe
,

fomme wat gfiekerft

tuffc^cn

(Den weieken Die felen woitco* 'men, met gfieltjcken MaDeren Mfcf,Dieh>er in oeelfae/kens wDeplenbe op bopperffr woztMingljen fefaone welnee

Mocmkene,b vGilieren,an fatfoene gfiefijek van eoluere ("omen meejt fnecwit, fom lijferuwicf>,fom roobacMick naer Die
ItenDe
toelekr langde "ronDe

I>auwken6 wighen

Cllaetfe. C9?a(lMoemenwo:D Ijier tlanDemeeft in alle ouen gh/uonDen.

baet

tfact in lept.

f Ctjt.
Sefe Bloemen bloepenin
teil

3JJej)e,enbe

Me?

ae Den joomer

Diter.

TiBaem,
Sefe Moemen wo:Den no
lijn gfte^eeten Viola:
ter
fijt

in

ia?

Matronaks.^n Jpwefc

Bmter oiolen, enDe Daer naer oa'n fommigSen Viotehyemaies.^n 5?eerDutfc6

ouijtfcb

CWa)l6lenien,enDe naer Den naem^onefroiiwenw'lieren.

-iatijnfe^eri

55? n;

???

-, ,

c$&$*ftf*
efe

mebecpnen niet notb t (ijt onbeke nt. fcuer natuere.eraefjt enDe ttwkinglje

QapMcrmm en twiDen in Der

Vmptnnincblttnm. (tap. t>p ^atuere/cracht en ajercfet'flgbe. grjetnupekt.enDe

<<tp. .

ban om 6 %

Vanptnninc bloemen,
grnninckbloemen Rebben (jer*> Deronbe (Wen Ij t)t mtxifi
fcnDe jp& tatjrhcnc , Daerarn tvaffen groote toeeDe fwertgrue nr blaDrren, ronffom g^ckerff,

flfatfoem
Viola ktifolia.Thlafpi Crateuas.

J)enniwk bloemen.

58

Den MaDeren t>an /jafelaer niet feet onge* iijck.SieMoemen jijn Den 3)?aflb(oemen ghclijeh van collie Meeek peerfckcnDe als Die vrrDtvrcnen jijn , 300 comenDaer witte Dunne ronDacbjtiglK fjaumkens t>oo:f, We fcer MceDt tro;Dcn,an groottezenen groet ten filuercnpenniwk gj>cIijdf,enDe Daerin lept bat faet,Dat biupn ee.gelije k een mam hen gljffatfocnerrt , enDe bun btc Dtmne MUekens van Den fjamvkens ficnlijck es. f ie rooJtel es wefelacljticl) gijelijek aen
nDrre yDilieren.

CPlaetfe.
Scfc Moem wwDen fier Honen gficfapef.
JJennirnkMocmen
te

fanbe

m Ne

blocjtfin ^pnTJfftin

5(Cj)e,ecn jaernaer bat f ghefaejetjijn.

C$am
2(engrjefen bat Dr|e bloemen oen >3t(ie# ren jijn gficlijckenDc $00 rootDDen jp n tet
ij't

onDer tgtjefladjt anDen>Gilierengr*

g&enaempt viotehtifoliz, an fommt'g[un Viola; peregrine.wane cnDer Den naem an ion enbc int l atijn viola woiDcn mee ft'alle bloembens Begrepen Die gfjeltekeniffe met ben filteren Ijebben.iie erupffieffjebbereenbe fommigeSfpo* tebers fceten befe bloemen met ecnen wembDen natm Bolbonadc^n Duptfcb. twHben jpPenninckbloemenenbe J>aefcf>bloemen g(je&eeten. CB Den oubers es bit ernpt
(le(t,cn6eint-atijn

gScbotiDengfietocrfl

fonDerhnglje woMgbene DatoanQfrateuas befcreucnesgljftt>ecft Dtoeftkvan fommignenSinapiPerficunen* De an iofeoJiDes Thiafpi Crateua; gfenaemt es.
g(>eflact}f

woseen

an Thiafpi enDe

f Jatuerecnoccracbt
faet an Defeh mipDees feerpenDe bptenDe opbiefongliefjiiDeDJoocB.an3 nameren.enDe Daer om van trapten Den anberrn Thiafpi gfjelijeft.

t>tt<8moffelett.

Gap.ij.
ter riff ee(Derfianbe

CCshetlacljt. 5?bet Den naem van moffelen toosb n

Wormen

er|taen,bie in bri/e off ier gBeflacfcten wrDet;l( fijn. Sat ierfe geflaclje woibt gjjefcet ten fnoffe(cn,enbe e6 va coiuere ee(ber(ei).tt>eeDe neet*

fcens Den pmpmbens gftlijtbenDf

SDerbe J)(uj)mken6.Saer b ootk toe! gfeftelt enDe'gfie rekent.als een werDe geffac^t, mogfcen rowDen Die roilDe tXrayeMoem*
.Srijbens.

men

nf

df*>

*y
ie

2 be

ilage (mal*

t)rttt(Stttffclett; eUn

Crap.tn'f;

>$5 cwpip
;

C Cfatfoen,
Vetonica.

Vnonraaltis. moffelen.

.Stckens.

Maberkes.ben 6(a
fcljier

Deranooe

gjjefijtk,ljuerenftefl

s ront onberljaluen oef lantft met lebe*

kene oft knoopken6, cltk<eDfm$tn>eeMa

berken*
fcefet.

Sie

rcaffenopt bopptrfte a Den ffe (en irt langfje ronbe

ffenefjupfkcs, baer bie blabtth(ti6 van

Hoemen

ben fcloemen toiien wier ghewelft fijn Enbe fijn van colue
te tw'f.fom uerutmclj, fom

(cm

lijf.-

lcljt

roof,fompjmmroof,
gfjefeakiert oft gefpitkelf, an rue >

fom

ke ben troffel na*

gelenwafgjje(ijeh.

<nbealsbe(e Mce> hens Bergat n enoer

welckert
fijn,

jo

waf

ffnmbt'ejonbejjttpf

kens

fanglje fcerpe

fcamukeni; off fcoDekens baer t'n fn>e faef Gefloten lept. 1 b< '"ff(n gfcelijek , fcner olaberke n* fijn fmar , liiuf !V tfeelftenegfreknoopf. Moemkens ten moffel Noemen t>anfaffoeneatVli,<k man- ee( mmoer san eoltiere meef roof,fomfijf6 met elepe fliphene &efprane(,enbe

aJZilf^T
f

f
'

me n gSefcnBe
3

"

'

6'

'

f<,m " '"

"" ^ ft,!w, ^ cn " Welken mi Moe

(telen

ie J)(iipmken6 jt'jn ben moffelen wan Naberen

V
<,

'

Tf, l IteeiRens

m "l,fr -0""'^<'i'enjijn(an(lten
i

enbe

Noemkcne gfieltcft

; t f ti moftclen gfie iitth.eltJt

fmal, ben rae fcfeier hrhftfc.bie bun enbe gljeknoopf ,enbe baer op wajfen welrieekenbr Hoe mftene belt

Moemk! b( enkel es van vijf oft fes Maberkcs bie biev buer* incben gbelijck JNupmkens of( ueberkens jijn,an eoluere wit off lijfoetuwicMae*
ete wcleke gftelijck

aen bie moffelen in bie ron&e 6upOn<;,feerpe poOekens waffen

4
. te

f iteemens enbe
bie

5 ''

ra '" t otmk ' n * '' n bm P'Hpmkens wat gelijck, fybbcn ooek geknoop*
'

Naberen an inoffelen off ^(utsmkce.Sie Noemt jijn mcef roof , fom'ooc if,enbe biep gf efneben ben JMupmkr ms feer gfte lijtk, maer fonber rueck 3?aer bie bloemen waffel faet in bie (angfte Ijittifkcns gelijck bie phtfniktne.

ban

(malie Naberken6,maer bie o2eeber,eotfer enbe ee( witter rut

ititt

ClBlaetfc,
StV@inoffe(en,Xe!)ften6 enbe piupikens wo:ben niet
pianf.-ie erapeMoemftens ioaffen.a[ om

ghegrafa^tig^plaetfen.

(anbe in bie fcoiten glie^ an fclfstn bit oeempben enb op r vithti*

ie

sro

mi

f if

cpl
Vetonicaaltilisminor.

t><m(Smoffeleit.
JNwjmtkens.

ap.t>tf.
(EtaptMWmftfflS-

Vetoniczfylueftris.

3ffl< befe

Moemc fcloejj <! in SRepe mec|

t

alle

6 joomcf Buer , tot

m fytfftmalV.
gjje!>eefen,ttrt

p.mn,

Sefe Moetnen mtbmin t(ectB(T7<M>(su, enBe in Irtiin Vetonics 53Imm6 Is fommiglje gferlecrc mepnen Cantabrica.
i

enBe Vetonica Coronaria, enBe fommigjien ol!us cnDeBarbarica.Jn JjoocfcDuptlcb. MfjHume n,3egelf>lum enDe 5?egelm. Jjier te lanBe moffelen.^n granc^oie .Oeilleff
alcilis

at ierftf gij cflat|t el tto ter <t|t Vetonica

<?n>eeBe g^efladjt e8Bie reeljte Vetonica, Bte fommtgljen ter tt|t nomen Herbam Tunicaro.^n Jjooc^Bunftdj SonBernegelm, JelDtnegelm, ->er,BenMumlin, lut|>
ropffte -f))er te lanBe

^t i)hcns.3n ^ranejjois Des 3rmotries. #Bet Be g^efiadjt es oock een gljejackt van Vetonica.enBr mad; wel Vetonica aitiiis,

cftVeronica Coronaria minor g^e^eetenwojBen. 3n-tJoocf5Buptfcl5 nwBetgljeljeetett ScutwiUe enBe van fonitmgften ^jcc^munt enBe Baer naer in iatt')'nSuperba.^iet t(

lanBe JMurjmhensenBe eleimmoffelkens. raerBe es een reilt gfjeflacbf van Veronica,enBe Baer

om ee|t Vetonica fyiuelMs gje*

naempt.Jn ^joocIjBuntfcfe CoetktoetkMoemkens.

Ijeeiet

attc^lum. J}\a te lanBe rajiebloemkens, enDe

C ^atuece.
COJeefl ae Befe g^efacBjen
jt'/n

vS Befen Moemen,met

fineren 6fa6eren enBe

nwtelen,

uan natueren tot toermte enBe Bsoocfeje tretkenBe. tracht en lfccrclunghc. Eonferue an Ben Bloemen an inoffrien met fupeker gemaetkt
miDDelmaticlj

fterekt Bj erte

iDe es goet gfcefaunckt in

Die Ijeete

coufen enBe tfegljen Bie

eft ilcnne.

ie

Van bt'e bloemen x>a oftantin6polm,(iaMi^

*

cgip

ic rooucl van ben .Rcijhcns cnbe bic Woemen in water eft wijn gefoben, bot a* <s ter maken cnbe breken Dm (leen. Sic fclue woitcl gfjepocbert cnbe met wijn ingenomen ooch tfcgcn bie pcfiilcn* tie,cnbc tfc gjjen alle fentjn,enbe tfegfjen Die beten enbc (teken an ben femjnmgljcn
g^ebtcrtenfecrgoet. ia upt gbe ffootcn op bic wonben gc(ci)t (reekt bit boo!ncn,bifle (en enbe gftebio* g) hen beenberen wt,cnbe gftence(t bie wonben. felne trupt gljcnce(i ooc bit pi/ne enbe weebom bes Ijooft, alj werfeb. gljeftooten

rnbc ban op gljclcijt woibt,oft in rooier gljcfoben enbe batt mtbt icr anber tween eraerjt es nocfj ter (iit onbekenf.

tjjooft gcwaffcljcn.

<o

"Ortttbte bloemen vanGonftantinopohn. (lap, *>&'

3c Moe men biemen |ec( bhtt J I men van (Eonftawmopelen,
langlje geknoopte, WH ^^ (en,baer aen roa|fen (angacb?
,

f Cfatfoeft.
HosConftantinopolitanus.e/>"><^

Ij^ebbc twec,b))e,off vin, reeb*

Ijole (eV

'

V04> 1 o /*>'*

tigfte &!eebacfe.tiglje,boncker

groene ilabtt

rcn.Sie bloemcnwaffcn op bopperfte van Den (leien, oeel tfamenbi; ccngijebJongen, ben bloemen van ben .Keukens van fatfoe* ne fcfjier gMijck maer wat me erbere , van coluere araengie root, feljier gfjelijch bit fceHen van ben araengic appelen" <nbt jijn fcfjoon en (icfedjck in bte oogen , moer en Rebben gljeencn fonbcrlingben roech.

gnbc bit blabercn tn

lentianbcfenauijbf,
acffticfi.

fonbcrlingfje bie fit?

jijn een luttel (japs*

tmnne

S5ie wonel t$ wu mveellangbe tacrkens ocrbcplf, an fmaceke wat

feeipac^tic^.

t ISIaetfe.
IQefe Bloemen roo;ben Ijier it lanbt in ter troptlief fjebbers bouen gjjeplaw.

fr)'t.

Sefe bloemkens bloep oanmbmibbel san beii joomer tot fdjier m ben wintcre. filiatm, Sefe fc&oone Itefeiijekc bloeme, wobt vanbtn crptlieffjebbersFios Conftantinoi poiitanus bat e6 bloeme van <Eon(tantino<> polen gjjenaemf. nbe wo:btanfommt>
gfien boj

Ro6

Graca

Pinj

g^eljouwen,

bacrt feer (utfel grjeltjkent(Te mebe Ijecft. vOn fommt'grjen anberen woibf bit erujjt Saponariag^enacmtbte (fe(ueoo: een trnt^ion jjottroenbe jijn, bwelckin rice^ orf oOJiop.jn laijn Herba Lanaria,enbe t>an fbmmigen Hba fuilonum gt^eet roojbi.

Saert meer grjclifthcniffe mebe eefi, ban met

bie Rofa Grsca, trant roaert fake

bat

^etboJenacljtK^oftbilIelac^tic^roaere, fonberhng^e al6 bie bauwbijledniatiin Sonchus,baer cS^eop6!a|lus bat Struthion 6 rekent enbe |elf,I;et foubc fonber ttrtjfef oos bat opjecfjt Strathion ghebouwen mogperi woibeh, roant Pan crac^te n grichjche*

^em feere,enbe <i;n Moemen jtjn ftoon licfeiijck efi fonber ritecfc
anstrutbion
feJi)f(,

al clfytovtyaftus

f atue,

IJtl

g>kwoilelvant>cfsn(tuyticc6Ht(t\bc fcooglje van ntHcren~a(e t>Mtfmfcts merekclHtlien tupc^t cnPc betwjff.

t Cracljtenbercfeiftghe.
aupt Dat trutljion C6,$oooet Dtetroel toafermaken.eimef 3 rooJtclcnoaneapperegfjeojontkcnoeeektDenfeen. prepmcfif enoe fupuertbie ntcren.enoe te Hafc,3p opent t>teer |iopt|>ept sanSff leuereenDevan bet milten.jp fupuert Kir iet (e,t>oet feepen tic tape fdtpmen, t>ereckt t>te natuerlijeke crawk jept an oen .'omi>cn,tae((>t af Dte feeontmte etiDe oooe mepten, rnoeesgoettotoie
(efj fake &( if

geclfuc(ifent>et>erouDer&c6oe|f,5ooftftt>eer cni>e fanffweer. :ni>e|jeef{noo(6efl anOere eracjjtenenc ouccfcDen oie van (Strutbion gljefcreuen roosten.

t)mt (ttyiftm oogden.

j|

.fjiiffw ooggen ge&fienronDeroofc

tacfyi$e ggeknoepte (leien, Dan en rot elck let roaffen twee fangge
faccfye roonacfetigjjeMaDeren.Sen

C Cfatfoen.
Lychnisfatuia. JI|fU6

eogjm.'

I'

blaberen van 'JBoHeMaoeren gfje* i|'ck,macr wel mtnoer enbe fmalter. )ie bleet men nuffen op Dopptrffe an bi fielt rot fangjj* cptig^e gljenboe ^upfhfne , enoe fijn van eet tucte (om fcf)wn root, fom rott van fatfoene Die enkel fijn motjf oft fes Maoerkems ggefneoen

met

feerpe

pimtkens

Die

m omtooel san oer 6(oe

(nDe als oefe Moemen uergaen joo n>ajl in Die ftupfketu; e ront laneh oolleken baet in Dat faet leyt taf btupn e, te rootelee lanch en Dun.

men wergaren.

Sefe

I piactfc. Noemen wetDen gier te (ante in biebet

uen geplant.

C Qt>
<Sp Moepentn sssaeekmaenf Jpjojmjaent em te,Ooggflmaent.

Cjeaent
Sft

m (Sriecrxvxvr s-tcpmnnoriK
niscoronaria,

ggeffacgt

an Moemen
.

roott ggegeeten

3" iatt/n Lychvan fomttliggen

ente

Lychnisfatiua,

Athanatos

frt

Acylonium.3n.>OOCgtliptfcrj

fat

genrofjlm, enbe SKartcnrofen, ente taernaer I1t> ter ti|f eock atl|nRofaMariana..f)ierfe lantewoten jp mee|f Cgnjlus oogden gjjenaempf.

ftituctc, C Sefe Moemen ji;nt>an naftteren

...
,

1 roemt ente tsooggc.

CCrat^tenetcfctngije, Jfact meteen tfoemen.oft e lek aUeen met twjn ggetjoneften wet anten oeojpioenen.

tie 3 goei tfcgSfli ' v

Van Jtntttettt.
.

(tap,

&
<Zfk

ar^efe 6(oemen $tjn f roeeterfepe an ggcflacrjte.wit ente roof .Sw witu tiin grow

f Cgfyeflacfytt

f^m enbe mexDex van

waf[e,bit tvebt toittt enbe minbet,

Van jfenette&tt.
C^fatfoen.
LychDi's fylueftris alba.

(lap,

&
%mquk<ne.

Lychnis lylucftris purpur ta

C(n>6

Itftfte^enetieftrnis.

i|3e ^enetfeltens fceMen toiwe hap* acfctigfcen fjff( fielen, en tw'tte fiajijdcfe^
[
I

ftglje faeejjte

blaDeren,

Cm gfijfflus co*

bat meerDer te tan acn bic e&n(?iisoDg{jcn, enDe#t an fatfoene Den <ED(tusoogh>nglie(tieIt,maermeei: gfcefneDen enDe fonDer feerpe ptimlteni; in DmtDDel, enDeale bit bloemen oergaen jtjn, joo eomen Daer ronDe boneftems oo:t baet in bal faet leef.te roo:tel e fomtits ' onberb>men wet laneft enDe ingbers Dieft.
,

bloemen witwn rot

ghen (eer gehjth, moer van ftelc DunDer enDe fmalDer van blaberen enDe niet footwt St'e
i

ceti

tont h.ayiacfyitf> fuijfhcn

wok

Duergaens met jo Ij 00$, enDe per wortel en es niet laneft moer meelt co:t enDe <ufett*.te bloemend/n root Den anDerenahelijcft.

Ste OtooDcljienetfeftcms fijnin ac manieren DenBttfen gefijeft,maer enwalfm

fafel*

C^latfe.

>efe bloemen roa(Ten op ongb>bouDe plaetfen atn Me eanfen an Den selDenenDe bb tregben,^ tboDen ooeft Die (jouen gbeplant, enDe ween fomiiite Doo? eel erplanten6 Ijeel Dobbel an bloemen.

bm

o Hoepen meeft an m tene alle Den ^oomer Duet.

u t jenetteRenis
<v
.

CCgt,

(jeeien

Oen Tragonatan Hieracopodium.oft Lampada.enDe nv

mrteerx^jf Sy ? m.^n

ITBaem.
-iatt')n

oattu Die rechte Saponaria met en us.^n .(joocrjDttbtfeb. f Dn>ebeIi,n>i(De Srargenrofj lm en tot fommtglje plaetfen BiDerlloft.^ter te lanDe 3enet teftens.

Lychnis fyiucflris,anfomtnt*
ft)f

Saponaria,noe Wel nodjtd

gamere. C SefeMoemen mediteren eruDe<ijn

natKerenfeergjjelijefc.

Den Boojgfjefereuen

(Efjiiftus ooglien

van

C Ccacli

en tterrtttngfyc,
faet,

cglitt'f.-

X>MiTtt$t\b\<>tmtn.

(tap, gf.

faef,b(oemen en&e het 5<f tntpt an t> %mttuk<n$,fi)n 8 DC( tfegljcn bie beet 3 an ben (5(o:pioenen , cnbe jijtijoo tracJjtictj bacrtegljen fiat t)et crujn alleen i>m @to!pioenenoo!gtieroo:pen liiier macehfeloos maecht. <fe(ue factcenbalf (ooi froaer ingftenomen iaecljt af met ben eamerganclt bie 95
t\ceie geele colerij<fteoc&tit(> eben.

X>mt Tegelbloemen.
(Jgelbfoemen Ijebbcn reefcte bunne jjapzaefjfigpe ftelcn bacr acn roaffen

ap. j.
< Cfatfoen.
Anthcmon.
PfrgClWOfltKR,

langde (malk

ay.actyia,e enbeafclj*

" bmimrooiinDijf

j|?eriiwtg&e blabcrcn.Sie

doemen jijn

blaberltcnsgftefnc*

ben ben 3enettckcn6 mei fecr ongljclijclt, naer i>t'e roeltke een botleken wa| tact in (Werf faet lept.

Cpactfe.
efe bloemen roaffen op 61c coien clben,in bie Seruwe Otoggbe enbe @%rfe.

CCijt.
efc bloemen bloepen in ?epe QSiaecftmaent
tnbc >oa,hfimatnt.

cjiatm
>efc_

bloemen als 2tite[fws

fiee; atih^ Anthemon.enDe Anthcmon foliofum, pan fomittigctt Githago off Nigellaftrum , off Pfeudomelanthium.^n
./joorfjbupffclj

fecten in py a8vc 4>m.<5Aj, enbem iafijn

fctjfi

j&icr

te

SXaben, rofrabenbe .Koinrof. lanbt <otenroofcn enbe ?}cgelblocmen.

3n<Jrancljeis9)urape.

f iftatuere cnoe bercfeinglje.

natuerc enbe wcrcktng&e van befen S"o renroofenes nodj ter ttjimet bekent om batfl niet ghebmpclu en wo:ben,ban aDeen an fbmmt> gljcn ng^creeren t>ie bit rrunt ooj ioliurn off Pfrgella nemcn,fot grool aefjterbcel an bi feckf.
(Jratljf

t)gn ffo enbloemen. <ap. $nj'.

Spe oienbloemen (iebben cantaefjtige (Men, baer acn roaffen fmatle feer jpe afcboerttroigfie blabercn bic om bie eanien wat gefeaert ftn et ftrrpe
*

bfaberkens, va eoluete meeft blauw fon* berfingfe bie -3Btle,fom 00c bie bic Ijouc roaffen, wit afcijveruroith off fcupn roof, tnbc peerfefaeftacf ,naer bie wclekc in bi gefeeiferbe bollekss lanckocniicn faef wafl
fee gfcefneben

<e==^
luffcljen

gf cltjck tanCfftene fiebbcn,op bopper (e an ben pelen roaffen W3gJ\ clepne tenbe rouwe gfefcelferbe bollebcns,baer rol roaffen fclioene bloem
^ccejtlcne
i

i(n6

annf off

Sapiacf ticf irolleften beflofen. * j?ch vinbfmcn in fommigtje Nen een anber gbeflaclji ean CosenMoemc bj ben Booigtjefereuen van bloemen geltjeli is,enbe bit beeft growe bieebe Maberc , meerber nbe groofer ban bic BIaberen an hiiflus oogen.bie ooeh facel}f cnbe rooBahfieJ, gfiedjch bie blaberen oan ^Bolleen^t jiin.Sie bloemen van befen $tjn van gefeelfet-i be bo!lehen6,gfiefneben bloemen tnbe van (abt bi tfoienbloemen ale oo:fept ie ,u
Wiek maer eel meeber.eii
511'n

v&

eoluere blauro in bmibbel trat naer froot oft fperfctj

trcehenbe.)ie roojtel ee groof berenbe,enbe afletarean nieuws rotfpjutitenbe.

CPaetfe. m g)ie blauw korenbloemen wa(Ten op bic velben

int cosen enbe fonbcrlinghe in

ben

'2toggt}c

X>an(tcitnb\0tmm,
CCfatfoen,
Cyanus,

<lap, gif.
Cyanns major. root* loienfcfoemen

ZmaAlottom.

Xogge.Stettrifiepetfcfjeenbebiegrcote
fajjetenoe geplant.

ciounMoemcn wotben

<n

Me (jouen g|>c#

Sefe&toemen6(oejjenantnOKepetotm,Oog$|tmau.

f^aem.
i

Sieg^emeijneCrotenMomten.rooDenixtn
Kit, ait

93fmitt6t'n .fctun Hos Cyanus gfjerjee

io;nMu* men. J&terte (nbe (foienMoemenenDe aog(jbloemen.35> <w6 c'*S&' <,ll 'olej 3Mttet,<5ieuet on 3lu&ftoin. JDt anber gljeffadji wbt Cyanus maior genaempt, enbe van fommigjen g*(ecrs> t 6e rooMDeroe gfjeffocSf an ver&aftum gljefjoiic>en,enDe t>et omThryaffisenbe
tt
ftjf

fbmmigm

<

Baptifecula off Blaptifecula.^n J^oocoounifcp.

:

Lychnins gfiefceeten.^ri Jjoocfjountfcrj rootcn jp taii>t.o:nbiunH,enPe fytt e gtooteo:enoloemen glje&eefen.

te

tin*

f Batuere.
Ste CcsenMoemen jtj'n an natueren co enbe btoogfce

f Ctacijt en

ttercfcftit$e.
goetgjjeleijt

ep etttf roobe 100*21 penbe ooglien, tnbe op Die fyttt gfiejtwnen ontren! ben oogden. Swaferan<ejenMoemeng(;ebeftu'eertgero'eftooelt bieroobt'cfcepf ptfne enbe 59 xebom bet oogfjen,al|l brnwl baertnne g&e&tHjipt n>o!bf,enbe We eogljenbaer me*

ie gr^emepnefTojenMoemmgljeltoofenjijn

teg^afMen,

XHtM&utbltmm,
>wMocmen Jcbben
b:p oft ier
(telen onberfcalt t>oetl>oocritr>afs>

(lap.
Calendula.

*>ontblOCIttCn.'

e. Cfatfocn,

waffen fcfeoone geele wat flertfo djticljrieclienbc bloemen bic rjucrtfegcn bt n, onbergawh an ber fonnen flur/fen, enbe ttJC<> tXTcm (fmo.'g^cns met ben opganclt van ba fonnen openen. <nbe elcft befonber bfoemlten ecftin bmibbcl en geele off bjujine crnjme,

j J

fenbf.mcf lange hccbacbugnnfo gruwe blabercn bedeet, ban op

\

ban rontfomme eel geele

blaberltem;

om ge?

fetjtjn. rnbe als befe bloemen ergaen fijn, joowaffen op bU Rnoppeftcne. bacr bie bloes

men af gljerefcn ji'jn.gr ootacfetige rente ftnops>

pen van val ergaerbe (ange eromme faben, bie f famen in een roaffenbe een 6oIlehen gl}e<> lijdten. rnbe elcli befonber faet i$ omgeeromt
gjjeliicftenbe

eenen

Mn en

ringjjefftcn.

Sic

rooelee

tt>it

f rtte refelacljticr>.

CjMaetfe.
3)efc bloemen waffen al
t>er
j()

om

ia bie

Jouen

g&e fopet jijn.enbe omen alk jate van

fttcr gberefen fae(

won.
alle

CCtjit. b bloe&en an in ben ?et<

ben jow

mer iia

tot in

ben

reinier.

C$aem<
SVfc bloemen too:ben nv ta
<j6e(jce(n Caiendda,t>an
fff

{n&rffn

fommfgrjn Caitha enbeCaithula. 3n J&oocrjbupff* Xmgrl tJttmcn.^)ict te lanbe outbloemen.^n Jranc^ois ottltte cu oulct'.

_ C^atuere. owMoemen fijn werm enbe booglje an natneren.

Sic bloemen afleene off met ben
crur.be in n>ijn

C Ctacrjt n tberefcinglje,
ggefoben enbe Bebronclten boen

Sen>oun>en fiuer nat ucrhf efte tranth^ent omen. Ste fc luc bloemen ent* bat <rur,t gf cbieocfy cnbe op gloepenbe oen gclent ttJtt 99 bte feconbme enbe boobe :u<j>ten ferdtcljcK af,als ben rooeft baa af <omnbean cnber ontfangjen tr>oibf. Swater van befen bloemen Jebiffincerf Jeneefi Me toobe oogBen alfl baa innt
gIjebitjptrcTObt.

S)ie Confcrue an ben bloemen gljenee ft bie beiiinge cnbe lopptnglie atn thette tfmoig&ensnuefiferingljenomen, jpesoodt goef ffcgr.cn bie veSUentk enbe ambt ' fodjteng&e&jupcltf.

S>

Vanpeenfbfoemttt;
I

(tap. Qij,

ertfbloemen I}e6bcn eenen crjten ffeel ontrent cencn wet ficoefc. waffel be met Djj oft ier wpe facrhcn6,baer acn eowKomcn lange fmaHc bla* berkenis. <>euen op bit flelen roaffen fdjoone bidte aren ol van bloemen

enbe oan cleane btcpcg|cherffc blaberftene eenen offen fleert roef fr onghelijdt. Cnbe befe aren beginnen anonbet te Moepen, en 6loepen vi bacrenvocit alle jfhcns oproacrt6 , enbe eer bie bloemen open gaen s -oo jijn bie eleene blaberftene enbe bte hnoppefeens an ben bloemen altfamen vi een fcer fchoc perfcfj
j
tomer.entie

<wtsbaernaerioo(omn WtblcemBen6WPJf enbe gaen optenalfban

}oo

lit)

Vanptmfblotmett.
m

Gap,

Qi).

aolttij.

CCfatfoen. 500 $t'in 59 van eo(ueregee(mef perfcfjvcrmcngfjt, enDc alDie bloemen VCrgaenjijn JOO verliefenDie Melampyrum Triiicum vaccinum. Pttrtfbtotmcn, perfefce blaDcrkcii8 (juer coluer cn&e nwDcngruen plactfe van Den bloemen eom bieeDe IjaMp* enDe hem; voo:f,in Den weiehen gfjemejmdjck twee faDen
beflotcn liggfjen.Den

ewen

mctonghclueh, maer ttoitel e<s Dun enDc ^outadjticl}. C plaetfe.

eoJenen van fatfoene minDer enDc bJupnDer.JDiej

Sefe J)ecrtfb(oemen rcaffen

Die

in Die

Schuw en m

pelfe op goeDe vette coiclanDen. CtCtjt. <25:aeelmiacm',fenui)<6 Sefe bloemen Moeyen

oock in .jjojimaenf.

C$aem,
2)i( cruije tvoJDf

nv tetttjtgfieljeetentM&Htut

Tritic vaccin aut triticum bouinnm.

3n -)OOCjDUI)tf>

Rutveplfen enDe van fommigljert toaun SfcifctjblU:* men..ier te (anDe J)eertfbloemen. (nDe fc^ijnt irel te wefene Dat onetupt Dat van SeopbjaffusLibro oauo Cap.v.enDe an (entte Primo de alimtorum facultatibus.Cap.vltimo gfcenaempt tvo:Dt tn @rieer 3n iattjn'Melampyram, Dtvclck als fl> tiAeiianftf fcl)jt|uen 1 een onetupt es tn Die <Sere groeijenDe.Daf (joo gfjenaemt woiDt om Dat fjet Mtttmc coiencn eeft,Der Scrwcngrjerijch. ?acr en ee Dat Meiam* pymm met Daer >tofco!iDes af fe^tjft, Dat oock
.

Myagrion gfjenaempt tvoDt.

C &atuere.
9?ccrtfb(oemen enDe fonDerltngrjc Dat faei es tverm, fumttes enDe opDsagcnDe van natueren. Ccatljt enoe ijtnoeratffe.

Sic eo:enen van Defcnpeertfb(oementnfpi)feoft D:anck ingenomen bemeten 3t maer met $00 jecr als Dat Die fterfenen,enDe maken Ijootfweer, enDe Diontkcnfeap
,

ioliitm enDe anDers en is van fcucrDer

craerjt oft

twrckinglje niet onDervonDen.

Van Ribbevfpoitn,
f Cgljeflaeljt.
OtiDberfporcn jijn twecDcrlctjc
1

<Zap. qx>,

van g^eflacbte.<Sam enDe "JBilDf.

ffcel
,

3e Jamme KiDDerfpoien Rebben eenen ronDen rekten

waffenDe
jijDe

met aen*

Der 6(oeme Die bloemen ff eertken Keef t,gr,e(ijck

taerkene met teere feer gljefnebcn blaDcrkens bctfcet,Dcrt blaDeren van Die clcpnc 3ucroone niet feer ongeliftk.Sie bioem tvaffctt lancr Die ftelen bouen aen Doppet(te,enDe jun van vijf blaDcikcs tfamen s vergaert Den vOioiettenroat g^cKfth, befcalitenDatljef cenbfaDcrke van langaenticft enDe (jol cs.cnDe van aerjter een omgebogen enDe gljccromt
| j

van BilDt vlas. (JnDe

Defe

blocmkcns

jijn vart

temere font purprbIautt\fomn>if,fom lijfoeruwtt^ enDe al6}t)vcra,aen$t)rt, ito waffen Daer langhe awkene naer.Daer in bjujm faet lepf. 1 Sie wilDe 9itDDerfpo:en jijn Den ooigfjefereuen gbelijtk , maer vee! minDer van jijn Den voo:gefereuen geltieft bloemen Die eorter enDe van waffe, enDe blaDeren ffeien maer minDere enDc en oaffen niet joo veel bp een , van eolttcre fe|oon blauw peer fee ttenvOioleuen8elijek,enD(aijp vergaenjeo eomenDte rjamphene vooit, Daerm
t

fac,,f ^,,

na

ft*

ch>j.

X>m XfobwfpMM c tEfatfoen.

,

Gap. &>.

Delphimum. Satttme 9ttfcPfrfp<en.

1 Bucinum. IBilbt XiMWfpWfll,

CPIactfe,

Ste 5<tmmt SCtttetfpoien nwiien fier <e lantf,in oer (MjKft'e fjje&&s $oin gfr
fajief ie

wi(oe maffen in teosen op goeoe eite oel&en.

ie Santme Otiooerfposen Moeyen Be ofttjoomer 6uer I teOBtfoe wozoento 25:ItmMM ne in .fjoijmaeM met Meenten geuon6en.

Caem.
i

ie

gamme Otieoerfpojen

6eefen in

'; Aa<j>mp enoe in &tft'jn Deiphinium;

ftO fff CtYf tdn fotttrtligjf n,Flos regius,aut FIos equeftris,Ca!catrippa.

<tf tWlftt 8c(ae%(,tt)C!6l gebeten AtMptrap ?T(f op Ddphinium alterum.f ff Bawt.VoKf Bucinum.n (ff Ujt Confolidarcgiaautregalis. 3n.)00CJJ0Hytfc^ SXwetfpo;n,eni>e Oacr iwer Jjier te fonoe OviOrrfporen.

&ataete.

elpinium e mtbbdmaftefi ttwm van'naf uctntr CracIJt en XbercM ngJDe. Stoet van ten dammen SCiooerfpot es feer goet getooneften tfegen pie 6eef van 6en @!pioenc,en es $00 eracljtiety tfeghen fent'jn wat een @co:piocnen t>$ et erttjit

3f

<iUeen&<3eo!pioenenoojgett>ojpen(juerljeelfrac&fei'oo6 cff mc6(eloc6 maeeftf, oljoo i>af ij fjuet niet tueren en fcunne n,voo iat iitaup van fiuet es.

genomen

<Sfetnoen30iloenes 6en itammtn van iperehingfe gjelijffcfnaerntef joo23

aftefepen

X><m%ldty>en,
I

(tap. Q*>U

c^ltg,
%Mt$t.

Xetcptn fiebben groote biccbe

fneDen,Den Matteren van
niet ftertk

q tlfatfoen.
Aquilegia.

blaDeren m$ twee oft Djje Diepe

j

@ou*

Iweglklijek, moet witter cnDe

s

van ruecke,nocfe ooc

gfjeen fap wtgfceuenDe als ft) grjequetfi woiDen.Sie (leien fijnront enDe effen on* ent twee voef Ijoocrj.Dacr op waffen bloe*

men5

tweeberljanDe blaDerksvergaerf, waer of Die rene.elepn tnbt fmal fijn , enDe DanDerewflferjenDen ooigb/fereiien waf*
.

fenDe ol mei ei lemelc omgljecromt (teert? " I kengfjelijekaenDie 9iDDerfpo!en (SnDe Defe bloemen fijn fom enkel, fom bobbel,
" eoluere

fom blauw.fom wit.fom peerfcr?, fom root, fom gljefpitkelt enDe gljefcaktert blauw enoe wit. rnbe als Defe bloemc vt gaen f tjn joo eomen Daer ter oft ijf feerpt fjauwkens booh aen maltanDeren wafien<>
De.Daer in bat faet (ent Dat fwert e6.

cv^
f

f plactfc.
efe bloemen woDc Ijier te (anDe t'n We ouen gljefatjet enDe g(>eplnf, ji> wafferi
ootk in fommigrje bjooglje boffetjen , eflaen
jfeenrootfen

maer

niet tier te lanDe.

Sefe bloemen bloepen meeff

cnDein9S:aeckmaent.

in SOJejje

fiaem.
Sefe bloem woDt no
Duptfcb.
ter
fijt t'n

latijn
}t)

Aquilegia Aquiieia of t Aquiiina gej)eei,Den oubers es

aglep en agelep.Jjier

te

enbekt grjeweeft. 3n jF)Cctj# lanbe akelepe.^n Jraneljois Stocolpe.

ie akeleien jtjn mi'&oelmattcr} werm enDe tjocrjrtc^.

C liatuer
t

c.

C Cracli
efe bloemen als
v <Oerbaeri eeft
|;

en aicrcfetnglic.
mebetpnen grjeen gf ebmyeft. 21
rtttuf.

ftuellius felwjft en fcebbenin Der

Vanl&oaobatvu

Qap,

ronbe reepte knoopacfjfigfce fleelen met (ange enbe fmafle blaDeren bceleet,Den blaDeren an-ooek fcbier ghelijekop Dopperfiean Den (telen waffen ftljoone geIDe Dobbele bloemt an eoluere fom peerfcfj met Der fon l| met gout geeie (ipkensin DmiDDel,fom geel.Sie tfme!gljen6 ""nenepganckopen gaen enDe 6uet tot Der fonnen bupgfjen enDe ontrent miDDatf) weDerom toegaen enDe flupten.SnDe als Defe bloemen ergaen joo waff in bal botleken Daer Die bloeme tot oooHgljeeomen es lantk faet, Dat bouen Ijapjacfyicl} es. SnDe als bit faet rijp es.joo opent l)em Dat knoppeken enDewoibt eenrontwol* acfjtirf! bolleken gelijek aen J5apeertt;)t,Dat metDcnwtnDe weel? flupft. te wosteles leit.ioingfiers Diek.enDe fuet va fmaecke.Sit feel erujit met (lel blaDeren bloemen, rnDe nwtclen es sol wit faps gnelijek meltk Dat Daer wt eoemt alft g^equetfl woiDt.

CPlaetfe.
S)U erupt wafi
bloemen
tn

fommtg^e beempD.^et wotDt ooeft om

tte fc^oon^ejjt

an

jjjnert

in Die {jouen beplant.

C Zift,
Ut

<f<

efe

Mocmm

Moetjen in vOcpe enDe

Barba
Hirri.

&iacckmaent.

<f lacm. S)i( (tut)t mcibt nv ter ti|t

ttjll

gfiefieeten in

a?

Barbahirci,cnDcOOtDat UUt'gfjCOUtt>Clt

Dat van ben ouDers tn net; T(yimim}i ko><, in iatun Barbulahirci&Comagl)fnCinp(i6.3n #oocft.Dut)tfcf> ^crict QJockfbaift^aucfjfooot. jjier te (anDe SJoctfJacrt enDe 3fc P!> *iw

mcn.^nStoo^o' 6
il
etujif

S3rfce De teut.

f $atuere.
roermsmn
2t te iniDDelmaticfi. twgtielj cnDc natueren.

f Cracljt en Vomtdnqfte,
ien>o:telan Weefkam in waltt grjefos DenenDegeDioneken wrfuet Die otjne eighe*
nee| Die [teeckten 2(o|titma<ient>cIDer jpDf.

SS

es ootk (Ver goet in Die fe tnbe int faatt , gfieujek We nwielen SXaponeelen gpebtiiijdu.
ie fcitte tcoJtel

fp';#

van

Va Sloutoulblotmt. (.QX>iip
^s> l ottroeelMocmen feW
ronDe fe* len met ee(e jpDe tattkens, Daer en tvafltn langde fneeDe DlaDe*
ren,Den blaDeren v& 9?af(ai>e roaf
gfjelnch,
Drntt>e(*ken laner

nelangfiefaecfite

moer meerDer tufjefien Watfoen< bit (leien wosteomen fcfiio* Araarathuspurpureus.$Ioutt>CC(&(oemt aren van coluere fefioon purpur
(icfj*

root gh-rhjtk fcljoon cramofi/n floutueel', bit nj

telt/eken en ernxlekeren
nocfi.

af en gaen,maer lan

grjeiiitinjuerfcfjoonljeijf etraert mog^en Den,fonDerIingf>e a(6 $p tneenen lauwen fiouengeo

6.'oo(fit

wit

JOiten.^n Defe aten waf!

ftrert ts.

fiet

fattbat tlqn

tnbt f eel
>

Sefen MoemenwoiDt noemeen

gfiehjeft gefiachj

gljeuonDen bat negfien oft thien voeten noocrjn>a|i De Dit i$ van fatfoene oen anDeren glieli/ck maer
,

jt'jn

DfaDer jijn eei meerDer.ie

ffeie'n

Dicker fier*

grooter nithfu(Dtgfier,maer niet 300 feljoonroot oft

Der

De gfierif>t.ie aren Dicker

tnitmu^^-HM
(iefeltt*
,

-^SS^
'

heniwaenfien, notgootk mei

gljeDuertefi

oleken fiuer toluer erhefenDe,enD'e in grontcfient eranDerenDe ale af gfiepfueltt jijn,

maer ^

CPaetft,
SeijDeDefegfieffaehtenoan Moemen en maffen fier f e lanDe niet, Dan in bit (jouen Daer fiefanet * ' ' woiDen.

epDeDefe g^effaehten
.,
-..

t:r)"t,

6 ;f ngfien fiuer attnin

)ogh|rmaf,enin.erf|tmac

nwDt

fietfaetriip

flacm.
aren>o:Dt

efefeeom

an JNiniwe iibierri. ap.

in.
(tap-. $f$. clU tap.iij. Amjnnthus gbebceten, rnDe nv ut fijt an Den fommigben Fios Amom.cnBe

X)<xn<Oabt\imen,

au fcm f'i' 05 ' Am3ranthuspurpurcus.3n^' l30cf? & "!' t fcl? v::)am<u6lum{ 5 l0!<" ,,0: n i)icr tc lauBe Jloiwee Ibloemen.^n Jrancfcoie paffcotlours. ti'nBe brpBe Beft ctup Bat f jie Ben jtjn fonber twijfel een gfceftaebt en maniere van Blimm Batr af pp
''

Beel gbefe{netien Rebben.

<f |5atuere.
f

SDefe bloemen jijn eout en boogbeoan natueren.

CCtactjtenttJercfctngtjc. gfoiwcelbloemenin rcijnghefoBen enBc gj)eB:ou<ken (toppen Ben loop bes bttptr, enBe gljenefen Bat root mclijoen.

Van COabdimtn.
C Cg'ocflacljt.

a\>. <vtg.

^jr\26efteuen jtjn tiweberfepe an ghe|iacbte.reof enbe tlqnt. Jfe elepnc ji/n "ooeh teeBerhanBe,Bem tam enDe BanBer tvtlBt
il 'Cfatfocn.
I

*XY5 roote 3)1 Af

2L>cclieuen b>bb
gruene langacbjtgbe

Beis maior.

Bellis

minor

horte.ilisi

rontfomme

gelterfBe

MaBei Ren6,enBe ron* Be (leien met gt>eiije*>

Jten

^ gg^

rcote Oa&eHetttn.

blaBerltens

ia

<(eef,ftijt6 <tt>eeoe*

ten boocb roaffenBe,

op toooueomen fdjoone bloemhcs, Bie in BmiBBel geel $ijn enBe rontfomme met
t>aer

ee( elepne witte bla* berfiensbefet.Benge*

mei)nenQ[amiIIe btoe

men met

fcer

ongbe*

lij(h,maer grooter et Be fonBer rueck. in#

Be als Bef/ bloemen ergaen,$oortjfenBte

witte

blaBerften af

enBatmiBBelffegeel, beft l>em op enBe Bat

efaef.

ie elepe tamme
CO?Bclieuen Ijebbcn blaBeren Ben oo;ge*
ftreiten

wat gbeluek

maer mtnBer eimin

gbeherf t.Ste bloemen waflen t>an ber wortel op eoite bttnne fteelkrns an fat poene ben grooten wat gbelt|eli,bebaluen Bat Befe bloemhene,Bie blaBerhens Bie romfom* meBmiBBelfegeelaen6tegfoote(taen, jooBieftcnBe menie|fuldt(b woub:mabf> BmiBBelffe oan Befen bloemen enfiet. (nBe bfe bat men g^een geel off feer luttel i>loemften6$tjnfomwit,fomft(>oonroof,fomwtt enBe root gbefpiehelt Bie BalBer* gbemejnfe jijn. (nbe fomfiits wa(fen rontfomme Befe bloemhne feele anBert g^e^ lifcRe((e!mcb(oemhen6opo:fe ffeelkems.ioan Ben knoppenene san ben bloemkens

oowomenBe.Siewo;tele<s wit enBe wfelacb.tick

dtf.
5

Van oabeltetten.
.

ap, &$>.
Bellis

SlC((C))tKtri(6e RaDclifUCH}I)t1an6(a6f

minor fylueftris.

ten ben clejmtn fammen gfwljck <5jn bloem* hene. tomen ootk an ber wohcI op cozte (eefc ken6ooJf,tnbrmbbelgeel met route blaberkcs rontfomme befet ben groofen QKabelteuen feer gfceltjck macr minber oock fonber ruedtgeluck alle anbere Sabelietien. Sie troHel es bet welf tele van Oen (ommen CO?abelieuen g^eli/ck,

QBtbe 2J?abtlteten,

f jBlaetft.
Sie groote CSJtabelieuen enbe We (lecnerotbe tt>af[en m We beempben enbe cp voegitg^r graf* acljtiglje plaetfen ie amme ferjoone bobbele tedtten t We euen gljeplaw,
ftDjt.
Hoepen rneef in SWeije.ieelejtne^ammeWoepc tjanmCeene
St'e groote jaBelieuen

opnaer He ben joomet buer. Stc

Hoejic" feet

elejine 'XBrtbe

weet f;

m ceerte,fomtijte neeg woe?

f Mnem.

gfcrr.tot in 'Jivsi oft noch. fpaeber,

heefen inlatijn sanJDdmus Bellis enbe Eellius.n f et- ft/t Confolida minor en Herba Margarita,n
la

Sefe bloemen

fbmmtgen Primu^

ris.fonberlingljr bic eletine

ooeft

mlbe.%n -oocb.bui)ffcb
te
f es.

fScafteben, f9?a|fitfe(en,te

fommiglje plaetfen

eitloftdn.. .ier

3n granc Ijoie C9?argttenfet;,ou J5afquet

lanbe CSJfabelieuen enbe Jterfouwfn.

f3atuerc.
Jcff bloemen enbe crutf jij'n eout enbe
oogfi'cwan naftter en
1

f Craetitentbercfcmghe.
3etm;( an ben 33?abeliruen met ben bloemen off alfeene fonberlnge n Wit , elepnen enbe roilben,in water gljrfoben,e<s goef g(jeWoncken tuften We co:ffen,er*
fciffmgke

*
<B

an bet leuer,en <w ae (nwrnbiglje leben. fc(ue eruf in fptjfe off met potfagien ingenomen maeekt

faeefifen camergeeb.

SKabeiteuen erur,t gbcffoofen ee goef gelept op alle fieete fweermgfien enbe apo* (T Itumaftnwobeserbjfteloopenbeoogljen. QXabelieuen eriuif op bic wonben gfjelest 6ewaerf enbe befcermt bic van ae er* s>

Jjjittingtjen^fweeringljen enbe apo|tuma(ten.

<v

Van^alfcmyt.
ar^er

ap.

gg,-

PS

eenes bat won teg&enwoo!Wcbit>oo:l}anben tjebben,bjooek tweeberleijeeis root enbe tlejwe.

mnjben We bloemen gbeftjek fceekcns off eloketten bat etsciemieeloer* kems Wagb>n wnbfmen eelber(ee gfieflactj(en,an bl welcken bat Aalfttmt

C 'Cgheflacht.

Wroet ^alfctup fceeft iereamtgl}e rouwe ^jjiacbffglie

imftenwet
fcerpe enbe

ftelen,baer

acn

rontfomme

gi^ehertelbe blaberen

jan _5fete(en an fatfoene ge(tjth.ie bloemen waffen lantr bie (telen, |g|efatfoeneert g|eh;ch een e(en cloerken oft feelleken.ben bloemen san aaaponcelen aenficn(i|cb, maer ee( meerber, van binnen

ben bl'aberen

$TlZZ4?
ti

"^Z^y

'" e
|;

rouw en bam>

romtt>if,fcm 6faim.,fotn

Kjft)ernrr.itfe.

WZ

fievM,>milcelte

Nwwenbe
'

(n< befe bioemkene be. blocpen an baerenoo:t

^ren g5eo[Mf(en

8tal,n "" "

p,6 *'

nm "yt fe w "' ("#

rt'

CCfatfoen.
Trachdium maius.
root-rjalferupt.

Trachdium minui.

dlepn .{wlferitpf.

gouwen fp*cacl.

f elepn Jjaljf rupt

,

f6 bt gr oefen n

(!

(en g^eltfck

maeren

n>afl

met joo

fcoogfje;

tnbe nt'et joo feer $6lterf( ats bt'e uie olnaer gljem, (fi.Ste loe;ken jijn violttvttwid} prrrfcb , enbe fiaen e en bop* yerfteeel a|ier tn een gheb:ongljen tan en tgreot ^xilfcrupt . ie trojtel ee imti tnbe |>eefi ee(e eeefeh'ngfen. Bp befe J^alferttpbcn foubemen eoeft teel ntog^en peDen. te (t'efelifclte Moem* Jtene.,btemen fier te lanbe -^Stouwen fpfegelnuempt.aengfjefen bat $p met ben Mee* men van ben Jjalfcrupben wat geh)eliemffe |et>ben. Snbe bit erupt van btfm Moe>
ofttn>eeljooel;.iijn|IeelIirne3i|n bitnenbe teerenie Daer "aen maffen eleene Maberltens.te Mocmkens waffen bouen aen bit (lelen.enbe jtjn an coluere feljeon pc erfdj,tjan fatfoene ferjier geltjtk een Spmbaelken in bmib*

Sijn Maberen jifn langa4fief!,ttmiber,tt>itfer, Maberen n ben groofen, Den Maberen an @a*

ken6 n>a(l ontrent een palme

bloemkcs gaen ope n,naer ber fonnen op* ganck.enbe flupten roeberom toe f feg^en ben auont.Qrnbe al $p gbeftoten jijn enbe r it) open gaen,$oo fjebben $p vijf ploekene , g(ie(tjek bie bloemen uan ->alfcrupt, S9?arieen,9CapoMelen enbe bijerg^ehjck.
bel gejck

met een trtt

elepelken. Snbe befe

C fDiactfe.
1.

femmig(>c bioogjje beempben,enbe ep bit fouen gfceplaw grafacfytgfie plae tfen."@p n>o:ben oock ^touwen fpiegel n>a(l op goebe nette ro:en velbeji iflc^en bit Senre , enbe bant 3

QSepbe befe gfjeflaefcfen maffen van

fcife in

jpg&ewaffen

heeft.

efe bfoemkenfi Moepen me e(? t'n .)opmaew,

flattn.

'

clmf.

ttottiDttpfettt

ptt;
,
i

(tap,

$>j',

Jfjalfentpf n>o!t>f in &ti(CfT(n!i\u V ,

jcheliuSjCeruicaria

Cttt>C

Voularia

naer ben uotfcben naem g^e^c eten,an foinitv irxwth Campanuia,3n Jraejois amelee ft gVintelet j.3 n -Ooct^Duptfcb JaffeftralTf. (nbe fcbjine n njtl itfhtatt flaeljtenvan 9iaponeelen gfjeliich ooth cue ?arieften Daer af E'eHwergljefereues. 2)Joutt>e i fptcgcf es in Der 3poteiten onbeken! , cti baer om en rjettrtatiDer6 gfce

nennaem,ban fijnen ghemetwen naem,bieon8 behent es.en ji) batfcet nwrr Dat cniijt in nee; wjgf vxir.en&c m Latijn onobrychis gjenaemt.baert tvat g|e(ijtftenifc
,

femeDefcfyjntteljebben.
fjalfcruijt es eottt enbe D:oogl>e

f
fjalffrupt in

van natueren. r.ici) t en berclstngfoe.

an ben

Ijals

water glje foben ee feer goet enbe grjeneeft t>tr ptfrte enbe froinmgfif n Tf en6e an Die Iteele van tinnen, enDe alberljanDe gljejweer De e

mme

ffmen Daer meDe goigeit oft

bit

mont

fpoelt.

VanfouvfcMfd)oon.
??ber
Defe
alle

(tap, $>.
|[ Cfatfoen,
Caiathiana Vioi.

Slohetten off

(Eloetltenis fijn

blauw

bloemltents Die alDer fcrjoonfle

t>aneo!ueie$pljeb&en bttnne rechte afct? knoopte fltlen Daer aen wfeieklebttwee tfegSen een langbe (malle blaberenwa|> fen,tuffcfyn Den welcken ter jiijDcn tnbeam Dopperfe

upfent

fcb.oon,

van Den (telen woitcomen fcijoone o!e langde bloem bene met Den openen alti/t opwaerte waficnDe , gfir/
lijckeen

famk

feelfeken gbefatfoeneert

meteenft

Djaepkens in DihiDDel (aenDe. rnbebefe Hoemken6J.i/naneo(itftefeer fdjoon Mauw,afjoo

Satjpmetljiierberblattwicrjebf, Die feljoonlietjt enbe blauwiefcettttan benfcrmel bouen fejji/mn fegaene.

tree witte

dnbe ah Defe blocmltme oergarn joo'eoemt in DmiD*

bclvan Der bloemen een (aneh tont riutjfken.baenn
bat faet
lei)t,baf elepn

enbe lanckwojpierjee.
in Boertige 6eempn

efe |eoonc bloemkce waftm

t>en,enbe bijergfjelijeften (eegjje

cngebuDe plaetfen,

Daeroettengrontes.

Sefe

bformftenis

Hoepen in bejjnbe n

&taMf

ntaent enbe in ^>erf jmaent

C$aem.
-i.

( fe

bloemen woiDen an JMinius

enbe Viola

in iaiijn &$t*

fjeefen Caiathiana,

AiitumnaJis..f)ier te

lanbt

blauw ieliehen6,en Susfent febo.gn .f)oocf>but)(|"cb_ iungenblwme enbebaeranCordusPneumonamhe. f Bataete enoe jercfeinglje. Crac^tnatnereenDe werelngSe an Defen fef oo^ nen enbe liefeltjehen bloemen en "nodj niet onbe ruonbe n noe fi an emat befereuen

5H

XfanCOaxitttt. (tap, ^ r SfefeSoonefeer (irfeli|elte Moemen^ebbenieritebiibef

^nbe Daer filmen eoemt in

.
Verben lanaaebfialif

|eer ongfiedjelj.

tweeDe iaer , een oft

me er ftelcn oo:(
ren

Va COMitUtfmi.
l'cljocnc ft er liefcltiUe_Jo(e

renMcffef.2<enbefe ficcnunnwaffcnvetr

tl^^K

156.
anettes.

Mccj^M^rt

sermrm
an

meefi ftboon pccrpij^mtiftstr'if, groot fatfocne ben Moemen

w&i

./ialjcrijpt

maerncet meerbcr.r onMr,enbe om Die tanten met $o * Mep gjjcKerff, Me eer jp open gaen ooeft in rijf ploten* gfjeuouroen jijn, ai$ Me Hoe* men ergaen jijn joo eomen baer rrJBe bel* lekcns oo!t,bie met t>i)f rouwe, Ijoie, eorte,
ongjjchjelt,
fcotte fteerfftens off Ijoofkce oetleet $i)n,an>

ntjwr

ber ben M>Uekc<> wan SXaponceicn of tvan jp)o(feru!)t an fatfocne g |eh/ek.3n bmib? Cel an ben tollehcne lept 6t faet, b$ tleprt cnbc cajtanie Mutm es Sie rooifel e6 rort en Mck mj eel acnroaffenbe jpbe f e;hens.
.

tiMaetfe. JDefe fcfyjone Moem wosbc

Jiefet>t>er

in iet crupt

ouen

gefapef,ef en jtjn notfj

SDefe Moemen Hoepen van in Jjopmat tof in jijerfftmaent oft nodj fpaber,enbe te teple bat $p Moepen joo leueren jp ooe r}uer
faet.rcant acn bit crupt
,

cotf6

naerbatM*
altijt

goft

(jecff te

Moepen, $00 inbfmcn

faet.

knoppen Moemen cnbe rijp

cfatfon.

f Jfraem.

Campanula ca*u! fariua. 55Iautp"(?l5

Sefcfcfjeone Meenten wotben nofer fijtgWee* ten in l atijin vioi* Marian^n uptfefe enbe gran* *H cfcois Sftariettes.vOan ben ouberMn @rtecr yf,'.3n-fa(tinRapumfyiueflre.<2:nt>e san befengc* fiaerjte $ijn oodt Me .(jalfcrupben Met seennt ff,

(japitfelMfcreuen.

f j&atnete.
efe Moemen cnbe
f jtjn cout
2(
fonberfingfje

Me

woJttt baer

cnbe Mooglje man nat ucren. Cracljt en tcrcfeinglic. QJJart'ettee jijn an cracMen enbe werekingje ben

gtooten Jjalferapbe gfjeMupckt.

gjjeitjck,

i>er

fewer manieren

XXtnTblauxo gfoc$f*. G<t.QQiij.

<fe

Moemkcns

(jeM>en inbierfte wtco*

men clepne ronbacMiglje Maberkene Mn

MabetennxM'Tiolettentrupt g&chjck* be,enbe tuffcijen bijen eoemt vooit eenen langden oogen len (leel meUang*

fmae Maberkene t>ec(eet,baer en tu|fcr?en ben Maberken enbe acn bopperfe waf* fen fcficonc liefeujeke elocrk6,meerbcr ban bie Moe* menan9Caponceien,>an corner meeft M"aunaer
cfjttgrie froertgtucne

peerfcb tredteribe fomtijt* oodt

reit,

ais bi(

Moemen
gere*

grrefcn}iinjooolg!)cndaer(>ollckcn(;gkelijck aendie SXaponcelen bact inbffati lept .ie woitel ts bun enbe oecfelaebticfe.Stt (iee i rttp( ee ooi wit faps Dat ban wt

van fmaecke der Kapowel crnpbe sgettjcli. 90<in bcfeh ghcflacfcte woibt noelj en wilbt gfjemonben , bat an erft tDtcomenbc 6laderen,fic(cn, bloemen ende faet den t>oo:gefcruen geli/ek es, maer in alle manie*
coemt
al|t gficquctft rcoidt ,ende

ren ceel minderende

i

bit gljeeft

oock

reit

fa

m g^cltjck dat

ierfte.

cpaetfe.
Sie ierfte ende (mme blauw cioe;kens,reoiden in bu ouen geplant.
SQie wilde clepne wafien al
i

om op die cant en wan den velden ende onder die fcagen.

Sefe Moemen bloepcn in SSsaeckmaent ent>e in .#opmew. ie wtlbe oock nodj tot in ogftmacn(.
.

#aem.
fotjr<>

25cfe Bloemen woibcn nu (et ttj't glje&eeten Belle videreen Suptfc^ blauw hen,Dal es in fatijn Campanula cairulea.

q BmmtmcttatliL
S5rfe Bloemen en ljel>&cn oodt in Der mebcepnen gjjeen ge&tpefi, nte uer natuei e racljt enbc wcicktng&c onbeken!.

ban om es

Van T)tngl?cri?oet crupt,

3ngl>erocteriu;{(jccf(
glje bieede

<ap. t>gfttf*

lam fwertgucne Made

f Cfatfocn.
Digias.
vingljcrjjoef ttpf;

ren die rontfomme tra! ajjc? kerft jijn den bladeren van
rciIdt^Bollccrupt watgelije

ben wekken eenen reenten ron bc fteel vooJteocmt e ede oft meer ooc$, baeraenoan ben mibbel lot bollen toe, terjpdenreaffen, fcljoone langde ronde fcolc bloemkems eenen yOingljer|}oefge* liltkcnde, van eoluere fom root van einnJ
uffcljen

met witte flipkens befpsapef, fom geel, 31e befe Koemkens g^erefen jijn joo
noot (Verpjin, baer laneft b!eetfae(wa|t van fmaecke 6i((er. Sicrooiiel cefimt
bit

Jwfcooncnljaer ronde bollckce

met veele veefeltngfjcn.

CjMaetfe.
fommiglje plaetfen ontrent ben ftcenaehtigfien a%t* bere^trn.in ben voc^tig^en boneker ba* frn,enbe baer men pfer mifn enbe fmee eoien vmd(.<i5p woibcn oock in bit \ml $icr(elanbeg&epln(.
(o(

Sefe bloemen waffen

f %vfc.
2)ingrjeroe( crupt
'

bloepet meefl in

5opmaeucndein,0oa!jftmaew.

fBaem,
runt wcibt

i(

nv

ter tijt

inlatn

gc6ee(en Digitalis , Campanula fylueftri;, n <* No |a fyi"eftris.3n /joobuptfeh 5mg|er5u(,5ingberltrau(, walbt ^locftlin tralbt ebeu.^ier te lande ingperoe<crup(.3n5rdcrjoi anti noflreSame.

^nbealsfommig^e fc^juenio flbal 86eflat(n veroafcmn baiMavmc

mi

OmttCbimt bloemen,
ngf imMr'5
Lychnitis

(tap. &vt>;

clw'f.

& TEryjiiis genaemt cs.baeu fert groot e geiijcheniffe mebe fceeft.

enbe btoogfje van natuaen. <[ Ct act) t en ttccchinglic. vOingcroe( crtipt in water off wijn gbcfoben enbe gebsoneSen n-br^ft enCr boet ftepbenaUegroue fopet>oc^etc^ebrn,rndr mibfebpen opent bie serfloptfept anber jeuer,an bcr milten enbcan benmwenbiglKn leben. QOtngget^ctt erupt in bet feluet mameren oft met uii(^ water gefoben enbe 55 gljcbionclien.fupuerf enbe purgeert bic botff enbe boet bic tape ftupmen loffen cube
g)i( erupt es
!>cet

rijp

wojben.

Van tC^ant'd bloemen,

CWeflaclit.

Gap.

gejw

As&it groofe maffen mans

1

y 3f n befen bloemen rinbtmen ier

lanbe twee gefaeljfen, roof enbe tfrpne. (engbe t)oocfj met bloepcn few fpabe, bic elepne blpuen
te

neer enbe btengljen fiuer bloemen feer woecfj. 3< gto'< Quitte bloemen

q "Cfatfoert.
<tjum' MWIiKII.

Rebben ljoog& e langde biupn

roobc gSetibbe en gfeftnoopte ?:elcn acfy oft ne^ljen oefen ooctj waffenbe, met eei aen* waflenbe $pbe fcuethen*, tot elch (cbf altijt twee,baer atn waff en grooft fcngfce blabe? beren t>aneele(ang|je fmalle roiitfomme gfieherffe blaberhen gfjelijelt slucgelhcs ttxgficfptaepet efiffegljen een ffaenbe oer* gacrt.in alber mameren btn blabrrcn van SXepmtaergfielijdt. ie bloemen maffen ten cpnbe van ben felen wfronbe fang(je
|

Hos Aphricanus.

4
'

ljupfltene,enbe jtjn

an

coluere

boucn |)ec(

biupn roofgeel, van onbet bleccltgeel . Zl$ bcfe bloemen ergaen$oobteng(jen biercv tt r)upfUfns lantk fmal fwerf faet, bj baer
tnbcflotenmaff.
i

$unis bloemen pjn van (telen.blaberen.bloem enbe fabe ben veen

efepne

Sie

gfiefereuen g&elijclt, aUecn

m adewefen

minbere ,

ouer eenen oet hooe roaffenbe. CScpbe befe gfccfladjten met bla 6ren enbe bloemenkin fceronfiefelijcli ct ffereftranrwefce fenbertingfje als fp ge* tvteucn off gfebiohen tootben.
roet eef

fi&laetfe, Sefe bloemen maffen in 2tf rp eisen enbe jijn an baeren in bit (anbf gbeeomen,' naerbat bit afbermae&tic&ffe enbe alber
-

ffP!} J

^i^^f^Ts A -^^W*^* *
*

:oomffe<a!olue,Rcpfer bic ijffte tlanbt enbe bie flabt van ljunt* g&ctwnncn 6ecf(,$ier te (anbe wotben jp in bic (jouen gfjefapet.
i
i

JOte elepne ^|uni8 bloemen beginnen te blopen in 5lpiin oft %t$e,<nc bloepen oo!f aOe ben joomer btter.

Siegrcote bloepen lerj in ,Oeg(jfmaenf.

TtotttEljimt bloemen.
Sefe bloeme

<<tp,

qvx>.

clv
wt 2tpb<i*

mactj wel in i afijn Fios Aphrianus g(jebee (en rcoiben^anf

tac6^icr(l6iini!ani)gomn.3i(:^)ooct}&u!)(fc^l}ff(n6fft bloeme 'Jnbia,. niet) ??egelin enbe ber ner rootbf jp in -fafijn Fk>jindianus,enbe in Jranefioiis i^cil *
fefjb'^nbieg&efjeeten. Jjierfelnbett'o:ben$!)&f)iinus bloemen gben"cmpt (enigljegJeleerbe mepnen bf tut a-tipt bp ben ouberts ggenaemt ee gljenieef m Othonna,ent>e Dat et bie Othonna e<s,baer iofeonbe6 af fcfyijft , bat \p in 2(rabten
toafi ontrent 3egepten.ie n>elefce b(beren greft bie

buergaet jtjn Ie

off j p

a Den
febier

moffen Duerbetenweren,bfmen en

bit blaberen

oanbefen Sftune bloem

tnmertlten,lfmenfetfeg!jen bie loefctbefief. 37er onfen buncftenjoogfieinelief meer.met bt mijit btan"($alenuii.Lib.4.defimpiidbus.LycoperGum gfjenacmt es

C /atucrc

ciidc ut nDerni ffc

<tn

nafueren Den menfeften enbe t &enbfejlenfcabeiijtftenbeinberlifcft,g^ft|tIiickDfbji erperientie beuonbenfiebbe fonberlingt}e en een longue et f e bi( ith Defe bloemen ntj erfrtjen heefe wei gemene 8?lt inne gjegfjeuen ebbe,n Den tcelcften bit feiue <fte eer et (eh feer ge^woDc e enbe eojfs baer naer geffotuen. rnbe om bif te pioeuene geeft mp beweeeftt gene D( telt en een iontft hint gjjefien (jbbe,bt befe bloemen fgbeplueltf enbe laifpncn toni gt}enomen {jDbe,tr>er f terftont bie lippen enDe bie mont ront fomme opgeloo pen enDe feer g(je frcoen ets gett>ee|t,enbe binnen eetten De{> off f rcee Der ner feer feoiff gewot!>en,ge(i|tftenrij bietwls gt)ebuert beti ggenett bie be pijpen vcX tjiett* t bf te febjertneh in ben mem genomen |ebbe>aei'n>t bat wel blijeftt bat bit etupt met jjjnen bloemen n um6,feer fenijnnitb. e$ enie ber tieut t>n nafueren ge# (i|tft,bf eoch eems Deele (e mereft e$ t jpnen onhefelijehen feer (lerthen enbe ftne* feenben rttetlt,ben rueehe van egeerltnth niet feer otiggehjelr.

t)uni6 btoemen jij'n feer quaet enbe fenijnnicb,

Van (Otpblotml em mbt (Senbfot.

LiUamTheophraiti. ?ej)b(onhen6.

ap. &$pi.
Vnifolium. <enblt.

C IfstfOftl,

<5t>eMoemIicts gebb? pre ,toes>

ne effene blaberen ben blabertn t>n teilten ielien gelnth maer minber enbe f eerber , t uffcM bc
(teel

a(t ontrent een palme off fpnm (nek, ber en feuen ofe otfet oft mr,rbe fc&oont fnectp it*

welelten eenen halen

fcnw

Vfin (Otybltmm ettbe Gtnblabt.<<x.QQt>j.

hens fiangen,
Bte art rueehe
ff ereft

clt.

enBe Itefelijcken jijn wlnaer gbefijek btc iclin rieekenDe.<ills Dcfe bloemkene afwallen joo tomen Baer frljoone rooDe beftkens oo:t, Ben befkene van pargen ggc(qchcnt>e.^Dic wostel fV lacljticb. enBe liter enBe Baer eruppenBe. vOan Der oo!g6efereuen [)ee j)ebloemken6 g^eflacfct fcijijnt oock wel (c wefene Dat ((t\blat,bt)(ns MaBt ben grootffen blaBeren van ~Qtyl wat gfiehjelt e e, mj wccle rib* 6cli(ti8 gfceli/ek bte blaDeren wan QCBeeljMee Duertogen,an tielckcn alftjt maer cm tot tiet aerDrn t>ootf eoemt,bel>aIuen "^ B ' (tu !" Noemen enbe faet lettert, trant ban Mobtengtjetoo;taen een teer ronDtfteelken twee gljelijcke moet minDere blaDer* fiene.Deen botten DanDerr,bouen Bic weleke clepne witte bloemhens waffen bl CSRetje! blocmkens gftelijek maer minBcre enBe niet fonBerling(te ritckenDe , naer Die weleke clepne ronDe befh6 waffen bi< ittft wit ^ijn enBe naemaels roof. ie woKel e6 (eer

cwnenDeeruppenDe.

irpaetfe*
SO?ej>eb(oemkene enBe SenblaBt waffen in Bie boffdjen,Baer fomtoe
es.

CCtjt,
95ej)Be Befe gef(aeten
1

van erupBen^loepen m

C0?fjir.

Sat SKepeMoemken wo:Dt m> (er tijf in Maltin

:ftacm.
gfe^eefen Liiium conuallium.Baf es
.

Relieken an Den Dale.^n JJoocfcDuptfcfc etitnblumlm 3n graneliois 3Rtigttet. <nbe $tjn fonDer twijfel een ge flacrjt an Mien,enBe onDer bic feliie D^ ierfte ge? flatfy,baet l;eop!J!a|tus af fcrjiijff Battet terffont naer bic TOioleften bloepet.

;at anbet gjjeflacht san bloemen wotBt nv

ter tijt

m iattm

gfjefcreten Vnifoiium.

3n ^jooc^ouptfc^
ffacfet

van

Sinb(at.Jf)ter te (anBe <enbfaBf,enBe feljijnt wel' te wefene < ge< SKepebloemkSs aengrjefen Battet an bloemen enBe faBc (jem gelijek e.

natueren ben feiten gfelij'ek. T taci)t en Dcrchuujljc. 23ant>en WeseMoemkens moibt g^efereuen Datief water Saer af,mef goeDen 2( flertken roijn geoe(M(eert,een lepel vol ing^egbetten , tt'e fpiaeek rctberom boet eo* men Ben grenen Bttan bit popelfte g^eraetkt jijn , enoe Battet goet te tfegljen BiV (ammte^eyt enBe fleBeretJn enBe Battet t^erte feer (terekt. <fe(uett>ater,aljoomenfe!)t,(lerektBiememojte, <nBe BoetBie felue weBereomen 59 (jperanckes. >ck fcfrtjftmen Ben feluen water toe Battet feer goet (nBie rooBeenBetoopenbe eogJeng^ebJUjiptes. e wMtel an SenblaBt wo:Bt gfiefiouwen an fommt'gfien Bee6 fijt, boo: een g> lto(te(t)ek enBe feer fonBerlingJ Btnek enBe remeBtc f feg^en Bte fteekte an Bcr peft> lentten,enBe alle oergjift^eijt.alfmen tpoeBer Baer af een^alf rterenBeelioots fwaer tnctgocBen totjn oft ajtjn oft met beyBe tfamen , naer gJjelegemfcejjttJan Ben fieeken tn neempt enBe Baer meBe gaet liggen enBe wel fweet. SrenblaBt met jtjnBer woitel e goet gr^efejjt op Bie erfcrie wonBen , bewaert cnBc tefeermt Bie felne van alle oer^ittinggen enBe apopumaficn.

CKejjebloemkens jt'/n

werm

Batticre. C enBe Biooglje an

2> )iam

Otame^ter te lanBetweeBerleoesang^cf lachte, root mBe

beeft (ahgbe fmalle blaBerken8.

f tEgl)e(lacl)t.

ele^ne

root

beeft bieeBe b(aBcren,eij t$ Batopiee^t Amirrhinumiofcoridis.^tleijne

Stoot .OsantljceftrecfjteronBeffelen, met nee (e aenwa(fenBe?t)Betaer/ kene.Sie blaBerkens jijn Bonekergruen langacbtic^ enBe bieeBt.Ben bla#

Beren anupe5el^e!)I niet feer ong|eltjtk,

li/eh

twtc tfeglieneengfce* aen K^elepl wa([enBe.3n Bopperjie lane; Bie fieien waffen Bte
altijt

,0

i)

Hoe*

'^

fl

dg.
Antirrhinon;

"0<w#imtt.
fCCf X)iat1(.

<&tp,

QQpip
fej)tt

CCfatfocn.
Orontium.
,!anf.

*'*"* &>'< WefomkenDe ooi heef jtjngfiefaffceneeK gfiebeft ten ^Qet(cf>enma^Mn Noemen anwif&t vOlaemee feer cngfietfrek, maet meewer tnbe foni>er feer<ken,<m eoluerc blut* geef. 5?aer cte rceteke "Dj lange wnoe firn*
,

paet inne Int batfatt. ^Jant>e((n S netm>iamweit)tnoa)un anbet ggeftac^t gfieconoen, ixtt (nafie (malle clacere n|eeff,6en Maperen van wilbt ftiae fdjier g&rfifek,e ni>e Ptt gfieflack
,

ftcne oootf temen

txmwen eenen calfe mui)l gfjelf/ek

cnt>e

Mec&ffomwopeMoemen,fomMee<kwoee,fom wft Wcemen, enDe ncers eek een oo2g6efcmenfna(per manien gftelijeb.
'

Clejn saw |eef( ptirme teere (eefkeru; , mcf fiwel <^en*afr*^ 4Dr (erkens, caer en langde fmalle MaDerbens faen fuffefje n een werdten entie Oc ffcelftc twse men ctouu wc Je (.(oembens oen wo^eferetten nntttltxml gehjtk, maer ee mmoerc Zie bu Meenten erefen $ijn jee wiggen eaee <(ene wnt>e

$
f

eoUeke naer,

rej^ faea"t?(eXr ^ , <tn , k

'

n6<fmC " fCfec " ort6 ccft

trgilaetfe.

*WMi*l> '

Vwnca"K^

neer waf? (jter (e Wee cp fommfge efce

n,&f>

Hen reeglien en" oneer

Me fiagfien.

ld
Vanpiompm.
i

@ap.$tuf.

<%\

Sterfte gljefladji weibt in riet; gfiejecten Avrwnop KsienTiftfy.'SnUujn Antirrhinum eii Sylueftris Anagallis.^n Suptfc^ xant en van fommigen lf mtefe. * Sal anoet gbeflacbj rooiDt gl;e(!eetenin@rieer f imo|> enbe in iatim Oroncium. 3n Stipt fcf> eleijn >!<mt. Qrnbe ber f wtmitenf alenius in ir.de Medicamewis fecundum loca intcr medicamenta qua: Archigenes ad Ieros conferipfit.

t Batuete.
i

roof n<mt

et tt>erm,ben ferrecritpt

an nameren enbc van eraejjt en !*

(entte fdjiiifi g&eli/dt.

Jepn ,ani es twrm cnbe btoogfce <&' fu&tijl <m fHb[tantien. 9 Cracli t en ttcrcfetigbr vin ben grooten Xnant wotbi gbefcretten,b} biegbene Nel otter r}em biat$t van

3
25

g(jeen fentjnniglje off qttabe mebecijne beljinbert oft befeabieljt en wotben. tlepn nant erbtijft enbe Pot t ergen Bic geeliecept <m ben hefc<tem,bie nart i Dr geclfttcljt gebleue ets,a(fm met ben water baertin gefoben te tliifyai wel waferjft.

TOrtttpiompctt.

@<*p. $$*#.

f tcrjljeflacftt.
-JiNiompcn ji|'n tweebcrte5e.eelenbe wtf,bie niet alleen in bic ploemm man ooeft 'jv'san wouelen verft&ryben enbe ongfjelijeh ji/n,
Nymphsaalba. 'DitfCj' lompen.

C C fa

font.
NymphaEalutea.

eel plompen.'

plompen fybbtngt oote iseebt ronbacrittgr}* btabttm bic fem op bwater fwemmen enbe fom baer onber bti/uen, bic alt (anten van bet
witte

wortel wootteomen op ronbe (nglje effene pelen waflenbe.SDie bloemen eomen ooeft oanber woitel op gljelr/elte (leien ooi , enbe nebbe in bmibt

pelsedegeelexjeefeling^en.enof remfemme g&efet rrj. oft rrwij. witte bteebc ,0 t;

bsecDe blaDerkens.efck blaDelten fcbjer eenen Duimt tsccf , off DcnfelaDcr van Soft? Derbaert g^elucft. 2lls Die bloemen vergarn f|ti $00 come n Daer ronDe boUelis veeit

Daer in tfatt
Dithe
*

lept

Dat heet enDe fwert e6.ie wottel es froerf rouw, fomiijt6 f ene
fijn

arm

met wel veefelmg&en.

ban Die
Den witten van MaDeren feer gfiehjek , Die bloemen ftin witte, enDe Ie Die vergaen$oo volgljen ba rone langhe vooj

Sie geele plompen

geel minDer

nge tjoofDehs naer, geliich e pottelt gefatfoeneerf.te wou e( es wit,bol,een atm Diehe.enDe landt, met veel Knobbelen cnbt fommigfie aenfiangfienDe Dicke Dzasen.

CPaetfe,
efe bloemen waffen in grapten, poelen enDe Dyergrjeli/elie fiaenDe wateren.

plompen Hoepen in
i

C ^

t.

SSjaedtmaent.fomtijts

ooelt vjoegljer.

c#aem,
Sierftegfieflacrjtevan oefen bloemen wo:Df gefceeten in riet): Nv>i$. tijn Nymphia,an fommigfien Clauus Veneris.&Papauerpaluftre.^n tlte ^IpOteken
nuphar.

3nte N

3n JjeoeTjDujiffer; foeeblumen

waffertlgen, 'JBaffermalicm

-oiwurtj,

,otffrang. Jjjier te (anDe plompen enDe witte plompe. 3n jr ancftoi6 lane Dealt. i atanDer grjeflaefttwojDt gjjejJeetenNymphiaiutea, enoeNenupharcitrinum.^n

plompen.3n Jranetjois ^lanc Deaite faulne,ou ^aulnet Deaue. te Hoeme Daer fljeet in@nee; a(6iofewi6e6fe^uft, BM$ f Biephara. f $atuere. CSepDe Defe gef(ar(jfen van plompen, enDe fonDerlinge Dt'e wojfelen.ftn D:ooglie
uptfefe. geele

rnDe eout van natueren,fonDer eem'gjje

fcerpljepf.

ie worl off ffaet

CCracijunnjercturiglje, van witte plompeninwi/n gijcfoDenenbeglJeDjontlten.fiina

goet Den grenen Die Den (oop Des bupcr.Dat root meltjoen enDe Dat nootfel Ijeb&en ie felueroostel met witten wimgljefoDen gljeneeff Die pijne enDe weeDomvanDer en milten en van Der blafen. Ste wottel enDe t faet van witten plompen es ooelt feer goet fegen

Den

lufl va"

f!apen,a(fmenfein water jieDt enDe Daer af Drindtt , off in Die fpijfe gfiebjuntftf.want JP verDioogfct Dat natuerli/clt faef enDe Doet Den menfefce in repmefiept (enen. felue toef ooth Die [elite wostel,als plinius ftrnft,gl)eftooten enDe van bupten
(ijclteleDengtjelcpf.
.

op We feame
'
'

(Eonferue van Den bloemen es ooelt tot allen Den voosgliefcreuen gebiehc feer goef nDe Daer en belten ooeh tof alle fjcef e ee-tfen enDe tfegenDen fiooff fweeru Doet ooth' g(>eruftelndtflapen enDe beneempt alle oneupfefceDzoomen.

te wo:tel van witttn plompen gjjeff cof en es

feer goet gelept

fnDevertjtftmglK van Der magljen.enDe van Der blafen. ie feiue woitel met water geffooten verDjtjft alle vlechen en" pleelten Des lieliae ,f als jj) Daer meDe beftreften wotDen. gnDe met fwerten feer vermengd , aeneef tv bit
<MaDe(oopenDefeo!ft{je!)fDe6!>ooff<>.

op Die pt'ine weeDcm ff

te wwtel van plompen groen gfcefooten enDe op Die wonDen g6e(et Di " ftetotDat r a Hoepen
a(6^eopaftusfctj!i|ff.
"'.?
'

"""'S"! plempen in rooDenDieltenwiin g^efoDen enDe'g6eD!oneln/ P'* ffept enDe gjeneeft Die vloet van Den viouwen enDe fonDerlmg^e Die witte vloet.

Vandamlen,
j

<lap.Q$i&
ff en

4mme naer Dat ioJVojiDes enDe Die ouDers fefijjinen.ea Djperleoe

met witten b(oemen.ie tweeDe met geelen.

tnbni"f? b >P ln b " meeff es. 3} ter ti,t vinDtmenveel 'llT'H'*? C cn ", 'f ' ' '^i'ffoojgefereHengeflacbfen.D.emen '"^ '!? i i dammen eeten mac, wd tamme joo waffen {iier te anDert

ie DerDe mef rooDe purpuo

<

lanDe noefe

Diye

*.\

biye off Wer empben ber (Eamtue gfjelt/eft, We top baeromme wilbt kamille gljenapf $ebbi,n>aer af top int narflc apitiel felj Jijuen (Wen. Cf atfocn. Chamxmclum Icucanthemum. Chamxmelutn C hryfamiicmum.

IDifte Otoomfclje mtUe.

eel SXcomfefce armf.

aft'ttlleggeflacrjtMneamtflen leeft vult fang* renbe |ieefftend laner ber aerben eruppenbe,enbe baer aen tot vul vlaetfen fiahenbe, felbe n ouer een palme foocrj toaffenbe . gnbe oeele teere feer gfcefne* ben b(aberhrn6.S5ie bloemftens jijn binnen geel, met tot'tte blaberfta

rontfomme befef,bcn bloemen san

feer gjKlijeh. 2>t'e wottl es ((et

fcje

gljemepne enbe

tvtlt>e

(Tamilfc

enbe Kejelaerjtielj. Saf ftoeebe g|>eflaer;i (e 6f n ierften feer ghe(ijck,maer toaf minber an bfaber n. ijn bloemen $tjn geel ftnoppeften6,gfie(i)eh bat mibbelfe van ben onteren <Zam\Ue Woemen rontfomme gfjeenblaberftene jjebbtbegelijehWe fguere claerlijcft btwijfc tnbe anbete, eeft ben ierften gferlijeh.

90n oefen troeeben gfteflaerjte weibt occh een gfienonben, b$ rontfomme We geefc Ijoofbeftens geele blaberhen6 r}eef(,in afber manieren van blabeten ruedte efl fatfc* e i>en ierfrn geliieh,an6ers ban bat jijn bloemen (ieel geel fijn.
Q9epbe Be fe
rteer
5

gfjeffacfjten oart

OtamfHe

We witte en Die geele Ijeb&en eencn feer

fi)

It'efe*

Ii|cfcenrueeli,gkehjeft

We troen appelen rieehenbe,baer naer pat

ueren naemin

chamsmdum Rebben.

&berbe gljeflacfct van gamtflen bat roebe purpure bloemen Waeglif enbe (joogfcer ban bit twee anbete roa|,e nocfy (er fijt onbekenyen fp bat We bloemen btemen fiter tt lanbc jtipnet teltens neempfibit felue berbe grjeflacrjt toefen , We t>an fielen e nbe Wabe* > iiii

>

Vvy.

/^

'

VanGatnle. Gap. ggfe, cl^tf. MaDeren Dm kamillen m'n frer ongljelijcft en $ijn,gelijch in Mc naeruoIgenDe eopit>
te!en,Daer

wp tfelue Mf<ri|iien

fe(en,MijcIien fal.

C plactfe,

S9cpDeDeje|rf(acl>tenan welriedtenDe amillen en wajfen Mer (c lanDe ati uen fttftant, enDe jijn wt @paen* fclfe nict,maerwo:Dcn in Der eruptlicf fccWers tCgt gicn icr| in Dit lanDt gf> ecomen. Sefe ffamillcn blocpcn in Cfcacefemact enDe in -)opmaenf,fomtijfs ooch otoeger, jp blpitcn tfwintere ouer enDe mogfjen Die cotiDe reDelijcft erD!agcn.

amitle(;ref ooeh in riecr

A V 8v<iV>(9ux>
tijt

C jftaem. M,

f'-3 M

l, i

nc kimil:melun, .enDe

Camomiiia.^n Jrawljois <amomilIe. i Sierje ghcflacfjt wo:D( gficfjecten in riet; *Wv8y|).3n iatijn chammelum album. Jpicr te lanDe witte 3loomfcb,e amtlle. SnDe tot fommig(>e plaetfenin Dit
ate apuifiu fefvijft Bcncdens.n ter

JKempcnappelcrttpt.

we fDc gheflacM fjcet in tir xfvor8y"P-3 n -i"'')" Chryfantheraum enDe Cha

marmeium!utenn.3n )tipffcf> geelc ioomfcr^e iamille. .SDcrDc gljcfladjl n>c!D( gkcheeten in riecr fwAjuop. ^n iatijnHeranthemum Chama:melumpurpareum,cnD in Uptfcr? rtiacMmcnt rooDe Samille fcecten.

f jftatuere,
(Tamitle enDe fonDcrtingjje Die wtf te jtjn

werm enDe

Djooge (et in De terflc gtae Dt,

wDepIcnDe enDe

fuMijl

mahcnDe,oan natucren. Cracbt en ttcrclungbr.

Sfe Moemcn,crup( en wottelcn t>an (amillc gefoDc en gljcDteneken Doen D wou* 3 wen jjtter natitcrlijche crtb^tpt comc,iag af Die DooDe mc(jtc,Doen Die wine Icfjett
Den (Teen rijfen. 5fclue Dot }p 00c alfmen in Dwaler f>a&ei Daer jp in g&efoD jijn. Camtde Meenten enDe tcrupt met wijn gb>foDen ctiDe gljeDtoneken scrDtijtten Dit 05 ttinDen,g jencfen Dat colica Dat es Die pijnc enDe wceDom Der Dermen enDe Des fcupcr. game in Der feltter maniere gcMupcht fupuert eii maeeftf fcrjoone.Die cJ Die geefc fucftt quaDe ocruwe Meeuwen frebfe enDe g(>rncc(t Dte in Die leuer gcMeekelijck pjn. amiUe met Den 6 (oemen gfieftoofen en e'cn ierenDeel loof s met wijn ingenomen 2> fcer goet tfcgljen Die beet an Den ferpenten en san aKen fenijnnigfjen g^eDierten. damie in water gJjcfoDen en an Mtpf en op Die Mafe g5elept,erfuet Die pijne cn> ewecDom enDe Doet Dat water enDe fgraueclrijfcn. <amtlIeg(jcIuiouwfgl;cncefl Die fwcering^en De mont6 ^fehteDoet jpooflif?$ men met Den water Den mont fpoeit Daer^p in g^efoDen es. (EatmBe ^P'' ew* " ouDe wonDen en fweermg^en enDe fonberh'ngr^e Die en bit Ijoeefcen an Den oogden eomen^^eftoo'f <n> "oer op g^elept, oft alfmen Die felut wafcM met Den water Daer kamille in gttefoDen t$. (tamie es oot feer goet tfeg ae ewtfen wt er(opt^ept an Der gupt cofpJoneft J$ fybbtnbt met ode ermcngM,enDe in c(p(erien g^eMupelst. X>he van amilie erfae^f ade weeDom,genee(l Dte leDen Die ermoepet $ijn, tnaeckf los enDe flap al Dat ocr|t)ff rnDe g^efpanncn es, jp oer f aeeb t enDe oer foet al Dat ergert es.SnDe jp opent al Dat er|?opt enDe gefloten e6.
ffi

$3

ctaerfetefingbe., Sat DerDe gljeflacrjt an CamtTIen met Den purpttrcfl rooDen Moemen es Dat fcefle nDe Dat alDer eracljfic^fe tfegfjen Den (leen,maer Die anDer twee Doen bj water (tere*
her rijfen enDe (o(fen.

Vanvobt<tamim.
CCgticnacbt.
OfoeCtmiUe
)|

<ap.

^55.

an g^eflacMe.Sicrfte g|ef(ac^t es Dte ge? mepne elepne wilDe ^amtBe. SweeDe Dte (lineltenDe amtlle. DerDe Dt
es w'erDerf anDe

|
11

groote wilDe (EamiUe Die CoeDiUe g5e|eeten woDt. si<rDc Die geele wij# De m(Ue Diemen otrijeltMoemen geet.

1^
Van wibe <lam\tn. ap. QQ& c Cfatfoeft.
Chamxmelum ylueftre.
aCKtic Satnille.
Corulafcetida.

SfindtcnDc amifle.

ferek off

ml necItenDe Ie Die ttoomfcljc (EamiHen.

" fleni' c Sminc

eamiflc Ijecft Dunne tatje , fi trDe ff ceflten<s enDe teev ff gfkelouen enDe Nep gfjefneDen MaDerke ne.S5ic Mocm watjen op f jj Dopper ftc an Den |1eIen,Die in DmiDDef geeljijn en rontfomme met cele clejme rotfte MaDerken6 fcefet in alDer maniere Den fcloem g. van Die witte pioomfcfjeaminege(ijek,anrueeHeoock>a[ liefelijck moer nicuoo
|

y dfymcpw

"(tic

5f' i Steken fleer Die grucn enDe ol fape e,eii hef heeefcf aj 6 gljeeroockf o!Df.ie MaDerf jijn meerDer Dan acn Die ow* ^efereuen CamiHe enDe grucnDcr.Sic Dloemen jijn Den oo:geferenen feer geheli. }Utt peel rrupt met (telen MaDeren enDe Moemen es (erek enhef elnch enDe fflnckcDe van rueche enDe waf tutter an fmaeeke. SoeDiUe ficeft Dunne tape t eere ffeicn.wel an eenDer tt)OJ(e( woosf eomenDe, 5 Daet en soaijen MaDerenDie (angfier meerDer enDe witter jt/n, Dan Die MaDcrkensoet Die gncmepne amie.2>ie Moernen $ijn Den anDeren (ween gedjek maer weel meerDer, noe en Rebben grenen fonDerfingjjenrueck.SiewMfcl es Dich nit t>cclc acnhan g^enDe t>cefcling[>cn,enDe en ferft m'e( heftfeltiekcn tfn>inter<s maer eocmt

iJPL' liteftcn

tl

&

ac jaren

wDeront

tot

'.

van

frifekMoemenjijnDerlIoeDiu'etjanftelen MaDerenenDe Mormcn feer gfie(i(clt, ntaer Die MaDerenjijn meerDer enDe wnter nat* Die afcrjoeruirighe eolucr trat tree* KenDe.ioie Moemen en jijn niet alleen in DmiDDei maer oock rontfomme metgeelc KaDerkens feeelcet, an fatfoene Den anDeren Of amitle Moemen gfielij(k,oock fonDer rueck g&elijck Die <ocDie,enDr en fterff oock nief liefcfeltjekcn man eoemt ae jaren
Der fefuer

roomf oo.

<piac(

Cotulanonfffitida. (Jcffctllf.

Cotulalutea.

StljchfclOelttClt.

Cfiaetfe.

iVto|i<f(t(SMadjf{n|rm Siert* lanbemttft op He tounvelben. Si trtjckMoemen wa(Ten op gMijrke plaetfen in auptfUmt mbt in vzandtriirlt.
.ier tt lanbe wottenfj) Ueen in bet npih'efficWcrs fiouen

btvenbtn

fr6.ieraaet>enjoomertwer,

<[ tEtjt'. iJF* ' 85<f^n " <ZamiU( Moeyen in

wcftmaem tnbt van bm oo:t

m> ter fijt g* fie etm chamzmdum

'
,,

Sa '' cr Te (
f

album.^n 6l( 4potfhe Camomilh,Dam 0M DJ reefct Lcucanthemum efcUIJclU WOttf. fnbebaa naer -eoocftMiptfcf} ami0.3n5rncf oi amomtae,r,oe welnodj, fane 6attef ote reefc e Camilie ntct en c6,cnDe bast om ftefcfr w tfehie chamsmelum

'"t"' <miUn,n)o:f
<

fyUiettre

3 enaempt,t>a( rein JDuptfcfj wilt* <Zame.%n ffrane&oie eamonwlle fait*

batanbtt gjjeftocfc wottf m> (er fijt in f afijn en&e in bie 3(pofebE afiefiee tot Co2 tuU fat.da,an fommigben Cauta, n Camomla fcida,en!>e in rietr *wvflVf Cynan

<W?-3. ^i;J e

fC(f " CotuIa non fatid3 9 ^ 6 'f*' 5fi? DW

m met en esgeln<Iun thaimum

S fS3!^
i*Z

'M B "P

uB, "' !""

hthalm a,i eeiniatijn Ocuiusbouu.^n ^ooebtmmfer, SXDfc

t>ie

w n ^^'M <><*<"<
'

>

Camomla fatm.en Camomla mi

78n fommt^en in

naerMofs&en&c ^apittden Mijehc

fal,

ene

ban otti
woi!>e

tf>
X><xnxbc<tmlm.
u>o:bct
niet toe 1 befjooit gljcnaempt

<2p.

dgtuf,

bon comianon fctida.oft Comiaaibagjjeljcefen, ban met ecnen noem bic Ijc m

icrbcgl!cf(acl}tmacbnje(Cotuialutea,baf ee geel Toebille 3^eBenwoibrn, trant met bet anbete woigljefcteuen Qfocbille gcli;ckemffe Ijceff. 3nj*joocb.bujitfcij wo:bef gjjeljeefen @ftei((>Miimc en frin61umc,fn bacr nart $ier te lanbt tofrijch bloem?, sommige bic Dit meimen te wcfen bot mjccbegjjefadjt ttan (Eamillcn feet! bit Chryfanthemum bj ee Chamimelum luteum.3n -)00Cf;bUj)tfcl} gCCl (Eatttille.^n $fd
tfyois

amomille iaulne.maet (jact mepningfe en

en
(jceft

te bet rcaer (jept n) gr}ch(ck,

gt}eljek.

want

bit etupt

gr}cenen fonbet lingljcn f ueck.enbc baer en bouc en ceff ber

Otoom*

febe

nocb

cotft bic

gjjcmcpne kamille an Maberen niet feer

Siegemepne(Eami(eeeannafuercntoftt>ermfc enbe bioocfye ttcckcnbc, ber Otoomfclje lamille niet feet ongljeltjck.

ie (linekcnbe (amille cis wetm enbe bieoglje n namer eh,gfie(ijek (jaten tueelt

enbe frnacek fupgfcf. S5ie twee anbete gljeflactjf en,$tjn mibbelmafici} term,bcr gjjemepnber tpilbet 3.4 mtllenoan natuctcn wat geltjck.

C rac!)t en bcrckinglic.

Sic gfjemepne lamille gljclijck ;p wan natucren bet

ongljelijek en ce.aljoo ee
fcuiet gfcclijek

$ ooelt van

SCoomfcfce CamiKe nief feet cract)ten enbe wet ekingfjen in cel maniete ber

faken niet 300 goei of t (tcrekcltjek tret tkenbe. efe amil(e es feet gort 6euonben t fegljen bat o(ica bj ee pijne enbe weebom 25 in bic betmen,enbc tfcg Jen bat gtaucel, jd boef oock bwafet ti/fen , in bet manieten glje lijck bic Otoomfeje camilk gfeMupckt. >lie van befet amille ee ootk fect goef tot alle pijncttseebom, vrtriioeffept; cr* ftiift5et)t,ctbicje|)t enbe vet ffoptei)f,g|5etjck bic olie san Bic anbete <amille, enbe in bit iln ffcn'cn btemen tfcg jen bit co;tfen gco:iin(kt ee befe olie beeter enbe bicnftc (ijtker,ban bic an ben bloemen uan SXoorafcIje <amil(e gjjemaeckt e, Ste (linekbc kamille ee goct ben wouwen ale bit moebet e tut uer plaetfe C6 tv > a bt van ber eenbet ipbi in bit anbete alt, f Cf at focn. fllfmenfc in water ftebt enbe bact inn m$ Heranthemum fort. CBjujincttckene. ben oefen babef. Sefe kamille ee oock gocf ffeg^en tal opclimmen van bic moeberc gljetokcn oft ingr}enomen,in cel maniet ben <tuttt jwijn eet wet tkingen gelijek , joo van ben g Jeleetben nv ter fijt onbetuonben ee. 1t act}f enbe roetekinge an b anbet en 3 twee en ee nortj nj feket lijck onbet itben, nacrooo aljoseclale rebencbewijff joo jijn bet flamid vi wctekinge ntef feer ongjelijek.macr in alle faken on jtcteket 4 teommige fetijnen bat ftijtkbloemf in wijn gjefobcn enbe gebjonek? goef jijt fegc bit geelfutjf , en tcoluer b*e liet}ae weber boen <omen,baf een gi}etU!)gf}cmf ft te bat jij bet Camillenean etaehtcgCi
alle

maet in

beet 00c bit Samille (6 int oogaenbe gapiftcl gefetcu ee.

lijck jijn,w5t tfclue

Va TEnuy nttteU.(.QVQf
Qi9Cii!meffcken6.!)c(>&en bicke groene '^flclen enbe feer gjecloucn blabercn tnbejijn an (leien, t>(beren,roecft enbe

'

clgtut'f.

X><xnT>my>nettztm.
feer gelijtk.

enDe fmaeek Der ftin<kenDe(Eamil(e

ie bloemen nn

ep. gf.

roof gcfatfoeneert ggclijck Die SSooter b!oemen,enDe als Die oerga ronDe rouwe goofDekens.ggelijek acn Die Sooterbloemen maer langher.Daer

fcloon

purour 'wanen ban

ront* *""

fommetfaetinwafl.

Sefe

feg oone liefelijeke

jwaetft, f bloemkens wh Den

ie

pier ie lanDe in Die

goucn

.Mam

efe bloemks beginne

Hoeden

in

cepe.en bloep ooj( alle De joomer Duer

c/j3acm.
tgrgeel crupt van Defen bloeme Diem Sier (e faDe Smiinef tekens geet.pan ruetke fmaecke enDefatfoene Den tZamli ge(ijek,wiflen bewnYen bi Dit trusteen ggeflacgte pan kamille es,eiifonDermigge Dot DerDe
ert

ie MaDeren flelen

themum.alleen Die bloeme Den amil(e bloemen niet feer otgticg.wani bat Die bloemen Den ami(Ie Moemen panfatfoenr acleken fouDen fonDer eenigge twijfclingge Defe mtmettekens poo Dat DerDe aeflarnt van (Samiflen Dj es opiecgt Heramhan gouDen,Dat iofcoDes frriifi meerDer (e welene ban bitanbne (wee enDe purpure bloemen (e D:aggene.Dr Die

wam

bnnaemeHe gei/ek, maetkt ons twiife l

wel meDe ouertomen,wtggenomen aUeen tfatfoen , rn fieel jttn meerDer enDe waffen gcoggrr Dan Die (EamiBe.anDers fcuer 121 Die bloemen jtm fcgoon purpurtoot. 3mmersgoeDaftet es Die JUijnettekensii.n Den DerDen ggeflatgte meerggelijek Dan Die StiDDerfpoten
oft

iunet tekent van Den bloeme want

i el

hanmm htm

pan fommiggen Daer pooi ge (telt jn'n.Die notg an b!aDeren,nocg pan bloemen mg pan ruetke Den (Eamitlen met rn ggel.,cken,nocg oock geen
Die

Dan Dat

tmttmu

D2aggen,maer blauwe bloemen gebben,Dat tfeghen Die brfcriwmae vs

rooDe bloeme e

uZZl

SuermejmmggeenDuntktoneDtr
btte niet en fcfmnt
te

om joo moggen Die tupnettekens beter tWhemumggenaemf *&wt* 9M Derfporen oft Stmtam eommigge willen gier af maken een os kZi s
.

waerfcent

met

wefene Dan een gg,

mar afteiek mits Dat r7j f Adon ^JSHS***

fladjtanAnemone.
srnaeek enDe ruetk va Defen erucDe be* iptffen Dat Dit mtptwcrm enDe Dtoogget6 an natueren, Der (Eamile fonDeihnge Der
(linckenDeggehjck.

C ^fatfoen,

Euphthalmum.

SunDfooggr.

'jSJL

Defen <35!Uonetteken6 en jijn nocg niet bekent, maer eeft Dattet Dat jfjerantgemum es.foo

fCrscIjtenaertktngDe. ie eracgt enDe wertkingfce pan

fonDerlngge enDe oef ffegen Den (teen.ggclijtk Daer afint;rir.(apitte(glie* ftreuen (laef.
eeff feer

Va Xunbfoose. <t.&ggq.
"| vnDfoogge ts
een fcgoonlie* ifeli/ckggewasmet fteenenDe bloemen, niet ouer een fpannr

igoocgwaffenDe, get geeft Dipe ""oft Pier Dunne fteefkens , Daer

aen waffen feer geelouen t eere blaDerkes, Den MaDeren pan $enckel niet onghelijek

maer peel mmDer, Den blaDeren pan cltyn

3(uerooneolnaer gelijehmaer grurnDer.
g)i(

Sie Moeme

fchoon geel.in DmiDDel ee( gccfc Ijaptkens ^et-e nDe, enDe groot, Den (Houtfcfoemenfcl}iergkeli|(kenDe,maer veel meerDer enDe m'tf joo wel MaDcrkens rontfomme i)ic (ruime DzagjjrnDe.SnDe als Defe Moeme wrgaet , 300 ecemt Daer eet rom 6oIleken t>ooj(,fcrjicr gfcelnck aen Die S3U)jnetteften6 , ie tpouel es ftoert {JetV
f

DenDe wele fafelingfjen,

Stt

erupt aft

ad Stofeon'Des fefcijft op Die wIDen toqi (en Me fteDen, m'er <e fotv
Defen eruoDe comen in Q?eer (e off

f paetfe,

De wcibbct in bet auptlKffybbets fcouen gfceplaw.

Ste Moemen an
St't erupt raojDt

m 3(pmi t>oo.

ooge groot enDe g&efaffoeneert es,in nee; geeefen ^itpi^^^^itpi^n^^lam BuphthJm tnDe Oculus bouis( t>j es in .fjoocfjDuixfcl! 9imoftaug, Au aug.3n J?eerDupt feb 9Ct>f> cogfceenDeCoeoogfje/Jngranffcois&eifDepeuf. 9Ban fommtghen ttwDet oock
Cach!a,Cauti off Caithagfjefceeten.QmDeDit es Me oprecjjt StunDfoogfie ban Siofto* rtDes af gljefereuen i)eeff .^n Me 3poieken (o( groot acfcterDeel t>an oen fteeken enDe

om jifnDer

Batm, C Moemen

wille Die gt}elj'ck een (Toe

ooek van oen 9J?eDe{ijns,tr>o!Dt Diettwtele v& oefen erupDe ooj Die fwerte 9?iefttw* uk wreocbj enDe gljcMuiKkf.enDe 6aer Duer ee(f bat fommtgr.e geleerDe enDe trupfr lirffeeoers, met Ben ongfteleerDrn 3pofekers in Dwalinghcn eomenDe, tut erupf
Heiieborum nigrum (ieefen,ettDe oo? een quaet gjeroeloith crupt fiouDen , Dat van ;n'n fefuen gb>en fonDerltngfce quaeifcept noch. ghtroelDicheot in en heeft,noct} ooch tot ea> merganch en wrweckt gfcelijtk Dat fekerlijck onDeruonDen es, enDe Daer om rooi DDtf anfommtgfjeng5enaemfHelfeborinctenuifoiia,aneenigfieanDerenHeUcborafinim, off ooch Confiiigo Daer tgfjene gljelijtkeniffe meDe en heeft.

TiUatacre.
CunDfoogljenjtjn twrmrn Diooge van natueren.enDe fterperenDe (tereker wrDep*

CCfatfoen.
Chryfantheraon.
90cfte(er.'

2(

Dan Dte (Eamillen. f Cracljtenaierewngtie. >ie Moemen van $XunDfoog|>cn geftow un enDe met ode en rcas wrmengln wrDep
lenDe
(en enDe Doen (YeijDen ade eouDe (SerDe gfe, ftrellen en aDe lj(rDici}cDen Daer op gelept.

55

\8an Den StunDfoogpen

eoiiDes enDe

fe&irjuen

Siof*

erapio , Datmcn fept, Dat jp v A Die geclfuefct genefen,enDe Denlieljaemwe^Ml DeromgoeDewrutoe Doenljel>&en,alfmenfe tiaer Datmen tot Den 6aDt eoemt^in wijn gc#

foDen

Drineltt.

VanVottUtt, ^a.^^ii), ^ 3' W 6f fSDe (fnr g(at

te

pelen in weel anDere clrpne

^uer erDefenDe.ie MaDerjtjn (aneh rontfommc

(leelltce

Diep g^ekerft

ie Moemen

ttaffen aen Dopperfe t>an Den (leien , Den (Eamile Moemen oan fatfoene g&elijtft

tnaer wel meerDer,enDe niet

allee in

MmD#

Delmaeroocftrontfomme gout geelocteo^

(uere,anrueelie liefelijck Sit rooztel es wit met wel aenjjangfienDe fafeltngfen.
.

von

dgg.
2

VanVohlatt. Gap.

%$<m btfen wosbt neeg f e n anber ggcflacgf ggettonben,b( van ftelen.cofoer Moe men en van ruecke,enbe int aenfienbentJooiggefercucn ^okelaer in alle manieren
8<lif(ftr6,anfm,M/ bfoberen^ijn meer enbe bieperggekerff , tot t>cn mibbclften rib fceken toe ggecloiien enbe ggefneben.gnbe bit gebben n>s willen aentecken om bat* men baer acn mcrekenenbe (ecren foube,bat een ernst tn alber manieren
tfelue iin

QQQitf.

faffocnfomfiifsfcerwanbertnaerbu'piaetfe van jifnber iMffimlc , ahtimtm ierfte n oen ttefen 23okelaer kennejck te,bic tot fommigge pfaetfen niet ioo feere e* fpleten off ggeclouen blaberen en geeft , tnbe bast om Der beferituingnean(EB!S# fanigemumbsSDtofcobem nicqoo ggedjck fcfci/nenbe , ads t ot fommigge anbere pfaeffenwaffenbe.biefeer biepgefneben blaberen geeft.enbe baer cm ter befertwn* ggeanCgtsfantgemtimfeercnbeggelieelggedjekes.

CPaetfe.
fSoketaer raaft" op tie (otenwlben enbe in bie mcefficuen,(uffcfcc ten enbe erusben.enbe b oen weggen.

We nbere wttdW v
-

Clij't,

S erust bcggint te Moesen tn SStaeekmaent enbe Mocm van banen co'(

rot in

fefet'et
'

ben winter.

'

enbe in fan/n chryr a mheimim,ba( oufbfocme,cnbeCaithii,an fcmmiggen cock Buphthataon. 3n .oecfebitsifd <5am Sofione Mum enbe cnfsblum.^ier te (anbe vOokelaer, eel ganfeMoemen tnb< f)em froofen.^n bie apoteken eeff tmbekent gedjek meer nbere goebe cmbl
:

SDU

mi

Cifaem. wotbt ggegcetenin ri; w,( Xf

m SDK
.

CBatuere.
rijpt
,

es tserm enbe
. .

poftefaer tn nmn ggrfobenggenceff Die geelfucgt enbe boet bie goebeermt>ebeisa HtgaemswcDercomen.alfmentDjimktnaerDatmenlangge tiit enbe Diewiitsintbat
ggetreeit geeft.

.-

btoogge.er kamillen van natueten f Cracljtentbercfemgbe.

niet feer ongedeft

faet van ben

fetien

tufhtZnUntlbben
>ie bloemen

^Ookelaer Heen off met ben bloemen geftootc enbe tm wijn 55 ' 8f 8 "*' f "'' bp m<n(nf ""

^"^ ^*

mm

an btfen erttsDemet wat, enbe ode ermengnt boen fcenben bie hen beeoubegfejweHen bie op fgooftromen,beropggcIijekecnplaefter ' gelest. J<<U<>betenenft(UnvanT3 e Maetmc.a.h_en coekint moee enDemDiefalleDenSD mof* (ft, i,( n8^^ii!)cI'ttt'o:ben enbe Rebben gier > twinu <S ben ? S2 fS enbers in fulcker mameren ggeggetenggewceft.
!'

T0<mtfd>ottet$ee.

^ap,

gggfftf,-

* bloemen tweeDe
,

* 3 otter jee btnerlese van ggeflacgt

terffe btaeggt fcgoone Mant peerfcfie geeft geel witte bloemen. DerDe geeftbleeeke bloemen
e.

'

I^^l
icn

8ttfla ^' v
,

fc"J!,

im eun

' ((

6f< gwote (anghe blaberen.gfie*

BrI M^ "
m2
n

&iW i"
cn n f '"'
[

9^" w
U

&oo4jer op (angge knoppen wowfeomen

,wc ' c ^"^womronbeeffeneealeftelkf^

,

Mc ds is open

6:, "Scn

f^oonewelrieeltenbe bloemvanveelbetb.anb vetu,

i^lfi

'*

" ct,cr "", ' omggebooggen ganggen,an codter.busten anten

<

firn

b^Zll ll^i:
c

tmutmm MMna&wwJm

e6e gle gdptadjfigge preepe bttercoemt i,! tsaerte ffeggen een ggebooggen fcb.oon
licfef

mmt^

geel en

(len

^V" Pf nfcnwrtoS
SDie anbere btie faen op'

blauw tot U enbe eel (r k t Oe Ste met veel aenganggenbeTafelingTen!

'

.V-.

Jl

VanCif omv jee.*

&tp,g$$tttf.
CCfatfoen,
iifeb.

cl/,

anDer anDer gheftacljt met Den witten bloe* nen,e6 Den oo;gf>e fcreuen t'n alDer manieren van DlaDeren,feleh,fatfoene van bloemen,en* De van wouden gelijefc , adem Die bloemen en
(_

Sa(

ouer jee.

an eelDerljanDe echteren, maer jffn geel fneewit.Sie ttojfel ee ooch wat minDere,
jt/n niet

enDe
3

feet

wel riethenDe fonDeriinglje ale

feer

jjj

Dteoglje ee.

Sat DerDe gfjeflacfeve Den ier|Jen

g$e*

lijck,be!}a(uen Dat jijn blaDerrn gjjemepnli/cri

Kat (angjjer jijn.Die bloemen jijn ooeh purpur <tcl}ficrj,maer blceeh, eti van eoluere febier ge>
wateren ftilDerf .)ie weifel ee Den woif elen san Den anDeren gfceli/ek. f plactfe.
In tkm Die
ooefc

Sefe gjjefiacfcten an

-fcf; ,

wo:Den

fiVr

lanDe in Die h otten gljeplanf.

2>te
Die

fCrjt. bloemen an Defen

ooit.

#fcfe.en

tomen fo

SS)? epe

wo:Dt g^efjeeten in @r ieer ;j> w .Jn ^att^'rt enDe in Die apof ek ooe iris,n ter ttjt an fommigfjen gfjeleetDen iris Germanica.3n jfjoodjDuptfcl} blauw ilgen, blauw Scfewertel , 98tolwurtj , blauw yOiok
terfte gjkflacfjt

_ JOat

fiJaem.

Kwt}

^immel

fcf}werfei.

3n

JteerDuptfcJb.

itfdi ouer jee.^n jrantljoie

fiambe.
nt> ter
fijt

)ai anDer gjefladjt wotDt

g)je>

eeten iris Fiorentfaa.^n Die 2tpoferten ireos met wetchen naem Die woifele onDer Den gljemepnen man fonDerlingjje Die lakenberepDer6 bekent ee.Die met Defe wotele hun (akenen goeDen rueek gfceuen 3n ^oocfeDuotfefe Ijeet Dit -Cifcr?, 'JBeife ietiwuri
.

en

533eif fcbroertei.^n SeeerDuptfct; wit

j

Xtfcfc^n Srawjjoiejlambcee blanenes.

et wiIDt iifdj

)at DerDe wojDt

itftp otter {te ee

nt> ter tijt gjjejjeeten iris (yiueftris,Dat

fBatuerc.
werm in Den tweeDen graeDt enDe Dtocgjje tof in Den DerDen.'

f Cratljt en

S)te wott elen van -fifc^ ouer jee fientagljen af Die gatle enDe Die geele <olerijeke tJoefcjicb.eDen, enDe gftenefen Dat ' enmpfel van Den buptk.

tt)etcMnr#e. onDert)a(f loot fwaer met liuemcft. water g&eDione*

met eeelt.Dat ee ajt/n,alIeen,off met eeeh enDe water ffamen gfie* 59 DJowken.ee goet Den grenen Die san tocotpioen,off an anDere femjnnigcgheDier* en gebeten jt|n,enDe Die pijne in Die milte (jebben , oft eenicb. leDt ercrompen,gIie*
felue wo:te(

Sie

fparnien,ereout oft iwftijff fcebben. >ie woiteloan lifth ouer jee met wijn gljefoDtn eti gfieDtonekc Doet Den wouwen f uer natuerlii'tfte tranckjtept weDertomen, Dat water enDe Doet D

Den gijenen Die Dwaler SieDioog^ewotteltjaniife^goepoeDert enDe met (menicf- of f fupthergemenght, 3N enDe Dicwile in Den mom genomen e6 feer goet tfegfien Die ett^ept an D aDem,en De tfegjen Den erouDerDen r>or(t^p fuputrt Die bot(l,jp erDeplt enDe Doet ftepD Die groue tapefutpmen enDe rijpt DiegrouewtJtit^eD Die boifte en long^ene oerlaDen. Sie wo:tel an iifcD. ouer ^ee met Xuee appelen oft olie an SXoofen gejtooten ee goet f fegften Die pijnt enDe weeDom Dee tjoofte Daer op g^ejtrehen.
feer goet

enDe es

jp (ofl (aDen.

(leen riifen,

>

ij

ie

te feltte wortel in Den mtefe 3>e(cltcn Doet

fiipuert Dat fcooft.

niefcn.fretki (are oebticftctK af ifce

r r

'

tf

S9?et fjuemcl? wrntfngfi(,en6c

met een peffttfs

in Die

moeDer gefet

trrclit

wuefiien af.enDe Doet Der wouwen Ijuer natucrltjcke cranckfjept eomen Sic feluewortele esoock goetinDie oaDing&en enDe (tomngr.cn Dertnoitwenafi- > oruockt om Die moeDer te ontfluptcne enDc Die IjerDkiJcDcn (c permorwene

Wc Doobe CK

te wortel pan tfcf! otter jee met Die wortelen oatiwit Wefcront enDe tweemarf <X
joo peel fciicni((>s ermengfct wrDriift Dat fproef.Die maeffen, en alle ulecken eii vk ' hen De6 aenftcbjtsDaer op gljefreken. ie felue wortel gljefoDen maecht rtp enDc wmorwet ae fierDe dieren enDe a,* J l "><" " jweUen.gljrlMtkecnplaelterDaeropg&elepf. te wortel Droogde enDc g&epoebert Doet (jet eleefcfc groeien in ae ott* De fweermgijen enDe Pleerafien,m Dte ffliulen enDc in ae Diepe gaten Dacr Die beeZ Deren ontDetkt jitn,aIfmenfeDaer in (Iroocf.

WM,m

wiiiM

.e felue wortelmetpeni^^^^^

T*

rmg&en.entreckt Dte fplmter* enDe geroken oeenDeren wt,cnDees reeroet totDen tmtenDe ua&e fweeringfcen an Den nagelen aen IJanDen enDe t>oe en ofiefouckf te wortel pan f ifch. gfieneefl oockDie eiouen,fronfen enDe r.mpelc cnD e apo, 1> P pitmanen Des fonDaments,met ohen enDe faitten Dacr toe DiencnDe vetmenht

''

cuetfeiefmgbe.

ic6e(c6c<iuaem(eenDemee(lg6eprefen tol Der meDecpncn wortelen wanfiferi jecjtjn Die gfiene cuer Die.als S.ofcoriDee fcntft,in ^Upiii enDc in a f Domw, naer fen.cnDe Defen Dte wnafrwjicmm. ter n/t

wanlgW pan D?n

mr rtilrllT
Irislutea.

Sk el

1c

fie Die an pan 3lorcntten,Dte ge Iorcnftcn.Dtc in tn

Die auofrftf Dte apotek

" vc l"olin*

ircosgJejjeetenworJDen. ieolauwenDe ^ierte ianDe waffcnDe worDen fciDcn in

i>er

CWatfoen.
CCUifclj,

meDccpnen g^efcrupekt

Va geel ifd}.ap,Q$Qt>.
^e-el
fc(> Ijeeft lange fmalle

MaDcren DcMaDerenan
oucr jee
fcljier

-fd}

gftdi/ck,

macr

langer enDe fmalDer, ecnen

langhen fmaDen fwcerDe ge* IijckenDc . ie (leien jijn ront effen enDe $o( Dacr Die Dtocmcn op poort eomen van cofttere gcel.fic&penDe Dtpe DlaDcrkcsno Derwaerts IjangljenDegelijek lifch oucr ?ce, enDcDrpe opwaert6 waffenDe Die fcer elepn ji/n enDe cel minDer Dan Die neDer* wacrt6 (jangjjcnDe. ais Die Mocmen er*> $aen joo polgen Daer Ditke Drjjctantig^e pauwen nacr , Daer geel 6rect faet in lept.

ie

wortel es Diek r^crwaerte enDcDer^

wortelkens.efipecle
!iiferuwicl>

waert6 waffenDe, fomtifts metaen^an^

ghm&eanDere clepe
eefc(ingf3en
,

van tinnen

root,

ronw enDe tfamen treckenDe van

fmaecke.
t

5?"4>tnDfmeneenanDer gcf(atfitS i'f'QMt panfatfoene an ftincn Mocm Den geelen -ttft&e fe^ier gjelijek ee. <nbt

Ut iif< cef( fclaDeren gfjelijek Die anDe*>

re

)^b
re fifefien.maer fmalDer enDe veel eotter, a(foo Dat firt Jeel crupt r el minDcr es Dan Die anDere iifcljen.Sie bloemen an befen jtjn Den geelen ean fatfoene geltjeli,maer

minDer enbeoan eoluere biupn blauw.

i

tf plactfr, eel -Cifcl} waft r f e fanfce in ocjjttg&e plaetfen.enbe neere beempben, en&e acn Die eanten an Den ijuer6 enDe (taenbe wateren.

S)a( anDer blauw .fr4wo:Dtin fommtglje wettige plaetfenbp Den Ojnftroom Der emptlief* gfieBonDen:al8J^ieroni)mu6 55e(Itfe^)jf(-{)ia te ianDe to:DDet hebbers feouen gSepIant.

ie-fefi Winglif jtjn bloemen oo!f in tejje enDe in SSjaeelimaent.

c^aern
i

geef iifefi. woibf m> (er (ijt gfirteeten in

-iatijn iris lutea.3n

We 3pof elten wo! W

Wt iifcfe gfjefjeeten Acorus enDe Die wortel Saer af,voo! Die woMele an Den opleefden Acoms gljefouixBt.raet fonDer groote Dwahngfie enDe aefyerDrel an Den fe(ken,ge* Jiieh Dat niet alleen an ons, maer ooek an weel gljefeerDen Dee6 njts gfjefereuen es. 25ie Dit fifcf} Daerom pfcudoacorus,Daf es valfcljen Acoriis gejjeeten ebb". 3n -OomIv
Duptfch
i

Siaefcenwurtj . J}m te lanDe geel -ifc& enDe oerbocmett.3n5ranef)oi6(ar,eulou$lambbafiarDe. at anDer -ife|Smaej; wel gljenaemt wo:Den te Camiea.Dat (fi blauw iifti^n -fjooefiDupffeh woiDDet van Jpieronpmus S&loeft Q51oe fefcwertel nD ftlein SBloe
fteetet geef (Sefcroertel trnD

fehwertel gnenaemt,i>at e6 clepn

blauw itfeft. P-a titcre.

Den DerDen graeW tfaml (ree ftenDe.>enwo:telenv>an o!mentitleenDe.Oert(?ongean naiuerenfeer gljelijeft.

Sie wostel van geel iifet) e6 eout enDe Dioog&e tot

in

f Craeljt en roercfeinglje.
SMe wortel an geel fdj
in water gftefo*

f tEfatfoeH.
chamse iris.
llcpn

iifejj.

g|

Den enDe gfjeDjoncHengenecfl DatvooDeme?

Ji$oen,enDe (ropt alle loop Des bupej:. Ste felue wottele in Der feluer manieren g^ebtupeltt , esgoet tfegfcen Dat bloetpi|en>

\A

\ \\f

f
{///

5S

tnDe bloetfpouwen. @p geneefl ooe Die Ioe( enDe Die oucroloeWgfje erancliljept an ben !ouwen,enDe (lelpt alle bloetgancft. Sat elepn blauw itjelj es annatuerten
itffy ouer jee
gfteltjtft.

^\\ \^j;B\

[/l\

Van cltyn Ctfdj. @<t.t>f.

5JTN 2(t
iifttt

bat

wp noelepn

iifel^

nuem,

?S ^eeft fnwlle langacfjtig^e blaDerkens,

DenblaDerenanlaDiolus fef^ier geltj<It, maer wat buipber gruen enDe wat Dteher. JDte (leien jijn eorter en neerDer banDiebla* Deren,maer ontrent een palme fjooelj.Daer ai waffen twee oft Djpe bloemhcs op eo:te (leek ften6,Die niet Deen bouen Denanberen,gtje# Jijeh aen We anDere -iifcfeen en groepen, maer (famen aen Dat opper|lc van Den flel oost# comen.rnbe Defe bloemen jijn van fatfoene, Den bloemen van Den anDeren oolnaer %\t* lijeft, maer minDere enDe bcfjaluenDatDie
ier|le

Drpe neDerwacrts Ijang^enDe blaDer*

Ijap:aefiftgjje (erepe

kens.met en Rebben We

}5

i>

We

DieDeanDeref*fc(oemenJel>6eti. <nbc Defe Moemkens jijn van verwven meed fcfwnpecrfch (ot fomplaetfen met witte flreepkeni; enDeptmtkents vet-nungfit enDe ontrent Dat nbbthen van ben merwaerti; JangJtnDe Uabt thene geelacntich nDt Defe fcfoemkcs jij'n ooc goef en (net van rueeke enDe Je&fcen meet ent>e f-eeteren meelt, Dan ecnie anDere iifchbiocme.Sie wo;tel es (jen, van fcupten tmyn.van
tinne wit

_
>i( -iiftB roosDt Jier te ianDe in

ClBlaetre.

ba

ctiijjtltefheWere (jouen grkpfant.

CCijit,'
-et Moepet fytx
r
te

IanDe

m COJepe enDe m ^aetkmaenf.

C/Sarat. 'pt cham* iris Dat es
eteijn eff

neet -fefi aften mt wes* Den,want onDcr atle iifebm bat mmfte . t>en eroptltefheWere ttwDDet nv tct tijtirisi]!yricag&enaemt,en&fW)fghelj|(k eoekvan Jpjcrmotue Satoarae g"r roUano.9J?aefiit5et9eenirisiiiyriene,6etp({4r}enoeAntoniuS Mu6ine ]!a m seiimphcium.

o m JOtt iifc maeg wet x?cu

#an

Clatuete/cracljtenlfoercfetfigtje. JOit lif$ es ootft Ijeet e nt>e D;oot van naweren,op toe tonglje eenfit'tte aefifetfo* Ot enDe alp gJeknontrooDt.gljelijck Die wotteien van Die anDere ' .ife jen.

T>rt(Blrtbtolud.
ren,g!je(ij(k

/ iaDiclus Jeef( (angfje fmaBe MaDe* ms Den MaDeren van fifth

welcken.fcjoone purpure Moemks Deen fcoiien Den anDeren groepen,naer D wekt

Cap, $>&.
Gladiolus

f Cfatfoen,

laermtnDere nDe fmalDere, enDe Daer (T'Jenwall nen ronDcn feei ontrent renen cttr>itii6 (anck, am Dopperfe van D

henvooitcomen ronDacjjtighe

fiijifften,

in Dspen gljeDepft, fdjur gljeltjtk aen Die 3aonten Daet in Dj fact feefloten (ept.Sie woittl es gelijtk twee ronDe fcellekts Deen

cp DanDer gljeper|r. JMaetfe. laDiolus en wo:Dt uier te lanDe ro ge* onDJDaninDer crufitljefhetter* Jouen
faDiouts Hoepel fticr felctDetnKene iDeinQ&iaetkmaent. qjfratm,
S)it trapt nwDf gjenaemt in rieer iKpiny enDe van fommigen ^x M f "f ks <p<ry wcjj.yn iatijnGiadioiusvan 3piile* IU6 Gladiolus fegetalis enDe Lingua Ceruina.

3" ie apoteften ee({ ontkent. O^&Ik^.

'

StetroiteJ van (aDiofus tn fonDer* mg Je Die opperftee verDtoogenDf,ver> plenDe enDe wat treekenDe van nattier
als

alenus

fcfyijft.

CCracljtenttere&mgfte, An

t<Mnllbe%ZT*wt

mmtt$ m " winml{ tnie ")'" wmengjt tteekt > jt

6 "'"" 5

(en^SnXrgar^''"'"*'

^^

t)rttt watttlttpfcmy t.
f
j

w
c\i>.

awlupfcritjjt gerft (ngt

(c fclaDcrcn
,

fmal
Xyris.

Den blaDcren van

C Cfntfocn.
3CailD((upfctUJ)f

[ tiftlj

otter $ee

an

fatfoenc ge

lUnck.macr bccI minDcre an

eoluer Donckcr gruen, lijck, flntkcnDe enDe

on ritecke onlief et
fthi'cr

gfjeltjck Die
^

roanDtlupfen ricckenDe.Sie (leien jim rt enDe Dacr op tr>af[en Die oloemJ De .ifcb.#

<

fclocmcn g^cltjcft
eruroit 6
'

moer minDere

en" aftlj*

grauw t>d" t olutre. (nDe

als Die

ergaenjoo tomen Dacr grooteaun>cn

oo;t,Daer in tont toot faet roafl.eltk faet fcfyer g(je(i;ck een tonDe trnxc groot.Ste

woitel es langljacjjficb. met ee( amh&tit

genDefaftlatljtigliereottcIkens.

TplilCtfC. &ii crupt woiDt (jiet te fDc meefl ons> Den tn Der truptlicftieppers {jout, fcettpafl ootk tot fommigjje plaetfen op Den vay, ncn enDe en Die tante van Den fceffcrjt n.

CCtit.
)it mtjjt Motijftin >ogl>|macnf,ci in^)etf(tmaent jootooiDt jijn faet rijp.

Tilaem.

Sit

erupt

fjcet

m tiecr #f

.?,tn .(afijn

XyrisenDe irisfyiueftris.3n Die apotcken

Sphatulafoetida.Jn JfjOOtfeDuptfclj Belfcrj fcbwertel.'BanDtleufjkrauf. jjicr te lano

De BonDtluijftruijf.wilDt itftj, eii (ine* ItcDe iifclj.^n $r<$c(>oi6 latjeul (mant.

f Batuere.
JBonDtluijfttupt es roet f ijl eii oetDtpltnDe.

m enDe Dcogr)e an natuer en

tot in Den DerDc graeDf,fittV

f Cracht en tberrtsinslje.

faet tmn-Banflujifcfmjt een (jalfwtrenDeelloofsfwacrgeDionckcDoef ftcrckc*2( ljck Dwaler tnDe Die twne lofen.enDe met ajijningfjenomen wrtceret enDe gfccnccli
Die erJerDe enDe er(opte milten.

Sic woittl an 'JBanDtlupftrupi m$ wat <Soam$ gruens,enDe tat vi Die wostcf < van groot cntaurum,cnDe luttel ueme(>6crinengfit,fwkf alle Dootncn.fpliwcrs, enDe gfcetooken fcecnDercn rot ,enDe Dient feer wel op Die tronDt n enDe Mutfingcn Des
{ioofts gljeltpt

om Die g|>eMoke n fceenDeren nu te ftetken.

JDie fclue wotttl met ajijn sermtngbt Dott Die t ouDe wrgaDeringfien enDe gcjwefc (en fttjjDtn Dacr op gljelepf

tt ctupt wriaet Ijt enDe DooDet ootk

Die ptaetftn 6t |trijtkt Dacr Die

Die wanDt[uj)fen,aIfmcn

met Den fap Dacr af 55

wanDtlupfen groepen.

VanvcxtttvfZifdf,
i

Cfap,

&&&&

attriifcr^ecftlangrjefmatleptaDeren, Die fmalDer jijnDanDfcMoDe* rcnangccUifclj,cnDefu(jcf2cnD!)cn tomen oo;f ronDc efftne rechte (lelt n,fonDtr ceniefe leDt.&inncnvoofatfjtitlj, Dacr fcoucn op reaffen eccle ronDe fcnopptken6 6i> cen gt)el>eopf,Dic (tfcoone rooDc lijfoeruwige 6locm kcnswoiDcn in feffe g^cfneDcn, DicweDctom tn tonDe petfcfccbollckcna ergacn,Dat r t faet in oooJtcocmt Dat feer cleyn e . Sic tt> ostcl es wtt Dick knoopat5* ticfj met aenftangBcnDe fafe!ing!}u
3 nif
flaet',

d$g*f.-

D<m water tfd>.

IBlaetft.

Gap. VpQi&
CCfatfoen.
qBateritf(%.

C
f t ti

Sparganium

gMf tutjt w(i mer|t in bit gtaerj?

wateren , et woiot ooth (bmttjts aen Die eanten an t>en SXiuieKn gfceuonHen.
ent>e (taence
jp)<t

-bfa^mt jijn fdjoone

Moem*

Jten6 in

fepe ooit (e tmng^ene en*

er Moejet an oaeren oo:t tot in >og!>[tmaent.

iSaem, Stt rntpf wet geljeetc in rt'rej:

&>tijtt vnxfyiuiY Hf* iyQiny . Sparganium ert Iris fylueftris.van font*

3"

inuyb en Scirpus of t Gladiolus

jFjier (e Ifioe

palultris.

water

-ftfdj.^Sn t>tc 2tj>o

eheneeftonfeekew.

f liatuetc,
te fmaedic van bit (tapt en wan
jijnoer wostei oewij|t i)at et
mattelj

mioM

uan nameren

te

tot ercoe?

(wg^e trechenDe.

t Cracijtenbewtstrigije,
Siewo:tel wan oefen
ertt))t>e

als

Siofcorioee fcrjjft.eegwe met wijn ingenomen tfegljenfenijnsanoen ferpewen. Cfarfoen,

Van

Celteit.

(tap,

^l^Kk

f Cgljctlatljt.
beften jijn tweeoerlejie

an ge#

Pae^te,witen&eroot.

3e

ieiirn lieWen

langde foeeoe wtte Maoeren tuffcfe ten weldten roojtcoenu renen rono reenten (Iee(,6!!)eoetenoft meerl}oc, met elepnc Maoerftens orelee't, taer aen totten aen oopperfie ooJfeom Me j'cfteonr mttt wefe>
rteckene -iclitn, in feffe (angfce fmaHe Maoerftens ggeoeplf , p'i x>aniwt)ttn een groen (Irepeoft
ribf>rltenr)et>t>en,
Ijeel wit ji|o entie

enan6(nnen
ootien atn Dop*

perffe

waf omg^ecromt, attfame

fcoeenftaenDeeen eloeerftcn oofc naer mtaenfen g|je(i)rJt,fiif|rc6en

ttewe(che op feffr eoste (eelftcs, Jjangfeffefceefgeel fmaOeton*

gefhen,eno tttffefcen open ffaet ren >lancfc rec&t tfeelftrn Dottert

bifo

"Oan.Celtctt.
D'iwanficfvcenen elepelken
fcfeirr

Vap.Ql

dggttff.-

gtedjctenDc.

ie wotf el 1 1 ront wif cenen grooten

gtelijek elpff eten op een liggtenDcmct aen* c(c (Velfcrcn gtelijek,i>ebbenDe apiupn

, fiangtenDeveefelingtenoanonDer. tosten flcrl niet otter tien woef r)oocl} waffenDe, cenen hebben -lelin erooDe f>ee(eet. Sic bloemen jijn Den witten blaDcrkcns grnene Doneker fmalle met langbc rucck enDe niet wit macr oierttlj root.ie tros fonDer gtedjcmaer van fatfone -leden fajcngljcn oneer enDe botten enfcangfjenoe. tel es oen witten gtelijek met anDcv gteflacb.t bat a($oo hoogte noch een oock winDtmen elien tooDe Det 33an 5 (leef wonbJtnghf Dtcwtls thun, vijftien of t eenen acn enDe -Celien witte Die als waft Dan Dte oo:gcfcreuen, enDe en he bieecker roof jijn -elien <nDe Defe bloemen. meet Det blocme an Die oootghe* ben ooch Die (ippeken6 niet, Dtctnen op Die blaDercn van gtenoctj gtedjtk. fereuen tooDe -leden ftct, anDerejoo jijn } Den anDeten
,

__

ftplaetfc,
59eDe Defe
gljeftacfef en

wotDen

bw te lanDe in Die rjoitcn geplant

enDe jijn fee*

*OiU hemeen fonDcrlmgfje Die witte. i ie witte -lelin bloepen in Stacdtmacnt. * ie OCooDe bloepenin SSJfepe.

Claerm
i

riecrKeivo|/i(stiWjioiJa' fommt'genKM.i'<eio|<i<9KeivM/J uou.^n -tattjn Lium en R.oiaiunonis.3n Die apotefcen Liiium.JJn -fjoodjouotferj wetfj Jranihois Ips blar.ek. Wilgen oft -Mgljen.SnJieerDiiptfcb. witte -leden.

ie witte -lelie Beet tn

3n

af anDet gfjeflacfjt an -ieen.wojDt gehecten in riecr *e'nr me f"? vf-3n -la,

)UiDilt6 Libro deciroo Metamorphofeon Hyacinthus^ft $racbots -Ips tauine. ^oocfjDuptftt; Ovot golf tlgcn-ftier te lanDe 9CooDe -lelie. at anDet gheflacbf an rooDen -leden es ootk fonDet twijfel een *t 'mf 7n>?<pi>fo[i
fijn Lili rubr.Lilirufum,

van

>

Liliammbrum.^nDeDitworDt

Ijter te

lanDe

anDen

etuntlitfl?ebl>ereMartagongte*

naemt. gnoe Dit gbcflacht an ielien fchjjnt feer wel te gtelijtten met Die -lelie Die in ticcr imtM&Kis enDe in -lattjn Hemerocaiiugljenacmt es. :f accUc o cc naemen. f 90an Den -leden fetijft <onftantinus,Dat 3upitcr Doen |j -fjet culem t>an aieume

Oo

na gljewonnen IjaDDe.begljeerenDe

Dat het kuif ofi|tcrfedjckwo:D fouDe,tft!ue a Die botjioo' jijnDet l)itpfrouwc 3uno f(apcDe,ge(epf fjecf(,enDc Dj Doen Set kim welge* fogi)en,enanDenbo}(lcnljemgIiekeertljaDDe, wtDen botten t>an 3unonott}eel melefts gheloopen en gfjeffott es,waer af Deen enDe Dmecff e Deel , op Den fjemelglje*

men nocrj in Den temel fiet.f e weten Die witte ffrate Die vi ben 5?ooiDen tot Den noDen Dweets Duet Den temel (tteekt.Die in iafijn geteeft wotDt
uallen esjipens feeken

Via Iaaca , en DanDet Deel op Det aetDcn gteftoif.Daet af Die -leden gtewaffen jtjn,Die witfitljet an Den melek in Die bloemen DzagljenDe.SnDe Daer naet wcsDen jp in lat
tijn iunonisRofa.Dat es OCoofe

an 3uno gtelieef en.

)uiDius Dat jn gtegtoeoef jijn oan Den bloeDe an Den 3ongtelinck Jattntljws, Dten apollo met tem fpelenDe gtel 11 "^ tn De Doof geroot? pen IjaDDe.aljoo Dat Die ttui)Denan jpnen bloeDe root gljewotDjijn.waet af terftSf Duer'tbeuel an 3tpoUo Die aerDe bloemen ootfgteb*otb,f Ijeeff.Dc -leden anfatfoe* ne gljel'l (k ntaer roof,a(s )utDms fetjt ftrnuDe tn Defer manier.Metamorphofeos. x. w Ecce cruor,qoi fufus humo [gnauerat herbas,

9an Den SXoo

lelin ferijft

s>

Dcfinit effe cruorjtyrioq; nitentior oftro

Hos orituTjformamqi capit quam Lilia,G non,

>

Purpurcus color his,argenteus eflet in illis.

gnDe Defe bloemen teeft ^poo ter gtefenckeniffe n Den iongelineh tyatim t}us,
ooek Hyacinthos Daf es 3<mten gt)enaemf.

|[ $atuere.

iebloemen van witte ielien jifn werm enDe eenDeels

roottelen Dact af jijn D;ooate
-

fubtijl

an fubffantie.Ste
fltacte

m Den terpen graeDf enDe wetm tot in Den tweeDen.

d$$*fff,,

X><mCttn,
ittitnin

(lap,

gl

gemengljtMrtm>!roet bie etebemoebere, enbe boet bie natuerlijeke crancknem ' weber eomen n fruiten baer op g|je lept.

jucni^ waier gfcefoben enbe gfiebionckcn iaeclit tt * met ben (Eamcrganck alle bit of onjuimerliepf an 6n blotbe als tlinius feNjf t Sic wwtel an willen -feiten gebiaben off met olie an Stoofen gfieflootcn ril wel <s

SMe woiie! van witten

C Cracljt en berrtstnglje.

met (juenicl} ermengljt ^rpft bic geuite (fle jennwen, verblijft bit feellen enbe gfccnec|t bic quabe feeri<$eb Bes &ooft6 enbe bes at nficbtcenbe eisaoci op alle leben bic wt (juer Icbf jtjn gjje j?reken. ^oiicl an willen iclien met aji|ti,cf( Mabmn n 06i(fcm,oft erfm
ie

felue woitel

mengljt gljenefen Die fweliingfccn enbe apofttimatien bes ghemetfjts. Se feiue woitel tn ajijn gjefoben boet bit et teroog&en afvallen bipt bag fonber < ' fboen baer op gelept. ,
<333oitel

mlw S

cp bie pfaetfen

van -tellen me( ode off fmout vermengfit boef fiet fiai wcberom oenen
van Ooofen wel emgfif bwiltvier.ep gljeneeft bie verhangt van fvier,enbe flunf alle fwee*
bie

w goei tfegen

Sie

bie verfcant off erfcotitji)ngjjewee|t. felue woitel onber bie affe&c gjjefoab oft met olie

rmgljen felue boen oock

Mabercn,enbe bats en boiien

jiin { goet

bKJKpivanbiemofbertegjjenefene. faef van Ittitn es goet f fegjjen bit bttt van btn ferpenien ggebiomften.

vanbenferpenteng^elejjt. fap van ben biaberen met atfjn enbe {jttcmcg in een coperen panneken efobt.es S\ 4 feerheplfacmenbc fuijuerenbe,bienenbe lot oubefweeringlien enbe verfeften wonben Wan ben Noemen van ielien wo:bt olie gemaeek(,bie'feer vermoiwenbe en ver* <Y bcolcnbe es,enbe mits bptn goet es, om bie jenuwen te vermoiwene, enbe om bit htvc
je

op r bit beien

Vatttyybmblotmt,
Liliumfyluelt,

(tap. gij,
Liliumlateum.

CCffltfoen,

eeUfKm.'

09
t)<\n<z,ty>bemblotme. (tap. gij. d$t'. Tg QjrpDens bloeme beeft eenen teefyen ronDen ffeel.met (angrje blaDeren be*
Ej ((eet, Daer bouen aen waffen enDe ooifromcn ("cfjoertc liefclijeke bloem* ^1 hens ten ielien van fatfocne feer ggriijcMt fcffc blaDerkcs orrOcplf Die cicft enDe vet jjjn en g^elijck ringefkens wtwaerts omgccromt,enDe De* 1 fe bloemkens jijn bleeek.hjfrieruwicj an coluere , met etcpne tipkes be* fpiapeMnDe en (jebbengjjeenen fonDerIing{>en rucek. S)ie wwtel e$ tien ielie woite* (en gfcelijck maer minDere enDe gout geel. j 29p cfen -elieken6 mogljen ooch wel gc|elf tt>o!Den,Die fefioone geele -feliekens, oock et n glje flacljte an wilDcn belten jij'n. <ntc Defe iclickens Rebben (n* want glje fmalle bIaDcren,Die van bet woitelen vwitwmm. .Suffeljc n Dcfe coemt Dm (teel ooif ontrent twee voeten oft meer rjooclj,Die Moot e6 enDe fonDer acnwaffenDe bla* beren,en6em&oueninanDereffeelken6crDc!)lf, opDopperffe van DcnwelckcnDie e(ieken6 tJooitcomen.lsirnDe Defe letiekens jijn sanfatfoene tien witten ielien fcljier glje(ijck,oock van feffe blaDer hens bp een wrgaer t.maer minDere,an crwen blceek

geel enDe

van ruecke. Sie woitelen van oefen jtjn eelwostelken6tfamenrjangfjenDe,Den wortelen van Dj betbe gcf(acl?fan:%ljo>
fejjier

Is ,Dkre,fuet enDe liefcli/ck

6elusftfeterg6e(i)ek, Die oock onDcrDer eerDen ooouloopen, enDe nieuwe planten ooitbiing6cn, als bat betbe grjcf(acft.t van afpfjoDclits, Daer af int kapittel an 2tfp6oDelus gfefeljieuen es.

cjBlaetfe. .ftepDens bloemen waffen tot fommig&e plaef fen wan 2>upf fdjlant in bie boffetkh , enbe becmpDcn Die op Die gfceberehfen ligg^en.^ter te lanDe woiDen n in Die ftoiien
gljepfanf.

"Sie geele -feliekensjiinfiwr telanbewemt.enbeenwoiDen in fommigfjen an neerfiigfjen cruptlicfljebbers.

niet

gliewnDen ban

JcpDens bloemen bloeden in SSKepe enDe in 25:acckmaent. ie geele ielickens bloepen met Den anDeren oft coits Daer naer. Jjeybens bloeme wo:6f n ter ttjt plaetfen in Die 2tpoteken Affbdiiius.enDc

tilaem, genaemt in

latijn L.iium fyiue(ire.of

fommige

woi

Die rechte Afphodeius niet

fonDer grootc

Dwaling!Jeg!jeb:it!)ckt.3n.f)ooc6Dupffcl5 oIDtwurtj

vnb

-fjeiDnifcijblum.JSier te

ianDe keukens van (Ealuarien, JpcpDcns bloeme enDe wilDe ielien. ^ngranchois

ipsfauuage.^n^talien^artagon.gTiDcwoiDtsan.fommig&cngh^ouwenwM
bloeme niet geel en C6. Ste geele -Mie woiDt noclj ter fijt ghenaemfLiiium!uKum,enDe anDcrs ghecnen i naem esonsnodj fertHtbckent,eemg,jjc willen Daer afmaken oockccnHemeroffi s iwut.it. wrlck als athwecus fcljjft een bloeme es, Die tfmoignW met Der fonnen opganck oo;f coemt.enDe tfnacfjts oergact.
>fOKMi's' > Hemerocaliis,fioe wel Die

alenus fcbnift Dat Die wo:f elen an ^)emeroeafli6 Den woitelen an van natueren g&elijck fijn.

witte

Men
*
<x

CCrachtenttetcfcinghe.
Siewottel wan^emeroeallis geDioneken iaee6t af water enDe bloet.fe(ue Doet jpooekeanonDer g^efet.

Sie blaDeren oerfueten enDe erfaetljten Die fweerenDe met

enDe
Die frotingrjen Der oogften

focfc

Daer op ghclept.

g^elaDen boifien, <r

ie woitel enDe
.

blaDeren
-

van

wft0Ut,dcb(ns?e, ^ t

Defen blo'emen fijn oock goet op Die erbianDc enDe

Vanjacintm.

<ip.

<t>ltj.

^(|acinten6ebben langde fmaDe blaDeren Den blaDeren van Varene gf.eliitk tuf* .%! fcljen Den welcken oooiteoemt eeneneffenen ronDen fieel, oan bouen Den miDDele lot en Dopperffe met veele bloemkens enDe knoppekens gelaDen.Die het opperfle

van

cwatfocn.

fatfetnt

om SRtttototmkme roet fr ongRrt;* moet fatiqcr, Wrnt*ttof

'

i*.

wrgam joc (cmfti i><w 6j><m(ttRt Routrcn nr, ton in (fat ( ioit tot (ton mor fwm . S nwiti * ^ rem Wfjcfc Un ttonaZm
ernot a( Sic

ll ^,
t

?"

c e f
,

imc 61ai, w. Ntwotcfi. mot vm Dm wuiftrt wotu

5fo oie pfotmfctne comu hei

Om SKtji Motmftms |Y P i gerijcft matt mmOere.

mfr,^

w & tm bnb< m VW< 3'nn mtempt Sif Reeft oo* fmaffe m*,5'?qoone 2 Mw J Mofliftaw, moe toner mtt(tn gftffftk M< dm
,
.

'l

otrt J>ettm
e

f f(6,tn,tn tot
'

SavittMwn om itlim DtfcKurn.

'

^afotn^

J^TA

5t f ftt ,a f<,fn "? ^"r s t

Nc '"""

M" *n &,* talm

<

,if

;$
i

S)ie nDere twee jijn ier te lanbe vtemt,enbe bat betbe waft tof fommigfce platte (en van ^Jiandtrijck al6 ontrent parijs. <[ Cij't.
.

Sie ierfte ^aonten Mocjien in iepe f nDe 58;ae<kmaent.

SietweeDein3J?eerfeenDe2iptiU. Sic DerDe t'n 2tugu(to e nDe gJeptem&er. 5 $aem. Sterfte afieflacfef wotDt tnrtee; 8&eeeten vwa_.3n -fan/n Hyacimhus.enDe i Is fommiglje jcjwjuen vaccmium.^n wjitfcD. 3<jcimen, vi fommige blauw epet mediu>t*nKin& bloemken6. >at tweeDe enDf betDe jijn gefacfen van Bulb us,enbe tronen ooch soot 3a*> . 3 tinten gljefcoitwen. GrnDe Dat DerDe om Dat et fpaDe Hoepel wotDt g&enaempf

HyaciDthus autumnalis.

T/atuere.
St'e wof el n ten ^acint en es Dtoocfc tot in oen ierften graeDt, eft" tout tot in ten (weeDen.fet es Dtooclj tot in oen DerDen,miDDelmaticb. in coitDe enDe wermte.
.

C Cr
ten groeten jijn.

act) t

en bercftinglje.

Sie trottei an ten ^atinten met wijn gfcefoDen entie glieDtontken ftopt ben loop -* Des tuijtr.Doei Die wine rijfen.enDe es goet Den gjienen We n feniinnighengricDier?
Sfaet es <$ gelipt traenen eii (topt flertkelijcfter efl meet Den loop Des onper.&tt Jeneeft Dat roof meltjoen,enDe met wijn geDionckcn teft goei tfegJenDiegeelfucIjf.

K)mt?fcuxffren.

Gap, gU.

!3T> 3e fcfaone liefelij tfte 3?arciiTcn jijn ier (t fwctberlepe. Sie eene jifn in DmiDDef /"' aen (jet rinerken rooDaeljfttf) 2)ie anDere jtjn geel aen Ijet miDDelfte rinerken. JOie ierftefijn weDerom Dtperlepe.woeglje miDDtle enDe fpaDe , an Den weiehen Die
.

C tEgheflacftt

miDDele 5arei|en groot.enDe Die anDere twee clejm jijn. CEfatfoen, Narciffus medio Lutem. Narciflus medio purpurcus.
3areiffen.

/{i^w-

ga 2t f flf o(e Tortiflrn ftebbeniangljefmalleblaDeten, Den blabeten van fcfjiet g^elijeh maet mmbete,tuffc^en bie weldtercaffcnljolK

Sparee

'^
tijck

twtte foettiechenbe bloemen in l|Gfe|Te blabethcns gfcefneben, bit in bmibbel een tont gfjeftoneelt tin* g&efken Ijebben an luwe geel off put pittae{mcb , i)aa in (toen weel

.@ ta ' c ^ c,tn

ww'&H'n8& cn *' ff^oone

<o!tf feelltcns baet tlejmegeelebtoppelltensop&angfKn. 5?aet bie bloemen eomee faet boou bat fwet f e,cn6e traftin een D:pcantig(je &<um>e. ie tpottel esront gbe*

een apeupn.
gfeiijeft

25

ie cfepneJfoteiffenjijn in alDet manieten ben gtoofen

Dan

alleen

an

tlabet en,(lelen,6loemen,faet enbe wottelen minbet e.enbe Dat bie eene woegfcet enbt Die anbet fpaeDet |uct bloemen enbe faet oooit bting|en. * Sat anbet gljefia$t,t6 ben t>oo!gefet euen san rcotf elen enbe blabeten g&elijdf,'

maet $tjn blomen jijn wat minbete,eribc onttent ben miDDel geel.ate wotfept es,enbe Paffen bipe oft wet tfamen op ecnen (teel. tpiaetfe. tftat riffen en waffen i'or te (anbe san felfe roet , maet rcotben in bet et itptlieffiek
tete oen gjieplant.
TtCtj't.

31

Siegt oote Hoepen

in afganeft van 31 ptill, enbe in 3)?epe eoemt wet faet too.

v5 iSiewoeg(jetlepneb(oepenint(aefteanbief0eeffeenbein2lptiU. Siefpabetlejinebfoepenin bej>nbean SKepeenbe Mietengwet faefinOjiaef

'"* maent. >at gfiefladjt in bmibbel geef , Ueepet in bal epnbc an 3tpti0,mef ben gtcoten.'

van bat

tetfie

g|ef(aet.

Sefe fefoone bioeme wosbt gebeten in tiec; nj wn/-. enbe in latijn Narciffii; an fommig^en, afe Sicfcoiibes ft&tfjft Aii'eiop.Baj^i^raf.Buibusvomitorius.cti Anydros.3n bte 3pot then es jp onbeftent. 3n jf)oo$out>ifeb oan fommigjjen 9toai fen SXofjlin.^)ief te (anbe 5?at riffen enbe paenfe^e ^enetteltene.

Sefe bloemenjebben (juet en naem naet D

f ojfaertse fijng naemsi.

eebelenionglielintlt 5?at eiffus,Die

an

twDenbe enbe begiet be jims felfs ftguete te tuffene enbe te onthelfenr. rnbe niet ftunnenbe,ten faeften an lief ben ggefiomen et. ot twens eet e enbe ahu Denehemffe bie attbe(nan bat bte fabelen Det poelen infiouben) befe IJ ftboone liefe* '" Itjefteenbeaeltiecltenbe bloemen oottg^ebJociteeft.

Jten es,enbe

eele f<$oone tonge Doefttet om jijnDet fc^o^rnt twlle feet begb>et t was.Daet p n$ veele op en aeb>,aijobj (jp b>et etiatenbe tet iacfjt gb> tpff es>aet hp bot ft et i)g* De atn een fontepn gljecomen es,baet (jptwillenbe bnnehen) jtjns felfs feet fehoone f!# guet e tn gfcefen fjeeff.bie \p nopt te oten gb>fien en Ijabbe.bte p> mepne'be e roefene een van ben fc(joonen iongStn bocjifeten bte fs bemtnben,m liefben an fcitet ontfleo

f
Den tweeben
a,ta<bt.

^atuctc,
an nat eten tot in

ftateffTen f nbe fonbetlingfe bie trottelen jn eet enbe DjoocB

fratl)tenbertfttng)e. Stewotteloan 7?afeiffen g6efoben,gebjaben oft anDets ntetfpiifeoft Djaneftim "" ' g&enomenDoetbtalienenDeoiiefgjieuen. Sie Mik wo:t el met wat ttemcljs welg&emengfct es goet op Die vabtantfypt at,

op aOe oube pi;nen,an ben (eben enbe ionetueten. Ste trwtel an 5?at eiffen etb|f( bat fpzoet enbe bie maefen n>t bat aenficftt met |aet an 3?etelen enbe ajijn etmeng6f , (p fupwett bie setouplbe fwtetinghen enbe Doet Dte (jet Deapofwmatien wtbteken,met vttien meelenDe fiHenieh.<nbe met b%* itft meel enbe 6ttemc& etmeng t treeltt Die Dooinen enDe >f.

lebt jt|n,enbe

"KM g?eneeft Die gfcedttetfte jenuwen,^ es goet op Die Jtno&el gbeletit bie m finer

&

fpftntew

Sef

/ra

t)rttt#eel6pd}d;elblemett.<<tp.

<lttt'/.

clgggfff,-

^a

H
f

@fe p(oemen|jeD6en (ange fmak Ie MaDeren, Den biabnl van J5s>

repe fchr gljelijeh

<[tEfatfoen.
PfeudonarcilTus.

joo lancft, Daer roffefim waffen ron> I De|e(en, Daer Die feljoonegeele Woemenopeooteomen, fefle MaDerftensi g|je(i|dt Die Jatctffen ghffneDen.in DmiDDel tsn lanch tont fco( eloerW DiagfjenDe , D$ oo gjjefeaert nc ghdterft ee.3aer Dit bloemen <omronDcDoIleken6oo!t Daert faet lept.
niet
i

maer

ee( gpojehelMoemen.

ie woitel es ront apmynacfyfy , Der wojfei

van Den wwgljeferewen gfjelijclt.

f plaetfc.
Sefe Moemwalienin
oefitigljeplaeffert,

in Donekere boflTeljen enDe ootk aen bic tam ten van Den elDen,gelijek by puers en S&o*

tiefem Daer

$i)

oueroloeDielj waffen
Die'

fpwoibi

'

coclt lot cel plaetfen in

ouen

gjjeplant.

CT9t.
JDefe&foemenlmng&en fcaer MaDeren fle* IcnenDe Moernen in oposckefleoo!f,enDf: Hoepen fomtijt onDer Die fnee. 3"9)ceert troiDt (jet faet rijpen Zpimbt Wcyevetf Dwijnet erupf, enDe en worDt nj meer ghefien.

fBaem,
SefeMoemen woiD
gljejjeeten in Jjooch.*

imptfeb geel -f>oMungft.|umen,Dat ee geel

epodtelMoemen

van fommfghen ooch

gctl!)DeIoofen,ei6eDenDae(b8 in -tatijn onDer Die eru^iiefheoDersNarciffusiuteus cft Pfeudonarciffus,om Dat ^ijtt Moemen,anfatfoene Den sWtffen wat eltjeh jijn,

nDe anDew g&een

namen en jtjn one noch. tn tijt behent.

jijn

@ee( pojckelfcMoemen
feerghdijek.
Ji6
Dj)

f-tatuere. werm enDe D:oogfif, n naf eten Den Jarttffeit

c tEfatfocft.

fCratftteitajeKfeftiglje. quitte epwekelMoemen.' fekere erperientie DeuonD.Dat een half (oot van De*

fen wwfelcn noch. werfcfj we fenDe.

met wat Slnijs faet oftjentkel faet en wat engebers ghefoDm,enDe g^eD!onehen,aftreeh(,enDe Duet Den eamergantk afiarcht, Die
,

3n wijn of t'water

taoeflijmackftgeflujim, enDe Dt'ewataacrjtighevodjticVDen

nDe Daer Duer joo jijn Die felue weifelen goet tfeg&en aU< gjje toeken enDe ftetkten wi tape flutjmen ooifproneh nemenDe.

Vanxoittt QpoicMblotmtn <lap.$.

^ISefefc^oone
lieflijeke

Moemkems hebben
faee^tet

fmafle

MaDerkems mtnDet enDe

Dan

Die blaDrre

cemame gangJenDe gnDe eleft van Defen Moemkene heeft

.

%>ie fielenjijn ront,effenenDe Daeropwafifen fcfosone welrietken 'De witte Dloemkenis aen Doperfle nDen(lel no

van J>arepe anDer* rjuer

ghelijek.

fe||e

fmafle blaDerltens Diean oujjienmetgtuene jlreepkens

oueriogjfnen anMnneneelwit jijn,in DmtDDel an Den wefchen feffe gccle Djoppelftens ^ang^cn, ghelijc in Die -telten,
>!)en

Deft bloemltens solnaer

an fatfoem ge(ijeften

&

??aer

ij

cl^ttf.
Die

tXwwttte 6pK^clbIemctt.Crt. fo>

,

bloemen joo eomrn baer ronbe oollekems poot ban in rent geel effen fact Ir m ben ^ofmojtaerfs fabr niet feer onghedjfb.Sie woel f ront gbdiic tic WM rr( pan *wi ce n ge ele topouke iMoemen. vOan be fen Moe me n oinbfmc oock noefc. een anber gjjelacbf, bweltk op eenen flre 1
(tt) off D:pc t-loemen tfcffene Diafgrjt.

<nbe i

ean oen
enbe
Die

pooigbefereiten in alber manieten ghelijek.maer bie (leien ji;n waf lanafier ' *>"

Moem pan befen in'n oen Moe men

Maberen

bufgheli/cr.

Ctlaetfe,
p(aetfen,enbe in feb.en ip broater gfjeleghm.jp weiben oockin bit honen Beplant. r

Sefe poieltelMoemcn waffen in bonekere pocfciiglje

neen

M>i>

feueren huer faet in 3pnU,in SXepe pergaen Haberen enbe Die (teelen.alleen bit wil tele Muf f oer aerben DtterenDe.gljeliick pan bie nbere geele

3n poifkelle eomen befe Moemkensooojf.met oen geelen poickrlMoemen

i)t.

'

Taem.
Sefe fcfjoone Moemkene wosben np
*tH,nv.oiib. Qrnbe baer
(er ti/t

pMtkef Moemen

gefiouwen pooi een aeffae&f van

(er
ti/t

.fW

LeucoionenDe vioiadb,TT, P hr a mghenaemp(.3n/)oocljt>M!)(fcfehee(en6e(-e Moemkens <JBeife lionuuas iiZ

om

woiben }p m,

f *3atuereemie erarat.
Satuere *t\t en werekmghe an oefen

Mormkene en es nodj ter fitf met orftenf

VanQoffevam,
jiAfferaen Beeft langBefmaneMa oerken6 geltjtk gr as.Sie Moemen
J 1

<ap.pit>
QCfatfocn.
Crocui.

waffenopnaeekteffeelbens, enDe
jijn licht peerfetj
fc 6lat>erken6

pfferaen.

pan roluere.in

fef

perbeplt in bmibbel

anbenwe(thenbie<3offeraen biapen Ban* gBen pan coluere roof. >ie wo:f el es ront ge* Jucbeenelepnaepupnken, baer fom(ij(6PierV
cftPijfanDereeiepne woitelkee aen groepen.

ft

^!

tflaetfe.

offeraen aU iofeoiiDee enDe bic ouDera fdjiijuen waft op Den oercfi Coipems in (iU> cien Diemen pooi ben 6e(tenpfacb. feBoube' nr.enbe op ben tere fi >lpmvae in ipcien, ent be op bit (abt 2fegpe in 2(etolten 3?o ter ft't'f waft fip tof peel plaeffen pan SuptfcManbf fonberhngfie op bic ftabt pan SBienne in ^ofenrtjek^ie Aeben Kietfic poo: ben oefien gefoubenwo:bf.
.

fCijt,
offeraen Woepef a( eer jtyn 6(aber? pooit* romen, in ^)erf (maent , enbe baer naer tvaf*
fen bie grafaefctigfie olaberen bit fpt in ben CKepe toe bueren. 3 ben joomer en weu

Maberennotfi ofoemengReuonben. S)t'e wojfel oHeene Blijft pnber bie aetbt gsoepenbe en anbere ionge wojfdftens pooh? pnngBenbe.
nocl)

ben

Van eoffemen.
offeraen wibt get}eeten

C<tf.^It>f.-lattin

cl^gg*
fommfgwn

m @riec; fin. 3n

Croau, van

2(rotf llf(% als Sl0fC0:ibC6 fC^Itjft Caftor.Cynornorphos oft Hcrculis fanguis. ^n ran.enbe baer naer in Jooctjbutitfcb. toaffran,enbe inSrawfjois affran.

Tm&-

f ojfaecfee fr}nj8 naemsi.

offeraen wotbt Crocus naer bcniongrjelinekrocus jo >uibius

gljcf upgpf

3"

ttaempt,Waer f SiC Ijiff Ote <S alenUS f r(jaelf WOtbt,in nono de Medicamcntis fecuru dumioca,baer5s>albU6f<rijft.ie iongcltnckCSrocusttiasmj Sercunusop toclbt fpclcnbe en bie'ka tt>otpenbe,enbe toen (jt; tjem niet en mtjbe jo es fy onwrfcocts an SJccrturio geraeekt enbe in $ijn rjooft gcqucffl gcwee(t,waer afjt) ter (lont geftomen r. nbt van jifn Moet Bat op Die aerbe gt)euIoef was, ts bat ooffcracn gfccgi ec pet.

Catuere.
offer aen (6 werm in Jen tweeben grae t,cnt>e btoocij tot in ben ierftcn. Cracljt en Uicrchttglic offeraen es goet in De mebectmen gljetou pekt bietnen an ttnnf t fliclwms f fc* gen Sie gjje tof ken van ba l>oJft,(ongene,leuer enbe tfafe ingeeft, Ij p es ooth goct eoobiemag&einbiefpijfegljebaen.rcanf P ferekt biemaghe enbe Doet bit fpijfe erteeren,enb met oer joDen wijn gi)eDtwken cefecrrw (jp ow btoncke nfcap cnDe

2(

ntaecht (uf{ tof bpflapen.

offeraen met fuetennrifrt ingenomen, maeckt ben afem lancft enbe es oo? Die 99 ghene Die van afem cnDe boife benauwt jtjn,fcer goef. 'offerden met wouwen meleh crmeng(it beft ermt bit oogden van e(oet van

wfjticjjeDen enDe r)umuercn,enbe

van mafelcn en poe;kens,enbe gtjenee ft bit loopen

Cc oogden baer op 6 c (iveltcn. offeraen es ootk feer goef gtjeftreken op bic (jeete cjjoferijeke apoftumafien enbe op bwilt ier,cnbe e6 feer goef in bic ritebecpnen tot ben ooien bienenbe vermengt}!.

<3offeren es ootft goef

te toingt}cnc alle

om te vermotwene alle f}crbichcpt

(oft bic

enbe

om tot

rijpinge <

rouwe fwelltngrjcn. Sic wortel van offeraen met wijn gebsoneken

wtnc, boet water maken,

tnbe

mifs Dpcn goet tfegljcn tgraueel enbe bic bzppclpiffe.

Van Qtanbtlcvuvu

(lap, egltufv

Cgl)eflactjt. crupben bit onber ben naem Orchis in riet)', enbe f anbefcrupt inSuptfct}nvfertijfer(faenwo!Den,3ijn oeelbcrfanbe foottenew bt manieren. Sie t>an ben gtjelcerben in bjpe gt}ef(aefe(en gebe pit enbe gfeftelt jtjn,bacr rvy noefe een anber geflacrjt (oe gf euec|f tbt denman ben ghefeerben bie oo on6 in bte henmffe ber erupben gf}e#

&

'

arfcejit 5et>t>en,

niet befcreuen oft gckent, aljoo bat

nan onsae

We

foo:tcn

an tanberierujjben.in ter gr^eflacf ten begrepen

frDicrftcgt)cnacl)t.
gt^efaeijt

rooiben.

Sterfte

duUehcns erut;t es
enbe
bit

an tanbelerupben get)eet tn rieef Orchis,enbe in uijtfct} uijfDerleijcwaer af bieierfte tmtt guekcns aujjbS mannekens,

'^n^'^ J*S

anbere topc (uDckens crutjben wiffken gljenaemt wo:ben. S^ff'acrjt Ijccft vur oft wjf groote 6!eebetoabcrenftt}ierge(ijckbie ehen maer wat minbere.ben Maberen an 59? epe61oemken8 feer ghclif ck, bit

(leien jijnonberi^aluen

wet lanek.baeraenwaffen

fefcoone welrieckenbe ii|fioeruwt>

g6el>efp!en(helbel>(oemkcn6.SiewoJtelcnii)n tweeronbe botlckens gfieltjtktwee 5?oten mufeat,be en wat t>ouc banbere roaffenbe, waer af bit oppcrfle tlcjinber, ol* ber enbe Ijcrber alttjt es , enbe bit onberfte meerber wofer enbe meer gljcrimpeli oft
gftcfronffelt.

twttbt gljeflactjf t6 ben oo!gt)efcrewen wat g^elifek, maer bte Maber<i)n fmat> ter en teerber enbe met toupne plec;kc ne en (tpke befptapet. g)ie bloenwn fijn fom Ortliios QJij

ctatyt)* ewttbelmtpt, mum Gplvbtfi

Orchios primum genus. Orchios fecun-

dum genus;

hmemtt.

OrchioJteitium genus.

>Mcm*<*

t.

mpdaagg^ gjggjggj

Orchios quartum e

t>
{IMuijnpffffcfe.fomfwwu.StcttJOtelcji/nrcSfgclilclKircfi^lfeichcs. utn, tpaeraf bieecnevol enbeerfcf2cs,bieanbereoofckg(jerim* pelt enbe r>erbn>ijnenbe. S)at bttbe gljeflaeljt (tfi oock groote bsecbe Maberenbcn Hat ( beren van itlitn fctyer ge li)ck.ie bloeme n jijn peerfcfjacktiejj an erutr>en.ie wtlen $tjn rent lanekn>o(pljr|j gclijek ogcis eerren, ipaerafbieopperfe rontenbrcletnrs, t>trcnDerf{ (ang^ac^tiger tnbr mrrrber,an fmaeeke tcjiDe feer fitct. <terbe geflacfjt re b troe cb5 blaber ferr geltfe.marr fijn Ma* JD brrf en fijn tij befpsmgljf . ie 6(oem jt'jn lijfcrusic tt mj drpni t mimen bioppelk6 bc fpta pet. Sic ivo: telen jijn ron( langacfjtict! gr* lijck twee egels eertn,minber ban bie tt>o:telrn van btn ttpeeben.

<i)f |e gjjeffacrjt Jecft Uabtttn btn eoosgefcreuen geltjck maer minbrrr . ijn doemen jijn <ltn tn ttn gebJongen,an bupten

iflame toujjnsxm Pinnen wit met ferr clrenrn ftnertrn tipkcrwpV fptaprt.Sie weifelen jijn gljrlti'ck twee langde neten ronbt.rnbe bitS ene es mcerber ban bie anberr. , tSTY-Sf anbrr en mttbt gjjeflac^t v& f anbefcrtttb oj SBocr (Juf M*it\U eii Aafen (EuDekens gjjeljeeten rooibt.ljreft fclabrrrn ben blabrrtn van itiitn gjje(ijck,maer mat minbrrr. igimen (leel es on betlu5oet (jooge.rn baer aenwaffen feer verlr bloemen va ren feer wemben fatforne m$ Jurrrn gfjewjongen rngrbiacbfrrrfkcs ci gljcfpickcfbe Joofbeks eenen aftifken gljelijekenbe. n elck van befen b(oemken6 befonbrrees int icrftemooiteomen ren gefloten tont uijfken,onfrenf een erwte grooMn als Ijem bit ontplucckt, {o fluppt baer tot een (anek fmal bun ftcertkcn,bat bouen bacrt nube atn btn fleel Ijanckt wit e6 met roobe fiipkens befptanrt.enbe ter jcbrn rrff tmtt titpnt feuetkrns gljeiiick f Efatfocn, Orchis ftrapiasmas. efepne pootftens, enbe voost Orchis ferapias fes- \'3 mina. Stagrooiel manneken. bie refte van btn fteertken Otagtoottel wijfken. gljebjacet tnbt Ijanckt neber* waerts.Srfe bloem fijn feer fferek van r uetke eii rfecken ghcliicli eenen bock, makenbt |oofffwt ben grenen bpfc lange oft eel rieekt.Ste u>o:i>
'

telen

jt'/n

gfjelijek

twee ronbc

9?otenmufeaten.

tTDctDcgljcflarljt.
gljrflacljf

berbe

bat in

rfcergcljcefenwotbf Triorchis.efl in Suptfrt) St&agwoJo

tel, oft blije

(tullekens ttupt,

<s ttt)eebet6anbe,

Sanneken

tnbe Btjf ken.

21 S?|jjra?^|-*5ag!jtP0tc!
'

man

Inekeh
ibie

^eeft wette

Iblabeten gfjelijth

b(ben an

lelin, maer mini ber enbe fmalbct ter rcoJtelen oaert omgf^euoutpeneng^ei
boocftt.Sie
(teel

esonberljafc
,Ciii|

ut

clgggfcty

Van 6t<mi>dmtyt,

@<*p. $t>if

ue fpanne lanch.S ie bloemen jtjn peerfcrj.Sie woitelen gjelijek biee tonbe boHefcfs waetafbietweegrooter jtjn, grjefatfeeneert gfcelijeh <"> 3?ooten mufcaten fiecl

C5

Oiljagwostel wtfffcen es ben t)ooig$efcrewe tt van ftcfen.Maberen en fut tctt fapaefi liggen wouelen bipe t>p een gelijch. bloemen jtjn eelberjjanbe eruwen,f e we (en peerfcrj,wi(,enbe geel en gruen buer een wrmengfct. <nbe bat enber(e san oefen feloemfcens e$ gljefijtk een (joifele,bat epperfe gljelijth eenen pepet met junentwae*

@nn

fpiejibeisluegljelen.

f tctteDes^eflac^t.
Soierbe g^effacljt bat tanbeierupt geeetentwbt, 8 oetft tweebetfian&r root enb e clepn, sproot tanbeltrut CCfatfoet.
'

en peeft gtmejinli/cft
niet

Telliculsvlpis.

TefticultHodoritut.

meer 6 bipe

Ha

root (nbefm<i).

(epn etanbelmtti'.'

witten ielten grjeli/o Kenbe maer wat minbrr enbe roo*

er.Siepecles ontrent een? oef lanch,enbe baer aen xoaften ferjoo! ne blormhens.ben bfoemkemi van
ootoo:teI niet feer onge(i/eft,c

beren b? bfabtre non

cruwenfomfnrewif, fombiujjn
Jte woifelen jtngelifeft fwreronbe noothens, bp een grio
prerfclj.

li)ckfwee,C[uien

warmte, van
vd binni wit,
anber

tupien
tier

roobacrjftcrj,

tvaet af bie eene nteerber enbe o(

e6 enbe aennemenbe.bie

m'nber ooofer enbe nerbwtfnenbe,

van fmaeche fuet enbe (lefelijtft van hupten Hjfoeruwiclj , an im

nen wit. >o Sjtfepn tabeferitjjten&eeft ootkgftemepnfi/ck niet meer ban bipe blaberken6, bie eleijn enbe op
bet aaben grjefpiaijef liggen , ben Slaberenwan tlepn elf Sultheir ff an COabelieuen erupt ferjirr
8&efijtk.

@ijn

feelken es

bun en*

rent ei

palme r)oocr?, baer al feer

elepne witte welu'eekenbe bloemt Iten6 waffen , ben CWepebloemkts

van rueefce colnaer gr^enf ch.bie rontfomme ben (teef, afjoo oft baet om fittomtt ft waren (laen.Sie woztelen jij'n twee ronbe botleken*, waer af bat e 6erber, enbe baru ter oofer es,bepbe an fmaeeke fuet. CJMattfe, ane befe f/oosten enbe gr3e|arf;fen van tanbefcrupben wafjfen m bie bofTe&en e
beempben , en fommigrje ootk op opene magljere grafacf}tig(je
(Iraeten
eil

gjjeberefw

ten gSelijck bie gtanbehrujibm enbe fonberlng(je bat tlepnbat felben eibers ban cp grafaeftigfce fraten enbe elben baer bie fonne wel fefcijnt g^euonben woJbt.

CCrJt,
Sefe erupbtn bloepen meefl altn CKepe enbe in jaeckmaew. g){
Ketoust blocpei Been in ,Oog&(?ma<nf.
efen

(atv

Sfm

1*9

Van Btanbdcmyt.
i

<<tp. $>lt>ty.

dgggtg;-

SJterfle gljffaeftf

|5aem. C tvoiBf gfie^ccfcn

m rtecrex'? Orchis enBe Kwo-fX'f Cynofor>

chis.^natfjn Tefticulus enBe TeftiouWanis.Bat es mSuptfclj (ttllekem> truct enbe .f)omfcuIlekens.3n Dtc 2lpoteke Satyriones.Baert nochtans chijnt gf;elij(kcni|Te me*

6e jjeefi.Sn-OooefjBuptftjj Rnabeneratit.3n5rancb>is<owllon6 b eten,ou @atjj ricn a beur eouilfons. Sai tweebegeflaefct o"*'1 rctti,(T ttmjfef een gljeflaeljf M|iif,enbe twibt cm fijnen (landt enBejpaeren rttceftTfyofx s'Tra g orc llis tn@rei<r, Bat es in iaiijn Tefticulus hirci,enBe tn Jitpifcft SSocrkuUekens gjjeheeten. <Sis ooth Tefticulus leporis, Dat e6.)afeneit[Iekens gfcenapf.^n We Slpofekc teeBBef ootk Satyrion.fonBer eenief) onberfteet gb>ljeeten,enbe baer voos gljebsupekf, berbe gljeflaeljf tvoJbtgljeljeeteninSrieer fx^^fw** Orchis ferapias.^n fa* 3 tffn Tefticulus fe rapias.Jn Jjooefcbujitftlj Stagivurtj.baf e6 SXljagtt>o!tel,Ban fommi* <$rn ooek tj ex'e Triorchis,<nbe baer naer tn {Jrontfjow atjwon <t troi eouiuons,

tut esri)e tulleken6 crupt.

SvierBe g{jeflac^f tvoJBt gljetiaemf in Stijjtfet; @f anbelcrupf i Sterfte van befen twKbf onDer Biegjjemejme cruptliefljebbers enbe wan fommt'gen 31 2(potekere Tefticuiisvuipis.3n ./joocfcbitjiifcf! grof tanbelkraut , tn onfe tule groot tanbeUrttpf g(jeeeten. i S)at anber gh, eflacty twotbf genaenit Tefticulus odoraws.^n Stijitfeb. twhieekenBe tanbeterttijt enbe elepn stanbr drupt. &^^t^l*t*1k-$*ftatttrmubtm (Krirmfcrftrtcn n-^y^ ft^,.^, ^n-f^ i tiftt Satyrium icgium.^n f ie Slvotrhf-pjtaa chrifti.3traraot|i^ai (vrrrmigrjwpnen
ggjSmpiiflJ.iiiiiiffli
2(Ue Befe erupben
jt'j'n

jnp'u.

twerm e nbe vocljttclj natueren. Cr ach t en errtmtgl)c. ie Bode Sapaetjf ig^e roost elen wan ullekens truijben 9tfjagtwortel,enbe <5f am bclttupt enBe fonberlinglje wan Bte Q5otrtul!ekens,gegfjeeien of t mj geptc melek ge* foBen enBe t'ngfjenomen,makenlufl tot bpflapen,jtereken enBe voeBen Ijet lieaem tnBe mtt6 Bpen ji|n feer goet Ben grenen Bte rotB:oeg(jen enBe woeffel 6ehoeuen. Sie anBere werbrcijnenbe roo:tel,es van eontrarie eracb.f enBe Boet Ben lufi van bp qj

C $atuere. wan

flapen vergaen. van Befen feluen twotfelen enBe fonberlingfie wan Bat iet fee gljeflacfjf.tvotbf ootk (j g^eferenen Bat al6 Bte mane Bte meefie eeten knee&tkens generern.enBe als Bie wou in Bte minpe eeten Bat $i) Ban meijfkene ontfangten. St'e wie( wan Ben feiuen etupBcn enBe fonBetlmg^e bie Ot^S*"'"' fa rof/n ge* g) foBen enBe gfieBtoneken (lelpt Ben loop Be6 buut;. St'e felue wo;(el noefe werfelj n>efenBe,erteett enBe Boet feeijBen aflege$n>eflen,fit!)<i itert bit vuyh fn>eering,ej)(t Bte ftfiulc Baer op gij elepi, 31; beneempt ootk B$ oo!ts reten t>an bai (oopenbe voozt8 eetenbe froeertngc g[!epoebert enBe Baer in ge|fropef Sie wouel a Ben fe(uen,e(t fonbetltnge r>& Bat trelrietke'Be (StanBelerupt in wi|n <b met trat ttenielj6 gefoben,genee(l bic fweettng Jen enbe wpie pujiffen Bes monte.

VanXxottblabt enbe Catsenbiefyen. ^p.^bttf.r tTglicflartjt.

ogaenBe (Eapittet befere* (\i i^uen Bt'ege|aefe(en t>an (StanBtltrupBen Bte '^uen fiin.foo cinBimen notj twee anBere etuijben wat gJelt|ekeni(Te met Ben feit uen fonberlingbe van (leien enbe bloemen fiebbenbe,enbe Baer om ootk an fommi*
t'nf

g^en onBer Bie fetanBelcrutjBengJejlelt.Saer af Bj eene ge Je et wo;Bt

ft

.SireeblaBt,
(lellen,

Bat anBerScargenBtehen.bie!) Rebben toiUenineen befonber apittel cm Bat Jjarr to;(len,Ben tpcuelen van Ben anBeren feer cngljeltjek jijn.

5ft

BAfao.

_^^

Smrtla!.

CMben,
5!J?argenptf$fn.

'

Bf e&la&t (k fft e enen roni>m efff n (f, 6a al maffen niet meet ban tmettabam,timUat)ttenvan$rown 'XBeibitt a$ttij<h(nbe. =JOn
bmmibbtlvanbtnfittlttit fcouentcewoficn rontfcmmt Drnftcclwcfc gtnt n getle 6locmhcii6 fcfetcr gf rlijtfc elf pnf ogf Iht nis owptofccn, ben tletmm van veel <StanbeUmybe n mtt fcrr cnght liitJt.Sie wo:fe( fieeft ff fe vnfrbtt^rn. C!)?<irgent>te|t fyhUn taU fitten fonfcft Mater en,Mingr3entf in i beppttfif gelift ft n art met Mocmtn. <nt btfe fteitn mt f jjutrt n fcloemen jun Mupn goutBamvicfe n toluerf.fcfyet gij elijclHn&c Den Itelentja i>it <35:<m rapt (Dot r f w in tff fft &tt l ons erupf boter fertjuen felen)maer teetfcer tnbc niet joo t>tclt. g)ie nwtf fen jijn fa
fflatfjtic6pttermaleant>erenertreerf.

3-weeMaot waf? gljt t rnt in wc^tig^e waf te racfjtiglif 6 mptt n. Qtargtnkf |tn weibi op Betuigt fantac^iigf velbie in bit toflf^fn gettonSot:
5f pbc
t>f ff

f raji&f n

tenten in 25? f !>e t n&e in 25:t tfemae

m owt.

Sterfte an be ff n truien iwiW n (ft (iji in Ulijn ge (je f ie n Bifbiium.^n Jjcocrj tHrptftr^itetjMat.^n meetbuptf <Sft>ffMat>f,tn(>f woJDtsan fommigengt^euttfn

ooj6atOphrisbrrJ)liniwaffcfc:i|f(,an an&trtn sooteen gljtflacrjtiwmSitfr* was,ant)fni)frl)fn bom ff n Alifnwoff water SeejjMtt, anffnigljfnootkii>eoJ
Helleborine bat es wilot wit 5?it ffrttpt.

Sat anoer grjt fladjt wojoi van Jpier onjmto 23 wit S)?arge ntf 6? gje naf titt.f nbt
fyet

19'
Ijier te

lanbe van fommigen

41

j>jef oat iflen

eenafieoioeJfeniiin^Oogfjefcneft.

om oat t>ie wo e len gfjetjck eenen nc(l Oite r ,

atuere/cractjt embercfetftglje. )efer et upben natuet e tnbe tracht e nocb. f et fijt on&ehent, <n baa om en wotoen 2( eet meoecpnen niet gtbtupckt. <56mige fttijnen o$ jp a nameren O @a* oj oock fcm off eypewwte. Jponee gljel/ek #jn,maer *aer f (Wn !> S6"

EWM

T)<w Gatytion.

<ap. gltg.-

Stofeouoe ot'eouoe etupoe meeffet felwijft an twwoetlepe Satyrion. g)a< n WOJOf gljenaemf Satyrion Tryphillon ent>e Saf anDere Saryrion Eiythronium.
SatyrUraTrifoIium.

t/.afyriimEiythrofiiun

,.

6e baer tuffdjehwaft eenen eafen tetfifenro* &ifleel > aeni>oppef|tct>anoenwel(hft&oo ,.,,... ., ne (tefefttcke Moemkeiw groepen van wetuwen wit off Jirfit blauw. S>ie toojfel Je tit g^dijch een elepn appelhen n fmaeeRe fuefacbficD enoeniet onliefdtjek. x Zat anoet gljeflacrjt en Ijeef f gljemepnlijch niet meet an twee MaDet en,6en Hat van i>en ooojgijefcreuen niet feer ongeluk. Sie fteel es oock tont ent-e ban o wa||en fcfjoone blauwe gljefteeroe 6(oemken6,naert>ie weleke ront* hnoppehena ooiteomen,t)aetinoat faeflept, Owelck effen ohntkenoe ent* gout geel ets.Den fa*

^%a

* : !>' s,a > ^*^6f n^nbemct mf er, oen Maoeten ielien fcfetcr gr>ej(ft maet ee I mintwe, mt
<,

e '"^ & c**' tv**

"

,,

wn

bnm

bevan 90las an fatfoene geliftk ie woiteletsoenanoerengfiehjckmaerwat

.

mmftere.

55ouen oefe troet gljeflacljf en van Satpuones, Ne an ben ouoers oefereuen mn, oo rcot&t ra> tet rijt nocfc. een anoeretnoe een oeroe ggeffocljt op Den gheleetOen ge*
iton&en,Dwe.ekin
lepe te
Duptfcfe.

pandekens a uyt gfcenaemt wobt . gnoe bit es tweetw

<

weten manneken en&e wijfken.

Qanbu

SatyrionBafili'confcemina. manneken SatyrionBaGliconmas. ecft langde fmatle vec biabo .^anbehes trapt manncft..ftanbekee (tuyt twjffc j.

Jjjanbekenstrltjjt

ren.fclpicrgljtlnck bic
(leien jtjn ront

Maberen
.

dn felien.maer mtnbere i
,

m waffen

fdjoene tuf Iriecksbe

fdje

&mn peer*

Dlocmkems

ie wortelen

twee -fjanbefcens, van tim welcken e!ckf>efonber l>eefti|f oftfefte vmafttthene, g|jelij<kenbc,ncpeM<n&< ft
ji'jn gljeltjck

jtreckte (janbt.

S)at wjfhen Jjeeft Mabeten enbe (leien a^eCijck bat anbete fcehamen bat bic olabeten van
Sefenmettieele fwerte (iphens tefpiaoe t jijn.Sie bloemen ji'/n lijfe ritwicfc wit, an raecke lic*
feli)ck.ie wouden jtjngelijck
bic

wonden anbj manneken,

teJpanbcken gjefatfoencert, van fmaecke niet onlicfelii'cfc

g(je(tjckbieanbcre.

i.i

CPactfc. ie wc ietfe gljefladjtdi

traflen tot eel
ttjjtfcfjlanbf, in

plaetfcn

van

fthtn,fiin te plant.
j.4

bonckcrebof> lanbt wo:ben \p in

bh cruptlicffceWers Jouen gfie*

te anbere twee wotben |ier (anbe in fommtgjje fceempben enbe necKoolTcrjen
gt}euonben.
1. 1

j.4

ie twee t'erfle Moepen m t&egljinfel an eer gereten fomttjts ooeh woegtjctC ie .anbckcn6 crupben tlocpentn 3)!cpe enbe in Sjaeckmaew. Q /aem.
ier|te gfccffadjt woibt gjenaemt
ftllrm Satyrium
irt

<T eet.

rea>^ii'^mi{i(!T?i<pvM.i>(i.3n

& Satyrium trifblrara. cqi-jt{hJiu{t3i/i. ifitfe f)itt)rftfco tnt^i^, af tWCCbe Ijcet in rteer <rTfiop ifuSf Sitmp. 3n Xatt'fn Satyrium Erythronium.

5.4

SSepbe befe g&eftocljten wetten glje naemt in Jjoocjjbuptfct; JjwotmmgfDliimen vnb C9?ert jenblunien.^n 5?ecrbuptfcij CSJtertf&loemen. af berbe g^eflacrjt wotbt m> ter fijt gt}5eeten<rTif(0(jj8<nnxiK|/. 3" '# Satyrium baficum&Satyriumreginm.^n bie Spofeken PalmaChnfti an fommigetl Digiti cimni/Jn SCrabeufct; als fommig^e mcpncn Bucheiden of t Buzeiden.^n Jjooci> Imptfcb. (Ercttfj&tm ter te lanbcfjanbekens crupt.3n5rartjois atpnon Copaf.

Cature,
<3atp:ium 6 roemt enbe voerjtftr} van natueren. f Cracbtentterchingtje.
1.

Ste rcoitelen van atpjium, maken lujl

tUfyatm.

tot

bpfiapen

j?ertken enbe

weben bat

3.4

ie woif el van Jjanbehens ttupt met rijn g^eftooten boef onerg(}euin,enbe gt}e^ qj ' ntc(l mits boen bieietbebaet6fetoufe,ooJbat aentomm an bet tc:t[eninge>> nomen als 5?iiaiis5?icolttsermcnefetiinbo,fc5:i/ff.

19$
(tap.
\

I
eCfatfocn,
.)Jlfope.

3c g^emepnc -Mope eeft w'cr^

cantigfje gtuene (jetbe Ijoufac^

Hyffbpus communis.

1 '

tae;ken6 off ttjfkene mei fmalle blabetkcns beeleet an

tigfje

fatfoene ben Mabeten

van ianh

wat geli/ck mart mtn&rt enbegtubet. ' >ie bloemen tvaffen acn boppetfte van ben (telen met tlepneetoonkens been fybtnan*
bet

bttcn febjet g|e(iick een are, man- alleen actt tic n jpbe van ben (telen . 311* bie bloemen ergaen joo oolcljt bact Ptusn fact nart , 9a

m bie nupfkcnsttialtbaet bie

tiefi.

bloemen wtge> tefen ji/n.Siettwtef es feujm enbe (joutacp.*

i

Jtem noen tt>o:b( een anbet gljefladjt art

jPwfopeg&euonben batan fommig crupt*
Iiefitpbet6 ggefapef

gnbe

bit

enbe geplant weibt. es van (telen enbe Mabeten btn an*

beten wat g&eltjck maet jijn (telen jifn tosfer enbe meet tfegjjen bet eetben liggljenbc bic blabetenfcmimbet, gtuenbet enbe btcketean

fmaeeke meer bitter ban bie gfjemepne-f)!)! fope.Ste bloemt jijn bet anbet -Opfope Moe? men olnaet gljelifck van toluere fcfjoon touimblauro, enbe (taen aen boppetfte van ben (telen tonfomme wa|t pp een, feer gem> kenbe te coite biefte ate S>ie witel es ont# adjited gfjeltjek aen bie anbete -fjpfope. 3 3tem nocfi woibt et een betbc gl>effac(je gbetionben,b"tt>elck wan Mabeten enbe (telen, ben anbeten ghclijek es,maet bie bloemen oan befen jtjn fe(joon wit.
.

Cpteetfe, J&pfope en a(t met te (anbe niet an felf,maet rootbt al om in bie potten gefapet.'

f %i)t,
jp)pfope Moezel in

fypmaent enbe in laeckmaew. f iaem.

gefieet en Hyflbpus

en Yibpus,enbe baer act in ujxfcf! -f)pfop,-)pfope enbe >fope.3n jt ancb>is jpiffope^oewel noeljfas bat bit tunt bte opieefcte Jjjpfope niet en e<s,baet iofcoJtbee, alenus enbe bie u* bete af fcfijuen,g(>elijek bat an fommtgje gljeleetben n tet tijt bewefen es.
St't ttnpt wotbt

nv (et ttjt in bie 2lpotehcn

f Jiatuere,
-)j>fepe e6

wetmtnbe toooglje tot in ben berben gtaebt. cCractjtenJbewhinglje.

,

- gebjowken, enbe upte enbe Ijueni< in rcater gefoben met jj wigJje^'Btjnf -Opfope <$ feet goet ben grenen bie set (topt an boJften en eoit an abemjifn bie froaerlijch

kieken, enbe eenen fwacr enerouberbcn h>c(t Ijcppcn . ct ben feluen gljeMeken es j!) ooek goet met jjuem'efc wetmeng^t enbe bitroil gfceletkf. ^jnfope met fpiope an ajtfn ingenomen (ojt bte tape fhjmacljttghe fluimen <25 buet ben eametganck, boobet enbe iaee^tbte wo:men af.<fe!ue boet jpootk met

Dijg^eng^egheten. -pfope met i(g6en mtratet g^efoben enbe baet mebe gegotgelf, boet bie gejwefe <t len enbe pojtumaten bet keelen enbe bes mont6 tijpen enbe tetbseken. S> j^pfope met ajiin gfiefoben verfuet ben tantfow in ben mont gttfeouben. -^Pfoo 3t

c&ciiip

tfott (titel*

&tp,

!.-

Jjpfope in water gefoben, boet fceijben enbeertccrt bat bleet bat onber bie gfctronnen es enbe mits bpen loerbitjft alle blauwUfypt ban op gfjelept. Sreater baat bie $pfeptin gfjefobcn es,gljenec(t bie rupbtcftencoifte

Bittu

g
$ *
i

fioofben*

beauabeewttwagien.all'menfebaermebetpafcrjf.

T><mueie.
j|\OH'eeseenfeerjoomer crttpt.otts trent cencn oet rjoodj roaflcnbe, jijn pihcn6 jijn bun enbe foupn, jl met eel fijbe tac;fts, baer aen waf fencfejine (malie Maberhens, ben elabetenvanbieaftemeyne -9!>fbpe mat ge<> liicR,maermtnbere SieMoem tomen ttiffcp
.

(p.

Ij,

CEfetloett
Satureiavuigarfs,

kuele

bic

Mabcrbens oo u)fatun>ic$,tt>if enbe liefe* ? Ii/cr vi ruedte. {aet es Mtinn. S)i< weitd eet

nbefafetegite^.
S)it ertipt weibt al om in
bie fpijfe feeit

Ne Jouen

tbe in

$MwU

g jjeomyeht.

Sif crttijf fcfoeyet iJjopmaew.

fliaem,
Stf
ll';'n

rcoibtn ter rijt gebeten. %nla, Cunila en Satureia.3n bie Apolehen Saturegia.
eriijjt
.

3n .OoocIjDujjffcb. garte .f^flap.jtmoei Jf)i>fop,

Aune(,a<ure!) nb abanej) JJier teianbe Cuele,ea(mt<5ie,iod2(ehoI.3n Jrantfiois nette <garriee.

aturepe esroerro enbe

berbengraebt.

C Jattietc.

bjeocfc,

(olm ben

Siofconbes fcfeijff es n tracfyenenbe tt>ercRingen ben S^ftnmaho (t|(It,enbe es feer goe( eequaem e nbe gfiefont in
bie fpijfeglje&motRf.

CCraefitentbercMngUe. _ eaturepe als

'XL-berecsonfengIjemepnen.Sjjptnus. pm ue t,<m <Mlt" tn * i< Kunne f outacljftgfie (eelhens , met tleone r l . fmalleMaberRens rontfomme becieet, opbopperfte an ben Reien toaffengfi <ft eortt een g?eb*ongen areftens . ben aren an firascrui,', niet feeTonXliicft maer mmbere,oortMengcnbeptirpure oloemftens.Sie ami r es teeten z gemepe <2fijmuM.$fi ooefc eele teete fieucaiWtf < r.pens , bie blabi, ftens jim e ej,n, t>an fmaeehe ftatp. Sie oloemhens toaffen aen bopperfle an ft> (en enbe jtjnan eoliiere (fwntw^Sje woitel ' es

/HT^mtis es t weeberfcije.Sie ecne rooibt gebeten TBymum crerfcum; ffnbe bff an# ".iwwwij

^f
m

(SS
M
'

Jomacfcti^.

CPIaetfe,
.

^epbe

bie

wwm etrda;.enbe fonbetlmgSe'.n eanb.enwelgJeuonCsa^Xregtoew

jutmis

waflTen in eete (anben, op boife plaeifen

Snbebat

ierife

'9*
Thymum creticum.
S!jrmti> san <anbien.

C Cfatfoen,

Thymum durius.'
jjemepne gfytnu$:

6jmu$ oleejiet
<S(j!>mu6tt)<!>t

t'tt

?<!) tnbt

m touuikmamt.-

Jegeeten tn Saf tetffe a^eflac^t e ooelt gljenaemt M<pt>r.8^..3n iattjn Thyaum pi* tum, m> (et fiitThymumCreticumbates&hMnueanianbten. c
.

c/ftaem* nee; ws-bat tsin Utijn Thymus,

Xn,%amliot6

<|tmt bt danbt'e S< tmtbt wotbt ggeljeeten wan Si'ofeott'bes Thymum durius, enbe M'er op wafl tut gpitijpmuts. gnbe btt giet te tanbe Die 2(poteken btktnt , baat ftoiaemM w.bt Thymus, enbe ba naer, tnSuntfcrj ootk #ljj)mue.3n JrancgoKs ^fipm.

Snjmus es n>erm cnbt btoeglje tot m ben berben gtaebt

enbe eotf an abem jt/n,^ boet Die sme rtjfen, en" taeejt af toe fe* eonbine enbe Die Doobe :ue(>f en, n toet ben wouwen guer natuerlijehe ranchfce( tPepeteomen.enDe boet feepben bat Moet bat tinnen tfiiefcaems gfceronnen es. ' sfcjmus gbepoebert btpexnerenbeel (oots fwaer met gnenteg a'jtjn tn Die Zfbttki S9 SBegeeten Oxymei,etin>at fouts mggenomen taeegt af buer ben eamerganeh Die tapt jit jmaefyigge ftutjmen,enbe Die feeroe Beete fytenbe eferitehe ecfctttljeDc.enbe afber* fcanDe ifujHier&ept bes Hoets.
fjocften

de Wegen

famus met (jueroefi. tn water gfjefeben enbe gljebjonchen es goet veei bit gene %

t Cracljt en tberthing^e,

Si

>

ccf.

VanXbymbia.

(tap. Hip

SLpmu$in er feluer mankten

ter Ijucpen.Der^benenDesan ben van Den 6uijck,t|eg!jen bit fweingficn an ber manlijtfypt, 6s es oock feer oef Den gfcenen Sic freurcefUe naumt,fwactmocbi( tnb< onfiercfc an (Innen jnn.

glje&jupckt.es goct tfeghen bic pijnt tnbt wttbom Der froiff^egljen Die opMafmgcnenDewinDen berin*

SJfcpmusilYmxgljenenucijtercnbe tfauonts oo: Deneeten ingfienomenesgoetiS) ifeghen Bic rooDe loopenDe oogficn,enDe t|eg(>en Die ptjneenbewebom ber feluer ot Den fcluen es 6p ooek gof t enDe feer g^tfont Die fpijfe gfjeompekt Sljpmuis (6 ooek (eer goet (fcgf en Dat leDercijn met wijn, alfmen anDcn f fleDer* '

rijn oip ts,enbt

mei Ijuentef! ajijn een loot fwaer alfmen Daer af crondt C6 ingenomc Sfcpmus met uenic!> wrmcngjjt rupmt bit ooifte tnbt betl bit ftunmen rijpen.
,

fcepDen enDe

lofrcn,*ictt>ile>

geleekt.

(j pmus met eDick g(>e(tooten erteer t tnbt bett fnbm &tV eouDe fweKingen en* De wrtm'ift Die retatten ban op gljeleijt. 3 &(J!)mus met meet anger (ten mout enDe wijn tjermengfit Sutt bit pijnt S\ tnbt roeeDomtn Die Ijope.Diemen (Stiatica Ijeet ban op $tltpt. Ijjjmws ee ooek feer goet gfjerojten Den gijenen *te De txtllenDe fitthtt htbitn.

"

VanZymbia.
5PN3' !)f
&eeft eer<ioufac^tt>

(tap. Utf.
Thymbrj.

^^%\t

Dunne (lken6, met e(ep*

fcecleet.

&*>

nen fmatle fclaberkens

Sie

Mocmkens jijn c(e!jn,an erirc lijf*

vmvici oft wit, tnbt maffen

m dtp*

nen fjupfkeni; (ancr

6ie6l(tDerhen6,

bit (leien tuffclj

an onDeropipaerts
tot

tiUtpfkensbheptnbe

en Dat op

perffetoe, cfjterlatenDealsfpgljf?

Woejct e&oen gelijck egroeue are, in ben trclcken Dat faet soojteoemt fc feer clcpn te. >ie nwtel e<s fiout*
$tic&.

CPaetfe.'
S)if crupt aft :0!<ekrijck,fono Derlingije in iangueDoek, enDe anbe* re fceete (anben.op ongfcefcoube tnilDe )>laetfen.^)ter te (nbe rooiDDet in Der

uptltef 6eWet6 fcouen gfjeplans.

Jytt btotptt fier tt tanbt in S^opt matnt tnbt .ogljftmaent fomtijt* cock noejj fpaDer.

f 0atm,
Siterupt tpojDt <jenaetinrle<r l inS( a.3n iatijn Thymbra eff Cunik.

'Sanfommigfe

crujitheflj eooere in

enfe tale enDericR. Qn en te gf een Saturcia , )nf Satureia (6 een erupt C

Thymhra wfeepDen,ale eolumeiia enb

JJd'nius gfiencc^ tt ggefijek

htmtn fieuwv

otgpmow ts

t.,

^5atuere. tpm enDe Dioogfe an natneren

gfymue.

,
Jh),m

M esgotfnDepe(iuaemom{(:

CCracfjttfiiercMneije,
e(}ttjitm in 6iefpi>fene6e(i|eft6t3(
'

ntu,(|:ueknenD{Dw86emrynf^it.pr.

>$1
X)<m<&utnbtl
23an
raeljfen

Cfrtp.lttf,

CQcbtf,
in ter fefaer manie*

enbe werelttngljen e6#> ben

ren g jjebtusieftt ate

lofcon'Dre

jipmu g&eljeli
(Eftp.Itttf.

SS

ftfrijft.

t)rttt(Bucttbcl
I |

vOenbel cft alfmcn in SStafeant

t>t

c Cfat

fo

en,

rtUjJt

noempt^nfet WOUWt

Serpillum vulgare.

fomttjf6 truppcbe, enDe fomtijte cceh ontren! een wet {joodj waffenbe, baer

"

enelejme Maberltcne waffen benMaberen an9ioomfcfcj,Qttenbei ) biemen gemeen? lijcft f j>m6 fjier te fcibe geef, feer gijeitjch
'

'

maermrerbere. S)ie Moemen waffen ten bie |e(en met eroonft* baer rontfomme faenbe ggeli/ck en bie )?a(reue van cotue*
re mee(l purpuracraticfj
eni>e IjowacBfirlj
efl
.

Wen

ntaer feer felben, fneewit

root , fomtijte ooe, JDie woitel e6 gert

met

weel

enfcangjenb*

efeltngfeen.

ffUetUf,
Stt erujjt waft (jier te (cibe al om op rouwr
ongefcoube bosre (jcj;ben enbe (eenarijftgee plaetfen enbe tp ben weggen enbe aenbit (anten van oen o$enelben.

CCgt.
St't erupt Wocjiet

van

tn SJJejje lot

t'n

bat

imbenan ben aoomer.

T/13aem. Sit ruct roo!t>t m> ter tijf in

bie 2(poteJten

gljenaemt Serpiiium enbe in fommtg^ePuiegium moBtannra.^n -*joocb.bur,(fcfc .Ouenbelujan fommigc oodt ,Rttmeinb .iettitM: Jn Werimpt fc% ooeft iuent)el, enbe in 55za6ant )nfer souwen oebfiioo, enbe tot fommiggc plaetfen wilben S^mus.^n $rncois pitlolet. ff nbe wo:bt van veelt gbefioumen boos tgjjene batin tfertf^iunrwrfc.ffnci< in iatiin Serpyiium Honenfe gftenaemt e.-oe wei bat Jet meer fetyjnt te jpne en gfieflacb.t van Thymura durius.ban an Serpyiium,

_ erpiKttm es werm
'-

$atue. C enbe hoogde ben

tot in

berben groebt

CCracljtenttirolstftgfie. erpuwm met wijn of t water ggefoben enbe gfibjonc!ien,crwe!tf enbe boet <e< jf men,bie nafuerlnclif ctantlte!)f an ben wouro.biijft af ben (teen enbe tu ataueel, tnbe boet bie viine rijfen enbe (offen.
_,
-

erpiHum
lenuwen.

in ber feiuer

manieren ggeDunjcht.fnt ooch ben (oop be6 Htxt , gfie*

neefl bat tnmpfel,enbeefl feer goet tfegfienbie treftingfee enbe fpanninglie '

oanben

btanch gljefoupeht es een eracfidglje mcbecime tfegfien c ueftmjn cft tfcgften bie beten enbe fleften,an aDe fenijnnige erujmenbe gebierten. cfap van @erpillHm een a(ue once fwaer met a ji)n,e6 goet inghenom ben ofte* S)
ft

Serpianm in afle fpijf*

nenDieWoet6jahcnenbeouergeuen. erpiaum met ajijn enbe olie an roofen sermeng&f, gfieneeft

nbe frenefie int oo|t,baer op g6e(er,f.

bie rafernrt, piine

ff

SenrcoeliBantoerpiliwmffriaegJf octRaaefeniinniggeggebierfen.
IX
tij

J
JJoIepe

' ,

cQVoiii,
Qltpe
r}eeft

VAtipoleyt.
Dunne
terre (leef*

<&p.lt>.
C&fatfoeft,
Puicgium.

vett off fom(t)(6 meer (nck.Die niet retljt op en waf*

kis.e en

ofene

fen

man laner Da

aerD cru^
jjuer fefurft

pen enDe Daer aen

fot erl pfaetfen r}e(fjten.:ie olaDeren jijn

rc4tDacfHicbDenf>IaDerenan3}(ariolepe

maergruenDer, bwimDer, enDe ferefter an rueeke ie 6(ocmc waf* fen rontfomme Die (leien met troonkemsge* fi/ck en ea(roue,a eruw fom blauwt <*ticf},fomfneewt. )ie wiel uSaUU
ItfJ'frgjtelijck,
.

ocfcitcrj.

TjMaetfe,
Jwijeroaftgbeerne op ongef>ouDeorlj>
flgftepfaetfenDi tjoomers D:oocpji|nen* 6e f fwintrre an Den water ouerttioejen.

SXeerujit bloepet in ./jopmaew enDe in

ogji(lmaenf.
.

T^arm.
(runt wo:Dt gheljeefen in @rfet;

Sit
j.xX&f

3n im enDein Die Zpelthi Puiete

<

gium.Jn -fjoocfjDitpffcl} J5olej).>)ier

De JJolfpe.enDe van fommigen
5rantot6})oit(tot.

lam

Valm. 3n

f/atuerc.
JJofepe e6

werm enDe

Dsooge van natutt

ren

tot in

Den DrrDen gratDt.fubttjl van Sub

ftantHncnbevabtplmbt.
Den vimwi hun namerficSe aantmtputaub. taf Dtc feconDine^ieDooDe zuehten enDe onnatueVliitke Djoefi en ' iDe fofl DietKine.enDe Doet Den |lern rijfen fonDerlingfie van Den nieren

CJCrachtenajcrtktnijlje, ^ Mepe met wijn gfiefoDcn enDe ge D!onefcen,t>:engf}t

,

JntSSSSS^<SfSSTfelue
C

{mnt * *!*** Doet

D,e

tapeffuymen g

eruijt

met

f^ghVDe r1"nuwcn

ingenomen taeebt af Duer Den ramergeek Die C 6 " mwcn ' tnl< '* s " ( fr S6<n eneramp, tretkinge enDe fpan*

2(!oe enDe buenicB.

pleoe met water enDe ajijn tfamen ingenomen, wrDsijft bat wafgfien en erfwet ' Die pnne enDe weeDoimoan Der erop van Der magfien polepe met wijn ingbenomen eoemt te Ijelpen Den gfjenen Die n femnnigen e* < Dienen gieten menDe met eDiek ingenomen e ip goet Den grenen Die met een* gncoaflenDe fteck(ef>efmetjnn.
water toinck moet , joo fafmen Molene Daer in (eggben,oft tpoeDer Daer af Daer tn |troj>en,joo en fait Den menfefce niet fcaDen oft
feer fout

3 w

aifmen ongfcefont nl oft

,<?

<tn eranfken

van po(e!>e gfiemaeekt enDe opt

fjoof t gfjefet,es goet tfegen bic piiV

nejwtfmelmglje enDe D:aej)ing|e in iooff. ^ofepe gbeflooten enDe met ajijn ooj Die nwefe gljefjoitDen.foengbj Dtegfiene Die S\ in ommarijt gheuaflen $i)n,roeDerom tot aer feluen, enDeee goet geroken Den hen Die toiiDe enDe wcfnig&e erffeneneWen.
JJoeDer oft affebj vA Poleye (lerekt D^
f awrtrefefi,

"""
affl

ls

* w @
3

Daer met> getpieu roeiDf.

J5o(epe

"

'

t><mpolt'ttm.

<rtp,It>f.

'99 C%

ppfepe gficftootcn wfuet tic ptjnc <in( fleberei/nienbe es feer gpet fpfbat feiafica, .R pp bie (cDcn gftrfept tof 6a( ^J) root welben. Jfelue iipt met (jiienitk enbe ajijn ermengr)t, gijenee ft pk tramp , mor e goet pp tie ggc >ichen t>an ber milten an bwr,ten gelept. Polepe in water gefoben C6 feer goei tof 61'e winben, opblafinge, gcr&K^rpt rit cr>3){ fioptfje pt an ber moebere alfmen baer of t ouer in c en fweeteuppe fibt. eg felti ma^

lerwrbitif t pp(k batiiieckfe(,a(fmen tic letcn baer mebe wafer.f.

Sie bloemen an polepe noct} wrfet! wefenbe grjebiant p'eriagrjen Die vielen.
9Gn polepe
fcrijft

3?

Xenpcratcs pat een faerken in wolk gewonnen, te riedien ge* ) gl)euen,off tuffc^rn tbecfel t>an ben bebbe g6elepf,bie berbebaeebje eojtfe gijeneef?.

VanpoUutn.

<ap, U>j,

'^ibltumalsStoftoJibesfefyijffestweeberlrpe, van ten weltken bat een mart) f^gfcenaemt wojben groot poliumoff,a(eiofeoJibesfej)t, berejj polwm, enbt

tatantet

tlrpn

polium.
brrcrj

uet neer welrieckenbe trupbeken , clepne punne fieelkens ebbenbe ontrent eenpalme oft (jaluen
e

5TN 2(f groot polturn off

polium es

f tEfatfoen.
Poiium.

oetfooerj. <gijn blaberken8 jrtjnelepn fmalafcfj*

Deruwict; wif.oan beweltften, tic onberge

wat

biee>

ter jtjn enbe

tic

ronfpmme wat gljekerft. Sie

opperfle

waffen fmalbrr enbe niet gjte* Iterft. Ste bloem jijn wit eil waffen bouen aen tie fWen. Siewoelen jijn bun enbe ecfelatljfic|j. Saf tlepn polium en es ben cooigefcreuen niet feer ongrjeliefc ntaer an blaberen teerber tlepnber fmalber enbe witterset Mingfit ooc neel meer ftcel* kens nooit.bie tun enbe teer jijn.OTaer bit J5olium enesjeocracbjierjtjanwereke, oft joo (lerefte van rtteefte niet,als bat berclj polium.
tie fteelken

aen

CPlactfc.
S)it erupt en waff Ijier te (anbe n$ van felfs, noctj en woibt oock niet peel geonben,ban in fommige ^
eruptief jjebber6 (jouen
Jjept
,
!

tie bit

met greofeneerftie* j

planten enbe bewaeren,

Poltum bfoepet Jier te lanbe in -ftojmtaenf.

Caem,
>it ctupt woibt gebeten in riee;,rMo ,7rxioi. K iftifHSfi TiCSf .op. 3n latijtt Polium.Polium monran enbeTeuthrium. 3n Suj)f(CB oft Stichew en ^euetgeene naemen tie bekent ^(n.^n tit 2lpoteIienee(t meefl onbeht.
_

C^atuete.
ten tweeben graebt enbe biooglie tot in ben berben. ract)t en ttetcfctrtgfte. |5o(mm in water off wijn gefobc erweekf bie naf uerlijtfte eranefcf j ber wow eil 2t Co( 6te ;ine,en es feer goef ten grenen bie bwater (ab en va~ ber geelfiubt ftceh ji)n. Politim es ooelt feer gpef tfeg^en tie beet van Ben fenijnnigen g^ebierten,enbe ife# 29 g^en alle feni/n,in ber manieren al6 oo! gfiebiunekt^et venaeefy oot afle femmmge
tot in

J)olmm es werm

gt^cbierten wart ber

J5o!ium met luelt entc pech

fen baert gfielei)f oft gfiebiant wotbt. ajijn gbcbioneken eoemt te |elp"en ben gf enen bie
f

pta

an ber milten ge*

fijn.

Poiium (jepli ootft enbe genee({ tie wonben gruen geftooten enbe baer op gelept. 25
SX
iiij

ffiatit}

 '

'

2frio(et>nc es een teer weiriet?

j-

Cfatfoert.
SS)?tt'offJ>tf.

'

ftcnbe trupt gier te (anbe

wel

Maioranavulgaris.

&ff feere bunne fteelhcns met faecljfe ronbadj

bekent,
(jet

afckvnuwi$t blabett hens tetleet.Zen bopperfie van ben (leien

'

tigge

waffenelei)neknoppeken6,ooif6!ing(>en* 6e cleijne witte feloemhens bie feer ti'epn,

bmpn roobatfitic6 fabeken (euer.Sie wo>

es goutactic

met

t>cefe

wfelingljen.

f
v

fjlaetfe. SSariolepne wojbt t>ie fiouc' gefaepet, enbeintcplengi)eplanf,enwajl gjiernein

settegjjemeffeaerbe.

Oarfolejme PloepetinJjojimaeWfnbe fo,ogfiffmaenf.

fHaem.
Stfecbelwelrietkenbeerutjfwoibtgfiei ^eeten n ter tijt in t>ie 2(pofekMaiorana.

3n Jjoodjbupt fd} Vftaiaian of

Jjier (efOe C&arioleijne
efi

SSJJepian.

(agefejmc. 3 Jranejjois Cftariolatne ou C$?arone. < nbewoibt gjjclj ouwen oos i>< pjecjjt
<ra/4w|i n$a iiucfnuf. -f afijn Amaracus enbe Maiorana, I>oe wel nocijtans bat liet met toner t>er aerbenen

in

neet genaemt

3"

ruppt als Siofconbes fcfyijff bat <Samp* foton boet.gnbc bacr om fegtjnct g$clu>

fybUn m$ tggene bat in nee; eet ,*( 0( 3n f atijn ootk Marura,tt)ant Ijcf es een feet
fteniffe (e
i.

jnn bloemen eooitbiingfienbe fefjier

nbetanHaramf(!ijf(.

welrieckenbe ermjt ggeiijtk bat origanum Heracleoticum.alsSiofco*

(tefcftjck
'

CiatuEte.
SRariolejine es raerm enbe b'ooggc tot in ben berben graebf. Cr acht en bcrc&f nglje SKariolepne in witten wijn gfcefoben es feer goet eel gfiebiomk? ben gfienen We bwater begfimnen te (aben.enbe bie be bioppelpiffe (jebben enbe filter water niet wej en hunnen g(jefoffen,enbe bie bat crimpfel in ben bupek petten. fQcariolejmc in ber feluer manieren aetruptht boet ben tnouw fiuer namerlii'cke cranckfiepf webercomen.Sfelue boet met een peflus van onber gfiefef.

a
<&

aWanolejjne ghebzoocljt enbe met huenicl} ermengfit boet feetben bat geronnen t>loet,enbe bie blauw gficffaghen plemen crgaen,baer op gfirtcut. CWariolebne met fout en ebek,es feer goet gelekt op bie fteck an b coipioenc. S> <en plaefer van SRaxiolepne met olie enbe was ggemaeckt erteert bie toube ge* fwellen,enbe e6 feer goet gfjelepf op bie leben.bie wt fiwr (ebt gljeweeff jtjn. Sttariolepne ghewteuen.enbe in bie nucfegfie(tcken,oft tfap baer af buer bic nuefe cpgfienomen,frecttt bie oehtichejif an ben fioofbe af, ijet fujjuert bie her)Tenen,fie boet niefen,enbe e6 feer goet ben gtjenen bie qualiicken rieeften. Qfnbe eeft bat bie eariolepne bat ovittfytt arum e, joo eefe een feer goet enbe

alenus fej)t)bienenbe tot alle eompofitien an enaftelen, tnbe ootk om uermengfjt te wo?ben met ben welriethenbe enbe uerwermenbe faluen,
fonberling \e erut;t(al6

als fot bat

vSnguenmm Sfmaricinum enbe

bijergfielijche.

SSBarnm

Zo f
VanGlinopbium.
CWaritm es oock goet
gljelept

Cfap,

Iw't'jf.

ccf,
tot alle

P > oos eetenDe fweeringljen, enbe Dient

Jj

eottDe gljet>!eken,a(6 25ioftojibe 6 fefjitfff

\>an eitnopobfttm.
.

<&tp, Itutj.

3f

JpIWf cleime feere blaDerkens, Den Hat

"f ** v,an D|C t(Mt SJIarioleji ItIJIh *t^ssa
1

M|t|

erupt Ijeeft bunne, Moote,ron De ftowacfcligfie (ieclkfne, enDe

6 Cfatfoen.
Clinopodium.

nt

j-

^ cr gebjeh
.

maffen met erooriken6

ji/n wit (ttb< (Ver clepn
acfjficfe.InDe

te pfoemkens ronfomme Die (leien

.

in elepne faeeljte wollac&fig&e (ju!>fken6,enDe

Wt

2)ie roojtel es onf* Ijeef erupt es ooe an eenen

(iefelijtken

rueek fcfyer g&eltjek Die eeDele

50?ario(epne.

CJSlactfc.

Sif erupt en wafl

tiengljeuonben.

Ijier te

fanbe van feff^

(jo*<s

m'ef,maer wo:DtinDererupt(ief(!et>t>ers

ffpt.
fjet b(oepet (tier (e

lanbe n ^OogfjftmaeM

oft baer ontrent.

Cacm.
Sit erupt wosbfoan fommigen
cruptfief

fett&ersggeljouwenBooJMariini.fOaerwant |et met en Moepet ate Origanuayoo en Dunt* het on ben Marum niet gelij tk, enDe meer ge* lijckemffe te IjeWen met tg^ene Dat genaerw

wojbt rt'ccjr x*mWio|>. 3n -tattjn ciino podium enDe Leaipes,Daer wp tfelue boo? ge*
(lelt

(KD&en.

in-fanAt

(nM^faS**^
#

fBatuere.

Stf erupt es van nattieren Der eebele GRariolepne feer $elt jch. f Ccaditcn irccktiighf,

^
3
'

ClinopoDium met wijn ingfjenomen,oft bie wijn Daer Dit erupt in gefcDen e,g5e* !onehen,es goet Den gftenen Die De boppefpiffe tjetoen off fcuer water niet mei gfie* maken en kunnen,Die eenieft. leDt erfwken oft gljefpanne n (jeMen, Die an binnen geboz(len oft gfieauetfl jtjmenbe ben gijenen Die van eenicfi fcnt'intcfi ghcDiert* ae*
tetenjijn.

*'

'

fetue unt in ber feluer manieren gljehutrckt, erweekt bie natuerfijeke trantfo 29 |epf an Den wouwen,enDe boet bie feeonDine enbe boobe wuct en afgaen. ElinopoDtum (lefpt ootkben loop Desbupcr.in water als Dte*fieefceeo:tracb.ficlj es,
cft in wijn als
Ij

p fonDer eostfe e6,gj>efoDen,enDe

g^ebro neken.

ootk bat (OinopoDwm.een feker tijt an Dagfien met wijn ingbeno* s> nten,Dte wjatten bit een menfetje aen jijn lijf eef t af boet oatfen.
fcfjrijf t

COen

V<mQ>ri$anum.
5^21t ierffe g^eflacljt geeft Jerbe
,

ap,

lt^.
woibt

TCgljenapht

_Ctigamtm es btperlepe ^am,wilbt enbe een bat origamim omtis gl}enaemt

ronbe
,

fomtijts roobac^tigfie ffelen.enbe baer '*"' aen ronbaebtigSe enbe witae^tigbe fclabetkens, minberban bie b(aberenan

groueCSKariolepne.eribemetgapiatgficft, anbers toan fatfoene^uer watg^eltjtk, ,<5ie bloemen en waffen niet in eroonhens.maerin maniere van elepnarekens, aeit
eleyn*

'

cdj,

y)<inii$<mum;
Cfatfocn, C ^l'SIW.

(Tap. U&.

priganumhencleoticum.

Origanumfylueftre.

WIK RatitU$n(;

clepe Dunne ffeente n<s,Daer (juer Die (rCm

fit DopperfTe

Mamm quibufdam.

inoerDetien nDe ban naer olgr)t Dat faet Dj t(en es. engelfcjje SD?felnf n at tweeDe gfie f(acfct te witter an MaDeren'enDe van 2 fracfjtcn onflerdter, anDers Den sooigfieftreuen m'rt feer ongfieii/elt. (EnDe t>t es ter te lanDe onbefte w.

atDerDett>i(D(gef(a$fDatierferanDegroue5S}j riolepne g(jenaeitK wcibt, (jeeft e(eronDe fcutme ianabe eaatarfjugfieffefiliens, Daer en ronD*iig(je faeefi'te 5jKatf!tig(je MaDetltens waffen , meerDer ban Die blabc* renanpo(ej)e.te6(oemenjtin rooDatfjficfc. enDen>afc h
3 ("en

met eroonftene eel 6

ten.

faet e$ riesn enDe rooD?

55

cptirfj.Sie iroitet es $eri landt enDe (joutadjtici van Defen wotbt nudj een nDer gjieftocljf gfieuonD Dt fneetwtf e Meenten 6jaeg6f,ipan f uetlte enDe 'fmaedte

Dan Die eeojgjjefereuen groue SOfaricIeene , an* bas fjue r in aDe manieren ge(tjelt.
flerclter

3m "wit noc een DerDe' bat fytx te fanDe (Jngeifcfc

SWariofepne gljenaemf wcibt. roeiefc een neer <ru( es jJergrouerCKariorepneoocfeniet feer cngnelijdt eijn
.

Wateren jijn rcn6ac^ttt bmpn gruen, minDerDanDie acteren an greue J? ariolepne , met apjatfjtitf} maer
MoemJtrn6$i)npurpuracljficljreet en (paffen ooek in roncltcns. ie tPtKf e I e e jjputacljtidj. piaetfe.
effen enDe gfat.

ie

%o2>

VanOtisanum; C plactfe.
m
Cltjt.
,

<ap,

cciii,

Qire<a,enDe anbrre Ijeete (anbt. <3om ooclt in paengien. 2)efe eruijben waffen Jjiet te (anbe woJbben^p in Die (jouen ggeplant.

Zat ietffc gljef'ocfr Hoepel giet te (anbe feet fpabe enbe ootk niet ton in feet fiee*
joomets. te gtoue torioiepne, enbe bmibben van ben joomet
(e befgljeiijcft t>ic Sngelfctje $9?atiolet;ne

2.3

Woeeenin

C aem.
Sefe ttupbep wojben grjenae mi
1
.

in

nee; Ofi5.w01.3n .{afijn Origana.

fontmiaft rn
bjooglje

Sat iet (te (jeet f 'Vs?- "f <wxs>TK,Origanuni Heraclcoticuin enbe van CunUa 3 bie Stpoteften ^iee (e (anbe origanum Hifpanicum,om battef
paengien gantwtt pen
ne
fale
te
.

wt

toope gfjefoocrjt wobt (nbe boet naer in onfe ggemep

sigano.

Zat tweebe wosbf grjenaemt ie'yv@- imri?,origanumonius,en6e bit es gier te tint

be noctj onfcrkent. Saf betbe geet in riee; i^iof iyv-.3n iafijn origanum fyiueflre , bat es wilbt Origanum. nDetfanbefenbatier|tewo!bfgierfe(anbeinbie 3(pofeken ggemet;niijckoos

origanum ggefauijckf,enbe e6 ggenaemf in Jpjoocrjbuntfef}, ofen "Bolggemut. 3n 5?eerbu(itfc| gtoue JJ ariolet;ne.3n (Jrawgois 9)?ariolaine fcaftarbe et >!igan. St nber maeg ggenaemt woben witte groue CKarioIeiwe. 5 Sat betbe ggeflarjt an ben ri(ben,oJbt ggegeeten (gngelfcfee 3KarioIe!jne,en? { be wo:bf in fommigge 3pofeken>oo: Marum ggegcuben , enbe bijfggeiije; ootk van

fommiggen trujfiefgeWers.

C/Batuetc,
3tBebefeg5efIac^tenBan)n'ganum jijn werm enbe btoogge graebt.bat een.ee met te min,ftercket ban (jet onbere.
tot in

ben betben

;OHganumin wijn ggefoben es feet goet ggcb:oncken ben ggenn bit van ftnijnt 3 niggen ggebietfenggel>e<en$i|n,off van cojpioenen enbe fpinnen ggeffekenjijn.
<Enbt met fueten wt foben wijn e6
(6
f

f r art) t en S erekfnghe.
jij

goet ben ggenen Die toceetlinch off

.Opium bat

favvanJpu inggenomen

t)rt>6en.

fehte ctupt met watet ggebjontken es goet f feggen bie pijne van btt magen.en* s& be wn'ngginge aen f gerte.enbe boet btc fpijfe liegtelij tk etteeten Snbe m$ guenieg water off mee ingenomen maeckt faeegt en tmergek ettbe^aeegt bie fwette me(n 6o(t)tke gumuetenaf,enbe boef bte natuerdjeke ttantk^eijt bet osouwen tomen. " ttigamim met ijgen es feet goet g(jegljeten ben wfetfuttigen,enbe bie eeniej ( lebt eet ttompen e6cen. fitiganum es ootk feet goet met guenicrj etmenggt ffegljen bie oeft,pIeutefis, g) enbe wtfloptjeijf van iet (ongftene biewiie geleekt. Sfap an gt oue CWatioIepne es feet goet f'fegen bie fwellinggen an ben TLmant beien enbe uan bit keeie enbe ggeneefi bie froeet ingljen bt$ menu. <Sfelne fap buet bit nuefe opggettocken fupuert bit Jcrffenen , enbe boet bat gee( eoiuet van ben ooggen wan bet geeifucbt eetgaen. Sif fap vtt fuet ooe k bit pijne bet ooten met meitk baet in ggebuppf tiganum e6 ootk feet goet tfegfien at (tauagien,tupbttgept,iuctkfei,enbe tfe* jp> ggen bie geelfucfct.in water ggefoben enbe bafr in grjeoaepet, off tiicfeaem baet mebe
.

g
5

gfiewaffcfeen.

felue eruijf

mef ebick tnbt

olie t>ermeng(jt

es feer goet

met wotle ggeiept op bit

ggefmefen,ggejooten enbe ggeblut ffe (eben enbe bit wf guer lebt jijn. :. Zat wtbt ggeflaerj mef ben witten bloemfn , es tot allen ben oo5gfJefereuen feet jj nbefonberlingSengoet,
/

5tago:iV

a
;

erittf'.

mttttttflfdit'flfmtttm,

ap.

l.

Srago'gonum e<s tweeDerfet>e 16 i5p\2iir(?eg5ffla*U6mttfo <-^gnum fcfejer geflje maet m(t teerDeroan |le(en enDe an MaDcren.
*
djtigjje fcupne ftelen,Daer
fai faeeDacfyige htum Derkens Die mee rDer jijn

C JiojectiDee

'Cgljeflartit.
te fteniten gljeeft

C^fatfoen.
Tragoriganura alttrum,

;S$anDerge|ac%f!jeeffe(eoiif:>

en waf#

grueneMa* Don Die bla*

feeDflroo,

tieren an,nfer

wouwen

enDe wal rouwaefcttcfe met Dun |ajiw lunbffcDe Sic Mocmlicns^mpur.' puracfyiefc.en waffen met eroonken6 enDopperjle van Den (elen.
.

f jMaetfe*
Sefe erupDen en
fcen in
jijn ljier te

(anDe

niet afi cmriin,!i'u:Den alleen

ghruoiv

fommiglje

neerfliglje erupt*

(ief!je&&er(s (jouen.

Sragoriganum Moepet
ein>ogljftmaent.

ftr te fan

faem.
St'tgl!eflacf)fan.O!tganiiwoibt gjjenaemf in rieer T g (Vv~3 n Latijn Tragoriganum. i a< tweeDe gjjeflacfct rcosDt ooeft g&eeeten Prafium,enDe e6 (jior te lan* 6e an fommigen woj Stipmue g&e* JjouDen gljewee|t. $atuere.
i

ragoiiganum es werm enDe Djooglje an natueten, gneli/ck Daf iganum en>

l>

Daet en oouen ootk wat tfamen treekrnDe.

enDe iaeefit af Die geele eljolerijcke ct5ttt6eDen,enDe met ajijn ing&enomen es oet Den glienen Di van Der milten (teek jijn. felue erupt es oock goet tfegfien Die walging^* enDe fuer epwojpenean Der ma* gen,enDe Die fceruerte Der feluer Die te feepe opt jee Den menf<(jen aeneoemf.
(os,

fCratfttenbErcfctnglje. Sragoiiganum gfjefoDen enDe gJeDsonehen maeckt Den 6upek

#rago!tganumme<f}uemcfjermengf, van aDemf|n,Dictt)i(6g|e(eekt.

(jelpt

Den gijenen Die hoefien enDe eo:f <y **

nafuerltjtke eranekfiepf

ragcganum Doet ooek water maken enDeoerweekt Die

van Den wouw. <nDe met meel S polenta ermengt}t
.

2)

erDijf t Die eouDe gefwffl.

TOmtSaftltcom. eap.lgf. tCgbenacbt. Qtafilieom e6 tweeDertepe an gljeflacljte, Zam enDe wilDt. St'e Samme <s ooek
>'tweeDerIjanDe,roof enDe elepne. SiegrootewoiDt gefieet groue aftliwm,
Die elepne eeDeleQSaffttom.
i

Sat groot grof nfilieom IjeeftronDe (leien mj oefejpbe taerkens,Daer aenwaf>

fen Meeekgruene MaDerkens,ben fclaDerrn an SEKereuriael frtier gljelijckJte Moe* men (laen om Die feelkens enDe v coluere fom lijfoeruwKJj 6mpn,fom fneewrt.

$n

enDe als Die afg^ewaHen ji/n joo eoemt Daer

s lanek met aen^ang^enDe

elepn fwert faDeke n oo e(e eefeling^en.

Sie woe(
S5at

Van'&aftlicom.
Ocimummaius. rOUe SSdftHcom.

(tap. l
Ociraura minus,

ccx><
QebCl 5Sf(Kpm.

f Cfatfoen.

<mt>et 1jef(<>c6.{ torn gbefieeien tt)o>(,ee Den

St

tw rrbcl QSafuV

|nn ronoi met wie jji&e (at;ken6.Sie Wa* '!> efterff, eef minDer f<> m ^l". bcrnbu blabatnvanbtnatouen. Sie Moe

oooigefere faifoene mei (Ver ong^fhrft^tjn flefen

wn

men mn ben nberen

feer gnehjeft

t^l
i

b (< e f'fl( (e i<l n feet Uu 8t i | pluchen enDe toftelijcftenrueeft , bic eeoeie SWatiolene met fterthfjept san
c

Jouen gen!>e, tnbe ji/njoo (tercft 62 {9 00e |ooftOeet maften alfmenfe (e langfie OK oft '
(ewelrieeftt.
3

ruecfte (e

tlaSa, Rens6eelee(, ben Maberftena neebefen filttom o(naer gljeli/cft moet minbere nbc fiajwacfcifckSfc Moernen rijn peerfd cb.itc|benfcloemen <m aflicom ah
li|cft.ien)Oi(e(e eeferacl?(tcfe. fancber oerben cruppenbe.taerlifer t><m meuws n>t,

SatwUbt miafyttt

gfieflacfr fceeft siereantigfie

ftccfftenemct tfetme

fmpunbt,*} bit anbcte pee (mme <Sa*

lilKomsmeienboenbte moeien nwben.
iaerliicr

"""

Befacet

ccfrf.

X>anX>accavi<t

Gap,

Igtf.
"":

ClBlaetfe, S5ie f mme <Saftltcom wosbt in Die Jouen gljefaetjet. JOat wtlbt gjeflacrjt wa| in fanbacjjtigbe aerbeacn bit water tanitn^

CCrjt.
SDefe erttpben
i,i

Moeden in SMaccftmaent enbe in-fjopmaent,

f 0ntm,
tmgfcefla<ljiw:bf gjejeeten wan ben oubersin@rieerSxvi>|j;&<6p.3B iatijn Ocimum.enDe van fommigjen BaGHcon.baf es in latijn Regium.no ter jt od-

mumgariophyiiatnm.^n^oocJDujitftJ 25a|lgen,Q3f(gram. 3n Jcerbuptfcft 95a* filicom.3" jfoi'^o'8 *filie. Sat witbtgjepacjtwojbt geJeetinrircrXt...3n iatijn Acbos. 3n/)oocfi* 3 buptfej wilt) <2>afi(gen..ier te Idbe wilbe <Saftlico\ 3n Srflcjois a|lic fauluage.

Batuere,
i.

s j

-am 95a|(icom es werm en tocfyicf} san natueren. g)at wilbt gjeflaeljt es werm enbe btoogjje.tot inben tweeben graebt;
-San ber craebte o"
ratl)ten tbcrthtngbc. <3afiliom fijn bie oube meefers

2(

lenus ftrtjft bat f et om jijnber ouerioebigje twjficjjept niet goet en es in tuefiac in gijenomen. iofeo:ibes fcjK battet g&egeten bit oogJ?t>erbut.|tert, en winben maert ibeniet litjfelntften wteert enwo?bt.;p(mm6 fcjiijft bat afiluomingrnomcbcr magjen feer goet enbe btquatm es, enbe bat Je met ajijn geboneften bit winbl x>ew bjft eii bat npfrmen enbe opwoipen van ber magjen (lf, enbe bie viint boet loffen. en mits boen goet es ben waterfucj fTfatfcen.

m contrarie mepnmg, ai

tigJenenbicbegeelfucJtJeo&J.Sie mebccjms befer tijt fmjuen btn 'Siat

filitom toe, bi J Jet Jerteeftjooft (tertht.olt'ifcap en wolie Jet maeeftt, goet es alle fwaere mcIStoluefe me*

Foneocimoides.

^JaMaria.'

enbe met wtfn ingenomen ben serouberben Joe| gjenee|l. 55 Sustens tflic jaems a(6 afenus fept es<a|licom goet gJeMuncht, serbesfenbe enbe rijp mhrnben natueren. rnbe baer om o(s StofcoD ribes fcjnjft 55a|ili<om met meeiS gerfenmout, olie sanKoofcn enbe
fefcen,

a$ijn ermengpt,es feer goet gjelett

cpbie JeetegJejwiHen.
s;

wijn wrmengjt erfuet bie pijne ber oogjcn.efi tfa'p baer af fupuert ei repmejt bit oog,

55a(tlieom oot

mi

erbnjft bit bichttfy besgcficjts,ei erb:oogJt btcrloet v& b Jumueren

m bie oog Jen bitwils g Jebjuppt.

bit

<q

QSajlteom mtt ajijn gjewseueti eff ooz bit nuefe g Je Jouwe 6:eng Je

ghene bie in ommacjt fijn weber om tot Jaer feluen. <n tfaet baer af gjeroften boet ben menfeje niefen.

Van X>accana.(a.\$>ii.
5T>3< n!" ^weleh men m> ter tijt
^''^Baeeariarmeropt, Jeeft ronbt
(leien

T><mX><xcc<xvi<x,
fefen bic in veel

Gap.lQij.
e nbe

tcvi

anoere (juer weroeijfen.feoe kens

wan elek (et>t woozteomen mee ft tn>ee Matwfcens i>ie fciccac^ttc^ ji/n enoe oen Ma* Beren wan afiheommet feer ongelij(k, aen oopperfte wan >en tatthens maffen elejmc rooee Moemkena enoe ban nan volden renoe fcuBfkcns fcbiet afieliiek dm pfkems <m *tlfem,ei Daer in (et dj faet,oe(ck fteert ee geujtk tfaet v&
,

knoopkens IirMeni>e baer aen

c jsiaetfe,
%nu

Jtgelia

Sit crut ttwof gheuonben op fommigjK wette hef entr em ben hant van bet SO?aefen..ier te (anoe woibbet van ben eruntuef !jeMere in bte ftouen giiefaeset
>et

Mocyet wan t'n

ft omtbbef wan ben joomer,t of t'n ben .Jlerf ft.

CBaem.
JDit trant wetbt gfieljeefen wan t>en uptlieftiehettVaccmisnbtttbmtettine tgljene bat in rietr g&enaemt tworbt itu^ufis.% iatiin Ocimaftrum, en
wo"

gen ale alenus ftfrnf _,,'

cfaet

phiiitirium,

fommt* btwelek o Jjttanber een geflapt wan Sehi

'

ft^atucre.

'

wan >ma|trum e<s boogbe enbe twerm wan natueren. CCrachtenttietcsmgbe. faet wan >etmaftrum e<s feer goef Den grenen bie wanten ffangfien enbe anbere
fmnnnig&eng&ebierteng&etoenjijn.metnjnng&ebjontken.
-

* 4

3( etujjf

fomme
j i

efenne ronto toep gfjefneben ha!ac&_

(>eeff t'erft

Ttcfatfoen,
Botrys.

ti&fte

Maberkens wan enter

JUBUen trufif.'

ftee(ta|i

purpur root 6 naer bit ' tweltke eenen reeden ronben ontrent et fpanne oft woet fiooc&
ftrjoon

met wefe }pbe feuetkens enbe tacrhems glie*

lijekeen eletin feoomken beileet,

oaeraentit

watten enbewooittomen (angr.e,biepgefne* ben^aciat (jt iglje , gerimpelbe" Maberkens,

intaentaftenwet,benterffen Maberhewan fatfoengfeltjch, maer (anglier tnbe niet

fSB !j5
,.

faet 6angt aen bie fteelkene e een g^ed/tk tleime bmcfkene gfterjoopf . Sie n>oe( e$ ten enbe fafeiacbttetj . Sit fieei
roof.

JW
Jr

eruaf

ets

wan eenen feer (iefelijtken rucek,

eii

af ft tfaet rijp es,joo werojoogjet ene wctbt 5eel geel, enoe ftereker wan rueeke.

f Paetfe,
Sf erupttwafi tot weerpIaetfm^JMii
ri/ek
pij

Dteneuteren, Jter

in bie

ouen gefaket, eii

(anoe two:b!>et t-aert eens gncfaoet

te

c,6aertomet aDejaren

leljfeitjcken

woo

eoemt ef gftefioopt faet wan oefen rmp&e woojf enoe in 'J)ctffi?

tnaent ee( eruyt tequaem om te tretkene

3 ^ogfffmaent

fJlaem. A Ou ut)treo!b(geeetBTfu?t'nrte(ri
,

tnbe in iatiin Botrys , in lappafocien oock 1 a 6 ,0 fcwlDf ftift Ambr fia.3n bit 2fpofekc eefl ontehtt.ln ^oo* IfJfrT i rauoenkraut,t>at tt in onfe tale ^jupuentrup(.3n 5ranrtci'

^ mm

^mnt.

<

ij

jaturc

cetottp

VmCMte.
Q

GapAQiiif.
fott'n

Batticrc. Stjuouewnnjttswemi nf e Woog!jet>annatueMn

fuhijlv),wfu(>|,in(Ktt.

Wn troeeWngrae&f en&c

Smimewrupttnnrimgljefocien sfeer goet gJeWontfeen ten grenen We wrffoptif van fcrften,enW eou van atem fjn,cft We (juer afcem niet en hunne erjjaK, want et fee? W ene etf eett We greue oc^itc^t)f n ent-e btayt rouwe f (mjmen &ie Ion* gen entx &otf{ er|oppen. Sfeme erujjt lo)l oock We mme, t>oet watet maken , ent>e ern>ecftt tie nat uerlijtfte ss
ar anekej)t oer

f Crarijtennoercftfriglje.

wouwen als ooi mglknomen.

Stupuencruiif gfceWoocrjt r6 fcer goei tn We fpijfen g&eliftk./jpI'ope.SIjjMme tyergljeiijeke g|rtm()fk(,f ne grjeeft eer fptjfen goeWnruetk entt fmacek.

enW

SmpuenttUjif geWoocfy enW in We eleer jeappjapen gelekt, gljeef4 t>en tlee&eren 53 goeoen meek.ene bewaert <ne beftermt We felue tauet grjeen motten tn e,n temen.

VatiDuntt.

<ip, Igttfj,

f "Cglicfladit.
vDnfenat'jnweiWrlepe anfomenwefen nt>e ge|teftem'fTe,waer af font

tamme off t}of 3>?unten,ent>e fom wtfoe ?unten gfcenapt wojWn.Sit tamme a)?Mnfen jtjnwerDerlepe.^Smpngejiltge, (ruj)fmunte,99alfem
munte,ent>e -fjerteerujif

Siewtte es tweeDer^anDe We watet Hunten ge&eetenwo:W'n,wafraf We (ene

wit e$,ente tie antete reet.
Mentafatiua prima.
ajmjmfcerjltgljf.

f tCfatfocn,
Menta fatiua fecunda.

rupfmunte.

Menta fatiua ter na. SSalfem munte.

3at

l<>9
<ap. Igmj'. atierffegfceflacrjt vantammenSuwen dat fier te |
P

X><mCuntt.

ccig.
lan&c OSipiifiecfi?

8(K g^c^ectcn roo:dt,lieeft t3i(an(ig^e btuj)nrooD<jc}(tgr g&r lai;:Ce (ie? len,daer aen waffen rndactjtigfe rontfomme gftefterfde donce r grucne I ) bladerhene liefelijdt cnOc feer goet van ritetlte ."ir bloemen $ijn rood* J cfjtic^ en waffen rontfomme die (telen met eroonftems gfiehjdt aen die
palaeee .S)fe woztelen fijn
fafelacbjicf?

(ner der aerden cruppende

efl

fier ende daer

wtwoipende. Sat tweede gljeflaebf <$ ben ierften van ronden brujmen welriecftende bladere, vier s eantigfen gljefapiden (e(en,ent>e van eruppende vot<s fe(tent>e wouel feer gelijclt Keen Die bloemen en waffen niet met eroonhene rontfomme bit fte(en,maer ftac 60* en aen dopperfte van btn (leien gfielijch ( en elepn are. Zat babc g(jef(acb.t van Stunten ^eeft langrje fmaHe Haderen tien bladeren van 5 qSilgfcen fdji'er g!)eItj<H,maer meerer.witter.faetlwr ende g&ejjajw Sie bloemen waffen aen Bopper (Ie van ben ftelen,g(jelijth clepne aren,al en et tweefie geflacrjt. Ste wiel es teer trippende fafelatijtieij tof veel plaetfen wtwo;pende gnefijdt at Me
.

tonglje ftuetkens voojtbiingfje nde ende alle jaren

wwsfcefcreHeng&eflacIJien.
MentafatiuaquarU,
^jerteerujjt.

J&&****MnttnfanK

ytu^/^tHA^
SifcmbfimrT.

ocoode water sOJufflr.

quitte water pRtmtt.

43t

< vierde gljeflacfct <$ van Hadeten, (telen enoe wou fen den voojgeferett gefijelr, tttaer jijn bloemen en waffen niet op dopperfee van den flefen g$ elijek een are, maer

met eroonkene,g(jefij<k aen die Qbtupn jjepligfrx S)at vijffte gjjeflaeet van SEJJunt en,dat van den wilde dat ierfte es dat witte water Cutunte gljeljeefen wotdt geeft viereantig&e wollactjfiglje (telen ende lanaachtige ge# rimpelde faeefte bladeren,van bouen ende ondere mj faeebj woBefc beelcei.Sie bloe men waffen aen dopperfte van den (telen Wijf fi n ate Mat foeneert.Sie roost e
Itnjijn

(laen rontfomme die ffelen

Ua ende fafefacfetieg.

St

ccq. St

XHinCOmti.
nbtr

(tap, l&iii,

trunpt nbt wotttle n gfjt lijclt,atlef nt van blabeten enbe ftrlrn wat meetbet enbe fert* her van riteene .&ie Moemen ;ftn butjjn root en waOen e Dopptrftt van ben (celhs in ronbe ffamtn gfjtijooptt trofHtnt;,an atnfen tenen ronben bomen afieliiffc

wilbi$Wlai%bat Mtft|t onbetbie stunten e s,f nbe roobt wat CKunte gfjt natmf wo!bt,ts Sa nipoer Ijtjjligfitn van fttltn.Mabtr tnbt vents

Mt Rotten gl>etionben,fonDtr(ing&f SStutm Ijtyligt i)i be gtmtijnfte ehbt bit beftentfte ce ie wilbe wafftn m neexe wc&ligfce plat tfen ontrt Me water (ooptn tnbeatn Du tarnen
te

fpaetfe* fSjup Ijt pfigljt enbe bie anbtrt tamme Kitnttn.wotb Het

'

'

tanbe in

nanbengraeljttn.
311e

Mc gljtfiatfij tn van punten Moepen mee(t

in

4>gfi ftmtwmV

Q Baem,
piunten wwbt 8bc6(i in ri; , ^d^h; w-wi* Sn^aiiinenbfinbttapoffKenMentha.gngranejoisKtnff i Sterfte g&e flachj jjeet in .>ooc6Mi)><fclj j>tment tnbt Jfraubtw ment Met ' tt
gi}tf(acfi<an
.

at>tam

(anbtStuimfcfjrttglSe.

Sot iwecM' gt fMt JCraufemimt j. JUanfjpalfam,

>( es

' tmtntr,an fommigfttn ooek (jtpfigije. goeroe geflapt wotbt gjjtfit tien nv tet tijt tnbe fiier (e (anbt in bie 2tpoftItt 3 Men* taSarracenica en Menta RomanaJjn .oocftbitntfctjSSalfamnwnf *,nftr frauw mttnt*, pitjtr mttntj.tnbe pitftr batfam.&et te lanbe SXoomfefie munte enoe Salfem

druuf &afftm en Crmtfr y

4
$

werbt gjt flacfet

fit tt

in -fjeocljbujx feb. -fjert jftraitt.bi es Bier (t (clbt-t r crttf.'

Satttr(lewi[bfg(>ef(att}tbatonbtrbit Jimttn batMjfft ghtflactytis, Beef in neer cmyetuf enoe in iatijn sifyrobrium,an Samegtron ootScimbron als <on*
tfantinuis

Me Xpfrr fcrtjft.gn ^ooc^ouixfet) v& fommigtn JCafn6a(fem,fi anbt*

ren9tofemunte. .fjter (e (anbt witte water unte.^n granrfiois ftntc fanuage. e Sat anber tnbt tweeOe roilM gijeflactjt onMr Die plinten bat feftt, t}eet in rittjr '" 4tt|' Mentaftni,e m> ter tijt Menta aquatica.^n -OcOCtjbWBtftR gtfe^mumj. ^)icr te lanDe SXoo munte eii 9Coo water munte. 3n Sranthoie cent* Deaue.ouOtenteaauatique.

!^*"11*
2iDf

fWunten jijn rotrm enbe Meogt tot in ben ttvebl graebt noefi erfefi eii gro iwfenDejnacral6^gBc6!ooeJt J i,nioji)nj!)wermtofin6enMrt>engraeM fonMr* Itngtje Me wtf&c Me ijeeteriijn ban bie tamme. ntat^ertrbercfeinoiic, _, , mme SSluntt tn foijfe oft Mantk ingenomen es een (eet goeM- enbe Icnermfc g|e meMtpne ooot Me mag^e.Me fe(e oerwcrmenDe (lertJienM.cnoe alle otteroloeM*
)
.

fJSatuere.

Mijft !Sl !l' tteeoomanMrmagfirnenoe&oetMefpiifeerfeeren

('

1" V ewDi

8^ni'f.j!)

ooeft

enM gjcneef alle pitne enJt

ean fueren ranaet atv ?

wee off 6:5e f aerketw an ber feluer C9?unten

en,fnbfboobffMtronbtwo!mtn. CKuntt in watet gtjefobtn tnbt btye baaien gjebtonehen boet bat ertntpW ffi bie 3) * * tnmva * n >** i^'P'i" "fletbigt natntrlijtht

pelen ingjenomemftiif bat tuken enbe walgen enbegrjenet|t bie t|oIertt(hepa)Tte, bat es alfmen otter)(oeb.eh ouerg&eef t enbe ben (oop in ben ony tfc tfamtn 6eeft. meta fop van g^tbjonehtn, fltlpt bat Mott otahen tnbt otrgnt^ (

met' tfap

plmtn

SrwwiS?

mnt

rt

Stot Srtom"
Ocitntt mtt

s - efoi)cn "lBf 95!oncStn tot mt 1 1 jtlptn

bt n wottrot bie fwat

mt el van gerfttn mout wrmtngnt bot t Me

fweunafien oeraaen tnbt <c

M"Stnbm
59? n?

Vanfuntt.
pft

(Tap. Igttf.

cc$;

COJunte es feer goet op Der vrouwen 6o:|tcn gjjelept bie met foe mtabe n jijn,wo"t Jet Beet Die boi|ten findten enDe flanck wo:Den,enDe en (aef bat meldt niet (lonteren

@
jp)

tfamen (oopen. ruimte met fout gfe|Toofen enDe wel ermengl;fe6 feer goet g(> dept op Die beten van bet erworDe (jonDen. <fapan Stunten met ftuemcb water vetmenaftuafttneefi bie ptjne van Dooien fcaer in gf f;uppt,ent>c Ije t serfuet Die rouwitljejit an Der tongen alfmenfe baet met

DewiiiftcnDewafcrjt. ie t itecK van f unfe maeekt Den mrnfcoe wolij'ek enDe bIi(be,enDe baet om $00 j woiDen DtewilDe CSRunten ierte(anDein tftropfel gfjrmcngjt Daermen Die bereken

De JupfenmeDe alfl eenigfce fee(ie esbefttept.

5

ie witte water Sfunte eeinveel manieren

<$efi)ck, jp vetbiijft bat crimpfel

bet

tammer

CDunfenttaneracrjfen

vi oen 6ermen,jn

t>oet

Dat blaken enbe Ijteken finV

Jen.enDe nerftiet Die ptjne in tf ooft in bet momeren als bie efe CERunte e$ ooclt feer goet tfeg(jen Die (teen enDe tgraueel tfeghen Die D!oppelpt(fe,in wijn gljefoDenenDegfceDiowken.

amme gltebnijickt.
san Den mere n,enDe cgj
ooclt feer

>v
e

bie beet

van ben bgen enbe wefpen e6

Defe witte wilDe

water Sftnnte

jj

goet gfielent.

ie wiibe rooDe water

van ben ouDers niet

Cfunte Metaftrum glienaempt.en wo:Dt in ben meDeejmtn

gfcebrupekt.

Van Qalamtnmm.
1

(tap. Igv.

ff Cgenatht, 5jr%3< SOJufiK oie enDer Dnaem van alamint()e in nee): anD? ouDers befcre* y+Suen iifn, ji|n Dtperlrp angef(at(<te, befonDrre enDe oerfcrijD nacmc fyebbenbe. Slat t'erfle gljeflacrjt Dat QSertrj calaminte gftefteet? maclj w.b, rjceft IjerDe sier*
eantt'gjje jtclen,met

Dun (eer Ijapitcn becleet.Su SlaDeren jijnDen blaberc van l&aft

1

Heem wat geujck.macr rouwer.ic bloemen affen aen Die

ften<s,alleen

ftell tufferjen Die

blaDer?

een }ybe van ben ftele waffcnDc.Sie wostclcn jijn fafelacrjficrj. it ccl crupt en es Den tweeDc" gfjeflacfjt van Qfafamtntljum niet feer ngeiijcb,'

aen

Die

maer e(
'

s meerDer^erDer

nan

ftefen,rouwer enDe biujjnDcr

an blaDercn enDe niet

ooek faee^t ^aytacfi*

truijpenDe

maer redjf op woffenDe.

fcccff
fcfcter

&)at tweebe gfjeflaefjf Dat wilDe JJolepe gfccljecfe' woBt

w'ercantigjje pelen

laner Der aerDen erupprnDe Daer aenwaffen afti/t ttoec <feg(jen een tlepne faee^te KaDerhene Den olaDer t>an polejje niet feer ongelijc maer meerDer enDe witter.Sie bloemen reaffen j roonftene rontfomme Die ffcl? enDe fijn Jicfet purpurMamri an co(uere.Sietoitel e6 Dun met ele fafelingjen.
tt'ge

at DerDegjjeflacfjt Dateer te (anDe

(Eatteeruiit (jeet, es

ba

witter roilDer SOJun*

ien al8 iofeoiiDes ooek ferijft.niet feer ongjjelij<k,|iet Jeeft uiereantigfie faeefte (te# len.met ele (eDekene.ene wt elck leDt comen twee laDeren Deen tfegen DanDer ouer enDe ooek anDere (eelkce ooit. <nDe Defe MaDeren jijn De blaDer an witter water SWn niet feer ongijehjck.maer wat lang^er enDe rontfommme ghekerft,gcfatfoe# lieert ged|ck Die MaDeren an 5?etelen,maer faee^t enDe wit fonDerlinge aen Die om Ser(le^DeanDenb(aDeren.ie bloemen waffen met croonkene rStfomme Die (te? Ien enDe meeft aen Dopper(e.ie woitelen jiin teer enDe fafelacjticf.

G plactfc.
S)at ter(teg6ef(ac%f als iofeoitDes ferijft,wa(t op Die gfjcbrrcrjten. ^n'er te (anDe wosDDet in Die crujjtlief^ebber* fouen gfieplant. >at tweebe g(jeflacljf woiDt r^ier te lanDe op bie (eeglje eotenwIDen en op fomimV 1 g^e ueue(engfeuonDen. >at DerDegrjeffocIjt waf al om in Die fouen enDee6 ^ier te lanDefeer wel bekent; 5
i

fCfjt.

mt Defe gjeflae^ten an ernjiDen bloep mee(? in

55:eekmaem eff in ^oi>ma?t.

ij

jjaem.


ccgip

t)<mdametttttm,
CCfatfoen,

<<*, lg*>;
Calaminthx tertium genuSt
attccruj)S.
J

Calaminthsalterum genus.

IMbt JWejie.

CaUmemum.wn JMMriM ent* 3pU(em/M en t7ftrum. Se f' n,* 0" Mn m MC apcteht ' Calan>entun,montamm ,t)<U iJkV^**
3po(cJtn

l- llan" ntha

->"

6$<(amentum.3n$raneha<s<i:<tf<imen<.

owo//

^-^wll

fvlyetoenM Nepit^oodjM.nffcl}
w.16 J)o(fi)cn( prrt
5

mun<e.3n$ M ncfio>6 JJoiiof fawhuge.^ i *oere gftcpacfct ttwM gejeef n ter (t/t in Me 2(po<cftc Nepita

JCWn&achmun^lD >fc* P

X K ^
u W"
J

.3n Jocc&bmt

$Mtmi.
erf?e gr}t(<it!jf,enM-

f atuere.
M> f mtnt bal op Die gfjefctt&ten gfieiionDen
,.

rco'M

, a(memum f nt ( fetibn linggc 6at 25erct) jiamewum

,

CCracfttenbercbtnglte.

'

es fecr goet benglienen

men bewaert en>e

fcefeermi 6c menfcfce

alle

Hrfemmmgfie gfteMerten omc gftefcnf

off

gfi/hom tt>o:M

fimberhich fcm n,6ef wriaecftt ooelt 5 6 '

m c""^" ^'""^ "K " ^upcrmg^n <nbc beu hef toet wou m?J? ir^, omen. felue s et
j>

g ow ,,!, o(|f 3ef m w {fi (()(

^ ^ mf

j,/ 6(( rf

mm:

2/3
Xfanlbalftme.
(Ealamentum in

<p. Ivpj,

cc$ij.

ber feluer manieren gjjebiowken es goef ben gijenen bic gljeual. (E Icn,g^cfmelen off g&eboiftenstjn om Dat geronnen bloei t>oen te fcepbene, enbe bie pijne enbe weebom vn ben bupek Jebten.en bie ewt van abem enbe erflopt an boJs
(ten }ijn,enDc bie be geeffucfc f Rebben.

alamentum met wijn grjefoben enbe gljebtoncken (oft bie tK(ne,vertreekf Me na* g)
tuerlijeke eranekjept bet

iouwen,enbc
gfcefteit.

iaeefjf

af bie boobe smelten

fe(ue boet j(i

eotk met een peffusman onber

<alamentum es ooelt fcet goet ben melaetfctjen menftjen gfiegrjeten , ale^i wee g van fuete meUk baer op bjintken. (Eaiamentum rouw off met fpijfe gjeeotkt enbe gjegrj eten, off met fout enbe r}ue* $ nier) gfjebioneken.boobetenbeiaeejtaf, aHemanierenwiwomcinwatplaeffenbes
(ieljaem bat
jj)

gfcegroeyet

# jn.

felwe boef ooek jet fap geDeneken,en in bie

plaefs

fen baer bie

wozmen jijn

gjjebaen.
litteekenen enbe bie

blauw gjeffagljen off g rjeftooten * pit dun vergaen, alfm ter uu in wijn ftebf enbe baer mebe bie pleelt bitroius iiMfdi t,

(Ealamentum boet ooek bie

t

cft jet erupt nocjj uerferj

wtfenbe

floot

enbe baer op

(ejif.

Van'&dftme.
f\i 3(lfeme es (weebertepe.gtoof
^eanberen gjjelijek $i|n.
Balfamita maior.

<ap. Igfcf.
van ruecke bloemen enbe fact mal

f tTgljcdacljt.
enbe
elejjne.bie

CTfatfoen,
Balfamita minor.

roofe alfemr;

Cleyn alfemf.

ccjttt'f,

"mtBrtlfeme.

(tap.

bunne flecn , bacr aen raafTen | an ^ Igljc biccbactjtigljcwtt gruene blaberen, rontfomme waf maer feer luttel Igjjekcrft.giie bloemen waffen met croonkens eel bp een enbe jt/n ronbe Upgccle knoppckcn6 in ecl maniere an fat foene enbe wefen ben bloemen -^ an SXepmja gelijck maer mf nbere. Sic troitr es fafelacijttc; vtlt tacr hens enbc fcclken6oo!fb2ingljcnbe,cnbeiacr(i)ck nieuwe feuctke wtwoipcnbe Sft ec( et iipf es n eencn (tereken (icfcujckenrueek.enbe bit teracfjticli van fmaceke

T|

Utf.

9f o'*

alfcmc

fccft ronbe c f 6c

(telen,b(oemen,fabe, ruecke enbe fmaeckeberierfictenbe grootier Salfcmc feer g(jch/clt,macr in als minber en niet foo fioocb waflnbe Jie Maneren fijn wel mfnber fmaclber enbe rontfomme feer Piep gekerff.
tel e6

ie clepnc S5alfeme,e6 an

Sic wott

oock

fafelacrjticlj cle

cnbe iaerlijcr nieuwe fcuet f en oo;tb:ingftenbe.

CPaetfe.
SSebebefeg&eflactjtcntjancruiiPcnwojPen (jiertclanbe in Diefioucngfiepfow' ' cnbcbaticrfecsfdjier in ade (jouen feer gljemcyn.

f Cfjt,
S&affcmen Moepen in .(jopmacM enoe in ,>og|> ftmaew.
"

CiBaent*
woibt gfjelieeten in iatifn Baifamita maior.^n bit 3f.poteke titer te lanbe Baifamita <M fommtgen Menta graOT.Saluia Romana.LaffuIata & herba diu Marie. enbc fcfcijnt wel te jpne bic PamxChironia bacr oifieopfaaffus affehziift-ii ir 'Xn
ierfte gljefladjt

Sjat

^)oo^iu!)tf^5rautrenhraut.3n3eeri)ii!)tfcfea(feme. 1 . a an * 6' " 'nfe gljcnaemt clepn

SPaffemc bat es Baifamita minorjnjfaltenerpaiulia. gnoe Pit crupt woibt van fommigjjen (ierioubcn oo: oat iyigxrey Ageramm van Siofco!ibes,t>an Den anbtttn ooj een ixixewrou EHchryfum,an Pen oerPen ooj Hepatorium Mefue. 3iaer onfe me pningfte en eef ghten an Dzpen, maer es een crupt van Pen oubers niet befcreucn ten waere bat fet watte ng&eflaC^tuanPanacesChironitt^^eopJ'aflf.

n SW*t w-K

'e Stutte. m s i_, -Scpbe crupbenjun wermenbe

befe

PJoocrj tot in

ben fwebcngraebf,gne(iieft

hw
a

rmrueekenbebitteracrjfigljenfmacckbcwiifr.

CCracbtetiiaimfetnglje. 2>ie biaberrnan &*'e groote Salfeme aUren oft met bc fabe van wtben Baflimfc en in wijn ghefobcn enbe g(icb>oncken gljenefcn Pat
,,
i>at

crimpfei bt$ bupcr cnbe ftelpen

root mcl^oen.

enbc bioogf bic <a Jerffenen opent bit erpoptr)ct an bcr fe(uer,cnbe es feer goet tfeghen ben Joop m> bt gheweibtghen Iocf an ben catarren,een boon groot ingficnomen Sit fclue erupt woibt ooch ge(i|th aut'c enbe bijcrgjelijeke eruebe in bit fpijfen, fonberdngfembteepcreoeehen g^ebiupeht enbe esbacr bien|eiijcft enbc fmaeclte*

ie conferue an ben blaberen met

fupclter gemaecltf, crirermt

IJJCI Irt.

Sie depe <a(fcme gc(i|cR jij an rucefce cnbe fmacclte bcr groot er geiiitk es ah joo es $p coeft wan trachten cnbe wcremngfien.cnbc mach altiit oooj bic groote gemv

men cnbe gljebJUjjcKfnwben.

VmtQatUc,
grouc e6 bijjerf^anPcgruen wit enbe root.
1

ap.

Igtn'j.
grof.Sic

C:gijenacl)t.

eauie es f wttbttkt>t van gfjcfifacfjte, fom elcpn enbc ebcf.fom groot cnbe

*5auieecftt>e(e ^outacfjtig^e taerhens , bacr acn op rangfiadjtigne Itcelftcns waffen langde fmaDe oneffene afcomcruwiglie wittaefttighe blabercn, cnocr twee feer ((epnc blabcrhcns gjelijeh elcpnc ooikens
f '(

3D3"H *~

icnianerbie (leien 8heujcft,maer minbcrc.fa es Mpn.giit wittl es outc6tic.

hcbbenbc.ie blocmc waf* enbe jijn t>an fatfocne ben booue 5?ctclcn bloemen niet feer on?
glit

CCfattben.
Saluia minor.

&(i atlff.

Saluiamaior.

f Olt( Ollfe.'

Si'e grouir gaufe es Ber ebelbet m'et feet cngljehjdt.maer mtber,uct (Wen jf/n (>!Ui>tt tM'rnantfcfe.iDie 6fa&e n totitt,one ffen,af^v>eHHie wit ten blacer an t> eoeter Samen gjehjelt maei- eel meeroer reuwcr enoe fonoe* cotfcens.jSie Moe*

ment faet enbe wielen $tjn oer e beloer gljenielt. 90<m tefet groite aute n>o!bt neeft een anber gfcefladjt gfcettonben Bat Hatttm Ijeeft Sic fom fce el enbefom a(f fneetw't jifn 6a rotite auie gfcefcecten o'M.

3m nodj effer n betbe geflacfct a" rotte @ame,bj toot

>

ante ge|jeefcttotbf

pc n6 |?{fi ri&&dti8 v t>rn Mabctcn.cnbe nieuwe ierfl joottcomenbe biaberJtens root jfn,t)fr grjemeiinber gtower attie anber* eel 8?tBj*.

auie als SDfofco'bcs fert'/ft waft oprouroe |te rnaerjfigge ttotbe n fcepbe bie gef(acritcn fcfy'er m aOe rjouen g&eplant.
Soejibe befe

plaetfen, $ier te fanb<

amen Hoepen t'n SBtaetftmaent enbein.oj)mafnf.

tiecr .(xr<ti-.3n *) n <nb< in >* Sfyoteften Saluia, van fom mt'gfien Corfaiuium.^n .ftoecbbujitfdj alpce..w'er f < (ante aitic. 3n ftranerjois
firtt in

_ atne
.

C^aem.

aufge.
'

Sat ierfe gfieffaerjt wotbt m> trr fijt fo lafijn

r nbe at

g^e&eettn Saiuiiminor, Saluia

nobis,"

fommigrjen Saluia vfuaiis.jsn jjjoocrjbuptfcl} ptq falpeo,.Kiein falpep, <bef fa(pep/nrcitt$falpe!>..)ieri<lanbebcl @w'f, rtijje awe enbeoothen

ame.3ngraMb>tsflH(gegran.

I?
cc$t>j.
i

Van 6m'e.

ap, Igpip

Sat anber gljc ffacfcf worbt gfjcnaempf in -Trtfi| Saiuia maior.enbe an femmigfett
Saiuiaagreftis.3n/)oo^&U!)(fc%@rofjfal6!),*!citf<(ltf!).3n5etiuptf49rcuccni> be greotc (ame.3ntrancfoisgranbc csaulge.

<5auie es werm enbe b!oog|je

lot in

ben berben gracbt enbe wat ffame n frecltenbe

jjunnawacn.

en 'ibcrcfetiigljr. ^5auie in wijn gljefcbcn enbe gljcbjonchen boet bie w'ne foffen en bat graucelri;* fcnjiertlu bat jjerte enbe c6 gect tfegjjcn bit pijne f nbe we ebom in troeft.
t

C Cratlj

Of

@auie te cc<

fcergoe t gjjegefen enbegebnipckt

benwouwc Du besiucht aijn,wd"f 55

%p boet als 3iefiU6 fcrijf t bit moebcr flupt tii bit wucljf groepen f nbe ftere'h wojben. <5auie maedtt 00c bie xnouw feer wucfctbacr.enbe baer om (jicr nooitijts in f g!M <Z ft en naer grooie flerf ten Rebben bic tnouwcn f fp an Sauie meten tnindun om tij j tuer^tbaer wefen,enbeecl hinderen wootfmngljen fouben. 3fap an auicn twee croefen o( met fjuenicij a(6 )jpeu6 ferijft ingenomen es s) feer goet ben gfienen Die Moet fpouwen enbe ouergeucn, want Ijet ff clpt ben bloetgack
terftont .ijfgljefijcft (clpt ooch ie

<3auie ba t Moet bat wt ben wonbf enbe ductfue*

enbe baer op gftelept. auietn water gfefobcn enbegrJcbjon(Iten,grjenee(t benr}oe(l,opent biewerftopt* Cf $cr.t an ber (cuer,enbe boet bic pime ber jpben oergaen, enbe met aifcn gefob fteipt }p bat root meloen. auie es ooeft goet op bic wonben gljelept.enbe op bie beten van ben fent/nnigfien
gij cwteuen

ren loopt

gScbicrten, want jpgfieneeft enbe fupuert bi( fclue. Sic wijn bon- teauie in gljefoben es
Bcrbiijft bat iueehfet

|[ Cfatfoen.
qBtlbe auie.

van btn fcamefijco hcnlcbenafsji) baer mebe g|jewaffcfc.en

wo:ben.

SphareiusTheophrafti.

VamT.bc Qauie.
1

gjgfcftf,

3 wilbe <S auie es ber tam* me auien oan ruechcenbe I

|fatfoencwatgc(ijcR, jprjceft
iere antigjje bitxynt (lelclmet bun rjapiften fcceieet , en baer

en waffen Maberen ben Mabtren van groue game niet feer onge(i(di,mer wat faeeber,eo?ferenbe faecfner. Sie bloemen
(Sauie Moem niet feer ongeli/ch nbe waffen lancr bie ffelcn op,aIleen aen bie een jpbe t>an ben feluen rjangfenbc, nbe als bie nergaen joo olfcf>t b} faet bj ront enbe 6tupn es. ie woitelc6fafei^ c^tie^enbewospt taerlijer nieuwe fcue? <enwt.
jijn bie

CJBIactfe. Sefe wilbe <Sauie waft hiate (anbear

cm aen enbe onberbie agrjen, in bie &of*

fcjen enbe op bit canten van beneozetfe elben. <Cgt,

f[

<Sp bloepet in SBiaeehmaw Ooomaent.

mbt

in

_.

fBaem.
ew
phiafius

Stf trutt wotbt gje^eten van

'

X><xn Qcavltye.
lijn

(tap. l^tg,

cetu'f.

pljiaffltS dehiftoriaplantarumlibro fextocapitefecundo.^tl

Sphicdus.n ter

IICCJ (>kiXl enBe in f a* fijt eetct in Bie 3pofeken Saiuia agreftis en Ambrofiana en an <o!#
ie (<m!>e

Sus Scorodonia.3n ^)occfeDuptfcfj wilB (galbrp. Jjier

wiIBe aw'e.

C ^ntuctc.
g)efewtlBe@auieeswermeffB:oocb,Ber (gauien a"nafurr niet feer ongeliick. Cr ad) t en Ucrclunghc ICttx (Sauie Boet Bat Moet fcepBen Bat binnen tittljaems grr onnen es, enBe ge* tteeftBatfergI>equef|le8,enBee6 mits Dpen feer goetBen ghenenDie gheua[len,glie*

f?oofen,g&e (meten oft oerreckt jtjn,in water oft wijn gbefoDen enBe ghcBJoncken. Oer feluer manieren gftehupeitt, Boet te inw'rnBige apoff u* <2> JBilBe auie ooek matiert enBe ggefwitlen fcepBen enBe iaeelj t Die rhateron Der feluer mei per winen

af.

X><tn Bcavltye, fWatfoen.

(lariepe Ijeeft t>iereanttg(>e flu (en.Baer aen waff rouwe afctj*

Gallitricum,

<3toHt$t.

uerwigfje gejjap;Be
blaBeret, Dt

oneffene

n MaBeren an gro

ue (Sauie fcfyer gbeltjck, maer ierofti)fmaelmeerBere. Sie Moemen ji/n&lauwacbtidjwit enBewsrDere Ban Bie pioemc an @auie. gnBeals Bie gljerefen jijn,jocoemtinBieljuti|'lieni!Bj faet ooh, Dat fwert es. Sie woifel es geel enBe liptife c$ttd}.nDe Bit jjeel erupt es t>an een feer tfereken enBe fwaeren ruetk , aijoo Battet coek pijne int tfooft maeekt geroken,

fpaetfe.
eariepe roosDt
gliefaepet.
(jier te

lanBe in Bie ouen

,

fSEgt. arlepe Meepet in SMaeckmaent

enDe'j

->oj>maenf,een iaer naer B 5 fp gljefaepet es.

f|3aem.
earfepe woiBt m>
a<t)'tt

ter

tij't

glje$ee(en.

3n

enBe in Bie 3lpoteken Gaiiimcum.Matrifalula,Centruni galli enBe Scarka.^jn JJOOC&

Duptfe$<g((jarlaelj.3n Jrancrjois >!UaIe.

<n fc6i|'nf (e wefene e g^eflac^t *>& Hormi num.enBe en es gjjeen Akflorolophos als fom
mtgjjemejinen.

j|

Jl

(F&atuere.
earlepeesroerm enBe B!og|ean na* f uere n,<ot ferjier in Ben BerBen graeBt. fc Cracqt en bercktnghe. eariepein aBe manieren ingjjenomen enBe gfiebmpckf oerweekt Bie natuerfije* ke cranckept an Ber !ouwen,iaegljt af Bie fecunBine, en maeekt lufl tot bpfiapen. eariepe maeekt oock Dionckenfcap enBe fwaeriejjept in Bat hooft , enBe Baer om 53 wotBt jp van fommigljen houwers in (bier gjjefoDen,in piaetfe van ^joppetnipt. it erupt beeft 00c aOe eracjjt vi /3c:minum en mac Baer eoot gepiupekf tvc:B.

3 ^

Van ^oitnimm.

<*p. l^^,

CCgfaedacbt.

^>o:mmHm re twtbnlqt af SiofeodBee ftftiijf f,am enBe wilbt.

&

gfatf

ft "cfatfocn,
Hormiftumfatiuum.
Honninumfylueftre.'

m %
ft
tut'

2(t ierfte -fjoiminum (jeeft ronbaerittg^e

enbe waf faee^tljapitglje Uabti

ren,fcfyer gfcehjdt 2(nbo:en,enbe wereanftgrje ^aijtaeljttgje felen ontrft een oet (joocb.op bopperfte sier eft fte febVone Mauwacljtiglje peerfcr;<:

Maberfcene bsagjenbe bast atn Kt eldt tebtwaflen, troee Haberft6 g^enseen.enbe baa tuffen tlepne rjttpfkene xjoottfainglienbe wetbt
,

tfe*

Mauw

eerbewaert keeren cnbe neberwaertts fianghen,enbe bar in lept bat faet a<'toert enbe (ang5ach.fiefi es, broeien alft in eemglje oocljttcfiept gfiwepeht mjmacfcttch wotbt , fcfiter gfieujeft bte Re ernrn van ben .Queappelen. ot wtlbt -Oo:mtmtm Ijeeft groote heeberontfomme gfiefeaerbe Maberen . St'< felen jtjn oocr iereantt<j> enbe wat fjaptatfitufi, maer (angfier enbe bitner ban van
,

jjeerfc^e Moemlienis.bie tfegljen bat liet faet rijp

fitter ter

ben t ammen.giK Moemen fijn peerfaefcficb tn maffen coclt rricf (f oonftens tontfonw ie bi< (le(m,m tic pne ^upfftene , bte (juer ooeh ne bertvaerns Re eren a(e fiet faet rijp tt)0!bt,bn>efcft faupn enbe rent <$ , enbe oock flijmaefiticfc. alfl nat gfiemaeeht wobt.
rOte

wond u fioutaehttefi. enbe toert.

gnbe 6<t)6e befe upber en fjc&fc grenen fonberftngfimruecR.en fonberlmge b$ tam g^eflacfct.want bte Moemen san ben rciben rieelten wat naer bie earlepe.
Wepbe befe gfieflatfijen roetbc (jier te lanbe tn ber aujtn'effitf&rw'f cirt
ft
cocftfiwr faet rijp,

ftfMaetfe.
gefaeyff."

Cfc
te repte

S? feueren fiuer&foemenin.otiia<Menbf jDogfiffmaem en

acottwbt ??aem.

ZI9
VanZnbitti.
Sl'f (tupewo&t gfieljeeten
J

(tap,

l$$p

ccgig;

m "'eer flavop.Jn fatt/n Horminum mie Geminali.

ft&atam,
namen n.
nicrclsinglic.

C liaem.

Satier|ee8 gftmaemt Horminum fatiuum&Hortenfe. (nfce Dal IWeeDe Horminum fylueftre.

^ojminum

fe

nterm

tttot

tpog^e van
Ijuenicb.

c Ctadit en
3.faetvanS)o'.minum met
cMhfrta'iiDt' maeeftt tut g,he|ici.ue elaer.

oermengjjt, winijft bic btyftnbeu van

bm %

van bm wben bat flerefter van rcercftmg^e es banket faet an Den fammen.

Sfeluefaet met water vnmcnaftt, treeftt rofSi'epppmen enDefplmteren.wrfeerf SS tnbe boet ftbeybenalbetfyanbs afoefwd ban ppgljelept. Sfelue Doet octk het grpen crust g^c (coten oft gfcetmeuen ence ban cv gljeleijf. Stt felue faet met wijn gljepjpncften , maeeht (ufi tot tyflaven, enbe (enbnUnaU

VanZnbottn,

(lap, Ig^f,

fCgijenacijt. ;tn gr truien met eenen naem anDptentn Suptfd? gSenaemt ^tfntn'er gneffoerj A*' ten man faffoenema(canDereng5eli|cIt nct%tatts verfeeijDen namen intiottm ^e&fcenDe.JDat terfle t$ bat voit 3fn6p:en. teeDe bat (tent oft (tinekenDe 3lnDp}en. DerD< Bat rteekenDe Znbmn. .SnierDe bat water 2(nDp:en.

C^fatfoen,
Marrubium.

2Be 2tnDp:e.

Baiiote.

teerte 2fnDp:e;

'*JP i" flO!ttg6(

3ntoen

W" cktt'wn(i'gf

< wftg^5!)!6c fte(en,enDe

Daer oen rpntf

g&efrciiffejee {jajuae&tigjie

wu gtuene HaDerltfs nj

cnlufeu'eh

va

Meelt*.

gg;

VHtti'%tti>Oim.

Gap. 1&QP
rontfomnie benfleel gerefen$tjn, (act in gljcttonben

SieMocmenjijnw'tfe,cnwa(yeninfcerpe

(leftenbe fcitpfltens,

gftujekeenrineftftacnbe.baernaerbie Noemen troitxtiat rouw en tont cis.Sk weifel es fwcrt met t>eele eefeling(>en. i -werfe 3nDo!n te van fatfoe ne t>m "Bitt wat gelijck. @t jn (leien jijn ooc vier* canticr; t n Ijapjickmae r (roert, toijn 6(a6rrc jijn meerbet en Ia"gi)er ban ber witte 2ln* bo!cn<s!>labcrenromjommegefterff,benHabcren>c5?etelen e&urgelijck.SOcUw iuere fwcr f,van ruecke (eer (lerck en onlief(ijck.Sie Moemen$tjnurpmroot,bc beu Stelen Moemengljelijck.rontfomme ben (leel,gclijekaen wit Slnboun waflenbe,
3

Satriecftcnbc'.ahboicnljccftrenb'gfie? fcnooptc (leien met tleyn wit woKeften bt*

stachys.

Sliciftenbe lnbojen.

en wt clck Iet>f twee Maber* ftene,oock wil enbe wotlacljficf} , ten Uabet ren van ben witten anbotcn fcfyer gljclijcb, macrwat (angljer enbewtttcr.Sie bloemen waflcninclcpne croenken rontfomme bie flc(cn,enbe jijn van verwen geei.SDte woJtel te outacf}tic&cnbe Miift buerenbe . gff bit Ijcelcraptesvan ruecke ben wittenZnbi
<leef,enbe baex

ren,niet ongljcliyck.

55

Souenbefencfler ooeft noerjeenanbere erupt,bat oeck wclrieeltenbe 2(nboien ge* naemf woJbt.bwelck langde bicke victcan* tige enbe cocft woliacbtig&e (leien (jeeff, enbe witatljtigtie facefcte ronffomme wat gtjefterfbe tinbeen , maer langget bieebet enbe meerber ban van ben anberen 2(nbft rcn6 Sie f>loemften6 jijn roobacfyicr; enbe wafjen in ronbe croonken6 rontfomme bic (leien. &faetee|wert enbe ront.Sie wwtel e* geciacljticr;. Sat water anbotenesvan (leien fteken* be ujifften6,t(abcren en Mocmcnben fwer* ten anboien voinacr gljehck @t(n blabe* ren $ijn oock (wertgruen maer meerber,bie^ per gefterft,enbe niet feer t^apiacrjticrj, waf
.
.

g{>erumpelfenbeg!;epfopt,glielijekter(twf>

eomenbe Qjerckcn loof.Sie ioemkens $i|'n wit en c(ei)n,mmber ban bic anber Sfnboicns Moemen.

CPIactfc,
en fwert Stnbwen waffen icr te lanbe ai om op ongc Jottbe plaetfen, 6ti bert mueren,fiii)nen,wegfien,enaencantenanbene(ben.Satberbe wa|top g&eitjcfte plaetfen in Suptfcrjlant enbe e(bcr6.-f)icr te lanbe woibet meejl in bte cruptlicf(>e&> tere (jouen g^eplant.Sat water 3(nbo!en weibt Ijier te Janbe celgljcuonben bp bm
SSJt't

gracfeten,water(oopen,enbe in neer otjjtiglje plaetfen.

QCqt.
Sefe crupben Hoepen meep at in Sjaeekmacm enbe in Jfroymamt , bat rtfltenbe
oockm,Oog(>flmaenf.
S>at ierfle gljefiacbj f>ectin riecr ^nop^n (afijn Marrubium.^n Me 3(poteft Prafsium.Jn ^)ooc^bitptfc% OTepffer 2lnbojn, CKarotei, obs vergift en 3nbom

mennlin.3n 5eerbnptfc^ 3)?alroue,a)?alrueuie,witte 2tnbo:en enbe 2tnboun man* neften.3n granc^ois SRarrutin en ?aroeemin. Sat tweebe woibt ge5eetentn nee; BrMri 3n 4ft'/nMrubifi nigruro.Mamu
buitrum.

VanZnbitn.
m

Gap. 1$$.

ccvpi.

biaftrum.^n Die 2t>0fch Prafsium fcetid.^n -f)00C^bUl){fc3 cfjftKtm 3f.nDo:n en Zn* Doin wcMin.yn 5?ruptfcb fhmhenDe en froerte CMalr urine' e n 2lnDo:cn,oft 2tnDo ren tw|flicn.3n S'tanchoi carrufcin noir,S9?arruf>in puanf. S)at DerDe (jeet in riecr -xw i&* itttiin Stacl.ys.3n -0ecc6Dup(fc% nethen*
Der 3nDo!n,Je(D

onCcr talen rirchcnDc anDown. 3ngrancftoi6 @auge auluage ou 6e montaigne.^n Die Stpotehcn eeft onbehent. 4 SatwrDercojDt notcr tut in laujn gljenacmpfMarrubmmpaiuftWJn.Jjoocij, Duptfeb ta|fcr 2lnDoin,tt>eiher Znbein. Jjict te lanDe rcater 2JnDo:cn,cn van fommfc gljen -f>ci)Dcs crupt off (Sgi)pfenaer6 erui)(,om D$ bit (awlooper6 61e Ijucrooi (gpps>

StnDom.^n

tcnaers rotgfeuen mef Dcfen eruijDc jjuer fwerf maken. gfje bat ierfte gfeflacty an Sideritis.

SnDc fier af malin fommi*

Tlatuere.

an 2(nDo!cn $un tt>erm in Den ttweDc gracDf ei? D-oo* glje tot in Den DerDen.Jat water 2(nDosen es ooeh fcer wDsooghcnDc , macr fonDcr
2)ie Djije
t'erfe

gijeflacfcfcn

merckclijeke fitte.

f Cracht ert
i

tbercftt'ngfie,

5Bi((c Znbaim in water gljcfoDcn enDe gIjcD:oncKcn, opent en (ercht Die (ener eit 2( Die milte.enDe es goei f egf en alle erftopt(jej)t Der fe(uer,ji) fuimcrt bic oojfc ent>e bit longfene.enDe es mits Dijen goet f egf en Den cuDen Ijocfl, pijne enDe rcecDom Der $pD serouDert Moet fpouivcn.enDr fegfen Da( twDJooghcn en (Weringf e t>cr longljcne.

aUe groue wtjjtitljcijf en tape fmpmenDicopDieQ) fcoifewrgacrt (tgglien,met Die weifelen an Mauw lifcfcMoemeningIjenomcn. 2)ijfgljeli|ckwfrek Doei ooek f fap van witte Znboicn met fap an$enkelgefoD, <E tot Dat f et DerDeDeel merfoDen es, en Daer af een lepel wl ingljcnomen, Dat 00e f egften t>enouDcnfoe|tgoef es. "iSit 3lnDo:en in wijn gfjefoDen,opcnf Die mocDere , eii es goet Den wouwc Die ucr 2) f atuerhjcke crantkf cpt niet en hunnen gf ccrtjgtjen,$p iacef t af Die fccunDine efi Die DooDe >ucljtrn,$p eocmt ooch te Ijclpcn Den wouwen Die fwaren arfccpf Rebben , enDe ten grenen Die van flang(jen enDe femjnnig!} en gf eDierten gij c&cfcn jtjn. ^fap van tuitten 3nDoicn met nfn en f uenicf wermengf t , feerpt en maetltt fet gfteftc^te elaer , in Die oogfm gf eDaen fele fap in Die oosen gf eDaen es goet te* gjjen Die pijne Der ooien, enDeopent Dieoerpopt^eijt Der ooien. ^i6ooth goet in Dte nuefe gfenomen.om Die geelteheijt an Den oogfien Die anDer geelfHtft gfieHeuert steggenefene. S5ie SlaDeren mef fuenicf tjermenglit.jifn goet gfefepf op ouDc (terafien,enDe op ejuaDe fweerenDe nag|elen.ie felue MaDeren met finnen fmouf gfiemengf ( ertee ren enDe Doen erDtwjnen Die eroppen acn Den Ijals. Sic MaDeren gheDioocf f,en met eDith gf emengfit,gf enefen Die quaDe oo:fs eetenDe cramragien. werte Qtnbeien gl}e(oofen,es goet gfieleijt op Die fceet an ernJoeDe ponD.St'e a felue MaDeren in een hooi Mat in Ijeete affcljen gfehaDen, Doen nergaen Die gefroell en Den eerfDerm.met f uemcr; sermengff $00 gjjenefen ji) Die ervuplDe ftreertnge'. 9iiethenDe2(nDoienghefoDen enDe gfteDionehen,Doet Die woiiwenliuernattKrltiesjp) 5 fte eranchfept tomen, enDe iaecfit Die feebnDine enDe DooDe wucften af.
foften

3Bif SfnDcwn Doef ooek

SafwateranDoienenwoiDtinDermeDecpnenmetgfiefoujifht.
f^tnoerniffe.
^CBit

3
Die

SfnDoien es auaet en finDerlijeh Der nieren enDe Mafen, fonDcrlmgJjc

ge?

ejuet( oft erftt>o!en jt'fn.

t>tt(V!>eltfrett.

Gap.

Iggt'f
SOfi'

f Cgljcflaciit.
)nDerDennemanCSJJcli(fentt'oiDtnter fijt tegrepen Die waerael)ftg|e Ii(Tf,<nDeDie gfemejine %Rclif\e.g)ie Upbc Den SlnDosen reat gij elijeh jijn.

Ui

jic

fCfatfOffl.
i

MeliOivulgaris. (cnfi(i(Dgrf'J)n,

Meliilbphyllifpeci.

Sieopwcgte Je
(iffa geeft siereanti*

vj^k

ggc ffel, enDe froert gruene MaDeren,

Denfreer(en2(rtDo:
gbc(i|'(h,macL-

meet

Serttanritcelte liefe

WchcnDcghclijcDie Citroenen reeltDe, bit bloemt fijn lijf*

erroicg
,

Die wo'.tel

ts goutaegtieg

met
fier?

eleefe(ingg
roaerts

enDe

oer*

n>aer(6 eruppenDc.

SiegemejmeQKe
toffe

en es oen oo* ggefereuen niet feer

engeltjek
,

Dan

allee

jtmen
alfeo
5

rtteeft

en rs

iiefelijeft nief.

25ou Defen effer

ootft

nocg een

<int>er

Die reeltke

v& fom*
i)ie

wiggen ooo:

op*
Die

reegte$teliffegge*

gouwen

roojDt

HerbaTudaica. Jt'D<Vpf.

oochwreantige fte* Jen geeft, efi MaDeren geli/th

Sfe
Die

aqpere Kehen,
jijn tirifaegficg

maer

eel grootcr

.SieMoemen

tneerDer

ban DteMoemen van

Sceliffe.

<nbt

bil

ciupt es fterek enDe onliefelijtk van rueclK.

.

QSpDenggeflacgteoan tfteliffenmaegooeroel ggeffelt reoDen.Dat eritijt Datmen fotfom plaetfen van Stiijtfcfelant liDkraut geef t't geeft trr*
.

cantigge enDe gapiacgfigge (leien , 6ie guer in

wei

nocre werDejjien.JDic t>laDerk6 $ijn (antftacgfieg ronffomme ggelterft, minoer Dan auie ofaDer'. an<f Dopperffe van Den (telen maffen Die oloem* hens Die an eoiuere Maureacgtieg jij'n , ie reo:* <nDe getgel erutjt esoan ttl es oeefelaegtieg
.

rueefce,naer

Denrurekan

bie'Sfteliffe trecftenDe.

Cpaetfe.
ie CEJMtffen maffe
tot
tot f plaetf in Die ooffeg,

fommigge plaetfen bp Den ouDen mueren, enDe fomttjts f>j) Den reeggen. <nbe weibtn in Die go* en gier (e lanDe ggeplant. liDeruijt reaf in. vJanckrifelt enDe mjtfeg*
lant in rouree plaetfen,
iit

Die reijngaerDen,eii

fom*

ttjtsooekoijbegaggen.

CCrjt
$9elffc~

bloep in 55:aeehmat

n in /jotmia f
ftfc

TOmtOeltflett.

<ap,l&&tf,

cc&vtt/,

liDeruijt Hoepel in -fjopmaew enDe >ogl>fmaent.

CBaem*
?3? f (t'fTV tcrl>( g^tfceet J in @riee;r usahv pi/Mop k ixi'<f>vaup.3n Latijn Apiaftrum Melitrana & Citrago.^n Die 2fpotek MdifTa^n /)OOCl)DUt)tf( jjeetet 3Ban($cnkt auf,
CD?elij|enkrauf,t>nD 3J?ntterkraut.3n JJeerDUtfcl} Confllie De grein.riiDc 5? e lifie.

3n5ran(fioi6CKf[i(T(.
liDcrtijjt

awW an fommigen glje[ieefc

in taiijn

Habaiudaica.^n 'XhaiKkrijck

cock etraljiIoft etrap eemglje maken Daer af Datierfte gljeflacfit an sideritis, tal Sidericis heraclea gfienaemf rs. f liatUeC COJeliffe C6 n>erm en D2ooge in D (ttxreb graeDt, Dm 2nDoic a( gfcclijek , maer in vut maniere onfirreker ff min eraefjtiefc. fCracbt rn crcluncihc.

SDWifie mtt wijn g(jeDroneken,e e god tegfte n Die beten tnbe (leken a Die fcmjnmV glje gljeDierten. @j> (tercht D$ roette enDe verDJijft Die fwaermoeDicfiejjfjale Die meDe*
ijne

3
<g

m>

(er

lijf

an

Ijuer fcfiijuen.

g^efoupekt trotDen,Daertit 3lnDo!goff CNeliffe macfc tot alDerhanDe f oe e6,e wel Dattet in alle maniereneed onjlercker es, aljo Datmen inDer mcDetp
als alenuts en Segineta fci)!ijuen,Meiifra niet en behoort te gfee6Juptkene,Dan in ge* tzeke wan 2lnDo:,in wien6 placffe men alti/t Die S9ceIt|Te neme en gjje&mpckc maerj.

gieken

teliffe aen Die biekojuen gljelept off ge(reken,5outDie oten Dj)'ec,enDe Doet ant <E
'

8er Daer 69 eomen. <onftlie De grepn eo goet grjeoefcljt enDe geroken Den wouwen Die met Dj opjlijV JD gljen oan Der moeDer g^equelt jijn.fa|> van Der feluer es goet in erfefje wenDt ge>

Saen,wam (jet Ijejilf enDe gljenecf

Die felue.

Van Ruyte.
Stufte
'es f weeDerleiie

(tap, Iggft'jV
<am enDe wt'IDf
Rutafyiusflris. 333f(t>f OtUJJfC.

CCsbeflacIjt.

van

gljeflacfete.

Rutahortcnfis.

amme 9tupte. f Ifatfocn.

<

if

jjammc

'

ccggtf,

Van Xuytei

<<xp,

l^ttf.
bic fa
'

T3mmc9tiipfcfieeftf;erDeronbe|elcn,bacr aenwaijen biaberrn

ficb.

icclonOcrct(fpnc ronbtacrjtiglje blabcrkens jcrbepit jtjn, an (dunt [wit oft blauw gruenacfcjicr) enbe van ruecke fecrferck. bloemen jjijngcclcnwajcnaenboppcrfle an ben fielt n,enbe nact bpen wafjert 1 tiicrcantigfie (jauwkens baer fwert 'au in lept te weit el e6 ioutacirj* f van binnen geel. rnbe befe 9uj)te blijft winter en jootner buerenbe , en en licrft
.

iet licfjtchjcken.

ie wilde ftupt e es ber ooigljefcreuen an flctth, Koteren, Mocm,

fabeiColuere,

a rucck en fmaceke feet gftelijck.allcene bie cleane befonbere blaberkens fijn vul lam g&crcgjjelijck aen bte ftguere van een tacrken t}ter gftefjclt , Itchtelijckcn gljetnerckt mact} wotben,enbe (jet hul etupt es fierciter v& ruecke, enbe en kan gljccn ceube er>

D:agrjcn,macr moet met groote nccrfticljepf r}tcr te lanbt tfwiwers bwaert woiben, nbef 6 ito (eruet enbe vergaget teenemaele $00 wanneer bat teni$t coube of t feer flcrcken rijm grjeuocii.

tjMtttfe.
Stufte woibt in btehoueng5epiani,enbewaftg6.ecrnemb>oog plaeffen en baer bit fonne ref fcfitjnt.ic TStlbc SXupte waft op bic gliebercr.(t>an iappabocicn enbe alaticn in c(cj>n afia,(jier (e ianbe woibt in bte'crujitlicf (jeb*

te

amme

terouengfiefa!)et.
Sejjbe befe

hupten blteqtn t'er te

^nu C (anbe

m ^ojmaeni enbe in ,og!Jftmacni,en*

6e in Jjerffmaent es (juer faet rijp.

Ciaem.
i

nee; zfytnpjn i atijn Ruta,cnbe bp apuieium Eriphion. ie $ammc 9iupte fcect irbynt>t> kSttk/tsj) in neer 3 n f")'n Rutahortenfis. 3n We 3po(ckcn Rmha.^n -Ooocbbuptfcr. gam SXautcn enwein Ovattten. 3n onfer fale
Otu pttfjeet in
.

JCtn 0tttpte.3n5ranchois 3Cue,ott Stuebeiarbin. at 3Bi(Dt gljeflacrjt (jeet a riecr vkyxny S w |>.3n iatt'jn Ru fyiueftris, enbe; ootktotfotnmigtteplaeifcn a[6 apuleius fc^ttjft viperaiis.3n bie apoteken Harmet. 3n -ftoocrjbujitfej; ial 9iau<en.3n5rane(jois Oiuc fauluage.

C attiere,
ben berben gr acbt.enbe bie in bwilbt fonberlmge op bieg6ebercb.tcn waff es ecl (tereker ban bic in bie fiotten ghcplant woJbt.
tot in

Oiuptc es trerm enbe bioocrj

cCracfttentomrungtje.

TBijnrupte alleen oft in water ghefoben enbe gebioncken to|Ten 2f bie rmnc enbe boen water malten,^ Mcngfien cft wrwechen ben touwt rjuer natuer

te blaberen an

ben (oop be6 blijer. ie blaberen an Oiupte fptjfe aOeen gieten oft met oltcrnofen tnb< btooge ij> 35 5 ( n S5f (tooten enbe tng^enomen^tjn goet tfcg&en at quabe loeien, enbe tfegfien Die pefltlentte enbe aOe feni|n,en&e tfeg^en bit be'ten an flangtien en nateren. tefelueblabereng^ejlooten en gieten off met wijn g^eb'tonchcn <tjn goet ben ff gt}encn bte an ben f cmjnmgfen campernolien en fnngen be^tnbert enbe ft'eek jijn. g.fay van Sitpte es ooch goet ffeg&en bit (tint g6e6teften enbe tfegen bte beet en? DefteetRanfoeospioenen,bien,wefpen ! 5ot|telen,enbuneerwoebe honbenalfmen Dt met wijn in neempt.enbe bie gfejiooten blaberen met itenich en fout crmenafit

hjelic crancftheijf.enbe (foppen

wonbe lept. ie met ffap an atttpte beflreften wotbf.oft bit Otnpte nuchter eebt fat bijen bad) l6piiniusfcrijff,t)anaaefenijnbewaert enbeanaBe fenijmiicrj ghebierte beurijt
cp
bte

jijn,alioo bat

Jem gheen fenijn oft fenijnnicri gBebterte en

fal

mogficn

letten.

felue fap an qajijnruiffe met wijn g^ebtoncken futjuert bte oiouwen naer bj 3; kmbe van erleecljt jtjn en iatcb.t af bie feconbme enbe boobe snchten enbe bte onna*
iucredjekc biacfiten.

3Bijnrup(e g&eDucrij'ek in fpi/fe off nbers ingfjenpm erb:oortjt bie natuete

em
-

bebat

X>an 2ttt))te,

@dp.l^ttf.

cc^t,
ft

bc bat manneltjck fae(,enbe bat foc in ba fueg(jcnbc viouwcn bo!|fen. OCupte mei SDiUc gjjefoben <" gljcbiowken verfuet batcrimpfel enbe wccbom bcr bermen,cnbe es goet tfcgfc n bic ptjte ba boiffcn en bcr jpben , coiticfccpt van abtm, oeff,vcr (Toplui)! bet (ongfjene.weebom in bic hope batmen fciatica |cef,en tfcgfcen bic coube fuipucrac&tigfcc coffen. OCupte gefoben mei gocben wijn op bie fytfutt feer goei gcbiowkcn ben grenen
bic

bwata

labcn.

<Xupicvcrfcf;ofigefoutcti, oftanber6in eeniglje fpijfe gljcgftetcn macektclaer J5 oogden cnbc feerpt (jet tgfeficljte fecr.<2felue boet ooch tfap van tuptc me( jmcnicB

allcencaen bic oogfjen gcffreken.2)ie blabcrcn wan SXupie mj gerffen meel vermengd boen 00e bie pijne ba evafyl vergaen alfmenfe baer op lept. <fap run SXuptcin fdjeflen van ranaefappelcn gljewcrmt,enbe in bit ooien ge* ( t>aen,es goet tfcgfccn bit pijne enbc wccbom ba ooien, fcluc fap mj olie vet Koofen oft olie van lauttn en gucm'cg vetmcng(jt,ghcnceff bie boofic^ept cnbc bat (tipte van ben ooien alfment bicwiln werm in bit ooien biuppe. ie blabcrcn van OCupte mei olie van SXoofen enbc ajijn g|jeffeofcn,$ijn goet ge> 5J{ lept op bit pijne cnbc wecbom bes fcoof ts. S5ie blabcrcn n Oiuptc met lamus blabcrcn gljeftooten boen vergaen efi gfene, 3J fen bat gfefwil bes gF)cmee(j(6,cnbe verfueten bit pijne baer op gljclept. Sie blabal van Oiupte met wijn peper en falpeef er gemengfjt genefen alberljanbe vlcckcn cnbc maecken bic (jupt fcfjoon,enbe mei fucniclj enbc alupnvermengjjtgfe* nefen jp alberljanbe quabe crauwagien. Sic fclue blabcrcn met vetken6 liefe gemen* g8e(t,gljeneferiaUerui>bic!JepienbeaHefcoif(*oofben, bie croppenenbe dieren baer $p~ op ghclcpt oft op glje|treken woibcn. Supte met ^uenicrj vermrngjjt verfuet bic pijne ber knokclc ctUw t'uncturcn,en* tt mei vijgfjen joo verblijft jp bic gjJcjwollentept van benwaterfueftigfjen. fap van 'XBijnruptc met ajijn te riecken voot bit nuefe gljcgcuen maeckf watftcr 2 Sic gljenc bie met cenen fwaeren floep beuangljen jijn. SiewoitelvanSXuptegfKpoebcrt cnbe metfjucniclj vcrmcngljf verteert bat bloef 9t bat (ulfdjen vel enbc vlecfdj gljcronncn es.cnbe verblijf t bit blauw plecken eii alber* fyanbe fmeften en lecken bit aen t lijf eomen,al jp baer mebe beffreken wojben. X)lie baer SXupfe inne g^efoben e,oft langde tijf inne gfewepcftt enbc gewonnen WjOerwermt alle coube (eben.enbe boet bwatcrrijfcnopbte'Mafe g^efircften.cnbe es goet f fegljcn bic erflopt^ept cnbc ^erbic^ept van ber mi(tcn,cnbe ee fecr goei tfegen bit reinben opWafing|en en wecbom ber bermen in bit elifterien gljebaen. ?en ft^njft oock ben blaberen an Otupt e toe bat jp g^ejiootcri en an bupien op We nuefe gjjclept bat Moepen wt bie nuefe ff elpen. a <fap vel bit wtlbe SXupte mj Sueme^.wijn^ap an JenkeUnb gaKe san een 98 tic wel gemcng$f feerpt f et f gfefiebie enbc neempt alle vlccfcn enbc fcellcn van ben oogden. Snbe ooh ee bic wtlbe SXupte bcr tammer van cracjten gelijek.macr in al veel ff ereker,enbe t$ joo ffcrck.bat jp om ^uerber ff erek^ept wille in ber mebeepnen van ben oubere niet g^ebtupekt g bewcefi en c,ban alleen tof bit alu: ciu cnbc ftc(> len van ben oog<n,in ber manieren a(6 voo:gfjefcreucn ee.'
oft
oft

met Jcnkcf fap

C Cfttfoen.
5T^3( emiif ecf< bipe oft vier ffeciken6 reeft op waffenbe,enbe
baer aen feere Ma<>

<*l-'bctkcn8 I ben blaberen van bie gij emepne Oiupte fcfjier gelijtk, macr veel teeiber nbe in veel clepnber blabcrkena verbeplt,cnbc van vcruwcn oock witter.Sie bloemt ken8 waffen aen bopperff c van ben ff elen enbc $ijn witacfe.itcfo enbc baer naer volgen
lepne fupfkene baer in bat tfact lept.

CiSIactfe. Si( ttuft groepef aleSiofcoiibee fefetijft in appaboeien cnbc atatten . ty< r
tanbt

Harmel.

lanDc wojDDet van Den cruptficf^ctbere

t>tc

ir

l'oucn ahcfacrrt.

f &atm>
oock in tiet): myanp oyfio[>. En in iatijn Ruta fyiueftris.gljenaemt. <23an fommgljen oo< Harmala.oan DenSOa* t>cu jetjen ftcefers , enDe m> ter fijt Harmei. 3lt &pUttt bier 0Wtijt6 Befafa en an Cf m>

Sii

erutjf tt>0!Dt

gljen ooch ivfoiy.

f Batuere.
in

Sif crut)f,a(s alcnuc. fepf , es roerat tot Den berD gracDt c futtijl van fu&|anfi. Crack t en jcrctiglic QBn( -armel futtijl an (iipjlanic ets,

Dicgtoue enDe tape et^ficfjcD fceijen.Dj wate (offenenDeoertveckt bic na* utercltjcke<ranckBej)fanbcnJouwen. faet van.f)atmel, nut Ijuemct}, n>i)'n, 56 <Sofferacn,fapan33enke( enDe gafleuan enen Ijocne ffamen gfjetweuen fcerpt Dat g!jeficbte,enbe perelaett Die Dupfler oogden.
foo Doet
Ijef

X> 2tofmm*f tt, <ap,lgg, f tEfatfben,

l^fmarijneseen goufac^ftc^cfi poomaerjt iclj gercas , eele Dunne |
tjerDe Ijoutacijtige rtjfkens
\

\&t

bcnDe met fmaUe feete plaberks Roimarinuni coronariunj;

en Die cen^Deter <tftDcntrett8tt>it, enDe op DanDet opperde jijbegruenjijn. Sie Hoerncn $ijnn>itmet luttel blauws tmengljt enDe als Dte wrga
'fcefeDt, Die

joo (oemt Daet cleim faDckt oo!f S)ie tel enDe ftecl$ijn ett enDe outacfcticrj.SDie fclaDcren enDe ploemen van Defen jtjn feer pcftltenDe liefebjck van rueche, enDe goei van fmaeeke. fjsiactfe.
.

wm

9vofmti)'n roajt tot wel pfaetfen van paengien enDe van >Osanckt)ck eueroloe
Dieft

in Die boftcljcn . Jf)ter te lanDenwDt jjp in Die (jouen gljeplant enDe mj grootet neer*
fifcjjetft

peroaerf.

q Cijr.

SXofmarijn Moepct f meemoe! tfiaers.eens jjjoecb. in ffteginfel <m Den $oomer , en eens
in Den -)etfft.

q&tottl.
Stofmariin rooibt
gfteljeefett

in rieer

XjSav&ri? enepcaton<mxn.

3W

iati/tt

Rofmar-

num coronarium.^n

Die 2(pof eken Rofinarinus.

3njp)oot^Dutfc^ 9tofjmarein. 3" 3tn* <i>oi6 SXofmatin. (nbe nwDt iatijn Rofmarinum coronarium.Dat C6 Svofmatljn Diemt

tot

"Dmt.Cattenbe*.

(tap.

l^vj.

ccpjvpip

fof&ttittanfhcnsgljcMutxItt g!jel5cefcn,totoiiM'r|cect van tic antnt fib'anodDca 6ila'lc!)et>ang!>rf!<icfyc$i|ni><iaf tvpinMe sofgljenDe aptttelen fcfytiucn Men Z5te tlocmen n Mfen 9Cofm<ujn (jeettn Me 2(potchen 3fmijo.
1

f $atuem

g)efe SKofmanjn

wem en^e Moegfce tot in i>en twceccn graetx.

f CratljtcnttcrcWnglje.

alenus ftriju Dat oefen SXofmanjn in watet gefoDe n ente tfmo! 3t Ijene woect) ecrrnen ce mep wcrtlt Doet gljeDjoncJicn t'f gcel|u<i)t gfccneef. 2)te 3trabm(cfce mee ffcre cnte Dte (juer naergljewofeljt jijn ftrijuen Dj SJcfmorifn 55
Siofcottiw
ci

om Dte fpxtftc weDer* cm Doen te comen,enDc fonDcrttnglje Mc confcruc van Den Moemen met fupeker a^o
Me 5erfFcnen,memone
enDe finn ocrjcrcht, enDe Dj
f>j)

goei ce

tnaechf.ffmojgfcene nutslet tngfcenomen.

Ste afreden anofmarii'ngtjep:antm<>ed Me woen

twrmcDegfceiwiienwMDen.

aj enDcfcfy>on(s$(i

\><m.Cmtettbet%

<tp. I$gt>j*

f Cgljenaclit.
froeeDetfeDC manncKen enDerotifhen.gJmaroielien e mei MaDet- Hoc e attenter <U *>men,arenenDe (leien brccbcrJong^cr^ooggcrcnDc McScr enDe txmnieche (tere*
Iter

oan

6j n>tjfft.g)at wijfhc es fmalDer eojter, neerDcr,enDe

san rucefte (tefelijeher.

CCfatfoetl.
Lauandulam^
Y<*tt.ltui

Lauandula fujllliu.'

iancncTiwwaBm; W^-

i.anene<&flmmntuJte*-~

toept*

ccrg^tmf.
!|

Van Cauettber,

(tap. Iqqvj.

van iauenDer e&6en wereawtgjje (jofe fttclhc met (eDrkcnis enDe hnoophcn8 , Daer aen tvafjVn ofcgvrrutvig^r langfie fmafle oefte MaDeren , toeeDer , langst cnDe mr erDer Dan Die'olaDeren an 9tofmari)n.S)ie bloemen jtfn Wauw enroalfengSelijekeen are cel 6n een acn Dopperjie san Den (telen ie aottelen jtjh jjoufacrjiieh met
it)be bf gljeflaejjf en
.

veel aenljangjjenDe fafeling|>en.

CjMMft.
lam nDe r wafltet fommiglje plaetfen an 3taft'en,<5paengien en" vOtanchrijclt op
iie g&ebertrjtcn enDe

Daer Die fcnne wel feijni,ljier JanDe troiDDet in Dte fcouen g&cpIant,fonDerlinglje bat nijfktn Dat in alle lioun ge* mepn ee,tt>ant bat manneken en aotDt niet gfjeuonDen Dan op Die t umlief rj et> b e re
jteenatjjtigr^e plaetfen

rouwe

dep,
f aucnDeren Hoepen in 55:aetltmaent enDe in ^jepmaent

Cliaem,
auenDer wojDt m> f er lijt gebeten tn iatijn Lauanduia.3n Ne ZoottM Laumduia, San fommig(jen in nee; Pfeudonardus,an anDeren Hirculus,x>an Den DerDen ooefe Rofmarinum coronarium.SnDe fc&ijnt wel te wefene Dat erupt Dat <m vOergtuus Cafii
grjenaempt cc. i S>at ier|Je gljeffac&t rcotDf geeeten Lauandula raas-^n jF>oc&Duptfclani <5pi* De Spiea narDi.^iter te (anDe iauenDer enDe n -iauenDer mannehen . 3n fitan*
eoir>

iauanDe mafle.

SlM anDer g^eftatft ee( Lauendula enDe Lauandula famina.3n Suptfcfift Ufto
bet.tyet te (anDe iauenDer roiifhen.Jn gtanifyoie iauanDe femelle.

tBatuew.
auenDeren fijn werm enDe Dtoogfce tot in Den tweeDen graeDt racl)t en .-ctc(itngt)c, Stccchas. -CauenDer in mjn gljcfoDen enDe gjjcDontlten 3( (ofl Diewine.ocrroertkt Dienatuerltjche crawlt? bent Der wouwen enDe uccfu Die fecunDine enDe

JHcktxJ chaL

DooDewucljtenaf.

SB

-fauenDer alleen oft met <EaneeI,9otcnenDc 3}ag(jelen , gfcenefen Dat doppen van Der (jerten enDe Die geclfucg , enDe fijn feer goet tfeggen Die popelfie, enDe tfeg&en
t

ie Moemett an

Die pi/ne enDe froijmelingjein tljooft, jp flerch, bat fjooft enDe Die (amme (eDen.

(f

Sie onferue van Den doemen met

fupclter

ficmacckt eeooek tof Doootgfjefcjjreuen gfce* culten feer goet,tfmo:g&en6 eenooon groot m>

g^enomen.
,

3B<>feran.auenDerMoemert grjeDi|tinren

gljenecft Die

(amme

leDen a(e jp Daer

meDe

g(je*

preken enDe

grjen>affc{>en

wotDen.

Va Qtufya cmyt.taAQgpq,
CCfatfoen.
!

3' erupt e een feoon

licfclijck

feer n>e(

enDe

neeken De crunt, ceelteere taejkene h ebbenDe, Daer aen toaff en

|
f

fang(je

fmaBe witaetige 6(aDer#

teer Der i

fueterrieo KenDe Dan Die {auenDer DlaDeren. )p Dopperfle van Den flelen maffen fe&oone Weke ren,oo8t#

kensmintJcr,

X><mQtic\)<tcmyt.
bjfogSenbe velt in een
gl> etoonge n titpnt

<ap. Ig^tu'jV

ccgioip.

inbtmen

<il

om in bit
noefc.

Mauwac^igc Moemftcms. Qjrnbe bete aten apotehen te eoope oneer ben noem stcecados Arabic

acr es

ootk

een anbet itupt batmenin bie apoteften srichascimaa

I;.

f in ben ierffen

heeubw

boeeft int

gaoittel. gfcefcreuen re.

crupt wafl in bie tpianben gfje&ee ten Stcrchades.f fegfc en ouer Sttaffin'en ahtle* gben.enbe in Jtra6icn.^)ict te lanbe rooibbet an fommig&en
faijet

if

f paetfc,
(twptltefheWere be*

enbe met groofeneerfttcb.e!K&enwrf.

@tie6 Woepet met bie Uuenbet in <3Siaecftmaent en6e in Jfjojimaew.

C <Et.

C^iaem.
itermx
Stcechas.jn
cb.obois.enbe

tvoibt

t>ie

in ^riecr<rTi'x?^>(rriix? enbe in .aiijnstkhasen Jlyotth Stichas ArabicaenbeSccechados Arabicum.3n Zwbtnf)

noefc. ter tijt

g^eeten

ptc^an^i^^i

anbersgljeentiaemenenjijnons

2fft>

oeftew.

i&-fiuJr<n<J
i

estrerm enbe bJoog|je van natueren. Cractjt en rbercfetngije, _. ttcgas lipt met ^nen Moemen,oft bie aten aeene gjjefoben enbe eb:onefcen nt "* openen ae vet fiDviept van letter,(ongfjene,miHe,moeber,b(afe eii van ae inwenbil gbejeben,fui)iiert enbe boet fceyben alle qtiobe gumueren.ene oefittefjeben ptttfyas (rupt re oock feer goef tfegben bie pnne ent>e twebom tboof t.ett tot Ne geMelien an ber boifttn enbe van bie long&ene.jjet boet ooeK oen wouwen fSurr na>
rrttjif
.

ttegae

^ gamere,

tueritielte cranel^ejjf

eomen a(e oooj gbeb:iitJ.

fidjaeerujjt ent>e Bloemen jijn

Pfcudodiaamnum. /ti/Jc^-

cockfeergoetm bie mebeepnen er* mmgbj biemen tfegben femjn gbe>

pjuptht.

te bloemen enbe Maperen oatt

tic(iasbietr.if6 gljerolten ftereften
toe jjerffenen, memoiie eff bte btgjie finnen.

imoen*

Van

jDtctamtt
irrtmf.

lay.

~T meefterfcfrijft an bjperljan*
beictammim,
tltib; oyitcfy

Cstjelacl*. ar^jorton6e6 oie oube

erupbe

traer af Datierfe
ee.

letamnue

)at

twtebe een alfcb. ictamnu'm. at tttbe e anbet geflapt ooe Qtttam*

urn gh>!jeeten,pat Moemenet faet

oort bjingot.
<.
i

Cfatfocn.

n rjert feerp crupt ber J5ofe)>en van

fatfoene feer gfielijeh,

atierffe geffacbj eneop:eefit Oictamn es ais tofcoubes fcrifft

maer jtj'n
jt|n

bfa*

n ji/n meerber
faeelji toit

enbe

met een

woDeften teefeef. * .attweebegjjeflacrjtbjfeubo* btttamnum ( bat es alfcfe t>ietam>

mm,)*,tyfyeun wtibt

es ben vot>i*

90

$Mm

cc.dfif ftKtttn ierftcn als

ttonjExcwtmi.

Ct<pJ^ftv

SiofeonDes fdjtif t feer gficlijch maer niet Beet off fcerp op bte Dat leuenDc enijtt Mbcnla* tonoBe,wacr af Die fgiiere 6< fl6<fl< .Oiewp naer <nbe Dit VfcuDoDittamum Beeft tbe faecbje weltoeBjigh.e ftelen,mc< eleh leDf twee witte ronDacIjiige faechu letten rtiD lmoophcns.en Daer acn waffen wt met feer ongehje, van fatfocne polcpe MaDcrenoan olaDcrcn.Dcn enDewoUacBfiahe

mUwvvm

<nt>c wollacjucr; gBel.ich Die gBcBeel wH,ft<ht enDe jijn meerDer anDers Dan Dat f wnJ5eMaDercnanttoUc<rm>t,fenDerrueeh enDe met fcerp macr Dittcracfjttcbean (leien met renDe (roonhens,gcliieh aen Die romfemme bloemen waffen fmacche Sic

Die5olei)eoftJaltoiiie,enDeiiin(icfct peerfeb.

wuiuwn.

Sic wouclesBout*

gBchjch.maer jtitt MaDercn jtjn fweefcn Den an-faifoene es gfieffacfct DcrDe Saf ? oolnact tuit faeeljt Bajiihen oeclcef geltichcnbe teer B"aMacBtigBer,met enDe ccruenDcr water SKunfc.gnDe Dit Ijeel cruijf es fee* goet enDe ltcfeh)eh

Den HaDeren an witte geliiehooe-iofe anruechc,furfco.en Diewttfewa<er?unfeenDeauiertf<henDe,

JiDcstuogljt.

ClMaetfe,
in Q[r et a, Dat een eplctf wn Der waff Sictammim enDe opteert i gljcen anDete <an# 3taliaenfc6.er e t6,n ter fijt anDia gebeten, enDe en woiDt in Daer cm en ceft Den g&euonDcn aljoo Daer af alle Die ouDers gBcferettcn Beb t>en,enDe in Been wonDer tatttt Biet te lanDe niet g&euonDcn en wozDf.Dan alleen Dooge fom* mrDey tntgfie gfieleerDe neerjtigfie apotehers BupfenDie, tfelue tof Den g&efcuch eMfnme'tgroo(encer(tte$e!jfanCanbiengBregBenljet>en. SieanDercfwecgcflacfjten waffen niet aUeen in anDi,maer ooeh in eleanDcr< Defe 9?eerfanDcn crere Beete (anDen <nDe beoDe Defe gBeflacfyen Beeft alDer ierff in ^jnen feer gjicn Die groofe ljef Bcbbcr Der crmjDen 3an an >8:echom, Die De felue jeloonen enDe an alle wmDcn cruijDcnfcer oucwfoeijcnDe luf&ofgljefaepefcnDe met neerfJicBenf g6ewonncn,enDc tot mi; gBcfonDcn Beeft.

JDai ierffe geflaefif

1 Baem,
i

gebeten in riet;: </VKTy-.3n iatit'n Diaamnum etw De Diaamnum Creticum.anfommige ais Si0fC0!iDe6feti)ftPukgiurafylueftre.3nDi apotehen Diptamum.Boe wel nocBtans Die ^potehers Daer oei een anDer crupt gBe* b mt>cht Rebben Dat gjjecnStcfamnum es , Daer af top in -jijnDer plaetfen fehttjuett
>at terfte
gfieflacfjt tro:Dt

felen.

i
5

Sae twtdt
alf<{>

gBeflacljt t$ gt)efiten

-livMkTon*, mb'( pfeudodiaamDum.Dat

,

es
,

Sietamniim.

<SDe rDe geflapt Beef ooth in rieer <n'w^- in iatijn Diaamnum.enDe mactj wel non Creticum. ffotfyttttn WOJfen Diaamni teriiuro genus.of t Diamnum

C Batuece.
i

&<tt epxtfy S'mnHm es eet enDe Dzooge

fttfijaniien.

g^eltjeft JJoIeije

macr

fuBfijlDer
.

i. 5

te anDere twee jtfn ooeh werm enDe 6?oogBe van nafueren maer
cftltereftalsDatopieeJf.

nief fcofeere

van erae^tcn enDe wereftingen J5o(et;e enDe te Z ane Beeft Sietamntim opsetBf Saf , buut en fiereher Dan Die felue,t}ef erweeht Die natuerltjefte eraneht}ei)f Der mouwen
nDeiaeet}tafDiefeeonDineenDeDooDewu<5fen tng^enomen enDe gjjeD:oncKcn,off an onDer gjeftooff.oft gtielijeh een peffus gefeDt.fifelue Doet ooeh Die woitel ing^e#

C Crac^t en toercfciflsije.

nomenDiefeerBcetenDefcerpopDietong^ees. fapoanSictamweefeergoet gBeDJonchcn tfegfien aUefenijn enDe oefen vanx> Den femfnnig^e enDe eruppenDegBeDirten. Siefamnum es ooeh joo eraet}tic tfegi}en aDe fentfn, Datief mef ^ni rueeh aflee* < te alle fenijnniglje quaDe gljeDterfcn eriaeeBt , enDe Die felue ooeh DooDet enDe om> maefitofe. maeeht als jo taer me De g&eracchf wofDen,

fap

23/
'OanX>mcttl
<tp,lt.
fap att Sictamum es ooc fcer goei enbe fonberling!>e raapenen gl>ef(ag!>en,enbe 6efcn oan Den fenijnnigfjen grjebierten rcjmicrjf.fitiiiterf enbe gjjcnccjl Die felue.
groot enbe gfiejroollen es, ontwillen enbe tji) an bupten baer op gfjele jjt.
elejin

ccgt, in He wenben m j pferen >

g{>eDjit;>pt,tr>lt

het

Sic tamam gftene e (l ooc Die pijnt enbe weebom in Die miUt, enbe boet Mc mitte bit
roojben
f jij

an binnen ing henomen

Srctamiim
fueren ghclept.

treekt

oock Die fpfinter* enbe booinen rot, gfi/rweucn enbe op bic <mef>
fcrijnen bie

vOn Sictamum

oubers bj Die grjejjtcn in SanDien te jjj

flijf gjjebleuen

mj eergfie

2)ietamum foeeken eii ee(en,ertDe Dat baer buer bit flitfen enbe pijlen wteallen enbe bie wonben genefen. ealfcb. Sfetamum es ben oosgefcrenen van erac&ten wat gfcehjek maer nj
fhtfen oft pijlen gljcquct jl jijiubie in
jijn,ter(lont

&m

&

joo
j

(lerch.

at bcrbegfieflacfif esfeergoet gfcemengfit

(leren lot bie beten

inbiemebeeynen D:anehen epIaeS

bit fcnijnniglje gjjcbirt en bienenbe.

VanVtncM.
C

<ap, lg$>t'g,

Cgheflacbt.

tf|fvg:ninbt ttoeeberlepe "Sckel.waer af Die eene bopreerjte TQcefteies , in rierr <*VMarathron gjjeheeten.Sie anbere bit gtoote oocbwafienbe Die Hippoaarathron, Dat es SXofoenekcl grjenaempf es.

CCfatfoen.

Fccniculum.

Ciwlicf,

3e opjeejjte
j \
!

-Oencfcef rjeeft ton*

(ielcn,

| 1

eens mans lengSbe Ijoocfe. waflfenbe.mj en wajfenbeoelejpbe fcuetken6, bit

Degjeknoopte

Iffamen van bttjifengruen enbe

grje*

van tonnen ol met wat bol wit mercj)6

willijn. ie bfaberenjijn lanck teer enbe feer gefneben,niet nbers fcljier roefenbe ban velevergaerbe Dzacjikens, meerber faeclner
enbe
(iffelijcker

van rueeke Dan

'

Die

MaDcren

van ttle. te bloemen waffen op bit (leien met groote ronbe croonen en jijn Meeek geef. enbe als bit vergaen joo fcenghm bit croon
iangacbticfj (aet voost bat altijf twee f feg^en

ecntvafl.ie nwtel es wit faneh enbe flecf. * )at anbet gfief(acfc.t Dat SKofvenckcl gfce* .naempt es.fieeft eenen tonDen gfieknoopten (leel.Die fomtijts eenrn arm Dick es,en fejticn oft aeftien voeten fiooelj tvajl , als bie hooeh 8&eleerDe SucBiiis fchjft.

',

f jsiactfe.
<SJencfteli(l fytt tt

lanDe in Die fielten.'

C/Cnt.
98entkel pfoecet in tiaetkmalt ert S}oyt maent,eilmX)C'g6(liente6 ^uet faetrijp.
'

weer

Jn -Ooocl}DH!)tferi 9cnckel.3n3eetDu!)tfcfj 23ewfce<.3ngrancr)ots5eribiL f vat nDer groot gjjeflacfjt r)et in riecr ***>> (foi>.3n iati/n Fceakulum erratl
">>,&< e in uptfcrj SXo[entke(,enDe iwDe ftttutul.

i|le gfieflacfjt tooDt gfiefieeten in te v,van aittuarius oock ^\i op.3n iatijn (

eff

in bie 2tpo(ek'Fanicuia.

cegggij.
vOenckel es

X>anX>enctd.
wrm in ben
berben

<tp, Iggfg.

^atiicic. C graebt rnbc bocgfie in ben rfcn.

C Ctacljt en ercbtnglje.

gtuene Mabcten van VOenckel gf>eg{Kf en oft faet 6a af met ptifane getoonc hen boef bie feojffen ol melehs tomen enbe wel foctjs ctijgjjen. ie foppen t>an -TOenekel ghefotien entie g&ebjoneken wrfuefcbie pijne bet nieren, \S boen biet>!inefo|en enbe ben jtecnrijfen,enbeeietkbie natuerhjeke etantkljept oen alleen tof woigefereuen niet ge* wotteIen,bie Die oock ter wouwen. fclue teen pjclienmaeroocgoetjijnifegcn bat waterlabeninwijngljefoben enbe grjebsoneken. ie biabacn enbe tfaet an 2?enckel jijH <">ek fr oef met wijn gebionekcn tfc* gben bie beet wan ben cojpioenen cnbc anberenfenijnniglie gljebierten. "^eneUel oft fcuer faet met water gljeboneken es feer goet ffeg&en bie erantkljept *an ber magfce enbe walgfcingfce ben gorten bit bc eottfe Jeboen. erupt.tfa'et enbe woittten,a TOemkel jn.n feet goet bet longfjene.leuet enbe nie cj

ie

ten,want jp openen

wftoptljepf bet fe.Iuet leben,enbe ffetcken bie felue. ie woiteien van vGewkel met (memel) uermengljt *>) f* S"*' S^P' P We 6= (en t>an ben buUen vetroocben Ijonben: Sie Maberen met a jijn et mcngljf jij n goet gelept op bwilt iet enbe alle Ijeete ge* [willen.!* felue fclabetenwct was setmengfct jijn goet op bie Mauw geflagen plee* >' -. ialle

feengfcelept.,.

90enche ooek in wijn gljefoben.oft met olte gr)ewjeuen,es feet goei

ken ber

feiwfrteijchet (efceitbaet

mebe

te fit ijekene oft tcfrettene.

em be gfjebtr* %

ooien baer in gljebtuppt. felue fapin bie fonne gheb:oocfet es feet goet met bieeollptien oetmengljt tot pcrelaetinge bet 00*

fap 'an JJenekel boobet bi( wosmer bet

g&enbtenenbe.

t)tt25tlle.

<&$. Igigrg,
Anethum.

IftCfatfoetl. 311e fjeef t f be geknoopte (teek

iar.

k6tnaeel aenwaffenbe fcuet* hens enbe f aerken*,onber alu oet oft twee (jooclj waffenbe.
blaberen jijn feergefne* ben,ben fclabetenwtn vOmekel niet fret on* g(jelijck,maer ljerbrr enbe grouet v& btap.

te

te (oemen jtjn geel eit waffen met etooit*

f>

hens g&ehjcfc aen bte 25enekel op boppet (Ie an ben ffe(en,enbe als bic oergaen 300 vol* gget tfaet bat elepn cnbc btect es . ie ttw*
tel es wit

enbe

fferft alle jaten.

c plactft.
te

illc trobt |iet

lanbe in

alle

moef^o*

eng^faejiet.
pfcloejiet in

iatckmaent en (0^)05*

maent.

flaem,
1

t~j.' rnbein bie apofeken Anethum.^n ^oocfe* At^/ buptf* SpHen enbe ^ocfektaut. 3n 5?eew

it

etupt eet in rieer v8oi>.3n -atijn

bitpifcfe

ille.3n Jtane^oie 2(nrt.

ttle <6 wciin tot fcpnaet in ben betben

gt aebt,enbe btogr}e tot in ben froeeben. >C Cracijt ena)CTtWnai)f,

i<

Z$5
X>an%nij&,
(tap,

1$$.

ccpwii,

ken Doen De mouwen oeel foc^s in Die Doifien ert/glien. ille Soet Die opblafingfte winDen enDe erimpfel van Den Imijck , ergaen, filt Dal "35 ouergljeuen enDe Den camerganck,enDe Doet Die mine fofien in manieren at$ vee: act

ie opper fe foppekens van ille met Den fait in water gljefoDen cnDc gbeDtonc* 3

buwkt.
illeets ootk feer goei tfegfcen Dat opfietsen enDe opeltmmen van Der moeDere, Ifmenfe in water (TeDt,enDe Den rcermen Damp Daer af comenDe va onDer ontfawkt.

Sfaef an ie werm gljemaeekt enDe Diewils geroken

cpjleijgljen

Doet Den

(jitk

enDe Dat

enDe fronfrten in tfonDamtnt Daer < cp gfcelfreken.&trupt alljeel tot afleren gjjefaaw Ijepft enDeg|jenee|t Die vochtig je fweetngljen fonDerlmgljc an Den fcamelijcken leDen Daer in gbetfroijf. ille in olie gljefoDen erDeplt enDe Doel fcepDen,erfuet alle pijnen , erweckt tol
Die tlieren

van Der mageen ftllen. <faet an SiHe gljebjant gheneefl

flape.enDe t>Kng(jt alle rouwe touwe gfie^wetlen tot rijpie^ejif.

ide weef

f ftnoerntffe.
gfjebiujxkf

maeckt Doneker enDe onelaer gfiefidjte enDe erD:oocfct

faef.

Die

natuere enDe Dat mannelijtk

Van Zni)
I (Er lipt

(lap, !$?
"

fCfatfoen.
van anijs es
Der iongljer <pve
|

AniCum.

3(mj>;

van blat

Deren g^elijek^et Ijerft ronDe ftole (feelkens, Daer ier|l ooiteomen bfaDeren Die ronDac6ttt j Jjijn.enDenaermaelsanDere DlaDeren Dieg!je%g Jclouen enDe Den blaDeren san (fppe gljelijek '-*> jtjn,maer mt'nDer enDe witoeruwigljer. S&ouen op Die felcn waffen >eel ftftoone ronDe troonen , wilt e Moemkens veelt* tnngdcnDe, gij ehjtkenDe Den eroonen van SSeuernrlle off

sahCoJtanDer.gnDe als
tfaetnaer Dat witac6.ti<
fuet enDe (icfelijck.

bloemen oergaen $ooolgfiet es enDe van rneeke enDe fmaechc

Die

(TiMaetre.
2(ni)6 grorprt
<ijt

wotDt jjp

van felfs in optien enDe (EanDten nv ter uer(ant enDe JJeerWt in Die jjotic gefapet.
,

Znije Moepett'n QStaeckmaent enDe in Jjopmaew.

CI5aem.
2Cm') woiDt gljeljeeten in rieer vmti *s tijn enDe in Die SfpotekenAnifum.jin j^DocJjt>Hp(ft

wmp.yn iat
4ni,

3ngrawljois2lms.

f Batuete,
Sfaet t>an Slmjs.Dj
BJosDt, es
alleen in Der

meDeepnen

gljefoupcltt

werm enDe Djoegjjeoan nawerentetmDenDer*

DengraeDt.

fracl)tenttiefetnpei Sfaet an Stnijs serDjijft Die winDen,opHa(ng5en enDe ripfenen van Der magen en Der Dermen^et eerfnet Die pij'ne,
Den loop en Den <amergan<k,!jet Doet toater enDe Den (leen rijfen , DsoogDe ingenomen off met wijn cfttoaterg^efoDen enDe geDioncken,(jef Doet oock Den ttkergaen niet alleen ge? Diontken ofting5enomen,maerooek g^eroken. 3m(6 faet gfenee)i ootk Dat root meitjocn enDe flelpt Die tuitte eloet Der souwen, 55 enDe es feer goet Den waterfuetigen gJehMjjtkt.wSt e( opent Die (etter enDe iefebt P< n C*(t. anijs -O tij
bupcjr, et ({elpt

weeDom enDe erimpfel Des

amjs veel gegb>te match! (u(l

bieftan<hbc6mont6.
Die

enbe boet bie wouw ceel foc ctijgen. Sfaet t>an anijs g^ehnout maeekt e enen tongen enbe foeten abc rit beneem!
(et fcpflop

-.= ...... amj6 face ow wet gfccbooefct enbe met |uemcb. etmengfct enbe mgSenome boet e

.-

flupmen van bet borffen ttjfen,cnbe als baet bidet amanbeien toe gebaen jijn joo nencfet ben set oubet t>en fcoejt. anijs faet met wijn glieDJowhen es feet geef tfegljen Ke femjn enbe beten a" t>cn eectwocnen enbe anbeten byet gfcelijeken fenijnntgljen g&ebietten. anijs faet es feet goef ghef>uj)(hf Oen iongfcen kmbet en toe eemge befmetfcept off t>aUenbefteckte&e6bcn,enbeesbaetfoe foo feet geef bat bie g& ene bie anijs in Die $anben fcebben^ls pptfjagotas fept.uan Set befmetfjest cft oaenDe fieckte niet be/
uangfieri en hunnen

nwben.
enbe

anijs met

fcuenicfc jijn

-Mope g1jego:gef

g&eneeft Me fqum&te bj es g$e*

'.'jri'^'i

fn>c(t>anbetkee(en. , _ . , , anijs faet in een faejken oft tontelhen g{jebonben enbe *>oos bie nuefe gbj^angen 3, otbe gftetohen,et bjft We quabe fttaete toemen enbe boet g&etufleiijch fiaoen. ie tectk ceth an anijs faet Duet bic nuefe ontfangc etfuet bie wjne in tfjoeft.

anij6 faet gt}e(looten enbe met oltewan toefen van binnen gferejuetfl jijn,baet in g|jtben.

twmeng&t

g!>enee(t bic

mtn bit l

VanHmto,
3mees es weebttieee <tls m> tct t ijt
Ammi commune. fOOtameos.

(tap. Igg^t'f,
bic gljeicctbe ntejinen.@tcot

E ctjljctlacftt. enbe eleptt:

(Iej)nattteeft

C 'Cfatlben,
Ammiparuum.

X>an%mto&,
'2(t groot

(tap.

I$>t'j'.

ccgtt,

eenenronbengruenen ftcel.mct efc$pbc tacrlicns 8 enbe fcuetftcn6,bacr aen wa jfen groot e (angfje blabcrcn , in ccl anbcre | langlje fmaUe ronf fomme gbcfterfbc blabcrltcn6 vnbct>lt.>\> bic fop pen panben felcn wa|fenb(e wifff gb.c|tirnte bloenikcne in grootcronbe 3 croonen, bic depn fabeften noortbin jen bat fccrpacljticb, cnbc bitteracbj* tidj rs.ie woifel es wit met velt ecfeling(>en. Qat deijn 2lmeoB f8 een feer teer tnbt dep crupbeften c roa|t renen wet off tvat s meer fcooeb,. Spncn (led C6 i)un enbe teer.Sieier|te tnbt onberftc blabcrcn ^ijn (ach, enbe ouer bepbe jpben feer bicp gefnebe n,bie opper(e jtjn ben ^Oendtel ofi Jillc bla* Beren aenfien(ijck,maer wat minbercp bopper fle va oen (Iele waffen depne croon; bene tjooitbjt'ngrjcnbe iaiji route bloemhen6,cnbe baer naer depngrauw fabchcn,baf (eet e nbc fcerp in ben mont e. > ir rootte! es bun tnbt elcijn. CJSlaetfc. QSepbe befe erupben en waffen t}ierte lanbe san felfs niet, macr woibeninber.
2(meos
b,ccff

etupflicfljc&bers (jouen gjjefapef.tjnbe Baer fp eensgljefapet jjjn gljcweeft, baer co* men jp (icljferijcftennocb. eenigb,e jaren oo:t,t>an jjucr g(jcrefen faet.

efe erupben Moepen t'n .(jopmaent enbe >oglj|tmafnt , enbe coJfs baer naer joo
leuerenjpjjuerfact.

tT^amt.
bprnnaem eeft Ijicr te lanbe beltent (Jnbe bit felue es naer onfe me pninge bat opie ct *m Ammi taer JDiofCObrs af g^efcreuen ecff,bwe(c OOCli Cuminum Aethiopicum .Cuminum regium,enbe aU OiltCUWS feb :i|f Cuminum Alexandrinum gpenaem pt C6. s Sat depn wo;bt nt> ter' tijt an ce( gbjeteerben oot bat w Ammi gjejoubert, tnbt baer emcbben rop tfelue in bit Qapittelbefctjieucn.
i

Satt'er(teg^e|acfettt>oJbfg5e5fefeninbie 2lpofelten Ameos,enbe met

.

C^atuere.
Sfaet an 2f mros
es roerm enbe bioog&e tot in ben bt rben graebf.

roeebom enbe pijne ba tupcr, enbe fcgr)en bic bioppelpiffe enbe eoupfffe met wijn ingSenomcn. 4faet van 3meos boet ooeft ben wouwen rjuer'natuerlijcltc crane&rjepf comc.em S5 6e met Ijcr j enbe tbinnenjte an ben rofijnen wrmeng^t, enbe op gloepenbe tolt ge* lept,fupueret enbe repnigjet bie moebere, als benrooeft baer af comenbesanonber ontfang^enwoJbt. faet van Ameos es ootlt goet met wijn gljebtomlten tfegen bit beef van aOe fe* <Z nijnnig&e gt)ebterten,cnbe met @paenfcb}cn uliegen (ant jaribes in riecr g^ebe t* ten ingenomen beneempt bat (etfel ber flucr, enbe maecht bat jp met fo fe^abdijch *nbe b,inberlijclt en jijng^elijtlt off jp alleen ing&enomen waeren. 3(meosfaef g^ejiooten enbe metljucmcb, sermeng^f fcepbtbatgSeronnenbfoetj) (nbe boet bte blauw g|ef(agben oft gb^euallen pleehen wgaen , baer op gbehjek een

C Cracljt enitbcrtfemglje.

fae f an Zmee$ es

feer goet tot bat crimpfel,

p(ae(ler gclpt.

Sfaet an 3(meos

u I gjebjupcht boet ben menf*e

bleeclt

enbe boofwuwtefc

an

aenftctitewoben.

X>attvoittt0mUtt4 (tap. l#tf. f Cfatfocn.

met oele (ebeltcns enbe % hnoophens,bae'r aen waffen blaberen,ben blaberen oan geden woitelc oft jtjn wit <nb< wafjen m$ croonen, en (cue bloemen gt}elijck.Sie J)een feer | Jl ren depn faet bat fcerp op bit tonge C6.3)ie wouel e6 bidtacbticb, tch enbe jcel.uan fmaetlte ben Vttn bat es ben gljeelen wouden niet feer ongbclijdt. O mj 33!'

S^fte (Eomijn

^eeff eenen jollen eantigben fed

'

ccg^ty

Van wint (tctnijn. GapAQQpuu

Cflaetfe.
caros.

Stitegomijn.'

Sefe<Eomijnrcaftals55iofco!iDesferi)ff Hi(Eana,m>fertijt toojDDeun Sui)tfc(jtf op fommiglje Doire fceempDen gljeuonDen.

jfjier te

laDe rooDDetm Die oucn ghefapet.

QLomijn 61oepf in fljccije een j'acr gtfacntt es, en leuert ji;n faef nart Dat in Siaeckmant enDe Jjopmaent.
'JCitfc

f iaem.
Stt cruijf wosDt
geljcei in

tiet; kj..

3n iatijn Careum cft

Carum.^n Die 2lpofe*

hen Carai.enDe Jreft Djjen naem naer tlanDt van (anen Daerf oiieroioeDictj roaf . 3
2>uptfct>lant (>eeief Beifj hitnmei. Jfjicr te

lanDe ^ittc komijn. 3n JrUljois (iarui ou garofee. f! #atiictc.

faeioantwttenitomifnes roermcnDe
D:oog!je (ot in Den DetDen graeDf.

C Cracftt en beccfcmgJje.
n nnttcn <omijn es Der magen enDe Den monDe feergoet enDe fceqii(iem,bet
Sfaet

Doet Die

fpijfe,

oertrrren, enDe Dat water ene

Dcwineri/fen, enDe ef erDii)ft alle win* Den enDe optlafmgben van alle inrcenDige (een.^n fomma $et es Den 2lnijs faDe van rradjien enDe wercftingljen gftelijck.

5S

Sie woJtel oan DefenSomi/n

J5ooten 6 eet.

gjjefoDen

es ootlt goet gljetrn g^eiiith Die geele

wouelen tkmt tol fommige ptaetfen Vt( II oft

XtottComtftt.
fcljiffff

Cap. Igggflfl,
gam ent>e
feel,

CCg^nactjt.
(TomJ/n al* iiofcoiDes
i

6 tweeDerleije

twDf.

fCfatfoen.
met wel aenwaffenDeitjte feuetltens.Daer aen waffen feer gsefneDen MaDeren Den TOenehel MaDeren niet feer cngeli;eli.ie bloemen waffen met erconen gjjelijefc aen 2lni|6.-3rncftrl eii Sill* <faet es biupn enDelancft.
eenen teeren feel ontrent een fpanne Joocfe. Daer aen waflfenoier oft oijfur feer gljcfneDen enDe rontfomme gefcerfi DeMaDerkens,enDeDifg(tefladjtenesnoc^nietl>eHen(. at anDer QBilDt g eflacfcf Daer SiofeoDes noeft. af ermaew falmen int Irroir Capitt el an 5?igel(a frefereuen rinDen. |[ jMaetfe.
feftijft

Sie tamme Comijnljeefteenen reeden langden

at 2BHDf gfieflacoj fieeft als

Siofcou'Des

Sie tamme <omijnroa|t in

enDe <erentien,lj!> woiDt De begljeert wermte enDe oeljte plaetfen. f f acm. i Ste tamme enDe g&emejme gomijn {ieef in riecr x/w>i> 3n *<)" Cuminum fariuum.^n Die apotefcrn cyminum.3n ,f)ooeft.Di!j)(fcb. SXomifc&.e himmel.en 3a*> tner fttmmel.^n gtancfyoiB <ompn. )at 'JBilDt g&eflac^t tyd in rte e; miamy yfiop. 3n l atijn Sylueflte Cuminum en

<tf>iopien,<g!jpten,ataet'en, clejjnafien, (Eilieieit ooeft tot jommtg&e plaetfen san Sujitfcfelanf gftefapet ene

Vw-

Cnminum rufticum.

C*5atuccc.
ftt van gemijn <$ term ene D}oog6
'ff n

rn Dt>en graetn.
draefet

C Cta)
Comifn erbri)'ff cnbc
6m)ty,nict acen

en creiunglic.

boet fcepben Be roinben Bet mag6rn,bei; bnptfjw bermen, cnDe ber mocberc,enbc es mtf6 bpen fecr goei tot bat crimpfel,n>ccbom cnbc pijnc t>cs

ingenomen macr ootlt van onbere met een gcrfJcn meel wrmcngjjt cnbc van buptm tan op gfjelept.
&*omtjn (6
(cn ji/n
ooeft fter

clt|crie g(jefet,oft

met

goet ben grenen bit goe fen cnbe wreout, oft er(topf

bm 55

met fpnfe

oft biancft gcf.jupeftt.enbe biifgjjciijeft ootlt bic

van

ccnic^ ffraj'n

mcb g&cbterte

gfjepetcn jijn

met wijn

gljebzoncften.

'

(omijn wrbjijft noc boet feepben bic froellingljen cnbc opMafngen van b(t man lijclu'Bt cnbe ft.inif Iticlicn leben baer op gbclcm (tomijn met meel an btauuft cnbe t&innenfc an btn tofijnm wel gemengfif (Wh 33 bic nloet cbc oucrloebige natuerltjefte raneltljept bet wouwen op ben pupek gcltjeft cenplac|ter gedept. <2faet van Comijn gljcftoofen cnbc met cbidt vet mengfit cnbc fc Heeften gljeglje* ( tien jelpt bat sloepen wt bic nucfe. q Otnscrntffc.

(Eomijn f c wel gljetoupcftt boet ben menfefce jtjn wruwc wrfiefen cnbe boofwruwieg wotbcn.

oleecli

cnbc

X><m<ci<mt>tx;

(tap. lgg$w.-

f Cfatfoen,
|

tanbcr C6 een fecr (lineltenbc en gfcelijeft btc want (iipfen riec*

ftenbeerupi, $et gljewint encn tonb ftccl,mj e(e $pbc fcuetftcs ontrent onberljaluen oct Ijooclj,

baer atnwaffm witwruwige fcergljefneben tfaberen, vanbtn weiehen bic terp oooitcoii menbe cnbc onberjte ben .Reruel oft JVterfe*
(te

Mabcren
(aefi

fc(jicr gfcelijcft jtjn,

bic opperfle
oft

tnbt

ooiteomenbe ben fehten

bes

rpfecoms Mabcren ooeft niet fecr ongclijcft sfiffi maerteerber cnbc wel meer gfcefneben.iie "K^i
oloemen jijn reit ft waden in robe eroonkes.
<faet eefjecl font inwenbitl; ol
licfelijcften ruceft alft

wmeenen
Sicwoitej

bsoogfce ce. jjerf cnbcwefelaeticli.

ClSlartrc. QTotianber wo;bt op bic vdbt

engefaepeteij oegbeertgoef

ci

in bic

Iw

wt

aerbtrijeft.

blocpet in -fjopmaft cnbc in iJog(!^ tttacnt,cn <o:f baer nacr toosbt ^ct fact rijp.

fyx

fiarnt. _ Qit cruptttwbt gebeten in ttcetxfioii Kofmwp.^n iatijn cnbc in btc 2Cpo<eh Coriandrum.^n Stipt fe^ oanbcr.3n grciejjoifs eotanbjc. f ^atuete, Sicgrucnc (Wnehcnbc gotianber C9 cout cnbc

btoogfic van natuer

ben

ntenfefie

fcfiabelijcftenbc inberlijeft.jp)cf toclrtctftcnbc gcb?oot|t fact tet wel (aften goet cnbc otroooijeft.

cstpcrm van

natwi

f rath t en bcrcftftighc.
cebjoog^eoftmet fuptfter nacr ben eten t'ng^enomen, 31 fluy t ben erop n ber maggen, pweempt bat opwo:pen cnbc boet bic fptjfc sertcer.
cjfclue
iEojt'anbcr fact bat fcerepf

wijningtncm poo6t t n facc^J of Me iro! <S mn il (Iclpt pc loop p6 pur,{r,Dat root m lijo<n n ali< ciurof otoig Mot fgawk. 2*t<?* wianoer fact wobt lints 6er*pt. QRtn fal nctntn faf t>an otianbr Dat pjoo* tiiifjt a* c t6 enpt t>ar ouer gftietn |et(hcn wijn entie jijn tfamen gfcme ngfct n> baer
j

d felut t>rpt faet opt ir gtrooft n m

ce >

gj'/ a(m(t, tfciuc faet letten wt pclun rrnij.

wn nt> t>n faimf nt

poogen nt> totten

oewaern. fat." Jefciumlt oer mfpeepnen 9?ota Pat bie 2lpof<lre mtt n fo$orn Def faben f grietoupdunt cf t in fiintlttr te fcadum of t tn mtbe t pnen te
welttethene a,en han fon&et ef! bat bioeaftt nbe

mant ontetept te vet oop n

want bat cttrept
faet al

letfel oft fcinbernifle niet

heDiuijthiwotSen. 3tustan (joriantw nocr2grunrcfnb, met een mpmetrewefooofgoftmeel anrfln moutrmng$t oetbrijftalie rjitttcfc nbeiric ggefwel.enbemet Poe? meel ghemengfct bocttet Me toppen nb dieren ftneken nbe oergaen.
Iten

.... g
wel

wel <f

rap t>an o:ianbr mt frupft.ft&upm an

ft(uer,a jljn f ni>< olie t>& 9Coofn

6emcngfit,ghen<K pat wilt viet nbe wrtortt aller ttfing$nan oer &upf.

f^tnuctntlle. Sie ttn <Eo(tanbr ingenomn maht fceefcrjeinrafef m' enoe 6ul(i5pt ben

toowkenftapt g&e(ij<k.g:fl bar af trap en loot fwat gt)jonhn e bootttlijek als

<stflpu>fi)ft.

x>rtnTtgclI(t.

<lp.

IgQgvp

SU

seotft tnttbafyatoel ;geifeeiwepfrlej)amnb'3Bi(Dt. Jie n f1 fwrt faet,bi anbere oltk gl fasi.anber* van |tln,olabroi, pfofimn nbe tu<ke malanptn g6hik.

C grieflacljt, Si<mm
CWatfocn.

Melant&ium lithium. cJantlttC 9fl3llf.

Melanthium lyluellre. qBlbe Tli&UC

1$9
rttetwfejpbrtacjfccnsen* 4 trent Hen ooct [)oocl},bacr en roaffen feer ocrbeplbe blaBcren.bi! blabe rcnoangHtpttckcruel feljiergb>Iijck,maergruenocriTOig!jcr.,!DicMoe> f 1 men treffen op fcopperfte van Ben (iele enbe fijn wit liegt blauttMcgficg,, r (eli in wjf blaber kens g^efneC eenen rabeken gclijck. nBc ais bie Moe men rraen joo volgden baer bollekcns naer , wjf of t feffe feerpe oicnkcns bouen 6:aghcnBe,enbc clck bollcken es oan binnen in wjf of feffe bcplcn onberfccpbcn.Bacr in tfaet lept Bat(a!s oo: jept es)fom frcert,fom blecckgeel es,ben apenpn fabe vat fat* fecne gelij(k,6at an fmaceke fcerp.goet enbe ferek t>an ruecke ee. Booel; , Baer i fflat toilf gfief lacht heeft eenen ggeribBen (teel ontrent ttuec fpannen afcfoerttaughc feer gheclouen blabcren, bit feerbet enbe meet ggefneBcn eicn
ficcff

t><w*Ttcfel!<t. Xe 3c tamme 5?igcilc

<<tp.

ImVtf'
(teel

gg$&

eenen terren

'

waffen

ban Bie biaBcrcn van ben Sammen.enBe benStUe blaBcren fegicr gbcltjek fijn. g)ie bloemen fijn ben tammen ggelijck maet Mamrwuroigljer.bie bollekcns fijn in
fijn

rijf feerpe
(ifck

fiauwhens

gficlijck

goicnkcns wrbcplt ben 2tkelepe bolfekens

fee

amf

baer in f faef lept bat oock litfeltjck an rneeke es. Melanthmm Damafcenum. ^octjWOJbfereanbctft^OoneenliefelljCi' j JigeUa oan JDamafco. ke 3?tgefle ggcuonBen bicmen 2?igelle van

an (eer ggeclouenblabe ren ber twlbe Wgelle gtjrlttch ee macr goo;> her enbclangher an flelen. Sic bloemen van befe jijn blauw, enbe in wjf bf aberkens erBcp(f,Bcn bloemen an ben anberenghe* lijek maer fc(;oonber enbe blaun>er,cnBe an onber met wf feer ghecloncn MaBerkcs bt*
JOamafco
Ije(,bie

r, (i/

/yEm^Li & W/M

^&t/

*j&

?"

fet,baer bie felue bloeme rotwaj enbe

vmtt

toont. Snbe al6 bie bloemen wrgacn, jo co* men baer bollekcns ooit gljclijck aen bic

iammc,bacrinftt>ert faet lept ben tammen helii(k,maer gficencn weck Ij ebbenbe.

C^laetfe. i 35efe gfieflacljten an 5?t'ge((en en tt>o:B* Ben gier te'lanbe niet grjenonben , ban in bie
hotten baer |p ggefacpc"f ^'(n.

Satwilbt tvotbt tot fommigge plaetfen van 2)upt fcblanbt,op Bie ackers enbe <oi<n*
>IBenggeHohBen.|

Cr)t.
Z>k Wgeffcn bloepen enbein^opmaent.
in 5S:eekmaen(

C Bmm.
3?tge((etwBt gegcet in rieernixASiop. 3n iatijn MeIanthium,Nigdla,cnBe Papauerni-

grum.^n Bie Stpoteken ggen Gith.

>

Nigeiia

san fomtm>

ggeflacge tooibt ggegeeten Mdanthium fatiuum enbe Nigella domeftica.wan fommigfien Salufandria.3 n JjOOC^btlpf fct>
ierffe

at

anfommtghen<geBwartjkutmtg,c^tt)artjkHmc(. fy<x
tfactBaeraf'Jarbusfaet.fjnSrancijois^telle.

te

Ianbe3?arBusenBe

Sat toilbt geflacrjf fteet Mdanthium fylueftre.enbe Nigella ryluellris.Jn ^OOC^Bttptfc^ lant @an( Chatartnen blumen.Bat es tnte ^tarine bloemen, van fommigen ooe
5Ba(Bt
fcrjwaff j

gljeleerbensooj

Sumieh.3n grantjois Welle fauluaige, enBe rcMbt va fommigen Bat toilBtg^eflacfetvan domijn g&ejjouwen, Baft af gier buenin( s/i
p

^^apittel gheferenen enBe oermaent e.

?Oac

ccgl.
i

T0<wHtcfelI<*.
vaniOamafco.^n

<tctp. l>ctft>f.
Nigella

S)at BfrBe ggcflactjf WOtBl m> gegccfcn Melamhium Damafcenum enBe

fna,i)at esJigelle

Damas

JjeocbDuptfct; (Scljwart j cotianBcr.

T jBatuere.

Ben BerBcn gr aeBt. fae< wan gillen t$ werm enBe Btoogge tot f Cratljtenaercfeingljc, Sfact <m Wgclfe met wijn ggcBtoncken ets goetBen grenen Wc cojfvanaBe }ijn,get vcrBepIt enBe bot fcc p&c n etc winBcn Dit in tfmenfcljen* Hefarm jtjn.get (oft (
Bie vtine enBe verwccht Bie namerlijchc crandtScpf Bcr

ma

wouwen,

get Boet veel focf}6

get>pen alftmen veel

Baggcn en een ggeotupchf.

wotmen mef wijn cf( wafer ggcBtonchcn.off gj ggcff oot en enBe op Bie nauel enBe bupeh ggefepf. felue Boel ooc pk olie van Bc faBe
Sfelue
faet BooBet enBe iarcbf af Bie

ggc flaggcn alfmenfe op Ben nauel enBe (woelt (rtjeht. gen vierenBecl toots van Befcn faBe met water ggeBtonehen.ee feer goet t fegen ak tj Ie fenijn enBe peten van Ben fenijnnigge ggeBierten. <Sfaef van Jtgelle ggebtant verBtijf f met jpnen rooeh Bie flangen enBe anBere fe# g) m'jnniggeggeBicrten,enBeBooBct Bievlicggcn,mufcn enBe mugggen. Sfaet van 3?igelle met olie van Mauw itfcbplocmen vermenggt,ggeneeft Biepijne (
enBe weeBom in treeft op tvootgeoft ggcffrehen,enBe Boet Bie elepne ter(l pegginncn* Be fcellenoan Ben' ooggen vergaen,Bicwil6tn Bie nttefe ggeBacn. fefue faef opt vier ggcBtoocfcf enBe in een jpBcn oft lijnen Boecrlten geponBcn.cn* Be Bicwili. ggeroken ggeneeft Bie fnof enBe fnof eringen,B!oocgf Bie gerflen.cnBe Boet Bat rieeften weBcreomcn. Sif felue faet met water enBe ajijn ggefoBen.en&e in Bte mont ggegouwen ve rfttet Bie tantfweer,enBe Btoogge ggehnout ggenefet Bie fweeringgen 6e6 montis. <fae< van 5?igel(e met a$ijn vermenggt ,Boet Bat fpteet pleehen enBe vlccltcn ver? S) gaen.enBe ggencefl Bte quaBc fcotftgepBen.euBe touBe enBe gerBe ggefweI(cn,Baer op

ggcfrchen.

eoeh Bie erf croeggen wt , in ouBen wijn , off flele piffe a\$ JMiniu* fcg:ijff,ggcwepelif enBe Baer op gticlcpt , nae Bat Bie erf crooggen rontfomme met een
faet trecltf

Sit

mee

opggelicfcf fijn.

VanCibancti.
f tcgljeflacht,

<fp,lrt>w'j'.

IJ 3panoft' alSiofeoitBe6ferijffeetweeBerle!)e,wtttr;tl>aeretTon!ti!fpaer. *5uet!tt>aree6tweeofB!per5anBe,ggedjcIt in Bit apittel Wijehen fa(.

&it

Cfatfocn.

|3tf eerffe wuctjtfcaer ggeflaegt Bat inSuptfcb. 59eerwwtel ggenaempf S wo:Bf,^eeft feer gljeeloiten Blabfren,Ben vOenehel MaBeren feer gfcelijeh maer groot er enBe foee6er,Bie op Ber aerBen Bicwils wtgejptejit liggt}en, |

;tuffct}enBenwelthenoo!teoemteenen(lee( ontrenteenen eut>itU6Bje6 5 onBerljaliten ooct (aneh,Baer op Bie bloemen met croonen gelijeft aen Bie Sille affen,wottt>tingI)enBe groot ront gtjejoeeht faet , Bat (ertlt an rueehe enBe feerp van fmaeche ee.Sie wo: el e Biclt met rouw f apj t-oitt 6efet,an rueehe fegier
t

Benl)er(lgt}eli/ek.

Sat anBer gJeiKactjt l}eeff eenen t)oog|en gl}ehnoopten fieelglelijch Bie venchef,
Baer aen waffen 6laBerc,Ben ^eruel oft (gejeerlinc; olaBerc fetjier gelijeh maer meer 6cr,t>!eeBer,rnBe Bieher.op ffop an Ben ftelen wafjen Bie croon t>oo!ttmnggenBe wit Hoemhens.enBe alt Bie vergaen joo solgtje t welriechenBe faet naer Bj bteet e6 Ben faBet>an2(ngelteafci}ierg5eli|eft.iie wottele* an puptenfwert san tinnen wit, met gapt pouen beeleet van rueehe g(? eijch b er ft oft vier ooch..r icehetiBe.

anBer gefladjt van Befen crupBc Bj 00e vtuegtpaer ee.en van St}eoi> vgtaftus lip.tr.cap.rij.befereuen es. <nb( Bil geeft ooch eenen reegten ggehnoopten (ieel,Baer aen waffen tlabttl Bie groef er enBe meerBer jijn Ban Bie MaBcr v gpw.
Soci} iffer een

ik*
Libanotidisprimumgenus.<25rttWtCl.
LibMoudisgenusaIterom.@wettC.)ef(tWOtfel.

Sie Noemen waffen op

croonen tfrfyck

Ub-odiTteophnffi. ^cerftocttefj

<teni>ieant>ere twee gljeflacfcten faet leuc*

rent>e,bat groot landt Stelt enbe oneffen es,

en6e fcerp an fmaedte. Sie wo el c$ Iflch gtoot, Dieft enDewit, met groot grof fiaps
eotten oecleet
. ,

ooek g^elijth wtcroocltoft

XtbanottSce jt/n

er|trt'eeltenl>e.

Ste ontoiucrjt 6aett'ge

16 St'ofcotioee fefmift oen oojgeftreum BJttdjt&aerigJjen <in blabtttn enDe trosten len gelt jtK,mer en eb6en nocfe. |tcl nodj

bloemen
5

nocfe

f<tct.

S)ai anba gljeffadjt van -ft&anott, t>i Rofmarinum Coronarium, tnbt fn UJIffrfj "Stofmaritngjcjjceten wotot, e6 5ten>oos
t'nt

Irro.QEaptttel befcreuen.

CiSlaetfe.
St'e Dtpe wticgt batige Xi6noft't>e6 weib ben nv terttjfgljeuont>en in SuptfcftlanlK

op

(n o e jte ?!# t>etni(en.2>attetfte gljeflaeljt wafl ooc 55tabanf onttent -toetten op berc^acbjiglje tottweplaetfin, mcrmee|i wotooet in oer
ctnptliefjeSbers
Iijcli

otc Ijooglic gliebercjjtcn

Jouen gjenonoen

glje?

ooch

ote

anoere twee.

efe crup&en Hoepen

mee(t in .ftopmaenf.

Libanotis, om Bat itgl)ef(acljfanmipBenwo!Ofglje!jeeten tic wottelen naer twie rooclt riecften Bat Libanos in riecr gljenaempt woiOt , enOein
<[atijn Rofmarinus.
i

C $aem.in tytittf \\niar!c

at terfie gljrflatljf train uier te (anBe in Oie apofeftenFccniaiiuspordnus a$u naempt. 3n -OooctjOuptfcf! Qee"rwurf{,enBe Baer naer gier te lanBe *eerwotfei,an

fommigfien ( tofCOliBeS fdjlljf f Zea en Campfanema. Sfaet an Oefen Ijeet in riecr tuiyxff *& *-X?w 3" *<*"n Canchrys off Cachrys. at tweeBc gfjefladjt wo:Bf gfjefceeten foctjwartj fc(rf jwurtj , Bat ee jjier (e lan* i

werte herfiwoifele.
5

ljeoplaffo Oefcreuen , enBe Baer om e&6en w? tfelue Libanotin Theophrafti gljenaempt.3n ujjtfc^ fceetet QBrif$ (jiH jnmrfj , t>af es

af BerBe gljeffacljf woiBf wan

J) er ffwo:fe(.

uitte

Sfaet t>an Defen rjeef

.SlieopIjtaffUS OOcft Canchrys oft Cachrys.

C/3atttctc. efe gfjcflacftjen wan ctupBen met fcueren faBen en wosfefen jijn werm eftBioodj tot in oen tweeBen graeBf,erBepIenBc,fpBenOe enOe afoat}gen,t>e san nafueten.

Cracl)tcnerchmgl)c,
wijn gtScOtew ften,0oen wafer maften, enOe vtt 3( wccficn Bie naf tterljcfte eraneftftept Oer wouwen , $p grjenefen Oie pijne enOe weeBom in Oen tapth enOe elpen Oen grenen Oie van flangfcer enOe femjnnigljen gljeBiert en
gjjepetenjijn.

ie wofeff n t>an r)anoti0e6 met

<fact van iit>anofi e ooeft tot Oen fetoen grjeDieften geet , enOe Baer tn Jouen Bienet feer roei tot Oie aflenOe fieeftten enOe alle erouDerOe couBe ge(>ieften an

05

6er6oiffen,l>efg5eneeft ooeft Oie geelfudjt met peper gfieBioncften, fonBerhngfie tat faet oan Oen tweeBen grjr factjte,want Bat anOer facf Bat at$ip6 rjeet en ee niet

goetcan binnen ingenomen aengfccficnBaftefmrfjijnrjtcfe

rouwmaceftt.

feerpiejept Biefteete

gf)cwicuen ftelpen Oat Koepen an Oie fpeenen, crfueten Oie clouen enOe froeering (jen ontren! tfonOamenf, enOe maften rijp eiS m:* we alle toue oitOe r)erOe gftefweuen Oaer op gtjelpef. Sfap oan Oen crupOe enbe wottelen mj rjuenfcfj wrmengfjf maetltf ef tgrjeftt&te g> fcerp,ene erc(aert Oie Oupffer oog|en Oaer in gr}emppt ie Oieogrje weifelen met Jiteni* wermenght fupneren Oie tmple fweering5en,en Oe Ooen Oie |crOe gljefreetlcn jintften enOe fcepDen. ^faewnet olie Dermengtjt ee goef Oen grenen Oie Oen tramp Ij et>6en off erreeftt

te Maeren an Oefen crupBtn

}ijn,enOe Ooet ftnetfen

om tfjctjaem gfejlreften.

Sfelue faet met meeltwn OiauicftenOeajijn eermengfit werfuef Oiepijnean ffto

tereijn0aeropg6elepf.

<3j

^ felue faet grfeneeff enOe

feer fcerpen ajijri

fupuert ootft Oie quaOe witte Oioogi}e feoiffidjepf vermcngf)f enOe Oaer op ghcfirehen.

met j$

at faet Oat Cacfijie eef,teneempt Oat loopen enOe sloepen van Oen oogden opt 3
sooifcooff gfjeftreften.

Van

Scfelt.

(tap.

IggcWffjv
sefcli

Q cgfjcflacljt.

^
,

^Sfelt 16 iofcoitOes fttijft e OtperJ)anOe an gfeflatfite. af ierfle tjeet

,

Mafsilie[ife.aflWeeOeSefeiiAEthiopici]ni.SatOerOe,SefeliPeIoponnenfe.

5TY2(f terftegr}ef(a(Ijt an efeli SUfaffilienfegfie^eefen^eeft feergeelouen Ua boeren Oie gronerenOeOitfter fijn tan Oie otoeren *>an^3enehel,nOeoogrje
<<mg|e

f Sfatfocn,

<ll\3

VmtSefeltV
Scfeli Malsilicnlc.

cegtftf;
Sclcli

AEtliiopicum.

l<mge , gij eknoopte (Wen , enbe aer op waffen croonen gelift en bic SiU,ooost
fcingljenDe (anckacfjticf; geljoccht faei
t>t

fcerp en tytenbe an fmaeehe . Sic tros* teleslancftgelijcfc oieraoifel an oiegroo

ie SScuernclle liefeiijck

van rueeke tnbe

Ijeefe

fcerp

van fmaeeke.
,

Wateren a(8 iolcoJites fetytjft gfjelijck #ei;( maer mintere ente gljeujck t>ie Wateren san fic pte nMatt lanekwotpicr; <3i)ncn fcel MUjin 6 j)t off wer oet fcoocr; m j vul
JOal froeeoe <3efe(t
.

enwaffentei!)tetaerken8.;faetesgroot afcehjtheenterroencoen, Bkk (toert ente

eitter,ente ta(t tn cioonhe n6.
3

JOat terte JVIoponneftts fceeff eene tuiten langlienlteel a6 eK < th ' e vtbr efflangfcer, ente roa(i fjoogljcrtantai
oosgef(reuen.Siet>laterenjiin feer ge> clouen', ente moeel Materken6 vcrtcpK,

ente jijn meerter entte Meeter ban bit t>(a tiert a@cljcerunck.faefroa|t in croon* hens ente es fout ente tick.

peen

gheflat^ten n@efelimacri

cocktoelgSejlelt toosten

tiewemf

erupt

ij

tai

ccx>m,
cf t
Piif

t)<m6efelt.

Cfap.lggjMtfv

Battn fommtge auptltffhcfcbctre ^oitcn g^ct5onD.-ntott)f.i( Ijecfftetft twBewf* jijn. ie (teel n>a(t ontrnu oicr afit fp:ei;Bc blaBcmi,Bie fret et enBe Icpn gefncBcn
poten rioccrj,cnBc te gheftnoopt enBe rent , gbelijcft een vOmthcl ftccf mrr wel BitnBet vah petutpcn blecelt grucn naet tgeel tredunBe.<nBe Bie MaBerftcne Bic neBcrwaertisfonBerlingljc Bic opper atn ftnoopen a B pelen tpflffrn,angcn mectf benamen ecnighe clepnc Bic tuffcfeen Bie nBere ooit eomenBe epspaerfe groepen.
fie

hv Bopperfee pan "Ben Reien

Hoemhene.nner Ben tvdeken

tpajcn pcle tletme eroonftcne

t}ce faet

PooubJtngpcnBc gcelc

polgfjf .te tpoifcl

(aneft enBesgsB5e3'

Cpaetfe,
i

"

at lerpe gficflacftj tpaftal* SiofcouBee fc&tijfU'njPioHinct'cn enBe fonBerlingc 6n 3J?a|ilien,c'nBe Baer om tpoiBBet (Sefelipan 'SRaffiJKn gfjenaemt.
lnBe aio fommfc gnegtjelcetBe feggficn joo tvoiBBcf ooeli feer oucrofocBicf} in JJieniwicn cnBebp cOifltltcn enBe ooeh in l angueBocft bp CWonpeliere gfceponBen. BerBe ghcflacljt spaft in efoponnefo,Bie welcfte n ?rj{o:ea gljenaemf es.SrnBc onBer Bat rt|h an Ben o!eh in recien gljclegljen es. .gpierBegroepet op fommigr)e gebercljten pan -iombaerBien . QrnBe to:Bt ooeft, te fommtglje fcggcn,fof fom plaetfcn van <Stabnt g&cnonBen.

n>ecBe groepct.ale

Bic felue

tofcwiBcis

fcb.iifff,tn it(jiopien.

SepBc Bic gjieflacrjfcn an <5efcfi,Bacr Bie ffgueren Ijiet f gt}e|te(f n^)oiimaent enBe ooeft in )og(?maent. .gperBe bloepet jjiet te lanBe in >ogtjftmaens oft in (September.

}tjn

Hoepen

C*acm,

at fct|te

gfjeflacf^t

woiBt gfie^eeten in tif<r(<ri\< wicv\ia,mii>-

3" fctti'jn

SefeliMafsilienfcoanfommtg5en7r\TVKiJf<ivo^ideftLatumcuminum,Bat C6 bltcbt (o> mijnen Bie apoteften ahs ^acobus Be 0}?anli;s fcfaijft Siiermpmanum. 3n .Qoocfo,
Buptfct}

pan fommigfcen 3Balbt ftpmmeI.<^/W^*y.

M*- Pc Ma*JM&-<nL--fwM- 1*

tpccBc grjeflacVwoBt gclieeten in riecjt mWi iSioTnxoii.Jn -iattjn Sefeii Ahi^ opicum.enBe pan Ben acgpptenacrs kot- <p( Cyonos Phrice. 3 "BerBe g^efiaerjt es gljenaemt awiM WAmannnmi v%t\ iati/n Sefeli Peloponnenfc,

Bat e6 efel'i an j)e(oponnefits. '4 SpterBc en eeft gbeenen fonBerting^en naent , Ban alleen Bat ?et an eenigen ooj een SereiigjjelouwenuwBt.cnBe an fommig^en ooeh ooo: en Libanotisj

CI5atuctc.
faet enBe
Bie woJtelen

an 0efeli
itanticn.

jtjn

tperm enBe Bjooge (otinBenttPeeBen

graeBt, enBe fubti)l pan

rilt

C Cracljt en Jcrcfetilglic
mage, fe( Boet *ie fpijfe crfeeren,5ef perfnet Bat crtmpfel enBetpceBominBenbnjidt, ^etg^eneefl Bie eouBe gujjneracrjtig^e eoif fen,enBe ee feer goef tot bie eoJtieJept pan B aBem en* 6e langBuerenBe perouBerBen (jeeft.^n fomma tee feer goet tot alle mwenBige (eBen.
^tfaet
Bie

van efelt' met tPi'/n g^eBjoneften (ereht enBe epetmt

^Sfelue faet Boet ooeft Bie p*ine (oflen enBe ee goet tfeg^en Bie Bioppelpiffe eit coaf pt(fe,jjei pertpeeftt Bie natuereli/efteeraneft^ept Bet pjoutp, iaec^taf Bie BooBeome^

55

ien enBe Boef Bie moe&er Bie opclimt fintften enBe in ftaer plaetfe heeren.

Sfaet pan efeliee ooeh goet gljebiujieftt Beng6enen

fieeftte

Bie

meteemg^epaDenBeS
BJincftf

befmetjtfn.

ierepfenBemanBiefaetpan efelimet peper enBe wijn

en

fa(geen

touBe ouer ee6 erijg^en. faet an efelt es ooeft goef Ben gej)f en enBe anBetewetPoetig^e g^eBtetten: Biineften g8eg^euen,om lie^telije hact ionggen U wo:pen.<feute wet <R Bo? ootft Cu bJaBrte n Ifni'nfe Ben pee tef en afterf(. i.

rt

(tap.

lg&$g*

cc$x>.

f tEfatfoen.
}

Tordylion.

3< erttijt
tccr

es een teer crttpBeK ontrent nBer*

|| haluen wet (jood) wa|en Se. @ijn ffeelkens

cncc c"in m<,t w(ici ''i <,i"' r i ic " i; &* 'lggl5&ieleef,6iefeerg6efneBen cnSc clcim jijnBen skk3 MaBeren van (o!ianBer fcfyer gelijckenBe, eeneBen oseeBer enSe min gljefpIeten,!>ouen teerBer enBe

iKii?^' n
-

'

)pBie foppen anBen (leien toaflen elepne eroonhens met tuitte bloemhens,enBe als Bie vat gaen joo wlgljet faet, Sat root, ront enSe plat es , ront*
tneer gfirrtouen
.

fommemet een toit feooiBelten

6e,enBe
elclt

ttree tfegen

een (iggfcen?

SefonSer faet e* eenen fcilBenken oft blieken laeroanfatfooncgkelijek.Stetweles teer enBe Bun

enBe

ferft alle

jaren

aljoo Bat

(jet erujjt alle

jaren uan

faBe gljetwnnen moet twiBen.

Stt erunf toafl

als SiofeojiBe6 fc^tjft

{jter te

m (Eilieien op
(anBe in fomc

Ben Serelj 2manus,f>ef tw;Bt ooek

mt^e neerftigfje cruptlieffjebbers (jouen gjjeuenBen.

-f>etbIoeetin .ftojimaent, enBe m.)ogf;|tmaenfe6
jijn faet rijp.

Ciftaem.
Sif erttjjt tro!Bf gfte^eef en in {Sorteer n( .fvMoe Vim
njHTi,an J3aulu6 "Srgtneta

IiumenBe SefcliCreticum.
fe[tmeefton6eftent.

^Mmoji in iatijn TordiDaucitertiura genus. vOogelsne(.' 3nBie apotehen

f /Batuere.
faet an SoiBijlion esroerm ei Bjooge an natueren tot in Ben ttoeeBen graeBt. f Cracljt en teKfttnglje. Sfaetioan^oiBjilion metn>tmgeS:onc^
ften,Boef Sie otine (offen enBe es goei tfegen Bie Bjoppelpiffe , enBe toerroecUt Bc woureen

$uer natuerlijcke cranchfceijf. 56 fifap an SoiBpIion e sierenBeel foots tien Bagena(ter eenmetfuetctjerfoBen wt|ng^eB!oncften, gljeneefl Bie g^ettehen
Ber nieren. Ste aoJtel met Ijuenic wrmengfct Boet ( Bie eoitBe tape f Imjmen van Ber f ongljene en"

ws(en rijfen,Bictt>ils Baer af gfteleckt.

Van

dl (n vrinBf B:ijer(;anBe g^ejtaefjfen en, *Ws be foorten wan cruijBen onBer Bc naem g
ouSers fcfrijuentianBcn trelthen Bat Berse nter tijt alleen bekent es. tcfatfoen, Sat ierfte g^cflac^t es een teer erutjt, $* i tien (teel waf? ontrent een fpanne (jooefe, cm

(ta\>, foaucu. f Cgljeflacijt,

$>c.

Saueus, als SiofcoiBes

efi alle

Bie

Ml
/'(-

Bcee

cc^toj;

<S<*p.rtfc. 6c (8 met MaDerke ns fcelcet Die mini) er en teerDer jijn Dan Die Mabere n v& vOcwftel. >p tfop van Ben ficlen reaffen croonken6 gjjelijtk aen ConaDer met witte Bloeinkis, faet lenercnDe Bot wit en&e I>ar;:acfifict} es Jgort wan rueike enBe feerp van fmactke.

\)<mJD<wctt;

ie woitel es oingljers

Dick enBe een fpanne (anck.

at twecDe g eflatfy es Ber wilDe Sppe gelijeh^i/n faet

ffelijtbe fpeeie rtcckcnDe.ljeci

ts fcer wel

efi

gclijdt eo*
jijt

enBe feerp van fmaecfte.enDe fcepBe Befe geflaegten

nort) ter
5

lijf

ont>ekent.

at BerBe s^eftac^t eef( als ioftojiDcs fcrijft.&labercn gljelijck Bie (o!ianDer, tuitte Moemen,croorieh ghelijtk wilDe paftnaken enBe (aneft faet. <nbt ven bit gjje*
flacrjt

wosDt nv
fceeft

ter

fijt

grjjjouroen Bat

crtijji

Bat fommiglje (jroonkens

eritr/t ljre

ten.

ootk MaDcrcn grjelijtb on'anDer maer meerBer Ben t>laDer vantyat (Knaken Biemtn geel rcotfelcii.'pooten off JJeen eef,fcl)ier gt)elijtk.ie Wocmc jijtt wit enBe waffen op croonen Ben croonen van geelen wotf elen geltj'ck, enBe in BmiBBe van Ber feluen wosBt een Moemken off tweegljeuonben B$ itupn rooi e6 naer tfwett trcckenBe.&faet e6 lawkaetjticr) cnBerouw,mj jijn reuwicJejK aen Bie cleeBert an> genBe.ie wittl es Dun enBe t}outac5tier).

(nBe Bit

f plaetfe.
Satier(IegF3ef(ac%ttBafTop(lecac^ttgero)ep(ae(fen,BflerN<fonnee<lfe|tjm iBe fonBcrlinglje in (janBien al6iofeo!iBcs fc^tijff af DerDe gfieflacftt waft Ijier te (anBe al om aen Bieeant van Bc veiB.op ffeen* acljiig&e plaeffen enBe bp Ben wcgjj tn. tCgt.
-

BerBe g&eflac&t van auctts

aitctis
cft
|jeef

ofocpet in Jfjojimaent enBe in ,2>g?fTmaen(.

lauin Daucum enBe Daucium. ierffe gljefiaegt wotDt groetten Daucum Cmkum.Bat es aiscus van
SanBien.

Baem. C in rieer J\*w&,.'3n

(Treiieti

BerBe gt)efacljf Iject in Bie 2fpo(eken Daucm.van fommigen ooc Daucus Creticmi 3n ^)ooc6Duj)tf<6 van fommigfien :Ocgclneft Jjicr te lanBe (roonkcns trujjt.
laatUCTE. C otfaet van aueti6 es roemt enBe
B.'oogfce

van natoeren (of bp Ben BerBrn graeDt.' f Ccatljtenberckmglje.

mgl}en ggeBierten, enBe fonBerlinghe ffeg^en Die (teeck an Den p^alangien. faefan SaucusoerBetjlt oeck enBe Boet feeijBen DieeouBefaethtegfiefwinenS) flt)efiooten enDe Daer op ggelepf.

faet van auctts gftcDoncken es goet tfegjj Bte Dioppclpiffe cni>e tfegfien fgra 2f tteel enBe Ben fecn, fect Boet water enBe Ben feen rijfcn,et verwctk Bie natwerlijtkt (ranckfjcjif Der vieuwtn^tt iaecfci af Bie fccunBine enbe Bie BooBe wnegten. fclwe faet in grjenom oerfuei Bie pijne enBe wecBom Bes hipcr, get'Boet Bie wint <s Ben f(ei)Be,(g5enee|J Bj (Eolieonipas, ei Boet Bie verouBerBe l)oef tot rijpiefiept comf. faet an ouciis met wtjn genomen, es goet tfegljen Bie reten van B'en fentjn* (J

ie woztei van Bal ierfle gf ef(aet an SanBien gfie^eeten met totn gfietjomken
pelpt Den loop Des fcuijcr.enDe es feergoet tfegfenaue fenifn.

Van'&mtmclk.
CtErjhcnacljt, f-VL euernelle es (treeBer?anDe , root enDe rtepne 3**' Beuernaer^Die tlepne,25etternelle.
.

<ap,

qc

ie groote nwDf gfiefieeten

C^fatraen.
3e SSeuernaerf&ecfteenen langden ?olen knoopaeljfigfien
(eel.Daer

aen tvaffen fwerfgt uene MaDeren van vele BlaDerkf6 aen een riDBeb tfe gfcen eenwaffenDevergaerf.Den BlaBeren van tammen pafinaken van
fat foene gl}e(ijtk
lijck

maer

minBere.eii eltk befonDer blat es

rontfomme

gfie<

een fage g6eherff.ie oloernt iijnwil enDe nafftn in ronDe eroon

Itens,

t)rttt35ettcrnellc.
Bunium. Saxifragiamaior.S5citcrrMO'(,

Saifragia minor.

SScucrnclIe.

ftene.

Hfaet ($ ben gfiemcpne

peterfeft'e fabc afeiifrft

macr

fjeeter

cnbe fcerper op bi'e

J>cterfelicmaer

fongrjc.

Sic wctei ets fletljt tw'j cnbetantk gftelijdt Wc wwl an fcetp enbc (jeet uan fmacthe c(t|(ft etige&cr.

)ie 95euerncne e ten SBe uer naert an ftelcn,Mabet en,Moetiten cnbe fabc i'tt afc bet manieren g^elijtlt atle (.(epber enbe niinber,enbe fjeeter oft fcerpcr an fmaedie; te trost cl an befen c6 oodt fleemt e nbe lawft,t>an fmacehe fcerp enbe feer e et.

anber c(enn Seticrticfle met ftclcn b loemen faet tbc trofefert n fatfocne fmaecltc enbe rueclte ber oojgljcfreuen SSeuerncHe gfjch'jtMDcen Me Waberen jijn meer enbe anberts gjefnebcn.ben diaberen van peterfclic oft van wilbe
Joclj effer ooeft een

Sppe m'tt
i

feer onggelijck.

cjSlaetfe.
*

QSeuemaett maft op fommiglje oog(Je fceempben baert wHrti gronbf c. Sie ciejmeroaffen onber bie hagfjen cnbe acn fct'e ca wen van ben wlbe cff op graf
cfciglje

bom plactfcn. gnbe fceyPe bcfegfjcflacbjen jtjn Ijier te lanbc feer grjemepn.
Moepen san

Scitevnctlcn

m 55:aechmaent (o(
C$aent.

t'n

bepnbe n )ogf ff inaent , cnbe

banesjjuerfaetri/p.

gMcef ent'n ati|n cnbe tn Bic 3CpoteItcn icr te fanbe Saxifbgi tt Saxifraga.oan Siltton 3<1tlCn/t6 Petra findula,t>lt fommtg&C Bibinclla. 3 -OoortJ? buntfef} iectnen enbe gelbmojon. 3n TecrbuMfcf} SScucrnaert cnbe SScticrwIlc.
55eite neUe nwbf

Bipenmilam.PimpincIlam Ctl Pampinulam.bWCUli bie opiecjjte nacmen van onfc gjjemeime J5tmptneile jiin boer af int fiv. capiucl bc6 tcr|e beele gjjefercuen cs,t>cfcn crube niet toe en ber}ooKnbc,alt> bat oubt ociffccn te

Sact jtjtt OOC CCtlighC biC bC fcfUC

ftCCtC

ecgtoitt.

X)att55cttemelle.

<tp.Qcj<

Wij ft Dat alDuS (( ff,Pimpinellapilos,Saxifraga non habetvllos, bat es J5impittetle (6 <$tt

5aj)!t,55Ucrnc[lccnc6mctg^^<ii)!(,tracrwttit6lii(luDatonfcgSfmc!)nrj)iiii'))i*
rielle tti

jp)coc^Duptfcb Aolbefkraut ghenaemt,Die ofetfyapbc blabttcn Ijeefun .{afijn ouer langlie jaren pimpindia geee ten es geroeeft. (tnDe Die S&euerne lle niet gefjapu
jijnbe
eenttfj
Saxifi-agia

gljenaempt.

ie

gljelrerDe Dees tijfe willenDeDie

Ijeeten font bi(

SSeuernee

tot

eap.oan i|)iofco:tDe6 treeken,

gljeltjeket

euernedr Sifon.ie anDrrep

gfieflacfyte

trofdinum Macedonicum.St'c 6!)c

maken Daer af cen

ang)autU6.9?aer

enfen Dunthen joo

few wel met bat Boiwop Bunium van iSt'ofeoncte.

C Batutte.
SSeuernelten met ueren fabe wo:telen enDe
erujjf
,

jijn

werm enDe Dioogfie totm

DenDerDengraeDt.

f Cracht en rberefcfnglje.
faet enDe
Die

wotelenwan *Beiiernllen met wijn gljeD*oneken oft ban in gefo* en,Doen water maken,Meken Den ffeen ter nieren enDe Der Dlafen,enDe jt|n feergoet ifeg&en Die Dioppelpiffe enDe oerfioptljent an Den nieren enDe van Der Mafen. S>it feiue woztelen en faet erweek ooek Die natuerl/eke eranckfi ept Der wouwen, < iagfien af Die feeonDine enDe DooDe twucjjten in Der manieren ais ooj gnefoujiekt. ierooei gheDioocfct^ljepoeDerf enDe met fupeker ingftenomen fier ekt enDewer* ( wermt Die magj>e,Doet Die fptjfe erteeren,geneeft 6ie pijne in Den bupth enDe Dat <o lieompas.enDe Doet winDen loffen. Sie woifelen enDe faet van euernellen jt'j'n ooek goei Den gfienen We eeniefi feDt wrerompen oft gft efpannen eMen, Dte lam oft van Der popclfie frek jijn,oft enige eouDe (angDiterenDe eoJtfen (jep&en.^tem Den grenen Die san eenicfc. fenijnnitfi aU?

Dierte gfieoeten $ijn oft fenijn

ingenomen Ijeten.

wan etternelle met wijn enDe ajtfn tngfienomen geneeft Diepen ftfewie.gnDe in Den mont geeuwen fceroaert enDe oefcermt Den menftlje van Den feluer fethfr enDe an alle quaDe (octxen. ie wostef an SSeuernelie gehnout Doet jeeurc enDe treeht weeltapetjoeljfttljetjt tot Den Ijoof De.uerfuet Den tantfwrer,enDe Doet Die fpsaeefte ah nemat van Der popel*
felue wo:te(

Sie

fien gljeraekt es weDercomc. felue Doet Die felue wojteiin <ijtjn alleen oft

met mater

g^efoDcnenDeinDen mont gfjeljoiiwen. fap wan Den MaDeren an BeuerneDe, fujmert enDe neempf af ae lethen plee* <H ken enDe Dat fpzoet.enDe maeeltt Dat aenftcljt elaer enDe ftlioon. felue fap funuert ootk Die onrepne rconDen Daer in gli'eDaen. Siifglieliiek toereJt /) Doen ooeh Die gjjetweuen Dlaeren Daer op gjelept Stt>ateran euernefle alleen oft met wijn geDi(t:((ert maeekt DafgReficfete 3 ' daer enDe neempt af alle Diipfterjejjt van Den ooghen Daer in gfceDzuppf.

t>mt witte 6teetttmecE.

fttfatfoen.

Sap. ^a;,
Die

Otte teenDeeck Ijeef ronDe blaDcren

t
!

gemeimli/ck op Der erDen trf

ji|n,

Den plaDerert an )nDerf aue niet fcer ongedj'tk maer faeeljter,minDer enDe geelgruerM Der. (f nDe tuffefcen Defe HaDerkene eomen Die ffelen oo?t Dieront enDe ^apsacrjtie^ ji/n ontrent onDer^aluen oet (antk , opDopperffe DiaglienDe eel witte Dlocmkens,an aenfene Den witten -Oilteren ft^ier geli|tk. ie woitel es nu vele eefelinghen,enDe Daer aen Ijangjjenseel ronDe (iifoerroighe rooDegrecnkens, meerDer Dan <o:ianDer faet van fmaeeke oitter.Diemen in Die meDetnne ghehuoekt enDe beate mefene bat faet van witten (Steenfoeeek. 55ouen Defen effer ooek noe^ een anDer teenbieetk Dat guIDen teentseeek ge* naemt tooiDt .gnbe Dit toaft ontrent onDerf alue palme hootb,enDe heeft MaDer Den witten eteentieeck feer g|elij(k.^p Die foppen .wan Den fteien traffenttoee oft D;pe DlaDerkenesaft p een.tuffc^nDenweleftenwttomeh t(epnegottirruwi86f Moem*

gfirfpjetjf

(iggen,enDe rontfomme een luttelgbekerft

hup

ften#,

%h
Saxifragaalba.
QUJl'f

<S(ntKh.

Suifraga aurea,

ulDCn Sttmtoecft.'

ltfn*,<n&e batt naat <Uyne rontie Bottenene , bie

o( an clepn root faetjijn, encfjucrfclucn ent plukken o(ft faet rt'jp cb Sic wo el e6 teer lancr oer eerben truppenbe, cnbewet feclftcntf
.

wmwpenbe.

w^^"5|^W x^r
i

"Bi"* tcenMcc'elt tt>a(f in JP>ooc^t>p<fcrj* font op bzoogljc,roun>e, fle cnacfctige cnbe janD> cf;fig(jep(etfen. .fjierft tanbe nwbetinber erurjtlicfgrtbrre boucn gbepfanf.
'

S<ugtttben @fn^!cfttt|?otfommt8bplactfcnan 901nDerenint>otf!tfe'

$e tpatetflcfetiglje plaetfen.
i

fcen&Kcdt

Moejief f Den Ctcjje.^n

*StM<tainf ergacn bic &(o(m! cnbe &e

jaer.

(tuut cnbe en wosDt niet s

meer gfjeftcn,b<wtntnerolg!jenbc ulben teenfoeeck ploepetSn S9?tte ene3(psin.

c^aeim
WOJDt V> ter tijtin Latijn gtjefteef en Saxifragaalba: 3 ^oo^iJupffc? QBeife <temMccf>.3n IJtancljoie (sarifrage. >at tweebe roobt g^enoemt Saxifiaga aurea,3n J^oodjbupt fcf; ofte teentoeclj 3n 5?eerbiii)f f(ft ulbe n fotccn&jeeck , enbe fiecf t bjien noem cm battet ben witten teenfaeeek gtjftijd < mbe goutgeete bldcmkcns bjaegljt. f /Hatuete. t't et uijt enbe fonbertingljc bic wcitcii met (jiieten fabe ji)nwermatt natueren.' * Sttaer bat ulben <5f een&jeeth c6 cottt van natueren ale fpnc n fmaeck mert heli/c
i
Cttttjf
tt>fttU)'|t.

Sit

f ract)t en lberchttigiir.

fabe in nrffn ge fcbl enbe gtjetoew 2C hen loffcnDte tmne.fupueren enbe repnigljen btc nieren enbe bie f>lafc,f>!ekc Ben (teen

Sie wojfeten an wit tecnf>ick met ueren

enbe Doen fjem rtjfen.enbe $ijn feer goet tfeg^en bic bzoppelpiflTe enoe tfcgftcn Ineken, pijnen cnbe toeebom bet lenDenen.

alle ge.

VanPetvltnomyt.
CCg^eflacljt.
Heerlen ttunt e twccbctlcyt,am cnbe wilbt, twen gtoot enbe clen.

<ta$. gatjV

&at tam cotJi

tnwbetrjanbe

t<

5at

C^fatfoen,
Lithofpermum maius. Lithofpermum minus;
<<!>" J5eer(en
criijit.'

root JJeerlen tiiif.

meeft toner ber eerben eruppen,baer aen waffen tongacfyigfje, boneftergruene enbe rat 6i)!a*tig|e Maberen, mfjcljcn bt'< twfclte t>i< fe(en sooJtcw m en rouwe gfiefcaerbe Ijupfhents, Sic ierfl woifbitngen Mauwe Hoem* hens, enbenac'r ronbacfcHcIjfjert enbe feenadjtic&. faet, bat reben/citer groot e.S)t'e wortel ert en&e rjoutac^tic^. * 2)at c(ej>n tam })eerlen (ruct &eeft reeljfoowaffenbe ronbefiotttatfjtiglje (Wen mef aenwaflTcnbe ele jpbe fcuetIten,baer aen waffen (angje ftttaUe fceroe fwerfgruene Wabercn minber ban oi Haberen van ben wotgfjefereuen grooten <peer(en ttixpt, Suffcljen bie Maberen enbe (telen waffen etepne witte Moemtten8 wos&tingljenbe fdjoon ront wit Ijert (leenac^ttc^ faet , cleanen peerlenhen6 g|jelMch tut aenftene,bac cotk minber te, ban faet san ben oo?gr)efereuen. SafBt(btg6ef(acfete6)an flefen Maberen enbeMoemenbcneooJglicftreuenge, 3 (tjch,aHeen et faet en es met joo wtf enbe effen, maer wat gftertmpelt gfeetijcli tfaet van bie g^emejne >(fen(ong|e,enbe bie Maberen jtjn wat ruwer. 'J&ouen befen gef(ac(jten vinbtmen ooeft noerj een anber rctlbt enbe feer cfepn .
(jajxacbtt'glje fe(en,bt'e
|
!
! I

Zt groot VerfcncrupiJjeeft longue bttnne

pcerlcntrttpf,baeraf^iernpmuocktnjpentru0bcM>ecftwrmaent.(nbebic tpa(l ontrent een fpanne (jooefc met ctepnen fmaflen Maberften6 g^ettfelt tto6 oetleet, tuffejen ben wefehen enbe ben ftel wifecemt.etep effen fwert ert faet , t>m witten

temmen f eerten fabe

fr belijdt.

piaeu

t>attetOttte,

<a\),

Qciiip

cclf.
fy'tr ft

af tam pttrten mtpi maft in

trc:i>Dt(lnDithoutn95 t f<,c P et
-

re. fommtgfjt (anDt n pp rouwt piat fftn ,

lanDt

atwilDt woiDtop
pttrlttt crupDtn

(ttnacfjfigljf

rouwt ptattffngfituonDtn.

f Cfjt,
Mocptn in <S:at <kmatnt;.#opmacnt tnDt >ogrjftmatnf,tnDt te
wplt
it utrtn

$p ootft utr fatf.

^aem.
rit er xi8mrif|uo(j tnDt in iatijn Lithofpermum, van (ommtV ghtn yci yivwy Gorgonion.vOan Dm 2trat>CUf{(jf n Milium Soler.^n Dit 3pof f k? MUiutli
JJttrltn

upt

Sttt in

fo1is.3n jboocfcDuptfcb. 3Kftr!jir|'tn.3n97tfrDupifdj J)ttrlc crupt tnDt (tttnfatt.^n

grawkous rtmi(,ou

crfct

aur ptrit 6.

f $atuew.
fifatt von JVtrltn ttupt te wtrm tnDt D:oogt tot in Dtn ttottbtnarotbC

Cracljtenrberelunglje. Sfatf on JJttrftn trupt gcfioott n tnDt mtt wittt n wijn g$c Homfcm fatttkf tfttn,mDt DottDm ftiutn rijfmtnDt Doet Dit wint loffm.
[

Dm 3

X><m33etonte
C^fatfoen.
r

(lap.

cmj,
ttenit:

Betonica.

Sfonit

i^ttft

langa<figljt ftiDe

1,

MftDacfyigfit

KDtn,vStru<
fonis

j:

wm Dowktr grut n bic ronf

'ljmtgflijcktfn fag&t gljtkerft ' jijn tnDt an ruttlft Ittfwf'cb. ^uflTctjtn Dtn wtlcbm ooifcotmt ttncn rouwt n t>icanfigm (lt tl onDcrfjalum ott
(anck, gljtltjcbt

mart wat

minD'trt

MaDtr*

fttn6 D:a'a,ljtnDt,fnopDopptr(ft roortfcrin*

gfctnDecauorttatt, ofan wtlritckmDt

&iofmktnsanwmmtfftroo<,fomoock! (matr fttr ftltn)fnt twit.nat r Dit wt (ckt in tic xt (wen (ck tigf Ijot (kt fatf waft.Sit
tr>otffl$ttfttit atn&angljfnDc wtftling.

90an tiocrj te anDtf QSttonit fmjf f J)au*> lu$ (gint(a , Dit m> (tr (ijl >Otroni(a gljt* fyatn wo:Df, Dat r af wp in b$ reij. lapittt | gi}tftrt utn tjttbtn an Dtn itrpm ootck.

CPaecfe.
QStfonit waft in Dit kmtpDfn,mDt oo(k inDontktttlio(|tijtn tnDt otwljatfigljf gt*
lijckt

plattfm, jp wo^Dt ootk al om in Dit utngrjtpianf. Cfjt,

SSttonit Mctptt

mt < ft in Jjjopmatw.

Cil5acm,
SStfonit wosDt gljt&tttmin rifcrmV* TfouKs+xTfotpofi. 3" -tatijntnDtinDit

apottktnetonicatnDt vonica.3n^)ooct;Duptf^ <S:aun ottonitk. ^nUranetjoi SStfointouSStfotfnt.

55t(om't t$

wtrm tnDt too$fof in Dtn twettxn gr atDf

Battte.
ttiercfctngbe.
(Itt

f Cracljten

SStionit in waitr g&t [oDtn tnDt s6t oiontkt n,lo|t Dit viint .tiiDt oKttkt 5c

in D(c

ccltj.
!>ie

\><m]5et<mte.

<ap. dtj.

enbe trcj>mdjt bic 6oj(1 en6e bic longene an Den ffapmen en van bie cttcre.enbc e6 mit6 bpen goet Cm gijenen Die wtbroogfjcn enbe bte ^ocflcn. ie blaberenan S5cionicgf>ebsoocr2t cemoicrcbeei (oots fwaer mj fcucnicljwaicr 59
nieren,}!) fupucrt

ing!>cttomen,jMn gcet ben ghcncn bte Quer jcnuwen gftetrocken wo?ben oft ontenm* cen^tem ben :ouwcn bie met Die mocber gljcauelt jijn. ie feiue blaberen in ber feluer manieren gjjebsupckt boen ben wouwen guer na*
tuerlijcke erawkljcpt

eomen.

3tem bie gljebioocfebe blaberen van <e<omc met wijn jtjn goet ben genen bic van 2>,
flanghen enbe nateren gijebeten $n gebiowken,enbe op bie bete enbe (leken gelept. Sijfglelijetooekbengljenenbiefenijningfcenomen^cWen.Cfnbealfmenbefebla^ Seren te vounin neempt joo befccrraen jp bn menfcfje van alle f entjn. QSefonie opent cnbcgljcncc|l bic vet jloptfjept wan bet ieuer,mtfte,enDe van ben me
ren,enbe es goei ifcg&en bit wat crfutht. Setonie met wim enbe water gfccDoniken es goet f fegljen Moet fpouwen,eii gp> ncefl alle inwenDigije enbe wtwenbiglje <met fueren. Q5e(onie met Ijucniclj water maeekt faecljten eamergancb, enbe es goei gjjebsupckt
f fegljen

enbe weebom in t |jooft. SSetomc met ghefupuerbcn Ijucniclj vermengfjf enbe tfauonts naer ben eeten ingc . nomen flerckt Dte mag!je,enDe boet bit fpijfen wcrteeren enbe beneempi bat rtpfen eff opwoipen. <Sfelue boet oock bit conferue van etonie met fupcker gljemaeckt een toon groot ingftenomen. Z)it woitel wan SSetonicgfjebJoocrjf,enbc met Ijuenicrj water ingenomen boel fpou tvtn tnbt tacpe flt|macbttgjje flupmen enbe anbere cmabe vocfcticjjebcn oucrgeuen.
bie vallenbe fieckt e,rafernie

ccgDenacDt.

T)<mp<mce.
nvre<Mop
)

(tap. &cv.
PanacesHeradeutn.

^r^^of'Wibesbteoubetriipbemeefer ?**'fcb.inft batter biperpbe panacee jijn, waerafbat ier(leesbatj?anaec6

->eraelim,bj tweebe J5anace6 3f<Iepij,

bat berljc panacee

d (wonium.

C atfoen.
i

25ier|leg?ef(ac!jtvan})anaecs5ecft groote gruene rouwe blabcr op ber aer ben mee(t wtgljefpicpt kggbJbc, m$ vijf ftaerben oft keruen werbcplt ben blabe*

ren wan 98i)g(jeboom fcl>icr gbelijtb, luffcften ben welcken wooucoemt eenen gjjeknooptcn (joogljcn tiicken (ieel , bit van buptcn wit tnbt Japiacljticlj es,mj gjjclijcken macr wal minbcr blaberen beeleet,bjag|enbc op boppcrfle eroonen gljelij'ck bie Sille, reuerenbe geele bloe* men enbe welrieckcnbe fcerp cet faet. iewostelenjijniwitfcrck van ruccke

met een feetbicke bittere fcojfe bebeckt tnbe eomen veel tfeffens wan eenSooft oojf.(nbe w( Defc wo:te(en enbeoek an ben (leien als jp gfeauet(woJben/y
ttn wit fap bat geel wosbf alfl bjooejt.bat Opopanax gbe^eeten wosbf anwpenscrac(jfen tnbt werebingjen ier naer gfiefereuen fal wosben.
ttloepet
i

\flA!l\MA

(m&sS/i
Ia/

Satanberentweebe panaee^f' tenen bunnen g^ehnoopien |tee(onbcr*

\aU

in
X><mp<inact6.
vantutdu jijn Dan
Bie

Gap.

$ct>.

cdii

fyaUten vect fioocfc.Daer en waffen blaDcren bie meerDcr, l>ar,iacfyigfier enbe fteicker

blaDeren an 25enckei.Sie bloemen waffen met croonen ew De pingeel welricckenDe enDe feer p van fmaecke.Sie wottel es elcim enDe (eet. S)at betbe J>anaces Ijeeft blaDeren gfjclijck Dte cDcle earioleime.gout gcclc bloe* 3 men enDe een clepne woitcle niet Diep in Der eerD waffenDe Die fcerp an fmaceke es

TPlactCc.
i

waft ontrent (r.:encn in {jjbicn cnDein C9?acct>onicn.;iifc glieli/ck oock in eot ien enDe in prcis man Ztiabien baett gfiefaeyet enDe nrrrflr^ li/ck gfceoeffent wo:D(,om fpwft't Dat san $ijn fap coemt. >at DerDegfieffacfjt nxtft op Den fcctctj peliustn {jeffalien.
t'crfe

Slat

gfieflacrjf

fjBaem.
i

Sa< ierfe gljcflacfy fyetin riecr irmaas iiAm^bat in iafijn Pmices ckum,an a(enil6 OOtk Panax. tM-funu/yrr. ^ 7 3
'.

hera-

i
3

S5a( tWCCDe eef 7rocviur AmMmnfiat <$ Panaces Afclepij aut AEfcuIapij S)at DerDe WOiDt g^Cgertcn irim%; X'ifKwoi' Panaceschironium.
^f

Panaces.

i
i, 3

latuetc. Sterfte J5anaee es werm tot in ben betben graeDt.enDe Djooglie (ot in De (roeeoen Sic twee anDerejijnsan geltjcken natueren,macr niet joo heet no* ootk niet joo
ferek.

t CracfttenrbercWngfje.
i

Sfaef an tiat ierfte JJanaces met aifen gjjeDiowken oerroeekt e nat Herucke 3t ranckljenf t>er :ouroen,met Sfietlueep ingenomen eef feer goet ffeglicn allefemjn an ben f enimnigljen gljeDicrtcn. <nbe met wijn g(jene fet Dat opelimm enDe opftcn g Jen van bet moebet enoe Doet We felue fineken enDe in {iuer plaet fe weDercomn Sie roojtelen an pit panacc6 in cleyne (?ucrken6 gpefneD ent>e an onter in bit <3
moeDerg(tefef,frecken af ii< DooDe wucljfen enDe Die ormatuerch/cke Diacfcten >ie felue weifelen met fjueniejj ermcngljf gljencfcn Die feer ouDe fweeringen
gjjeftreken.

enDe toen toleefcfj ouer bie ontDeckte beenDer weDerom wafTen,op enDe in Die fwccrinaen
-

>te bloemen ente faet van ben tweeben JJanaees lijn feer goet t fegen pie beetvan pen ferpenten,met wijn g JetKoneken ene met olie ermengt op Pie beten ghelert 2)ie felue bloemen en6e faet met JuemcF? wel gjemengelt gfienefen Pie uaoe

3
e
,*?

ou6e

sootfeet ent>e fwecring jjen enbe pie herPe gbefwetfen p a er op g'fieleyt. faet met ben blocmen.pijfgelijck ooek p'ie wottelen an bi betben Banates. 3 feer goet gJeWoncken tfegljenfeminan at flanken enpe ferpenten.

in

Vani$ufticum.
foozte

Gap, qcx>L

Us bat ctupt patmen ier te lanoe in bie 3(potekcLeuiftiaim Jeet oo; eert
!

m
panaces

enDe maniere an Ligufticum gjefiouwen wo:Dt, jo vinbtmi twee* Pcrjanpeiiguflieum. <en patopzecljtes an6cnoupersbefcfc:euen. ctwee&e bat een onteert enpe wil&t l igufticum es.

>at opie<ljt.igufhcum&aeraf SiofeoDes

feer aenfienli|tk,6et Jecft

C Cfatfoem

ferja/ft

es ten jcrftcgneffodjimn
Die ille,Daet:

Dunne geknoopte (telengfielijek

aen waflen b!aDeren,Den blaDerc an geel teenclauer geli|c'kenDe, maer faeehter tnDe beter rieekenDe.enDe Die bouen wa(fen,teerDer enbe meer gefneDen.^p Dopprfte van Den (leien waflfen Die eroonen,ooMb:ingenDe fwert bert (ft (antk faet, Den faDe an TOenekel fcfjier gfjedjck als e fpeeie rieekenDe, fcerp enDe eet an

fmaecke.Sie

woitel es wit welrieckenDe Den woelen an Datierfe Janaces feer eliiek (nDe Dit iiguftieum en es (jter te (anDe nocfe niet gfiefen.

vatanbetauptbatfyettelanbevooLigailiaimaehtuyekt woibt lieeft aroote fceeDe WelrieeftsDe feer gefneDen blaDeren Den blaDeren an angelica fcber g Jeii;tk,
9P
'

maer

Ligufticumverum.

Lgufticumvulgare. iauelfe.

man me ert>ef,f$oon6cr,gfuen van muw<n,<nbt Dieper van fteruen ente meet $Ui
elouen.Qie |lee(e8effen t ron<,Iinoopac6.iic^ent>eol ) ti6 mcm$ lengljbe{iooci>,ofe Ijoog^er waffenoe.Sie ronDe croon rcaflenop Dopper|?ean 6c fielt" woosfMinghen? 6e geele Moemen enoc ron( plat bit fae(, meerbet Dan <faet oan Sie en&e min& tan ifatt van 3nge(ica.2)ie rco e( es lanch en&e Weit ent>e freng f iaerli/ejr nieuwe

CT ISlaetre. Sat opwljf Ligufliaim rcaft in-Dgurien op oen 6ercb. 2(penm'nu8 i enua,ent>e op Die gfefcertljien tan om liggjentie. JDat an&er gjjefla^t woiDt ier te ianoe in Die (jouen g(jep(aw. :
i

fleien voost.

&)>
.

Die flabt

an

at gjtemetm Ligufo'cum tat lamft g^egeeten

<nBein!og&(lmaenf.

woitt Moeyef mee(l in ^ojimaew

Tl5afm.
enDe oprekt g&eflacbt fcetin ri'erxi>wmiJ,enDeanaIenu6 MSv(mi|j.3n iatijn Ligufticum,tianjfommig5en ooclt(al6 JDioftonbcs fcrtjf()Panac, met welchen naem nv ut tijt in tic 21 potenen van cnuen oeftent es. at anber gfiefacfif wozbt g^eljeeten in Die Zveickl Leuifticfi.ciiwo tat opmfjt i
i

Saf

ierfe

Ligunicum gfiebiuijcHt.^n -f)oo^i>uj)tfc% IqbfiotM.'Sn gfce plaetfen icuijtocfi.^n Jranejjots ituefefce.

Q&iaWt -iauetfe.iot fommfc

f Jatuew.
1

iguftieumes toerm enbe Dioog^etotin DenDerDen graebt.

iauetfeeeoocftttwmenteDiooglje Deniigu(ieumanna(uerenfeerg5 e "t (ft-

C Cracljt en

ttercfctngtje,

t)<m2tttflfe!tc<*. @<tp, $ct>if; cel, i S>ie mittl van -Cigufltcum e$ (eet goe< tot alle inn>ent>igfie ptmen.f of alle itmioen a fonDerlmgfe an oer mag(>en,eni>e tfegjjen oie freten an i>en femmen enoe van ae m
fenijnntglje gljeierten.

Z>ie

fe lue rcoifel glje loortjf

ton,mr vetweckt

bie

enoe met m't'n gfieoiontltrn ooef wine natuerhthe eramftljept oer wonwen. ZMue

ent>e

water rna^ en

cnoerg&eli/eKeenoefliMsgfiefet.

boem " oockvan

tr

' ' te 2(nfomii6 9?ufa frtjnjft. Sie weifel enoe faet an *auef fe gfjeoioocljt enoe met wijn $heb jonthf n croogr j n enbe werwermen bie ma$e,vetfue ten bie vijne tnbe weebem, enbe fill bie opMafin* r ' gjjen enbe winben oer feluer.

#f an iigu(licum erwermt Mc magtje.ooet ote fpijfe wrteerc.enoe ee fmaee-fttljek m oen mont.enoe baet om fybbl fjter voottijts bie van @cnu Nt faet in huer fpijfe m plaetfen an Vtoa ghe&JHjiekf.g&eltjeft ooeft nocb jommighe nv let tffi Soen
'

s\ ^
ff

&ie(elm woitelen enbe faet boen bie viine (offn enbe wrweelten bie nafucrrtf<Ir <r aneftfce $t an Den wouwen an Wnnen ing(jenomen,oft fftnenbe in water fiebt es in een fweeteurae ban in babet. 3n fomma tauetfe es van trachten enbe werehingS ben uflienm feer gfteuelt,
cnDemacrjbaerwozfonberbraahngjjengjjefcupcftfwoiDen.

3 </

Swater van Xauetfe g6ebi(fi((em'maeeftf jjet en|cjjt <(aer enbe fef>on,enbe bei

Mn*,
Angenea

jieempf He leehen,fp!oet,enbe roobietjept alf baen/efct bitwile baet mebegft ewafr

TOanZnstlic^
es iweetwleye

tap,

gettff.-

$am enbe *3iibt.

C^fatrocn.
Angdicafyiueftris,

Angeiiofatina,

am2(ngefiea.

qBiJbc 2fagef(w.

S>

ij

Si<

anDere rentfomnw ghckrrfDe MaDete n gfjetloucn.De tl opperftcn blaDer van uptfcfc 3Sc rcwlauwfcrjiergljeliickrtiaer teerDer,(angl;cr, grucDer ente (imker t><$ ruetke. (SnDe tuiffyn Defen blaDeren teemt Die peel in f DerDe jaer wott, Die Dick enDe knoopacfitid) ns,an tinnen (jol geltjdt een pectcrolie fcfyer rt'edtenDe.2(en Dopper (Ie van Defen (telen waflen Dunne limmen gr^eiijck clepe opge fclufen facrftenis.Daer n>f fluppen ronDe croonen gljelijtk aen Die venckel.ooofbiin* ghenDe witte bloemen enDe Daer naer groot bteet Dobbel faef,t>eel meerDcr Dan t faet van )iHe,Dcn faDe van tDerDe gljeflacbt an efeli gljelt'tdi.Sie wottel es groot e gequet (t woiDt Dt<k,an bupien btupnacfftcrj.sa binn wit,Daer rot fap mloepet alc* Dat olteacrjitcf) enDe Pet gljc lijc k gumme ee,enDe (erek an ruecke enDe an fmaecke. i Sat vrDt es Den tammen gjjehjtk.maer Die blaDeren jijn min gedoucn, fmaelDer enDe bntpnber. Sie ffel rteel DunDer enDe en roaflen niet jo Ijoocrj.Sie bloem witter ie wottel ee( minDer enDe meer fafelartjticf? enDe eel ontfierdter van tuetke.

3e tamme angehcafcecftgrooiebteeDe

blaDeren

fpaetft*
ie tamme 2(nge(iea troiDt ter te lanDe in Die (jout gcfaepet.Sat wilDt gjfflatfjf
in Donekere (omberaegiiglie plaetfen bp Den watercanten enDe in neere fcofTe^en.

frjt.
QSepDe
Die gfjeflacljten

van

2(nge(ita bloepen in Jpjopmat enDe in >eg|tmaent.

itcritptwoiDtgerieefen.3n.ooc!jDuptfc(j 3(ngefidt, es $epligeng(jet|ts ttmrtjel.oDer SSmflwtirtf -ier te lanDeenDein Die2lpoicken Angdica.^ngraneljois angedtque.gnDe anDcrs gfjeen namen en jijn on6 noejj ter tijt btkens.
gljcflac^t e6 werm enDe Djooge tuf ty fia ir 2CngehVa enDe fonDerlinglje Den DtrDen graeDf. |[ Cracljt en bettbtngrje. van 3(ngelica ferijftmen nv ter lift , Dat Peucedanus. 70er(ken6vO<"f'K'. Ql
Die

C aem.

Batuerc. C Dat tam

nwtelen

feer goet jijn tfcgfccn alle er*

gfjifihepf,pcftilentien enDe quaDe/ern/nni*

gr}e oft fftnckcnDe loerjten
,

in Der naer vo(*

agente maniere g(jebuipckt.

iS

211e pemiit teg|enwoo!Di((j Die gaefigje

fetkte Jceftoftoergljcttes,

jofalmenter*

ftontoiDefewoel gepoeDert e ierenDeel loofs tfwiwer6 mj wijn en f foomers m; wat ter an Ooofen Dtineken en Daer meDe wei geDeckt ligg tot Datm wel g(jefweet (jeeff. efe fcliie wojfel nutster ingenomoft (E Keen in Den mont g(jt(;oitw beroaertoock" enDe befcermt Den mcnfcjje van Der (jae|tge fietkte,anallequaDe(oc(j(enenDefcmm. >ock ft^!i)ftmen Den 2(ngelita toe Dat Die blaDeren Daer af met SXui)te ei ^ueniej nermengft feer goet gelept jijn op Die beten an nerwoeDe fonDen, enDesan flangfen enDe nateren, alfmen ferffonf naer Datmen gebeten es wtjn Dtinckt Daer Dieirortelen cft blaDeren van Stngeeain gefoDenji/n.

Vanpmttban. (,qcx>), G tEfatfoen,

5T>3'
"!" f( nen Ditmtett teerett ^^gheknooptenlleel, Daer aen wafftn

Crtp.^ctn't'f. cchn't', MaDeren Die ineerDcr crtt>* groote r jijn Dan Die blaDeren san vGencftel Den blaDeren an Den Jtynboomen aenficnlijcft. )p Bopperfc an Den (telen waffen ronDe troon* fcensooubnngrnDe gcele bloemftens enDe Daer naer bieet fact. ie roojfel es Ditlt
,

\)mtpettceb<tttttttt.

en

feer lancft,ua" feiiptc fwert

an binnen

tvi,(tfrdt(n riteclte enDe eigeel

fap6Den

aen Dopper|e bupten Der aerDc t>eel rjap!6TOo:tgljeltjcft Diewouelen van -fibanotiDes, Daer afjjicrworg&efcreuenes, Daer fufferjen Die (elcn enDe MaDeren groeien.
folfer

van

finaecfte nief ongbeIijtft,enDe biingljf

CJMaetfe.
S)i( crupt

mji op Die (joogfie gfjeberegten in JDuptfcfclant

enDe fommigjje anDere.

(anDen.J>jter fe lanDe ttwDDet" in Der erupt liefhebbers (jouen gljefaepef.

JJeuceDanitm Hoepel

t'n

.(jopmaenf enDe in

>e$ |tmaent Claem.

3iW,fav-.3*1
fatij'n

5if erupt woDi gljeljeetentn rietr

enbe in

Die 2(pofeften

Peucedanum,t>an fotntttigjen OOCR

dryorfl. <A<ttju6>p,>d elt,

bonus genius.PinaftellumjStataria

nDc Fcenicuius porcinus.Jn jfjoocbjDuptfclj Jf)arftrang, enDe an fommigljen ebwe* tetourtjen erofewe(,*atesolfertr>o:ielenDe23ereftens 'jewftel. 3n$faiM ejois JJeueebanon.

C^atiicrc.
2)if erupt enDe fonDerlingljetfapoan Der woue! es n>erm in Den fweeben graeDt nbe Dsoogfje <ct in tbegfjinfel san Den DerDen.

f Cracljt en bewfemgtje.
van peuceDanum alleen, of als J5(inuts febjijff , met 6i(fer SmanDelen enDe Oiupte ingbenomen es feer goei tfrgljen Die co:fljept an Den aDem,

fap an Der

rcoif el

3{

et vt. fuet Die pijne enDe roeDom Des buper, fset fcepDt alle iwnD enDe opblafingljen van Der magjjen , enDe alle .imtJenDtglje leDen , et Doet Die mille elepn twDen , Ijet

maeeftt faecljten catnergantft enDe

iaccljf

Daer

Dtter

af Die (ape eouDe flupmcnenDe

Dte Ijeete geele. ebjolerijcfte BocIjticljeDen.

<&felue fap in Der manieren als oos gfcebmpcftt Doel ootft water maften, enDe wc* fuet Die pijne enDe roeeDom Der nieren enDe Der blafen , (jet eiweeftt Die natuerltjtfte
erantftbept Der wouwen.ljet maeeftt feer (icjjten enDe eerDig(jen arbept en
(jet

'S

iaecbj

af Die feeonDine enDe Die DooDe webjen.

fap wan J5eueeDanum met .een moiw ep mgljencmen gbeneefi Den Ijoef.

felue fap po? Die nuefe g(je|joutt>en enDe gjjeroftc roemt feer te (jelpen Den wou* g) wen Die an Dopclimmen oanDr moeDer fteeft jijn, enDe maeeftt watfter Die gbene Die met Denfwaerenflaepbeuangben {jijn. Sfapoan J5eueeDanum mt olie t>an IXoofen enDe ajifn eermengSf e6feergoef
(feg^enDiegrooterafernie,Phrcnitides in

g rtecrgfie^ceten,wrouDerDe'groofe pijnen

nDe froijmehngrjen in tgooffjfwaere beeommerlijtfte ong^erujle flapcr^enDe tfeg^en Die oaflenDe feeftf e op tljooft gjefreften. 3tem tfelue fap in Der manieren als ooj gjebtupeftt gSeneefDtelammtc^epf,^ tramp enDe Die vercrompen oft gljefpannen jenuwen,enDe all eouDe ouDe ptjnc.enDe fonDerling^e Die pijne eanDer jopen Wemen tiattca jeet. Sfap an J)eueeDanum op gloepenDe eolen geb:ant\>eriaeel}t mei fijnen rooeft Die flangben en aUefenijnm'gje cruppenDe Dieren. <Sfe(ue fap in Die gaten van Den auaDen tanDen gfte(!eften beneempt Die tanfweer, enDe met olie van SXoofen sermengjf erfuetet Die pijne Der oojc Daer in g IjcDuppt. Sit fap es ootft feer goet op Die gjefcueert jept van Den iongjf ftinDerengbejlre^J ften enDe op Die Ij ooct; tt>twa(fenDe nauelen ggebonDen. St'e wottel an peueeDanum es Den fape anwerefting6 gfielijtft maer niet fieel jj joo (lercft.enDe nocfe tot allen Den g Ijebeften Daer ifap ingbenomen goet toe es, Die in water gfjefoDen rootDen enDe joogbeDjoneftcn. S)i< felue tpoJtel gljeDjooerjf, fup'uert Die ouDe erup!De ftveeringben enDe Doet Die i quaDe 2> ti|

cdviif.

X><mCOttftemtottl
lietelijek fefcepBen

<<\p.Qti&
enBe bicng^s Bie open gaten

uaBefceluefenvwnBcnbeen&efen
tot fluptcn Bact in gljefttopc t.

>ie wosteloan peiieeBamitnesoock feet goef etmcngfif in De faluenBe p(ae> fteten fotwwttmtngje wn niet; (eBt 6rs Itc^aeme BierienBe.

?m

Sie felue woud n JJeuceBamim gfjeBiootljf wBe m$

et weekt Bat fwcet op tltcjaem gfct ffteken.

olte

san fDiKe wmeng( 77

t>mt <Oeefl;eraoitel.

<<tp,

$>c%

fCgijcnacht. ijlf\ (e ftetnwt e( es troeeBetle pe,am en&e ttnlBt maleanBe ten van MaBeten,

**P men enBe tro:f efen nie( feet ongjjeiijek.bepBe &iet (e lanBe Bekent.
,,,

Hm

^fattoen,

Afierantium.oftrmium, jfeeffetwojter.

gretietrcostel fteeft gtoote ee

>Bet>laBeten,Bcn MaBeten van Bie gtoote Sppe fcfcietgljelijck ilmatf gtuenBctenBe" ftetcketw rueeke.nBeelek an Befen MaBeten tein tiijc anBete MaBeten etBeplf, Bie rceBerS in ttrec of tBiijen g(jec(ouenfjn, $00 Ban
|
;

eiekMaBtin

feiten of tnegljen Beclen vtt*

Bepltes.enBe eltk BefonBet MaBcken es'

rontfomme gij tfneBen en gfjeliftk e fagjje gfceketft Snffe^en Befe MaBeten n>a(|n
.

Bie feet e gjjeknoopte (leien, Bie

Bet aetB t ooBact}tic(i fijn ron&t ctoonen w!f6 Bn'ngljenBeiwtte Moe*

BeneBen 6p Bact op waffen

men, eilBaetnaet Meet faet gfe lijek ffaef van SiDe. Sierooel es fanck mg|jeia Bick.ctnppBe tof ee(pfaet|*en nieuwe Ma*
Beten rotroospenBe
fertk
>.

an Bupten Mupn , an

binnenroifacfjiicfj, IjeetopBietongfieenBe

van tiicthe. SafTOiiBf gljefladjt BatljiettefanBe

fietaetBtgfieleetentooiBteeioanMaBe* ren bloemen enBe n>o:te(en Bet oo:gt)e*

fcteuenCO?ee(etwo!(el niet feet ongelijcft,

maet

Bie

MaBeten

jijn

minBet op langfiet

(ielen roaflenBe, Bie rcostel (eetBet, witter,

enBe niet joo Bielt. grnBe fict gfjejjeel et upt met Benwostelen.esoeel onffetcket, nocf* (an6 niet fonBet (ieteken tueeh en fmaeek.

CJMaetfc,
i

SEtteefetwouefe wojBi (of

fom plaetfen in Bie Boffcen enBe wilBetnt'fTen op tfepne

fiier ie

betg^kens g(jeonBen. <5p woiBt oom ee{ in BuiitfeMant enBe

Ijouen gf>eplant.
t

lanBe in Bie gt afplepnen

Sat anBet wiiBt grjeffatrjt Bie jjetaet f, ta(

Ue faten meetBet en mtetBet plaetfe.
S)efe etnpBen

af

om in Bie

fioitcn eii

an felfs enBe es een t ecjjt onet upt.(fne n>aet Bat bepBe wo:Ben oft an felfs oo;ttomen,Baet Htjuen jjj gliettne

Befe etnpBen een6 gfcepfat

roaffenBe, enBe beiiangben

Moepen ijiet

te

(anBe in SJiaeefcmaew enBe in ^jopmaent.

Sierpe gfieflarfjt tt>o;Bt an Bet

~,

fLBntm.
et wp((tefeWet6

enBe

m fommigje 2(po(eken ge#

naemt

<tap,$civ. eelt, mant Oftmtium.onriuon.Oftrutmm oft Afterantium.^n .fjoocbDUMfcfc Weilfterwuru <"?9TOWWawiMi enDe Daer naerhrtr te ianDeCWeefterwoJtcl
enDe Septifotam.3nupffch^eraerf enDe

VanCOtefttvvooitd.

anfommighmeeuenblaDt.

SKeefierwojfel fonDerlinghe Die

wond

es

enDe Diooghe tot in

Dm DerDen

&at wi(Dt a^effotgt f6 van gfjelijeken natueren man niet $00 (ereft.
SKfefierwonele esnietaneengoet tfrggenaOc erghiftgept.macr ooctfeghen alk -v e|uape (ochttn enDe ffcghen Die pefftkntie feer fonDerlinghe , mcc wimtnghenomen <nb< neen of t met Ben MaDere n , Doet Die peftiknfiak dieren, poftumatien, enDe ghrfwulenfcepDen enDe ghroefen Daer op ghelept. JtewoJtefttanDefenerupDegljeneefloock DiewerouDerDe eouDe hupueradittghe ' eeitfen,enDe Dat water laDen.enDc Doet fweeten met wijn gheDiontken Jn Der feluer manieren Die fefue wo;tei gSebiupdtf fterckf enDe wrwermt

r"^

~ ^
C
>?

an &mnen geqetfljijn, want jij g^eneefl tgfiene Datter ahepetilee enDe fteiiDt nDeDoeperDwijnen Dat bloei Dat binnen tfltchaemsghonncn es Cceeftf rwoifrl met Den MaDeren gjjefteoten es feer goet ghekpt op Die itet v ben re wrwoeDen honDen, enDe op tle beten enDe (leken san ffanghen enDe Dperghelijdten " y
cft

wrie eren.maeckf appetijt enDe oerDiiift Die winDen enDe opblafin* SJjenDerjpDenenDeDcsbuper. ^eeflirwoifflcsootk feergoefinghenomen Den ghenen Die geuanengheftooten
flfie.D

wt

Die

ma*

Dte fptjfe

femjnntglje gljcDterien.

'

t wilDfghef(rf;fgeffoofen enDe op Dt'eleD Die van

tfleDerciin fieefciin gelest,

<* eerfnet Dte pijne enDe Doet Dat glkfwil fcepDen enDe oergaen duf ' 1& <"!> ( 9&<nceftoock Diefpeen alfment in wafer (eDt.enDe tfonDa*

"f

WWDaermeDeftoofuistotwlplaeifcnonDeruonDenes.

*^^*

tTot bett Ccfcr,

eritpDen gh,efcreuen hebben,Daer feer koflelijcke fap oft gummen wt loepen Die crgaert gheDtoocht enDe Dewaert woiDrn, enDe in Der meDeepnen enDe Chirurgie

OfSngJefienoeminDeieferDatwDtnDie oosgaenDe capittekn van femmianen A*

fonDerlmglje enDe groot ghebmpck Rebben , aie tfap Dan j)nar Dat Opopanaxgfie, geeten woiDf,enDe tfap van Laferpirium, Dat -afer gfenacmt es , Die oan sccrDe lan< Den Daer $p wt Denfeluen crupDen loepen, IjierfelanDe enDe in Jurftenrijekghe,. iKoWwojDen.vanwpens fonDerlinghe athten enDe Duecl?Dcn wp niet gjefcreum t n Rebben, ooo hebben wp in DepnDe Dces Deels tof een Defluptinghe enDe t>o!ma* mnghe Des felfs.wtllen fertjuen van Der feluer gummen natueren enDe'trarfjt. &ibe niet aUeen van Den gummen nloepenDe wt Den erupDen bouen ghrrurt, maer oot van gummen enDe fapenwf trupDenmloepenDe oftDaeraf gr}emacckt, Diemenghemrpn* ii|(R Der apotcken inDt enDe in Der meDccnnen g&ebjupekt,a! ee| Dat DtetrupDen (om bat in Xerftenrtiek onbekent $ijn)an ons niet g^efieit oft befercurn en ftn, acljtertatcnDe Die fapen enDe gummen wt bouten enDe boomen nloepenDe , Is fierff, j>f<R,terbentl>ijn enDe Dperg^eh'jcke Daer f,wp naer Die hi(to;ie an Den houten enDe Doornen fcrtjuen willen. gnDe in Die befcrijuingje an Dcfen gumme oftefapc fe(c wn Wighen Die (eeringhe an Den ouDcrs als g5iofco!iDi6,aleni,})lintj c.BerdacrenDe ?ueren naemen Die jp bp Die felne ouDer6 in riee; enDe in Latijn hebben, enDe Daer mcDe Dat jp no ter tijt in Die 2lpofeken bekent jijn,ghcliick wp in Die hiflone enDe De> f<2jmnge Der erupDen tof noeh. toe gJcDaen ebben.

S> in;

^)popa^

Van 0)pp<t!t.

(tap.

c.

IJJcpanar es Die gumme oft fap van bat ierffe gjjcflacrjt .m $5anaccs Bat Herackoticumg^cnacmt irojBf.tnOeBlocijct tut Bic (telen en ffelen va panacesals $i) gkcquetfl oftgljefneDcn rcoiDcn., enDe Dit japalftnocb. vttfd) es enDe tcr(l g(jc>loe!)et,es wit, enBe wo:Df alft Dtood} es fceel gee gjelijck Bat met lofferaen gjjeioertoet es. inDe ttcfievA Defcnfape off gumme es,tgbcne Bat van bupten geel enDe van tinnen tpifacrjficb.es, trant Bat es
nockerfcl}.

"

cBaem*
efe gumme
Oppopanacum.
_.
fccet

in ttecroVojraf in iafrfttOpopaoax, enDe in bic 2(pofekcn

f gamere, f tcarijtennjercktnghe,
Bic couBe tjujwcracfettglic eott fen,pijne enBe toecDom Bef

Opopana; es Ijccf f nBe Bjooglje tot tn Den Bef Den graeBf

Opopanar es (eer goet tot

ftjDcn,erimpmghcn e nDe trifnDen Bes buijcr,D!oppelpiffe,cnDe Ben gbencn Die gljcoal len gb>o:ftcn enBe oan binnen gfjequefff jijn met Ijuenicr; reatcr tn ghc nomen enBe gbcDionckcn. J)t> gf enee(l ootlt Die blafe Die oan tinnen feo:ft enDc gficquetft (sin
Bcr feluer manieren oft met wijn ingenomen. >popanar ootk als ?efuc fcrijft een jjalf loof frcacr oft mintngenomcn , af Duer Den camergandi Die tajie ceuroc flrjmacbjiglie wocbtic^eDen ci
t'aecfjf

05

fluimen, enDe treckt Diefelttenaer Ijcmrof Den ocerDen lcBen,als rot Ben ftoofBe,fenurccn, enBe iono ueren, enDe es mits Djien feer goet tfegjjen alle couBe gffebteken Der fterffencn enDe Der fenuroen,a(6 cramp.lammictjcpf ete.
St'e felue

gumme m Der feluer manieren enDe gfieroicfcje

ingfienome" fu^uert ootk <

Bie botfi.enDe es feer goet Die cotticrjejK enDe bcnautfirnt

an Dem enDe f feghen Ben

enBe gliebtcken Bet milten, enBe Bat <Q >ater(aBcn,aIs in rnof gljerorpckf enBe naermaels ingficnomen rootBt. Cpopanar oerteert, ermojwet , enBe Doet fcejjDen alle 'jjcrDc eouBe gfiefnieden tn < ajijn gjwrcjKltt enBe Baer op gfcelciif oft geftrelten,enBc es feer goet ghcmengl}t en De gbcBacnm alle plaefteren enBe faluen Bie erroermen enBe ermotwen. Scfe gumme es ootk goet op Bat ctatica gh.cffreftcn enBe erfttet Bat flcBereiin in Die voeten met Den bmnenfte van Den rofijnen Daer op gbelcDt >popanar met Ijuenicl; ocrmcngljf enDe oan or.Ber gheii'jek een peffu6 gefet er* rorcltf Btenatiieilijcke cranckfy Beriouroc,frcckt af Die feconDineenDie DooDewucfc.
fterBt'ctjcjif

eouDen erouDerDen ^oeff. Scfe gumme gheneeft ootk Die

ten,Doct Die rotnD fccijDc Die in Die moeBer jijn efi geneeft aDe > ttbitfypt Ber feluer.' )popanar Boet ootk Bie peftilentiale citeren enBe gefreellen rotbteken Baer op ge* j\ Upt, fonDcrhngbe tn a jtjn g&ewepckt enDe met t)ecf Deech oermengfif.

Sefe gumme werfuct ootk

gfjefiouwett.

Die pijne

enDe

weeBom

Ber tanBen tn Bic gaten van Den

quaDcn f anBcn g!Jefteken,of t als OKefue fc^ijf t

3
j

in fijn gfiefoBcn enDe tn Die

mont

i5popana; oerclaert oock enBe maeckt Bat g^cfi^te fterp op Bie oogfien geffreften Been oft met Ben anBeren Baer toe BtenenDe tollpiien vermengl) f. 90an Defe gumme met peelt wotDt een plaefter ghemaeekt Die feer goet en fonBer^
Jingfie es tfeg^en

aae

Uun vanae wiiBe oerwocBe'rafenBe Bieren Baer op ghelcpt

VanCafcv.
i

(lap.cp
,

enBe es niet eenBcrlcpe, want nan Bte jplaetfe Baer Bat ^aferpittum waf, $00 seranBert Bie fmaetk,ruetk enBe
!

2Cfer loepet rot Bat -aferpitium

toefen

van

Befer

gumme.
Bloeijet in (Jotenen

waffenDe es bcfe lijck an ruetke enDe niet feer oteemt van fmaeeke.aljo Datmt titer ooj tijts met Heen in Die Spotekt enBe in ben meBecpen, maer ootk tn Die kuetken enDe
I

Sat fap Dat rot Dat -taferpttmm

tn bit

2
VanCaftv.
1.3

(tap. tj<
treeft.

cclv
v

in bit fpiifcna(6p(mwsfcb.tijpg(jc6iM;dtf

'

cacr Bat

fap ofi

gumme bu van iafcrpitium coemt

in

?eDicn en piien waf*

fcnDc es on(trfcii|(b f nDe feer fiinckcnDc an rurtlte. <nDc Ocfc fapcn off gummen Mocpcn wi Den Mirten enDe ftclcn.ais $p .htamft

wo:Dcn,glKHickt>an,Opopanrgb>fepfe6.

'

'

Caem*
St fap an -faferpifium wo:Dt gfiefcccfin -lalt/n Lafcr,t>an Ben 2(r abc ufcfie mee
ftrr8

gat fap Dat m btn (telen oloepef wesDt ggc!>eefcn Is JNinius fcfnfift Cauiias. Sat anDer bat wt btn wonden teemt Rhizias. S>at we(rieekcnDe fap off gumme cct m riecr n-J? K^mK^n iatijn Succus
Gummi benzui off Gummi belzui cnDt
tro:tit

Af^enDc

Afla.

'

'

Cyrenaicus, off Lafer Cyrenaicum.3n bit 2(p0teken van fommfgjjcn Afa odorata.
i

S)t anDer fap van $?coen

Off Succus Medicus.

gljcgeeten

im f ^ms.^n iatijn Later Medicfi,

Sat van igwien wotbt ggenaempf i7rJ4-n.fiaKjf.3n iatijn Lafer Syriacum. @nbe bepbe befe gheflacljten van Wltbitn en eptien wotbcn om bucren ftereken
ftinckenDcn meelt wille t>an ben arabrufeben mcefte en in Die 3tpot'eken gheftcefen Arafetida.3n^)oocfjbupffct} upuels Dteck. jfjicr te Janbe meteenen feer :ee'mben tiaem $ieri(onfonfa. T ilatuere. iafar te fjeei cnbe bioodj tot tnben bee Den graeDt en gaet mei fiuerber wer mie bie

jOie gtimme van iafcrpitium fonbirlingfie bic van gatenen met water gebteken WDe gt)eD!oncken,Doet Die fceefcfjept Die Ijaeft cltng^cn gbecomen es terftont wrgacn )it felue gumme met een rouwe epe ingbjefopen gcncc|t oock ben hoeft, enbe mtt

plaDercn,ffelen,cnDewo:tcienanaferpifmmtcrDe tcboucn. f Crarijtenttierekinghe. _,,

%
23

nDefewebfighefptjfefngrjenomenesgoetfofbafwrouDertpfeutefw. -lafer g(jenceft oock Dte gl>eelfucb.f,enbe bat water laben met b:oegjien

t)'gt3enin>

ererompen off gelpatmen Ijebben ttn t}a(f ooitken fitter ingenomen, enDeinDer fetuer manieren g&cbtupckfwrwccken Die natuerli|cke cranekljcpi Der Mouwen, enDe laeebtaf Die fe<> ' eonDtneenDeDooDcMUcpten.

Jt frtne -lafer es oock feer goet ben grenen

Die eentctj (eDf off fenutren

feg^en

Die atlenbe fteckien te

la\a coek feer goet mtt Ijucnicfc. enbe atiin

bit

tJteffptopevancbttkingfenomen. Sefe gumme ffelpt oock enbe g(ieneeff ben (cop bte Super ais niet en verteert met CKpJr^a cnbe J5eper ingenomen.
-lafer crDttjft 00c bte eoitbe (jupueraefcfige

< off '

magne bit fpit'fe S

tMtfen met wijn peper eit trieroock MoncHen. (in baer af met peper gcnge&eer tnbt olaberan <Xu(ite tfamen met l)ue mti; ghemengt,tt>o!bf een eiectuariiim g^emaeet, Dat Antido.a ex fucco Cyrenaico ge^ naempt rooiDf, Dat feer goet enDe fonDerlingfje es tfeg^en bie werDebatcIjfe tottfen.

an fiitfen enbe pijlen Die met fenijn beffreken fijn, an im en (fiiebacms inghenomen,enDe van bttpten op Dtegfieuetfthepf gfieftreken. Jn aue wonDen ooek an oerwoeDe honDen off anDcre rafehDe nerwotDe Dteren ge 3
gfteqttet ft^ept

*Jr rnoe ae
''

mm S uc

om" feer goef tfegt)en alle beten can ben feminnigden ghebierten -O

oefen es befe
-lafer

gumme feer goet gljebaen.enbe op bit beten t>an ben ftotpioenen.

maeckt ootk Jet gljeficrjiefct) crp.cnbe neempt af bie beginnenDe ftknentnei -R Suemcij op Die oogden g^eftreken. 2(16 Defe gumme in Die gaten an Den quaDen fanDen gefieken twDf, jo erD:>tff ^ 3!) Den tam jweer. ^felue Doet jp oock met toierootk in een Doecrkcn ghebonben tnbt aen Die tanbengelept,oftmctM;gt}enenbe^)pfope in water enbeeDuk acfoDenem

DemDcnmontgt)eouwen. Sfe gumme genee| ooek Den ppe mei penierj Daer en gf>cftreken,enDe Die

5J{

fquinan*

9b0
cclpi],

XHm Q<x$aptmtn;
m mom

eap.ct'f.

fqitmantie met Ijueniclj water gfiegosgelt. %l$ oock pemant ect)elen jpne hclc treeft joo Boet Defe glje (jouwen. jn grjcgogclt enDe in Den

gumme Die wfeallen m$ JJ

iSiep^ftilemialcapofumaticnenDeelieren Doet oock Defe gumme wtfaeken met ,0 9tur/fc, jalpectcr enDe rjueniclj mnengtjt enDe Daer op gjjelept. 3n Der feluer manie? ten g$et> wpekt treckt jp oock Die erf eroogfcen tvtafe jjf te twen mj een mes ront fonw

me grjcltjt&t (ijn.
iafet met ceoperroofe oft fpacnfgruen ermengljf , ncempf af alle quaef ouerlor* lp bieb lcefcf} Dat in Die gaten an D nuefen wa(t,cnDegl>cnee|t alle ouaDe fcoitfticrjept
Der feluer.

SJefe gumme mei a$ijn,pecper,cnDe Kn'i'n *>ermengl)f , g|eneef? Die quaDe fcoifftfe >, eDen De6 l>oof(6,cnDe Dat wtoallen Des fjapis Daer op gtteflreken.

Xafet met Den feoiffen an granaetappelen in jijn gefoD wrDjifff alle aenwafln 3t gljen enDe grjcfwillen Des eerfDermc 3f cm Die ImaDe kackljiclcn an couDe wet (rooien gjjeneejl ooc Dfe gumme mj olie
i

'

Daet op gef*rcken,als Die erffenen te t>wen met gocDen wijn gb>ffooff jijn. Ste anDer (tnekcnDe gumme Aft feuda gljenacmpf e6 tof Den ooigljcfereuen glje? <S fcjeken ootk goef.maet niet $oo bequaem als Dat iafer van (Ebenen.
feer goef tfcgjjen Dat epeiimmen iefe (linekenDe gumme roken,oft op Die nauclgjjeftrekcn.

an Der moeDcr gfje* >8

Van eagapemtm.

dap.

ctj,

2(gapemim es een fap oft gumme loepcnDe wf e geflapt enDe maniere van Feruia in leDi waffenDe.Die als @a(enus ferrjft ooc Sagapen gejjee
ten woiDt .@)nDe Die f>effean Defen gumme ee ais Sftefue ferijff,Die Itcfe* teiijtken in Dwater fmilf en san rueeke Den oock wat getijen es tufjcbeii

lefe

atbanum enDe iafer als iiofconDcs f|5aem.

fept (jalueling^cn rteekenDe.

eefin rieef<ry<OTmo|;.3n iatt'in Sagapenum enDe Sagapenium.wan -SpitniUS Sacopcnium,van alenus Opos Sagapeno,id eft^Sagapeni fuccus. 3n Die ^IpoUV

gumme

Hen Serapinum.

f BntlXat,

agapemmes werm tof in Den DerDen graeDt enDe tuoocb. tot in Den tweeDen.
en itocrcft mgljc. agapenum een w'erenDeel (oots fwaer ingenomen iaccfjf af Duer D camerganck 3t Die f ape fltimadjtigfK oct}fie(>eDcn enDe alle rouwe onnerteerDe flupmen enDe Dj geel water enDe es mits Dpen feer goef tot aecouDe ouDe weDerfpannigt}e fieekten,<t fupert Die !>er ffenen enDe es feer goei tot aHe pijne enDe weeDom Des 6oof(s,enDe tfe<> gen DiepopelfieenDewaBenDe fieekten. Sefe gumme in Der feiuer manieren es ooeft feer goef f fegjjen alle eramp.lammfc?
t

C Cracl)

gej)t,fpanningrje enDe
tten
|je<

weeDom Der fenuwengfjetijupekt. 3tem tfeg^en Die coitiefjepf san aDem langDuerenDe uerouDerDen coui t)oe(l,pi>
enDe weeDommen Der jr.Den enDe Der Hi jen, es fupuert Die f>oJfte van ae tape eouDefiupmen.

agapenum ootk feer goef welf

winDen an De milten, 2) Daer op gelept oft g^effreken.
eii

agapenum gl)eneefl oock Die cl>ttrjrpt

niet

er flopt Sepf

aeen wan &inn ingenomen maer ooc an fcupten ot alle upuainge,enDe eouDe ercuDerDe enDe Di|ergeli)ckeeojffen es'Defe gum me oock feer goef gljcbjupekt. agapenum met Ijuenicl) water gJjeDjonck erweckt Die nafuerlijcke cranckfjepf Der mouwen enDe iaecgf af Die DooDe twucgt en. (nDe met wijn ingenom es feer goef rot alle beten enDe (teken an ae flang^en enDe femfnmglie gfieDierten. efe gumme g^eroken es feer goet (fegfien Dat opelimmen" enDe opffepgBen van DermocDere.

&

agapenumin ajijn gfeweieftf erferrf,*>erDjijff enDe Doet feepDe"

ae 5t cotfe -f)

Deouc

VafKSalbanuttti

Gap,

cft'f.-

cd^th

Mauw.
j

te ouDegljeftwIlen &* ttKfl cii&crttfcgctfeu^rpt ontrt i>tc (eDen enDe ionctucren alle fne enDe piacftcrcn Die ermoiroen. tDe es feer goei ermeng(>i agapemtm maeekf oock l>ef gcficfjte claer enDe neempt alle fceghinnenDe fcelfcn littekenen enDe wleeken van Den oog&en met fap n Oiujiie gemenght enDe Me

oo?

t>mt(Sfllb<mum.
gumme

<q>.

cttf.

"1 lUbanum es een

oock een g|ef(ac^i txin Jerufain Mft tt>affenDe,Die CKetopium gfcenaonpf treiDt. Tntic Die e(e a Dcfer gum* me es Me vet enDe taepe, met Bocbjict; oft Moccf} Die fupuer es enDe ficaer van ruecke enDe Dacr gfjeen Ijoufacritiglje fplinters in gljemenglif ji/n

S>efe gttmme ee(

m riee; x*feva F .3n fafijn

t atuere.
tot
t>j>

f mm.

enDe tn Die 3potcken Gaibanum;

alfranum

es

van natueren teerm

naer in Den DerDen graeDf enDe Djooglie

iottyDentweeDen.

f Cracljt en ttJercfcitighe.
tioelt.fnwricjjepf enDe eo:tIie!)ft>an3J Dein enDe ffegfcen Dat futljfen.SnDe Dieni feer wel Den gr-enen Die an binnen ofte? ijuetft ji)'n,of t eenic leDf ercrompen of t g^efpannen e6Den,inghenomen

afanumesgoef tfegjjenDie oerouDerDen

Sefe feiue gumme met CD? (Krlja enDe on gfjeDonefcen ee goef fof alle femn ft van bmncn ingfjenomen,off wan bupttn met flttfen ene ptjiett m f lijf ghefcoten affcanum in Der fefuet manieren gefcupekt ticrwrchf Me nat uetlijthe era whfieut i>er:ouwenenDeiaee{>faf Die DeoDetiic5fen.ftlueDoef tyvan onDeraliefef 'off
'

' JjeeiantenDeDenroockvanonDerontfangljen. ZUe femjnnige geDierten wriaecljt ocelt al&anum met fyntn ruecfc ata gfieMaw 7) WMDt.enDe ais ijemanf icr meDe beftreken es 400 en hunnen gheen feniinnigfic abt* Menen Ijen g&efeaDen.Ste felite gumme mef olie eft faet off wtfelen.an 3naelea fccoDef Die flangljen enDe ferpewcn als Daer meDe gljeraeekt woiDen. SOJet jonen rueeft eoemt alban oock te Ijcipen Den wouwen Die S Dopcmmen (E 'enDe Dj opffepgfjen wan Der moeDer feck jijn,enDe Den gfjenen Die mef eemge tallen* He fieehte oelaD jijn,{>ef Doet 00e Die moeDer in jijn piaetfe eomc op De nauel geleuf albanum crmo!tBef,mae(lif faec^t.enDe freehtDoojnenenDe fplinters enDecofe ,f De ^umueren wt enDe es mits Dpen feer goet gjjeMupcht op aHe herDe eouDe ouDe elie> ren enDe gcjiuellen.enDe in ade faluen olin off (ae|teren erme'nglit Die oerwermen

erfeeren,Doen fee))Den,ermo}tt'en,apoftumafien tt Doen 6>ehen,e'nDe Doornen enDe

fplinters tottrechen.

>o Die Jjerpe vttfiovt e milfen es Defe gumme ooeft f(u goet gfiefepf enDe gfieffre^ ' ol !tenenDeopallepimeenDeroeeDomDer$pDen. a(6anummefeDiekenDefa[peeferermeng|ferDji|ff iat fp:oef enDe Die fee^ , -9 Ben De6aen(tcrj<s enDe. Der fcupt. @a(6anfl in Die gafc vi Den tanDen geftekc erfitef Die pifne ei toeeDom Der
'

feluer.

VanHmmoniacum,

Gap.

ciiij.

CKmont'acum es ooek een gumme off fap wfeen^eiulaDieSIgaftnis g^enaemf es foe?)rnDe,Diein(E!enen Dat een (aDf van Qivhika (6 tr>a) | enDe 6p Dat oraeulum an 3mmon in ipMen. (nDe Dat befc ammonia^
enDe gheen ^outacfi^ fig^e fplinters ffeenacljtictj grufis off anDere BuplK^eitt in'enrjeeft, enDe oaf waf 6it tetacrjtkr? an fmactke es,enDe tn e lepe ftucrfcen6 es Den wieroch fefyer 8?e(i|ck int enftene,an meeke naer Dat Caftoienm wat rieekenDe.
j

eum es als 2>iofeonDe6 ferijft Dat vafl en fupuer e6

fiaan. m , efe gumme nwDf naer Dj ojaeulum an 3mmon tn riet

3n iattjn Atnmoniacum.enDe in Die 3p0f eheil Armoniacra,enDe Gummi Armoniacum.

f ge^eefen

iju^ewm^

5?ame#

ccliftf.

t)<m2tmm<mtdcttm;

<ap.

cttj,

Q Bnttte,
ammomae t* werm tot in ben ttweb gtaebt, en Dtooclj tot wfnaer in ben fcfurn.

t Crartit en roertfemgljc.
ammoniacum een tnerenbcel loots
froaer

mgljenomen

eerroeelst tot eamergancli,

tnbe iaeefct af Die (pc eoubef(iu;men,bie felue rot Den weerben leD naer rjem treeften* De,enbe es rmtts bpen gcet (c( bie comcljept enbt btnautljepf an b aDc,&cfloten^ri)C an Der boJften,x>aUenbe fieefttcn,f(ebereijn,pijne enDe roeebom in Dfe fjope biemc'feia tiea beef,enbe tfegben alle oerouberbe booftfroeer.jetliten enDe gfiebseften Der er||e< nen,ber fenuroen enDe Der rotwenbigfje leDen. )efe gumme fupuert ooch Die f>0J| , enDe Doet Die taiiefwjimen rijpen enDe rijf/en 9> met b uenicfj vermengd enDe gh eleekt ,of met mater baer gbepelDe ger jte tn b efoDe reingljenomen. ammonia tum minDert ooeft enDe gfjeneef bie verrjerbe enDe er jlopff miift n, f et fatebt af Die DooDe wuet,enbe Doet water enDe Die wint (offen, maer en macf) maet een uttti tfeftens tnghehomen tvo:Dtn,trant alfmtn Deft gummt vttl oft Dierotu; ge? t: uiKlif joo Doet 51; bloet piffen. Stft gummt g(jeneeft alle berbieb^t enbttjerfutt alle pijnen san Die lener tnDt3 milt e in ajijn gjtroeieht enDe Daer op gljeftrehen oft g^tlt pt ammoniatummtf^utnielj off peelt ermrng(t boet bie b^rbtgr}tftt>itltntrgaett tnDe rotbteften Die atn Dit ItDtn tnDt ionttnrtn van tflt Dtrtijn gbeibafl'en tnDt geeo* men jijn.fjef Doet ooeft alberljanbe fjerbiebept <n eoube gbefroien feepb Daer op gbt lept. lnbe te got t in aUe faluen off plot fitten ermengjn Die serroerme'.wrfaeejjteh, t rmotnen.enDe rotfrrehen. jOo Die pijnt tnDt wee Dom Der (jopen feiatt'ea genaempf,t op alle pijnt tnDt ve moet jepf Der (eDen (s Dtft gumme mj ode van Ipptruts enDe falpetter ermtngfjt fttr
t

ft"

u5

goei gfcefreften.

ammoniacum ooeft
efar rtn Dit

meDeepnen ermengbt fteDen tnDt bupfierb/ijf afnemen.

feer goet in a[(e

Dit Dt

oogbtn va*

Van <up\)Oibium.

<la\>. ct>,

vOprjobium vlcctitt tof een boomaefyidj gfieroas Der gerufa feer gbefijeft, jLbat op Den Dercb. a({ila in Ipbien bp ftauritanien waft, enDe in Dit tn> |penan3u6a6<onineIian4pbienierfi gfewonbenes gfceroeeft. (Enbt t bat beTe Supboibium t6,bat gtt(acbfict) , claer , btoofet) tnDt fttr kan* De nDe in Die mot enDe Keelt te, tnDt Dat noer) oe rfetj te niet veel meer ban ten jatr out.roat Dtft gummt erlie fi Duer ouDerDom ee( an |uerDer tracht a( ltnu6 tnDt gRtfut fmjutrt. (f liaem.

Sefe gumme fceet in

Euforbium.

@rieeriv<pfftoi).

3n

fatijn Euphorbium.^n bit apotelten

<upb, w6ium te fttr gret tnDt Drootb tot oinat r in Den w'erDt n graebt.

^ ^atuere,

'f Crathten tbetcfetns^e, <g upfwbium bat in Der manieren naer btfereutn bcrept e s , botf Dut r ben eameu ganelt a(6 SRefut ftrijft Die taepe eouDe flijmac^tig^e (upmen feepDen eil afgaen,en f Be Jaelt enDe freeftt bie felut natr rjtm van b fenuroen enbt wt Dtn vettben Ub, en> be taeeft t bat geel water af. nDt 1 6 mits Dijt n fttr got f tftgtn bit ve rouDerDe (joof u
fwetr,iammie6ept,eramp,leemftn an Dtn potfttn tomenDt, pijnt tri rott Dom Dtr ft^ nuwtn tnDt an Dtn tt>trrtnDigt ItDtn, fonbt rlingt^t Dit strouDert jijn,enbe tfegben Dat gtt( water.^tem ooek aus enttite ftfetijft tfegben Die pt (lilt ntitn tnDt Djjergfiti
(ijthet}aefligbefiecli(en.

San <np5o:bium met twaelfmael afjo eef o(i enbe fut tel ta tooJbt een falfh? gtmat tltt Dat fttr fonDtrlingfit e tot afle pijnen tnDt rotebom bet (ebjammiebept,
treeftinge enbt fpanninglje ber fenuroen,enbe tof aHe pijntn
<)(

<25

enDe gtbztfttn bet ftlucr

fertj*

altnueint

itrbe,bpeeft

de Medicamemisfecundum genera bteebet oerelatrt

utnbt

VanGuplyoibitn.
iteitDe

Hap. ei

5oe enDe wanneer Datinen i^emfytc van gupjoibium meesDeren, mmbcren enDe eranDercn fa(,Daf te (andtesom f>ier te erjafen.

ccW

gupjosbium mc(
ticjept

ofte

van *aurus,beren
quaDe

wmmjjf gjeneefl Die

Jap!s,enDe Doet nieuwe Japi tomen enDe groepen met allee op tfiooft oft plaetfen Daet W>)'~ wig [wallen es,maer Doet ooeft ben Dacrt Me fpabe b teemt, woeeh oo ttomeii enbe feer waften.in ber feluer manieren gjebiupekt.

oft Daffcn fmout, ft Dperaliefiidie , er fcoifticjepf Des Joofts , enDe Dat wtal(cn Des

gupjoibtum m*
biegjenewacker Die

olie

uermcg Jt enbe in ben floep van ben lioofbe geftrehe maeekt met fwacrcnflapen enDe rafernicnbeuangJcnjimgnDein
Den

t\'

eek gjefrehen boet Jet Die fpiaeeke Die van Der popeffie oerloien es webercomen gupjoibtum met a$ifnermengjterb:tjft enbe neempt af alle (eelijdte Ietkcn c* en plccken van ber Jupt.fonberlingje Die witte feelien enbe fcelferingfien ber fcluer

f ISMnDetnifle.
gupjo:biumomjt)'nbrrfeer Jeetenatuere es van binnen tlitfiaems ingfienome feer auaef ber lcuer,magje,enbe alle tnwenbig Je leDen bte felue o'nftekenbe enDe 60. >*fvv, en maten enbe natueren wjittenbe. -,.

_
1

mebecpnen bewaeren 3oannee KttanarDus neempt Scaflir enDe gummen ragarbantt i tramen, attoo als gupjoibwm enDe Die mengelt Jp tfamc enDe fteltfe inbmtbbel wan ec" on" gJebatkenbioof.enbelaeiDictfamenfofDatjet bioot ghenoejes.aebaeken eilDan neempt Jp Dat miDDelfe rot enDe maecht Daer ptDc af Die feer goct sim tfea ""> Die leemten an Den potken enDe alle pijnen wan Den tttnenDig je leDen 5 "",?*'" tc( 6c ? Cup Joibium k *>! GWofitj- efi maeekt Daer af puTE mfhl."^" met Den fop van Citroenen oft Srangie a^pelen.Die Jp feer tot Der pefliientie p/ijff TOrttt 6<wcocoll. <flp. a>t,
g

telen enbe Dat falmen tuficjen DmiDDef fte r>an Den citroenen in een paffepe an Deed leggen enbe al^oo Die felue backen,enbe als Die paftepe Jebacken Wiiin g to talmen Dat gupjoibium wtnemen enbe tot Den Jehupck Der

van SuposMum woibt g Jebeetert m eef mam'eren,enbe terlt *, QRefite ferffft, joo falmen nemen gupjoibium va gemaeeftt met ode an fuct
e

fJ fWW

etetingfyt tntt bcrept'nglje.

als

amait

ml

^^rcoeoBajs een gumme an een Domacfjttcrj g^ewas in })erftbe ttalfenDe.enbc c^Die befte areocolla es Die gceladjittj an eruwen bit teracMitJ
,

van fmaeefte

<nDeDieDenc[epnen|tucrken6iDanwieroockgJeli)ekes.

jefegumme weibi gjenaemt in

enooCKSarcocolIa.

riecr **..'.

3 iatiin enDe m bte

D:oogfte tot

f|5atUEte.

Zvtxti 7T*f
'

eareotoDa es reerm tot in Den tweeDen graeDt, enbe <n, fonber feerp^ept als alenus fept vni oogfienDe.

wlnaer (n D refe
'

u< ' enDe Jumueren Die . bie "s ?l^ rotwenbigfe (eben enDe onetueren gheloepef ji/n, Jet fupuert Die fierffenen.feo iiumen,boi(te enDe longjene, enDe es feer goet tfegjen ten langbuerenDen fioefteoi,

0(0

fCracljtenaierckng^, <n|f ' tW(h ^ Mc 8 roMe "!" f' "!"nen [

ticlieptBanaDem.DengJenenDiemet eleeouDe flupmen serlaDen werenDeel loot6 oft wat meer mgjenomen.

jijn ontrent

een

mt

arcoeoaesooek een feer Jeplfame gumme, wonben enbe ofeeratien (uptenbe, quabe onfupuere fweering Jen fuptierenbe enbe nieuw sleefe Daer in makenDc, J J ' i^ tf9tbns '" &'P">9U<>ft niet JuemcJ wermeng Jt Daer op Belt k b

im

oicRen Der feluer es befe

meicit

ot Den loopenb oogJen,feenen,btipfter Jept, gjequetftjepf enbe bpergeltjeke

ge

vm oft i;f bag Jen g Jewepckt enDe gjewet e6 als 5J{efue fehjitft.
fgpnbebestwertebeefs.

gumme ooek feer Dien|eli;ek,fonDer(inge als *p m efelinnen

Sof

'

Dat derde deel,des Cruydeboecks,

x>an bev wojtelen/mebecynflle miyben/enbe qimbe btn&eritjcegiewflett/ftfoen /ncm/ n<wue/
acfet
,

wttdttnafct ene in&ermfje.

Duer D. Rembert Dodoens.

t><m<Dftetli*ctp.-

<*p,

C 'Tgljenacht.
T\
((!)
'
Ariflolochialonga.

f,

16

iof!6 fcfestjft

es

Bijjerleijc

n glJejacfre.tonelyoM.entie.

Jl^&ieiSlemaiuieglJenaemptroo&t.

Hoi

Dm

twldten JHuwHsnodjeensfettic

.fatfoen.
Arirtolochiarotunda.

Uwfc ftttHuq:

SXonOe

(? erlucep.

3dtige,C|Tctfu!)5Mf< tunnt
|

(<ff< (trien, enfce

.

ban aen

wafftn

I
.'

friseren <m 98 col g jjeiii(Ktn&e t'e Noemen jijn yutyutcticn6c ffcrcRanruethe,ent>e[6C'ie ergaen joooolgfjentiaer masten nacr gfjelnelt ocerltenegfjcfaf foeneert . ie n><Kte( c<s langacfc
toeei>e fcla!>cren,i>en
ttcfc
,

wngljers ft imjjme tndte , n Pinnen geel, fcerp ene fmafcfte.frttefwaetsanmedte.

feit <er

<>n

<* ie

VanCbftttlcty.
j

Gap,

f.

cdgtn'fv

SieronDe

5(ler(ueep feaeggt e(e (eere ffeelltens

gjjelii'eft

,an DerwostelwoHeomcnDe,

vOepf enDe (angje ,flerlucep,maei: ronDer.Ste bloemen jijn reif.Sie wotfei e$ tont gljeli|<li een tltyn raep&en,van hupt
<* toe

Daer aen waffen ronDe MaDeren

ten gr}erimpel(,t>an tonnen geeljwm riteefte tDe fmaeefte Der fangjjer niet ongelijeft,
AriftoIochiaClematitis.
Piftolochia.

gatafijntttyt.

gatafijn erupf glienaemf wDt.es van |le(en Joogljer enDe langst Don toe (wee oo:ghefcreuen. &in btabo ren jijnoodt Den MaDeren an 'Se!)! enDe Den anDereniSlterlucepen van fatfbene gfceltjcIi.Sie bloemen waffen fuffcb.enDie bfaberen enDe jijn fangft fiol , bleedigeef. Sie wuc&ten jtjn a(<s peeren g&efatfoeneert.Sie wonelen iitn lanchinu toehe fco:0 fen beDedu,an rnecke enDe fmaeefte Den anDeren gfiefi)<&. 4 S)at ierDe gjjef'acfy Dacr pitm'iw af fctyiifMe an MaDeren enDe (telen ben ant Deren fcfyer gfelijds.maer minDere. jn wttcf>(en jijn ront g)ie wortelen jijn Dun MiDe (eer gjjelijtft toefen ent>e maffen feer ee( t famen bp een.
3
,

Sat Dbe gSefadjt <m .Ofterlueej)

Dat

fcier

u fonbe

CPInctfc.
i.i

Siefangfkenbe ronDe ftttlmtp (fen toteefp(aetfen onstaten enDetot fommigfje piaetfen van vGianeftrijcft befonDere in iangueDocft bp f ontpeiier6 van roaeren nv ter ti|t Die ronDe Santwerpen (e eoope gfiehot^t wosbt
.

ai DerDe grjeflae^t tt>a|t g^eerne m Die wi/ngaerDen enDe fjoogr)e wi(Derniffeh,ei

ttwDt
tol eel piaetfen

san SSzabant aen

Die eant

an Den Ijooglen

e!DE geoonD.

CCgt.
flerlweepen Moepenin S5:aeeftmaent enDe-ijopmaent.
fterfoeep wosDt gebeten in rieer if tomSvu*.
Jeften Ariftolochi.
,

' /?an<4a "^7"

3n iafijn Ariftoiochi* in Die 3pc> a". tryU<ty*. 3 l| jat

f, Satip{85cf(atfc(5fCttnrimfi<rro\xiM'(.3n'i<I<l1AriBolochia !onga& i Ariftolochiaaias.van fottltmgjen c/laKTuXiVlf,fiioKa'? 7ro !'>'' T '-''llvo C> Dailit Melocarpon& i

cdgpiq,

t)an>fteriucey.

ap.

SweeDe gWffdC^t WO!Dt gjenaemt if WToJixi'o"5J'W*iMi Arifiolochiairotundafc Arifiolochia fccmina,VMIl

fommigbn x<VMjuBAt> & Malum terrx. aJliJf&ar*fr< itnidiL^.

gJeJeetenafioToxxiKKMMWTK^riftoIochfeClematitis.jn bl'e 3poteften Ijier te fanDe Anftoiogia onga.^n gvaneljois toarrafinr,!>ier (f lanD; gar rafiin crupt enDe Daer rtacr van fommigjen in iatijn HerbaSamcenica. an^M>t/>^t&jruJHu 4 cWrD WC! Dt atl pltnilt genaft 7nirrotx< K9" Traiwf <op Piftolochia &Pofyrhion.
3

erBe

gjeflacfyt eg

awfoWfc -pttrf_
ie wortelen van

n atuere.
i|terluee!) jtj'n

werm enDe Diooglje (of in Den tweebengraeDt.

f[ Cracljt cnbcrclungtje. ie wotfefen van >(Urlu(e!)en$ijn feer goet tfegben alle vergtftjejjt, beten enDea ffeften van flangljen met wtjn ingje nomen enDe p Die beien gjelepf. ie lang Je >fierlueep verweckt Die natuerlijtlieeranckjepf vd i wouwen enD*e<3

Dm

Doet water maken,enDe met peper ent>e QJp:r Ja gJeDioneken iaee Jt af cie feconDine, DooDe vmejten enDealle verlaDeni Jept van Der moesere. <felue Doet }p ooeft vet on* eer met een pejfue- gJefeDt.
2 e* tot Den feluen faken feer Dienffelijck enDe Daer en bou e< jj) oock goei tot Die eoiticjept enDe verffopt Jept van De aDem, Jick,pi|ne enDe weeDom oer jpDen.JerDie Jeyt san Der miIfcn,eramp,va[IenDe fieckte, fieDerctm, Jujmeringen,

ie ronDe ,|?erlu(ej>

enPe Pen gjenen Die van binnen gJeboJffen off gjequetfi jijn mef water geD;oncken. ie ronDe >(?er(ueej) tretkt coeh Die feelferen enDe gjebioken beenDeren, flitfen, ij!en,Doomen enDe fplintere* wf met Jerft oft ferbent Jtjn.ale JMinuns fept,vermengjt enDe op Die plaetfen Der duetfueren gjelept. efe felue woitelrepnirtjt enDe fupuert oock alle vervuplDe auaDe weDerfpannige fweenng Jen enDe vfcerati enDe Doet nieuwe (rcfcrj Daer in waflfen. <nDe fonDerlitv gje gjence| jp Die vlceratien enDe gjeb:cken van Den Jepmeltjcken plaetfen alfmen* fe in wijn ficDt enDe bie felue Daer me'De waffejet. 9tonDe >jtcr(ucrp macekt ooeft Dte tanDen fdjoon enDe fupuer enDe Doet Die feme vafl fiacn atfmenfe Dtcwif6 met Den poeDer Der feluer wdjff. ^DerDe gjeflaejt es Den vootgjefereuen an eraebten feer gjeli/eft.maer niet Ifoo 3 " fereftaleSiofcoitDesfcJjitff. HerfeieRngl)C. ieronDe X)(ier(uee!) e6 fubttfiDer an fubffantic enDe eraefcttger van werefte feer fupuerenDe.afoagJenDe.rejmigfjenDe enDe adegroue vocbticjejjt fcejiDenDe. ie iangee en e niet $oo fut>tiji oft foo feer fujmerenDe maer hengjt Jet sleefcfe

g $

in vleeratien beter t)oozt. ie lematifi6 ee Die befe van rueefte enDe mite Dpen tot tl faluen be( DfenenDf

.'

Van^olvociul

<ap.

ij,
1

C Cghcflacljt.
C^fatfocn.

[ ^fwottel e tweeDertepe.Sie eene Jeeft Jeei ronDe wotielftes niet Jol 5 binnen. ' er anDere wo:telen jijn inwenDicJ Jol.anDere van (?elen J biaDerenJ bloemen,en#

e faDe maleanDeren gjeli;dt. een fpanne oft pafme laneft,Daer waff en elepne blaDerfts.Den biaDerf van TBijnrupte aen* | 1 fien(i|tft,enDe aen Dopperfle bloemfts van fatfoene D OtiDDerfpoJ bloe. ! men g Je(i/eft maer minDer enDe liifveruwicj.of t fomtiite wit van toMere 5 veelb!i"cengeDjongJen.5?aerDefe bloemften6 verfejijnen elejme Jaunw Itens Daer elepn roni fwert faet in (ej)t.ie woztel van Den eenen es Jeelront va ( van tinnen geel met bsujme ftellen beDeet.van Den anDeren fomti)t6 (anekwojpier; ged/eft ten dtpm peere van onDer enDe van binnen Jo(.
ffeeiftens ontrent

!^)iwo:te(enJe6benfeere Dunne

am

piat

Van^olwoitd.
cjmaetle.
Sefe wo:f elen waffen m (omberacfcfiglje
plaeffenenDe aent (jangfcen t>an Dengf/e*
fcerdjten.

ap,(p
Radix caua.

Ootowtef.

Sie

tlejme niet

cf,wotDen

tof

fommig(je plaeffenman SSrabaw , enDe ty Die (aDt van leutn gl?eonDen.2)ie anbctt $o(e waffen tn Suptfcljlanf (gnDe wan bat
.

Deenesan Defenwottelen ghesonDenwotDt

ia

enfalDieanDereniet reaffen,aIjo Dat

Die olIe wotfel bp
t>ie

emmermeer

6o(e,off

bU ole bp t>ic oue gljeoonDen en eer

wiwDf.

woeclj in fopoukelle beginnen 6efe wotfelen Ijuer felen enDe blaDeren rot te worpen enDe D:agen in CSKeerte bloemen, tn 2lp!i(l t faef (euerenDe enDe Duet naer *>a* gaet (jet crupt ente bit wonelen btijucn alleene in DeerDe DnerenDe.

Sie wotfel bic iinnen

Jjeeten

C I5aem.
&o( 6 woibt gjje*

.olwoel cttr Jjolwury , en mac& Daer naer in Latijn gjjenaemt wo:Den Radix caua*

Sie anDere Die

grnDe Defe
t>e

af e nee ottfy

wotDt
bit ljole

SBoonkens (jolwottel

giet te l<$De gefjeeten.

wouden fonDerlmgr

Rebben langljef.jf in Die 2(pofekc oot

rW
on ten

)fler(H(ep gjjejiouwen geweeff,enDe rco.Den batt oot noclj 5<trnt>acc5*

cng^c(eeri)en2lpo(eliergt!ebtui)jht.toommtg5e gljefeerDen mepnen Dat Dittrupt, een gbeflacljt es an rpfecom,Capnos phragmit g(>enaemf. SieanDere makt batt af SiraojpThefiumTheophralli.Da: ais 2ttl)cneH6 fdjnift een bloeme es.Sie bttbt Sou* teen Ditoo: 6ieiifi(fi'ocEriphiaMnij Daertwat gheliftBeniffe meSefdjijntte lebbme,
sant mitsDat.maer
ta veris

Dieiemeg&evonDenenwotDt joomecl3twel{ui>ij& Pkn-

gjjcnaerw wotDen.

jBatuece, JJolweifel es werm tnbt biooc^ an natueren tot in Den f weeDen graeDf.'

t Cratht en Boercfefttglie.
-fjolwortelin water alleen of t met ajijn gljefoDen g&eneefi bit fautnanfie enDe etv citDerDe gJKftDillen an Der heelcn enDe amanDelen affmen Daer meDe gotgelt , want SP erDei)it Dte groue oocfyitljeDen enDe Doet Die felue fcepDen. ,

e6 oock Defe .fjolwo.fel feer goet in Den ff fpoeDer Daer af Daer aen gfjeDaen.

ot Den rjupcfj

mont genomen eti geknout cq

^jolwotte! met populier falue oermengfjt gfeeneeff enDe etD:t)ft Die fpeenen enie (, etfuet Die pifne enDe weeDom Der feluer.

Van Zpi
\

Gap,

tij,

C Cfatfocn.
5
;

J5ios ale IDtofeoJiDes fe^tijf t ijeeft Dtjje off via Dunne rooDatttige ff eefe hene Die niet Ijooglje an Der eetDen op en waffen. Saer aen b!eeDact5ffe>

g^e dlaDeren waffrn,Den blaDeren van Jjpperieon niet feet ongftelifeh maerwatfmaelDee.Sieliloemltens woffenop Dopperfieva Den "(leien. | S)it wojfel e6 ronf enDe Dick, naet Dte maniere an een peere gefatfoe* neert.Sie van bHjiten fwert es.enDe an binnen wit enDf ol faps.
'

cclgg, \><w2tptd.(<tp,uf;
CPaetfe.
2tpio6roa|linBat eptanOt van Itmnot cn&e in fommigljett pfaetfen van ^talien enBe fonBerIing|je in 2lpuen. Jfjier te Un* t>ewo:BBet in Ber eruptlicfl;ebt>er (jouen
gljeplant.

f $aem.
Si( ent;)! cc in rieer n@- vi
mig(;en x<vt-av- enBe <Vxir
Sfje 00IU6
fylueftris.
.

fonn*

3n ia*
.

tijn OOtlt Apios,Chama:baIanus,Ifchias

-Sart

@Oja Carica, a anBeren Radix

2tpios

C Ctatljt en Dercftfngtje,
Dopper|te

wcrrn en
van

C Batuere, Btoogfie

S naf tieren.
Hvie$ in*

Ber rooitel oan

genomen (o(l btc eouBe men enBe Bie (jeefe geele

flijmacbtige flttp*
ocf}tieeBen Buer

Bat ouergenen,enBe Bat cnBerfle an Ber feluer to:tel Buer Ben ramergantlienge* ec(ing!>enomen taecrjt jp Bie feluetwfctie [>eBcn van onBer enBeoan botten af.

09

Sfelue Boet oecft tfap

al ft ingljcnomen ivo: D t.

an

BerrcoJtefen

Van Gvoa\uxv6iUl.<tMi,
fCfatfoen,
QUalttwouel e8 Ber BerBer .Oferltteei) met (leien enBe blaBeren roat aenfen* li|ck,$t) (keft effene ronBe Bunne (leien,
ontrent twee voeten foocrj, Baer ai tr>af> fen Bonchevgvutne blaBeren, Ben bfaBe* vOepl met (eer ong^eli|(B maer (ang&er.

ren

an

S)ie bloemen toaflen op eoite (leelltene tuffc^en Bie fciaBeren wosteomenBe , en jijn bleech tt en (lerek

anrue<lie,enBeBaernaer rolgljen (angftf feerpe ^aumhcne.Btealeijjrtip jt'jnrjaer feiitenntpdtpw Jten,enBe Baer in lept Bat fact mffcljen wit wollac^ tier? ^ai)!,Bat rooBacrjticf; enBe bictt e8,Ben faBe van

enttaen
ront
g(jeli/ek

niet feer ongfjelt/tk. SJiercotteijiin Idcft

fafelaerjticb,

Buer maleanBeren gevloekte fermer Bie <ii(tt>oit el enBe (lereh van rueeke.

CfSlactfc. <gtt>alUtt>o!fe(tt>a(top rouwe (jooge fanBatfjtige g^eberef ten enBe op (leenacljfiglje plaetfe, ewozBt

inSuptfdilaw

vele gjjettonBen

fon&erltngjie in

((jroartjwalBt enBe in afgautv.

CtErJt.
Siteritpt bloepet in SSfaeckmaent, enBe (ettert

jijnfaetin)o^(lmaent.

f jftaem.
trunt tvorBt gljeljeeten in rt'eer rn&e in iatijn Afckpias,an fommigljen

Si(

n(W wf h
,

deru;

z&
derula wiU"S<JwMt>f enbe Hederafolium, ttlbe tl Itt fijt Hirundinaria-^tl ^)COC%Duptfc%

ecfjwal&enwurtj.^n Jeerbuptfcb waluwostel. f >o jfaecftc ftjns naemsi. Siteruptjeeffpnennaemnaer ben ouben rfeulaptus bie in 0rtrt;rRxmns Afciepios gljenaempf woibt.Sien bie rieekenbe Jjepbenen toe feriiuen, bat fcp bit icr|egrieroee|t es bie &t tonfle cr- QJJftietpncn g^eocnDcn ^ccft , enbebaer omoock een obt an ben feluen gbefcouwen enbe gljeeerf es.

vm

q
weitd van bit

p.amcre,

waluwotfeleswerm enbe
St'e

broocfjoan natueren enbe fu6fijfieanfu6|tawien.

f Gracht en rccrcfcinghc
(tapt in water g^efoben enbe gjKbJontken erbiijft bj ertmpfel 31 nbe weebom in ton bupek.enbe es feer goet B<tt grenen Bic van eenicfy fenijnnitfc ge# erwoeben Ijont ^lirttn jijn.ntet alle en als vast ingfjtnomen, bierte off an

rmm

tnaer ooek van fcupt en ba op gjjeiept. S5ie &!abereng|e(tooten$tjn feer goet gljelept *P toifitn enbe van bie moebere.

We quato fweerin$manben S

"Drnt ^afelwoitel.

(lap,

X>;

f Cfatfoen.
&2tfe(wo!tel (jeeft fwertgruene ronbe

J Maberen Ben blaBertn tf vOepl aens>

I
jenli)tk

nia

weel ronBer en faetjv

tter.<Suffcl}en enBe onBer BieblaBe?

'

ren b$ tot eerbcn.comc op toUeffeefc Iten6 Mitpn welrieekenbe bloemen ot,an fau foene ben bloemen an@ranaetappe(en enbe Ben

^upfkens an SStlfen gfcelijekenbe . Sic woite*

len iijn bun,(antk,erom, fcerwaerts en berwaerts

Suer maleanberenwaffenbe me( aenhangenbe

clepne fafelingjen, liefeltjek

anruemeen

fterp/

epbfetongjje.

cplactfc.
Si'f crupt waffgeernein
bi< g^ebercfyen
.

bonekereplaetfenm

rouwe enBe Bos aerbtrijtk enBe fonBerlingljeaen

enBe in Bie boffc^en Baer weel (ombte enBe ftabuwe e.
->afe(woel bloepct eens vi<xiinbi<imi(, tnto een nae r Bafgaen an ben joomer.

C$aem,
JOit erupt fyet in riet; ia-x^.^n iatijn eiw te in Bie 2(pof eken Afarum,an ommigen Nardus ruftica en Perpenfa,S JJater VuIgago.Jn JP)OOC^

buptfcb ./jafelwurtj.^n fteerbuptfeft jjjafelwo:*

e(,enbe tot fommiglje plaetfen CJanfooien.^n

Jrant^ois Cabaret,

m^

f ilatuere,
-fjafelwouel es werm enBe bsooglje van nat ueren tot in ton Berben graebt.ei fotu bertinge bie tpcstelen bie mee(l in ber mebeepnen gljefaiij) cht troiben.

rCraclitcnajcrcfemgftc. St'ewoiteteniDanbefenerupbe met wijn g^efoben enbeg^ebsontlten boen waters maken enbebiewmelo(jenenbejt(ngoettfeg^enbie bioppelpiffe enbe ben gijenen bte ^oeflen, bie eoit n abem enbe er(Jopt an to:f?en iijn, enbe bie eenicfj lebt er*

trompen

oft gfiefpannen

^eWen.

in)

&i<

ccli^tf.

T><wjDjrtctmcttltt;

(tap,

t)j.

Siefeluercoitelinbet (dun maniere gfieMupeltt roeberftaet alle fenrfn enbe alle peten en&c fleften van ben flang(je n nBc femjnnigljen gljebierten. .fjafetooitcl ootk met wijn gefoben goet ben gijenen bit water laten enbe bie pt|ne enbe weebom in bic Jope Jei> ben. jjafetoojfef met Ijuenick wijn ing^enomen^erweeftt We nattterlijdte eranehfieet Der wouwen enbe iaeeljt af bie feconbine enbeanbete oupluf\ct>t. >U Waberen van .^afelwouel met wijn gljeftoof en enbe fap ban af gfieWoncfien boen ouerg&cucn enbe lagljen met bat foahen af tape flupm enbe geele octfitte^ept. >ie felue" WaDeren gfje jlooten jijn goet gfjelept op bie pijne enbe weebom in thooft, op bi< erljitfe fweerenbe oogben,op bic fcoijten met meldt wlaben alfmen tfot er? Woogljenwilf.enbe pbwilt ter fonberling&e al|tier(t fceghmt te eomene.

<s

2)
(

(J

Vanfaacunculw.
5r\9iaeuneu(it$baf es S:ahen woiteleees

<(vp, *>
angeflcrjte afoJHinJiw

Wijerlejje

j+J fdjnjft.te weten,groote elejme enbe water Sjaken woitcle.

CCfatfoen,
Dracunculusmaior.

Dracunculus

paluflris.

root S;aften wo e(e.

SBater g):aken mtoU,

woibt, heeft eenen bulten effenen Italen ronben (lee'l , met e(< roobe (Iiphene effi plee;hen6 gheltjch eenen !f<ftoftf(ang6e6efp!eneh(t. S)iebia> . . *"*? ." "'">' -'J>". *>" & welenen elch tefohber blabt landt rt fmal re g|eli| ( h palief? oft eurchel Waberen. >p bopperfte van ben (telen walt een lam gebulte pmne,biegljelijchwt eenber ofen woucoetm an wuwentnunpeerfcl) rnbe baer naet olgI>i een tfamen g(jcb:ong&en gr oote Wujwe gheltjek aen 2(ron,bte erft gruen e* enbe naet geel root nwbf,fe ijeef enbe fcerp van fmaeefte. ie mi* es ront enbe wit.

A^tunis g^enaemt

^in

\)rttt2>}<tctmctttt;
t

@<tp,tf<

ttl^Uii
1

S< frceebe glje flacfet Ijceft groot* bieebe blabeten ghehjek 73ep, met witte fecw
hens pefptcnght.en Matteren van Zeen van fatfoene gfje(ijck,macr niet foo landt. topncn ftecl es oodt lanck effen enbe met vele roobe enbe peerfefce ftipkens hc fpjanet-, Daer op waffen nuchicn ghdijdt dtn bat terfte gheflachj.fcie troste! oodt toni ent be mimet een bunne feelfeken bebeeht . <nbe bit g^c f lach.! en e hier te lanbe nocfe

niet feer Bekent.

5

at berbe gheffacljt
Scre.bte wclcftc

b$ water Slsen

wone (e genacmt mach. nwbm.hccft roote

van vOeyl oock febter
(teel

bteebe ronbacfyigljc piabercn.benMaberen

ghclijeh inacr

meer*

oo:tcomen van eenen ronben

o( ieben enbe knoopen

lancr bet

hen tt>e( fcebeckt.

tetben critppenbc,enbetotecf pfaetfen fafcfachjtgjje nwtelcn wtwoipcnb toer me* be bat fy) hem aen bet eerben vafi maeckt.,Op beynbe wafi ei recht op ftaenbe Ree/* fcen oottlmnghcnbe ghefijdt een lepe in een g^ebtongfjen biu0en,bat iet ft arucn $ enbe naermacle root n>o!bt.<nberecht onber bit Mupfkcn n>a| een blabt ben anberen t>anfatfoeneghrti)ek,baft*mpoucnhircitee enbe mn onber gruen enbe MS blabt Ijcft hem feluen op ale bie wttcht rijp ce.aijoo Datief Mr helft van ben Diiwf* A
-

Botten Dcfen $oo wotbf oock noch een anber gl^eflatrjt van jacuncufius v& ben wel gheieer Den S9caf([ttofus g^eftelt bwelck groote iieebe

Dracuncuius Matthioii,

Mabcrenhnftin maicanberen toafienbe, enbe

renen rechjen fteelop bopperfte jijn Bloemen in maniere vaneen areken Magljenbe enbe bie wfel wan befen es oock ront ghehjek bie toot* telen van ben ootg&eferettrn a(e bie ftgitere
bettjf?;

af leffteStacciimeroaftgheerne in (om*
heradjtigije pfaetfen enbe wtibt ier te lbe in bet critptlief jjebbere fcouen gljeplanf.

tweebe n>a| oock in lomberactjttgi}e pfaetfen onber Me ftag{jen,cnbe woit bie ep* fanben van SJcaioteke enbe {moteke eel ge*

at

ttonben.
3

Sat berbe groeft ljier te (anbe tn vocjjtiglje ^ enbe waeteratfetig^e plaet fen,aen Me tante van ben grachten enbe poelen enbe femtijts oodt >j)
Dierimrrrn.

efecrupbenMoeijenin^ojimaenf, enbet'n >og&ftmaent woben bie wucjjten rijp.

C/Saem.
>

ierftegc|acF;tn>02Dt

ghenaemt

m rt'et;

A? <wout' /utyoXH. Jt 't attjn Dracunculu maior. Van (jommtgfen Serpentaria &Colubri|-3n bie 3poteken Serpentaria maior.>0an erapio Luf, 3 /)ootrjbni)tfc^ c^langenkraut Qiaefynt
lanbe peertoottele enbe taften twteff.^n Jranchole erpenfaf* te i Serpentine. * Satttfeebegheflacht^eeftn^fiee^fmJvTiK.Sn laa\n Dracuncuius minor en wi Ut fijt van fommjgljen Arum Maculatum. 3 Sat berbe rooibt nv ter tijt gljenaemt Dracuncuius paiuftr en an fommtgen Arum paiuftre.Jn^ooc^bujjtfehtt'anfer cfelangenkraut waffer Stac^enwiirtj.^jierte. (anbe wr taken wotte le.3n<fraw!joi6 trpentatrr 0'rar.
oiurtj.^ter
te

&at

9 7"
cd$${ftf.'
t)rtttsDj<tcttttCttIu.

Cfyp.fcf.

JatoierDewoiDfDanttatfkiolus ooo: DafSMcunUBglKrjouroen, DwelcJt naer

enfe mepningjje Der iracr^cpt met feer g|jeltjck en es, want naer onfen Duwken joo es t>atier(le Statimculiis (gljeene,Dat Daer oo; van ons gfceffelf e*. ew~ ^o-^in^Aotu^o'iA

S>fe erueDen enDe

(of in

fonberltngrje bte wortelen enDe wttcrjten #|ti toerm en Dicoglie

r

Den DerDen graeDt

Craciit en ttjcrciu'nglir. te wouden van Defen erupDen gljefoDen oft gefctaDen en met guemeg ermengt 2t jtjn goei geleekt Den gijenen Die eoit van aDem tne van potfien jijn , Die jjoeften en
Dat e6 oloet van oct}ficr)ept wf De foofDe op Dte po':ft fnekiv De gcimeit jnn,enDe Dte eeniclj leDt wtrompn oft gfcefpann (jeppe.wat serDeple, rt)pen,en Doen ftepDen alle gtotte tape 0(!>tie(jepf, enDe fuseren alle inwenDige leDf. <Sfelue Doen oockDefe wortelen D:pe oft t>ier mael oerfoDen totDatljuer feerpjieptOS
Iwljen.ei Dte

m$ eatarr

jwrgaen es.enDe met Dte fptjfe gljeg!>efen als alenus fchjft. Sefe wouelen grjeDtooelM enDemet fjuvnrj oermengjjt, fupuer

Dte

auaDe woiff*

eetenDe fweeringljen eii Dpergljelitcke weDerfpannige l<eratten,fonDerlinge al8 Die wortel n \rponia Daet toe gljeDaen worDt.enDe erDnjuen alle tuitte fcctferatfciige * (elijefce pleeken t>an Des menfefcens lieljaem als jp Dacr meDe pe|lreken worDcn.

enDe neempt aHe ftellen enDe letfel an S) Den oogden af,enDe Dient feer wel met Die eollprien gemeng(jt. feliie fap met oliein Die ooren g(jeDruppt fceneemt Die pijne eii roeeD Der felwer. < 2)ieKUetenan Sratuneuliis gtjencfen Dte auaDe fweeringljen enDeptjtenaf$ Dat ouerlocDi<l) oleefej) Dat Pinnen Der nttefe groepef.en }ijn goet lot D canclier enDt Dpergf>efi/<ke quaDe fweeringljen glje&rttptkf. S)ie PlaDeren van Defen erttpD uoejj groen wefenDe jtjn goet gljelept op Die wfelje raonDen.maer als Die feltte Dtooejj jijn $oo en Dienen $p Daer toe niet. CDJen fe&M'j'ff ooek Defen PlaDeren toe bat j Den oerft^en keefe Uwanen Dat rjp niet en argere oft en erotte als Ijp f uftljen Defe PlaDeren gljelept worDt. >odt ftH'|'f t iofcoDes Datmen an Den greoten atuneulHs fcrjnfft , Dat o wpe Defe plaDer oft woJtel ouer fem Dtae^ Arum. aif6oet. ghenwan aDeren off flangjen niet gefte> Iten en felen wo:Den.
gljefic(jte

Sfap t>nn Den wortelen feerpt Dat

VanZton.
|

(tap,

x>tf.

CCfatfocn.
SStonJeeft groofegruene&tee* DeHaDeren ftl}ter g^ehfekDie pete f uffeljen Den welcken een peel woJteoemt ontrt tl {yam ne (antk op (fop oan Den welc* Iten een boDDekenwafl oo:tp:ingenDe t laeftene(e ineen gheDionggen ronDete^ fien g^elijekenDe altfamen eenen tlepnen toupfken Die t'erjl gruen en naermaels ftoS
i

tooi trotDen

iDie tpotf el es totf ront feier g^elijth een oltue met ele ^aptaeljftge {a?
.

fclmghcnpebnnghcii.

C Plactrc
2(ron (! gt)eerne in eouDe (omperat^ iig^eplaetfen.

U enDf apzifl poort, De in 5&tahmaen

Sie PlaDeren an 3(roneom in 9J?eer*

verwclefte nen en
>e

tot

enDe ot'e feel mj oen biupfltcti Mifff naceht |ta<n# in -Oopmaent enDe >ogli (Imacnt en&e Dan trojocn bit 6eften rijp.
bte felue

wtgaen

aupt reotiN g^efjeeten t'n -fatt'jtt Arum.^n Mc 3poff ftrn iaron ttt Barba Aron, dn ('ommioh Ctl P vituli.Lupha (tlbt koiok<no|i Colocafion.^n ^JOCClj* Duptfcfe JJaffenpinf tmo eutfcljcn ^ngfcet jfjier (c (anDe J5apuBchfne cnoc aifs of.3" 5*ntgoie J5iet> Oe catt (J v Oe ptefire,
2)if

f $aem, riet; s op. 3n

f Bntane,
Qfxen es wetm cnoe osoocrj van natucren.e noe (e ut eenoet ytae tfcn rjeetet ban tot ocr<moerea(6aIenuefe(ntjft,a(5ooo<K ^ron ut 3fft rcalJenOe mer (jcct en (a Denier(ic of( &p oen tieeeoen graeDf,en r}t'er te lonoe rjeet ets tot (of oen Oeroen.

f Cracljt cn ttcccfemglje.
Moeten enoe tnucrjten n ^tron, jttn Oer peet-wortel a cracfiten toe roerdtt'ngEen feet gfjclijck.fonoet'Itnge ie (jier te lanOe waljen We feer lieetVjn
St'e wetfefen
3C

gfceonOen froee g&ef(acrjten een mei foeeocn <*fo(at>eren,en6e een noere met ("maden Maoeren.
f et (ijl

y> 2(n arifarum twtWnn

Arifarum.

f tEgljeflacljt.

f atfoen,
Arifarum altcrum.

i!T\3(t terfre 3Mfar urn f( S(aoerenan faffoene oen Maoercn van 3Cron gcfijeJt; r^marrvftiminoartutfrcQcnWr n>el<fte wwtcoemt een tecre (leelften oaerOte
Woe*

lggtf*
> y-du*J-e
,

XHmUvifMumi

(tap. *iiii
1

Wociiicn oiDmudjffli op groeijen.SK ((< randt entte dicR nencfteen ofi'uf at anoer en&e tn>eci>e 2tofarttm ftceft fmaOe Haoeren tuffdjeri otc roe feite o een '?u f*" ,lun "" (<mtft tmn P IfIt h > ">( eenen elepnen fioofhm

^n^t^i. i

lijdt

oojfromenpe fildijth aen S:ettwu!ii<; mr oeeiislSBpan erareen heel toutm peerfcf) naer it roelclw f en Srupf hm vol&Uate aen 2(f on. >ie.nwtel e* rem mix buk fefcier int &c*
een
lejin

Meplien.

'

*"*

m epoe

t>e ft

C^laetfe. trappen ji/n gtcr te UnDe mtmumtt tn weiben

niet gfi

in pee auptliefe bbets jjouen.

wnDen ban wvww

Otttraptnwpt genaemtin wcxie^opcnon'niatijnAri&rum&Arifarisuan

,
.

art|arum
.Sttfantm

f Batuere.
es Jjeet
ei.

teoocf! tt

natueren en ftettket 6n 2(ron f6 Rentte fertft

CCratfttenrbetcftmge,
ets

an

trachten

ei

roerthinglje

ben Stacimcufitts occ

(eet gBeri.tlt.maer

KSffiT"
_.
.

fcn,wn We **"*

Wc " n * flrr ""* S^nW, "

t>4tt 6tttifc.
:

<m>, ig t

'

f tcg^cflacljt.

ierfSoofeS
Centaunum magnum. 1'OOfe anttOZte.

f 'Cfatfocn,
Centaunum minus

Siepn awte.'

X>an 6<mctou'e.

<ap.

t'.

cd^tt't.

Otoote oanctoie heeft eenen ronDen tuilen (leef ontrJt vitf oft fes voet ten^oocrj Daer en u>af|en groote MeeDe baDeren in aitDerr WaDeren ver* De j) lt Den grooten citDe ghejKelen MaDeren van ben 5?otc6oom
kenDe,l>erjaIuen Dat
cltli

feer geiiie*

KfonDer MaDeken (angher

(telen tvaffrn

es en

rontfomme e
botlelics,

kerft.)p Doppet

(ie

van Den

ronDe fcelferacbtighe

Den Mlekens van Den Uoienblcem feer arjefijehenDe maer veel meerDer.rct Dctreleo hen Die bloemen vooucom van verurr>en tott n.ier tpeerfeb. ttechenDe nx aiiDers weien De ban vele ^apiaOiiia^t Dunne Diaphens.Ss Die Moeme vergaen es*o vinDtmen in Die bollelten* ontpn faet,Den faDe van >nfer v:omvc Diftel gelntk moer
beflot.ie reo:(el es lanck vol faps en hupn i <S(epn anetoite Dtaeeftt elepne teef e eamig&e fteelhens en eiepne MaDerkens Den MaDeren van 3}?anolepne niet feer onge(tjek,op, Dopper fe van De ftelen tvaffen fchoo ne (tjfverutviglje rooDc Moemkens Die ifmoigjens naer Den opgantk van
fefcen tt>o[Iaehttcb. fjapt

nteetDer tuf* root va eoluere

Der fonnen

fcuer ontplttpeken enDc tfauonts

tveDerom toe flupten.

Sn als Defe blockens vergaen

ji|n,joo tvaffen Daer elepne feerpc ^ait>hcn6,gbclijelt een f erutve eo:en root Daer tn feer elepn faet lept.>ie nwtel es elepn houfaebticb. in Der meDeepnen niet Dienfteck
.

Cplaetfe,
te

(anDe niet van felfs,maer tvoDt in fommige eruptlie ffjepoers bonen g&e vonDen,Die mt groote neerftchrpt Dit erupt fapen enDe bef
tvaeren.

SDie groote oanttoieensvafljier

groepet in -ipeien , J5eIiJponnefus, in Ztea* Dien,.)eliDe,CD?eftemc,enDe tot veel plaetfcn bp pljoloe enDe tSnnwna.en wafi gheei: in vette gronDt enDe op hoocfjDen Daer Die fonne veel op fefjijm.
*

#an feffs als Sioj"eotiDe6 ferijft

fiter ie

JDat elepnnwDt
SBevonDen.

lanDe op (joogbe Do:re oeempDen enDe grafaeblige velDen

>te groote <Saneto:ie bfocpet pier te ianDe in saeeftmaenf

tt>o:Dt (ter faet rijp.

enDe in .ftopmaeM "

JOtc elepne bloepet van in .fjopmact tot

m ->erfftmaent

efl

ieuerf te tvple
'

buer faet
*

_,
>

C*5aem.

-Ote groote OancfoJie tvoiDt gfcefceeten in rieer .mZ u T i ^v.3n fatiin cene V tjnrium nwgn.van fommigen als apulctlis fcljjff Maronion, Neftion, PeIhronia,Lcn TOes.Hemeroton.Chironia^iftaJfomMousydeft.Herculis fanguis , Polyhydion enDe Vacfera,

jn fommtgfie ^tpotelten met fonDer Dwalmghe Rhapontica.

i

3atele!)nr3ectin@rieerKiV7eioiJTniK5Ji.enDevan <S(Jeop&;aftU6iiHf;f.'3n lafljn Centaurium paruum enDe Cencaurium minus.van fommighen Febrifuga Fel terra: ei Mu!tirad.3n Die ^tpoteken Centauria minoren JfjoocbDuptferj ,^Iein taufentgnlDen* mik,5 leberkraut^-rDtgaa^enDe ibei kraut J^iet te IanDe (Zlem Sanetosie off (er,n gent oiie.^n Jranepois Sentaurc ou Jiel De terre.
.

f flDojtfaecftefijnfriaemg.
eanetoite tvojDt in riee; Centaurion enDe chironion gfienaempt naer Den ottDen viOiron Centaurus Die als 2tpu(eius ferijft Defe troee trupDen ierfi gfievonDen heeft rnDe(>feulapiogpetoonf,oftalsanDerefrgg5en Die met Defen erupDen ghenefenes SBeroeelt Doen [jp in jpnen voet van eenen pt|( in ^ereules ups ghequetft wsas
i

ie groote anctoiie es roerm

reekenDe

_.

Batuere.
enDe Dicoerj
tot in

van natueren. >ie ciepne es van natueren Die groote grjelijtft. Ctacftt en riiercfemgijc. p. -Otetvoitel van groote @anetoe e Ijalf loot fivaer mj water atfmrn eoitfacljficfi r' met tvijn alfmen fonDer eofe es ebioneken , es goet Denghencn Die

Den DerDen grae Dt , enDe (fanten

-v

gboJlen

3n,Die oloet fpouiven,emcb leDt vererompen ftebben,eoH vci aDem enDe van bo-hen Jtjiujijnc enDe roeeDom tn Den bupek ebben,oft eenigfcen verouDerDen hoeft heoten

^icfeluerooztefmeuviingteDjonclienvertPfeftt Die natuerlijtke crantkgept

3(3(

Der

pjoutven

cdggttf.-

t><m mtctu'e,

<ap.

t'g.

:oumcn enDe taetfcf af Die 6oob Kuc&ten.Dwelth jp

coclt boet

n onDer mj een pef*

fue g^cfeDt. JDte rooite 1 an groote (Saneton'e hoct) groen wefenDe.eft in water gewepeftt gge# we (t enDe Ijeplt alle oerfcfje wonDen Daer op gfcelept. <2fap an Defer rooste! Dat in fommig&e lariDen ergaerf et beroaert aoiDt es an
cractjten

Den wielen gfjeiijek.

Die elepn toanctosie en jijn in Der

>ie

wonden van

meDeepnen

nief bruptkelitek, <

blaDeren bloemen enDe fop fijn oo:bootli((k. glepn icancto:ie in water off wijn gefoD iaeefct af Duet Den eamcrganclt Die eljo* lenjekegeelenocijtitJeDen enDe Die taepe flijmactjtigfie flupmen ene6 Daer Ducrgoet ten gijenen Die Dj ociatiea Ijebb, als jp gfcepurgeert met Defen woJDen tol Dj Die ea*> rtierganck bloeDacfyicf; woDt. otDiewrftopt6_eptt>anDerleuere,geelfud2f,enDe tJtrert5<P< onter mtitrn .

maer

Die

oock Die clepn danctone

niet Den

feer

goet gljebzuptkt.
rniae(r)t Die felue-^j

lepn oanttwie gefoDen enDe gljeDJontken DooDetDiewosmen

eamergawk af. (nDr es feer goet gftebmpekt lot eramp,

fpanntngfje.eti alle

geb:eken Der jenuwen.

'fap oan Defen trupDe ingenomen oft van onDer mei el peffus grjefeDf verweckt 3 bit natiieriijche <rantkr}cpi Der wouwen,enDe iaectjt Die DooDe wucrjten af. Sfelue fap met I>itenic|} oermcngjii erclaert Ijet gljefcfye, enDe neempf alle Dup* JB
af^Daer in gjjeDmppt.enDe Dient feer wel alle eollpjien Daer toe DienenDe. lepn teanttoJie groen gefiooten (jeplt enDe gljeneefi Die t>erfcft.e wonDen,eii Doet Die ouDe <maDe weDerfpanniglje fweeringjjen fmptcn Daer op gfielept.
flerfecpt

2)it felue erupt gfceDjoocrjt enDe gfjepceDert es goet

fferen, poeDeren.oft

gemeng jt met Die fa(uen,ptae SSJ5

ten oleefcfc

Dpergfehjeke anDere meDeepnen Die in Die'ftftulen enDe Diepe ga* Doen groepen,enDe Die De rjerDicrjeDenvermoJiiwcn.

X>M$\)<tbavbave. ap,&
CtEgheflacht.
|-)aes ueelDerlepe niet t>an roe*
fen oft

an

fatfoene,

maer naer
plaefe

gfcclegfcentlcpt
j

van Den

fen Daert ooojtcoemt enDe g(je#

'

"oonDen wosDt. eene roafinr J5onfo enDe wojbt g|enaemp( Rhaponticum, SweeDein SSarbarien enDe DatesDieglje* ntepne SCJjabarbare.SDerDe in %nbien en?
Dee6Dat9CaueDfeni,ue.

^tcfatfoen,

9ia eeft groote bseebe blaDeren grje* lijth Die blaDeren an wit QBoHecrupt oft
g^egt^eherft^Die
tietj.

y\
i

grooten tlliffen.rontfomme g^elijeh een fa* \

&? |
sfSs

(\

an fcouen gruenenDe tfA*~ feh^ijn enDe van onDerwit enDetroBac^i''

uffefcen Die rceldte renen ronDen reeb? ten fteei a\i|t ontrent eenen mbitus Dat es

onDer|a!uen oet f ooctj,Daer op een5

fcfeooo

en

liefeltjelten

bol oo:feoemt
fip

mj oeel feeO

op gaet e fegoone purpure Moeme wotbnng^t, eit Daer naer fact D faDe van groote toancfojfe niet on# g^eliieftmaer wat langer . gite tpoJteJee
Oiefejaneh enDevoofacljtirt}.

feren beDetkt, Die als

Xfanlfycibatbctte,
CP>laetfe.
3tt}a n>a| in bie lanbt

Gap,&

cclgpip.

bonen ofphosus en SBontuis gheiegne bp bat teniet SXfia, gnoe in arbarien en&c 3nbien ais ftefue ftjjKjft. jjjftr (c lanbe fiebben wp (ftmc gljeuonben in Den Ijof an ceftcr 3afpar an ber .ftepben tot -tonen , Die bit ernst
roet neerjtitjept g^cfapet

cnDc bewaert

[>ccff.

3n Sjiaeekmaew eoemt bic bfoeme vooit. Ciaem

^itattpimbefmbnlina^ebicwoit(lwoibta ie^mcmti((rfZ^.2nZtaf beufct} Rheu enbe Raued of t Rauet,an JWm'ue t'n iatijn Rhecoma enbe Rhacoma.
J

Zat in bu {anben bonen Qjofpfiosus waf gr et in rieer f 7rcvip t nbe in latijn

RhaPonticum oft Rheum Ponticum.BO* COeflte Raued Turrium,D$ f6 MfiatX cSotckten. Sat tweebe in '-arbarie n waffenbe geet Rha Barbarum.enbe t>an"S3cfitc eit in bit j 2(pofCHCn Rheubarbarum. laten/,* . Hbtbt g(jeflacfc.t van 3nbt'en,nwbf gfienaempt Rha off Rheum indicum.e n van bl ,

Ztabmffyn mee|ter6Rauetfceni ofl

SXlja e

Rauedfeni.

^atuerc.
werm in ben
t'erfcn

graebt tnbt Woogfie tot in ben tweeben tnbe tfamen

treekenbe

van natu en.

f Cracfct en bertfetngljc.
Sic teoitdvan bat
Stfca

Malngljen, rcalgingfjcn e nbe trceekicjiejji wan ber maghrn en&e alle pim oer (duet <nbe Dient fret wel ben fienen bie eenief) Iet>t oercrompen off gfiefpann fic&bf.ahc* btc kehjek van lener oft t>c mille $ijn , bie pijne ent>e weebomin ben bupck.mcrrn

pontimm c gort al$ Stofeosibe* fcfrijfi t fegfien bie op* 2

enbe

blafe bebben.gtem tot We gtjefoeken van bet borften, van bet meebete tfea bie ptne in tue ope biemen ctatita (jeet,fot bat b(oetfpouwen,erfucfite n,fiick,roobe md> joen,bwr;ek ioop.cnbe tfegjjcn bie eotffen ent>e alle beten enbe ftken van ben fentinmV

gengt}ebierten.

'
.

'

ibefof benfeluengSebJekenfafmen bat SCJapenticum innemen een fialf (oot < fwaer,met (jueniefc. water oft meebe alfmen bie eoitfen heeft, met f^ope t>an a;nn f ft* g(icn bie gfiefacken an Der milten,met uenicfc. wijn a'lfmen op bie bo:fle gfiebWc* luck es,enbe (enbet ccntgt}e twfittfjepf ai Woogie ais We maghe ireeck enbe f(ap ee iOie wottel an Oifja pontic met ebick verrmgljf geneef bie auabe (eehitke
witte'

ftoiftfypt en vetbnjft bie booterun>ige bleeehe pfeekenenbe (itteekenenbee litbale

paeropg^eflreken. 3tabafbateenbe9tauebrenia(6 3)eefueferi)ff ontfent eenfiaiffoottnalienomenS jagen af buet ben camerganck biegeeleef oieri)eke soefi ticfiebeh, enbe jiin baer buec goet tot aUe geete co:(fen,eritting6e enbe werftopf&ent a'n bet (euere,enbe tfcafien We gee(fnet,enbe fonbetlingfie al(i met (nepe anmelcfc , ingfienomen tro:bt oft met remgfieereoe(enben)atetenenbeWan<ken. 9tabatbare ee oock an ^ijn epg^en natuere goet tot afle bloetgantk v& enbet oft < bonen,enbe bient feer wel ben gfjenen bie van binnen gfequetf oft geboden jijn, bie

g^eoaaen wreekt fpannen fiebben.

oft g^eflagfien ji/n.enbe bie eenicb lebt '

(elpf

wrerompen oft ne ghc*> '

<s

3tem Oigabarbare
ment op ter
inneempt.
D*oocb.f

enbt

enbe gfieneeff bat roof meft'io enbe aUe buijek foop alp, j fap van Beehbjee blaberen off met grenen roob wiin
'

Cttwfcteftngljc.

Saf befle SXfia at$ Wefne fe^jff '3!?ie bat in

3nbt'en wa(t enbe DJaitebfeem'

fleemt |e ee bat

g5enaemp(,enbe baer naer We 2&abarbare an arbarien^ie

Sj$a>

33f

t|'

Sg5e#

cclg.

Van Vcvcttt bidt,

f 'Cgljeiactjt,
ioftotibe $

kp.gf.
fert)'f<,beene es

SMaminus es fwerDerifijeaie

neer erupt

nu

een ronbe roottel bat e-pgljentlneft (t;c/aminuis enbe

an ons 90ercftms &!ootg5enaemtroe:bt. anber waff oegfjeenbercinf^emfemenom

bieboomen.enbeenlieeftglKen fonberlingfje wo:te(e enbe bitroozbt Cydaminus altera gljeljeefen.
<1 tCfatfoen.
i
!

Snthm$ Moot gerft

Cydaminusvulgaris. v0frehett6

t>!OOf.

ronbadjtigfje

fwt
on*

gtutne fclaberen op ber aerben

liggjjenbe.ben
rooatfyi'c!}

wtg'ijefpjfijf
tij

Maberen van yer,l

fee r

ghelijefc.aen Dtc onberfe jpbe ter aerb n>aert

tttanmm
oott,

enbe aai bopperffejijbe met wiu ttn pleeften6 oefp:e ngt . JstSimSmiriaf f
.

bte

Motmmfficoite

feeelhens

van ernroen fnfwuroiclj oft purpur root. Sic rootte! u van oupten tmtjm d ton*
ncwttae{j<t'e(>,rf

Meet feier gedjtft eefejme rape,mj oeei aenfjanglnnbeelepne fafehng. vanbefengfjefiae&te woiDt mxbeen an? ba gjjesonben bat ronbe Maberen \c ef t &f fclaberen an jp)afe (TOofel fe arnftenltjch, enbe fefcoone toupn peerfc (je 6foemIient; Dtn 90to(ettenanfatfoeneeneruroenfeergfie>
robe tottpnroobe roottelert Sljeijcft renen (Soffcraen groot. * >at anber enbe troef be ggeflaefit an <Zp efaminui; Ijeeft geknoopte langde (leien
fiieli,enbe bit (jerft

toornen enbr Ijag^en futer feluenwinbenbe, bacraen toaffenMaberen

bte

rontfomme

bieminberjijnbanbte toaberrn van

St'e

"J5epf.

Moe men jijn toit.Sie tootte! e e

'

teer

enbe efepn nergljcrmer toe

bien|e(iielt:

fjSIaetfe
raaff g(jeernf tn lomberatljtiglje ptaelfen

SUercKens Stoof

onber toornen (jagen ftw

te |jcgg(;en,enbe in fomintg^e toffe fjf n,t nbe en trotbt niet I cmge wnben.

It 'Cfjit.

;//j

vrreftfnis tooof wtiffff in >og&|tnacnti.ijn Maberen fff ban fpzupKtibte pfofttw ftene rot ber etben enbe buer en tot tn bat epnbe van J&erf ftmaent.

iftaem. ,~ 4)te rffe g&efiae (jf Ijeet in nee; xuac^@. ixluihfuf.^n latijn Cyclaminus Ra> pum terra, iiber terra.enbf Vmbilicusterra.ianapUlftUe OOf ft Orbicularis, Palalia.Malum terra.Rapum porcinum.fnbe Panis porcinus^n btC 2tpotehc Cydaraen enbe Arthanitaj 3n-Oooc6bui)t|'<b &bt apffel, Seiituttot , ee^roemMot, enbe (&tmtti,bat ^ier(ane(etbtappeI) ettegen6tooienbe 9QereIien6btoo(.3n3tantfioi65itt Be poueou.

S)aftfoeebegeffettt;oJbt g^e^eeten tn tiee; kukx>h9- ine3niafitncydaminus aitera,an fomnug^en kiVio|j Kiar'vSt^o[r <^u Kiw<pvMo(r,cnbe ber ooz ou#

ben top bie ijnen,ber af ^ter naer befereuen

fal jtjn,in

bat

?titj.e<tpitte(.

-A5<Hen6 otoot u
.

f Batum.
team
enbe btoogf e
tot tn

ben betben graebt.

f Cracftt en

aerctungbe.

bm

St'<>o!(eIan7eKften6b2ootg5ebzooet g&epeeberf enbe tme oftb:!)<itt<n# loote ftpaet met nenietj water oft SJJeebe ingfenomen, iaetjt af bttrr beamer*
ganeft

VanVcvchn&btot.
ganek
bi< tapt

ap, $.

cdgttgf.'

fiijmat^ugc fiuijmen.fnbe bic njaferathtiglie oct)(i(fteben. efc fcluc woud met mijn inghcnomen es gocf tfcghcn albcrhanbt Ccetclijfft f fmijn cnbe tfcgben bic befc n cnbe flrltcn n Den flangfcen an bupfcn op bic gfce*
(Uietffcplacffegjjelcpt.

ie weifel van 23erckens bloot met

bic geelfucfit,

trijn efi

Ijiicntcfc.

water gftebioncken, geneeft <

opent bte ci-|topi(>es)f van ter leiter,enbe boet bic geef vauwt bts liclj> ems oergaen.alfmen, naer batmen bcfe wonde in befer manieren ingenomf heeft, cm wel laet becken cnbe roei fweet. efercoifclDerweckfeeckbienaftierfijcke ttancfypt bemoutr.enenbeiaccfc.taf bic boobc wucl}ten,g!3eb;onckcn off van onber met een peffus gfjefebt 2llfmcnffapan befer rcoitcl op ben nauei ftrijckt off onber op ben tuniek, off maecket facetten camerganck fcue boet {jet ooek met welle van onber in ffenba*
.

mentgjjefebt.

it felue fap mtt cbiek ermengfjt beet ben cerfberm bic at gfiegacn es.webcrem <? in jijn plactfe keeren als fij bacr mebc bcfireken wotbt. fap van befer iroifci met fjuenicf} ttcrmengljt maeekt feerp enbc clacr geficftc

cnbe neempt alle f<cUcn,enbe bupfterljeijt af,bacr in gncbmjjpt. itfcluefapinbtcnuefe gfjcbaenenbe opghehaeit fujmerf bic fierffenen , enbc boet bic tapt coubc fiupmen bucr bic nucfc riffen. ie o:fel van vcrckens 6;oot maccki ooek bic up( bte ficbas fenoon , gcnce(1 bic <wabe fcoiftljept enbc bat wmaDc n bes fyapie an ben fioofbencempf weef bic lit tekenen an bic maferen cnbe poerhens, enbc aUc mtfmaecktjcjjt bce aenfcfjts. ie miitc biehert enbc wrflopt es,rco!bf clepn enbc eoemt tot Ijucr feluen affmen JS We n>o:f ef an yerckens fooot bacr van bnpten op lept.oft tfap bacr af met olin oft
faluen gjjemengljt bacr toe bicnenbe. efc wond gfceneefi ooek bit wonbenbe aueffueren met tjitenicfi cnbe tin ucr* tncngfjf enbc bacr op gc(trckenale iofcoiibes fetjt. water bacr befc wortel in gfiefobcn es es goet om bic (eben mebc te ponen

bic tut S9
'

|er

lebt jijn.of f

bacr flebercijn in C6,enbe tot bic cackfiielen, enbe'ghcnecft bic fcoif*

tit^tpt besfjooffs.

)Iic bic in befe wortel gtjefeben es boet bic quabe oube fweeringfie toe

Fuut en, en 9?

&eanberfe(uermet

luttel

was wosbf

cen falfkcn g&emaecktba'tfeer geef tot bic

caek^iclen C6 , enbc tot bic octcn bacr bic rotnter in es, efc woitei ben wouwen bic in ar&cjjbe fijn acng&efjangfien.boen

Bucr terftont >

tatm

enbc

an jjwer wuctjf

serloffen.

en feabchj<k,enbc bacr om felen jji ucr an befer tooitcl wachten, cnbe niet alleen Die felne van binnen niet innem.maer eoek geenfins an oupf geb iUpek,noth ener
^ucr biag{>en,noet} in ncr l)ouen planten, trant al waert bat j? maer op befc tro:te( en f reben 300 felcn ip ban bp 6efeabiclj t cnbe oeljinbert woib ale iofcoiibcs fejif

f ^tnoernifle. efc rooHd es in aUt manieren oe bat $ g^eBiHtjekf tt>o:bt ben oewuclifen wou

Van (SentfrtCM.
SB

Sap,

gt'j.

^
!

TtEfatfoen, 3e ierftc Mabcr an entiacn jijn groot cnbe Sieef cnbe liggen op ber aerben totgliefpiacpef, bsn tlaberen van grooten SCccBhecn fehicr ghe
(iiek,cnbc tuffcen bcfen eoemt bic |teel bieronf.effcn^ol.knoop'ac^iitlj

ingl)erabiek enbc fomtijfe eens

mans

lengbcjoocl) es, met minberen

* faet

cnbe fom rtfomme ghekerftbe Maberks beelcct. ie blocmc jifn geel. es fcjeef cnbe plat gjjclijck ifauvan 3(ngeliea maer ecl minbcr,Dcn fabc van
'

9i icren nicf ongjjeii|ek.ie woitcl es (anck,ront,t>iipten cerbtwrmt>ith,t)an tinnen Sec! fcer 6it t er van fmaeeke.

*ouen e oo:gficfcrcitcn entiacn joo w'nbtm not^ tirce

anberc geflaefit <n>

3(3

ii;

bcfoo:#

X>att<Smti<tttt;
bc footen van erupben, bie ooeh n ter (ijf oo! entianen glnljeuDen wwben. * at ee ne C6 ber "entiaen in alle manie?

(tap,
Gentiana.

&p
@(Mfa(tl.

mct minbere (Mc biactfyt Wauw Hof men, enbe eis *>an fmaecftewei
rciiaficliuli,
fcitferber

mus
}

enbe baer om ooeft a(e j*jieront> <rague fe pt oan wereftinge eel eratj}
t

tig&er.

ronbe bunne (We n,me t grunen effenen langden (mallen Maberen kclcct alti jt twee tfr ghc oen anber ghcfcD i, op boppe rffe van wekken fielc liegt blauwe ftellefts waffen wat elepnoer pan bie Mor*

at anber geef

men an <ueeftenfcellf ie wofel es geei

.

(aneft enbe bitter.

C Plactlc.
entiaen wafi op (joogge ggrteregten moe in fommigge Dalen onbe r Daf varen? erupf, enoewo:bt tot eel plaetfen an
Suptfeljlant enbe in SSourgoingien vtel gjjeuonben.
>

entiaen Hoepel in SSjaeeftmae nf,enb in .opmatcft i>gf>fimaentwo:bt (mer

faetrijp.

f Batm.
entt'aen woJbt gfje (jeettn tn riet? ymmi -tatijn enbe Jn bic 3lpoteften Gen tiana, van 3puleUS Alo GallicavapKHNarce XUfwi^,Chironion,Bafilica,Cyminalis. ^n jF)0O(t>Upff((g .ier te lanbe entiaen. 3n Srancljois entiane.

SWjfon,

OJttlrttrHtl}.

T >ojfaecfee rtjng naemiS.

entius (EontncJi an ^fipnen geeft bit erupt ier (t gfe enben en (of ten gehHipeil eer mebeejmen gfjeptocfct.enDe baer om wotbbct naer jpnen nat entiana ge nalf. f Battiere. ie we:tel san entiane e6 werm enbe bioocb. tot in ben oertxn graebt. f Ccacljt en ttweftingtje ie wojfeico" ewiae gepoeberf a!f loot fwaer m^ wijnlutfef pepere enOBijn* 31 rupte gebsoneftc.es ft er goet b grenen oie an eenige femjnm'g tafenoe off erwbe ge biert geoet oft geffeh jijn,enbe oen grenen tic erttcrj fenijn ingenomen fjeooen. ie felue wottel met water gfjebJoneftm 6 feer goet oen leuerfuefjttgpen enbe bit S>
craneft enbe weetlt

van magje $nn,enbe jp boet oie

re feer goet (of ten fap san oen wostelen gbeneeft oie pijne ente weeoom in Ote jpbe enbe (e feer goef ben gijenen bieggeoallen gheflaggen van oinnen gpefcof ff en oft ggentietff ji/n, wdt

fpnfe erteeren en in Hijuen,enbe e ouben gfjetoelten oer tnwenbigfjer (ebcn ggetuupeftf.

Ijet

ggeronnen bloet feei)&en,enbf ggeneefl ote plaetfen bie gjequet (l pin. ie wotfel an entiaen fjeplt ooeh biepe wojis eetenbe wonben, enbe fonberfe
boet bat

glje bat fap baer in

ggebaen. it felue fap erfuet ooeh bi< pijne enbe rjt'f te ber oogfien met een boe erft baer op ggelei)f,enbe fuimert alberoanbe mifmaedtigejjf enbe ple"eftenan ber gtiBt bee mem

mebe beftrijeftt. ie wouel an entiaen van enbet ggelijeft eenpeffue gefebt verweeftf ftjehe craneltgept ber sjouwen enbe treefttbie boobe wuehten af.
fcfeenelicrjaemsalfmenfe baer

bt'e

naftte

fa(>

X><mCO<tbtl$t>euc.
SOfaMgljefr.

<tp-, $fff; " aik. ccfatfoen.

Saponaria.

cdgggtff,

peHlj)t.

atwgfeer f ft renfce ent* gjjeltnocpfe (telen Daer aen foaften (angfie |mHe Piel M6eren,a(tijt twee f fegfen ren ftaen&e , efi ter r er twaerts
,

m W '^^^g^efojmeei-t^tgtuenf Ijitpfftene

||W|lX

ten luttel enigeHipgfjf.tufrefcen ten tvcklten <ien boppetfe van Pen |fr* B0 " !t( '"'ictl f c c f< fcl,c " blauwe Woemhene ghe(i|ch ' feellrhens

Me

fluppenpe

gsitwtuUe

(andttritm

SmibPel crttpfwjjs Puer(elien. TooJ een gfceflac^f san SKaoefgeer tceibt ootge^otwen bat crupt Pj van fbntnuV j$en perupt gljenaemt C6.(n&e Dit eriipt Ijeeft ronPe geknoopte |telen,onPer* gaaien oef off twee laneft,Daet aen n>f eieh leDt waffen altijttwee f fegljen een.foeeP?
cI;itgjjel>l4Pei-en,Penf>IaDerenan

IBubbiee
neetwaetw
.

fejjier

g&eli)eh. 25ie gliemepnlijtft

t&e mer|t

altt/t tet eerPeit>aett6 ente

cmgfje&'itpgfit angl> rh.Ste

.

men toaflen aen Popper(le van ten (leien,

reet oft Merck
Itfferuit>ic(j

in ronPe cranfen

enDe'jijn t>an

Hoe* reriwen

rnPe febjer wit njjangljenbr fafrlingljett , enbe (oopen plaetfen meut fcueten enbr (leien rot.

itewotfelen )ijn laneh rnPe fiebfren tnrl twens in tet eetten enbe n>o:pen tot veet

CPaetfe,
Srfr etttpben raoiben in uptfdslant cp rouwe ongfceooube <nbe oock fomtt)f in wat eradjtfgljr plaetfen.
vlaetfen

ge ponbrn,

CCcjt.
Sefe rntpben Hoepen m jfjopmaent ente m >e$ (tmaent.

C^aem.

atirrf?e upt

{jeet

m.coc&bHptfcb.

SSJ? oDrlgecr

enbe peercnftcfr .{jier

te fan*

33

iuj

6eSSJ?a#

tdQQQiji

X>an<<foe\$[)ttv,

Gap. $p

be 3)?abelge er,e nbe tootbt van fommigc in -tafJing^e^cetf n crudata,baf es (Treilt^ tvurtjCIrupftvoHekvananberenchiliodynarais.bieberbe maken baer af bat<pinvfm phyteumaDiorcoridis.(Eenigt}eoOCCrateogonon.(ommigeStruthion. (EenrabllS @ef? nertts mr (int batttt een trilDi $6cf($( te van entiane, en bpens mepninge bitnekc

ons
i

tiet

af

tvaerljepf meeft gtjelijtk. anber fefcijnt te fpne tgfiene bat

van ioftotibes tn rirtr g^enaemt mibt

AMu-nK^aF<r 'i'-3 n iafijnAiifma&Damafonmm.vOan fommigfeen eruptiiefliefv bers rootbbet gljenaemt Saponaria ent>e tn upffer? geeperttpt , enb voot e smithion g(je!}otm!en,baert gfjeen g&eltjekemffe mebe en (jeeft. <nbe van font anbere tootbbet
Hcrba tunica ghe^eeten.

q&atmtt.
ie bitteren fmaeek van befen erupben tupgfn Dat oer entiaen van natueten met feer ongljehjek".
i

fp

roemt cnbe Drocdj

jtjn,

enbt

f rachtentt)ercfei'rigt)e
S>ie Maberen off weifelen van COlabelgljeer gijefoDrn entie geotonelt? fuptter bt'e 31 6ot|l,enbe boen Die tapt fluimen bie baer op vergaert ligg^en loffen en" rupmen,enbe jt'jn goet gljebtupekt oen gijenen bie met eem'glje vadenDe fetkte fcefmet jt/n. tl feltte trttpt es oock feer goet tfegfjen alle feim vergljtftt}ept,<iuaDe (otfiten rn 55 t>e peflilentiale ftetkten.in oer manieren ais voot of t gepoeDert enoe aljo ingenomen.
egjaDefgljeer fupitert enDe gt)eneeft oie tvonDen enDe Die quaoe fwccrtngh alfmen fe rcafeljf met oen wijn Daer $pn gjjefoben $ijn,of< et poeber baer tn firopet. ie ftwjnljerDers in uptfefefont gljeuenbtt ernpt g(jekapf ben vereken f eten, tnbe 6etraei en bit felue baer mrDe.van f vier rnbe at Dperg(jeli)eke gfcebteken, bit in
tijbe

van

flerften

onber ote

wekenen eomen.

VanZlantxoctttl,
CCfatfoen.
Sianttrottel (jeeff groote
\

(lap, gtUfi
Hdenium.

ZiantWOlUl.

bteebe faecfye bfaDeren,ben biaberrn v&

roit.'Gou'eerupt niet feer ongfje*

\
i

lijek.maer meerber,enbe
(teel, bittots

t ttffeb.en

b uen tra ft eenen Dieken ghelj JM*

oen langden

meer ban ttm (fier

mans (eng(jDe

ooclj,mef gcltjckcn

maer tra't

minberen blaberen beeleet , baer op aen bop* per fle maffen fcfjoone groote geele ghe fiernbe bloemen, van fatfoene ben bloemen van >Bo* Jtelaer gpejekenbe,maer oeel meerber, enbt fcbier een pa me van eenber ham groot, en b e alc j oergaen joo veranberen }p in tintte trek lacfctigbe ^aptken,baert faef aengang|f en, i bemebeoantoinbeg^ebtetten weet) ulieg^f,;
I

g^elijek tfaet oan btflel.Sie wottel es groot bttk met eniraffenbe anbere tlccne tro:tefc

V$
4\

hens met een bitkc

fcotffe 6 ebctk t
,

van buptl

fctupn enbe eer btoertoiefi

van binnen mcefl

toitae^ticrj.enbettoe^ verfc^ toefenbe niet feer flcrtk van ruecke fc fmaeeke, maer ais jp

ctoogfie es Jjee! ferek

efi

aromati)th een vette

ciieacfjtig^evettttljeptinljefcbenbe.

at anber jpjelent baer iofcottbes noc^

<tf fc^tijft

en es niet bekent

efi bit (jeeff f eere

t atfhtns fanc; bit

nbt crucpenbf mj

elcune

Wat

aM-eS

tl*
VanTHantvocu,
MaSerkene
c nDc gficfijek

(tap.Qij.

ccIqw.

iinfen peeiect.JDie rootrl te tpitacbtidj wngliere i)Kh,i>oue Wc 1 t

onDcr fmal.
roa(f

ZlanuvoiKl

C^Iaetfe. gfecrnc in Dalen <m Dm (joogen fanDcn ontrent

Die bctnipStn

tnbt ntrt ocijtigfjt plat tfen, jn n>o:Dt oock jomujt6 op b:ooge fcoogfic (ombcracbtige n plactfcn.enDe in We boffcljcn gljcironDen . top te in iat>ant cnDc TIaenDerc 'ft tr

gjjcmcpncn al

cm trcl bekent.

QUatumoitel Motpet in nt.e nDc in .fjopmacnf, enbc in .Oogfi (tmat ee $ucr fat f rijpen De pnDt an ^crfftinat nt al (tt lm t nDt blaDtren vcrga n in te ft Den beften fijt om Die ivoittlen tt crgarcne.

cw, SSiaeckmae

&itimt)iettin tittf\xuu V . 3n iattjn imiia.cnDe <i(e 3lpu(ems fcfatjft inui campana.tttDe Vtm fommigljen Paniees Chironion.oft Panaces Centaurion.3n Die 2lpo(cIt
Enuia cam P ana.3n -OoocJjDuptfcb. 2Uanttt>urf$..ier
tt

ianDe

aiantwowl tnDt alaf?

wo!(tlt.3n

Srancbw Smide campane.

-

fBatuett,

2tianfiro:itlnoc^ erfcb enDe groen wcfcnDc, &eeff een ottcr(ocDiglie votpefy bp per Die ierft wt gljt D:oocp.t mott rcotDcn tet jp nut oft bt quaem t6. lnDe al$ jp ghe* Wccclji ee joo ee $p teerrn tot in Den DerDcn giaeDt enDe D: oocfj tot in Dtn tweeDe n.

q Cracht en tbercKtngfte.
3lIattfottcIgftefoben cnDc get>:onclicn (oft Dit wint en Berocckt bit natucrh'jcke 2 anck|jej)iDcrBioun>cn,cnDe cegoet bcnafttntnbkvan binnen gbebojftenoft gbe*

que t(t $ijn,cnDe Wc cenieb (cDt Bcrtrompcn oft gfiefpannen jjtbbtn.' S)it ftlut WMttl met ue nicb. ucrmcngljt enDe gjjeletkt ftipucrt We bei|t , Doet Wt 25 <epcffupmenri)peneitri/fen,cnDecefccrgoetfotDc bocftcnDe tMticfteptBaaDcm
2t(awt>o!f el glje poeDert ce goet gljcDjonekcn tftgen Wt btttn enDe fteke n van Den femfnrogfjen g&cDicrten, tnDt tftgfcen Wc rcinDcn en opbiafingen binnen tffithaeme
3llanttpo:teJ g|etonft;t ce

Wt magljf n gott en bequa tnbe

ie blabere n met wijn gfctfoDcn Berfucten Wt pijnt mt n (gtiaiiea (jttt^aer op gftelcpt.

We fpijft verteere S) t nDc tweDem in Die bopc bit't <

Doet

VanOOtum.
|
f

(tap, qx>,

m. cfatfoen. <Sum weibt nnbtt bit weutitn van StcfcoJiSte bt ftreuen tnbt Wier om ^cbotn wp fatfoen van btn ftten ow alfoo ce(,aie one WeouWre ge(a

Jtenf)eWcnier(tgtnwooJWcboottwI(tnl>tfclj!tiutn, aittftl)attftierte 1 fanDe niet 6eUent en ee,en Wit om Witm mertften fouW- bat bit trupD Wc ^apottRere fjcW-nWiecrje cn6t fom an&ere Dacr ooj in Wc mcWcifnen gfieWnpelicn gpecn opiecct ?t um en |jn,Wcltkmcn niet en fouW^ tonnen g&eDoen ten reacre bat men troefen enW- tfatfoen van bat opiecljfe Kt urn, f>tfc^:tucn vonbe QtcumeealsSiofcoiiW-efe^iiftsflnftetntii tlatrtn Wr i(it gut djck man Weker enW fmee euWtue *at C6 Wpc Boeten fcooclj. >it woueltn fijn lanek Dun roet titcktnDt Die (ongftt ertt>trmtnDt , ftcrwaerte Dtrnxitrte rtebt cnDc trom roaiTenDe.

^ SSKeum
_.
if

cplaetfe.
tcaft in 9}f fom'en tnDc oueruloeDic^ in topaengitn.

. erupt bttt

m rictr m5h-3" i")" Meum.^n Dit 3(pottken Meu, Die Dnaem

Cl^aem.

nctne beSouwen hcD6cn,trant Dat reeft COTcum ce nocfi enf-ekent, macr Die apote* Kers g&cMupcken Daer booj cengfeflaegt an twIDe Sppc Dat in toijf (te Dec( an on# fen erupDetoeek <Eap.j(t>|. offert ucn t e.Dat met Die ttferijuingfit van SEfteumgbeen 86eiijckeni(fc en fceeft.enDc Daer om oeck gpeen Qfteum en ce.

q aimt,
Sic

cclgggt>f.
ie woucl S

OrtttPtoettctt.
Oft c ee

(tap. gt>f,

wcrm tot in b

berben graebt, en bjoccr; tol

m benfweeben.
enbe s|e# 2(
6(afen,bo wat

ie wottel van K f urn in water g|efoben,of t biowken opent (lerelteiijek bie er |topt|ept an tien
ter loffen.enbe jtjn goet tfeggen bie bioppelpiffe
,
.

C Cractit enfljerefetnglje, touw met waf

er gljef ooft
tier

nieren en van

enbe tioen fcepben Be winben en op

blafwgljentian oer maggen. .. te felwe wottcien met ^enicrj ermenggt $i|n goet ffegge bte ptjne enbe weebem 35 ces buocr.ghebjck enbe fieckt v& Der moeDere,f lecereijn en pijnt van t>en leben.enbe ingenomen oft ggeleckf. tfegfien alle'eatarren enbe flttpmen op Me boifle rtjfenoe 2ljmen befe wotel in water febtjoo verwcektjp t>ie natuerlijeke cramkgept oer

:ouwen,aU jp tiaer ouer fitten. cfe wostel an SJJeum op ter kinberen bupek ggetfreken tioei We felue piflfen be water maken. f^tnoetniltei ie wend oan 2J? eum te ee( gebrupekt maeekt fmaewgepf <" PP* 'n ((jooft.

m$

Vanpicentn,
ipv^oenen
jt'in

ap, &>),
manneken

q Cghcnactyt.
fwecberfepcate iofconbets enoe Bfeoubrrs fegiijiten

<fV' enbe wijfken.

ccfatfocn.

Poniafamina.

Poene Wijfken.

poene manneke
I

geeft bickereo

|tie|elen, ontrent onbergaluen

wet goo(g,bacr ac wafji greote

b:eebe blabercn,ancle bieebe blaberen tfamen crgaer(, oen

j
'

blaberen an ben JJoteboem nan fat focne enbe an grootte niet feer cnggelijck >p bopperfe an ben fielen,wa|Ten groote roo^ bc en feer fcgoone bleemc,ben roob roofen J ggclijck, tn bmibbel ooek geele gap:** cjjtigge ocefelinggen braggeijbe 21(6 bit bloemen gerefen jijn, jo o(gen baer groote
.

fcW

rijp $auwen,b!pe oft ier bp een , bic al* jijn open gacn.enbe ban rinbtmen baer in,

fommigge fcgoone roobe to:enken6,en tan

ty fcgoonfwert effen g(at enbe bliwkenbc faet.mef wit mereg ggeoulf . ie wojfelen ji)nwit,lawk,Dunenbewc(rie<kcnbe.

geeft ooe bitke (leien, t>it alsjp trrff wttomen , oock roobacgticgjijn.

poene wijfken

te

blaberen jijn ooe groot enbe bJeet,maer in meer beelen ggefneben, {gier ggefpleten ghcliich bit blaberen van Slngeliea iauctfe oft an groote Sppc. ie bloemen $ijn ooe
groot enbe root,

maer minber enbe bleecker banbit bloemen an Bat manneken. ie pauwen enbe bat faet $ijn b fabe enbe gatts> wen san bat manneken ggclijck. 3cn bic

wortelen ganglin ee(e bitke knoopen gcltjck eeckelen. >ock joo effer nocg een berbe ggeflacgf n pioenen,beltk ben (weebe ggeffatg* j te an fatfoene gfcelijtk ee,maer an blaberen enbe bloemen veel minbere , en eouer ran (?e(en.weltk femmtgge pioene maegbeken nnemen , goe wel noegt an b} ijet
cotft

XXtnpiomm,
f
j)kt
tt

<ap, $t>L
paetfe.

'uHnnwti.
'

ooeftroo&&ioemen,enDefaet(euerfghelijcliDieanDcie.

lanbt tvoibbtn bit jjjjeffaejjfen van jOioenen in bit Jouen gfiepfaw

6(0t!,e " '" l6rs ' nfc ' ,' a "

fiiw

te/"
tt

6cn 3Rcj,t ' mE,c '"

*'hmtm $00 (eueren j?

^Pa jommiahrn

poene roojDt g^r^crtr

nwrc^S&.jfJmvc-ig
,

f$aem.
in rieer *..' enDe tn -taa/n p aeo nia

enDe Idarus dadilus, an 2lpulfHI6 Aglaophotis cuhtom *XVP.3wJ ">H,'Av>ovoi' en Herbacafta.^n bit Hvottlli Pionia. \n JioochDiimith P<cmtnHum,ptomtn SXcofcn, icfetmurtj Sumgjblum , ^fm^rotoWn S? 2 utft Pwfflcn enDe p.ornMoemen, tot fomm.gc ^ac.fen van WatnbttiaZ Noemenen {Jranchwepiuoine.
Dulcifida,

^nwite

naer een ouoen JWon We fier s>oot(i)(s in Die ouDe JfjDen Die meDeeijne g JjejjanDelt fytft tnbt Dit erupt tn kenntfle gheb'ocbt

f ojfaectte fijns naemsi. pioenen jjrtben hueren

,

naem

Sie ttwtelen van pioenen }ijn

Diooch. tot in

ierften,enDefubii)I>anfuJ|tamien.

Pen troeeDen grarDt enDe merm in btn niceroermmoen

Dee Sie felue woittl opent Die erftopter;t van Der leuere enDe van Den nieren,enDe in o* *> rooDen Dicfcen wtrn gfcefoDen felpt Den loop De6 buptr iUl ,esne manntki at btn fcaus gehang, geneef? Dte satlenDe (leekte <r [0 alenw enDe meer anDere DeuonDen hrtben.fonDerlinghe -nionghe kniDe en <*|ienoft tmelf oan DenrooDen eotenkens met MupnrooDen harten wim ingeno' a\ S ten (eipen Die natuerlijeke cranekhept wan Den moutten ' 9' 0f' f'^K ftowtt f6n met rcijn oft meeDe gheD-oncken , jfin goet f fe* o= **$*$ rjen Dat opeltmmen enDe pijne an Der moeDer.enDe $i)n fer aoet ghefcui) " ' lI !" k btn Ie* B fe urn Die san bit mare enDe fwaerenDJoomeng&equeltjijn.

pioenen gheDtooejjt enDe ontrent een 6oone groot met meeDe afie* -x ftumdtm vmvrchf Dte naiuerlncke rranc% wan De Koumen, f, Doet Die moeDer n e fumterea jp ankinDe wleegh^ijn,enDei>erfueiDie pimeenDetweDom

,Ote nwtel an
,

_.

fCracfitentbewfetngH

Ltr

^T

&
'

8m85

mwn

VanValtviane,
.

(lap. pt>i
(n>e<

yv3Her tane es troeeDerlepe an g^eftacfet^am enDe "JCiiDtSie wiibt te, ooek

-^DerJanDe groot enDe
flacfet

_,,

'Cgijenac&t.
C^atlben,

Datmen Jaleriane an riecken n

"

elepne.enDe totten Defe oinDtmen ooek noefe ttn vitmvt

ter ii>t eet.

witgruene DjeeDe DfaDeren , enDe tufTcBen Doen eoemteenenronDen holen effenen g&eknoopten(eeioo!t, Daer acn maffen rtgBe* IPiepDe g^eelouen DlaDeren Den blaDeren van Den nwielen Diemen hier te (anDe *ai
ier(i

>it tamme TOaferiane geeft

^.

IttnaftenenDemSuptfcbJant CKooienfeet wlnaer gheltjek , op bevpttflt van btn lielen toaffen eroonen met fe^oone bloemen Die ierf liehtpeerfc^ oft liifoeruwieli lijn rnDe naermaele wit.^Te ttwiet ee mingjers Diek mj aenjjanahenDe reefclinghen en^
i>eele|;nen)o:telken.
1

'*\*-

'

0J

8rD0(e a, ' Dt v0o ,( tl( cr tamme olnaer gelijek fiuer fele" jifn ooe ront i tffen hol enDe met leDen cerDepIt.Sie blaDerf jtjn gheltjek (ttege(en rotgefpjent van srietfeghen een (acnDe blaDeren ergaert,Den 6laDere"an Die tamme ^alertane bit en Dopperfte van btn fekn raaften ghelijekenDe maer meerDeren meer ghetlouen.

cP

'

rie

bloemen maffen enDe jt/n geli|ek aen

Die

tamme (ict
,

peerfacfjtteh

an eoluere.'
tot

rteroojteles teer herroaert* enDe Derroaerts erujjpenDe plaetfen nieutpe (leien tnbt feuefen x>oo:iMing6enDe.

enDe ae iarn

nieuwe

VabauH

Valeriana hortfis. Stamt

vQalmonc. Valeriana fylueftris minor .&teot(

u(t>e

vOolf ri<m.'

Phu paruum.

Valeriana fylueftris minor.

Phu Gracum.
rtcdten.

Valeriana pcregrina.

(Dqm

wilbt vafenanr.

rQatmancoan^

'

V<mX><tttonti
3

w
<t<\p.
elite

tnj.

Sie efc pne rcKDe

TQaleriane

Der stooft op
iertfe

tclpppm.
R^Kh matr

Saleriane r r

alDcr manieren

tl m.nDer.Sie

enDe onDcrfre

ren

Die trilDc

WMM
'

WaDrrlm^n I U'ZS
'ftclcn

Den E-taDeren Mc

n b,e

InZZlnt^Z
euen geinen. . grenen

e wielen jijn Dut lancr Der aerDcncruppcnDe. 4 5n*t on rietken gftchecten ,

hoogte Noemen }tjn t>an fatfocne enDe n>tfen Den anDcren oo:ghe|o

COalmant mt langher fmaelDer.enDe meer gefneDen.Den MaDcren an wESSu fen aenfienii)ck maer meerDcr..e Noemen roaffen aen Dopper Be n ben fi len e(
NaDerkens ghcfncDcnm Dm.DDei DjaghenDe clepnc coite route (leelhen Dacr clepn geclc puntken* Sfaet es clcpn enDe roaft m ronDe gupfhens. Sie roojtel in wele wefelmahTn CIBlaetfe, , Sfe (amme Jalertane enDe Die tKemDe.rooiDDen Ne Bonen fiefaeuef enDe abt* tWt U lmb( in * * e <n " '"
>ijf

*' S b (Kbn,.acr atn nuffen n>tgfcefp:epDe HaDcren

licht

wm S"!^

(erft twee off D:pe ff

fcfeier

scb,h ara

S
meer

h mf vm jotuere perfactjticb

Nauro,

tm$n

m n

CS

k :emDe v>an rieeken eloepet meert m Weckmaent enDe in A winamt

CBaem.

Sie ierffe Npe manieren an vOaferiane Moepen C m Stfepe (of in &oa.Wmalt

Cfjf,

<* , c ^ iOaf lerffe i gfjeflactjt uan Defen ctnpDen fiect in riccr vPhu ^n f adn va ier; a . enNardu, rjrbrfr off Nardu, Wt'apoicton taffij? 6-'" "'" "'/ Mjrin " laG i "^'.nHrb a b e ncdia a .3n^o* Duptfcb. tofj alDnan. Jjicr (e tan! tamme oft gtoote alertane, tot fommtaft plaetfen tornt upt off pcercrupt om Dat Die .er (te NaDeren *>an een fpeere feet naet gbefatfoeneert j.jn^n Jtanchofe afenane *>'"6' f9|fta^ftP0ltgfiehee(en Valerianafylueftris, Phu fvlucftre * enDe Valerian, ryiueftnsma.0r.3n ^ooctbuptfclj quift gjolDJten . anrattid . auaentoutt,

n^^n

teAfSfIS
>s
,

vffi

y&

2ekS "

In"fSg e
3

fn

kte
cfe '

<?D

'

fIl
rianfcrl

S< f

'l

w ooc " n n,"

^^^^>SS
Au
t,e

vOIrtin. f oaer om tooj&Det

Vtna fviueftris

*% f ^ M*22, T' toJSf%*^

"" SCheeten Phu Gr^cum en Vale. *&? W^W** Z, al(mn(0i "S nkWnt mad> roei Valciana p^regrinaoff ffcudo aMant ma < n wemt aupt Dat rop '" Sfcf ' ?" " 1 met ten m f a>t>mmtmt S ' S*)dK. <" waere Dat et roaet Wf? vie opjeente Auncuh muns Daert an fommtghen o g^e^ouwen rooJDf

filatuee, ,_ ie wotel an -ateriane es werm enDe D:ooctj

tol in

Den f roeeDen gracDt

f Cracbt en mewfemge. ' (<tmm Wotaiw Shefebm gheDioneken !o(l Die viint ??? Jzl^ m, tt 3 u tl ch tt n(k " *n wouw 'enDe es goef tof Die *J? J S i
sv, ,
..
,

eii

SS
.*
3Soofe

iT ^"^mmtmm^uftcnbt gheo-upektals
fr^'l^
*

oocft

&,c m<i) !'n f fpofttien J"'

wtmengftt Diemen tfeaBen <B 1 85 eriakel^etfinDaetVe

6,e "^ '"'f '" weer ghefoDen gfieneeft Die imSl ,?' ^"""9^" > on enDe Die routrithept enDe erh.ttinen .<'n9enr>anpcr vanDer Di" keelen,(fmen Daer meDe Den
f
'

n"' : e,e oan " " t

montfpoeft

off gojgelt.

3-4

k anDere twee -Qalerianen en ijeDDen in Die meDccpnc n gfiee n gr)e6:pek

<

CSDfatfocn.
>ofemo2tef
(je eft

Rhodia radix.
bpe oft

9Coofewo:tel.

wer

^^n
*SK^

ftrtUrjtcDf. ffi-IrtianBierDOlfcl (telen an Die n>o!tel ("piupttPr,

Daer aen maffen ette blaDeren, Den blaberen van BonDeeriipt

aenftenli)ch,maer fmalDer enbe bonen g^clicrft. ie moitel ee Dieft met eei enfiangrjenDe veefelingljen enDe als jp ge* b:often cft gljetweuen *ot>t sorieefti jp ge*
Jijen

een Koofe, Daer naerjp SXocfemwtel

e.

henae nipt

fplaetfe.

9toofewoteI maft in CQcaee&onte cnt>e jhunganm. J)fr te lanDe woiDtjpinDer uptliefhebberis 6 0U<:n s6*P Iant -

CCrjt.
ft<p( , ftooferootf e 1 bleekt Den bitnat jp bloe men oooif.

man fel>

f |5aem.
Sif
erupt woiDt gljefjeeten in rieejr
lofix !lt$ n iatiftl Radix Rhodia.cn Radix rofata.3n jfjoocrjDuptfcl! SXofcmtMrfj .

3n

5t{it)"(5 SKoofemoifel.

SXoofewoite l
t Domen

C jBatuere. |onDulingfic Sic

f

in

Ia*

maft 6 roerm tot tn Den irceeSen raeDt enDe fit&ftl van fubftantien. ttactjt en aierctstngrje. SXoofemoitcl met olie van SKoofen glje* mengr)terfuetDieptine enDe tpecDom an t>en rjoofoe, op toooifcooft enDe in Den flaep

van Den fcoof De

gtjelept.

Vanlbtmam.
grtram (jeef
t

ap.$>t'g.
feer

f Cfatfoen,
g|ettou bfa*

teren Den blaDeran >0rrt(hel

aenftenln'tft.Sie
3

bloemen jtjn in

DmiDDel geel tontfomme met elcpnc witte van onDer peerfacrj* figlje biaDerftens befet, 6en bloemen a" Den (i'amien oft van Den grooten faDelieuen ge lijeftDe.iDif wostcf te lelck reet fomtt)f6 ingrjers Dieft Ijeet eii bidDenDe op Die tge.

C plat tic.
i(
erupt en maft gier te lanDe niet

van

felf6,maet moiDt in Der eruptitef fjebber* (;*

uengjjeplaw.

f Crjt.
^Sertram bloepet anm Den tylepe tof t'n t>epnDean Den joomer, enDe te mplemoiDt
ji;nfaetri|p.

Claem.

" .

Vanmlbmlomvam,
i'f

<p.p,

ccgci.

mtpf n>o:bt ge(>eetenin @nr mHef -3n iatijn Sauaris' ^n We 3potekcn Pyrethrum.wm fottimigjjen OOCli f iCCf mpttf^anf m S [ An JCO*t)H(fCb '<ertram.3n grawfjot6 })ietfre cu pit 6 b'^lcranbie. jatuere. ie rcoJtet <m S&erfram es trerm enbe bjooclj tot in &n berben ambt, Cracijt en braktrighe. te woud an Bertram met ftuenec^ crmengljt enbe ingfjenomen es goet (of We ;w sallenbe fe{kte,poprl|e,erbtiertgfjen e nc wrouberben fcooftftwer.enbe fof aHe rou De gfjefoeken an te n (jerffenen. efe woitel gljeknow enbe itt We mom gc Ijoiwert boef feerceren enbe freckf verf <s frnpmen t ben tjoofbe Duer ben monf. ram rcoitel in a jijn gjjefoben erfuef We pijne ber f anb I werm in tl tnont

gSefcourcen.

e ^

We rooit e( an SSertram in gefoben e6 , Doet froeet enbe e6 feer oef fof " We jmjjueringlie.tiertoiibe enbe lamme ieben.alfmenfe Saer mebe ftrtjekt. "
>(ie facr

T>an wtlbctt ftromm.ronbe ere I tatkens tan aen maffen lange (malle Maberken6 We rontfom* me g^elijck een (aglje gjj ekerfe ?i|n,op bopperfte san tien (leien maffen t>ie

3 n mr*

$>& ^*M(** " *;

**. <&

(tap,

.au*

Woenten gljefatfoeneert glje(i)(kbie<amifc

(e

Hoem in

6mi>6el geelacljucfc

me met rcifte

rffom* Maberkens oefet .'ie rooifei

eii

ts teer met aenfcangljenbe ele efelingjjen. if heel erupt es san fmaeeke fcerp enbe oi)fenbe,ben ertram solnaer an frnaee*
ftegjjeftjek

enbe

baeromme nwbbef coeb

rcilben '.Sertram geeeten.

C plaetfe.
aen We eanfensanben vefbenei op (jooge oeemp* ben in (om6eraetige plaetfen, enbefome tt'((6 aen We eergen enW fteenaejjtige plaefc
to:bf

efen witten ertram

fengfteuonben.

JBiiben <Bertram Weejw eaninSSJfejje

tottn^jerfftmaent.

_
if

CiBaem.
trujjt ttjoit

nv ter

ttjf

in iatijn

Pyr

jS$>,
&en ottere cnfceltrnf

Arumfj'iueftreg^enaemt.tnSuijtfc^ttiUi'en

*ertram.3n Jrancote P9:etire faimage. enBe an fommiggen wetfj SXeinfagm, >^

co ttntte 9teinaer. ^ii en e<s g^een rf ? nmi Ptarmice eft sternutamentaria.maer een anDer erujjt

af uj)( ee eet
,

fjaatuere, enW- o:oogfie van nameren.

C Cractit en brafctnglje,
monf gljfljouwen (n i t ab( ftnout, Doet ooeft feetveren enbe tie faepe 71
r;fcn,fcrjicr

-Oit erupt in 9en

flupmenloffen enbe

aljoo (erchedjckalepyief^Hm.Snbee* mit bjien goct f fegljen tit pijne enbe tpeebom van ben fanben,

55

i/

fefue

cc^ctfv

\)<mtwlfd)*ptmmtm.
&
"mttmlfdjJDtptamttm, f Cfatl'ecti.

<tp. ggf.geit jeft

feiue etupt <6 oocft goet glje&mtxftt in Me faUaben, n &<" wffffc "1 gljefcreuen se. tcbaer af

):gon enbe <Xaft 59

<<*)> ggf,Traeium. folfdj iptamnm.

5^3' ""' | Maberen

c8 b

an

fefen

cn&e

-it ntijcue

boom,

enbe ben (EaUfftefjoute feer glieli|tfc, Ijet (jeeft rone 6mp J *ne rouwe (leien, baaatwaf fenw(g(iefp:e()be blaberen , gljelijeft aen
Dat(affierjout.2len bopper|e
ftelen

vanben^^ff

maffen ftljoone peerfacfjtiglje f>loe? r *nen,Dieaen bieeene enbe opper|te|jelff5

vier oft vijf blaberftcns fjefcfcen,

bit

enbeaen onber(te jpbe langde omgljetromDe

fraerbeften fthier
.

:apken6 gbcli)dt een

angenbe

Snbe

als befe bloemen ver*

elcft

gaen.joo volgden naer

blotme vier cft uiif (Mini-licne, Die van fmjnen wat romracfciickm Dat aentapen litnuuptuij r nbe aenelruenbe, cnDc van mafte fwaer tnbc |tertft$ijn, ft^tcr gjjelijch een boeit. Grnbeinbefe Ijauwftene lept fwert effen
wotfelenjtjn lanch wit fomtijte eenen vingder oich waffen Sweers enbe ouer malca'nberen.
.

'

ienbe Mincftenbe faet

ie

f
Sit

piactlc

trupf wa(t

m Dat eplanbf vd" <tt*

la al6S5iof<o:tCiee fefmjft . j>jier te lanbe iro:DDct tn Der trupth'efteb&ers (jouen ge*

plant.

Q Igt.
bloeijet ier te

lanbe mBtareft* maent enbe -ftoumaent enbe te rojlejeo

J&

woJbt$nnfaetrnp.
<[ Jiacm,

Siteruptwotbt gljenaemtin rieer Tf^up ^nfafij'nTragium.gn es bat ierfte gbeflaebt van Tragiura Daer Siofeotibee af fdjnjft, van fommighen erufiiefne&&er6 Fraxineiia.^n veel 4poteken wo:bt bte wottel voo Stctamum gehuptftt. Sn t'pta*
fommigljen gjjenaemt pfeudodi<3amum nothum.bat es valjtlj iptamum.

mum ghenaem(,nt'et fonber mcrcftelijtfte bwalinglje. (nbe baer om joo wo:bbef van
f B&tMtt,
Sragium ee werm tot fc{jier
-ftet faet

c Cracftt en Buetcfcingtje.

in ben betben graebt ,enbe

fufcttj

van fufcff antien.

van befen eru$be ee goet tot bie bsoppelptffe , liet boet water maften, ben % (leen van ber Mafen beften enbe afgaen, enbe verwecht bie natuerelijefte eraneft&ept van ben oionwen, een biac{> ma fwaer mg^enomen. ot ben feluen bienen ooeft bie Haberen , enbe bat fap in ber feluer manieren g|e< ?S J>!u(ftt. (nbc van bupten op tliejaem g^elept treeften (p bie boomen ei (plintere n>f Sie trottclen met wat Oifca&arfcaren tng^enomen,boobenenbe iagen af bie woj* men.enbe ^iin baer toe eengoebe enbe bequaeme mebeepne al n ter t'i)f bp erperien
(lebcvonbeneg.
SSJJen fejt potft(f6:i)ft

iofeojtbe^bat bit tvHbt 8ejten gequetfl

(ii notfc

eenige
fplin*

JD

zy
"Oanphmonium
fph'wers cft vijlen in
t>e

ap,
fy bit

ttijf

Sefcouwen btbbtnbt ,al<s

g&p empt

UQtU

twee n,g(jen;eii $p eoeft Nat twer bat ttitn van !>$ opseebt tot* mum. <noe fcier "" f* 69 auewueren g{jeeomen tij bit mstvm epwer-t Sm*
fplinters quijf

eef en,oan bit pijlen en*

mum in bic apotehen $tbmptht te gfetwmbm,

t)rtnPoIemottt'ttm.

&tp,ggf
Polemonij altera fpeciet.'

f Cfatfoen,
Polemonium.

SSeen af&Uttt.

>lemonium IjeeffkneopadjftV

teere fteelftens , $fe I wafff n foee&acrjtigjje

I

ban atn

Uabm

wt elefc Ubt en* betfeafyen maltanbttcn ouer. ;Opi>opper|teanoen flclcn oaffen witte
]

ftens altijt iroee

Koemftents &te neerwaerte langen enoe in manie an rofJtene 6)) een gr oepen.afe fcie &Ioemenera,aen4ijn joo eoemt bat fattvwit, bwtUh biupn eserl renoe (junk

ftene 6ef(of e n (ept.Sie rooft ef es wit ffen enoe lanck.

3 (f m & rffcr een anoer crupf weltk

ootk oo? een

JWemom'um

jjfje

Souoen

imnne langde gljehnoopte (telen voeitbiingftt man lanabcv ban bat woojgfiefcreuen^aer at n tanaftt Maoeren maffen bit voet fmal jijn ent>eaen btn (teel 6:eef.Sie Moem van oefen jtjn fcoon utfy roof, en waffen in croonken6 fer^iet 9 Wijdt aen bit 23a(eriane.ie wotttl ei> lan(k,wif,oick, en (jeeft eenengeeoe iiteck. a polemonium DaeraofpHiw af fc^!(jf,e We ti((ewa(ermttn(e, oaer afin 3
n)of,6roe(dt ooclt

bat twttbt ooeek gjjefcreuen t$,

<[|Maetfe,
ii

pejioeoefeerUjjoettwaffenopgrjeDertljteninroume fteenaeg{je pfaetfen. tanbt wetben jp in oer <rup(iieflje&&ei-<8 Ijouen gjjeplaw.

fya

CCr)t.

Sef< critjjoen Hoepen in Sjaeekmaen ent>r -ftojmaew.

55
i'ij

ftatm.

ccgcttf.
i

Van (lyptvu.
t $aem.

Gap, $Q$
l

Satt'efjtercosDf ofttftctiin (tt Polemonia van fommigC n x

tit(fm\i^im insip,\me'M.'ynlaii)nvoiemom

'

fivW Chiliodynamis Dat

2lpoteken f6 25crnaiDu6 6c oiDonio pcrsmifer ti|f Behen off Been album. ?aer en ftfjijW niet U $jme Dat ghcflac^tsan Behen Daer teerapio int rjttj.tXapitfel of fdjiijft. Saf tirccDe mo:Dt eoek voet een Poiemonium gljcljoiiDen <n van Der eruptliefljetV i kne Behen Rubrum gfccnaemt.rnDe Dtf fcfyjnt wel te $pne Die Narciflus.Dacr crgi eoigicie f (olumelfa in foute af wrmaencn. IU6

(6 Dtipfcnf cracfjt. |jn Dit fcrjinffHerbaranica.^anDereruptlicfftetv

f fattttte,
polemonium
fUb|1an(tcn.
es Dioogfe

n nat tieren tot

in Ben tweeDen

graeHcnDe (uittil van

tfftacftteniewstnslje; i( westel van polemonia met n>i|n gcDtencken ee goei f fegen fat root nttffjowt.

f tcfatfoen.
ji

Cypems.
fmalie Ijer*

SBifDen aligaen.

$pers Ijceft loge

(wekt
eii

| De 6laDrren.

ie ftecleegjje*

I 1'cenoet off meer Ijoodj maf fenDr, opDopperfteoanD fte?

Djpeeawieg ontrent

/cnwaflen Dcbbele biaDcracwige arDae* tfaet in tpaft.Sie wolfden jijn (anch Ducr malcanDercnoerweert, (nupn et welriec*
ftcnoe

met acnljangjjenDe e(e fafelingcn. van oefen, rtnDtmen nocb ecnanDer

Sfefiac^f.en sooigftefcretien'san biaDe* ren enDejlelen in alle manieren gjjehjcfc,

twelth niet lange wouden en f eeft, maer ccl ronDe wottclhcne gelijck olm groot, tfamen 6p een hangjjcnDe. Snee Dit es
tgfjene Dat
3

van StofcoiiDe befcreuen e8. 95p Den geflacfjte n <pperus mogen

coch welgje(ielt woiDen, Dtewortelkens, Dicm in Jtalien Ztafi naemt.SBant Die DlaDcren van Defen, $i|n Den MaDeren an

dpperae waf g(?efiick,no*fan6 wel min* fcer enDe fmalDer.Sie wouden jijn fctjier
gSdtjck -)afeno(en ,
oft g|jeltjck Die jpDe

wonnen als jngaerjnDegfjefpennenlefc

oen,ecr }p in pepelen scranDeren , cfi hano gljen feer eel pp e.acnclepnc teere Diape*

ken*. rnDe Defe wostdkens jijn fuefe van fmaeche fcfrer gjjeli/ ck Die gaflam'en.

.^r lanDemo!Dtp8ewnDenm
i,

<

f t^laetfe. (6 I0f wl&(s ^ 'ft,nn " M ^'3^85P0UDep(afen.Aiet: *^P c i v

.
,

_,

!,

Der eruptiicfljepbers (jouen.

f tEijt.
"86' it)nMaeDerac6figearenm f^frT met Den faDe wou. '.'*%&ntm> ~. t
1.

62(

Wiaeckmaent tnDem Aosmaent

JOif cruyt geel in rieer xmrtf ..^n iatijn Cy erus,van P

fommigrn Afpaiathum en
Eryfifcep

'

Z$$
Van (lypttm.
djois ottcfcct.
,

(tap. gtj' .

cc^ct,

EryCfceptrum.^tl bic 2lpofeIn Cy P eru!,(t1 Q0!nc(tU6 (clflts Iuncus quadratus , van j)lint6iuncusanguioruscnt)eTrianguiaris.3n u))t|Y(j wilben aligacn. ;jn 3ran*

eock Duicichi-num gelieo paengien auctlanaba cnbe Jfaltm a(6 sootfept C6 van Den gjjow! (e n.enbe nen man taj cnbe .Sraffi.@ommige gljeleerbe mepnen bat jj) foubenwefen Dat njuie Mamiras an pattltis 2legine la.Dat an 2tuinna Memircm ggenaemt cs.oft Bat iAoK&wrif Hoioconim an -fjippocrate e.
tijt

ie wok clkcne fit men Trafos naempt, wotben m> ter

aligacn jijn wam cff toooge (cl in ben berben graebt cCradjtenrberctstnBlje, Sic wottelcn an wilben aligacn gljefeben cnbe gebtoneken (offen bic tnine en* 21 ebocn water makcn.vcrwcckcn Die natuerltjeketranckepf bcr wouwen, boen ben ftcenrtjfen,enbe jim feergoet DenwaterfueljiiggengljebMjifkf. te felue woKden in bet feluer manieren ingenomen jijn goet f fcglien bic fteeek SS rnbe feni/n an ben <5eo:pioenen,enbe tfegjjen bn hoeft. ie wotfel an wilben aligacn gfceneefe oocb bic t>crcoutljf!)f >t>etftoptlies)i f nbc <E bat opftygljen an bcr moeDer,al werm op ben bupch gfjelejif >efe woKel ggepoebert ggeneefj enbc boet fwpten bic eerouberbe ocrifig|e fwee* <D ringen van ben mont en an bic fcame lijcJte leben baer in g&cflro$>ef,efl m i wijn va
JDie woJtclftt an wilben

f jRatuere.

mengljt cnbe baer op

gljeflre ken.

3nbiefa(uenenbe piacfieren

bic

*>erwermenenbet>crmo:cne6befewoKdcocft

S 8

geet cnbe ptcfytclijcb sermenggt. faet an befen crupbe als JJlimus fcfciift met water gBebJomften fepi ben loop t>e$ buper,enbe bic oucrolocbig&c natuerlijeke eramknept an ben wouwen e nbc at *>loet ber feluer, enbc te veel mgljenomen maecJrt pijnc cnbe wecbom in f beoff.

Van xoittt
]

TiitfTvoiul,
jrjriiij.

Veratrum album. 3BtttC 3?iefW0JfeJJ

Sappittel.

f Cfat toen,
3 'e 3itefwo!te( geeft grootc
b!eeDeg|jertbDcblaberfn,DbIa* beren uangroot SBeegbsee off
I
I

[
1

an entiane gefijckinbe.;te ffeel es ront twee oft bzpe weten

lantjr

^ooerjaenbopperfte t>an ben welckcn

nbe rontfomme bic (leien, bie bloemen waf* fen been bouen banbere,enbe fijn frieeck wit*
blaberkens ggebeplt bU mj gruc* tien flreepkens ouert ogfcen jijn. QnDe als bic sergaen joo eomen baer efepne gauwkens
wicr^ in fes

baer int faef Uyi. iewoitel es ront Dingficre oft bitpms bicltc van binnen wit,

wok

an

met acnangcnbc fafeimahcn. (TPlartfc.

bujiten

elc biche

Bit Jicferupt oft 3tefworte(e wa(l in Slntitflta t>i; ben bcicfj &aa enbc in Sappa* ocien enbc opjien , enbc tbcjle wafl in j)# tcncn.Syiet te (anbc wotbbet in ber eruptliefs hebbers ouen geplant. T't*

2G(ttc3?icfwotfel blocjiet gier te (anbc in

WzaetJtmaent enbc ^jopmaent.

25

tt;

Saem.


eega)/,

Scff 5?ieftt)0!(el (>e(t in riet* iwtof .Xaxif. 3n iatifn Veratrum album.

Vanwiuttticfxeoiul f Bmm,
f Bnttte.

Gap.wi
3n Bie

2lpotchen Helleborusalbus.oan fomtnig^ Pignatoxaris CtlC Sanguis Herculis^n jlooch Biiptf(b3eifeniefttnirt$. 3n JeerButxftb Bitteroefttwteloft ^tt niefcruiif "ta

granctjow ^Ueooie Mane.

)ie rtwtel oan 3?ie feruijt esreerm enBe Bjoogfie (of fa Ben BerBen graeBt.

met groot gb>rceitc.!ahen enBe cttergrjeuenalBe rljanBe oueroloeBtgjje qitaBe frm/nnigen taepe vottyiche Ben en flus* men,enBe es trots Bpen goet f fegljen ae vafltnbt fiedtte.rafdm'e tnbt lanabunenbc
|fer(keii)cIunBe
pijne in f (Jooft.BuUieepf.fwaermorBitlje^ffeBerei/n, pifae (nbe roeeBom in Bie Biemen iaftca fceet.ae manieren ann>afer(aBen, ergr)iftr.eef, enBe

Sie tooster tjantoifjfirfmittf Boet

f Craetjuntoewlnglje,

hopt

tftafitnat

ouBe ceubt toeBerfpannigb> fetkten bit niet fttydijdtcn met anbettn fcequaemen mcBien tn nullen fetybtn. lnBe b>e tnbt in wat manuren Batm Befe wiui
fcereijBcn

ut

(at ie rff

mbtbaao
.

eermenfe in gljeue nfal enBe Bijfgljelijtr ooch Dj licfjaem Bat Beft nrtd g* iupchen fal,es an vele ouBe Boetwen feet laneh befere nen,Bat top met en bebbi lm er!jalen,om Bat Bie faken enBe teBenen Biemen aenmerchen moet, toovttl tnbt groot jijfi Batmenfeint eoneniet en tan (tellen, c wel eencn toech foitBe mllen..Sen an&eren ooekom Batmen Befeg&etwlBig&e wonde naer alenus leeringe met en t>r JjoMf in te getiene,maer alleen van bupttne tflidjaems te gfceDjttjxkene. <5oo te ban Befe mc.ttl tof at rupbfyptjcoifticfypt, auaBe trautoaaien.eii alle OS 1 S9tt < oft faltte wmeng&t 96<*P*<

mlm

Crhe

?*>"< 5?il'wori in tlejine fluerhens gfjefneBen enBe in

Bie

ft|tti (en

BienerBe canitn af.

gfiefiehen Uit '

StefeluewoneloanenBer meteen peffusgefeBf oertoechtBie nati*ttijtht ttith 2)

5ej)fBer!otttrenenBetretkfafBieBooBeB!U(6tcn

poeBeroan 5?ie (wortel in

Bie mtefe

nBe repicfct Bie bannen Bie tatpe flemen Buer bit miefe af treehenBe. iOefctpottelmet eBtthgtjefoBen enBe Bie mom gJehowB erfnet Bie (antfreeer. <nbt met meBeepnen san Ben ooghen erme

geMafen off opgeb>ft Boef

niefen, era>emif

g
S

ngtjt

maeeht elaer

k,5SSSSS

me

er.Be fee rp ahtfitbtt

UnJ>{ B wnft S i

meng^f eegoet om raft.n, mutftn at,

&

Ben heg6en oow gefet BooBet oot Bie felue toant alle Bte Baer af mi, moeten fotllen iBe er(en,enBe Baer aen matgmen merelten r}oe fcaBeiijtJt
Befe rowtel e.

t"^

\ifymbttl<Kbtni^
r , ltfelue oot hntet fonBer groot e Biftretfe

E^SS!
ingenomen roo:Ben enBe

n s6f " D ent,f

Daw om ' " mac^ >t wtrl niet Ba toe*

enBe roofe Belioeratie,

&

> b< n >?> "f ng&e an boiftl enBe laneh vi al * L l fe jimenBe Bi|erg|eft)tfte onpertftemenfefjen en hnnnl Befe wtittl in ane enBer manir

(t

ttttstnbt anbttt onae(eetBe fe er qualtf (hen fonBer Bifcrefte oft eemeh armcreh Befe
bit twnfetje BooBenBe,cft

immers te minften in groof ptrihelBiing^enBe

VAnxobtxoitniefcvwpt, Gap. *,. Citroen. b-^cv.^. . (rc " """'" Wrupfc gelijth maer in aBer manfe " ?Dn wdS t^tm vttl minBer et 6eeft eenen tt^tm tnbt
,

W
5

fittl

ban tn gtoioBe MaBerhcs

Ben

X><mwbtvoitVtiefcttty>u

<ap.gt>.

ccQtvif.

ten Mabercn van QBeejjtoeeoftpantpttJiefcruptgf* lijche nbe ma minbere. Sie Moemen fcangen aen ten (iccl enbe jijn tru ui DmiDtHl hol met gcclc fitplune en te h)ft>erutpigl>e ffreephene :empf an fatfoene enbe

Heikborine.

IBilbt wit Jiefcrupt.

aU Bic gacri 50 cornet tfaet in bidte

(jautoft

vccit

tat {eet cle^n enbe ggr Itjck fanbeken es. Jie ronden jijn (jertpaerfs cnDc berroaerts gljefptept, fapacfyicb.

ibe biek an fedlen Mf ter van fmaecke.

S5 erupt paft in <Sapam op fommige nette ort>

jtgljepeempben.enbem femmigtje benekere (omber*
flefeugge pfattfen.

Si(

erttpt

C'Ctjt. ticket in SStaeckmaent f n in j)opma?f.

Sit erupt o:bf in neer grjel)eefen 'iMi&fivH.om battet ben pitten Heiieborus uan fatfoene gljelijekes.
Suptftf) Plbt pit Weferupt. Scmge mepnen Bat Heikborine e erupt ts alleen an craerjten enbr niet wan fatfoene ten Heiieborus gljelijekenbe, enbe tic felue en fouben bit erupt oo: gf)een Heikborine uiden fouben, maer Ijaer mep* ninglje wtbt tan aen alfc. gfjeuonben tf neet) a* tenue noct) Stofconbes Set Heikborine eenigjjc cracljt

3n fatijn Helleborinc eii Epipaflis. 3n

ran Heiieborus toe fdj/uen.

f jflatnere.
gitt erupt es perm ente btoocb. pan nat ueren.

Cractjt en ttiercfeftighc. Jjjedebon'negljefoben enbe gb.ebjoncken opent Die pcrftopte (etter tnte et feer ge 2f ben leuerfucjjtighen enbe t>ie eemc femin ingenomen fcebben of t van fenijttmgen

gljebierten gijebeten jtjn.

VMtfxotvtcTiitfcooittl.

(tap,

Qgpp

f Cgljcaaclit.
3ber ben

naem san Heiieborus niger,baf ts froerte 5?t'eftrfelf,$o wetten

bp ben eruptlieffiebbers bjpc crupben gbeponbe, pan ben pelc* hen bat ierfte feer geliteh es bet beferiptien pan Heiieborus niger bp Stof.? cotibes. Srpeebc e anber wetnt erupt ber ter jier ftperter 3?iejDottele pan eracfyen niet feer engljelijck, bat -(bep(tc!j kerft erupt gt)eIjetenPo:bt, enbe feer grjelitekf met tie bejYrijwnge an Heiieborus niger bp Sfceopfiiaftum. <ber* te bat men yGiercrupt gfcemepnujck nuempt.

nv

ter

tij t

c Cfatfoen.

Sieierflefoerte3iefpot(eie leeft rouwe

Mupne

6(aberen, mefieroftt>ijfbiepe
fet})f(

fneben >erbeplf,ben Maberen an 'JBijngaert.enbe ate Siofeobee

beren an platanus an fatfoene
gr^clijclt

maer minbere.

2)ie fielen jtjn

ben Ma* effen, enbe

,

op bopperff e an bpen maffen bie bloemen in neel elepne troonhene , eeel bp een glje* b2ong5en,gt)eltj(h aen tie t5cabofe,an >erutren lierjt peerfetj . 5?are bat bie bloem* Itens ergaen jtjn, joo olgt}et faet,bat eenen terwen e:en niet feer engljeltjeft en es. ietottelji|n vele lange ftt>rtebiap,biealffam tot een elepn goofDtft fp:upten. Sat ^jeplicrj her(l erupt (jceff groote biche gruene MaSercn in fcuen of t acljt bee* Jen gfjefneben enbe erbeplt,enbe eleh eefonber bcelcs landt ooi fcetp aenbieeene tjelft om bie hantengt}eliich een fagjegielterft enbe aen banber t)elftteffeleaer
effen enbe niet gt)eftff.)ie

Mor men paffen tuffe^en

bie

Maberen op eouc

(leelkens

van

cc^c^tf.t)rtftttettt'efn)6el.^^t)t\ v "toum n!g rfiTtieopi>ram.

Yeratnim nigrum Diofcoridis.

U m ^elluhknthlu^,
1

'

mm

van.bm wortelen mttemtnbt,tsm toet n n srcctf " uc "" Wntfc, r " r!ll'l? r fQootitnbtfntmt van muwenitiotmootl veelteetetoite b:aet>m frbblbc ban aeek *><>Wte<ne aen^angen. <nbe ate befe Moe, lantfe afcfatn hjbbenenbe btahin,

tien te

m.ame set>

tnbcban naetpuen,nanbiebtoemeLoo tomen ban vin oft vijue ^auwhs vooitbn n waffenbe fcfeirr s^(.,cft aen biezlkel teven enbe ban in leptbat (aet S)u mtiu

wetbtn i9 oeetfachUth

P V

Unmnvtk bitlu fwnteveefelinahen

,et(<'f<"n

vcmKietttutitjijnbtvoou

SgefcKwn $epti(tih(rfic

sp*lt|*,mer minbcr, in veel anbete (malle blabetenooekvetbeplt bie boumttibhmt,

e blabettn

wat

blabcten,enbe }in veel minbet ban biebloe" van bat

mm

4W(WnftmptZn V nwen
Stutte

XXtnfcotvuUitftotteh
gruenacljticl}.

(tap,

&&>).

cc^<%

lnDe als Die vergacn joocomcnbaer oocft vier oftvijuebp een clcpne |autftens oo:t,Daer ront froert foei in Icpt.Ste trotr len fijn vele fvwrte vccfcling Ducr malcanDcren vateen. 4 2)at -tupferupt Dat vooj een gbeflacljfe van factie jjjcUeboius va" gue&fio gjjcbou Den n>oiDt,falmen fjier naer onDr Die 'Bolfswoitel vinD Dacn e gljcflacljte af'cs. SDat anDer Dat van Jjierenpmus SSoeft voor froerte Jieftoottel g^rftclf es en Daec 5 cos in Die 3potcften ghejjouwen rcorDt, es tn Dat twccDe Deel v& Dcfcn (rupDeboceft bcfcr)}euen,Daer top gljcfoow cnDe bercefen Rebben Dattet gbeen Heikboms niger en es, maer Dat op:ec(jt Buphthaimum.Daet cm oocft niet quact van nawcren, ale Daer bier*
Dcrverljaeltes.

(HMflptfc.
i

Sic ftoerte 5?iefn>o:f el tvaft in 21etouen,op Den berclj .fjeltcon in

Den
bercfe

55eotten enDe op

J5arnafjus in pjjoetDe, enDe roosDt rjier te lanDe in fommig^c eruptliefkebi tere (jouen gjjevonDen. Jjeplicrj kerft erupt en es bjer te (anDe oocft niet fecr gljemepn, et woiDt Been in x fommiglje cruptlicf Ijebbers (jouen gjjevonDen. 2>at -'JSiercrupf tpaft (jtcr te lanDe in fommig(je boffetjen a(6 in ocnien bofcrj in 5 QSiabant enDe reo:Dt oocft vele in Die bonen geplant.

C iWt.
i

reert e Wefwottete Moepet

$oowoiDtr;tterjaetri)p.

gi'tr te

(anDe in 59:aecftmacnt enDe cotte Daer naer

>

viocd; ontrent fterfmiffe enDe in -teumaent tot vel* naer in Die 3Keerte.3n potcftetle vergaen Die cuDe blaDer enDe in 9J; certe comen Die iongge enDe nieuwe voo:t.
-ep(icrj fterft erupt bloepet feer

vQiererupt bloepet ooc Dicwtls vioccfc

maer meeff in

@potefte(Ie,Dtttt>i(e tot in 2fp:i.

c^aem*
toerfeJeeftooUcltvoiDt gljeljeetenvan SiofeoiiDcs in riecfwgof-^*?. 3n -talijn Veratrum nigrum en Hdleborusniger.van fommigfen Mdampodiutn.l'roeuuiD, Polyrhyzon , Mehnorhyzon enDe van fomtmg(jcn ntCter tl)t Luparia enDe OOCft Pulfalla. 3n ^joocfeDuptfcl! tocftioart j 3?ieftt>urt$.-f)icr te lanDe rcerte Jeieftvoitel. )at anDer erupt fcljtjnt te jpne Die 'wieof .nks Heiieborusniger,Daer <r)cop!< 2 (lueaffcl!!i|ft,cnDetvo:Dt tfaii'foinmtgtcngciciiDinnter ti|tgcpeetenplant'aLeonis, enDe g(je^ouoenoo:Dat et upt Dj van -Aler anDer TraUianusenvanJ>aulus2legtncta: K0&m>7r<rio|> Coranopodium gbenaemt es. Jjjier tt lanDe (jeet Dit erupt -Ocplichhcrff^ crupt,om Dat (jet Dictoils ontrent .Serfmiffe bloepet fonDerlingjje (ft gljen couDe eft fraffe winter en es. Sat DerDe WOlDf nt> ter ft'|f g^e^eeten Pfeudohelleborus niger, Veratrum adulterinum J nigrum,enDett)OJDfanfommtg5en gfefouwensoojDat erupt Dat piinius Configo
i

nuempt.3n jp)oo^Dupifcb peetet (fcsiftourtj Dat es AerftroozteJ. J^in ie IctDe -Sier* erupt om Datmen Den beefien Dat vier Daer meDe fieeeftf, enDe van fommig UJ:ancft>
erupt.ale Die oocfcg6efeerD' opierineft Doctoot

m jijnDer

tijt feer

vermaerf.te -iouen

refiDerenDe^^efcreun |eef(,van fom anDere oocft vaencrupt.

tufaccc fijn? nacms. S)it erupt Ijeet QJJelampoDtum om Dat een (jerDer Qjelampue g^e^eetcn in area* Wen Die De rafenDe enDe DuUe Doeneren van J):oetus met Defen crupDe g^efelpen ei i^ene fen (jceff ,enDe Dit erupt ierft in g^ebiupeft enDe henmffe Ijoo gf eb:oc|t. ^.atucre. i toette 3?ieftt)o:fel ee wetm enDe Djoogfcc tof in ben DerDen graeDt ??3 ^ephctjfterfferupt erl vOiererupt jijn Der ftverter Weftooitel d erac^t feer gehjefc. f Cracht en bcrcfttngtjc. roette tefteoztel ingf enomen maeeftt f{ercfteli;cft eamerganeft enDe iaecrjt Daer Dueraf DiecouDe faepeflupmen enDe Die rjeetegeelectjolerijcfte vocbuchcDen, enDees mits Dpen goet Den gijenen Die rafen enDe bupten (jueren verftanDe jijn,'of t Die ftoaer^
11

moe#

3oo
ccc.

VanfmmUitfxoortd.

eap.

$x>t>i.
ciatica nebbe
eenich vleefcb

mormel? enbe melawhofieus dei ben fcltten gekeken

m fteckfen

m.ycm ben ghenc Die flebercipi

oft

matbmt oock Dcfe nwtclc met

fop off pottagie ficDcn cnDe al 300 gbef>uu;cken,enbe fal 00c

Sieouervlofbighevocbticbebcnafiaghen. Sefe wostcl van onbergbdijck ren peffuegfjefebf verweckt bit natwcrliieke <tM< <r ^ jeijt van bcnvjouwen.cnbe trccKt af Die DooDe v:tic(jfen. Siefdiicwoitcl in Die ft|tu(en enbe (oopenbe gaten Mpe bagljen lanck belleken g\ 8il '"^ fupucrtbiefelue enbe neemptbieberbc ramen af. Sic wozte ( van toert S}ie fmipi Mc oojw twee off Mjt bagben

camerganck maken enbe

goetfo(batimalt)ekrnbefit)fboo:cn. aifmcn oock Den mom fpoelt tm f ajijn baer Dcfe wo:felin gbcfoben r ? o er. w, ' 'o gat t bte tanttoecr. -en plaejler oock van btfc wou el met gerfen meel enbe wijn

at BP"w|rog

gbc (eke c$ (eet

gbemaeekt , ee

fcer
'

aoetopbenpupckvanbenwatcrfucfjtigbcng&elcrif.

m
f.'
'

toette 5?iefwo:tc( met wieroock teer enDe olie vermengd gfienceff alle runtio fiei;f,f(o:ftl}e!)f,pleekeneneletkeni)e6(iehaem6al6j!)aermeoe6eflrekfno!i)cn
1

Sie

JP^J'^^f^^m^etfietupttnee bet fwerter Jefwetelcvancracbiei'n gjclnck. op purgeert oock cnDeiacefct af Durr oen ramerganck,Die toerte Stelanco*

itcufecnDeanDerequaDcumucrenfeerfterckelnek. StewoJteloanvOiererHpiintpijngeipeiJcktenoe gecuowk: maetktootk camer* 3 e gantk gbrl.jck toette J?ietoo;tcle enbe Stem feer wel tot Den Den gekeken en fiecfc - 1 tenDaerfwerte5?ictoo;felfoegoete6. 00th m<w mc mfa6tt < n6 ' S^wclf g&epoeberf or et vie* x ' f/wl?,f/ *

"

rcnbecitootsfwaermefwnntngbenomen.
f

"^

ar?^ w ?"5r t ^Benee(l!>ieget(fucljtenDeiaec6tafmett)eneamergantkt>at

'

" mf
lf

me '""' aatimonit oft SSoelkcs ?

crupc

t'n

water gefoben et

geel water.

^
^
<x

"?S
.^"""s
!

'."

'"^S^ncgbeMeckclnek .alpimuwcnbe Volume

b at '" u
f(,(

? !cn 6flltn van ben ofien, feapen, enDe anDere vee, ee goei s>
la f?rt

iier^antSetfretktatlequaetfiemoanbenlongenembieooun.
6

buer eefjoittpen. f IfMnDermiTe. ^>. -vi s mf oc 8&*"6 <" W **. 1 MiwwWto niet i' '"86f nomen wojbben fonberlmge oan ben gbefonDen.wat als S>i r lbent ramsHclkborus P="'f^/i'cn^cuuifi;,bae6TSer. fibenen bie ghefont van Iteljaeme jijn es bit iefwojtel feer fegeliitk tedu maeekt tramp enbe fpanmgfie van benienmo.enbt baer om n mgfieuen.ban.ngrooter.eekfen.enbe bat ben

tjuaet

m ^^ee, enbebroWa| gt eemefeoeemeteen *Z*Ti"^ f"* * n #> joo D.elantlupDenDefewoHeleineemgbe *"#&' m ' iDequaetDoenmacb. enDe Dacr roemt "? oUt i^f J enbe we baer
fteken

aerooekmtMDevanfcrftenDefewoueim tltcb-ge|tekwojDl baertoemtafc

|if

ter(iom

oiertthept.enSe bat

trojbt

mul *22*E&2$ J JCJlilt ^L

|B!SSS(S

grenen Me omkn^

feSSt
-.hj^-v

aifmenftt>er(eJ?teftvo!(eI met lanek pepereJDnfooeraet van ngheeft ,00 boef btetet toerek met minber l35 poenen off anber vleefc^ fop fiebt enbe bat ' fop

sw,
<

BPlSSSSSSffiS " W " fmcnf< maf

b^ekf

VfittXloe.

~c

cr

<<tp,'nx>ii, CCfatfocn.

2lffbWK

affobitfenmetfeerong&eHjcftafcSiofco* rioee fcfyijf t trant Ijier te l&bt en fceeft

mm

A lo.

Ziet

bie noeft niet gef.

[iee(

erupt ee fterek

van ruecke enbe

feer fcitter

van fmaeckV.

Grnberotbefen erupbein Jnbienroaffenbe twzbt fje t fap roigjiepcrft enbe geb:oo{j>{ i>at ooeft Zlot Jjeet, tnDc (jier te lanbe enbe l om geMocfy enbe in ber mebeepnen ge*
fcttjjdtftt'OJOi.

f IMaetfe.
3tfoen>aff ouertJloebicfc

3nbtettenbe

van baat eoemt Ijet 6efie

fap /jjet roaft eet

in fommtglje plaetfen*" Zfitn tnbe 3ra* 6im bp bte jee gfjele gen moer f fap a" bprtt en t$ nitt feer goct. jfjet rootbt oods Ijter

(anbe (n fommig{>e eruptlief(je&&er<8 roiten grjeuonben.

f aent,
o:bt (n riet; i\itn batt naer in lattin tnbt alfe taltn van nftcn> njeft Zlot gje**emf,enbe bijfgjjenjeft eeth
erupt

S(f

bat fap.

c^atuete.

<fapanbefenerupbe bal 3(oegeee* ten wolft enbe alleen tn ber mebeepnen ge* fcupeftt rtwbt es werm tot 6p naer in btn
ttettbc graebt.enbe tooogetot in bberb.

: Ctacl) t en crcfcmgljc. &at fap 2t(oe bat hupn tnbt (euerorr* wit*! fejjoon enbefupuer e6 maeclit eamer* ganeft enbe iaee&t ban bun af Die toube tapt
>

(m&tmyu
enbe a(s bat

bST
Sf.w ?
5c

fmpm tfi htttt ttttt fiofertielte voA .t6et>en roni.erlmg^e baer bit mage mebe Wrfaben re gnbtte enbaatS mebeepnen(bie mee(l Me mag^e alle t-eberuen) alleen een
flf<h*e,fupuerrnbr enbe
'"
'

""'

atmm mt

te|SitaK mbroo^XK mtvZ

"*" mUM tm ialfl

felueaioe met eanee(,gene6eer,fofltf,eu8efen ariaac Zniistatt <a

'

,,,&
uen
,

^ **** eelh 8 " tffs5m Wf f6.l Siofeonbee

mh

cnt* B

w mt 6 " Rluc enbe boet bie flupmenrijfen.

feri/ft,

wn ben f'efnen
"*'

mm " 8 " "*

ooeft in bte

enbe een

TP "'"^"^ "e

Moefganeft, {*$(*

w^iSL Sv'r 2 Bie wonben.i,fge(i;th

a 7"* m
f cn

SOf 6f mf *"""' cm ae fweenngen an ben feame((,c* hen i,JEKJ* s Kenlcben,enbc*)anbeneerfbeimmebetegenefene f" (n ^ urn,c% "'''" 36en""6" 8!>eneef bte e(ouen enbe freeertngnen !"/' on* < #..,* fonbament enbe flopt bat oueruioebtt & Hoepen an ben fpeenen baer

^ "f*oube

e (ront,( cflroepet (elpt

bat tletpUnbt fyph

ftreertngen g^ebaen boet bie friue (luwen

ingenomen boettetbie fpeenen wteomen enbe Hoepen Herocfc ermeti 8 $ < " fJen aHe g^eronnen Moet , enbe wDsWt De $ b tm,l* " blauwgheflag^enoftg^efjootenpleehen. *
(k f r 3 " 0( alfc vcr 6'"i86en, e tibT f,^n,f s i s enoe tot aOeloopenbe enbe bupflete oogden. 3lloe met olie an SXoofen enbe a$ijn

|treKcn,maeran6mnen
"

aen

duetfumn , ieuekfel an ben oogden

op ooifioof( enbe in
tf
bie flapen

S)

Wmtnggt

van

V,

ecctf
van t>en
tpt'le

t)mtWttt>erbm.
r}ocfbe ge(ci)t crfue(

<ap,

$&>iip

oaer meoe ffrijeht. 31oe met wijn vnmtnaftt gr)cnee| ootft

Me bijtte cnfce wttbom in tfrooft. 2(oe met wijn wtmengc fccneempt Dat nwallcn van b<h (tapje aifmen tooft bit* t Wc
piujITcn

enoeaDe

froceringfje

vU cfcf},inont,ftecIe ene amanelen alfmcnfc Sacr me&e peflrijdM. 3n fomma 3lee an buntc n ff(i<aem ge6tupcft( e* een fect (jeplfaem fap bi aHe f
fclocfganek ffcfpi enbe He onttpnicf cpi fupwert ent>e rejm m<th(.

m
1

( (, n(

VanTOonbtvboom.

Cp.
Ricinus.

g$>wtj'.
QlSonpertect.

C 'Cfatfoed.
| I

.nocr&opm

ceft greofe

t^oe

l}o(c

^^i

eens laner ma's IcngCc hoocbtrajlen&e.oacr ac wa|> * fen feet grooie toeeoe tlabctm info t n of( ne gen sec Ir n wrbeplt , me Der eft me er ghrciouen ban bU Maocrcn van vOijglieboom,
II

(Wen fcooglvr San

ewngreoienganfen oeioft wtgefpiesoe pt gclijtftcnSe.,C>p ooppcr|?c an ten ffcienroaf fen tnehe oeM>en ol van Noemen in cenghe Jijtk een inujme gjjeoiong^en, van Den weleh'en
bit onberfit tnbe ier(le geel jijn fonoer wucjjttn

ergarnoe, cieant>erernoeopper|ferooi biytti eamigje (jautr hens ooHbiingfcenDc , ban bipe graut eo:enen lggi wat minbn ban Stoom*

fdjeboenkens.

Cllaetfe.

Sit ujt en (l (tier

facpet.

ie

lanbt nj ean

felfs.

taerroot&tin&er uptltef^cooershouenge

etuyi twM in 2tpii gefaej)ef,in JDog

twijnt fytttuft.
,_
lijn

CtDJt,

(l

trtaent ent>e -&crf ftntaem es jijn faet rijp, enbe to!( Daernaer al bic teabt amaxmttcovtt*

C#aem.

Sit ujk Reet in rieer k,w

oen 3ra> peufrfcen cherua,t>anfomniigenCaupmij nuior,

Ricinus.3n tieapotehc enoe

^ an

Kf o'np.Jn

ia

Tan SS^TSSS cen (ommigfcen gecken ko;uer..f)er

';?"

-^"W ^5un>oum
(e

enoe Creufjoaum erts lanbe JDon&eroom tnbe riiMffcnnm

, fa <in 2Bont>ercem es

_..

f^Batuere.

werm ene biooafie

tel in

bm babm gwe&tV
motto
tjimrritjM*
nae'r

sOiefaoen cf< ewenen an BonDerboom inanenomen Jiahen rn iagfia. af taepe eouoe fiu^men

gfT?b S?n
(0 f

h. -
fi/m

eSa nuem?.

Sefe faen met uleefct^s fop gcfo6en enoe ghebionehe i n awt n ,,,ttmt,<n6Up,ft ' ( """<"
'

Dat7ohea 6a <

'

fflftwSJwS^

latnofS^^^^

rnDl^/e1e\K^!!Z^

,,l0 e(rn

"**

*WomH*afawwriE

iirn5nfaOe 8 6epagen6ifan;oi.ucic ia^fpemapoJeheno!un,a!

dechcrua

clcf dechcrua rntnnpf, ce vcrownunDc enDc verDiocahenoc e ribt lenTt**, m.i .. Z '* Wl ilc tU9 ' f
DricDcn

VanZittymalkn.

(tap,

^p{p;

mcng{t gjrncicnjijiiaitviiot via. fliMnDerntffe. efae<van2Bort&a:60ommaht ateo , ( (> w m{ fnD^ft< B l>Kni||onP!irmaa. ( ntfrc in Die m^R, fnDtiwr<Htmcta.roounarbq)D<: se
aji;n

Sk blaDrrcn vort BonDerboom grurn g 5 cflootc tnt mam tl van atrfJcn mout (2 wrnwnflft wfumn ftc wr ? .ttng B cn en* ftemngbai van "'vhi < n ovggtntnofmrt cwhtn K
f

mot qua* fcoift^fm tfrftrrlim

v,

.,.

CJSetetfngbe.

C^t^malKn als S>fat) f< ? ji|f

ftai

Dk fommighe nv tor tnt

tm.

( JiennifiegBebwftvnDe
,

fommig* noc* ter ti,t cnVcJicnt C^fatfoen, -l

jnn (ucnDerKpc van afier(aeb;e,v<t De nwfe betont jnn, ommtgh/van Dit nIn n t rfn ei
t '

^ -

Sfeiftmclcfc manueften.

SwRfc 4f**

Vw^L^i!^^'* woDe (telen ontrent ecnen cubuus ^ Dat es onDer&aluen vet

f

aH

^'

maBf " 8 ^5n^'fmtI<htttann{ftfi ((

t

f(fon6f
I

ficoeh

Sic blaDcr.

i.fn

ccct'f;
Die oppcrfte

VanZifyymaUttt.

<6p.QpJ&

bouc n acn Wc fcpp ooo:ttemenDc,cer ft) red oltra|Ten jijn ftfciinJ aps# acf}(i(I> ie reeft nc. &factreafl bonen op We (leien in clepnc ronde ISoUc blaDcrlien<; s gc<' lijdt oft tracren clcpne rente fcaelhcns.baer Die fiecl te miDDcl Duerreaft, enDec6in Dzpe elcpnc (jaurehene en een rcaffenDe beflof en ten faDe an 3BonDcrboem 5 reaf* feenDcfatfocneg&eltjckmacrccl mtnbcr. fDiereoJtclce(!cuiacl}tKhcnDeecfn>ele acnhangljenDc vjccfclingrien. \ rcceDe gcflaefit van itljpinaen,5eeft rceht* (Telen ontrent een fpannc landt, cnbc Dacr acn reaffen rontfomme fonDer eiDenc wctDidte reiterreig(je blaDcrhcns en Doppcrfie cpnDe een fterp (lekcnbe Dezchen DiagljenDe Den Waeren an S9?upf> Do?en Wcmert in iattjn Rufcum nucmpt.van fatfoene met feer ongl>c(ijck,maer meer*

Dcr.Didter.cnDc niet frccrt.maer

blaDercn v& Sitf pmaliis JCaraIic6 an cruroJ aficlijck. entc alf Defc Ha&erltene ghcquctft reo:6en }0 loopt Daer nu Uh ret gijelwh ret oen anDercn titfcpmallcn Sic bloemen jtjn geel enDe maffen in elcpne
fceel roit.Dcn
.

creonhene gbciijch acn We 3loofctroitclc.S)i( owefcfen j>an Dm anDercn S ubn mallen gbclijek.
Tilh vimlus Paralios.

jijn Dzpecaniidj

Wm :uehfi

Tithyimlus licliofcopius.

ct JBoifsmclek.

roonkene crupt. onnercenDcnDe "JColfsmr fek.

bcrbe geflaefa Dat me' nel J? ^BoffettKlcIt fyt ten n4rjccfi feljoonc reobe (te (en fC6 oft feuen oft meer v& cenber reostel witcomenbe. te blaDer jijn depn febier chick We blabcrcn an >G(a6 cnDereaflcn rontfomme Wc (leien t>a(l Daer tfege. tlocmen jijn geel enWreaffen op fcacfkcnsgelijtk acn ^olfamelek manneke cnD
Dat D:pecamicft es belneh acn Wc anoere uljpmalien iroJtel es lanch effen cnDc rjoutacfstfcfj t< gfjeflacftt t>an ttr)pmHen es an bla* Jen feaclhens enDe bloemen wel biekcr ban cenu anbrr geflapt v&~ tjolfsmeltk.
reaflet tfaet
. .

Sacr naer

<werDt

X)(inZit\)yma\hn.
4

Caip.ggfg,

ccc

Swierbr geflopt bat onnewenbenbe woffsmelek naer ben rieerfen narm ac*> geetcn wosbt fereft Osjt oft eter roobargtigge (telen, ontrt ne voet gro* cnDc Dr oen rcaffen blaberen bte bunber ;ijn ban bte blauwen on groote tamme IVeelermeSieblomenaimgeelen maffen in eleyneeroenhens. Sfaet es ben ontwen tihp>
i

maen ggeli/tk.

at i|f|ie ggefiaegt
melek ggenaempt

i>p!effe n troffs* C(.p roni)e rC0 6<j,(k

Tithymalus Cyparifsias.

Sppifflenroolfsmelek.

ggefielen ontrent eenenvoet gooegtoaf fenbc enoe baer aen feer elepne grucne fmaUe blaberkens ggeli/ck ben blaberen

42)nneboom roajfenbe maer

mtn# oer enbe faeegtcr. <Sfaet e6 elepn anbers oen anoeren ggelijek en n>a|t op eleene
eel

c))i

peerfacgtigge fcaelken6 tufftgen ote jpe | " taerkes voosteomebe. (ti Dit crupt ee oos fmalberean blaberc ban bte Eiuh minor.

vQan

oefen g^tffacfete ,

mbtmennocfc

ten bat feer elepn es,bat trel tlepn tj)p:ef^ fen trolfsmelek ggenaemt macbtrooben ene Dit geef t feer eiepne teere bne ffcel* kens ontrent en palme gooeg baer a waf*
fen feer elepne fmalle blaberkens, op Die (leien ta|en eleime eroonkrnsnij bieeek

bloemkens enbe baer naer olggt Dat faet ben anberen ggelijtfc maer ee(
geele
roinbere.

3tem nocg effer een berbe t>an Den gge>

flacgte

bpens blaberen geel wit jijn,

am

i>ersbenr,pseffen rcolfsmefck ggelijek, Is ons bie feer nerffige enbe groote erujjt*
liefhebber
Die

3an v& TJetkom gefept geeft,

alfuUken rott rpuflVn rcolfsmetek fomti/ts injtmen gof roaffenbe ggegabt geeft, maer felue en gebben top bit nj gge* ften enbe baer omen kunnen tp nj meer

wn i'n fatfoene ggefcgjijuen.

<

(*(* ggflgt ee groot cnb< woibt wtj' oft ir tubt'tus fiooc&enbe waftin maniere an een boomken pnen frupek ee fomtijts als een been blek (gelijek l)ierre QSelon ptytlfOenbe baer op loafjen oele bleet tviggefpiepbe roobaegtigge taeken.met clepnen blaberkens beeleet,ben blaberkens an tlepne GKpuus van fatfoene ggelijek. Sie

wucgtenjnn

nDe
baer

^^'
Dit

ggelijek aen bie anbere^ithpmalien.

8&*fl$ t P f& blaberen

tijt

ggelt/eft Dte

Waberen an OBoOeeruM
ggedfek melek, bat

ggefiaegt e6 noeg ter

onbekenf.

gnDe alle Dcfe ggeflacgten van itgpmaDen jt/n ol wit faps

tot oloeijet als tV
.

ggcquetff woben bat bttter enbe feerp op Die tonalie es.

_
i

CPaetfc,
an ^itgjjmaUen en roafl gier (e ianDe niet an felfs , tnbc felDen ggeoonben,ban m fommtgge neerfligge erwj)tliefgebber6 gouen
fegjijft trafl
.

)at

lerffe ggefiaegt

ttoiDt feer

op rouwe plaetfen. Sberbe bat gee roolfsmelefi rcaft in bi( lanben ontrent Die jee gelegen rnbe 3 ffefe ue roojDt in ^eelant op googge bupnen enbe ggeberegten , enbe fanbacgnat bosre enggebonbe plaetfen ggeoonbtn. 4 w'frtr a(l ontrent Der jee ontrent We flttf n op ggeoeffenbe oelben in fommige

^roeebe a(6 iofeo:ibes

iij

gouen,

ccctjf.

\><mttfyptn<inett.'

Gap.

$&&
font

$oucn,enDe ee iet (c lanDc gfccmepn. ^vijfjieWolfemelckDattppzcffen^Bolfemelek gejjectenc, cnn>o:Dt nietDan 5

in Der cruptlif f$tffrcr Ijouen gljevonDen. COfaa Dat (fctin van et n felucn geflacfye t(l ontrent
nttgljcn co!cnelbcn
<s

fO6 e '" P <*'"> "5

nochtans en ttwDDct niet al om g(jet>onDen. <fc|tc gcflacfy,tt>afl op (ecnacfytgfceplaetfen.

C W.

at(e Die g^ef/ac^ten on gitfymaUen 6(oepen mee ( in SSiacckmae nt enbc .)o|M ntaent enDe in .Ooglj (macnt no;Dt (jucr faet rijp.

Claem,
van Defen crapDcn fee t e in ricer nlufuciw. 3n fati/n uaari*. SnJfjeo^uptfci^Colfsmiitfe.^n JJcrtDuptfc^'UcIfemfKft ^nftrawfjois iu

2We

Die gcflacbfen

tljimalc
i

cu J5erf>e a

latct.
''

at terfc glje fladjt Iject in tiecr Ti8vf<A.xe aRI

:i

f ts if*o/*'' f -3h &tf|'l

,

Tithymalus mas,aut Laariamarcula.Dat {8 in UJItfcl} Solfemcich inanrtchm. 1 JwccDe ghcflac^t troibt in riccj gjjenaemt nf VP&- en van fommigfjen pup*.
m<cCaryit<:s.3n iatijn Tithymalus fcemina, Dat CS inUJ>t|'C& 2Bolfl>mcl(k WMfkt'tt,

tnbf van <$ jjeoDolMS

3

aj Myrtaria.
van ^Sgfopgia*
gfeiflacfct

<DcrDeghcflacrjf ee(jrfAi^Paralios enDe TilhymalisoftMecon

(neKKR.Coccos,cni)eDit
IKUIIlpt

maclj tvcl in uptfcrjgcc ieifsnicltkggw

ttwDcn.
:

<vicrDc f Cf ( in riecr T<8viue&.>iXio<rK7nL,Daf f e in iati)'n Tithymalus folfequiuj,

aut Laflaria foifequia.ctitx in

iuotfrtjScnnm'tnDfnDf !Bo(f6mel(k.(i>:nDen'o:Dtl}ter U lanbe (roonhc na crupt gljcfccefcn.^n grawjjois 9icucille OJtatin. m net; genatmt Titvnil\Q-*.me var!xc,i>i c (j ppicffcn rcolftsmclcft. gvijfftt 5 c <fe|ic ce jii,f( u/iif ,t nDc van fommigtjen Leptophyiios in riecr g(jeceten . 3

Latijn Tithymalus arborefecus.

<Jfcucn(icghffiacbtcctinrirTi8vf<c&i-TXT(pi.,nt)can fommigfjen 0(6 ^)crni0lau <5artarUS fcl}!l)f t Corymbites enDe Amygdates.^n iattjn Tithymalu
latifolius oft

Laaarialatifolia.^n^UJJtfc^ blCCt

WoifstMUk.

Stithymallc n ji/n gect enDe Diooglje tot op. nacr in Den vierDc graeDt,fc er f f p f ptenDc mDe inncwaert6 eetcnDe v<$ natucr f nDc fonDcrlinge b{ mclch enDe Dac r naar Die vutten enDe MaDcrcn.ic wesul c$ bat enficukfic. Gnbc triton atic gitbpmaU Un r6(al6 @(cmt6 feptjbat 3ColfmcItk mannikcn Dat Itacktflf.enpe baet hact oj
l'0lfmfltfcn)i)fkfn,6fntt)c(ckmi'at fc|?e(gf, tn&e ben byen DatMf QBoifs* me Itk.Sat w'jf cffe san cracfcit ce bat tppieficn wolfsmeftk, bf fefte bf ^olfe* tnflek.nf*u(n(e en&f at onflcrektflc van allen ce bat <rconkcni> Mj)t.

3c

C /atticcr.

C Cracbt cntterckinsbe.
tfathtighe mcOftjjnc totcamfigan(kcifom<3( 'liiu tot onrrg^fUfn wtwtftcnbe, afttctkeno* Wc tacijc couocfltipnun cnbc bic cfiolf rijtke gcclc o(6tic5c6cn.<Sfc(uc W^cn oock Dat fact cnbc bic witclc n font>a!ing" We
f<ot(|"cn

gfaovangUfymaUeneeeenfeet

van Den

fclticn, cnDc

Dienen feer wel Den gijenen Die

watn

labiale jpmj goc*

te wrfinmngften cnDe we( g^efceefetf ingSeg^euen rooiDen. ^Sfapan ^it^maUen met olie gfcemengijt Doetbat Japr tta(Kan Der ylaett < fen Daert in Die fonnc op gfjeffre ken wotDf Sit fap in Die gaten van ben auaDcn t anDcn glieDacn eetfuet Die pifne eff weeDom van ben tanDen.macr alfmen Dit Doet joo moetmen wachten Datmcn Die gefonDe tan 6en niet en t aetke,enDe Daer om falmen Die ghefonDe tanDen ier(l met wae beleggen.

&

cnfementantfireeroeffuftenDegheneeflooekDiewoHelinajiln g^efoDenenDeitt Die mont gbenomen.

it

fclue fapgcnceft oock aileqMaDerupDieJeiX.efautragtet^melaetftJepf,

enDe

^uaDe feoft&cyt san Den boofDe,e t Doet albcrfcanDe tp:att af vallen enDe vergaen,

5?

Van @$tt!a. Gap, g.

rjet tuft

cccvij,
fttwringljen

bie <)uai>e ert>e anten

van ben fftulenoe oo:t6 eeten&e tmple

f.enDe Dient tof Die (jeete oieng^e gt}eftt>iUen enDe ear&unailen g^etoupeht. <gfap van itfymaen DooDet ooek Die wfiefjen aljimen met eenidj cc oft

fpijfe

mengljt enDe

tien iftcfjen te

oien nwpf.

qj

f WinDctmlTe.
Sfap tfaet cti&e Die woiuUnvan ben <itl)pmaen wetehtn nut grooten eraefifett tnbe boen bie natuerevan Den menfcfccn.groof gl)ctelt > titct>aem en|teUenDe,Die ma* glje feer oeruerenDe.Dte heele rouro makenbe enDe even optenDe , aljoo bat @>aie nua
baimen Defe erupDen niet en fee(>oott in te gljeuene enDe fonDerlmglje Dat fap, maer alleen van (mpten t fliet)aems te gfcefrmpdiene enDe bat ootk niet foner groote
fcbHjfi
Wfcrette.

fJSetert'nglje.

aifmen

Die fcosflen

n Denrooueien van <iti>pmaUen eenen Datt) lantkin

ban bie felue poeDert
eff

ajtfii

baet toe 'mengelt Stnija faet oft vOenchel fart.gumme r agacljanti enDe QJtafti; enDe Dte felue l$oo tfanten met eenicb eereoelente fap als van icoJepe,(nDuue oft 3f engte appelen ingljeeff, joo felen jp fonDer gtoote Deruerte (juer wet dt Doen enDe en felen Die fteele nocfj bie itu wenDiglje leDen met vetfytt en oft onftehen.

isepcht enbe baet naet D?oogJ><,enDe

Jefue fctj!ijft,Bot tnbe (Elepne Slat eoelt Si'ofetv * riDee gt}enocft te kennen grieeft fcfyijuenDe Dat pitpufa ter f enDe t pfaetfe n eiepn
.

jt^gula e roeeDer lepe als

C 'Cgijctlacljt.
fCfatfoen*

es er.De ter anDeren plactfen groot ro(.

Pityufamuor.

WOf

SjUfa.

Pityufaminor. (Tlepn <JjUf<;

ifi;

roof*

JiOtootr (Fjula heeft rcehte fcooghc Heien ban ai maffen groote heete bla Dere n meerDer Dan Die blaDeren"an iColfemcIck mannek.&ie bloemc

1 enDetfaetnjafienopDopperffeoan De flelen enDe eomen etc fomfi)ts tet fljpbenaen Die (telen t>oo:t Den faDetwn Den <2ith^maUcgen|ek.;ie wow uien 511 ii groot enDe Stelt met een Diekc feo:ffe bcDeekt. <lepn (Sfula ee van (telen en blaDeren veel minDer.Dte blaDeren $ijn fmal Den Ma*
teren van nulDfSlasgeliitkenDe.bloemen enDe faet jtjn ben xjoo.'gjefereuengeltjek maerminDere.Sie trcitelen jtjneleijn met Dunne feotffe bebeekt.(nbc bepbe befege* flachjen ;i(n van vefen ben lith^malien gh,elutk cnbe boer om ooelt van fommigcn in oubcn tijben aU io|'eo!tbe6 feijt enbe oock no ter tt|t vaoi geflacljten van <itp maden gfce^ouDen.enbe gheuen ooek tt>it melek rel ate jp gfjequetfi rooiben bat feern

cnbcbptenbce.

Cplactft.
1

@root (Jjufa tra|t in fommighe lanben in

tanbe in Der
eriiptltef hebbers

bic beffc^en

enDe rDilDermffen.

jfjier tt

honen.

Sattlepnroa(t op rouwe |i"eenaei}ttgep(aeifen enbe rtwbl fciertcianDemDwilDe

ghcuonDen macr niet

a(

omme.

>efe erujiben Hoepen

m bmibbel an Den joomer gljefijek tic iinpmallen; C$aem.

2(ra&rufeB_

Zit 8cfd}< wan erupbe f eet in toneer wvwa.Jn ialijnv\tyu%n

*>an xKeftie Airccbran/jjn Die Jlpoteken Ezula enDe Efuia, enbe Defen

naem Efula fdjijnf

ireloanPityuiagheeomen pjn, trant acbterlatenDe Die twee terpe fpUaben "Pitpjoo Utlft baer ufa.baer af een biminuimum gljcmaeeltt es ufula.bat liehfehieken in Efeil oft Ezula peranbert es.

CJ|5ataere.
(jufae f eet enbe bsoogh/lot in ben berbengraebt vofeomehjck feerp, bijitnbt, tnbe innewaerte eetenbe ben ttr)pma'en ean natueren feer gfcelijek.

Cr ncli t en Vo ctchtngijc.

3fap,ffaef enbe bteroo! telen an (f jula maken eamergantk enbe iaghen af taeptZ fluimen enbe gcelc ehrtrrn'ekc enbe wateraefyighc vocfjtitheDen ghehjek'Die ith mallen. 25" fomma bcybe Die gheflatfyen an S^ufa }ijn in alDer maniere ben ithijmai> 09 (en oan eraehun enbe werekingh.en gljeiijtk.Dienenbe (ot alle fake baer Dienlieliiek
}p

cnbe c!boo:lijek toe

jijn.

f Mnoernifle.

g^eft/ek (Jjufa Den Sithjmailen van eraefcten enDe natueren ghed'/ek t$ te , jp ooek feaDelijek enDe finDerlijek ghdijek Die ^iiljpmallen. fiSeteringrje." Siee;iiaet5e!)tan(FjuIa,wo!btgfebeeiert gheli;ek bie auaethcptenbe frafheot ' '* f panDen it^mallen.

Vaneptin$cmy>t.

<tap.^^j,

c cfatfoert.
"Piingerupt

eenen Mupnen (teel twee oefen oft meer fiooefc ontrent eenen ing(jer Diek Daer aen trafjen (angbe fmalle blaDeren Denqjjilge^ 6laberen oft amanbel boom blaberen gjielijekenbe. (Jnbe befen fteel vet
(jeeft

comen

nut(e"tMtl t

jnaer mtnbere.enbebaerindgg^enbjpeelejineronbeeoienkeebie Duer Diehitfean & b>tVmhJ(n n,Vii,n w, (joHtaehjiehrnDe fr"' n 6"..S)K !

bopperfc in seelanbereelepnefteelkcns enbe taerkenebic met (lepne renbaefcttgf en blaberkene beeleet jijn. Qnb.- op befe taerkens Die omeften uoot bie b:peeantieh jijn gelijtk bit vimhun van 'Bonberboom

bep(t

em in

Si(

Van
Sit
g^eeft

Qpnn$ctu)>t.
mimet
ffc(cn

ccct$>.

Lathyrij.

<?pjmgcruti(.

Soa.

appittcl.
heel crupt
trit

cnpc Mapcrcn

mclck rct g^tdjeh bie <it(j pmal*

lenalftg(>ei]Ueifttt>o:Pt.

C plnctfc.
&it
crupt weiDt
Ijtcr (c (aitpc

in ccl o>

ttcn gfccuonpcn.

Cpt. 3n Jfjoijmacnt en&r >og&ftmaeM lettert

(]

fcit

tipt jijn

bloemen cnpc faet.

C
Sit crupt
iaiijtX
rjeet

flncm. in (&nf\fa(k(nbein

Lathyris.^n PiC 3lpOtckcn Cataputia

minor,t>an

fommig6cn ooelt aUDtoftoiDes ftj)tTithymaIus.3n JP)OCC^Duptfc^ oping krauKSptinghomcrci <reiho:nrr. ->tcr

telanpc vSprnigcrupt, cnpc tot fommtgfje f Uf ifcn an ylacnpcrcn epurgie . Jr

graneoi ifpurge. f latuere. Sit critjjt cebfft cn&e too<$e

iierpcngraeptva'n

tot in

ten

namcren Den'cgitliemak

fCrafJhtentbeKfctngtje.

5es

efe ftu cojcnkc'6

<w

tepjingerttiji

ingenomen, malt

(tcrcltefncli

camergiSck,
eni>e

moe iagficn paer

gccle c^ofenjeke

Ptter

of Die

fmpmen

efi

bi( n>ac(crac{>iiget)oc^

ticljcPcn.fcluc6oei oockfcct
ccl ftereker ent>c cracJjtiglKr

fapmaeres van roerekf.

58

en fap jt|n 5 crancjitcn en irerching ben ^ithmnafc iengjc(t|ch. IfHnDerntffe. epjingeruj)! e er namen an t>c men*

3n fomma tepjingcriipt

$n

feljcn fcaoelnck gftclnek btc

ttjjpmaKen.

-ailrncn

Eetering&e. Dte coicnen san piingcrujjt

oft

wjghen innempt , off met gummi tragaefcamt mafi;, faet van anijs
iPecenie(jfapant>crcocleiiDencriij)oc,of{

met Papen

catmen
etc

tmnekf terftow nacr palmen feingfjenomen fccefyooen fclcn Bcfe fa&cn

roater

tmpcnoigfjen Iepen niet onftcken efe fecr terneren nocfj oock penlicliaememct
fecr
Ijtnpcrlijck

wefen.

T>mt>DttptteImelcfc
apmcf. mij. fCfatfoen. J3>3!mel6melchesclc!)n gljcttw

f(focnccrt gftelijck een efeim boom,* n !oonftcn ""Poe niet fecr on? i , u Selijck maer eel min&cr ontrft onpcr halo fpanne ^ooclj tpaffenpemcf clc cleane

fie*

arken*.

ccc^,

VanfouymtltntlcV.
.

(lap, VQQij.

tae;kcn6,Die oedeet jijn me f fca deijnen MaDerkene (gijn faDekn es depn in tamigfce depne f;auttken6 affenDe gljelijtk acn pJingerupt. 5>c nwtel e6 landt

bim

upt c$ wol rit me(tk6 gljclijtk Die itl)mUen * Sen befen woibi ootk notlj een anDtr geltjtk geuonDenoah jbtppoerateJ en Jbiof* coii&ce befcreutn J>epli6 ghenaempt. (2:n0e if ^ft tsckrone fclaDeren D MaDtrcn an tamme }5o:ee(er;neg!ic(tjfkenDe,Die>anonDer root jiin. faet n>a[tittffd)enb!e HaDeren Den oo:gfKftreucn uijuel6 meleh faDe gfceiijck. >ie wend es detm enDe
Dit eel

met wie eefelingen.(nDe

feer teer.

rnDe

Dit cruct ee

ooth

t>ol trut

fop* g&elijdt Dat eoosgeftretten

tuffefcen Die froonen ei

gmpuels meldt tt-aft

C ISlactrc,
<r te

lanDem Die moefljouen

moefc

erupDen enDe tot fommigfie plaetfen in Die wi/ngarDen. 1 J)cpli8 a!<s StofcosiDee ftljijft tpaft in foute gronDen

&)>

Die jee gftelegnen.

Ligt.
SDwjuets meldt Hoepct enDe (euert
jtjn faet in

DmiDDel van Den omer gefi/ek bit

Sit^maDen.i
_.
i

c^aeim
Ijeet

utiucte meldt

in

neer *wx-.3n -tatiin Pepius.^n

Die 2Cpotehen

Ezuhro*

tunda.3n/)ood5Dtt!)tfct}Seufelfjmilt6.3n5r<md)oie9CeueiUematnDe)eigues. * -OM anbtt fceet in @riet; enDe Latijn Peplis an -Oippotrates ttw^. Pepiion an fommiglje anDeie PortuJaca lyiueftris.

mmi

f $atuere,
Supttele meltk es
mallen. nDc

enDe Dicogfje tot in Den DerDen graeDt.gfielitdt Die tt&tj* an geli;tke natuere es ooelt Dat 'Peplis "
Ijeet

CCratfttenttiercfeuigtie. <Sfaet enDe (fap van ujmele meltk es Den faDe enDe fape van pjingerupt enDe g.Hfy f mallen van eratnten enDe roenkingSe gelijtk, tnDe es goet tot alle fafc Daer Die ctiijpmak Icn toe Dienen, enDe Daer om maeekt Dit faet ootk camergantk enDe larcfet af Die eouDe tape fluimen enDe Die gtele to!erijeke enDe waters
acfetigje otftid)eDen.

Tri'polium. /?""'

camUL.

.55

>it"eriipt'in pekel gfiefept enDe Daet

nan

gJegjiefenfcepDiDienmiDen vanbtn Dermen enDe an Die moeDere.enDe geneeft Die nerDits>

5;tan Der milten.

(

*Qan alfulcken eraefjten es ootk Dat JJepfis

ls>iofeo:iDesfd>!ijft.

q llttiDerniiTe etioc beetra'ngt^.

SOU eruines ootk Den menfdje
bmDerlit'ek

fnDe ftaDeli/dt g^elijtk piingttujit en rco:Dt in Der feluer manieren geoeefert tilbtquaem gemaeefcf al6 in iooifej)De (Jap. wrelatrt es.

Van'Zvipolium. (la,^^iip
f Ifatfoen.
!3T^3'
<!"

ft (ange.ojeeDe, gruee,effe*

<*^ne,glatte MaDer.D olaDer van "CeeDf an fatfoene g^chjtk, tuffcljen Dentueltken eenen reikten ronDen fleel traf, ontrtt onDer* i^aluenuoet^ooeljmet gt}elijtken maermin^ beren MgDetS 6ee(eet enDe in Dopperfeine(e
elejine fteelhen6

wrDeplt.Daer op fefcoone bloa>

mm

stt
(fnDeai^p ontploften* birme *cn geelt ei tipne jjebben rowfomme met (jemelblauro MaDeiftcne beft t een tam DicemtnMnfatftenegiJelijcft. rnDt aft Dtft Moemftenswrgacnioo
jijn.

mm roaffen.D.e eer

ft

open gatnpeerfacfjfifl}

int wit roolaefeticfe faet Dat

met ben roinDe

roecfc

met rt Dt lijcftt Diefte (toffe oeDeeftt. 0iafe. t erupt roafl en Die eanten van Der jee Der Die loef op eecmt

diegfif .ie rooit el e 8 landt t no Dirk

X mtea

enDe afaatt afo

ft

)Jt oloepet in 3ulio enDe 2(ugu|o:

Sif erupt t ef tn riee; rf^iM^n iatijn Tripoli. 3n arabeufcr. van era* pioeap.eecrr;.urbit&.maer enee Dat c?urbit& an QKefecft van iuieenna n t 3n Suptfdj en fcteft Dit erupt grenen natm Dit mp beftem es.Dan Dat fommfahe Dit ttttn lauw eanuDe.cff lauw maDelituen, welcfte natmtn Defen ertinDe niet toe n befcowen.roant jjet n Den geflactjten n Den amiltf of t SK aDelieutn en e

mj ie rowiel n
,

ripolium es roerm

o.

f$atuere.
tot in

Den DerDen graeDt.

)\t

f CracDtMUberc&tnglje.
van Den wielen an ripolium ontrent een
jijn

ftejffeit

gfjcDiotuften tag&en af (aft StofeoitDes fept)Duer Den

Mf ftot fieaer nu tim n

TrF*i

eamergamft Dit roateraebtiabe

mits Dptn fttr gott Dtn waterfuebjigben ghtbiupt Ju itft(utrooitele6ooeftfeergoefmetDtnmfDfepntri sermenghf Diemenffeafien 0i ftm|ntnDet>erg&iftb>ptmg(;eef(. Sie blaDeren x>an Dtft n erupDt aft m> ttr o/f fommigt ftggtn &tbben ttn fter haU fatmt eracfjt.alioo Dat jp aUt roonDtn fttr fjatfltiijtftt n fieplen enDe toe bnahtn aft fapDatrjnntgtitDmppf rooiDt oft Dit gljtftooitn DlaDtrtn Datr op

octi(eDen.nDe

gb>(tjf,

CCfatfoen.

J*apnaaftSiofto!iDtsftrijftt6Der5erulag|eli/t?tmaerjlinf{dtjffii JDunDerenDefceeft blaDeren gelijrk vOenehel.iif bioemjijngeei en waf ftn op ereonfteno aft aen Die >tUe.3fet ets bieet maer minDer DS j tfaet
3

an gtrula.it

woiltl

eis

lantft

inDafepfanDf apfue t>p ieilien tS rooiDt mvftrrijfepDDtr* ewganue in 2pulien enDe in meer anDt rt plattft n n 3lalten ghewnDen.
rooft

^&apfa

ttn

Ditltt feoifft bttlttt

vel roit

enDe Dieft bupf e n bmpn binnt n wit mtr, fapn enDe feerp van fmaeeftt

CPaetft.

<-.

f#aem,
5 "" , r,'"> S"*1'"*<"'> n Thapfi a>FuIago tnDf Ftail Wurii.3n

3" tS&SSF **ft| an tSltfut Turbith,tnDe

SUJefue
o. t

gtDonnttrtm Ut
_
,

Dat urDit^ Datmtn in Die meDtepntn 3lpottfttn ptSooit ft gjtluupthent.

Dit te

mn
,

Jatuewt
ftoifft n

m Vn^J.!'
X

C^apfia fonDt rlngfit bit

(
i.

nDfniff(angt}tDeroaerienmatl!rooiDen.

"

rooit tlt n jlfn ttf lot olnaer in bi cuff,fof "'i!' oet}fie5ept,Dit ooifaht te D{ jp fidjtelueft DeDtrff

san Dtn

bm

fCtaclitEnnjetcfefnsjtje, l " 6oi, <'''nan ^apfia ontrent ten trferenDeel looft of f min i' iicacr.tiigpenomen maften eamerganeft enDeiagen Daer Duer af Dit taepe couDe flup "en enor groue fumotrtn t nDt fomtijf6 ootft Die getlt e&oltrntfcf coefifichtDtn Sit

,., ,~ 'r IVl

..

nM

Ituf "'f '

<

" lrtn " magt(Dtt

**

wroenieDen Dit feIue6alenDttnDtnatrtmtrtthtnDe.enDt te mit Dptn gort (ft* S?tn Die toitjept san aDtm,tr (toptt pt an ooiflen,eoliea, serouDerDe pime in Dif l ^ <nt>C fP<*nntn86 trfenuann.fltDtreijn tnDt wetDomwn6enrcter(len

Dtft rowttl t}te I fuputrt Joft toifl e.maer ooc rot

Den

n^no

l,

ccc^ifv

VanZfyapfta.

(tap, WQiitf;
fcap:

Sefe roottel met olie vermengfct gfteneeft die quabe f<ofte (joofben ban bat mtbt reft>alt,endc boet bat (japt roederom roaffen Bacr op gfjeflreken.

S5

S>te rootte 1 wan fi^apfa met roerooeft enbe was vrrmc ng&t fcrpDf baf ^^rr onnenC Hoef,ende erdti|ft alle blauro glje fagfjm oft g&eftooten sfeeften enbe plcclten.

Sfap tian Der

roottelen

met

rjuemtfe

neempt af t>at

fp:oet enbe alle plechcn

efi

qua-,

6e feotftiejeden bes

aenficljs.

feltte fap met folfer ermengrjt toef alle (oude ent>e rjerbe gefroilten feepb daer < cp gljefirthen.

verouderde pijnevan oen rjoofde,ioan Der jpden enDe an Den wtroendigen leden. f DtnDctntlTf. 3ifm5 tfap wn defer rootte! ergaert oft rot der feluer dat mibdelfte treedt $o tolt ben gijenen b: e Dat Doet groote froillingjje in Dat aenfiefci aen,enbe cie (janden tooiden vol pupflen. Snde als beft wo: tel ingenomen ivo: Ct joo maecht fp groote vetnb.orw 6la|ing6enjtoalg6ingrjen enbe tentetten int litrtaem, cne alt; jp te veeltnggenomen
olie

$an befer tr o: lel met olie entte roas rootdt een falfken gemaeritt dj feer goet et tot J

po; bt 500 quet ft fp bie

bermen enbe

die tmoenbtgrje leben.

*
ftdjt

cetcrintjtic.
oft Die roott el regalen

aifmen tfap san 5ap(ia vetgaeren wilt

jeo falmen baeni

enbe bie bloote leben des lidjaeme oeflrvjeften ntj een falfhen van olie va" Oioofen

enbe tras gftenutetlit. lnbr Ifmen bie rootte/ ingeuen rot'K om eamerganch <e J}ebbene jo falmen baet tot boen engebeer oft lanek pepn enbe wat fupefcers enbe aljo ingrjeuen. nbt ppet mameren tngfienomen en fait ber natueren niet feer ginderlt|eh rcefen.

t)rttt^crmobrtcttIett.
CcfatCbcn,
Colchicum cum floribus.

ap. gt>.
Colchlci folia

& lemen
fdf,'

J^ermobaettlenmet ben bloemen.

^ermobaettlen met ben

?>*

X><M,ttmob<tcttn.
mpmetoattmfchbmytoou
I

ap, ggg*,.

ccmiii-

fceeDe

flwrt;nh eenDer iw:teI,tu|Men Den vrldwn Die |feel twft ftvrtboecfcltta- opeen D^cantigfre (iok wwuccim

MaDcrrn gMncKbfeielienb^rofc

*f*
Den offeraen

nwnr minDerr.Die
(eet faet
ftcrl

16 ,

enDe burin
Dat Die MaDeren en

mt enDe fiiet niet wie

Z Z tto^^tk&wmMnmLtmtmi tttfiS bmpe wSi!

wr gaen *n op efepne eo:te
tfeeiftens

Dat

iVm fuer openen enDe D:enZften ront hup en &ert . Sie Moem ff n*
ti
in'

Wrn$
'f, r"

om e tanen

enDe

fcoifitn (>eDeef,enDe Beeft

op De

3n Dit 3tpoteIt jijn ooc ronDe rotffe mortelen

6eng|een

Diemen ->ermoDefifen Keet enDe De*

fc

iwenDtefeweDjagjwneneawn^efuemetVefcretten.
,

ww in DmtDDel gh}efi,ckDe wo^&efcreuen^ier wat Hoen en 'tnenpeoia,. De ,

,

~ ^ermoDaetilenalejiofeon'Des
,.

fPaetfe,
fenjft n>aflenin

Den naem af wereneer te lanDe eomen ontrent TUuooiDen oiieroioeDief gfjriienDen.

CKefienia enDe in (Eolcfite oocfe wo:f n wtte 'F"en en

bttmfSmXim iwwn
SS-aecJt,

Dacru

Sie blberen wn S} moDaetiren eomen tn heette enDetn apjiOwUn maenttwiD firt faet n,p. 3n -f>o>,maent wrgaen
Die

erfftmenf fpmjKen

Die defefijcke

Moemhen* rot Der eerDe n.

Dier g&rftgtireef es

HaDerfn met D Vin nl ftde^fn ((m .3 n

\^^^^. ^"-^rmoDactiienDat
i

twjDt in ffirieerato

Seulofe enDe iwfen ge.f (ofen,Dat e pD, loofen enD? beempDt Defoofen Aie te

<<nt>erD.em,ptif^

rapio enDefoinnng e anDere ouDe meefter* ut Latijn Hwmodaiius.enDe met Dijen

1

at aiiDer g&eflacljt wn Der apoiehen,tw:Dt oan%ut

gMtenin

naem

eeft ooeft in Die

SS
2(ea ne a C9

fw &t,

3potrften tekent;

^.S^rofSW-OwmeDacfifen^'nauaet

wn om oock $00 en roojDen & in Der meDeejinen niet grWunekt >ie nDere jtjn twrm enDe Dieogbe tot in Den ttWeDen graeDt
enDe' fenijiniclj

natueren enDe Daer

^^^iMtih n Diemen in Die apoteken gfteeuinckt t'en af Duer Den eamer* -v *

fc

^.

.-'

ir

Cracbtttitbercfeinglje.

fm
i

fonDerl.ng&e goet t fegfcen Dat fleDercijn en ciatiea enDe Ben p ne Der leD e"

sv
rf

%ab2T "l laenenHoeDigfieneamerganehwIgtt enDe l^oo DooDet Den

e

i ,t'JI'2

,nr

M< t,mt,mi
J 2n
t,{,(

t^inDerntOrc.
n

ingekomen mahen tdt^aem wKueekfefegRedirlt ma e mi( *"* Wt miwnWtfr ieDen l^oo Dj ten j
mnfete.
*

"?*''" "'^en in Die 3potr!t vtnt, c-geDeer oft lanen peper; >,!" facf -5f cm ft "n 86fn woiDt enDe Ijoo ingtegeuen^ "?' en Wen .hl t f nfelenji, Die mag^e met feerDerueren

3r,s

fJBrtm'nghe.

^"^

oft niet

wel

trinte

maden.

VanCauvtola,
it-xu
f

(tap,

w$vp
S
ren

,*"* *ft.. |feten,Die met

^"^'wn

f tEfatfoen,

wet oft meer fcoocftenDe feeft wie (elten enDe iD< Ite&trnjencn en hehen al & geerompt off gedogen tuoiDen en met

eccQiiq.

VAnC<uiml<x.

(tap.

QQgpp
-taittcola.

ttn bieke enbe duBc ftc: (1'c bebeefct jijn, actt tic weleke meeflbotien iien bopptrflewafV fen vele pp een bickacljligjje boneher wc? tie blaberen t>an fatfoene Hen iaurue bla* beren gljehjth moer niet joo groot Wegge* kneiit , f if mom , (engte enbe lucle feer ntfteken. JDiebloemJwaffenoptotte (teek luns tnift on fer bp nacr tuflcrjcrt bif pdibc*

Daphnoides.

renelebpeen rontfommeben

(leel en$ifti

wit gruenadjiierj an eoluere. Sie vmebtcn . gijn lerji gruc eii als 59 rijp ji)n firerf fcbt'er
gfcelijek

eenen bakelecrc gefatfoeneert moet: imnber e. ie we: tel te hutactjticfj (0 ladt.

.{aureole wa|i op rouwe pof$ae$tigf)e tergljtn.enbe tvoibt ontrent btn SKaefeant

tntlanbtvan^upeh enbe 6p 9}amen en tof

fofhplaeifenan JOuptfdjiant gjjesonben.

ftCrjt,
ijnifelf &Ioepet feerwceer)

le.enbe

m S9?rpe 300 woibt fjuer faet rijp.

$aem,
^ipoti'ltc gier ((

m <5po*eftel>

Si( erupt (jeet in rteer<fli{>voucMf Daph

noides.^n bie
Idbe Laurcola.

3n JDoocfcbuptfeb getlanbf

fcier te

lanbe en

?S

be in granejjote .laureole. Batuere. Stt erup( eeet tnbt b:ecgc tot in ben berben graebt soleomeftiek naftfltbe fehier ben ier ben graebt.

f Cracljtenberckinglje,
f lupmen enbe bie waeterarljtig|ie voeljtieneben enbe jijn goet ben water* fuehtigtegtebtupeht.^felueboenooehwert^ienoftwjfthten eotenhems treffen* in?
etf

Sie Maberen n iaureola tngfjenomen make eamerganeft enbe fagen & buer 3
bie taepe

Krat jitigbe oefjtieljept

iaureofo
eerttert bit

gjenomen. ie Maberen van faureola g^ltnout enbe in Dit mont ggeouben treek? eele wat 25
,

-..-

tot

ben hoofbe. (nbe in bie nnefe gefteken 300 boen$p niefen

f
mage
feer

JtHnomtiOe.

en onfeeekt er fyt tn <|uet|t bit tnwenbtgfic (eben.1

TJSeetmnglje.
bieplabemnoanchameiia.

Sie blaberen an &>itreo(a wotben gljebe etert enbe bequaem gljemaeekf gljefwft '
*
'

"OrtttflOcjcreott.

Gap, gggtffc
SJjefite

en bt erapio fertuen,e twttbai iep,n metb:eebenblaberen,enbeeenmet (mallen Mabcrkene. iean benoubenrierfen 3tteefters onber twee namen chameteaenThvmeiM Ibeftreuenjt/n. {[tlfattoeri. <|jametea e6 eenneere gfkwas ontrent onberftafo ooet oft twee fioocb net fieeft
j

^ereon naer bat auitenna ,

C Cgljeflacljt.

rjoutae&tig^e (leien

met

ele aenwafjenbe eoste jpbe taerhems.baer aen wafien lahgV

aehtigte fmaUe 6:upn gruene blaberen,ben Waberen an X)liifboomen oan fatfoene feer gheliitk maer mmbat.Ztn bopyttft van D (leelkens wafien elepne b/eeekgeele bloemliene,enbebaer_naero(gen bit zue(jten, an btpe eotenen gheltckaen bit cit{ipmauen,enbe toptmgerupt.bie ierfl gruen jijn , als rijp roct,e nbe naer
jp

#1

mae(

Van<Oe$tvcon<
CharacIa -

&ro

pppt>ij.
'

Thymefca.

ccem ^*

ma<t$$tiioo$t biutm.anbenwlcktnthkbefrnbetetonbacUUfs es enbefiet " Pp<o:en,gt, itrp frittw na<rmaef 5t moe toanBcnoc in oen monr * ^pelcta^eftoflconnnertjfftous ontrent 615c oeten (nek, enbe baeraen

f*

fmalDer enoe Dtchrr jijn Danote Dfaoeren vil efiametoa JOte 6 loemfien6 *tjn elepn,n>it enoe waffen act oopperfte san oen ri)fhts.2>ie nek
jen jtjn terfgrae n

efcjjnc

W6en Die mmDer

tydt eni>e jjepfcen

naetmaefe roofden eeftekens ah witte ^agficDou n fchter afie* clcft een wit t heeroe tn,met een (wat vtittkm ttteduMt (eet ftect

tnbchianbotbevanfmattkea. gnoe&epbe t>efeglwaflrenenerH'efen|jer Haiwenmef, maet Urnen tnbe wmttt otterende e nbe groen.

mmet

&<ememflen$tccyenoptomeon$ebt>ubevlM\cnenbetpbentettf)en,enbi Keiben tot fommtg&en plaetfe n van #:awftrij<Jt a( in iangueooekenoe b ?cw

fthtttveel&evonben.
1
J

Oametea feuert Ijtter faef

-''_,

t'n

ben ,erft.
61V Xjogfifimaenf
rijp.'

Sic wucgten an cj)mela:a nwoen in

c$aem.
viduas.

Sijanoen3(raoeu|Yen SKeeftersttwOen oepoe i>efegfcett>aflen,meffenennetti Mezereon geljeeten,en0e Oan jominigficn Rapiensvitam& Faciens
'

'""^ 3^f,<,c%' 6 f ' I" ft; Xf Vn'-3 n ^<"'J n Chametea.Olcago.Ofeaflellus; "?" r fommtg^cn Citocatium.l nDe motljt tt>el tOt onbtXfteet van bie Chamelia germanica,
'

".amelaeatricoccosgljenaemt

Siat anbet g&eflac&t ee

VW.ben.Mt-W-Aaiu&nJ. ca mt'iL^-. g&enaemf in &rieer VW. 3n iatiin Thymeixa van

VAn<0t$ttt6tt;
jijn
fceef

CtCQpp
<faet

<Ep.tQpff.
Chamdaea^n tm'en Apoli-

fommig^n mu( oji kw-t?o[> Cneoron

nunn(nr fcepDeDefe crtipDcn

Ceftron CnDc OOCK

etntsKpg,i>at $p cucuius indus nuf men , weiek nat 'chbwhz- ?<t*3= "OnCoccusgnidiusggcmcn((jjinf.

dwt-*t#2*

iain G num Gnidium. Jn Die ,3pof eken ce|toocfton6ekent. SffiaerDaer ow neme n Die apote Iteru hier te lanDcDatfaetanDatg(>ent/)m SOJejcrcon, Dat afin DaernaerwighenDe Zpitut
tcfcrette n cs,e nDe font

rxmZtorntbxa

m tiecr Mwe.wArs6w.3n

m bic 3lpc(chrn Biet ie fanDe cnDekent.

mint
raebf

epDe ffe $ffad}ttn an

crttjiDen, $ijn

hf enDe Dteogt

fc( in 6c n DerDc

ofcomeii;<k,Den ierDcngraeDf gfimakcnDe.enDejijn feerfeerp en 6ecf, enDe maken "

frttgroote&tttetnDiekcelealfmenfeknottf.

f Crad)ten)ercStngtie,

KMaDeren*>an&c!)DeDffeg5ef<ac6_tent>an Jejercon tagftcnmeffoojfferten&e'X ghcroelt af,Die flupmen enDe Wr geee cjjolerijtke nDe fonDeriingi>c Die gcele waier* eicrjttgfje ofljttcljcDcn > cnDeji;n mits Djjen Den waferfueftfighen goef , alfmenfe huet
tnetDifcreticenDegoe<ri|pf.craefing(!eeft.
'

jtpt Den fefocn Dienen oock Die eojenkens van famtl<xa , affmen bat pinnende <* ' mndi van twinttcrj toimtn (feffe ms t'nnee mpf.

Sie MaDeren an e&amctea,mj 6"""< wmtng&t,

fupueren Die

cnte$m vuylt

J.
Ste nat ue re toan Dr frn crupDen

Tfi'noettttffe,

ts b<n fenijne ff er gefi/ek, Der menfcfieiu'ckf r n<& teren in vttl manieren femDerlijck feaDeirtek tnb( ombequaem. Dot Der moarn tot lettere tnbt at kbtn groot iet fele.Die

bm mnxnbi&m

to

open fcptenDc.gaten enDe fwecring&en in bi< gen blotbt$m eame rganek oottpiinglje nbe.

mbt

vnbMmbe.auttttm bttmtn makt nbt,mbe n toet*

fclite

f J&eetcttnglje.
Sic gtuene btabmnvan tyamtlxa
renen Dacb mbt naO>t latm bteZm tnbt tot ten gljf bjupth DfrMwtn.gnoe trant Dat m Bcffti ajiin o:en hut avoel It n,oft (act an <2>ttbtti$$ttt$m $abbt,fo foiitx te tretw tnbt tt btquatmtt tutu tmbKtyamtkxablabttmmtbt tt btttpbtn . lfmmbtk blabtttn aheobtmt ^tbi^chtn mluioo falmcn Me met wat 3tntj6 faet ene SJafii; tfameti gepoe Dert <ngewn,of( men tal Die felue MaDeren, mpt van fitete melch, enDe fonDerlmX van gpten melefi,oft in fop van kapoenen fieDen, enDe Dat tpeje off fop (e bim\
1

falrncn frcrgoeDcn tnbt Rtttktn cutUti werj<kcn,enDe ban natt bit fduc tomtmt n tnbt

V<M$\>tmtynoftbu)>tf<i)<ot$tvton,
CCratfoen.

(T<tp.

r wwtii. ^ '

3t Sfltwon bat irt/)ooc^Duptfc% ootft @eiDe(a(t gfienaemt wojbt n neet poomacbjidj g^ewae onire nt btpt oft met ioet fiooefi,

&2 bL

D:aafien* M 6 "RVtt langac^tlg^e 6(aDerfien ei DE I'.?9*v en St , ' ntr "3 t fr "l*,maet witter e nDV ""<? 'teerDer . 3.e61oem^

"

nattbu wtUht Die oefieltens oo:(ccmen,Die ierf grurn m,al / nip .7 Kt l*lOT rtrtr*MMBfm wat ronDer enDe meerDer. Sn

Ttt7nllZfJ SeSZfSKff
Ith

^^

3
-af

C
9

met alleen

Die

wuerjtcn Doen,maer oock Die blabtttn (to<Mm tnbt woiteien

Si'f

Si)

Va semeptt ft buytf toe^eo.C^tfn. cctpm UJ m pouhdk

blotptt fttt VI Oee
Cft

heette , aleer jljn PlaDeren oo:(eomen.

ChamelaiaG^Tmca.pVrmonunum
Meereon
vul/are 8

^>crf flmaent roozDen jijnwuthten root enoerijp.

"

3n ,Oogft ftmaent enoe

S7Z> RuUa

.Ak^Su-

^a,

f~~^

fBacm,
t>a"

'( ge wa$ roomt in Die 2fpoteIten

Ijeocrj

cnDe5?eerui)tfc!)lanot SOeejereongIjenaemt

an fommig(KnPipermontanum.

<n>e

ff

Jonghe tijt oo: ote opze e(jte chametea gehotte 6enghewee|i , roaer omDattet roei chamdaa Germanica gljenaemt macfcrooto. 3n f)ooeh> tujjtfcfj eeiDelpa|Ueufkraut en Stethal, 3n J?eerDupffe| geelbaf f " nwfSSte/ere. faet batt aftro^Bt iet te (doe Dw :2tpo* (eken ooi Coaos gnidios gebjuijckf , en6e van

oeng&emepenman Siowkaerts

oefiehene

ghenaemt.om battncn alfmenfe tngljenomen

fceeff,(jem feluenniet ltehteli|ckenerfapf

en

kanoanotincken.
S>ie plaoeren fco:ffen rowteien enbe ttnvan oefen arn>a(fc $i;n ooe eet ei ojoo* Sfe tot feier in Den vxtttt graeot van name*

vmfy

renoen:uel;(can<f>t)me(:a

fret geujek,

*. Cracl) t en Vfccrchi ngtjc,

Siepiaoerenoanoit Sfiejereoniag fint* kelijtkafimeroen eamergawk ote fluimen

<noegee(e<(jolenjekeh ttmo:en, enoe onfgjje*
i

(ii'txooek PtercaeteraejHigfje oehti(l>cpen,'ei

n>o:Den mits oefen (iter te lanoe sooz'oie bia? eeren an lEhame l<xa in bit apofeken ghep:ueftf

55

felueooenoockbie6efiekensenoe:uefjteningnenomen
piujfcbenenkan.

bit afiefttwuf in

w*

Stt ^(IN es ootk

^mDetntJfe
foner
rtwifiri t>er

'

menfeljeOf tker nat ueren BinDet kick,

aenao

leorn g()eqiiet[f en&e hefeaoteljf woien.

manieren 6eref gneKiek bit bh* tt at t *ttotftbH manittt oehoottmen ooek te btupmbic %^l!? ''-ty* wuchten ie feo:|en,aIfmenfe met eenighe met>eenen ingheuen roiltx.

"J 50ieMa6enan
-,.,

C^etertngbe.
ott JStfejereonroojoeninaloer

^?

Van Cuyfcmyt.
ccfatfen.

ap.

gg#g,

| vi)ferut)t Reeft reepte oonekergtuene fWen batt atn blabtttn roafen ih x>t|iien,feffen oft feuen gfcefneoen oen blabtttn v& roiloBijngaert | fefter

|gfcIijch.teMoemeneomenopeozte(Jeellien6oottenoe5tjnfehoonW I melblauroin w'j'f oft fes fclaoerftenstJetDepIf. (2/ials 6t'e eergaen joool gen oaer oefloten fjauroftens Baer in ojyeeantitli Mucn faet (eet o (tno s <not ojanoenof in oie mont ts.&it roostei es Boutaeitit^ enoe fleerjt.

Wnnt m (omperae&tigljf plaetfen.

<Wt upt rootot ter te (antc in btt ertittlieflk poets

<-,

f paetfe,

^ouen g^efaepet , tnbt roafl

g5g) w#

t;fj

'

ccc^tmf.
iupfcrujit Moepet

Van Quyfcmpti
m
bmibbel van ben
<rr4>;--fi.

(tap,

$&&$<

joomcr.

faem.
fcect

SMt

crupf
in
,

@nec;

3" afi/n Ho-ba pedicularis oft

fommigen
jemootber
Staphifagria.
ft

Pituitaria.ttan
t>s

riccr

tp SufoK-rvop

es

i\xp

<

cf(

<j>8'f (>.

Jn

bie 2(po(cftcn

3n

Jf)OOCb.Duplfci>

tCUfjkraUf

Spcicljclftraut.

3n J"ctrbu!>tfcb.U!)f>

crupf,fi

baet nacr tfact gr)cpoeberf {upfc^

poebtr.3n Srctcjjois -fjerbe aur pouttieu;.

-Cuofctupt enbe fonbcrlinglje bat faef te

6p Den vierben graf bt. Crart) t en ttcrtktnghc. 2t 'TOij'f t n faben 4 iupfcruot mj SJcc^ bt ingenomen boen met eracjjten ouergeo ucn enbe blaften enbe tagfcen DaerDueraf taepe grouc flupmcn.
rjeet tot

50

Sie ff foc faben van

-fupfcrupt

ermengjjt vabiijuen bie foofbe enbetja alle pfattftn be$ (ic^aems, enbe genefen ae quabe crauwagicn fcotft cben enbe bal ieucfel.

<fact

met ofte lupfen van ben

van

-OiBferuijt

t'n

ajijn gljefoben

jwfutt bit pijnt tnbe weebom bet fanben inDtcmowgljeljouwcn.

2)
rat

Stt fac f gjjeknout

trecktBeiewcfificfij

Den fioofDc t nbe firpctt bie bcrifencn. fc Zie ootk met befen fabem ajijn gt we jicht bte onrepe utpfadjfige cJcebff en fefrtv hen woiben joo ergaen enbe (lefuen bie lupfen.

ir^inernttfe. cfoet an fupftfupf es bet natucren feet fjtnDcruj'cft bie tnwenbige ieben feet vet* fit tenPe entte onftcftenbe enbe bie magc feet bctuct enbe alff ingbenomen rao!bt,tnbe in We mont gbchouwen $oo onfteftet bie tnont enbe bie fceele enbe baet om en falmen bit faetnict liffiteijcfccn, ban buptcn fflicfaemsgljcfoMjchen.
fJSetetinglje.' <SRen fat tfact van -Cupferujit t'n ajtjn rcepchen enbe baet naet bioogfi/n , enbe afft gficD:oocb.t es met 3)}eebe bot es (>uenic met water gliefoben ingfceuen , enbe bte bat ingbenomtn fceeft fal wanDc len enbt met (til wcfen enbe buwe als op eentge manieo re an wojgingbe ghwutlt C0?eeDe Diincft.gi boenbe fal bit faet fo'nber groot (etfel jt'/'n rot rehtnghe oolbtingfjen.

Van mlbe Goncotnmtnn.

Ctcfatfoen,
j
j
I

ap,

$
.

3(be ffoneommeren ^eiben ronbae^ttghe rouwe blaberen mt'nber enbe routeer ban bte 61aberenan gf emejjnen Soneommeren !Oi'e felenjijn ront enbe rouw.famr ba aaben cruppenbe gf^een clatttrterkens btagtjew be ,van ben trelcften tuffefien bie Mabetcn tletjne feelhs soottcom biteek geele f>foemhens oottbtingfienbenaer bte weltke tltjjne rouwt ronbt owommcr# hens waffen ontrent eenen bpm Dieft enbe laneh ot faps enbt Mupntn keerne n Me Daer wt fter fneDijtkfpttnghen alfmen bic (Eoncommtrkt ns at nruttt al6 jij rijp jtjn. git w otte( es wit Dieft e groot met Pt Ie acn&angrjtnbe e iepne woitelftens >it ^eel
1

ertitft

3/9
Cucu tyMhilwiWt (oncomman ^"'wronrocn.

OM ajut nitavm fmattkt tnbt fb

HerlmgJeDiewucjjtenrafDenraelekenfap uergarrtenDe g[KD:ooc^f rao?Dt D$ tof Der meDeqmen cwbco:(:|ck es.

^^^

,~Tx

C pactfe.
St'tgfjeraas raoiDt
i'tr te (antir
,

inber

cruptlief (kopers poliert gefaepet

en Daerf

n6 g|Vcpcf es Doet

omet

liej}teli|eken

Ben (aren tpeDerom rat.

SefeQfoneommeroloejj in&ogfcft* ntaent enmJjerfftmaent raoD Die ue{>

n rijp.
)rfe

(i

$aem,
raoiDt

goneommer

g^eeten in

riet! fuisSyfat.^n lati)tl Cucumisagre ftis.fyiueftris enoe emticus, an fommig^en Cucumisanguinus.^nDie -Xpotek Cucumis l
afininus.^n JjooctjDuptfcrj rail

(iueumer

eftgfelsgutuitter.

.f)ter (e

(anDeraiJD*

(Eowommerrnoft

<fels

(Eowommeren.

3n Jranejjois oncomMe fauuage.

<fap an Den (oneommerkcn6 al|t <$eD:ooc^tes raoiDt g^eeeteniaterium.

3n We 2(poteken

Eiaaerium.

<*fap van ben a>iiten (lonttmmttt es tcttm tnbt Dwogfie tot in tien traeeDen gracDt afoagljenDeeii fcei;DenDe vanna* ueren.Sie raouel es van gfieltjekc eracty

man niet joe [rertk Is Dat fap.

g&eD:ooe^t fap van DenwilDen Coneommerkens, ontrent een palf ferupulu6 fraaer ingljrnomen iaecljt f Duet D camerganek taepetouDe fluoi. men enDe geele enDe ("onDeriing^e bit atcraetige uocfititfieDi enDe es feer geet bm wterfiicijtig&en enbe bit feer <o!t van abtm jijn. . Stt feliie jap met fuete melck oermengfn enDe Duer We nuefe opgMaeft Doet We <)UaDerrn)ean Den oogden DteeanDer gerlfucljf g&eMctten tnbt ac|(e'rgfje(aten es ergacn,enDe erWijft Die pijnt van btn fcoofDe tnbt juijuert We fjerfRnen.
,

eiafertum

Cracl)t en jcrcfetftg!)e, C bat es Dat

tfapoanroilDe ontommerkens me'tfuetent>erfoDc^uenicb wijn met een peftus < an onDer gftefei verweekt We natuerelijcke eranektjent Der cwraen eii treekt Die Deo
.

btviMfytnaf. /aterium met citbe ode

off fcuem'el; cft gatle

an een es

glienee(l Die fqtiinawte,

S>

nDe Die frcillmglje van Der keelen an bupten Daer op g^eleijt. otfap non Den raouelen enDe Dijfglje(i)ck Die feeiffen van btn fedten treek? ooe Die Fluimen enDe Die gee(eenDeraatercf!tig^ex)o^ti(^eD f, enDeji;n Den waterfuc^ifo

S
$

Spen goet g^elijck Dat (f latenum,maer enjijn niet o fterek van raerrkinghe. Sieraojteloan ttUlDen(on<ommerrnin a^ijn mztreg^efoDc.tJerfuet Diepijnc

tn<

ee Doet Dat g^ejroil ("ijDen an Dat fleDereijn Daer op gelept. (nDe Die ajijn Daer Die toojfelinghefoDen es in Denmont gfietoiiraenoerfuet Den tanftreer.

Sefe felue toouel mj meel an ge'r|ten mout oermenght

iftbieken.

Doet fecijDen alle ouDe eou

De faec^te g|efraillen,enDe met tertentfiijn ermeng6t Doet Die ouDr fierDe ghefraillen
St't wo:(e(

an befen Coneommwen g^eDioDfrjt^lepoeDert enDe mj f nemd; er^ meng&t )& tiij

'

ccc.
fap n

Vftttgoldqttfnttixt.

<bp.glf>
menfcenMicnaems
fff'

mengr.trer,m'ejj,g()eneeff enDet>erDsi|ft alle

quaDe <MwaaUn,<>mloovMihLmaten
Doet Die pune

fpioetjttfehenen enDe aDecleeften enDe pleeften Des

Dm MaDeren m Die octen g6eDju?pt

roeeDom er.en
rubttti '

<*

enDe maeeifttimpfehnatjnwerehtngfje.

SteKrium ingfienomen quetf We impenDtgrje (et>en enDe opent Ne

abnbit

^ s t v ,Om DierjinDerniffete
fueie melcft enDe

f tetertogtje.

Snnisfaets enDe foute tfamengjjepeeDert.

mt foute enDe anijs faets, oft met ummi Ztamlmi enDe 1 mj,
Colocynthis.

Metten falmen (faterium me( SSKeeDetngfieuenoftmet

T>mt eoloqttimtbft.
Cfatfoen. f^loquintiDaemppf met fyn ten rantrhrns lamr Det et Den ban en traffen rouwe afcfyva
^r
'j

!,
olC()Umf!?(lyJeAff-

wtgfje feet gfcefpieten enDe gfie elouen 6laDerIten6, Den SlaDe**

ren van uitruilen fijner gercfc.2)ie bloet men jt/n Mcrcft gee(.ie zuejjten jnn rf, van werroen ierfl gt uen namaele gee(aer>
tieft

van

$et t,eii tre co:enhen6 enDe feet folter van fmaeefte es Dat gIjetNoochf rooit enDe tot Den afte? foupckDet meDrejmen oeroarrt.
*
9?o<j>

roelchen Die fcojffe Dun eeeff niet Dat t-mnenffc bol , vet tlepne gt au

wnDtmen een anDer

geftaefjt

van

(oloquintiDa btn oojgr}efefneuen ro feer gfcehjcIt.enDeDitjjeeft langftetouwe fie* len jjoocjj climme nDe en al om met fiueten

(lamiethcs aenjjaftenDe gelnehDielTau woeiDen . te olaDeten }i,n ben toilbm

Der manieren gjieujelt een QiauroootDege* fatfoeneert , maeroeet minDer,maergfies> Jij ck een peere groot. <nbt Defe rotice Cau* rooo:Dckens jjeMen van btyttn ttn
feer

eoncommeren gjjenjefc Dte tnucjjt ee in afc^S.

\ et De jjoutaejjtige gtuene feosffe, enDe itin van bmnen eel fapaejjtiejj enDe feerpifi
tervanfmaeckr.

\om^^
eoloquintiDa hengst

uerme$tenm J>erffmenf.

'

5Zt
q&mete,
cXoloqumfiba es tccrrn enbe bioogfjc tot in ben tinten grae Bf.' f Cratijt en bett&inglje. at tt't nbc tonnenfte merel) van oloquintia oittrff een fcrupiiiua froaer ingc* 2( nomen em>e cht feer fterckelijcli tof camerganeft enbt (recht af tae pc flupmen , geelt ficlcrtjcke c(^ttcept,f noe flijmacfctigrje ftincftenbe wioliefjebcn enbe fcmtijte octh

Hoef a(6 JP

W( ingenomen nwbt.
'

SJ?fft> cft anbere voc&titrjj gefobc off artvcceftt S9 gfeiue boet ooe goloquinttDa nbe g(jeb:owfce n,enbe bient feer roei tot aue eube eoube fwaere fkcfcte al* tot popel*

fie,vae nbe fiecBt*n,ereuberbe pijne enbe bzapinghe in t&ooft , coufSept van abem, (olijehe,enbc tot bie gfjeMeften t>an ben fenurec n< nbe van ben rotroenbighen Ir ten ooeft bic cioloauintiba in bie elifUrien biemen Het ben feluen gfcebwlicn

mammen

gjefaupeken. cen o(ouin(iba gfiefoben ts,v<u Olie ban goloquinuba in gjiefoben, oft bic van ben ooien cnbc bic booftcfjept in bic oe:en ghebiijpt. tft Dat f upt
febt oft fuppofitten

an onber in tfonbament

tlefoqumtiba e$ bn rjctfc,mage cnbc Jcucrc feer contrarie cnbc ocrtirM enbe <mcf(l fcie bermen cnbc bic intenbig(je ieben.

t MnoenriuV

CJSetm'ngfle. Het bat merel} an <Ecio<romtiba faimen nemen gummi ragaeRant i cnbc $?a# fti; enbe bic f famen met fcuemcrj ermcngcn cnbc baer troefcifcen af maften biemrn in We mebecpnen g&ehupcften ja(.

Vw&trtMi
tEfatfoen.
iXatielaes cJneercrttjif
ontrJtc'

Gap. Uii
Gratiola,

oJ oma}m.

fpanne rjoocr) bergemepnber Jjpfope

rcatafenlijcft,#) (jeeft

ele wercantigrje |leck

hem, baer acn maffen

tlaberftene, faeeber

oieebacijtige

ban bie Mabe* ten an ^pfopc , cnbc langjjer ban bic olaberen an eleen anetoe. tuffcljen bic olaberen eomen bic tloemkens op eoste (teelkenssoojt, an sermoen rot'f , met wat peerfcfj
sermengfjt <nbe bit (jee! erunt ei tittn san fmaeehe fcfjicr gjjelijcft
.

WeelepnSanctosie.

f jsiaetfe.
S5it ermjtroaft gfceerne inneerc ifnbe ooebtigr^e plaetfen en roo:bt in

ticDcempben in %talien fonbcrlin* gftc ontrent SOtilacncn veelgevon?

ben
.

f$iet te tanbe wosbbet in bet

cruptlief^cpoere fcc-tten geplant.

flrjt,
St't cru|)t bloepet
'<c>jimaeni
(jier te

fanbc in

cnbc ^og^flmaent.

1T0aeitt

aupt toojbt nt> ter ttjt in leul J(jn g^enacmt Cratioia,enbc cceft an {smmi&ett Gram dei, bat
S)it

ob

gratie enbe
Liaip

V<mQtnt. &.!% Wt w (n $W[M K n c <"< nu . ban Sf^S* W. J { vreont om wo:opftxnfomm)g6fncentaurisggenamif.

te
S,flie

cccQ&p

Dan mtmMt ttyntxt anetojif an natuerf n fca ghcfijcft

ranolagjffebenfnbf gr)fb<onc&en, enbe
bijfghelner

atuew, . . m. , r s raitofa 1 fono(n)2fdwarmtn6ep8oo9<onn<>mrcnfticoo(

meftbio^ CS '

mm'a6mfBiifcn

t)mt 6ene,
fttfatfocn, Srna 6 (tn tlt tjn t nbe nr ge* was.bunnf t re taf thf ne 6;a^
ghf ne, bafr a (eere ronbad?* MiglkMatxrJiems n>afl"c, ah "ben wflchc ffeft Dcfonoere ben

(tap, lttf.
Sena.

<&ent:

tromme gfcffiotfn fcawokfne oojf,&afi-in

frujm piatfaftffpt.

llabt ten van Fano Gnc n$ feer ongeltfft t n c Sic Mocmlifms jijn geel, enbe atebie twgafnjijnjoo men battplaite

Wwk

CPtetre. <f nf groecf n in 2l(fjranbH'f n , enbe ooe <ot et I piaetfen an 3talii fnbf in :o* mnn(n.$9{acf t>te befte fin bkvan'Mev nbiien. f[ tr^lt.
.

gnefaeef,m bmibb vanben jeomer$oof>ioeet enbe leunt pjn fcaurofte ns, t nbf e batr nacr $oo trobbf t,frgacrt,enbe gt}ebjoocl)f
_.

ecn< nwbf

in

Wc

.enfe

$aem.
ara*

<cenf nwbt an 3(fuariu in rieer enbe vanbi Utabeuf&t mee|ter<s int

6e ufc^ Scna gcfce t tf n, f nbf mei bni fttn oif apotfftfn,fntnn umfcfcenb

nam

ingrancfoiepcftmf.

c/iatuete.
<3ene Maberf n fin wam (of tn til ben grat bt f nbe bzcoglje tof in ben
ttvctt
trrfirn.

maf r me ef f nbe

fm* rlinafSww^"

bw PW.?*^ &*G*Wl.

,!piifnpe|ifit(b{rm( t

i ,, nj enbfji/ngottfotaBewrftopt&ftit

van

'

323
VWOlitv.
anber feuer enbe fonDcrfingge wart iet milten.tot fiooftfweer,trauwagi rupbuljept fnbemelaetfe&epf.infommapurgatie met enebiaberen gfjemaeckt bit m (et alle fieektenanfwaerenmelancolieufen, enbewerbianben oft fouten f umoeren ooi*
fpzonek fcebbenbe.

C tttethteCingtie.
6te

bequaemfle tot ben gljebjupth ber mebecii* tten enbe baer naer bi< blabt ren,bie fitten enbe rtj fhens jijn niet beauaem. f latnDctmflc. <5ena maeekt tpincn , erimpfel tnbe beruermglje ten t>upch e nbe es feer traeeB anwereke.

Sie rjauwkens als tefue fctjt^ijn

fJBeterfaglje, Sotbt'e @enafalmenfoeboen2(nij6faef, )engebeer enbe wat <5afgemma.,Oft We felue / 6? n met fat t van 2(roi's,S)Cofijn enbe wat (Henge been. (nbe in bper ma* nieren ingenomen joo felen $p fonber eemcfc belet heljteliicken wereken.

VanVliev. ap. C Cgljeflacljt.

2P)3< tnxertiitin bte kemtiffe enbe feientieoanben

^Ittt'j.

erupben arbepben *nbeneer* .*^|tic!jepf boen,beuinbentweeberfepeg|;ef(aetan78ier, an oen weltkenbat en feerg&emepn e6,enbeweibekenf,batanberKmt enbe niet feer gr>ernen,ba Sa cm witben SQfter gfieljeeten wo:bf

QCfatroen.
i

Win;
bi<nil$ gecc^

Sie gjjemeijne >0lier, waf

cpgljelijtkeenboom, biclte |tercke geutend flrupeke n erijg(jenbe,baer wt votteomen en * be groepen eel langde retjjtf gjjeknoopte aclien,biean binnen ol jt/n, enbe met wit faeejjt mercrj grjetmlt , nbe an bupten met
ren grauwe afeljserwige feoifle bebeejtt, 6aet: cnber nocfj een anber nae|f ben fcoutelept, We gruen es, enbe Die mibbel ftosffe gjjeee* f en we!bt.<Bt oen knoopen an oen taehen "*>' groepen Die boneker gruene blaber , bit van ruecke (lereft jijn , en in eel anbere blaber* WSfi) hens erbeelf,an ben weieken elek befonbe *

%m

re,rontfomme waf ggekerft te. 2len bopper* Be oan ben taeken eomen bit witte bloem*
hens,eelbp een oo$f, in groote bitebe troo* nen,g8ehjek bit bloemen an peen, waffen*
bt. (fiibe alsbefe bloemkensgfcerefenjijn,

joowlgfjen ban elepne ronbacrjtigfce bcfits hts,bte terft gruen jtjn , en" naermaef fwert, aerwtbatfap gljebouwet woJbt.bat root mbe wijnacfjtier} es. Srnbeinbefebefekens
bat faet bat plat enbe elepn es. 'Sanbefengfjeflaerjteoan 35(ter, wwbf notr) een anber gbeflacfet g^ewonben , bpene 55 v befiekens wit geel jtjn,anbers ben voorts fereuen in alber manieren gjjelijek,enbe bit grjtflaegt es tuemt enbe wo:bf feer felbert
(ept

C^^^^-'A^Kc^-i!

Tu WM^rt

geonben. * ><u anber enbe wtlbf $fy[ladit van 70li<r,ee eoek van geknoopte (leten enbe tae* ken bte met wit mereb gr)euit {tin,enbe S teof tlaberc enbe rueeke bennooghefere* en 98(ier grje(i(th.$S){aef met ben bloemen en wuejjt {o ee(l van ben felu fe" ew
fcepben,

cceggfif.VanVliev, Ca. feltiK fce>,Mn,nt Mc Mocmcn van &cfcn ro.lDen >Qlicr en im|Tc n met in platte &st>< ,, 0Bi( mn fcclndi Mc oformen van Mn gSemepncn.maer groenen f fa men gr, r Koopt M* Me Mocmcn twn SHamcucwfloc 9i|af>arl>arc en OinmvXghcn. <gn&

(cMonnbiw 9 6<rcfen ;t,n, joo

als Mnvit

nuffen Die tcficlwru ooch in oer felner manieren ente

e"

ic gcmc?nc TBIicr tr>o:M hjer te knie oucrvfoeWcn in Mc gMoiiDen enc rca^&ccrne m lemkracfefigfic en

naaficn enfre ficaacn S S9

fi&n&n

"^ "

'"

6<"Uhf

" m6 " 86f """f"' mflW w fr r^cn

i

vo^gfic'piaeifen'

ie gemepe #(ier Mocpcf in Cftcjje of fpacfcr ie n>ift>c -Oder Mocei inXviil " -T*" en^yuerpcrjMrvmcfcicnttwMninMn^erfflrijp. T^t

C Cf)t.

ie gljemepnc roii(r to:M

gSeficct en in

ricer Afle <^n /<min

cnM in M> a^

ie Mater en entc tottAgc

W'f8^encan^^

fcucifccne

van Ben meenen lftt met

eenieh

t e, -v

flg&cfUUimcn cn&croateracfefigevetniieneMn

viter ar tape |iijmaer^

Sic natuerc

cracfc enic

mtW

^^ffhm

vOf.cr noclj ter

tijt

mUM.

<.

^SnTe&t^^^
Van^abict

rpiS.en.ecoenc66 a

Ji^PPSs
^
""' B? fn

<<\p.vi,

^ner aen)ienli)eft ,maer ooeft om bat Me oiiDers

(

aftat at

n^M fcsnoi.(^(ie35efl

S) mflereenn!,tM ng en6"

lange

X)<xn f<ibich
6cn en Jmoopen gelijk Die
onS>erfce!)Den,Daer
tacft t

Gap, *%,

cH

n v& ruiter

grue* ne>Iaoeren in wel noere wroeplf.oen Ma* ceren a polier va faifoene rfi ait i ueeftc
Dcltei

aen taffen

cn groepen Die Moemenin foeeoe eroonen,enoe Daer naer bit btfitkU geli/efc oen oie -joiier S>it woittl eis wng&erts buk , reoeiijehcn
.

feer g&eli;eft

>p oopperfle won Den

(i f |

oiem 6e<er tot pen ge&juncli oer tneoecjmen ban bit woittlm van TQiier, bit
Jancft,eni>e
owacfc.!icfj

enoe cnfcequaem oaertouim

fPIactfe. wloen

'>^?

-5bwfc rcaff op ongjje&ouoe pfaeffen.to) oen weggen, moe forwijte op Oie

fonoerltng&e oaert n>at wc^tien
,

enoegoe?

oeneitengrcMes.

f Cfjt,
iatckmat eit Jhow matm.inbt in ,Oog!>ftmaew joofeueret
Piijnbtfittun.
-fjaotelt tfoepet in

_ i(

fBaem.
erupf

&,Hties

Suptf neerenTHer. ^nlmntmbbtt

gfcenaemt Ebuius ent>eEbuium. ti|n./ioodw

m iatijn Humiiis ram bucus enOe in

nwot gefceet in riecr ch am?

mm zm. ^nmmptd aS3l

e
9fieft es oer

mageen enbe btn .nwenigen leoen

ooe feer quaef

geftjeft

Ne $[,

Vanlfriyonie,
mfnfnt,ffl,Cm,P(iM(nt

ep. gty;
S,( ^een'ttV/ot fyn

iSn^

Xnltmtt

cccggt>j.
Bryoniaalba.

VanTbiyonit.
ttfe SSipomf.

Cfp, $t>j,

Chriftophoriana.Bryonianigrafort.

3e witte

f
i

Wipont'e te van biabeten enDe tlaminhtns ben grjemepnen ^J3tngarfe waf gjjelnek.macr in alle manieren veel rouroer enDe witta, Ip^ftft Dunne feereffeelen Die feer Ijooe!} waffen enDe al om mediteren dairan'nkent aenfiangljen rit Ijuer feluen cm a$t n cnbt toornen tr>m# Den grjeftek Die.ftoppe ie MaDeren jnn groot met wet off oijue Diepe
.

Keruen grjeDeplt Den MaDeren eanqBingaerDe feer g&eltjck moer n>iuer,roira>er,enD meer gbr!jap!t.2)ie Dloemen waffent>eef 6p een enDejtin nsff, naer Die weltke sooneo* men ronDe heften bie ter ft gruen jtfn enDe naermaele (jeel root roejDen. Sie wostel et f eer groot, (nek enDe DieWitter enDe feer wernt an fmaetke.

"SjponieadsSDiofeoitDes fept Ijeeff HaDeren gtjelijek yOepfmaer meer* Der.Den bfaDeren van winDe DiemenSmax fjeet fefjier gljrlttck, enDe ooek Dpei gheltja

te fraerte
ffefen

ke De

om Die ag(jen enDe Doornen t)uer feluen

makenDe.Ste
efl

kens

Ijuer a(

nrinDen&e en" met hueren <lamt>ier# wue|ten jjangfcen 6p een gfjeuek elepne Dmpfkens ene

jtfn terft

gruen

al* }p rtjp jijn eel froert.Sie troitei es vi 6uptc froert vi binnen

geel gcrijtk uerbo fout.gri mj Defe befcriiutnge vi StofeoDcs fchiint fegelijcke", Dat crupt Daer af rjicr Die figuere gSeffelf es en Dat bom een retlDf oft calfcb. Vitis nier.

enDe Bryomanigra an fommigen gefjouwe tr>otDf,&e(>aluen Dj met jpnen (leien n) o rn eiimpt,en hem feluen nj en wint enDe aft maeckt aen fjagljen en t>oomen,gheli|tk

>iofcoJtDes ftr^ijft Dj Dte froerte iponie Deet,a(io oeerDe al Defe tt>oo:D in latijn, Caulcs etiamcognatos, capreolis fuis arbores quafi adminicula comprehendit, Daer met te

pcerghcftelt en jiin.qajant

m Dpen Defe woojDc tot Dte

wij <( Dif tpilDt

WW

Defefimmnge an

Vitis

mgra

roet en t>e&opje,$oo ets fonDer eenidj

erujK, Die opsee&te Viii nigra

van gJiofw

T><m33i)>m'e.
6
toren uer er&eplenbe.san
"n

mj, tot
'

avni
*

wckkm tickZ(f n ll,L^

.,,

Wfl ani)(rf

iia *

ee( tfamen 69 een

gehoopt, Wier naer voiahen wi

w! &

'
,

""

bm t(Un

SV rcwtelran We tte swroe ee werm

w tott>erte ee Mn s&ei.jeftenameren maerm ai met jwffcnfc

ento Weoefi fo< in ton torton art '

&

|sr;e ?SKs;s

9S0S aZefft C
floeee ten

K*<KSnw fnwr met tfh tortufi Sagen '"^f T* a

r L n" *

!'

0me

* ucmc,>

S""" fffcttitrtim maken

Dal

>< iMtiwrfqcftc erelt&epi Oer

wouden treekt af We feeenWne e We tUe Zm S

SS

ij

den

fycnbabtsanbtercojsclsan <25tt;oniagfjemaecIi(boef eoctfelue enbefutmcrf ctte tereijnicbt t> mocbcre san alle onfupuerbept enbc suyJu^cpt alfmen baer in fiDt. Sic sojtel san 'Sjjjoma met fout geftotcn es goei op alle auabe sooit6 crttCc IV . eratien enbe ftveeringben enbc smjle loopenbe galen fonberbngbe san ben bcenen. ^of ben feluen jijn oo'tfc t>tc blaberen enbe smelten feer goei in t>cr manieren al bie
to:fe(engcb!m>cftf.

Sic tsottel san iijonia repnicbf oock bic

fyipt,axi( boef bie rimpelt enbe fronfen

ergaen,enbcserb!Hft bat fpieet litteken, enbc alberbanbe slccktn enbc mafen met teel san Qrrucn enbe san Foenum Grxcum baer op gj>e|treken . < felue boet ootk bie

die bacr

bic rco;tc(

san SBspome in

gfiefoben e$.
fccijben bat

geronnen bloef,scr* JS bic oer* tnijft ac blauw gljeflagbcn off gbefiooien pietken, boet fimkc enbc sergacn tribichen.^tem f<e gbeftsitlen,enbe tmngfct bte oubc tot rijptere! enbe boet bic ftlue iretkt alle fplinter enbe gfcepsoken beenberen wt,cnbe es feer goct op bic quabc fwee

Sic sostel van <tt>ome met wtin gf>effooten,boef

renbc nagfjcltn gbelcpf.

ie wuthte v&

S5;t)onia

$n goei tot rupbitfiepf enbe <mabc ftofff ept gbjbwpekf.

Sieiong|effetlten6aii55z!)oniabiealberierft wotftomtn gljegljetm jijnbcrSSJ} mageen feer goef enbc mahen tamergant ft enbc boen bic stine lof)cn. Sic rootte! sanbie roerte SBzponie ets lot allen ben seotgbeftreuen oock goef ge* J bicn(telt)tk tfegc bie ft'jcft bic witte Siponie maer nief 400 fertft , enbe es fonberlinge acne fctkte enbc fn>ijmeling|>e in f (jooff.en om bie viine te loffcne,bie natttcrelijc, jtcerancftl)et)t ber wouwen fescrrcefkene,cnbeombie scr|opte enbe gb. efwollenmiiV
l e,clcpn (e

maftene.
feuetftens
ie

Sieiongfe
bic feuetken6

san befen

SStjionie f/n oetft feer goef gieten

vitis fylueftris.

om water (e (of

feneenbe tamergantft

Ijebbene gljelijth
SSzjjonie.

SBilbe portie,

wan bie witte

f l^tnoernttTe.
Sie rooei
lijtfte

Sttjonia buerfuier fosffe*

cratbj beruert bic

magbe enbe bic in

loenbighe leben feer, enbe bacr en bou ee fcie Q&iponic met blaberen, swcljtcn.ffelc, enbc rootteleninalber manieren feer quaef ten besiucbfcn siouroen f ji) terepf ofi on berepi,oft in cemge mebccijne sermengbt,

bat men ben feluen bic felue of t eem> gtjen mebeepnen bacr af niet ingfeuen en hanfonber groot Ictfel enbe Ijinbermjfc.
<il.-oo

f JBertetingh.
S)ie quaetljcjjt san Sitiome roosbf glje* reefert alfmcn baer foe SKafiir,@engbc* Geer enbe (ancel ncempt enbe bie felue

mef uemel) bacr 9iofi)nen

ebben,ingljceff.

in g&cfoben

VanmlbtTSnyttte,
Sapiticl.
;lw('.

ffticfatfoen.

jSlbcSBjponie

(jeeffla'gefaejjc

foutatfeiigSe rantfttnmetecn

gbetlouen en gi)efp(cfen feo;ffe J bctleet,bic oot| tlimmen enbe cm bie boomencii bagen b.uer feluen min?
j[
1

ten

abtli|tli bic rantften

san

ijijngacrt,

baer

W w
Vanxtbtl&wtUt. &pv$fcf
fcaeraenptoDerenwafenDen^aftaepe DiaDeren .olnaer blabt nn van lotrkens winDe niet ft onghelilck.iD.e bloemen

teemt fo ghrlnck maer grootVr bm

tfn mbc ,refe(acfjttc^nDeals Dtewgaen joo tomen Daer beften eo tfamen * eenahe, ^(lrpntDwpflMtwwa|r(iil>r,Wrtwt tfnato rtpjnn, >, oftwreo wouel .nhebbenDe.Ste es feer stoot ent* D.ek op De^nDe' omu/ts D:p n
,

m Zn

ren geDepIt utf

bwpn van binnen m,( et

,

gelij ck Die

wo/tel

_.

ofS van Wdn'oj

TnZt

CPlaetfe.

CTtjt.

WW Dtt rruDt WilDe SSzoonie.Dates mSrane&ois eoufeitree fauuagc afiVe f om,?,*" c( " n S6 f f 'fet wn ijwnfo enDe lot onDerfceet nu d*oi o ?! SS!' Kj reegten
wilDen*Bi|ngaert.

t Mn^J>auonf bouwen ff86ei.3n3talicn ter

3tUa(f,nviti s ryiueftm,Daf estrik jmminaom. mat r en es Dat geflacfet an wttDen m.ngaert rau Dat ubrufa $eeten woiDt.Dat an wefen enDe t>an fatfoene Den epiecbjen iBnnaaett ahciuck es maer es(als rnoifat es)een trupt an Deng&eflacljte mm" 90nto.DK m neer oo< Ampeios.Dat es SBiingacrf gljenaempt wozDt, cm Dat ; als <}i|ngaert op Die boom nDc fcag&en dimt enDe Ijuer fcluen Daer om wint.Sweltk w hebben teiUcn etma! tien op Dat memant met auietnna, eerapiooft anDere arabeufche meefers in bZ Knagen eomenDe mejmen fouDe DaiLabrutcaenDevitisfyiueiteoueraleenDiiuiies 9Uan oltimeIla wo?Dt Defe wilDe S^ome Taraus gjjenaemt enDe Daer naer van i)fe nmsDte wuth^VuaTaminia.Die weleke oothDcfe felue Pronte toteemahe Diactfc s a hftrum nempt.3n Die apoteken wo:Dt gebeten tot
,

2B.[De<S*!)onte (jeetm

neer

W-^f/.

Z,

fommige plae.fen sLil (i)t<?<mp.3niumreb

mf ncn 6a< Wf ttU *" w' cychminus altera es.maer Ruct 8 ar^?"!!"! 1 8?t wo:DUtteli|cMen alfrf? erwonnen mus Dj Dit trujjt

IteDer

metmtW

een feer groott motte I heeft f?iof*op fejf t cydaminus atoa en fceeftg^een ttwteiDan Dieonacbbaer Ttfes.Die if ' .Dat feer elepn es.

fe

..
^~ ti

e;s>

ra

^ m<(6W(mtnbebl <><>s<,vannamun
,

f jftataere,

fupuerenDe, afeag^entr (nbe

fCracetenttettfctftgbe. . n 0!W att *' mli ( m( roal <" wn'n f ie mj uff e(e waters ar m ", ^ iL i , a mengf es,grjefoDen enDe
'

oft gfct ftooten pleehen, fpjoet enDe anDere fmetten Des Itthaems. om 0l( n' CJ " lcn ((t9 n g^f faabt enDe met een Doecjken gbeliich 'een ptoe', a,?I i r Itercften Daer op gelept,g^etijeh wi) tfelue onDerwnDen Rebben

f,r" wauw

gfceDiondien Doet Duer Den camerganeh waterartwge och. ttehept lo(|en,enDe es Den waterfttcjjttgh feer goet inghenomen C x", " 6f f " lt,( pontr Doen fcepDen aUe gheronnen Hoet.enDe afle

"t"^'? ggef tog^en

<:

S5

r<wthensierff wt Der aerDen ooeomenDe jt)n ootk geet gfitghetm <,*^ J1 f Sflijek Die ftuetken6an Die anDere zyonten.
f

,e

n9

X)tt (letittt Item,

fCgbeflaclit.

Cap,

jglvftf,

an Defen g^ewaffe of
n ter
tijf

maniere an winDe Die tof nDerfceet van Den "$itt eooiDe in iatijn clematis g^enaemt, Slematis altera gheheetcn C6 , wotDt
t

tweeDerljanDe ghefladjt g(jeoonDen, fonDcr tiocfe Dat itjnen Dat vanfommigljenoocft eo; een Clematis altera g fc eouDenwojDt.

u;

fat(>

cccggg.-

Van (emati alma.

altera.

<ap.$lx>j.
altera fpe

Clematis

CCfotfoetU

Clematidis alterius

Vitalba.
i

S)at ierfe grjcffacfet en bie opiccrjte Ste matte altera , (jeeft Srtnc tcere tacpe (tee(# ken6,baer mrbe bat fyt riem fout enbe op*
tltmt.(Si)n Maberen jt|nang|acrjticrj cnDc tjccbacrjticr; enbe maffen bpe oft vin bt> ef,

fijnen.

enbe Jtjn fecr fcerp en

tf I C6

fcflicnbe

op bit fonge.

Sic fcloemks f,i\n elep

bun
fafclacrjficrj

enbe wit. S)te rooi? tnbt niet groot.

Sat

troeebe gefiactye6

van

ffelen

enbe

Maberen ben ooghe fcfijeuen ff rr gfeltjek, maer meerber van blaberen, monter vcf (e^
Ienenben>atoog!}eranta(fe.

SteHoe*

tnen$ijn groot inmeten cruj)fni|6gf tbeplf, an vetwx n blauw off purpurrootaebtict; bi

bloemen an ben anberen niet gelijek maer ten bloemen van 90ineoo:be mtt (jueren 61autoatt)tigeMaberhen6 wat aenftcnlijck.
5

veai een (Donatie altera geljouben wo:bf, rjeeft lan* g6e geknoopte tacpe raneken, grooter lans!
gfjer
efl

Sat -tijncn bat van fommigen

bicker

ban Me wojgfjefercttf ne,br

ranek eet 'Bnngaert feer aenften(i)ck,baer

mebe battet op bie boomt enbe (jag climt, < > ot waffen bk Mabcrm.gemcjmirtek van

S
<l<y. gfcffjv fMaDerenveraaeK.^anDenwelcftenr^^^
tiaDerer,

Van (tmati duva.

van 3$*. van fat foenc met

51

ucmpu
S

Mocn.cn waf" 8ei.|cftmcroonhen6 veel fen f> een enDe wit enDe wcIr.eclienDe vergacn *oo cocmt Dacreleon p-tym faDcftcn voort Dat (angfieahevcerbe pin ,w J ,m<,c|!<" /micfc, fa 86c cromme fteertJsensDwegljt.Siie woitel fceeft vele

feer ongel./ch

mn

macr m.nDcrc.

SM

fafclinahcn '

ITPartfe.
,

(ilcmafus altera es een viemt gljewas.Dat

00t,i
te ,<,noc

fitcr te

Danaeentnfommi3&ccrutliefbe6pcrs$ouen

lanDe Pn niet n i S5onDcn , "" fifwimVH enwortc,

's?"???

im.03afr in engefant toer wallet SB" e it(m. emvlm Dic in Die fiagfcen acn Die cantcn van oen velDen enDe 6n Den wcahen innen es !>>er te lanDe g&emejm enDe woibtin Die 3 Poffefcen enDe ac'n Die fiaaen o 5 3 " p Die eantcn van Den eojenvelDen gljevonDen.

Sn^

C Crjr,
<T$aem.

ww,, '&" * @^mt,V ,an fomimg {** 3n fa, &* <?r 1 J ra ' E P's ctls ' f n6e " ' < fommtgfiw ooch Fhmmuia. ' i k voot SattweeDewoiDtoock nciematis altera gjJehoiiDcn,
,'

ur

Pc

'

^ZZIZ
:

Dientwi firm &eef<,oe wel nocfitans Dat *., Diaken niet feetrn" pten oo Sat DerDe wwDt nv ter ft|t genaemt Vitaiba 3n JboocbDuMfch /men oDcr /enen

om

Die fieliiclicmlfe

m mn f op Die fonghe en Opten. nDe Daer om

{
i

l Smj weiDtoock van fommig&engfideerDen gehouwen ,/T !*f ow n demat altera hw wel nochtans Dat ijn MaDeren ooch

lekene mt

tgfiene Dat

g^ceten

woiDt

n et fonDerlmane feer *oo Dnncket ons meer ah ciiXmff?

neer

no^ZSTS

$fe tlab(tl van ematts altera

.,,
,

cv.

..

,.

.,

CBatuere,

W n hm tot m Dj pegfimfelvct Den terD5f aeDe

oft ffceDe

Jfaet

van eiematts

_.,

,CCtacl)tentbmfttnfie.
altera

met water

ingfienomen ,

taecfit

af Duer Den

Dntn $fiKhcn

m<S(n <m Dom *

cr S <,m

* i(

mKwittt

f(OJffcDcn, Daerop

&

U U va ^VtlaminM altera m<t witten wijn verrtie^ Das^n (anclt gfie. 1 ? D oncftemDoen Die rjcrtc^ept enDe verftopteot van Der milten , met Der v:,nen cnDe

t,^HZ ^

VanVtyl.

<*p, $\ig,

^
*

g|ef(acte aieSiofeonDee ffyijft.Siieia f!e fieeft witte vjucMcn, enDe Die es Sier te (anDe onoehent $)ie tweeDe eeft fwert oft acelt mc5(en.J0ie DerDe tlepn enDe eruppt lane; Der eerDen enDe es onvrnc^tpaer.
.

c^ -B 'i V\<f!)l tevn^anbe van

","
.

"

C Cgfjeflacljt,
CEfatfoen, ^ culm ' .

1 Dfcfte reoiien fccDeeft, srauwe ).*^ !f J oaer meDe Dat fy em vafi maecht.aen Die mneren,wanDen, Dalten, poomen, fiagfim *noe al om Daer aen wa|. Sie HaDeren erf effen , p:upn 8 ruen van verwen, f a l^ ne '"& mt il ^ e 6"f".>aer naermaels als^s ouDt g&ewosDcn uin ronD Ji u -01 ' Mofmf w(Tn op 6oog6e langde fieelhe's veel ip eengheliich ceneleiin . oonfienjenDe jijn van vertpen pleaftgeel, enDe Daer naer tomen Die befiehens vowt,
'

W
,e

cf c :S(!''

^r.

& a f' 6

'

<

rt,e

'

et

C:

iit|

piittcnt

Hedera nigra.

n>Me ycpl.

Hederahel.

(<|mytyl:

tHp$tinflf>foi&tn,ftom. DDe a^epacfji " #fplf<s DenanDaen niti ftct onficli)cIt,moef jijnratttftm 5 jltjn unDnr enDt tcabe t,e nbe en dimmen niet op man eruppe n tam Det aerD ie flrtmn jijit meeft Djpecanficktxm osupn grut n,enDe in De pnDe an De n joo* &Cn p Wt Knr 6' "! " !>$$ <nfc <f yeplen f{

cwrew een &mt greof,wl op n van vttwtn ftrf twn, t nDt natrmatfe lei 'y
,

Tsl

"ZaT

wwen M M

*
i

lanDeaenouDemneren.fiupftn.wanDeftDaltfn (nbe aen bit toornen enbe aa,btn baet (jp Ijem om mint enbe vafi aen maakt. >tt clepnt 2Jc pi waft in Dit oofcljen,enDe cruppt lane; Det aetDen lufjcfy* Dj moe.

Sic fwrtt78cp(wf*lom

Ijier te

%
tplwwDt 8j tittttn
'

'SEiJt.

g)it fwtttt >8ep( Sleept t in Dtn $omer,eii in

Dm

wfott r ttwbtn Dit

vmfytn ri/p.
S(i)ti

Hedera. ^n-fjoocDDitptfelj

rite; Kiri f tn' an.fommi86fniuVf..3n

,

ffphfuw oDtt epie.>5rmhoWparrt.

Cn6fftmt

'He^rafamia

"

"""^

S ^6i" Hederaalba, fnDt npiim'0

Stoet Df geffacfjf ( Hederanigra tn Jliovww Dionyfia,5 J51in(o Hedera mas. m> tCt tl)t bit at Dieoomc tt>a|t Hedera arborea.tl Dit aen Dit mueren tli toanDen toa|{ Hedera muraiB ^ooc^tiptfcl} ocljtoarijtt tppfc|j,wt!> ffaur e pfw,oDcr aum epbeto,

Jn

-5'winD55f9l,fnDf*oomwploftS9?utrwpl.3n3tan(lioi6^Barrtnoirt. ^DetDcgljcflacbt too:Dt g&tnatmtin rite; AiJHelix.Jn 3 Latijn ciauicuiaett Hel deruia. jn -OoocfeDuptfcfc *|tp n tp&eto. 3n fteerDiiptfcf; |epnt tpi.3n grawfcoie
iparrtptiiit.

>|W

^3
f ojfaecfee ft)ng naemsi.
eenen tongljeiincft (Eiffus gfienaentf, Me in De maeltijDc Daer Dte oDen oergaert waercn, ooj SSaajjura Danflc nDe hem Diekwils cufe enDe orojjelfDe. ie welcke op en fijt Doen (>p w6 DanfcnDe.tcr aerDert tteergljesalicn es enDe gfjc|toomen.tt'cfcke Die aerDe mcrtkcnDe heeft ter/Jont oo>t gljebtoc Jt enDe Doen groepen Den vepl Den naem IjebbcDe van b 'tengeliwk (Mu Die welcke op waffenDeJKeft (jent feluen om Den"Bnngaert gewonnen (er gcDemke* nifle Dat Die iongljelinck <tffu6,2Sac(r;um, Dat e6 ben oDf van Den roiine vla
ciflbs rtacr

?!3(9lwoi1>t$((ttm\n riecr

oen

Den(jals

ie tjangljen.

fBatuere,

vOepi es eens Dee(6 eout Dtooglje enDe tfamen treckDe van natueren, ei! eens Deels tterm enDe fcerp. HmDe Daer en bouen eef t $p noch een watcratfitigc foeluiclicpf als ' fpgruenes,maerDieontgaef(juerafs3pg(jeDjoocrjftt!0!bf.

Cr ad; t en

jcrcktiiglie.

ie6teDerena"90epitntt>tjngefoDen,genefen grootc roenDen enDe fwrert'ngfien -x in op Die ootts eeienDe freceringen gelcpt,benemen Dat ooi<s gaen van Der fcltier' te felue MaDcren tn Der fcluer manieren gebtupekt gljenefen ooeh tghene Dat aii o* Den tere t>er btant e6 of t vi (jeet water erfcout,clcpn ge|tootcn,enDe Daer op gelept te felue blaDeren met ajun gljefoDetng&enefen bit oerljerDe enDe wiopte
milt er

iaeropgjjelept.

<fap oan Den blaDeren enDe Dtjfgrjefijcr ooeh an Den wucljfen, buer Die nuefe op^ <r> glje!jaelt,fupuert Die er|Tenen,cnDe tretkt Daer wt.Duer Den nuefe.Dte faepe fluimen tDe anDere cource ocfettceDen Daer Die Ijerffenen meDe cerlaDen jijn. felue fap in Die oo:en gfjeDaen (tclpf Dat stoepen va Die wcrjticheDen wt De oo'cti < nDe gt)enee|t ade fweeringfcen enDe fcetftjjeDcn an Der fcluer,cnDc Diifaficliick ooek an Den nuefe gaten.
'

<fap an $epl es eoclt goet tfeg&en Die wouDcrDe pi/newan Den fioofDe,Daer op 1 ? Deen Oft met olie an OlOOfen grjejtrelten. Hcdera terreftris officinarum.

ie bloemen van vepl met olie enDe tras

ermeng()t gfcenefen alle erbtantljejit, Daer op g(jelijck een plaeftctken gljeiept.

>nbcraue.

n>un g(jefoben g(je> nefen Den rooDen (it^aem alfmen ttreemael fDaee^san Dien rci)n Dtmeht. 'Sijf befieftens tan 5)epl mj olt'e vil 9toOi> fen in bk feo:(fe van een ranaef appel g|je* foDen,DoenergaenDiepijne ettroeeDom van ben tanDen,als Die olie Daer af, in Die contra*
rie

te felue bloemen met

gegoten trotDt. ie gumme d vepl Doobet Die fupfen en>

oojc

y-^r

De Die neten.enDe

waer Dat

fp gt}c(treh trotbt

^^

j~m

DaerDoctfpDatljaptttHwallen.

i'ebcfien an 53eplte ee(t'ngenomcn V^T) maecken weeckt)ept san Der crtcn, enDe ber# 4^fc= ucren Die (Innen enDe Dat crfanf,co(kjoo
iijnfe feer foigelijek gfeebiitpekt alle

f ^inttermffe.

^^^"
wouwc,

S^<\

nDe fonDerlmghe Dcnbewnt^ten , enDe Den gijenen Die corts t>an kinDe serleegft $ijn.

VanOnbcv\)am,
*\ Do^aue eeft v>clc
<"*s
(eclhcns,

<ap.l

e tfatfoen.
oiercantigfc tecre

an cenDer fafelacfetigc v>m

cccwtrtup

X><tnnbtt\)<mt,

(TmU

tntt van weck ftecfci&ich mftc

wKtt

&

T ^'>

X>nrtf
-v v
t.

trom tnbt tooogljc <m namcmi.

t

t^wcVenajcrtbtniibc,

Van(Sl)tyunbl<tbt,
Pendymenum.
; m t &q>llMaf.
.

(tap.l

Cfetfoen.
Peridyraeni tati, fpecies.

nl>K JtofVlt.

53^
OeptenplaDt jjee f t oele Dunne ranej;ltens;Daer mtbt Daftet bcm fclurn om Die poomen enDe ijagljen wint, enDe Daer toaffen langacbjige trrrc biabn nens.Die op Die eene jpDe rouacbticb. jn enDe op Die anDetejpDe
Pleeck,.

gruen.,pp Dopperffe <w

roelnethenDe liefelijke wiite oft pleetke djfoeroi^r ploemeri, van ben roeltken eitk befonDere lantk <nb< bol es.fcbjer Den boofkens van bm Zhtltitn eliie* kenDe.Jaer Die pionnen groepen Daer ronDe prfiekcs.oan ertsen

bm ranohens tomen ooott elepne trofliens met

toot Ie in rijp in *

te nsotfel es fcouiacfjticb. vOan oefen reotDi noveen anDer gfceflacbj geoonDen, ropens 6(aDeren t feaben een
ftaenDe,tfamen en een roaffen
,

aljoo bat bit ftttl Daer te miDDele Doertotn nDcrs pent>oo:gIjcftreueng(>enocbg!jelijek. >otk effer nocb. een DcrDe jjeptenblaDt t>en terpen van blabntn behek 5 Dtoelck Mmef a Die fache va Den PoomJ oft (jagen om en roinDt eltjch
Die ano'ere'

op fonDet behulp v& eemeb. rijs oft out traft. ie Moemkfe v& Delen in rott.en mmDete Dd Dte bloemc v& bi anbttl. troffen alttjt (tree en ru meer tram! on et ftcelhf efl als Die ploemhene oergatn jn, joo volg Daer twee tonDe peftekes naer Plartfe, IjeptenpfaDt roafl I omljier te fanDe oen Die tarnen an Den wlDen , turfefcen bic taemen enDe luffcfjen anDcre fjag&en.ijef troiDt ootk Die poffeben
felfs ree&f

man van

abtonDen

afDerDegreepeffotoeelplaeffenoanetMtferlanDt.

Jepfenbfabt Moeoet saetkmaent enDe J&opmaeM.en in Aogfiitmaew ert oft ""^SWmarnt ^trfftmaenttr.otDenjnwue&ftnrtfp. e&atm. et<enWaD_ttPO!Dtg656eetenn@rlecr^,KA^ 4V o K ,nfommtgi v)K< Ba fc (,j 7r^ o K ,^T.T-f > HAK^TiT.r,Kaa /Krr .(J .3niail)nVoIucm ran , a iu s ,Peridyme7&SylV ux raat er.3n Die apoielten C.prifolium &Marrylua, Oan fottimtgh OOtkLilmminter fmnas Jn-Soof^Dupt cl; cpljblat tepetkgilgen , Seunhna, vtib OBalDtatlaen <\n DeerDuptfeb. 6 eptenp(aDt enDe Mannekens trapten fr ancbo.s JOat DerDe rootDt in SreKierlanDt -OunDsIrfen Dat es j -onDiskerftn ahenaemf.'
1

ffemffir

jeptenplaDt ee we'rm enDe Dtoogfe tot fermer in Den DerDen graeDf Cracht en toewfetngke, . fWvt, fjeptenMaDt mj roijn eertitb. Dagen gb/D:ontken, maetltt Die erfieroe

gamere.

* manieren al ooos g^ebtupeht. ' ie blaDeren |n san eraebten Den witteen l ioftoJiDee fept gbeliitR , efl Daer tr en ouen,joo Doen jp ooe Die touDe ac^terplpuen Die in tpegmnfel an D'en tottfen aen# eoemt,alfmenfe met olie fieDt enDe roei oermeng&t.enDe Den ruggbe Daer mcDe ftnkJti oo!DaencomentanDerto:tfcn. ie felue WaDeren genefen Die onfupuere oo^ttg^e roonDen enDe fteeringfien,em bu *'" hcn cnbe >"" ft ' 6ie <m '' 9 /'" cwff^ijn lit^aem, enDe'm in 2 ' enfubt^eeft. f ^inDerntlTe. K t" a ?" t " 6 * wut^tenoan ^eptenolat, }ijn feer quaet Denwucbtparigben ,% t 'I WoroengebJupcltt,roant jp jn ^uer in oeel manieren feaDelijtlt.

f*W f' ooehgoet Den gjjenenDte ceitvan Poiflen/n, enDe Den ghenen Di < 5ltfn bet Doet Dte ojouto Die m arpept in erloften,enDe bet erD:ootbt bt modt v
.

nDeoerffopieirulteelepn enDeg&efent, enDeiaetrjt af DieauaDeoochticlieDenmei Die enne joo fterthelijch,Dj naer Den feftt oft t Jienfte Dat Die vnt
het'l

ploeDicb troiDt

faet in Der

t>

mn M

.,,

^lotrftjnfi totnDe es treeeDerlepe. ie eene Dtaeg^t Blauwe fflotrliens.enDe bit at 'Dere roitie.oan Denroeleh Dieeene groot es en DieanDereelepne.ie groote.winDt ? feluen cm Die ^ag^en enDe poomen,Die deyne eruppt mee(l (nt; Der eerDen

VatKocpXtnvoinbe, f tEgljeflaeljt.
,'.

(tap, Hf,

H Cfatfocn,
Smilaxlcnismaior.
Sroilax lenis minor.CtumsecilTus,'

reote witte iiottkene

roinbe.

(fepne roitte (lotrkene rombe.'

He dfauro Slotrke ns rombe.fceeff teere bunne rantrke 6 baer mebe bat ;p

(laken Ijuer fel uen rotnbt.Sie diaberen f iHn dteet enbe tantielj, ben cuben diaberen an vOepIgljeltlek, maer turf (jert.Sie dfoemen^tjn dlaurofcole iloe;kenu. (aet es (roert enbe jcm'er | bjjjecantickenbe roaf! knoppehene geltttk aen bit greote route leej
f

opcltmt.enbe

om bte doemen' enbe

kenswtnbe.
*

te groote rottte

(foerkenis

rombe Seef f ooek bunne

teere pelen enbe ranetfeens

baer mtbt $p uer fetoen romfomme bi doornen enbe f ujjnen gfjeltjtk .{joppe winbt g)a(t aen weetk* gruene effene diaberen roaflen,ben diaberen van fttfl veinatt ge* (ijck maer bunber enbe roeetker.Ste bloemen jijn groot,roit,liol, gfjelnek @ioe;kem>

eomen baer defloten knoppekens ooott. baer m (roert (joetkacfetief) faet lept. te rootte! ets bun wit ghe(t|tk eele bieke btaeren tinnen ber aerben eruppenbe en tot eei plaetfen rotfetetenbe, luttel du ter an fmaeeo
ke enbe col roitfape.
3

gljefatfoeneert. ffnbe alts bte gerefen jt'/njoo

S)ieelepnewitteC(oe;kenrombee6benootg5efereutan(telen, diaberen, Hoe* men,fabe enbe roottelen feer gelnek alleen in atle faken eel mmbere tnbt meert laner ber aerben eruppenbe.Sie Reien jijn bun enbe effen, bie dlaberkens teer enbe roeetk, bie bloemen gfcelnek ele^ne Cloerken van eoluere lijfcerroith, enbe bt faet aehoeiht * gjeltjtkfaettoanbenanberen.
.

C&ltiette, Sfedlauroeieerkensroinbeenroaft^ierK <anb<

50Urn,baerfpg6efaepetrowb(.

nitt

ban t'n btt etuptlif&ebbere

.

g3>
i
3

Ste gwote witte maft m Die aghe n rntc f upnen 2>K elepne mo>D< gfiewnDen op Die" eo:ent,elDen 'd* f" enDe femtnt* oock tuffen Die hauere * nDe ger|te,enDe
S>i( blauw Hoepel %iet te lanDe feer fpaDe ie wit (e Hoepen in <S:aeckmaent enDe
'

Win

ooSrr

SSwne^
aDc

fiounw^?,
S

<,'

J' '*

1Cn'

-opmaew.

GTIottkenminDewojDt fieneefen in toneer *u,\<.t

..

fommighen campanuia enDe

coi'e4ifciou-i|eren.
i

u is

van bommen ? SmkhmnZrt^ t' J'wp'lcijwinDe tniBian^e.^nStan^

Coniugu/um ,-gn fnbf afK rm

"b

2)M Maumgefiacfr mosDt gfienaemt

,.i.

SranThoiSS "* ,n mm riee; x<vmw va JjtUatljn Ch am *d<rus &Hedera frette.

te
f
,

m cnfSQat dcjjn geflapt (jtrt Volubd.sminorjn^cochcumfcfcinnon^/ ml) * * lanDe elepne ^loerken* m.nDe 3n * -

(Tfoetkens wmDe e

_,

merm enDe
Der

f Uatuere,
Diooghe oan namerrn

SefeTmDe en jijn tn
pcltjch oft pjoftjfeliffk

meDeepnen Dien, ale alenU6enDel)ltm>

Hekine cilTampelos.

ue fcfyifuen.

merte'BmDe.

VrtttQwcrtewm&c.
cifatfoen,

ap.tttf,

QBertewmDe&eeft rooDacfyigeeffe* ne feer Dunne ranerkens gfjelnek Die*

Djaepen Daer niette Dat fp (juer om Doornen, &agen, (taken iae erup*
fte

'tien oie

$p err.pcken ean

>ie f>iaberen$tfn oen #epl jnaer jnmoere enDe DunDere, Den Haoeren ttf Die JiioerkenswinDefeer gfidifckenDe. Sieeloem* ene jijn wit enDe feer elepn. faet es iwert

mint. MaDeraenfienlijck,

om

enDe

san otkwepDt maer minDer enDe fmerfer,feer wel bt> eenwafienbe, fnDe e(ck fcefonDer faet lept in een elepn Dim vccl en efloten )ie mouel van Defenee oock teer enDe Dun gelijek een Diaet.
, .

Dzpreantielj gjjelifek tfaet

f piaetfe.
<5wertewinDe waftinDie myngaerben enDe en Die eawenan Den wlDen enDe an De honen enDteftaghm enDe tuunen enDe tu|Tcfcen hoo* ghecrmiDen. ^Egt.

->erfftmaenf leuert befe -OimDe (juer faet,enDe Daer naer ergaet tp

3n-OogB(tmaenten

<*

r fe

5BmDe

f ^aem.

$eet in riecr

u4mmnfaa0.,

SS

(nt>(

ceegggttftf.ttltf Vatl (onfln<inU6

X)<m$ttXOinbe.
bt'e

<<xp. tttf.

.Repfer/uaXaWw-Malacociiros.hoccft.Mollishedera.^tl

van fommigben Conuoluulus,t>an fommtgc anDeren Viteaii s .,Dat f6 l>tingaert6 winDc.^n Die apothen Voiabiiis mediaan -ftooefjDutjt feb <Serrf} nunbe fti$ftit?
iattjn
tel

reinbe.^n Jeerbujjtfeb. roette rotnbe enbe SSJtbcl rcinDe.

f Batuere,

'

roerte tPtnDe es roerm n natueren e nbe oerbetilenbe. Crntlit en berctiingljc. fap san ben blaberen van Uefe Bttibe gb^DJontften maeeSt eamerganeft. 3f Sic blaberen gbeftoofen feepben f nbe wteeren Die gfce fn>i(len Daer op gfjelept I* 2>

alemts felntjft.

\)mt$eeTPmbe.

<ap,
Brafsica manna.

Itttf.

C fatfocn,
JJeelBtnteljeefipele bunne roobaeti* figbe ftedkens oft tantums ban mcDc bat ftlanerbetraerben ^tcr fi Dacrvlt^ bert enbe eruppt en Daer en paffen e fepne reitfo gtuent blaDerenrDer cnDc mmDer

((TBinb(.

ban^epl

blaberen van -f)afelrooe( ofe

jtjn

an ronbe >ftcr(u<fpe gfjeli|eftenbe maer

cech minbere.iDie bloemen

men

Den Moe? an bte elepne (Sloexkens roinbe g^e?

roof oft lijfwrtPiej; van vnwtn. <Sfaetes froertenbe rcaff in ronbe boe* kens g^elijek aen bit anbere (Doerftens
Itiek.ltejjt

ipinben.Sie trojfel es tiun enDe lanelt. 3n fomma Defe "DinDe te btt elepnber <Iocr* hens winbe feer grj eli|elt rotgb\nomen bat bit blaber eel ronber enbe Dieliet jijn tn> bt van fmaecke fout. plactfc,

efe'Sinbe tpaff ouerploebitr) in gttt lam atn bit Duinen en in vOlaenDer aen bit eant van btt jee en alle foute fanD? efctigbe plaetfen bp btt jee g&elegfcen.

fHEqt.
bloepet in --Staeeftmaenf tnbt ban ft pe anat mpff tot tien gb.ebiupeh btt mebeepnen te beroaere ne.

it erupt

om te wraaren enbe

f $aem.
Si't<nt!)feetmrlee;xftl e^r/.3nf<ttijnMarinabrafsica.5nWe2(po(efteti
Soldane!la.3nS)uptfcb.gettnnPf.

ifcatuew,
'

ben ttoeeben raebf f Crarrjtentbercfctng&e. 3ee roinbe foft ffertfteljek buer Den earoerganeft a!Derb>nDe rpateracbttgfie oetV2J tttbeptenDe opent Die t>er(opt(jepf van btt leuerenbe es feergoetbenroaierfiK&iigen
tot In

gee wmf es roe tm enbe b:eogb> van natueren

ingbcgbrnen-enDeDefegeewinDf folmenineenicb. cleefeb fop fitbm tnbt bat b:inthen,oft bte felue IbmDe b:oog(>f n enbe g^e poebett tnnemen.

^tt tpmbe tngenom fonberling^e gbepoebert es

bit felue feetberuerenDe.

f ^tnoerniffe,
Der

magen Mnberltfelt enbe euatt

ot Die jee BinDe falmen mengelen Jlnits faet , Canf el ^engebeer enbe wel ,
fupefiersenbealjooaltfamengb^pcrtimittafeeuen.

f etctingrje.

:e_n . "SS*** fCfatfoen,

Smilax Atpera.

omf.

339

miDe geeft (tere fff et ftens en&e rondten Die met ceel Doornen en&e (MtenDe puntltena
6efe( jtin,

:rht n&e

<5(fftfnif

om te Doornen, (jagen

enSf (upnenpticrfeiiic, gbeliicft <tnere BtnPf n, roinpf nbt e nBe aen af pj xn geiahen kan met fcueroi clautriethens fmer aff maltenpe Ste Mapf r xijn bm blabtt
.

vi fttpl

nj feer ongehjeft maer lanchroojpfc

&n ene vooi fcerper. ie bloemt fijn nit.

Wf altrij rijpen roof twjoe n. &it nwtf f f
tieltfnOf {wf. als JMtrus fc&'ijff in watfracljtfgjjf ongrjeeottpf plaetffn pf f f re palen en&e vaKfom afreellomt>2f
ff

S>i( nieren $tjn ronpe oeftf n veel bp mal* fan&erengljefijch als biatfktne waffentif

^ Se

Cllsetfe.

Binbf toaff

ts.fiitt tf lanDe en wojpi $ niet

ban in fommige nf erff tgjf erujjtlt f peppers

jouen.

g&f oonpf

fftDjt. teftenpf QBinDe bioepe t in ot'f lt me

ff

0nem,

SefeOBinoeljcetin ti)t <rp\iTf* 4\ Xf"XMMf TJ>Xft3n iatl/n Smilax afpers, an fommigllf n Volubilis acuta cft Pungens. ^s^-^UT^n^ Sn-Oooc^ou'tfc^ <5tec g enPtt>tnDf.> 5?feroti!)tfcf! tSffftfnoe tnt>f ^n,<raef^.Vi ^fetpicqtiant. gnoe We uwtel an oefe ttmtfffs

mmn
~.
AJit

Spa

pariiia

6,e

fer

fi,t

t>an

Wfeft,5oe wel clepn effect paertiafrcolgf.

eritjjf

fommiggen (of wel f.echttn "85fP"|na8

hz^J^Z^BZ ZviJZll
feer oet

f/3atue,
fs

wertn

fnt>f

f nt>e

pioogpe van namere n.

., cv JOif Mabttfn

wue&ten van

f racl)tenbefH'riiji)e.
fteftenDe

wine jtjn

6f .ergfi.fthecMnDe en toeterftacn met alleene De nf m nf ,roaer vemmnen ooeft tghene Datfnaer Patmen t>l{<

fogpenomen

off

mgfiegpeuen n>o!Dt,aIjoo Dat Pif

llctomt&Z^Xi
'

latttvIZmlbmZm *

fffn

alTe fenirt

m, ~

gfjf nf e.efe

wngfceenfentjnpefcapicljtenftanrcojoen. C9?en fariift codt oefen erutjoe foe,taf alfmen ten meuwen gfiefoifn htn&frfn an w fpc an fffn crupf mg S fcft Dat naermaete P een fattjntmftabtWmm

ba2 ah <b tuf "95rW8B>-UjNM

X)rttt

6c<tnmont4,

c Cfatfoen.

(Tap, Idi,

(ammomffmgfiffIact;tfn6f mam'frf4 QBi'nt>f Nfw(efferfnan ffnofr woJfcIwozthtngjt ontrc"f ier ef(iff oetf hooefc oie otthacbticb f noe vtt jijn,Daer aen Dipecantigfce fajiiatptigpe oiaoercn traffen 6la Derfnan totpf rtf wmt>f san fatfoene n* feerongeltjcft.Pcn Se! Maor ren t>olna gftf (tith matr faeenter te oloemtn niin m'( rent abc tiidt

?[ s pfr mfpfeynen

p3Da t0(rsam

(n,c

groot g&f pjttjxft &f eft.

8HoehtnW pf,en!>e eeammomum X etm e" 9S ?

'

3$

?"'<<'

'

ccc^l.

Van Qcammonia.
cpactfc.

Gap.

lt>j,

Sefe '^Btntte toaff in

fe

cammonium

aften, $cpftcn, ptten enbe t'n %mt>tn lanDf.macr bat bc* te,t>M van Slficn enDe <3Jcp|ten coemt

S5efc 333inbe heet in rtecr

wMr oan fommigen oock Ie SiofcoriDcs

>

C^aenn

fcrijfc

(^S'f f !(<t,tnbt van ben ouDen Oiomepncn t'n iattjn coiophonium. fap van bet roottcl gficCJOoctjt Ijcet in tie(f mw<!>Mt> enDe tn iattfn Scammonium.^nbfeapotckenaljlnocrjonberepf tS Scamonea.eilbe
Cf t Diagridiura.
alff bercpf CS Diagrediura

q&atum.
eamonea C6 toerm enbe btooa|c (ot tn Den betten graeDt.

f Ccacht en BBeufetngtje.
Dat @cammonium,a.l6 seoifept e,ge(>crt en 31 toosbt.ioijf oft fc6 (uwen cotenen ftoaer inghenomen,iaed}t feer flerckeliick otter t>en camerganck af bic Ijeete geelc cbotmjehe tJocfeuc^tBeti, enbe es mits bpen feer goei (ot Wc a,eelfit$f,pleurcft6,frenefte,ljeefe c ottfen, enbe tot alle jtecktcn oan (jeete gcele cl;o lerijekeoocb.ticl;cpt ootfptonck (jebbenbe. 2)it fefue cammonium met guemcfe enbe olie vetmlaftt boet feepb en ftnekt alle 55 eoube geftoi.en met a$ijn $eneeft alle quabe rupbiefcept en fcotftbj Daer op geff rek. tammonium met olie v& SKoofen en ajtjn oerfuet bie vcroubrbe pijne tn Hjooft alft (iooft ljier mede begoten tooibt. cammonium met tooDe in een pcfftts gljefet moeckt bie nawertijcftc cranckjjepf J let otomoen entie freckt af bie feconbine enDe boobetKueh. ten.

Sfap van

cammonia gbeDtooeljt,

cammonium bat e$ fap an cammonia e$ een (eet ftertkeenbe getodbige me*

&e<pnet>eeltnBernt'|TcnenDe(etfelctnMengt>cn&e,al6$p ongebceterf enDe bupt noot* faheltfch^eijt ing&enomentt>otDf. Hen terpen maeeftt }pgrooteberuerte,tt>alging(ie,

f BtnDcrmlTc.

enDe oeeltoinDen

m bie magf>e.<2en anDcrcn $ooer(jitjp

Ijeef

Dte leuer

Doet cottfen eomen ben grenen Die

oan natueren^tin. Hen

enDe Datbloet ei berben opent jp bie

beren enDe quetff Die intocnDigfje leben oock bloeDigben camerganck fomtijtsma* henDe.Suer toelcke (ctfelen ocammonium fonDer tret)fel ber leuer.Dct erten en ben

imoenbig^en leben feer

fcabclijckes.

f JSetert'nglje.
Sierffe^berntffcirojbtgficbectert alfmen Dat eammom'umt'neenXlueappel 6tabee oft tn cenjaffepe oan .Queappefen tot Dat bte appelen motutoe enbe gb>noec|j

ttwDDct SiagriDimgenae'f. 2>ie metbe ^inberntffe wotbt belet alfmen bat Stagrtbitim met eemge oeteoelbe fapen meng( al fap oan Stoofen oan J5ftli oft mi Die oetticjejit an De Ptttymen. g)te berDe alfmen CEtfaffir oft Xueappel fop tot bat Siagribtum boet.

jtjn.Snbe

ak tocammonium aljoog&ebtaDcn es ban

X>(mH\ftanclt,

(lap, U>tj,

C Cfatfocn.
j

enbe jjoutacrjitge ffelen oft ranerkene Daer mebcbaftetjjcmlancr bte boomen^ag^en enbe feegghen optoaft.JDaer aen toaffen lang^acr^tig^e gruene blaberen ben blab'eren van 5?el met feer ongfielt/tft maer wat mmber,fom tee ooiftems g^eltjih bteeebele
-ffsrantlte ^eeft
teere

Dunne

btagfcenbe.Dte bloemen ji|n peerfae^tiefj en trafjen oeel op een enbeelelt eiinvtiue fmalle HaDerhen8t>erbeplt en hebben in DmtDDel een geel pinnen ken. gnDe al6 Dte bloemen oergaen fijn joo olgljen Daer langac^ttghe rooDe faeekte
'

aute

bcfikens osemt

oan fmaeeke

naer,oeel bp een g^eltjtk Dte beften

van

-ijepl toaffenDe.

Ste toottel e6 elepn enDe fafelaettc.

fpaetfe.
aifsranekewafltnBceltigleplaetfen bp Die gratin <S ffaenbt tpateren fuffeBen bie j;ag6en enbe &egg&cn. cgijt.

X><tn TUftance.dapJvij,
Moepet .Oogljlmaent wosben
2ttfrancfte

cm m
.

duiobm.

Jjepmaent e in

(jiur :itc6trijp.

C iacm.
2)i( crupi rcotbt n ter Ujt van ben ge* leerben tn rieer gjjeheeten jjiwfaMfopj
yxtnonrwf if
.

3"

i/H Dulcamara en

Am
3e
lanbe

radukisjn -f)ooc^upffc^
liekcronb -fjpnfcbtaaut

3e

lengcr
te

fy

aifwawke.

C$atiiere,
3((fsrwke es reerm enbe b!oogfican
natueren.

Cracl)tentt>erewng!)e, ie felaberen gijefoben met nu/n enbe 21 g btowken open alle er jtoptfjept an
ber leuerenbe ji/n mif bpen feer goef tfe* gljen bie gfjeclfucjjt tot verjloptljept oot*

fptonch ^6&ene.

05

Sflfsrancke $ijn cot goei in ber maniere ate oo? grjebtiptkt, ten Benen t>ie g&euallen, g^e flagljcn off errcckf jijn enbe t>ie an binnen ftebm*
fenoffgljcquefft ji/n,

Sic Maberen van

want

$p

boenbat

gjjeronnen Heet feepben ent>e buer b}

wa*

enbe pepten enbe gljenefcn <g|ene battet g^equet ft es.

terafgaen

VanQcoiftc, gap.tofff.
f tcfatfom.
)

Caflytha.

gcoiftf.

Zetfu

es een aenberlijtk rupt fenber

Maberen e

telen gfcelijtk een

vttmtut garen eit e(e

_ bicke biaepen 1
tros*

buet malcanbcren gpeolocfctcn aen (iagben, tupnen en* be fomrnigben crupben angljcnbe,waffenbeenbe trup* j "penbe. :nbebefebtacpcn$tjn (om reo(,fom wit ,ent>e baer aen waffen fcier en baer ronbe kolieken ierft witte clcpne MoV Itens,cnbe baet naer fep fabeken soouhingtjenbe.

CPaetft,
tt crupt traft fjier te libe gfieerne op bie taern t>efen agen, en ^oppeerupt enbe in las,enbe woibt ooth op fommig'fje an*
teren crupben gr3eonben,a(s in fommigfien bo:re plaetfen fcier te , lanbe op ben neeren enbe depnen tem^nbe in bie (jeete lanben op ben {jpmus enbe !>pmS>ia , maer bit C6 feer clepn enbe bun,bij|> ge(ijck oock op bie Zifem baerrop tfelite tn onfen fiof op tuaftenbe

6eonbenfje6ben.
fttEij't,

iOtferttpftP08bffflee(ltn^)opmaent enbe i5og|?maentgeon^ ben enbe ban otengpei oockjiin Mocmen enbe faet.

tiaem.
if critpt teeibf gljerjeeten in riecr yufu-ilx.^n
(atijn CaflUtha.

fommigljcnPodagraiini eii Anginai 3n^oocf)buptfcbgiItjkrauf,$lac&fejctbenenbe <ob<crn Jjierte lnbe Sto:fte,en tot fommigbe plaetfen '&angbc eir^ilbterupt.
.

3n bie Slpoteken Curcuta,an

"53

3n

Cfop. tottf. t)<m eeoifie. cccgltf. 3n3tanc|ot8eur6tlin.SitJfM*oud:M .ljpmus ta(tw6t gebeten van Dm ouDm gtoiteifen tn arabeufcfrjrn mt e|ier6 Epithymum en Dj op Die r]pmi>!a src(iictEpithytnbrum.^riDiifafrcli|cj macbmenDm nDerm bit op anerr erupDe n
groepen oo<h anDert manen gh t tien na er bic e rupDen Daar } p op Epigeniftron Dat op Df n 2>! e nt grof pet. Epibaton Dat op Dit 2>! armbr fkn (? agrje tr(f Epilinum Dat l'tt >8ia6 truppt. Epibryon Dat rjcttt Ottt DlC J&Oppt triM.
l

rc-affe n

ale.

Epablinthion Dat

fi jRatUCrC. Sic nattKK van tosfit f Dtr naturr e n van Dm trupDc Datr j op wa(l ft ft gSt> lijeh aljoo Dat Dit op f f tt trupDen a la pmu tnDt Saturt pt waf? eet jet r F* 1 1 s, fl Dit op anDtrt,nkt joo $ftt,maer Itrjt t > van rjutr ftlutn wat tuttin t fi Diooeb.
'e

OU Dt't

3l|'f nf toafl.

ract)trn)cttbirig()c. <See!f<t tn oft wijn gt foDen t nDe $t Dzone hen, optnt Dt't vnfeptnt f vel Der Ie utr.gaUt, miltt, nieren, tnDt san Dt n aDtrtn, t nDt Dot t Dit telt voehtieluben Dutr ten ca mt rganeh tnDt mtt Dit wint loffm. etwftt tegott tot Dit ouDt fo:tfen,mDt tftg|rn Dit gttffudji fcnDtrlingljf Dit op 5

wam

6at.f)oppecrttttofinD-;OI<w<>0. 2lnDtrt to:fimjt|n van dringt

D trupDe n gb> lijdt ban # op wafTm.

<fap. Ug.
.

Tfcm^oppecrtt*.
fi trguedac&t.

Oppterttpt te ftrt f Dttlttt van grfiacbtt tnDt qBt(Dt at 0!Df at* |J e ett n ->oppt mDt Dtat g&t groott De Ut n.<Qat qUtDt e e fit nat mt /joppinnt en* Dt -)oppttriipt wijfUt n tnDt tn biattfy gb n benen eitpnt. oft

#am

#m

fr

fitEfattben. i!jr^3f 'mmt J&cppt fcrrft routrf ftcltn mtt eitpnt n fcr rpen Doone hens bt fet om Die ftafte n Dan fv atn gifplant t ( uer friut 11 winDmDt tnDt fttt fcoofb. trafl e net at blaft ren jijnrouro Den HaDertn van

Lgpulus faliar ius-

^opptaupt.

As

wtttt

iponit fcljitr ge lijeh, marr wat min Dr mm gf t fntDt n,e nDt bjnpnDtr v<J wru at n.2tn DopptrRt van Den |telcn tuffd;en DitelaDtrtnaalftnrenDt wtttt lanrfcacfc grje bollffcens Dftmtn betlrn nue nipt.mt t
nD'tre tvtfenDt

Dan

KaDtrJttn* tfamtn

velt trugrr lf tlcpnt in ten g^eDiong^en.

uff cfcen
tvaji
(

Dm totbfctn Dat faet oerboig'he n

e' nDe

Da plot tt .

Dt ft bellen

ale'

fp

riipji/n, |ijn fttt fttrek

nwiDt vtrejatri tot Dm riftD:outptr6,DifmftD^m belle" huer bier fmatebeliich maften, ie tvotttltnlaner ver atrDtn truppmDt mDt Dutr tt n ggt* vloekten tot peel plattftn meurre ftutttn
wttvoiptnDt.

van rutebt. tnDt grif bworti van Dt

Sitwi(Df^)opptDjDtt^)oppi'nnt Dtr tammer ^)oppt van WaDtrtntnDtflfe

len fttr gtltf(R,matr tn b:rngfu ght en belo lf n ttn watrt fttt elepe Dit'ntrg^trinc;

ioftnDimtn.ittt>o!iflvanDfffnf oocb cruppenDt tnDt tot veel plattftn rututvc

(aub

$6$
XHint,<>pptmyt. p.U& cccplm. fatum rctwotpenDe ,ir al* jp ut wuml veei falact Ijcirn e!pen,cer it tkdu
ft

ren e bben,rnOe gotOc jjfcefonOe

i

f pi)|'e jijn.

ClSlactft.
en&r atfccro ficplant ^tr Oaer teeorteptjijn,cn0ett!O!0tfcmiijii>cetkacn0ieaMenvan Oen velDm inOiefiaahcn
gjievonOcn.

*m .f>opvemii tveiot $ier e (anoe m Oie fcoucn

S ^)opp<ntw tou C6 wift .>opperrupt traff in 6(V $a,$en en

ten

Mn et n toten ve I&tn enOe van ben mcef(jouen.

fjcagfir n

f Mc e atv

Ccfb
ir Mlen van j9ovprupt tomen in
marntrnp.
.Oog&ltmaeffl voott enOe tpezOr n in Arrf f?*

f ara.
^cpprtrciinvtcrtiitvanfemmigljrn g&ejjeetcnin W*<r/8fwy 3nia(tjnLupulus faliaarius oft Lupus filiairiui.^n DlC Stpoidi Lupulus. Vt Jf)00tlj0uptfth -Opfft Oier te lane .cppt enOe jfjoppet uet.Jn jj ranchous .yeubloii.
i

Jtatucrc.
Joppccrupt cnOe fcnOerling^e Mr bloc me te irerm
tofot.

moe t:oo gfic tot in Oen ttrecten

tuCractitenttierciungfie. -Oopprcrupt gf>r fetc n enbcghcO:oiiikf n opem Ou vri jtept&ept va" Otr Icurr, mifte cnOe van Oen nicren.cnOc fuvuert Dat bleet va aU onfupurrfcrpt Otr frlue t ucr Die vti tic af iaghcn&c,cnOe ra mits open goei Oen ghenen PK ft e:f i.'t upPuh, oft anOers gb u tntfeciiith |tjtt cnbc quact onfupuer olert Rebben, t Oen feluen ji|ti oock &ic longhe fptuptkene goei Die in Dit tiftttttt rnbc 3tp:iH
ei ftict en.in

133

van faiart gb e ghetcn. fap van Jf)oppctrupt mgfce nomen macchf camergonefc cnbc <$elrri|tkt gumorrrn cnbc alle onfuputtrjrpt van Oen biocbc.
plartfc

iaec(ji

af bit gbcclc

)nfcluefapin6teecengbeDacnrrprochteie enfupucr ooien cn&c verctijf talie?) (tamhDaerwt.

X)<mX>avtn.

ap.

!g<

Sf\3ten nvreOerlcpe van ^rjcfiac^tc ai SiefceiiOrt) fept 2)?annekcn mOr IBijf* A*'ken,0ie van blaDcren male anOerrn fcer gbc Itjck jijn.

q egtjeflaebt.
f Cfatfocn.

langhr blabcrcn, (emtii t vee vetten ItitS ourr brp b( jpOcn gfit liuft lucght (<n trtghe|'p!pt tot ten tibbdun toe g ^ t fticCtn en voen eet ronfemme g^citjeh eet fag$r aht kei f c,<un tif ttxlchr atn Die 11c rn0( onCarflr jcCc

-Oarm mannrkrn heeft reete

^anghtn bte m txr ti/t ftvert trotocn ttitf afvallen. 11 trend (6 buk van buptcn fivrrt vcd blaOenn f nbt enghc bcb( kcns,6ic tbcahmfi van Oen HaOrrrn }tin,tvttvojp<np<. gnbe Oit g^'f *' "" vOrn f rft no4 ciotmt nodj
velt elcpnr (liphcne
:

fac( neef;

kent trtlbc oir elrpnr ftipk Oir acljier enOtrbIaDrrrntvaffrn,otrOrfommig^rOarrvooi vergaren Oir Oaer mcOr mrpnen
(Jr ir n.trn

tvacre (af

mm voot fat

re

oornr Pat in Oer tvarrgept mr t Oan pDelgept en r. ^arcntrtifken en ^rcfleotkghten bloemen cft |aet, maer h erft lange ^eegetalr a grue 11c ftclr n Oaer eitn veel bla eren tvaffrn ouer bepDc jpDrn ingfiekerf 1 en rontfom

wonOrr

ft

t>

mr ghekerf Om biaOeren van >Qarm manneken frer gein ck ma wat mtnCcrc ir

:

tvottrl

van Oefen

es lanck

en Oun van oupten f irert lant; Oer aerOen cruppcnDe.

f
1

plarttc

vOatrn manneken tvaft fc^ier ouer al in rouwe ongeboube plaetfm rnOe in fommte g|r voe tigfje fanOac^tig^r raOe am Oie r anten van Oen neren vrlOen. vQaren tvqfhen tvo:Ot in Oie ooffefecn enOe op Oie gb e bereb ten gber enten.

CCqt.
3n 2pjia tomen Oie Maorrrn voott enOe vergaen arOerem in jf)f

83

maenf. ij 5?em.
f{

VunVatcm,
Filix raas,

Gap,

l^,
1

Klix fsminii

90arn manneken.

90arn wijfhfit.

\Sr <n Fd nns

*

ene an fcmm. S l?; jn ^ooc^ujiifcb OBalDifarn rcrif-lm en van fommta refi farnftruf.3n 9?mDiqptfc tfaren fhrn.3it $r anc&o.3<>ugere fJmelle
fr

6 m rirr;9rifa '^* tffifS'f jn iaiijn Fiiafamma.

96
s c

rfcfl-^w s^J, ^.51 &; b{ te m .>eor&J>i!jfc& <2alr>tfarn mennle 3n ??eei Dumfefc Sari -uaremano man* * wkm.3 #{ 8 M8 rmapc,w5uctof maffe
in

ltt l tr

8M tot

^ *

"S* M"

Nv^^

cr

brngraebf

"

JBatuere,

V<"" s6e(, the '

"'.' <nt>< fcoc-96*

tot in

ben mttt

f Ctat^tefibertftfnrrtc.
boDoefenbeiacc&jafbie&jeebercoMien.
felu

lenofet>erffeptrmilte(ie&&en. Sic ttwfcl an #rrn twifftm in bcr mam'rrrn ais bir ttxntri x ean bj

i,

m "'",85'f 6 /"." fw M"m brn grenen Mr rrn wrfirrbr lirfwofc 2> i

*

~'

netanmgfcenomentactljtafbie&wbeenbebieronberowmert

arm man ff

nmMrrottbwK^

X>an <Sv66tX><tun,<laM.
Clfatfoen. 5p\3t yaren es 6e #aren wijfkc fcijter
A-'gfjelifek maer $tjn 6la6ercn en jtjn tii'rt gj>ekertel(,r}et Ijecft tenen 6unn recij en 6i(itmttgrjen fted ontrent een die (aneft, 6aer aen otter f>eij6e ^6en groofe

Filixaquatica.Ofmunrfa;

root vorc oft water #arc.

cccplv.

6Ia6erenwaffen

gjjclitck nluegrjclen rot

od oom arengijefne6en ,Op6opper|te a |bm*> rmgfcen (leien waffen rontfomme 6te {eb ue rouwe ron6e eoienkene gth'jcft oft faei tt>aere.3te woitei es groot en6e 6ick an
gjjefpsept.gelijtk te 6la6eren
.

e(e fwerte looitdhee 6uer een get)locb_ ten

*>erga6ert,m 6mi66el waf wits e6oen6

6atmen6teJKernean.)imtin6a beef

Cplaetfe. Jif gefloept van #atl waff m 6t'e

ferje

oof*

en in <om&erac6_t!ge oefctige plaetf.

>if .varen fpmpt in Stpjiamef 6c ant 6eren -^Barenen wf,ene oergaet tfrgjjen 6at 61* winter aeneoemt , maer 6ie we:teJ
blijft in 61e

aer6e 6ueren6e.

fBaem,
gjit varen woi&t
eruptlief [>epDer<s

m ia tijn ge^eet oimun-

n ter fijt on6er

6i'c

da,RUxaquaticaanfommighen

Filicaftrum

"
vaun.

d6j 'JUtUmiffm Lunaria maior.^n Sltptfd} Polypodium, <8oom* root v0ar,water.9aren oftwi!6t 9arc, n fommigben fint* t:ijloftel6 crupt.

T fBatuere. fmun6a es werm in 6en

terften grae6t

i6e ioogfce tn 6en twee6en.

%

goet gjje&mijtkf 6en gbenen 6ie gnef(agljen g(jeallen 1 vS. tmpten oft tunnen g&efcuert gJebo:(ien, oft in eentgher manie*
ets
!

munba

fCracWentbcrchtnslie. Ajat 6mnen|te van 6er woitele van f>

gnoe aerom iowoit jp<jcd erperimentatuers m6ic

renonileftoftgljeqitetftjtj-n.

won&en jancken ene an6ere 6nergfiriicke gbeaen cn6e mj an6ere truien 6ae'r m ge* foen. < nb( oock van fommigen in 6ie hit
rn6ep(ae|lerenermengf.

Van'&oomXHxvm. &U$tf.
t Cfatfoen.
Qt,pomrenr)etft Ma6errn ontrent een
6en mi66el(ien rwfteken toe gfefne6en fim maer met rontfc
tot

^fpanne

lanck 6ie

omme gbekerff

)ie woel te febier eenen mgber 6ick, en6e feer fantk lancr 6ie aer6emippene efe 6(a6rren ODJtp:<ng5en6e,
.

van

van bupten fautm.wan Binnen gruenacbticb. met val aenfjangfienbc najacljffgc

felinghm.Snbebitgcf(acb.t>anv8arencn
tiocb. faet.

fa;

(jceft

opck Reen ftclen nocftbloemen

tcjsiaetfe. Soomraren wa(! fit Wc fi^oglje (anten an ben toefben Mr woMefcn van ben toomen.en fonbcrhnglje an ben epeken, grnbe fomtnts ooek op bie oube 'Btfgenen* bc op bie baken enbc out> muere n.

am

oom aren Dcfcout joomcr enbc winter jijn &labcrcn,maer fa Sm 2(ptia uo km

{jljet

f W.

nieuwe ooott.

woibt g^efieetcn riecr Tsok\ntifwp.'$n {atijn KKcula en Polypodium.' 3n ^oocfepuptfcf! * nge Ifufe aiimfarn,e n lopfftourij. jn 5?eerbttptfcb oonw >arcn cnbe san fommigjjen jickem>aren.3n grancjjots polopobe.
soit erupt

C^aem*

f ||5atiiere.
Sic rootte! an SSoomwaren es bioocb
tot

m oen twecben graebt

t'aecfif

af bit froaere me lanc^oiHufevocftK^erenenticoictaeye fluimen cnbceefeergoetVegfifn Dat coitea, bat (6 wctbom tn oen bwixk.wrhmfcept enbc cr flopt jjept an ber milfe, cnbe tot Die sierbebaecbje coitfc n fonoetiinglic ais #> met pit6jmumtnnenomen wotbf. Qnbc De|e wo:tel falmcn ficben tn fuct vit efdj fop of t eapocnen fop oft water m$ < SNaluwe oft erte enbc wat ani|6 faets.cnbe Pat b:incken , oft bic felue gfiepoebert tnct {memel? water bat es Sttecbe innemen. Sic woJtei an oomware verteert cnbe Doet feepbc bj ouersioebit^ dtiaet (ccfcb pat in bie galen van ben nuefe roa(l polppus g&efieeten alfmenfe gnepocDert

Sic wottcl t>an SBoomoarcn serweckt tot camrrgdek cnbe

f Cracljt en tbercfetngbe.

Dicwils

tn bic nucff boet.

Cttefetefinglje. Sjie mitcl an oonwaren bat acn bic wouden van ton epeken waft es b/e oeftc: enbc beqtiaetnjie tot Dengfjeotupck bcr meDecpnen.cnDe wo:btgftenaemt Polypodium
querciouiD,
J

T)mt Gychn XXxzn.

^twen,biemlcanbcren niet

'

e<tp.

Igff,

rfK S?enen COaren es nv ter njt twrebereanbe.^Bit epdten vaten, ctf roert etieften
feer onghelijek

en jijn.

tnbt met oucr een fpdne ^oocfe waffenbe coc noc% (leie nocbTloem noe6 faet bjaabe! tet;n biabere jt)n wit,teer,feer gefneben eff rontfomme gekerft cnbe meer (nbc imu bet ban bic Haberen an -Saren manneken baer ooek aen bi< acfcter(leb lepne fapkttu ae nfang^en. ie woztel es btch^tiqm an e(e ((cne wwteikens ba eengbeb!ong^nenbebuermalcanberJgeiot6(en.knbebitroi(;B(kenaren)er* (iefltfwin(ersji|n6(aberengc(i|k bie anbere barenen wert epekenoarenfeeftbtupne pelen cnbe owpnac&jig&c Haberen bfcnietwo groot noerj met joo (attek en jijn,noefe. ooek jo feer gefneben off elean gekerft als bie Haberen an <Wu cpeken aren,anbere ben fcltten gedjek an achter ooek im cletinc *"

pit ereken varen es ben Raten manneken niet feer ongncliiek maer eeJ

ttfoen,

minberJ

WPW

feicmeSrmbe!
wotben

"*

$ " SSS?

e rpeBen.maer en

,2Tm^Z^T om ^T
al

mn

f |3!aetfe.
n6 mttm Vtmn mbi( w(dent.nben i
crort

met gjjesonben.

X><mGyctenX><ivm<
Dryopteris candida.

<t<\p.l&U

ccc$x>ii.

Dryopteris nigra.

Soit fpelten ^aren.

wen epeken #arcn.

Stw'f toeken aren fpwst fa

ZpM met t>rn anberen vOarenen wt.

(Dat toert foengljt &an memoe Maberen oo!f.

SU grjcfacbt *>an vOaren roo:bt g^eeten m riecr jitvrftt k Dryopteris.3n la*

(ckcn vat rn. at "Bit nwbt in bic 3potek gjejecten Adianthum,enbe bacr oo (of groot adj> terbeelan bert (tetken gljetmtpckt. * at wert eiiekcn aren en es bic 2(pofeken niet fecr oeftent cnbc baert 6ckent CS tPOibbef OOCK Adianchum gjjenae nipt.
fijn Filix

quemi,t)at 6

m Siiijt

fcfi

C iftatuere,
SBit fflrttett twen es rjeet , tuete an natueren gljelijck.
i

fcerp

cnbc
t

feet afoagfjenbe.

g5at roert

ber fet>
bat j p bat

C Crad)
"Bif epeken

earen baf

bic optecjifc

en Vc rrcfetngfic. jpopterts es, es an

.

affitcfter tratfy

$api n>( boet *>a[len,cnbc bic upi glatticb maceftt (f nbc om bat te boene mcetmenfe op t(ic(>aem(fe topic bat tet in bic (oue es)rocl clepn met l)uer teoJtcltn gfictneuen leg* gljen tot bat et (weet totcome cnbc ban moctmenfe af frijeken cnbc toebcrom anbere op leggfen tot twee oft bjpc repfen toe ais iofcosibes cnbe alenits fefnjucn. Sat toert epeken oar maclj oor Zbiantfy bj eswottro ap: gehttpekt tposbf, 3

X)anButn\)tttfton$\)t.

ap,

Igt'f,

C Cfatfoen,
geef t lang&c fmalle Mabercn ontrent een fpanne (ctft, bie op bic eenejpbe effen cnbegiat jtjn cnbc op banDcr oerkeerbe onberfft ipbt fer'aerben toaert met fcapiadjttge fireepkens gcliitk oft cleane toojnt
fiert jtonglje

ecn

kens roaren befet.Jie toouel es ftoert ^ciptaerjuc^ tfamen in een gebton* &en.fO ernpt en rjeef t cock gfcecn (elen noefe bloemen noejj faet.

Plaat

cccgMf.-

Van6ucn\>tnfton$\)t,
CPaetfe,
phyiiids.

(tap.l^iti
(Steen .Sertftonahv

efeenh><|?ongb>n>aft spatie in lom.

teracb.tig[ie plaetfen,in uoc^tig^c

enDc

flee n?

oen fommiglife fontejmen, fcomputten enDe ouDe tjodjftgri mueren.

cfyigfje Dalen,

3n
cotfc

C ttqt.
3ff>i0 eri/ght Die

<5teen5rr<f?ongfje

nieuwe MaDcren.

it erupf nwDt in rieer ^m-k f nbe iti latijn gb>b>ten PhyUiat.^tHnc Z^etfkm
enDe Linguaceruina.^n Jfyoottp Dur.t|cb -Oirfeung.^ier (c lanDe .ert(onge nDe tot onDerfecet san Die anDere Jjertfion; gfce Daer afin Dat ierfe Deel gljefereuen es,
Scolopendria

tn ert|long(>e 3n grande -tangue

.

oc

eerf.

e"nD

Dit

erupt en

et;

geen Hcmionitis,

als fommigjjemeimen.

$atuere.
Steen Ijert fongfce e feer fcicogfif nb<
i( tfamen trrcRenDe an natuerrn. Craetjt en ttewfeing^e.

m
Dt6

JOie eiaDercnan teen fcenfiongegfie* foDen enDe gfjeDtoncHen $i)n gort tfeghen Die telen van frr penten, jlcpyl Den loop

Dm

t>uj)e;

enDe gfcenefen Dat root melijoen.

^/WSPS

Hemionitis.

faUnen Clfatfoen.
lSmioniti6oocronwut^
f|&aer erupi
geli|cfc

Diewoo*

|g_hefcrruen >8arenen enDe $teen (Jertflge^onDer |iele

-

Moem en faet.

Jjet Dsaegfit

Srootacb^igfje fclaDeren, Die bentt

jt/n

kut

enDe ooi fcerpacljtic, Den HaDeren

trceeDe

van Dat

Siacuwulus, afsStof
$tjn,eft"

co*i&ffe(mjft, met feer engljeujcli, Die

tpelthe op Dte

eene^De effen

aen

\a$u <tt tige (lreephens,geli;eh aen Die teen Jjcrtfiongjje. ie wielen $ijn ele fafe*
lmgen.

We anDere

<jenIjang(jenDee&6en

CJBIartfe.

il

erutjtgroejiet in Dondtereeeerjffc

f e (teenacbjige
Otoome,
fcrrs
eii

rore plaeifen

efinwt

tiotertijt gfjewonDen in Die tuinen

van totfom anDere plaeifen an

te

jfalien fonDetlmgen in Der eruptliefbeo?

b>urn Daert geplant woil. Aier ianDeeeftno(b>:emt.

CI5aem.
^r( roo:Dtg 6 e6eeien in rire;^.vrr, f

^5 mfa0F 3ni( (j)nHeffi;on!tisSl)lCTrun);

.

enDe

t)on (Broedt voren,

.fjemtomtis es

(lap, igvf.

<nDean ja Muiaherba^n Die 3poffkeneefionfeKcnt7

cccJL.

f ^atuere.
wamacfyty van natueten enbe D:oogfir'

f tn)tmitotttkinahe.
J}< mtomtts met jim ingenomen opent enDe gfienct (,6ie mhetbt tnbe tutttmn, -v

Van (Srocfc voren.'

CCfatfoen.
f

@op.

lvf.
f(tKn.

Lonchitis afpers.

waren es ben anbeten vat tenen geitjeh, &ct en Dsaeeijt ooc

SKacrji

noclj fteftt nocb.

]

bloemen
fijn

nocfc

fet

@ijn btaberen

(nek

-"ontrent e fpanne cft voet rtoocrj

DenMDerenan SSoomoaren met fee'r on* ggeltjek mer fmeiDe r enDe in meet Deelen
gefneDen enDe erDeplt.JDie tr-ouel es biapn tnbe bidt Den roost elen van ben (Speken vat tenen geliiek.

Ctlaetfe. raerjt aren n>afl en Die eante n a" ben graeljtf n en Die Defjcfeen enDe neere soerjti.
gjje plaetfen in Doste erDe,

DuerenDe, tnbe ozeng&t in 3pnll nieuwe olDere n.

Mt'ift tfroinfers

rejk aten

Q |3aem.
san 90re n woiDf gfiefcee, entn neer mjxw t*x 3n Latijn Lonchmsafpera Van jommigjKn LoDgina (n
X)it gjjeffacrjt
.

Calabrina, enDe nt) tet

ti)t

OOtk Afplenium ma-

gnum

ei

Afpleni fylueftre.

3n

^OOCljDUjltfcfe
<,

.toptetU en

roft miitifaoucbot

root ntiUcmpue

r5ier et

fan&r raefit

. . traegf
ra

wen es roetm in ben iet pen enbe Diooefc tot in Jen tweeben ataebt

tBaturre.

wfri

fen'gS

C^at^tmttiertfetnglje, toj arenesfeergoet totDieverfcerDe er(?opte enDe gfielwolfen milten met 21 [""'"^ .f >" ^J" mi ' 66 t fff prt rl tiiyfcn op fpf^f^aT^r
t

^L

t)on Steen voren.

,

op.

Igvt.

fanek es.DicouerepDejsiDen tof aen bat miDDrljle rib&eken toe Dtepgheherfe iji)n,enDe aen Dte een $r,Deg(attie& enDe gruen (ijn,enbe aen Die anDcre en DeonDerf?eji)6eironae6tf ) foww ) rooDacfcticri, oft fcupnvanwrurpen j

<eenar enJjeeft

CCfatfocit. elepne HaDetkens feh,ier$oo

faneft als een ingfier

n 'f &atctt ? ei-uHf t7 T'n rupt es ooek fonDer (leien fonDer bloemen enDe
( '
f

Dtter

maleanDeren perrcert et.SK

fonDet faet.
f n&<

.
bat?* Z ""T qwartiet in Die
'

f|9Iaetft. t,omIurc (*""& ft 8&< |a f n P f

(leenpwienDithipile

rot Dp karnen enDe in

g|ewnDsn.

*i/c.'

ccd.
t'f

Xktti 6teett
mtpf
Kijft alle
>ct

tmm

<ap.
Afplenum.

Igtrtf.-

@ln(tfftt.

jacr btt geiten.

gftmSlpHUMfnget nieuwe

frlafiertvoou.

f#aem,
Si't

cmpttwit gc^ct in ri; nrxS*

op enfievan fommigljen crxo\ratv<ffiop ^ nopaj'ifif.^ll -lattin ATplcnum ta Afplcni,

Jnfiie *jpotc hc Ceterach.3n .fjoocrjfiuptfcfc

ttcinfarn enfie 2Xlt jftrattt. teen varen.

.Jjier ff tanfie

C #atucr

c.

<5fecnvarenf6mi&clmatic(j
nfie eottfie enfie fubtijl

m wetmte;;
(

n fubflantien <nt

Cc lat vcrfiwgfcenfie.

Ctacljt cn)crchtnglie. Stc Mafiercn van Steenvaren veerftt> 2( tuigbcn met ajijn mgbciiomcn gencfen ic
vciljerficenfieverftopte mtlte enfie jijnfeer

'

goei

ficn gfce ne n ie fie vlcrfieoaeejjfe eottfe

$ebbcn.<fciue fioen $p eodt met mi/n g^e* jiooten enfie op etc fltnelie jpfie gelept. S3it fclue trupt ee eodt feer goet tfeg^m
bie :oppclpife,couroptfTe f nfie
fclafen.&et
ft ee

n v
fite

fier

fmt bat pelten enfie opent

verftoptljcpt

van fier (euer

enfie

feer go

ingenomen Dm gfcenen bu be geeffltc^t Ijeboen.

X>nt)iOtt>en^avt.

<p. IgstyV

f tcglicflacljt.
5n&cr Den nacm van ^romrer. 5.1 p 1 oft CapiUus Veneris,n>o:oen nv ter fijt ra 6c tt uiulu f p eb btts tirecficr panfic ernpfien g&e< Rutamurana. tcteenrupte. ii ochen nialcanD en met feer gh elt) ck, Oae f Bat b et ecne :cmt (ft fiat op:e ch 1 CapiUus
Veneris

Van

fien CUfiers

Adianthum,

fiat fiat

es

JOioureettJjap gfceljeeten ($.

nfie

an*

Der feer gemepn fiat voos Capius Veneris ge> fcupcht R>M&t,9at teenrupte inSuptfcr),
jfiat

(6 in -ia;ij

Ruu muraria gbenaemt

te.

f Cfatfocn.
Adianthum.^
yJOtttvenjjajJ.

X><mX>i6umn\)ayi.
i

<tap. Igutff,-

ccclt',

?Qiouwenf)at)i Ijccft feer bunne bimckenbe fteeflie ti6 baer aen ikpnt leere blaberftens waffen bit rontfomme g(jefterft jijn tnbt ben terfien blaberen

3<H oprecht

bmpe

van oiianbct
i

Min gbe

lijeft

man minbere .Ste wo:tel C6 teer.

Ijeeft ooeft

St anber gbeflacbt bat otee nrupte gb.efj eeten wo:bt

ften6 baer

bunne

eoite

ff

eek

aen MaDerftens troffen ben blaber van 'BijnrurHe n$ feer ongelijdt maer minbere enbe ronfomme wat gbcfterft,bie op bie eene jpbe glaf enbe effen iijn enbe op bie anbere jpbe met elermen (iphcne gbelaben.2)ie wonel es teer enbe bapzacfiticb. S&epbe bcfe gjjeflarfjten $ijn eoefi fonber bloemen efl fact elijch bie anbere i)arenett.

CPactfe.
23souwenIjaj): waf! in bit mueren enbe fleenac(jftge Iom6era<btige pfaetfen b ben wateren enbefontepnen.enbe wo:bt ele in 3ta!ten enbe JVouineen g^eoonben. .hier u lanbe en waffet met.maer woibt tJan3talicnb:oogbe bier gbebiocbt. teenrupte es fjier te (anbe feer gbemepn en wmbt faier atn alle oube mueren bit >
i

oejjttelj jijn

en baer bit fonne met veel op feljijm,al6 atn

(jet

bit ftere ftmueren.geoenben.

S&epbe befe erupben bljmen aBe nieuwe blaberen.

i
_

jaer buer ong&efefjem

enbe erijgben in

3tpill

&at t'erfe

$tflatt woibt gbenaemt tn @rieef TwSop mxrfix'c **!tp<)w

iSuiirfiX<V\i n **tf)H Adiantum.Polytrichum.Callitrichum.Ciricirialis, Terra; capillus.Super cilium terrae.vDan 3pU(eiltS OOtft Capiilus Veneris,CapIaris cnbc Crinita.jn bie ilpoieiten

an3taliencapiiiusVcneris.3nbte apoteften fcter te (anbe eeft meefl onbehent.3n .(joocljbiipifelj Jrautenar,bat es yBiouwenfjai inJeerbuptfe!}. Sat anber gbjffaeljf woibt (jier te lanbe In bit 2tpoieften gjjejieeten capiilus Veneris enbe an fommigljen v>ooj Adianmm gljefjouwen.vOan ben giieleerben m> ter tljt Ruta muraria.Jn Jjoocpiiptfeb 9J?aurrauten efl teinrauten.^n Jfacrbujjtfdi Steenrup tt.%n Srancjjois 3tue be muraille.

C&epbe befe erujjben fijn Dioocf? enbe In wermte enbe eoube mtbbe (maticlj.

C Cracht en rbrafcitHjlje.
rQiowtnfyaw in wijn gjjefoben enb< geb;oneften te feer goef ben grenen bte eert 3J van abtm $ijn enbe benaut op bte boifte.bie fcoeften enbe ftteljen, wat et boet bie lujjs>

men rijpen

enbe

leffen.
b?eetltt

btn 55 peen,erwetht bie natuerlijthe eraneh^ept ber wouwen.taetbt af bie feeonbine, opent bie wrftopt^ept toan ber ieuer enbe van ber milten enbe es feer goet ben miltfue{jttgen

98:ouwen aijr in ber femer manieren g^ebiupeht boet water mahett ,

'

van bit gfefe Jouwe (leeft ^ijn. Tiouwen^aDS (opt ooeft btn (oop bes bupcjr enbe bat Moetfpeitwen enbe beneemt < bte Docbfie^ept an ber mag|en enbe e feer goet tfeg^en bie beten enbe fleften sa" btn feniinntg^en g^ebierten met wijn ingbenomen. 9ouwen5a!)t gruen g^ejooten esfeer goet ge(e|)t op bie beten an ben fenifnmV
tn
bit

g5engebiertenenDeanbenerwoebenljonben.Qi:nbeopbie(iuabe feoifte ^oofbert baer tfyap wtg^ewatten es g^eflreften boetet et rjapt weberom groepen. it felue -Tiouwenftai 6oet ooeh bit g^efwillen aen bit fteeie (Irumas g^enaemt < ftneften enbe ergaen,fnberling^e aen bie tonglje maegben gruen gjefooten enbe
&aeropgeiej>(.

Sen loogde baer vQrouwenljapt in g^ewepeftf oft gfefoben es

gbeneeft bte

uabej

bigenbefeo!fticbe!)tt)anben6oofbe enbe boet bit feeDen ergaena(6 troeft baer mebe gfewaffe^en woibt.

Sen Ijoef an vO:ouwen5p: op tfiooft g^ebiagjen gbeneeft

fspitniusfelnijft. S)ie blaberen van v!ouwenfia!)s in bit piffe

bit pijne in bat booff

an

eeniontft ftnec^tften

met wal faU j*

ij

peters $tmtn$t .bmcimn bit rimpcKn van ben bupeft ben szouw

bie een hint ge*

baert

cccltj,

VanXOtbtvbt.

(tap. Igfg.-

bant Ijebben,Ie> bic bupck ban mebe ftnvafffycn tt>o:bt. tecwmjtettwbt ier te lanbetn Wc 2lpotekr>oo} vOiouwcnlj apj tn alle mebecp? t nc gljebmpckt,cnDe es tot bic coube ge breken van ber borftcn fee r be<jtiaem beoonbcn.

T><mWebert>00t.
f tEfatfoen.
1 (Jberboot te een clepn erupbckcn
i
1

<ap. Igt'g,
Trichomanes.

<IBcbf rboOf.

ontrent ecnfpanne lanek.fonber bloemen enbe faet, enbe Ijet ecfi

feer t>unne

\<e

js*/m

>

biumc bliwkenb ew
bit
i
'.

oucr bepbe jpben bcfet cti 6e elcet $i|n met fcer cle pne ronbe bla* berkens,clck befonber blabrrkcn g&ciijck een infe groot , 61e op bie ecne (pbc tn aerben

be gitckenbe fleelkcns

roaetu befpjaepet jtjn met eele electie flip*' hen6 gljclijck bie oteenrupte . te woitel ts

depn nee btnpn.

C plactfc.
QBebcrboof roaft gfceerne in eocbtigebc*
ftfreplaetfcnbpbentr>a<eren enbe (onbettitu gbc oen natte (teenrootfen en outc muetet:
ribe

nwbt te lanbe

veel gljeonben.

QBcbcrboot blijft oock aUiff gruengelij'ck vOouwenljapj enbe (Steenrupte.

St'f CfUpt WOlM gljeecfen 4aftinHdicuIacapillarisenb< oock Trichonianes.3n bte 3potekcn poiytrichon-^n jfjoocfebuptfcf! Bibertobt.Stbtfion

fj&aem.' forfr -rpqcWr. ^n

tn van fommigljen Stoter fteinbrceek.^n 3cerbitpt|cb. ClBeberbeot. tl Batttcre, Sit trupt e* bsoogfce enbe mibbe lmati< in coube < nbe roermpt e, ben Stouroeftapt

van natueren grjeli/ck.

f Crat^tenaiertfetn^e,
QBeberboot al6Sio|Yetibe6 e nbe &alenu& ftttftun, es van mtehinafte ben vOiottc wenjjap: ge|ch,al( tn bie felue maniere gfiebrnpekt twwbf.

Van 6tecnlcttcr cmyt.

C Cfatfocn.
1

(tap. Iqq.
Lichen.

@(e enfeuer erupt.

eenfeuercrupt vlibbert cii fept op ber aerben wtg^efpieptmet $pnen blaberen bit die fcubben oft vifcbjeelcn ener malcanbcrrn liggfjen enbe op bie opper* fie ipbe gruen $ijn,enbe op bit anbnt ter

er ben roaerts bjupnacrjucfc. ufjcb.en befe blaber? fceneroaffcncozte (eelkcns baet op waf roaft bat g^elijek eenelcpn fierreken gjjefatfoencert ets. >ie

bunne btapkens onber bie biaberkens waflenbe.baer mebe battet e m aen bie
roottclen }tjn (eet tiepne

erbe enbe en bie (teen rootfen f nbe Be enatbtgfie preffcna|tmeckt.

C Pact re.
Sif cruptfafjoo
eerbe a((l een erupt te) wa(lt'n
oettgftt epHbf 6ouen,enbe

op (leenac^tig^clom*
btxt

3A?

Van Qttmlemv ctwpt;

btmfiti$<
311
ptaetfen

<<tp.

lg,

ctcliii,

tan Die fonnc fclDen

enDe niet eel en fdjijm.

Die (Ter Ikcns

* je ckment cnc -oijmenf comrn

, 2>if eruijf twotOt gljefceeten in

$aem.
rtc(xxxc enDe

met Den |errekms poo.

m Latijn Lichen. 3n Die 3Cpotekcn

3n jeerv
'

Hepatica.^n .ftooctjOuptfck SSiunnenlcberkratit oDer @teinICDcrkrut Duptfcb. eteenleuer crupt enDe eock ictiercnipt.gn grwftoisi>cpti<me

fcenieucr eupt e

tl2atuece, out 16c Dioogjje van ntitercn.

fCrachtennjwktngije,
feenleiiei: erupt gljefoDen enDe gjjeDioncken ercoeit Die fieete enDe oprnt Dfe 2t flopte leuer,enDe es ftcr goet tfc gfcen Wc DerDeDerfe toJtfcn enDe Ue scrfiittinahen 0,: * Den n bloeDe.

w,

felue trapt (s SiofeoDes enDe primus fcrijuen gtuen gfcelootcn enDe op Die rconDengljeiept fielpt Dat ouenrtoeDitfc Moepen enDe bett>etten oefcermtDiewonDen

<a

<m Bc erljitfing()en cnt>c apofumattcn.

teenleuer crupt g&enee|i oock He quDe (jeete rupDiefiept cnDc Df wtlDt $>icr iff tacr op gfjeftreken >o;Dt,enDe Doet Die litiekcnen t>ergen. teenleuer crupt wijn gJefoDen entc in Den ment gc&ouwen fleipt Die (afarren 2) rejjopftsDieinDenalsoftinDiekeelenen,

ttmtfloofd?.

(tap, iggf.

ftcgljenacbt.

^ia -Ofc% es seelDerlepe n gf>cflcl3tc,t>an Den wekken Die fommigfie en Die Dow
'^Vmen.fommiglje in Dontkere vocgttgge wIDen enDe
g&e en pk dippen cnDe ffrenrootfen
Mufcus.
Doffcfjc

roafTen.cnDe

fommfr

tn Die jee g(jeonDen tPo:Drn.

f "Cfatfoen,
SSJJcfefc.

Pulmonaria.

*ongen < WJ.

jffc"*
1

Sierfte gljeffaety n SJcofcft Dat en iit\fy%* toornen rcaf enDe epgentlijek Koft^ gjw

^t^

nacmtwoiDt

es nDers niet

Dan

ele witte

gljeljackclDefeerDiep grjefneben DiaDerlFens

in enDe Duet mlcnDeren gfje(ocrjten enDe

fonDer rcoifcfcn , Moemen of t fe( en Die Doornen IjangljenDe enDe tt>ffenDe. eeDeg6eflacf}t rcaf oock ontrent Den toornen tal iongf en trapt ghcgeeffti woDt enDe Dtt es Den teenleuer crupDe wat genjeft mer veel gtootet enDe MeeDer, groote MeeDe fcuDben e6benDe op m((nDerc iiggbenDe, Die op Die eene jjjDe fe^oort
ertt>erret
,

gtuen jii'n enDe op

3

Die nDere n)itc^ticfe.

DerDcgfieflaehf Dt uIDentreDetDoot genemf es eeft Dunne fteelks gjeen pime lnek Die me't toti biupn geetocfyiefc. gruen ^p:ken Decleef jijn , Die fomti)ts op fcietenenDeeleMune(leelkensooitP!in36enDer eleyne grepnkens en ngen.

n'j

#an

ccclmj,

XHinCOof.
ttlpenwcpcrpoof. (e$>ncnpe@roo(.

<ap.

ImU Ros

folis.

<5onpatiw.

v0ant>efcg|jcf(a(fewe>pf eoc nocgtlm^)

anpcr clcpn gconpen pj ben tooozgcfcrctien gedjek (s anorr6 ban bautt veel mmbtvce.

viabt gjjcflacbt oatmen

on pauw

(jcet Ijceff rooDacrjtt'glje

ronptacljttgke (jole

hapMfyiaftfblabethtns met lang&cffcek

Kcns.fcfyrr g(j elijclt clepne lepelltenis gcfate fo^nerrf ,f unfe^en ben roeteften een (OM (ceihen ooitcocmt op Poppcrfe omgljeaomi, cleptic wttu bIocmlicii6 piag^cnDe. it (tupt <$ van el (ea vxmbe enbe jonDtrltjche
ttatuere,

wam al ec|t Dat bie fennc lange enDe vele baet op frijnt $00
alftjt

wo:t>t pit ernpt

tioc^tams

nat enoe f>cpauwt get>onpcn,cnpeaen Sic f ajtfkems van PcnMaperftc6 meulcpne Sicppelfccns van water gbclapcn.Cnpe oe Pie fenne rjeeter enbt meet op tut eruptfcljijnt^ocpattet natter cne meer fcepauwfee. (jnpe p'acr cmme wojpp{

och

onoauw gljefceeten.
Lycopodium.
223elf8 CfatltP.

Mufcus marinus.
(

gceSJfafcd.'

m
i
;

Sa( Bt'iffTe gfieffocrjt an

met geel grucne Ijainkcn

?o|cfi ta

$8olfIauw gfjenacmt wo:C(,cruppt ente Itppert met ^nen langen randten,6ie wel
piek
fceelcef

pin,

lancr Der acrocn,tot fommt'ge plactfenntj tlcpnen wostclkcn6 Dacracn ficrrfricljt.

gnoe en Scfc ranerkens waffen oock

en,op DcpnDe

eoife $ybe raneftene in

Dwn

ofi

neren gfirfpfe

fom clepne wittepunctkemi grjeiijck clauwkcn6 cft nage-lke fcctenbc nen elauw an b wolf fcfyer geltjch enDe fom w&t op ffaenpe Dunne witte |tcelkc6 biaa^em

m
t)<ttt <V3fd>.
DiagJjenDe bienietjoo

<tap.l$vp

ccdt;

fn$tjnls Dit cruppniDf rawrtttniMnDcrotfte eletrnt ttkttievoojtbimmn vel van elepntn Uabaktne witten Dlofmfctnt; arlmltrnbr cfrpe gfcf flacfct a ?ofej} Cal germoft^ gfjt nat mpf rooiDt fieeft 6 vele Dunne her* De flttn&"9&? (teeUtene mj ele feDeitcnts onDerfteeDen e(e t/een rot te* (Irtattefi fcoc-fDe ke n roa||enDe Da mt De Dattet aen Die flippen enDe ftt enrootftn Hnabt MufcusmannusTheophrafti&fuci IWim^M*
c-fftt

buk

.(

ft itenfte

a$e f(acr)f es oodt een

jee C0?ofcg. Srr.De ee een gfteroa6 fon* Det |te(en, Dwelck gf cronhelDe 6:cc^

De&laDtrtnjKcft, ben btabetenvcm fommtgfien iattouroen niet fetr on*

gfif lifck,"

maer metr gfjerimpeff. te

rcefeke c tl
fcf

tfame n rot t>en tlipptn en* fecroof ft n groepen en oo:f(om".

->jetacfy|teroe(dreengr)eflactt>a' Fucus marinus te , eef t langde fmaDe

HaDeren

ftfcite gjjf (ifck

JJarrt t, ent

be Dttkt Ijainachtigfie rooe (en, Daer tw Dt Dat aen Die rooffen roa(l.
i

fPIactfc, Sitrfte an C0?ofel> roafaen Die

Doornen fonDeringke Daer auaDe n t nDe

DonXfe vel?n

"** "'" ir

W^M** tornen
f
<sfeergrKme!m.

ontnamen gronDt e$
en op o'e&<tge

fUK*W

(f6(tal!'' roaffenopDojre cngef-ouDe wa, i frt ( " tn e ^Slciticlie ieg&e wlDen S en m fommige Dowkcre vmm vv| bofftbe n. 1 rf $ * ^1 ?s ? 5<nDfDat(%IDtnrofDfrDooff

fS!f ^ T f,^
M
,' ,,i,

^eemofcfe roaff aen Die lippen enDe" (tee nrootfen fo Die jee gfjefeggen.
Sierfte gjt ftacfet

t^x^Xvop. jn

WJfjKJn 3?f t rDuctffr? ^ofc(j,enDe Dat Defte enDe De quae mflt tot Den fit (uttpeft Der me De cnt ee Dat SKofflj Dat aen Die CeDertoom roaff.enDe Daet naeft Dat'aen Den *^ o pulter6oomg&eonDfnroo!Dt.
*
e 3 ,a< "" *"? JW 'l I
t tt

wan De fen ttwDf gfjef t ten in rit >,enDe an fommigfien iao,n Mufcus,an @t rapio ei in bie Zvotek vfhea.3n jftoodjDutHfcb

e^

att)n.3rt /)00*6UB(fA 8' 5 Putaenaria l u ^<nkrttt.3n^eetDtt(ft6^ng6entrupi.3n5rantliois^)erDeVu(mon 6 ' S& tn ( m< '" -5ood5bu!)tfcf> uIDen rotDDertoDt,Dat ee uIDen roe* iwif Dopt fommtgljen ooth 3ungfrauw "ar. inbe roo:Dt oan fommigden woj een
t,t

n1" f<r

(, f

T Mn

'ynchonAputanumge6ottn)en,Daett nocf!t<J8feerclft,ne gfltjckcmffe'meDc want Polytnchon Apulei es Dat tf (Ijt Trichomanes anIOffo:iDe6.

fieeft

in;

SwtiDe

ccctof.
4

"OanCOofd),

GapAgty.

3.viabe$tficHtwo'Mfywte lanbt gebeten Ros foiis, tof fomplaetfenRoreiiaen Saifirora,3nmptfc^ (Sonbauw,enDe van fommigljen tomDauw. 3<em we <I eeni*
gfjen -looptcr? aupt.
in jPjccdjDUtjifcf) 5&eer(ap,urfelkrauf,@ei(kruf, .(jar* fcrjar,<euffels latiwen.Jijier te lanDe 'BeerencIauwen, enDecan fommtgljen'Bijn*
<St>ijffie gljefladjt rjeef

erupt.3nfommig(>en2lpotekenSpicaceitua ) enDe Daervooj anbrn onglKlcerDen ge? butptkt,tot groot a<IjterDcelt>an Den ftcken.Bat naem Datfettn nee; ofUanjn geeft es oti6 onf>ekent,enDe Daer om |ct> lek Dit gt)ewa6 naer enfen gljemepnen naem MKoTr^wpLycopodionjDot es PeslupigljetKtenU. 6 gftfte tftafyt t$ sUnatttll in ncCt^(ijopSaX'nop.3n iMi\n Mufcus marinus. Dat e6inupifl>3eem"ofc!} enDe wo:DfinDte :<lpoiekenCoraliinag&el)eeten, Date6 osaeltrupt,n6e an fommig^cn ong^f lcDcn Soidaneiia,Dat g^n g^f Itjehf mfff mebe en geeft. 7 S> at feuentje totf an l)eopg:aftit6 ooek fyiiop SAanop, enbe in latijn Mufcus marinus ggenaemt.bat es tn grancIjoi6 CSJiouffe SERarine ,m tn ons (al< jcr 59?of(. rnbe Dit gheflaegt febijnt roei te jpne Dat ierfiegfjeflacgl an cpx. Dat Fucus ff Alga.baerafDiofcotiDes in teierDe l>oek ftfjtjft.^Bte^i^^sfctej^feBja

ggegeeten in rieer<j>K_.3n latijn Fucus &raiga.@:nDe es Dat tweeDe ggeflaegt an Fucus 69 SiofcotiDen, Dat an eopgja|Ut6 ooek *( p Dj f6 Porrum ggenaemt f c om Dat Der parrepe van MaDeren gfcelijek es,
QKoferj es Dsooeg couDe.

Sat atgtftewoiDt

san nattteren e nDe tfamen

treeftenbe.fonber mereMt'/eke

(>i<fe

off

'},

i onglje ntrupt es Den eooigljefcreuen wat gljefijek matr meer eroe(enbe. ulben weDerDoot,e nDe CJolfse lauro jijn Djoogjje (nDe miDDelmatiejj in trrtilMt

nDe eouDe. SonDautt) es geef enbe b:oocg tot fcgier in ben ierben graebt. 4 $tt mofeg es eoitt enDe tooogge enbe tfamen treekenbe. P-7 f Cracbt en ihcrchtnglje. 1 SIefd} in water ggefoben es goet om in te baben D yiouw Die rotter na werujeke rranekgept te eel get>ben,in Die nuefe ggepeken (toppet Dat r(oepen,enbe es feer goet ggefoupckf enDe ggemenggf in alle faiuen enDe olin Die (toppenDe jtjn. .(onggewrupt wcibt txtn Die iongge meDecijn meeflers feer ggepufen tot bit gge* 5J Heken san Der longgene,enbefonDerlingge tof Dte erittinge enDefweeringenan ben feiuen gjjepoeDert enDe met water ingenomen. )oeft fertjftmen ben iong^enerupbe toe batte t met wijn g^efoben en g^ebzonthen bot Hcetfpouwen,Moetpiffen enDe Die natueriijche eranth^eijt ber :ouw fieipt, enbe ben loop bes fmper gtjenee(. 3iem ionghenerupt gtjepoeberf enbe in bie wonben gefrrepet genee(t bit felne en* bc boet bat Hoepen fleipen enbe opbouwen.

3.5

@MbenweberboofenDe'5Bolfslaiiw,enwo:beninber mebeepnen nj g^eMuptkt. (J 4 onbauw mef iuff el foute g^ewteuen enbe op ef naeelst litfyaem get>onben, s maeehf fclepnen enbe ga(en,g6eli)(h bie Cant^aribes, bat $ijn@paenf(rjelieg&en, Is 6p fehere e;perien(ie oevonben es.
,

erupt.enbe fonberiing^e bt water ber af gtjebiflife (eert, (Dwe lelt geel es)goet oo? Den gfjenen bie wtbjoog5en,goe(len , op bte oozfle tte^ nauwf,enbe)n bit longfcenegljeMeelielijeli jijn.SSepnenbe b{ bit erupt feer (jeplfaem s,enbe fonberlingl)e rodjf geeft,om et liegaem te fter ckene enDe te voeDene. 9J?er
bit

iegt}emepnemanouf

bat guer mepningje quaet es,t>ewi((l gSenoel? bat wp nv ggefereuen jjetben. >?eemofct! e6an erae^ten feer tfamen treekenbeenbe 6efcermenbe,enbe boer om es J^ 6 5P feer goet gljelept op alle eete peg&innenDe gefwillen , enbe cp alle flebereijn bat
sereoelt btent.

2>n
S5it fclue 3eemofclj es ooclt feer goef tfeggen tiie ivo: men nemen boobiit.enbe iagget Die fetne (tereftehjeft af.
8
,

grjf peebf

K enbe ingge* 3

)ie anbere twee jijn ooeft goef ggeltjch bat anbere ten,( nbe tot bat geet f lebemjn.baer op ggelepf.

3eemofeg

<* { <"* (ti(

VWk &

"Dan <5<mem>oet.
iHmnvoe t
I

ap. Ig^t'f,
fetijuen
jijrt

Cgljt C a(62)tofeonbee enbe alenu

flarlit.

rerlrjie

van $R>

iflacbte.^Oan ben n>elekenbatter|ie geflaefy als opulente fcrtjftwrber* lepe ee een met gf ooien wetten Maberen.baf Q33ater ganensoet ggegeefen

met witten blabaen IQSiut ganemwet ggenaempt. b<u bemefl>:in;nent>labei-enba<men.upaert* elauwen geef t>ierbe mef
I

tt>o!bt.n>eebe

peer fcfee Moemen ben berben ggeflacgf e anbers ggeltjck . gnbe befe t'ere ooiben on* bet bat ierjte ggeflaegt an ^)nenet an 2lpu(eiii6 ggeflelf.<roeebe ggeflacgt bj

ueekenfeelle,e6 ^atjiadjtic^ van (leien enbe Maberen.<berbe ee <len met geeleti ploemen. Stviabt geeft witte bloemen.

Clfatfoen,
Ranunculorum primum genus quadrupler.
Ranunculus palufiris.
Ranunculus albus fiue echinatus,

% Bater ganensoef.

5S 28if te ganemw f.

Bat et fymtmott geeft at't gttiene go(< rffene fftllban am bitv ggeketfbe ilabt % ten waffen ben blaberen an Sppe off an 3onefroun> mereft fcgter gelth maer rotte
fer,faeegter,enbebtcltef
})'n

Me feer geef enbe bianbcnbeinDie

ntontjijn.

te Hennen

bloemen van SSoter bloemen ggefatfoeneerf,en~ te bie af aen $00 omen ban renbe goofbehens naer fefeier gge ljefteabe ier|?en tpteomtn Dr
bleeeh geel ggeu'jefc bit

De DobDeKcn* van <oiaehtut)i.)ie rcoitelen ji(n ele Dieke wjltnggrn.' Q23tne -ftaneneet ecft ootft ttntacfctigfje effene pclcn,t>a ar n waffcn ttitacfyige 55 feergeelcue n enDegjjefneDen blaDeren.fonDerlingjic bic opper fe,Dc blaDeren o* rianDer an fatfoene solnaer g(> elijeft. bloemt jtftt gfcelijek aen Dat vowgefereuen

wn

enDe ale $ >ergaen jijn,$oc eomen in plaet (e t>an een bloeme,ier oft t>ijf ronDacfcttge platte rouwe (cftffc faDehfoSie wortel wefelacfctfc^ glje (ij'eft 6c r eo:geferft.

Ranunculus auricomus.
( iupacrt tlaUWfn.

Ranunculi fccimdum genus. HerbaSardoa. gueehenfeeHr.

{upam$ tlauwtn Ijcbben ieif rcnbacfyt'glje blaDeren enDe ba naer fw geelotten

'tnb< ggefpleten Die

hup gruw jtjnenDe in DmiDDel pleehen enDe foceDe (trepen ^f&s>

oft

QJ

ten
be

btup t)ieracfyid> jtjn.iie bloemen jijn fefceon geut geel en blineftenDcenDe ban na eelgjien ronDe oofDeKen Die uwer jijn ban bit eof*
Die

bjupn peerfef;

Dekens van Batev (janeneoet. \San bc |n gljeflacfcK weibt no$ een anDer gewnDen al$ StofeoiiDes tnbt 3pu* leius ferijuen bat peerfc^e cft purpure bloemen Diaegijl Den -tupaerts elauw anDers in alle maniere g|elijek,enDe Dit gljefladjt es nocfj ter tijt enbekent. CneekenfeeDe |eeft apjact}tj'g6f Pelen, Dacr aen waflfen g^eelcuen enDe (Ver eletm gljefpleten blaDeren Die ooek wat rouw enDe hayiatfyify $ijn enDe gemcplijek op Der aerDen rotghefpief ftggen,op Dopper|e van "Den (telen waffen purpurbmime bloemen fefyer gelijch fcelten gfefatfoeneert van binnen geel fafelingfen gljelijtfc Die SXoofen Diag^enDe.lgnDe als De'fe bloemen erga jijn,joo eoemt Daer oo;t een rent bollenen Dat met grauw b:m;nacl;<ic& $api beeleet es. SDerDe g&efladjt wan jjjaienwet ft er c(ep,ferek enDe fwaer an rueeke, enDe 3

&

'

geeft feer fejoone gout geele blinckf De bloem.en Dit geflac^t es oocli nocb, onbehent. 4 t>terDr geflaefct b;engl}f een oft ttree blaDeren t>oort Die g|eelouc enDe gfefpleten
i'l'n

&fyUj(b

Die blaDeren

san anDeren Jpanenwtti bow Den welek Die bloeme trap,

van

X>an^antnx>et,

(tap.

Iggip

CCClt,'

Kanunculi quartum genus.

van vetutven fyti wiutft wit naet tgetf tt'ttMbt off ccdt putptirae&tfcfi.gJie j c rt e Dun met aenana,enDe elepne fafelinggtn Dtreere in DeerDettafjenDe.

cjMaetfe. QBatet $anenvoet tvaff t'n We grapten enDe (laenDe wateren enDe (omtiite in bit % DeempDentnDe neer fanDarijtiojje piaetfen rontxrlinggc alft natu laren jn'n. SDt e Ijanc nvoet enDe iupaert 6 dauwen waffen in Die kempD? enDe pp natte en*

De VM&tigjje totenvelDen.ffnDe Ocfe D:e a,t)e|ac(en$tjn!>ier tefanDefeergfiemetm. twrtc s^flacgi van .fjanenvoet eueclitnfne (ielieettn traft gfieerne op Detre ? fanDaefttgljeiergfiegrow, enDe tvotDt tot wed plaetfenvanvOtamfi'rijcft enDe van

WuptfcljiantvelegjjevcnDen,

feicr te

lanDe

nwDt

inDererupt(iefl!eptw6<met

Sie ((ene .fianenvoet en maffen t'n

Die pofiV&en efl

aen

bit

tarnen van De gratfit en,'

ianDe
f et

tnDe in Dowkere tpaeterae&tig&e plaetfen.enDe fengjjevonDen.

nwDe ooe Sier te

veel paefe

Ci)t. ' %>t toffe sJjeflatfct van .anenvceten Dj Djper$anDe te, blestt van in OoijmaemoftnoeIjfpaeDer. SuedtenfeeBe Moepef nt 2Keerte,enDe fomtijfts oocnt'n 3fp*<D. f
&)ie clepne .fjanenvoeten
ft

3fp!iII tot

in

Moeyen t'n 2ptiU enDe eotte Daer naer jpo vergaen $p.

faem.
.oaetnet.
terfe

1 tgots
,

-Danenvoet nwDt g^eet en t'n rieer jEoTy^iop.in -fafijn Ranunculus, van 2(pufe* fceIerat .3 -9>w(!t>uptf<!> ^janenf ufi. jfjter te lanDe ^anenvoet.^n gratw ;"t*

van Den toffen g6eflae&< nwDtvanfwimiggenin ritey g^eeeten

ccclg;
o-txivof)

\)mt^<mem>et.

<?p. Iggtf.

xy( lop H5 (riMnojj 1 tcnop.Jtt Latijn Api paluftre, (tl Ranculus paluftris.Jn Jjjoocfi Dupt|c(} iBaflcr epff6 cff iCafjcr rjanenfufo.^n JfcerDuptfcr) 'Bater Ijanenvoc i.3n

grancljois Saflnct D'caue. SweeDC WODf tl (er ti|t ilt lalijn $fynaU Ranuncuius echinatus. ^n JfjOOCDDupifd} ca3ctft&anenfuf}^ckcrb>nenfuf,$.-f)ierte lanDCitte fyamnvoet . 3n jronchcts 5a|)met Plant. tbabt wosDt g^e^cct Ranuncuius auricomus.^n .#oec{jDttptfe(j 'Jjifcn Ijanenfitfj <5cb>artj Ijanenfuf.enDc oodt cd >anenfuf}.3n JJcerDuptfcl iupaerts clauw, i<M\n PesLeopardi.van fomttligjjen Fescornicis.aut Pescorui. Cttt>r Daemacr oocfc * Swee De gljcflacl}t IjCCt Herba Sardoa , Apium iylueftrc, Apiura rufticum, Apiaftrum enDe Apium rifus.nut wekken tfaem Daitet oock in fommigfte 2lpotchcn bekent van fom* mtgen Puifatiiia.^n -^oot&uptfc^ .Riief>cn fcf}clle . 3" 3?rt)uptft tteckenfcctle. 3n graneljois oqueiourD'es. gbabt gfceflacljt weibt van <on|anfinu tic .Repro: ooth chryramhemum g&eo }

nacmpt.

nv Ut lijf gefcecfen Ranuncuius paruui.^n JjOOCljDupffcfi 3Ccift apnile p(umen,.RIciner (janenfufj', TBalbtfynk Jbier te lanDe clepn ^>ane *>ocf oft aprifclje fcanenvoet.enDc fcfjit'nen te jpnc Dat wilDt gljcflacfcf van Ancmone
<SviCrDe anettVOCl WODt
.

Daer2pgroo<egj}elijckcnif|emcDel)ebpen.

f atuere,
3(ae (jancnvoetcnjijn
gfic Die iueckenfeelle Die
t}eet

enDe Droogfce

tot in

Den vierDen graeDf , enDe fonDerlitv

De alDercetfte e.

C Cacbten tticrchtnglie.
Sie MaDeren oft wortelen van Jf)anenvoeten g&eff oofen.en&e op teniet gljefenDe
p(aetfe.De6 (itfcacme gfjclcpt, bijten Die $upt enDe Dat grjefont vlecfclj open,enDe ntafi

6lepncn,MaDercn,rouen ei gaf en,cnDe jijn mit6 Dpen goet op Die quaDe froeercnDe ncw ghclcn enDe watten omaf te Doen vallen. BatrachiouApulei. <OoekmacIjmenDtet>IaDeren van Jjanen 99 (Sint antttenie raephen. oefen tof fecr quaDe rupbicfcept enDe ftoJft* ^ept Des hoef ie enDe anDere auaDe crauwa* 8tcn,enDecmDieIiftceken wtte Doenegr}c* mpcken , alfmenfe gljeflooten Daer op lept, f nDe niet lange Daer op en laet (igg(jcn,maer ter (Jont afneempt. (fm p '< wortelen van J^antnvoetcn ge* Dsooct,g^epoeDett, enDe in Die miefe gBc(te hen toen niefen.

fitnDcrnt'ffr
Jijnfcai

atleJjancnvoefen tngSenemen
Delii'ck,6inDerlijeh,enDe Doofteli/ch,

enDe fon Derimghc Die (HechcnfceUe,Dic als jp inghtv nomen t$, finnen enDe er(lant oerooft.enDe Die fenuwcn van Dj acnfiefu al;oo frrchf c
fpant,Dj Die Dit ingcnom , fchi|neit te Iaecen,cnDe al Kudu n6c te fleruene.

Mbcn

X>fltt

Bint Unfymni roep*

hen.
lapittef.
I;r;'.

<[ tEfatfocn.

5T^3t et upt es ooeft een gef(aelj< v& S^a>

f*-' ncnoct,5et waf ontrent een palme oft
twtt
gefneDen DenHaDeren san coterWocmcn g*he? henDe.
|jeot().)te DlaDeren jifn feer

"OmtotetMoemett.
t

3*7
(tap, Ippiiii.

cedi>
'

n not groot me Mtigon^cnDc fafchng^n rt erin.

_.

tlSlaetfe,

8C

'

toint Sfwljumte rr>Jte n

Mor pa m ZvuUenit m

Sftf jjt

Stf ujk itwpf n apuWne^^^p g^nuictitf, mt>t van 6mfic(a*(e turn

ffatttete/cracWenWMwrm'flte. v, ,.,, tt an nat uercn it>e van roercfcmghe txn Jbancnvotu n reet at,ein,h 98 ' 6c u coclt fter r}mocricft ' g$ijcffe

mm

gnomen

^nZZn

T&mJoterbloemeit. Cap,

lgtft,

Polyanth^umfipplex.

nch(JooiMomm.

Polyanthemum multiple*.

SoWfleorMon(n.'

cofttM <>"n 5<Wrn Dunne w

cafr

fMm ito bMjm ttten< (out n Mattcrf Dm

tm bUxmtn
j)J&

n.Sc(omm^)nf(6ocnaottt8Jinnc mtarn

van infame

tlanwm

cctlgfj.< lamoen a|elij(K.Sie irofcl fafe(a<(jti<(>.

*

VAnTbombloemw,

(Tap. Iggtffy

Sic bobee I <3&ootero[oemcn jtjn ben Grnefcele n van Maberen, ftele n enbe toost efc in oan Maberhent;. 3n fomma lie manieren g|e(i)<ft,alleen tic Moemen jijn fecr bo&oel bie SooferMocmen ji|n Den .f)ancnt5ceten,fonbcrlingeben.upaerf6 dauwen (Vet ge*
lijdt
t>te

maer en

fcefcoengfcf en (wette pictken, enbe (jet geel erwijt

jijn.

en

ct>

niet

faanbenbc op

tongbe g&elijek Die .(janenoocien

IBlaetfe. SBootcrMoemen roaffen in We grafple pnen enbe in

bi< fcottf

ban j

geplant wcibi.

CtDjt.
Sefe Moemcn Hoepen van in Zvii
fcfyer alle

ben joomer bucr.

.{afijn Pofy*

f $aem.
Sitetu;)ttt>etbtg$er)eetfnanphniU8m@riee;r7roWvJsfioH enbe in

anthemum enbe libro riij.(ap. rij.befcreuen,an fommighm rcotbt bit ermjt oock Ba trachion,0ate8Ranunculusg6enaenitcmbattetmet ben jjancnoeetcn grjelijekemife heeft. 3n Suotfeb beetet <5erjmaltjOlum.3n 5?ettbuptf< '.SooterMcemen.

atuCTC.
93ooterMocmc f Jtfn twm **
btcoeh.

an natucr maer niet jeo |eet als bie S^at

nemwten.
BooferMoemen en r}e6lenin bie mebecjine gfceen plaetfenoan Suotfdrfant al6 Jjicronpmiw 95o<k f<ri|ft,met nberen ujjben in
eyer coceken ontrent paef[cfc.en ingenomen enbe gieten wotben.

f Craclit en toercfeingtie. grjctoti!)(h,bnb$ fpin fommige2{

bit

VanZmtnom,
q %fottoeti*
Anemone.

Gap.

lgt>,
n>a|t

q tEgbeflacbt.
ah; Siofeetibei; fth>ft es tweebetleoe.Sat eene emone *7f <M be gbeboubc plaetfen,DanDer e trilbt.

op gece ffenbeen

Anemonefylueflris.

'

X>M4tttmone.
|

3^3
(tap.

IvgVi

ccd$tfi.-

%l ferfte 3lnemone (je e ft blabere n als loiianett, joe t'oftobes fch'tjf (, of t ben blaberen an OianuneulM an fatfoene fefcier ge lijth,maer mm* |

waf oneffen g(jelijeh oft }p leben oft ftnoopen Ijabben. ie wtbe 2tnemone ets ben ooigr3efc(jteuen vcm blaberen gfielij(fc,mer bunjirs meerber.Sie bloemenkin root enbe bie wortelen Rebben vele fafemgben <i"nbe met efe wilbe 2fnemone, bunthen oms feer ouer een te tomen, bie wtlbe J>baneoeten baer

bere.Sie bloemen jijtt van verwen fom root, fom wit,fom putpuraehticb ie wottel es bieft enbe rent meer bet ban een oltue, tot fommige plaetfen'

fint voorgaenbe kapittel gljefereuen eis.Sie blaberen Rebben mtnber bon SXa'rnm* ulue.enbe meerber Dan bat terjte 3lnemone,fafelacfetigS>e wottelen, enbe bloem?
j>urpuracrjtickfomwit,fomg(Jee(.
'

fom

af ierffe "Xntment tafi lot fom plaetfen oan upf fcfyat ontrf b Stfiiinltroom at wilbf waff atn Bie canten oan ben elben,enbe fcoffejjen, op grafachtiac neer
(jier tt

C JMactfc.
f %$t.

pfetfen,enbe te

lanbeg&emenn.

3(nemone bloedt

m OJJeerfe enbe in apua.

faem,

Anemone wotbt gljenaemf t'n rieer ooch innw,tnbt bt'f fggeliftr eoeft t'n Dit 3to, hen. #an fommigfcen Hos Adonis. 5Jan fommigen eruptltef (jebberts Hba venti hot wel befennaemooek meer anberen erupben gljegrjeuenwotbt, want als <ntormtij Sftufa fcgtjft Cotyledon wozbt oot Herba venti gebeft en bijfgeltjeh poe meer nberr

qmtam.

2(nemone te (jeet enbe btoog^e tot tn ben berben graebt.

te rootte! san Zntmont gehnout,treeht ote flupmae^tige rjttmueren naerfiuer * ' ** nbetvt twfctirhi*iif ten cu, i. re f <nbe boet ttrfi veelvoerjtitljcjit ten mAttfctfmffaAfwn monbe wtloopen. Flamn ula -(geleoolen. ie felue wostel gljefoben in wijn btemen in fatt/n Paflum

f rae!)t en rbercfettig&e.

>

naempt.enbe op bie eeg(jenge|trthen, feerpt batg^eftc^te, f nbe neempt af bievlcehen enbe lutehenen oan ben feluen.
relhene met g&epelbe gerftc gefoben, boen bie oeff eren eel meier Rebben. ie felue met een peffue van onber gfeefef, verwecken bte naiuerrneke tranckfjegtvan ben wouwen.
ff

ie blaberen enbe

VanQgdcoohn.
I I j

<ap. l$>t>]u

e Cfatfoen.
eleoolen Rebben rocbaerjtigge ^ole (telen met ele leben enbe hnoopen , Daer aen waffen lange fmalle blaberen olnaer ben ^Bilggen blaberen gfjeitjeh maer (ang^er.fmalber enbe rontfomme

wat g^eherft fcnbtrlinge Dieonberfle.iebloeo tnen jr/n gout geel in bmibbel wat ^aptae^ticfj, van fatfoe* neenbeverwe ben bloemen an iupaert dauwen malle
manteren g^ehiek.gnbe al6 bte fghewaUen^ijn joo waffen baer botlehene g^elijth atn bie .iupaerte elauwen. ie

ww

itltevte{tlastiu(\.

paetre.
Qfgeltoolen waffen in natte beempen tnbt op wautatfy tig^c plaetfen ontrent (f aenbe wateren.

SOiterupt pfojeimSSfteneenDeeoHe baernaer jooleue* wtjijnfart.

J^jg

$#

ij

Saftn.

ccdgt'tf.

TOrtttWolfbeftett,
tijt

ap,

Iggfefy',

S)it cropt roottt nt> ter

in Latijn geljeeten Fiammufe.taf f ^Ofam off Tfcrcrupt

cm Dattr t feer keet enoe gfirtijck een vGlamme foantcnoe e.^n Stiptfclj tfoitt gke*
G:ge(cooIen,enDe Ijccft tpcn naem om bat tie fcapen t>ic tit tipt e eten ban f ten Srge l criigficn tat een vcrkKtingfce ente froeeringfce an ter letter ee.at nacm 5emPteouDcrtsgficgIjeuen6ct>&ene6onf.nocl> f er fi|f onocftent $p totfytte,

nacmt

tot crupt oan >ctattiit6 .fjozatianus cieoma genacmt .Jtwlclt ooc in vorpge plact# fen toa jt,e nte feer fjeet an natueren ee. t #atuere enoe bercktngrje. Srgelcoofen jijn Ijeef ente o:ood} tot in Ben vinben graetf,ente Manten ente fyltn op tie bupt ente oatgkcremlichacmgkclnektic -)ahcnoctcn txcjji van natncrcn

f IMtttietm'(fc
ten menfcfjen fcateh'j'cft ente tootclijcft maer ooc ten tf cficn.Stc fcapen Die tact af roepten.roosten mcf groofe (jittc tenangljen ente (?cri> uen,mit6 bat 6wr (cucr onfieeekt ente fcetcrft.
(rgelcooien en jijn nfct aOeftt

X>anT0olfbtfim.
^(f^Sfcfncntontccffcncn
ontrent een fpanne fjoock.traer acn vin ron!>actige f-laterkens rcaljentieerupfrcijs tfegfjen een gw
feel

@ap. Iggpip'

**"*

TOc

W"

fetji|n.Suffcbenocntt'clchcn een fe(joon a$e?

iMocmkctraftm tmittel wan terweltke f en pttrpurroof ietcantic^ knopken loooitcoemt tal een btttim fccfe troitt g)ie nwtel t$ tandt l
jetni
.

rntunenoaensentetetnjaettstt'alfente.

C IBlaetfe.
t't ctinit tvaft in fommiglje tonckcre
fccracfctiglie
forti!

boffc^en als in

55mefel taert oeel

ocnicn gbwonten trcibf.

bofcf

bp

Sit

erupt Moepef in 2tpsiU ente in 5J?ep joo

re jtjn nc(jt rijp.

CI5aem.
JDttcruptttHUbt nter tijt ge|jee<en in lat Jj'nHerba Paris, ente art fontmtgljCnVua Lupi-

na&VuaVerfa.

3"

-)OOC(>tuptfelj QBolffifceer

<mt>cer.3n Jeertupt fcfc 5(Borf<sbefte.3n $rV c (joi* SXatfin te Siegnart.

f &ntm/ttnt\)t enoe ttercMngfte.

2C

Stetnucjjt ente faet ean tefen erupoe jifn fcer goct tot alle ergiftf^e!i< , ente fonterlinge ten grenen tie tuer crg^cffenilTe tie jp inge* nomen eb6en,fot gf^Ctt)o:tcn oft van Mieren finnen oeroof ( jijn. <nte geneejl tie felue traint ttcfc tagf^en lanck t fmoig^eneingf^enomen a(sier( 53aptt'(?a tijt 2tnt?eae 3JcattioIue. gf^efcrewen jjeeft.

6artue ,

<noe nv Kr

THmZconitum.

Gap. Ivgpiip

4mmm f$ ttpectcrlcue a\$ g)iofcotr$ l^njft, tot cene wtf g|enaem( Ace.-

3<?r
VanXcnitum.
GapAgtify
ctc\{\>.
tumPardalianches.gnbe bat anb(V( Aconitum Lycoftonon in cn[C tak 'SiVlfewnttltDaer af int naefivolgt)enbe QEaptttel g&eftreuen es.

C ffl tfOCll.
2D; 'naemf,{>eeff(
f en,
Jjijjc
1

Aconitum Pardalianches Matthioli,

2(f ier(e

3Uemmin parbaliantl)fsge*
ale iiofeotibee fcfciift;

blaberen gcli|tk iCpdamtnus off

off Diere,
fwjKaefcfitj},

oncomme* maer mmbere , enbe waf

jinJ ffeel waff ec palme b>ec. jDiewoitel eseenen eotpioens (teert gr)e#
Jijek,enbe wit blinckenbe alts 2la&a fe r. gnoe

ccj

bit

3tonitum wesbt van

SOeatijjioItts
,

befe ffguere fonber

bloemen ggeff elt

bie jjier

ppgiSefetes.

C piactfe
if Zcenitum toaf gheerne in lomberacrj*
figt} rptlbe
|f eenactjtigrje'

plaeffen.

f aem,
Sitterfle gfceflaifct twn Aconitum, tt>o^^t gt}enaempt tn rietr uviTop7ra{.rwa(ts-*
^uoktwo)', &\i$ovopn9UK'^/jfo[i.

iiphonon,cammaron.3n bit

3" iaU)H Aconitum Pardalianches .Myofionon/Thfr^ /> ^s 4poitken enbe onber oen gjjemejmen man ee|J enbekew. Lii~~fcauff><*J
.

Q&nit-efatiifUjtic>ftn.id.

(fl^atUetC

2Uonifttm es jjeet enbe Joogfie tot Den miereen graebt. Crachtcnbcctfetnglic. 93an2(<om'f urn fetnti'ftmen.bat 100 wanneer Die tozptoenen bat gfienaken, bat 01 bie blaberen van bit i$ banhuer erarijf veifliefrn,enbe cmmaclutcf Htjucnj tot t>at uitte 3?iefwo:tele gfjenaetkt rjebbrn,waer btter $j> weberom uer er aerjf ertjgrn en* bt fterek wotben.

f^inDetfitffe. Ztonitum t'ng(jenomen,boobe< Die nKnft&rn,womi,fuegljen,ene

<M wiSbt (ribt

tamme

beeften.

Van XOolfvooitde.
V\
i

ap, \Q$Q*

C^gbeflaebt. voolfswozfele t$ btperfepe va gefiact)te als gXoftonbes feijt .tt ene wetbt go A^naetnt ^rojftrupt.Sfc tweebe fceifi blauw bloetm.Jie berbe (>eeft 9 ff ' f bietml.

e
-iunferupf

Gfatfotn,

voet cft meer feccr}, baar arn waf* fen blaberen in fee oft feiten blaberen gljefneben.bie rontfomme grjelijek een fage ge* kerft jijn,ben blaberen van werte niefwoifel ftljier geltjeft maer veel minbere. ie

Fwft geknoopte

flelen onberfcaliien

bloemen $ijn elepn bleeek geel bie ale j vergaen vooubtingfjen elepne (jaiiwkcs paer in tfaet toa(l.?)te tpouel es (joutacfyicfj erom met ele eefelmgl)en. Sie 3Mam trolfswottele t)eeft ootft grocte gefneoen plateren 6en hiabttva" btn x oo?gefereuen niet feer ongrjelijeh,maer meeroer enoe meer gfegathelt enDe va. vttm
waffen ttne oft uier voeten fcooc&enoe hengen aen oat op* perffe oo:t felioone plauroe bloemen btnnen l^antacfeti* g|efatfoenet g^eltfeh eert appe oft t)eln vijf blaoerhene 6tagenDe,van ben weltht bit twee en&erftr fmal fin* ciemtbbel(teen6e^bcb(aberhenstpatb:eeber,bopperfte groet enbe fcelgljelijcheen Itouel off tappe otter Diejnbeblabetkeneftaenbe, baerinttree erommebMtpnefleel* Itene roaffen op baf ejinbe wat Bttkacljttet} g^elijek twee narren |oofbekene, in bmife cel van befer bloeme waffen vele bunne toste IjaBzacrjftge fteelkene baer gmen geelt pipkene op angnen. 31s bte bloeme gt}trefen <s ^oo eomen baer bipt oft vier fcauw* ken* b een voo;t baer in tfaet groenet bat ert,fwert,enbe gtjeboeekt es . Sie weiul

vul

bjujjnoer.

ie

ff elen

ccdgaf.

VanXOolfxooitele. Gap,
Lycoflon coerule
Napellus verus.

Lycoflononprimura.

lutfaup.

lauw tpclffe

WtlHit.

esoicltenbefwert gljcfatfoeneerf

gfjelijcft

tt n dcjjn fteehrapr,ent>e feeft ele aenljan

2)ie eele njolfawo!(e(c fceeft 6^^c firertgruene gljetloiien plaoeren t>en Ma*

Deren anQoter&Ioemen

pjicr

gbejck
ronDacrjo

moer ee( marter.

tier;

2>ie

(Iele jijn

ontrent twee oe(c off meer IseoCkJia er en traflen op Dopper|le, tMeeck geele Moei men,volnaer gefat|oeneert gelijk Die Moe

men v& ^tDt

(as,naer Die roeleke elepne twutrkenfi efg(!en,Daerin f1"' 1 1 ge^octkt

'

faet (etjt.Sie rooitei es ("wert

met

sele en?

jjanghenDe eeefeling^en.

CJBlaetfe.
SefeDipe fennnnighe erupben
ttioiDen

fier te (anDe in Der eriiptlief (Setters {jouen geplant , ene Die SMaitt tro(f6Wo:te( es

mueeiljouen

feer gfiemeijn.

^nSupffc^

tant enoe in (ommtgfte anDere (anten wo: tien Die twee laetfle gljesonDen in Diepe ba*
(en enoe Donckere tvtlc fcofcrj.JDat ittpf

UDt op Die gljeMrcfjten ent>e en

jtgtcplaetfen.

(ttenacb.*

c^tjt.

<e fe

bjtje (t utjDen

Hoepen

in 2(p:in i

lepe ent*

t'n

QMacekmaent;

an 2Ccomtum,tt>oiDt gecete n m riccr KoWop xuuxtwp wow 7o|'-3 n i"") n Aconitum Lycoaonum,enDe Vatl fotnmigftcn Luparia.
St't gljefiacfy
,

f laem,

Sierfe wosDt gfceljcetcn in -fjooc^Duptfcl} {euftkraw,enDe Daer acr icr u ianbt iuyfauis>t.(nt>e en e gijeen gljeflacijt san (Swerte nicfwottel al6 fommigfce n ter
tijt fcer

auaiiicken gljcieert f nDe gfjefcre uen jjebbe n. tweDe n>o:Dt genacmt in Jjooc^Duptfcf? 3Mo aoiffwurf $ , S> fcnfntt eii <25Io (jfen* s ut lin.jjjier f (anDe 2Mamr> roolfsvrouele fit san fommigljcn Q)?uwkr capke n6,en<< - tf Daer om in iattjtt Cucullus monachi.oft Cappa monachi.tSnDe WODt van V( g^cleers Die opicefjte Napdlus gjjekouroen Daer Huicmna af ferjtijft . SnDe tuosDt g t* De

vm

iiaemtNapeiius.qaGparuuiNapus.om Dat iij'n trozte Ie gelijcke eenenelejmDcr |tecto> rape,Die tn f atiin Napus gfje^ee te n nwDt. cSDerDe n>o!P( an SDiofcotiDee gjje nacmt kvitop 7rov5p xwoxrvop *ovnxp.i , in atijn Lycoftonon ponticum.cfi eet tn Die 3potekcn fcier te WDe Napeiius.^n Jjoocrjsi

Bolff)uttjcnDcedvo(ffn)ur(j. grawjjotis <2 loup,C <ue loup iaulne.

6!)ffcb
2(fle Dtt)e &ft

3n

5?cerDitjiffcb.

celtpeifettwtel.^n

f iliataew.
fcer

OSSolfswouelcn ^t'fn fceet enDe D:oo$ vencmtee van naweren enDe fubjanticn.

tot tn Den'

vinbm gracDi

enDe

q^inttnniie.
q33o(fStt>o:felfningrjenomen onflckcn Dat(jerte enDetterbJanDenDieuwcnDtgerei

Den enDe DooDen Den ntenfcKate eucr niet feer langde jar in Die (EoopflaDt v& Hnu Nerium. .OleanDerboom. werpen tjljeblckenc*, Daer fommigge Die n>o! tel san Slaun> <o(f8tt>osfele,tn f et falaef coi een goet etui; t gfi etenlje Wen, Die Daer af ter? ftontgljeftonien ji|n. (nDeDejc <Dolf6tt>ot(e> lenen DooDen niet alleen Die menfr^en, maer oc(K Die wciuen, (jonDen enDe anDere Dperglje*
ri|the

beejlen,ai6J!)met(eefcfeuet veai

gfjfci

nwpenroosDen.

Van 0>le<tnberb<>m.<M*
f tcfatfoen.
feanDeteseen tcomae^tt'c^getDaa Dat greote langde Dtche MaDeren ^eeft Die lang^er , meerDcr , Dieker e'nDe rotiwet jijn Dan Die 6(aDeren van 2lmanDelfcoom Sie bloemen
.

fefoon root in ijf KaDetftens ghefncDen eenen tiepne n roofken niet feer ong^eltjik Sie $wt es fingfters lanelt enDe es van binnen
jijn
.

met rouro

gfie^aijt faet

g^eu(t g^eltjtk Die

^auwkene an waluwe reoitel.

C pactfc,
)ff anDer ta(l in

fommig^e (anDen 65

Die

Hnieren en aen Die cantenwn Der ^ee enDe op fe|oone (ufltgcplactfcnaie SiofcottDcs faijft,
6ier roosDt
r^p

in Der eru$ifricf(je&pcre

^ouen

g^eoonDen.

CWDer Hocct eter te laDe in :aeekmfl?<.

ecclgtm'f,

Vanqatk
<[

ap.!g$$fc

0ntm,

wc; Nfy io^o/o/k^h, ^ifaf^ n 7?ffn> Dt OOCh Ncris.^n -ia(i;n LaurusrofeacnDc Rofeaarbor.Dat VAoOlCPPOm Dit ^0* r
Sif $<wa$ wojbf 9fe5certn
KftmtnDfonDrt
Dit a<iicffkp6fr6 Oleander.

irBatuere, XXcanDtt f oocft fr (jl cnDe Dioocfc an naiurrm.

fonDcrftogr Den f<ap<n, fifmcn ofc f(tt^on6cn,efcl6,mupIcn,pr6rnnt)f(jar wrtwtigftr gheDiettcn rcer eioDthith

*anD es Den mcnfcfan f fcaDcii;dt ne

wam aUe Die water Drmtken Daer >leanDer in g&ewepchf f e' fteruen Daet f m ftont'
<HeSipf(cDi pimiU8,(nDe lome fc^njucn.
'
'

CCs^ttacljt. |R 2M e s D^ette^e o(<s JDioftonDts fcpt on g^cflacfete ,

*e

*>an

SM'a^t t>' ")bf tamce.enDe Die an&ere twee (toert enDe ntlDt
CCfatfowi.
Papauerfatiuum.

Den welthen bat ietftt

<

^amitltn ^)ttf(.

apauer fylueftre.

SMDtn S^XiV.

s mmCtt"^'Pnfnrff^mffrfwn ftrer,omrcn( ^" vter off 1 oefena '"Sf ** IXaDerrn rontfomme enDe on. E^?" 9 n 6e " f cn wa nfn til>8 ftnop ^^^ ope n garn *&% ? l l,,
1

vtf

tr.tte
f

te

.efcaert

11 '

fi

Die

>p;Dt Daer

m (face lept Dat nt w,en tot Dm g&e hujuk Der mtDeepncn fecr

W{fWp!
>0<m

3<5>

Vanend
<$n
befen geflacfjte
gfiekertclt rfl feer

(tap.

l$&$.

ta\$i&
bloem 23

wiet nodj cc anber geonbc,bpcns tfaftctftc* n b

ge fne ben $ijn,en anbers erft Drn Bittcn in alle manieren g^ctijclt, <Sn(Bf gefloept v& Jjjuel fs x>a (te (en en Maberc b Sttcn feer ged/ck , marr btc 2t Mccm jijn fc^o root,en bit 6olIekc8 jijn rbber eft n$ lawkwotpiejj. <faet es btttpn. Oan befen geflacfcte wo?bt eock een met g(je fne tien enbe gljekerte Jben blocmc ge* 3> onben anbers Den x>oo:gl>efcreuen gfjelijck. .jberbe gljeflacrjf v& Jyutl ce bc anberen ween van (leien efi Maberrn oock grl/ck 3 maer ee( mmber en meet bloemen enbe bollckens &:ingfjenbe.ie bloemen jijn tuf* fc^cn root enbe wit bjupn.metfwertacljfiglje piefhen en bat onberffe san clck blaf. ;ie boDehens jtfnrontfom lawkwo!pic cel minber bon bie bocke san btn anbo ren baer btujmfaef in lept. tnbe als bit faetrtjpcsjooopen Ijucr befe bolleltc6bou cnber bat feeel b$ op bit bolkkens waftgiiban salt b$ faef baer feer licrjtelijeken wt, Dj aen bit anbere wee ^melen niet en gjjesalf.bpens bollekcs Itijf gefloten Mijtten. 2Bt btn Jjjucfen vforpet een wit melckacfjticr; fap,al6 bit bonekes gequet ft wotbc b ipiij geljeefen cs,en bit woibt sergaerf en gebtoodjt e tot b geMupckc bcr mebet^ n in bit 2(pofek bewaert. Sn als bit fap btoogc es ban ee|t caftanie Mupn a" vttwt.

f
3C((e befe gfieflacljfen
.

pactfr.
Ijter te

(anbe in bie Ijouengefaepef.Qnbc Dat berbe g&eflac&t es feet gljemejjn tnbt wotbf op e(e selben gbefapef om f piofijf tn De tg^ebmpek bat san ben fabe eoemt 3n 2>puhen, paengien enbe fommig^e an* bat \tttt lanbtn, woibt ns tet tijt bat fap bat ts bat .Opium sergacrf.bat r3ier te lubt
inbiemebecpnenglJetoltljehfwoJbt.

wan /jttelenwotb'

C Crjt
in bit Stpofek Papauer san

2tlfe^melen Moeyen meeft in CSjarekmaent.

CI5aem, jjuel wotbt gt}erjeeten tn neer ^^.Jn -latij'n enbe

fommtgtjen Oxvtonon.profbpon.Lethc.Lechura enbe Onitron.^n -Oooctjbupffct! ?agfa men,oen,t'agle,enbe Olmag.^n 9?eerbutfc(j ,tiel,enbe tot fommigeplaetfeti S9?ancop.3n Jranefcois bu J)auo(. Sat fap an btn jf>uel fje et in &titt): Sm^.^n taiijn enbe in bit 2fpotelten Opium;
i

t ie; fx4)[j Vif@- 3n latijn Papauer fttiu, d fommig Thylacitis.Jn bie apoteh Papauer aib.^n !)tfc^ 2Bi(f" ^uel enbe dammen f nel.
JDtet (Ie g^eflae^t ^eef in
,

^toeebe geflac^f wotbt an iofconbe* g^enaemt nfc&i/ ayf i. en papauer fyiuedre Oft Papauer erraticum.van fommigt O0(k Pithitis.^n bit 2lpotekfn Papauer nigrum magnum, san ben engljeleet btn ooclt papauer rubrum.enbe ban naet in SuiitfeS tooben Ijtie'. ^betbe gfieflacfet wcibt ooch soos een footte an papauer fyiueftre gfie^oumen enbe j WOibt in bie 2lpOteh ge|eeten Papauer commune enbe Papauer nigr.^n'iDuiJtfC^ /juel <nbe frijnt wel te wefene een papauer rhoeas.bj es een loepenbe.off tijfenbe J}ntl,wit fijn faet onteloeijet gem alft tt'jp es.bj a bc anbetc ^>uel nj en boet.ale loooifept es.

CJBatuere,
Zt ^juefen jij'n
cout enbe b;oog(>e tot 6n ben ietben gtaeDt.

Opium ee (puf enbe

pfoogje tptin bcnierbengtaebtoi(omelijck. Cr ach t nt jcrchiilglir, SieblabetenenbeboIIertenssan J^uelin reatet g^efoben enbe g^ebiontlten Doen 31 ootfc alfmen tjooft oft bit fyanbtn banin babet. flapen. ^felue boen van ben boDeltcns in water gfjefoben wo:bt een fpjope g^emaeeltf bit ooc boet f(a< 55 pen.enbe feer goet es f fegfcen bie eloet v>an bit fubfijl Boc^ticiept wt btn ^oofbe op bic ppsft tijfenbe.eii tfeg^en ben r)oeft van alfttlch fubtilen socfctiel} j oosfpjonck gebbbe. faet van btn wetten Jf)ue( met wijn gebtontken (lelpt ben loop bes bnpcr enbe Het !owen ouetsloebig^e (oet,c nbe alfment met watet meng^t enbe ct soptljooft Daet mebe befftij'ckt joo boetet oock flapen. ie gtuene bonekens eer jp rijp jt(n met meel van ger ffen mout ermgjjt jtj'n feer goet gfielijek een plaefter ggelept pp Dat wi(bt ier enbe alle ee te gefwillcn enbe fwee# ringden biemen ercoelen wilt.

Opi'm

.Opium bal ts tfav van -uel gebioocfcf omrt een itfken groot ingenomf srrlue f ff Ut pi|M n mwcnbige weeb,boet flape,fti(t Dat (joe fi enbe flopt bc loop be e fruit/ .Opium m<t olie va Stooft n t>ermengl>t serfuet bic pijnc vi ben fcoofbe baer * o frekeh.3tem met ode n futten amanbelen^pjrlja enbt eofftratn genefet Di pijnean ben ooien.

'

'

fm
bat

pre ke n. (nbc met wouwen melek enbe 6offerac vnfue bic pijnt vi bat f leberciin ' Opmmsan enber met een fuppofrtorte in tfonbament glefet Doet flaptn. > 3n fumma Opium ae maniere an tinnen of t van bupttn gtb:upekt boet fla* til t>erfuet alle pune en wtcbom,matr moet met rijpe belt&erafte gbefriupekf

Opium m a jijn glje me ngfct es gort op bat wilbf via tnbc op alle serljitft'nae fi t*

fis

jijn

^inDermlTe.
gljetouijtk an alle -ftuelen es feer fo:gelij(k tnbe quat < enbe fonberlingne

buknils an Impten glieto urelu oft anbers fonber rijpe belifceratie gljeo;&ooH,fwaere (affige flapen macckt,met rafcr* me enbe pbel&ept ermengf|t,6eneemt erjtant enbe finnen.&imgfit lammtcfieBt enb< cnmae^titSejit san ben leDen,enbe ten laeffen jooboobet oock ben menfefce
oft te

Opwm.bat alft te weel ingenomen wo:bt

van

flBetertngbe,

Opmm, aljoo battet met 500 &cr(cfcM lette en ean als fonber offera inge ncmt>

aifmen om f emgb> groote noot fatckelncfcejit Opium gfjefcuwken wilt te (aimtn ban Oofferaen toe mengelen, weit bat (weekt enbe weberffaet wat bit quaeth* ar

Vandlapptvvoofm,
.,
,
,

<p.

Ig^t

irCghellacbt,

iT-lapperroofen $i|n tweeberltpe

root ti

** bloemen maicanberen fcer gelijek.

PapauerRhoas.SIfpn eiappettoofftl.

<if pne^an

Waberen wfeepben maer vS

f TEfatfoert.
PapauerRhrassIwrum.SrooK <EfappWOfflt.'

'

X>an(tlappmoofm.
i

(tap. lQQQij.<
(Iele

3' ccd^u

Bacracn maffen langbacb cigfceronffommcgekerfBeblaBeren^cnblaBercnoananBcren uelc niet feer onqe* (nek maer *ceC mtnBer enB? niet cffen.maer trut ghc^apit . Sic bloemen jijn fcftoon b:upn roof Ben bloemen van ben Stielen *>an fatjecne met ongeIijck,tn bmiBBcl fwt te ap:acl>is6e flcelkens ficbbcnBe. Qnbeal beft bloemen vergacn 30 com Baer belt leken* ooo.Bie ec( minBer jijn ban bie .fjuel bollekcnis.enbe a fatfeene Umttttevt,

S)ic clepne lappcrroofcn IjcbbcnBwinegfiebajKBc

pickBaermfrcettfactlejje.StcroojtcleslanckcnBegcclacrjiicg. SiegrooteCflapperroofen Rebben greote feer gcfncB blaBercBcn blotere a reit , SJJ}o(laert crupt fcjjier ge(ijck,maer langber eii temet .>ie (leien, blocm, bclleluns
jijnBen clcpnen Slappcrroofcngelijck.Siewoitclee 00c groot,maer witter pon oen bie clepne <fapperroofen.

tTiBIaetrc. Clappcrroofcn toafl op >'e eocm>elBcn f uffcb.cn bie ($Mierfle,cnBe Bieclcpne jijn meer gfjemcon.

etm

Otcggfic, jhauer enBe

f
SitwifBt
g^eflaeljt

tErjt.

gfoppweofm bloepen in SKcpe eii van bate vooit tot in bat epnBc vS. ben soomcr

C $aem,

in riec; ,>>,, /QiV.3n Latijn Papauererraticum.Papauerfluidum.enBePapauerRhceas.^in fotttmighe 2lpofCkcn Papauet

van ^>uel wo:B( gheeefen

rubmm.3n^)oot^U!)tfc^ .lappetrofcn,.Ro!nroofen.3n 5?ecrBuptfcb lappcrroofcn iBe rooB Jjuel oft wilBen -mcf .3n S'atufiw* (tcquclicoc oh pouctau. (nbe cf t bt tweebe g^cflac^t an (Elappcrrocfen <t 2(rgemone ee oft niet en weibt fonbet tebent
tiietgljcitpijfclf.

TH5atuew.
oock ercoclenBe ben Ancien an namcren feer ge(tjeft. tc r ad)t en ttrrchtngli c. <Sijf oft fes botleken^ oan Slapperroofcn met wijn gbefoBen enbe gei>:ondti wecken tot flapen. <fclue Doet oock faet met fiuemcb. ingftcnomen. Sic blaBeren met Ben gruencn bollckens gfieftoofen jijn feer goctgRelepfcpaneOS quaBe (jeete fweering(jen,cn&e op Bat wil&f ster.gbeltjck Bie ueJcn.

glapperroofcn

jt'jtt

vm 3

VanGuUnfyud.

(tap.

c tMatfoen.

Iw&ip

(gelen guel Ijeeft afcfiwrwtgljc fr gfcefncBcn enBe gficefouen blaBeren,

Ben blaBeren an anBercn ^juelen met feer ongbclijck.maer rouwcr enBe gfieltjek Bie blaBeren oan dlapperroofen (japiacbjiefc. >ie (telen 31'jn t6t enBe oock wat fiapiacfyickcnBc Baer op walfcngccfeblocmewnwcrbla*
Berkens.Btc als jp oergaen oonbiinghen lanac (malle geeromBe bauw* Kene Boenn tfaet lept.ie weitel e6 groot enBe Buk enBe blijft tfwinter* BuerenBe en
t>e

bungg t taerfijcr nieuwe blaBeren enBe

(leien oost.

9CnBefeng5eflaegfean^)ueln)o!Bennoctn)ec onBerefoo:ttngfieonBen,<i(6 fommighegfeleerBe fcrjnjuen Bie in paengien g^emetjnjijn.

*

tr |Befcreuen gfjefijclMlfccn

C6 vatt

ilaimn mt>e ft (l(n (ni< coek oon

^t/n

gauto in

alle

manieren Bc vooit

bloemen en tiin niet geel muer

fefcoon root,anBet6

van

fatjoene Ben geelen bloemen gljelijck.

5

StanBeree6oockBenanBrenge(ij'ckmcieri>nb(Beren, (leien, blocmenenBc Marnoen eel mt'nBere. SrnBe bie bloemen en jijn niet geel oft roof, moer fdjoon siolct peerfeb. in ier 6(aBerkcnfi oock gfjefncBcn.

'
,
I

Cpaetfe,

!"> -qf ta(l v& jijn rpgen naiuere op rouwe plaetfen onfref Bie tante oan bcr ? al6 SiofcotiBe6 fcrijf t.^ier te l&be tvoibt r}p in Ber cru?! lief bebber6 fiou gcfajet.
anBeretn)eegefiach(en<ijnin@pacngien gljcwnBcn gbeweefl vcerBc van wj,op bie (enwlBen enBr bp benweahtn.

Papauer Comiculatum.

Papaueris corniculati aUa fpccics.

% 0ttttU StfM|a$f an^uefnwbt g^cetm in ri;^ ^r 3n{aflnpaH n,cu,a ona^twSen altare iw^tm olrmofik ?,^ir 'T

W6

wlffl 5cf te wttm tntt tow$t tot in t>m &m atae&t

CCraegtttiflettfetnage, ie iroucJrn an (cn w I in water tot Ne ^-ift erfofcen oen
o.
n>a<et mafte ttu

waur maftrn,9^f.:ft f

|. /( ft

tcuarpMi t>fett,ee&D.n 6)e lnrn /flZp fi/4 n

feeT&rftem. r

& tmmV S3?na3a wijfktn,mit He r nw&

ter t qt

n*

^fat?

SJ3
i

Siatwit CKanDtagota heeft ateote 6'eeDe tmtgruenewte enDe ffffncMa> opftrtacr' Den nxglje fpjf pt.Den HaDeren an SSete ni feer onghriiftk tuflcfee n ben weieken ele pn eoe effe ne (teelkenis sootttomen fc[j oon geele ronDe a pelen D;ag&enDe &ic (ferekacljticfe an ruecke nochtans niet onhefelt/ek jijn . ie rvoitd($ ffootmbtw, ben tto!teienn3CaDmsniet fr ong!>e(ijck,tn twee cft Dsjie oeelen gheDesft Sic fomtt/ts ouer maieanOeren maffen feW ge lijtkenDe De n twee beenen van ben me nfthe

fi?h,,. SWanpfl

*' manneken.

Dat e e Ranbiaaot ra wtjfken en eef< coegeenen opgaenDe toet ( ji/n blabr ten jtjn coek cp Der aerDen wtghe*/ fpiejf.Die fmalbet enbe minbet jnn.Dan bic M

Sat fwert SMnD:go:a

enbe fwaer oanmetke Ste appelen bleech, gfcelijtk oj&en hei fatfoeneert Die jjelft minDee ban Dieappel Van
,

ietenvaniattoume

wn

Dat manneken.Sie wojfefe6 van hupten toert *>an tonnen wit in tween off Dspen ghefpleten wier maieanOeren waffenbe , enbe minDer ban Die wwf e( van bat manneken.

Cpaetft,
S5J? anDjagoja

waft g^eerne

m Dontkere enDe

Iom&er<tcb v tig(>e pfartfen..ier te lanDe en wart njan felfe,maer wiDt bet cruutiu heb* f 6ersSMeng|ef?elt, W6w planten Daerhi) *' rt>effonneeeft.

Ste ppe/en an SSBanDjagoja wo:Den &ter

v,

te

fanDe

m Oegljflmaem rij;
*at.,n Mandragora,;

an

fn

mm?A^r

flaem. :t,< Wn m @mer,

h^v >t m

J)(0 wcjtel an Oefen mpDe Dat onOerfte Oeel an een menfclje gheli,ck es

^amanneken^ftairnpnmanneken.SngtancfowCOanOzagoJamafle.

Mm

m Wwf-m * fonOerlinge h^ll^f

Un
1

*>ai anoere heet Mandragoras femina.an fommtg Thridacias/Jn untftfi J J e!tgj?anD!agrMn>,|fken. C&atuew.
Ote feoJ(fen }tjn eottf enbe

fu Zitaum
fcooghe tot

r>.

!,ma <, < fwww melanefelieufe otfittcheDen met rif^i . , t'" Perclighete(tg5elt/tk0teftt>erte3iefcnel.
,c
,

^STW
Jt>\f s"
8

fCrartjtentbtttfetnglje, e " mUtttn v<tn f nOiagow Dat trt Oen wfefjen trojfeten
1

m "t

* S^

" r "m^w^teinshenomen iaecfr f DueV ? ffno

gfieperrt 2t

^, !i

fc(ue fa

M oocft SOf P

'

36<menght tot Ote eoDpn'en an Den ecgfien Die ptine en 55

wSkS flajen"

^ ""

fupp9 'i(OT'"

6*""** mi< '" fpnOament gaffelt

33

rD

I'

ccdxjgmj.

\)<m Vtran$ ene.

<Tap, !*>.
-

tevcrfcfjeblabercn van 9)tanbiago:a met meel van gerfenmout vermfgljt ji'/ng) goet gljelcpt op nc hcefe grjeftvtflen tnpc ftvceringbcncnbe boen alle gfctfwillcn enbe po|tumatien fcepbcn gjjetweuenenbe baer opghelept. )ie trof len ji/n ccch op bte Ijeef e fweeringh/n enbe ggf [trillen goet gflept,enbe (5 met olie enbe f uentcrj vermengd op 6tr beten van benfenijnnigben gljcbierten.
Cftanbjagota in gbetvepeftt fcebb oft in gfjefoben jij'n, boet fapen,verfuet alle pijne en tveebom efi es goet gbegrjeuc b grenen biemc cenicb. lei affmjben,af fet(en,oft bsanben wilt om bat fp bte pijne nie( gevoelen en foub.

^Bijn baer

bi< woittli

van

)ie Slppelt gerohs Koen oock flap.maer noch; wel meer o ) inoerntCte.

(Vip

baer af tngenom. 35

ff

fap van ten tvotttlen e6 fcer fotgbelijeh ing$e noitmMvanf een luttel (e veelmgc* omen boobef terflont oen menfcrje.Sie bfaberen enbe v:ucten ji/nooeB foggrltjdt aibe <maet,jp mahen ftoaeren flaep met raferme g&elijefa bat opium.

V<utX>tvctn$ ent,

(tap, l<t>gt>.

ftCgtjeflacty. C-\ (Jrangene $ jtjn ttve ebrr^anbe. Sie eene biagben Bmpn appelen.enbe bic nbert A^wKatljtighe oft bleecft geeie appelen,enbe anbere jijn jp maleanberen van toefen, tut ee van |f eln,Mabercn enbe bloemen gbr (ijtlt, Maiain&na. -Oerangenes. CCfatfofn. if gjjetvae eeff eenen tonben |ee( on> rent tl fpanne boocfj, baer aen bzeebe fwert grucne blaberen uu|] en ben Maberen van @roof e nafcape fe & ler gelij'cft man watten wer.tiificfccn ben nn lelin o? co: te fteclhens t>te bloemen groepen, ooottbjingjjenbe gvoo
teronbacfyigelang(jev!Uclcn,ge(ijekapi pelen volriacr gbcfatfoetuert, bte binn vot
faets$i|iigtielijthbtc
btiptc va"

(Joncommerrn

van

ver? fom taftameb:upn,fomtt)itt

ft geelac^ticfj.Ste toottel t$ fafelacb,(idj.

cpartfe.
fOerangence en groepen
bier

U lanbe n$

van ftlfe, maer nwben in br

crupfliefr)eb* <

rcr6 honen gfcplanf enbe opghebjocrjt.gfie ftjtft bic (Eoncommcrc en (Taunjooiben.bacr

tnebf bj jp vooittomen ei iaerlijtr vergaen.

S>it

$<wa$ bloepet in >ogb|tmaenf,en?

b< in .erf|t tootbcn jijn vjtt<6n n/p.

Sefe appelen tvotbben n

lijn gr}e|eeten

ter ffffinla*

Mala tofana. 3n granerjoi en ^e |ier te Idbe Verangenes.5n ^ooc|bttptfcrj naerbeniatijnfchenna 3J?e(antjan,enbe

Sollopffel.bateeinonfetalr.fDulleappeJ.

25e fe appelen jijn t out enbe voe r}tte|

grjeli/elt bte
t

tJautvooJben.

COerangenes en Rebben in ber mebeepnen gh^een gheb:nptft,maer tvoiben van

migrjen voos een fpi/fe ing|enom5 bie &e felue eeten

f cacl) t en o erth

ngh e.
foitt

olie,peper,fout enbe aji/n. ffn

>e befe fpijfe es ong^efont enbf boft in llif&arm l quabe voettic^eben groepen.

S5

3?^
5D
,ef tKffli&e twee6erfepr,6ie tem ji'/n roo(,6i'e a6ere 6(fh arel anOtr an jelcn,bla6errn en6e waffe alle maniere malcan6rrr.igefmluDr

Van (Sulben apptkn. (tapA^& tccWfr ^gbeflacljt. C apprlji/n ooch

m
qlttatwn,
Pomaarobris.

Sefe appelen
wtghe

Wbmrtmbe afvtto
lm
ontrent *pe

ftl(6m awrlrn

^apzacrjtigfce (Ir

eftoier eeten fjoorl},

$pDe lachen

m6e

met arnwaffene, groote buete langlje

HaSeren

otter

ocp&e jpDen wtgljefpjepe

m6e

6iep gfjekerft oen

HaDeren van

3gnmomm wlnaer g(je(t;ch,maer eel

meer Der enoe witter . Jie bloemen ^ijr geelaefettcfe en waffen oprotte fieelhenu i|f of t fee bp een , enoe als ie rergaen joo waffen 6aer naer grooterone plat* efittgeg^ertboe appelen, an verwen

fom

fcfjoon roof,fem w(acr)ften,6aer

oat faet lept. tt Ijeel erupt tref (elen moe blaberen e6 wan <(mn fferrkrn
(intftentien feer

felfamenflaneft.moe'

moet aae (aren van faet gewonnen wet-A engeli)ek oieConeommeren. CiBlaetfe,
S)it erupt es een wemt g(j ewas,

mbt

mtooot

Ijter

telanoe met gfiettonom,

6anmfommtge

crupfliefjjebbrre \ty, tten,6aer tgfcefaepet woi6t.

LCrjfc

Stt erupt 6(oepf t m J^opmamt tnU ogh|tmaent, <n6e n.>eghftmamf

.perfjtmaenfwo:6en 6teappelrip.
_.

C^aem.

J?^
ow al
C:en

i> wcKnaUe

oo wel als rop hunnen met onoer foeehen

Nn oefen appelman nodj (er

tf,t ortbeltf,

htaer

moe met reoenen wnen

foo ffin 6e

SgenjeRenoe en6e 6aer

om ooeh fojgfceltjek om te o:booien.

Vanboimapptl.

<&, lin.

ccfatfoen.
appel reff ron6e (?elen 6ie ontrmt twee toeten fioocf, waffen : oaer oen afcrjoerwtg^e grum bla6eren wotteom,6m bla6rrrn art Jafcape icijtcr gpelijch maer grofer,fon&erltngfie 6e beneen bp 6e wotfele groep e b * n f" n< 5 rent m6e pol gfcelijclt een cloerhc an ruethe Ut' 't", l

*.-.

'iv

m WW*

blt

'"< telienrie(fien6e meal6

J

6te

wrgam ftin.;c wl
6er een

ttneSrwm

>3fli>K uwtel faf<lac&e&. n6e

gex>(ocfe

C mmtt.
33
ij

Sfri

'

cedggfcf.
Oln
tnDe enwortt
niet

T>AttjDOiett appel.
ggewas ggeonDen,DaninDer

ftp.l$$$tff;
Stramonia.

appel CS OOeh een !emf

oien appel!

wuptltefgebbers gouen t nDe Dat feer felDen.

efe

2lppe(en Hoepen

t'n

ftyttnbtml,

S&jaeehmaew.

f $aem.
it tnemf ggewa6 wo:bt ggegeeten in JJtalten Stramonia enDe Pomum fpinofum van fommiggen Corona regia.dgc venegten Melofpinus

enDe

Paracoculi
,

^t JjOOegDuptfeg
t
i

teeg opffel OCautg opffel, vnD teegeno

opffel.

3n

5eerDuptfego:en appel.

3n

granegoie })ommc6 6e J)erou.

C^atuere.
Sftatuere eraegt enDe werehingge

6ev

ftn appelen ee noeg ter

ttjf

ons ent-r luns.

T>an Balfem pp cl,

aptttel.
(rrrviij.

*\ ftDer
/*'

Ct^etlacijt. tien noem van <25(fem appel,

j

wo:Den n ter fijt tweeDerlepe appelen V> cft megten oer|laen enDe begrepen.Dte van / blaDerrn enDe an waffe maleanDeren feer >'
onggeltfek jijn,eene wosDt fi^cgect 59afc femappel manneken , enDe Dat anDer 95afc fem appel wijf hen.
i

C" 'Cfatfoen. atier(teggefiacgtan<39alfemapper,gref< langgebunne ranerhen me< elf dm clauwierkens Daer me Dr D.ittet gaeekt enDe ijcm felurn a|t m.iedts aen Du gagen,boo men enDe (laken cft rij6,Daert bp geplant es. te blaDeren jijn b:eet rontfomme gbe* fneDen Den ^tjngaertblaDerenrolnaergrlijek maerelepnDer.ie bloem? firn bieeels geel. ie wurgt e6 ront,bouen feerp enDe rouw ggelijek Die wuegferi oan wilD on# eommrrrn,ier|t gruen enDe Daer naer root.gnbe in Defe aypclen lept bieet, rouw enDe

wupn faet bef(oten.ie woitel geeft ele faehen grrwae rts enDe Derwaert* gge fpiepc
2

at anDer ggeflacgt geeft eenen Dieken rcoDacgtiggrn |teel ggelijek Die J)o":eeIepne
ontrent eenen noet oft meer geocg.arr en wafjen lange fmaHe blaDeren Den Bilo ggen blaDeren niet feer onggelijek,ront fomme wat ggekerft. ie bloemenkin febooit lilfoerwicg perfcg,acgtrr een omggeeremt fteerthen DjaglknDe.Den bloemen van StiD* Derfposen van fatfoene niet feer onggeltjek.te wutgt oft appel e6row,wso! feerp en*

De van buptrn gapjacljtickvan oerwen ier|t gruen enDe Daer naer bleeeli gee(,enDe ala Defe appel geel rijp es Dan gaet gp open,enDe Dan valt Daer faet wt b$ Den yOitfen met feer onggelijek etf.Sie wonei e Den anDeren oooiggefereucn ggelt/elt.

ClSlactfe.
SSepbe Defe

wcmDf appel worDe t'n Der eruMtliefge&oers gou gt'er u tbe groonDe. CCrjt.

efe erupDen bloepen t'n ^)opmaent enDe <OD8g(lma<n(,cnDt in i?ogg(?maf nt ei

^jerfjlmaent wo:DenDie:uegtenri|p.

CiBaem.
i

ggegeefen in ^tafien charantia,Balft. mina,Momordica',enDe (Ot fommtgg C plaetfen Pomum HierofoIymitanum.3n >8atl<hrt|th pomum mirabe.3n ^looegDuptfe^ 5&alfaiji opffeJ mennlin.Dj ee '35alfem appt I man*
neten.

a( terpe ggeflacfy van Defen erupDen woDt

alfemappemanneftet:

SBaifem 7pre#ten.

nettenen Jranefcofc SKertteiHe,?

gjerurfle maffe.

tnt>8ff4^orB(g5macmpf Bairaminum.enbeegneenBal&mimCharan: t,a "'"3 ' 6 fommi 8& mepnen.gn -^ooc^upf f$ wbet aenaemt {faro ^"c ' opffdqBoM<n > 6uein^w6uj)t^*aifcmappcltri)fhm

_.

a frm pdfna ' 6 ,M /? ibeb:oog(jeft>tjnbenftpeeben.

"T
^
s

^
,

t^atuete,

^^

'

CCracljtenbereWngjje,

Ste Maberen an ejjarantia mj wijn ingenomen been alle pitneenbe tweern et 21 aen wan fru 9 f en enbe binnen tflttgaems enbe (rrtftrn We eraciji san be n gfie nc te fe imteempt afjoo Dat gtter ggeen pijne off weebom toe ggeeomen en tan. ie refue blatwen gljepoebert enbe met ram ingenomen fiepfen enbe afienefen afc 5 ie tmwnbtglje wonben oecft oan ben bermen,enbe $nn feer oet tot bat toltea <fap uan ben Haberen gfjeneeft ben tamfraeer baet aen grje|trelten.
op bte tecnben,pt)nen enbe treehtngfen grjeftrefcen. Sefe felue olie es ooeft tot bte [weeringen van bet bot |?en, enbe tof bte pitne en tree* *" fcl* S<> "ff J>c cfcttn enbe wfpoe biggen rbept (jeboen op bit
>lte bic met ottteljten in bie fonne gfwonnen es gepit alle n>onbc,t>erfttet alle pijne enbe roeebom enbe boet alle fpanttinge enbe freeftinabe an be femtwen seraaen
.

bm

H?

33

,,

ccdg$t>ftf;

XHinttafcayt. Gap.JwQiQ,
auetftngljen enbe apo|tiimtien an 61V moe*

Sefc olte gfceneeft alle froeertngfcen ,

ber met een (lp flerte baer in gfielaten. 3tem tfonbament met eafteen gfcefet joo gfjenee|f befe ede

Me

fpeenen enbe

nremt

alle pijne

g^cnefen affmen tpoeber *>an ren met rot/n inncempt,enbc bic clte t>an Den appelen op Die gfjefcucrtljcin ftrtjckt. )lte wan vSalfemappcl gfjemaeckt alewwfcjif cs,boet oock bie littekenen en plee* Itenvergaenalfijj) baer mebe' bejfreken roosben. * vOanbcr tracht an <alfemappcl roijfkcn en rooibl met oefcreuen gcvon&fti om bj JC

te

enbe treebom ber feluer. gljefcuertljepf trc;t oock met befe

olie

@ bc blabet #
Ut
I

fctter

erac^t nocb.'onbekcnf es.

X><xnVtafcayt.
ftEfatfOCn.

<<*p.

lt#.
Jafcapt.

Solanum hortenfe.

gafcapc^ecftronbejtelen ontrent |eenen voet fcoocb mj e(e $be tae* |ken6, baer aen 6laber rea([en bie 'Iftrertgrutn, t>:cet, wreek enbe vol fapeji)n,bcn&laDcrcnvan2&af> ticomvanfatfocne gfcclijek maer veelmeers Jier.ie6(ocmken6ji;n wit enbe (jangSbJije (Jnbcalsbievergaenjooco; oft wier t-p een men baer ronbe fcefikene vooji bie [>n e Ijan? gften ghchjck bte vmegten van vOepl vet vett l torn aie'jp rijp jtjn , gljemepnltjck (Voert, fom* <i|t6 fejjoonroof, cnbc'bictvils oock geel.g)ie

"

troeleewttmef vclevccfcn.
|3laetfe. f lanbe 5?afcape wa(t tcr
te

feer

g^emepn
roet

to oube mueren onber bfeagen,6p en

gljcn.in btepe (lra(en,aen bie canten

wan

font*

mighen velbencnbe in bte mocffcottcn.

Sit

eru( ofoepet

vanm
tvp

SSiaeekmacf aUe
lc

ten : oomer buer,enbc te

jijn wwcfcjcn.

joo leuercf oock

C/Bacm.
Stf
erupt troibt grfceeten tn

neer CTfix*
.

<i&.XTfixv{Q-,><suoT$ixv.Kmi@. 3n lat ttjn Solarium Cl Solanum hcrrenle. 3n bte 2(pCW teken Soiatrum , van fommtgBen Moreiia , Vua lupinaeft Vuavulpis.^n Jfioocijbuptfcjj 5Jacfc>

fc^ab(.3n

J?eerbuj)tfc&. JJafeaye

enbe 5?acbtfeabe.3n grancljoie SRoscdr.

(ot tn

9?afeaj>e es cotif cnbe

broog^e

ben trocebcn graebf.

f CrachtentoercWngbe.
mcngfct jijn goetgljelent op battrilbt oter enbewons eetenbe quabe fweertnaen enbe cp alle erl?itting^en.ot ben feluen bient cotk een falfkenan bat fapan5?afcaj) met olte van 9ioofen,(etH(ife enbe fefupm van (lluer g^emaeekt.

Ste grttene Maberen wan Safcape gheff ooten enbe mj meel van gerflen mout ver* 3

ghewseuen oerfueten bte ptjne van ben Boofbe, baer op gelept, Q> <nbe jtjn goet oot bte wer^ttte mage, enbe tot alle ee(e a^ebt'eken an ben oogljen,
alleen

Ste MaDren

co!en,leuer,mtlte enbe blafe om an 6upten baer op te legghen. Sie blabers van 3?afcape met fout gem'g&f bot feepbc r'fi verte eren bie g^efwtnen

tube

Van (tnettenvan uer$ce.

cni>e

&tp. ge, tcclppiw

apofumafi toe

aefcfet

fapt>an5?afeaeme( bMmtvcmtenepees&tt aJefcytopfsoo.Wft tttahmTi tic verfyttm&e toobiehept vloct ent>e alle eeee ghefoeken an 6cn ooaiun fop n 3?ofca!)r in Mr ooien $ebiupet vetfuet bievijne van ben ooien cff met 0= catfeen aSeUjch cm peffus an ont>cr m We moeoer ajcfel (toppet Mc owmoeoi^e oucroloeoiX stoet enbe natucrlMcfte etanctyept van ben wouwen 3 femma ^afeape ee goei cnt>c oequacm als alcnue fcjjf tot De kim f nfce ,<? $ebtekenbieweoeltenbea$efioytfijn moeten.

enbe bp bie wHgrocp baet opgernc een plae fcrae fef

fw^w
c,

Dn etteren tmn ouer $ee.

riecftenpn euer jcr,

<<*,

Stompe

erfecken *>an cuet je

SttccJten

an oucr jee toagSen Dunne (Wen baet atn

blabet watten ben

fiaDcrenan5?afcai;en)(^eIt)cft,met^ec!)frcnDemeetcr.SicHcc men fijn Wee(k,mecti>cr cnoe min wit ban bie bloemt van Jlacape enbe al$jp ergaen ico toenamen ip volt tonbe fcfr f ocgFicflotcn Macfkcn* bie
, '

ctftf

., ~

V%*

'?'" (nt>c

"maele rcot,t>aer in een teobe tbe befe bcttoeten

oE 2 s

""J "J"

f " De

^ lm wtoip>M ent>e aDe (aren wifmuMcnbe

'PSScfneenjijn.giiepleemkenejijnfnefwKeniJe fetntfai

W
33

tonbe beftoten w; Waef

ced$$& Van viecen twtt Otter $ee,

(tap, $c,
fsrer

blacfken Die ter ft gitten jtjrt cnDc naermaele b:u\)n c tiDc baer t'n wa|l ent ronbe bun enbe eefelacfcjtcb. te befte ontrent een erwte groot.te wottei

laetfe. i (Ert'etken an ouer jee,waffen ljter te lanbe m fommtge boffcfyen enbe 69 Me fiaglien in neere wodjtac^tigge plaetfen,enbe wotbrn oock oele in bte (jouen gljeplant.

f:Kl
S)ieblaefken6 met ben:u((jtent5an(rietken anouerjeewoJbbenm,C>ogIi|t* maent enbe t'n ^erfflmaent rijp.
,

t^aem.
nee; <n( Ox.MKce@^ i^ <pw\U. 3n .{atijn Veficaria,an piiniUS OOek Veficula.wan fmimgcn Callion.Jn bie 2tpotf BC Allcakengi. 3n -^oodjbuptfeb. cfyutt.'iSo&erelle n^ubt kit feen,<Seuffei6 kirfeen, 3ubc huilitt
<riefltc n

ean ouer jee

^tet

t'n

en rot Jadjtftjjat.^n Jranthous aiquequange6,ou(le bo&ee 'JSaganaulbest at anber we mt gljeflacfft wosbt nv ter tijt gljrljeeien veficaria peregrina enbe Veli caria nigra.van Den Jjjoodjbuptfc^c SMuneljs kcpfflin,ft(jwartje Schutten onb weifel to(^lutten.3n Jeerbujifftj} viembe riecken san ouer $ee,e nbe fwerte vErieeken van
cuerjee.

f|5atue,

Sie Maberen van (Trieeken an ouer jee fijn cout gljefijck Wc 9?afeae.g)ie vttuh ten en $tjn met joo eout enbe jtfn fubtifl van fubff anttrn.
van ben v: eittocn (rtrcken oan ouer jee es onBekent. f Cnutjt en iercfemg&e. St'e 6faberen van (Erteeken n ouer jee jtjn tot ae faken btenflelijeft enbe otboo:* lijtk baer bte Maberen wan Jaftape goei enbe oequaem toe jtj'n.
g)te natuere t'e Srteekenoft UUlthtctl ingftenomen MandragorasTheophraffi.Sclanurnlethak. cpenen bte oerflopt^ept van bet letter enbe rooteJafeajje, van ben meren, enbe fupueren bie Mafe, ent te boet water maken , enbe baer om $t|n ip feer goet tfegc bte geelfueljt, pt/ne enbe weef

%
55

lenbenen enbe an ber blafen.en* De ben gijenen bte fcuer water niet en kun* nen gfjeloffen oft bte Ijuer water feer fmjbt, 3tem ben gijenen bte met ben ffe enbe gra?
bte

bom in

ueelgfjequeltjtfn.

Vasxoottttafayt, Cgrf.
fCfatfoen.
i

3f quaet enbe

boobeltfek erupt

I f

woibt oo! een geflapt v& 3af> eape g^eouben om battet em

an fatfoene wat geltjek

et heeft ronbe btupne

es.ljtl

twee oft bipt vcet oft meer Booefe baer aen waf* fen groote bteebe wat ^aptae^ttgfe blaberett bte meerber,bzeeber enbe btujjnber^tjn ban bte blaberen van Jafeape. te bloem ^t'|ti otupn g^eltjek elepne hole fteDekens gtiefat*
flel

foeneert,enbe al8 bte ergaen jo wajfen baet

groote ronbe beften.elek op e befonber feet ken ontrent een erteeke groot.bte lerft gruen

jun,enbe

rijplijn fe^conblintkenbe fwert,baer in elejm btupn faet groepet . g)it

tpoitel ($ groot alle /aren wtfptMjjf enbe

a(e^

enbe
peel

XKm$v66ttttafc<vpt,
wel nieuwe
|c(en eo:toJing(jcnbe.

Gap.QcU
.

ccdupii
'

rjsiactrc
Sit ttupi wo:bt Ijier cc <<m6e (of
gfcen.enbc in Oer cruptueffceppere

fomniig(>f plat t ft n

Ijoum gljeBonben.

m bic po|cfcen cnbe en bic Ut

SicBUiclHcn

off beften

Ban befefeniinmge^afcape wotbenin >ogfif?ma?trii. "

f3aem.

manicum.nocb. g?CCn Solanum foiiniferam,n0C^00H gflCCtl Mandr3gorasMorion pi SVofc

lf Uf WObt nB ftr fijt gC&CCfCn Solanum Iethale^rt bic ^polclt? SolatrS mortale, 3" ^)ooc&i>uptfcl3 san fommigjjcn ollkraut v& anbere" cukr aut.3n 5?et rBumfrh roott nafcatttenbc uitrust off Suilt pcficn.gnbe Dit crupc en egljcen Solanum

tiDcepef^)ft.S9(ttf(6i)nfmtttffWftittI>a gfctfacljt an fKanDtagewtMtr (jtop!afue iftVBi.^ap.ij f Bcrmaent.(nbe baer cm joe mocfy cock wel Mandr goras TheophraM gge natmf WOben.

tcplabcrenenbeBMcjjfcnBa" befen
werftfee

c. s

..

Catuere.
eruptie jijnfeet couttoi in bc w'crbtn ratbt'
'

Crachten tbercfetng^c. C K grutne plabcrrn tnbc

van bupicn gfjcMupckt wwben gfjelijck Die blaberen van 5?afcape tof Dat wilt vStt He affulckcn Berljitfingljcn maer met meerbet Bcwfemefiepf.ae ngefien bat bit Jafc tape eelf?crckcrercouwf ban biegljemepneJafcajie.

BMt&t van beft grooft ^aftapt feubt n moa&cn

Sie wiicfjf en van beft 3?afcape fijn bootelitck en makt n bt n gfient n bttft tngficne* men Ijecft cene n frcacren fiaep met raftrme en&e pbelfcept vetme nghf.btt
bat bte menfefjt boot teefje H,th bat tn fommiahe hinbtren in uptfcrjlant al te ORect}elen gebleken ce.bie beft Bincfitcn nitt trttebt bat 19 cnatt tpaerengfiegfieien (jabben.JOatr om ot(>oo:f ttnptgljciickwelfoe <e llene bat hin jijn fcouen albufbanigljc Bt ncnuefe erupbt n niet tn plantt off en fiepbe,fonberlinalit bit litfeliithe wuchtt n ootp>ingl}tn af* befe fijnen fe jpnt, fUmmere wilf btt n^ntn $of fcebpetutn mmfen jpnen of aljoobewaert tnfluijtebaf bacrtutmant in en eome bit butr fcfcoonjjtpf oft litft fijefct pt van btn mct}(en bt roerf fouoe moaet woiben om bit ft e ttt nt,l* wouwen enbt iongf)t kinbtren iicfctefi jehen wofben
tot

f l^inDewtiTe.

met tn Btrlaet

bn mtnfefre

Van Bolanum fomnifevum cnbc <Q<micum,ga.$ciL

"^JS
3e reote Dafcape
c

iSM
r

^"*

m mwm
f .

6atr afin (eciftjjbc tapitfelgefert ittn te boef me ae ni! iW(( nbert gt(lac%fen van Solanum off

ar grooif
1

eaijeii,bitanbenouber6tnbeoan iofeoube befcreuen ji(n sanbert weieken beene te getit et en Solanum foranifcrum.bat es flat pmakenbt 3?af# tay t, tn bit anbtrt Solanum mama, bat te 2iftrnit makt nbt 5?aftat
.,

3M>

ZTu cft Mt t t blabtrt n wa(ftn,bt n

'
e

m m

nmMt

3ufi# "? rywo!feIe6lanckmefffnroobtf(o!flTt6tbfekf.

"" Sol an u,n
,

.utapptl&oome Mabcrtn fc^itr gtlitck.Siit blow 0tS 'e WU(&( 9 6 c,, )< fc offerat n gtt I.enbe wa/ in tlatfkens. 1

f ^fatfoen, i flpmRi&t 3?aftaBt fit eff

bicke (}erbe (elen baer aett

Mjnicum.^ f6 Oiaftmit maktnbt 5?af<t gtnatmf woJbf ft-Sl^s r I Ctef f Mabeten gr>eli|tk wit CSKofat rt truBt.matf mttrber.wat gheliekenbt ben blabc ren van oiKtejjttn etenclauw Ue Achanni latijn g^ejeeten wo:bf baer afin tvijf*
i" t

gi}cfcreutn fal woJbtn.?Oan e e nber woit 1 1 Stutt (fitn off fwtlf fit (tn bic twee off o:c BoeteJooctj waffen,op boppcrfc san ben wleken BooHtcemt ei ront bollckcn
f

|te ceel

fis

w fwer(,cnbeale jb Bergact *oo 52? ^SSSr

6
< fien.

ue 8roo( mie *% & i"

(lii <h

bie

vtn^tvan platanus rouw , macr mMrbcr

bie-gt}t jb

n bjucfk booj
BPf

0f' ilw, f 6( (' hc,''96eli;tk bit (rfim an vcsl, matr faecljt gclijck Bi,n< S)k woittl te wit , bith binntn 6! , tnbt t tntn mtoue , bat te onbtralutn

ccdt'j .X>a Solanu fomnifev tri Cftanici, <a.$>tip

0(mh.(n6efiamf6efc^iimtta(gcl!jftmifftfe (jcMcn bat
vitft bcel ap.rrpif.gljcfcreuen es.

wcmt

van Ji)?aluree,bat MahiaThcophrafK ftibe Alcea veneta ghcnacmt reoibt ,

gfeflaeft bacr af in bat

CPlactfr.
i

)af

ofamtm fommferum rea ft

Ie Siofeoitbes fcpf
fioogrje bergljen

m fecnacfyigrjc pfeetfen,
fonne eel frijnt.

niet vccrbc

van bic jee gljelc gljcn. )at olanum manfcum w<tf op

&* W<

g&e&eefen tn ri; orpCxvKy -3" -iattjn Soianum fomniferum,t>at es in uptfcf! laepmahcbe Jfafcapcva" font mtgbCtt OOCK Halicacabon.Dircion, Apollinaris minor, VIticana hcrba,ettbe Opfago. 1 i)at anbet cetinriCc;<rT{i/xv<^iuwiK?.3n'4a(tjn ManicuinSolanum.baf cs,9Ca* ferme mahenbe ofi Dui^cpt maKc nbe Jfafeape , tan fommigc perfion.Thryon.Anydron Pcntadryon cnbc Enoron.
i

at ierfc gfieflacfjt an bcfcn treen reoibt

Sm

nBituttt.
i

@e(onm fommfe rum es teut

berben gracbt.cnbe (out

(ei

m ben berbe graebt oIromc lijdt b .Opium an

tic fcoffe es bzocgfcc lot
fejjJHff.

name ren reat ahrlijch macr wel on|tcreher. S)te reoitel an teolanum manicum fonberlinglje
tot tn

m ben

Den tirccDcn,<ils alenus

t Cracljt en toercWnglje.
i

StV wuejjten an <5oIanum fommferum ingenomen Doen reafer malt cnbc sijn% btn reaterfue(ntg(jcnfcer goct gfebjupeftt, moeren inogfcn oucr bii treaelf tfeffens met ingenomen reotbcn.reant al j|er meer inghenomen rcobcn joo ^tjn $p feabeiiielt. fapan bcfcn beften es goettn btc mebecpnen ermeng&t, biemeninggerff let 'S
;

erfuctingf)eanrecebomenbet>anpiine.
<felue fap in reijn gjjefobe n

mbt in bie mom ge(jouben

oerfuet

Mc pifne an ben

anben.
2

te woud an olanum manicum fonberlinge

tweu cnbc g^elneft cen placficr gedept op b$
fctenbe freeerngljcn cnbc vlcerattcn.
reilt

bie feotffe

bacr af es feer gort glje

via cnbc op bic quabe &cetc po;m

90an pinnen en
i

bicnt

bt't

Soianum met om te fllicfnijie ftenc.

f iginDtmifle.
ban tmaelf wekten an olanum fomntferum ingenomen enbe pbelfiept van IjoofDc solnaer g^e(i)ek bat >ymm.
CDccer
maltft-aferiife

iereitclean olanum mameum cen biacfema freaef mefrei'fng|ebjcnelteti macchtuetiegentcnbepbelfenttja^oofbccitrecebjac^ma freaer boet biejbelcpt mcerber trefen enbe b:ne oft wer bag^cn fanth bttcren.gjte fclue reo:td vin biacfcm freaer ingenomen boobct ben menfe|c.

VanTbilfen. (tap, ^atj; f Cgljeilat^t.

3!fen aleSicfco:ibc6 enbe aUe bie puber* fcjwijuen es bsBcrrJanbcereertgcef, O* i^enbe
reit.

C Cfatfotn.
reerte QSiJfen <rcf t bke factie fielt en grootcejcebe.faccrjte, trcccfte.reoDac^ tt'gcafc^erretg^c grucne g^eelou enbe feer gfcefneben Haber.fonberdngc bic aen bf cnbff fte van ben ftclen cnbc bp bit weit reaffcn.reant bic aen btc (telen groepen jijn clenber,fmalber enbe ftcrper.Sie bloemen jijn Pinnen Mujjnpecrfeh gnelijcft tieenc fecaehens gf efatfoencert enbe als ;p afgcrefcn ji'fn ieo olgfien bae'r ronbc 6upft6, g^eltjek pottchen6 met elcpne bcehfelltcns toe gcbctht, bic amat!jtige ronbe vtU lekene tuaffen bic san voten open jijn enbe i|f oft fes feerpe ftchenbe punths epp. jnbe befe pottehens faen bttn boucn ben anber (aner ben fteel enbe bacr in lept bat faet bat bmpnat^tur} C6.g>ie wouel es laneft enbe fomti)6 wngfiers bith.

eefe

3*$
X>mttlfett. <q>,$cii1. sniger. Hyofcyamus WMttl 3)l'(fen. Hyofcyamus
cccl^gt't.
(jj # Wftlm ft Cn SBiL
|

(|

fceebe ritte faec6 Maoeren bie niet g&ekerf t off g&ee(otten en 2i|n,oen Ma&eren van groote Jafeape ol>

Mie Stfen (jeeft

naer

grjcltjcfc

maergrooter,tt>tttet e faeefc

ter.JOieMoemeitjn MeeckgeeJ enbe tont, noeal8bteergen $00 tomen ban coch

toon ronfte t^uofftens olnaer grjefiick pot*

ekens

om fioerten QSilfen potte hes nj feer

DngfKiijtk.oaer in bat faet gr oepe 1 ben an* teren tfen fabe aenfichjek. <i befe pot?

tekens groepen ootk in een ront Belleken, bit elleken es faeeht enbe en (leeekt ntet.Sie woHel es teer. $sit g(jeffaci}t van

man

SStlfen naer battet jijn faet g&eleuert heeft fterft tfegjjen winter , enbe moet alle faun

van nieuwe
5

grjefaepet n>o:ben. <berbegi)eftart;f van QSiifenbat WCl i Bt (6

wtt

Mfen g&enaempt

om twttm

wtlfen van fatfoene met feer ong(jelj<k man bie blabeti jijn faeejiter, witter, wolV wcfjtigfer eit eef minber. Sie Woemf pock witter en biifg&eltjc; eoek bat faet b(

$n

n pottekens waff gljeiijek bat faet va~ ben |terten,maer bie veUekene baer bie vette*

ken

ccclgggmf.
kensmroaffenjnn
facc6.f

t)<m53tlfett.

Gap,

get'tt.

enDe e n (leken met. SiewoJfelvanDcfenesoocftnief feer groot. @nDe Dit QSilfen fferftcottfegen winter enDe meel olie jaren gefaxt wo:Den plactfc. werte <9<yn greepet r)ier < l<moe fr gfcemepn &p &<n roegen, enDe op fanCacfe*

tighe ongfjeoeffenDe plaetfen.

i.j

ouen g&efaepet,t>an Denroelckeit Dat reit an$ijn epgljen natuere als ;ioffo:iDes frpt,I>p Die mti van Der jee op mcfe
truptleflje&bers

SteanDere twee wosDen in Der

ininigbc plaetfen waff.

JOefe D:pe gifteersten an SBiifen bleepen tn -ftepmaenf enDe in >eg5ftmaent.

Ollfen t0^^( 8^ f 6 ff ^ n '" n'ftt oax/a@-i(sa iTToMivf ij Jn Catljn Hyofcyamus, Apollinaris enDe Faba (uilla.TBan fommig^f n OOtli Diolcyanios.id eft, Iouisiaba, Fabuioma,

f j(5aem,

Ban StpUleiUS Symphoniaca.CalicuIaris.R.cmenia.Faba lupina,Mania,tan Of n OUO Oioiep* en f ft Jjetrufcen Fabulum.oan De ^rabeuferjen mee|tei s Aitercum en Altcrcangen, van SOattljeue opkiatieU6 Deus caballinus enDe Cafsilago.od" ^atobUS C9anllU6 Herbapi*
nula,an fommigfceanDere Canicuiaris ?nDe camcuiata.^n Jjoodjouptfel} 'aulfehJivaur,

awboone, tocljlapraut enOe ollkraut.^n JeeiDuptfcfj

3ngrancfcois -fjanebanne ou rnDosmie.
i

'^itfen

eft

SBilfen erupt.

atierfteglJeflaerjtroozDtgkefcetten naerjijn fat es groene SSilfen.

hupne bloemen Hyofcyamus niger,

SroreDerjeetHyofcyamusiuteus.Dafes.geelenBilfenomDaifef geefe bioemJIjeeff. Goeroe met Den witten blaDeren enDe bloemen wo:Dt gfteheeien Hyofcyamus aibus Dat es witte iifen.

CflJektefinglje. Sie witte ilfen es Die beauaemfte tot Den ggebwpek an Der meDe epnen.Sie ant ten twee en jt|n met joo bc<)Uaem,fonDerlingr.e Dat froert ijftn Dat ef alDerfcaDe*
lije;ftees.
*
'

B&taete,

s.enDe Do naer in Die enne gljeDioocbt es feer goet tot alle eoDpjic rrmettght Die tot Die^eetefeekfen enDe g(>eb:ekcn,ioet enDeoe(ni&ept van Den oogfien, enbetot We pijne enDe wee Dom an Der feluer enDe an Den oo:en enDe an Die moeDer Dienen

faet van witte QSilfen enDe Die blaDei en jim eottf tof in Den DerDf graeDt Sie an> int twee jtjn nodj touDer tot fefcier in D werD Der mcnfe(;elijeker natuere feaDeitjek 1 tracht en ttercfeinbc, fap Dat rot Den HaDeren enDe pelen an groeuen tlfen gfieDouwt enDe gfieperfi

felue fap met meel toan terwe oft an gerffc mout e6 feer goet gfielept op ae hsd S gbefwiBen enDe apoffumatien an Den oogSen,oet enDe anDere'leDen Des (iefiaes faet an tifen es goet tot Den toeft , uloet van fubtilcn eatairen in Die ooglien aUenDe off op Die boJf fineftenDe.aUe groote ptjnc en weeD8 , !oweltjeke ouerwloe*

ig^e loet = enDe tot alle bloetganek een eltpn pennmerken fwaer met 2J?eeDe oft tiie^ water geDzontken.

hiie*

felue faet oerfuet Die pifnetwn tfieDereifn,^! geneefl Die gefwoflen mandttkfiept g> *nDe Doet ftneken Dte boiflen an Den jouwen.Die naer tbaren san Den kinDe feer ge> fwoUen jitn,alfment met wijn g&eftooten Daer op iept, enDe mae met aKe piaefleten ermenggt wo:Den Die pijne enDe weeDom erfueten. Sie blaDeren aUeen met gerffen mout meel, oft met anDeren faluen plaefferen oft , meDeepnen ermengt erfueten cotk ae ptj'ne enDe weeDom. aifmen Die ooeten baDet in water Daer QBilfen in gefoDen es off Daf fdue water an 8 onDer met een eliperie ingeeft joo DoeDf flap. felue Doet coek liet faet met ode oft

remgIjeoocfctitgeptoptoeoJfcooftgrjeffreken, enDe Dat erupt enDe Die bloemen

val

geroken.

S>u wml van iifen in

ajijn gfJefoDe n

tntt in D mcn< gf6o& Doef

Die pijnt

enDt

VanGdfetvlinct

Cap.gd^,
r,t

enDe tpeeDom pan Den tanDenpergaen. 3n funtma Die MaDercn.flelen.blpemen faer tea<ieien
feiue crftic umflc

tcclppp. v ^,ii:is:v#
-,?

ma a&qt

niet gcet off

cfi pijne

mfle Die

hr epemt,en wji Die fechte Daer Die tpeeDpm in

pan feer epuDen crup al <s ,pmm QWlto

fcpMMWM Duet

^./nemeta,^^

Wt e$?eTlf^XSffil*!^^? f'
mfZ

uwTBtE^^?S^f?

XS2 P^S
r,, nr

Kf JJTS" i^r^elHe,
m ff
'
.

en tot mt joo es Die pi,ne meerDer Dan tt te vounvumTt Sfcenefen mitsDat fertkperepiitpcn pan Dtn fr(u7n

fiX, ? I f* <,u * cDrr cm Sf5*

u Die pu,

nen ftergmc

<n* enwrl^^lk fc^mn

,

'

Brcoteneot,

~.

,,

..

f ^tnoerntffe.

T>Ait 6d>eeritnc
|

(Efceerlincft (jeeft

M^^h

<r<*p.
cicut..

gcip
djeeHimft.

eenen fippglien
fee

Manden fleelPijfpft
I

poten

5PprftDiepe(e (eDen enDehnpc* penljeeft Dich enDe an 6mncn

&pIgeItjcIiDie|leelpan-Cene

Kci,pan&upten(icfrgmenmef clepne rppDe

pkejkenebefpjaepet

an rppt flangen erupt. >ie MaDeren tm

Sropf feer gfcchertelt enDeelepn ghrfneDen

fc^icr g^c(t>ch Die flee!

manv(d meerDer.Pd" ruecke

cmicfeniek.SieMoemen

HenMaDeren van Xeruel pplnaer ghehek

ftrrch
}ijn tpit

enDe feer enDe waf*

\<n pp elepne eropnfteni;,pppzf{>imgpenDe tpit Watict} faet . te nwtei en es niet laneh WDe e pan tinnen wat fcpladjiiel}.

<^
6

Mimet feaDeHjckcritpt
f 'f "!><

tpafoppnane*
e*.

"pnnt Daer t epel enDe fpmberaeljtidj

S^" "*"

ajfWintk6(pej)et meefl in Jjppmoent.

fil5amt.

"iuten^.3n

<J?eerDujit|e&

eefieerimek
enDe

ccd$g$*f

X>an Bdfuvlind.

(tap. Qciiip

nte DutU Aeruel off trnlie })eferfelie.3n ftrancgoie (Eiguc. >8an fommtggen en^Uf leer ot n apotckers nodj ter tijt Harmei.Dier naer wel vermaningen an*>e(e gelecrDen al6ttaniconi<emi,S9?anarDueenDemecr anDeresan guer Drcalingge mrt jVrrtot tn rctUcn.maer in guer onggelecrtgept met groote gartneckiegept HpucnDe nodj Dag< jijer plaetfe san faet van OCuptc Dat tn tiet; oock Harmei gijcficctfn tt>o!t>t,D| faet

an (SdjeeriiwkcDat ;; feer
rr.Dc in

Dtpafeiijck

oom .ftarmeJ gouDcn )

ne men , ggeMMycken

guer

me Deejmcn menahelen.

(Sdjeerltnckee feer cout tot

m Den oierDen gret ooiremelijcli.

f Batuere.

f Cracijt en berctsingije.
<5rgetrlimk op Der i'ong^c knetgtkene fcameli|<ke (tfcen s^clept ert (<tc t tuc n*tt ^| groot rooj&en. Siefgge hjek oock op Der tcnglie Docgteren ooften ggefept Does Die oo(k <lci;n Mijucii.iutcr macekt&ie feltte (en eetoiggen Daggen ggeweekelitek fiifc
enfferek.

djccrlinck epafletwiDioierrnteocrgiffingge ggeujekeenpiaefferggeJepi wrcijj fuet Die pijiu enDe vercoett bic futtc in Der manieren ale *ilfcn cnDc >vmm.

f tottiDcmtffe.
tgeerlinck t$ feer <Maei,f<at>cltjck ) gtnDerlijck enDe fenijnnidj aJjoo fcat l>t'e min fetje Dtl *cegcer linek inggenome n gerft Daer af (lerft , ten waere Dat gp Daer naer feer ger Den ouDcn trim DJoncke.toanf ouDen gccD en wijn geDtoncken naer DatmJ citeer linckinggcnomcn geeft verwint bot fent|n cnDc ggenceft Den menfege. CSJtaer ale Die reijn enDe egeerltnek tfamen inggenomen trozDen, joo es Die eracgf san t>cn fenijri meerDer cnDeDoeDetterftont,a(joo Dat Den menfege niet tegelpenen es Die cebeer

Imch met wijn inggenomen geeft.

$ tjnDe Des Der De Deelt'.

3*1

Dat vierde decades Cruydeboecks,

van bev
Coenett/ Cegttmtna/ foiflthn
gbefUc^t/fatfoen/naemen/
tracht ente wcrekinglje.

ertoe tyetgbelt jcf e

Duer D. Remberc Dodoens.

TtentCemoe.
<ap,

C Cghcflacijt,
5
f

f,
bit

3* outer* tie naer t> plaetfen ente lant? 4: taer

<nbt

m antere groete fcOc n

erwe

tot

SKeom

(jier

ootttjt grjefctocrjf gljetocclt e, tat on*

mereken ente nemen,maken ente oeferijucn oecfteriepe geflari!? ten an erwe.naer tic (anten tnbt plaetfen bit feJue naemente , matt We alfuleken feer oteeten enterfceet enteoan cleonen eerlange adjterla* ten.ale GTolumeUa tnbt JMinius btpltn tnbt fectjte bit ertoe matr in btpt gfjefladj* ttn,van btn wekken bat ttn gjjenaemt wetbt Robm,bat anter siligo bat twtt winter zuct en ji|n,6t btrbt Setamum bat joomet erwe te. Z>it t'n ba watrfjtpt oec maer ttn gljcflacty t n $i|n,want |juer onterfeeet ati taer in lept bat bit ttnt wat fwaerter oft witter ban bit anbttt t$,tnbt bat bit fommig&e opot ten winter , tnbt bit antere
terfceet
s

natt btn winter gfcefaepet woibt.

3tae

erwe

C Cfatfoen.
(jeeft

TrMm

s-erwe

ronte google galmen, Wckwts

eeloan center woud oooMcomente ttpc of(eter (e* tekens cft kneopkene (j cooente.tie meerter ente |eo> ger jijn tan Me galmen an erfie met twee off btpt fmalle grafacfejiglje Watcrkene freeleef, op topperfte an ten wcltken tfe aren waffen eerte fcoucn tte bla* teren wtftekenoe,taeraene(e cotenketw waflen fon?
ter oitene oft regel ttck op een ggefef g|jeen lmmen Wagfcente.Stc woitel ee fafef acfyicb. ente tun.

Cjlaetfe,

Sant weibt t'er (e (ante op Wc vttfit tnbt Ufttatt

htt$$tfatptt.

ft -

Sie winter erwc roo:tt in ^>erf (Imat oft SBijn* maent g(jefaepet,ente tie joomer erwe in9J?eerteer!
trosten oepoe tfamen in -fjopmaent rijp.

Claem,
erwewottt
gfceljeetcn in rfecjTruff.SnXaft'jn

Triticum.3n -Ooocrjtuptfd} *l3cpflen ente Beptjen.

3n 5rancoi6$ourment.
i

Satier(?ege(ac^t an elume((a oot tatoefle 86e!>outcn,tat fcier te (ante niet en waf? toostt glje&ec* ten Robus,ente an piinius oock Triticum.

ente witter e g$c# naempt t'n iatijn siiigo,ente ttt e6 onfe g^emepne in# ter ertoe tie in tie (anten van Ijertftoacrfs ouer ta)t, lein onfe -iattjnfe^e Hiftoriaftirpium bteeter oerclaert
<,in

at troeete gljcpadjt tat lichter

ten weJeken top oock gfcct&oont ^eopen tat onfe

S
f. 1 piiniiis af gcfere uen Ijcpfcen. gjjemcime Oioggbe glje Siligo en , Dacr Selunwlto eff SDerbc gljeflacjt ?o:bt gbc|tcn in riecjr -rplimof nsi <7wvif.3 n -iotijn 4anw j

cedgggtrtff.

VanZtvwt.

ap,

um&Trimeftetriuaim.3nonfeta[qoomcreirrce.
fl
Serrce als een mtbttpne

0atuere.

van fcuiiten tflic^aems ^efouptke es tverm in Den tcrfett

graebt foner merekelijcke vocfiticliept.QJaer bat bioet baer af es roermer tit maeckl rijp,trc(k< tot enbe es verbeptenbe van natueren. 2lmeibonck at wan <?< g&e maeekt es.es eoui enbe Dzoog&e , enbe wat ffamen

treekenkevannameren.

f Cracljt en Boerekftigbe.
erroe rouro in ffuckcn gi>e6efen'es goei g&elepi op bie toet van Den verrooebcn 21 $onben. crrce onthul ( goef (c( bat fleDercifn alfmen in Die 00 Daer af (o( Den knien 59 oe f&f gfjelijmmen in piinio leeft Dat Ijier vootfijts <SertU6 pompeius gebaen fjeefl Die aljoo Doenbe Die pijne t>an flebertijn quijt g^erooiben es. SOfcel van erwemeifapvan ilfen es goet tfegrjen bie vloei van Dievoft}licf}ej)l in bit $e nuroe n ftnckenbc baer op ^tffrchm. .Sfelue meel met rjuenid) ajijn ,>;!>meli gbjnaempt , neempt alle fp:oei enDe vlet * ken man ten aenfcDj roe eb. at meel van joomer Sttttxt met roijn enDe e Mik e goei op We 6eten gt}effreken an ben feni/nnigfien g^t Dierte n. vOan Den ft Int n meele ten papken ggf maeckt enDe grjelee kt, ff efpi Dj Moei fpouroen 'De al/t mcf 6ooter enbe Sfunte g&efoben rwwbt jco Dienei tot bot Ijoeft enDe tol Die timwfytpt van Der kcelen. &tefm((lvannmmttKtnU<nbc roaier, eft met olie enDe roaier gliefoDen @>

Doei feepDen alle gljefroiUen.

2) te femelen van Serrce in aji/n grjefoben gcnefen bit <\aabt feo*fiicf)ebc tnbt vttt -Q fueten bic ocgpmenDe (jeete ge froiHen. Sie fdue tn roaier gljefoDen baer 9uj ttwtn in g^ffob? gn>f{ c^wrflwfrn <nbc bom fccpbcnbic Irrbeg^cfteolltn Hifitn. ^fcfbctc^antfttcmMwktfpWnt8 enbc boienentet enbe fonbrtMig^erot* ti( planten ranbfnvoefcn.Snbtopfnf.maetkttt'lp.fnbc boel mbttktnmtt fout a,tt meng^t alle g ftoillc n enbe apofiumatit n. herwen 6ioot in utni<^ waier g^e foben wettof K enbe terfuci aDe fytlt gfiefwiKot i fonbetdngSe als baer anbrre gocbe trujjben toe gfiemengf t mn. herwen &:oot oerfc^ gfeefcaeken met peeckel na't g^enweekt genee( aBeeroubtr*2R De witte feerit^eijt enbequabe ctauwagien. Slmclbonck oan <Sertregfi emactkt.es goei lof bic vloei van Die voc^ticljeben bit in 9* Die oogen (ncken baer op g|elepf enbe om bitft galc en reonben baer mebe (e i}eplen. 3lme(bonck ingljeb:onckn ffelpi Dj loetfpoutven,enbe met melek vetmeng^t O. fuetet bit rouwe keeie enbe 6o:fle enbe boet bit flujmun loffen.

w,

Van Qpiltt.
f Cfatfoen.

(tap.

f ticgheflacbt.

AK^eJfeesitveebetlejje.SeenefeeftgtJemepnliiek twee eo!enken ffamen aeneen ^elck in ji|n veDeken oefloten.Sat anber en treeft maer een eounken.

pelte es mei fjalmen.knoopen enbearen bet ^etreen feer gljelijek, alleen jijn <e> ren off gvaen en es niet naeekt ghehjek bat ^ertve cojen,macf leet in veilekens 6ef(o ten,tvt ben welt ken ballet nief lit^ielijekenen rij(t,maer met rmtelenen oft anbtttm flrnmentem baer af ggefujmcrf moef to!ben.<nbe al6 bat @pelie eojen van jijn eaf
rnbe6!)ffena(jooghefHt;uertes,baneef{ eenen fupueren Sertrecoscnfeerglielijtk an faifoene,enbe ooik van nat eren aljoo Dal tpanner Die Spelte g^epeli g^efaepet

KOlH

ttmtSpelte,
iwiM, W<
frtar

(tap.ij.

tccltmfa
^.
z.Far.

tonnen Bjpe iaren in cloer .Serwe wrran* Bert, als p(inws,cI>cop5jaflus enBe meer anBere eut

mjtf"

Ders fejm/tten.

cpaetfe.
prftegroeijef g^eerne ingoeBeeefte teef gljePouBe erBe enDe op fjooge elaere pelDen, enDe es fjier oootttjts alleen pp Den rietken gljeponDenghetPeeft, nvurttjt wjl jp lof f f ( ploetfm a 3ili(n,S)U!)if^I( 5 90:4(te rijek enDe ooek in 9?eeDer(anBt
<5pe((e
tt>o?B( g(je(ijck Die

ertpe in Jfjerfflmaent eft

rijp eiS njftidtj.

9Bt jnmaenf

glje faeef,3n

-fjopmact es jp

fBaem.
SitgraentPoiBf gfcenaemt in rieer$,'. 3n Utiin Zea enBe pp Ben ottBen Stomepnen Scmen & Far, n (er tijt
Spdta.^n-Oooc^Buptfctj <3pettj.3n5?eerDuptfcb pel* te.Jn (franeljois gfpeaultre. gnDe ft (jijw onDer Die ge< flopten van Far.f e n>t fene,Far venniculiim album.

an naweren ertpe ge fiftft moer wat eouDer.naerDienatuere anDer cr|ie (reckenDeen?

es Be faeefneiijtk DioogfcenBe.

pede

C Batutte. Ber

C Cracht en iercfefngtje.
Z
meef van pelfe met roo&rn wijn es goet
peeten enBe feken van Bet} <5<o:pioentn
, f

fegen Bit
gfie*

enBe Ben

Moet fpouwen.* Q> <fefue meel met fttete poter of ( wrfcjj rttei van gljep? ten,erfuet Bterouwitf>tptan Ber toetenen Ben fioeft. i it meel mei tt>.jn enBe falpeetcr grneef! Bit HL. (oopenBe enBe Btagt)enDe fmeeringen, Die teint feelfertngficnwnBer^upi en DiepijnanDer magen,ooefen enDe van Der wouwen poifien. 3n fomma,<Spe(te es Der .Serwe tJderac^ (en feer geli)tk,enBe r6 een goei enDe peauaem toetfel oj Den menfcfjenenDe ooj alle g(je#
Bie
'

nen

"' -cmme

-v

^mCfcwE
.

Bierten als <S(jeopIj!a(tus fept.

ij

rnDe Dat heot Daer af gljrmarckf en es Ben

herwen MooBe

niet feer ongfjeiijek

maeren

ttoeBefjoo wel niet,

VanlLmtlcoitn,
q Cfatfoen,

(tap.fff,

CKeleoun es tjan galmen, knoop? en tpaffe Ber <erwe gehjeh , maer Die aren en fijn nief Moot gelijcft Bie aren t>an .Serwe , maer $i)n rouw enDe peppen ecl fekenDe [immeng(>elij(k Die aren can erfte,aen Bie
welcke Bie eoiencn 6p regfjelengljelijtk ooeaen Bie erfe waffen.Sat graen of t eo:en lept ooe

inwllehens tefloten gpeltjeh Bie pelte , enDe

al ft

an

jijn ellekens gfjelijtk Bie <3pel(e gfie

fupuert es
8clt|tft.

Ban

ee|t

ooc een SertPen eo:en feer

ii;

ipiaefi>

cccgc,

X)an#oom{c\)tuwei
fplaetfe.

<ap. Ui),

git <o:m waf tet vet\ pl tfm van guptf^lanf.

g)(f tosen wo!i>< nacr

t>m winur g6efar pet tnbe j'n .fjopmaenf gfcemaepet.

f $aem,
2)it

eon

ro!t>f

ter fijt fn

tale 2tmel<ojen enbe in

Simmelltom , bat es in onfe iatijn Amyieum rrumemum.<nbe ee een g^eflaejjt Z <fi

bat Halicaftrum.

JjecctJDuptfc^ gljenaemf

Far.tnbe f(i/nt ttl

W jpnc

e i^atuccc ciidc cracl)t.

\tx een
gljeflacfjf

Jit eosen

gljelifelt

an pelte

(,af^cc cef rjem cocft

ren (n6c eradjten feer gjjelijdMuflcp bit Sttmt enbe erfle in bmibbel wefenbe, tot lle faeefteft bien(lelijclt baer pelte tor goet f, cb:oot bat van befen eosen gef>achen wo:bt C6 ben f erw bnobt coch wat geltjcS. 55

n natue* 3

t)<m 2*oomfd>e uvvot,

TriticumRomanutnautTritic barbat.
loomfcb.e

<<tp. Ui),
TriticumTyphinum.

erwe.

,Oomfc{je

tawt te van Matwen enbe gljeftnoopt e afmen ber tawtn ge>

aten \n renber volbtt enbe meer in een gf bzongljen, t n* bt htbttn langde rouwe |tefcenbe fiimmen. faet C6 ber terwc g^elijelt. Sefer (r roe n w'nbtmen oock ten anbtt glje lijek, Bit an fca(men tnbc
Iijeft,maer bit
1

an,mmber es.Se fe e eft eoek rouwt flekenbe arm, ent>c

eoen ber <er>

Kt g&e ft;cft,racr minber enbe &uj>nt>er ban gljemejme terwe, fpiaetf,

9Cw>mfcfi<

VanXoomfdietexwe.
i

59/
<&?.*
temet* **&$<
f

SXoomfch> ferwe wafl (of fommige plaeffen van Suijffeblanf als in gltatm l>enghe&erch.<rn enoe bcfltiiaa,icn,t>an)9vanDmlcmu\ipbtna.efa(M
wosDf,

cm Die

wiloe ereftenenwiHe,t>iet>eanBere ferwe fcenl>en,maeraent)efe nirt (icbtrhtchcn cti eomen om fjuer&er r ouwe ar wille.Pie fcuer betet t>oc,a(s -fjieronnmiia <Soeft fefriift

Sieanoerrwa|t in anarenenbeiotfommigfje plaeffen san paengirn

f tEijt.
>efe mojfcm sgcfaejjet enoe gfcemaepet g&eiijeft bit anbttt erwen tnbt

6el(en

S>ie trrflc
firn

flaem. ^ (we woif m Supffcrjlant

v
-

Tnticum Romanum,cnDc t'n rie<; TiJcp ence in iaujn Typha Die oorft Typha cerealis ghefteeten wozbt' (o( onixro fef,an nocfc een anoer Typha, bit ren wilf ghrwas e s,tufre|en tij riet waeferacfcii gljc!plaeffen groepenoe,at ooth T yp ha,ent>e Typha paiuftrij gfunaemt es Sie fweeoe fouoe moghen een Typha we ft n,iracr( bat & faet in vt Heftene tefiolen i wane ais tfaet san pelte.SOtaer want t)et Moot enbenaeeftt es.als erwr ai oo en re|tgeen Typha, t}oe wei bat (>et anbers Der fcefcIjjMng&e Typha 6 r,ecUta ftum enoe alenum feer ggclfjch es, <nbe ban om macb.t wel Tiiticum yphiiun /r gftenaemtwotben.

gr,rnarm( qUefcfte qBeffen , bat e* in onfe (aie Xoomfcfce (erwe,enbe als e enialiemr bik n

Ut

mn

Sefe trtwn, ji/n ber anber* Serwe,an natueren wat gljelje&.maer niet jo geel.

\)mt 3< tennfatt,

C&fatfoen. Srerenfaet es een vxmt
|

ap, .
Zcopyron;
Keerenfaef.

eosen 6u(tin5^

men, Itnoopen.enDe aren anfatfoene ber pelfe fee gjeiijeft te, man van fabtbit i natuere van bie erwe |et>6enbe, wan< jijn
faetenlej)fme<afw$ijn elleften> fceflofen geiijek t>ie <5pelfe,maer laet (jent wtborfferjen gehjeft bi er*
.

weeo!enen,enbeesan verwen toupn geel gfieiijeft een erweeojen.

rpaetfe,
eo:en greejjet cotft tof fomimgfie plaeffen an>nptfcfc.lant.
gfieflacfef

Sit

van

CtErJt.
Jwercnfaet weibt gfjefaepet eni>e gfcemaetjet ,
tere eo:enen.

aU am

Si( eoten a fytx oojfijte in ft^jm'en ai$ aienus

primpdeaUmenrisfcrjjijft gle^feten gf^eweeft in rieer ^inriifopZeopyron,pweieft eenen miem es wan Zea,6of es

tlsem,

<pelteent>epyros,t>af e6

Serwe g^emaeehf

ie^eni
gliehje*

jeerwelbirMomcaffefmet oepoeDefe wenen

em)Te|eef( en6e gfeiiieft een mibbei tuffc^en [juer \xy* c " f -5" -bwdibupifth] ee(et

JCern,Sinehelliern,en<>

e Jternfomen^af es ^eerenfaef.

<T Natuere cfloe

tracljt.

*eerenfaefesnntueren!)ie pelteoocftnieffeer
engeli)<ft.

59 Jfcootbaa af g^etaeften es

6e(er

ban (6joofn

eeneo!en,eneesferjierin tmipei ((Ttfien (hiootijan terwe enDe van Seneo:en l6(enHsfe!t)ft.

i;'

faf,.

Zea fimplex.

Briza.

Scwojen.
^r ^Efatfoen.

(Snccien es eet Oer Spette n waf gfieKjch maer van ren moe van (>alm minOereoster enoe ounOer. g5tc arenjijn reu en Rebben fect pc
vlimm(n,fotti)(k bit arm van erfc <faef lept in vellckens oeflolen gfceiiiek Mc pcltr. <2:noeoifl)cei gijewas met }afmen, arm mt>c reienen es
.

fauon roof, enOe Oaer af wojDtgt)ebackcn &JUjjn Moot Dal v;emt vanfmaecke cnOe onliefeliiek es.
rosen waf! tori op rouwe plaetfen, enoe 6ct}oef( 9emgljeoeffettt lanot. <nOe Dit oft jons gljeliiek es hier

Sif

C plactfc
in

voo:fi|tsvanalenusin$JaceDomen moe

pacten

8evonDrngt)ewerft,no(eriijfwaf[ctin fommigfie plaefc fenvanSuptrcfjlantbaerticrffgljrcoitmt es wt <lnactctt joot goet (r Diucfcen es.Daf nv van btn o!cken OComeme g&cfjcefenwojDtDaer af Die IjooftffaDt nves, (onfraniis>

nopolm.

Si( roten wo:D( in im ^)frf| gr facpef enDc m om joo> mer Daer nar r gemapet gelijek anDere Djjcrgeltjcftc v!uc|jt.

CJ3aem.
nv ter (ff gr^cgecirn olKkm,<5a"f peters ko!n,@nko!n.3n 5?rrrDuptfci) tjen*
reren woibt in Suptfdjlant

Sif

jpnc oir zea Monococcos mor Zea Craplex van SlofCo:ii>,Cfi Die Zea Van MnefithciUiPirGalenusinlib.dealimen.facul.mepWtC^ncDatCOien 0<m<2'r*' t&irn enDe CD?a Denien in jiinDr r tt't j8^/| Briza Secak, gfeetmwo:Dt.inDefcl)i)M oeck tori <r jpncDj gfjeffacljt van Far t>af Farvenniculumrutum Vat Solumca g(jenaemt es.

<o:m.

enoe jjcuni

wel

te

^i||
SXogsSf.'

3
55

f |5atuereetu>e eractyt.
TBaf
fjeef t

Du roten in bu mtbt epnen es van niemant beftfcteuen.

g(jet>iut;ck bat

SbtootDat Daer af gjjeb'atken wotDt , esfeer fwacr.macekt quaet voetfel enDe es ongrjefenf.

<apitfel g(jcfcrrum [>ebben,enDrrferrt ficeft tiaer (fit bat $p gljefaepet C6, afjoo (>ccft ooch

VanXoQgfot. @p. Q Cglicfacljt.

crwe

t>L

/[TS'^)f{i|ckWr

Daer af tosinoatirrft

om

bit 9toggt)e,wanf
gfccfactjct Oir

bu rmc wotDt voos

Om winter

winter 9ogg(>e gtjcljeefm tto!Df,Dit anDer narr Om winter, moe bic wo:ot joomer 9toga!J< gljenaemt.

C^fatfoen,
i

9Cog|e
fes oft

van eenOer wostel voorfrontcnDe ftucn fomtijte oock meer lange Dunne IjaiV
treeft

op goeOe ette oeIO fes ooeim moe oock t}oog|er wajfen.ten (jalmcn an <erwe gftelijtk maer teerOer , unner moe (angi^er.-Op ocpoerfte van oen Jalmmwaffm

tn

mj

uier oft rijf knoopc,tie

langde

$5*
Van Kocjcfte.
fangfir

@ap.bt>

ceaocUf.

rouwe aren met feerpenltmmenoceleetgfjelich Wr ren tan @erftc,maer met $00 rouw ofi joe fcerp (ie ltcn&c,6te alff (o:en rijp woibt ncberwaerts fangen, ctt
baer in gvoepet bat <o!en,bat fmalber enbe cel tuupnber C6 t>an Sic <erwe,cnbe mitt ber ban bie erfte.bat in g$ een vellckens beflofenlepf maer feer (utclijcken wtrijft. JDacr af feer btupn btoof gt)el>achen woibt.
%

Sie joomer Kogglje es ber soojgljefcreuen in alle manieren ge(ijdt,allecn tf al> men enbe aren mineer. C|Maetfe. SXeggfce groepef tof alle plaeffen an Jeeber Uit enbe es eoctt in wel anbere fanbet
g^emepn enbe wilt n>e( waffen op magere botre enbe fantacfetigf^e c(ben baer gljcen nbere roten of viu<un groepen en hunnen, ais inbie ^empeneenbe bpcrgljeliicke
botre lanben.QJaer bit eeffr ti,bU op goebe ctte <hersgr)ewennen wotbt.

f Ctjt
QBmter OCogg^e wwbigbefaepet in ben J5erf(?,bt'eioomerStoggr}einS)(eer(e,fn
crmotbbenoepbe tfamenrijp in.)opmaent.
35i< roten

$am

wotbt gfjrce(en in Latijn an piinius Secale. 3 J&oocfcbuptfcl ftotft?. 3n 5?eerbuptfc(j 5Xoggjje.3n $rantois ciglecnbe egle. 3n ^taiien sgaia,t>an fommtgrjen Afia.van anberen cotk Farrago, fioe wel batttt geen rp:echtc Farrago en s,want Farrago es bat an er|ten,>Oufen enbe bperg&elijehe cnber een , tof isocber san ben pee ff en gefaepet wotbt, batm maepet eer bat rijp reotbt enbe groen Den effen,
kocpen.pcerben.cnSebpergfjeljeke beefen tefengljeeff.

(gnb( bat

bit roten gijeen siug0

en e,epben rep met elc reeenen in enfe iafijnfclir

Hiftoria ftirpium iib.4. eereefen.

f f&ttttte,
SKogg^evan&upfenfflitfjaemsgleptuptkteswerm enbe b:coge
ben graebt
^r Cracijt cniercfeing^e. mrel an SXogglje mei een faerken om f&oeft gljeiepf.wrfuef ben tjeofbe enbe bzooejjt bi< r}erffenen.
tof

inbenntw

We ottbe pijnen van

J&ccf becefj

an SXoggJje

mcel.f

wkt bectn enbe fpltnf ers f, enbe boet alle gefwik Q>
ban bat
fjcef

len enbe apeftumaticn rijpen enbe wtbzekcn. <nbe boet bj felue ffereker beeerj san Verrot meel.

felue boef ooek bat 9toggfim btcof met bof er ermengf}( , maer
Hjffc als

niet joo flercSe*

$>,

bat

fieefbeeeft.

JKoggljen bjoot es f'waer enbe quaef

om wertceren enbe Went

(lerth

Keen ben gien We

eeyben enbe bt'e luttel leedj of t ftil jijn.oft anbers

an mageen jtjn.

Van&ttfte.
@er(Te es (teeeberlepc groot enbe elepne.

GapiViiji

C Cgl)eflacl]t,
f Cfatfocn.
Srflef^eeft eenfialmg6eli|ckbie<2:ertemafr eoj(mbfnfef|oo(!ereft

meer hnoopen.ie aren ^tjn lanck enbe feer rouw m$ feer lan* glje fiekenbe slimmen ecfet,baer aen bit ewen waffen in otbene enbe re* gele ftaenbe,fomfijts sier off meer (rreken,bj eosen es gjelijtk bie ew we enbe lept a(l in $ijn wllekens beflofen gelijtk bit pelte. ie weber erfte es ber grooter erflen feer gfieltjtk alleen bit aren en hebben s maer <wee (treken.
I

met

fes off

ouen befe erf!en,joo woibtrr ooek nodj een gSefTacfjt geonben b $ a galmen
en aren ber erff g^elijekt. CSRaer jijn eoj en es nj cc|etcn gelijch bit ffierfie.maer naeckt enbe ferjiet lie^t elijeken wt jijn aren gfjedjck bit erwe enbe Otogglie.
jttnorf} effer een maniere tf @er(le bit Swptfeg

rijft

genatt wwb(,Sefe escoeft

an

cecgefttf.

T)<m(erffo
Hordeum dyfiichum. 90wt> er|le.

Hordeum polyQichum.
2Bintererfe.

an

|>almen,ltncopf njangfce rouwe (teftrnbe

bie

arm 6er erflen

gJehjcJt. JJet

eoun f6

ccck frefloten gljeltjek

i 5

@fr|?e matx ts ntfwbfr f nfcf witter San &ie rrfle.

Cpaetfe.
;

er|tf r

m atb fanfcf n fcer glje mr pn tnbe roaft ff fr cfotnnt op gof et rff t>e(fm
fmmtgljf plat tff n t>an vianekrijch. femmigt plaf tff n <$ uj>tfcrjla"t ais inkepend} gefaejief."

if nafchtf frftf wa(l tot

upffdj rijft woJt tot

<ijit.

QBiwer erfle tDCJftt 5efrte|)et in t>e n -0o# f nt>c wortf Jemaepet in J&opmaft irn&e fomfijts ooekin ^aeckmaent.

9 wo:Dt ooek g^cfarprt in bit itntt tnbt bit moibt in >oa,fj flmaent ri|p. C&aem.
er (Ie rooi&f gljf naempt in neer KfiM.3n iatij'n Hordeum. 3n
3ngranc!joi6Hge.
i

uptfcrj er(?e.

ie groote erfle WOlbt $tfy eten jroxva-rrxii. 2Sn iatijn Hordeum Cantherinum.^n
rof gtrfl,at es greotf er(le. if elepnc (jtf t <nicrnx ent>e GaJatinumHordeum.3n jfjoccfcpujitfcb 56er erft. 3n onfe ta(e ce&er @ftf. S>at bttbt gf flacfet weibt gljf narmt Hordeum mundum als 9tueDtu fcfcijff , tnbe madj wel jtjn een yu^vKf idop Gymnocrithon bat e6 Hordeum nudum, ge lijck Dae r @a*
-fjootr^uptfrr;

lenu

in lib.de alimen.faculta.af fcfJMjft.

at oierDe tootbt van JfXeronjimits

ori2aGermanica.gntetitefe6ijnttti{(

53o<k

e ittfcrj 3iij(igenaemt,i)at te in iati\n

gfjefiadjt

terneeen

anF4r,namettitht)atFar Clulinum

t)Att<Serfle.
ciuGnum.bat m$ Santaium plinij
ff er

<<tp, ttiif,
es. (Jn btjfgelijcr

cccx>tt>;
oot fc|jrjM (f jpnc,nTs\u

ge (ijch

oiyn an S)iofco:tbes,Me in

iatijn met siiigo.macr Arinc gjje naemt es.

erfte f 6 eout tube b!oogt)e "" <n ben lerflcn graebt.

erfte met cijggen in fjuemcfc water gljcfoben boen feepben bie eeube tnotwe enbc werme gfjefwillen. gnbe met ph,gcrj cnbe bupue me |t , maeeftt cc Mc
lierbe gfjefwillen rijp e ni>c
"

mee(an

moiwe.

meel mee teer,clic,was cnbe piffe an een iondt hnecrjiJten toet <nbe dieren aen Den Ijals ftenben enbcmotwe wosben.
er (len

Mc croppen 95

meel van er fle met

celilote enbc 6ollek6 an jfjuele oerfuet

jpben.rnbe met .ltjnfaet,$cnogrc<um cnbe Otujitc vermenggt es goei g&elet op ben Mtptk tfcgb>n Me pijne cnbe tomben van ben bermen.

Me pijne v<m ber S

erfje met CNpiuwft tt>t)n,oft trilbe }>eere,oft <S:aembefien (jagfie , ftfcosffenS) van 2tppelen van ranaetcn (lelpt btn loep bes buper. 9an @er(len meel een pappehen gtjcmaeeht glieneefl Mc quabe witte erauwagicn. < erff meel met afijn of t .Queappelc ermcgln verfuet bie pijne wan bj geet leber
rijn.

gnbe als tfelue meel met ajtjn enbe teer g|e fobcn, cnbe cm Mc ioncmeren enbc leben ggclept wesbqeo benemet bat doeden san bie Bocrjttcrieben in Me leben.
erfte weibf ooeh in bic fpijfe ggcbiupeht.enbe baer af cnocbetniet$oowelalsMeertt>eoftfpelfe.

wwbf Moot gebachj moer

_,,.
,

,.

C^fatfocn.

prs geeft gatjjaebtigge (telen mj feiten

ltnoopencnbe leben gfjebelt 't |me((angr)c rictacfctigfte Maberen itf ^&i ieleet.opbepperfte anbenwclcften bie ISH ~ s aren oucomcn,Me in oeel beelen ge* ' betjlt jti'n al6 bit attn van SXiet , eenen beffemhen I fcfjier ggclijeh, baer in bj gel faet waft bweldt feer effen es,ben fabe an vOlas oolnaer gtjclijeft maer
loffacljf

rara*
*?is\

nietjooMup.
Jfjirs

C l^laetfc,
fltje hacfyige

waft gfjeerne in

roctjfige cerbe,

(Swoibtin^taufn

in @pacngtenx>celgct>onb.

J}in troibf in Me iente ggcfaepet. < nbcin ben joemcr rijp enbc macg langde (aren bcwaert wos#
ben,a(joo battet wel (jonbert jaren goee blijft, eeft batmen op plaetfcn lept baer bic wint nj en eoemt.

C V4t

faem.
Zit ggewas woibt ggegeeten in rietj nvxett.
JXn iatt jn Miiium,en bijfgelijeh oot in bit 3(potcW. 3n -fjeocrjbuptfclj jf>irf, en baer nacr (n onfe talc JOitt cft ooc SKilie.3n 5rdegoi6 eSJJil ou Cfillet.

C Bntaett.
SB?ilie C6 eoutt'n bJierflen
tj)

graebt

ciibiooge tof

naer in ben berben.grii fubttjl san fubjiantien. Crachtcnnjcrctstnglic. ^)irs otter rote r ggerooft enbc al rjeet in ttn fac;kc n g&ebacn enbc op ben bupelt ge* 31 lept boet bat erimpfel enbc bit pijne van btn bnpeft ergaen. Snbc wrfuet at pijnen

an alle lebcn.enbc fonberling(je an ben jenuwen. gnbt te ooeft om

biooggens bcgocf(,cif bjent fonberlingje

om

bic ger(fcnen te

boogen al bj Moogenc en te flcrebcnc.

te

3n

39^
cccfct>f.

X>anZoitf)<t6itn.

Gap, g.
Jf>tr6

3n ggefocke van anDeren eosen maeg men ooek san

hen Inoot poptDen loop Des buncr, enDe Doet Die oe tfels.cnDe geeft clejjne setficgept in.

hooi (niche enDe olfiilo 95 s:ine rijfen , maer ggeeft feer luttel

Tpan ICo Kfci? <iett, f Cgljcflacftt.

Cap, g,

.Ouhfcg (Toien es eenDcrlcjje enDe secIDcrlepcvOan fatfoene enDe tscfen en sinDtmen giet te lanDe maer een ggeflaegf, maer san erwt san jyns
tozenen seelDcrganDctsant Dat eene Drenggt toujme eo:en,DcIDerrooDe, t DerDe gcele,enDe Dat sierDe ritte coremn, Daer Die ren enDe Hecmc Die

serweoochnaergeppen.

f Cfat fOCtl,
St't cocn ee een feer s:emt ggetsas

Frumentum Tarccium. <o:ckfcg (leien,

van

natueren ggeenen anDeren swegten gge# (treft , sant $tjn faet enDe cewnen leuert efc Ders Dan Daer jtjn Mor men soo: tcomen.Da t tfcgfim natttcre van anDeren erupDen enDe toornen es Die (nier sruegten leueren ter pfaetfen Daer Die Moeme gheiefen es. (fnDe Dit <of en geeft geogde feer (angge galmen cft pel Dieront,Dick, perek, enDe ter nwfel
taertr!H!)nji|nme(ele (eDen enDeknoo* en,Daet aen langge DieeDe MaDeren \ca\t'

^i^
*
2\

fen ggeltjek fcerpe CietplaDeren >p Dop> paftt van Defen (leien waffenDieare, Die' rjDcl fijn, enDe alleen Die doemen oo; t6:tn*
.

gDen,Die
ts't

fom pzuen,fom roof.fem geel,

&

fon'

jijnsansertren Den torene ggelijchenDe Die naer Die pfoemen soozteemen. Sic aren ttaffen ter jjiDen san Den peel mffcgenDie HaDcren enDe jijn Dick enDe groot met vtk DlaDeren bcDeekt , aljoo Dat menfe niet ficit en tan op Dopper pc teel (angge gaprhens DraggcnDe, Die ten cpnDe san Den HaDcren Daer Die are meDe 6eDccktes tvtftuppe n en# De gtier laten pen tfegen Dat Die aren rij pen jfjet e oten Dat aen Die aren tsap , es ontrent ren erwte groot, san pupten fom tritsn, fom (,'/ *a cof,fom geel,fom wit, san (innen rit enDe // "S1 "*7% fuet san fmecke,enDe trap rontfomme Die en in ozDene in aegt neggen off tgien reggelen ggefet
1

^ p?

(fMttfe.
S)it toten tsap in So! tkien,Daert in Dieren ttjDen ggegetcn troDt , enDe san Daren eep nier te lanDe ggecomen,enDe wotDt soos een nieun>icgc))t inDer erupliefgeppers go

uenggefaeeet.get femtt)apoocktn3nDienernsatteKKi* ft nrttrajDr*8ff*n>^ feegr ttf-Seomrn ggeotcegt ggeiscep alspunim$$$fu

ftjt.
Sit eo:en n>o:Dt in 2Cp:tH ggefarj>rt,enDe in >oggpmacnt eep rijp.

fjRaem.
ns (Cf fijt Frumentum Turccium enDe Frumentum Afiaticum; 3n -fjeocgDuptfeg Smeken hom. J)icr te lanDe ottkftg eoie n. 3n granegots leD 4? arra jtn. f Datuere loc cratljt, 3( g>ie naturre enDe craegf san Defen toif n en es noe g niet feherljek onDerscnDen.
25it CO! en WC'.it gegceten,

at

391
af Moot Dat van Dtfcn
r}ei;t<>

flitaet

co:en grjcmaetkt woitn c$ Dtoogje tbe ljert,lnttel wttie* inlj ebbenDe ,\van rat goei te mcreken (6 Datte t feer luttel eoe tfe Ie bji btcgrjt euDe otntierfeeren es.enDe gheen ghelijtkeniffe met Derf <eru>en btooDe en heeft als

05

reatm^f fcB|* mryncn.

X>atip\)Cll(im.

<(t?, $J.
phalaris.

f tEfatfOtn,
-IjNJjalarisrteeftronDf geknoopt 'p'te rjalmen met D:jje oft eter hnoopen enDe [malle grafacfcjigh> r<(aDerkens,gchj(ft Die topelteenDe

erte

maer mmDer

cfi

eo!tere,op

tiewelekeroaffeneotte Dieke meen grjeDtong^en arenens, in Dte twleke fa'et oooitcoemt bat bieeck geel es,
beitj ch

oiidtim van fatfoene Den

faDeanyO(asg(jelijek.

cpaetfe.
tf faei maft in paengt'en cm bc tn bic eylanDcn ean <anarien. jp)ier te lanDe wotDDet alleen van
ten erujjttiefebbers
gt}efaepef.

Jjetrtwbthjerte lanDe mj)o!)> tnaent enbe ,0eg(!ftmaent rijp,

Claem.
if faefteotbt geheet?
in @rt'jr

<pie(J.Sn6em attjncot Phalaris. 3nU!>(fchafominige paenfeb.

faet eni>e faet

van (anarien. (inbt

ttottx tn fommigfcc 2tpofj*ken oo:

Milium wrtOC^t.

cf !VeWi#--jkq*u

atfuum t- <f[ flntattc, c/vuh^Ji-ccvh

tf faet
e6 van natueren bl

WU

Itttm fecr gr^elijek.

Ctatljt cnctcktngl)r. gfav santen erujjDe *>an})a* enDeteeeDom latte met mater rotgheDourot ene gIjeD:oMken,e6 geef tfegljen bic pijne anDer b(afen.ot ben fefuen Dient ootk Hat faet gfcepoeDerf mbc een lepel olme(
i

watcring&enomen.

X> n pmCC02Ctt.

<*}>,

&f.

2tnt'eftec!<n

eoemt

routeer

enen

e enen (eel,ent>e

Den Jpit$, man jt'in leef es wel ferrper tnbt halm es rent nee erijglji eeel knoopen fomttts truien aen aren jtjn ront tot rieken knoop een lanek fma I biaDt , ie
tut gljcltjck

f cfatfoen.

cnbc bitrjahen huer een

luttel neDerreaerfs

enDe Daer tn teaffen tlepne faDe

kensDentotenen van J^ire

niet feer cngljltjek. Die

van verwen lomtijia

tMtfomtiifs geel oft fomtijtsbmpnjijn. ,,_,.., k , gij enten, bat eec van gheffachf i en aniekcoien teetDt noch. een anDcr gfceiMck reotbt, Pat bic v*X ^talten Sorghi noemc. g&eh,ouDen panickcoten een voot fommtahen met kneopac^ttgtc ?"< hoogfte btckc fok etjuc t wer toten heeft of gn&e wemt
ott

lanohe feerpe hlaSeren betleet,Den hlaoeren v Oitet niet feer aren van Den ftelentraffen Dteke hurm roobe aren t>ie greoter cnbe ottker jtjn Dan Dte enDe Daernaerroctac^W van enDeierft ecouhnng^en geel Moezel,
j>aniekeo!cn,

cngeltjek.

p bepperfte

rcn(fact,Dafg6eli)(knimfegrcoteefn8fteaffep.

cccgctu't'j.

T)mt panictcoitn,

Cp.

gtf.
ojgfacf.

Fanicum. pantchcoa'n.

Sorghi. Mdica.

ejatrtfe.
i

3?am'(fi<c:cn ot es fer (e fanDe nt'o fctr 6(hfti(,5<t waf! in fommtge ptoetfensan 3<a(icn enDe an v8:cihdiri)cft,rnDc (tet trap gjjeernc in rouwe fantacfetiglje ar roe en* De et en begfi eert niet eel reglicn cft wodjtitfctpfs .trant al|t wel regiem *oo fatet
fi/n

Wateren ftneften ale Jfjeophtaflue Daer f fcrij'fr. Sat (Sojgljicseodteenwemtccjen enDe trwDt &ier ttfonDenjDatt&pDcncrujif*

litffytbbm g|jeonDcn.

fCfjt.
i

J5antdtco!entr.o!Dt inDtefentt gfcefacpet enDe 6inncn wenidj Dageen Daer neer in f eeie fanten gemaei;et.)ic an afeougnte n facpen Dit alfm Dat anDer teil ntapcf

enDe nocf? rcojDDct veoi Dentrinter rijp als SXurflns fcrijft.j)ier te fanDe al(l inapsiO gfefaepete6trc!DDe(in^)crmaemri)p. * <c*gfaet trosDt ooflunDif^eniegoefaepeMnDet'nDepnDerantenaoomcrrijp.
|[ P.mn. i J5ant'dicezen ttoDt gfepeeten in riet; Ui^. , an Sjjeep^aftus coefi ^ix' v @.. 3n laujn paniaim.3n3<alienm> tertijtMeiica.^n^cccfjDnjitfdjJeuc^SemcbenD

jrawei* JDanie. Sat anDer wemt gf^eflacfjt rcoDf n ter tijt in 3a(ien gfjenaemt (ot fom ptaetfett Mefcgua oft Mekga (Ot font anDerr Saggina enDe Sorgho.Jn -iatljn Melcia forghi, Milium Jabumiro,env)an|'ommigfien Panicumperegrinum.^n JjooctjDupfefj otgfamen, DJt e
$e?>Dc(pfcnicf>.3n

in onfe (a(e So:gfaet. <H fcjjtjnt

u &vm Dat Milium indicum.Dj J5(t'nm ft!i;f(

an 5?ero Die
JUpfcrc.

ierf!

Stoomen

fcehent gfjetpeefl te jpne ten tt)De

f jBatuere.
Panfdtco:en e coat enD< D:oogfie an natuertn.

rae{(

 Vansant*
_ , paf fatt van panienm

$99
(tap,
gfff.-

C cc/ti$.
meenomen ftcwef Om tm
. i

f Cracbtenfoerclungfje.
met wijn g&c toonehen
es goet tfegfirn ben roobrn ficFaem 21

enbe met gapten melch agcfo&cn De ttpeemael tfbaeehs loopDcebnpc^ cnr (tilt bat eiimpfel.
Iicc!cn wjDt oodt Moot gfiepachen geft/ch P<T ?f >oebet enbe |iopt mm ban tfcoot

a ben

Jhirs,

marr bit

an -f;ms,enbe picngln

fcoof

feer luttel ortfels t>

P!3fwPW})ani(lico!cn?tmniim(:nrni){(ra(5(fnghcltj<h.
<

CWatfoem
iofcoiibes fepf es v>an Maberen J enbe gjjeknoopte galmen ber enpetraf
igljelMcft
.

Aucm.

8 2terr a(6

Jauer.

Op bopprr(tean ben (leien eo

wie
eotfe (teelkens
tpijt

j men
-

bie aren ooit in

erbeplf enDe

,m een tPtgefpu pt baer

aftijt

eten

bat faet angfjt bat feerprsen

f p een fcangjjt

m $t;n pelieftens tpel *>aft gfjefioten.

rpaetfe,
(of

jnnttpeeber

palier es Ijier (e lanbe glKmejm.enbe tpoj&f plaetfen op bie pelbengfjefaepef.

Ut

^aiter troJbtgefoejjct in bie-tewe.enbet'n.Ccgfifk taemri/penbegljemaeijef.

^auertooibf gieten in @rieer/S f z,<-. 3n .fa* t/n Auena.3n ^ooc^bH!)t ft^ ^aoern granefiois 3uojme.
.

C i?-cm.

>

Cflatucrc.
-Oaiter biooctjt fterheitjck enbe es

wat

teut

van nat

Weren als alenus fthjijft. CCadjtenlfoercfeingfte, Ste.f)auer es malle pfae|eren enbe pappen geef, t>aer bit erffe in biew, enbe bat meel oan^aurre tnacfi in plaetfe an erfen meel gfjefoupehf tooben,
aengljefien bat bit fjauere als

alimis

fepf biooeftt

enbe oerbeplenbees fonber feerpljepf. -fjauerenmeel met ajijn ermeng(>f erb!ijff bat fp;oet enbe bielitteeftenen van ben aenfieftte. palier in bi( fvi) fe gfcepjuptftf flopt ben' (oop bce tmptr;
5joof
t>S

galtere geoaekc gljeeft elepn weifel en e es b menfefce

nt'ef

peauaem. )

ttottEocftpepbt.
CCfatfoen,
rOcftroepbf
j

eap.

t),
o off meet

rjeeft

ronbe gfce ftreepte roobe

(telen ontrent (tree

$oocr;,baer aen maflen bieebe ooj feerpe plabrren ben #ep( off aljemeene jSGinbe Maberen met feer ongrjelijeh. <?er jpbenenbe aen boppVrfte van

ben (telen eomooojf eoue fieelhe's.enbe baer aen trtfiVn oeel bp een elrp? netPitfeMoemftens, enbe naerbpen noigfctbat factbat bsijftamic^enbe rautr es enbe elels in een bun oeDeken peflot gelueft bat faef an ftoerte 3Bmbe,baer f bat berbe beel gljefrreiten es.
\

fjHactre.

w *empene

4)ji grjeroas tposbt in

feer

magere enbe boire lanbett gefaei)ef,enbe es in \Saabant

|[ %$t,

ia

g&erorpn.

ij

55otfo

SBockroepbi tvcibt in bic imtt, enbe in ben jeo# met alfi bat cotcn gjjcmacjjet es gf)efaer;ef,eic<in ne n neghen cff tjjien roeken baer nacr 30 erf rijp.

f Baem.
JDit geroas en maniere va coien roebt gefceeten in ^)ooc%Duptfcrj(at jf)eb kom.3n ftcerbiiotfcb.

Q5ockn>epbt,naer tcclchc na wp bat Tragopyr gr^enaemt (je6en,cnbe fommigfce anbere grjeicer# jgjjspc 6e <j>Kyo7ri(o[! en Fagotritkum. @;n Dj bit trupt gecn Ocymum en e* baer SoiumcKa af fcfrijft et>r>cn
lilt

*\M

tooin enfe 4atijnfci;eHiftoriaftirpiuniiib.4.biecbcr verclaerf.baerrop eotk berocfen fybbtn battet van Den oubere niet gbckent gfceroceft en es.

c gamere.

Sit ten es

fonber twijfel roerm

n nalucren

enbe niet feerbjoogrje. ractjt en tocrcruriciric. <<m ben meel va Qjoekaccbt m} water woibi bit) gfirmaeckt enbe cocckcn gheKuken Mc gege> (en Itefitclncli verteert wo;ben, lichten camrrganck maken enbe bic vunelcfjcn, maer niet veel voet; fels t> en Zinggen. 5& <t>!oot van ^eckwejjbt gfceoacken es vodjticr) enbe watt eradjtickcnbe en bjengfct cceft niet veel

voetfcISD.
Z,

(Enbe anders en r}ccff Bit ec:e n gReen eraerjt bic ons tekent es,t)an bat fut groen ei tipt Den beeften voo! vocber ghcgfceuen wobt.efi bj faet ben cen* f beren bic baer mebe op cc: ten tij t vet roosben.

Van Coltum. p.
C&fatfoen.
|]

gp,

>(ium es een onerupt van ben ^vjuefttenenbe fonbcrltng^e van ber tertrJen, broelck met jonen gfje* knoopten r}almen enbe grafachnge Haberen ber leuren gfteltjefc es.

SKaer

jijn aren en jijn niet gelijek

<erwe cft Oiogge, matr jijnverbcBltmvrle elepne gebacr* bearekens , bit ter jpben huur bit galmen aen bopper (e waffen, ban iheo:enen vootteomen, ben ferwrn eotenenvanfatfeene ferjier gelijek maer veel minbere.
bie are va"

epiaetfe.
Colutmira|t vele in bit fcrtre,ei

wosDt ooek fomtijt6 onber bit er* (Ie gljcvenbcn fonberlmg^r op goe* be vette gronben , enbe baer te vo:J
icrrocgrjcroa(jen$ecff.

fyt

totbt rijp met ber terroen

enbe anbt re reienen.

5em.

ilOl

\)tfttjCItttm.
-

(tap,

$V;

cccc

Cliaem.

ifonctupfttwDfg^efieetert ut riet; f>tsa Maf-. 3n Ulijn LoumanDen

ara&eufcfee mee (Iers zizania.^n graniet* gjurope. e

f 0ntmte,
iclium ce roerm
tot

pp naerin Den DerDen gracDt enbe D:oog(ie (0( '" *<" ttwrtcn.' Ccac!) t en tt crchingti c.

CD?eelan -toliitm g(jemalen met fout enbe Die tr>o:telen van 9ap(ianti6 gfiemealjt peDwingtn bk oo!t6 eetenDe fn>eering&en enDe alle wvuplbe quabe Vlceratien. Sfelue meel met folfer enbe a^ijn gjjitme (l Dat nnlDt uier (nb( quaDe rupDicfit pt als 25 Daer mebe be (Irchcn nwben. ft) tolrin meel met Dupuen mefl enbe olie t>an ftjnfaet t'n tw/tt gefobcn enbe gfccltjch en pappe op 6ie etteren enbe croppen gelepf,boet Die felue fceijben enbe ergacn. iolmm meel tretftt ooch alle fplinters enoe Denen n>t , ent>e Poet Die glje fatUen en*2> De apoftumatten rijpen enoe rotMeken. oliitm meel met fjuenicb tr>ater,oft a(6 JMinius fept met fpjope wan ebiik , vet fuet ; Die pt|ne n Dat f(ebereijn,enbe t>an Dat eiatica Daer op g(M|trclicn.

met ganfen fmout opt 8>eebomanbaHJooft.

Jfelue meel

oo:rjooft ghcfieften wrftiet Die pijne enDe Die

fiooft peruerf en*

es ooch pp e;penentie oeoonDen Daf i omtm in tier gftrbaen 6ei

De D:onchenfeap maecht.

Van gfotbatvbt (utm cnbc foiauic.

f. Cfatlen,
Aegilops.
Feftuca.

(tap. qx>j<
Mdampyrura;
3)eert|bioemen:

fcefcaerbe Gfiiene.

Stamelt,

il

rif

@e*

cccrij.
,

*mtgl?eb(tebe@ttetteenjD}dttfc&

<<*p.

$*.

fcebaerDe euene c6 wan Maberen enDe geknoopte balmen Der bauercn gbelijek. )ie aten jijn ooek tstgfjefpjept a^eKjch aen Die fcauete. ie eoie neri jijn ferupn rouw riapraefitir^in&aptaeljttgfcesellckensbeffoten, enDe 6fb6fi elekcenlangrie Dunne slimme' nDe Dit e6 een ftabelijth oncrupt in tic Xoggge enDe coch in anDer eozen. t 2auiek es coch een fcaDe(i)clt gbctsas, van blaDer? enbe bjalmen Der 9Cogg(je niet feer engbrujeh. )p Dopperfle san Den halmen tsaflen tstgljefptcpDe aten , soottbtin* glienDe Dunne grauwe faDekens in seUeftens beflotJ Die seel DunDet enDe minDet jtjn

Dan
$

eenigfce

< o:(tt -

SSp Defen oncrupDen mogljert ooek wel gfceftelt Die silDe bloemen Die int co:en n-affen in Dat ttseeDe boeck bieeDet befet eu jijn, want $uer faet e6 och gr^elijek een tertsen eozen enDe es een oncrupt , fonDcrtingrje san Der
tertsen als

tsetDc Die peertfbloemen Die onDer

alems

fcrijft.

f plactfe.
r)cbaerDe euene enDe tauick tsotDDensele grjesonDen t'nDie JRoggbje enDe wils ooch ote tetroe enDe getfle.
i
t>tcfr#

fcebaerDe euene rooDf grjenaemt in riecr AjiWf

3n

Latijn ooek Aegibps, enbe

iulctj,

a(6j)Iiniu6 fepfFeftuca. * Stauick towDt gljenaemt

tijnoocftFeftuM, oft'Fefluca

^oocrjDuetfcb ort enDe

enDe raadj tsel

m ia

altera

g|enaemt jijn.

C iiatuerc.
3(egtopses

san natueren term

als

alcnus fcrijft.

C Cracljt cncmfetngtje.
s.ermengr)f , Doen fd}epDen,Dieser(>erDe gljeftsillcn enDe fenDcrlingfce De gftene Die in Dte (wecken san Den oogben groepen Die Slegilopcs gbe^ceten tsoJDen.

Sic gtuene btaDeren met Den meel san Den coten san jauieft

Srauich

int bier gljefobcn

maeckt ooek ftsaricfjept in Dat

vftiiago

fooft enDe een maniere van Dtonckenfcap, gljelijekDat.oIt> urn enDe Die cosenen san Den peertfbloemen.

Q&jaffl a-

Van'&xmu Cap. gpij, Cfatfoen. C SXant een eranckfiept enDe gbehctk Dat
es
Die sutebjen Die aren

enDer

Dtag^en enDe fonDerlinglje onDer Die .fjauere greepet. (nDe Dit e6 eer Die aren soojteomen Der -auere feer g|elt|tk,maer als Dte aren beginnen *st teeomen Dan eoemtinplaetfe aneengoeDeareeenftscrteare, gbelaDen met ftsertpoeDer rn ftof.Dat Daer aen rewfomme ijangfjt. JMaetfe. 25iant tsaf meeft tufferjen Die .auere als g^efept es.forrfc!

fljts

ooek tuffdjen Die ^ertse.

>it oncrupt troiDt meeft grjesonDen in Zvtittrts Die fonne $eet ftbJ/nf.enDe Daer naer reg^en solgr^t.
S)it onerupt tsosDt
Duptfcrj

gebeten enDe in5?eerDuptfcr; jant.

ter
tfj't

ns

Vfliiago.

3n jFjooc^^

C#atuerecnDecrac!)t.
31

59tant en ^eeft inDer meDeepn geen gebrupek,cnDe en es nerg(irrincrioeDicnftelijeh, maerquaet enDe feaDelijek alle
sjuerjtcn.

l$$<*

Van Soorten.
**' roet ente elepne.
phifdusfitiuus.

(tap, gt>ftt,

cccciii,

f Cgl)cflacl)t. (s* >onm{ijntwbttU9t,Z<mi<nl>c wilW. , c Sammnin eock twcrrcc,

CCfatfcen. g%me!>n0onen. Ph^iius fytoefte.

"EJifte

SSconrn

Sie groete tamme 6eenen tat $fjn onfe $tmt$n< QSeonen , geWoi

w'erranfigfce

r5 |jo(e flelen.Sie Materen rcaflen aen clcpne (Ie elkene.en |taen otter fcrpte jptn Wen tfegljen ten anteren otter,ente jijn langaefctiefc b:eet ente Wek.Sie Hoemen to*
menterjptenaenWe (leien oot< ente $ijn nut met froerfenpleckenoftfaujjn. Gntt Is We wrgaen jco olgljen taer langfce Weke ronte aun) We 6inn |ae(r)t ente wok $ite(; #jn ente Doet in liggen We S5ienen,a" eerrcen meefl aft, f emfijs foupn root, Mtifotfoene plat fe^iet gfcelijek een naaftvan ten anten off voeten wan te menfc^. * Sieelejme tamme Q5oonken6 jtjn ten wo!gIje|ereuen van ftelen.,Hateren,f>Ieemen
ente
toollaefc liggen fjautren

gl}eltjck,mer in albet maniere veel mintere . g)ie vmerjt

ene oock nif joo plot moer 'renter entu- veel muitere. 5 Sie milte QSoonen ^efcoemooek viereantigfce rjole (leien gljelijtk We 55eonen. Sie Materen3ijnten&IaterenvantenQ5oonengSelnek,maerWe (leelkens taer We Ma* tieren aen Kaften petten aen taf ejmte elauierkensgeli)ek We Mater van (Jrroten. JDte Noemen jijn purpurWupn.Sie tjauwen jifn plaf van binnen eoek factor ente wol djficb maer niet jee feere alt* We tamme SSoonrn.Str viueljt es (jrel rent , feer |tvert ente niet meertrr tan een gemetme (gttett feer onltefelnek van fmaeeke ente alfmen? fe kncitt met eenen vuplen (ia nek ten ment vullente. fjSlaetfe. Hammt SSocnen maffen in We (jouen ente op We riten taer gbeplant nwten,

il

iiij

rnte

ccerittj.

X><mTc>6onen.

<<*p. gtrttf.
fcp

tnDeDiegrooiejii'nmeeflgfjcmcpn. >i n>i(Dett>o:Denm> leriijt fcersgfjewnDcn.

Die crupilicflJebV

f Cqt.
<concntt>o!Denm 3p:iUgl>efeDf,enDein Jjopmaew joonwDenjprifp.'

f $arm.
SPcenen tw.Dcn gljcrjeeien
lijn Fafeii.n ter
ttjt

in rice): <prHM>i,Y>an 2>iof<o:iDes oocft phafioii.^n

in D;e ,Jpo(eften enDe gemepnujeft Fabas.^n .>oocb,Duptfcl2

lat Sonen.

3n$raneljots5ebiie.
i

Sic groote roo:Den gljenaempt groote iconen, Dat

Fatelus fatiuus maior.

es in Latijn rafclusmaior.oft

at anDer wvitt g^eetcn hitt te lanDe t euferjeboonftes, enDe J)eerDe boonftcs,

enDe mogljen wel in ati]n Fafeii minores ghenaempt rooiDe n SrnDe Dat Defe gljemepne S5oonc niet en jtfn Dj Lcgumeo,t)an Om ouDers cyamos enDe raba genaemt (jebbenwp,
comroenurijs noflris de Hifloria ftirpium

b(K( (ttt. 3)at anDer wilt gbeflacfy macfe roei g^enaemt woJben Fafdus fyiueftris enDe Fafeim ni< ; gw.^n Suptfcf; roilbe S&oonen enDe froerte SSoonen eft $? oo:kens aljoo jp ooth att fommigb,en gf>e(; len roo:Den. SnDe Dit es bp aueniueren Dat Legumen Dal *.ixn-& raba ghenaempt es. CBatuere. oonen nocrj gruen tuf fenbc }ijn ut enDe wcjjticb. , maer als $p gljeD:oo$t jijn, }oo (jnfe serDJog&enDe enDe t|amcn ireckenDe.
in

CCracbtenbettfefoglje. SSooncn no$ groen enDe eer jp rijp $nn m piaetfe van fpijfe ingenomc maften tidi* , tcneamergan(k,enDen>inDen,enDeopb(a/mgl5enal6 lofeoiiDes fe^ijft <nbe*at toeet ooeft Die g&emepne man wel,n>am Daer cm eelen Die oonen gemepnlijek
.

g&eDjeoety mafte \txbl (at mergacft,fonDerlinge als jp fonDer Die ftuy* men ggeget nwDen . ia tvoet fel Dat jp bp
>ie

oonen

phafcoluj.

Stoomfcfce SSoonkens.

*S

fcjeng^en e6 mtDDel6aer als

alenus

fep(.

enDe pappen Diemenan6upteng5e6jupeft(, er*

mengljt,Doet Die gefrccllcn fintften. gjnDe es fonDerlinglje goet tot Die froecrrnDe ojouw
fcoiflcncnDetotDic g6e6!eftenenDe ftoiint gf en an Den manltjcfte leDen g^eMupeftt.
. i

3'em SSoon meel in

Die placfferen

SiettNlDe iconen en Rebben g^een ge? mpcft nocr^ in fpijfe nocf^ in me&eci|n Dj ons tekenles.

Van Jtoomfcfye l&ocnttn.

^apiifel.
ri>.

IT^fatfocn. pfSXoomfcbe 5foonften6 Ijc&* \ ben (ange Dunne (leien, feer

\

..,

oocfc tvaftenDe e

climmenDe ffiy

jalsjpoan

eenigjjen (laken oft

langde (loeften behelp Rebben, Iiaer jp ^uer om iwnDen g^eliicfc Daf^jop? pecrupt, wam anDers joo eruppen $p lancjr J)erae:DenenDcenbjengen gfieen mefen
t>oo:t.iie blaDeren jtjn b:eei fc^ier ghelijcft

blaDeren oan 55epl , enDe flaen geinepn, li/ek {mer DerDer bp een g6eli)tk Die lauer*
iie

JiarX>(tn

Roomft'&oonttnd.

(lap, gt'g.

ccccv.

aU

blaberen.Sie bloemen jijn fom reit fom root.enbc Ie bic crgaen joo tomen baer ian> fjauwcn oo:(,bie fomtijts wat emacljticfj $ijn.(nbe baer in liggen bic oen* < lteW,btemtnbcr$ijn ban bie gbemepne X>oonen,anber8 pint e nbe uer niet feer on* gliedjck gljefatfoeneert gbelijc'k een nicre,bie van vetwen fom root,fom geel,fom wit, fom fwert enbe fom gljefeacckiert enbc van ccibcranbe vcruwen g&cfpeeckelt jijn. (jnbe befe :uc(j(enjt)ngoet enbe Itcfelijtk om ectcn enbe wo:bcn eerjp rijpiijnmet fineren naitwen'gJK foben enbe Ijoo gftegjjeten. |{ piaetfe. 35cfe <25oonken6 wotbcn (jier te lanbe in bic (jonen g&eplant , tnbc waffen gjjrernc in goebe aerbe.cnbe cp plaetfen baer bie fonne ecl fefcijnt.

$t.

Scfe <Soonken6 moeten gfiepfant woibcn in 3pjiU alfmen g$een coube off rijmen meet en wrwadjt.want bie en hunnen befe Soonken niet ghelijbenale jp ierj? nxcoo men.^n .Oogbmaent enbe ^etfjlmaent woJbcn befe SSoonkene rijp.

f 0aem.
Sit gljeflacbj van SSoonenwojbt
gjjebeetcnin @rtecr<pa*ox-,<ta<x*' ,ts<'''i !u< f
l

tmtcax.^tl iatijn Fafcolus.PhafioIusminorjDoIichus&Smilaxhortenlis.enbe bic bauwen oft imicbicnwoben genaemt xfoi enbeLobia,} ee in Latijn suiquac, an @erapioLubia.

3n jjoocb.bupf fcb. bieten befe

oonen.fjn jfraw&ots

oonkcne'ijelfcb.e QSoonen.^)ier te lanbe 3ioomfcfe.e

P(jaftofe6.

9Coomfc6> QJoonkents $n wat

meeffere fcri|uen.

f ^atttere.
werm enbe ocb.ttd} an narocr? Is bit
Sfraoe ufcb>

f CrachtcnttctcUtigljr.
en en ma* 7L Ren gfjeen winben gclijck fommigbe anbere fegumina.enbe boen lichten camerganeft bebbcn ate jjjippecratee enbe Siocles fen'juen. Sic bauwen met ben oonkene eer $p rijp jijn , gjjefoben enbe gegeten botn wa* 99
9Coomfcb.e

oonkene oot

fpijfe

ingenomen grenen rebelijelt oetfef

er

maken

enbe fwaere bzoemen ebben,ale JDiofeoiibei;

fept.

VanGvwten. @p,g, C Cghcflacht.

t\
3twten$ijn btpcrbanbe,roote, mibbelbaere, enbe efepne, bt'c maleanberen an |telen,blaberen,biocmen enbe pauwen ggelijek jtjn.maer niet van wuefcten als
fiiernaerblijekenjal.

c cfatfocn.

lanbe niet feer rekent enbe befe maf* fcn,want jp met rij6,ftaecken oft anber beb,ufp gfjelepf enbe onberfet tros ben eens man6 lengbe oocfc.,enbe ootk oogljer en (jebben ronbe fcole fte* len bie wat canticb. enbe ning^ere bttk $ijn, enbc baer aen waffen acn elth lebt twee blaberen feer eajlbp een alleleensal oftmaer cenblatcntrae re. (nbe tu(tc^en bic blaberen omen elepne eoitc fteelkene oo:t,enbc bie Rebben tfc* gfjen maleanbcren (tacnbe ier off fcffe ette blaber,enbc ten epnbe bipc oft ier elau

3e alber groot (Ie Srwtcn $tjn fcicr te

wierke n& baer mtbe bat bic Srrwten per f)ouwen,(nbe al om vaft acn mak. 5p bie fcluc itcclkcii an btn blaberen comen ootk noctj anbere naeckte (celkcs oos( baer acn a(Tcn fchoone bloem 5 eoluetc pcerfc^ oft purpurMupn. Snbc ale bie ergaeti joo volgden baer (ang^c ronbe cjfenc glatt e pauwen nebcrwaerte angfjcnbe en baer
tn ligg^ch enbe reaffen bic <rten > bie als jp nocb. groen tcefenbe , ronbacfetic^ en tvito a^tic jtjn, macr aU jp bsoogbe jijn joo ^tjn jp cantie^ enbe grauw, at tweebc gfieflatlt,bat jjn bie gfiemepne grootc grwten , ee ben oosgljeftrr* i

uen gneflaehte feer gnelijck.alleen van (leien en blaberen mmbere.cn tt>afl ootk joo boogde niet al ee|t met rtj6 onbcrfcbt.bic bloemen jijn mecj? wit.^ie met ee wit en*
6e ront.cnbe
blijft

ronf al eeft bat }f g!Jcb:oocb.f

.
<Oai

ccccfcf,

X>a<tteun.<t,&

Ochros.truilia;

(RMNitW^fivw

SBtfte
@roteit.'
3

berbe gfieflacfy bat e6 bat atistu min|te,enbe c6 bn tweeben gfiefi'eft,maer

Sat

san 6(beren,(telen,

liatimc cribe

wuchten

srelminber, enbe bit (aetmen gftc me tim li'/ch op teelt lane; be r eerben trojpm,m De en wo'bt met met ecnicb rif onberfebt. Si'e tmteljte n an befen C6 oock ront , en>, eesaneoluerefom wit fom groen en fom

grauw off fmtpn.

SSouen befen aeoefieroodtnoerj een an Der fooitc an groten, Bat eenwilbt gb>
flacf}tfe(jtntfe$!w. rnbe bcfe groten 5et>6en platte (telen, bacr aen waffen lam

ge Nabethens op Drijnbeeleime elauwte hens bjagenbe,bie oeneb onwbeplt jijn, rnbe en bopperfe an ben (leien, t'n twee cft bttie tlcyne fmaUe claberftens (juer eet teclen,bent>laberenan platten 'groten ferjiet gJeltich.Sie bloemen ^ijn wit, enbe
DaernaerolaJn-nronbacljftgr)ef>auert,
Dte

nunber $i)i ban

bie hantil

len,enbe baer
gijefijeft

m groepen

van gro*

ronbewucJuen,

groten,maer minbere,bie als $p

gruen ^(n^itteracrjttctj v& fmaeefee, rnbe b;eoghe ferr (jen jnn.

nocfe

boy
Vemplattt Gtwtett.
f plaetfc.
i

<ap. g$f.

cccctuj,

S)U gteou Stwtcn irwfctn

b<n op gocbe wlDm geplant 4 g)af wilbt trwbf in 0 aupttftbbae eucn gjjefaepcf. Cijt. groten wwben in 3pnH tnbe 2J?ftf geplant iDeg&rffleyri.cnbnwwbcn in

(n bir fyoutn gjjcfrb(,t>ie mtt>bI6a<rf f ne ctepnc n>o: tnbt gfct fafp enbe jijn Jjier i lanbt fc ghcmejn.

>cgfiftmacntri)p.

CBaem.
,

a( groof gfceflacrjf n groten tvozbt gereten in @t ittf Twop.^n Utyn pifum. 3n Suptfc^ fcter u lanbe gtocte grote mOtoomfdjc groten tv.it van femmighrn
,

Stock groten.gnbe
,. 5

it gjjeflacljte*

Dat opseclji pifum baer

pimius enbebte cbert

<!fgjefclj:euenet>bcn.

xf -3 n &"*)" wn JMimie Eruiii*. 2n^)oocbU!Uf(6grtt)f!)(Ten.3n5riuy(f^(tn'tfn.3n5tamijisS5pois.3n

ie anbere wee

gfceffacEtcn fceeten in riecr

Pifareli.

3faiien Rouig!ione.e venegtcn

Sat oierbe

fcfcijnt tve( te

wejene ten nrilbt gjjeriacfcf.enDe fonberh'nge tgfcene bat tt

bat 6 wilbe

{jermolaue *2>arl>arue

groten gftenaemt e. c/5atucrecnDecracl)t. Sie groote aoomfelje groten oo: fpnfe ing&cnottten fcenglien mibbelfraer vctt* 3 fels aen,efl maften trutten, man min Dan Dat ie gtimc an ten oufters Faba genae mt. ie anbtrt glje mt pnt ronbe groten geuen beeter woetfrl , e nbe we t>cn mtn ban <$
Eruiiia fyiueftris

bie groote

enbe Doen rebeujeften lidjtrn camerganeft fytbbtn.

Vanplattt (Snoten,

C tEgljenadjt,
JMatfe grielen
jijn troeeberlepe.^roote

Cap. ggfV
lathyras
k

enbe clepne.

LathyrusCicercula.

f CfatfflClI.

Natte groten.

"?..'

fylueftris.

ccectmf,
1

Van platte Gtwtm.

<ap, ggf.

rrwftn fcebben platachtige rantiggc ffelen,baeraen waffen (on ge fmalle Mabcrkcnis.alujt twee bp f en, ft^ter gljenjcfi iw l)ajn ooiftcs jiaenoe.bacr o e lejine ciauwierftcn6 voornomen , baer me be bat fp uer aen bie (toeften enbertj6 baerjD bpgfceplant woivaft maften. ie Moe* men jijn wtt oen bloemen van oen ronben (rwten gl^clijcftenbc , ei baer naer volghen platte Meebe fcauwen.baer in witte Meebe vzuchjen voo;fcomen bieplaf enbe gjjeftant jijn enbe ongelijehe fcoechen Rebben, van fmaeefte oen <rwten volnaer

3e plaffe

ghrlijtft.ie woiiel es teer enbe fafelac^ticfj.

'ie tlcime platte erwten jijn ben vooigheftreuen van fte(en,Maber enbe (jauwen g|jelijcfc.te bloemen jtfn tooDachtie^.te viutfcten jijn ooeft piat.eamt't^ enbe \e\n pen ongfcelijtfte oe<ftc gelijtft bie groofe,maer jijn mtnbcr, fjerber enbe bwpnber van verwen naer tfwert trreftenbe.

iegumen vinbt men ectft een twiot gij ef latfyfitn voosg&eftreucn plat ten groten, van platten ffelen.enbe langden fmallen MaCeren feer gfceijcft. Snoe bit

van

oefen

^eeft ooeft reobathugfee Moemen,enbe baer naer ("made (jauwfts , baer in elejmMujin rontertfaetlej)t'te wortel es groot gotttac^tu enoe bieft enoe en vergaetnief,

tnaer

fe^tet alle

jaren van nieuwe wf

(jier te

efe
%

-tegutrna wo:oen

lane op fommig^e neerftglje eruptliefeb&er6

bic

gljevonben.

(anten van oen velben , 6aer goeben vetten gronot ee.gnbe wo:bf ontrent iouen enbe weffel veelgfcevonben,

at wilf wa(t in bie agen aen

CtErjt.

3n SStaeelmtaenf Moeyen oefe iegumina enoe woio in -Oojimaent enoe >ogft>

maent rijp.

IT#aem.
groot gef(ac(if m:t,i 3&e|jccKnm riee;xi/f.Lathyros,3n -iatijn van Columrlla enoe 'paia buis ciccrcuia. 1 at twtebe es gfcenaemt in riet; Aracos.^n Latijn cicera.Jn uetfefc. oft Jran*

af ierffeenbe

<ois en fcebben jp ghcen namen,noclj ootft in oie apoteft.want oaer

i

fijnfe onbeftenf.

af
ljcft

ierffe g^eflacfij

c:/3atucrccncccratl)t. es van natueren oen erwten ge(ijtft enbe voebet ootft rebe* Z
,

bat liegaem als alenus fepf. i a( twtebe es ben ierfien ootft gfeeljeft als bie felue alenus fcfcitjff taffef (jerber es,enbe baer eiu.meer tijts behoeft alff g&cfoben wosbt.

anbers ban 25

Van dictvm,
jt*3teren jijn bsperjanbe als Sioftosibc6
feijf

C<*p. ggtf

|[ {Cgfteflacht.

w men Slrtetina naempf .Snbe Mbe.

Jjanbe jijn,wit enbe

oamme.ftanttg^e off gfceljoeeftfe bief >an ben weltften bit ^r.ietina ootft fweeber*

Mupn.
een tteyn

c cfatfoen.
iegumen
fc^ier g&efijtft bie ^infen, ^e( ^eeff vier

ie tamme Cieeren es

cft vijf (eelftens,enbe baer aen clerne fmalle g^eveerberbe Maberftens, ben Mabereji van Xinfen niet cngenj(ft.ie bloemen waffen aen coite ffeelftens,enbe jijn wat wif^

ocTjHcb enbe clepn. &nbe baer naer volgden elepneronbe auwftens,baer in

ijeft bJije

g^emepn^

vjue^ten waffen.ie van ftguere ronbat^tic^ jijn met ec feerp ^oeer* hen aen bie een jj)be,ben gge^cetftten Citeren niet $eel ongf eltjth maer veel minbere, tnbe niet joo ert ,enbe ooeft beeter van fmaeefte. te gfceljoetftte oft ftantig^e Citeren Rebben bunne ^nbacfefig^e ffelen met vele <aerften6 enbe jpbe fcuetftens,enbe tlepne ronbae^tig^e rontfomme g^efterfbe blaber* jKn6,gl>eltjtft aen bie -finfen oft Crotft tfeg^en maleanberen ouer gropenbe.ie Moe* men jijn wif off Itjfverwith. enbe Mmg^en voojf ronbe eojf e (jauwhens, g^eiijt ft blaef*
oft vier

<

hens

t)<m<tt'cerett,
Cicer fatiuum.
Sartlrtte i(f KB.'

Gap. ggty;

CCCC%
Cicer Arietinum.

fcejjoecftte (Citeren.

Itens opg^eBfofrn.Daer trcee cfe tope Qfieerenfa

ocHtomen,
,

Die <anit'ct>

6e f<ter gfceftjeft een weeren (joofDefoen g^rfatfoencert $ijn foupn.

j

gBcf octltf <n an enen fem wit (bm

teren p)n ben (mme n van i \abtttn gehi tlt, man van ruceftr fertft, (mer wut&ten $ijn anbne ban bit Kwijten van ben tammen a(e iofco:,i&ce fept.
)ie witbt

C jSlaetfe.
(Eiteren

rowben

m ber truptiieffcet&ers fcoiten grjepiant.

f C$t.
,Oi>gri(tmaf ni rijp
gfcelij'tft

2We befe (Etteren rootten in

(Titere

bie

anint i egumintt.'

ft

0aem.

woibf gfjerjeeten in retr if(6>-.3n f aft'jn cicer. i atierffe gfieflacljt rcotbt gfeljeetencicerfatimini.CoiumbinumjVenereum.enbein riet; {oeiiVorobeion,Dat (6 tn iatiin acer EriHiium.^n Bic dpoiehcn eeft on&eftt. <nbt en $t|n gheen Erua a( fommiglje nv ter ttjt mepnen,Diebe fdue ban eo: in bic Sermhei enbe anbere mcbrepnen mengelen. S5t twtebt gheflacljf ttwbt ghenaemt in riet; if&nt@. *.(!& 3 n ot'i'n Cicet Arietinum.Jn i)ie Stpotehen cicer. 3n -fjoocrjtmptfcl; p|n f" SPf"" (t>cpfien. -f)ier te lanbe ( iteren.^n grantljoi pot6 fitte.
.

<berbe

gfteflacrjt t$ gheljeeten cicer tyiueftre.baf ee,tr>t(Be (Etteren.

tiii [iilfiinjjiiijftlii

Iinl)iiiiii

il

"TTiini'ijljimtii

f 0ntacte.
Citeren ji/n werm enbe bzcogjje
(ut

m benierfen graebt.
? SK
<Trt

cccc,

Xtonictvtn
f Cracljten

(t<xp.

wip

aercfefngtje. Sic tctme Qficer bet water mak en tiermecrDcren Dj focf? i Der fttpgcnDc emwirjj i poftcn.cn Doin ooc DiequaDe vetw( De licfcais ergacn (ft bit gocDe ireDerom tomen. Sefe li ten nij <ruengljefoDcn,wr|'uctenefi Doen fneken Diefmmngenvan Den<a manli|(ken leDen batt op g!,;elcpt,en jijn ooek goet tn Der feluer manuren gfcebiupckt tot bit loopcnDe froeeringljcn.cnDe gat an Dm (joof bt, rn tot bit uaDe erawoagten. ^amme iccren met fcueniclj en @er(ten meel, jijn goet op Die quaDe oo:<s eeten;

De ftreeringhen,en6e op Den cankcr gelept. * Sic gfidjocekte of t eamigfje Cueren Doen roafer maken, enDc openen Die erftopf 5cptt>anDeimiltcn,anDcrfcitcr,cnDettanDcnntcrcii,cfiDoin ooek Dal grattcel enDc Den ftcen
rijfin,al(i Drcatcr

Dacr

fp

in gfJefoDen jijn

gcD:owkcn

troiDt

3n fomma iccren er(ceren,fupiicren enDc maken fubtljl alle

moeien enDc
ocrjtieljcDen.enDe jijn goei g^cpnirekt tot alle

eouDc enDc grouc ug rupDieljept enDc quaDc

<raun>aglen,cnDe Dijfghclrjek ooek tot Die (Weeringen achter Die ooien, iceren al6 fpijfe ingenomen weDen f et liniacin ooek rcDelnek.maer
.

maken cel$
.

tsinDcn enDc opfrla|ngen. f ^tnDertliffe. (iccr jijn <mact gebmpekt Den gfcen Die in Die men off Mafc cenlglje ftveertngfcen (jebben of t anDere feei ic6ep(,trat fp openen te feer en Doen Dat toaier te (icrek nwDen,

VatijZupmm.
f

(Tap. ggttj,
.

'Cgljeflac^toftonDerftcet.

33pincn jifn tmeeDrrfepe <ammc oft it,g< twlDe Sic roilbe jijn ooek vttU Y| ** Dei -lepe, i'om mei gceicn.cemg^en met b(am>,fommige met rooDacfjiige Noemen. f Ifatfoen. Lipini. iupincn. Sic lamme iupm Ijcbb ronDe JjerDe i ftelcn,fonDer bebulp an eemgljc ftoeken cfi rijs rcejjt op rraffDe Die h,uer naer Dj 3peeii6gel>tocpctJ)cbb inDipetackoer i>eplen,d Den roelcke' elck befonDcre naer Dipen roeDer cr# ba blocmc Ijem ooe eplt.ccjl Dj Die couDc Ijuer niet te ae| cuer en toi.Slen Die ffeit maffen Die Hat ,z^f

J>ereninmjf,feffe, oft fcii Dcclc gefneDVIrfp

waffen a Dopperfte va Den ({celen ccl bp cen.enDe Dacr naer comen Die jjaurocn oo:t Die lancltacrjticrj, en v&

Sic bloem

titpten

wat t}apiac^ticr; jijn Sie viucrjt

.

fmaeeke feer bitter. Sic wtlDc -iupinen met Den geel bfoe<> a men jijn Den oo:gcfereuen feer gheltfek,
(
tt>it,p(at,t>an

tan

alleen

nan

(Icclcn eft
Die

blaDercn eel

mlnDer,enDc Dj

bloem niet wit.maer

ferjoongeeljijn.enDe Diifgr)cliiek oocDw Dsue^t niet tt>i(,macr gl^f fpcakelt.

3

Sic totDc met Den biaiwen ci rooDen

fcloemen jtjn minDer Dan Die geele, Di< jittt^t e6 ooek glnfpccekclf ,cnDe jijn on# ter alle itipmcn Die alDermmfie.

tupin? toiDen iw ter

(icf^ebberc.
([

tijt

in Der erupt*

jouen ghefepcl.

3n

s)t. 6 j in werme fanD Moeyf

Mi
rtttCuptttett.
tie

(Top. $$#.-

ccccgp

teemt in DcpnDe van ?tpe, enbe batr nare walfenbieierftebjptjpbttackim.bickucrblocmt-nbHiigrjen onirrnt bat bcgin an jfiopmatnt.tnbc ban fpiuptcn an cltkvan bptn taclitnooekwebcrombipt anbtre jackcn wf.cnbe Dit Hoepen in ,Oeg()flmaent,al8 jp wel ttr fonnc flatn. ie tt'tuljtrn Banbenierftentnbt (wtcbenbleepfltlwwDtn itrte lanbcwclrijp, maer Oir b'trbe jwiicljt tan fter qliali)tkfnrijpen,ten waere battet Ijccte jaren watrtn.

l uptnen D:pemad.at icrftc blocijffrf

CiUaem*
it gljef(ac6jan -fegumen woibt
gbeljetttn in riett

S^- 3

attjnrnbt in

gtigbont n.JJn 3?f (rDuj|'cfc *itpintn,tii nacr Den Jjoocljbttpffcrzf n naem ^ijdjboontn.^n $rantl>ot6 -tupin. at itr (e gtjefiatfy woibt gljtnacmt Lupinus fetiuus.bat e6 tamme {uptnen, i * ie anbere b:i;e,Lupini fyiueftres.baf wilbe iupinen , enbe t>efe s n rooiben in bit tmbeepnt n niet gfjtbjuptkt.

Dit 2tpotcktn Lupinus.^n -Ooecljbuptfdb.

C^atttctc,
ie witte ittpint n jifn werm enbc bsoogfce tot in ben tweeben fubtij maken D e enbe af agh enbc an natneren.
1

graebt

wbcpIenDc

'C i-rad) t en Vc rrrtungljc, CWeel t>an -tupinen met fctienitfe. ingenomen oft met water enbe ajij'n tfamtn gjje* bjontkt n.boobcn enbe lagljtn af biter ben tamtrgawkalbtrltpe wotncn. <fciue boet eoek bat water baer -ittpincti in gfcefoben jijn gb/biontktn. ;ok boen bic iuvintn tfclue aen bit iongljc kmberen alfmenfe gj)cffootcn (juer cp ben nauellept.afc ;p nocij
twebterjijn.

iupinen met OCuptc enbe ^eperg^efoben.enbe g^ebjcncften, openen bic serffoptQj f ept an ber {cuere enbe t>an ber C&filtcn. vOan {upincn met CWpirfja enbe fcucnicb. een peffue g^tmaeckt , trweckt bit nm ttierelijtke cranekljf pt t>an ben wouwt n,t nbe treekt af bir boobe vmcrjtrn. water baer {uptntn in gljefoben jijn mae ekt bat at nfiebt fcb.eon enbe elaer, enbe neemt alle pleeken enbe fpoet weer?, Sfeluc boet coek bat meel van {upincn met w* Ier ermengt,enbe baer op grjeffret kt n. at meel an { upinen met meel san etftcn mout enbe water gr)emengt , eer* <

fiat alle 3lpo(tumatien.

Sfeluc meel met ajijn ermengfif off gfcefobt n , trfutttf bit pijne san ber fiopen, JJ erbzijf (.erf eert ,c nbe boet fcepben bit reppen enbe (jerbe dieren , enbe boel wtc-itken Die <arbenkefcn enbe bit 2lpof?umatien an ber pefte. 3l {uptnen in water gljcwcpckt tretben tot bat jp fuet jijn , ban maerjmt nfe ooj fpijfe innems, enbe in fuleker manieren g^ebiupekt benemen j$ bat opwc:'pen an bet magb>n,enbe maken appetijt om eet.maer b^ soetfel bj jp bp 6iengen t$ grof fwaer nbe nietgoet,want iuptnen jtjnqttaei omserteeren, enbe fintken qualijcken neber# waerte aus alenus fe^ijft. .} ie wilbe -iuptnen lifn Den tammen an eracfeten g^edjtjt enbe ocefe nocb. ftertktr. S)

<<tp, ggtftf. Cratfoen. Kuen jijn not^ ter fijt onbekent , tnb baer om en kunnen wp anber niet [ van ^ueren fatfoene g^eferilnen ban bp iofeojibem enbe alenum gbe* S onbtn wo!bt.ie fcrifuc bat GJruenetn teer tlepn g^twae te, fijn Kucb? i ten in ^auwkeneooobnng^enbf.bitront ji|n, tnbtvan tjerwtn wit off

Van Gvutn.
c

gttl.vanfmatckeftervtemtenbccnlitfehi'ck, aljoo bat^p nietenbientn cm eeten ban allttn vooi ben bee)len,bie ooe bit felue niet en c eten ban te uoicn l$oo langst in tcattt g^ewtptkt,tot bat Ijiiertn quabt n fmatck trgac es,watr wt Dat ootk tt>t l ktnntlijclttn bltjckt Dat Die platte <twttnin riet; gbebeet Uthyri baer af fya oot int ;rf Sap.gtftrt uen e6 gbeen (ruen en jifn,al fommige mtpn,wat bit platte (Erwten jijn Den g^emepnen r"wttn(al wp a.btfatutn ^tbben)an fmaeeke geiifelt.
SU? 50?
ij

tlMtn,

f Baem.
it .(egumen trc:Dt gljefccetenin neer Sf0e@-Orobus.3n f art/n Eruum,enDe Daer act in Swpffcfc riien,cnDe es een xnemt enDe n tet tijt onbeftent gljetoas. f Batuerc.' groen jt'jn n>etm in Hm iet jlen gt aeDt.enDe Dtoog^e (o( in Den troe eDen.

f
JfeeltMti

Cracljtcn ttcrctunglic
,

groen met rjuenicrjgemengt

fitjmert Dieboijle, cnte boet Dietaeije yt

fluimen enDe gtoue pc^ti(^c)en,DK opDielong^cne getefen{i)n, lofeneiri/p toe:* Den Dtctoil6 gtjelecht. it felue meel ingenomen maeeftt lieten cametgeUft, toet roatet (oflen enDe 6ee* <g Krt 61e <maDe vevtoe an Den litrwm.alft niet te eel gebmpeht en teezDt, mant al(l te
eel

enbe boet alle plecft en* <r te lethen t>etgaen,Die oen menfclje in 6} aenfidjt enDe ouer jtjn lijf groerj.gnDe et teneenipt Dat vooits fpnngfcen an Die rootte cetenDe <maDe fmeetingden, l}et uerfuet oocftDieljeiDicjjeDeniDan t>enbo:flen, enDe Doet Die catboneftelcn enDeapoflumaticn
fpjeet,

mgljenomen tootDt jeo ee|t fcmDet lljeft. groen meel met Ijuenicrj et mengjjt neempt af Dat

tptbtehcn.

groen in nrt'fn grjen>ecfit jt/n geef gelept op We &eten,an (jonDen,menfcfc.cn,enDe g)

jpantcilDcngljcDicften.

groen in gfjefoDen #1 beneemt t>af ieueftfel, enDe grjenec| We ufo pielen, alfmenfe Daet meDe toafcfcet. groen en Dtenen Den menfefje ooj fpijfe niet ingenomen, maet bit oflen n>o:t>!>en

Swater

Daet

eiale$ji groeneeten.

f ^tttDetntffe.
groen maften pijne enDe ftoaet Ufypt in tjjooft.enbe als jp tt wel oft te bieftrotle int gf nomen n>MDen,jeo Doen ip bloei pifl en.enDe Woef met Den carnet ganch afgaen.

X>rtnT)ttfett.

<ap. $>
Dicftacfyt'g^e
tn'et*>

Vicia.

vSi'jn-

f Cfatfoen.
3tfen (jebben
eantigfce (leien, ontrent D:pe oes>

ten laneft, Daet aen n>tgr)cfp!cp&e

MaDctcn

roaficn

wan

t>ele teere

b(aDerften6etiet bcpDe jpDentfe*

gften maltanDeren gfcefet oergaett , Daet un crjnDeelej.'iieelaimwIuns aen trafjtn, Daer

tneDeDat jp fcuet fywwtn enDct>a| maften, gie bloemen $nn purputbmpn g(jefatfoeneerf ghclijcft Soone bloemen, enDe Daet olghcn Die 23tt langhe platachtige Ijautoen , Daet fen g'roejtn Die platacfeticr; ^ijn enD bjujin

an et reen.

CPlactfc.
giffen trosten f iet
g1>efaepet totmoeDet
te

san

lanDe op Die vt (Den Den pcetDen.

C Cijt,
fCitfentrotD?in

^opmaentenDf^og^;

maenttijp.

tBaem.
Stt iegumen roo:Di g^ifeeten in tiet; /Sikioh cnDe an fommigen { mit>. 3" iattjn
Vn.ia,t)i

fommigc o&nundi. ^n j^oocb.Duytl't^ qib'Kln.3n 3?eDupt|"c^itfen.3n &tam

fSfe^

4/5
X><in<v6ch
djofe

Gap.Qity

cecc^ftf,

la vi fce.(nDe Dj Defc vitfcn gijeen Eruum f jijn blifeftf rot tgljcnc 15 mt oot* gaenDe eapmel gefcreuen ee. <& Dcfe -jjitfen fcfcijnc ie syne 'Hpfyatc d aE^fcp^apue. f ojfaecfee ftjins naemg.
vGtfff n tt>o;Dcn gfi/nacmpt tn iatijn vicia.ale -}5arro fnjff , cm Dat jt) (iuer feuien omcnetmieljtenttrinDen.enDeDaeracntJall maken, pat tn -iati)nvincire'ghcceten

nwDt Daer Den nacm-vOtra

af coc mt.

CBatuereenae tracht.
vQttfenentr<o!DentnDermcDcc!)nenmetg!}eb!U!)(kt, nocbooek van Den menf'djen tt gljegeten.maer n>o:Den cen peerDen enDe Den beeften gjkgfccucn.aljoo ootk gtolowe

an

Dm feitien ft^tjft.

"Ortn (tvot.

C trfatfoen.
SXeck ce an (leien, MaDer en,cnDe pauwen oen "Xhtfen feer gljelijek,

Arachus.

reck.

maer va al vat minDere,bct rjeeft tcere Dunne cantigbe (leeikenis en*

fcie

De rctgljefp'epDe blaDeren grje(i)cft 5}itfen,ten etjnCe tn Ditje oft sier clamwer*

kens werDepK.SDie bloemc ji'jn elenn liclnpttr* purroof enDe maffen acn Die recjjfc (telende. fijek aen Die ooncn efi tamme vQttfen S)
.

pauwen jijn elei)n,(ancft enDe fmal , enDe Daer

tn liggljen fee oft (enen foupne ^cr De faDekc, tninDer Dan >0itfen.

van Defcngjjefladjfe

">!Df eock nodjeert

nDer gfjeoonDen , Dat Den oosgljefelneiter an MaDeren enDe (leien feer gfcenjckeemaer ninDcre . tfnDe Dit f eeft elepne trttte bloem* kene, o langde (leelkenswelbpeenwaffen* De fermer a(6 Die rcilDe 3Btdten , natt Die u>ele# he ttootteomen clepne cotte fcatitDkenis eock eel bp een, minDet Dan Die (jattrokene van iinfen , Daer tn liggljen met meer Dan twee ^erDeronDegftefptekelDe bitiyne fapkems Den faDe t>an Stock man fatfoene enDe an fmaee*
Refeergr)elijck.

C^lactfe,
Sefe twee geflacbtcn an
Die eoiene(Den tttffcfjen Die

<rotk waffen op

Otogghe e.nDe Jfja*

uere.enDe tn anDere Dpergfceltjeke vuicfuai.

f Iqit.
><fe
ftt>ee

omrttjiDen to:DDen in

Staeekmacw tijv.

C aem.
ifgfiefiadjtwtn oncruptn>oiDeg&e^etenn(emt6iib.primo<Ie alimentonim facultatibus.f x- enDe Arachus,tt>e(cken na met clj tn Die faeffe fpllabe gefpelt tr-OJDt, tof nDerfeei t van Den anDeren fax. Aracus met een e Been ghefcreticn, Daer af kier soos eermaent ets, hier te lanDe woiDet cjrock gfenaemt.

riatucccciiDccratt. roek en <s Den menfe^e met Dien(lelt(ek oft beauaem, maer Dt'ent cttleen tot oeDes> ringde van Den offen,enDf peerDen.Diemen et gegeel erot met MaDcrcn, (leien enDe
|attirenoo;ifo:pt.

01

5J?CK

<H

$fif

ceccgttfi
Galega

t)rtttMbe\)ttfett;
altera,

<op. gvpij.
Onobrychisfort.

dimmen.

mi'

-%*

3e wtDe

cc van fcfen , MaDeren enbe cfautw'erken* feer gb>lij(k,maer b>er Meemen en waffen niet al en Dat Srock , maer groetjen feer cel bpn aen langhe ff celke ns, fcfyer ten re gri<li(<kcrt6c, enDe jtfn an verwen purpurblauw. (JnDe als Dcf* vergaen , joo volgfje n Daerplafacfejigbj Ijauwken6 naer,enDe Daerm Upt Dat faef, bat bsn fabe
vitfcn jijn tien
gljeli)

&

van
t

rock fc er

ck es.

55p Defen gb>flacfye van wilDe n vOitfen feuDe oock wel mogen ge (lelt wo'.Dc n,<Se* Itere crupt.Den voojgfiefcre uen van WaDeren enDe waf[e niet fe er ongfjeli|ck,Daf rouwt ruygjje (jauwke ns Dtaegjjt,Dwelck ier te (anDe niet gemepnltjck en groepet, mac r aU

geplant tvoiDt. rnDe Dit gr>cflactjt van ttut>bc |teft WaDcren,gelijck bic WaDercn van wilDen yOitfen,maer wat froalDer , witter enDe fac (bier. *enn bloemen wafTen ootk aen langlje |?celken6 red bp een , enDe ^t't'n van verwen meeft feboon krijt roof, enDe als Die vergacn fee volgen Dacr platte rouwe tnp gbe ronCwrjtivtht' bauwkens nacr,fomti)ts belijdt een tlejTn egelken gljefatfoeneerf,
leen in Der eruptlicfbepbers (jouen
tiwelck Dat faet
jijri.

CfMaetfe, ie tvilbe vitfcn groepen aen We eanten van oen velDen in We beempDcn en De bk*

wils in vocbtigjje plaetfen cnbe ontrent Die watcrloopen. at anDer gbcflarijt wo?Dt veel een ieuwicbept van Den cruptlief Ije bbers gier te (anDe in Die Ijouen gbeplant.eKcn fejit Dattet oen We anten van Der <ce,op Dte Dujmcn rnW Dpergbeliickc ongfjebouDe plaetfen cwvloeWcb. voeucoemc.
,

ir wilDe >0itfen bfoepen

fpimer faef enDe jjauwcn.

f Hift.
meeji in S&jaeckmae w, enDe co:ts Daer naer jco feuere

at

A/f
i

VanZpfyatt. <tap. ggfefff. cecc^mft S>at anDer crupt 6(oej)et m -(joimiaenf.cnDf (euert oock tewpic $ijn faet. C liaem,
ierfle
gfiefacrjt fcfeij'nf

oock ccn manier* va (rock off t>an Gaiega enDe mnclj wel
:

Gaicga altera g5cnaem(,cn)oo^ngcfl(I^tarlArachusgl'l^pu&ctvc^Dcn.^^j ^oocV tmptjeb rcotDDet ggefceeien rotiDer 3Bitken..)ier te lanDe wilDc vitfen. 3n graehw* #ef(e fauluage.
*

anDer crupt nwDttJan fommigtKn gf c^outtcnuoo! wefux'? Onobrychis.

liatttere/tratlitcntbewfeingtje. Sie wilDe Citfcn en $!jn met fceeier Ban <rock,cnDe Dacr cm joo Dienen jp (eene.tot oeDenng(?e van ben beeften gfJcijckanDere owrupDen.

ooctt a(*

Van %p\)act,
C Cfatfoen.
E^?3?l}ace Ijeeft (anglje teere wercamiglje ffeelkene , We
(joogfcerenDe langer;ijn

(Sap, gjopitf,

^
^j

H Dan
.

t)ie

(telen

an Den ka
Ijoocr? rcaf*

fen,fc(>ier

al^oo

fenDe ol(! Qfoten.ofi fgjene Daer jp tuf

fcl}en

groepen

CnDeaenDefe (teelkena

tvaffen tecre clepne ronDacfmgrje blaDcr*

hrn6,alt'fs twte ffegtn een,

enDe tuffefcen Die ftlue ootf clepne cfaurcterkcn.enbc cceh an*

Dere clepne (leelkene Dacr Die DloemcaJ

wt een leDt, blaDeren eomen

Tiaet Die bloemen groepen Die Jjaurckens.Die tteeDatrjtttf; enDe langer 3<jn,BanDte r}aun>ken6t>an.mfcn, enDe Daer tn liggen nier oft i|f oft feffe r^cr* De ftperfe platte faDen, Die minDer jijn
.

maffen

Dan Die faDen an -tinfen.

C plactfc.
"Xyfyata wafi op <o:enx>e(D
fct'er
,

en

nwDf

lanDe op fommiglje ettc atftere uffcfeen Dte SXogge en <ere gewonDen. Cijit,
te

Sif

crupt Moepet

Ijier te

WDe in 3Jc)W.
jee

3n

SStacckmaent enDe ./jopmaent

"

rootDe n Die (jaurokene enDe

fapkew rijp.,

f^aem,
ett>

SOtf geflactjt *>an iegumJ off oncrup* De.rootDt gljefccetcn in @ri; ptot.^n

latijn Aphaca.^n Die 3lpotcken eeft onbckeM,rnbe e Dte Aphace van SiofeonDes &f @a(enu6,want Die Aphace an <(jeop(naftu8 fcljijnen Die #itfen te jpne.

f liatuere.
faet an aprjaca ($ miDDcImaticb. ti>crm,Den iinfen san natucren gfielijck,maer
fctoogljerf.

f Cracljt en jcrckinguc.
Sfaet

van 2tpaca

Ijeef t tracht

an floppen gf?etck Die itnfen off meerDere , rnDe

Qfyntttt mits Dpen Den loop Dee btupt;,enDe verDzoocbt Die wcfetieliept oanDtr magJ. 3" fomma aip^ate es Den -ftnfen an trachten enDe teertking^en feer g^elijek. 55

Wen placb. ootk ier oottijfe Dit faef oot fpiife te gt)eb!itpeken,al6 aleftii6 fejf,
maer t$ herDer enDe uaDer om fteDen,erDe om
te

erteeren

Dan

Die -linfen.

SW SR

ZfaU

C'tfatfoen.
>ge(voet C6 Den QTforft (Pc DS wilDt yitfcn ge!t)clt,maet mine

4T ^f**f.^A*

MnnrnAhA/liiim Orinthopodiura.

.'li'

vOogelVOef.'

&m,fcrt 6ecft cle iitie Dunne tce* te pcclltehs, cnDc clepne geveer* DerDe MaDevluni. van fatfoene ronDacf)ft'$.2Me bloemen jtjit depn en geels djticf! op tki)t\( peclhene f cl bp een fat* Diongljen tvajf enDe,enDe als Dte vergaen, 40 volgf en Dacv clcpne Dunne cromme fiatmv lsens,vt)f off fefle bp een, ffamen ecnen glje* floten tlaun>hen,of t voetften, van eenen etep* nen vog^elhen gfcelijchenDc, cnBe Daerin |igg|>en,clepne rcnt>e jaDeken6,Den raepfaDe
niet ngfc e lij eh

van f a foenc. e. pnetft. 90ogelvoet ta|l op fommige eojenvelDen, tnDe weiBt ooch in fommige (jooglje |>mp* DenenBeopBwre grafacfyigfje (IratencnDe
t

pepten gjjevonBen.rnBatin Oie becmpDen, ft op Die grafaefcfigbe flraten n>a(I , ee veel minbett, Dan tgfccne D$ op Die eoienvelDen gtoepet. <l Ttjt* SOogelvoef bloepet van in ^Staedtmaent, lot tn Ben jerf(,enB< (e wple joo teueret |j cockjimfaet.

CiPacm.
3>'tttnlDt ctuijt

motet ierte fanbeg^e*

ljeetenvogelvoef,
Di
ii

om Dat

jij'n

rjamvltcne

clamvkena van clepncn vogfjelftens ge; lijchemenDe Daer naet macljmen tfelue ooelt
trel Ijecten
<5f

vidoOT (fiop

Ornithopodion , tvant

<inDer6gbeentiatt|nicfecoff^i'tee;ennaetrt tn freuet,Bic ons behent ct;,tcii $p Ballet e6 B$

poiygala,van SiofeoiiBee befeveuen, gljeiijck ttmghe nv ter fijt fouBe niogen feggften,

tnDe Daert groote gtjclijeRemfle meDe |>eeft.

|f #atucrc chdc txnclit Sit erupt en nwBt in Bet mcBeepn'

lot oo:boo?

noelj

van Ben menfebe

niet gebiupckt,

tnaer te een feet goet voeBer voo: Die pcerBen

tnBe hoepen,^.

X>aninftn.

<tp.

&>&
{tuit

CCfatfoen.
Jnjen Rebben Bunne teere
hens ontrent onBei haluen voet
lanckreafTenDe. 2>te MaDeren jijn feet ctepn en tvafitn twee I * tfegfjen een aen clepnc fJcelen6 epnBe ooc fomti|ti> rtcpne clauterhc6

Daer t
til

cvoottomcBaetmeBeDj ipfyntt omvct

va|imahc.>ie blocmlw ^i|n rtepn , vat
verroer

X>aninftn.
eerwen

rtp.ggg.

'*

ecgtrtj,
wuc&ttn jijnront

bmpn met wit vermengfjt. glit

ibe plat van verwen fom

Ijaurohcne {nnplat. S>>< b:upn fcm wit fom fwertacb.ticf2.

Cl&laetfe,

#nfen en jifn

ier te (anbe niet (Ver 6ekent

<nbt bit felue

bit t"cr grjefacpet

weit

ben.vinbt men in Der cruptlicf (jebbers Ijouen.

CtEtjt.

3n .fjopmaeni enbe m .Oog!} jtmaent bicepen bit flnfen enbe wosben ooeli rijp.
cjftaettb

Stt iegumen woibt gljeljeefen in neer <pKr 4>x. 3n iafijn Lens en Lenticfe, entie met bpen naem eejin bie 2lpoteken bekenten -^occlj&uptfcfe enbe J?eerbupt|cb.
4infen.3n5<"'t&oi6 ientie.
Gnfen jifn bjoocfj
(of in tien

tweeben

f i3atuerc. graebt .anbers mibbelmaficrj.

Cractjt en rctchingljc. 25af terfte sater baer imfen in gefoben jtjn maeckt eamergancft.eii foft ben fcupeft. 2f Sic imfen alfmen bat ierffe fop wtgtet, etibewcberomin anber water g()efebcn s 50 ingenomen (ieppen enbe verbioogbcn enbe jijn mtt6 open gcet tien grenen bit ben
joop bee bupcr (jebben oft bat root melijoen.Jtem ben wouwen
oft J)eKelepne,oft.reobe 8eete,oft bat faet
, l

bit

uer natuerlijeke

eranckeptteveclebben.2:nbealfmenfot beniinfenwat ajnns beet enbe(ico!epe

van Sftpu^ue , oft Die fcell van ranaet

,Oue

ppeien,oft bioogfce 3toofen,oft QJtfpe(< n,oft @eiben,oft onrijpe peeren, oft appelen.of t Beebiee,$oo felen fp te meer oft te ff ertker ff oppen.

ie fceen off flupmen van imfen jt;n van g&elijchen natuere , enbe (toppen meer ban bie gfjeljeele itnfen. te fpijfe van itnfen fonber feellen 6erepf,b!ocg!jf bie maglje , maer en (topt niet, JD
tnbe es
feer

quaet

cm verteeren,enbe maecht fwaer cout grof

mout gljefoben verfueten

bloei

SJerticr; -Imfen gjjefcelt

ingenomen benemen bat cpnwpen

enbe quaet voetfel. enbe bj valg&en san

iemagfie. itnfen met meel van gerffen baer op ghelet.

bit pijne

van bat fleberetjnj

iinfen meel met Ijttenfe^ vermengd , fupuer f bie vervuplbe fweeringljen enbe boet bat vicefclj baer in groepen. imfen met a'jijn gljefoben, verteeren enbe boen feepbenaUe eroppen,e(ierenenbe^
IJerbe gljefwellen.

iinfen met Ket(ilofe,lueappefen,enbe olie van SXoofen

bie ee<egt}cfwillen

vermengd

jijn goet tot

van ben oog^tn,enbe van b{ fonbament.inbe

ais jeewater baet

toe gljebaen woibujoojijn jp ooch goet tot b$ tvilbt vier.enbe bpergfceltjeke veoit6

(ow

pcnbegljeMeken.
iinfen in jeewater oft fout water gfefoben boen feepben batgt}efclenfer(meWnn* ber v:ouwen bojff en.enbe verteeren bat ouervloebtdj nteteft bat baer inne ee alfmenfe cpbiebo!(?enlept.

nfen jtfn quaet om verf eeren.enbe malin winben , enbe opMaftngljen in bit ma* g|e,berueren bie magljcenbe boen fwaere bioomen fjebben.enbe jijn ber longftene btn fenuwen enbe ben ^oofbe feer cjuaet. <nbt te biewils gegjieten mahen ooe bonchcr oo g^en en onelaer gefic^te,enbe boen ben eanther enbe bie laferie inbf menfefee ecmen.

f f tnDerm'ffe.

Van 6ecttrtbaca,
7 tCfatfoen*
3
'i

^p. gggf

geurtbaea ^eeft bunne (telen ense baer aen waffenbe wtg^cfpiepbe blabe* Sreng^eliich'bieblaberenvanQrotkoftvan wtlben >it|'en, maerminbere enbe wat renber. ie bloemen waflen veel bp een, enbe als bievergaen^oo komen baer langde renbe bunne 6auwhenecoit,bie emg(jecromt geii)ih
ttvee

Hedyfaron.

Securidaca.

Securidaca altera.

botenen tfegben maJtanberen tPafTen,t>aer in plaef faet lept , vin fjoeerltena fybt Senbe hcliich een tijlften.Ste tpottel te bun enbe teer. * ie anb*re eeurtbaea bte pan SDfatt&ioio gljefteit e,e* ben wotgbefer enen pan ((oberen gbenorlj gr)ehjelt,maer jijn Ijaurrftens jtjn langfrr enbe niet-iSrngljreromf. ^.Wtij:nbe baer om oods ber &eftry uinglje an eeurtbaea t teftottbem nj feer gehjeft.
itpee

C plaetfc.
fommigrje plaetfen inbiefinfen,cfa(s tefeotibe ferijft in bte erfie, enbe in bof oten , ter f e lanbe ee|f onteftenf , enbe
fept f ot

eeuribaea a(t (8 aienus

WtPMbt met Dan m bet eiuiulicft etters Nuen fceponben.

eeuribaea Morjief per te lanbe in ^ojimaent enbe >ogl> [maent , enbe baer nae wbtjijn faet rijp.
r
>t't

jBacm.
securidaca,an fommi

iegumen tpotbe gberjeet en in rieer ifr(t V rin latijn

igjjen

eoch peiecinon.^n -Joodjbujitfc&Jraefcow off JJeerbuptfctj en fceuet gjjeen nae* menbiebeftentjijn.

fjaattterc, Sfaet an eeuribaea <$ tperm enbe btoogfce pan warneren.

tracht cntitrcfeingrir. faet p<S eeuribaea opent bte er(optept pa ber leucr, milte enbe po" allen ben tn 2( Wenbig^e (eben,enbe e6 buer jtjn bitterst ber magben feer goet enbe beauaem. Sot ten feluen jijn ooth goet bte tonglje tlaberen inbe iongbe fpstt ptkene pan e? <2>

turibaca tngbenomen ale

Ie nue p:mce ber mebee

jin

en febtnf t.

fa(*

Ai?

Van (Salegrt.
^rs 3( mipt f e oock
2*"^ wilDen
TOitfcrt

f CfStfoen,
Ben rock en van pelen enbe

<y, QQ&i. "

cccc^fg.

Galegi,

tfaorren niet feer ongeIi|ck,het (jeeft ronBe (wBacfetiglje (leien enBe Baer

en wtg^efpjepBe MaBerentnine(

HaBerkens wgaert , gelijek Die bla> teren an <roclt,maer grooter enDe

IdglKr.Sie bloem ji)n li<[if Mauw cftwif,enwa(ien welbp een tn ma*^ niere van een arehen g&elijek aen BieS wilDevitfen, enBe Baer naer>o(gen&\ langde Bunne ronBe {jauwkens Baer Ifaetinlept.SiewoMelee greotacb/," idj enBe en ergaet niet lidjtelijek.

CJMaetfe.

alega wajl tn fommigfce lanBen" is in 3ta(ien aen Bie eanten van B

elBen.^)ier
te

lanDe wo:Dt $p

m Ber

truptltefjjefc&ers potten gljefaepet.

Moepet in JJopmaent enBe ,;Oog!}(tmaenf,enBebaer entu|efc.en

'@p

HwDt ljuer

faet rijp.

C laent.
SiternptTOOJDttjanBJ
rjetoers
eruptlief

nv

ter tijt in -ati>n

Galega.rutacapraria.enDe

genaetw Van fommfe

gJeiiFnogrecumfyiueftre.^noeBiterupfejcoek t>n eenigfiert ttoesGlaiwoftPolygala gejjouwen,maer naer enfen Duncken^oo en peitet Baer gfceen gfceltjekeniffe meDe.

f Bntixettt
alega c$ van natueren werm enBe
Diooglje.
.

f racl)t tn bcrefetnsftei
alega aleSapiiff a <Savtm fefctijf t,ts ( n goet

.,

erupt <fe$en alle fenti'n wergtyffe $ept enDe Bnfgbrhicr oock tfegr}en Die wo!men,Bie welcke jp DooBet enBe afiaegljt als tfap Baer af Den hinDeren tngljeg&eiien woiBf

felue Doet jp oock met olie t>anvOla<sfaet gfceroeft enoeop Den natiele n Den <$ hinDeren ghebonDen. Sfelue fap an alega gljeneeff oock Die tsallenBe feeftten an Ben totigcen kinBe*

(en ontrent een lepel wol Bag^elijcringrjenomen. alega wosBt oock gfjep*efen,tn a jijn gljefoBen enBe met wal Vertakel gseBiono ften,om Bie peffe meDe te g(jenefcne,alfmcn Die felue in fuleker maniere itig ft , eer
Die (welf wen gfjepaffeert jijn.

Van&aUnotm.
i

<ap. /.'

fttfatfoen.

*'..,

|<rb(noten!Je&t>enBtpeoftwcriecre<aerkens oft (tcelken6, KncDcnbp Der aerDen wat rooBac^tidj.elepne elauwterkens (Je6benDe,Daer mtDe Bat Bat jp hunnen gjjenaken wft mahen.Sie al Bie ftaghen enBe huer aen fp 8t blaDerkems jijn clc pn enBe fmal.Ste bloemen jun fc^oon rootkan ruceke met onliefeliiek. <nbe al6 Die rergaen joo eomen Daer elepne fjauwkens soest Daer in tlepne faDekens groepen.Sie woitelen jijn lanch enDe Bun.enDe Daer aen 8elijek eetkeien volnaer raephen, Biekaerjtige Daer langde enDe ronDf ier wuffcn

gI>efaifocneerf,Dte

an

Stipten eerDacfyicrj

cham*baiamu.

(SerDtnoten

jnn.enDe an binnen Kit, van fmaeeftc fuet

Den cajianien
t.

fcljier

gfotUjth.

JDat anDer glx flac^f v& grerbfnof D{ op ^^SftLj?^:^!

HlGW^

fommtg^e plaetfen clepnc tirerDfnoten afce? ^jJS^W'" naemt tro:Dt falmen trinDen befcfreuen in GS* tvijffte Deel int rrtij. <ay. van GJcrDtnoten. paetfe,

(:erD(netentt>a(fentjeeI inJ[joHanf,enDe

tnfommtgrje anDere lanDcn, alsinQSia* tont bp 'Scrgfcen op 6c joom op Die eoien? velDen eni>e aen Die haatten.
JDt'f

erupt bloepet in Ssaeeftntaenf.Qirtti

faef tijp.

De

ban naet idoiDi $ijn

3n

CEftepe

tr>o:Den totfommigljeplaeijen Die weifelen

u>tgegvauen,enDe eoi

fpijfe

ingfjenomen.

fliaem.
t'f ctupf woiDt genatt in JooctjDuptfer}

(ErDnufi,(rcheIen,(rDfetgen.,S:rDaman >
i

Drl,3(<her epcljclenDe
te

runD

epcftel

J}iet

lanDe erDinotcn

enDe van fotnmigljcn

SNupfen met

fit crten.

3? ter fijt in neer

,.

^.uaitav. Chamaebalanos man tn (6 Die Chamasbalanus niet DiC irxa? enDe ajn-ge

nacmt ce.^n -altjn Glandesterreftres.nDe .-/I^

nwDf gjjejjouroenvan fcmmtgljen gljeleet

Daer 3>!ofco;iDes af fcijitjft.enDe an fommigt}en ooi Dat apios.CiJtaer Dattet geen 2(pt'os en e$ Mijdt gjjenoeclj rot Den DerDe tapitte(en san Dat DerDe Deel vanDcfen rupDeSoetft.Daer idj Dat opiecfjt 2lpio6elaet(ijch befcjjteuen {jebben.
Aftralagus

ben vdoi bat

% jBatuete,
Sefe
(JrerDtnoten jijn Diooglje tof in Den tweeDen graeDf.

Cracljt en tt>ert*rngt)e. Siewoitelenuan Dcfen crupDerooiDen tot oeel piaeijen an jpjoBartt en tof fommfe gean^!abantgb^(ijcft Kapen off pa|imaftcnghefoDen cnDecoo; fpijf* ingheno men enDe in Dper manieren gljebiupdit gfceu $p rebeHjch aoct voetfc(,maer ii\n \nt
bet

om uerteeren

Dan

Die

iapen.enDe maften fcerDen camcrgawft

enDe (toppen Den

loop Des bupej. (feoocftDit erupt Dafopiccrjt 31|tragaut6 ^ooDoet Diercoitei water maften enDe 56 flopt alle loop Dce buper in wijn gljejoDen enDe gheDiontften. S>ie felue weifel in Det feluer manieren gjjibiupcftt (topt oocft Die ouerloeDige na< <
tuerlij'cftc crancft jjept.enDe Die

loef t>an Den tjiouwc en alle onbet)oo:(ijcfte bloetgancft.

2l|tragaut6 gljeDioocIjt enDe gfjcpoeDcrt ee feer goef in Die oti S) De fweering^en enDe slceratten g^efiropet enDe tn Die setftrjc tronDen om Dat Moet te
felue woitel
ftelpene.

SMe

wan

K)an$tni$tittt.
ftuetftene Daer

Gap, ^^^tttf.
t}o(e peelftens
,

<T atfoen.
Snigrteeftt}eeffteereronDe t>iupnacr}tigt)e

metefejpDe

aen toafjen blaDeren tn Dwen gl)eDeplf,Den lauerblaDer feer gljeltjeftenDe. S3ie bloemen jtjn bleecft, wttBettBic^ enDe mtnDer Dan Die bloemen san Den -iupmen. (nDe ale Die uergaen joo solgen Daer lat 8&<

liV
g*iCromffl<,frpt

Sauwe n, Daer in geel fae t |fj<.Kittl$f' ode oeefelinglie.

Fcraum Gncum.

{Jenigrieeh.

CPactfe.
Sit erupt tooiDi
Heffc.e&&er
Ijier (t (<JDe

m Der erupfe

oue n g$e fopet.

f Cqt,
^) Moepet in Jjopmaent.eft" in -Oo^P*
maent
n>o:Dt $ijn
|'aet rijp.

S)it crupl rooiDt

gebeten

in rieer

t<m?3
'

3n

iatijn enDe in bte 2(pote

hm raoum Gr*
-fjeocl}*
.

cum, van (Jolumella

buptfc^

siliqa.

5Sck6^wn

oft

Jn ^u^om

Jtyer te

lanDegenigriech.'3n grandjois genegree

eugenegrep.

CBatuert.
faef 00" Fanum Gricum ( $ Wttm in tett
iteeDengraeDt,enDeDtoogf in D tVrfirrn enDe fc f r oerfuetenDe enDe oermownDe.

CXtacljtcniDcrchmglje.

water Daer gentgrir ch faet

gefoBert

es met wat fjuerocrjs grjr D:oncken taetht af ((equatie humiurc Die a Die Dcrnu hogen.

fe lue fap met tctotniaft ghcfoDen tn> te Daer naer met wat fyxmiafi tot Dat gh>
een fp!opett>ojDDe,fupuertfeer Die bc'j(i enDe es goet Den gljen? Die op Die bwfie er* laDen jijn enDe g(jeene pijne mtj>ooftoft toufen en rjebocn * want Den grenen Die eoJ(facrjtic&. Went Defe (pope niet.
lijch
;

#1 oft pijne in (fiooft petten en

meel an genigriwk faet met

CSJJeeDe gefDen eerteetf , erfoct, fcjjcpbf chBe Doet

fiwken Die touDe jjrDe apo|iumatten enDe ghe fanden , (nDe ais Saet 'falpeeter enDe jiin toe gfceDaen rooJDt joo minDeret coeft eiiDt maeekt mem Die berDe gSefrcolien

Sroatrr Daer genigrieck in gb/efeDen <e, es goet ben wuroen Die in Die meeDer tu g) iglje apojtumatien oft ftoeereniften oft erftopt(>et heo&en a(S Daet in &Den enDe

fitten.

fefue fap met ganfen fmeut oermengrjt enDe niet een peffu6 van onber g^efet
fitet

t>er

<

enDe pijne ontrent Dat flot oan Die moeDere. felue fap oan genigrieeh gjjeneeft eeek Die quaDe (oepenDe fteif tiefcept ran Den g? $oofBe,enDe Die fcelferen enDe feelienoan Den felitenalft 6ooft Daer meDe g jewajfc^en
alle JjetDieljept

enDe

oermomwt

BWDf.
feiue fap ah ^ertfgrt'eeh niet fclfer enDe ^uenicri wrmeng^t etD!(jff Die mafen enDe plethenrct Dat aenficfet enDe gr}enee(l ade quaDe rupDitljept Daerep gr^fjltchen, tnDe Dbet Pergaen Die (lancft van Den oechfc(en ale ip Daer mrDe ge maffen roosDen. Sie KaDeren enDe (rujitcanjenigrieeft gmen gfieffoten enDe met luttel ajijn^) ermeng&j jijn goet op treethc uerfroo:en (een ^e(j)t. faet oan Jenigriecft macrj Ooch o? ffiijfe tn genomen aoiDen gfjelijtft Die Int 3 ^Jinen &ereix,enDe ee oan wereke Den upinen grjclijch,cnbe Doet ock dcfjtelijther ta*
tnergancftr}e^en.

Sie ionge fpiBffteti enDe 6(aDeren tooiDen tk fpt afenus mj olie

g|efcn,maer alfulckcn fpijfe en te niet g^efont,tvan( jp beruert *nDe maeekt |oof tfweet als jy te*eel ingenomen n>o:Dt,
falaet

f nfee ajijn
Die

om

nwghe
Zft*

9?t7

CCCCggff.

X>an<amdine,
f Cfatfoem
Myagrum.
(famelt'ne.
rrc^te

%m< Ime fceeft

ronDe pelen ontret treeevoet ft meerljoocf^ DiefcuertnanDere verDeplen, Daer

aenroaffen langde fmae tlal># hen,Dcn MaDeren van 9votte j>ok tiaer gljeltjeft 2>te <le>>ne bloemhenn>affen botten lancr Die pelen, enbe Daer naer eclg^en
.

tlepne ^upfdrne

fcfjier grlijelt

moet platfer.enbe Daer m

enDegljeperpnwDt.

vOIats bollehcns lept Dat , depn geel

c^icr; faet, Daer olie retcoemtaip g^eflag^en

Cplactfc.
Sit
rupl wap tot oeel plaetfen int co!en,fot

fommtgljenoothintvGfais, enDe wotDtmeep voet een ontrupt gfceomr>en,nocljf an6 om Die olie Die an $j)nen faDe eoemt,{oo rootDDet ooek in oeel lanDen g^efaeyet, ale rjtertelanDem Seelant.enDe int lanDtoan -iupeh ft.
%>it tipt woDt

m C&eerte

off 2(pttn

ge*

faepet.SnDe tfeg(jen
Del rijp.

Oog&pmaenf $00 ttwD*

f 0atm,
SDttaupt wotDt gebeten in neet tecypf. <$an fommtg&en eetk^Kiatvf^.'^n la\n Myagram, Linum ttitkeum & Melaropyrum. 3"

nD ieinDotter. 3ngran(joiamelineenDe an fommigen

JoocljDiijjtfcb. glafctjDofter

<amemtne, ente Daer naer Ijier te lanbe ooeh meline.inDeft^i)ntfejpneDatEryfimDnD^eop!apitenD<aIemtelib.t>ri

oo de alimentorum facultabus af fe^iljlten. f gamere. SKpagrum e6 mtDDelmaticfz roerm wan natueren. % iCrat^tenltoctcfctngfte.

Dte 4 gljeptelten lameline, lurjaem , maetRt t>an op tfmenftljem; Den faDe an .Olie an Der IVupt elaer enDe fcb.oon enDe erDitjft aUe rttpDttfjept enDe nrferaeptfcept

oodt m> (er fijt in Der fpt't'fen gljebsuneht , gfcelittK Die olie' rootDt olie felue St tn Dte lampen te btanDen al JOiofcottDee anSXaepfaet. (JnDe Dient oocb roei,

om

$tfimnfyeft.

X>an<t\<mttM. <*p. C Cgheflacijt.

j l

QQ$?p

j
1

tapit (Jr flatteren jijn welDerlepe geflacljtc Die fier meep al in Dtoerfcfcr tel beferett fel woJD.JSJtaer Daer tr>p tegenwootDterj af fenjuen,Daf jtm iroee onfe gf emepnelaueren Die tn Dte beempDen groep. (JnDe Dele jt|n Der&anDe,een met rooDadjttgfcen bloemen , enDe een met witten bloemen,

enDe anDer6 en Rebben jogf een groot onDerfeeet.

f Ifatfoen,
,

(Stotteren (jebbenrenbr
<ijt tiipe

f eere

peelftene.Daer aen waflTen ronbadjtigfe MaDerltfc al

op een peelhen enDe aen een.Ste bloemen roaffen aen Dopper pe va Den pelen famen een gj>eD:engben,een oue Dte Jte are tfamen fcfcter g elijtltenDe an ern>en

Van

(Halteren, <ap.$>$>t>f,

Trifoliuro pratenfe.

licht roof.

Sn a(e Die
ets

erwclckeren Dacoemt
Ijupfkenis gefloten

fjemepn Slaueren.

ctcc K u I
//><*<**> 41 t't't

ban tont faet wozt Dattn

Icjtf.Ste woitel

lanck enDe hoittacfMtcrj. ie flatteren met Den teuten blocmc$i|'n ten soojgljeftreuen feer grjelijek Heen Die

teuten enDe {taptacljficfj , ei bit blaDeren mat Idgljer en^fmalDer in DmiD*

(telen jijn *(

t>clanelckb(aDt, fomtjteenwit plcerkcn gelijck eenmaenken gefatfocneert DiagcnDe. (ii bic bloemen teif, anDere Den bloemen e
lien

anDeren gl;eli)(k,enDe gljelijek waffenDe. ft piaetfe.

(jier te

Sefe twee grjeflacfcten x>an (Halteren wo!*>

btn
lanDe al

om

in Die

beempDen

glje*

onDen,fonDerltngr]e tn Die gijene Die Ijooth/

achticf)

iMghen.

CCrjt.
(Karteren Hoepen in cepe ent'n QStaecte tnaent en Dicwils oock alle Den joomer Duer.

f $aem.
Sefe (Oaueren woiDgenaemt
7*p/cpMoptpx o P TOK07r ^ olf > tl
'1

in
l'

'iutl

'

rtec; 3^ &*

<l)nTrifoliumpratenfe.3ni)OOCljDU!)tft^ cBl#

fen klee wtD glepfcrjblumcn Jf)ier te lanDe Stotteren enDe gljemeim Siauer 3n fitan?
.

cjjoi teffle.

C^atuere.
Stotteren tont enDe Dtoogfie san na* titeren,a(6ac(jiierenfmaeck goette merckCco.

#1

C Cracljt en ttjctciungije.
te Slaueren m$ Imeren bloemen
oft alleen

tn uenitr) water oft wijn gefoDen enDe geDronc*

Iten erfueten enDe gfcenefen Die Ijeete enDe fcer*

e fickenDe pijnen san Den Dermen. felue Doet cotkDafwater Daer ap in gljefoDen jijnonDer
meteeneltfieneg^efet. 55 Stotteren ootk in water gljefoDen enDe een ttjf sanDagfjen gljeDtoncken (clpt Die witte vlore

an Den wouwen.

Sie bloemen ofte

clie

blaDeren van flatteren grjefoDen Doen Die Ijeete bloetfweeren enDe

onDere Dijergfceltjcke gjjefwillcn rijp wo:Den en* t>e wtbteken f t fomttjte ootk ftneken enDeser* gaen Daer op gfceitjek een ptoefer ghelept.

Van 6euen
|
i

gfotttfben cvuyt.
r;rtj.

Saptttef.

ftCfattben.
ronDe r}ole (leien ontrent twee uocten oft meer (joorj, met t>ele tac;ken6enDe ipbe fcuetkene, Daer aen btoDerkcs waffen altijt Dtpe bp een geltjck aen
grjetijDen trttpt rjeeft

Suen

975?

ij

t>ie

<(aueren,maer waf fangpjr enDe rontfomme gWijck een fag^e gekerft. >p Dop een maniere van een re gelijck perjte van Den ftel waffen Dte bloemen veel bp een en Die gljemepne < (aueren.maer Die are van oefen erupDe e ceel minber San Die are van 6en gliemepnen Claueren.2!l6 Defe bloemen vergaen,joo volg Daer ronDe goof* t>ckens,met (fekeneoumliens befet,Daer in Dat fjt t faet lept. it gfieeel crunt enDe fonDerlingfje alft jjn bloemen Diaecfjt es van eenen feer goeDen rueck,Sie,alfmen fepf, feuen mael f fDaeeljs vergaet enDe weDercoemf,f e wijle Datief noc groen es enDe waft. want al(l Diooge es joo befcouwef fijnen ruedi,6ie nochtans mecrDer e6 alft octjttcrj enoe Dioef weer es.Dan alft fcfjocn elaer enoe Diooefe weer es.

CPaetfe*
euengttetijDenctupt woiDt
faepef gewceft es.Daer cornet
t)ier te

lanDe in Die rjouen gljefaepet.rt Daert eens ge

alle taren

(tcrjtcltjcft

weDer voelt van fijn gerefen faet.

te

q%nt.
it mipf bloepct tn jfjopmaew en XJog^jtmat.ei
wple woiDf eock fijn faet rijp.'

f &ntm,
il trupt wosDt geljeet in rt'ecr wn-f V'f^-S 11 <t f ijn -onx vrbana eii Lotus fatn; Ban fommtgtjen Trifoiium.n ter fijt Trifoiium odorawm.^Sn ^)ooci}DUptfe @iben ge*
jept.jjbier te

lanDe enengrjettjDe trupt om Daftet feuen mael f fDaceljs fijnen rueefc vcrliejt tnDe weDerejnutfct als gefepf t6.3n Jranejjois &reffle oDonferanf.

Batuere.
<5eueng5eftjSe crupf es miDDelmaticb. in wermfeenDe couDe.cnDe wat Djcogrje
natueren.

wan

f Cracrjt en beixktnglje,
euengljefijDe trupt verfuet enDe Doet rijp woiDen a((ecouDegljefWi((enDaerep2{
Sjrlept.
*

Sfap van Defen trupDe met ^uentcrj gr}emengf neempt af Die vlecken enDe liltehe^i nen van Den eoglj en,enDe maeckt elaer grjefieljtcin Die oogden gljeDacn. ,)lie Daer Die bloemen van euengJjetijDe trupt in gewonnen fijn (jeplf alle ver* felje wonDen,enDe ooeft Die gljefcoert jjept als fommiglje feggften.

Van Qtttndautvm oft rotlben <llautven,a,w$piij

f 'Cgrjeflac^t.
^JT\ Q:SX tecnefaueren oft wiiDen laueren Die geele bloemen rjebben vin&tmen ?*-> fyer f e lanDe gbjemepnlijek al om twee gljeflacftten , een met langde fcauwfcens,
enDe een fonDer jauwkens.

f Cfatfoen.
i
'

%)<it terfte g^eflatff

van teenclaueren

es een neerwaffenDe trupt tarnt Der eer*

,

Den fruppenbe,ie blaDeren fijn Den gr)emepnen iJlauerblaDeren wat gfcelijck fcfjier fcoverwierj gruen van verwen.Ie bloemen fijn fefcoon geel gftefaetfoeneerf gfcelijck ie bloemen van rtwten maer minDere. nDe als Die oergaen joo eomen Daer ronDe

fauwhens wort D:pe oft w'er bp ti Daer in rcnDaetiel)

enDe

roobacl}iicr).

faet

waff .

ie woitel

e6 lancfc

at anDer g^eflac^t Dat tlepn teenelaueren gjenaemt wosDt,fieeft ronDe Dunne

fleelhens,enDe Daer aen waffenDe b!aDerken6 Den (ilauerblaDeren g'^elijck.Sie bloes nen fijn geel enDe waf] en veel bp e aen een ronDt bollcken,ett ergaen in fwerte tre><>

me faDekcns in fwerte ellekens befloten,Die rontfomme Die bollekts waffen al off $p caer omme geD:aepet waeren.
OepDe Defe gl^eflae^ten van teenelaueren waffen gier te
enDe aen
Die

f pactfe.

((De

op Diooge platffen,

tarnen van Den eoiemjelDen.enDe bp Die weggen.

efe (Elaueren bloepen van m :ekmae nt ft|(er aUen Den joomer Deur, enDe Ie*
eren
te

tppleteur faet.

??aem

Va Qutclauzvtoftvoilbt <SIatter.e.$>tutf. tcccQQfr

Lotus
lylucftris.

Lotus fylueftns minor.

ilrpn

tnc(auKn.

SKcntlaunm

Sefc glautttn wetten

fyiueftrfs

gfotnaemvt Loti fyineftres , moer en jifn bot Lonu nut baet 2>tof:iSc af fcrijft Oat fr fcoogjc ta| cnfce fat gfeeltjch gm>
tijt

m (

q0atm~,

griedt Djafgrjt.
i

2>at irtf?r geflacfcf t0!6f genaemf in ^eedtbuptfcfilBilben Met, f nlt(,@:t>e In flnh(cf,5}cgie tPKhcn.vGnfa fraunxn f$uch'n. ^>icr f lantx trcncJaumn tnbe $eel <&teenelaueun,wilbe<ilaueten,enbe van fommi$encock vogcls wtfn. <nbe woibt van fommigljen gfjeljounxn n geflapt an SUhlelue. Snot t>

Cm OOCft g(j{ljf f m iatljn Melotus fylueftris Off Melilotus Germanica. t antw ggeflacfy woJt gjjenaemt in jjjooc^Duiitfcfc gf Al, JMruia-, (cm>
I1

hl,n&e geel wifenMee.^n 9?rnbu$tfi$ clrpn @fnclauemt, enbt <lr(jngteIS(a* ucKn.ffnPe 6K fc&tjnf wel U mfene een gljtflac^t an SKcua, baet af wp fyet naet fcfyttjttc n f<icn. f fatuere ettoe cracljt,

truien jtfn cout en&e Droogde an natiurm,(nb( ffamen tteekenbctnbe fon 3( wwigfjt bat ietfte gljeflacfjMnSe Saer om $00 macl;mciifc an fcupttn cnDe van bnu
2>eft

nen tfiicbaem$a,ebiupthentotaUe fieelutntnbe Qfyebiehene veteeeltnt

enbevm

eiw^ene be (jocuen.

VanCOdltt,

Cfap. gggt'g.

CO en wntx m>
|cft u>a|t

ter <t)(

tweebetfyanbe fieUilo,U,een bie vetii boyieehte gfie^omem

'""Senbe 9loom|c5e

CeUtfote g<naem(

ao:Df.Sn6nBic fyet

tcltttxgljfmrjin

icmen ujifft^ of( g&emqme SRcIWok nncrnpf

5? 5?

11/

#fafr

CCfatfoert,
MeIotus Italica.
Oioomfcije SOeUiloK.'
Melilotus Gcrmanica.

emepn SKelliiofe;

Oioomfcfje COeeflifote (jeef ( ft eefftens, tntmnam waffenCe MaCet-f n W rfafomme gekerf t jtjn Ccn blace tl va" gemgriech nj feer ongefi)clt, a;tt|t Bipe &p tot g jf (i|(h arn Die (lauerc n.ic bloemt n jijn ge f I cnCe clepn,c nCc waffen veel bp een,c n

ie

w&<

Cc Is Cie vcrgacn.joo
x

comen Caer veel clepne croinmc jjauwltens voojt.Caer in Dat e f

faet (cpt.ic irouel C6 teer enCe vol veefeltngcen.

ron&e ftclen,"ontrent (wee eft tope voeten (joocf; waf* fenCe,mct vele aenwaffcnCe jijCe tac;hcn ijn blaCere n waffen Kijf Cpe 6j> een, gfeliith oen Cie laueren,enbe jijn tontfemme gjich erft g^elijeh ie 6(uCeren van g ttigricth,cft van Cie Soomfcrje JeDilote.ie bloem $ijn geel, er) waffen veel bp een
SKellilofc eeft
.

ie gfceme pne

Ctinne fleclftcne gtjelijclt arehens,enCe als Die vergaen, $o eomen Caer voott feer clepne Ijauwftents, Cacr in Cat fjet faet lept. ie wottel c tch it (je el eruyt mrt jpnen bloemen, es van eenen feer goeCen ruech fon&ci Imgbc alfi Coogfje ($.

en

co: (c

SB

?Oan Ce fen

gfjefacbte

wosCt een g$cvonCcn Cat witte bloemen b,ccft,anCcre

Ce"

vooj

d^cferru^n in afle manieren gjjerijch.

c
i

piactfc.

te Koemfcfte COr tfot e wa ft itervioecicl} in 3 f 'en ei fonCerlt'nge m n (anCt van Jtalien ampania gfcenae mpt bp Cie (tact Tiola Jyin te (anCe wo:Ct $p in Cer
.

mtptlicf ftebbcre fouen gjjefaepet.

(an&e aen teempCen ontrent Cie grachten enCe waterloopen.

t'er te

te g|emepne gjtelliiote waft

Ct'e

tanten van Cen velCen enCe

f %Qt'.
SfpCecefe gleflacfjtm van SSRelloten Wcejjrnirt v&opmafnt enCe tn >c>$ffi maent,

VanCOtMote.
mantf.enDe
te

<<xp,

$&&&
cnt>c faet.

tacQgvip
campaila.

wplejoo Interen
tl)

;p

ootk .iutrlicng

i
SOjelulotetPOJDt gcnatf
i

i?-af m.

riet):

niXiW-3n <l)'n MelilotusetSertula

crupben rooJDt ooj 9)?cl(ilotc te Oonien enDe ut 2<aliengetuupckf,cnDe DacromrcojDDet gfcenaemt Meliiotusitaljca.enDe inSuptfclj
3taliaenfch.e oft SXoomfclje <Sit (lilotr.

at ierffr gljeflacIjtpanDcfen

at anDcr g^e flacljt

lilotus

rco:Dt gier te lanDe enDe in SupifcfcfaM in Die 2(pofe ken

M&.

gef(ee<en,enDe Daer ooi gh/f>:upckt,enDe Daer

om rcoroDct eock gi}cnacmpt in

.

taliinMcilomjGermanica.^nSuptfdjgljemepne offuptfche \0?cl(ilot lnDcDc fe SWelhlote roo:Dt oockvan fommigljcn gl?cf>cni Saxifragaimca.bat cegcclcn ctcill ptccek.enDe an Den .)oocf;Dupf fcljcn in Buer tale roffe tcrnklee.

f gamere.
SD?e(llo(eestt>ermannatueren, enDe ce eens Deels tfamen treckenbe, enbeccha Deels ert ccrcnDf.fcepDenDe enDe rijp makrnDe. Cr ad; t en berclunglje. *9?eKilofe in fiteten wijn gefoD.aUeen oft fomtij mj DoDeren pan ge 6;aScn eerren oft met meel pan genigrieek oft an iijnfaef , oftmetiijn&loeme, off met gj'coicpe ermcngf, perfuet enDe permenret alDcrganDe fite gcftpillen, enDe fonDerlingt pan

Den oogken,mocDer<,fonDamcM,enDe van Der

SKellilote

m.inliiickfcept,Daer

op luim.

met tooten oft trijt.enbcgocDen wijn pcrmengljt, gheneeft DleD:a*q> <$enDc qttaDe erautragirn san ten goofDe.Daer op gr)eftrcken. JceliJiote gruen glje|teoten oft met ipnng(jefoDen enDe op Die mage gelept perfuet (
Die pijne

enDe tpeeDom Der feluer.enDc Doet Die apofiumat ien feepDen Die in Die
Die pijne Der fehier.enDe
t

mag&e
olie

groepen.

fap pan SRellilotetn Die ooien g(jeDaen,perfuei

met

jwn Otoofen enDe ajijn permengjjt, Doetet oock Die pijne pan t hoof vergatn alt! Daer
tncDepejtrekcnttwDt. Sie gfcemepne enDe Supt fcfee ccflilofe trotDt in alle fahi gemepnlijck gefoupcltf rnDe goet gfionDen Daer Die anDere gcet toe e,enDe trotDt mcef ghco:f>oo:t tot per fueteniffe san pijnen enDe tpeeDom gelijck Die <amillc Moerncn.

g&cDioneken Doet water makf enDe Doet Dat graueei rijfen,perfuet Die pijne van Den nieren,pan Die fclafr, enDe pan Den Duptk. (snDe Doet Die f lupmen Die op Die ooifle liggljen rupmen enDe rtjp tPoiDcn. <fap an Defe CKellilote in Die oogfjEgheDaen maeekt eiaer gt)efic^t,enDf Vttttttt, IteempUf.enDe Doet fcepDen Die [cellen enDe lecken an Den oogden.

ie

|tie cellilofe in tPiingjjcfoSen enDe

* a

VanytaUamfitGlautun. Gap. ^l
t Cgljeflacht.
jSalt'atnfc^e (Elaueren
WertelanDegfif i3\ ften ^tbtm.S)t ier|te g&eflacty ^reft platte g^eDsapeDe fcauwkeW , enDe Dat an* Der langde rouwe enDe pekenDf g&eDraepDe jiautokene, enDe anDere mnxn malcan Deren feerg^elijeft.
eeelronDe teere ileelken,' Dtenietrecgt open groepen.maer op DereerDeng^efpjepettraiTen grlijek Dfegl^emeo tie (Elaueren Doen,enDe Daer aen traffen DlaDeren Den gemepnen tt'laurrblaDeren ge Bfck.Sfe Hoemkene'i" depn blecck geel an sertoenenDe waflen g^emepnlijtk Djpe 6peen.SnDeal8Diecrgacn joocomen Daer platte <mwkcn6t>oe:t, Diet)ucrineen Daepen g^elijck peeken !)upfken6,enDe Daer in lept Dat faet Dat plat ee. Sik trwtel e? 6un,enDeergaetier telanDe,al6jpeen6 faet gheleeucrt geeft. ^ Sat anDer gt)eflac^t an 3taliaenfct!c (jlauerrn , e Den anDcren an (leien enDe 6(aDeren feer ggelijck.maer jtjn gautokens en ji|n niet plat , maer (ancktpojpith met
[cerpc *
jlfn freeeDericpe angljcfIcb.te,Dien>!>

^ S>at

Ctotfoen,
ierj!e

g^eflac^t

nan

^tafiaenfclje

latteren !)eeff

punikcn Defet,Dacr in Dat

faet lept

Den anDtren g^eltjek.

3???

ui;

5jtte

cccctmf, \)Art3teKrtettfd?e<n<merett. Gap.

5

tol.

5&otientefenefferoocltnoco.eenanter g^eflacfjt Dct^taliaenjcrjeoftwemte Sla ueren,troe(chepter eerten niet enMijft !iggljente,macr Ijem opheft (et onterfcafc uenmoet oft twee ooc(j. (fn Bit Ijeeft i)er* te ronte fielen,in e tl antere t>r*t)It,ac

Medfca.

3taliaenfcf>e laueren:

We tt>elche reaffen

bteefcarfjtj'^e roitgrue*

ne ent* tichacfjtigfce Materhen8 Dipe tfa* men aen een (leelhen ten Muteren van < foueren of t an gcnogr cc ec (cbier ge*>

moet mmtere. ie Mocmenmntmt en mi wat Itjfoerwtc^ toot ermcg|f (ft tit Ijeel erupt mj jpnen (telen en Materen
Inch
.

te roitern>icr>

en

mj fect tunn clepn

et

leerSwoflacfctigcfaecIjtc Ijapfhc Meeleef.

plactfe, Sefe <lauer waffen in 3<alien ente in<3paengien,Mertelante en waffenm me van felf,maer tronen van Oen crupts
lieffjeM&ere g&efaepef.

Sefe
tter

ft tCqt, cjlaueren Hoepen {ner te (ante

JJ>opmaeni,enteeo!<e baernacr^ooeom

g(jeMaepte (jautt>henet>oo:t. Sat terte gljeflacj}! Moepet Mer (e 5 te in taf epnte van ten joemer.

(art

f! pintm. .t 25ietn>eeierf!eg|jef(acfctenantefcn <iaueren, trostt in neer m/ixii.Jn iattjn Medica.ente woiten

tafge|acfy tafgfjenaeim (jier te lante enter tie eruptlief fybbtt 3ta(iaenfctje tlaueren gfjefjeeten.^n tie Stpotehcn jijn jp on&ehenf. >at terte g(jeflaer)t nwtt san fommigljen booj Glaux g&egouwcn vOarf eenfgen i ooek voos een Amhyiiis.vQan ten anteren oot een poiygaia.5?aer onfen tunchen joo
.

#t

Fjeuet meergjjeltjcfteniflie

met tat oxycriphyliono'|uTf/<puMoiij v& cri&omws lat*

gU6 ap.el;iij.tefe:euene6.

f f&atam,
3ta(t'aenfee (Oaueren jijn tout

van natueren. Crac!) t en ttctcht nghc.

3ta(iaenfc^e (Oaueren jijn goettot aUc jjeete g^heSen enteapoftumaiiengr}e*2t Mupcft(,Me mrcoeft ente serMoogljf befioeuen te teoiten. 3tem tefe glaiteren $ijn ooch een feer goetetwteringlje voei tie offen ente ftoepen <S

nte taer om m'n jp gier wosii|t6an ten outen SXomepnen gljefaepet ente feer glje? oefent gjjeweef.

VantpotedlMtnn.
VSfR
teren tatwpnocfe
ter

<ap, gif.

jPSS^jl 3ter alle Stotter erttpten, joo ee tit (fouererupt tat altermeeffe an Ma
ti/tg^efienfeoben. Sit Ijccft groote rontc (telen, * onterfcaluen &oef ff troee oeten jjoocfc waffente met e(e ^ptctachen, taer aen toaffen op een fieelh af fijt tope Materen tfam tie toneher gruj an verwen ente eel groofer ^t'jn tan tie gjjemepne (lauttMateren.ie Moemeneomenter|ptentie(elenop(angact}figf}e (leelhen6oo!f,ente traffenreef ifamentneeng|etJongenfel)ier g^eli/eft tie Moemen an <5caMofe,enteinnati wtpen Mautp. faet ee Meet ente jjapjae&f ie.,ie wouel e laneft (nte tim.

^(aef

c jSlaetfe.
)efe (Haltere* wosb ' telanbe ootft

Trifolium.

roofe flatteren.

san

bte cruptlicffiebbere

inbieotieng<
(uer te lanbe

faepet.

Cij't,

efe ("Haner Hoepen

.Oogfifmaent.

CBaem.
if geflacBtmt lauE^c in nee; Tf i'<pvMop, f WpuMop, juHvJffvUtf , ^cpnAT! sp,
H9a Kvmiop.Jtt idtijn TrifoIium,& Trifolium odoratum.n ter tljt Ijier te lanDe infom? niiglje 5poicl!Clt Trifolium bituminofum.

3 uptfefc B tcot <'aueren.

f Batuere.
"Defe Sf faueren jijn
tot in

twrm enDe DJooge

j

Den DerDengraeDf.

3(

S
pan

f Cracl)t en
ie

bcrcfetnglie.
'

blaDeren mj Den bloemen off faet Defen (Halteren mj water gcD!owfc{

erfuettDiepi'neenweeDom an Der$ij* Den^nbe ji/n goet ben gljen? W* &' Mope

pelpiffe bebben.bie
te

mj Me

allcnDe ftecfo

wat er fucb (tg(je n, en oen wouwen Die an oer moeber fteeft jij'n, wanttnDjier manieren gbebtupeftt , $00 Doen $p water maften, enbe erweeften Die natuerltjcfte cramhfietK ber f :ouwen.
befmet
j 'jn,D

'S

Sie felue (Elaueren mj

fptope da$ij'n

g>

fogljrnomenj'in goet Den grenen Die an nige fen tjnmg|en g eD ierten gebeten jffn. ef Den fefuen eoeft fee? goet Dat tt>4 terDaer befe (Elauerrnmet blaberen enbewottelenin gljefoDen jijn,aIfmenfeopDtt teten enbe flehen an Den fenijnntghen gljebterten Daer meDe waffc^et. 9oo!f joo jtjn oot Defe 6(aberen ofte wortelen goet rermlgfif in Die Seriaftel, QJfe> tljtiDaet enDe Dpergbelijtfte mcDeetmcn.biemen tfegljen Dte beten san Den fentjnmgeti

gbc btcrten,cnbe ffeggen erglj

CDIen
fept ooeft

'floept tng^eeft.

tortfe.enDe

vin

Dat btpe blaDere t>d Defen flattere goet jt'frt tfegen Die DerDeDaeeJjfe blaDeren tfegljen Die werDeDaet^ fe.alfmenfe met wijn oo Dat aenc

men an Der eottfeninneempt.

Xcmtyfmyootlm;

<tap. glff.

'. ' Cgljeaacljt, ,. jfj 2ffenpoothen6 jt'jn tweeDertee,root enbe tlepne, anDers an blaDeren enDe fat* foene maltanDerengelt'<ft.

cacfatfoen,
1

Daer aen BlaDeren waffen g&cmepnen Den lauerbtoberen feer gjjefi'dt.Sie Moemen waffen op Dop f 1 per (ie van Den (leien in faeebte g&efjapjbe arenftls eenen faetftltn Jjafen*
2tfenpootftene Rebben ronDe gt? eljaptDe (leien
, I

pootlten feer gtelijeftenDe.Sie

woel es

eleijn

enDe ert.

jfjafenpootltene fonDerling^e Die elepne waffen

(jt'er

te

lanDe op Die co:e ncelDen fr

gbemebn.

CCqt.
^jafenpootltfs wo:Dt mee(l

mi Mcemf gevonDt in ^oemaent tfn'n iogf(fmaent.

5aem,

cccc.

Van ^afcnpoottens.
C$aem.
Lagopm.

(tap. gUf
.afenpooikeii<s.

S( cj-tiijf woibt gl>f fceeten in rt'ctx Lagopous.Jn latijn Lagopus,t>an jommigljen Lepo
ris

m
'%

curoinum.n

tl)t

Pes Icporis, tttBe Trifoli-

rnn

humik.Jn J^COC^Buptfcl} J^oftttfUfj, &att

.fcatjle.

jenkiee,

3n5?eerbui)tfcl5.f)afenpoofs

Isf n6 e nbe

.>afem>oetken6. 3n5rSc&ol6 piet

Se (iewre.
Jj0afenpootken6 jt)n bioodj tot in ben ber* bengraebt,enrebeitjtken tont an natueren.

C. Cracbt enbercbfngbe. J)afenpcotkene in rooben wijn gljefoben enbe gljebjowken flopt Den loep bee super,
enbegfceneefl bat root melijeen.

Van (oecftoectnoot,
apifte(.
ruif.

C Cfatfocn.
X5fclwoecft6 bloot t$ cc neer nipt

geen
bei en

fleltn fcebbenbe.

tgtm

t>las>

maffen an ber

wonde op

eoste feelken6 bie

ate^irrfinx*

eomen ffamen gfjeoouben }ijn,ei baernarrjooonfiupten $pljuer enbeu>o:ben fcljoon gruen.rnbe Oen lauerblaberen fdjier
icid!

van fatfeencbeljaluen

alleen bj elch

Hat In bmibbel eenenbicpen

fefeen bte
be'r

kei ISceft. ujV

blaberen op eotte jleelkene ooeh van

gfcefat*
fcjfer gljelijck eleijne feelleks,

nwtele comen bte Moemkcns vootf,

foeneert

san cr*

wen ut met purpure aberken6

jfiupfkene

bttertrocken.

Sn

be als bit afallen,$oo eomen baer elejme feerpe

met geel

faet gljetmlt

te wwieles

(ijupn root enbe la wk.

C Plnctfc.
labe in fommige bone* Itere 6ofTc^tn,Drttrftit bie rcoJtel vl groot boe nten.en fomtijte ooe aen t>it eant va b grapte.
JDt'f

erupt roafl pter

te

t
St't ant)t
fcfoeijet

Ct)t.

in

ben

2lpjifl

enbe intbe*

gfiinfelvanbenSttepe.

f ftitm,
Stterubt tvojbi gfefceetcn rieerfren* bc in -f afijn Oxys.^n bte 2tpof eken Ailduya,an jommig^en Trifolium acetofum enbe Paniscuculi. 3n jf)oot^buptfe (gaurerklee, Q3utklee, S&ittfcampffeti, Suepjoot, @auek!ee,enbe
t'tt

uekgaueftklee Jfjier te lanbe SoeekeoetkJV ttoot.jnjrantfoi J)ain a toquu, ou^Jwui*.

C atuere.
erupt e$ eout enbe bjoog&e griedjeftfuleher,

Sit

san nat eren

eratljt

ha
C Cracli
t

en tocrcKingUc

goeclttoecksbjoof e6 goei ingenomen Den grenen Die een crancke enBron|tereke2C tnage ebbc,want (Kt bjoogljt en verjtertkt Sic mag(je,enDe (jet Boef appeujt Ijebben. atfelue erupt es ootk goet tot Die quaDe vuple ftinckenDe fweeringen van tien moni, *2> alfmen Den mont fpoelt met Den water Daert tn gljefoDen es.

X)an<m,

&tp. gttftf.

f cgheClacljt.
2ln Den raff en vinBtmen (eer veel gljeflaerjten.Die a(f famen met galmen enBe blaDeren maleanDerrn glienocrj gljeli)eken,maer met van aren,want Dat eene eeft aren al6 er (ie, SanDer als ?ilitim, fom al6 J)anicfi,fotn als ielhim oft als anBere eotenen oft onerupBen van Den eoienen. (gom,* mtgge petten rouwe enBe flehenBe aren,fommigt)e fceel faet(;te,en eenige oocfc woacljtiglje g|>eli>ek eattoen,a(joo Bat Die g^eflaefyen van raffrn feer veel en* De memg&erfcanDe $ijn.>8an weltken wp nv ter Defer plaetfen niet vermanen en wil/ len,aeng$eftn Dat wp Bat ras alleen willen befeijtijuen Dat van Ben euDers in Bet mcBeepnen gfcefaupekt es g(jeweej enDe fonBerlinge Agroftis en Gramen gjjenaemt.

C Cfatfocn.
Sgras Dj wp Ijier tegenwootDicrj voot (>an> Den jjebben,(jeeft langfce rouwacbugjjebaDe ren, Ben blaDeren van riet volnaer gjjelijth maer.veel minBere , noefctans meerDer enDe DteeBer Ban Bte blaBeren van Den g^emepnen

G ramen.
ras, XeDtgras.

raffen
eft twee

Dte in Die

beempDen groepen. Sie

galmen jtjn Bun, ontrent onDerfcaluen voet

lanch,mj vijf oft fes leDehens onDer* ftepDen,op Dopperffe van Den wekken voif* eomen faedjte aren, Den aren vl SXiet volnaer Ste gfcelifcft maer veel minDer enDe DunDer wortelen jijnlanek, wit, met leDehens g^e* hnoopt,erwaerts en Derwaerts vltDDerenDe, Dwer maleanDeren verwerret , enBe tol veel plaeifen wf fcietenBe , en Daer om ooe feer veel WaDeren enDe galmen vootts bng&enDe.
.

Cplactfc.

il ras en waf niet in Die beempDen of

neere plaetfen geli/c Die anDere, maer groepet cp Die totenvelDen enDe aen Bie eanfen va" Den feluen. SnDe e6 een auaet en Den twen vtuctj* ten feaDelijthg(jewas,Dat Die lanbtlupDen feer tiooDe op Die velDe Rebben. ^nDe Daer om ooc

Doen jp groote

ner(tie(jept

om

tfelue

wt Den

velDenteverDiijuen.

tt ras bloepet
fefcier alle

in laeeftmaent enDe

Den joomer Duer.

Ciftaerm
Si( @ra6 woiDt genact
Jteen.vEnBe
Dit

in

neer >f w .
,

3n Latijn Gramen..*jier te lanBe ieBtgras enBe .Sneopgras

e6 tggene

Datmen tn Die 3tpotcken befiooit tOozfoechc fijns nacm. , Sif ras wotDtt'n neer wwr Agroftis gljenaentt om Datief op Die eounvelo ben roa jf.Die m rieer w Agcoi gjegeeten wotDen,waer aen goet te merthen es Dan
Die

enDe van Den -lanDf man te gbebsupekene.

tcccQQQiU

"0<mp\)6tni&

(tap, gh>.

ii( ftnBeregeme!>nenr<fle*ig6een Aferoffisen $i

ra$ ccuf enbe b:ooge vannatueren.

C atuere,

f Crad)t en u crctungbc
ie weKefen t>an -Cebtgraem wijn g^efoben en gijebioneken.wrfuef bie pt'jne rttbeSl "* weebom tn ben fcupck , boet water maften enbe bat gfaueel rijfe*i > ent>e e* feer geef tot
Die b:oppelpifle in befer manieren ggetaujidtt.

5)te

fe

we wostelcn met ben fclaberen groeft gljefloof en,

grp((

oh bic

eerfdje wet? 95

fccn,enbc jlelpt bat f>Ioei>en baer op gelept.

Van ptyoemg.
fCatTocn,
j>c*mrcsecn maniereten oncruijbe enbe van ras, t>en -iolmm an aberenen* be Maber volnaer geujeb, maer minbere enbe eoHere $et eeft grafacljtigfje langde foeebc

C<tp. !*>
thema.

Haberhen6 ,

febjer gfjelijeh Die

.

erfte,

tetjn (jalmen jnn eo?f gjjrhnoopt enbe van verwen root, bie
eiren

maer mtnbere
wapen
fiaen

gfjebjeft

aen baUolium,

waf wtjber van een. t >en befen vinbtmn een fcerg(>e> fijek ras, bat fcter in ae beempben e nbe grafpleijnen groeft ,maer jijn Ma (eren $f jn fmalber.bie (leien bunner en emmermeer root , maer altijt bmptt gtuengijetijeh ooe bat gljeljeele ras, baer acn bet onberfceet tflcbc Defe Up bc gort temet ebt nes.

maer

C paerte,
?5oent; wafl atn bie eanten wan B e(ben baer 9 int lanbt van -Cujjefc tot eel plaetfen gjjeoonben wobt,enbe op

We

Daften

ean ben gupfert als fofeori&w fcbit'jft.

p^ntxwobtrijpmJjojimaentenbei^ogJfmaem.g^eHiehBtefoUnwucJten. f jBaem S>it aapt worbt gieten in riet; poiwfQn Latijn pb<*nix, enbe n fommigen KV tet fijt Lolium rubrum. /.u/ia**, q BatlKte. n^wun rflaue- Jurtax,*P6^ni; wbjoocb^ fenber feerpbept als alemis fcfyijft, t/ Craeti t en fterefeinglje, y^oeni; met rooben wijn ingenomen (lelpt ben loop b<$ buptr, bit stoet enbe nat%.

!W

iucrelije!ieerantB|jf!><<mt'en

woiwencnbe

bijfgjjeltjchs

ooekben ouerfcebig(>en

loop tan berwinen.

SJeenfc^Jijft ooehbefeerujibe bat af(l ineen a|tanic&Mj)n veelten gbc&onben Wo:bt ballet alle bloetganeh ftcluf.

aentlidjaem

Van"&tomm, <ap. glt>f, ttfatfoen. C (^5Xomu6 es een oncrjit enbe ras an biabercn fialmen enbe ren ber -galtere y^lm atnfienltjek.maer bjaberen mtnber ljalmen enbe bunner,
$tjn |ijn
,

bit

eoiter

enbe

433
Brouusherb.'

C CCCgtffi

enbe bie at (ii iangrjer wijbet van een ge*> fceben,rotn>er enbe meet gt)efraert.

&~*
jjjef

a( atn bie eanten tnbe aen bie waen enbe p ten weggen.
jf)t

C |laetfe* van bi veiben

woibt federatie ben jcomer bun met $')'n aren gljet>enb<n.

CI5aem.
rieer jSf^- 3n iatijn Bromus. (nt>e toton? berfceet van bet Jfjauere bie al$oo genac C6,/Sf SV- f {* Bromus herba,Cfl Auena hergfjefceeten in
ba. (nbe reft

SK rae trojt

befen

naem cm We gljedte*

Itemffe tvillr

D( met eet jf>aueren \ee\tJ

S5:omus es vetb:ooa$enb(v&nameti.

c tracljt en VbErcUinglic. 2((6 bit ernst m$ jpnen tcoelen,in tBO^ ter tot op t>at brrbebeel gfcefoben re, enbe banbat watet mei r}uemelj webetam gije*
fcDen tro:bt tot battet biek (6, jo ee|t goei ifegr)en ben (ianch an oen jweeringhen

van oen nuefe met wieeken baer m g^^

(leken fonberiinglje als oaer 3loe toe ge?

baen moibt. 55 re(ue erupt met bioogrje SXoofen in wijn gfcefoben eeetert oock oen fantk v& oen monoe alfmen fcem bact mebe fpoelt.

Van (Docjtyenttooft gw,

Saptttei.
rlt>if.

<[ Cfatfoen. ,gr)entroo|tgrafi (ieeftron* oe teere gjjekneopte fleelkene (aner bet eerb eruppebe, baer
(ebtalttjf

twee piaberkrn6 tfe g&en maU eanberen ffaenbe.biefcert.PWbactjtich. e soos feerp jtjn. S5ie Plcemkenis jtjn w\t in vijf ptoberkene gjjefneben.^ls bie afvah lenjoo tpaffen baer ronbe knoopkee eenE 9la<s tolteken niet feerongfcenjth, baer inbat(jeffaef (epl. 2>i n>oelken8 jijt

aen paffen wteen WA J==sa

Dun g&eknoopt, enbe

waettectuppcnf.

rjerwaerte

nbew

ITjaiactfc, >ogt)ert<roo( gt6 groepet Ijier te ton* beaen bit eanten an ben velben, otiber
bie ljagr)en

enbe eggrjen.

3n

Zvii enbe in met jonen Moemen gfieoonben.

C Ctjti fRee |oo:boee

>>

5m.

ttccw&tth
Sft ra

XKMlbupkmm;
q&atm,

@<tp. gfottj.
g^enaemf es KpwwVvop.xjM

fyfft grocfe ge(ij<Iteniffe,met f gijene bat rtilmv H9 Kf rr-.3n {afijn Crataeogonam Crationum

& Crataius.Q;nt>e WOlbt gel>ce> tmntioo&mti(bM&mtcop&aji<mimnmmmf<taU >o^tm\lstw.

faei van

& oKeogomtm

f gamere,
Woecrji ent>e serwermf.

<an Wn faW van (Eraf egonum fi&iijf tmen,i>at jco wanneer ten wource van af 3
Je Haat nucljieren in neemt.naer t>at
ft)

f ffrac^ten

bercWngljc,
natuer elijcfte aanftfypt geljaW fceeff,
roefen fal,

Ijuer

Kan t>j We wut^t We fi> Mnnen tl. Hagen fcaer naer omfangfct e? fcneefcthen

TpmtEupleimtm.
Elfatrocn.
Bupleuri primrpeae*;

Cap*

gtofff.

Bupleuri'altera fpedes.

9QWetirum (jreft tonglje fmalle MaW*en We m'mWt lang}er ente Weeer jtjn Dan We Wateren an @rae,antere ijuer niet feer cngeit|(It.(gifn fle* fen jifn Wpe vin eft meer voeten IjoockrenW, reefct , Welt mei vele ftnoop* kene,We jmer in vele anWre tleyne vert>ei)len,ov oopverfie van Wn rceidten eieyne ertnken6 tt)af[en,vcit Wing|jent>e geele Wcemhene,enDe t>aer naer

h e( faet, >t langljacWicrj es.

Siiiaupt entvafl&iet telanWnietvan felfe,
6oro&e[aejie.

mm wetW

in

Wt

mitftefljefc&er*

.^

J,3^
X>an<aan<mct,
fy
t

ap.$i&

ccccqq&h

bf oeprt

enbe (ettert ji'j'n fact in %ot)macnt enbe og(j|?maeM.

ft Baem. Sit erupt wc!6( gfceljeefen <n riet; &fa>.uF0|>.3n a(t)'n Bnpienrum. nbe antttra g$n namen en jijn cn6 be Rent.

-flatacrc.

SSupteurum

e* mibbemtaticfc n>erm enbe bieogfct

an natueren. Ctacl) t en ccchinghc

it erupf e6 (jicr woki>< vooi een moeftrupt gfcefeouben gfceweeft ent>e van fyyt potrate g&epiefen Ie een bequaeme fpi)fe,$oo J)limu6 ftfciijft. Jie&labereneanbefenerupbe met fout enbe wijn ermeng$t oerbrii'uenefi boen 95
uergaen bie eropptn baer cp ggelept. ot Den beten van ben fetpenten ets bit er up( ootft ferr goef,als een We g$ t&eten oft ggtftt ken ts tfaet met roijn btinckt.enbe Die Maberen water fiebt enbe baer mtbe bit

beten off (teken n>afcb.t.

ft^fatfoen, 3t erupt gfjehjtHf

Caunance.
ccclt

ben rafien,(>eteeft fma(!tb> ne bfaberkene, ben Maberen

van ras gedjtft maer min*

bere,bie al* $p bioocb.

tw:ben
.

waert omeremmen ie fleelkene $n teer bun enbe tolt , en" baer entroflTenelepne Moemkens enbe baer> rmer ronbe bunne (ange (iauttkens, baer
|uer
ter eerben

n rcDtacIjtid? faet befloten leut.

v0an,befengljeflcfy mtbtntf ooe een

P** nbereTmet ronbt moer toeebacfcttrb. enbt

plat jtjn.anbere be woigefcreuJ;
geliieft.

piaetfe.

fommig^e pfaetfen cp We oelben .< nbt bat met ben platten

>it erupt n>a( tot

fcauwkens woibt ontrent bengeeeanten mtefg$eonben.

ft Ctj't,

dat nanet (t utrt jijn Moemkenfi enbtrjautr>ken6 in

Jjopmaent enbe .Oog&ffV

tnaent,fomiijt ooekwuegjjer.

f$aem, ^ it erupt erftfeer greott

ntfle

gfeli/tltt*

met et gijene bat in rirtr gena woibt KTKtjiui enbe in 4, afijn cataoance enbe fdjijnt welte jpne bat ier|tegeflaclji VanCaunance bp ^icftonbem. ft Batucre en tbcrehmgbe.
fjatananec en fceef t nopt in ber mebr>
<!>nen eemeb. gfce&fuptk geabt,nocfe

en fceft ooc& nv ter tiftfiat ons

btfttffl te.

VatKOoly.
~
i
.

@ap.l
)&
i

5)W|>

~ alt
-

ftCfatfoem
ber

StoftoJib fe/ft geeft blaberen ggeujeft ra, maer bJttber.enbt op

VanCOoly;
Moly
Plinij.

FfeudoMoly. Gramen marinum;

Phalangium.

bataten m$tfyit$t. Sie Moemkenojff

rctf ben

23toerenan fatfoene gefijekmaer

ftcd f6 wit,

mmbere.

via eufettus (jood}, op bopperfte van t>m wtltbm wat t$ bat btn -Cooth gljclijckt. ie wotul ee clejm enbe g&e

UlchttnapmynMtOM.
t

\8an

norf;

n anber egjclp (fiM'/f

pjfafc

n>elek niet en fceeft ron* bc wottekn,ma<t langb> enbe bunnt n 6if SDolp fceef t ootk grafacljtige pfaberen bit op Der eerben rotgljeftneijt liggljfn,fu(Fcl5f n Dtr wdeke eoo:Wcmt, eenen ronben bunnen ffenS fiee(,a bopperfte l>em in wel anbere clr^tie erbe plenbe, t>aa aen witte Moero* fcenen'afFen.bfnMoemkenevanbcn Violieren niet feer ongjietyck maer minberr; ie to!telcn $ijn bun enbeatuk nut vele acnb>ngl?enbe fafeingfcen. 90an ben gljeflacrjt eanWolp ftfcijm ooek te jpne,bat gce ra(Feken,btt>elek eett , 'feer teer enbe clepn@raffckcnr<>,clepnc (malle eojfe fe(aberken6 bagftenbe, bieoodt meeft op b reben ttugbefpicnt liggb>n,<uftcben bie weleke foosttoemt een (eer buit cozt fteelkens.op bopperfte an ben rcelekcn een frofken ooitcoemt vctitbiinahmbt (tpne nutte wat fiiJT>ertt>acfc.tig&ebloemkens. ie awtelen anbefenjijncoeh(ee bun enbe lawk.
.

1(6):;. Sop. in)

cpaetfe.
j
te }

at weebe $?oftj tro(t a(s pfimue ftfnijft in paften op ftcenadjtt'ge p(aetfen,ifl:

(anbe

nwbbet in ber erupt lief Ije bters {jouen geplant. at gee graffeken n>o:bt tot fom piaetfen an *?er(anbf in wdjliglje enbe

neef*

plactjengljeoonben.

-?>et fOJolp

an piim'ufl ofoepet (jt'er te (anbe in JJopmaew. at gce gtaffehen Moe pet mee (l al ben joomer buer.

terp e reoibt g^enaemt in rifcr ^m, enbe m afifn Moly.

_.

#$aem,

^"^"""^sWIacbfeMoiy.enbetrortt gnaemf Moly plinij bat t$$Ro* 'lp an pi!ntu.,enbc wosbt an fommtgben gbefioutpen jwj bat cpiecfet 6e(ebrn ..**.-...
phalangium anIO[<OHbcs.

r^

L3)>

Van&vatxtnpavnaf.
3.

(tap.

Ij.

ctcc$wvfy

35at $ee graflehenwoiBt ooch gcnacmt -jwvSw pfcudomoiy Bai cetjalfch 9?olji, e n (6 nocijtanc* gijeen SKolp maer ce ren g^tflacbte van rafje.Bat tvcl Gramen marinum.Batee Sec gras gjjenacmt macr; woisen.

f
cnBc (ubtnl
i

Batuere,
,c$

Zat opjtcljt Slolp'Sreelch Bat ier|te g&ef'a^t

van fut>|tanticn.

wcrm (of

in Ben BcrScn grac&t

f Ctacftt en Scrcftinglje.
Sic wofci an CWol ingenomen Boet water mahen e nBe met Vnguemum irinum
rrmengf>(,opcnt jij Bic er|topte moeBeremef cen pcfiu6 gljcfeBt. SSKolp es ooch goet enBcfeer fenBerlingft ctfegcnergfcift rijDcn cnDc ooucrtfen 55 16 JMinius fcjjnjft.enDe ooch hornet u tupgljt , ertcUenDe oc bat SKercitrius \et C9?o; vOIpflTt gfjetoont cnDc gfcegcuen Ijeef t,om Dat 6j baet Duet an lic feoueriien

n Clrcc smijt fouDe toefen.

X>(tn <Sva xxxn p&tnafo,

fCfatfoen.
3tra6CeftClCneronBacf;figIje F(aDerhen<;,Den6laBeren<33ep( off an -tjafennwtcie wan fatfoene

Gap.

If

Hepaticaalba.

Gramen Parnafi. rassanparnafo.'

glje.enBe

!|||nief feer ongijeliich.maervcel

min*

Bere enBe nnfgrttenBer

an verwen.

<Su(frijen Befe SlaBerhens tomen fwee oft B:pe Btmnc feclhcn6voo:t, ontrent cenen oetoo#

oeneBenwaf rooBacljficl,Baer op waf jen fcjjoone witfe bloemhens , enDe al6 Sic ver* gaen $ooolgtjen Daer ronDe boUchcnu cti baet in lept Dat faef bat rooBacfjticI} es iewo:te( (6 Bichacfcficfj mei acn^ang^cnoc fafelingjjen.
.

f pslaetfe.
Sitcrupt wa(l in natte voiti$e pfacffen, enDeworStjjiertelanSein 55:a6ant geoonBen
ontrent JMerch, relewijt cnDc anBcrepIactfen.
<

f lijt.
S>if

ras Moepet IMer

(c

labe in ->opmaew,
("act.

tube

co: ts

Baer naer joo (cuerct jijn

f^aem.
met ben raffc gjjenaerm in rietr ayfiarif tp TTTafvao-ayinDutv. Jn -lafijn Gramen Parnafium $00 WOiBDCt fyet (ClanDe ra6an Pamafusglicnaemf.yanvOaicrmsCoiBuswoiDDet gcnacmt Hepaticaaib.
Sic Bit crupt Ijccft

>m bfc gjielijchenifle nUe

f iSatucre.
<faef

san Den raffc an patnafo C6

oan naiuctt eit fuitijl v& f Cracljten ttcrctunghc

Stoocfe
,

fltbffantiV
ftertltf bie

Sa ra6
leeecke enSe

van J5afnafo gfiefobcn cnbc g^c&joncften

Sic
(elpt

vet bicocfyt cnSe

wackc mahc,enbc
Dat btahen.

oth tighc Sermcn , cnSe maccht Scn camerganth

6:oog^f, cnSe
<fclue

wijn oft reatet g^cfoScn Boet water matten, cnSe fonScr h'ng^c Bat :s faet Baet af,Ba( met alleen na(er Boet mahen , maer ooch Scn |iccn facecht eni)c n'jfcn Soet aijl ingjjenomen tuoiBt. Sic HaBctcngtucn ge(tooten,enSc op Bie crfcfje tcBcn g5elep(,ftetpen Sj Mocp (J <n,cnBc ^eplcn BiewonSen. vOan Ben fape van Befen eruijBe woJBt een feer goet eoflijjium oo Bic oogfien gc*

ra6 in

tnaecht.Bat ^ct ggcfic^te fect (lettht.enBe Bic oogen crclaett alfmen al^oo oeci rei)6 ncempf a(e fap6,enBc (jolf jeoveelffiyitfya , enBeecnlmtel pepere enk- wicrooths.

>>

iij

<nbc

, "

ccecgggttf.' <nbe cm bit coltyjuim

bewaeren.

X)<m35tefett.
langljegoet tebeiouiuene,

<<tp.

ty'.

joomoetmewm een pere Sufte

Gap. lip Xtan&tefett. f tEgljeflacljt, vOan gfjemeimen "Stefen tnnbtmen te (anDe.w'er of wjf gljcfladjten,
()i
(

CCfatfoen.
-le

Iuncus -

tefen.

tefen jt) (ang&e bunne effene ronbe n/f* hens fonbet Kabcrcn, eft Rebben Meebe broeet
fe

irciidcn bact fpm tomen gfiefpiof en. -fwer bloemen eit faetroaffentet $ijben en Doppcrpe\

san ben rij fftn6

in eletme trooffts.

al ier|te

gljeflacju re col

wue^
|

mere(J8,bat alft n>t getrocftr n to:bt iangfjen routen faeelken b:ai)en ge*
lijdt ctsctiDr Dient
tt-ci

urn

te

b:anb

in bit lampen,enbe ooch foo roojbrn'

tact af fommtggr pjoperjjebengjjeii \ maeckt enbe gjjenloeljtett. aftrceeDeg&eflacb.(baf3)ferfn\

5>lefften6 g&efceten rooibt es raat

rouwrr enbe jerber

luifel

int aentaflenbc

fcaioo:g|>efereuen, enbe fieeftfeer

(nb( bat (tint nut vaj? off bicf)t,aljoo t>af let aen ren n$

merels in

f n blijft l|t rctgjjetroeRen

n>orbt,tm

b<

ba om ooeft onnut <B.$Ratt bit/

SSiefftens al6$p gr}eb:ooel>f }tjn,}ijn'

bienen beeter om mebetebt'nbenban eenigljeanberc. at bttbc en rjeef t ooeft niet vul 3 merefcs in,cnbe baer en boiien$oo en groenen befe Piefen nj a( n ber tt>otfelen,tttat >eelbuereengeli)eftbieblaDerenan-&fc^ aljeo bat Dieeene SSieferct bieanbere

val f aepber , enbe

fpmpf.

?8

3)an befrn w'nbimen

ooelt een gljeflactji ,Dat

feeir

elepn es tnbt

met ouer een palm*

(jooc&CnDrDitesafcfcwwieljtwfxMneewere enDeen bienglHgfjeen bloemen noelj faet oo*(. SrnDe woibt gfcemepnlijtn op Dojre IjepDen en magrjete lanben! gewnben. af wereg&eflacfctesgroof.aefyoftnegjjen weten faneft, gjjelijeft een ingfei: 4
bi(ft,an binnen ooofer} gftejijeft bat

paften ifer}, Qnbt bitt af nwben OJcatteftehs

ei

Seuloe&fenjbaer naer batfef maffen SBiefen gfjenaemf rotbt. QSouen befe g|emeone,joo effet ooeft neclj een anbere wemf roeueeltenbe matijeft gf eflaefjf,bat J}ier te (anbe met gljesonDen en nwbf, Ban alleen in bit t>an ben 2lpoi efcers onber ben naem van cauinantum.

arw

fjupfett

CJlaetfe.
Qiefen n>afJeninneereoc(jfiglje waeteratfetig^e plaeffen. af efepn QSirfltc tta(i Been op bosre magjjere enbe fanbaeffigfie lben enbe t'n bit Ijepben als wojfepf es.
j

ie welrieeltenbe groepef m 2lrabien,afrteen enbe in 3nbien. f jBacm. ^ Sietefenn?o!bfg6enemt in nee; xoiv.3n ifltijaiunci.3n^)oof6biipffe
JSintjfn.3n3raneoi6ong3one.

ASj
t>mt)5t'efett,
,
,
,

(tap.
l

lij.
iatijn

ccccQQ$i&
Iunau iuh an piintue

Saf ierfte ce glje nat mf in riecr <rx "> -> -3 n

Marifcus.J^ict te lanDe cerct} SSicfen.

>at twceDe wo:Dt gfjenaemt $fere n QJiefen , enDe Dat Date flrop SDicfrn.enbe fdjijnen fcepDe ff vrefttt ren maniere van fvcrxo<v-.;3n iatijn Iuncus acutus. >at clcpn fd;i|nt ooch wel te jime cen Oyfchamos e nDe iuncus acutus, fonDerlmglj < Qj tefcene tot Sterilc Dat t6 onr:w(^t&arr g^cherten n>o:t>t. 4 at ierDc wo:Dt gljcfteefen iii tytittf ijuxrxw- , enbe Daer natt in f afijn Hoiofchanus.^n 3?eerDiiptfcf} Q)?affen Qicfcn. Satwemtglieffacljtee gljenaemf tn @rtVcj:<rxiiiV..3rt-i<'"ittluncusodoratus& luncus angulofus.iic Hof me fcieraf, ($ ghepeeten net; irxoiVs vfi-.3n -iatiin lunciflos&fclicenmnthos, enDe Daer ffWIW Den nf Squinantum to(t meDe Dat DefC Die Slpoteben behent ee. 2>iefe
,j

f Batuerc.
Sik gljemejjne Giffen jiittJXtc-toogfKnDe san nateren. f Cracbn bmhtngbe.
Sfaet van Den
fte n,ffopf

gfie

me tim SBiefen g erooff,enDe met

Die

Den loep Dea fcuper enDe

rooDe loef an

gfjewaef erDen rei/n geDzontv or ten wouwen,enDe Doe t Die wine

(offenenDenjfen.SEeaer trwfingjjcnonwnmaeeJifptjne enDe fwaeritijejjt ini gooft.

T)<m (Watten It'fdj,

ftCfStfoen, B atten iifcfe (keft feer (S jplx 86 e touwt Biclte e fetjier
;"*!$ b:i)c(aniigel>laDeren,(l tinnen mj wofcfj merctj ' gt)eulf.ie wotfel? jijn iJert.Dieh, enDe wit met eleaenr}an* gljenbe fafelingfcen , enDe fommtglie
',

p,

Ittf,

Papyri fpecies.

paffen IM.

Dwrerfe jjjDe fciteten , efe tt Den \* tenDe.Daer atn weDerom nieuwe Ma Deren enDe planten ooifeomen. Qn*

e al Defe wojfelen grjeDzoorljf jijtt joo DianDe n jij feer wel mbi dan.

Cpaetfc.
SJRaften
iifcfj

waffaen Dt'eeanten
fceeDe Otittie*

an Den wateren in Die

wDtfcier
te

ren,groote poelen enDe srijuers, enDe

(anDe tot wel plaetfen

g()eon&en..

CiSaerm
Sif g&efiacfjt san
iifttj oft Stiet

wosDt gjjenaemt t)ier (e (anDe 3Raf> ten (ifcf) off Slatten riet, om Dat QRatte Daer af matcht. nDe fet}tjnt wel te jtjne een geflapt <$ rieer get}eetenjrrv(- enDe in -iatiinpa* pynis Daf an Sfrabo ooeft ge^eeten

mm

*6;ftiof,Bibius.we(cft e feer groot

tiftt^

e6,

woJtbiing&enDe

feer

DueDe

6laDeren,enDe groot wouelengl)eIi)elt eenen arm Dielt,enDe in 2fegt;p(en in tot tinia 3i(U6 wa(l,Daer af men (}(er oo:tijf6 gftemaeehf 5eeft papier Daermen op fercef, Dat waniwnetenliinwaetgftemaeehtwojDf/n&e naerDat ouDt papier, nootlipa#
yirr

afnacmt.

>>

iiif

3?a(uo

cccctol.
^Ratten fdj
es

Van&fdibobbtn,

Gap.

Wij.
g&cltjdt, enbe

C j^atucrc
verb:ooghenbe fonber

cracljt cnttjcrcfttngtic.

van natueren enbe cracijtenbenpappms

fcerpljept fonbcrlinglje bit affrijen

ban om 31

baer af $<biantMe ooc wel

van ben monbe gljeftropef. *$tet bie Mabercn van 3Jtattcnltfcljfeube men oodswcl bic ftffuicn enbe nauwe <2> rconbcn openen enbe roijt maken.alfmcn jtc r vooftjts met oen blabcrcn van Jtapiei;
Bient :n Bic voorts cetcnbc ftoeeringljen fonbcrlinglje

gbcbacnljccft.'SRacrnv ter tijtgeb;upchcn baer toe ie (f)irttrgi)ns fpongtcncnbe fommighc oodt fict mcreh wan ben 98lrt Ijoute. 23an ben blabcrcn vanbcfcn.ifcb.eg&eb!ooc!jf,wo!ben Ijier te (anbc gfi/maeckt ( enbe gljevledjte n bit SJcatten biemen onber bit bebben , tnbt op bie vloeien enbe fofc Dct6 lept. tnbe bit toonden wotben ooch femtijts van btn atmtn fcupfman, gfcclijcft bit wouden san Pappsus in 2lcgppten,ghcbjant.

t>fitttfd)bobbeit,
ftcfatfoen.
lange fmaOe feer> S*k v V ( Haperen , pen bladeren van Stiet feer gclijcls.<uff$enbie blaberen wa ff eenen effenen ca* len ficcl , fonber leben oft ftnoo; pen, van binnen niet hol , enbe t>aer op maft een grauwe facchtcoiclte cffeneareoftbob> be.met anbew fc|ijnenbe te wcfene ban vttl

<&p.

Ut't'f.

Typha paiuit.

.tfcfibo&bcn;

grSSSI 3f erupt beeft

grauw

woUaefetighe aptkensvaf{ ineen gljcbrong^cn.iote ten lacftcn als bte are rijp es met ben wtnbe weel) ffupucn, bie jo faecljt
jijn

batmen

in fommtglje

(anbenbaerme;
,

Be bie euffenen enbe bebben vult

#art Jucijs fduijft. plactfe.

al6 ieon>

(anbe in onbiepe (acnbe wateren,enbe aen bte eanten van ben grooten nemeren, enbe gjjemejuw lijdt tuffc^en bat SXiet.
fct'cr

Sefe ftfcfi.bobben waffen

te

.ifc(>

bobben worben in Jjopmacw enbe

in >ogj>|tmaent gfcevonben.

% Bacm.
2)it erupt

wbt gebeten in

rieejr ritpn.

3n fatijn Typha,enbe nv ter tijt Typha

ftris.tot

pa iu-

onberfeeet

van bat anbtt Typha r

asghenaenipt.bJt ecngfceflacpUvanlSotcn s,bacr afin fvierbe eapittel van befen boccfc tnbt bil beef glje fereuen te , van fommfo ghen toosbi bit crupt ooch gfjenaempt Typha aquatica enbe ceihamorionis.3n ->oot^ Buptfch ftarrcnholben enbe iiefthnofpen.^n 3?eerbuptfeh itfefi bobben eii Sonfen. 3n jrane^ois SXofeau c J0?affe6.

tlatuere, ) erupt es eout enbe b:oogfje van natueren.

f Cracht en bcrcfttngijc,
woUac^tiglje fcaptkens vanben iifehbobb, ghenefen bie vcrbtant&ept baer op gljelejK.
JOt'e faccfjte

nu eerftwis litU vettttcgfif 3t

tttm&efc

Ctrtp.l.

tcccgtp
enDeJMiniuefcrijitcns,
JXtef.

f Cgtyellacfjt.
yN2(n9ticfinDfmenfeer seel gjieflac&tenale Siefeon'Des

A^van Den wclcken Dat fcfie ier te lanDe gfccmepn enDe wel tekent es.
CSCfatfoen, -t g|emcn
HarundoVallatoria,
9ti'*f fjccff

|(ngl}crjole {jolmcnen*

met mie knoop IkcnsonDcrfccyDcn cnCr -vcrDcnlt , Dcr arn lange rouwe fclaDercn wfFcn,enDe op Dop* pof c groote wtgfccfpjcpDe ren, We ui faeejjiewollac&tielje) xwgaenei met Den winDe wecb. fluimen, Den arJ

pc (leien

van S9?tuuut

fcfyer

gfjelijch

maer

tneerDere.Siewotteljijnlanck wit,

cnDewaffcnDweers in Den grom* ten wateren. <JBan Den gfjcjMcfye n SXiete' es ooe Da? Oiiet va yntnl Dj feer Ijooc},
lanck
Dtch enDe ferek es, Dweleh tnefcerckengetuuijekf wo:Df,omDie
,

m
te

Itcerflcn

meDe e ottfeften enDe wt

Docne. t

bat Stiet Daetmen in Me ejjIanDenvan ganarien enDe fom etnDcrc lanDen funcker f maeeht.

y<m ootlt

S5ouen alle Defe $00 cffer oot nocrj eenanDere weineekenDe en aroma?
tijek.Dal ter te lanDe onfeckent es.

rpaetfe,
J?tt gfjemeime Stiet waft in bic (laenDe wateren enDe en Die canten

anDenriutcrcn.

fL _ iet wosDt

f#aent gebeten m neer xxaf!.. 3n iattfn Harundo oft Arndo ett caiamus;
r
.

Dn^oocIjDuptfcl) Stolj^nSranefcots Sanne e Stofcau. Sterfte wosDtgl>e(jcc(cn v V-Naftus,enDe fcicr af fieDben i enDe f litfen ghemaecftt gf cwee(f
i
, J

fit'er

vmtiits

Ds'epijlcil

wceDewo:DtgrjcnacmtK\ i^&wiu5 ,Amdofa:minj,enDe Den pijpken an Den gcalmepe fco:cnen.

bit 6eeff

gfccDieWfct

j< bttbt jjeet <n( tftii Syrin^as,Fiftu!aris,Daermen pijpen af plat^ trnakcn. 4 Suet Den wierDen jjeeft men (>ter soottijts gfcefcreueh , gneltjtkmcn n Doel ntet Den ganfen enDe fwanen pennen, Die melcfte Daer om nv Cakmi gljcfjcetcn wotScn. <Si|'ffle WOjDt g^enemt <fvof Donax,enDe nxaju- Kwijl- Arundo Cypria. 5 * Sfeffe on[e gljemcpne Stief rootDt grjefceeten in fc*5riecr K\ji.<f>fa/ws-,t>af es latijn Arundo vailatoria.Arundovallaris.cnDe Arundo fepicularis. 7 Sfeuenjle^eefin&Kt^Q.iv/ixf.enDe Amndoindica.enDe^ier felanDcSttet van^n? Dien, enDe van fommigjjen ootk SCtct van paengien. 8 Sat funckcr Stief en jeeft g^eenen fonDeriingen naem anDers Dan Arundo facharat* cft Arundo fachari Dat es fupeker Stief.aijoot nv ter tijt ghcfjectcn wotDt. Dat welrieckenDe Stief es gfcenaempt in riccr k\^. fojuTif . 3n 9 Latijn Caiamus odoratus , Caiamus aromaticus , Arundo odorata . 3" bit 3potei> erft al omme onoekent, want bat ban ver. Caiamus aromaticus wreecty
3

hm

wo:Dt,

ccecgltf. tten 2Wet* Ctap.fo. nwbt ,t n te gjjetn SWef nodj gijeen woitef an 9Ctef maer 6 e en toe( an ttn
,

btn #ft(j g&tlneft.bat nvveoi Dof cp:^t Acon

Stief es

uut

gfjt fcouben rt>ozbf.

f &atue.
9
n>erm enbe bieogfjc van natueten als alenus fcpf. &at twlnecftenbe Stief te oock broocrj enbe wet tof bat fwceben gracbt f Cracli t en icttfe mglje. Sterooifelentjan Den gljcmepnen Stiet, tletm gtjeftooten treeftf We boomen enbe 3

fplinterstpfbaeropgfceleijf.gnbemetajijn ermeng&f erfueten bit pijne anben (eben bit tpt Ijuer fct jtfn.

groene blaberen gfcef oof en }tjn goef g&etepf op bat wilbt via enbe op bit fiecie ' g|f ftwllcn en apoffumatien. 2)ie ffcfeoi van Stiet met a jijn ermeng(jf gljencft bit quabe fcwftfiejbtn van btn <r
ie

rjoofbe baer bat rjaprmeberotoalf.-

enbe met fatt van gppc 2) g&efoben,es goe t f |eg(jcn bte bioppelpiffe.glje&ieftf n enbe pijnt van ben lenbenen t nbe van ba t>laftn,enbe tfegfjen bat waterlaben. JOft ftlut Stiet t6 alleen ten imt>enbigrjen ieben,ber magfjenje ttere, mtfe, enbe bet mocbere feer goet aDe manieren gljttuur.tftt enbc ingenomen. gnbt bient eet fcer reel btn g&ene n t>c an tonnen gjjequetil jtjn.

Sof welrtecftenbe SXtct gfjc biontfte n beet wattt maften ,

^tnDecntiTe. Sitfaec&ftttoiiactjficljeijf anben aren san SJief alsembit flopt bit fewe enbe maeeftt oofrjept bit quact om |elpen es.

cwtn

teemt, vtt

Van 2*tetcfroa,
CWatfocn.
|3etgra$l)eeff (ange (matte Ma v I beren ener btpbt joben fWjbcn \ fbemet tenen werfje iten roggfce,

p.
Butomon.

If.
OJiefgras.

|aljoobatj9 soinaet ooclt bipe*

s tantict>
ftwijnen
.

ie (leien

eo*

men tuflcfjen

Dipe ier oft grjen fcouen op anbere e lepne fleelftens ren* be flrftenbe Mleftcns ooif , fcfeier gtjeltjeft een not groot. Sie nwtcl fjeeft elebitfte
fafeimgjjen.

Waberen dooh, en waffen meer oefen fjooej , enbe bient

bie

CPIactfc.
lanbe in otfifige be empben,enbe a bie tanten an b gracfe (en,enbe toan ben rit uteren.

Stt tropt wa(l (tier te

3 >og|lmaent
he bcDffttne an

C Cqt.
tomf
bit

tenbt (tftt n# SXtetgraeooo.

bit

C$aem.
tf ras

t02bt

gf^eljeefen in rieejr

o7omc 3" -f atijn ooeft tale Oiietgras, enbe baer

Butomum in onfe omjoowoibbet

an fommtgtjen g^etjouwen ow bj@raa an tofconbee gljefceeten in ^riee;K\

Wfius-ir Calamagroiftis . ^n ialln Gnmen arundinaceum.c^ Wtnocnjf-fiA^tJc^t 'tJHWiJc^ ei

f damere.
9tiefgra6 ee tout
tri

bioogt

oan nat uer f.

tatc

*0<m Xatden. (tap, hn'f, % Cracfyt en berclstnglje,

@ommfg$e
jijn

cccc$p
ftt ojf/ti

fttijuen Bat bie tenbe bollchene

van fttefgraa

gficfotn

gocOf

ifegen Bie keten

ff bie

mnbm

van ben femjnnig&en g&eBte rtcn,(fmen Ben ban mebe waftfyt

tfijn

inneempf en?

Van patelen,
f
i

@p,

hrij,

t[ Cgljcdntlit. )*3Keten jit'n trceeoerlcpe an gfcefiadjte.Bat ten reff f ooBe Moemert enbe feer gfjrV intbm blabtt(n.$)ai anbet ccft fclcethe bioemen,enBe langst fmalle olaBeren.

Cfattoen.
Fiftularia.

StOO&f SXa(1.

Crtagallinacea.

SCBldcOtafcIOI.

iereoBc9ta<fen lefcoenefepne fttttfitpit' ten blabtttn op btt totben rofgfjefpjept, tnbt tlepnc Bunne fe(en fom (tic; bet eetben etappen be,baet aen bie MaBerfte rns toaffen, en fom teel? t cp roaffenBe enttent een fpanne ooc$,enBe baet en nuffen Me Moemen van ben mibbel vanben
fteel tot ooiten toe

ronffomme a$efet,enbe ffln van vemen biupn toot.ttan fatfoene bt boenen 9?eteien Moemen ooeft wat $e (i)ck.lnBe als Befe Moemen gr}efeH jimjoo o(gt)en t> MeeBe t efften6 oft (jauwhene.Baer m t>at fort lept b$ fcupn enbevlat ee. JDie witel e$ teet enbe Bun. * at anbet gr)eflacftt san Otatefenljeeffcenentceljtenfteel, tnbtbatt aenwaffcti fmanewntfommegljeltetfBeMaBei-hene.Sie Moemcwaffen ronffomme en Bopper* pe van ben ftelen,Ben Moemen van rooBen Statelen n fatfocne ggelijchitnaer Meecfc geel oft teil n errcen,enBe ben befen o(aJen ooeft MeeBe tefhens off rjuftene mj en plat soos openefleken,g6elij<H een Maefhen MBeckt. gnoe Bacr in lept bat faet, bat ooeft plat ee an vetwtn geel off MupnacMtctj.Sie wottel ee Bun enbc eott.

CPiaetft
StooBe Statelen roaffen in ocMig&c oeempBen, e nBe jijn in bie feme een tjinbetujeft nbe feabetjek rupt. * ie route SXafefen waffen op ljooge pecmpBen,enBe ooeft op Bie co:em>e(Ben ent>
'
}ijn

ooek een fcabeltjek quaet owrupt.

>
j

SteoBe Ratelen Moeyen in ben Wepe, enBe in Staechmaent trotBt fjitet faef ri/p Witte 9U( eli Mocpc in QSjaeeftmatt ft n ,*Jopma f, ft fcty'tt Uc B corner Buer.

9?acm.

ccttglttf

VmXattUn.
f45aem.

(tap,

lt>tf.
ooclt

%#**
j

Sit crupt wosbf nv ter fijt gge wtemt FUtuiaria,ent>e van fommtggen
<p8 'ftop.^n -Catijn pedicuiaris.Jn -fjoocljbupt fcg
,

riecr

bjaun -teufjkraut cm bat bk bec ftcn,tic t'n Sic beempb wepen baer Stt mtpf veel wa|t vol lupfen woib. 3n -Oooc^Duptfcfei woibbet occh Otobel cnbc b:aun Kobel ggenacmt. -)ier te lanbe roobe OCatclen. ;nbe wcjbt van fommiggen gegouwcn vooj sic <&iKT-sifo\<j>.A]eaoroiophosva' JXinius. * at anber ggrflacljtwoibfnv (er rijt ggenacmt criftagaiiinaceaenbecrifUgaiii.om fcaftet wan fatfoenevan bloemen enbc van tcffteneben rooben OCatclcn ggelijckt.'^n fjooegbinjtfcg geel 9Cobel.3n 3?eerbtwt fcg geel cnbc witte 9Caf elen.enbe van femmt Jen ccelt ^)anekammehen6.ffn&c e6 moggelijch bat erupt b$ van pitmue lib. rvitj, op.f fvj.Mimmuius ggenaemt wo;bt e.nbe een fcabelijeh rapt ee in bic bcempben. fJatucrc, <25ei>bc befe ggcflacgten van crupben jijn ecut enbc bioogge san natueren cnbc f fa*

mentreeftenbe.

C Cradjt en berchitigljc.
i

te t oce 9ta e(en wotben m>

ter

fijt

ggepufen tfeggen cr

wouwen vloct.enbe t fe*2(

bic Gelift

ggen alle bloetganeh in wijn ggefoben cnbe ggebjoncftn. af anber ggeflacg f van atelen en geeft ggeen fcnberlingc eracgte

. <3

t>rtnCl?(tmclcott.

^<tf>. hutf',

egamefren t$ tweeSerfejic a($ tofcotiSee fegtitft,wif enbc fwert.

1

C Cghcflacbt.
f Cfatfocn,

ie

witte (Egamelecn geeft greote faeebe (tcfcenbe blaberen, ben Maberen

van ben

wilben iflelen niet cnggeiijelt , maer rouwer enbc fcerper , bic veel meerber , (erther <ii groucr jtjn. an bit blabttl van ben fwert (gameleon, en tuffegen Sic felue blabe* ren fpwpt wt ber wottele cenen feerpen ronb ffeftcnbe fcoI,ben bollen van 2(rfiegattfs fcgier ggelijch,bie welrfte vooJthinggen purpurc apiac<igc bloemen. <faet ee bm jabe wan wilben <5affracn fegier ggelijcft. ie wo:(jel es laneft , win binnen wit, van

fmaeche fuet.enbe aromattjcli van rtieehc. * ie fwerte <game(eon geeft ooeh 6(abcren ben Maberen van wilbe ifelen van fatfoene fegier geeltje, maer mmber enbc bunber,cnbe met root befpjapct.giie feele6 roobatgticg oft bjitjjn roof,vingger6 btck,enbe wafl ontrent eenen voet gooeg, eii baer op groeien ronbe goofbeftene woottfoing genbe eleijne ff eftenbe blocmfts van ocelbew lepe verwen, can ben welcfcen elek befonbereben bloem an b3acinten niet feer gjeli|eK en C6.ic wostcl ce biclt oa|i,an bupten fwerf,an binnen geelacbjitlj, feerp tnbc byttnb( op bic tongjje.bie biewile ggc<iuct(t enbc ggebeten glievonben wo:bt.
'

maaetfe.

Sicwit(camc(conwafl op bic ggeberegten cnbc anbere onggeboubc plaetfen, cnbc groepet gfcrerne in wetten gront,^ wotbt gewmben in paengien int Ccninefo rijtft an Srragcn bp ben weggen,
fwerte <amc(ccn waft in b:ooggc bojaerjtigge plactfen,cnbc ontrent ten van ber jee.

ie

bU can?

Tlaem
i

Sterfte ggeffadjt wo:bt ggcgcctcn in rieer

lco albus.van

XK^m^f^Mwf.^nfafiinchamis

3(pUlOK8 Carduus fyluaticus.van fommiagen OOtk Erififccptrum oft Chryfif.

ccptrum,Ixia,Carduus varinus.Carduus irinus.Cafduus lafleus.

rice; xn<*u>i> ^r.^n -iatijn chamskoniger.van fommiggenPancarpon,Vlophonon,Cynomazon,CynoxyloD,Cynozolon,Ocymoides,Cnidio

coccos,Carduusniger,VerniIago,Vftago,&c.
55cjibc befe ggeflacfef en ^ijn gier te lanbc onbehent.

at anber ggeflacgt geef in

e gamclcon ce werm cnbc brooggc van nat Hcrcn,cnbc

fenber Jinggc bic fwerte, bic

werm

...

Ttoit
wetm

kameleon,

{tap.lviif;

cccc&v.

(6 in ben tmeeoen graeot floIcotne(t)cft,cnt>e tnoogge (of in oen betben. Cradjt en rbcrcftingiic. S>ie rooitef an bie witte (amcicon,met rooocn wi)n baet ,0?iganumin gliefot>cn2(

ts g|c6jonciien,DooDct en taccljt af Sic 6c rco:mcn. 5)te fcluc rooucl met goeorn mn ggefoen.es goet oen ggenen Die owater laDcn, <S cnt>e Sic gucr mater quahiekcn kunnen g|jcmhen,tt>ant jp Doet ote toaterfucjjttgeow fn>ten,enoc bit viine loffen cnt>e rijfen.

fw

ie feltte nwtcle es ooc goet tfcg alle fenij'n en wgljtftljj bc menfege ingenomen. ie woiff van bie froerte (Jljamelcon en Dient met mi I oen mcnfclje inghenomen, ) toont $p geeft wat oer&oigcn tmaetts in (mcr.als alenue fcpt.cnoe t>aer om joo woiot
I

ip

van btn oubtte alleen eanouptcn tfltcfyacm6 gjKbjuptkt. ie trojtel van t>efe ftoerte (jameleon met luttel eoperroofen eii erck6

licfe

vat (g

en teer joogc neeft jp ooek t>j toiIBt ier,on omloop ene alle pabt rupoieljcpt ban op gtjcflrcken. iefefue rooJtel met folfer alleen ocrmcngljt, ooet bie Icelijeke witte ieckcn,cnbs 6te mafen,eiT bie oer&rant&eps an oer fonnen in t>at aenficljt ergacn, alfmcnfe oaer
folfet

meng{if,g(jence|tt>tefco!ft(jept,enal6t>aerfeeg(>ei>acn

nwot

optnotefonncfri/cht.

atwa(eroftbena$i)'nt>aerl>rfett>e}(elm gfcefooen e e , inen montg!iefjeut>en, 6oet Den tantfweerwrgaen.cfdue Doet ooe Dietpozfelemet peper eij fout oermenaht, tDe op ben ftpeere nDe quaDen (ant ggelept.

. <rgl)Ctlacljt.

ffrpngium tmiDtmJ gier te JanDe m>eeDcr(epegef(acl}f.:S)netwDt genaemt ^groote rrpngue oft (rupf>ozteIe.anDer elepn if rpngue oft <rupfDiffe(. Cfatfocn. Eryngium marinum. (rUpftt>OZ<ele. Eryngium vulgare, drupfoifick.

Sf\3n

PP

Si*

Sicgroote grmgusofterttiifwottcle, JjceftgrcotepKebewitacfyiglkfnberonb* acrjtiglifbtckcplabnmrontfonime wat gfiefronceit, enbe met flekcnbe bosenen Ijicr
ibe b'aer Ma,van fmacche aromatijck.)ie (leien jijn rent enbe waflen ontrent c t* nr n wet Fioogfic,wn oerwen fccneb roobacrattcrj.enbe baer op waffen tobt feerpe r ou# met elept re enbe lle kenbe ppllckencs ontrent een not groot,bie rontfomme bcfef pin f>ioemkens,t>an ocrwcn icr te lanbe mee(l jjemeiplauw met witte fiphee baer in n gfienbe <nbe w(l onber befe f>oUckcn<= waffen vijf off fee (lehcnbe plaberen.rcntfom (Ie van Den (leien (jicr te lanbe oock opper met bat jlcrrewije waffenbe,bie (leel Ben me ficmelMauw wo:ben.2)ie wostel ee tfiten oft twaelf weten lanck,enbe frtjier$o iancfc Satmenfe altemet met g^e[ieel wtgrauen en kan , oingljers bick , ier enbe baer glje*

fcnoopt.wn fmaecke
1

fuetacrjticrj,

-.

.-..,....

anber grjeftacljt bat (Erupfbiflel grienaemf wotbt.Jjeeft

b:eebe gecronchelbe

bun

boenen befet jijn fe fneben blabcren.bie witacrjticb enbe aen alle tanten met feerpe tacrkene , Daer aen op bop* lieel ontrent eenen wet lanck,enbe heeft feer vele jpbe gelijck, er kt groeoen ronbe rouwe feerpe Mlckens,ben botlekens oan <rufttwfele Maberken tnaer ceel minbere,baer vaft onber ooeK vijf oft feffe clepne fntalle feerpe ing!>er6 bick, woife .ie l es tonck.flecrjt , ben rontfomme (leel gefef n.fierrcwije e toaff anpupttnpmpntan binnen wit.
1

ITlMaetfe. grpngium wafl ate iofceiibe * fept op rouwe cngjje&eube velben , gier te lanbe wetbt &p g(jewnben in 9Giaenberen enbe t elant op bie bupnen, enbe aen bit eanteit anberjee. ,

grupfoiftel wosbt ooek op ghclijeke plaetfen fjier te lanbe ggewnbe n,f wafl oot uptfcrjlant op fommigtje eelben pp ben SXrjijnftroom, enbe op fcmmtglje bowe r}ep* l>en,enbeaenbie gfcemepne (Iraten, enbe wosbt baer te lanbe pp etraefetwljipeel

levonben.
QSepbe befe iflelen Hoepen rjicr te lanbe
"

m taeekmaent enbe Jjopmaentv

ww-Sn fwn

terfle g$effacb_t van befen iflelen wcibt grjenaemt in riet; Eryneium.wnCliniu ooth Eryngen ter tijtEryngiummarinumoanben atrapeufetjen bie 2(potekenringus.3n Suptfek (rupfwo!tele, enbe an fommigen mee(lere,enbe (Jnbe(oo*,3n2Ce(lolacnberenooch3Jeerewortele. 2 anber gfieflacfet wo:bt gfteheeten in ^ooc^buptfefe Sfanfbeu, rae^en biffef. nb JXaoen biflel.^iier te lanbe "drupfbifiel. 3n bit 2lp6feften n ter tijf oock iringus. gnbe te fonber twijfel ooek een Eryngium.bat wel centum capita genaemt macrj wosbi,'

f Batuete.
i

tyrpngium tt in wermt e enbe eoube mibbelmaticr;

fapflantien.

maer

b:oocfj

enbe
tt

fuptijl t>att

Crupfbiflel te

werm en btpocr) ate atn b fmaeek v& ber feluer

goet

mereken e*.

Sie Mabrren t>an grngium als jp ierfl ateomc {i(n beduaf om met
nbe peppen an

f Cracljtenftercfetncjbe,

fout te ttitnt, 21 ben oubereierwMti|f6 in bper manieren gfcegljcten gljeweefl als

goet ben 55 geb:ontken,fijn enbe wijn gr)efobcn in grpngium bat |)ie wo:telenan boen b $ rimp gr)tnen bie bat eoliea enbe pijne oft weebom in ben bupek (jepben.wt jp

felergaen,enbebtewinbenfcepben.
natuerlijckecranck^ept.

,k It vieuwl per ( S)ie felue woittl in ber feluer manieren gljepzupckt verweekt oock ben
,
,

feg&en tgraueel , biegUeMenen t:oppelpiffe,|pboet water maken,enbe ben (leen njfen, enbe gt>enee(l an ben nieren,ale &p oijft^ien bag^en lanek achter een gjjebioncken woJbt. manieren gep>upckt e* poch goet ben Jeue rfuc&figene.

Sie wtjn baer Srpngium in gljefobcn es,

ee feer goet

,~ .,,, (leen eno?

g)ie feliu woitel in ber feluer

'

Vanftemfoifiel
KV.bt.

Gap.

lp,

cctcglvip

tnbt btn gfienen Me van eenire. ff nijnmc^ gfiebirrtf gij ebt ten ji'i'n, off frntjn mglje no* mmf)(bbinjonbertina,( al&w met b<n fabt van mlbtn paftinahfng|fMonchfn

Sie

felue wo:<e(e ^cpt oodt ten glje nen,M'e

fcclttc

een tramp fybUn, tnbe bic met eeni^e

fe

vallener

befme t jtjn.
oocli geef gfcrlf j)f

op Me peten san Cenfemjnmg^eg^eDtetten.enDcfonocrling^eopotefietenBanDcnewiv^en. Sieteojtfl ean <tut)fKetulc,worbt in Die2tpefchcn ^ter te (anM gljcconft/f , ener ingfceg&euen Mn oneen enoeaneere bont maggere enoe verflomcn menftljfn,ont
eracfete n

Stc rooJtrl van Srcngium gruen gljr (loeten,

jf)

enee oetfel

te erg(jf ne.

jie rootte l van gvupfbifttle rooi

eonfjj(,enoe ooch

W ooth in btt fefafr

em oet fel enee eraraten te

manieren in We 3petehen ge* 3 aijgljene ingjjegeuen, ee wel oattf f met

Jefer roottele fpafe bpcoemt.

Van fttvvc SDifel,

ITtEfatfoen, Serre Wftel (jeeft faeente
ai)Jactigge feer gjjffnto"

(Tap.

1$>.
Sterre Si(?f(.

Carduusflellatus.

WaMren, jijn
ontrent
(joogjje,

(leien roa|)en

onDrr&autfn ect t wespen (eer ve Ie

V,

ipbt

ener tachc rot, oaer oproaf? fen tlepne |oofDehene eft eoUf Jten6 fie* \

fe neten

fijch

aenanMren Mfielen.maer wintin

eer,

eefetjijn met feer pe|lerfke:S)ifte(en,gf(ijch een(ttrremj

Me rontfemme

$ueren flralen rontfemme bat eolleften roaffenoe , Me ier(l gruen eft 6twin root jijn,enMnaermae(6 eleeehcff roitroos? Mn.ale Mfe feollehene opc gaen, jee bit n t g6f n jp purpnre Mohens ee?t, eit Mier | naer w(f in bit ft me f fepn ronoacfctidjlv
I

plat faef

Sie roojtel f6 landt xan pub*^

enfonjin.

.^

rjsiaetfe. S5efeiflelroa(loprouroeenge&ou# oe plaetfen,enee br> btn reegen, t ii wojot ontrent Me sfrmaerM Soop|?aM van 3tntroerpen bp bit &ctlbe,tnbt ooch on* rent Me nieuwe mneren van btt abt f eelgeent>en.

C t4t,
SefeSifrelfcloecft van in SBtaecIfe maent tot in >og!>(lmaenf.

Stf crujjt wotDt nv

fommig(jfn>ooj
-tatifn

C^aem.
ter ti/f ggtfjeeten in faitjncarduusftelbtus&Stellariaenteean

Me

7roxvxv8-poiyacanthus oari ()eop!J!a|tii6 gljet>oiirocn,Mfm

van aja Aculeola gljtnaf mt f s.^n j^oe^Mrptfc^ 'BaDen

M(lel.-3ter te lanDe (Sterre Mftel. <nt>e eat

Staen

De fe

ifciflel

enee oefh gee n Eryngium en te,

Dpftcl
,

Wijdst gje ncef n>t oat in fco:gafnDe kapittel g^e faraen es.

f latuere.
Sefe ijle Ie C6 ooth werm an natnere n,ale
te

Df n fmaf fh ean oer wostele claerd'jek

hennen gheeft.

J>P

ij

e"ratt

f m\)t en tbetefct'ngije.
^fan@fmctit(lelg|cpoc6cttm^mtwt)tiuignomm 6orti maften 3
>

nbe bat graueel foffen enbe rijfen.enbe wotbt fter goet tfegen

Sie btoppelpiffe geacty.

^Herben jtmtn>eeberfepe<am enbe rcilbt. Sic ammen>o!ben grjef^prt. enbe %> an t>rn falten6erepbe g(jet>tttp<ftf.Si wil&f waflen <m feifs f nbc en n>b i ntrt
gljef>:pdu.

<p. t)an herben. f 'CgfleHacljt.

Igf.

fCfstfoen.
Dip(acumfatiaum.

Dipfacum fytoeftre.

ammeaerben.

SBUbeCaerben.

ft$^?.-a

Sie tamme (Eae rben fce&Sen t'er(l groete fangrje Meebe Sfaberen tent femme 35c* lijdt een fage 3 Mi af f uic^cn cn weltft eeneit fofc jtcel oootteoemt, t;j?c oft meer
,
t

oeten (jooc&vecf jpbe tarnen b:agfienbe,bie met feerpe |teftenbe bekenen fcefet C6,en# 6e met leben off knoopen onberfecpbcn.baeraen srt elcften Itncop twee groete langde Wateren reaffen,bie aen ben feel tfamen in een ergaeren aljo bat fcet water baer op an ben regfjen oft bauw atlenbe,baer op f>(i;ft tggljenbe.>p bopperffe an ten fe# len groepen langde roume (teltenbe 6ofleltcn6,mef feerpe omgt)ef>ogen t^aeerftene t>e# ct,baer tufferjen elepne tuitte Koemften6 rot comen.^n (jupflts teaffenbe b oien fiupf* tenegrjelitcft,baer in naer bic Moeme faet grocpet bat ben gendicigrjeliteft es, maer groepen toffer san [macefte.gnbebefepoUcJtensaim binnen ^elacrjticl} , enbe baer

gfiemepnli|tft elepne wo:mften6,btemen baer in int,

alfmen iie ooDeltens open fnijbt.

g)te rootte! celancft effen enbe wit. atttJilbf g^efiacfet ee ben anberen fee* gr3e(ijtlt,maerbie &Jflberen$t|nn>at fmafc i bcr:

X>an<tdtvbm.
Der.t nDe Die

<ap, l^j.

cccc$i&
hief

Moemen $ijn

li)fverwicb.,enDe bic 6accrhc"6

van De firn EaerD en jijn

300 fterp ale van Den anDeren. Defen wiIDcn QTaerDrn werDt ootlt nocl; ren anDr r g^rfladjf g^cvonDcn Dat aU Derr)ootr) |l met jpnen langden (leien wafl.enDe tiit r)eeft elejin ronDe eaerDchcne, niet mecrDrr Dan een not.enDe anDere eefl Den anderen wilDen fchier heli) cft.

$an

<aerDen worDen op Die velDcn tot fommige plaetfen san vQfaenDerrn fier te lanDe gfcefaepet tot glicompch van Den volDere enDe lahrnbrrepDer. ie wtlDe maffen op voctjtiglje plaetfen ontrent Die eanten van Den SXieuieren enDe i van Den wateren.
i

ie tamme

C ISlaetfe.

(aDen Hoepen meefJ in SSrae eftmaent enDe in -fjopmaent

CBaem.
it grjeflacrjt van iflelcn worDt gbenaempf in rieer <rAf.<w_.3n -Satijn Dipfaeum enDe Labrutn Vcncris, van f om mi gen OOCh Chamaeleon.Crocodilion.Onocardion, Cnco*
ron.Melcta.Cinara ruftica,Moraria,Carduus Veneris,Veneris lauacrum enDe Sciara.Jn Die 2lpO

tehenvirgapaftorisenDeCarduusfuiionum.^nJfjoocrjDttptfc^^arttnDipel^^ubenflrel, 5Ceoerharten.^)ier te lanDe gaerDen enDe volDera aerDcn.3n Jrancjjot* 9Qerge t ergier,( furDou a foulion ou I>arDon a earDer. i at tam gr)eflaci;t worDt gjjenaemt Dipfacum fatiuum.enDe Dip&cum album. * ie WllDe WOtDOl gh Cbecten Dipfaca fylueftria oft purpurea.

iewottelvanQfaerDenfept alcnus e* Droogrjc tot in Dm iwreDengrarDtrnDf waf af oag^enDe van natueren. f Cracli t en br r cfetngrjc. ie wortel van SaerDeninwijngt)efoDen enDe Daer naer wrlelepn gjjefooten tof 3 Dat joeenenfaelfken g^e(t<fte,gfeneeft Die eiouen enDe ftftulen in Dat fonDament. (JnDe om Dit falf hen goet te be(j outvene joo moetment tn een eoperen buffe bewaeren. te wormhene Dicmen in Die bolIelten6 van Den (acrDcn vint jijn goet tfegfjen Die 25 w'erDeDaecjjfcc eortfe aen Den fjale oft arm grjeDragfcen als iofeoriDeeferijf t.

q gamere,

V<mTlvtic\)aut6.

Cap.

l^tf,

C Cghcflacljt.
V-\2(nbefen iflelenvinDfmcnnvter fijt twee gr^eflacfyen, renmef&reeDrn bto A^ren Die niet en fielten, Datmen 2trftcrjate (jret.enDe een anDerc met fehenDe fecr gfceclouen blaDeren,enDe Dit worDt gfiarDon* g&enaemi

fCfatfoen.
3rti<5aut6 (jcbbrn groote breeDe blaDeren,gr}e(i)ck Die MaDeren van onfer vrouwe n i(iel,maer D:upnDer,meerDer enDe niet feekenDe.enDe tuffetjen Deen tornt Diefteler voort,Daer aen ooch olaDeren maffen Den voorgefcreut gfjelijcfe maer minDere,op Dep* perfle DraghcnDc groote ronDe gfjefeelferDe bolIen.Die ale $p open gaen purpure Hoe* men brtngr}en,enDe Daer naer faet (eueren.Den faDe van onfer vrouwen iflel gelijeft maer meerDere. ie mortel (6 fanch enDe groot. * at anDer gr)eflacrjt Dat (EarDonr. gfcejjeeten worDf,r)eef( groote langrje baDeren, We ouer bepDe^pDen Diepgr)efneDen enDe met fterpen Dorenen 6efet jijn ie (leel ea lanch,enDe Daer op maffen renDeg^efcelferDebollehen,Den anDerrn volnaer gelifch. 6;nDe oepDe Dcfe jijn van eenen gljeflacljt,enDe worDen voor een gfef ouwen , Stti)(k Ditwile van Den faDe van Den renen Dat anDer groepet, enDe fonDerlingf>e Die &ars> Don,van Den3(rti(ft aute faDe. melcli J?aaDtue ooth wclgbemcrcht Kerft Dte.tp'uut van Drn faDe quetfen en croften leert op Dj Daer gfceen SharDone afmaken en fouDen.

Tplaetfc. 55epDe Defe grjrflac^ten en maffen r}ier te lanDe van ^ouen grjefaepet enDe gjjeplant.

felfs niet

marr worDcn in Dir

J>P

Ui

i|t.

Gap.
Cynara.
3CrtieflUf6.

!^ff.

Cynarae aliud genus.

3rf fcjjawe en&e

i

<<tt>otie

&:eng$en per

(f eften&e

fatlen

m ^o^flmamf:

f gljeffocfy <m St'ftelen fonoerlingke 6at ier|?e mix ffinaemt van @tofe nu 111 '; Kwntf oc.Jn latim Cyhara , Cinara , Carduus & Carduus fatiuus.n (ft f i/t Arocnm, AkocdamtnAnkocaias^nJjoobuptfcii&uebiliem.yn^tMicn/utkoca.'^nSta
cot3(r(6twul(| ent>e

ban naer ier te int>e2(rf[jie<uits.

g)K pollen ttW&en .Ijenaemf tttokTXoi Spondyli.

?

&)< anDerttHMPtaJefceefen cinaraacuta,ei in jjra'eliotis en gier fan&e ffweon.' Batttetc/crac^teniettfiins^e. Sic 6cnmn !>en 3tr(i(u( 986n it'fnem quaoe ent-e on^rfon^( |pi/fe,(e3f

@[fnU8 in libris de amentis f((jttjf ( , bit Qttatt Ortl f KI e6ent>aei' dUat>C filti ntwenaf a,roepen,f0nber(tngfje a(6 jp nc4 gerf efe rouw sfgrif (f 1*0:61, tnbt ban cm joc oiene n # bcfi sl>e|oen,enpe we( bntpt ing&enemen. 3'n Dr r meBeetmc mbtb*
een jjj gfceen fontcrlinghc Jetoupelt.

T><m G>nfer tnottwett sDtftel.

<<*p, \piii.

CtMtft
tWrwoutwnWfejeeffsroofepieee wifgrume pfaoewn tuV metwfc witte pktfccn 6f fpjar j)f jifn, enDe rontfomme met ( fcerpe jiekcnbeboitn* hens frefet.Sie felen jt'jn lamlt enpewngljers buh op popperfe van bm
trelcfcen troffen

renoe PotIeften,met feerpen Kwenen

tefet,

ban wt vooib

eomen Jeljoone piirpiiK p(oemen,n<trr

bit tvelelte in bit felne ppliehe (aet

k
Van (Dttfev tnotwett ibt'ftel
wa|,tuf|"cfeen woflac^ticfj Ijanjken beffoten,

<<*p, I^tf .
a-^

Spinaaiba.

cccdf. ,Otifcr wou

we n
Di|tel.

Dat Ben jaDewin wilD (arfamus nj feer engl>el!|cft en c6,mi mtnDer, ronDer, enDe

tounnDer.Sie

woud es

lanekDtefc enDe wit.

ft piaetfe,

n|er wouwen Diflel gioepef f ter (e fan* De van fefjv, fc^tcr m alle moefouen , enDe wo:Dt oock fomti)te op rouwe enDe eng^e^
frouDe plaetfcn gheoonDen.

CCrJt.
S)efeJDi(Jef Moepet in c&:aeekmaent en*

De in Jfrepmamt op tfelue jaer Dat jp wtge* omenee, enDe a(6 jp fcuerfaetgjjeleuerf

geeft

joowgaeqp.

C I5aem.
SefeSt'fjef woiDt gfce(jeefen in@riec; v xavatowiii.Jn iattjn Spina alba, win foiunti*

g^en OOCft Agriocinara,Donacitis,Eryfifceptrum,

Spina regia
fcrufcijen

& Cardus R.amptarius.yan meeflers Bedeguar 3n

.

D{ -&ta*

^oo<*<

euptfcf?

?arien

Dt|tel,enDe {JrauweiiDijei.

-ter te lanDe >nfer wouwen Di|e( . g-ranefcou; SfjarDon no(lre Dame . 3n Die

3n

3pofehenCarduus Maria:.

'

c iatuere.
StewoHel van ^)n|er wouwen Dt|efea
'epcrj

ent>e

tfamen treckenDe.

Saf

faet es

werm enDe fubfijl an fubfJawten.

3f

c ract)t en rberckinglje,

>tcwouclt>an,0nfer wouwen DifW es goet Den ghencn Die b(oetfpouwen,Die weeeh

an magijenjijn , enDe Die Dun m Den bupeft enDe te iicty van camerganeh jtjn, atfmenfe
wetwnninD:inckt. Siefelue wwteltn Der 56
ejljebiupckf.Doct

manieren oock water mahen.enDe Die

fetuer

wtneioffen enDe rij fcn. <Z 3tDefewo}teleiD!tjfiDie couDemoiwe j$e fwiden als fp Daer op gljcftrckcn woiDt. JD 'Btjn Daer Defe wo:tel in gcfoDen e6 er* fuetDentantfweer.

<sfaet c$ goet tnggenomen Den iong^en JtinDeren Die in eemcfe (eDt Den eramp eb*

py*v*^W^
|C

Jen.ttem Den

fiangficn oft emDer fenijnmef! gfjeDicrte gljebefen jjn.

grenen

Die

an

Va hoofdje
5p\ C:fc

btflel. <t,l^iii^

CWatfoen.
Siftei Ijceft oock groote 6ieeD< blaDeren, Die op Dopperfle jpDe Diupn gruen$ijn,cnDc ac Die onDerjle fcfjoerwierj enDe woUacfjtirf) enDe rontfomme Diepgbe/

M*

fneDen enDe op Die epnDeken6mcf fecrcii

pj)

ij

nn

li

ten flckenbe

pumkens

befet. )ie feel es

tont

tringgcr* Diek

btupnacfyicr;

ontrent

me

ier cft t)f voeten fcoorkenbe Doet op troffen feljoone ronDe rouwe tellen Die romfom Dtagljcn veel elepne roitadjtigjje bloemke ns met blauw ermeng|jt. SDie wotfel es

van bupten

btupn.

C plaetfr.
enDe en rootbt niet ton in cruptlief (jebbers fio* en grjeuonDen. f %ift. Sefe Siflel bfoepet in <taeckmaent enDe in .fjopmaenf een iaer naer bat fp glje?

JDefeStfiel es (jier

te

(anDe stemt

faepef gjjeweefl es.

Hi^acm.
SefeSiflel wotDtn ter lift gljcijeeten in iattnSpinapercgrinaen van yaferftw o:Dus CarduusSphroce P haius.3n ./joocrjDuptfci! 'JBelfcb Difet,oft SXomifc^er Diftei. J)m te lanDe OCoomfcIjc Dtftel enDe SOtemDe Diftei 3" Sramjjote <(jarDonnet oh (arDonnette.tfnDe wat naem Dat jp ier ooottijts bp Den ouDrr6 ggr^aOt fteeft.en e nocb ter ti|t niet bekent. <en fp Dat fp es Dat Acanthusfylueftris Daert wat meOe gelijckt.
.

ft Batuere, Sit wemt gef(ac6.f van S)tftelen te roemt enDe D:ooge van nameren,at aen $p* nen flereken rueek,Dtemen Daer aen gco(t alftment ontween twijft, enDe aen net

feerpen fmaeek goet

te

mertken

es.

f Cracl) t en beu&t ngljc.

SefeSiftel en
rjeeft

grjeen fonDerlinge gebtupek Dat ons bekfc es, anDers

tan bat*

fommtgjje fcrijuen Datmei Die belleken* van Defer Siftel in 3tahi in vleefcfc.fop feDf, enDe gbrti/ek Die boUeken6 van Den 3lrtic(;auts eeDt.

X>an tt>tc n>ec^ jbtfd.

^Efatfoetu C 3wttte
wecb.

ap.

I$>t>,

Acamhium.
eng|je(ijck,

QUtt weel? Diftei.

Siftele6 mfer

vteuwenSiffelmet
j

jp fceef t groote bteeDe blaDercn

rontfomme Die eanten gefne? - Den jijn, en met feerpen (leken? De Dotenen befet,enDe met een teer faec&t rooi
Die

leken euertroeken jijn. ie pelen jtjn lanek enDe Diek wol (lekenDe Dotenen bcfef ,Daer op

boHen,van fatfoene mj Hoe? men enDe faDe >nfer wouwen Diftei g&e? lijck.ie wottel es groot enDe Diek.
rottroe

waffen

CPteetfe.
ef Siftc wafi fyn te lanDe aen Die roegen,canten an Den e(Den, enDe op on?
gfi cbouDe

fanDacrjtMbe plactfcn.

CCgt,
Wittt xcttfy bifiri bloepet v& in QStaetfe maent tot in DepnDesan }o$^mamt, oft
och fpaeDer.

CBaemi
S)ffctflel wotDt gge^eetent'n rieer i** i "V-3 n Acaothium. 3n JjOoOjf

iMW

wege Diftei 3n D?eerbuptfcr) SBttte wech Diflel, enDe wt(De oft groote
Buptfcrj TiCeifj
.

2BttteDtflel.3n$ranc!jois

tyatbm argen?
3?atue?

(monjjarDonfauwage.

T)<w#eettcl<mw.
933ie wecftDifte es n>erm

(tap, lgt>]

cecdtf,

van nat ucre n. l Ctacht en jctcbinglif g)ie MaDeren off rcostei van Defe 1 Sifiele jijn goct gfjeDJoncfcen enDe tngfienomen 3( Den ghenen Die van Den tramp ficeft jijn oft mc IcDt vererompen oft gjjefpannen et>r>en,a(s2)io|'co!tDesenDe alenus feri|uen.

T)an23eet*ettcl<um>.
f\* v
@;etenc(autt> Die
jljsijft

<<tp.

l$wf,
S5t'of<o:i'c6

y^

m riccr

f tCgljenatJit,
gfjenaemt C6 Acanthos es wceDetlejje als
Acanthusfatiuus.
S5t(ntlfllta>.

am enDe wttDt.
C^tfStfoen.
3etamme2lcaniusr3ecffgroo> te.faee t>r, fwengt tienervette , ef* fene MaDcren , Die romfomme
toep gfjefneDen enDe gjjetlouen
jijn
,

gheltjeft Die
.

MaDeren van
es landt

wit SSJfoftaeruruijt

S>ic

(cel

,vm

gfcers Dieft , mei langden (tcftenDen fclaDer* Ken* tol kotten <oe t-efeuuffcrjcn Den weicftert

ft(joone ti(te fcloemkens va|)en , enDe Daetr ttaer faeeDe (jaiTOftens Daer tn geel faef lept.

ie rcottelc; {t/n

faejje

enDe ujmae^titlj^roof

inbt laneft. fercilDe 2(canfl;its esDttHiDcSiffelcn i grjeltjck,rotttt> enDe (leheriDe, mtnDcr Dan Den
foooJgrjefereuen als Sio|eotiDesfcrijft,enDe

Dcfe 3tcant(jtts es nocj ter

ti/'t

ont>eftent.

en

JpDatDie SXoomfcIje Difiel, Daeraf&iervcoj ^\ gljefcreuen es,Die tmDe acantjjus es. i^v

Cpaetfc,
Qit tamme
2tcantl}U6 tvafinDieljctien,'

enDe in (leenae^tighe enDe voeg tigfce plaetfen ol6 SiofcotiDes fcrjft.-fner te lanDe en tvotDt lip met ghcitanDcit, Dan in Der cnijnlufbetv ters tienen.

Samme 2(canffjiis Moepet feier te (anDem \

flopmaent enDe jogkfimarnt enDe fomujts
coeli fpaDer.

2)a( tam gjjef/deljf roetDt gt>eeet en in riee; kv8@l. hsu kv8 3" *|<) tt Ac *w thus enDe Acantha, van fontmig^en PderotajHeipcantha.MdamphylloiijTopiaria, Mamolatia,enDe c rap uia.3n Die apoteften van 3 f alten Branca vrfina.enDc Daer naer in -)oocfv fptf( etnftlautv.jin tfeerDutfcfj eerencfatti. 3" JJranefiois sanclje v:fin<. 3n Die apoteften fiier te lanDe ee(l onbeftew, Die Daer roo: nemen , enDe gljeMitpeftf n

fBatttt:

,.

,...

Dat erupt Dat in na'eftolgljenDe eapittel beferetten es. %)at wilbt geflat( wiDt art ioftoJtDc^ ggenaemf Acanthus fyiueftris,Dat es wil?

6en ateantfcus.

tatuere.

Sie mouel san Xtantfyue t$ Dioogfe.cnDe miDDelmatt'e^ pewermenDf.

J&w W0eleH <n 2Uanf 6tts tng^eDsoneften loffen Die tine,Doen trater maken, en*

f Cracljtentterrtsinglje,

3|

De |top#

cccdtftf.

Vanfouytfdim'&tmnclauvo.
,

Gap.

I^tjtf.

enbe jijn feer goet ggcbtupcltt ben gc ncn tic in ccmih lebt ben tramp et>6f n.bte van binnen g^tquetp off gljebo!|ten jijn. (nbe ten genc'n bit gbenepc^t jijn lot tt>tbJOogl}cn,cnbe op bic longlicne gkeMecft Rebben. Jefe wouden grucn ge|tootcn $tjngoct gelept op biecrbjantriepf , enbe op bit <5 leben bte rot fcuer let enbe tonctuerc gfjen>ee|t cbbc,enbe btjfgijclijckooelt op bic ban ben enbe weten baer tflcberetjntn te. g)tn wilbm 2lcant(w6 1$ ben lammen san eracfy gfceujch ateStofcoubee fcrijfl. i

6c floppen sen buper leep

Van 2>uy tfdjen 35 ccrcnclauw. Qap.

'Cfatfocn.
|

Igtuj.

Branca vrfina.

^Ootfctjc 25cer tnilauw Ijeeff groo?

te

Suptfctjen rercnelau.

I
i

bzupne rouwacb.ttgf blaberc bie feer gjjeclouen jijn enbc in vijf oft
fefl/e

Mabercn crbeplt.S5ie

|eel

es

tanch ront t>an binnen r}ol , met ie* ben onberfcepben,fomftjte eenen wngljcr bick )p bopperjlc san ben (leien waflen bit bletS men croonen bit reit jtin.naer bit welcke $| faef groepet bat bieeunbe plat es. Sietpouer

re wit tnbt lanck.

Tpaetfe,
Scfcn Seerentlaut waf atn bit tanfan ben >clbcn in fommige grafacfyigfje Irggc
, <

piaeffcn.tnbe in bie beempben.

Sitcrupt bloepet in ^S?aftmeni enbc in ^jopmaent.en (e rople $00 leueret ootk jijn faet.
(

'

$aem.
Jif erttpf weibt tcr te lanbe en" in Suptfcfc* lam gfjccctenBraDcavrfina,enbe uan fommi*

gben n

tertijt

pfeudacanthmoftAcanthusGe
.

manica.^n Jfjooctibuptfcf} <ettffcb. erncfawr, ober SScrntaifj 3n Jeerbuptfcri Snptfcljen

3ngrantoi6 Qsaneljewfme faulfe,enbe awbt m> tertijt geouben ooj igbatc bat gbenaempt es in riet; ojjov/woy.
59eerenclaim>.

3l iati]n Spondylium.

f Batuete,
g)upt ferjen CeerenclautP
gtoptferjen

u merekchjeh nxrm an natueren. f Cradit en ratungrjc.

gefoon3
fiebcn befen 55eercnc(aim> in water baerfoeSS

<Brenelam

verteert enbeboet Fctjepben bit coube gefwiBen

(nbebacropgfcelept.

iean J)olenenbean -manien

san anberen gjjeme^nen bjawk.

(jeefbeeefjofttetanberebijfgb>lijekboenbe,enb(b:inckcnbaf inpkwtfe van bier oft

V(tnGutwo0ittle.
f Cgtycnacbt.
5f>SfeSi(lel biemen Sucrwostel nuempt
ger waffenbc.fat anber
ling6tnpee(,
fcceff fcfeoon

ap.

Igpii).
an
gljeffadjte,

t6 troeeberlepe

Slat

7+J een g^eflac^t e eft witte bioemen.op een fleei

onbtrljalf fpanne laneh oft

t

law

rcoDe b!oemen,enbe en eef g&ecncn fonbew

jfaw

,v^

VctnGimontle.
Leucacanth.
Carlina.

G<*p.I*f.
Spin arabic.

ccccto
Carlin. minor.

Witte

<tterm!te I.

t>ebbenbe.uffefc.enben melcfien afiefne6tn,en&emDmiPoelroeberibbeften8 een toep blaberen bja> ( mr fiooc&gelijefte palme onberfcalf of enen (eeloooiKoemwntrent fieltenDe Dwen* met tanun iU botlen.ronf fomme platte ronbe fienb baer op maffen b:eet epen enbc fiapw bmibbel tn bouen befef,bie fnoefieren fictw fit huk bit aftanie enbe Dat es Sic Me blaberhens, mitte wfftthenKe ft&oone maffen cfittcfiVin baer om Tart rmow graum Jmal Wt Pinbtmen tuffefcen joo tne.enb? (e bie wrgaet hefelijek , oft fmaeefte tuetke atfp(eten,pan gfiraepniijek bmibbel tel ee lanek ront.in

ie mitte

Suctwoitri &ff

ln,fit (malle * ottme ftrkfttfce

blaberen

otter

octetf*

W-M*

f
l

mortelen ber ierfter f maff-eni uflft enbe toot oofen fefioon bloemen jijn fwnlif (k alleen minber.Sie te mortel ltggbenbe.,Ote elaberen an oer motf elen font>er (leel,volnaer cpoer aerben

"^atan6Sef.ac^(e6,nb(aberen enbe

^"J*

tooiern>i(&,en fceeft ootk eenen flereken rueek.

"

n an enbe Sf*> gallen oan wefplaetfen i Sie fcowe ge* eruptuefhebbcre ber nwbt te lanbe jp in fiooglje rcume a!jeber(l}ien..>ier
mitte tfuetrooitele,ma(l tot

f<l

Sat anber fieflacfcf ma|l ootk

tot seefplaetfen
te

van 3tlien,an Supff<(aM,tiv

Dt m#anekrifek,al8 ftueums fe&:tjft,fiier

lanoe eefi enbekent.

>efi ftmaem.

,enbe in SSeebe befe getmoelen bloepen in ^opmaenf

cccctof.
i

VanGutwooitde.

Gap.

Igpttf,

Sicrfle geflapt anDcfen;ifieIenwo:Dt gereten in ritcr v.utv8^R!e((h tenen nacmeescrfecijDen van Acanihaleuce,al6in;iofcoitbeblt|ckt) van fommtgben Polygonaton.phyllon enDe Ifchias.cnDc fcict 00!ttjt6 Otl Den Stomejmen OOCK Spina alba

QJfagnu 9toomfrt} JCcpfr, Djen ccn n* gcIan$oDg6efonDcnDefei(elgfmbooM|>efft, boen Die hacpfg^t ficekteonbcr jtjn oldi was. ;n fommtgljenootk cardopati^nJ^eoc^Duinfcl} bawum rofe
ixtnjmtj, cnwcife ttcwurtj. ^n ^tcrDuntfc&tiuerwoitcl, witte Ctterwoitclc enDe Hartmaan Jrawfcots earttne.

ter tijt Catlina oft Carolina.nact (Eai olit*

woiDt g(jef)ecfen in JjoecfcDiijiftfe .Klein S:bcrwiirtj,Dat ce in 3?crrbuj)tfc^ (Depn (uerwoifel eDc clcn 6.arhna.3n$r<ne|jois JJetite <larline.<nt>e Defe Stfelwo:Df van foinmigben gbeo leerDen OTmDttbiocDereanSioomcngIjcIjouDcnoooiDieSiftel Diein riccrgiir* naemt woiDt nvif iKi.Jn Latijn Spina Arabica,an fommig^en Acanthis.enDe san Den 2(rabcufcrjcn mer|ers Suchaha,enDe fcucr mepninghe Duwt ons Der waerjjept
et>e
feer
gfcelitclt,

Saf anDerghcffacbfeeoockeengfceffacfcf wanEarltna,

amg^fftcn Dat >lofcO!tDce

MJIljff fat Spina Arabica Der Albafpina,DafC6

Leucacantha.feer gjjeiljdt (6.

van larlina re werm in Den ierflen graeDf,en Dieoge tof in ben Derben. f Cracijtenbercktnghe. Sic woif f l an QTarfma (n wijn gljcfoDen ee feer goct fff gl)en Die er ouDerDe pifm % an ba }pbtn,enbe ffegijen Daf <Seiatica,alfmen Dtpe croefkents van ten wtin biintku
Daer$ping(jcfoDene. ar(ina in Set fcluer maniere gBebzuptftt e feer 'goet btn grenen bie an binnen gj g?ei)uetfi oft gfjeboiffcn ji;n,enDe Die Den cramp ebbcn &ot Den . feluen ee ooch Dat

o^, ?Otf woifel

f/Batuere,

fapan Der woifel feer goet gfceDioncken. Sie weifel van ff arltna gl)epoeDerf,enbe een Diacfema fwaer ingenomen C6 feer
goet tfeggen bie aeftigeficekte gfjebiupcbf.wam Cariinafyiueftris. zpeJDinel Ifmen gjjefereuen DinDt, Dat ficpz anQ[aroht6 59? aanu6 .Kcpfer an Stoomen, c ter ooitijtci DcrJpefWentien met Dcfer weifel bcwitf gfceweeff.

an Qatlina in Den mont ge* eubenerfuct Diepijnc en weeDom an tanen. Siewoite(an <arlina met a^ijn ermengnf
wottele

Sefe felue

gfenceft Die qtiabe rupDit&cben enDe erauwagicn nlfmenfe Daer meDe beflrtjckt. o: Dat anber geflapt an (Jarlina Die ifele teanSiofewit>t6 Spina ArabicaenDe an D3lra^ UufOitn meeffere Suchaba gfe^eeten woiDf, jo fiopf enDeflelpt jp alle bloetgantk, aHe ouerelceDtghe eranck(}epf enDe loef an Den vtouwen, enDe ' foef van eatarren wt Den fcoef De in Die leDcn ftne#

henDe,a( }p inggenomenwotDf.

X)mt biyt jDtftel.

^ .^ ^(SfeSifel

ap, l^,
fmaUeblaDe^

fCfatfocn.
feeft langljactttgfe

>'renouerbepDe^Den,DicpgbefneDenenDemi
ftfienbetiozenenbefef,Den
leer gt)e(t|<b,tufrcl)en Die

blaDerm van arltna

weltke renen reehtenron^ Den bunnen fteeiwf wafi, ontrent eenen oet fioort? met gfjelneken blaberen beeleet.Daer op aen
(ie

me met (leftenDe Doienen gelijek Die

Dzpe wet oft meer ronDe boDefte waffen.retfom*

<lafiatt fnott
(?ere

DoW

h?7
Ttonbipe sDtfel.
fleren befet.enbe bcfe boeftens

(Sap. Igg.
,

eccctotjV
clepne btcrclt^

gaen in 6m0!c( Meet open rontfotttme

re bit bloemt.

gede blatxtkcne btagbenbe enbe t)at

%nfomma

Jjueren besenKene, bloemen, enbe |aet $ijn t>an fatfoene t>en

met bollenene enbe bloemen

^cf boUchen6

anarlinafeergrjelijcft,aneent>eelminberenbebleeclter narr tgeel trechenbesan

erwen.ie wotf el e6 bun.van fmeche Ijeet in oen mont

C piactfc.
ftEgt.

2>efe)iftel woibf ier tt tbe op ongeboube plaetfen

efi fep

ten wegengbeonben.

efe Siffel Moepet in fypmatnt enbe in >ogljftmaenf.

ff

Bntm,

Sefei|te(wotbtgerjeeteninj)oocb.Dupifcf2 2)teibifteI,grauw{ btffefwtb fireiiro piflel, cnBc baer naer in Jfeerbuptfeb. Stpebiftel . <nbt fe^ijnt wel te wefene een mat mereenbeg(jef(ar6janQ[arlina, enbe baer om rjebben top Die felueCariinafyiueilrii

gfjenaemf,enbe

a mogljelijeft bie Kopva Acoma van Sjjeop&tafttie.

ff

Batucrc.
tracfjf

SefeiDifleleswermwannafueren. 59{aerwat
geeft e
tiocfj ter tij
t

enbe fonberlmgfcewerckjp

onbeftent.

Van xobm avt\}amm.

f Cfatfoen.
i<fe)i|tele6 ben eartlja* mus,bj t$ ben wtlben <ef# feraen niet feer engljelijtft. {
j

Atraftilis.

SBilben (Jartrjamu.

te blaberen
bt feftenbe
.

ji|'n

rouwen?

'

S5ie bolleftene

met t>ele (teftenoe fmaUe oot feerpe &foberften6 rontfomme befet , enbe ban rot comen r}aptacf;tig(je bloemen gelijeh <ten ben Sartjjamue, van verwen blrecft geel.enbe rel bleeeher ban We bloemen van Ifarthamus. Snbe alsbiebleemt vergaen eejoo inbimen ooth in bj bok leken faet.bat ben nberen (artjjamus
ji/n

fabe

g(jelijeft

e*,maer btupnber.

C pacttc.
Sefe Sifel en waft
felfs

gier tt ianbt

vm

niet,maer wotbt in ber eruptlteftteb tersjjouengfjefaepet.

SefeSiff ef bloepet fpabe tn ,og(iffc maent oft .(jerfftmaent.

CBacm.
Stt erupt wotbt gljefjeeten n rietjr t>mWjk9" kv@- >fi enbe S fom?
migen <pv. als cfceop&tafius
agreftis.Colus ruflica.van
ferijft.

3n Latijn Atraailis.Sylueftris Cnecu,Fufus

fommigben ooek
Amyron,Afpidion,Aphcdron enbe Prxfepi, ft ter tijt SylueftrisCarthamus, bat fSttt Suptfcfj wtiben tart amus.3n Die 2tpotehen

eefl

onbehent.

f Bttttt,
Cilben ar t&amus es bzeocf? van natueren tnbe wat cerbrptenbr.
ffXrart)t etiJcrcttngljc,

.CO

&it

cccctottj,

VanGdvbobmtbictu,
b#

<ap,\$Qp

SDic foppen,o(abercn,enbe fact van befcr Siflei met peper nBe rijn roei Bermegrjt 2C jtjn goet gt preken op bte beten an Oen co'.ptoenen. SDccn fept oock.ate <cfei8 fijft,bat bie van Den eoipicenen g^cftelten jijnSS cru^t* in Ijner (jant IjouDen, enbe fcljecn pijne en gr^eooclcn aljoo langde als jp au j; bat rot rjuer $ant laten gacn Dat tan bie pijne wcBercoemt,

X><m<i<xvbobtnbittm.
fCfatfocn,
]|

ap. l$gf,
arBot>ene8it(Ue.

Atraailshirfutior.

2(rbobcnebicftts treeft lctger}apj acfjtig^e faecfxe blabcrcn ront?

femme

'

Step gfjefnebcn. g)it fit*

;

lenjijnoock rouw enbe apracljs> licrj,en6e ctuppcn lawr Ber eerben, met gtje iiclurt blaBercn bcclcct , voenbmicihciiDe

ronbe

Jjapsacfjtigrje Bi (iel bcllchcnf , in j lano

Jjcn ftckcnBcn blaberkents

fet, baer

m
l

rontfomme 6e*

bit

Hcftka.cc

fi|n.

bloemen soortcomen Bte inBe als bic vergaenjoo

inbtmen
tu|l rijen

m bic boflekene lanck

woUadjlid; jjaptken

grauw faef bef loten ie

.

rooJtdeelantktecrmct ele seefcmtgljen. f piactfe. CarbeoencBietue ivo: Dt in bic Ijeuen ge*

facjict.

CCrjt.
CarBobenebiaue Moepet tn S&iaetkmaU
irnbeinj^opmaenf.

f Baan.
if erupt worbt an piinius enBe gfyo*
p^tafiue oock oot een
ilis ahCl'Ckfllt
,

gjjeflacrjt

an

Atra-

fdc trUpt Atrailem hirfutiorem nucmcn,no ter fijt wotBbcf in bte 2(potekeng^eeetencarduusbenediaus,enbe
tlte Dit

"Cardobencdiflus, enbe Baer nacr injjjoocfi*

Duptfcfc <arBobcnebtef
fttl.Jfritr te

enbe 'Scfcgneter bt> lanbe <arBobcncBictu6.3n5rawIjoi<r}arBonbencijl.

f &utum.
QfarBobeneBfetue c
(TarBobeneBittits fpijfc off Bzanck ingenomen scrbiifft Bie groote pijne enbe fwtjV meltnge in bat r}oof(,(lcrtkt bit mcmotie.en ts fcer goet tfegc bte boofljepf gft ebtuptkf.

werm enbe Btoogfce van nafueren. f Cracbten bcrcfctngric.

(Earbue benebtet tie in wijn gjjefobefl enbe al werm gftebtoncken. gheneeff Dat tntp S felan ben buptk, boet fwectcn,Bte :ine loffen enbe bat" graueel rijferlgnBe wrwecfct We natuerlijcke cranckftepf van ben wouwen. ie felue tri/ n baer (arBobcncBiciu in grjefoben cc , fupuert bit scrmtplbe magfce nbe t$ goet tfegr}en bit rierbebaet f fe cottfc gtjcBtowken. Spoeber van (arbo6enebictus met wijn ing(jenomcnerteerfBie eoube futpmen We in bit magc jijn,cnbe boet bit ri|pen,rupmen enbe (oflfen bie op bte bwfte gbjerefen jijn,cnberupmt mite bpen 6ie6oJ|le,enbe maeckt langden abcm. 3<em 5TarbU6benebtctU8 in berfeluer manieren gb/bmpekt e6 0ocft feer gocf Berig etsenen bie njtb2oogr)cn,enbe op Bie longrjene g^ecjuetft ji|n. QfennotfealeBciBeftnpoeberca dfarBofcencbictue metroijn ingenomesfeergoetg

feg^en Bie

fcaeftigfje fteckte.aljco

Bat bit grjene Bic brfe fieckte ebben ee (i bat jp

bm*
nen

Si?9
TMttttulbefctfelett.
tii riitj.Bien

(tap. Iggff.-

cccclt*.

bu poeber m brfer manterrnin ncmen,enbe baet mebe froeeten.terftont eerlofl uwben. <felue beet cocft We tetjn ban bit eruyt in gfcefoben erbinnen bie ier>
fle

rrmj.wen g^ebjomften. <EarDii<sbenebteiii6 maffe manieren off tfapbaer f (nafienomen f sfeer gorttfe* g5 alle fenijn enbe va$iftf\cvt,alsoo bf bit eemelj fenijn tn Jeeft barr af niet en kan brfcabictjt roo!ben,ee| Dat baer naer (tarbobenebietiie tnneempt , alfmen aen twet fong^eperfoonen tafeltere erperirmiebeonben()eeft, biemen met grteen eriafcei gf^elpen enfcofe,bie met arbobenebietu6g(>enefenjijng!;en>eeft, fielitehJbiero*

njimue

och fejjiijf

f.

<fapoftbtt>atrran(Earbobene&iettt6 beef. bie roobiefcetjf enbe Bat fmerten fy tien oogden rergaen baer in aftebiuyyt, (arbobenebiciii6 gruen gl>e|footen es goei gjjefept op alle $eete triert'glje gefrotlfen, op Droiit i!if r entte fonberlingfce op Die peftiien naie cc: fcn. (Jrnbe op alle beten enbe fic> hen n ben ferpenten enbe wan ae fennnniglje gr)ebierten.

wn

X)attrotlbcsDtffclcn.

<p, Iggfj.

5ff^ Qfr wifber Siflefen Me aen bie weggen enbe tanten van bc velben enbe 6o|Tet}en 'frer te lanbe gemennltjeh wafjen omotmen Djpe gj;ef(ad2ten,bie onber oen naem
vantpilbe )i|Wen begrepen voiben.

fCfatfoetn
Scolymus.
Carduusfyiueftris.

Cardui fylueftris tertium genus.

2Sbe Siftelf.

<berbe g&eflacfct an tuiiben >i|tefen.

Sterfte gfjeftocfy van befen iffefen a|l ontrent onbert)(uen Boef off twet ten fjoogfx.enbe heeft ronbe fielen met yle #&< fautm befet, baer aen waRen flehen*

vm

ll

>)

t>ebla>

)0"rtttWttbejDitfelett,

Gap. 1$$).

tctclv.

bc Maberen,van fatfocne ben Mabercn van wit tveelj iff el geli|cft,maer mtnbcrc fon* 6er reolle,enbe biupnDf r grue n wan ve twen, op bopperfte van i>cn ftelcn roaffen ronDe vggeUrt lom befet , enbe als Dit opm tftel bollcke ne met fcerpcn botenen , gfjelitck gaen joo cemt bcr een fcboone purpure bloeme voott, enbe ban tn tvaffct foet &ett anberen iftcle n gt> e lijckvan fatfoene.maer minber.ie roottel es lamk e nbe &!ur>n met vele aenbanglSenbe fafclinghcn. z n>ecbe gfceflactjt roaft btpe of t vier voeten Ijoock t nbe fjec ft ronbe calc fcfen met
acmvaffcnDe'iuttcl jpbe fcuetcn.ie blabcrcn $ijn Den blabeu
gfielijck.al

van

om

om met fcerpe

fiche nbe botenen bcfet,

maer minDrr moe

vootgefercuen niet $00 bte et.ie

pollekcne jtjn clrpn lanckact;ticf> mei fcer feerp of t ftehc noe , bte open gaenbe purpure tloemen voo:tbttngljcn.ic trotf el ci> frcert enbe eenen voet lanek. van troiDcn tftelcn tvaft oock Dtpe oft vier weten r}oor4en;< gfteflacrjt berbe at 5 De (jeeft eenen teelten ffcel.gljecn fonber lingljejpDc fcucten DtaglicnDc.maer met bc (e

Maber jnn oen twreftcn ge li|ck, maer fmalber. noe meet ftekenbe.te bollckens van befen $tjn mineer San van S itticbc.ie biet menjijn purpure. faet e wit enbe feer clepn. te tt>o:teI van oefen , es anDcrs met
feer fcerpe ftekDe botenke befet.ie

pan vele

fafelngljen.

|T piaetfe. enbe en bit eanten van efe iff clen groepen t'e r te (anDe al om &p De n wt gfcen, bic bcempben grjevotiDen. oen velben. <n>ecbe enbe bat berbe tvotbcn ooek veel f Crjt.

ffftfcJen Moepen fn^opmacntenDcinogftmaetu".

efe iffelen jt/n gljenaemt Cardui lyiueftrw bat f6 wt'lbe i|tefen. <nDe oife twee ie rffe jijn bat gb>flacf;t van roilben (leien, bat in @Mf er gebeten tro:bt ox^i/ju.enbemitt'jn van piiniu6Carduusfyiucftris enbe ooek Limonium var fommtghcil <p(f *<r nsa m(mmii,vbemh & Pyracantha.
t j

S)at berbe e6 oock een carduus fylucftris.maer geen Scolymus,enbe bit macrj ficeten ivo:bcn Carduus afininus bat e ^fcleSijtlen.

wd gc#

q
Sie wilbe Siff elen ji/n toerm enbe
fitftt,

Batuerc.
bsoogjje tot tn ben ttoeeben graebt al$

&akn$

f Cradjt en niEKfetnglje.
ie toottel an ben toilben
t toeebe g^efiacfet.in

t|lelen,fonbmmglje

Die froerte

wijn gr>efoben enbe g^ebioncken iaecfc f tx vupUtfytyt bes ofoet,enbe boet bic vtinc ftincken enbe ftoaer van ruecke tre:bcn.cfi verbzijft mits bpen ben ffanck van ben oerfeien enbe van ben gh t fre ckn Ucbacm.

langde wostefe ean b j f buer bit viint He qua*

iefelueroojtflmet jijn vermengd gfceneeft aDequabe rjibte|ej)(nbefcojff*<s ^eetbaeropgoeffreken. efe roosteltvoibt ooek tn fommigfje (anben gfcegfceten ^oo JKtniue fe^ttfff f t># (E 8|eli| tr ooek bte iong^e feuethe ne vort ber iftele ter ff roteomenbe te lenu6 fejt,

maer

lutttl voetff te toftiglKn

jj)

6p,enbe

tiat feine tvaeteracfytek

enbe niet geef.

VanvcattvHotm, (Tap. C t fatfocn.

3(ter 5?oten

l$$tff,

getten bunne (nge (leif, rot ben gront tof op bopper fte vit bc tvater traffenbe,bie t>e neben enbe onber broater Dun $i|n mj enfngt}enbe tot fommigf e pteetfen elepne ^jjtac^tig^e veefclingben , enbe fouen aen bopperfte btek,baer bit la Der en op langde ft ccllten en tvffen , bic t!eet
t>

jijn enbe
;

gr)efeert.<uffcfjen enbe vafl onber bte tlaberen tvaffen Die ? ? otcn Die vter fcerpe ber De ft efcenbe r}oechen oft botenen h eb 6cn, enbe ba er tn lept bit

rontfommr wat

itttnt bit wit ee,vn \matmc fcfjier een aff anie gt}elt;e k.

tf<

Iff/

X>anxoatet floten.
e fe water 2?otcn woDen (jier te (art* De iet fommige pfaetfen m Bic viiticrg cfi
jtaenDe fcfcoon elaeren wateren gcoonDS.

(tap.

l^ctftj.

cctd^f.

Tribulusaquaticus.

'JBdler 3?0fen.

Ciftaem.
StterupfwoDt gb/fceeten tn nee; Tf i'oxof Uvff @-3 rt iftltjn Tribulus aqua<
ticus
.

3n

JfjoochDunffcb.

'Baffcrnuf,

SBertJernufj , tacbeinufs , pif j nufe. .* jj)t te (anDe Batr noten , enDe van \

fommtgrjen SSJfinehpfers. ^ngranefcous

SSJatrce.

C pantere.

*3v||

?V*^

QSJatef noten $tjncout, DtoogrjeenDe tfamen treckenDe van natueren.

Ccactit en rcrcfei nglic.

3(

ieblaDerenoanD: Jater noffjijn

goet gfjelijeh een plaefter gl)elept opae [efeiertgb>gb>fwtilen til fmeeringen. .05 ie felue blaberen jijn ooe goet gt)e*

btuptht tof

We fweertngen

eii

oerfjitting*

van Den mont, t>erupltngcn en" argernif* fen van Den tantleefct)e , en tot Pie (wil* (ingevan De amanPc lenen va Per heel f. fapan5Bafer noten esoockgoef
in Pie coDptten enPe

mePeepnen

tot

Pen

oogden DienenDe ermengfjf.

ie5?otengt)epoePert jtjn goet met wijn ingenomen PengfjenenPie bloetpiffen, enPe tgraueel fcebben. efe water <ftoten wotben ooeft fomtijts in groote noot , enPe in gfcebtehe *an arw Der fpijfegegbeten , maer feer luttel woetfel bwngfcen fp Pen lietjaeme, enPe maken groote er |top't(jept tn Pen buptk,enPe feer herben camerganch.

(tap, Van plotte. V Igljeflacljt.

**wilDf Pte I om an
i

Iggttt'}.
geplanf wotDt,enbe

yt Ofte e twe eberlepe van grjefiacfc.fe, <am Pte gljefaepet enbe

felfe

waft.

C^fatfocn.

te tamme SKotte r}eeft langde triercantigjje rouwe (leien, met *>e(e IcDefcs, Pte aen riek (et ront jomme met gruene fmaUe blaberhcs geltjeh een flerre befet jt(n.te bloe* men maffen op bopperfie vi ben ftelc geltjeh aen wilbe 9iotte,en $i(n J toluere bleecft

jeel,naer Pie welehe ootteoemt ront j'aet.bat ter ft gruen , naer root , enPe fen laeffen fwert ee,ie westel ee feer Ianeh,Pun enPe root. * te wilDe 9tofte es Per tammer gelt/ck, maer eei minPer, enbe met joo rouw.ie

Moemkens jijn wit.ie wottel feer Pun enPe

teer.fomtijts ooeh wat rooDacljttcb..

<T IBlaetfe.
Stofte wosDt tn geeiant ,fn TOIaenbet en, enDe in fommige piaetfen 55ta6ant bp <Sergr)en e.>p goebe ette uelben ggeplant. ie wilDe waft al om felfe aen Pte eanten an Pen elPen onPer Die rjagljen en eggb>n.

te tamme

van van

C W
te

95epDeDie9totfenbloepenm^opmaent,enDein,ogffmaent.
1

Stotte wotft gt}e5eeten tn riee; ifuf Umoy.^n

lajn Rubia.^n

Die

3potehen Ru
uj

bu rinaomm.3n Joocb.Dupffcb. SioDte.^ter

lanDt SXotfe , en meeftenPeel $}?ee,en#

,00

De Dat

cccd(Ot"f.

X><m #tte,

Gap.

Ig$(ftf,QBilbe
SXottt."

Rubiafylueftris.

/^"(^f^
bt bat poebcr van btn wouden cxavpe n.3 5raneof6 arancc. i at twlbt gfjeflacfjt tooibt ge nat mt Rubia ryiueftris.ignbe Dit wojbt an

$?

fommtgen

gelrt>cn oock oo een Atyflbn gjjcljoiiben.

T$atuet:e.

ie tamme

Stofte es raerm in btn trceeben graebt, enbe

bioo$t

(et in

btn bttbm'.

C CcacJ)t en Xtowcftfagfje.
ie wortel an tamme
bit t>er|optf>e tit

van

9totte in fjuenicp. water g^ejoben enbe gljebomJten, opent bet leuer,mi(te,nieren, enbe van bie moebere , enbe tmt6 bijen te

feet goe f tfeghen bit geelfucljt.enbe bott btn fp acijierMijft webercomen.

wotiw jjuer natuerlijdie txanthfypt als

wostel in ber feluer manieren gIjeMtn)(Itf,boe< water mahtn,tnbt fofl bit 5 wint feer fitt(ktlij(h,al}oo bat xy tt vttt a^efaupcltt tloet bott piffen. ie wout l van Otott e gfcefobcn enbe g{jeb:on<Jte n off gfjepoe c tt,tnbt mtt wijn in-, gfienome n,boet ftcyetj bat bloei bat binnene tichaems gljeronnen enbe gfieftoit es,en* 6e ee goei btn grenen bie gljeaUen $im enbe van binnen geqtietft of bot (en ji/n.

ie felue

gf

<5fapanbenwo2fe(esgoetgeb:ondtben gljencbieean fcntjnmgen gebierten

gebeten jijn, Wjfgfjeneh ooeft Die wi)n baer bit Matteren enbe wojtefen in gefoben t\)n. Sfaet van 9iotte mei fjope van ajijning&enomeri , maeeitt bit mille elejm , enbe <
g(>eneefl btc erbicr^epf

van bet

Tellier.

g&emaeefcf enbe in bit moeber gljefet, bjengljf btn vtot wen (juer natuerlijcke eraneh^pt.enbe iaecljf af bit feeonbine'enbe bit bcobt witeht. iewomlc(epng|e|tootengrjenee|taaefco?ftr.ejif enbe rupbjclient, baer mebe'tlfc cfytem befreken.

gen pefftts van bie woittl

te wtlbeSXotte en e* in ber mebecjmen

niet fottycltenjeft.

S)

faf>

X>an<ktfcmy>t.

C Ifatfoenr
i-i cefcrin ijecft
''

Aparine.

(cefertipt.

e(e tleync vier*

(trien
,

cantiglje

rouwe

met velt

IcDehens.Daer aen tvaffen lam gljc fmalle (>laDerlten6,rontfom me Die leDehens (tcrretwje g&e*

aen Bic Sotte , mact wel minDer rnDerotm>cr,en an Drfe felite (ct>c]irne waf* fenanDere g^cltjcKc Itcclkcne, DzagljenDe clepne witte Moe mirte, enDe ban naet , tont rouw faet, mce(l twee opeen (teelken. Srt
fet gfielijcfc

^eelcruptmetftelcMaDcrenen

faet blijft al

cm aertr}angfcenDt

al(l

acngfjeniertwoiDf,
glje?

tnDe ce $00 rouw Dat tet oiter Die tongrje Breken, Dietongfie Doet Hoepen. f) pinctfr,

lt

crupt waft al

omrae ontrent

Die

tm>

nenfcagfjenenljeggljen.

Moepet enDe Hengfjt Oe oen joomer Duer.

jpjet

gt/tt

faet vtoit,

St't erupt wotDt gebeet in

itnDe
?iKf?rL..

f ieer mrf r,
.

van fommigljen <puxv8f 07r-s >W<

3"

iotijn Aparioe

^n

J}t>t>ibt

Suptfcb le&kraut. 3n ScerDuptfcrj <leefs tript.3n $rancljoi6 OteMe ou'gratcron. I j?.atuerc. (Jleefetuot ea trerm cfi Djooge vi naftter?.

l^e^V

Ctntlit en ltocrciinghc <fap an Die MaDcnn enDe faet, van 2( <riecfcruptc6goet grjeOJonclten tfcgljenDie beet enDe fceck v& Die fenijnnige gcDtcrten. 55 felue fap in bte ooien g^esuppt geneej
ft
.

bit pijne enbt

weeDom

bet oozen.
jtelpt

Of.

bat Heet op Die etfc^etroni)eng^elept,eit metoerkeneliefe ermengf,werteert en Doet feepDen Die erop* penen dieren aen Den > als baet op gljelept.

it crupt ge|ooten

C tfotfoen.
3f|troo
Ijccft

Dunne ronDe

effe*

nt (ieelftens , enDe elepne fmalle plaDerhc6 rontfomme Die (telen gfjeltjck een flcrreken gefet, Den
(leeferupDefcer gljclijck maer tm'nDcr, terDer enDe niet rouw maer effen. JDte bloemen $tjn geel

enDe maften veel bp ten op eoue (celkcns, op Doppet (Ie van ben (leien gljeujck aen vnlbt SKotte , ietwwtel teer enDe fafelacbt iel?.
,

Cplactfe.

eccd^tttf.
2)it crupt
lijdt

X><xnXOa\to;
CCijt.

Cf<tp. Iggtjf.
kr,(jacJjtig(;e plaet fen,glie*

wa jt op ongfcefceuDe elDen,enDe

fomtmglje

op Den 9ee|fe l&ercfc 65 -louen.

.)opmaent enDe in .Oogfjftmae nf.
in riccr

j)et bloepct in

Si(
90ct

crupt

fject

yMw^ enDe in

Latijn Gallium.wm fommigfjen Galation (tl

Gaierium.Jn Suptfdj 3Bal|troo enDe an fommigfeen )?egerhrauf .

3n 3tancfioi6

ewuguf (.

f $atuete.
32Jal|troo es tserm enDe Dzoogge

an natueren.

mcrclw'ngljc. Sie Noemen in 5Balflroo gheftooten enDe op Dit serfoamljcjit gedept treeft Wc 3( fuif c cnbc biant tt>t,enDe (jcplen Datter ut rbtant f6. Sie felue bloemen op Die rconDen ggelept , oft in Dte nuefe g{je|lelten (Wpen Dat 25

f ract)t en

dorpen.

van SXoofen sermenggt , enDe in bit onne 2 fi$en>onnen,genefcn P j ( j ( t>( Die pcrarbept enDe moeDe $i;n,ala jp Daer meDc be|?re* ken wwDen.

ie MaDeren van TBaifitoo met

olie

VanWaltttccfer,
tfCfatfoen.
i

<ap. togfct'j,
Aiperuia."

2Balmee|ter;

Sllmeefter geeft ele w'crcanfigljc |ie(en,mef vele leDelis.Die rtfont me (crrctrijs befet jijn,met feuen
oft adjf

langgc fmalle blaDerfts,

Den blaDercn v& Sleefcrupt febier ggclt'ich, moer bxtba enDe niet rourc.Sfe bloemhene paffen acn Dopper (e t>anDcnjlie len,cnDe 511" van verwen wit , van ruecke lic* fciiicli. ghcli)ck ooch bat geel crupt es <faet
.

re ront enDe tvat rouwa

ticfe.

CPlaetre.
SBalmecfterrootDfgierte lanDe in Die go*

ggeerneinlom* peracgtigge Dowftere plaetfen, enDe bppuDe poefttighe mueren.

toaft

uenggeplant, enDetjp

CCfit.
SBalmeefter bfoepet in SKepe riecht p oceft alDerbef.

*nDe Dan

f $aem.
S)if crupt tpojDt n ter
fijn Afperula,CordiaIis,
tijt

ggeJjceten in la*

Hcrba

ftellaris.en

Spergula t

odorata.

3n

-OooctjDuptfcfc. JjjertjfrepDt

nD. , .

5BalDmepfier.3n 5?e erDuptfcJ} OBalmcefJcr

afeenieuercrupt, enDe Daer omttwDDet

3n ffrancgot's SJcimuef met wefeften naem Dattet lot peel plaetfen van tabant bef beltent es eommig&e mahen Daer
gegeeten san Den fluen in iatijn Hepatana.Hepat.ca.recoraria.enDein ^oocgDuptfcgXeoerltraut. ftan Den ongfielcerDen upoiefter6tPOJDDetgenatiuamurcata,enDe Daer oo: n^ fonDer Droaltnahe aeMupehf.
ooeft

_ a ^^f^r ^ 8^
.

/atuerc. C 323almee(ler es wat werm en Dioocg

oui, " <><

van natueren,D 'BaIRroo met f Ctac^tenbertfetna^e,

feer onaeliict.

8" epfaem cnDeerupt,in Der manierend

in fit
Deel g&efcrtiten es.
"

85ep:peftt sgeltjcfc Dte anDere.Daer afin Dat t pnDe van bat

@onw

hkf
Van (tmfcttt,
giommigfce
Dat
(jer te

(tap. Iggtnt)'.

cccclit.

f<ri}ucn Dat

IBalmcefter in Denn>ijngbdcpt, tnbe Dacr af gcD:oncken

wrb/ijt.e nDc Die crancke (cuer ftcrckt.

C OTatfoen.
i

Cruciata
fcjirr

rnfcttc.

SXufette C6ec blcecltgruc crupt,

nacr Dat gctl trcckenDc.Dj met faecb* te apikcs bcclcct es, cnDe cle Dunne eiercanugc (iedhets jeeft, m{ IcDckcs
fff

knoopks ooclt onDcrfecpDen.JDie HaDerjijndcpn bJeetetcoJf,cfiwa|jc altijtoiet tfamen enDeerupf>i|6 ffegljen malcanDer otter, f nDe bouen Die rot Den feluen leDchen6 aen Dop* jierfe van Den (leien, groepen ele depne bleeck gcele &Iocmkens,rontjomme Die ffclcn Die croon* hens enDe eranfkens flacnDe , van oen rodehen

dek bejonDerc ooclt

in sieren gljcfneDen e,enDe

g&elijekccndepnerttpfken g^efatfocneert . S)ie ipoztel en ee anDcre* niet Danc(e teere fafelingen.

ClBlaetfc. (Emfctfe ra(l gljeerne aen Die canten van Den

gracjjten.enDe bp Diewatcrloopen, jp roojDt oock

cpfommigeelDen onDer
(Erufef (e Hoepet
fcfjier

Die (jacjen

gewonDcn.

aUe Den joomer Duer.en

Trifoliumpatuftre.

fonDerlinge van in COcpe tot in Die ,Cog!} (Intact.

fi5amt.
Sit ernpt woiDf nv
Die

SSocr&OOItCn.

onDer crupt lieftjebbere in iatijn gcnat

ter tijt

Cruciata.^n J^OOC^Duplfcfe

olDm

walDmetffer
{(Ut.

3n5?ecrDuptfc% !#

CJftatuetx. <Erufeeesan natueren D:oogc c nDe tfamen treekenDe. f Cracljtenocrcbtnghc.

QErufef te es ( (eer goec fccplfacm

wonDccruMjtot aDe tntrcDige en nn wenDtgc roonDc be qua ert Dicnffeli/c, in wijn gcfoDen enDe g|jeDioncken. c?fclucctttpth-in ooclt ghencfen Dteg(jefuerfcp(, al6 Die wijn Daere ingr^efoDeneeg&eDjonckcn wotDt, nDeDatg(jefoDen crupt op Die gjje* fcuert r}ept gebonD?, gdijck fommige fegg Die eypertenfie Daer af&ebb.

VanTbocgboomn,
Capittel.
(tri;.

f Cfatfoen.
r\j. .Oerboonen Rebben bteeDacfyiV

VS'ghe effene DiekeblaDercn,alti/t

topeaen

n fteelken

tfamen.

3San
fat;

ccccl^t>f,

VanT&otQbonen,

(tap. Igrt'^.

fatfoenegrootte,Dieftte,enDf

eoehvnnaenfien De n oefonDeren MaDeren van Den gge<

mepnen boonrn fcer ggeltjelt.Ste ffelcnjrjnDun onDergaluen voet oft twee goocrj.enDe oen Dopperff e van bpen n>af| en tintte Heemftens ctiDc Daer tuiet ronDe knoppeke.Daer in fcmpn geel faet veoitcee mf .Jie rooitel e* latich wit enDe geeft vele (eDehene.
CJBIactfe.
<25oer&oonen maffen in neere vocftttgbe plaetfen enf tn faenDc a:eren,cnbc fom* ttjte ooch aen We canten van tien neuiern.

flflit. 5So()t6conenMoe!)enm^en3)?e!)nCetn-3^(eItm<^cntjOl>row6(effaetri)>.

f Baem.
Jtt erupt wciDt nv f et (ij'f gebeten tn tatijn Trifolium paiuftre.Jjter (e fanbe <ctfi fceenen,om bat get met ^pnen blaDeren , onfen ggemeijnen boonen ggehjclt te tnDe fcbtintreel tejpneDaiiVTriifopifbpyrwn.Datoockphafiolon ggenaemtnwDf, omjpne
gjje li)(hentr|e,Dict geeft

met een

phaiidos ai toftoiiDe* fcginff.

f $atuere,
3foppton ee rcerm
ent>e Dzoogfie

van natueren.

racl)t cn aercfet'ngbf faefvan3fop!on gort tffggen Den goeftetiDt anDere eouDeggefaelttttvart DfrboiftenmetguemcIjivaierggfDionefttn. (gntxte oprit goettn alfulthe manierf ggebiujjdtt een ggenen Die oloet fpouwen rnoe ggeb:ed>e iijeft van leuere jtjn.

Van "Ooffenfeert,
CtfatfoCtl.
>flen(terrt geeft

<tap. l*>.
""
9offftl(C(.'

Alopecuros.

MaDe*

ren enDe galmen fcgier ggciuch bit terwe , a(

geopgjaftue fegiijft, moer mtnDere enDe Den galmen en oiaDerr n van @rae meer ggeltjrit. >\> Doppetfie van Den hal?

men tvaffrn cu-one

gbe aren
ggehjeft.
,

faeegte gapiacgtt*
feer

Den yOoffenfteerten

Cpaetfe,
Sefr
voffenfteertrn en

wwDen

gier te lanDe

met ggevonDen , maer

groepen tot veel plaetfen va >ianesJ rijeh op Die coienvcIDen enDe elDers.

f 0aem.
g)it erupt tveiDt

van geopgia*

flueggenaemt in rieer c&anixxftc, bate tn iaujnCaudavoipinaenDem guptfeg >e(Toiflft-3 n 5 r anegoiu jQueue DerenarD. gamere enoecracljt

<vOan Die natuert eracgt ofttvert* hingge van Defen erupDeen rwwDt 09 Den ouDer niet ggevonDen.

Van tCracjacflutfya.
(Eapittei.
irrrj.

C tEfatfoen,
JDfe DlaDerfn van

ragaegawa jiin tn ( depne

ieere

DlaDerhens aen

f n

nw

benen

X><mTtct$acant\)a.
6clten ttutffenoe

ap.lf.
Tragacamha.

cccdgttf

twgacrt, gctijck
ljcri>e

t>ie

Maoerenoanfinfen. ^ufTcfjcn
wcleke

Die

wocomcn

ftekcnoc

twenen. Sic woud e6 Ijcrt fcomacb ticicnftcals jt) in Den $oomcrglje<

(wetfittiojDf $oo vloepet Daer rot een

gommeoieroitce:
Sragaefcanta rcajt reeien ent>e anDere Kperg^elijthe lano.cnDewobtooc tot font plast* als in iangue* fen an 25janeknjck tod! gjjewnen.

C JBlaetfe, in ercten.^n

f |5aem.
S5ftgljeroa6 02t>f gfceljeefcn in

riecr Tfy<wvS ; 3 n *'') n Tra g a cantha&Hircifpina.

COCft 7y)-aKvS

IC gme ttWDt

Lachryma TragachantCnoe ttt OIC 2tpelCkeU Gummi Dragaganti gjjenac IW.

&

(e gumme an ragacfjanf a es
wtt>: oogfjenoe, Der
f icn
fcfctcf

C tatucrc.

gummen vd 2tia
van natueren.

ahcltjch

f Cracijt en Bewfetngfte.

te gumme van Sragaekant a ($

gcet tot oen focjt enDe tot etc rouroit lept an Der keclcn met ^uenterjoff

fupeker crmengt.

55

3tem Bic felue gumme es goet int genomen tot Die pijne an Den (enDenen,cne
enDcotenDe&umotcncomenDe. Sefe gumme Went ooeft tot Dte
oUjittcn

quetftngljen

an ter

fclafen

san feerp*

an t>en oogwit aUs tofeotioe* fiiffu

,-,.,

q gjint 6e6 iert>c poeejw.

cccd^ttf,
~
1

Van $km 3nbtc,

Ficusindca.

i^tvitmt tnbe wonoer*

van een blabt in oer taben glje* plant ooH(oemt mbe
lijeh getr>a6,bat

f '

toaft.enoe anoere niet en

ban blabt van blabt groepen!*, trojot n iet u'jf genaemt ricus indica,
re

nee ttoii>tan fommigljen gljejjeu* ren veer bit Opuntia van JMtnts. <nbe frijnt te jpne bat Euphorbium

fcatjoannreieomjijn
afrieaoefctjnjft.

fctjioie

van

Van Bupteflt,
'fi-J (fitmf
Jen
jSojrf rif

enoe t'n iatijn

Bupreftis.tot |"om plaetfentn onfer tat

<nbe weibt Bupreftij g(jenaemt, cm Dat tjp oen offen enoe jonoerlinglje ten hoepen feer feat>e* Inth cnoe ginbrrlijck ee. 3" foliant tro.'Dt f\p tot (om plaetfen gfceoon? t>en, enfcc fomttjt oodt in SSsa&anf, moe vlaenDet en , al oaer t>'e hoepen altemet batt af g&efceten woibtn. Sefen>orme6it>an oen g^eflacljfe san oen gearaoeen peertfttwmen
.

^eemcl

eii

otemen (Eantljanoeis
Itegtjen

oft

sopaen*

fclje

nuempt

t>lueg(jelcn gljeli)ch

tnbe jjeeft bcfe , enoe e6

.

anfosmen enoe

grootte alfulty al8

iurftguere 6etljoont.<nt>e oefc ftgue* re fceD&en top willen fcter bp feiten,

om

oooi gfjeflelt fybbtn , een anoe* rtttoim, met oentvarr? cfjttgfcen Stipje*
|ri

bat

fen:nitg[>e oaer

metgp>
Itjek.

cccd^t'g.

DatvijfftedeelJesCruydeboecks,
txmbtv ctuyben/ wortelen cnbe vmdften/
bitmminbfpijfesbebtuydt/onbttfcect/fAtfotn/
n.u'111,

eradj( enDc rcereltmgbe.

Duer D. Rembert Dodoens.

T>AttflOeIbe.

_
SBfliXoIs Siofcou^ce
fcrjjjft

Gap.
A triplex Cvlueftrij,
22il SSRdtx.

fCgljeflatt.

trcee Dr(j<m!>c,<am wt>c ttifpl.

1 Cfatfocn.

A triplex fatiua.
mmeS0?K>r.

Ne toirtt n rem , ttibt m % opptrfle vin camify jtjn,m vtlt enwaflVntie $pbt tathtn Sic blabntn }ijn fonch
wa(Til>f (Wfl
,
.

amme Qfttlbt fift fang^e wdjf op

tnbt bittt,van

vnwm wit t nbt f off }p nul mttl 6efpiarpee n>(rcn,fonocriinglit (

j!)ncc%tcnchji|n.Sic6locmwa(fmaen6i>ppw(l5Da ffwllifa ( bpttninttn jrje&zongljeri.enDc jt'f'n ((rpn entte geef, na er t>ie Noemen cormf tfaef vmt Bj heet t$. <n&e in ckpn eDeRen6 btflottn grocpe. ie wctlrl fjecfi vtlt eeejefingljen.

90an pefen (ammen gfjcfludjie nw&e nocfc een ant>er Rel&e gvprtt>e,Dp(n6 W&e> 05 n,(lcien cn&efc(cemcnl):upn twt ji!n,<int)fTanM(Bfrcn, (ekn enfr pfoemen &er

f, *>oosgefereuen witte 35? el&e in alle manieren an grootte enDe fatfoene gljelijck. i ieroilbe CNelbeljeeftoockeenen laftg^cn ghjefyocekten fteel, DaernblaDercn2l ' ongljenck.maer wat minBer tamme elDe niet 9J} feer en* wffen,Den blaDere n van Die

ccedgg.

t)mtdOelbe,

ap.

U rontfomme wat gfiekerf

te bloem $ijn geetatgttc^. Sfnet e (jert en wafl in een gheDjongh/n gfcclijefc den bit tamme, te woitel Ijeeft vele eefeling(je.
t.

'3Jan Defen wfDen gljeflacljte wosDt oock notfi. een nDer g!jeonD,Da( niet feet 500 59 gr)e en wa(l maer heer bltjfMnbe met eele ftjDe fatken Ijem wf6iM,cnDe Dit g(jef(att heeft lawkwoipiglje fmaUc blaDerkcne.Die met rontfomme gljekerft en jijn.ie bloe* ntcn,faet enDe weuelen jtjn oen oo:gJftreuen wilDen feer gjwltjek.
1

ft plactfc. ie tamme SDMDen waffen in bie moeffiouen. te wtlbe wotDen af n bie canten van Deri wlDen enDe SJSelDen bloepenin 59:akmd( enDe

St>

Den weggen gjjeonben: Den joomer

otter.'

-Oopmaent en

ftfcier alle

CSKefDewotDtgliefittfenin tt'eerTfiti|ic.3nf<t(i)nAtripiex wan fommigfjen Chryfohchanon,tat ($ in iatijn Aureum oius.^n .fjooeribuptfeb. bollen en S?ilten.3n SeerDuptfcfe. ?elDe.3n Jranc^ots 2lrroe!Je8,ou onnes barnes. 3" Latijn at garn g(jefl cfc ( wo?Dt gjjejjeeten in rieer iTef>f'? mmrk. 1 -

Amplex fatiua enDe

hortenfis.3n S>uj)t|"cfe

tamme ?e IDe 3n
.

.fjoocbDujitfch. ^)tmifb>

SJJolten.gam CKolten.on arten Sfolten. atwilDt grjeflacbt woiDt gljenaempt ir eip4tt iyfi'enbe Atriplexfyiueftris.3ri [ ^oecrjbuptft&qBtibOTolienatkermolten.JiertelanDe SBilbe SRelbe.SnJran*
cbol2lrrothfefau(naiges.

at elepn wilbt grjeflacfct worbt g^|eeten in jPn>pcfeHptf<% klein

Sfeerbuptfc&ilejmSWelDe.

<5e eifemlf.3n

ffjtatmt
CDMDe ee eottt in Denierfrn gtae&t.enbe oc^ticBtof in ben twwben, fonber-lingljt J)Kmme Die tpuber enbe oc}tiger e DanDie&iiDe. 5DWbe in bie fpijfe off
eamerganck.
cfaet n SOcelDe met feite nic^ water ingenomen,openf enDe ercof If bit vnftovt SS (( leuer.enDe e gect tfegnen Die geelfuerjt gijebmptkt. SKelDegrtten gfiefiooten e* goet gfeelept op We bloetfweeren e nDe feecte gfeefwitlen. Sie arnme als Die bloetfweeren ierft beginnen te tomen, ie 'XBilbe Is bit ff Ine

acwfetnglje. moeeg&elijekanbere trupDcn gfjebrnpekt maeeto faecn

CCtactjt

ert

begfiinnen

te

ergaenf.

SRelbemet faipeaer^itenielenbeajiinvermeng^tesgoef opbwilt t'er,n6op

f(eberet;n ge(eyt.

f ^tnoetniffe.
fJ)Wb* ee( t'n bie fptffe gehit!)tkt,maeekf el fieckten , teruert Dacnficgf groepen.enDc baer en botten toet bat fpeet op f (i/f enbe cm wrtren a(e iocfee enbe ionjjpue ferijuen.
bit magr}f,

(nb e ooe feer quaef

t)<m<<rfer,

p,

(.

<!ir\ 3(tet e (weeberfianbc, groot enDe elepne, nDe e lek an bepben e 6 ooR f wbew J?' (epe,Dat n wit enbe bat nber root.ie br te Janbe g^emepn jijn. SEfatfoen. root wit ^Jcaier wafl twee oft bspe oeten Ijoocfc, enbe Beeft reit grnene ronbe ffe# velnatt |en,baer en waffen eale effene blaDeren.ben blaber an ttlb< van fatfoene al bit <jgelii(k,maer niet faec(ji oft wit enbe meeiac(i(^. ie bloemen waffen gelnek SOJelDe.rnbe baer naer poig^et fat t in ronbe platte scBehe ne beflewn.

t Cgfleflatht^

'

VanCOakv.
59

(lap,

B,itum

ij.

S)ie groote rooBe ffiaiet es Ben oo:gge# fereuen in alDer manieren van fatfoeneglw

S;ccc4|.

;(h,an alleen fijn flelen jijn fdjoon reot.'eft" Die MaBcrenjijn bwpn gruen naer Batroot tredtenBf,enBeBi)fggelijer ootft Bat faet.

%i

icpn ftatit geeft eenc grttenen

(eef.mj

eeel aempaflTenBe jpBe feuetftens bie jneijck

gooegopreaff. Sie MaBeren jijn landt enDe fmal, Ben MaBeren n SSeete niet feer on?
ggelneft, maereelminBer.

SieMoemhems

watt tfamen gnefioopf alftjth en Bie 2K elBe.&ie owtel geeft w(r

tfaet

jnnMupnroot,

eejlinggen.

Q9

DcfmcrupDegeeft 6IoetrooBe flelen,MaBerenen wielen a'l$oo Batmen met btn fape van Befen ertipBe aljoo
f cfjeone it t pof ferijuen

Sat root ggef(tgtan

kan

a Ie

me

Q3je/(ie

incltt

enBe anBers

ee(J

Ben sooiggefcreiien

ggeljcli.

C pinctfe.
Sif
eoeh Baer eomc t Ue jaren wc Berom veen, en ban emxombbet oodtsooi oncrupt gfiehotiroen.

erupt nsaft op ongge betiBe plcffcn en Bic moefgoucn, enBe Baert eens roaff

3n BmiBBel van bc joomer nwBt bit eritpf

nut jpnen Moe men mceft ggeoonBen.

C^aent.
SMf erttpt tt>o:t>t
ge geet in riec; feun-"^

Pesanferinus.

anfen

OCt.

3n

iatijn

Btum
41

jn

-OoocgDiiptfcfc enBe

JeerBuptfcg C9ter.

Battiere, Jtf crupt es cout en wcgticg va" natueren. Cract en irrcfettiglie. S)it crupt in fpi/fe geMupcht maceftt \au\e ten cametgandt, maer en es oer maggen met goet.enBe eneocBet Dat licgaem niet.

Van (Sanfcn x>ott. C Cfat forn.

.

Gap. UU

3nfcnoet waf} onBerfiahittJoet oft ttoee ooeten goocg , enBe geeft eenenreegten (leel met aenwajv fenBe $pDe feneten tc MaBeren jtjnMeet, rontfomme met Diepe hemen ggefneBen , eenen oet n een gan6
fcgierggelijeh, Baer naer Bat Biteruptooch

Sie Moemen jijn rooBacgttcg enBe depri. fact traft m een gge*
anfenooet ggenaemt
.

Biongge n,ggeltjch aen

el geeft ete

bie ffielbe

)k km*

oeefelinggen.

C piactfr
it tritpt waf oeth op onggebouBe plaet^
3tiX
i>

fen,

, '

fen,op ten (traten rnUc tw gf n,cnDe rco:Dt oot een oncrupf glcfjouDfn.

3n CSjacchmaem fnDf in .(jopmaf m tooiDt Dit crupt

ir

c$t.
met jpn Worm! geenDcn:
-fjooeijDuptfdj

Q0aem,
Stt
ernpf reotDt

n ter fijt gceefen in iatijn ps anferinus.^n

fuf,DatetHn5ffrDuptfcF;^anfenoet.3njraneJjoi'PieD D'oepeou ptD Douw, an fommigljf n ooch cbrceinfetoD enDe of ttfoD.Dat e yOere hene Doot, cm Dat Die whenen alts^p &t erupt ceten Dacr f fleruen.

?f$

f Bntmte,
gut
crupt es cout tot
fcfy'er

in

Den DerDen gracDf.

5?acrjf feape ff rt gljeiijeft 3( roosDen Datr 9?acb_tfcape (of goei en*

C Cracht en icrcftingfje,
van fcupten ggebmpcht

glit crupt

an eractjfen enDe toerdunglje Der gfcf mepne

"flrttt

nDe macb. tot allf fahen

teeequafme*.

OCCW)>t,

Crt?, ff.
Tragium Germanicum.

pt erupt e* ooch
i

^ tEfatfoCn.

DenSKfiDfn ocrcrupf.(DcpnfnftmehenDe5?e(><;;!

|t>anfaifotnf fnDf tt>efcnn>af geltjclt,macr in alDcr manie* ;

ren ccl mtnDcr,!J es e eiepn neer tf er trujjt , me f e lf tacr* Hf ns fancr Der aerDen cruppenDe. JDif bla*
*

met meel ( fceflrope f (e u>efene,Dcn fclaDerc oan 'SHtU DegljciijcK meter eel min6erf,fnDenief f f l me erDer Dan Die fclaDt rhfne an rDt l ntariole pf Sfaf f f e elf pn fnDf reit f fl maft { ifanu n in f en gr}eDtongr)en gf iijch ac Dtf
tarhens jijn c(cpntit
fcfeiinenDe
.

toilDf $fte(De.:nDeDit rel crupt

ce.

an
ji

tenen ff fr fiinchf nDf n ruech, gfjcltich va* \ tof (f n ife?,oft fimehcnDe ifctjfoy,cff ge*
lijeli

ffnenuuiilenfiochrieelietiDe.

Tplaetfc.
glit crupt tra|t hier te lanDf Bp Dfn tof*

gr)en,op fanDacjjtigjjeplaetfcn.

ftCtjit,

3n
tnet

DmiDDf l van Dm joomer woiDDct Bloemen enDe met faet gfjcoonDe n.

C|5aem.
t't crupt en fceeft g^eenen fonDf lini gljf n nacm in iati)n,enDe Dat r om tjf BBen w tfelue om jpnen vit mDf n ffanch , in riecr Tyjtoii f nDf in

l at ij'n

Tragjum, Dat f *

*Socrcrupf grjenaf mt, fnDf trantmf n ooch nocfe fwtf anDfre ragia by Siofe oJiDem tnt,o hefl>en top Dit tot onDerfeet f an Dpf n,Tragium Germanicum gf ff e ten . 90an fommigfien o:Dt Dit erupf ooch Vuiuariagenae mt,f nDf met Dpf n nacm aft onDer Dif Garofmos cruptlicf fcec-bf re if r tf lanDe ooch t>fhf nt.van ^alfritt* o!Du6 nwDDet

gfitnatmt.

f Cwc^tenieKbingbe,
Den jouwen Die
ooeft

Sit

erupt te goet g^troKf n

mf f Dtf paffte

enDe

ftc chte

an Dte moe

Df gl)f quf lf ji)n,f nDf Dijfgljf li/er

op

Die

naut I glje if pf.

Vanibcetc. ftMenatht. &p. .

/->
en SXoof.Sif OCooDf t$ ooch twceDeriepf.een Die ean V2>DiaDeren fnDf rooztelt Der toitte eefen g6f lijeh t6, enDttfn anDert Die f e n feer
<t ff f s ftof f DtrganDf "Bif

rcotf Dicht roosttl becft.Dat een wtmt g6fltfe'

ne . Hfaw

Van'&me.
Betacandida.

ccfatfoen.
.

p.

*>.

cccclppi,
9iooDeCtC

yBiM&UU.

Betanigra.

Betanigra Romana. Otoomfdje tOODt SSfeie.

'

ie wittt eet e Ijeeft

8e

greof e

6ueDa$u>
00*

effene 6faDeren,Daer wffcfeen een

g&engljeribDcn (angben feel vooiftoemt. ie Bloemen waffenaner Die ffefen Deen voitenDenanDcren, enDe $ijn Meeeftgruen vanfatfoeneg&eiijeft perreftene.. faetf6 font (jert enDe rouw. Sic wottel e6 lanch, Mcft,van 6innen wifacfyiefc. 1 te gfieme tine SXooDe fceete ca Der QBik
te oeeten

HaDeren,fle(, faet enDe tr telen ff er gljefifdt.anecn van MaDerenenDe

flelen
3

van

met wit maer 6!w;n toot. at v:emf gfjeflacfy van SXooDc

Beete,

e Der anDere enDe ggrmqme 9iooDe bate van &(aDeren,fte[en enDe faet, vanfaffoene

enDe verwen
g(jclifcft,Die

g(>elij(R

alleen 61e

wowle*

veelDicher en toner,

fefcier

een (Steecftrape

van tinnen fcfjoon root es en* De fnefer van fmaeefte Dan Die weuelen van
toe anDere 53ceten.

C JMaetfe.
SBeete woDf in Die moefljouen gefaepet. ie viemDe OCooDe woiDt op Den cruptliefy (bbet$ gfjevcnDen.
SX3t i

#.
VS

h^
<X> e eten

leueren fcuet faet in >og&|tmaent een fcr naer Dat $ g&ef<!> jifn.

f -taem,
I

<!8eeietoiM gr)e$eefeninnec;Twrxo|r>;vT\o|>.3n fatffn enMin Me3poteften Beu 3n J^ccc^Duptf^ cangolt.^n Sraneljois SBetfe. Sicula,cft If"n'l9|tlfmSice]icaCf(Sic!a,m> at Wit gfteflacfetWOtM mangelt..9ier ft fanM witte eete.^n tijt Bandida.3n Jp)oocfe.t>uptfcr2 'Seifler

gieten

jrancljois <2>ette Manche. __ f gfjemcpn Stoot grjeflaAt mibt gceeten Beanigra,9tor SRangolf, Qtooe <2&eete,enMingtanc&ois'8efte rouge. Roman, enM in Suptfcl} yioomfc^c roooe Betanign g(jenaempf atanMrwotM $ QSeet e , san fommigfen Rapa rubra.jjce wel nochtans Dattet g&een g&efladjt san 2to

penenes.

Weete es werm,Moogr}e enM afsagfjenM san naweren, fon6erKng|e Me wftte, Wt meelt afsagfeenM enM fupuerenM es.
fupuert Me mag$e, fap san witte eete g(jeMonchen maeckt eametgantft, maer en mad& niet te seel gfje&tupckt wo!&en,want anMrs $00 Mfwaeret Me magjie. felue fap in Me nuefe g&e&aen eti&e op gljeljaelf.fupuerf Me (jerffenen , opent Die 99 serftopt&ept san ten nuefen.enDe serfuet Me pijne san Mn fjoof De , fonDeru'ngfce als Mteruenieljfoegljemengljtes. .... fap san eete in Me ooien gjjcDaen , serfuet Me pijne san Mn oosen , enM Doet

f gstntce.

f Crat^tenbercWng^e.

enM

...

.... ^ ... ^ ie MaDeren san eete rouw g^eftooten gfcenefen Me witte ftelfeta$<ig$e slee* ftenDesliefcaems Daer op g&clcpt als 61e sleekcn te oren met falpeetet $tm
Dattupfensergaen.
.

Hen wosDen.

ie feiue MaDeren rouw g^eftoofen jtfn 00e goet gelept op Me sootfs eet enM fw ff imgben,enDe op Me quaDe feojffiefjeDen Des (joofts al(l apt totsalt. ie MaDeren san ee<e gfeefoDen jijn oock goet g|elijck een plaefler gelept op Me J MrMant6ept,op Dwilt sier.enDe op Me Moctfwc eren. water Daer QSeete in gfjefoDen es.Deef Me feellen enDe neten san Mn rjoofte set*
aen alfmcn
afieMupckt.
trjooft

Daer mee e waffdjet, enM; es oock Teer goet tot

bit eaekgielen

ie tsotf el san QSeete san enter in tfonfament g^efef

OScete ooc
fpijfe

serwetftt tot eamerganeh.

j\

gf)eMupckt g^eeft

Den miltfue6(igr3en,teant w opent.in Der (euer enM san (er milten.

*
j

maer es goet ingenomen 3 M'fer manieren (tg<tattpcfc(,M< serftopt^ept san

feer luttel soetf t (s,

ie
tuek.

iXooe

*ee te met

linfcn gfietotht

enM- soot

fpijfe

ingenomen ,

flopt

Mn JC

tetro!felensanMe9toomft5erooM55eete. jijngoet gfefoM entesootfpijfei ingrjenomen met olie enM- ajtjn,cnDe fomtijte oock met pceper, ggelijck Me g^emepnc
roee tttof en.

Van Poolen,

<tp,t>^

|3eXoolenj<)n seefMtfjanM san g^eflac^te, san aefenenDesanfau :* niet feer ggeli)ck, Me altfamenierfi onMtttseeg^e* malcanMren foene ] iro:fen , tcaer af Dat Deen g^eflac^t tam es , en&e Dat f lacfit en Mgrepen antct trilDf, enMDaernaet tseDerom in anDere ggeflacfjten geDeplf, I 'want Me tamme jijnfem wit enM fomroot,enMelek san Mfen es ceck
tcdbttbcat.

Zfatt

Van Poolen,
BrafsicaTritiana fiue capitata.

<tp.

t>j.

tccclggp.
Sloemlioofen.

ccfatfoeit.
Brafsica Pompeiana aut Cypria,

QJ3tt fu^ihoolrn.

^ff (acljt van wttt en looien baf jt'j'n & ajcnuvnt tuitte eiuptltoolen,' ent>e befe fc ci> ten groot e brcebe b (a&er cn,mct de bicbe ribben gelijeh aberen buertow gljen.van Den welenen bit ter (Te en bte looien fluf en trtt gr uen jijn, enbe bit anbttc
S5<i( iet flc

naervolgfjenbc b eei fneewit.bte 5 00 vafl in ren ar ot tjcn.ouer metleanberen wafen,cnd in en f lurken, bat jr, tfamen eenen gr ooten renben t loot geli ch tr 0: oen. gnbe Ie b< fe dooien den winter ouergfieftaen (jebben, joo o tuf lu ten jrj r>uer enbe b:cngl?en b loe;
j jj

men enbe faet voort grjelijehanbere looien. at anber gljcflabt van litte hooien bat ji|n bie 1

kooien oiemc attopfferje

koo

len (jeet.Sefe loolenjijn Den witten luotfteolen feer gljelijekcnbe flujiten &uer 00c ter.maer niet |oo vaftnodj en wotben ooelt <eo groot oft $00 ront niet,a(6 Me voetges

fereuen,maer bltjuen minber.enbe van jguere langljer.Sefe looien Itiinn? feer aua# Klcften bie out> verb:agen,enbe ferwn gemepnli|eft al(l begrjint te vttefene , maer (* bit winter fuet es.gfcelifth p nv int jaer naer ons peeren 3efu <Zfyifti gfteboottt SK.S.i^.g^eroeefl e*,>o btengr}en befe looien naer ben winter (leien mj fc^oonen fneewit ten bloemen voott,enbe baer naer |uer fae< in lept (jauwlteiw g(;efij<h We

anbere looien. i Sat berbe gfieflaerjt van witten looien e* een

feer

vtemt g^eflac^t

enbe wotbt

58loemhoo(eg|enaemt.(nbe bit |eeft ier(lwitgrueneblaberen,gelijeh bie witte loo len, enbe baer naer $00 eenu in bmtbbel van bpen in vlaetfe van witte gefloten blabe*
ten, veel witte biehe faecfcte flelen,feer vele eotte ipbt taerkene fcebbenbe , bie mee(l al famen bouen effen euen lanch wteomen,enbe vaft in een gljebjongrj en groepen, enbe

SX9S

ii

beft

Hot me van bcjii .Roole gfnccfeit. <gtnerDe gljcjacrjt DatmeniKaephoolen noempf (jeeft roitgruene blaDeren gMifcft 4 61c (in&ctc Ifiitte hooien, maer blpuen ongfceflofen aljoo Dat jd g(jeen tfamc m en ge floten eroppen en r)ebben,maer btengljen eenen groeten ronDen hnoop gelijeh en Sta pe oost, Die onDer Die blaDeren reepte bouen Der aetDengtoejje(,Die an binnen wit es
Dcfc ftckn rtljoo waffenDe teoiDen Die

een SXape berept enDe gj;egr)eten rtwDt. JDnDer tggeflacbt van iBtten hooien nwDt nv tn tijt 00e noclj een feer wetm glje* 5 fac^t begrepen Datmen roerte hooien n ter fijt (jeef <nbt bit grjefiaerjt geeft jo* ge lang&e (leien, enDe groote bteeDe frcertgruene blaDeren , Dtefeer oneffen en* De g(jerimpelt jtjn. Sie bloemen jtjn geel. <faet enDe Die pauwen jijn Den anDeren Rooien g&enith.
gfjelijeh een 9i.ape.enDe gfjelijdt
.

f Cfatfoen laan Den rooDen ftooleii.

Brafsica

Cumana fiuc Rubra.

BrafsicaSabeUicafiueCrirpa.

9iooDe hooien.

eeronhelDe hooien.

ier(leg^efacfetan9ioo&en hooien eeftgrcofeMeeDeeffene, bsnpne, Donther, fooDacljtigjje.gr uene blaDeren,mef reoDatfctigjje ribben g&ehjeh tieren Duertog^en. g)ie bloemen jijn geel.Die (jamrhes Dun enDe (aneft. <fae.t 'es el*i;n ront enDe van bup> ten btupn van binnen geelaejjtieft. Den SXaepfaDe feer gjjeljeh maer meerDer. i StreeDe gljeflacfy Datmen SXoofhene eet,es Den noojgrjefereuen ierfivan blaDeren gr3e(ijth,maer Daer naer $00 eriigfcet tn DmtDDel blaDeren tn een en ouer een waffenDe
1

Ifamen
3

toe fluijtenDe.gljelMeh Die witte lutjtheolen.Die an vrrrcen

Itcrjt

roof (ijn.

cgDerDe gt)eflacrjt
jijn,anDers

van 9CooDe hooien

geeft blaDeren Die geaehelt enDe DuerfneDen

van vertven bloemen enDe faDe Den ierffen g(jelijth.

vierDe gfcejaefct Dtaeggf g&erimpele ggeeroneftelDe enDe gefrc-neelDe WaDeren, nDere Den oetgt}e(treuen gfeef neft.

3at w'ffftc g&effacljt an tooit n JCooffn Bat men [jier te lanBe looie n Reet,
alBcrtlcrnffc enBe
fcfjicr

bat

een roilBt g&e ftodjMn&r e

n blaBcrcn enBe feie ce( min*

.

San Oai icrffc.anBcrs Den feluengeflatljfeghclijeh ghcflacfct wotBt met wlein btr fpnfe ghrbuipcht.mact wo:Bt mecfl alleen g&efaceet, om jnnfatt , Baer af Batmen olie flaet Btemcn voa Staepolic Baghclijcr cereoopt.
Her

iBIaetfe.

2in efc gljcflacljien t>an booten nwBen in Bie mocf&otien te lanBe gfiepfanf, ie flcoien woiDr n allee n fonuijte op Bit vclben g&clijeh Bic rapen gfxfeef.

Baer naer erpfant 3n Ben winter jijnfc bequacm om eetcn.cnBe al6 4; Ben winter piterHiiuyoo biengcn SUeertc enBe api fcuer bloemen tnBe in CSJjepe &uer faet . emmignt 9 hooien fonBcrling&e Bie witte flitbthoolcn wo:Ben ooeft in Bie )ogfi(lmaent gfcefaeect , Bie in Bie BeeBemaent oft lacbtmaent eerpiant wosbcn.cnBe in <25ieehmact, ^joijmat

Ste bf ffe hooien woiBen g^cfaepcf in teert e , enBe in QRtjf,

cft

>ogBffmaent

riitnten.cnBe
,

Ban

jtjnfe

bequaem om cetcn.

te tamme Joolen
<^.
grancljotis gljou;.
,

fBaem.
tooiBen gfteljccten

m&tUtfK^emi^ca.^nlatiimi^Csks
,Rolen.3n 5?eCcrt)BtfcI} .Rooien. 3n J
Brafsia

fttiui^n Bie apoteften Caui.3n

.fjeocrjDitptrcft.

Sat lerfe gljeflacfet v& witten Sooll woiBt g^eet? in iafifn van piinius

Trituna,nvtertlj(,Brarsicafefsi!iscapitata,en Imperials.^n JJjOOtrjBuptfcr; .Rapptfjhrallf

^)ier te lanBe witte (olupthoolen enBe (Sabunfhoolcn. 3n 5ranchoi6 (ioitr abiu at twceBegfjeflacfcirjcct in lattjn an pimiU6 Brafsica Lacuturria. jhitr telanBc

aitopehoolen.Jn Jrancljois (joi>rBe @auo. <BerBc geflacjf wo:Bt gebeten in iattfn BrafsicaPpelana, n ter tijt Brafsica Cypria; 3 3n 3talien Cauiiflores..ier te lanBe 55loemhcolen.3n {Jranc^ois (jfiour floti*. 4 <werBe gfjcflacfej ee m> ter tijt gfcenacmt Rapecauiis.enBe in Buntfcr/aiaephoolen:
5

tnjffte woiBt gheeeten cauiis ni g ra.3n3talien Negre cauies,6at6 in BuBifcb fwerte .Kooien.

Sierfle g&eflacrjt an OtooBen hoo!en,!jecf in rieet van

jn an piimus Brafsica Cumanj.3n ^ooc^BHBtfc^ Q&ieDier roter holen. Jbier Be roote roo hoo(en.3n5rane^oi6 *ou;rouges.

Safo iwgxM'ia/Xn iai

te

lan*

wecBe geflat^t wo:Bt ooth g^enaemt

tnBe rooBe olupthoolen.

Brafsica Lacutwria..ier

u (anBe

SXoofIt?

't

BerBe gfjefiacfet met Ben g^eftaeltelBen biaBeren t$ genaemt in ri;MvoB/tf." 3ruati/n Brafsta Apiana.jf)ier te lanBe ^e^aeheiBe hooien. <>it terBe rooBe Xoole tOOlDt gje^eefeit Brafsica Sabellica.en nv ter tijt Brafsica crifp; 3n -oocrjBir,tfcb, raufer hol.3n 3?eBerBuptfc^ ecronehelBe hooien. 3n graebow
(5ou;erefpuj.
oijffle gfeflacrjf Bat 6c( a(Bermin(le (.woi&f gfcenaemt in Jpjooc^BUBfftr; tein> Ber holen.^ier (e lanBe loojen. (nBe Befe hooien $ijn Bat BerBe vi hooien
geflaefet

Baer (afo af oermaent.Bat engenthjeh tn riee;xf^eCrambe g^enaemt rcoiBf.

f^5atucre.
JCooIt jijn

werm

ei

Bioogein Ben

ier(e

graeBt

rif

afoagenBe fonBeriinge

Bfe

rooBr;

f Cractyt en iCbcrtfetngtje,
ingenomen, maeet Ben bunth twft, 3( rft Boet camerganeh Ijebfcen. felwe Boet Bat ierfe water Baer Bie hoolS in gefoB $ijn. ^fap an hooien met wijn geBionehen ee goet tfeg^cn Bie betenan Ben flang^en. <S Sit felue fap met meel an fenigrieeh cermeng^t, t$ goet gljelcnt op Bie ieBen enBe Koeten Baert fleBerrijn in es.
alleen oft

fap an hooien

met trat

falpect era

ooeh goei ggebiitBcftt tof Bie ouBe enBe wrouolBe fween'ng^en tnBe lceraticn,want Jel l^epit enBe fusitert Bie felue <Sfap pan hooien Buer Bie nuc[eopgeirocken,fwjerf Ut fcerffenen enBe Bat Booft.

Sfap an hooien es

afelwf

Vanxoobt&oolm.
Sfelue fop met wijnermengt enDe Doof&ept cnbe tuptcn san ben ooit n.

Gap.

t/.

lauw

in Dieooen

galaten, es goei tfegen bics

|<p t>an hooien an enber in Die moeber met n peffu* gljefebt, verweekt Die no* tuertijche erancht)et)t t>on Den wouwen. <felue fop met jjuenicf) g&elijeh een fptope gfjefoDen , enbcDichwil6 g^elh(,ge# jf> neeft We (jeefcfjept enDe i>en Ijoejl. (nbe olie befe crosten fcceft oot bat water baer bie dooien in gefoben jijn, fonber 3 lingbe bol terfie fop.enDe bat t>an Den alDerflcdjtften StooDen hooien, bat allee off met fujjeher ingenomen fcer n>el cnbe lc$feljehen camerganch boet eb6en, enbc bie na? tuerlijche eranehljeijt an Den wouwen ocrweeht Stt fclue water C6 ooch feer goet tot alle wonDen,want als Diewite boer mebe ge* 45 tt>aflc6.en wotbcn, jco fupueref enbc gljencfet D feluc. Ste blaberctt van .Rooien enbc fonber linge bic epperfle foppehe rouw oft fecr (ut* tel gfcefoben.enbe met ajtjn ingenomcn,boen Heften eamerganeh (jebben,eit bat wat ter loffen enbc rijfen.en jjnn feer goet in befcr maniere Den miltfuctigen gfietuupeht. Sic fclue olaberen in Der jelucr manieren nacr ben eeten ingt}enomen gljcncfen bie 3J{ tnonchenfcap enDe ben Ijoof tfweer baer of comenbe.

Sic Woberen an Poolen

alleen off

met meelan erften mout ermengbj jijn JJ

goet gljelept op bic bloetfweeren cnbe alberljanbe (jeefe gljefroiQcn. Sie'felue gefoDcn enbc met Imeniet} ermgl)(,$ttn ooeh goet gelept op aUe oo:fs > tetenbe auaDeert>urjlDe fweeringfien. faef on .Kooien met ffieebe oft (menicf; water ingenomen, boobct enbc iaeerjt })

of alle mameren anwo?men.

wan .Kooien tof offeren t>erpfanf,cnbe m$ oubccrehte lic* fe t>ermengt)f,$ijn goet tfegfjen bie oerouberbe pijne cnbe weebom in Die $ube. Aooleninfptjfe gljeotupcht mahengrof en* Brafsica fyiueftris. 'Cilbcjec Poolen.

ic (leien cnbe

floehen

Q
9C

Dcfwacrtloet, fonbcrlingc
witte $ijn fceter
ter

Die SXooDc.

om ertecrcn,

cnDe gt}eucn bee

enDe ocquocmer octfcl,fonberIingi)c als jp

twccmocl gjjefoben fijn.

T)<mwtlbe$ee3<0Ol.
CCfatfocn.

(S.<tM],

3cwilDc^ec Poolen $i|nanMa* Deren pelen en bloem benloo* ren enbc elepnen tooben hooien

on fotfoent

fcer gelijch,

moer bie
iitt

fclobercn enbc (leien jijn witter,en*

De meer f oj)Joct}ttcrj,cnDc van fmoechc veel

terber.

Sffe .Kooien waffen op rouwe

.

l}ooge plocf*

fen ontrent Die eanten t>an Der jee als SiofeoJi* Des fcrijff <n wotbDen in geelam op bic (jooge
Dtjehen eil Dupnen tof weel plact fen grjeonben.

f &ntm,
Sitgljefaci)fan .Kooien wosbf gBet^eeten

tnriee; Kf^ujayf/, enbc van fommigljen

Halmiridia.3n -tatljn Brafsica fylueftris enbc BrafCca ruftica.Jjier f c lanbe t( hooien, cnbe wilbe

ee hoolen,enDc bacr nacr ntcr

ooeh Cau* lis marinus Cnbe Brafsica marina, OC WCl DattCt n (Il (6 bi( Brafsica marina on StOfCOilDCS t-t fff d wen.
tt/t

Van 6ptrtcjt'e,
lten,taer of
tt>p

ap.tnf*

cccclg%
ccl (fcrehcr

in ttrt>e pocek ontcr

Dt'e

"Gmtcngbcfereuen Ijeppen.

t^atitere SefeAoolenjijnfeerwerm ente toooc(; van natucren.cnbc

ton Mc

amme hooien.
ie wilte
*?t e

C Ctadjt en toerchirtgij,

hooien jtfn an crac^ten ente reerchtnge ten Kimmen grjclij'tk.macr 21 eel ftereher en meer fwagte.en tacr om tn tienen fp ooth met als jpijfe g(jcp:upcht. 2)ie plateren van oefen Poolen geflooten,gI}cnefen ente (jeplen tic ecrfejjc trontco $> Wbc toen fcepten tne g(jeftellen tacr op ghclcpt;

TOan 6ptna$fe
CtEfatfocn
}5inagie
(jeeft

Spinachea.

pinagie.

langrja(r)tig'r)e

ooj#

toucher graen^ faecty t>ol fape ente wecch $tjn , ente ouet fetpbe jpten tiep wtgfcefnctcn. Sic ftcel es tont pinnen hel lancjr
feerpe plateren, tte
,

tenrpefchcnoiePloemhcstfamcn in eengetsons gbt n tpaffen.cnce tacr naer tat faet fat feerp en>
te
ff

dunte ee.
Cflaetfe,

pinagt'e n>o:tt in tic moefotten j$efcp.'

pinagle

trotbf g&cfaepef in Speette enteirt

tat $p g|e* faepetes, $ooIcuerct fpfct ente bloemen, top wojtt ooeh in tenJJjerft gljefaeeet, entctefe blijft lic ten winter tuer tticrcntc efi en t;cng|t gjjeenfaet eMin tic ienteeo?(.
2(p:iD,cntc tinnen

wee maent mur

C$aem*
S't CKocfcrupt tt>o:tt n ter fijt gr^enaempt Spanachea,Spinachea,Spinacheum olus.cnte on fom>

mig&en oius Hifpanicum, an SSuetiius ente fom> wigge ntcre Stutiomaiache. -;San ten Graten fc6.cn meeftere ^tfpanacfj 3 n -ooct)buptfel} pine(.3n5?ccrtttptfcrj pinagte. 3 n $ M ^
.

djoi Srfpinare.

Ctflatucre.

pinagit te

eout enteocfe_ticf} eannatueren.

f Cracli t en tt crcfctnglir.
pinagie gegfcetcn maecht fecb>n cmergawh..feliie
n gjefoten csg^ctjonehen,

toet ooth troater tacr jp^r,

Sptnagie cp tic

fccete gcfrciO gelept erfuet tic

pte ert toet ticgefwiflen feepben. 53

V<mQ<i\>at\>um.

(tap.ig*
w'jf

CCgtjeflacht* "f 3lpatfjum als Sifeon'tca fertjft ee oierbcrlepe an g^eflae^tcfonter nodj tat
fl

f Sfotflafyt

tat in tic grachten ente ftaenbe wateren roaff tat Hippolapathum gc*

flaemt mozttjtacr af wp ooeh in ttt eapittcl ferijttcn fclcn. tTfatforn, 1 Stt ierfte ge|acrjt an (pat^um tatmen 6r (c ttc palier; off JVcrtich nupri |ceft langde fmac^crtesoo: feerpe plateren, ente mffc^en tpen eom rontc hnoop# cfetiggc jiolc pmpnc (iclcn ot,mct ajhcn plateren peelcet. 3cn tepperftc van

ten

cccc\qq&

VanCapMum.

Hap.ig.
Lapathum fatiuum.
>a(ien(ie,@root fuleker.

Oxylapathum.
J5a(i<(> off $(nt>itli.

ton (telen toafjen eele Meeckgeel cleime Moemkene been Bou ben anberen,enbe baer naer btpecamicl} tsujrn fart bunne Prileke n peffoten. ie rooit e( es (nek effen en* jesanoinnengeel. af ftwebe ge(ccgt batmen JJatientie rjref,e6 t>cn woigfjefcreuen niet fee r onge> fifek,mae r $tf n biatetm jifn meerbe r, faeeber, farcfiter enbe voel met fcerp. ie (leien in biek enbe ranch, ent>e n>a|en sier off riff oefen fiooch. ie bloemen geelaejjfKl).

<faef bzseeanficl) enbe rcet.ie n>o:fel ee fanck burt enbe geel.

i

e6 oen ierffen feer gfiefif<k,maer jtjn Maber fijn fer enbeeeelfoeeber, enbe Itggl)en meefl o Der aerben rofgrtefpest , oen pfooeren

Goeroe geffacjjf van lapatrjum

van 3Beepjee fer}ier gt}elifck, enbe 6ie (leef en toafl aljoo hoog'ne met. 90n oefen gdeflaefcfe ttwbf een roof gfceflaefct gljesonben , enoe bit rjeeff

fcr)oone

55

bondier roobe flelen.enbe b:upnc blaberen met roobe oberen enbe pefen buertrochen, fcaer root faptalfmenfe in ffueken twifft)tf rieesief,enbe anbere ee fl van flclrn,plabe# ren enbe faef ben anberen g&eli/ck. ierbe g (>ef(act)f batmen urekele nuempf fjeeft lange f/made Maberen.bie oocz 4 feerp enbe (jfer (wet jtjn,t>an fmaeeke feer fiier feljier gljelifck ajifn.Ste fleel ee ront rnbe bun,enbe baer aen taffen bie bloem bte tnujjn toet cletjn jtfn. Efaef ee btupn bztjeeanfic,ben fabe van JJatiefJ feer grjelit(k.ie motel ee lawh enbe geel. <$anbefengl}eflaci5te$ooe(feroo<knocl)een anbere batmen SXcomfeljefurckele!

naem(,btt)e((k cozfeenbe f<r)ierronbacr)tigfie, roat cawiglje enbetrifadjiigljeplaberen

r)eeff,bmbiaberenany8eplfcr)iergr}elifck, maer minbere enbe niet bichefffcerf. ie flelen jim feer enbe baer aen roafl bat faef gljelijek aen bi( anbere.

#n befen g&eflac&te effer oce een tlejin trilbt ureftele batmen

fcaep* urekele

nuempf.

Van Capatyum;
Onlb.
"Itflf.

<tav>,ip.
OxaUsparua.

cccc\$$i:
tfp UHfafc.

9Coomfc&.c <5ureke/e.

ituempt , enBe Bit e* san MaBeren , Moemen.' fielen enBe faet Ben grooten urekefe feer Sgcftf'cti.maer in al t>eei f nOc ongelijck min* Sere.Sie fciaBerkenejijn feer deijn.Bir peel fans Bun ontrent ren pointe eocb,Bie Bick> wils met Den faBe enBe Moemen, en ooe (om tifu met Ben MaBeren fefcoon Moet root ge* son&en tr>o:6c.)ie toostel ee Bun enBe teer. 5 ctrijff!( gef(ad>t Bof in Ut jtaenBe n>a* leren enBegracbjenwafl Ijeeft grootelan*

gefarDeMaDeren,Den MaBeren it<paticl}

feergljeltjckmaertjeei meerBer.

Sie

(leien

3ijnront,enBen>af[en vier off wjfoft meer roeten oocij,Baer a Moemeti faetvoo:f* tomen geli|ck aen Bie J)attc. SietroJtei
tt Bick enBe

van Binnen Meetk rooDacijticb.

^aticIjnjaftinnattewxfigfjcMempDen enBe neere Moeken,

3)atientiet0JBt (jierte lanBe in Bie^o*

i
3

uengjjrfaepet.

DerBe

gfjefarrjt

groecet op BoJre piaet*

fen enBe tp Den wegljen.

glit 2ioeBe palief; rooJtn in fommig&e ffloefljouen gfwonDen

<S@

ertke

cecctomii.
t,

X>an <yat\>m.<tw.i!0.

urckeiewoiDtmeejJinDieljou'rngljefaejiee.wojDt nochtans oeck gljeoonDenm fommt'^e BeempDen enDe Dontkere plaetfcn.

eaepsemdtelewafgljeerneopDJOogBeoelDen.
5

Sat

wjffte g fceflacbt groepef

m Me racbtert enDe (aenDe waf eren, enDe wo:Df

t}ier

telanDceelgbeonDen.

q%i)t. in saeckmaent enDetn -fjomaent. Bloepen oaniapatfium 2UU Defe gb(ffacb.ten f jBacm. neer ^Boy. 3n Ut 3n Begrepen. naem enen e onber wo:Den OTe Defe mtpen
rfte Sheflacbt

2lpofekenLapatiurn. JinRuftiex enDe Lapathiini.3n Die

,

'au
Sat

&n tfe;**Afc P .3n *aft)nRumexacum,.3n Me2lpo*

fommtge plaetfen peerMck.

ZxtM
i

(e lanDe paticfj,c tot

fweeDe gbeflacbt wortt

fijt

g6*6"

fcmmigBen nr

Rhabarbarura

monachorum.WW alen6 COC H.ppolapathon^iet

.

^FW;
m

3" ffrat jow J)ar*Ue

3" iattjn Rum ratmus.wm

telanDeCatientie.3n3rm6w<s.

f .apacieniie.

x7r8op y?p.3 *<><"" rieer in gfienaemt es Dere Beflarbt parelle fauluage. SrancbMs 5alicb.3n wtlbe Suntfcb. bat n ee fee nigrum.enbe m> ter lijf Lapathun, afijn gBefieetenin l root wo'bf

*n

,.. T

P*

fyiue-

,,

Sanstn Sahen6(oet.3n5ran(^i8 draconis3nuptfcl Sangui s ! AceSpoteken Me oi.s.3n enDe iatijn neer #*; gbeflacbt geef in
loierbe

Sa

an fommtgen <s

Magon

tofa3n!oocc|Ml!,tfdJ aut ampffer.

3n

fteerDuptfcb. Sttrckeie.

3" ffrMScw
fnDerlingfce
l

^s'at Sootnf * gBefla* coc fotlt"* Bw Die oan Den ouDerssIje&mpckt enDe
?|x; f OxalisgBenaemf
.

m^

el

xalis cttt,(

Befcreuen t$ gbcwecf,

"*' ^ enDe
1,n '

'1 *',"' 't'

*
_

5?

tetlijf

WO!bt^OxalisRomanaCllbeAcetrfaRomanag5e >

fctrunffiDcii&Wft OCoomfcB. <Surckele.3n5ranc6oi6

Sat eleijn an ftila 3n Jfrotpwfa

<

befen gbeflacbte worbf

gMeeten Oxahspama.3n Meapote

^^ &"<,

A te Ace, <

&!>" urampffer.jfjiet te lanDe

caepe ourckele eflell

@ttrchele.3n5rane6oipetitei5jeine!jpe(ife@aieite *-/-,. -latijn ,r:m\^y.y\ neer in Beet gracBf wa| en Me ' tn otjffte gbcflacfit 3a|fer ampfo Hippolapathum.off Lapathu magnu.of f Rumexpaluftris.Sn .fjeocrjDuptfcb. JkrelleDeaue. patttfc.3n Jrancbme eftQBater rootpatiek (anDe fer Atet te
DJoocb oatt na getempetf.maet re&elijek toetmfe in enM; coube efe eeuwen fijn f recKeM tl. ootk M?f tfam bat faet, gratMJonberitng^e Mroc teren tot febjer in M'n
','

cCtatljtenttiercfttnglje. t maften Sie Blaberen an aOen befen erupDen g^efoB enDe ooi fpijfe ingenomen &v ootft ct water Dacr fj) M>et Bupehtreecft.Sfelue M-n enM^ eamersaneK \(ait<n

er(eerl 35 vmnl$t wat offera* olie an Stoofen en m$ Sie Matre sru grffof oe Daer op 8?e ey(. Den Ijoof an er apofiumatic aBefwien Me faecb.te tfi Mjen tjersa

8!>eMoncfic (topt De loop (t wijn met water oft faef van Der magen. walswan rootme(ijoen,en6e6eneempfMit J>e6uBtren&e8fieneeflMif (leeck an Den feoiptoenen, ets ooeft feer goef tfegBen Die Beet enDe
paticb. enM-

an

(gnreftele

g^een ptj sejicken feotpioen wo:Dl t>an een j) 300 Dat Die Dit faef ing^enomen 6ft,a! '

Sif

felue faet

&

neoftweeDomengBeuoelf. '<** t|egn goet fijn enDe gfceDtomken in wijn g^efoDen Sie woitelen an Defen eri^Den Den jom an trawWjept Die natuerlifeke maken.oerweeken Me geelfttcbf,Doen water
wen,enDe Doen Den (een enDe Dafgraueel6ieeken enDe rijfen. Sie fetue woitelen in ajijn gefoOc.oft rouw gBepoote , gfienefen
Dte r
eRt. ineDe beft Daer liebaf alfmfe onfuijuerbj 6es

^-

._, 3 uf
tcbei;

qua

6e trauwagi eiT ae wtwMgfee Dat meckfel.en tfegBen goet oock es feer in ftjn wosfelen gBefoDe Swaf er Daer Defe wa(fcb.ef Daer meDe ucb.aem baDet Daer oft in trauwagien.alfmenf quaDt

&

Van Campfana.
<Ji|n Daer Defe

&tp,

&

tctclvwttj.
van ben tanDcn
,

woiteUn

in gljefoDc n (ijtuvttfiut Die pt/ne

in

ben Sy

mont gbe(joitDett,enDe van ben ooien baet in gbeDacn. 2)ie wo:tden afjoo g^cfoDm verfrerrn cn&t Doen fcepben tic dieren enDe gcfwiOcn 3
ontrent'Den ooien baet opgljdepf.

Sie fetoe nwtd met ajijn gc(looten ertceren enbe gljenefen Die Ije rDe milte , ent J8 6c alleen gljcflootcn f nDc op bic bepmdiiefte placf fen an Den :oun>en gedept flelpt
enbe oucr(oeDige natucrlijche erantfyept van benviouwe n. >0an befen wottden tnntmtn eocftgbcfcreuen Dat jp acn cm a(s gbeDiagcn.bie croppen enbe citeren boen ergacn.
Die ioet

Van Campfana;
f

ap. .

fTCfatfoen. 2lmpfana es e
crupt
,

tw'IDt moef<>

Ijef (teeft

bjeebacrjtfc

gge.bleecftgrucne, oitcr brp>>

'

|DejpDenDiep gfcefneDe b(*> Deren Dm blaDer < 9taep?

nfef (eet ongdi;cft

crupt of (

n j^ertch

moer

tninbete. 2>ie (telcwafTen ontrent

mee voeten (joocjt,

enDe erDeplen fcuer invH-dtinDcrrdrpnr, op Dopperfleoan Dm ir f It hen de acclc drpne Hoc mhc tic traffcn Den bloemen van clepn Jfjam'crrf
erupt

sanfatfome

fcbiergrjelijeft.

cpactfe.
iampfana
roaf fcljier aJ

om

op Den

roegIjm.fbnDerling&e en Die cantan Den moefljoucn enDe ontrent oc(jfac^

<ig|jep(aetjen.

^)t bfoepet

fc(jicr

ae b joomer Ducr.

q&tiem,
gr}efceetm in@rirer x(t4vi(.3n Catijn Lampfana, enDe van

Sif crupt tcotDt

(bmmig^cn Napium.
I! #attierc. fctmpfana ce van natueren

wat af*

vagenDc.

CCracl)tcnicrchtngl)C.' -Iampfna ) fs(enu8|czijff,t>oozfpijfe ingbenomen grjeeft uaef eeetfd enDe 2( toet quaDe Ijumosen groepen,nocfjf ans joo fept iofeoJiDee Dat jp meer oeDef enDe fceeter oo: Die maa.be ee.Dan iapatljum.

90an bupt en tficijaems,repnic(jt enDe

8en
Die fcotft&ept gbebiupeftt.

fupuert jp De r}upf, enDe ee Daer

om goet tfe* 55

Van (Soebett \)ty>nbii&

C Cfatfocn.
'

(tap.

$.

>ebtn (jepnDncK eeft MeeDe Diche blaDercn , Den blaDercn an ureltcle voU naer abc liicft maer co: ter enDe bjeeber.Sie (led es Dieft ontrent eenc voet boocb, n&e Daer aen wafl Dat faet.wd bp een gfceDtongljen M} 86li|* ft toe SelDen. Sif rcouci es groo(,(ancft,Dick enDe geel.
<[jBlaetfc.

oeDen

rjepnDiidt rea(l

op ongbebowDe plaetfen, bp Den (Iraten enDe wegfjen, rnDe

ontrent Die tnpnm.

i;

i/f.

X>an<So&tn\)tynbiict, cccctoggtttf. ~~
Clpt.
Jft crutjt wotDt

<ap,
oeDen

gv

Totabona.
<n v

epD:i(lt.'

met jimen bloemen

S&:aeeUmaententn.>o!>maenf gljevonDen.

f/iaem.

it cnrpt wo:Dt

gljefieetcn

m>

ter ttit

m
.

att)n Totabona, tn van fommtgljen oock j^v<roa.x<OT>[) Chryfolachanonj Dat 6 Itt iutljtj

Aureum olus.om Jljtt fonDe Mnge Dlie(t 3n jpjeoc^ountfc^ utre (jmincferfi

merbel.-fjier te idDc

S(j0^
(

Wille.

@oeDe ^ejntm'th, -tam. w|)X)) meftens oo?e,e nDe van fommtgljen 2UgoeDe.

3 jranefjois <Soute bone.

C it&tucte.
oebe fceimDJuh
e D:oog enDe

afvar

gr^enDevannatueren. ^rnct)ten)crclitngl}C. ecDe (jepn&wk tn fpi)fe oft pottagte g&e* 2t bzupekt maeekt Den bupck faeejjf, enDe Doet

camerganch Rebben.

55

oeDenJKpnDnek gtuen gSeftoofenfup!* ut we ouDe (weeringen , enD'e gljeneefl Die verfclje wonDen ban op g^elrpt , e nDe jijn <n
Die felue eeniglje gljewotmfen Die Doet &
(ter tien

'//

enDe wtvatlen.

\)a

Gnbwfe cnbe
Capittel.

Gictitye,
rif.

f Cgheflacfrt enne onoetfceet.

iJiDuiieestwccDerlcijevangSeflaeljt
J

Is iofeouDes enDe Dte ouDe OTee*

teo* Lflersfi)uen,Dateengfceflac6te6genaemt <amme gnDiute cft tweetw weDerom es tamme te wilDe Dat anDer Cicoieoe tree, enDe grjefneDeti 5 Ke,DiccenefteeftbteeDe witte blaDeren, enDe DanDer fmae
.

blaDeren. nbe Defg(>elijcr

o* W< >H". " met <>'" n Moemen,enDe

nmetgeelen.

CCfatfoeiu
i

iwtfte tamme

Den blaDeren van bloemen van fefjoone aen waffen op,enDe Daer fnetfeh bedcet.enDe wafl hen blaDeren verwen mcef bfauw.fomtijts oock wit, enDe ban naer cornet faet bat wit cs.ie
tel

Maberen. gnt'uie rjeeftgroote langde bceDe wttgruene faetljfe gclnw met ronf es Die ongrjefijtk, feel iattottwe met feet fcmmiglje

(teel es tont. jijn.te g^efneDen ooch eanten waf fomfifts aen Die fmalle blaDeren Die giieli|(R. fatfoene van voe?g&efcreuen x>an een bloemen blauwden jijn iebloemen blow ee( Dat al lufjielijehen, en met fletfl wit lawh fapacfettcft.enbe te woitel es

es wit enDe fanek enDe vergaet naer Dat Ijef faet rijp es. S)at anDer gfjeflatfjt van f ammen IfnDiuie Datmen gtcoiepe

fjeet .fceeft

wm .e. langoe ooc

w

men enDe faet coottbsing^t.

3

u ^^ grue* Donchct lange g^enaemt wotDt (jeeft CIt<o:ee at DetDe gficflac^t Dat wilDe Dwcrtogprei aDeten tooacljttgte fomtijtsmet ha!acb.ttgheblaDeren,Die ne enDe wat
'

,,

ji|n.te (leien bloemen enDe faet jtjn Der tammer Cttotepc feer gjjclijdt.enDe f8 en Ikt}teltj(he met DucrcDe.enDe Itier ooth Die wottel.Die ooeh lange ttjt blijft ffclenenDe blaDeren Der uo Safw'erDegfteflaehtDiegeelewilDe&eoiepe.esiKan 4 t>w feueiMK jeDe t>ele eoe|j,mj meer ene oft reije gheltjeh,ji|n (telen jtjn lantft.een woc bucDcr.jOie geltKh.maer fc^ier etcoiejie wilDe an Deren jijn lanch Den blaDeren "inDe.^ maer oan JJapeernpt bloemen Die gelijeh gljefatfceneert men jljn aeel

DMV?

Van (ttbfttt'e ettbe Qtotovpt* (Tap. $p

Intub&tiuIatifoli.QBifttSnWUI.

ccccImqqv.

Inmb fariu anguftifoli.dmf lJf pc

Intabum fylueftre, Cichorium;

Hedypnois.

^^

1 giCOie

J)f.

$f^-

.@tf; ow

h*P
tccclQQp). \><m
i.

Gnttuk enbe (tittotyt,

<lap.

t'j.

nwtcf e<f een oet (anck vel wit fape Dat Daer wt (oepet ale

jp gfcecme (ft

nwDt.

Sterfte (ff ttpeeDegcflacbt rcotbc Tjict te IclDein Dte (jouen gljefaepet enDe gbepfant. <?DerDe nwiii opbjoogljr grafactjtig!je,enDe op ons^cbottDe plaetfcn.cnDe fomtijte j oock in ocbtigbe gbjponoen. 4 pierDen>a|tinciepeempDen,ettDein ocbjig(je roaeferacbjt'gljc plaeffcn, pp De tt tfcfjt. grachten enDe ipaetcun. Sefe crupDen Mocpcn in Dmibbet van Den aoomer,enDe fomtift s oock woegfjer.fon* Dcrlingbe pk witte <nDiuie,Dic als jp Ptoecb. in SReerte gefaepet cts.fecr p:ocefc bloep* f nBc Daer om rootDt jp an Den boucnicru Die niet en bcgfceeren Dat jp Mocpt, maer

Dat *p groot enDe Pteef *oit,trrp in jpjopmaent oft )og ftmaent gfcefae pet, rcett Is jaer niet, maer rcotDt groot f nDe biett. ppc san < plornet ,5<>o jp jp fpa&e gb>f"<P bou toe geknoopt, Die als Dierointer aencoemt,tPt Der cerDen gliefrocken n>otDt,enDe
f nDe aljooin Die faiielegbclepf,Dacnnjp becltpit tPotDt, enDe DcXjoo

nwDf jp met

oe

tnDeajim oot

falaet gegeten.

SefecrupDen tpotDcn gljrljeetenin gben ooch tmtH\s enDe picridx.

i

rtecr<rifi'Ar.3ti aftjnintuba,anfomimy

Satierfte ghefiacfcf b>et intubumfatiuumiatifoiium.enDe Daer naervanfemmtgrjen Endiuia.^n Die ^(potehen Scarioh.Jn -OoocbDuptfcj; cariol. 3" Jretef oie tocartole. ^>ier te lanDewan Den SOJoefwouwcn enDe van Dengbjmepne man tPitie SnDiwe.Die plaetfe van (n# peter Die rechte (SnDiuie hennen Dan Dte ong^eleerDe 2lpoteker<sDte

Dmie roilDe attoutpe nemen enDe gr}etoupchen. tpeeDe g^eflacht t$ ooch een intubum fatinum^nDe woiDt

gef; eeten cichorifi fatiuum

a'potehen cfcorea domenica.3n jfjooefcDuptfclj gam tpegn>artcn.3n SeerDuptfcfi amme (Etcotepe. 3n Jranc^ois lEicote Domefticdue. DerDe gbefiacrjt roosDt gjjenacmt in friecr imfk 5 Kixf ioy-3" Jo" cichorium Intubum lylueflrc.Pan fommigen Ambubeia.3n Die apof ehJ Cicorea fylueftris^n ^)OOC^>

& hortMfe.^it'Die

Duptfcra^iiDewegtparten.JnJeerDuptfcferpilDe ico:epe. ^ngrane^cie <itMt fanluage. ^wcrDe met Den geelen Moemcn tposDf gegeett oan 9?(inius Hedypnois.jn ^)oocg# 4 Duptfc^ geel^53egaiart.^)ier te lanDe gee< (itco:epe.3n 5rancoi6 eieb>ee iaulne.

SefetrupDenjijnccut enDe Dsooge tot fc^ier in Den Derben graebf,fonDer(ing(je Dte iBilDe Die meer Dtoog&t enDe oock afagenDe pan natueten es, _. f Cracljten tbercWnglje. SiefetrupDeningfienomenfierehen Di roeecke enDe ercoelenDie eerpte magbje,-* enDe Den inrecnDigen leDenmeef DietPiIDeico!epe,DieDer mageen *it fonDerlmglje '
teejuaemee.
.

'"---;

efe felue crupDen ier(l

g^efoDen.enDe Dan met a$ijn gegeten, (toppen Den loop Des

\,

'e*. s

twpcx.Dieoanbeeteootfakeg^ecomenes. Die ee goef gbeDroneh,ce in Dmater Daer es gefoD (Etcorepe san oft fp ^fap ie (eei',tfegnen Die geetfueftt enDe eete enDe DerDeDaec^fe cortfen, SieplaDerenx>an(nD!Uteenicotepegruengeftoot tintfegen Die^eeteoerfroeej-S enDe ringen en apo(lumatien an Der magen,c!oppinge an Der Jert , ^eet f (eDercijn roote Perfittttngen an Den oogen, op Die plaetfen n Den pijnen an pupten gelept. ie felue HaDeren met meelnan ger^en mout ermcg&(, jijn goet gb.elept op Dwilf

vm

fer,enDealDerbanDe^eetegbeffPi(len. enDe (Eicosepen met olin pan Oicofen enDe SnDiuien oah Den blaDeren an fap mijn ermengbt,erfuet Die pijne an Den bopfDe Daer op gljelcpt. 3tem Dit felue fap met cerupflV enDe fijn permengbj,e6 goet gelept enDe 8B f Ff' aU Jtm op ae gb.eftptUen enDe apoftumatien Dte rereoelt beblooten te reotDen,cnDe op
rrbttttngen.

f Cglicnactjt.

A. iwt^en iO'n (tt>frkpc,*fn Bie rcilBer te reut

lat<oim>egfjt!)cetenttw6t.

crtt>e flefcenBe,

Bie

anfen Bt|?el

j5?ijf ctwcmpt trwBt. <nbe een anBer bit faet^ttr tnbt niet

ffefeenBc en te bit jfjafen

C^Dfatfocn,
Sonchustenerior.nonarperaJfjafenlatfCMttJC.'

Sonchusfylueftrior.afpera^anfenBiffel.

tX'
i

MS

lts-

anfenBiffel Ijeeft (angfje btttbt MaBeren rontfbmme bit tatutn bicp gfiefne&en; rnOe mei fterpe ffehenBe puntten enBe Botenen i>efet. ie (teel e eantacfeticfe, tinnen of,mrt (eten of( ftnoopen onBerfercBen met g^tlijchen MaBer betitel. )p Bopptrfte an Ben fte(entt>affengeelegeu(Be bloemen, Hen bloemen an papentrunt gelijtft o" fatfoene maer eel nrinher.efi alc toe ergaen$oo eomc Baer Ijaptatfctige bollenene t>oo,ie met b teinbt tpeeft ffujwJ.Sie tojfel t$ lanth en geel met eel eeff lingljen. Jpjafenlattouwe e met biaBeren.ff elen.bloemen enBe faet btt wootgljeftreuen an* fento|telfeergfielijcB,maertoeMa6eren$ijnat&:eetor,omtoe anten niet jeoBiep gfjefneBen.enBe'enfcebbengljeen Botenen oftfehenBe puncten, maer atjn fytl effen tnbc niet rouw. f[$\ittte t efe erup&en maffen wan felfe in toe moefTtouen enBe op toe eISn, en toetten veof

cntrup&en gfjefioutwn. f^pt. anfen Dtflel enBe jf)afenlatf ource,blee!>en in <Staet hmaent enBe ^cpmalt, f nBt nteefi alle Den joomer toier.

f laem,
efe tru^Ben rcot&en
1

gfie(jeefen in riet; <rlyx <

iem X(ft'n
Bie

Sonchi.n ter

lift

cicerbitse > Laucella:,Laaerorie$,enBean

erapio enBein

apofekenTaraxacoo.

lerfe geflapt ^tet SonchusafperiorofHylueftrior,3n ^>oodjbupfclj enfjtiftel, $9?oftoftel. Jya te lanBe , anfen Bifel cnBe melthweoe. 3*> 5rant|oe tattteron.

^JpeeBeg6tflatht WO:Btgbeheeten Sonchusnonafpera.oftSonchusteocrior.lpanapU;

<5<g

i)

leute

(C1U6 Lauca leporina.3n ^)00C^6UI)t|ct! JjafenftoI.Jjier te lanDe J^afen lattOUWe, )> fen flrupcft.SautpDiltel enDe (ganinen crupt.^n grancgois J)alap6 au iirurc.

T Batuete.
Sefe erupben <ijn cout ei D?ooge van natueren, fonDer (inge (e jp noclj wcrfcfc Jim want ale jp gfjeDzoocfjt ^jn ^oojijnfe tat n;ermac^tic^,al6 alenut; fcrijft.
Cracijten brrtbingljc. <fap an eenicfc an Defen eruijDen tnggenomen, erfuet Die pijne rntie knaginarie 3 van Der magjjen.De t water maften enDe Den (leen tuften enDe ri)(cn,rnDe ets feer gVet

enDe ggeelfue&f aSfelue fap ingenomen Boet ooch Dioefter6 ee( mclcfts in uer 6oiffen eomen.ett <s tnaeeft meltft feer goet enDe gljefont,a(jco Dat Die ftinDeren Daer af fe joone tnDr eoluer ri|g(jen. 4.fe(ue Doet (jet mater gljeD'ontften Daer Dit crupt in gfefoDen <e. Sfap an oneften wrfuet Die pijne enDe oereoeit Die gif te van Dat fonDamf enDe an Den fea mrfucRc IeD met eattoc Daer op gelept,en an Den ooien Daer in geDzuppt ie MaDeren van <5n<(jen grtien geftooten jim goet gelept op aDe Ijeete fwiOingenS) tnDe apo|iumatten,enDe fonDerlingljr van Der maggen. ie woite I met Den MaDeren gjieflooien, jijnootft goet g&eieptopD>epenenDe( penen *>an Den eoipioenen.
(fegften Die Dioppelpiffe

Wwe

t Cgljeflactyt.
jKSuieftferuptwiroeeDerfepeai* SiofcoJiDeefejjajff. roofiDefepnf,t>an Den

*r

welefcen Dat lept DspDerlepe es.

fCfatfoerU
Hicradum mahu."
Hieraciam minus primum.

root ^>auiefcf<rup(,

lepn Jjauteftferupt,

Hieracium minus alterum; tpeeDe eiepn .{jautcfcferupt.

t\to
% 2(t root ->auiekferupt geeft tenen rouwe n rooDaegfigen bokt |}eel.)ic ' blaberen jijn landt ouer bepbe $pDenDicp gl?eftc rft, f nDe nift (hkenDr punctkens 6efef,Den blaberen wan anfen bi|W volnaer gelijtk. >p bop* pcrfc van Den ftelenwaffenlangaegttggebollekens, Die ooortbrenggen geele ggevulDe bloemen ggedjtb Die bloemen pan anfen Dt|iel , tut ctk ingapraegtigge bollekens vergaen enDe weerj (luimen. )ie wortel eeniel feer lanck
enDe geeft veeveefeltnggen.

Sat ier|teggef(acgt van elepn Jjauiekfcrupt geeft langde ggrfneDen

blaDerrn, Den

MaDeren van papeerupt fegier ggelijekenDe,maeMtiet 300 groot oft $00 Dtep ggefneDen Die op Der eeroen wtggefprept Itgggen. <Su(fegenDen n>elthen voorttomen Die brupne,
<ale,glatfigge ffelen.voortbringgenDe geele ggevulDe b!oemen,Die ooek in wollaegtigge oft gapraegtigge bollckens verg'aen.enDe met winDe weeg (lupuen.Sie roo:tel (6 lanch

Dun,effen enDe wit.

5

enbe bloemen glje (ijeb, bic blaberen (igggen ooek op ber eerben wtggefprept, maer $im imnber.fmalbc nbe bieper ggeherftban bte blaberen van ben voorggefereu. <nbe bit Jjawekftrupt n geeft ggee'nreegte wortel, maer jtjn wortel fegijnt afggebeten, ggelntk Die wortel

SatanDer elepn Jjjauiebferupt es Denvoorggefereuenvan

(telen

*>an glupuels beet,Daer afin bierjle Deel ggefegreuen es, enbe geeft veel

acnganggen?

be fafelingnen.

S)M DerDe

e6 Dat alDerminffe

van Den Drpen elepnen, enbe t$ ten ierften -)auitkf*

er upDe va" blaDeren,bfoemen,|te(,

fclaberen jijn ooeft

enbe wortelen feer ggelijek,maer veel minbere.JDie geel eaef.enbe niet joo brupn gruen als bte blaberen van ben ier|i en

.Jjauiekferupbe.

partff-

Sefe erupben waffen op onggebouDe plaetfen bp ben eanten san ben beempben.ee; renvelDen, enbe bp Den weggen enbe watereanten.

f Trjt.
f

SefeerupbenMoepenvanin \Sraeekmaent

tot

tn.Krf(tmaew.

TjBarm. fjauickferupt wotbt ggegeeten in riet; l^u^van fommiggen rxiw.3 n if

3puleus OOtk Laftuca fyluatica,Picris enbe Thridax agria. Sat terfte ggcflacgt van .fjauiekftrupt worbt ggegeeten riet;; h t ucy tJ w. 3n iatijn Hiehicim magnumjan fommiggen Sonchirs,Laropuca oft Sitheleas.Jn -ood} Duof fcg,@rofe Jjabiegkrant.^n S?cerbuptfcg,@root ^jauiehjaupt. * 35at elepn geflacfct geet in rietr tfiauv ti n!*ev- 3" * a( ') n Hieraciam paruuni.van fommigen intybum agrefte.oft Ladca minoren -fjooegbuptfeg. .Slcpn gabiegkrant 3"
lijn Accipitrina.Van

3eerbuptfcb,(lepn Jjjautekftrupf.
*

S>at tweebe elepn ggeflacgte woibt an fommiggen ooek Morfus diabo, Seuffel bbift.bat es Supuel6'beet,ggegeeten,enbe bat om Dat bie wortel cnber oecbafgge? Deten e,ggrli)eb bie wo:telan Supnels beet.

efe erupben jtfn eeut enbe Droogge an natueren.

c Cracljt en Bowcfcingtje.
tan eraefifen enbe werekinge^iin
befe

^auiekferupben ben ontgeh feer gelijtft, lot aBe fab bienffelijek baer bie @eg goet toe ji)n,m ber feluer maniere gebrupekt. 25efe erupben ^ijn ooek goet lot Den eoggen enDe tggefiegte alfmen tfap 4 De felu 25 Doer in D:uppt,enbe fonberlingge oan tggene Datmengiupuele beet geet.

X>an cftoote foauvobilttl

ap. &>.

c tEfatfoen.
5T>3f erupf geeft groofe 6:eeDe blaDeren,Die groofer enDe bieeDer jijn Dan bie iiabet
z'*'rent)anernagie,enDemetelepnebo!enken6rontfomme befet jim, enDetufc fegen Dpen ecmt voort eenen geribben teeren brooftgen fteel met ggelijtk blaberen
<

betleet.

cacQc,

"rtttCSrodtsDrtttwbt'fte.
cirfion.

<*p. gfr.
roete g)autpBi|W.

becleet.,pBopper|te>anBe|tceltt>afen>eeJ ckiic HaDcrlicus rontfomme Benftecltmfi

in een $tt>:on,f)tn,Mifd)t n ben rcelek een rouw rent Bttfel boeken ooottcoemt Bj licjjt

purpure bloemen oostbstngljt bit met Ben roinDe oock tocefc. (tupue n Sic wt>it 1 I ee Bttfc
.

om m( eel aenrcaffcnBe fafclingfjen.

CPiactfc.
25if crupt toaft hier te iBe in Bie

BeempB
eat,

r in vochtige plan jen ontrt

ic

mater

roote SauroBtjlei

blocuet in .Coftmat.

ciaem,
it
o-wfi

erupt rooiBt g^eheetenin

k/((io[i

riec^;, 3" iotijn cirfium,an fommtg

mollis.

Bugloflum magnum, enBe Spina

Jjier te

lanoe roote SaurcBijlet in Bte 4poteften |t onbekenf.

fjRatuew.
roote <iuDi|tci ee cout enBe Btoog^e van natucrenenBe van euicfeien Ben on*
!>en feer ghelijck.

f
rnis.Bj bic

Cracfttettbmtunge.
fciijft

vOeT Befen ctupBe

anBuas

J&erbas

trend oen tlicha gljeBagfen bit pijneoanBengebotfUaBeren Boet oergaen.

Vandonbnlla, (tap.^pp
m. Egl)c(lac!)t.
OfcnDtiOa estweeocrlepe ausiofeon'6es fcfjijf i,root enBe clepne.
'

BerttHlBerSiehwepe wat gfidt'ck, fytft fangBe wi gruene blaBer Ote ouer bepBc jpen feer Bicp ghcfncBcn jijn , bit |teel ts bun ontrent enen oet oft wat meer boockenBe Bacr op roaffen ronBe kneppekens, bit ale^o open gaen,oottfc2inghen fcljoene blauwe bloemen an fatfoene enBe ern>r Ben bloemen van totioe iic&wepc feer gijclnck maer minBere.ie wottel te lanck enBe wit gfieliick
<iel)o:epe.

Stegroete<EonBtiUaee

Cifatfoen.

an
x

2>ieanBere ConBjiOa Bat es Bat eruptBafmen ^apecrupt mtempf, (jeeft fangfie blaBeren ouer bcpBe jpBen iep gefneBen,Ben blaBeren an wtlBen Sicfietepe geltiek.
liggen, uffcf-en Bie blaBeren eomen Bunne effe e hole fieelkene ooJt,Baer op oottcemen fc&oone geele geoulBe bloemen.Bie ale *>ergacn $ijn,tn rcollachtigjje botleken* eranBeren Bie met Ben roinBeroech. (iupuen.
Bie meeft opter eerBen ongljrfpjepf

Sie ttwtei

te Bun,lanek,geelacfctt4eii sol wit melekaebtieh fapts Bat Baer tot sloepet Ie }p ghcjuet|l trc:Dt.

Ste groote ConBsiOa en t$

Ijier te

lanBe met gjjemepn

maer nwBf

in btt Crupfo

liefhebbers fjouen geonBen. te eicpne Bat ts bat jjapecrupf

wa (

|ier e (anBe al

om in

bit

ittmvbt n enBe

grafplepnen.
i

te wemBe (EonBtifla bloepet in gjjepe en m zarckmaenf, anmJlpuatotmOogftmaent.

Bet apetruat bfoepet

3?aem.

A9
Condrilla.

ccccgcf.
lonBjffla.
Condrilla
altera.

JJapeaupf

tn rietf kj v/e''-3 n * Condrilla Uiin piinie Condrillon C nt>C Condrillis.wan femmtgficn oodt Cicborion cilDc Seris, tl te
ftjt

af irt(lf gcflacrjf can cfcti crUjjoe n eet

Condrilla maior.Jjjt'er IC

lan&e Condrilla.

ttccr xov/fi'^iiT^a.^n {afijn condrilla altera^n Bic 2(potcftenDensieonis,en&eRofaumporcinum;3nJ5"ocI}u0tfcl} Aojlkraut, pfaffen*

fclat.pfaffcn

Sat anbtt ggefJac^t fceet m

rorhn.Sn 3?rt>tt!>tfdj JPapewruj)f,.3onte roofen,ancltfi:Moemen,eff

(ScozftMoemen.^nJraneljoieptfenltcf.

S)efe

crupbm jtj'n

eotff nt>e

Bioogtje

van natuatn , $<lij<k bit gnBittt'en enBe

&

tjoctjen.

f CraeijtettbeKlungije.
i

<Sfap an Bie groofe (TonBjttla alleen off met wijn ingenomen (fefpf Ben loop Des 31 SujKr,fonBerfingi)e Die an (jtfte van btt (euer oosfpjonch neempf. Sfciueeruntmefjnnfn MaBeren enBe wortelen gjjeftooienenBeingIjenomen.es'a fcer goet ffeg&cn Bie t>efen an Ben fentjnmgtjen ferpemen. ie groote EonBna (lerekf oock Bie mag&e enBe Doei Bie fpiffe meeren at 3o*

rot^eus
*

f<l}si)ft.

papecrupt es an trapten enBe wercftt'ng|en Ber cfcosepen

feer gljehjck efi

maetj

ban doos alttft gfjetnupekt rcotBen. 3(em papeerunt toef Baf aps Baf den We feeelen an Ben oogr)en
wt Den enBe wel ntfjtaalfmm
f fap

Q
g

auetrceJ}(8 roaf?

batr aen Bickwite

(irijekt.

go

eccegrtf,

VanGvigetn,

<t<tp, gttff,-

ij* >e wc ( Daf tofeojt'bes enBe 6ie ouoere maer van een (rtgeron gefcreuen en heb *y benzoo roo:Ben nochtans n ter j( van ben gfceleerben treee gkeflacfcten gefluit, ten groot enbe een e!epn,Bie erupferupBen gejjeeten uwBen, baet n>p rtocl} een anber 6p gl>ewte<t ebpen,m upt fcf> rijfcrupt gljenaemf .QBaer buer bat (rigeron m> ter
j( biprrjjanbe n>an g(>eflacb.te es.
Erigeron primum

& Tecunduni.

f Watfoen.
Erigcron tertium,"

root enBe elepn (rupferupf.

rijferupt.

1 2(( groot Gfrupferupt rjf t rott grur ne waf r}ap!adjfige MaBe ren cuer iep pen jpBen Diep gliefneBen enBe gljefeaert , gljelnefc Bieblaberenantt>if

ISKoftaerf crupt. ie feelroafi twee roeten op meerljoocr), enbeopbop? JperfleoanBenferuenroaflenelepne Itnoopkens, enBe Bie roosBen elepne 5 geele Moemltens , bte feer wekken nergaen enbe in aittt rooacljftg&e off grijs (japiacljfigFje &ctleften6 wranberen,gljelijck Die bloemen van papeerupt, et met benroinbetw^upaen.Siettwtelesfafelacb.tic&enbe ^et^eel crupt c wan eenen
feer

grwene Haperen euer befte $pBen ooek Diep gefneBen, ben blaberrn win tal groot grupferupt van fat foene gfcelnckenbe , moer wel minber, gruenber,effenber,enbe mtn (japjaeljfiejj.SJie fteelroafl ontrt een fpanne ljoocl>,enBe Baer aen waffen geele Moemen,Bie ooek w>lcken in rome fcapsaeljttglje bolleks wran* beren enbe mecb jtupuen.Sie nwtel es fafVIaeJjtielj . (jnbe Bit erupt en eef f grenen
Ijreff

elepn Srupferttpt

wem Benrueefc.

fcnBerhngjjenrueek. BerBe (frigeron Bat top rifferupt g#enaempf fieb6en , Ijeeff eenen Bunnen w(j> 3 f en Boneker rooBen fieel,met elepn Bun faee^t (japiken beeleet,'enBe Baer aen waffenBe (angfie fmafle 61aberkens.5p bopper (Ie n ben flelenrcaflfen elepne fioofBekcs baer
rot elepne bleeeh geele

bloemkens poosteomf n.bif f er|oM naer Bat $p open gegaen jijn verarm

Van <tter<m.

4i>y
(tap, tn/.

ccccycii

eranberen.enDr fee 6acf grijs oft wit woien.bat c enige fouDen mogen mepnen cict met tt)d en aenmereheniDat efe bloemen an lei gn;e ttwrrn,tant binnen Den fel, f? uc >fc*r fomtfj b.nnc pk felue we > j jp open gega jijn, joo rootDc jp grije,enDe

totisDaernaer^ooopentemoailinoppilun.enoeDKn'itieariifehamhenlinetoen fDe,ti>o:Den met DenroinDe treefi g^Dmicn.Sietrouel ee Dun enDe ferr leer CIBIaetle. 1. ,

'ntnfimtT St elepn wotDt efe m

3

Sm9fcm9t mfiov ^"'^Bi!' P<tf9i

oie

^ iW8<n enDe gfcemep,

riffcrupt n>a|f in

moef (jouen gnetionben. fommigQe Doncftere bolleen en op ooit e pepten.

^Sr^
,

rooi ffrupferupt Moepet in jaeehmaeni enDe ^opmaenf.

rijferupt bloepet ooeh in oen mibt-el van ben joomer.

mn "' """"' 3 W'f m wc; V ^ rl SI* "f Ercchiites

*.

av,

,.

t5aem.

r'

<3e3n
r !

3n iatijn Scnecio.van 3n^ooc^uptfcl)tynntJiraiit. 3n gramme

.,,.

t gljeffacbt rowbt geeeten senedomaior Jiier lanDe toot rui)ltru!>f enbevanfommigfen <tifom. * - a ?"? w ee ac natmt rupfurnpt tlepn rupferup< mot te fetrwd beftew. Jtt <atl|n Senecio minor. w 0M " "f' Erignon enDe Senecio naemelijeft fgene Daer, fieopfoa* "i,"?^ a
,

lerfle

te

oft

Cf

want.ale t>oo:fept re,jijn bloem tooiDen feet &ae(t rolt enDe gnje,Daer naer pal Engeron jpnen naem Ijeeft. t*;nDe rcoiDt n ler it|t san (ConwDue efnerue cv g(> enaemt enDe on&er Dit gljeflaebten an Conyza beitelt, ^aenAt^nd. ' yywjf-. fJUatuere.
|cl>jiiff,

|tue af

%twv
<s

i(
..

nen
,

a,e Jtoulu fmfft ee

n natueren it>at ercoelenDr , nochtans fefcepDeji*

CCrac^tentbercfting^,

*irupf<rupfme($pnen blaDeren enDe fteien in water oft fteten mijn gfiefoDen enDe SheDiondien ee goef tfeg&en Die pijne enbe treebom oanDer maghen Die me peeteger*
<eenDetb;oleri|clieo<tie&ebenerIaDenee. te blaDeren met Den bloemen Heen oft met waf twne gfieftooten , Jijn oet Se* SP lept opDie 5eete gt}eftt.tllenan Dat fonDamei enDe tan Denf?aLu, ( en leDen ^ie felue blaDeren an rupftrupt metoai aiDertlepnpe enDe alDerfijnfle poeDer

a
58

'"
&ae"r

Uk

^ tmn ^ ^ m
t

((

M( wem " <"< ionDerlmg^e an Den fenureen

E
5}

fat nu gn) gap: Daer Die bloeme in oeranDe rf met faffraen enDe wat name mengftteegoet op Die oogfcen Die feer (ehen g^|hehen.

m^
g
,<?

~ a K|w*j6pt nvt fout

'

oerDzijft

Dieeroppen enDeelieren aen Den $alt Daer

olie enDe

*.

&u f "^ to:Dt ooeh met anDere erupDe mj ^ ''c'" ietgeegeten,enDeenegl}eennuaDeoftong6efonDefpi)fe.

i
!,

(l

iin g6eiiteh

fa#

t>n Cattottwe.
,

Gap,

gpitf,
tamme
welDerlepe ee

fCgheflacbt.
.

-lattoutoe es ttoeeDerJepe.Sam enDe toiiDt.td Den weldtc Die

_.
'

C trftfoen.

36*f<*< <m tamme iattouwe , ^etft langfie effene eale bJeeDacptiahe , le t f fn( m!' (fn nI B Ad}" ' 9P eenenronDenfieel.Daer ? roitmeieftacfetie^ fpinee ) ontr(ittt'eeoen6eocfetPa)1'enDe, enDe in Dopperftewel

m l?

al ,(r 'lf

'

n^?L

l.

&

fcuet#

Itok
ceccgctj,

ttettCattoiwe.
Lafmca Crifpa.
(jeeronekeloe iatiem
'.

Lafluca Satiua.

HammtiMeuwi.

feuerttens 6ia$fn*e,tott

cp efepne geeft bloemken* oortcomen,Ditin wit

hm eranberen.<faet e 6 wit tanchacbtickenbe depn.

fi^apt >ie wostd 'n* *< ' <fe.

feljiergehjekeenpeerooztele.maer ntinbere. * n>eet>e gfieflaefet an l attourae fytft gfceet oncftetc get>oittt>f n enbt tramen 95e iwongfjen blaberen g&ehjehenbe fcfiier re n6 calfs frafe,enbe anoere eef n fUttfilot* m<n,fatt enbe wouden ben oof|:eue n feer gljeltjck. J be roe gheflacbt, bat es Die alberfeftoonfte enbe albetwttfe Xaffeuwt , enbe beft aljoo bat ijeeft atooit bittbt blaberen.bte (ter bitk tfammvan teniet wo'.ttl maffen , cuereen Die onberffe op ber eerben wtgtfp!ept liggen, t nbt bit mibbelfte voinaet an (leien, tt>afl*en,enbe gfieliiek een eabupe koolefoeflupten, enbe anbere eefl oock 61oemen,faet enbe weitelen ben ierltengfcebjek, enbebif g^cflacfet te bat albediefe*
liitkjlf

4
5

batmee(itnbiefpiife&eg&eertwo:bt. 9?ocf!inbtmen ferijft Qfoiumella ten anbet scfac^t an .faftouwt btt Dowfter

grutne f nbe ftftier pttrpure biaberr n eeff. 3tem notlj n anbere beens blaberen lierjtroobatfitic!} cffrn enbe feer (eer enbe weffmaeckenbe *ijn,maer beft twee fttfiatfytn jijn m> ter tijt cnbekent. < plactfe. gljeeme tnbt waf! nette eerbe gptfatpt ( goeDe , tn Me moeffioue" taftouwe woj>( in (rijgen. vetrbe van een.want anbere en kan $p ntet b;eet wosben eft flupten en eroppt

fCqt.

Tatt ouwe wosbt weeefi enbt fpabt afle ct iaer tiuer gfiefapet, maenDen, Die5Wctrteenbe2tp:in,e'nbenaerbat jp gpefapetes binnen twee oftDjpe eeten. |po erngb; t f y bloemen e nee faeynbt Dan en te ft met btquarm om

-. matr fonberlingbr ut
.

amme .[aftomre nwbt

iaiemc.
1

T>an.ttoim>e. ^ap.^viip f Baem,

g&cfie f ten tn

cccc&ct>.

net;

( if

!vf~3n -fatijn Lauwfati -

ua.3n61capetfftfnLaauca.3n .oo$btiptf$ iauify ofr.iaftucft.3ngfancbeis

aiierfe gfiff(acl}( an fattouroe fn !>ceft g&cencn bcfonbcrcnnacm, t>an(ir( wosbt alleen Lafluca cnbe -iat tottwe g^c^ecten. >fc9c gljcflacljt ttwbf gljeeetcn an J5liniU6LaaucaairP a.3n jF)ooc^itp(fc^
3

iatfource 3n grawljote i autvc ctf fpitf. bffbf gfjcfladjt o:bt gjjcnacmpf an jMimtlS LaaucaLaconica,Laauafcfsih'sj 0" ff OUllMlla La3uca betica.n tf r fijt Laaucacapitata.3n ^)ooc(}E)uptfcj t*Sroffcr iau
.Rraufer .atttcl}.-f)ier
(f

Mbe gecrowftclbe

{ickenbe^eifferatfick3n9ferbuptfcb. gefloten iattoimx robe erop falat t.

{Jranejjote Caiffiic te|tue.

3n

4
5

<St)iftPf gjjcflatfjt VOOlbt

jat
)ie

Ui/fjtC

an ffoMtttefla gljclje C f fn LaBuca Ceciliana. (jeef La3uca Cypria.enbf an J)(tniU8 LaaucaGrsca.

f
fammf

/inttterc.

.iattoiwe ee cout cnbe oefyierj tof tn ben Ut f en oft ttwebcn graebt.

CCtacIjtEtiEttfttnglic

Sic tamme a<foutKnootfpijfcing!Jenomfn,maftfn

tft

bcetcr bfof f
niet

enbe^/nbee^

cm erteeren pan anbere moefcrj)ben,fonberltnge a!e $

lat touwe t>oot
fpijfe gljebiutKltt
t

rouw

man gefoben

jcghftcnn.'o!Pfn.
f gof veot bie ecrbJttingfce
bo!fi

an bcr magen tnbt <&

tnbe maftftt ut| om eetcn,en bf fonbcrlm* gf als $p rouro niet aji/n g^egljcten ttwbf. attoutpe ooeft in Der feluc r manict en g(jf Mupckt , boet wel f nt>c gljeruflc lijdt ffaf ff. pen , bott fcljfcn <ame rganeft Rebben , t nbc maeeftt outr; Laaucaiylueilris. loebice|)tan meldt, cnPc tsmit* bytn fect gertbm SBilbe-fattotwr, gijnen bie nitt gljcru|tcn fn luinncn , f nbf bfn of(lfrf n nbc fnfgjjf nbc ;oitwen bie t luttel focfjs bebbai , cnbe
tfcgjjen pat

walg&f n.jp twfiaf btn

6it toe bient bic

iattouwe

beft eet jp epgfccfcotcn c*.

bf gljtnf (f n>a|ff n , joo roctbt bic {at* toutr>ebittcr,enbeenee ntct bcquaem om ooj fpijfe off nberfne ing(jc nomen f c tPctbene.
flccl

SBant ale bif

Sic blabcren an iattouwe grucn ge|tooten,$ijn geet

op crfcb,e crMantfjcpt eer bie blepncn owtec* mer cnbe op aie etljiftingi)cn cnbeteilbt ier. Sfaef an iattouwe (anghe ti|t g^ebmjjflH^crbJooc^t bat manliidi faet cnbe wbniff ben iu|t oan bpflapcn.
gfjcicpf

S>

Sfelue faet ale pliniu6 ft^ijft, ceoocftgoettfegcn bit fojpiocnfn mt t wijn ing^f nomoi.

Van vobt
1

Crtttouwe,

<xp,

$
h
s~M=f Wfi{

f Cfatfoen.
1

langde cnbe ouer btijbfn ipbfn bifp g^tfnebtn witac^tig^e blabcren, bif an onber lant; bif mibbel(c
trilbe -fattomvc ^eeft

3e

titt met WS ra^B

ecl (Iflttnbc

bouncn
,

btfcf ji(n.

/?K

&ie

ft f i f s

ront

laneft

f nbc Ijoegfcer n>af#

^y^^M

fenbe ban acn bie tamme -attomt>en, tou, met (lchcn# ben boifnen , cnbe g^durftcn blabcren beclfft, acn bop*

bloemen g^fltjcft acn bie tommeniattoiiiPfn, cnbe baernacr bat faet bat toiujn
|>fr(lean ben (telen n>a(Ten bie

3,3.

ij

<e,

cccgefcf.

V<m twlbe

Qattxct,

<ap. gfg.

ttsanDere Den fDe van tammen iaf (ouwen glje(ijek.>ie otl ee elryn.

Stt

erupt w|t en Die tarnen

van t>cn ve(Den,tp Den wegfcen f nDe Dijfg(jefi)tken en

eents

f plactrc

$ebouDenpletfen,fomtijtsoockin Die moefouen,enDeDer( cornet (ttltelijeken De jaren wcDerom van felfs wou,

getapet

es,

Daer

f Ctjt.
Sefe faftouwe Moepet in Jfjejmaent enDe .Oogfjlmaenf. f |5aem.
LaSuca ("ylueftri.van Endiuia.fjoe wel nocfcts Dattet gfceen owecfc 2(poteken Die pherumbrum.3n SoJoaflree jf)ooco.Duptfcb<BilDer *atticfc..3n fteer* fe gnpiuie en es, van fommigften Serrioh.^n ounifa'BilDe iaticuwe.^n grawljous faictue fauuage.
S)ft trut worDt fiefieeten in rietr
i<,( /"

V<M w- 3"

C^atuete.
g)ieroi(De.affouwe es eens Deels van natuereeouf ettDeDJoog&e iet inDenDerDrn raeDt.enDe een Deels feerp enDe afvaglienDe.enDe met wermte gfeemengljf

&fap van
tneraanek
Sfefue

Die wilDe

l attouwe met ^uenic^ajijn gfccDscntken.iaee&f af Duet een <

Doet flap? enDe verfuet aae pifne enDe

f Craetjt ennjercWnglje.

Die waeferacjtig&e vocrjttcfjeDen.

fap ingenomen

weeDom enDe es goet <s

tfcalien Die beten

van Den eospioenen enDe pljalangien.

SpDieverbjantSJtsitesDit fapooeh goetg&eftrekenmet meltkvan

wouwen oer*

feltte fap in We oogden geDen,maetkf elaer gljeftcfte

rnDe Dunferfiet Daet
af.

" {

n m P' W<fBeng>

fet van Defe iattouwe verDzijff ootk Die (u(l van bpflapen , >en faDe van Die tamme l aftouwe g&elijck.

c enDe ce vaturflffifen

Vmtpojceleyne,
fCgheflae^t.

Gap;

g&
.

ee vtnDtmen bouen en enDe Daer , tDe^BilDt efweeDerfre,am lfN,Ceefetme (anDen vee:ttocmt. enDe in Die onDen foute gr alleen gheflaeo.t.Daf DerDe noclj een Hr' tttCfatfoen. ; (telen. 3e tamme JJoJtelepne^eeftDieke vette ronDe pm$n tooDac^figJe aen vet Daer enDe meer l}oof waffen, ontrent een fpanne op oft Die retfct

lm
tomen
2.

Oie ront voor . enDe lantkacfyicp. fatfoene 5 fe ||bIoemkenswaffentuffeenDie blaDeren enDe (telen, enDe op Dopperjte vergae joo Dte enDe als geel, h enDe Dlceck jijn cletm fidfti^nDe feer tn van enDe Daer eletme ronDe Ditke gefloten ftaelkens, Daer in Dat faet lept Dat tlepn
Dicke blaDerkens
,

van

fwart te.&ie wwtel es feer enDe fafelatgticl). maerteer* tamme Die , ronDe (telen.gfielifck Ditke vette pouelepne (jeeft Sie wilDe wtghc|p:^t cer.elepnDe^enDe ootk rooDer,enDe en waflen niet reelat op, maer liggen Dm <tm enDe faet bloemt Die minDer, DlaDeren jijn rnDe cruppen lam; Der eerDen.Sie futracBtic, nDeren gnelijtk.'iSeijDe Defe poiteletnen jtjn vol faps enDe van fmaedie

nDe wwDen met jijn enDe

iattouwe in Den joomer g^egf eten. f^crDe fcoufatpii* vcelDunne l)eeft gronDenwaf tn Die Dj foute Sat DerDeglieflatfif anoef van DlaDeren Den fclaDeren, afe^oerwig^e Ditke ge (lelen,Daer aen waffen veel nottt.ins niet aentafien, faetljterint witter,enDe ren poitelepnen feer gleltjck.maer gne* een in vaft (leien, van Den joo effen oft glat. >ie bloemen waffen en Die foppen enoe Ijoutatfcticp, enDe lantk es wo:tel |oopf gljelijtk aen Die SKelDe off CKaier.Ste (erft met. en enDe DucrenDe 6(i;f( met Den pelen enDe fommigljen blaDeren tfwinfer
olie gljelijek

Vanpictltyn;
Tnlara hnrf*nfic Portulaca hortenfis.

Cfap,

$#

4#
>#
_n

n ...f--- ^ i Portulaca

'

Hammt pwidqmr,

tylueftris.

'J
*

^ ^$
=
nri/ntwgljen.

van fdfs werf fo bit wo g(kn tnbt <wn 6(e mtcn an btn Iwuen, en#
>i( wilbt teemt

6f gtofijef ecchtn fommt'<$e tanDm cniue

fr cnrootf n enfce

SijeePo!(fj)nfta(? atnbitbupnt tn*

btbijckm

(t\b(

eyvlattftn bp bit fttafitlt*

vttl

Sfyn.tnbtimbtmgttlant
.

ggawnttn.

ft litt SHttammttnbewilbt ysoitettpntn blatpi van in <2>iatdimatnt (of in Jcrfpmafnf.rn^ e f c repte joo Uuercn } ocxk Ijuer f<*g)ie ittpoittUpnt Uetptt 3 Jpepmatnt.

CBaem,
JPttcriqmc tooJt gfccnacmpf in
v/jk'xvh
Bujitfc^
.

gtarfcqr

&tfjt Portulaca. 3 -fJ0OC(j# CSutgl.3n9rancoi6 feutvitteu

,

3"

yieutteline.^n bte Qtvett hen Portulaca. Si<r(( g&eftocfjt n>o:Dt fttfyttten portulaca fatiua,off hortenfis.3n J^OOCfeDupffcfo
,

Jjfi>

mifdj^urgd.otwsStu-fjclhratif. J^icr (e lanbt 9toomfcl>c gOotelcpnc VpMtltpnt.yn $tanteie JJourpter bu peitrcrtine 6omf (ftqiu ou culitur.

cff

tamtnt

i;

Snttbc

A9*
cccc#ct>v
'

Xfanpoictleynt;

e<*p.g.
QBilDf

ctwUtC grteflatfy t<t

tt (Ct ff Portulaca fyluftris.^n JjoOCfeDUpf fcr;

im

<[.3n<fteerWptf($griemepneofttt>ilDePo:telepne. 3t (Jrawljeis pourpter faul* trage-SKaer en es nochtans Dat rcilDt gljeflaerjt niet Daer af in fommigen boeehen vi tofeonDes g&efereuen jaet.Dte Ijeet wan natueren es.
-laftjn portulaca marina.^nSmptfcb jee J)os# terfijtin Die m> DerDe JJoteelepne $ eeleonegbeBeeteniBOjDf.ferjtjntwelte mefene Dat etupt Dafin (%ieer g(jeeeienes &wk-.3n Latijn Haiimus fonDerlinglje Dat tweeDe a^efiac^t Daer JMintus af fmjft.

Ste

$atuere.
fe
5

Ste tamme

enDeroilDe po:eelepnen jijn

e*out

fefinDenDerDengraeDt,enDcoco.>

itcbtotinDenfroeeDen. Sie e 5'<!>ne es mereheltjeh roerm enDe Dioogpe tof tn Den troeeDen gtaeDt.

tracl)tenn)ettfcingl)e.
lat (ouwe gefottptht, 2J <nDe maetht eout cncxvocbttcr) bloct.enDe gfjeeft feet luttel oetfel6,maer esgoet grje* twpeht Den gfjenen Die een feer groot e jutte in Die Dermen en mage fytbben. ftotcelepne in Der feluer manieren mgljenomen, (telpt alle loet an Ijumuer enDe <5 an rijfenDe oocjjtitrjeDen.es goet tfegt? en Die pijnen enDe teeeDom an Der Mafen enDe ttieren.enDe gbeneejt Die f-lue al roaert'Dat fp erargerf waren. j)ortrlepne'(freht ooeh Die erantlte fteete mag(je , enDe erDtijff Die quaDeieelfojttV <

Sic tamme enDe rotDe pojeclepne troiDt tn Die fpi)fe gfcelijclt

he DJoomen,enDe

eatwem'nge.eft" Daer en 6euen joo eert goet tfeglien Die,eete eoMfen enDe tfegen Die rcomten Die in D 6upeh groepen. .gjelue fap van poteelepne ingenomen , (jelpt Den grenen Die Moet fpouwen.enDe flelpt Dat root 'meu$oen,enDe Die loet van Den fpeentn enDe alle Dloetganeh . felue
eraerjt

an 6pfiapn. fap va Poteelepne geDtowh va gelijche

Dte luf

Doet ooeh Dieo:eelepne gljefoDenenDe ingenomen. fap an poeelepne met olie enDcajijn panSKoofen tfamoermengrjf, opiSooffJ grjegoten,erfueten Die pijne enDe tweDom v& Den oofDe al* pemant an te lange

Dpen g(jeerrgl>en eeft. Sfegljen Die erargerniffe enDe rjitte an Der moeDer an Wnnen enDe tfegSen Die $eete uerfroeermgen san Den Dermen.es Dat fap t>an poseelepne goet met een elifterie an onDer in Die moeDer of t Dermen gfiefeDt erff en mout ermengr)( , gliefepf op .9 te MaDeren van pouelepne met meel wan ma* fceete rooDeoog&en,wfueten Dte pijne enDe eriagljen Die (jitfe, enDe in Der feluer nieren Dienen jp~ ooeh tot Dal roilDt ter,itte enDe pijne vee Den oof De, en tot alle ers
Die fonne
fe

gaene of t

te fiaene

jjittinglKn enDe Ijeete gljefftullen.

33o!<eIepeinDenmonfg6e6outenenDegeItnout, &eneempt Die &ueire!jepf vang ten tanDcn.enDe Doet Die f anDen Die los jijn weDerom a(l faen. 3n fomma $)owlepne ereoelt al Dat er$it ee,enDe Daer om ooelt telef }9 9at (jet $ ier in Die wonDen niet en eome als }t> Daer op g^elept toiDt , alleen oft met meel san erflen mout ermengr}t. Sfaet ean J5ottelepe ingenomen, DooDet enDe iaee|f af Die n)o:men, enDe f?op<i ten loop Des Dupe;. Ste poseelepne reotDt tn Den joomer in ajt'jn an fommigSen g^eleof , enDe m$fc 5 ten rotnter greinen eappers oft falaet g^eg^eten , enDe in Dper manieren gr^eompehf, joo oertoermt enDe ftereht fj> Dte mage enDe maeeht appetijt, enDe Doet ooeh water ma* ken enDe Die wtnertjfen. t$ ooeh Defe pouelepne Die arifraga an SiofeotiDes, ^oo es jp goet tfegr}en Die 5JI cotf fe enoe tfeg^en Die Dtoppelpifle.enDe pilt Den ^uh, enDe eeft mae^t an Den feen
.
.

Je

fcehene enDe'Doen

te loffene.

Van dvtta tnatinct.

gttta manna

ap. ^^/.
gelijelt D(e

C Cfatfoen.
l}eeft pele et te Diehe

lange f malle 6 JaDtrhts ftgfrr

JJoee*
tepne.

V<mutamavina<
tttttt.&ic fleel es ront en wofl renen voel

Gap.

$$p

tcccQd&
ref morino.

Crithfamm.

onterjjaluensoet fcoocr), ente taer op romen oo:t ronte et oonke, DieoouMin> gbcri trittc Koemkens, cnDe taernaer Dm yenekrl faDe gpefijck moer meerter. g) wojtel e tiek ente welrieekente.
oft

Sif erupt

groepet en tie

eawen " bn

itt,tnbtin foute lonten , enwoitttot ee( ploetfen van (gpaengien yranckrijek eno

De Sngelont oen bit jee (amen ourrvloo Wr ggevonten 3" 9Staom wotttet in
.

>er

erujitliefrje&krs Ijouen gfceplant.

matina Moeprt (jirt te (ante >ogIjflmn{ ente -erf|imaent , moer bant op jonen natuerlijeken grom |toet
(Ifreta

t>aerKoej)et:oeg(jer.

t( erupt woiot ghefjeeten m rfeer KfiVpjK^iVa^op.^n iottj'n CrithiroununteBati.3n ttV 3p0(fftetl met tpen naem eef&ier te (ante bekenten $rancoi rille.

Cretanurina.fnpC
(

fBatuere,

ttw marina es tieogfte *>n nattteren ente afnagente, ente mibtefmti$ wtmi
tfomen in wijn gftefoten ente -.. ... * I..... a n r T..... S .. ... s . ... ... s^n ',ii r tJon<ken,toen water mahen, verweck? tie natueri Cepsa. 5aterJ)ongeti li|cke cranckr}erjt r>an ten wouwen , ente $ijn gort
....
.* , -

Sie Materen

C Craclit
*-

f n ttjcrchtngljc.
*..*

cft faet off wostelrn,oft ollegater

.

gfie# 2t

*fegrjcntiegeelfu$t.

tefen wottrn in pekel gr) e* lept ente oewaert ente taer wtgfcegrjetenghelijck tie cappere.ente in tiet manieren gfjcKuijckf, $oo jtjn <!> ter mageen oock tequaem, ente openen tie

ie Kateren on

Ms> jte

cr joptljept an ter ieuer,S9ilte ente Stren.

"Sfo^

T>mt water ponc^, &tp,gff,

3trr pong^en ecft ronte vtttt (leien met wel tacrkena ente jjjte feueten, taeraenwofien nette ticke Kateren, ten Koteren van po:celet)ne niet feet ongelijk, maer ronter, Kuptcr en ftrert gruen ter, tie alfmenfem (turken wjft, goetenrueth wtgfjeuen.JDp topperfle van ten |ielen entert*
1
,

C Cfatfocn.

asj

<a<rk6 waffrn weel fcr)oenr

Mauw

Keemks, ten

tloemken6

Sie

*>on uoc&elfceol met feer eng&elijeft. joztelee wit ente seefelac^ticrj.

CPactfc.
t't erupt teaflaen tie eanten

antengrae5#

ten ente

an ten (laenten wateren , fomtijts ootk

anten9t(uieren, ente grorjei vaft aentwater Ijoo t j Diekwile an te water ouerloepet wwtt.

tcctd
it

Van Atyn Qtvbtnttn,

faem,
kkW*

(tap. ggtt/

SBater pongfcen Moepen in SSJcpe e nOe in Vbiat ihmatnt.

erupt wo:0t gf>reeten in rieer

enOe inlatijn cep,n

ferft'ifoatt

fommigljen Anagallis aquatica enOe Becabunga.Jn JP)OOCbt>UptfC^ Bajffrpung, Mkt ungenoOer}Jungl}en..ier te lanOeBaterpongljen.^ngranejjots 25erfe.

f atucre,
if
Den fweeOengraef. f Cratljt en tbewbingije, te MaOeren van QBaterpongjjen met wijn geOioncken jtjn goef f fegljen Oie
eritpf

eewermoan

natuerenfot

fcjjterin

uw %

enOe OioppelptfTe,enOe tfeggtn Oie fco;ftpt san Oer olafen van Otnn.fonOerlin* glje ate $p met Oen woifelen an (Eoiaelcrupt wgt)enomen woiOen. Ste OlaOer S Oefen eruptie woiO ootk met ode eff ajtjn gegeten, en jtfrt een goeOe 35 rnOe oeauaeme fpijfe oen gljen t>je qualijek water lo|en,eff a oen graueel feek jijn.
oiffe

T0Anck)m@ert>Moteit, %t/(^t*3^J&%f$Iom* AtSe*-*Oeren Oie ierfl oooiteomen jtjn oen 01a* Oer en van gemrpnej)eierfelte oelnaer Jglielifek.maer minOer enOe elepnOerge* fneOen.maer Oie aen Oen (teel maffen jijn Oen Ola^
Oeren

<ap, ggfff.
Bolbocaftanon.

oanSillemef

feer ongfjeliiek.

SieOloem*

kene jtjn wit enOe waffen in eroonkens gehfek aen Oie SiUe.^faefee elepn welrteekenOr, Oen jaOe sa" (Eomijn oft venekel met feer ongeli|ek mae* minOere.Sie woitei (6 tont gf}elijek eenen woiOel
off elepn ronf appelken,
tien wit,
gjjelijek.

van Oupten Owpn v&

bm

van fmaeeke Oen J)a|tnakrn oolnaer

Epiaetfe.

Sit

erupf waf* tof oeef plaetfen in

-pollaw en*><!

Oe geelant opOieeoienoelOenenOe Op

Omwegen.

Sngelant g|jeonOen. (nOe woiOf ooek oele 3n jaoant woiet oan Oie eruptlieffjeb&ers in
Oie (jouen gljeplanf.

Sit
maent.

ertipt Oioepet

en (euertitjn faet in SSiaeek* uittil.

elepn SrerOfnofen
erupfltefljeboer*

tf erupt wosOf ingeelanOt

<jrjenaemt. <23an

fommig

wo:0#

Oef oooi

Apbs g(je(jouwen, oananOere ooi Meum,

van Oen OerOen ooos renBuibina,maerme<g(jeen san Oipen en (jeuet geli|ekemf[e, wp jje&Oen fom* rtjw gljemepnt Oat et.fouOe wefen Buniam maer vinOenOe Oat Oaer meOe ooe niet wel ouer een en eoemyco Ottnckef one meer te gbelu'ckcn met Oat /6ox(Wr<wou Bolbocafta* nonoanAIexanderTralIianus Oat n UtUjt in rieekelanOf icy( ioxrvo|/ Agriocaftanon gfceljeeten wos0t,0aert feer meOe ge(i;ekf, want Oie woitel ee gljeli/ek een Buibus.enOe $ van fmaeeke Oen lafianien niet feer ongeli|ek,aljoo Oat et Oaer om wel Bplbocaftanon & Agrbcaftanon.enOein onfe tale erOt Cafanien ggenamt mact^ woiOe n. t5atuere. Siewwtelan0enffer0tnoteneewermtotl'p6en tweeOen graeOt enOe wat t fa* tnen treekenOe. fae( re we rm enOe 0ioog6e tof fet}ier in Oen OerOen graOf
Craefit

Van COdlnvoc cttbe XOinttnoofctt, Ctap.ggfftf.

K Cracljt en tbcrehinglje.

tcccci.

ategerotnofenweJeningeclanotm Diefpife gtjebnijjefif , ent>ejijnc>aertnan3( fmaeeke ent>e wm crarfjttn.m $Roicn Dtemen paftinaUcn in -&abant mie mpt, met (eer ongjjelijcft,^ boen watet mahen.enbe wfierehen bie mag(ie , f nbe gjjeuen mifi
felbaer oetfel,enbf }i)n goet ber bfafen enbe ber nier en. CBolbotafanon als Slejranber <rauanu6 fcfjitjft ets goet grjebwpcfcf ben gfieneh
i)i'(

25

Moet fpottweri. faetmgIjenomentferme<Kt bie natuerufefteeranclt^eijt <m ben weitwen, iafegt ( f t>ie (Seeonbine.ioet water malie enbe bte wine rtjfen enbe (cflfcn, enbe e* feer go fcenJenbenen,meren,b(afen enbe milte btcerfopt jijri.

VanCOaluxvttnbtVOinuxxoofm,
t Cgfjeflatljt,
A^Mwen,enbefomwi(be$nn,bteoockekk
Stens bloemen
fjier (e

<*p. g^tuf,
tamme SWac Si'e tamme taluwt
fortt

*f\

3(rt

&en 3}?awwen vinbimtn wel

grjefiacfcten,

an ben welefc

toreibcriepe jijn.

lanbe "iBmterroofen grjenaemt wotben.jtjn memghei (tbe, nfet an bfaberen.flelen oft wa|[e,maer an fatfoene enbe eniwe an ben bloemen, want * em'gge ^c&bcn enckele blocmen.enbe fommtgrje bobbele,bte fom wtf,fom lijfoerwtck fom Iterjt root.fem fefcoen oft bsupn root, enbe fom gjjefpeeehelt jtjn . )e wtlbe $?af luwe (6 oocli twceberlcpcfroot en e ele i;n.

Malua fatiu.

f qcfatfoem
Malua fvlueflris datir. root'e OKaliiwr.

amme SSftaluwe.'Xemfttrcoffri.

SWete tamme Vftaluwt bit bt wfrlfer SKoofen taegfit.^eeft groofe ttf&r reu* 53< '"/ we olaberen, bi( meeroer.witier.ene owffenber jtjn tan 61e rlaber H anbereh

%1,
tcccci),

VanCaluwt cnbc XOintmoofm.Gcip.Qx>iU

I

5Kalun>en.ir fleel e$ tem e nbe n>afl (ets off ff urn oet (>oocb off fioogfjcr , tr baer en toaffcn fcfaone groote bloemen an weiberlepe wrtre n, g'fiefatfeeneert geltjck ge* mepne ejRalmrc Moe me n,maet vee mecrbcr,fom encke l,fom bo6ecl.2il<s bic bloemen gljcrefen Jijn^oo cornet tfact eotf,batinronbe b f rfluns tt>a( Sie tootfel eebick et Weken blijft lenige lijf buerenbe aUe jar nicuroe blaberen en (leien Booubttnglicnbe i >ie groote tnlbe caiuroe fjeeftronbartjtigjje ctfe blaberen bie tomfemme wal gfcekerft jijn.enbehupnbc^minber cnbe cffcnOrr jtjn ati Die blabetenvanbi'Wim
.

terroo|en.Sic (leel ets ront cnbc afl twee oft btpe voelen fioocn,enbe boer en watten bic bloemkcn<>,an fatfocne pen enclielen 'Binterroofen gtSelt)ck,maer eel mmbcr.m ijf blaberkens gefncben.vaocrn'en litfvctwiefan baet naer cornet faet bat tent enbt

plate^geltjekcletmckecfkfnsgefaffocnecrt.aicnwtelet; lanck en rebelijcken biek. SiecIepnerotlbeSSJcalurceebcranbcretr'il* Malua fyiueftrispnmiia. 5 t>e calutoc (eet ghedjek, meier bie blaberc $tjn Slepn wilBe Maluwe. roatronberenbemtnber,bic bloemen n>atblceci> *"*'% ker,cnbe bic (leien en taf|en niet recht op,maer /3Jlj p 'r^V uppcnlanc; oer eetoen. g)ie reojtel J lanckfnbcBick. fc^V^ lanekenbcick. s|ff&

owht^*$3^Y

CJSlaetfe,
i

>iefamme

Maluwe

6ie

6e QBiwerreofen

t>!egfj< t tt>o!bt Bier te

136e in oie Ijou geplant.

A^\\

Sic tt>tl6e maffen op ongeboubepfaetfen,

ben wegen enoe aen
oie

by'**

eanten an oen

QCfjt.

velbm'K^ >t -'

Sie finten oofen Hoepen in JOopmaem en*'^$L_ 6e 5ogflmaerit.23ie miloe ialiircen beglW;
tien te sloepen in

an oaeren troost
joo
letteren $p

Q&taeckmacnt , enbe Hoepen f'' tot in oen .erf|? enoe (e topic ^"-ij^
htter faet.

oock

SDcantwe rootbt

$aen4 C g^cfjeetenin

riee^^xn.

3n Latijn Malu3,oan

pptfjagotats vSsjk* Anthe

ma, van 3oaflre6 Afr( Diadema, van ben Cf'gpptienetl Chocortis, Ban iomtnig Vrinamuris.

3n
i

-Ooocfcbtiptfcfc.

pappel

3n

3eerbttptfi&
oie 2lpo*

5D?altm>e.3n grancfcoits teken Maiua.

^anlue.^n

SatterfirgFieflacIjtoan fjJcawwen, ooJbt gfiefieeten in riet; n\KXimtaiTi. 3niattjn

Malua fatiua.van fommtgljcn Rofa vltramarina.^n .opehbiiptfcljarfcnpappcln, grnroft ober jjicrbflroff J)icr te lanbe QiBinfcrroofrn.^n grancfiofe CKautue 6e iatbin'. i te wilbe 3ftalmt>f Ijeet in rieer ^<axiyf' 3n <iati(n Maiuafyiueftris. 3tt /)oot66uptfcb5eme!)npappe[n. Syiet te lanbe COTaluwe en6e ^eefkenfcrupt.J granef oi8 3){aulue fanluage. ^nbe van 6efen geflaefcte 6at ^eoeb. optoaf woi6( ge#
.

Ijeeten Maluaelatior. jioiyl'3

oito)4-,
fyiueftris

Siat anbtt wilbt g^effac^t 6at gef alberclepnfle e6,woi6t g^enaemt Malua pumiia.oft Malua pumiia.^n 2>uptfc| clepn CSJlaluwe.

i^atuerc. SieCJJcalmenii|nmi66e(mafte6tt)frmenoefie5,anna(uerer6epIen6e,en6{ motto makenbe. f Cracftt en iecebtnghe. SWalutoe in bic fpi/feg^eptitBeht oebet wat meer ban bie iaHoutoc.enbcboet Ut\> ten e amergantk (jebben, maer en ce 6er mag&en niet goe t oft bequaem.wdt jj) ntaeckt 6ie felttt toceek cnbc toatft.

S3

S*3
Vanwitucoaluvoe.
(tap,
iKn.weepommen enDe wrfweeringften n Den nieren nDe *m Va Mfr.i
inwrttereftwitnghefoDenenDegfteDientftcn.

Sfe Maeerrn van SWalaw reut mef wat foute grielen rijn we tfeahen

gp.

cctcciii.
Die

tV
'

<S

<of Den feiuen $tbithtn,mt>< tof <gruee( enDe feen ce cocli Die W.ili!n;eoe( ^((iicgori,^ (E
feer

OKIuwe m* De wouelc gc|oDen te

gort tfegen Ke fenim

ei

wrgfitfffu ffiiten

JSS^^S^"^
p?(uwe rouw
off

****** * |tSSSe

gl>e|oDen,Ueen glooien off mef scrlwne iitU crtncnfi( ngrjt t>er er (Ufwijpi tnbc boet fiwftcn Be eeuDe enDe fteete gfUwttlen JOie nwf el n $? luwen Die

^ j

ficfjen

gfiehaDen enDe eteim fieloofen

fi&eujeft een

P Je(?er g&elejjt op Die fwerenD wouwen

mteem

mftm

t& '* af w(

* *

WilDe.maer

(of De

gehupeh va bet mebeetinl om

Die fterDiehrD (e

w'nionre ne

rfi

bie

* mm<
'-.,.,

Vanvoutoaluvee.
>.
3Bl((eC9?IUWe.
-v.

Gap.pp.

Cfetfoert.
IbifcusTheophrafti. AfautiloDAuiccnnr.

Ahh.

@
ccccct'ttf.
"5

VanxcituCOaluvot.

<ap, qqx>,
ff er

3* ">'" SWorowc ben anDere n 5)ca(uwen

ter

gbelijek

moer weel wit*

enDe faetr,$j ecft ronDacbftgbe witte faccfct (ff febjerwollacbtt? g^c blaDeren,t>ie san grootte enDe fatfoene Den MaDeren wa Die gbemepne J g fetyer g&elijek ;t)n.te ftelenjijn ront enDewaflenretln op.ie bloemen jijti tien bloemen wan wtiDen Ccalutwen wl fatfoene gelijekcnDe, naer Den tweleken bat faet woortcoemt gfieltjtk en Die anDere.ie wortel ee groot enDe biek,wan binnen wit enDe Ujmacfjtic^. at anDergbeflacbj van witte SRaluwe Daer &eop(jraffus af ferijft, (jeeft ooeh 2 ronacrjiig^e,tt)tte,|'aeef te enDe febjer wollacbtigfce bIaDeren,gbelHck Die anDere witte COJalurcermaer weel meei Beteken blaDerrn wan auwoorDen wan fatfoene efi grootte fefyer gljenj'k .ie pelen jtjn lanek.Dtck enDe ferek enDe Daer aen tujfeben Die MaDe*

"i

renwafjfenopeorteiteclkcnegeelebloemkens, naer Den weieken wolgrjengljepIepDe Ijupf kene Daer in fjet faei lept.

Cpaetfe,
9)?a(wwe wa| gljeerne in woerjte tii wette plaetfen.bp b waferc en gtacrjf en. attweeDegljef(acbie6JnerteIanDewremt,enDe enworDtnief g&ewonDen Dan in fommigfje neerjtiglje erupiliefljebber* (jouen.

'2Ci(f e

f
i

rjt.

ef<

ie

S0?a(ttwe bfcepet met Den anDerenwiIbenSttaluwen. tweeDe worDt in Die ffljeerte off ^pjiU g(jefaepet , enDe in Dat epn&e
faet.

wan Den

joomer leueret jp buer bloemen enDe

i

fimn.

KgbeftacbfwanCKaltweworbi gjjefceeten in rirtr\J' in Latijn Aithen# De Hebifciis oft Ibifcus.Wan @alenU6 OOtlt Anadendron.wan fommigen AriftalthEa.3nDie

3(potebrn Bifmalua enDe Maluauifcum.3n j>coerjDui)t|"el? 3bi|clj oDer Sibifeb. . .ftier te JanDeGttte maluwe off TOtten buemfl.;3ngranebou;(Su'niauiueis. at anDrr gbeflacbj worDt wl <eop(>raftU6 in rieer ooc i\li hs ^x* w gfienae mt.3n tatijn ooth Hibifcus enDe tot onDerfceet wan Den anDeren Hibitcus Theophrafti.#an2luicenna worDt Dit erupiAbiuiJongfcekeetcn met weleken naem Datief onDer Den eruptliefl)ebber6 bekent es.

f Bataett.
^Bittefaluweesooek mt'Dbelmaticlj we rm gbeftjek Die anDere maer Dsoogjjer, enDe tot in Den ter (ten graeDt Droocb. f Cracljt en ewbins^e. te wotelen wan witte Qftaluwen in wijn gfjefoDcn enDe geDronekcn jijn goet tfe* 3
gljen Die pijtie enDe

rooD lichacm enDe tfe<* gfjen Dat toeia(ica,enDe Den gbenen Diebeuen.eramp Rebben, oft wan binnen gjjebor*
fgraurel.enDe
(leen,

weeDom wan

wan Den

pen gfcefeuert }ijn.

ie felue wortel in verfetj

<ot Den tantfweer
tj'n

melek gfcefoben.ge nefen Den oefl af* J5fintU6 fepf. <3 ootb Dcfe wouelcn goeMnDe werfueten Die pime alfmenfe<
fuet

jn ajijn fieDt.enDe in Den mont fiout. ie wortelen wc witte Of aluwen in wijn oft rjueniefi water g^efoDen ei elepn gf u Jlooten.gfjenefen en rjeplenDie werfcbettonDen.Doen fetpDenen werDeplen aiDerbanDe rjerDe eouDe enDe ootk anDere gefwiUen,ale 3nf (aticn, 2lpo(tiimaiien aeb. ter Die ooien

enDe wan Den bo!ffen,wermozwen Die elteren,Doen rijpen enDe wtbtek alle weroitDerDe 2lpo(tumatien enDe gb.efwi[len,g5enefen Dte elouen wanDatfonDament.enDewerDj* en Dat benen enDe feuDDen wan Dm fenuwen enDe fenttaebjtglje leDen. te felue wonden aljoo g^efoDen en elepn geftooten rit met werekens liefe off gan* fen fmout oft mj ^erbent^nn wermfgr)t,werfuet Die 3peftumau efi fweeringen wan 6er moeDere.en openen Die werfloptbeDen wel Der feluer m{ een peffue wan onDer gefeDt. <Sot allen Den woosgefereuen fieckten efi gebreken jijn 00e Die blaDert wl CQtaluwe g goet in Der felner maniere gebmpekf,maer met joo goet oft eracfjucb. als Die wortelen. ie blaDeren wan Defe witte SR aluwe met cIk wermengf^t , g&enefen Die werb:ant<
fiept

Van&i$mtoYtcmyt,
fepf oan ben oiere oft oan
(teefe n

Gap. gg*f.

ccccch

matere,enbe Ijejilfn bit oefen van henbl (nbt men* fcJjcn,cnDe Dit (leken van lefpen enbe <%itn.

Sfaef bioo&t oft gram g&rftooten e nbt gfje b!oneken,gIjenee|l b} root Jefceen. 1 "r"*""** enbe (loptaacMoc<ganck,enbe Die loop bes bitpc;. Sit fetuc met aji/n oermengfjf.oerbtijft bk mifte enbe fmerfe pfecken ent>e oletken t pee aenftcl}<6,alfmenf Daer op bit (enne off in ttn fioue flrijekt fae(ani<fec9a(iimemefmaterenDea$ijnofi wijn gnefoben, ee nuf enbe De#J <maem gljebtoncken ben gl)enen bit tan QBefpen enbe <ien

ghefleken jfjn

X><m Stofmaert cwpfc

CCfat&en.
1
%

Sap.' m>f.
Aicea.

igmaew crupt

j
i,

3gmaertis cru! es van btn glje* flacrjte van oen milben SOcalumen, al i'ofeoM'tw fert, maer fijn bla
btttn fijn meer gertoiten enbebie* per gljefneben, enbe in oeel beelen

*>erbe[f, fcfyer gijefijtk bte

Maberen oan 98er*

oena maer oeel meerber. Sie (leien fijn ront ei maffen reebt op ontrent twee oft bzne weten (loocfj.enbe t>aer atn groent ficfy roobe off lijf* sermigjie bloemften , oen 6(oeme van anbtttn QKaiittoen oan fatfoene gelijek.naer Den roeien
keefkens gefojmeerf ooJfeoemf.Si'e mostri t$ bick , tmeetweten off meer lawk oan oinnenmit.
Iten bat faet ootkgjjelijck

,,

Jj?

CPlaetfe.
S5ff trutjf ma|i op fommige ongepoube plaet* fen aen bit eant oan ben oelben en aen bit \a*

gen.enbe en te

(tier te

lanbr met feer

gemep.

tgmaert e eruf bf oeet in bmibbel oan ben

joomer.gljelijek bit roilbe CSKalumen.

Sif erunfmoibt

gr)cljeeienin riecr lams,

tnbt bij'fghelijck ootk -tattjn Alcea.3n Die 2(pofeken ee|l on6ekenf, oan fommtgen,Herba Simconis en Herba Hungarica. 3tt .JjOOCljbUBtfd}

eigmarskrauf.eigmimbfwttrfj, ober joc|f enten. Sn^eerbUBtf* crupf .3n 5ran<oie mmaulue fauluage.

tmaws

tgmaerfe crut es mibbelmati^

f$ataere,
in toermte
en"

eoube, en" waf btooge o* natuerenj

SiemoJf eten oan befen <5igmaert8 trUBbe m mater off mifngrjefoben.enbeglwtJt

bsoncktn,(lelpen bat roof 3J?efyoen,enbe r)eBlen enbe gSenefen bie gfeequetflfiept enbe g&efenenljeBt oan binnen.

f Cractyt en bewlungbe.

Van Vmtttfdft Maluwe,

cifatfoen.

@ap. Qgpip
bit

p<vB<nff^S9cluteeeftronbeteere (leien,

puttin

wlanbett

f fleelen erbep(en,ba<r aen maffen boneker gruene oefte grjetlouen, enbe irt locel beelen oerbeplbe ttlaberen, ben Maberenoan Stcawfius van fatfoene
f

enbe Minckenbe toluere fdjier

gfteltjtk

maer veel mmbere, bcnHaberen

an tgmaerte ernst niet frer png6e(tjth.Sie Hcemen maffen op bopper*

SOv

fi<van

Jt?
ecct&i.
ftt

t)<m \)cttcetfd?e tfxtluwe.Cfrtp.

elc.enbe fijn Die alberfffjoon*

gt>ff.
COadtwr.

van

t)i

ff

Ala Veneta.

<jf twcf fdjc

onbf r alle Cfatuwe Moemen, oan fat* foene ben anbe ren CDIalutoe bloemen ook naer gge (ijeft oof It in oijf blabfr t tbc pit. Die op bat wtcrpe n>if oft bleeeb geel fijn, enDtinbrnibbfl van bn blotmmbrnpn purpur root, ban- toi gout geel Dobbehen in bmibbel n>fn>aff, Snbe befe Mof men en gaen met open.ban bjpe oft oier vim naer in fonncn opgancb, een we oft trceeoff neet ooor mibbad;, enbe ais fp een we oft cnberfafue open ge kcc ff Ijcbk, foo flupt fo fcuer toe enb e oergat , en" ais fp oergaen fijn.fo toont ba ffnb(aefftenoost,baer ineenront fjapzatfeticlj boUchrn groepet, baer in ftoert faet oooJteof mt Sie nwtel
ftt
.

teer enbe tlepn, enbe

fterft

aUeiarrn,afc

foo bat et erupt Be laren

oan nieuws

gbefapetmoetwojben.
Cl&lartfe,
SDiteruptesIjterfelanBewffflf, riten

o:bt niet onben ban in ber eruptiief jjelv

fcere (jouen

baertgljrfapetwoibf.

Si( erupt wosbf gpefaepe t in SKeerte eft 3phn, enbe ini23saecfcmaen< cA Jf)op# maent joo wengfcet fijn Wet men.
m> fff fijt gfjefcotwen booj een gfjeflactj t van Alcea, en worbt ge*
2)tt et tipt woibt

5eefenAiceaVeneta,anfommigenooehMaluaTheophratti.3n^)oot^buptfc^vOeneMi> grr pappeln ober QUetter rofelitt.3n 3?eerbuptfcb 23eneetfcr<e CEftaluwe. (nbe bit en

geen (jppeeoon als flflatftjiolus mepnt. SJaer ft&ijnt meer te fpne, bat (Sofanum Jcanirum baer af in tberbe bet<k Cap.rtii.gbf fert uen e, baerf groote g&elijekeniffe
is tebefjeeff.

C$iatuete.

&t'ft Sfalurae <e van natueren

2(f ngfje fien bat befe

werm enbe ootbjitlj g$f Itjfk bit

teilbt

~ Cwcaluwf

n.

e van eracfjten baer af f n f}ebbe te geen

SKaluwe werm enbe voe rjtiefj eo.joo fff int jp oock rce 1 ff f ff 31 enbe treicltingrj en gfjeftjch ben ggemeptifn wtlbrn SOJalutren , maer
feftere e;perientie.

f Ctackt en soerektngije.

T><m<mcmmerett.

Gap, ggttf.
fpfjff

CCgetlacIjt.

X)neommeren fijn tweeberlfpc am enbe 'JBiiDi.Si'r ammf wejben voos

gijeMuptkt.Sie ljilbe en fijn baer toe niet beauaem , enbe bienen Deen tot btn fiefrrupe h bf r nif bf f pne n,r nbf bat r afhebben top in bat bert* bctl g&efereuen.

fflfatfoen,
i]3f tamme enbe et elijtkeitoMcmmeren rjebben langde rouwe (Telen, lam; enbe 1 ber eeiben ruppenbe,baer atn waffen rouwe ronbatjtigbe blaberr n , fommtgbe elepne (lautoierkene.SMe bloemen toaffen tufjf^fn bit bfabei en Ijaen bit f)elfn,rnbe fijn bleeek geel , f nbe a(6 bie gfjerefe n ce, ^oo wlcf t bie wwfci bie lanek t$ enbe mtf vt < I fiiphe nean bupten tefpiatpet enbe lan*
I

6<

'

&tmtnpttftMetnftgmmtemt>tnaa>
maelisgeel.fnoeoaertngrorpetwitpzefof faet.ie wo:tel re t eoe li/eke n landt.

Cucumisiitm,.

MdopeponGaieni.
'

(Eowommeren

cjlaetfe, fToneommeren wo:Den in bic Ijouen gBo faepet.e noe walTf n geernet'n plaetfenoarr
oiefonneoeelfctjijnt.

3n^ic!)mamt enoe >ogljftmaenfwoj,> ben bic oneommrren tcquam om rfrit,

moer in .crfffmaenf wojoen
ft)

rn.

CiI5aem. Sir gljefiacijf van <oneommeren woif n ter fijt gereten m rif e; <r,w S^iq,.
3n^fijnCucHmisfatiuus,of(Cucumerfaciuus, Ban foittmige Cucumisanguinus, off Anguria.

n.3n5rancct6 onemotf,rnt>cfcijnf ;4 weltrfpne t$cnc 6afan aleno in libris "

de alimentorum
facultatibus /uiOo7ri7r&|;

3n 6l'f 3potek Cucumer.3n.>C0Crj0Unlfer> <u(\tmem 3n 5?r6uptfc Concomittf* ?

.

Melo-

pepongljenaoww.
en otg(i<fi an natuerfn,fot ftgirr in ben twf eoen gr'aeof
fijn eout

eneontmeren

CiCrac^tctljercfetnsljc. (Toncommrrenwoj fpijfeingpfnomen, fijn goet oer mog&rn enoe oen ormen bic
ftjn.maer gtjeuen fecr luttel offffls nbc Dat ooek met gort, moe aeromalf*
serljit

me nfe (e e el tn fpijfe gjjeDnijjekf.foo oeroud?

ai> en met ocel auaoe eouDe oocfo rfje6en,t!if,wanf fr in gijeen goet Moet oeranDeren en kunne, ten laeften rooft toif* ' fencnBeftefl5tenmaken,al8@(enusfcfiMif(.
fi)

Die

faet van (Eoneommeren met mr lek oft feer fueten wijn ingenomen , beet (uctcs <a Itjck watet makr n,t noe ce feer goef oer Mafen Die oan Mnnen geuetii oft waf oerfwo* renenof wrffoptfs. Sie groene Maoerentjan doneommeren nuf wijngljeffoofen, gfieneffnoie
'

n oen Ijonofnafr op gelept.

oefen . E wr>^ w ww

TfN (irpoe nen fijn een gr}ef(ae(jf oan <ontominere n en6r fijn no ter fijt vc eferfee; iv- roote.ronoe e nor platte oan oen weieken oie groot e ooek f we eoerletje
, ,

f 'Cgljeilac&t,
fijn,

wit

CCfatfoen,

Of^oofe
I fcerpe

pepoenen Ijeoben langde ronoe

oickef}o(e

rouwe

(leien

mef>
bit

I !j&faoerena" (uwoo:6en,;noe 6p Defen Wa&eren eomooe

eoe Doien befet,enoe ban aen waffenoegroofe birroe rouwe bla* oeren.met oier off oijf iepe keruen oei bcylubic ceel meeroer Dan
fjn

wou glatv
feer

"wteren,6aerme6e6at6efeJ)epoenen^oof^ waffenDecnDe elimmrnoeal om ae n fake enoe fcuer aff mak.tc bloemen waffen tuffen oie olaDeren en6e firn feergroot.binnen ^ol.om bic eantengefeaert,an wrwen geei.ie wutfiten kin
groot iek enoe fn(kwo:pt'e,en

van oen renet geflaejte b:upn gruen, eel rioocijcp*

vv

tj

bene,

pepnesmagni, rOOf<PfpOOWtt.

Pepones rotundi.

SXonbe Pepoenen;

6enbe, enbe fcer |etbe fceflen, tnbe watt

peponesiati.

ssjeebepepoeneit.

ben anberen g^eflaefcte wil, met faec^te n ^vL

bunnen

feellen bebcchf

^nbitviutbun

wa|t bat faet bat 6teet enbe wit ee , enbe ecl meerber ban oneommer faet. at tmcbt ggrflac^t met ben rotiben
snufcfenljeeft eeeft rouwe fefcenbe
fte(

|fK **

cnbe Maberen, macr bie (leelen fijn min* ter.enbe cru^pc mcefl lamr bet eetbcn. te Mabcren,fijn ooeft depnber enbe niet

300 biepgefneben.ieMoemenf)n geel ten bloemen ananber pepoenen van

fatfocne gheltjeh. ie wucrjf e* ront tm te plafa<l}ticr),anbeneenceo(k gruen, enbe van 'ben anberen wit, enbe baer in groeft ooth bat faet , bat minber e6 ban

van anberen pepoencn.necrjtana nocfc meerber ba (faet va~ SoneommerE. ^berbegfjeflatfct van pepoenen, es ben twecb van eruppenbe (te(en,6laberE r n olocmen feer grjclijcb, mart bie (elen en fijn met 500 rouw ie vmdjt ee plat facet en ront, mj een faccr}t e bunne feetle
tfaet
.

cecIeef,ront|omme bie cant geeronekeff c efr ewelt eent buehclacr feftter geitje

benbe

><^
Vanpepomttti
(tap,

@&i&

ccccc%

lienDe.rnDeDaertniept Dat faet.Dat rotten enDe Den (Ecneommer fabt coeftghdijelt' maf meerDer. 4 $an Den pepoenen uinDtmen ootft een rotDt geflaefy van touwt ftelen et van Ha Deren Den tamme in al&cr manieren gelijeft,atleen fijn wucfjien fijn minDrre enDt san
fiinicchf heel btfter gheltjeft Die (o(oquirttt&(i,tm'lt>

SauroooJDen enDe
gfjelijdt ee.

roilDe

<oneem

meren Dpen Bit

roilbt gjjeflaejjt

on natueren enDe erachjen

C plartfc
Sefe gheflaehte an pepoenen rcoDen oockin
Die fjonen gljefaepet,enDe rooi&en

We fpijfe

gljebtipeftt

rotgljenomen Uc

roilDe.

%tfi.

jttft viufytl moibt in >og(j fimaent rijp,oft fomfijte eer

Ijl

woedj werm ror

re.

CBaem,
Sefe wucgcen rooiben gerjeefen in rtrer jrwovtr e nt>e in l afijn pepones.txm al*
MI8

00(ft EtKiKmtTTovs? Sicvopepones,Dat e*,Pepones cucumcraics.

S3atter|leg5efiac5tro!Oigeheetenin^)oocl5mp(fc^Pfet>en.Jf)tert<(nDe pepoe nen.3" Srancfois poupone.enbe nv ut ttjt in lattyn Magni Pepon,t>an fommighen Cucumeres Turcici.en Daer naer -Surehifc^er (ueumeren,er <oi(hfcrj< oncommer.

at troeeDe gljeflacfy Dal ooeft een gljeflacljt an pepeenen e6,rooiDt pepo cft Cucumis marinus, van fommighen Sueecmai m.^n Suptfeg ee <oneommeren.3n 5rn*
eois (oneomb!e matin gljeijeeten.

DerDe g^eflaeht bat bittbt pepoenen fijn , enDe Daer cm oocltgenaenu nesUti.tpoJtien an fommtg&en g&eheeten otekft6e Sftelornen.

fijn

Pepo

f ilatuere.

tamme fijn eottf enDe wdjtidj van natuer.maer m'et $00 wcfyidj al$ bie Zen (ommeren. Cr ach t en ttjccchtnglic. St'ewuefifen an Den fammen pepoenen en rooiDen met eeltou gegeten, rnaer
JDie

h fop of fuete meldt gef 06 e 11, enDe aljoo tere n t fijn fp beetr rit \in* DerlijeK.bo" Die QEoneommeren, enDe ooch goet gebiupeftt Den genen bit eentge hute in Cucumiscitruius uitruilen. Diemaglje Rebben.

meefi

vlee' je

mm

SS

Qat binnenfie van btn pepoenen eiepn ge

ftoofenwrfuec enDe gijeneeft Dieljeetefroee* ringhe an tien ooghen t>aer op g^elept, tnbt belet"Dieloett>anDen jjumoeren enDe voelv tieljeDeninDie oogden jmeftenDe op bat veeit
hooft ghelept.

(E

faetan tien pepoenen met meel enDe tien fape van btn feluen oermegt maeeht bat
aenfteht fe^oon.entieoertizijft al(elech,alf>

ment baer metie 'n Die fonne nwi jf f. Ste ttotiel an pepoenen een Diaehma froaer met uentt^ roater oft teeDe ingjjeno

men Doet balten

Sie

enDe

otter gljeuen.
t

met huenteh eermengfi geneeftDieauaDe Drag^enDe feoJft^eDensan Den hoof De.

felue rooMel

Van gftruUen. (lap. C tcfatfoen,

w&

^ttuenfijn oodtanDeng|e# an Den (Eoneomme* flarrjte ren, enDe fp hebben rouroe ron* De ftele n met aenwaffenDe efau# twerhens , Daer fp uer meDe en (jinen enDe fiaften aft maften . S)it -,

vOT3

iti

biabu&'i

etccc&

t)<m<ti*ttllem

(tap, ggg.-

Mabercn van fruiten fijn ff o- gljefneben enbe gljeelouen, van fatforne ben 6latw n an (Toloquinttba feer gljeltjek.iDie wueljfen fijn tont enbe van (mptengruen.en bger in roa (Ten bwpne froerte bieebe Kmncn.oan fatfoene ben keernen oan pepocnen gr}e? lijek maer minbere. 4 plact Ie. )efe wucljfen woJen oock an fommigfce cruDtliefgc&tae <n bie r]ouen gbeplant.

fCrjt.
(Eitruden rooiben in
t>af

epnbe an ben ^corner mef ben pepoenen rijp.

fBaem.
Sif grjeflacljf
3njJrancljoi6
grjtfcteittti ee.

t>an

(Jowommeren nwbt
bie '2(pofeken

fommigfcen Angurfa.^n

an Citruium.enbe baernaerin SuytfdjSutuUtn.

gljejjeefencucumiscitruius.enbe oock

owomb:e citin.

Sroifbtgljeflacrjtipanbefenesbieopiecbfeciofequinfibaaerafm bat betbt btel

CBatuew,
ootft toni

trullen fijn

pepoenen. Cracht en toro&tngrje. 2)an e raceten enbe twrekinglje ftjn bie uitruilen ben prpoftic n eoek
gljeiijck bie

enbe odjticb.

feer g$etijdt,

Ifi)

in fpijfe off in

me br epnen ghebzupcht

\)<m flOeloenen.

(tap, r^vf.
CucumisGa!cni& antiqaorum.
Sfcloenen.

C cfatfoem
[

Gloenen (nippen (aner beraer*

ben gljeiijck bie owonimeren, enbe rjebben (f f te ftdrn m$ aen*

Kermen

roaffenbe elepne c(aun>ierk6, en ronbac6.tig(>e rouroe blaber.Sie fijn geel gfcelijekbie bloemen van
!

(Eoneommeren. te Hucrjfen

fijn

lanck ben

(oncommerenoockfcijiergelijek.maer bic/ ker.oan 6uptrn mef bun {japik becleet.fon*

fcerling&e als fp

no$ ionek fijn

en n bint

MJfW C M]
J.ftf'"

#33^

nen geel. (nbebaer

in lept b) faef

benzon;

eommer fabe feer gljeiijck.

C flaetfe.
SSefeencn roozben coeh in bie (jouen g(je* faepet.enbe moeien gljeplant n>oiben in ge* >et>etiegemefteaerbc,op bJoogeplaetfen.e Saer bie fonne eel en fferckelijt fcljtjnt, wat

!&Jnw) *?>^

nbere

fo

en eomen fp

c tint.

,^# "*/3Kv 'JV^p^ p S^?W v y (jier (e lanbe nj ooojf.

Bk t ^^^^

QJMoenen roezben in )og|?maen( enbe

.fierfftmaent rijp.

f5aem.
Sefe vtuefy an alemi

W ba( es in

roozbt gjje(jeeten in riecj

-iatijn

cucumis,

rnbe es fonbet (wijfel bie Cucumisan ben oubere.baer bie Cucumerafininus bj wilbt ge* flaefy af es D?o ter lijf reo:bt befe oncom*
.

meremrieer juxxo7r7T&(j.3n iatijn Mdope po,an fommigjen Meio.ghenaemt en tot (ommig^e plaef fen an ^iafien 00e citmius, ibecucumisdtruius.3n.fjooc&.buj)fc& belonen. 3n3?eerbUBi|*cb CKekenen. 3n
$ranf!?oi6ffelone.
.

fiBatuere.

SSJf eloenen fijn

bm pepoenen van natueren fcljier ggelijeft

mer

niet foo t>oc6ft'$.

iret

Um&utwMbett; <ap.w$tp
f CracIjtenbeKfemgbe,
<mai>en bleet
niet, nocfc

tccccpv
fco

CDWoenen fj'M van eractyen tien pepoenen feer gljelijek, nocfyams en maken (e
<ert>ant>ieJ5epoenen.

oeeh $00 raflefeen eamerganeh.enDe Daerem foo funfe ooe bee '

Vandauroooibm.

Sap.gggf/,
lamW

f ^glicnacljt.
.ipaurooorten fijn foniwunglje tuperlepe an g&etfaeljfe.Sroofe.ere me enbe *-tean b(ai>erenent>e felen malcanperen feerg&ebjdi fijn , fonoer Die ailbebaei afin bat betbe bed gjjefcfyeucn t$. tcfatlbm.

Cucurbita camerana maior.

Cucurbita minor

roofe gautwojDen.

Siejme auu>oo;t>en.

met aenwaflent>e vtU t anciens enbe elaunie rftenis , baet mebe i>at fy uer vajl mahenBe ff et fjoocb clinw men,alfoo twreate f 6p ecnigf e ftahen,l;aghcn,futmen oft boomc, &aet ajgg fi) huet om rcin&en muegjen geplant fijn , roat foner bejjulp an eenigf. ffahen en hunnen We (auwooioen niet gfiecltmme n maex metten lancr bet aetoen blpuen vlibbet enoe,ent>e t>an en hunnen fp oo<h gfteen wut^ten booj( ghe*
f eert

Zmmen Rebben langde

(cfm

e:engIjen.ISieMa&eren fijn fcnt,tw'rae^ti^,faec^t,entie fcrjierwolIarfyien,t> biabeten van grooten ((iffen an fatfeene olnaer g^elijth.maer min&ere. ie blemc
tleh tn

fijn ti(

bloemen groepen Ne wuejjtc, bieierft gruen en&e met een Dun faedjt Ijapjhen beeleef, enDe naermael geeiadjftdk enbe ftfiter eael en&e an ben ietjten geffae&fe feer groot, ront, Dieft enoe bteet ft jn.jn bie wuehten (e! mfaet bat (anch enOe bieit ee.op (fmaelfle ejwt>e pee oeeh en hebbent*.
m'j'f

Ma&erhens gefnet>en.9?aer

bie

v>3

itij

Streee

'

nis
tttcc&ip
i

Van &Mtt>i&ett. (tap. gggff

,

.Sweebe glje flacfy te ben te f (ten van (leien, Habercn.Weemcn en faDe in afte manie ren gelijck.allcen Mc wue t i$ minber gefatfoenccr t gclijek een renbe flefftrje, mj eenJ langden fcalff.Dtoeltk tbefft fatfocn oan Den aun>o*:Den oock es roant DeferoojDcn Dicii6,fonDe rlinge oanen pelgrome oo; flemen al6 f? rot gefcoclt fijn get>wct.

5MDcgc| ((5'<t>oogtfcrf5oo(hgCucurbitaanguina. iang&e CaunwDcn,

,

iijtk,mae t tie vintfyl (n fijn nj co:t

f ii blek,

gr lijdt tic anbere,maer tuhwUe Dzije ofiier oetenlantk,eitowrentccnen armoft teen/ 2>Kli,rn anDers en Ijebben fp geen onberftect.

>?^ /^^p^

QSouen tif ft D$pe manieren an

ammeC

eaim>oo!Den,}oo rinDtm oock noecb. een an# tor geflapt als fommigfje gt lecrD e ferimen,

ej>en*wu(r.fcnfeereo!tfijn,erJmacronireW renen ingerDiek,eiianDer6ooekanc>iaDe< ren enDe felen ten oojgfeefercuen geeltje k. 5}<m brfe n oinbtnrt eoek een roilt geffacgt
tmtberbebeel.gljcfereueneii.
|["

V^HT" ^^Nj^M /^
>(

if-flV^M

r*=^TiV

,
;

baer afin bat <apitfel an SoloquintiDaml'^jft

2&k
/

plactlr.

Sic b:?e ierfte geflaejjten 4

treoiben ier f e ]

lanbe in bie ouen gfteplanf. Satsierbe geflapt n>af?in fommtgeian* Den op rouw f nbe (lecnat !>(ig{je plaetfen.

gauroooJbc troiD

(jter te

fanbein >ogff

maent enbe ->erf ftmae nt rijp.

T/aem.
Cf auroootben fcee t in rie er kxkw5 ijg KoxKwaoi/B/i^of.Sn -Satijn en in bie 3(po>
\

he Cucurbiti.3n ^oo(ujjif(Aur6.3n
(Jrantfcoie ourge. St'e btpe ierfte gcffaettcntrcoibcn gere* ttn van JMint'Ue Cucurbita: cameraris.van fommtg^en OOfft Perticales. at lcrftegeffac(j< tOOibt nv ter <ijf gelift ff n Cucurbita magna en maior. 3ti J^ocr?' ! Dutfe (Hrofe Itur6e.3n 97eerbuptfe6. grootc (aurew&.3n 5r4cci6 ra"be courge. Sat troccDe gef<att rjcet Cucurbita minoren Jpjoocrjujjtftr^ Xlcin JCurfce.^n ono
ft ialt
5

If J)n< aun>oo!t>cn.3n grant^cie ptif t curgt

lbrrtx gfcrfladjt tcettt g^tnacmt Cucurbita anguina,fn6r an fommig^cn Cucurbi ta obionga.^n JbeodjtmjNfcrj ang ^urre.^n *abant -ang <aurceo;p. 3n gran toi6ourgc longue. .S)i6egf fflacfet t>at tier ({ lanornotg onBfkfnUe.wciM anJ5iinnigrjf!jcffm 3n @ri; o-oyupie Somphos.^n i alljn Cucurbita barbara fnBf manna. {[ 0&tttt
S)*fe

SauwooJtxn pjn tou( nB oc6(icrj tot in Den iuwdc n grarot

C Cratljt en bertbitiglje.

CauttJooJomrout fnBrontcrfptBootfpijfcingtcnomcn, fijnern fr <juat>f cnBe t( onbequame fpijfc ale (Salomo ff rijf t, Die ntage v>crf ouwcnDe ,ff er vc i laene t nPe pij

nebaerinmahenbe.
g^efoben , g^etafkt n off antwfrie oere n( gegeten woibtn, jco en (jn < niet fcer rjinor rlijcft , cntie oereoelen enbe maften cc^ttctj Die oer^itie cnDe Djocgl;* f!) mag^e,verflaen Den Do:f!,enDe Doen lichten eamerganeft tcbt>tn,mner feer luttel voet fe Ie b:in^en fu Den Iteriaeme aen. 5fap rot Den amccc!D Die al 6 f f I gfie foDe n fijn g^eDoun>f,met hut uicb enDe rrat
CSKaer ate
fi;

falpeeter gt>!onken,Doet fonDe r grooie pt/ne camerganek

^c^m.
Sfelue

fefue Doef ooeft Die re-ijn bit ttntn naegt (nek in een rcfggegofbe SawteotDe gge> g) nuegteren Diinekt. faen geeft alfmen ge Jat btnnenfe an Den lauroooiDen gtfeofen rflief cfi erfaeegf bit geete ap> fttmatien enDe gefroiUcn,Dieergitfing enDerooDiegeDen an Den ooggen, en fonDer*

linge Die pijne \>an Dat geef fleDeretjn.op Die plactfe

an Der

pijne

ei

gefwfflen gelept
Die pijne

;fapanDen(autt>o}DenmetoHean reofenermengg<,x>erfuet
Denoo:en Dacrin ggeDaen.

an
**

cSfelue fap t'n er feluer manieren , oft aeene es ooclt geef op Die eerbzanfgepf , op t bat rctDf ter,enDe cp alle ergitgept ggeftreken.

ieranc;kensan <atm>o:Den met fneten

roijn

enbe

luttel

ajij'ns

inggenomen,

*
<*.

ggenefen Daf roof melijoen. JDie eozffen an SamwwDen (et ffegen ggebtam ggenefen ent>e gepfen Me ga* ten anerb:antgept ggecomen,enDeDitfgeiij(; oekDie ouDeoleeratien enDe (toeerin* gnenan Der manlickgept Daer ingfjeffroepef. 'cfaef an a woeojDen ($ oen faDe an (EonecSmeren an traegf en fegler ggelijck,

~ J

fCfat&Wf.
Opengebben
Ife

ierftgreofe toftwe

MeeDe b(aDeren,Die aen bat fmal

ouer bepDe fpDen f iep gefneDji lente gekerft fijn, enDe Daer naer s a(s Die winter otter ert woibp es joo ertjggen fp ronDe flelen.Daer aen enDe op waffen efepnegeele bleemen,t^fb!inggen< 6e elepn biupn faet in elepne gaurokens , in alle manieren gelifek bit .Roole, open Die 9ia pen,t>an b(eemen,gaun>enenDe faDe (Ver ge# lijek fjn.Sie roostel e* ront Dik,an binnen enDe bup(etttmf,enDefomti)fs een goeft font tijts maer een uip(t groot off ooeft minDere. 93n Defen Kapen w'nDtmc oeck notlj een gfieflaegt.niet Daf an fommige SooDe 9C* pen ggenaempf wotbt.Dat rep onDer Die 25ee ten ggeflelt gebben.maet een anDere Daf an touwen blaDeren, (elen.bleemen, gauroen en

;
.

faDe DennootggefereuenSKapenggeltek es, enDe aUeen Daer in oerfeepDen es.Dat fijn SXa ? pen niet wit en ftjn.maer root, anDere Den an J Deren ooek ggetijek, als top eerftaen gebben (

van fommige eruptlief gebbers, Die m

gefept / Rebben Dat Die feer eDele aIDerDoolttcgitcg|te V

oningginneSutoagiere an ^junggeren
cnDe

eemen cc.SlIDufDamgge SXooDe rap

gouen cp geeft JBlaetfe

in gaerrijtkelijeke platfante

DoenvoeDen.

JXapenroalJen ggeerne in goet ggeoeffent lanDi eStooiDf fof fommige plaef fen fttf* fegen Die 'JijngaerDt gefaepet,ale te .ftupgaerDen enDe Daer ontrf,Die feer groet toer t>en,maer mee(? op Die eorenoelDen.fonDerlingge a((l leitn ri/p es, enDe Die en woiDen
niet joo groef.

fCijt. SXapen rcctDen ggefaepet in t beginfel an Den joomer , enDe Die moggen groot

ww

Den,enDe in -opmaenf oft )oflmaent naer Daf gef Scien ggemaepet es.enDe Die blif uen gliemepnlitk elepn.(nDein 2lpI als Die wint er wotbp es, jeo btenggen fp (telen nDe bicemen.3n S9?ept enDe jatekmaenf joo wojDi gef faet rijp.

ftatm,

cecce&iip

Um &<tpett;
C Baem.
efl

<ap. tggttp

Slapen weibt genaemfin rif er yoyyxi>ts cuptfc^ Oiuben.^n {Jrancliois Jaueau ron.

twIjHd) a natuei en. ffraebt en VontkinqU. 5Xapen booj fptjf^g&r&upcht gfeuen Dm lic^aemei eDelij(koeifcl,alfmenfe niet (e eel in enneempf.enDe ooek roei erteert, trant anDet 6 aljmen te wel mneempt off tfel e talmen e (et niet wel en oerieert^oo maken V( i ( euerwocDialje vocIS(tcfift>rn enDe ft
fijn

Kapen

wam

y^Wtr^n fad'i'n Raps. 3 /)oocfi< |5atuere.

SXapen mt nu Uk ghefoDen wrfuetrn Die pijne an Dat fleDemjn Darr op glicletjt. < >he t\m9toofen in eenewigl^eolDeOtape in Die afleren geb:aDene((l'Dteea(k ( Jielen.Dat es wr froeertnghen van Den wi (Tenen van coiiDe'aljeeomen ot Den (eluen es ootk Dat water goei Daer Die 9tapen in gtxfoDen ftjn,alfmen Die Daer meDe waffche f. 3tem eock Die ge|oDen OCapen Daer op gh leut. Suiongfie fnuiken* an Den apen als begljmnen te fei'efen gegeten Doen tent ft Ier maken.enDe fijn goei Den ght ncn Die met Den (leen enDe graueel gheaueft fijn.
.

retnoen in iltcIjaennfonDerftnge als ft vouw gegeten tro:Dc,rcett Dan joo fiin ft Det ma* gen ooe quaet.enDe makc tt>tnben,opMafingeneii rceeDomm in De 6ut)dt efi Dermen.

ft

<faet an 3iapen,es oock get tfegf en alDerfianDcfetiijn , enDe Da'erom tro:DDef in Pie SertakelewDat es meDeepiien Dunte tfegen fenijnenDe wiglnffeniflien geMupckt)

gbeDarn.fonDerlinglje in Die gbenr Die

pijne" enDe

me (Dom wrfucten.

S.eoiiean9Uep<aDegejidgfHn,esoo(k flaiiglKnjekeeraejjt.'fnDnaeefif afDie

tt>o;iuen Di( in Dat ficfiaem gi'oeeti,aifmenft loutriniiee mpf.

Van Qtecvapm.
_ fee Itrape
.

Qap.gggij.

fijn

Napus honenfis.

nv (er ttjt (treeDeriepe.^amine efi tptDr. f tEfatroeft* kantine (leekt apen. Napus fylueftris. ):cogbe jleckrapen.'

C Cgticflatljt.

al

Van Qtectapett.
i

(tap, $g$ftff.

cccccgpj

f ebfcengroote foeebe Maturen, ben Materen wanten 9iapJ remt , f nt< rcaffen onircni eenen eubmis, fcfyer geltjck maer cffc nter". @ijn fielen fijn tat (6 onterfjafuc vea oocrj oft oger , e nte taer af n maffen 6loemen,!jautt en face

tammt ttckraepcn

af n Dtc iape n.Sie rocucl ce ff et lanck entf Dieh.ante rs te n Wape n gehjek. * 'Sie roilf <5tf ekrapt n fijn Df n oo:gf ferf ucn me( feer onge Hjck.mae r Sic blatcr". nitt jco lanek . macr tcu fijn wan ontrr tol &oitcn mt f r glje ke tf(,f nte tie weiul en te
gfieltjek

ter
i

{Blactfe. ente ronte r.fcljter glje Itjcfce nte een triltc peere. feekrapen nwten in yianckrijck weel gefapet.ente fonterlmglje onirJf Partje; S)i( roilte maffen in fommigrje lanten ty ben rieutcren ente roaierlecpf, e nte Sper

gfiflMckeeeuteplaetfen.

fl/Cqit.

feekraprn Moeps in tfe ienie gfjeujck tic Wapen ente JCcelen. f |iaem Sefe Wapen nwten in $rte er' glje(jc e(en BowiVAf.^niatifnNapi^n^joodj tiupifcfe Sfffl(rubfn.3rt lafcantfcijf tale teckrapen ente parijferje Wapen. 3n granc|oi* 9?atteau ou 9?auet.
2>at -Samgjjeffacbf tt>o:ttge!jee(fnNapus fatiuus.cntc in .(joocrjtupifcrj <ruckS (ifckru6en,tai eeDroog^e teckrapen. * 2)ie Biit>f woibe n Napifyiueft gfjfnaem(,entc in Jjoocrjtupifcr! Jafjfte ckru&cn

bat (6 natte

ie ckrapen.
fijn

(e ekrapen

an natueren tien

f[ atuere. onteren Wapen als afemt* ferijf (,g$elijck.

teckrapc n in fpijfegfjebiupckt gfjeuen mintjoetfeie ban antere Otapen, entc am btte fijn fp wan eraerjirn entc trerekmgjen filter s^clijcft. fact wan b< fc n Wapc es < wek ff er gof t (ff gf n (ff mjn.r nte rcoitt'ootkin tte ^ eriakcle mrtcetjnen wermengljt.

f Cratfitenttieccfetngrje.

VanXaponcthn.
.

ap. $&&>

Ifatlben. 2*apontc (e fijn ttweeterfe pe,(iepne ente groote Rapumfyluenrealiud.2tnt>er< StapOMffffi.' Rapum fylueftreparu.(epn{ WapOMCl.

Watert
ttcft

a,n topperpc anten (telen waflen fcboone tloemkcms , van vemen ente fatfocnct. n iwlten blauw (Ooerkens (taer af tn tweetc teel cap.rriif gfiefcreuen e) feerahelnT acr tie wclcke oock lange tanttg^e gauwkm wo!(comcn,t>acr tn tat fiet fae 7 Kat feer depn eeSic woite! ce lanch,femi6 ontrent eenen cleanen wnaficr tuk wit <n an fmaeckc ten Slapen fcfjter gelijck.ente woitt tn ten winter in fala'ct
6et(ee

Violette fc&ter gefiick.ente taer naer com tic ftel ente ontrent twee oeten 6ooc& fijn , met lange fmalle
fi

woiiaentiRertaVhl

Materkene

StcantercOiaponccfentieno*

fieawn

ter int niet

fecr6ckent

Wateren.ente taer naer aen tte ftefen fmaUe.ente tzagfien een oft twee rechte hole Re !en,tacr op fcfjoone Duftc aren waffen, vol van (Urine langacbtlgfie b focmkcne 'tte eer fp epen gfegaen fijn,g!jclifch cromme fiozenkcne taer om (Ian , ente al<s fn open <&e* fiaen fnn mwer efepne fmalle BlaterkentstJertrpK fi|n,ant;erw Wauw.pcerfcb afcV Bcrwtcboft wtf 26tie Hoemen ergaenfijn, foocomen taemlecfefincfcaunWne aft aen maleanteren waffcnte ooit,ben fcauwkene oft fiupfkene van Kaponcel ael fctckente,maermintcre.>iewo!telc ttch wit fapactjiicfc, Den woztelen an (lepncn Staponcclen san fatfoene ente fmaeehefeergfieli/cft. <>0an tengf eflacfete an ten 9taponcc(en fijn occlt tte 5 COcarteftee en" tie Jf>a(rcru een taer afin tattwecte&oeckWerBooigftcfcfceucnee.
.

tnfim,muniabittbe

r
*

Ste tlepne SCaponcefen waffen Wer te lante aen Die eanun van ten Se
antere waffen mceft tn tte

agben ente aen tie tupnen.

rrtiteocb.ttg!}etonehettplae<fen.

ctltcn onter bit -

bovenin flercftcn lecmacljtigfien gront.ente ante*

*

'

tetfepneiaponcefen&foeijentn^tacckmaewente^opmaent. teantere&ung&enfcucrr.loemenincOcepetiooH.

te 3tponee(en ee<en in nee; yo^-fe*

CeSvapen. " )at ier(!e gbeflaefy woitf n
ter tijt

c>

v.

flacm,
e

31,

-tati/n

Rap fyluelte.tat et wil*

pwuum -Ooocfctuptfcfc.
len.

gljenacmpt Rapomium ente Rapuncuium. 3rr klein SXapuntjeln. Jjitt te lante elcpne oft gficmcime Siaponte

SnJrantfoisOtaiponce.

Sattweetegfccfladjt.eeoocft een maniere wan Otapontclen.

*'

Bataere,
an natneren ten Oapen wat gt)e(ijclt, f Cracht en tberchtrig^e. SCapcnccfen in fpit'fe gfjefoupckt met a^ijn ente fout t-erepf.maken appetijt meten 3 nte toen maler mahen.fonterlingfce al fp te voitn wat gfccfoten fijn gbetreefr Oiaponeelen met meel van iupmen oft an iDiauich oermtght, maeeftt fict aenficbt <
fijn

SCaponeelcn

claer ente tie upt tee Iic^atm6 fcfeoon,taer

op gficftrcfcen. fap an ten felen ente Wateren van ten 9taponce!cn,fonter'nglVe wan ten elcfe nen met szoutpen meWt in tie oogden g^etsuppt maecht claer gljeficfett

VanXabtf*.
|

(tap.

wg?].
liier feer

t Csfteflat^t oftonDetfceet.
att'/s e*ttt)eetcrlepc,<tam cntcnjiitt,an ten welcfien tie ammeooch (trecterlcpe e,eenmetrontaclj<ig(>cn>o!te(cngetocfi @tctIirapen,Diemen

Brabant niet veel en totnt.ente een met feer lange wojtelen tie g^emepn fijn.
in
i

rytefyten ttep a6efneten,ten Wateren van Stapen nietfeer ona^elijeh.^ie (tel

S, J '^ mmt 3tab 'H

C cfatfoen.
t

!'

t,a(

W< gfemepne cef

groote, fcecte ,

rouwe 6lateren , euet

fi)ti

tont,

Radicula facma.

&tp. $$$*
SXaWjS.
Radicula fylucfWs.

tccccnptu
qngttt tttbije.

rew,e nbe ban op waffen efe ft'crjt peerfcrj* Moemftc*; ff* in

eier Sfaberftens wrbetre

*nbea(sbfeg(jerefen ftin,$ooolgf}enbaerronbe{>autt)lien8,enbebaer t'n lept bat faet tat etujm enbe row ee.ien>0!fel anbeneenene6 eenen oet oft onbrrhaluen laneft van hipten enbe van tintten wif.ff erpacfyidj van fmacckc. (nbe t>an ben anbcrc tucft enbe eottgehjcft een <5fecftrape,bie(ter<her enbe fccrpert>an fmaecheeebtfbie lagfie. * af wilbt gefiac6< n 9at>i|6, (jeeft blaberen ghcftjclt bat $abtje ,

am

minbnt mbe m<n g^efnebe n. ijn (Wen rcaffen ontrent eenen oet of t rtierr foogftj rnbe ban atn xcaften vtlt geele blotmktnt, tnbe ban nan clepne ^ankc6t>acr tfaet
.

man

<fepf,bafoocIte(epne.ierco!te( es ontrent eeneutringerbi<h,nfmaeelie eenen fonggen OCabi)* gfjenoecfj cjgcrajclt, oft oodt |ercfter.
i

te tamme OCabij'fen rootben t'n We moefljotien gefaepef.enbe moten atte taren t>an
nieun)6 gjjefaepet tootben.

te toilbe SKabije n>a|t aen t>t'e gratfyen enbe tanten t>an bc n (aenb enbe loopenbi wateren. fi egt te amme Kabijfen wotben mee(l grjefaepet in SStaeckmaent enbe Jjopmaenf, >
tnb<
bit fijn

6e<]uaem in ben winter om te eten , enbe Hoepen ter ft in 2lpiitl oft ?epe4 want bie in bie ceerie gjjefaepet tooiben Moepen in t fefue iacr t'n CSKepe oft *:aeeft ntaent.enbc fijn mitt bpen om ter tafelen gebient te n>e:bene ontei|ttaem. * S>at nbt geflapt hoepel in 25!aechmaent,en cojte baer naer joo leueret fijn faet*
1

S)at ierje geffatljtwotbf wan benrietftcn 2f(ljenen enan anberen otibera 8eeeten (ceepwe H9 forepsv 't juf of .^n ialijn Radicula enbe Radicula fatiua, van fomo mi'genRaphanus.^n bt4p0tfhWRaphanusminor,3n^)00Cl2bHptfCfj 9Cetlicfc,ljter tt

C $aem. van

cccce^tutj.
i

VanVtntttftCOaluxot&w.
ffwVi. 3

Q$?ij.
,

lanDe9taDtj6.3ngrawoii;9UufeiiKefo!t.

..

~
,

SDatanDet
jftoodjDuptftfi

gneflacfit t6 gr)tnatmt

4ainRadicu!afylueitns. jti

%iD SXft tA.3n 5?terDuptfefc wtlDt 9vDi8 entmn fommightn wo,

jftstuere, Den DetDen graet,enDe Dtooge of in Dtn twecDen.

ftarfoit f nuagt et SXaifojt Of ut. paiuftris.^ngraneljoi Radicuia Hat ee SKaDijis ter

Samrnt 9iaDij ts wctm m ie wilDe OiaDije f e crae^ttger

ie wortelen *>n Dtn Itjtft ooch fitcr twottijts gtgfitttn,

tnDe fterc&tr Dan Dit

tamme

jammen raDijftn, wotDen met nDtrt fpijfen m ttt tfjf ato ^

matr fijn mtf r ten mt Dt epnt DS fptjft
'

al

alenus

Dat fp gljt t fter ttt pntc(j , tngfjt ficn en oelfct of gfjjcutn tn m Den licfcaf ftpt,want fp "_'. rerepenDebpttnDeopDittong&tfijn. .,..,,. ,. tt feiete n, mogtj f n eotft ff pf Dit ft (ut 3 begfnf op aDij Die Ie fteelhene iongftt Sic tt w.tn gfjtfobt n gt wteff fijn, als wotDtn, gieten jp ajtjn enDt olie met Mtnue lut ttl wetft te bp tnDt geuen meet vot f fels Dan Die wout Itn , rjoe we t Dat fp ooch ftft
'

ie

wost elen

van SKaDijis fijn

fmatlte fijt ft tn Den

mont fepf

2>to?wiDtis, matt Dt r

magften tn fijn fp nitt goef.want fp maften winDen enDe opwotpingfce n. enDt natr Dtn f ttn walgfcen, Die gfjegeten Doen ttt n Den fpijft t>oo: woelen CaDijs ing&enomen Doen fp Die felue fintften. ie wettelen t>an KaDijs fijn ooi Dtn ttt n geet gegt ttn om ft Maeften.enDe fenDerg) (e rthclijcft Doen ouer* ingenomen ajijn van mtt fpsopt Daet af.Die inghe Dit cotffen enDt g^ten tnDt bjaften.enDt wit tapt flupmtn afagljtn, tnDt muts Dptn Dit finnen
. Dat wrffanf fetrpen. f nDe btetmtg maften, waf Dctt gfjeDiontlttn 9SaDijingr}efcBene* taer water ttn (Iren.enDe Doet Dtn ftluen loffenenDerijfen. bit t (tggtn ftjpen enDt Doet Dit op boff Ittpmen Die tape ooch maetftt f water felue tnDt allt wri* tt felut loffen.enDt ee mits Dptn gott tfcgrjtn Den wrouDetDen jjoeff, 6entfittantrbo:fitng^tD:oncften. ,.,.. gtjtnen Dit tn Die wt Dtn geb!up<ftf,f nDt water Den fucbjigen goet ooeft es SKaDijs Dtngpenen utr gljfbte<ft,fnDetn Die lenbenen weeDom oft wrffopt&ept Rebben . 3tcm Ut ftraer flaperitrj fijn met ajijnenDemo(iaettgeg|e.tn. ie felue woelen fijn ooch goet Den gijenen Die van Den damptrnot litn fieeft ftm, gtnt Dtt pijnt tnDt weeDom Dtn |efcben,enDt n anDer fenijningfcenomen tft 55i(fen oft piapgotae fcgg^tn. in Den bupeft.enDe Dat tolfta Rebben (6 piiffonicus tnDt SttrBOifflvanSSaDijesfTOfthfoofhDienatuerlijtfteframfteptipanDtnotoutrf.^ tnDt a(6 phnius ft pt Doet ee( mefeks enDe foc^6 trijg^en. gtaDijstPoitelenmttaaijntlcpng^ejtoten g&tnefen pit |Dic^tptanDti:mtltcn

tattopgtltpf.
De. 5tn,tnDfgtntftn Dtt quaDt feotfihtDtn tnDt rctuailmgcn Des $at)te vanttn teef flagcn StaDij* wo: telen met mtf I an iolium wtmttig^t, vt rDtput n aBt blauw gt lt(fttn,liitfhen,tnDf fptott tnDt plteften van Dat aenficfct. cutrg^t utn.tnDt Dott Die wme lof l fatf an SXaDije ing^cnomtn Doet fit rehelijeft rnt)tiatdjt Dn wot DooDtt wotDt^co ajijn gr\e Dsonefttn gutnitfe'tnDt mtt alft fen,tnDt

Sit ftlut tooiftttn mtf r)utm'tr; frmtng$tbtDn>ingtnDifootf8fffnDf ftreerm^

feiuefaetmetajijn ingenomen mattftt Dit milfttltpn tnDt Doet Die rjerDiefeepfcS)? BanDttftluttmtrgatn. ',! faet an StaDije mtt fptopt an ajijn gt^tfoDtn tt gotf ffegen Dit fqumanfit If 51
ttn Dithwtls Daet mtDt
x
atlt

gorgelt.

ie wilDe 9laDtj6 ee an traaft n tnDt

wtteftingr}t Dtn

tammtn geeliicK , matr

m&

mamt ttn vt 1 1 (ttttfttr.tnDt te fonDt tlingrjt cm Dit wine Dptn tt Jofltnt

njfaw

o/9

VanCOemabtj*
Rapluntumagnus.

(Tap,

&&t>ii t

cccccpto,

['Cfatfoen. 2=er rabije f ft groote foeebe 6fa berenan fatfeene ben Maberen van ben prooien ^apatljum bat*

men
?
f
,

<rv >ie |?e(en fnn teer (o:( enbe

perfc

pattewie mtempt glje* ,,(k m<lfr ceUt roDf'rouwfr.

feW

bun enbe op bop>

an bpen tpa(frn clcpmwitte fcformhfs

enbe baer naer tleijne (jaurchenu Caer tfact oo!tormt.Steit>o:tel ce lantfc enbe btcft,an fmJie ff re f<crp cnt c op ii( m&e biiUnb( nbe baer om woibt fo elepnr ge(?oofen. met P fpnfe,fonberhng&e met ben wfcfc , n
,

ter

JloiKfJ)?of?aertgliegfen.
"

~,
5u?eerrabi'ja

CPaetfe.

wetbt mecf t'ti biefiotten aha pla w.enbe ba er 9 e ene geplant eiC baer Muf 5P langjje wen waffenbe fonber cergaen.

CWeer rabije fpupt

w m 3pn'( en tn<Sjaeck
CBaem.

^J
>

mtanusAn -dooeh Werretttcb nb JUrn. Dn tffl mee(j <Xap|anu<s t>an fommtgen oock fteer, M5.3n Jrdfef < granb gufain ou gran nu *- <bit awft vmotm " #T'
ter ti;tn

mmtmbletittfo.

-Otternpt nwbt m> tertijt gfcefceetenRaphanus magnm,en Raphanus

*M

fommiggeleerben ger>un> vooi

ttmpeettetibe&twett.

(Tap.

g^rtf.
X3
Sfapjjjw

ij

f10
Suphylinusluttus.

IJJcfn.

f CfetbOU

Staphyliousniger.SKoO&e

$tl&<ltom

tataren, tan MatarJ an JUwl fc(jier a,e(ijck,maer on^rftic ee( Wlijmtar meertar enta depntar s0cfnct> Sie fielen fn'nront,an6uten roat apia($ti( van tinnen (jol, enta oaer cp waffen groote eroonrn, We ooi (Wingen witte Moe men, eii Wier nart f euw faet.tan fata san Znift van fau foene niet feer ongelijck. Sie wottel es Wek, lanck,van towfen enta van tonnen geel.enta woibt in We fpijfe $tbtup(kt.
gljefneiten
.

Sic roota J5n Wemen gljemetmftje

(Ta*

roten nuempt fjnang,efnetan tatar,fie> lm, Wormen enta fata tan eoosgljefereuen eiijek.Sie weifelen fijn ooek lanek en Wek, maer fijn van totptenenta van Wnnen tottpn
root.

ooek TOogelfneft 1 Wemen 30n witte Sie i fceet ,fjn tan tammen van 6lataren (leien en" Noemen niet feer engrjefijek.maer We tata* ren
fijn

wat rouwer enta mtjn gtjefnetan off

erta9lt.(ntaintaro6ta(vantaneroenk5s|P;

mffdjen We wille taemkens,waft een vfK/P' (tvee put pure Woemkens.tau faet ee ooek rou '^ et enta We wojtel ee mtnta t enta fcertar.

S
(tdp;

txmpcmtnbtUmtn.
i.

$m.

o- , i< fammeprenttwDettm
<"

f IBlaetfe.
DiemoefnouengftefaeBet

cctccwi. ^-'

JfS

m *:a " hm<,fm

*"*

WoAfcta og5|tmaen
fattjnpaftinac*.

e:Dt

$>n mabm&attun

in @iiee;

s-^Vo, 3

wMrtjprt, J)oot.cnIf cocft iel wit

$ffSS'
tl<Hwp
(8

DaucusPaftmacaghenarniltBOJtK.

rti^S

^"J?
,

"

Sicha 3J&ooc%>n,tf6q5BilDpf(tnadS

otoWD IVftene w

M " " m ^ n "Wf '"><$ wm enDefcocglie ii^^?"'i'", urn enDefonDerlmgSe

e
,

c^

f$attie.

Mn Den trilDen tt txm enDe D: CC

t

faan ben retDen (ipccDcar"cDf

fielt

a,r,e

tot

fti

JtfM

Sffi
l

"f* Pm. joc erwtmen fo eccft Die ui i ? f "^Mlftamfr (e rcDc Inchr mamere ge 6iwp.ht.tran! alftnrtil u vul oh tt E2S?H wwtlsagrtmjuhMoo Doen f och m tltefaem <|utd ncfe Moet ar eet m
'k
f octIt
"' !
?

? S* SZ*2 %. ? n M S &
C f
,

mettn
at

'"

W' W* ^ Huyckf gfceurn rebe

ge

3 4

w6m "> met * e ebe cft fcuenic* water P%!> " '<<, mtte.nieren enbe lenDew.rnbe " firn mustytn goef tfegfcen Die geelfueht enDe tfegften Dat graued **m m ><m "" natuerlnehe eranehljejif an Den wouwen ^ ,*? f t
tt

.JP JL^ Sshh r pfeue Dat DefeicNe(en<tat|t

,

ICf, fnt,f * ^"^"'"^ > ben ttHDc' marie manieren utalieno> T L a W,ofli 7' """"clKn Den lu|ttetbi,riapen.enDeDaercm[eMi>
,

cn

t' a n

Rebben van
(

liefDe (f

a " n "" M J)ccn 9 f t> """! /cpf B wt *isi nti l(,f

",'

mahene

lf

ti

<jn

.?/

c ' Uf

^",'f

11

owh
.

i>,

w,n ' rnt" 0<" i"aued,ent>e mits Dpen feer i

acet Den a5e< (5

" ,n S,c men,n>eDer|ta aDe feni/n.f ne e* goet tfeg^en Die , S",!,?A ri peftenenDe6e(enanaaefennnmg^egeDietten.
,t,cn
'

bff''nfaDetoeDatDiewcutt)enDaetaf wuefit&aer k .^" r'if' PatDtelitpileg^ebJUpehen.

,
l'<'/'t
.

woDen.alefti

v-

enrei)neoostetenDefteeringen.

te MaDeren an ^een grtten sMcten enDe met twn wermengfit fucueren Die -0 * f"!

faetjan Den ammen es Den tw'IDen an achten gelieft maet , in alte niet joo |fercft.J?aer Diewostelcn ran Den ammen fijn beter enDe bequamer

cm eten.

D. r 4|fmaJien

CCgijeflacfit,
cft

alfmen teeter fejt 59; eren fijn ttweDerfjanDe

am enDe tPtlDt

XX

Hf

faefe

ctEfetfoen.
Paftinacavulgarij.
cSatttfflC

$J?en.

Elaphobofcum.

2Bilt>3J?0Sett.

JDte tamme Wloitn Jjefc&cn groote long^< Maoerf n,an Jtcn waffenoe ,c rgan t gfif iijch etc Maoeren an 57oten of t

wd Matteren aen een ffeel

tvdckc n dek frefonberc forrtacfctfcfc tijte n$ mans lengte $oeg(j,enDe reft e (e oienkews.enoe Iet>en gfcdijck W< fefcr an yOemkd.oaf r op aen Doppf rfte re oonke n6n>affen,t>ic ooort&smgljen geele Moent kcne,enoe t>a<t natt Meet faet g(jdijek t>at faet an >iKe oft meeroer . g>ie woud es biek ent>e (anck.van fmaeeke fuet enoe few oequaem om eter.

an gfcljf nfcoom, van t>i cnoe rowfemme gf kerft t6,6uctc ffeel maft fom*

Sic nriRtt QKcxn fijn an Waoere n jdf n Mof men ent>e faet t>en ammen fc er a,t tijik , maf r Mc Maoeren fijn teat minte r , e noe tic |tf (f n cock wat wnoc r , enoe pic jreud te geroer mineer f nt>e niet foo bc auaem om f ff n. f paetfe. Zie <Sammc reobf n in t>if mot foucn g*fae<f. i g)ie wiliJf waffen icr ie fanoe ip ttn wcg&en enoe op ongljcpoute pfaetfenJ
* fJKoif n

Moe p< n in 25af cftmaf n( cti Jjoomact, maft in t>f n tornt eer fp ge Mof pe
fijn Die

|f M>en,$oo
i

tamme or quaf m om in fpijff gfjf Mupckt f rcciDf ne.

f^aem.
bat r naer in 97c erpuptfelj paffinaken,in .fjoecetmptfef! CSJcok n,f n 3am mozc n. acr nacr Die tf ianor ammf moo:f n ge ^e ef en tPOJten.3" 5r ancgofe tooj&en ff luf cock m> n op oefe woiteien erup gfienaempf. Snoe oefc nwoen van fommigljcn soos f f <r-f
,

Sat ter ff e rcoiDt ^i'et (f (anoe in onff 3tpo ke n gljc naf mi Pafnaca

f nt>f

sifarum g(je gotiDen.ieanWn anoeren oo: een staphyiinus en paftmaca. (Jnoe fcgijnt wt I
(C J)HC

Ut s(pv\ms tat C Pallinaca van @V)feniie

lib.8

Of Simplicibus.

Van Quvtveoittlhn. Gap; Qk

I

tctcc^pUL

fcmmi'ge 2tp0(fhm Branca leonina of f Baucia tn Jjeod) bupfct? qBilb tno:en.3n Jeerbuptfcfc qBK6c SWojen.Sn fractie gjjeruii ifautuage &tbtbit n>o:bt gjje {jeeten in riee; (Xwp&goaiceii an fommighen al6 biofeosibes
(jeet
itl

Sa(

WilDf gfje fiactjf

fi)fltA'4>iKop,Ni<ffiop,4iiytwo 1; > c<fioxTvop > X^.3nia(tjnElaphobrcCnCeruicM:ellus.

f gamere.
CD?o:en fiinroerm tnbe b:ooge

van natueren,

fonberlinglje bat faet bat tvermer en"

D:ooger ee ban bie

i

tt>o:teIen.

Sie BJOtften an Oo.vti in bit fpiife ggelijth tic J5n gljeBzuijcItf

oetfe(,enbe meer

f Cracljt en berclungijc,

gljeuen f eter 2t

ban bic pecn,enbe fijn goet b(t longfiene.ben nieren cil bn feojffen. Sic ff lue wouefen boen ootft roater mafte n,er fueten Wc pi/ne n ber fi|ben , er* 95 biijuen ie tpinben enbe roeebom van btn frupeft.enbe fijn goet oen grenen Die wreeftt fjn oft van binnen ggccjuetf off gijetoffen. Sfact an Den rcilben oren ee goei tfegjjen alle fenijn.enbe Ijet gljenceff He f-etc enbe fielten wan atle entijpenbe enbefenijnningegebierten met wijn g'eD:oneften. n re joo flereft Daer tfegen Datmen gfcefcreuen inDt,Dat als Dte Ijerien Dit rnpt e(en bat
$er gijeen fenijnmerj gfiebierte gljeljinDeren oft gljeieiten en ftan.

Van Quycetvooitems.
fCfatfoen.
|vftr wortelen fybbtn t onDacf;fig(je |(lclen,enbe gfefnebenfontfomme gbe
Iserfbe tiaberftens eci
jjj

<Trtp,

$1.

sifarum.

gupefterwojfenten*.

aen een

fieelft

poaftatot ,btti oiaberen van Ctoen

niet feer ongljeitjeft,

maer eel minber

ibe eae(ber.2>ie Moemh maffen op eroonftene ei fijn ti(,enbe baer naer eomet faet bat fcuebacljtictj . Sie woMelft<n$ fijn reit tnbe ontrent eenc vin*
gljer faneft.enbe

fangen *>eel bt>

(tefelijcft

fmaeefte fuet enbe

om

en, enbe fijn eten.

van

fpiaetfe. Scfewotfeiftenewoibbm Dicotien geplant.

Sefewojfefltenswojbeninbie COeertewt bn erben genomen enbe gljeg&eten, enbe ban wesDE bie albetelepnft* an ben feluen weberom geplant, bit tfegen bat naeffe iaer goet wosben cti bequaem cm eten. Snbe aifmenbefe woJtciftems (aet ftaen fonber erplann, joo foengrjen ft fclocmen enbe
faet in -fjopmarnf enbe iogfimaent.

f Baem,
SefetBOJtelrBOJbt gfe^eeten in riee; E/Vfcp 3 -ati|nsifcr enbe Sifarum, enbe baer naer van fommig Seruillum, Seruilla oft Cheruilla.jn ^)O0Crj

bU()tfcij@eriin,teriin,enbeanfommigen3am SXapunqel.Jn ^eerbnjjtfc^ utjefterttJOJteiften*. nbe @eriaen.3n$raneoi6 S^erntipetite.

f Batatte,
Ujxfteraortefftens fijn

werm enbe bsooer^ ean natuere (of in ben tweeb

grae b(.

f Cracht en ttetcftinghc.
@uj)eftero!felften6 gf}efobcn enbe g(jege<en,fijn Der magen goet , maften appetijt 2f

nbe boen water

(offen.

^fapvanbenn!o:t(nmft8jK(nme((ftg6ebion<ftfn (elptbenfoopbee buptf. 55 iiii faet

XX

ccccctQiiq,

t>rttt

tbme^n p et tfelt e.

%>.
lf.
(jemcpn

Sfaet an Defen roottele n met rijn gcciencdcn wimjf t gljen an Oen fcttpcd.enDe g^eneejl Den feied.

bte pinten

enDe wilaiia>

\)<m $\)tmty>n peterfelte. <tap.

f^EfSttoeit.
3<"
j S

Apium Hortenfe.

J5((fJ(e;

gemepne

JJetctfcricljceft

gtucncgedcrtciDe enDe in veel Declen nerDcplbe blatcrhcns ffigi' renifommc g|e lijefc een {$< grirhrrff S> ftclrn fijn tent tDe Daer op toaffen clepne croonde n8,oott fcingDe Meecdgcele blocmkcne, enDe D-jcu acr clepn ronbacr;ttc^ faet Dat feerp van fin Jee dc,enDe goet oan ruecde es. ie n>o:* tel er> wu en lancli jc[;ticl; gcdjed Sic n>oe( ran -enedel maer oeel mtnDcre.
j

^^

f plaetfe.
93eterfe(teto:Dt in Die moef^otten g^e#

faepet enDe oafgeci ne in goeDe eite eer De.

S)ie gemepne pcicrfelie Moepef tn

^tata

tnaent,enDein>)opmaenftt!OiDf fjuer faet rtjp.ecn iaer naer Daqp gcfaepctg'ercceft ee

f0aem.
Sie ge me pne Juptfcfce J)e terfclie tro:Df
geljeeten in ^rteer o-tvop ng a-Umy taurx^ iatijrt Apium en Apium hortenfe. Jn Dl

3n

3pofcdc

Petrofeiinum

(nDc Daer naer in

'fjooctymptfef; J5c(crf(gfien ober J5eterlin.

3n 5?eerbuptf<$ peterfelie. 3n $ranrt;oi6

tu
petftl.

gljemepne puacau bat t6 jfjof eppe.ee wemt in ben ttoeeben graebt, ei tiea ig^e tot tri Den Derben.fonDcrlingjje Dat faet.bat meer sciwermt enDe D;oogfjf ban Die tJaberf n of t wostelen.
S5t'e

fCrattenbewfeingfte,
5Die gljemepne peterferiemetanbere fpijfe ingenomen ber mageen feer goet 2C 'enbe fcequae m,enbe Doet Die fpijfe erteercn,cnbe macedt hifi enbe oegjjeew otn eten,

tnDe Doet tratermaken. Sie wouden wutDefe pettrfeh'e in water gfiefoben enbe gljfDioncften openen bf(<g erftoptljepf eanber leuere an Den meren enDe van allen Den inroenDiglJen (eben.enbe toen Die wine (o(fen,enbe Den (leen enDe bat grattcelrijfen enbe afgaen . rnbe weber*
Jiaenalle fent/n.

Sotbcn
tleen

ban bt'e woitcien, bat niet bt'e twfiopftebcn opent enbe Den femjne weberftae t.macr oock alle winDen enDe
feluen ooeft bat faet feer goet enbe 6eefer

cpMafingfic Doet ftepben. Qnbe Daer

ntena&t.

cm

aoODet in
,

Die eriafcale compofitien er^

^flue

faet e6

oocd

feer goet

fe gen

Den oef?

m alle griccwaritim
focfe

g^eDa

Die

baer

3
S

toe Dienfe li jtd

fi|n.

Sie blabaenan Defe ^eterfeftemet oioot ermfng(,gpenefen bteroobe

(en cogen,enDe Die ftw erenbe bprfen Die mtt gfjeclomret

gefto(

erlaben

(Ijn.

iOan

TOtfttjfottffcittD
Cfatfoen,

mttct.

Otp.'gttf.
Eieofciinon

cacc$p>

ywfitommtuK

juffrouw

merrft Ijeeft Dowfter

grurne &lin<ftenDe, in val Deelen

|erDepIDrrnDr rontfommr gjjr* JfterfDeHaDetenDieveei meerDer 4 enDe gr oiier fijn, Dan Die MaDerc

van ge mepne J5eterfe(ie. te fftrfrrt

rnDe oetDeplen (juer in ee( anbttt

fijn tont

ftrr Iftene,

Daeropwaffenelrpne eroonlsene oo:tb:in* gfjenDe witte Moemftens, tnbe ban naet (eet tityn faet.Den fDr van gjjrmrpnr peterfelie
g{jrltjcftrnDemaerminDere.iewo:feleefc

vtn aenfjangljenDe fafr (ing&en.

CJBlaetfc.
3ouffotm>mercft tafanfelfa mfom* uggc ocf}tig(je neere plaetfen.gnDerooJDf
ceclt cle in Die lioimi
J

geplant.

CCijt,
3oitffroun> mercft fcloepet mS5rfimar,
fl (eueret (juer fait in

-ftopmarnt rn,og!j|t (,ren iaer naet Dat ft gbcfacpct a,ett<cc|? ,g[jelij<lt Diegbrmrjinr J)etrrfrne.

mam

CBaem,
rfr <ppeeet in&ti(tfito<mxHo V .%n
iatijn

Apium paluftre f n Paludapium, bat eg

5?cer&wptfc^ soeeft eppe,an fommigjjen i^lpo<rtXivo|> cryf wj^Hydrolelinon agrion.en Api rufticum.3n Die 2Cpoirftrn>ojDt Dit trujit grnarmpt

3n 3?r ttbwm fjretet 3ouffromt> mrrrlt,rnDe tof fommigr plaetfen narr

rre<ppr.3ngraneoi6r.wI;r.

Ap um. 3njbooc6.Duff* ?pfptB;

:

Die

3potrV

ten faDr rnDe rcoite(*>an Die gj>emene?peterfelie feer grlijeftafs iofroiiDe6 fcrtifc. fap san 3ouffrotm> mereft.fueuerf Die quaDe olerrattrn enDr ftreeringe fonDrro <
|ingr san

3oujfrouw merrft re rorrm rn Dicogr an naturrt grftj cft Dfe gfiemnme KJettffrltr CCratbtetinjercbfflg^e. Sfaet tnbe bxe tmf elen van 3ouffr out merrft fijn an trapten tnbt twefiingBrn 3
.'

Dm mom enDe Iteefen mef anDrre Daer f oe DimenDe fu&ftamienWmengi

[erijft f fegfien

tnDeglje&iupeftt.

rfe ppe es ooeft frer goei ais JJItnro*

Dat frnfjn sanDmfpinnrn. <

X>anbtvc\><ppe.
fer euen Dte

<<tp, Cfatfoen.

gfoy.

Tlba bic gfjefktyen an ppen,$oo rootDt t>an Den euDers een <?ppe btt
*rrrf> eppe gljenaempt twDf
.

Se wehftr ( af erft Dat ft

ontr*

om
bes

Rebben willen Deferijum.om Dat (jier niet rn fouDr irc achtergelaten wrfen Dat Den g&efTaejjfen van gppen arngart.rnDr ooek J om Dat t!) poprn , Dat Drfr (Jppe te fcetrt g(kuonDrn fal mogfien tposDrn, Dat j Dir frlur n mrt fjurrrn naem oeftent maften. Srfe Sppe fept Siofcoii*
{erf t

fictitce)tn fcier oerft

ontrtt rrn (pannr fawft.Darr arn rlejjne tae;ften traffen met clejmen oonftens geliieft aen eejjreriineft.maeir eel minDerr.Darr op (aneftarfe faet soosteoemt.Den faDr an omi)n gelije Dat Dn, frrr wr( rirrftrnDe rnDr ferro

Dunne

f eete ftelfte'8

op Dtr tongeer.

tccccQQpii

ttatmembepetetfelte.
Cplactfc,

(tap. Qliiii.
ff eenadjtige

Si'( gfceflo^ van Sippe waft op (joog(>e Dergen.in ong^jepouDe fen,Daer naer Dattet ercb. eppe grjcnaemt wozDt.

pfacfc

II

P.ncnu
!

Sefe Sppe woibt glicfieeff n in rif er c(iowvo(). 3n fatijn Apiam montamim , Dat c sm jf}oocIjDuptf$ ercj epffic^n 5'w!>f<6 *<& <PP< 3" 5fK6 3ce#
i>ee

montaignee.

f /Batuere.

efe Sppe ee an natutrf n Den anDeren oock g6e jck,maer ver! (wreker Is <m lenus ff pi. f Crattjt en berchtngbe. Sfaet enDe bt'e watt (en van fre^ e ppc mei wijn ingenomfn poen flerike Ujth wa oen viouwen. 'Ier maken,enDe verwecken Die natuerlijeke erawk^ept van

Sfelue faet esoock goei vermcngrjt ' n Bc ertakaJe eompoftienenDemebfepnfn 55 We water t>oen Ioffen,enDe in atle Die verwt rmen.

t><wmembepeterfeite.
fCfatfoen.

C<*p.

cvlttff.

Pctrofelinum Macedonicum.

%%t v)De peterfe lie Jjtfft 6tf f D' faeljftge BlaDere n in t)eel t>eclen
verDfpd Dif ouerte pbe f|D bi<p f g(jefneDen enDe renifomme gfte s ke rf( fijn. ie (leien fijn Dun en" wafftn ontrent twee verte n hooelj.enDe Daer op comen voost clepueeroonkrne voo:t&:in* genDewitteMoemke, enDe Daer naer elepn faet pat faupn ee,Den faPe van gemepne jDe lerfelie niet feer ongelijek, maer oeeter enDe meer aromatijck vet rueeke, enDe fterper vi fmaetke ie woifel e e Dun, entree ft veel <me fcangenDe fafflingr>rn.

9:emt>e JJelerfe Jie.

Sefe viemDe J)e(erfelie wa (Tveef in C0?

rDonien op (eenadjtigrje rouwe enge touDe
pfatfffn, enPeoock lot

fommige

gpelijeke

j>laetfeninSuptfci!(ant..)ier te'lane weit

fpin Der eruptlieffjfppfrs fcouen gfcefapet.

fCqt.
S)efe peterfefie Mopet in jf)opmanf,enDe leuert Jaer faet in >ojtmaent.

0im.
Sf ff vie mDe V< terfelie wetbt gljerjeeten
fnnec;?riTfo(rii|>,enDeom Dat fpvcel
in?aceDonientta(l7rtTfirivoi<^<ronK|i
petrofelinon Macedonicum.
(!

rff
,

^n

iatijn Petrapi

l\

Apium faxtiale

eii

Petrofdinfi.Dat e in jf)OOCT;<

^&!

Puptfrfc<Strm <pffc(> oDer <5ffin peter Im.^n 3?eerDuptfcn eteen eppe.^nffranelow perfii Dee roemee. Sefe (Jppe trosDt oockvanfommigenongfieerDtn iapoteker genaemtAmomum.^iertelanDe roosDt fpg^fhfttfnvjfniDf l)ftfrffIif.3ngran<8oi6j)erfie(Jra-ge.<?nDeDefe(fppeeefoit Der ttrijfri Die opjeefttepeterfelie Die naer Die plaetfe Daer fp meeft wafi })eterfe(ie van
SOTae eDonien g|enaemt wojDI.

f Uatnerc. n ^ t,w & Mit S)efe (ppe c iwrm e nDe Droogt '

W m

-i

rw6 ,

' '

X)<m<Bt6tttppe< <tp, Qlv, cccccQgpiu f Ctacijt en jercWnglje.

faef van Be fe ern>e cftt We nat ue rlijcke eranekjje pt an Ben wouwe", (jet Boet I maken,enBe faeeekt enBe boef leffen Den (leen enBe t>a ( graueel met Ber smen. Stt felue faet fcepBt oock oDe winBen enBe gljeneeft mits Bpen Bie pijnen, reeeBom* 55 men enBe erimpfelen an Oer maggen enBe an ben bupek.^tem ee oock feer goef ge*

nw a

iuncftt tfeg6en alle couBe gfiebieken

van Ber |tjBen,nieren enBe van Der blafe. 3n ae <eriaka(e compofttien enBe Bie Bat n>aer Boen loffen ee BK faet oock aeet

(g

eermengljt.

X)<m$to0tt @ppe,
fCfatfoen,

<<tp.
Hippofe iinon.

gl. Of < ffppf.

|3e

groote <ppe |eef( greott IbzeeBe bsupnebfaBeren,Benbla Beren san gljcmepne $5eterfee
,
(

maer eel "meerBer enBe bmpnBer Ben Ma

|nie< feer cng(je(tjck
,

Beren oan 2(ngeltca fefcier aenftenlijck.)* tien fteel es ront enBe wafi Btpe of t vin vettij h ooelj,enBe Baer op waffen ronBe eroonhen oo?tbnngljenBe clcpne witte bloemkens en Be Baer naer.lanck ftverf faet.bat welrieckc* Be es enBe an fmaecke Mfteracljftcf} . St'e we: tel es reit rrBelijck lanck enBe Biek,ooi< tzingJjenBe een vette olieachtige en geelae^ liglje gumme Bie feer bit ter es enBe an fma kegljeltjckmprra, Bie Baer tt(oepet als rtghegrauen enBe in ff tthcn gcfnc&ccs. fp
i

f plaetfc.
Sefeffpperoaffm fommiglje lanBen

neere Bonehere plaetfen Baer eel lombere t$.f)in te lanDe woibt fp in Ber ernptlief&eb

tere (jouen ge faepet.

Cijit.

Sefe

ff ppe Moepet in J^opmaew, cnBein

?ogIj jtmaeut tvo:Bt huer faet rijp.

tlaem.
iefe ff ppe trotBt g&c^ceten t'n rt'ret wrTtwaiifop 3n -faftfn Equapinm enBe Olufa tram, van fommtgen o>fvio|< K9 ?? iwWMfi Smyrnium & agriofelinum.i. Apium fylueftre. 50 ter ttjt oock PetrofeUnum Aiexandrinum.^n Bie 2lpotckc niet fonBer Brealmgc pio

an CKaeeBomc en fccuet geen ge lijchemffe. 3" -OeocbBuptfcktroBt gbcnaempt reft eppielj oBei rofj epffidj 3n SJeerBuptfeg roote eppe.3" Jrantfois Z$( <aue,(t aieranBze. f $atuere. Sefe ff ppe ee van natueren reerm enBe Btoogf e gfielijth Bie anBere. * Cracht en aicrrhttighc faet n Bt'e roote eppe alleen oft met buemeg water ingenomen v ewecht Bie 4 namerlijefte eranekhept an Ben :ouwen,f(epBf alle winBen.pijnen enBe erimpfelan Ben bupdt.liet eerwermt Bie gupuerac^tieg fijn.feuBBen enBe cotiBe couftn fybbi. ff n
fdinum Macedonicum,reant met Bie
recljte J)cterfehe
.

e6feeroettft9b<nfteB:oppelpiffe. Ste W.tel n roote eppe breeekt enBe t'aeefcf af Ben flef, enBe Boet Bie wme rij 55 fen enBe (offen. ff nBe es goet tfegben Bie pijtie oan Ben lenbencn enBe an Ber fijBen. 3n fomma Bie roote eppe esoan erae^ten enBe wereking^en Ber g^emepnBer }5e ggljcmetmePeterfeiie. rfelie g^elijck, e tol aUe faken berter enBe bequaemer Ban Bie
.

cceecggfctff;

XKMwbt&ppe,

(tap;

lt>f;

fCfatfoefU 3t UJJf Da tTJ) B0fglt><

ben oub SjjeopfwafUtm SBilbe cppe genaemt e& ben e eft groot e ff er g|e* fneben fclabcren, ben bla* an ben 3Bi(bpa|tinaften feer

Apiumfyluellre.

<HBi(De ffppt.'

tieren

enfen(i;'cft

maer ree meerber. <E5t|n

pelen (jn ront,(jol, ier of i)f voeten landt, benebe ontrent iet eetb Wupn root.op bopper fte san be n tvrkh waf
fen renbe croonftene, ooort&jingenbr. witte Hoe mftens , naer ten wc lefte
eolgljt plat

touw

SiUe nk i

feer

benfabeoan engljelifcR, maer mr

faef

t>ere.i* wojtel te in twee of t D:pe IdV ge woitelftens oerbeplt oie felben net 6ertt>aerfis,maermee|t b\wtB,fyr*

waem

enbe berroaerts wfgfiefpicpt waffen, enbe oeef enbe iianbijvan

fmaf the ftjn.Sif (jeel etnpt met fijnl flee ( rn Mabere n f 6 ooi mit$ 'ave, go
lijtft

We

itjjpmall, bat baet tot vlot

jiflarftgjjfflueftroojbt.

TjSlaetfe.

ittrupt woibtljierteianbegrjf*
iicncn

m vodjtiglje ptactfen, ontrent

Cr)ti
riucr fat < ri/p

ben ftaenbe wateren enbe aen bie ean* ten van ben gradjten, maer en ee niet
feer grjemepn.

Sefe roilbt gppe &foepet in tttae&mae nt enbe in^ojimaenf nwbt

f^aerm

Sefe ff ppe troibt g|eeeten tn riecr <tCmki[) ioji >oa Wf oo-Cmvoij fyfiov 3n latijn Apium rylue(tre,ba( e in jjjoocribiipf fc(j SBilber eppie jj ober <: p)ftcfi.3n 5?r crt)uptfcr>
QBife eppe.3ngr4(6oifi 3gl>e fauluage.ffnbc baer af oermaent 'licop!naftus lib. w'j.cap.it/.fcrijuenbe oat We roifbe ffppe roobe flelen geeft, ffnbe Siofcobee in tber* te poeelt e ap.(rit.3n fommtge 2Cpotc hen eet befeff ppe gier te fanbe Meum.Sacr We wortelen van befe (fppe ,oo We wojfelenan bat opieeljt Meum gfic&jupdii worben.

Batutte. Sefe wt'fbe <gope enbe fonberling^e We wortelen baet af fijn werm enbe Wooge tot
in ben betben grae bt.
St'e woiteien

f Cract)t eft rbercfettlglje,

(lap,

wan befe 8ilbe evve in We mont gljeftoiiwc n enbe geftnouf erfitet en3{ We pi/ne enbe weebom an ben tanben,enbe treeften oeelootjjttcljebcn wt Den fcoofbe.

VantoattvGppt,

gtotn

C&gijeflaclit,

V\3(? W'fen (ritpW uinWmen ier te lanbe tweegef(ae6f en.een groot enbe een efeijit A^ We alleen baer cm van fatfoene erfben ftjn.om bat}t> op ongfjeli/efte pJaetfen
toaffen.want bat eene oeranbert in bat anbere.alfl an fijn piactfe gefeif, enbe in een anbere geplant twbt..e meten bat fyelin bwatet wafttooibt dtpn op bic eerbf.enbe bat op bie eetbe groepet nmbt groot alfr in bwa ter gtjeplant oibt.al^oo bat befe twee

crupben in ber rcaer^ept maer een erupt en fijn.bweUk niet alleen ben befen,maer ooeft meer anberen (rwpben geoue We in bit watewn of( natte orempben groepen.
Sfatforo

V<m wam (ppe:

mt <t <W2T*'
.

Gr<tp,

gfo#

tctecvi*.
WUtt
Grppf.

Laucrminu,. CJfpn

ned,
*f<Jfrtten

<ppc geeft rff&c fiot eofcfcr 8(a( ff f (r tt.m&c fong&e ftlatx ren
tfegljennuifcanDereti ouerfaerM

5>tt$rootc

mtit

w,aerf,<m Den

welcftenefckl?^!^

vlu

cUn 'Mpw f$

JK?

^W

U f"

f ff "
,

WR Moeten

n><K6f

fti

neer ;.

'

itmipteefonDcrtwiifelwermeit Dioogfepan natueren enDe pneracD.f<n werehtngf e n Den anDcrr n eim gfelijeh.
Caucilis.

J5atuere/ttatJ)t

enbmWngIje.

mtZ

Hf ifatfben.

'

2tuealt6eeeen fapiaerjuef) enDe wat roiiwacrjttflMriipt.Drrwtfc Der paflmahen niet ferr ongf e(t)ek. <Sijn MaDeren lijn Den gonanDer Dla&erenpolnaer gelijeK maermerr; ghefiieDen. -Op Dopperfle wan Den*
aften ronDe eroon* |n*,oo!tfb!engl>enDe witte Moein^

cuen

jleethce

fcm vanD

wrtc'hen Die ouptenfte Die meejle blaDeren febbc. faef e

lanen enDe rouw

gfcelijeh
.

WlDen

p|tinaften

tfaetpan meercer Dan

omnnfaet. JSlaetfe. Sif erupf woiDt fier ie fanDe, on#

irentDer SKajenppDieepienpelDrit

heppnDen.
.f>rtbfoepetin \8iaeeSmaew e coste Daer naer 3e wou Hl fe *'iP-

C&aem,
Stii ernpi woiDt gef eetc in rieejr woM'cenDe ooeKtn fanjn caucalis.

ej3n fommtgfen <nK-yfi-Dat re Daucus fylueUra.Jn &K 4po<

fep enbelteM.
,

(Jauealis
4!

$atuere. C ee werm enDeDieog^f.

Cracftttnjertfeinglje.

QEauealia Doet wateren Die wt'ne

Ie|fen,gfeli|<h D;e
0teli)iii 'ee Ie

ueite Den

roeleketl YEancalte

n naiuetm

enfce CttCtyrlt

JT

afenue fefyijff,

V<w6mymtott.
ccfatfoen.
*

ap.

gttg.rertw

3< erttpt

reeft f?e(en (e SiofeoiiDie feptgeitjeH Die (Jppf, enDe fff

warrfener gercgtrnflewheHDeren,imruethertiei w-t feerpnept lijth, an perwen naer tgeel treehenDe , Die meerDrr enDe luf romatijeh f (leien enDe petterfi)n Dan Die blDerrnpnppe, cp Doppei|ee pan Den geele po:tb:inghenDr aen Die Sille, gfelijen ecnlier* ei elepre , waffen Kcrmhene naer Den tpeltken rcoreoemt elepn vent fwert faet, gelq'rk fetei vi celen. rrDelijck lanen, fa. ie wwtel gljehjek ee CD? es pn fmartk. t>n Dal feerp enDe bitter trtc. t faecfct.wl fape,weJrie(henDe,fierp ven fmaeche,vn htyun frcert.pan tinnen
1
e'

=^

ILlaetfe.

..

in (ie ena$ 3manit8 cp DJ bercfj (tlieien, wa|t i'c'ecuDee fent Smnmium a'$ neerfltggrit ligfir rouwe enDe Dc:re plaetfm enDe wo:Dt n er ti|tpnfemmtflt<n iihji tlief febbrre in Die gaten gfejaepri.
.

ftaeffl.

VanQmvmitn. ^p^t^ Smym;onDl of ^, ccccc^

.

St't erupt t*o:0(

getril

m (Hrt'crr

r^f nop.3n iMijn Sroyrnium. Jn <i> llClirt OOC Petrofelinon.fd fomirge' 00C
(6

alcmte

fcijf

Hippofelinagrelle.

|5atue.
emrunion (rei m
lol

enDe 6:0038? in Den bctben gracDf

[mt)ttriVommqhe.
QL

ie ofaDercn enDe n>o:tclen van mijwion scrfoetDen euben fiocf enDe maften Den aDem lancft.fp |topp
ben (oop Des bujjchs, en
gbeoutpcftt ffegen Die

fr goee peten enDe kef

fijn

hen van ben

fi9

fenijntgljcn gjjcDiertcn

cnDetfegen DieDoppcfpifle'

ie&(aDerrnantomp!nionDoen
fcepDrn Die IjcrDtcbrDen enbe vetfetje

gljeftmUenen oergaDcringcn,

brt* gen 61e !ccrattcn enDe |wrcring jen,

fp

tnbe been flitptcn Die tronDcn Daer o

g(je!ept.

<faet t>an <s~mp!nt'en t$ goei (fa gp>n SiegheMcften enDe wrftoptftcpt van Der milten nieren enDc Mafe,'fte( Deraecftt Die natuerltdte eraneftr-epe

an Den wouwen, en
feeoiiDme.

fcedaccijt

f Die
.Serttcf.

>

JJ.'

mctri|ning!jenomrn. ie roinDcn enDe epMafingnen an Der magfcen Doctotft Dit faet fcepDen enDe er* gaenw Der feluer manieren ingficnomen

es eoeft goei tfegfien 6$ ete iica.SateispijnccnDe rcccDomoan Der doven r '

fHuc faet

faet san tompjm'on Doet

tnbe es fcergoct Den
tfeg(jcn Dte co:tfen

ooeft (meeteti rcaterfucfitigfien tnbi

We

tot

(merDcr tnt reeDcr*

omen

gjjcfmipcftt.

Van&tvu. Gap,
CtCfatfoeft.
cel Deelen erDcpIDc

|,

Srritci {>eeft roitgruene tcere in

MaDci h, Diewaffcapjacrjud) ft/n enDe vi

m
I

enDe Daer o walfen tltmc croonftrns"wo:tbnngfenDe nnue t>(oe mftens, en Daer naer fcerp WeltacL' witpn |act.ie trb'tei ee wit eii groot.
(jol,

J ront

rtieeftc licfclijdt.<5ijn (leien ft/n

Dun enDe

om m Die moef^ouen ghejaepet.

2>S?
'

CfNaetTe. tt Arriirl ce Ijicr te lanDe hemepn en"

tpoi&i

.Kmtrt

cceeegg$ff.
Jteruel

VanRtmtl

Gap.l

Bk inkeer te ofiapaUgefae pet ee,6Ieepei feer woecr; enbe (euert fitter faet in ,Oogljftmaenf gfcefaepet wcibt.blijf t al in saeckmaent oft .f)opmaent.3.)(aer t>ie

U oen winter Duerenbe enbe en Mcepet niet vooj m 2lp:iU. * $aem.

erupt wosbt gfceljeeien van (Eoltmuua

Sil Ccrefoiium. 3n JjoocljDiiptfcfc. S.ci(t 2(poteken mDie man.eft gnemepnen ben tiii van erue(.3n3ranefi.oii> JDu cetfiml. ^ruptfd? ober'.Reretkrut.3n elkraut f ' f;j&atuere, Zit emot <$ roerm enoe bsoog^e van naeuercn.
fCtattjtenbeccbtngljc. goet JCeruef met anoere erupbenm oie fpijfe gfcebtupelu es bet magen
en" fcfdttae

chsrophyium enbe chstrephyllum, m> ter

m,

eten. heeft oer fpijfen goei fmaeek.enDe maetk Iu(l om hunnen gMlofien, (35 Jwruel e6 ooek feer goet oen gjjenen oie urr water duaiijehen t>aer af bsinckt enbe b{ gefoben erupt an bup? wijn ftebt.ben in wijn erupt bat Ifmen

ten op oie blafe

lept.
,

en ouDen nerf omen mane te fteruel oocgoet gehurkt

nbc|terekwo!ben.

want

fp Doet

guer woont t

X)<m
f

(Stncjttu'ttm,

C<*p.
Gingidium.

!
^Sifnaga.

Cfatfocn.

jHngibiumetstjan MaberenMoe* men g^ehnoopte flelen, enoe van

il

fatfoeneben wilb pajlmaken, Diemen vOcgeisnefl e ii Croont

hen* erupt naempt.aenftenljek, matr fijn Maberen fijn teeroer enDe meeren^ decnSer ghefneen, enoe Die jtelenDunDerefiJg niet ftapr*^ tffener , entte firt fceel erupt en ee
23ogel6ne|t, maer ebticfc oftreuro.gelijeDie fmaeche bitteracfyiei?. )ie (at enDe

taelM

fclotmen roaffen op eroonhen , enDe fijn wit hclijtk aen Dat vogelsnej . 9?aer Die bloe* men eoemt bj faet veeit, enbe als Dat rijp ee, s

eroonkemsjjj $00 woibenbie (Kelken* van ben

fieei nerf gjjelijck elepne rjerbe

ftoeikemi.enDe

3taliaen? en 5paeng foerben ftuer tanben. giiewotttl ets wit enbe

ban mebe

kotere

t>ie

Ditteradj'uclj.

JDtt tfttpi wajl I Jloftonbe* ferijft in *5ptien Delben. wotbbet nj gb> fff iheien. .ier te lanbe en

ISiaetfe. C tn epaengia felfein

Ine

wnbenbanbp femmigbe

eruptlief&efrber.
.

fW.

jhter te fanbe bloepet btt

eruptm >mfb
^erfjlmaent.

la

maiu enbe lettert

fijn faet in

f 0aem.
SMt erupt wott
gefjectcin

aU * Upidion,*>anfommtsrn pnen 3niatijnGingidiun..3n

j

Heerwee- ^*^s^ss ^-

enDefonberUrfgbeoanbenaomepnenBiljcutun,^enbeDaer rnbe 6*! Suptfc^lanbt in 2lpoteken bte 3n ghenarmt. Daee% in epaengien vifc.ga
tflanbeeeftonbeftcnt.

."^^"M?2

$"^5E

VanVtadbztmttl
C

ap,!tf.

cceccv^vfff.

ing'6;itmalsa!entisrcrijf!tnesirff frerrorrm, maer ce B:oogne~toi TnDen mtttn groeit Cracijt en ttercfttngrie,

ingiBtum rem off glie joDrn in Oir fpnfeghe b:iip<ki es ter maggen feer oet ttfc 3 Be Dtauam als gnofcoJiDts ferijft, om Datief Die maglje Dicogni enD'e er(tcrckt;oo
JMimtts
fept.

enDe
(e

(V (ik

trupt (n

Dte

mine

gftefoDen enDe g6rB:oncken, es Ber Mafcn god , Boei roaier (o|Ten,enDe es gort tfeghenDdt graueel moe ifeafctn Den (Uen.
wt'1'11

25

Sie 66r feelhens wan Den eroonhens

koferen,aeng[jefien Dj
fp Ijert fijn

fijn

goet

om Die

tanoV n meDe

(e fupiterJ en"

en alle vupiupept

litfjtelijtk

af neme' fonDer Dat

<aiieefcb.tequetfenc,eit Daer en

bcuooceenen goeden guerm Den

mom aderlaten.,
1

VanTCabtemtl
fCfatfoen, ptcrupt e6t>an foogfiBen
SglJemepnBer
|origljelijtk
s
,

(tap, lip
tr?ar^c hrruef.

Scandix.
(Ie*

flenMaDeren enDe bloemen Der

.Reriiefe nief feec

maer

niei liefeltjtft

anriieche.(gijn (telen jijnrt enBegeriaeptfj. )ie blaBeren Ber JCeruel aenfiendjch maer meetBer meer gefneDen,

enDe MupnBergruen . Sie bloemhens fijn wil enDe wafftn in efepne eroonhens, naet
Bie wefcfce (aeft faet olgr}( eenDer elepnDer

ach naelDe
tn'f

feef gelijthenDe. >ie Keitel

(antlt.

es

enBe w'ngfjers

"fjsiactfe. i( trapt woiBt ier_te (anBe op femtmV

gljeoefleachers enDe elBeng&ewnBen.

ft>t. _ SarlBehewef Moepef m <3?<pe

en"

iaeelt
faet.

mact ,eff eos Baer naer jo (euerei fijn

9i

C $aem.
etupt ttwBt
gl)tfieefen in

neer

""wTi| 3n iatijrt Scandx.Herba Scanaria oft Acaia om Bat fijn faet een naelDe geiijeh es,

enDe Daer naer fjebben top ooch Dit crupt in 3?rBuptfd2??aelBcheriie(gijenaemt.

~
enBe es

toeanBir es rcerm enBe B:ooglje

fjBatuerc.
tot in

Den ttoeeBrn graeBf.

fCraeljtertaew&tngtye.

<5<anBi;m Bie fpfegfjefouptht

Ijter

es Ber

mageen enDe Ben

oupeftgoef en6e<utaem 3(

rootjte een gljemepn moeferupt onDer Bie

riethen g(jen>ce|1,maer an

elepnDer ae&tf enDe n>eerBe,enBe alleen 0002 een trilDt moes gfcerehent. QlnBe Daer om geeft ^ri(lopane6 ftier too:tijis QruripiBes twweien Dj fijn moeBer gpeen moe6 er

ercoebte,maer alleen otanOir a(6 piinius fefwjft. >it felue trupt gftefoDen enDe gneD:onehen opent Bie er(teptl}teB5 d Ber leuere SS nieren enBeMafe.cnBe e6 Den felueii inroenBigfcen leBen feer goet.

Van xmle 3<erud.

5rVje

ap.

Ittf.

f "Cfatfoen.
roilBe .Rerael

Ben (Stljeerlinth wat gficlijeft,f!) -^-'eeft groote bicetx feer g^efncDen enDe in weel Oeelen oerDeplBeblaBrenBaer fomii|tstt)Jttep(fthencp96eoiiBfniPo:Ben. |?clen fijn ront enDe roafjen twee
(leien

tsvan 6laBeren tnbc

gM

$>9

ui

cf't

>*U
ccecc^^tuf.
cft Dipe occten hcedj
,

t)<mttflbe2Utttel.
op cppcrftc an Den
Myrrhis.

(tap.

tff,

'JBiiDe cruef.

weldfenvor.De troor.tcns rcaffen, eoosttoin* grjenDe vaut tt(oemlten6,enDe Daer naer landt tnck groot faet. >te womcI C6 tcnf enDe landt, an fmaedtc Den J)cen niet fecr ongfieltjcl. (SnDeDttfjerleruijtfnDe fonDerhnge Btc crfl rMtomcnD'eMaDeren fijn met ckpn ^anihcne unndtcne 6efef,enDe an metke enDe fmatct Ite Der .Rcmele fcergrjcitjck, ban cm Datief cotk roilDe &ctu( 1 gfcenaemt rcojDt.

C ISUaetfe.
Sif trapt roafttnSuijfrifanf tof fommt'ge plaetfcntn Die eeempDcn an fdfe. fyette
lanDertwDDetin
Sefaepet.

^
'

ba

(ruptiicfgcbtcre fcouen

$BiiDe .Eentel Mocijet in

Dm

9J?ei)fenDe

in S8:aedtmaent,$oott!o:Df Ijucrfaetri/p.

f jBaem,
Sftttupt rcojDf geleien in rieeriup/is-j tnbtin iaiijn Myrrhis van fomrm'gfjcn oocltj (uf/a Myrrha,CnDC n Ier ttjt Cicutarij,om baU
,

ttibtn Setjeerlinck Dte cicutiin iaftjnglie* nacmt woibt reatgelijdt te.^n jPjcoc^Duptfc^
5BilDfrhc:ffcl.3n!S?c(rt>M!)ifct!wtit)f^aud.

3n Jrane ^ote dcutairc cu j.Vrfil D'afne.

f|5atuerc.
CKjjir^ts iDe fonDerlingpe bit wetttl te metm tot ben tnxcDcn graebt.enDe fuottjl an fufcftantten.

Cracbtentterctsingrje. StfttJOJfdwantWiJrfiemctfetjng^Mondicn ecrtittkt bit natueriifeke <ratR<* $ept ran Den Mouwen.iaf'ejjf af Die fetonDine enDe DeoDe :ut>ten, enDe Doet bit wou*
ttenDieeanhmDewIefgpfftjngoeDefupueringlieljcbC'en. Sie felue rooifel in Der fduer manieren Doet mater maken enDe te god gfieSwptftt ton gijenen Die an ten pfcalangien tnbt Dfjergfjelijtke fentjnnigljen gficicrttn gjjeo
bttt n fijn.

^
_

)ifttwfel<n Wt)feinlfcrjfopgi)efobfnfpufrtt>te6oJ(eananef[upiitcnl enDe onfutmerrjept.enDe f8 goet ben gjjenen Die wtDJoogfifn. SKen fejjt Dat Defe roostel in trojn gfjefoDen goet gljeDiontkcn te t'n fijt van ftfiiitni tie.enDeDatDieDjpeofiCTCtmaeltJanbefentpijnDttrieht.can Die peftilcnite metste*

roetktenfaittwDen.

Van <Zoiat\cmy>%.
C^Sl)cnacl)t,

(tap. Httj,

otaeitrmjf te tmeeDerlejje m enDe 513ilDt. C Cfatfoen.

|3m CXozaeieritjif weivt ter ff rot langde effene renDe
fcueten fonDer

liabo

ren.ont rent eenen ungrjer Diek Die oef enDe malftf? fijn , enDe botten een bof puwt (je&ben.De roeltke Daer naer ^ucr vctbit t>btn in fea eel tadten.
Die feet vel

tlepe tlaDerltene grjrirjeh r)am rjanghen SnDc aen

.

Defe (le^

_!en tomen juc|tengeli;dtronDe 6efieno:t Dieierff gttten fijn.enDaer naergeelroot troJDen,fc^ier an vttwl Den (ozadegeli;ck, Daer in Dj faet lept D$ freerf re.JDie reortelen fijn Dun enDe lanck.enDe roaffen Duet maltanDeren geIotten

X>an<iatlcvuyt,
Afparagus.
(Eo:Ci(tU!)(.

Gap.

t't'tf.

ceetg$g&
ScWf IttUpt.

Corruda.

$Silt>(

an itrft wtmtti& fcucf rn en&eti wticfite n,t>cn tam* men niet fr eng(jeu<I,nia an&ers Ijcflfom ent> (tchen&e, mant mplaetfr a Jen fangljen Dunnm ^apiltcne 6a 6a( tamme mce bedcet ,foo ^eurt frrr ftinnr bttbc tont flcftcntxr toKkene^are t>ic (ccIJtcne at omme nufe&efef fijn. (|Maetre, Gloacfaujjf font>aItng|e bat tam wa jt in 5&e;goignicn,cnt>e in fommigfa an&we i
es

S( roilix (Eojadtrutif

fanDenal6inu!>tfcft(aMinftccnac6fige p(aet[cn ban leemacfrigfim frit>eri(cn gronDt e e. Jjier (e lant>c tt>e:& Der nuptlitf^ebbns jjouen geplant.

StwitHnwtncoffommigfjcplaetfrniean^tanengijeWi&en.
iif (anglje Hooit fwctftcn6
-Oog?(lina(iitfi)'p.

eomen wt in Xpii,cnbt ban woibtn ft

gfiefo&en tnb

mttoU(,[outenbeaiiin gf)enjcftfalaetg(Kge((n.;iewu({iten

cf( fcefien

woibtnin

S5af tam doMercrupt moi&t gegeeten in &titt): anr y&..'2n iatijtt Afparagus" e iBc in bit apetrhen Spengus.^n JjoodjtWjKfd} @parg.^)i ttlanbt ^Katktum'
jn$ianc!joi<>2((perge<>.
2)a(tB!lt)(gfcf(ac^( roo'St gfienaempf in'; i>nr<i(x@-mTei@-,*imirr*. Jn iattjn Afparagusfyiucftris.ai Cormda-jn bit 2tpoteften tytx tt lanbt ttft onbtktnt.

_,

C$aem,

f l atuerc,
e"oadcrui) ent>e fonetinglje toe ce.ene xeai biooa.$tvan nattieren.

wulen fi/n mi!>i>e(ma<id& in tcttmtt tnbt tm

3>2> roj

t<U

t Cracljten
D'e t'ongtje fcueiftens

ttertfei'ng^e,
gftc febcn

<m (oiae leriiijt

teit,bocn romer mafccn.cnbe fijn

cnbe afijn g5e$<* gort tfcgljfn e> biopfeipifjc enbe boen f<ie ifitcn ca*
oft'e

enDc me.f

3
"23

mergcmcli fcboe n. 25 if wojtrlf n an fowe Icrupt alleen ef( mei uiteten gfrefoben e nt>c gc biendien, opene n Wc vcrftopirjcjii t>an ber (cue re enbe van Pen nierc.cnbc fijn mile pf; ff er aoet tffggrn >tt ge clfut ^( , Djoppclpi/Te , vc rfiopt^ept an t>c :incn cnDc (ff g^cn E>ai gra*
i-

ueefcnbefleen.
ber feluer maniere n gfteb'uixlii bit \>ijnc < bat fp van b} ciatiea oerfuet enbe minbert, cnbc van olie Uben bit rol tiuer ionemeren fijn. Siefcuieroeitclin roijngbjefobcneisgoetben g&enenbic saneeniglK fcmjnnighc 3)

)?e n

ferijft coeft t>rfer troitc ( toe

$$et>iKn gebeten

fijn.

VanCQoftaevt.
k)ftaeff ee tnttbtttt)t,

Cap.lt>,
,

Som enbe 'iBilbt

f Cgljcflacijt,
van ben wtUktn ooclt
bit

&atnme

'tuxeberlcyc cis,cen met grootacfyu* if faet.cnbc een metclcim Mttjin faet. . Cfatroctt,
Sinapiiortenfe.

Sinapi fylueflre.

<imui<3Roftarrf.

3iibe S9?ofaerc.

2ti turn tril COroftaerterityt^fcft groef ad>fig e retirre

Mabercn ben blabt*

ren roti Staren

tere bit
r)at;tact)tief}

mer minbere.cnbe baer nacr an> minbtt tnbt meer ggefneben fijn , aen bit ftecl roaffe nbt bit rouw
ictfi niet feer ongr)elijch

enbe laneh te,tnbt biyt oft ier r<oetc f ocefcroaft, enbe in ee I fnbe te;hen6 f em ert>f plf.lan.r bic roe Irfte bit bloemen groepen Die geel? lepf, ncfyidj ftjn.enbe baer naer Wiggen lang&e gajtfacfyigjje fcaurohen* baer tfaet bat

VanCOoftattt.

(Tap. I.

eccce&>QX>ip

ba' ront,bIeeckgeeI enDe meerDer ban raepfaet e s.van fmaeche frp enDe Ijcci. 2)at anbet Stam gef(ac$t mei ben bruyncn {abt , batte bit grjemrjme 3tt off aert te van btabtttn fielen tnbe waffe ben ooo!g(jefcre uen gljclijeh. 2)t bloemen fijn geel. faef es bmpn.clepn enDe minDer ban raepfact,anDer6 ooeh feerp enDe jjeet. >at 3BilDl grjeflaelji (jeeft coch gr oote bieeDe feer gfjefneDen rouwe blaDeren tnbe 5 (!elen ghefijck bit .jammc.maer es minDer enDe en wafl joo f ooghe niet. 2>ie b(ocm fijn bleeeckgeel gljefaifoeneert gr^elijck ttn cruj>6,enDe Daer naer vlgl> en ronDe lange

jjauwkens
i.

Die vol roobarljttcjis faets fijn.

Ciwtfe,
Sic tamme
SJttofiaerben

woben in

bit

euen enbe op

bt'e

velben

grjefaejjef.

gdewilbegroepet vanfelfsin

fteenacrjttge en" waterachtige plactfneii bpDcwcgc".

ie tamme enbewilbe Joftaerbcn Woctjen in <zacchmatntenbe

tt (cueren
ter wijle

.ftojimacnt.cn*

eed:

luier faet.

C$aem.
OT oftaert weibt gfceljecien in nee; owi.gn {fijn Sinapi.Jn Ne 3(pofcKc Sinapis
3n^)ooc%DHptfrf} enff.^n /ranchoi6eneue on SJcouffarDe. atierftegfjeflaefjiwojDigenaempf inWiKiTiwop sinapi hortenfe.enDe mbit 3lpc< t teken hut te lanDe Eruca.3n jpjoocfeDuptfcrj 3i3cif)"erc5enfj.3n D?eer&uj)tftf int ?o>
nfce Sinapifi

ffacrt.Jngrancfcois cuftarDe blancq. at tweeDc woDf ooch g(jef)ouwen voos een sinapi horrenfc.cnDc wo;Dt nv $encmt Sinapkommune.^n -OoocIjDotfcj) panter fenff.Jn J^eerDuptfcIj.afiemcjjn CSftejtaert, cft tam <Sl offaerf.^ntJraneljeis QftoujlarDe ott seneue t>( iarbih. at BtDt ghefaci)t wozDt n tertijt g^enaempt vinmawv sinapi ryhitflre.^n i
j^oocgDuptfcrjTCtrer fenff.^n SeerDuijcfcb DtDen meftacrt.gn grantljot 2)!ott< (f arDe fauluage. $atuete.

9}?ojtaert

<-n

fonDcrtinge D$ faet es

werm tn

Dioogc

toi fdjtcr ui

oen vierben graeDt.

f Ctacl't en berc&inge.
Sfaei van ^offaeri met ajijneermcngljt enDe clcim gemalen een gocDefaUSl fe.DtenenDe tot alle r)erDe tnbe rouwe fpijfe tjij vlccfdj oft vtfdj.want f et Doet Die felue erteeren,enDc es Der mageen goei Die felue vctwermcnDc, enDe mac'ekt Ut ft om eten. Sfefue faet es goei in Die fpijfe gl)cb:ut;ckt Den g&enen Die cost van aDcm enDe ver* 05 flopt van boiftcn fjn.waM fjet Doel Dtr taepe flupmen Die De bojff c vcrlaDen njfen

De

rijp

welben.

2Ufmcntfaet van 3)?oftaetiin Den motu neempt enDehnoutct, jco treeftttoiDenC ^oofDe alle taeye flijmicfjejit enDe purgeert Die fterffen, en erfuet Die pijneenDe tree* torn an Den tanDen. ^felue Doetet oodt met gucnic^ water ermcg&i in Den mont ge>

gouwen

oft g^egoigelt.

Sfaet

xtan Koftaert

erD:i|f t Dat gljefwil <?ot Den feluen gfiebehen als fp verouDert enDe vereert fijn , es Dat fap van QJ?o> paertfaet met jjueniel} water goet gego*gelt,want ^et Doet Die erDe g^efwillen van

met t)uent'd} enDe ajtjn g^egosgeft gt^eneeft Den van Der keelen enDe van Den amanDelen.

fuijgt}

enDe

ben amanDelen enDe van Der heeln ftirDen enDevergaen. it felue faet g^eneeff ooch Die eouDe eo:tfen met COleeDe oft fuenicf; waler g^e^ 5 B:oiuhen,enDe verweckt Die natiierltjcke crane^ept van Den viouw, enDe Doei Dal rca* ter enDe Die vnne loffen.
<fet van C? oftaert in Die neufe gljeDaen,Doe{ m'efen , enDe es mits Dpen goet Den gfii nen Die De oallenDe fieekte ^ebben.enDe Den viouw Die vel Der moeDer fiech fijn om
Die tot uer feluen

Doen ie tomen. >fo|taertfaeimetvigenvermfngtverDiijftDa( tupten van Deneo:en,enDecs J5 goet tfegfeen Die Doof f ept g^elijck een plae(ter op Die ooien gbeleyt.
ijfap van CD?oftaertfaet in Die |'onneg{ieD!ooc6t, enDe Dar naer metMieniCD. ver#3 tnet (> .mneclii clacr steficrjif ,enDt verblijft bic 1 cmwt ct;i van Den wmbMutv Darr
ei

cpgifluhtn.

^f

ceccc^t)tt|.
<m
'tipt

X>an^tvict

<ap. tof;

plaefier

wan
Bte

cJKoltaertfart metwjgfien g|jcmafckt es fcff geef op (Ijooff g$e*

met tenen fwaeren |(aep(Daermenfe niet af entwe ken en l;an)&e jjangfjenfjn.^tem tol Biepijne enBe roeeoom an Ber f open Biem gtiatiea nuemt, tnDc tot Bie err)ei Be m:te,es Befe plat (let eotk goct. @"nDe Bt fgr)eln<k<> ooch om wa* terfiterjtigftenop&ie&uijckgkeleiJt.JnfommaBefe plaejer es ff er goct (et ae touBe Ben gfiene n
Fiebte ktn'pt|cn

enBeroeeBommen,fonBerlingpe Bie vereu&ert fijn, trant fp wrweimt pben.enBe trrekt Bie felue Baer wt. Bi'e leBen,euBe Boet bte totiBe oocijucbtBen fec Sfaetan <Scofraerl met fjuenicb.wrfclj fmottt.oft eenBun falfken tuanwae. enBef olie ghemaeekt,t>ermeng$t geneefi Bic qiiaBe feoiftljeBen Bacrt (jap! mebcrotvalt van ben fjofBe ,nccmpt weel; alle sletk enBe fpioct Bes ariifKt6 , enBe et Blijft Ue blauw

gnefiagr>enenbegljefooienpeekett.
',2faet an %SRoflaft-t gfceneeft ootlt alle qua&e erattwagt'en , tnt>e es goet op Bte k#3J{ ten t>an Ben flangben e nbe eruppenBe glit Bierten met ajun vermengd gelept. g)too(kan!SJo|taettfactt)eriaecfetUefem)nenBe aUe fenijnnige g&eBierttn.ft

Vantyvic*
CEfatfoen,
j

Cp.

tof*
Jjert'tft.

Rapiltrum;
rtiroe

Qrne Ii heeft groote

h<o

Be MaBeren g^eltjek Bte HaBe* Stenran Otapenett Bunne t\yu

|

Jacb,tige|?elin, ontrent onBer* s ~ rja(ttenoet laek.Baeraf *>ooik

iomenoele gecle blotmkene oott6jmg6en< Be rtaurokene. fnbe faet Ben SXaepfaBe gb>
enBe feerp , gbeltjtk Bat faet an$}?o|tacrt.Siewo:teles"Biin erl fleemt,
lifeft

maer

Ijeet

f piaetfe.
Jjeriek wa|t otter al b$ Ben tpegfien , aen cuBemueren,opong!>efrouBe plaetfen.eiiBet coth B:ckroil6 op Bte wlc, fonBerlinge Baer
.

SXapc geroaffen Ije^c, aljoo Battet fdjijnt te wefene een onerupt cff ottttim v B SXapcn.
JKrickBloepetin CKeerte cft2tp!W\ tot in BmtBBel van Ben joomer , enBe ter wjilen

300 woiBtooek fijn

faet rijp.

C J3arm
St't emt)f weiBt nt> ter
tijt

gr}rrjtcn

Ra,

pinrum,enBean fommigljen ootk sinapi fyi* ueftre.^n ^oocfeDupt fclj JbeBertcr>.3n Jrrr
Buptfcb jf>eriek.3n grantijoiSvGela.
la ottefle.

ouBe
j '

Ciatuet.
-fieritk

twrm en fonBrritng^e fijn faet Ben BerBen graeBt,Ben OToflaerBewan natucren rnBe B:ooghe tot

c Crac^t en tbcrtkinglje
tt|t

fc^tergBeKleft.'

meBeccnen met gjje&ju^kt, maer an Ben fafcej maken fommtg^e C!J?o(taeri g^eltjek an Q)? ojtaertfact' Bte 0o: optee^ten ?o)taert met Bie fpnfe geg^eten tro.'Bt.n-aer rot Mijekt Bat Bit faet Ben SEKojtaer'tfaSe va tracb* ten enBe wenkingfjen niet ongelt|tk en ee.enBe Battet Baer ooi gebiuprkt macf) trov

Stt

eruijt

en wo'.Bt

n (er

in Bie

Benzo wel Battet al wt joo goei niet en

pfiMJtuiscnbcalemtsonDa

trottBet oock t>an ^Jfeo* Bic faBenejerchcmBiemc in Bicfpijfe ge6:upeke maer).

es.
,

(JnBe Baer

om

85

S5J
V\2fn b*feti rrupDr w'nDtmm twrr g^rftactgtcn, cm m,cf( Dal g^mtrpn re mD A'mcc |l g&c&rupdti ttwDi.mDc cm 'BilDt.
fCfotCbefn
Eruca. JKaftcHC, t

C Cgbcilacht.

Eruca fylucftm. <2Bf(Dc tahcllC.

Sfc f ammr Otaftctir ctff txmrftrtgr uent Staden , oitcr fcrpbr fpBm Dirp gr fhrv fcr n,Dt'r an fmarrftr ben nit>e frerp fnn. tjn (leien rcaffrn rrncn tw( cf( mr n (jewfe rnbr Darr am waflm wlrgerlr &lormkm,narr Dm wrlchrn wc'gljm depnr (jautrku

tan in
*

fict

fart

(i

:pf,Dir

nwtrl re Kinck cnDc

Drr

fafrlarfjiicr;,

mDr en

(laf (

niet Uiktclijct

hm marr cermt aUe iarrn twDercm.

faftm minbrr m# toc(cpnDrr,fonDa(ingranDlaDrrmmDrWecmrnDicoiKft gccIDrr fijn enDr clrpn*

ir nrfIDc SXahrttc

?ammm frrr gficlijilt, marr re in alle

6a bamrkens vco!tE>:ingm.
$

SSettm Drfr grjrffacijfrn jco nwDt coelt (Her (r lanDr nodj rm anDrr Staltrttr in Mr potten g(jeonDm Dirmcn SXcomfcfjc Stahcffr ert,cnt>r Die r* van (lc(m MaDrrf enDr

Kormrn Dm wilDm
nDcre tan bat
fijn

fjJcoflarrt.Darr n>p

f ter wet f ghcferrurn ljr&&m

cft t*ap:acjjncf;

frrr gfiefijelt,
fp drquctr

friseren

nirf.

joo rcuro

m fjn.cnDc Dat

tttcrftjnfaDicfpi)fc.

f flaetfe.
ocek Ijier tr lanDr gr Donrn in fommigrjr rotwr cngfccbcuDr flenadjtige plctfcn,mDe Dacr Sier oc:tijt upfm gr|tarn IjrWm. i Sol wilDi wotDt coch fa flcmarfyigfcc pforifm,mDr &p Dm argrjm geont>m.
i

Str (ammr Staltcllc tro:M fa tt'r fcettm gljrplar.t.rnDr trctDt

Stahcitm Hcefcn fenbcrlfogljc in 5&:ahmamt aiDc ^opmarnt.

Jacnt,

cccccqI,

X)<m

Xahtu.
f |5aem.

(tap, biji

Stakette Woibt $t<cn in riet; uette,enDe Daer nat r f ;crte lanbe OCakeite.
i,j

w^ F .3ti Ulijn Eruca.^nffranclioitsSKo*

at ci(e g^cflac^t c ne tjf^gf fijch coclt Da( Dert)f,tt)o:&t gef eten Erucafatina m^

6e hortenden 3?*crbuptfc^ SXoomfcIje Stahctte. * SatwilDtgkrflacbt wejDtgfcenaemtErucafylueuris.Dj e6wt(De9takcfte.3n5ran> c^ols OCoquctfe fauluage.

t $atuete.
SCahettc e & werm e nDe fcooglje tot in Den bei Sc n gr ae Dt. Cracbt e(t ttcrchtiigljr.

met i attouwe , J)o:celepne of Dpergljclifcte anbere tou&e truien 3 in tfalaet gegcten,nDe in fultker manieren gfjcMupckt, foo es fp Der maaien goef en? t>e 6eauaem.enDe maecltt Dat Die touDe erupDen Der magfienniet en ieen,maer alleen enDeerwcrmt te fecre, enDe Daer om en falmen (je6:iH)ckt foomaccki oeftfweer f fp tic Oakette niet alleen in nemen,maer alfijt met iat (ouwe oft pozcelepne eten.
Oialtette es goef

SXafcetietn Die fpijfegfcefcufelumacdttcoch lu|tfot bijffapf.enDe fonDerlingBjDaf faet,rnDe Doet Die wine loffen enDe (jelpl Die fpiife verteeren.

55

\act van Staketter* goef tfcgfcen Dat fenijn vi Den (Seoipioenc.enDe sananDere bpergMi/che fenijnntgljc gjjeDiertcn. feftie faet met Ijurnicrj rrmcng( neempt af Dat fp:ocf enDe Die vlecken van bat g) enficIjt.fnDe werDJijft ooeh bie fwcrie (inrekenen met offengae wrmengljf
COTcn fetit outk Dat D;e tfaet wan SXakette te o?en ingenomen IjaDDe eer &J g|je f(a? g en trei Dc,Die flagljen niet geoefen en fouDe,a(8 piinius fcijn;f t. iie woitcl an SKakefte in water gljefoDcn treekt D:e fpfinters enDe gchoken Utnt beren wt,Darr op gedept Draco.

S
3

:agon.

Van

>2a<jtt.

(tap, \viij;

f tEfatrcen.
5T"\ Stagen ecft langde fmatle bewkero A-^grurne&faDcikens, an fmaecke feer
^eet enDe feerp fctier aficlijck Die SXakettr,

ggemejjne J*jpfepe nj feer engl)elij(k,maer lang(j er enDe meei Der. ie ftclcn fijn ront ontrent twee Boeten fooeft, enDe serDcplen Ijuer in ee( anbere ffcelkens.Daer aen waflten elcpne fcneppe kfe Die rjuer e? (utteicpencnDe , clepne gout geeie
Die

Den blaberen van

Mocmkens met

ftrert t>ei

mengel ert(>eon?.
tfaett>eoif.

?nDea(6Dieergaenjoo tomet
.

JDie woitel es lanck.bun.ma weel aenwaffen* Deoecfclingljen, eruppenbe enDe gieten Daer

De iaren nieuwe feueihfs ueoulningfenDe.

Defen erupbe fcbjft SXuelluts in fijn tweebe boech jevj. tap. Dattet waftenvoorti e ormt san itjnfaet in Die wcstel v& StaDijs,

vDan

cftin een elp|ter

Scyiia in

van COTerrfwiM Datmen .Catiln nuempt g^efloten.enDe aljoo

,

m DieeaDe g5efc(,en Daer om

Dte natuere
tiaer

fept p,r3euet
t'

enDe fin ae ck eenDelfi a jijn,enDe eenDee ie naer fout.

btt)t
,

van

fjsiaetfe, Sjagon wojDi in Die fcutn^tplant, tnt tt ooeh niet feer gcmyn.

(*

f f^ ?
.

PTT

t'( erupt en es

van nrmanf Dan p<m

gtiieus 6cfcrcttcn

enDe en es ooth mr ( iVrr

tPotDDet

m unn Dro 8 6e&eeten,cnDe pan r0mm.9f.cn DncLta bitafit

,

...^"nf^'^^'^'n^^an^einMfmom
cv, >tt erupt es
,

cv,.

,.

tiSatuetc.
enDe op Mc tonoe rcacrtw Dat

tol.

*W

g nDe torren bouen en tchocff men me. peel juno of

fCtatDtcnnjerchtngljc. ooclt goei met Die toalaDen enDe Litouwen acnc(en,anc(i; ( tt Mf a*-* ' * Nxh tnt unwjrpe Pan Der *omoc cnDc
,
(

foute,!

SS
"2 m fftm
1

_ f Watfoen.
SrlTe fceeft fnwBc gfcecfouen Hameren, panfmaeclteljcet cnDc fcerp, fmftrlcn fmront ontrent eesien poet lancit, enDe ban atn maffen vele clepne route bloem* hens, enDe Daer naer clepnerwDefuinfc nette, ban b} et foei poottcocmt b) rooDac&ticfr te

Nafturtium.

dPlaetfc ^Kcrffe wotbt {jtrr te lanbt al om t'n Me meeff ouett

Jute JUrfe
e

maeni, enDe cotfs Dacr naer joo

fl ,ft?i |aet

We weetij gefaepet es Hoepel ut

lettert

<SJaec*
faet

* fae9(te6 6:c "36'

fBacnt,

fp

hun

finer

Noemen

nDe

|paei>er poott.

satijn Naflumum,

pan fomm'gijen n ter tnt Crefsio.

"}>tfc& -KcrflTc.SnJranc^ois ireffon.

<"***?> W in ten pferDrn S rS 'r m rlwa$< bM f ffe crupt Dtooghe Zll a>& i 0en w( f(ni>('i0O(nttfi jooMooghe nThZT u non; oockjoo fret met.
'

p~rr

fatuere.
a(ft

f,

*er||e in f falaet,cnDe met Me iatcoutoe acMupcftt, es van crac&ten Der Staketten a(jcli,clt , enDc es feer 6 ,e t0U1, <m ,i' cn n3rnomcn,maer ' aDeen afittiuvckt t K tnbe ooet uer (etfetaen^eften Dc " U1S - f' f9 Dat fp te f eet enDe te 'fcerpee foei an XerffrmrtamwnoNt camerganeh rtoen >r KcoDet enDetaecfitaf

5K"

-%\W-^

ctum^,

<a
'"

FU

Me

cccccpltf.

VanXOattvevtft.

Ct<^.

to

WtoinKn,MmtktWrmtthn,rtiBfcli och Wc

nafuerl.jdte crnchf 9 t

ant-cn^cutrcn,cnt)ci)octDicfcconCmccti&cDoo6c;ucbtenioffcn flangfcmentefcmjnn.ghe gfteticrten.entoer Wc goettfegicn TfXcfTcuVcoch iaccfitBtfduemetfimcnroodia(jtgl><W<ntttHM. eerog&e anoaf tpcrgMnche oct^c fP# 2> hcenberVp of< met ion a|f! rnpen cnM [offen. Ug^cn Wc boifit Wc op flupmen DoetSic tc>> mA S nomrn m.fte , &<< Doe t rgaen ergertc Mc gijeneefi hu<'* t Scrmehght met encjW.^&ctt.erMyltcnte W>etfca;Mn Ue routcplmb

| ffi5wc&c<
(

K Sa

? m^chctUtBi(tacn\.Snlcii6aw.lMttcp6c(tochcm outerte p* 9, hopen, enDe fo We Wc Kctomm ent>e ot ti ecto t a,6at C6 p.jne gfccMckcn cetat facit Aerfleootk wontotc coutc alk tot nev/nbcnhocf&c.cntc

8en fecr g^cltjek al6alenus fcfssijft.

T>rniWAte*tofFe.
|[ Cgfteflacht, cleane. SGaterfcerffc es (n)cctcr(cpc= roct cnDc

Gap.

lg.

ficfatfoen.
sium.

reotc

OBfltcthcrffc.

Sirymbriurr. Cardamine.

ekjjnlBaiCftcrlc.

i#

ort la<M cenen ontrent IjofefTefen, rente iTMcwcciCDafcthctfrcliccft aenroa en cijoongrucne langHujiwu "" "" "*"-"" 7,,"' , fi ,& Cil W\* tttW tlitt ,cntc ente "t.L.L.>.Jicr~t,* *..,nA,,t SVV nrmltrns fnn Mocmtowfonnn wgaert.Sie k<tia,arn ecnrtbbckennfaflcnte t &mvhen,taer solg&cn * taer naer pc(en,cntc lanc? tic (Ie topper n at fen

*^

f>

<<]'' m
,

'

'

MS
Vmmttvtevtiett;
$c( fae(
1
f

(Top. !g;

cccccpliii.

W,bauclepn cnPe geel cs.Sie wond ($ wit enPe oeeflacljfic^

acly tgfjc blabt i kcn<s,enPe Paer naer joo eocmt fijn tont flcelke n pcom ,'bat ontrent tu ne n poet (nclt cs.cnPe Paer acn toafien langacbtigfie Mapei ktn<> , oitcr 6ciiDcn hben Piep gefncben Pen MaPeren van OUkette poinaer geli/ck. Sic Mermkrn* toffrn en Doppcrfle van ben fle fen,enPe fijn san perroen mitacbiicfe. . off hebt liifpertpicb ff nbt <*..w tatroclgbrn naer clepneh>tm>ken Paer tfaet in pooueocmt

jPH'tyMWMrtnfc&tmtn oock eoeekoecj bltxmto nucmpt.beeft irrtT tonte

'

St^i^acnbt wam, S? ?J f iocckoecjbloemken toafien in nccre pocljtigfie

e

mu ^f (tkn wa n ^ H
febter alle

bit

eii

in (Smiae fonte nf

SracbjenenPe|lacnPctt)ferrn.

becmpPcn , enPe ontrent Pril "nroowi

_
i

cent.
Pen joomerPner.
,

Sic greote 'JafcrfterfiV biecht in -opmaew (nbt >oab ftmae n(

Sieelepne

~
*

CHaent.

ker|fe,ene P.ier naer in Pie apoteken Nafturtium aquaricum

ZvtcbtpWaty

&<<

rtee^^e^K^a^^n

<afi,n S.ymbri,

Carda-

tpifen rtffj.^n J?eerP.n;tfcb tforekoccrbloemen

cnPe elc/n 3Ba(ci kerfle

^n ffran*

CcpPe

L'-i, Pefc ertiDbrn

>;" f aturre. fan iwrm cnPe Pioo.j&e toin

dm ftorePen gracPf

If Crachtenacwsmge. pfcudobumu. Barbaria.iCm(erker(Te SDaterkcrflcii fangoct pooi. fuu< alleen of t metanPer critpPcn ingenomen, rnPealfoo ge* DJUotkt, joo Poen fptoater makc ene Pj graueef tnPe Pen (leen rijfen , enPe fijn goct ifrahcn Pie SioppefpiflTccnPe coiipiflfe , cnPe tfegben afl< vat jlojXfjept van Pen nieren enPe panPcrbbifrn.

Sieletjne^BaterkcrfTePoetooc fpoet rergacn

san Pen aenfjcbteeii alle olecken.ale

paflc6.entt>o:Pt.

ft

tfnacbie

Paer op gljelept rowPt enPe tjmoig()enf>afgfie>

Van TOinttvhvfte.
C Ifatfoert.
5j"N 3t
ppeoft pan

(tap. Igt,

erupt b/eft gruene pede bicePeeffcne <*1>, ronPacljtigbe blaPercn, Pen blaPeren van

SXaepertipt niet fcer ongbriijtk, inaer meerPer en&e bicebct Pan Die blaPeren van

peel fleelkens Hf fan ront uenperPenlt , Paer aen ipaffen pele eleunegeele bloemkens, enPe Paer naer deun langberonPe
<il"ppe.toi|rt (leien

autpkenii,Pacr

m cicpn faPckc beflotcn groepet

C^laetrc.
Pie peioen,

Sie tpouel t$

Piek enPe lanck.

enPe eoc in fan* ntigernocf (jouen, enPeoo ong^ebouPeplaetfen.

Sit eritt ipajl op

Sit ernpte8mee(lallePip;nf(r Pner

jjrnrn,

<i

nto

J*J
tccccgltrtf.

VanXOintevlexfte.

gp'.lg/.

nuer in ^iejie enbe *3 taetftmaent $00 biocprt enDe

letter et ftjn lae t.

tt

enipi ttwDf gc^cet in

$aem. C ^cccbDuptfct) .S&arbara hram.enDe Doer naer

tn ia.

tiinS.Barbjraherfea.CtlDcvan One Barbaraa.

<ot fommiglje plae tfrn an tmuet tfrgbot l>cn ftrrn cnc grauccl gore efv^n-OoUdteiiDiotomantHre vtactfm Q33interhrrfjV,om Dattet tfmtme re ooj Aetffe irtft De n faiaDen gl)igrtiun iro:Dt,enl>e taet naer tt>o: DDet OOtli grjenaemt Nafturtium of C Cardamum Hybernum. i'nDe bit (tUp( feijijM roei tf fijne Dj 4* u ^ " vlo e pfcu<* obunion -v3 <,n 3fofce:iDie,\t:imrrs en ee geert
Sidcritii Laiifolia

Sraefcot !> D" fVuNttC '-atbare. <35'.a(>ant woti Ou erut grjejjeeten (Sfeencrupt cm

3n

of t Scopa regia a(S forttmiglje

mennen.

C Batuete
rcerm enDe Dtoogfie tot in Den trceeDen graeDtvofcomefijiIt. Cractjt en vncccbingljc. QBinferfcerffe esoochegoet falaet entten Daer om trotDDet tfrcintersmet t.fataTl tl gelnch Verfje gegeten.en Dient Daer toe ooek feer tt>ei,geli|(h Die .Rei ffe en SXakett e. iteruptftitfuertoetnDieiarrvupiDett'enDenenDe fweenngjkn.et neempt afDaCS cuertollicb olrefeb. Daer op gelept oft tfap Daer af.Daer in gfieDjuppt. Sesooclt&pfeliereerperientietwonDen, Datfjet faetoan DefenerupDe.Dat water ( toet loffen.Dat gratteel Doet rijfen enDe afgaen.enDe Die Dioppelptffe geneeft Swelck

S>

eruj)f es

anJ>|euDo&unuimooc!tgfcefcreuenn>o!Dt.

XHmxotibtntvfttn, <p, f igljeflattyt.

C*\2(tt Den tuilDen .RerffenDteenber Den

l^tj,

naeman (afpt orgrepen megr)en root

A*Den,t)inD(men fonDerltnge
fmaeehe
niet feer ong^eljeh

ier gr)eflacbfen,Die
ftjn.

en

Thiafpi.

vOiffeierupt.

maleanDeren en Der Aerffen va |[ 'Cfatfoen. Thiafpi altemm. S&oeren kerffe.

'

VanwbttiXvftetti
;

Gap.

Igt'tV

ccecc^hn

Safierfteg&cf<acr;tan!j(afpiDat -TOiffefcrupt fiicr fc (anDe a^fnarmpt trciDt ^ccft (nngac^tig^e fmaUc 6laDahce,f n at> tape (telen ontrent ernc wet ficcctj Daer en clrpn fpDe tacrkens waffen,0Mt6jmg!>e nDe clepne witte Moemkcs , naer 6c wclc* Ben eolgljcn pfa(( ronDe uwKrn<s,of t ^upfJicns^oucn cen fcaei De hf n fie6r. C Dr,6aer clepn ront faet lept Dj van fmaeefte (jeet enDe DsanDenDe in De ment, wat naer iteik oft apeupn fmaItenDr,enDe van verwen biupn es. * JDat tmceDe grflacbt Datmcn ocren herffe nuempt.Jjeeft (angact?ttge enDe f>eeD> tuigje MaDeren Die mrei Der enDe DzecDer fijn ban Die MaDeren van ben ierfrn enDe
i

rontfomme wat g|jefneDen oft

gficlterft.

ij n

(telen fijn rent enDe onirent

renen voet

lanclt.enDein eel (teelkens oodt wrDer>(t,Daer aen waflen clenne buttfltene fcbier afte/ lijdt aen tefhens trupt.Daer in t>at faet lept Bat fjeet enDe feerp es.
DerDegrflacb.t>an ?Bi(Denkeifffn $ Dat Seffemcruijt fceet.es van MaDeren en*

af

Thiafpi minus.

Bcffrmcrtitjf
'

te (telen minDer ban t>te ooigfiefcreuen, enDe fyt (jeeft feer vele Dunne tacrkens off
rijfkens.Daer atn faet enDe Dloemc waffen
gfcflijck
:

tdf

aen DieanDere.maer minDere.

fangacfjtige

&at oietDeg^eflactjt^eeft

fmalle rouroe witgruene MaDcrftens , enDe ronDe fioutacbjiglje tape fieelkc6, Daer aen rc-affen witte Moemkens, Die al6 ft vergacn soosiDiingljen toeeDe rjauwkens, Daer in
foitpn (act lept Dj feer eet san fmactke es, gljrltjcKkerffefaef.

ClSIactfe.

Sefe ertqjD waffen op Die e(D, en

Die cant.op

aerf

ongc&ouDe plaet fen, ei! 6p Den wegljen.enDe wojDch Deen ter eenDer plaet* fen.enDeDanDerteranDerewel genonDen.

Sefe erupD bloepc" eti (euer (mer

65 jeemer,cl in fJejje
tot in

faet in

>egf flmact.

fBaem.
QBilDe ^erffe woiDt gljeljeetci'n riet; &\mri %mrm'tPto)i H9 ;ni yj top 3n ia*
.

tljnThlarpi,Capfet]a enDe Scandulaceum

an

fOrtimig^en OOck Myitis.Bytron.Dafmophon

nMyopteron. 3n ^ooctjuptfcfj *2DtiDer Cfffj-Jnjrancfjois <5encue fauluage.

i

Sterfte gljeflatfjt es Dat opseebt Thiafpi Daer SioftoDes af fcriif t , enDe Dat wo:D( ier te lanDe gWjeefen tfiffeimirif.enDe an fommigficn in afijn

* . " al
,cu,

tujjtfrfj oeren
5

?^^"' 0C,!i U!"^ q3aur " fcn ff'

Wi

Dt

tyP*
' (

mM m tn
f

Scordothiafpi.

") f

moftaert oft

orren herffe.

gW<mt Nafturtium rufficum enDe sLpi raoin *<"" f U (nbe ban noer in Jee*
.

,aC WOti 8& ^"> Thlafpianguflifolium enDe Thlafpiminus. "'^# ^ Il ^is i J ^ooctjDnptfcfj Cpfemliraut.> 3?eer&up-fcf}

&

fonDerltng^ennaem.

effemerujit. werDegf^eflacfjt es fonDer twijfel ooeft een Slafyi, enDe Dat en fieeftgfiecnen s'
'
'

flatuetf.
SBilDe ^erffen enDe fonDerfinge Die faDen Daer inDenwcrDengracDt.
af, fijn

werm enDe

D;ooe

tot refciee '

'

f Ctatlif en tfaercfttnglje.
,<far( an Dat ierft<Iajpiingcncnitniaecr2t af van onSerenDe eanDoucnDie ; ' sttt

33

'

'

ccccch>f.

VanZtyafyivanGanUm.

<tip.l$itf.

ejae enDcDte geele ecljticr;cDen,l!ft vcrrcetht Die natucrlitrtie rrtnekfa ra Dcnviou* twn ) fn>t6ctDDft bic pc(lutiifn Dit tinnen tfUcf;<!crtisgbcgvet!)fifi|nrci[>!cl!cn. natten. 35 fe(uc "faet met een elijffcrieMnonDergljcfcDtwrfuct Die pijnc van Dat

Set

Dm feluen Dtcnct ooeft an bmjten tuur op gfie(ei;t

f ^tnoerntlfe.

gficlijeU tfaet

van ; ojtaert.

2(engeficn bat ef faet van I>lafpi fr(jf*t eiiffenlt van n)crefteef.,;ioo Doet fict Bleet afgaen.alft te vc el ingenomen rce!Df,en e* oen bevmehten wouwen feer binidt itjeltfiqtwet,en!)ecaetemenbe5co:mientnjl!cl5te(.)(licnB<>n binnen in leg'baien.

Van Ztyafpi van danWn.

ftTfatfoen.

ap.

totij'.

ArabisfiueDraba.

JjIafpilWI (fflnMfll.'

^j 3' <tu !" waf ontrent eenen voet

I
'.

Ijoegfic, efirjecftfinalleblaDcr*
ftents.Dcn

blaerlun8 van 3&eri

f fefjier gfeelijelt.

&y Doppcrffc d

-Denftecn waffenDie bloemltena in elcime renDe eroonltcne , Die van verwen

QinDeDaer naer volghen platte auwftcn,Dcn fjaittvhcns van Den an*

licht peei-fet fijn
.

Deren cj)lafpi van faifcenc gr}c(i)cfc maer ttiinDere , Darr in lejjt Dat faet Dal feet enDe feerp bptcnDc oan fmacefcees gljclijdu faet an Den anDerett <2filafpt.

fjilaetfe. 5i(eru!)tenwo:Diicric (anDe metgfie

BoiiDen

Dan in femmige

feer ner|tigfi,e eriiyfc

liefhebbers (jouen.

frjf.
bleekt fijcr te UmDe in >cgrjff ma? t, (HDeecJt6 Daer naer jee tvotDt fijn faet rijp.
-fjet

Sie erU|)f wo:Dt gebeten in riet; Ji f e.

3 Latijn Arabh enDe Diaba.

<iu>

-TOan J5limu6

fommigljc mejmen Dtyophonon. >ei Den

mip'tltcfficbbcre

nv ter

uji

jjlafpi va" an*

Dien.3nDie3(pe(fheneeftenbehent.

Ci3atuccc.
Srjlafpivan (SanDicn es van nafiterctt ten anDeren <|)lafptfcergcltjeft.

f Cracrjtefi
grjebjHjKftf.ate JDiofconDc6 fefcijft.

bereWnglje.

.Sfaet vanDefcnenujDewoiDt Diocg^c in Die fpnfcn vooj JJeper

m appDoctc 2J

VanQxyfimon.

Gap.

Igftf,

ccfatfoen.
BSXrjfmon geeft fangacrjttgge ouet bcpDe fijDcn g(je clouen enDe Diep ghefne* (Den blaDercn.DcnblaDerc van SXcomfdjc SXalsette cft vanwtlD do'ftacrt

j| met

feer onggelijtR.tetjn fielen fijn

Dun en

tacne enDe la: en ber bu^ghr it

ggclrjcft wiffcn.enDc

Daer atn waffen vele geele blocmfiene., naer Den ircie? ften volggen elepe Dunne gauwhcn6 Daer Dat get faet Ie pt,Dat fteet en*

De feerp van fmaeefte ets.Sie we;tcl te landt enDe Dieft enDe geeft vele veefelmghen.

f jBIaetfc.
S)tt crupt aft gier te (anDe
cccJi feenacfjtigbc plattfen.

alom bp Den weggen ,

enDe cpronwe onggcbouDe enDe

&

r/t,

XHmGrpfttnott;
erijfmion Hoepel
(jter te

eap.lgffff.-

ctcccvhit

(anDe otteroloe*

tuttin 25?arcfcmaewenDe.oi)macw

-atiinirio,an fommtgfjen Chamaeplion, enDe Dit (S Dat Eryfimnm

3n

xWmnow
an

8
'

iofosiDe s. C0?aer niet an

Uhe ophtattue

want &t)fim van <Sr)eop(aflu<s in ee De ti gtpfimm san SiofcojiDe* niet gfiefids ais WfclbnebKetm beween ftltn. " f $atuere <2rri)fmonf6!>ect enDe Dzoogfic sanna*
<uerengehichDie.Ker|Te.

e f^M

f CracUtettberc&trrglie.
Sfaet san
<i"ri)fimoii

met hurnicb \>m menabt enDe Dichtste grxletltt ee goctom J^KS?, " DietaepeflnpmensanDer boiflcn e nbc lom $?&> Jy
gfjene boen te tijfen enbete rijpen, enDe es mi(6 Dpenfcer b\ua<m ben gf men Diccojt an abcm fijn tnbe eenen scroiDcrDcn hoeft
tcr loc Dient bit faet bcfcatfl ierf in (sater gfcetsepdit ets gijrirecfTffiDacV
.

V/LpL^k

hebben

naer opt vin geD:oocf>t, oft al| tri ba dj afi f, tsonnen gjjcc.acftenei> gfmsce|, trant

6ck
SS

erfl te (teef.
feftte

it

facf in Der fetuer

maniere bete

cnbe gr}etuupltt es oock goct ffegljen bie

geerftict,pijne ti rimpfel

tfeg bie pijnt

va bi bupch.mbt en weebi van bet fiopen.

enDe sergtftnepf.

3tem tot alle fenijn

<fae t san <t pfmon mj (mem* ct mater sermtngjjt, 6 goet gelept op Den

srrtwgljen eaneker, jterDe ftseeringrn, tnbe diten ontrent Den ooten, enDe op DieserouDerDerDe apofitmiatic van ten 6o: fen nan Den mouwen, enDe t>an DcnfeamtlijcItenleDensan Den man6, want Ijet Doet Die^erDe couDe ,fr.e\\vib len fcepDenenDeserDwijnrn.

t><m jfberw. <xp t f 'Cfatfoen.

erts
rjceft

I^t>,
(feelltcs

ronDe

ontrent onDerjjaluen soet

an> m DeredepneserDeplen.Daer ai wa|Jen lepe (malle blat perKn<s wat meetbet ban bie blabeu

Ijooglie, Die r}uer in srel

ftenssanJlerfte. ie Dloemltens fijn itpnenDc tuit, enDe Daer naer solgltrn

lepne Ijautsltens Daer Dat faet in rept, t>iewotte( re Difftacojicrj wit nDefcerp

23

>'"/'

tnbe

ecccc$tmj.
enDefjeetwanfniaecke.

Vanptptnmyu
fJBlaetfe.
<<

<<\p, lt>j,

3bfd raft in ^taiiin enDe nDere

Dte (jouen gljefacptt.

heetc lanDen,b> Die'oiiDe nuterrn enDe op <ti&;>

re rornoe enDe pngljeboUDeplaeffen Jjier

lanDevcoiDDet

van Den cruptlief gci>&cre in

fC^Jt.
fijn fart in

3&erts oloejiet enDe leueret

DmiDDel n Den joomerr.

TjBacm.
" fottirmgcxonVHp. JOit tritpf tro:Df gefceeien in rieer Xtfls KS" nerftyTiK . en 3n f atljn Iberis Cardamantice Lepidium enDe Vrt |omniigen Naflurtiura fylueilre.^ij bt (

apotekeneefonpelient.

<[$atuete.

3oeris es

feer fit

ent* bioogfje, oan natueren Der JKwflVn gfielijek.

9Cn loeris fcrijucn DieeuDcrs ei fonDer (tnge 2)mo<raie6 D$ Die woHel Daer f, 3 mj erks liefe ermengfif,en op Me (jope eter vii Den ma en tteee ,:en Den wcwwn
Sbeler,(,Diepijneanat'ciati(gljeneeft,atfmen terfonf naer Datmcn icruptaf

f Cratijtenbertktnstje,

neemptineenDt|touegaei.

pflnPepettTUyt, <p,
Lepidium rauii.pipemis;

l$>fc|t.
pepererutjf,'

fCfatfoen.
(Jpercrupt &eeft langde fcecDacIjitV

""

Drniaurus MaDrren, bieeDer, ferjier niet ongrjehieks maer (angfcerenDe rontfomme iat gfce*
g6e&lDerr'n

hetf t.enDe ronDe taepe (telen ontrl ttreeee(enI?oocr;,Deren bouen en Dopper^ witte bloemhs, enDe Daer fe maffen ele eleijne ttaer cleijn faDeken ie toe:(el es lanck enDe
.

enDe tot reel f ledjt Intr oer er Den eruppcnDe , plaetfen tleiaren nieurce fcueten enDe btaDeren jHaetfe. oo!tbiingljenDe.

fornrm'gfje pepererupttrojDtfyertelanDe $oueng|jepIant,enDe Daerf eens wel geplant <$ 6aer btyuei gfieerne wafjenDe a($oo Datm naer* tnaele tfelue niet roei verDiijucn en kan.

peperrrupi toena^t fijn bloemen enDe faet iaeekmaent enbe^jotjmaent.

$aem.
i( erufjt oo!t)( no (er tijt
piperitis,t>n

in Xatijn genetten

fomntigen 00(k SylueftrisRaphanus. ^nJooe^cutjtfciPfefferhraitt.Jn^eeructfe^

^epererBt.^ngraneFct p|ferage.
fefyjn( feer trel (e fi;ne Dj

g-floit

W/iop Lepidium wan

paulus AEgineta en pliniu6. QJt aer

en e6 nocfyeis iet Dat Lepidium n SicfconDes, gelijeket oot niet en es Dat piperitis an JMtnius, al eeft Datief fomiiiis ((co ooek gljenaemtnwDf.

gil erujjt u Uu ent>e Dioog^e tot tn Den DerDen graeDf.

fCracljtertjercfenslje, s , Datirt tn tl erutji roo:i no (er lift S fmig in Die fpijfe ooi peper geBnti)tkt,Daer Daer naer roozDDet 00e pepererttt!tgeh>ete. t>it eracr^( en fmacek v& D peper ^eef t,en 3( Die roostel wan Defen eru?)De engefen Dj fp feer fjeet es va ctatfy Den woftaer* gj

f Bstucte.

ten

eff

SXaketten fcfyer

ge(ijeli,ei

Dient ooek feer roeltoi Dj eeiatiea , met eentge

t)ie

fitete

sedicbepi al anfen of t eapoenen fmout ermengt, enDe pupten op

ope geieot.

ctjaw

'

"Oan
3(ter

wam Pepetv

(tap, lQX>tf,
Hydropiper.

ccccccvltg;

C^fatfom.
JVper f rcft ronbe effcne ele (leien , mei e Ie leben enbe Itnoopc onDcr feejjbtn, baer acn
nuffen langt fmalle Maber, D blaberen d Wilgen nj feer en? geltjcft, bic va fmaeehe ee( enbe fcrp geli/c peper ftfn.aen bopptifle oan ben flel, tuf* fcfeen bte blaberen af n Dunne (cclite eomJ bte bloemen oo:t,tfamen f en gebtongen fefyer gb>ltjdt aen Die C9?elbe,bie cleptt enbe
;

'Bater peper.

tl ftfn.en 16 befe blocltens gerefen ftfn^o eeli tact btupn bieft ("act oo:t , t>$ ooe fjeel cp Uk longee8.tetr-o:te[ ee wefelaeijitci

f IBIaetfe.
tl
trupt roafl (ner te lanbe al

om bj> ben

grachten poelen enDe flaenbe tt>aieren,enbe

tn neere ocfcitge plaetfen.

tl erutjf bloepet mee(l in ^jojjmaent e n*

te ,Oog(j|inaent.

f$aem.
tl
erupi nioj&t
.

gfcefceefrn

in @rice;

fyorrtfi

3n

ialljn Hydropipcr

&

piper

aquaticum.3n -f>ooc&but>ff$3Baffer Pfeffer ober 9>?ucftenkraut.3n 5?eerbu!)ifebqi?a terpeper .3n $rwb>is uratge 3nDie
.

2lpotekenee(lonbekent.

T^atuete.
QBaterpeper es roerm ene b:oegfie (ot in benberbengraebt.

PerGcaria.

Perfcltcrttilt.

blaberen met en fabe an JJeper* ermjt gfjeftooten erteeren en Hoen oergaen bte eoube gefroillen enbe Ote oube nerbiene* ben,en Doen ootk feejben bat gtronn bloei
ftggfjenbe onber ig^ene bat Mauw gljefia* gljen off gfceftooten es,baer op ghelept. ,

Sfe

yo

te blaberen v& 'IBaterpeper gebteog&i

enbegfjepoebert ft/n ooeft goei tn bfefpt;* fen, tnplaeife an J)eper gbebtunekt ghe (tjikbatpepererujji.

Va Ptvficcvuyt,(a,lx>iip
,

!jp) 3< <ri>t ben qBaterpepere v& bto **' beren flelen enbe tn een gljeb'ongfien
neet off feerp.maer meefl fonber eenigljen mereke,* Itjeken fmaeefc ?tjn flelen fijn ront enbe
,
.

t i:fatroen.

bloemc

feer gehjelt

maer tn ets niet

enbe fma(,geii)chbic blaberan Baterpeper, maer bmjmber (n in bmtbbej b>ujm< froert*

fijn laneft

gfjeknoopt.

te blaberen

cljfigSe

cccccl.

XKinptvftccvayt.
i

(tap. I^tufy

cbtigfe plecltcn fybbtnbe.bt tot lelie We blaoercn van bat SJBatc rpepcr niet f ti f c&K. te bfocmen ffiri lijfstrwidj eft root,enDc waffe n ooeft in een gfjcWongjjcn, cnc Wier rwcr vjolgfit fatum 6:cct fae t.25ie tt>o:tctc 8 geel cne wefclacfytdj.

f paetfe.
3>it
erttpf rca(t ooclt tn

twbjt'ge neere plactfen

en ontrent

rcn.efitDOiDtWtlTOilsMoatIJatcrpepcrgiKronWn. it erupt lenerf fijn bloemen in ^jocmaent cii >cg!jftmact,cn eo?te Wier nacr fijn
fact.

Wc cant en van ben wau< |[ Cgt.

C &wn>

ft

rrunt tro'.!

nv Ut

tt|'t

tn

i afijn gbchecicn

perficaria

3n JjooerzMtixfcb pcrfc^

fcraul o>cr Slot bhraut.JJn

gjcrjekerupt es

coiif

J?co onjjtfcb perfdtcrujjt.en van fommigben Sloeerupt. f latuete. cntc Wc-ogbc pan namcien.

f tractjt en aierchinglje.
gruen gljeflooten es goet gbeicm o>) oic erfcl;e tt>on>cn,tt>an< fyl eer* 31 torltenDcbefecrmiWeftiiicwanailc wr|ufingj>rn cni)e a;)o|tumaticn . afeluc Doel poeh Dat fop toon oen blaoercn Dacr tn gbcomupt.
5)crficlterui)t

Vanpepcvvan^lnUm.

(lap, Igig.

( Cgbellacbt. *,-\3n oefen $cperw'nWmen Wi;egbe|iacbuii , een met miobefoaeren (ang^enentt A^otehen ijauwen,ccn met langden ( nee fnuUiii bau w en, entte een met foccoen eo:*

jfnhamen,an&ersan
Capficum.

toefen cnOe van faifoencinaleanBeten ntet fcerong^eltjeh.

c^fattoen.
ycpcroan^nW'cn

Ik

peper

'

DattPeprfrrttOttfn'ett.
3 tigrje

ap,l$ix>.

ccccd

"SSpertjanSnDiljeefttoutmacIw Capficumiatum. QJteet peper v&'nbicn

wiercantigfje ffelen oniren't
I f enen

voet laneft, Daer en waf*

jfen Dowftergruene feere effene ,.

't>laDeren,Dent>laDerenang!>e*
mef)ne3?acr;ifcriaDe tiolnaer gljelijeft

maerif^^ai
(

^s^lty

fmaelDerenDefeerper. ^uflfctje Die Matteren opto!febiclieftee(Iien6 waffen Die 6loemen, Die gljemepnlijeft.wijf off fee 6faDerhen6 eb* ben/nte wit van vetwen fijn met eengroen (erreften in DmiDDel JJaer Die bloemen joo tomen Die pauwen uooit , Die effen enDe cael fijn , enDe van wennen ierfl eer fp rijp fijn
.

jrti,enDe

naermae 16 root

oft Doncfter-Mupn,
j

anfa<(oeneaenDatierffe g^eflaclji ontrent tenen v>ing(jer lancft.aen twerDe langljer en* te fmalDer , en tvierDe leet eou enDe ronf. <nbe in Defe (jouwen leet Dat faet,D$ Meeefo
geel.bseet.fectenDe feerpvan fmaeeftegr)e<>
lijeft

peperee.

partfe.
Ijter te

St't erupt en <i(l

(anDe van felfe

niet.maer trot an fommigfcen rt-nptltcf* ^eb6er6gfieplant,enDe metgroofe fojgeen* SeneerfheleptDewaert.

fanDe tt'otDDen Die vmtfyenvan efen peper in Den ->erf ft enDe fcfyer ontrt
Jp)ier (r

t>en

winter rijp.

2Utuarius in rfeer KSr<rMp. 3" Mijn Capficum,an Stuicenna zingibercaninum , an piinsue ale fommigrte metmen Siliqua* ftrum enDe Piperitis,n ter tijt Piperlndianum.Piper Calecuthium &piper Hifpan.^n .Ooodj Suntferj 3nDiantfcber pfeffer,(>ale(j>uiifcfeerpfeffer.3n J?eerDutfcrj peper van 3n# t>ie n.enDe 95:ef(te peper. 3> 5ranI}oi6 uinee ott pojmre D'3'W

Sifwemtf <rupttt)wDtgenaempt an

IT^atuere.
peper an 3nt>ien
Sfaet
ce rjeet enbeDiooci; tot in Den berDen graeDf.
'

f Cradjtenjercfttnglje.
tot et I plaetfen in Die
fpt'/fe

an befen wemt>en peper nwDt ootft

Daer in Die felue
craerjt

gljefouijtltt

enDe fmaeeh Die Dat peper Ijeeft enDe Daer en f>ouen tnaetht ooeft Die fptjfe geel fcfyer gt>elt|ch (Sofferaen.enDein Dner maniere gfiefcitflcftt joo oerwermet Dte maglje enDe Doet Die fpijfe wrteeren. il felue faet Doet ooeft fteBDen Die eroppen , lieren enDe alberlia'De eouDe gfieftwl, 93 enDe oerDJifft Dat fpwet en alle slecftc wan Den aenftc^t met ueniel} Daer op ge"f?rrften.

nDe

Ijeeft

f $Mm>ermfle.
it faet ee foJgfieliicft M(ftn>il6 oft weel gfceMujuftf raam et fceeft een maet&eBt in.Daer meDe Dattet Die enDen Doooet alfment (juer ingeeft.
werfcojgfien

Vanptpet.
A^ter fift ooeft nocrj

<ap

l^.
,

iJTN^e ou&e meeftet6 fertfuenDat peper D?er&anDe ee

ftwf,Diem? m> tn Die (jupfen ang)!i>3^iftn enDe in Die apoieh te eoope wint.

laneft, rcit en

fatt

cccectf.

Umpepev.

Gap.

lm
w

fCfatfocn.

nin met 31 23an Den fatfcent vet Den boome Daer Dj peper op 9r0epef.cn hunne omretii 3n* gbcfcriiiien DanDatwpbp&cnouDereoftbpDcng&enenDtnnDielanDen
Dattet een v.cmt tien enDc (Jalehouicn verheert hebben befcreucn vmDcn.acnghcften om en fclcn in; hur af anDct* faet ce Dat ontrent Dcfc lanD mt en groepct.inDe Dacr verkeert Ijcbbc gcvonDc wo:Dt, rnei fcriiurn ba bu De ouDcre.oft Die coite in Die lanDen OienodjtdentetaelijchenfpzeH.pitnnisfcriiflbat Die pcpcrboS Den tneucrbooiti Dacr af, met Den ghedjeh ee pbil'oltrafue gbclijcht Den peperboom en&e Dtc vnufyen anDcre fartjitj Dat 60'om enDc wuebtcnvan Stgniis cafius. iofcoDcs enDe foinimgbe liet fcUk peper (Dj gcltjch Di< Dat enDe gropet, 3nDi in boken clepn liet peper op een Dat icr|te fpcer attchene c$ Die aen Die erehenboomen vooz Die blaDerc vooitcomcn) met ter ttjt groot lach cnDewijt tvelch vooitcoi. bloemen Die nacr terftoni fel es Dat Dj Dcfe b trwDt.voonbiingcnDc wel beften acneen jtcelhm tfamen hanghenDc, enDc rijp enDc fwert |i,n, Dat ghemcpn als peper fijn,efi wit Dat necb roefcnDc fp omijp ficn

ontrent ver* lanDenDacr alchoutcncnDe irnvtcrtiitm^nDicn firert peper fijn opeen maniere van een hecren.ferijuen Dat bet peper niet en waft op boomen, macr QBwDe.Den witten ICtjngacrt, Dat es Der QMponic ghcli)ch, Die feuer om Die boomen

rnDehaghcnwint>icracnDatlangbeDtinnc|tcelhcnsvoocomen,DaejDiev:uch>cn

ronfommc aen haiigbcn,in alDcr maniere gcli)ch Die 2lclbe|un voott comcn.ghrlijckmen Dat bier te (anDc fin macb.want tri 3nDicn wo:Dcn Die ftccllicn* ter lijt tot ontwerpen no bewaert, pehel hanghen&c in Dacr aen pcpercoicnc e Den m.
til

Pe'per coicncn

binnen witacfjucl;, enDe (i'nDc Defe beften als"fp onrijp afgr^epluckt wo:Pen, jwciunfecrflV bai es peperDatmcn wil heef,cnDc ais fpljccl rijp fijn ;oo wo:Dcnfp gbrn veel rimpclcn,cnDeDa"t es tgbnncpnj'wcrt peper, efe felue nieuwe atithuer*

heMocbj

Dattet maer Defen ebewaflc, van vnicljt e.i es pepergfjern lanck Dat bet oock feiiiien oen fommigbe anoere boomkrns vootcoemt,Dacrt aen groi-pet gtjclijch Die catichcns aen Die-Oaiacrs oft cickcnboomcn.Die welehe lanth peper gbcnaemt uo:Dcn, otn

Dat
'

Den Pepere van fmaeche enDc trachten jbeltjch

fijn.

CjBlactfe. t .S?apof!an< Jf)et peper grocpet in bit SplanDen van Die >Diaenfcrje jce,af6in Ciemen umatra befi,enDe in fommigfcf atiDci e (iplaiiDchcris Datr omrcXvati trae* van^nbien ren Dattet gbebjocijuroiDi lot alehoutcn Dat Die m.icrjttcbfc coopftaDt ee,Daert ne't bp gbewicrjte.maer bp Der maten vercpcl;t wwDt.g^clijthmen Ijier te lan* DeDattJoienwreopt.

peper tro;Dt gebeetes in riet; wwtfi. 311 iatijn Piper 3n ^ooctjDupf fcb. Pfefer ^n ftranchoie Du popure. *~ atlanchg^efiacb,two:Df gr}e^eeient'n rieerMacron P eperi.3nia((|nPipio guni.^n Die apoteken Maaopiper.
.

T 0aem.

1
5

at wit e6 genact Lcuc pcpcri.Daf ee in iatijn Piper albfi.in Die Jpotekc Leucopiper at ftrert r}eet mnec; McUnpeperi. 3n iatijn Pipcrnigrum.311 Die apotehen
Mclanopiper.
'

peper ee werm

eti

(f fhltUCrC. Djooge tot tn bl Dei Den gracDt.fcnDcrlingbe Dat

becc&tnglje. C Cracljt en goeDen fmae ch Der
fpijfen

tril

enDe ftwrf,
(>ecf(.

tam Dat lanth tn e6 al^oo

D20oar}e niet.aengrje fien Dattet oecl ocr2ticb.ept6 tn

peper in Die faufenvermcngfct grjeeft

enDe Doet appefi/t

ebbencnDcDiefpijfenwelwrteeren. < wceDom enDe roinDen Die twrDiijft loffen,enDe water ooch Doet peper ingbenomen ranDenbupck.alfmtn Dacr toe iaunie blaDerc" oft (omi|nnecmpt .^tem fccteooch enDc gliif u> a,oct tfegen aUc crgbif thtpt enDe tfegen alle bct en flchen van fmijnnige veimengrtt, ertahaic eompofitien in Die ooch woiDDef om ghcDiertcn.cnDe'Dar afe 'peper voo: aencomen van Der coitfengeDionchcn, oft met olie vermengbtcnDeoptJ. thcljaem gbe^rehen beneemt Die r}upue ringen enDe Die touDe van Der oitfcn.

X>anC66& <tap.l$4
e
'

W 8Cf ' 'ff 6 m * <n wctiberben eottbc Roef? .?? n ty fethenoanber ? tnbtioi Ueeoube ootfleenbe (ongftene mf " * nm 86 eknwtt ( <hi eel oc%itc^p(8 ( benljoofbe enbe

f'

tcvt

^
w

ccccclHU
'

(<kt

3
g
ff
**

%?

fupuert
fiec

ocf P 6lc R*if S&ffrcftf n roant * s5< , tJfaiISS fyi boet bat grjefroilfeeoben enbe oergaen.

-"'^

wT

J>eper met peen

55efinen,en6e freefttwt Die fphn(er6enbe botenen. r ' n6c f * atin $t lonek e* ooeftgoct wmengljc ' tn Jieficfye rrrtlarot enbe (ereft maken.

ermeng| t wrMfft bit oppen enbe elieren . enbe De eotibr fierbe J

bt'e

^%

ww

eoDmien bitbat /> woat sj

T>anooc.

eap.lggf,

JLifo^lett
AlSnmriDuufli.

amfoeeft.

fCfatfoert
AffiumfylucAre.

mtblloofc

<m f oock (jeeft olaberen g^etifeft @r<w cft 3fjieiijm, tuffc^en ben twkftc in p bc toer wotteemen r onbt ole flelen,baer bie Moemc enbe faet op troffen, b Moemen nbe fabe van Zptnpn geeltje ft.<5ijn twwtrl tt rom geltfck een bulpus of 2t?eupn 6ol
t

wit wel eipfleren en een fjangljenbe vergom, boer cnber <ten liangljen elejjne Dunne
.

qapiatijti$fy fafe(tng{>en.

Stwlbten&eeftgkeenMaberen, moer(jeefi
btinne ronbe
*>oc(cn f cecfj
(jole pipken,f ttftcijen

in pfaeife

van ben Maberenfangftr,'

btn weleken eenen ronbc (jerben ffeef,tte* oft D:pc wfifiatt op bic Noemen tnbt faet vcojttomen. ie tv o: tel es ooe rom,

443

moer

<

ffk
tfittWfi

VanCooct

G<tp>lQp

'

,namfonfr<W<Mn,enDf

hfnbe &ceft fomiijca <nrian 9

elektron!* Smeken,

a tm5Sa ooit eJffSc Hoof.' Reef: gfteme tjtiltjck twee o; ren pfnblacrcn>an SOlfpcMoemlic R'"' ' wcc t,MI1 "'*< cn of' D< k.fuffclxn fijt
1

aiS&
ficclkc

<(

,ccftncmrt >

Ail.ua.vrf.nun,.

**.

gr*
nf

fetwn twuel >te nuffen. blocmkcns twttf

fatfocne ctncntongricn e nPc feer (leuk wan nicth'f
i

m trcoucotne n

Paer ep vele

elf ptu-

(ocek bol .bclijtk eu an fmaecke.

botten geplant.

^mfoeekwDtmtnc

wilPt icoik wa|l an flfs op t>ie men*

elDcn,aenPie fcaghtn, enDe In hmmfcgc 6ccinpDrn,fonDei lingrif Pal elf pn , wam Dat ai ot traft me f ff op D w wIDen.

a loock wout
PomkercMfcben.

ftevonbtn

m tsoc^ttgge
fijn faet

wilt Jeotk Mot t>e t enPe (aten taiafchmacntenP.omanf.

Sas

iccek bloepft

in 2tptU f fl

sxllt t)f.

iooek

to!t>< fiebee if n
.

m ricex f <^f'

"\n fattin Allium

3" ^oocIjPttmfib .fcnot... 5<Dupt|d:> i * notloutb. 3" oPer Ie*

3n'3ranefcis2lili>u2lux. al ierftf gbeflacbf ttwDt ge fctert All.um
ftiuum,tnt>ct<ini.fcc(kcfi-ieo(k.
,

n'fftf aepatbttroiDt gebeten tn

rteejr

Scorodopr.fTum IjceWft dl femmtgrje

me t>ne n Pat

An.pc1opr.fun..

n graebi. Dtnwtrtf in '*< ff &< fceogf' /coeh re roerm t nbe _, * Cr/acht en njercfetnslje. ., n ma Ct "! rtn # n f n gfceift /ooek we' fvtiTr reut tnae neme , ?f. alfi Woton e ft gb ' maft Net feet . cm o mtt

JS%

"

luiirtfflta ffinXjiewrtrt

ncebtane meer Pan

alfi

vouw nwfrmmiinwW.

'7ocekD^
tm Wh Ift.'ffPttrciKntnPel-ettceinateimalenenPrPifTOinf
8

<nP< uuty af ,PccPf <rftopt|cp nt ae t cotk ftepDen P.c ttinen.cpe

leffen.

.,

vt ftn rys5n 8fiPwwlun,witt Uia enPe af |,,n fl bffcPtn

nawwc,wwco(M

VmCth
^(i

<t<tpAM
beten

"fmaS

fm^lieo iatacfcniinm^t^cmteniMt af tvcc^vUen. Snit iattem f( U " mrtw,ntn *" * emn tnie *" lm ZmM

ccccclv.

W"

U fen HkMikM

3tcm -oocfc tt ff a gof f gcfepf op Die

van ben ve rworDen fionDen.e nbt op ai% ilefe m/miigbe gbeDierten,a(s fpmnen f^pwencn afet en
,

loodt ingenomen oewaert enDe 6e feermt bic gbene bic veclbethanbcwtctcn.wa .qa dr :? &fcnDfupifb!mrkfnmeeten,baffpDaerafnieifeckenwo:ben H of 1 ? 11 " 8' 8&' n.maeekt Die |temine claer,enbe gfieneeft Den vet -,i5s A } euDerDen boeft enDe es feer goet Dm gben Die waterfucbjicb ft**?!* ttuoAt

&

Xn t$j

"

**""" J"" """ f r,CnI,e im '" bmnit> <n maku s6 "" {n fen6tthn

'Efrlue .foork groue ?0?ar t'olepne tntctin gficfoD enbe gbe Dioncftc, beoDet bie -0 lupfen enDe neten Die een menfebourrfjnlicbaem beeft. <Sot Die pijne an Den f nDen es -oockoocVf f rgoft, want bef boet bieoeraaen ffmenf met a jnn wjijft enDe ifegbf n Dif tanDcn lept,oft alfmct Ue of t mei wat trie* roockstn water jteDt.enDe Den mcnDt Dar r me Dr fpcefi.cft alfmen tfelwe in Die aat vi

ten auabcn tanDen frh(.feMr

Doetet ooek alfment

tnDem Die oostn

beet.

metganfen fmout wermenabf 0i

.''

tifan DcngoofDewergarn.

-ieock gljewieuen enDe op Die flapen van ben boofDe gefept.Doet Die erouberbe tik JB

met (juenicb wrmcgbt gbrne f f? Die cwabe crauwa t StenenDenipDicfjeDen van Den IjocfDe enDebat wtt>alfenDes(jap!slDaeropgbe|trckc jn Der feluer manieren glje&niptftf joo gbeneeft enDe Doet ergaen Dat -loock Die' 2H WauwcgSeftootenoftg&efiagbmplecken 3tem ioock es ooek goei gbefcupekt tot Die fliiaDe witte feericfceDenJcopenDr gaten Ti man ben rjoofDe.ene tot aUe anabe tvemDe eraiiwagte n,me f fout enDe olie erme nafit 8V ?nDe Daer op g&eftreken.Sijfgbelijfr oock op Dat wi(t ier. -ioock met wekrns fiefe wmengbf Doel fe(je pben (jerbe quaDe eereuberbe geftrtTK , ern&e met foifer enDe bwf ermengbureekftwt Die quaetbept van Den
Jl<

-iooek to: aficbm gbe&iant enDe

wwwu*

wftlU \Clljft.

f|telen, l

iooth ecrweekt ooek bic natuerftjtke eranchljrpt 5 Den wouwen,enbe t'aecbt af Die fe e onme.als Die wouwen in Dwaler ftttl Daer iooek in gfiefob es.oftiooek op gloeo i De kooien bianben.enDe Den rootk van onDer ontfangbm.
M)i'c

V
XI

oenDert n enDe finnen als

fp Die

fpiouwe

^eWen woiDen met

.oock genefen.

f^t'noerniiTe. -tooek es fea&t lifck enDe fjuaet Den cjjolerieken menfefcen,enDe aDen ben grenen Die |eet an natuere n (l)n.(JnDe Doet <juaet,fonDes ling^e Den oogJen.enDe letfef Den abt pfftte,Di/fgelijck ooek Den t}oofe enDe Den rteren.

Van

Coocfonbetlooc,

Gap, igpi
.

c^fatfoefi. ig^erupf fcreff ter(lronDacbtigte HaDeren, fetliergeli/tk -^iolftieernpt 3 masr fcseeDer grooier enDe oleecker van vetwen <Suffc^en Defe eoemt Die f (teel voojf.ontrem mee voeten Jooefc.Daer aen waffen HaDerc Die langer enDe fmalDer fijn ban bic ier|te,enDeron<fomme gftkerft.Den blabet van "^s !S 3?etelfnniet feer ongeli|fk,maermeerDer.ie Is fpin fiutken ghewieu o:Dcrt,ge[ijf k iooek tieeken en fmaec ken.3en Dopperfte an Den (leien waffen eert letme witte oloemkens.enDe Daer naer t lepe langfce auwkce,Daer in fwerf faet lest, )ie woitel es laMkaefyicb Dun enDe fioutac biicb. f plactfc. tt crup t wa|? tfnernc in nee re ongtjefr-cuDe plae t f<n,g((ije k aen Die cant en van De Utmvf 2(421 t;

ccccd?'.

t><m Cooc fonbtv Ioc.

i'omfijta
Alliaria.

a\>.l&vi) .
oO(h
fctlbtf ootk.

b<t mpt>rn ene van oocfettaie t>r lot n, oock acn Pk lupnen cnDr murrf n.

iootk fonttfr (oock blocijf f mffft in trof nocin Ciat chmacnt , f nor t>a narr joo Uueret fijn faet.

f 0aem.
if
tritt)t

woDi

nt

tijtiniafijnglK*

f f tf II Alliaria.vatl fomttliglJf n 00(k Scordotis, maft en es bie optf ctt focwDoue met, trant Du tro:Ct oock Scordi um aftf naf mpf , 6a af litrrOOt ghfferf Utn f 6, Pandearius fjff t SU
mipt,Pes afininus.^n JjJOOCIpuptfcfj WOtiXJU * tiaempt SKnoMoclikrauUf uf|f i,ot>ft toafj

braut.^nSfWouctfco. iooch fon& looeb. 3n 5rane|oi6 aiiaptf.

t $atuere.
f6 r)fftfnt>f &!oogeannaittr* oen Df rt>r n grac of. r<n tot frbifr

itmtpf

tCracbteniercbtnbe.

3
55

^n bie me be cpnc tn f

Dit tipt

gr fon*

Drringf gr fcmpcft, maft in Dir fptjfr worDrt 4 fommtgc in plar ifr t>& iooch gfjr bjupfkt.

ir ongtulf rrbr apofrkrw

Dit crupt t>ot

gtjr foupfkrn

ctotDium, nj fonDfr Daadn* ghf,al6ff6itral omkrnndijckfs.

yN3n3pfupnm>tmfn wdBfrpanDrgljfflaqufn.Dif

f Igbeflaebt.

Crommyon Cepa.
ffmgftr

StpfUj)^

A^fijn wit.Dir anDrrr reot,fomiach,fom rDt.fom groot.fom f Ifjm,

mart al a ttnbn tracht t nt>t ("mat f k, bt fjalur n Battet Drn f f nf n wat ftmlur f6 ban ben anDr rai,en&r van MaDrrr n biof mr n fff faot
malcanPfff n ntf t ong&f lijf b.
|

C 'Cfatfoen.
2tf upn fierft MaDrrr n ftfyrr g&r lijch ioor k , Btf binnr n (jol fijn. <3tjn (lf lf n'ftin ront,t nOf oarr op rcafjYn ronDr beflfhr ne mr t toittr bunnr t)fUfkfn6oufrtrockfn,Paff jt flupprnrrrl toittrgljrftttrfDe

knoppt kr n6 oft boDr bf ns vt tgar n , Darr tn blor mkr ns.Dir in f lf twee off Dtpr tlrpnr firtrtf rantigtjr faDr fci6 ligg&rn.Sir n>otfd f tont,oft lancktiwpifb,an r Ir fff Iff tingen rrgam, n>arraf Dw
DuBtfnffrDifDunftrjjn.

pm

fPlactfc,
apriipn weibt fyer
,

te

fanDf al

om m Dt'f owc n gljr faryf (,

rfli

n>a(l

<*fnrinmo!tt rarri>f.

C^W
i'

2lptupn tro:Dt g&rmrpnli|tk gtjrfafpft tn 59?r(r,t'ni5og5fl matnt te lip ctoa(jrn,f ntr troit ty kh bet aetben gfcr nomtn r n* Ccbctrattt Cfn6fff|Patmfnfm Dan VffDfrominfrrtrtnDie fftDrplant^ooptfnght^ blofmmin Ctarfbmarnt, rnPrlrurrt
fijn fart in

J^opmarnunPr ,Cof>pmarnt.
.

3t)f upn trotPt g^r^rrtf n tn &tit c; xf ju^vo|i.3n attjn Cep 6r CeP e.3n /)occ6Du))ifcfe Sttiif>rl.3n5ranf!joi6 lianen.

f ^aem,

Saturi.

VanHymyn.
%y<upn

Cap.lggtff,
q&atutte,

cccccltxp

w n>erm tof

ferjtcr t'n

Den weiDen grae Dt,enDe gtefvan fn&(tamen.,

f Cracfttentbercfet'nghe,
apeupneseenrcinDacfyigfcefpijfe.nodjtane appetijt makenDe enDe grour tartei Ijumoeren fcrpBen&e enDe *erteerenDr,maer en gljeeft Den lidweme heen sec <f I fan* Derlmgfte ale fjp rouw ingenomen wot&t . Cfaer als fcp twee oft biiitttfcn abefeben sg&erceft.Dancneefjpniefjoe fcerp, enDe hengfjt rcat eetfe(ef. , nocfcta'ns
,

ipepnicf;.

ferr '

Jtem atpfujit in fpijft gWttpekf maeekf

loftcn enDe

jijn

wel n>ater6 mahen. ^peupn opent ooek Die fp n aDeren m rietr glje{jee (en Hmorrhoifc, met ofte oft
oerme ngftf enDe ar n tfonDament
gfie fit clten.^ijfghrlnt; ooclt Dat fav oft aebeel

faecfren camerganck, rnr Doet bie viine

<

met appeiengljebiaDrn met tattoen in tfonDament glje|iet. T< 3Cpeupn met SXojtm enDeoiigljenvKrmengfM.Doet Oir eottDe gfietadenriip * r weibtn 2>
nDen>tbHkenDaeropgeict;f.

"r

oogden gtjeDzuppt erc(aer(Dat Dewkergneficfctr enDe< tirempt af Dirolecken enDe 6eg&mnenDe>(nfnan Den ooghen.

fapan a^ujin

in Die

'T

Sit fefuefap in Dieoo:engeDaen,r<5 gort tfegc" Dat (juali;ck nooienrii buutte van ,f fcrn cwn.3<n to( Dr n ooien Darr etter <nb< ouplicfir pt wt loopt om bic te fumirren fap van Xpmyn in bie nttrfr gbeDaen beet niefn enbe fupuert bit firrffenen felue |ap met een peffti6 van onDer gljefef , omotekt bit naturrlitcke eraneftReut ^ * san Den wouwen enDrtreckt af Die feconDiiie. 3tem op Die beten van ben quaDc IjonDen te tfap v& Zpemm (eet gort fieleut met 'X fmrnicrj.iXupteenDe fout wmengjjt.
, '

,**-

<ot bit witte vlecaen enbe bie leeuj'eke feoiff* ^ept 6e6iic^aem8,en6e6!jfge(t)e; totDtefcojft* |ep t van ben IjoofDe enDe Dat wtoallen Des fjapjs

Porrum.

J?arepe.

*s tfap van 3foeupn ooek

fonnegljeftreken.

ferr goet,

Daer op in bit

3(tjeup met fmout van eapoenett Dermengljf, eegoet tofDte Mepnen van Denoc# ten, tnbe grjenerfl Die piaetfe Darrtelafgije> n>:euen Darr op gljrftreken.

Sfapwan

<f fMnDertUffe. Sfpeutmwef gije&jupckt maeckf oofc froeer, jrfi Doet wel f(apen,enDe eequaet Den oogljen.

Vanpavtyti

(lap, I^^tttf.
tfa*

e cfatfoett.
Sfepe^ff'oi'S^ tJeeDac^tige

men gfjeoourcen blaDtren,tian ruetkc

enDe fmaecke,Den blaDerc oan2(jieUi> (in niet feer ongfjelijck , enDe Daer eti fufTcfeenreaflin tmeeDe iatreentroni ben fiteUvoBitbnnafotnbe tenen tenben rol met doemen gljen/ck aen Qtyenyn , tn Daer naet faet den ai;eupn faDevanfatfoene oock geiijck maer an oertoen grauw . g)U roostei e wit enDe mm*
er

Dan een elepnen Tipenpn.

CPIactfc.
3Jarepe wosDt ier te lanDe fcfyer al om in dierjoueng^eplant, enDe enrecsDt niet oeei tof
faDe

ggdoten, macc

ivc:Df tnee(l Daggeii)(;in(

mor*

$*4
ccchn'tf.

V&npauyt.
CCgt.

(tap. l&QUffi

more enDe nDerc fptjfengf>ebzupckt,Dacr (cc Datmen Die blaDeren affni;Dt , fcljier fot Der et rDen toccttDe Daer cm en kan Dit parepc niet (ic^tcltjchen cp grjefcietcn.
parepe&iocpefin$eepeenDein<2>jacckmaent, eeniaet naer Datfp gfiefaepetre,
teft fake Datfp niet afgljefncDen

b:e nght

f; feer

en es gfjeweeff, nan( alfmenfe Dickwile affnnDt, $00 felDen fact enDe bloemen. tnDe Daerom fertjuen fommiglje Dat patepe
Die niet afgljefnce

ghccnbiocmcnoftfactenleuert,Dafntetwaerenee, want parepe ben en wozDt.bsengfct bloemen enDc fact oeo.

f jBaem. Parcpe wc.Dt gefjeete' in riee; *e ny^n laiijn Ponum.^n >jooc6.&upffcb. Utttfy
^nj-rancljots poureau.

ie parepe bie

niet afg(jefncDcn

en wDi.cs gljenaempt in riee;

wi&nf

xj>\4>

Tp.^n Latijn Porrum capitatum. )te anDete parepe Die af g&cfneDen wosDt.fim in laiijn an (Eolumella enDepafc laDlU6, Porrum (ciuura. <[ flUlttC, parepe <$ trerm cnDe D:oogc tot in Den DevD graeDf an Den natuetS Den 2(peuj>ii
niet feer ongjjclijtk.maer niet 300 ferelt.

C racbt en Xbercfet'ngbe.
Parepein Die
fpij'fe gfi ebntpckt.maeekt

auaet enDe gtcf Moet, winDrn , enDe fwaren DJoomen,fonDerIinge al fp rouw geb!upckt wotDt, maer al6 fp (tree cft Dpemaelge* foDtn gfceweefi cs,Dan ee fp beter enDe bequaemcr cm eten. 3tem parepe Doet water loffen.enDe Die gtoue oc^tic^eDen fefcepDen enDe maeeltt 29 faechten camerganclt. fapan parepe met rjuenicb geD:oneken eegoct tfeg^enDie pelen enDe (leken

san aflefcmnntg&e gheDierten.

parepe off Dj fap Daer af m$
rjuenicfc.

of t centge fpiope etmg^f,

Schccnopralon.

ffi

Dicwile geietk(,gj

fupuert Die bo:ffe,boet Die ftupmc nifen.eit ge tieeft tl verouDerDc hoeft enDe heefcfyefcepf. parepe tngjjcnomen verweckt 00c Die nat
f ucrli|cke

5ie|lcpck.

cranckr)epi

van Den souwen , en?

,

De alfmenfe tn $ee water fieDt enDe Daer in ftDt^oo opent <p DtemocDeie enDecermow wet alle IjerDicIjcpf an Der feluer. g)ie blaDcroan parepe jtclpc Den Moet*
gancfc.fonDerlinge

wt D nuefe

.Sfelue Doet

coek tfap met ajijn enDe fijn poeDer v& wte? reeek ermcngf>f,tn Die nuefe ficfic ken. fa et an parepe ee goei mi mengfi t m f Die meDeepnen Die Den ff f en heken. Sfelue faet felpt ccek aDe oucr(oeDigr)c tloetganck met alfoo veel :iichtcii van
SSJcpMjjue

ingenomen. f tnoemtlTe.

parepe maeet quaet Moet eii winDe",}p Doet fwaerDzoomeljebben cerDonckerf Dj glje* fic^te,@;fi e6 feer auaet Den grenen Die cenio
glje fweeringe in Die nieren oft biafc Rebben.

Qt ^cf wek ^eef

Vanitfiooc, <ap.lgg** f ifatfoen,

t

m plaetfe va" btaDeren,

'^Dunneteereelepne oIe ptjpkene g^e* li;ek (lepne biefekene , feer Dick bp een wt co; menDe,

itK&f,an fmacefte bet J)areen niet feereng(jeiijek. u(T^tii oefe

^fac^tighf

fc(a=.

perltctts.walTen fomttjfsronDe (tfelftens.ttootib.'ingpenoe ctrpnr litioppchrne^hcttjclc ft 2G>e upn maft veel minbere cue ol van elepne pufpure blocmkems rcoiPc.Ste we:*

maerseel mtnDcrr,enta|Fcncel ppeen.ci baet oen fiang^en vele lage fafefingen. ff piaetfe, SBiefloock toojot Ijicr ff (ante in Me mocfouen jhcptam.

telen pingehjck cletjneaneiiimhen*,

C$t,
>e t Mocjitt in

CWfj)f

(ff

in SS.'aeckmat, te iaer naer attet serpictt oft gefaepcf

f^aem,
-Jjooc^titufci} ecfyiitiauen, &ipfj* laitc!>3n3?eerDuptfc1}Q5tefIoocH,omPaffetinplaetfean Haperen clepne biefekene

Sit gefiacfy wm^arepercootgljejeetentn

Jnaegfct.^n Jrancjcte J5etit })oiircati . 3n -iatiin off riccr en Imiet gfceenen nacm tic Ment e$. Srnoe t>aerome6ben ro tfeme naertxn Suptfcljcn naem in riecr &Xv7r( ny enbe eock in Latijn SchcenopraCum g^enaemf benige mepn bj bit *35icf<> loock Porrum feaiuum f ,maer Dat u mepningjK niet goet en es blijekt irt (gijene b$ n bic boeehen van (outmeDa enbe J)aUabitts gefereucn (tact, Die rep int oo:gaenbe
.

roIg^enDe gefercuen ^ebbc.at Porrum feffiuum en Pormm capitatum een Dinch fijn,en6eaneenenfa6eg5efae!)efenDc gewonnen tt>o:i)en,aBeenaetinvetfeeyben, talmen bie eene parrije iaei ira|Ten,enbe Ne anDrre Wehwils affmjbt.'
capittei

f Bntutte.
S5ie fi'oock es werrn enbe Dioogne tot fcfyer in bbetbi graeD(,t>an nat neren ter Tpa*

rf pen feer

ge(i)eft.

q Ccac^t en bewbingbe.

QMefloock roosDt in bie fpijfe ene in Die moefen gbebmpckf g^cti/ek bie parepe, bet ttelefter Dat tfelue 55ie ffoock san tradjten enbe roe rthingljcn ooek feer gfeelijck ee.

Van tynbt looc,

A-'Drrts ma(tant>eren gfienjeh.
Bulbi efculcnti
genus.
toceJt,

(tap, Iggty.

V^2(n oefen .)onDsIoock ot'nDtmen nv ter lijt twee geflapte, el groot,cff el (Iepn,atw

f tHj$enael)t.

q 'Cfatfoen.
Bulbi efculenti genus minus.

root .(jonDe

lepn.onD<> loock.

323

'

ccdg.
>

XXintynUlooch
wm

Sap. Iggty

S5at g*tfi Jonbs(oo(k ^tceft langst btecbacljtiglje bfaber, en baer en ttiffcljen ecl peerfciiacfyige bfaurcc blckens rcaft ncn n ebt f n ronbc n (tcel,co:ttotngenbc onber opwaerui bloepen.g)it teen bout n banbf re romfonime ben ftcel gljefet.bie
t>ostclc(>rontl!c(nckfci;<n2(pfiipn.

atcicpn.c.nb6(cock
J)nb6loo(k roaft
tot

bot voorgaf fercucnan

JJSIaetfe,

blaberen, bloemen enbctrotie*

lctigbeli)tk,niacrrmnbfr.

fommtge plaetfcn in

bic boffcfjen,

maf r mer te lanbc

en rootbv

tfelue bet niet gfHwnbcn.ban in tiet cttip<ltercb6er8 oucn.Daer

geplant trotbt.

-ffft.
.ftcnbtsiceck Moepet
t'n f

lae ftc txn2Cp:tU

cnbc t'n 9J?epr.

Sitgtjcffacl!fancrnpbcnc6fenber twijfel een maniere enbe gfceffocty "&* Bulbustthenacmttn fytittf &Ktt iSitip-. 3" f attjn Bulbus elculentus 3nJjoocp/ .fjonDeioock. DuBtfcb vWbbet gficnacmt jfjunbsknoMattcl^ en" baer naet in onfe tale
.

/5aem.

41 $atuere/eracljtenn)ewfetnghe. oerteer, Ijp <u(6ti6 cfculentus C6 aU alentw fept.quaet cnbc gtcftafBeer.ee cout octfcUieot fpijfe ingenomen.

om

maeekf eef tt>mt>e,'

Vctnvtltytuyn,

<p.lggpq.
90eft2(ettBn;

Buibustyioeftris. tfCfatfoen. gj^tgsfaptetMBf (jceft langde 6fabercgfc> > iijtk bat ioofk, maet felb meer Dan j

Km

UMc,cnDeiuf|cbcnbefcnn>af$eenen vonbtn fiolen (teel ontrent een fpan nc lanck\ baer op nuffen veel geelt beft errebe blecmkens, bic in clcpn Dtpfcamige toQckcn vt rgar n,baf r in bat faet lept Die nws< ei es tont gfcetijf k eenen 2(bc upn.
'

Q
>cfen
tf ent

lartf/r.

3pcupn

rcaft tot oeel plaetfen

,

van

^oocfjbuptfcfjianbt

infanbtglje plaetfen, on*

ben baicnenbe roatcrioopen, fomti)6 ootft

bic f agf^en.

cnber

f tErjt,
S>efenulBtt Hoepet in CDeerte.en t'n 2(pill $o Ituerf p fijn faet.efi ee!i6 baer naer jeowr* Daijntfip.alfoobatmenm ben SJtepeenbe baer naer.nocfj biaberen netb ffelcn meer en vinbt.

fliacm.
'Wat nar m Dat tefen
SStilfcitf.

bp ben otibere

fbtbabtfircft.rn eender tijt neefcniet feker* Intk'bfkfttt.^fntgficmepnen batrjpeeBuibina pfienaempubie anbere tviiien baer afmaken
ten
/EcXjSuf

iisAy- bat (6
,

efculentus Bulbus,

natr onfe cnbc un fommt'gf en geleet ben mep* timgbcfooencsDefcn SSulbue g(jccnapcp> 6cnT(r.DeDcrcmtro!btFipr>an ene inlattpi gTjenacmpt Bulbus fylueftris "ta ^joct Ijbuptfcfe lanbtrec:bthp hthcetfn geibjttibei.oDcratkfrjttnpef.enbaer narr mftecrDitptfc* %0HtttC. clDt3peH'n. Oefen elt 2tic upn te n>f rm enbe D:oeg(je tot inben tweebcn graebt bat aen fpnen fo'tteracb.iicb, enbe reat f famen treikt nbe fmaeek ean wotbe n.
.

fCracbteftttjmbtnsbe.

\)<tttwt'tt)clt%cttvtt

Gap.l&QVli).

cccccl^f.

Sie e;pertentt'ean Defen <Sii(bu6 ebben,fcrijue n Dat Defen relt 2fj)eujm Wf herDe 3f gljefroillen wrmoiwet enDeftepDen DoetDaer op g(jefept. 3m Dat (>j> onDer bit afjcrjen gljebsaDen enDe ba natt met fcuenid; rcel er megt 99
feer goe<

gelept es,op quaDe wuple oodjtige oootts efenDe fweeringen enDe Iratitn.

V<m wit x>t\t Hyzuyn,

fCfatfoen. [Stgeflacfy an SSulbusIjeeff
langde fmalle grafadjtige piaDerkcn6, ontrent eenpalme ilddt,enDeDaeren tuffcl}cn>afi 3 t enen groenen ronDen fiecton* ent e fpanne Ian<k,oo!tbjingfjenDeier cftt)f detjne blocmken6 , Die van bupten groen fijn enDe oan binnen wit, van fatfot ne eenDcr iein niet feer ongfjelijeh, fonDcr Kngfce er f epen g&egaenfijn, maereell fy rmnDfr.QierooJfeles rom geiijtk Xytuyn off "Sulbtts , van bupten enDean Binnen tpu.fcer lijmac^ticrj gljclijck Dte^Baelmoi* <e(e,a(fmenfe in ff eken nutjf t, van fmaec*
5

ap.
Omithogalum.

l*>tnff
3Btl ((
2fl)Cllj)n.

icr |

fee

wat fcerpadjiicfc.

St'f eropt maff fanDac&.(ig(je pfaetfen 6ie g(jebotif enDe gbeoeffent nwDen, enDe

toeibt tot weel plaetfen an ttiabant , fon> J>erltng(je ontrent tfecljelen fefyer mat

HoelDengljeoonDen.

3" eerfeenDe 3lp2tU eomen Dt'e blaDe*

ren an oefen Cultus ierfl rot.enm
iet
SJepe
,

We bloemen. (fnDe achter Dat QSzaeckmaent ttooibp es

meer g&efien.

je en rcoDt

van Defen ttpU

f iBacm.
St<(tU!)fao!Dtg5^(", lf''fcrfnJyXo|)<a
fo fatl'fn Ornithogalam/Jn Dfe

3(po(efteneefton6ekent.3n5eerDptfc^ Rebben wp tfelue gljenaemt ttxteli3j)eu> pn,om Dat gheenen anDeren naem ons bekent en es.

C fatuere.
Jefen <39ulbtis f6 miDDelmatic^ rcerm enDe DjoocJj t>an natueren. f Ct act) ten crciunghc. iofcot'Des ferijft Datmen Defen itlbus rou enDe gljefoDen innemen maOj en8e
ooifptjfegebiupcken. Sefen <3ulbus es ooek feer ljeplfaem enDe g^eneeff lept gfjeltjck Die TBaelroost ele.
Die

werfje wonDen Daer op g$e <&

X><tn$u%ytuyn.
e Sneuen inDtmt m> WXn V
op:e*ie Seia tt.<& ec
ter
tijt

ap,

Iggt'g.

Cgbeflacbt. f twee gen mj fmalK MaDerS Dtwltk bii

geflacbtf.

nu heeD blaDerc Dj oo: Ua meefigebiupekt wDt.

fCfatfocn.

groot enDe Dick , enDe tritter @nlla,jijn feer opjec^te Die enDe an ferfie Sie bollen enDe enDe laneh fmal blaDeren fijn 3fyewpn.? Den g&emeuncn jet tan Die boden san

witaruen4ticftan erwen,

^^

'

*p*s

tcced&U
i

\)<wtjec5CycttVtt.
flKeffccfr

Gap.
Scilla

l&$&

afgfKtmpn
fSecft

ranjee2(ept!pn

communis, Pancratium.

ccc groof e D.'ek'c tellen , matr gemepn* van feelfre Dan Dit jsg| fijtfc rooDe r enDe Ditker botim san Den anDeren. oijnblaDerrn (ij groot enDe biecf ten -Wien blaDeren fcfjter
gijelijek.Sie

(>emrpniee3peupn.

bloemkens fijn clrpn enDe geel nDe maffen acn Dopperffe laner Die fieel* hcns.Snbe Daer natr temet faet oo*i. f ^laetfe. gee 2lpeupn en roaff ier (e lanDe n$an

maer rooiDi wt paengien Ijier glje* meDeepnen.en* fcocfy tot Den g^cMupek Der De san Den feluen to;Den fommig&e in Der
felfs
,

eruptltrf&ebbers feiten &cplant.

f $aem.

ierfte

fieflo^t >" fefen

wemDen

2(peupn,ttwDf geli eefen, in rieer <nJ en De in iafijn scilla. 3n Die 2lpofeken squla. 3 Jheoc^Dupif^ gjtcrrjwf&rl, enDeDaer

naertn JeerDupffct? jee apetipn. 3n gran erjeis tipoulle.ou <S(HiiuV,>Oan Serapio

muris,Dj e in onfe tafe.mupf 2lpeupn. at ttt>eeDeM(a$i n>o:Dt inDie

Cepe

3pw

leken meeff I otn oo? Squilla g^cbntpekt, tn es nocfyas S^een opjeeljie . CSKaer es tge> ne Dat genaemt woiDt in rittr 7rjxf rp.
3n-lati)'nPancratium, DrcelckDer toqmen an natueren g&elijek es.enDe Daer soos fon Der eentgfje Droalinge g^ebmpekt macrj wok

Den.SnDeDiftfedteiroDt coekg^e^oureen an ben tselgfieleerDen piert <Selen soo! een Bulbuj Littoralis sa rept}!afuis,Dar Bulbus Littorali ooe groot e gefijtkentffe mee fjetf t,n)at pancratium san g)ioftMiDes en anneep&ia(tu6fc6tjneneenten)eftne.

CBatuere.
(SauiDa e6 roemt
tot in

Den (rceeDen graeDt tnDe D:oeg$e tof in Den DerDen.fee X fuW,

JHJlsanfubtfaniten.fetpDenDeenDesrrDrplrnDesannaiueren. Cracbten ierxfcingbe. quilla Dal es jee 2(peupn in Deecfe gefloten enDe Dan in eenen potten , oft in eef 31 eenen sier teel mosrce g(jef>!Den,enDe met een acfjfle Deel foute sermengljf , ontrent

lepel off

twee tng&enemen Doet eamerganek fcebben, enDe

taeefcf

DaerDuer ffaetje

nijmaefyig&eiDOcIficfceDen.

.-:

QJj uitfa in Der feluer mamcren gljeb:aDen es oock geef sermengfjf in Die meDeepnen Die Dienen tfe> tten, Die water Doen maken enDe Dte siine rijfen enDe in aUe ghenwaterlaDen,geeI:oute,opn)02pinget>anDermagen,enDe(rimpfe(inDenbpek. 3tem qmlla gjjebsaDenmet ijuemcij enDe olie ingenomen , DooDet enDe iaec&.f 2,
!

__._. meDetjw

fDielangfieenDe'&seeDen'oMten.' 3n Die meDeepnen Die goet fijn (of Den sercuDerDen Joeff , enDe eojfic^epf an Den %>, Dem enDe Die De tapeflupmensan Der tojften Doen loffen enDe riffen, es quitla Ut fulcker manieren g^ehupekt Doet p Die rept alsooj,fecr geef gfemengljf , tuant

tapeflupmen fe^epDen enDe loffen. uitla met tuenicb berept enDe ingenomen, maetkt lichten enDe lttergawk,fele Doet ootk tfaet met tjgljen oft penic^ ingenomen.
enfeeiferkenofttn>eeanDertt!o;(elvan

faectjten co*

qmlla rouw onDer Die fcng^S f c !"ai

'

beneemt

VAnsttHvtwpn.
m

<xp.

l&gfi

ccccdpUp

ttnttmt Ben tpatafucfjiigfjen fjueren Bo!(,a(6 JMmfes fcfrijft. SflHiDa in ajtjn momte gbcfoBencnBc dcpn gljcftampt (8 fcer goct gWect op Bie Uten 'enBe ftclten san Ben aDeren,flang$en enBe Bpergfce Inchen fcnijnigeii gt Dienen. <(mwe n(lc oan Ben iSquilia olie oft erbcntljt)n g^efoBe n, es ff er goei gfKlein S} tBe gljeftrehcn op Bic efeuen van BfnoetcnBiefg(je(ijfh ooeh opDie caclifjulen enBe gljebjaBen. rojattf nJonBer htfgf* onBer Bic offeren ^uifla in Bet feluer manieren gbebzupeht gljcnf cfi ooek Bit IcopeiiBc galen an j tw oofBe cnc B:e feetlc n Baer op gfceftrehrn. SieblaBercnan Sqmlla.etBjiuicn enBe Boenfc&cijBen Bie reppen cnBccdcren, J

M'crBagbrn Baer op gelept. nihagoias fefciff t Bat (imtla a(n Ben po(l

oft opperfte

an

+ . t Ber Bticren grjefeam i

. ,

fien,aIlfl0CHer9CfnBcgupgelr!Kwrtaecl;tcnBeteBcr|tacf.

Bat raamteer Bte bloemen san <5ausUa t.:itpnacf;(tclj fi)n , enBe met a) <3crtius ff b'cb(flij(Ifnoftoihenenv>ergaen,BatBaneenv!ttc6t6a(riaeifa(iEefen,eiiBeBatt<f

ec<co:rnsn>affenfa(.

aftrer en wr enDe BKWt&m fukiil materi&t wrBc&lenBe amUa f6n frpt fe e fcbe fcaBeftjfft enBe ge iwlt Bot nBc, ft Bat f rmt in$cnpmm of g. * an Ben men falmc Bcfcn Z\)(un met fic wupw alenus als fej.cn om Baer nBe hutje ftt rco'Bt ken Banierfts6(^fn oft glefwBen.

f ^tnoerniiTc

CCgljcflacSjt.
affoBiBfn ftin oce&rirty*
Afphodelusnui.
affoBtlle

weten WcannelicnenDcwipen.
e: tEfatfocn.
Afphodelti

-S^-J^

f-

manncbftv

'afifoMc j

re.jjhui.

jDictc

^^p>e:

ccccdwttf.

\>n2tflx>bfllett.

<ap.l.

S>ier|c^JScfirtcf;t

repe.e nt> tnf'ebcn

wan 2lffoDiUen Dzaegfit langlje finalle olaDeren g|elij<k Die J3s; open eoemt uocu ttntn ronDen fccl, onDerfcalitc voel oft twee oe*

ten f>oocf?,baer aai t>an bouen Den miDDele.tot aen Dopperfte toe.fcfseonc witte oft feer olecckeiijfoerttwigjje bloemen n>affen,Diean onDer begfjtnnt te bloeden enDe bouen epnDe nemen. <i:De'aI<s Die bloemen ergaenjoot>o(g&en Daer elrpne ron&egeplopDe D:pcn aer omplupcken als fprijp )"')= &aer in lept Dat fart Dj bmijn fiaurckens.Dic es.ie weitdett taffeneel bp een,v>an fat joene cltk geltjck een groote lange ccekele,

off

wat langher,van binnenwal Boofacrjitcfvwmfmaeckeierft wat tfamen treefcen* De.enDe naermaele bitleract>ticf;,nocf>tane met feer iwemt cft wotiDcrlijdt v& fmaeche ier woutfes g^egfjeettn Ijeeft etlfoo Dattet gjjeen roonDer en e6 Dalmen Defe rcostelen

JefioDueen fommigfje anDere ftruuen. at anber g^eflae^t an 2iffobtllen Ijeeft oetk fmafle blaDeren gljelijck Dj wo:ge< fereuen.maer mnDere enDe tonere, enDe' tuffen Dpen coemt oot k eencn rechten effe* toe be# tien fieei oo!t,omrent twee eeten koocb. , anDen nttbDele , lot Den oppei ften eleet.met bleeekgeele bloemkena tn feffen gljefneben.Den bloemken.6 an Den anDeren 2lffoDillenn!etfeerong6eliitk,2:ntieal6ieeracnjooolg^tnDaeiele!)nein6!pen ghcDeplDefiatin'kenanaer,Darrtfaettnlep. ietvoJtel an Defen eerentgljelijek tenen ipetpn bol ben wouelen van elepn amtlen Dtemen (jcnteloeck [eel fcfyer ge# |iiek,maern>atmeeiDer. 3n fomma Defe 2tffoD.Uee Den woig^eftreuen niet feer onghelijek,Dan alleen an Der nwtele.Dat het meeft e onDetfc^eet es , Dat tuflcljen Defe twee'es.want met Den blaDeren firlen bloemen enDe faet en ft|n fp malcanDeren nj feer cnglje(ijtk,be6aluen Dat Dte blaDeren an Defen eozter fijn, enDe Die bloemen erOtF an een fiaen "enDe niet joo Dtcbt enDe aft in maltanDeren en groepen.
lt>

S?ouen Defen

foo efter oock noelj e Der*

Alphodeli

ter tia fpecics.

DegfupacbtioanaffoDiUen.gnDeDifrieeft lana'fie fmafle blaDeren , Die langer enDe

fmalber fn Dan

Die blaDeren

van

Denier*

(ten 2tffoDillen.te (telen fitn ootk ront ei Daer aen roaffen fcfjoone geele bloemen.en*

De Daer naer c(gcn ronDe Ijaunikens ghe* lijtk knoppen Daer in Dat b>t faet lept. ie reoJtclen ftjn we I woJielkens bp een gelijek
2,ffoDiUen,maer eltk befonbe* re es langfter enDe DunDcr.(nDeDie blaDe* ren an Defen 2lffcDil(en blpiten tfwinier*

en

Die

t'erfie

grttenenDeenergaen niet al,g(jeIijekDie UaDerenan Den anDeren. ie troelen

efepneranerkens .Daer meDe Dj fpoo:tfeiten enDe ermemctjfulDigen, aU foo Dat an een plante op tonen iaeren eel
tro:pen
tot

nDeregroeyen.

cplactft.
affobillenen roo:Den rjrr U fanDe niec geocnD, Dan in Die fiou va D eruptltef f^et rere,Daer fp gfjefaepet en gf>eplant tro:Den.

fCtjt,
t

terffe geflae^t va. affoDiUen bfoepet n 9tepeenin'35:ae(kmatn>o;f Djfaeirifp.

anDer leuert fijn bloemen enDe cotkm^taeekmaent.

faet

t't erttpt wotDt glie^eeien in riee;

irtp

U wi. 3 n ^t'jn Albucus enDe Haftuli

g"k

t)<ttt5(ffbtllett.

(Eap.lQQVi

ccccc\$i

regia.^n bie 2(po(efte n Affodiiius.ei ban naer girr te lanbe onDer bit trupt (icffjebbers QljfobiUen. 2>it bloemt mctDenfreelroorDtghr&eetenin rirtr hi^it Anthericos,

enDe in iafijn als limus fep: Albucum. ierfte gjjeflactyt WorDf genaempt Afphode1usmas,enDeHa(tu1arcgiamas,cn&e csoat
gljeflacrjt Dit tt

Daer iofcoriDes af gljefereuen geeft. * SweeDe WO&t gljenaeittpt Afphodelus foeminl, enDe Haftuia regia fcemina, en&{ ifyne Daer alenUS f fc^rijft in lib.de amentorumfacultatibus.

f JBatuere.
i

3(ffo&iacit enbe fonber(mgr}e bie wortelen

van

bat ierfte gfieftacfy fijn wernt enbt

tot frfcfer in

bioofy van natoeren tot in ben * >ie wortelen on bat anbet

meeben araebt.
giieflacrjt fijn

werm enoe >:ooc6

ben bett

cengraeDt.

ie wortelen fonDerlingge van bat terfle gfieflacljt van Zffobiten gefooert e6e gev a on<Ken,Doen water maken enbe bie viine loffen.enDe certwtfte bie natuerltjche a&c* pept van ben wouwen. ie felue wortel een werenoeel loots met wfjn ingfienomen, es goet tfrgfien 8ie f pijnean Der fpDrn,(joe|t, erimpingljeoan oen fenmwn ,'enbe fpanmng&e enDe txett
,

f wrf)t en tberrtw'ngije.

'

ftenDe

oan ben feDen,enDe tfegen

oock

Die gljefeuertr}epf.

ie felueworteIe6

feer goet tfegljen bie beet

van ben fenijnnigfiengljeDier ten, T

alfmen DrpeoierenDeel loots fwaer Dart af met wijn S:indtf,enDe Die blaDerc]blormen noe wortelen met wijn gfjeftootrn op bie wonoe enbe beet lept. faet an affo&itlen ertoe bie bloemen met wtin gfje&roneltert , fijn ooefe goet tfe* gr}en tfentjn an Den <3foipioenen,en!>e anbere fenijnnig&e gfieDierten.enDe oerrert*

;>

hen tot eamerganeft.

oroefem anwijn gjjefoen fijn goet opWreupfeQ; soortsetenbe fweering&en gfjeIep(,enDe op Die twouDerDe fweermgen enDe ape|iuma* tien van Der rouwen borften enDe S Der manlijehljcpf.@p es ooc goet tot Die erfc6.< poff umatien met meel van erflen mout oermengrk enDe Daer op gelijch een pla (Ier gelept. fap an oen wortelen met euDen goeen wijn, wat SJJprrlja enbe offeraen f f> mcng(jefoDeneseen goeDe meDcepne oo:Die oogljen, Die Dat gr}tficr;fe daer enDt
2fffo&illen in

ir wortelen an

fterpmaecltt.

wijn nDe COprrrja ffamengrjf* tmngljf,gr}eneeft Die Dragr)enDe enDe Die (oopenDe ooren Daer in grkDruppf. felue fap in Der feluer manieren ermengr}t es coeh goet tfeg|en Den tawffeecr, jf) in bie oore gheDruppt an Der fpDen Daer Die ptjne met en es. * ie affcijen an Der oerbranDe worfel.fonDerlingjje van bat twttbt ggeflacfif, gr}<* neefl Die quaDe froe eringljen an Den goofDe Daert jjapr wtoalt. ignbe Doet Dj jjapr <k(> Der om groepen, a( (men je Daer op flrijchf. )lie bie in bie wor tele.of 1 Daer Die wort ele in gjjefo&en es, es feer goet f fege We vttf JE
off
,

Sfelue fap aUeene

met

roierootlt, (juem'cfc

fcantrjept

oan Den vierr,fp geneefi Die aehgielen,en wrfuet Die

pijne

van Den ooren.

VanXOiingam.

ap. Igggf,

C Cgljcflacljt.
3jngaert esee(tier(epe van g6eflacrjten,maeri'erflenDeeoJaf, fooe bp fweeDerlepe,am enDe BiiDt, als SioftoriDes enoettf cuDers f crjrt> en.Sie tamme Bijngaert es menieljrrfepe foo an fatfoene 16 ran eo* Iuere,alfoo Dattet met wel mog|eltjch en Si alle Die gfcefladjten te nertef* lenoft bp fcriftete fjeKen.Daerem falons gfjenocr? weftn Dat wp Den fel* uen fammen'Cijngaert in D:pe gr}eflacfyen Depten felen , wner af Dat (jet ierffe gr}e> flacrjte ferjo root es.Daer brupn root fap wteoit Dat tinetuere ggenaemt worDt.we< te biauwDaer wit fap retcoemt^at noctjuns ooe root trorot re je Datment op fijn ftup*

S5

men

ccccdvtf.

X><mXOi)tt$<tM.

<<*p.!^f.
alle bef*

cecm(,bic wit blijft.<nbe wijn bat witten wif,waer af ftaen..SberDe men (act tamme BijngaerDen fiin van bUbtnn enDe fcoute malcanberen

CtCfatfoen. Singaert ^etft ode bunne fcoutacfyigfce

mctgljcelouenf<of|en teDect, JDaerrcf nieuwe gfjehnoopte rawrhcns 'Weomen , t>oe:ic>MngenDe wt elf h leDt foeebe gfiefcerfbe enDe gpemeijnltjtkin tjf beclen gefneben 61aberen,enbe iangfje elauwierkc n$ enbe Draepkcns.bacr mebe bat p> p>mfelut>aff maeekt aen latten, boomen, (lahen.cnbe atbat f>t> genaken

Vms -

MW-

^"3<

Vawken,

an. ne Ste fclue nieuwe t anc;kenu Mingen oock icrbe jjocf gjemepnlick aen tweebe , tbcrbe enDe (lepne trcfhen6 , met clepne witte Moem lebt

&ens,f nbeDaer naer fe^cone Dmpuen, van weet ba fientfamcnt)frgaert,bacrin clcpnckcernengeuon

ierft

<

Denwoben,bwcIck Jet facnianbcnwtjngaert

es.

'-

Cplactrc.
QBijngacrt waftgDecrne op gfcet-ercfyen Daer Diemibbaecfjfe fonne fcfjfjm, ente mjjeete lanDen, al* in Canarien entie eplanben bacr ontrent ar / .?$S tarten, paengien, recien, Sanbien, Sicilien, fe$Ktf 3ta(ien,efi meer anbere Jcete (anbcn,p wafJ oock l&f** den \i in <janrijek, enbe in >upffcDjant ontrent
'

Stfam enbe oock tot fommiglje plaetfen an 3?e* Derfant.als in saoSt, jfjenegouwe c noe in tlanbt an t upck.SJIaer bie (>ier te lette waft btcngljt feer flee&ten wijn oo*f .Snee Dat om t>at 6ie fonne Ijier niet ftereU en es , enDe Die nachten cotf , SBant al6 eonffantinU(>Diecpferfmft,!Die fonne moet
,

>Dat fetymfe Den wijn fijn ctatfy enDe fterekfiept gfieuen, Die nac^t fijn fue-tteljepMnbe ganbicn (anaricn an wijnen Die , Daer (nbe om rijpicbept. fijn pan Der manen fijn baerfeer enbe erek , want bie fonne frijnt lanDen fuet gejcke ff bper anbere rnbe oocB om Daer gnbc lanbe langer Dan 6jcr te Daer tfomer nachten fijn fierek etiDie gljelegeen met noosbtwaert lanDen enbe van Den Den an SXfcijn wijnen in Die macgt minDer Die fonne coster enbe Die nachten OM fijn fuet,om riict ifrrck oft niet jo
v
.

, Reeft Die nacljten want wijn, ootk touDe lanDen anDere gfceenen $Beftalcn,J>!m;ffen,cnbc an Der fonnen ee feer elepn. fijn Daer uoomerts feer eotf,enDe Die eracfy

@nbe om Die feluercDene en waft in 3?eo!wcg(jen , we&en S5enemarehen,

rijp. 3n Die oleomelijeft wosDenDie Dmpuen (Snin^erftmaent taeclsmaet inDieuateng^eDaen.enDt Daer naer Dat e6tn,0(toe>cr,wojDtDiewijn g^eperffenDe TBijnmaent gl^enaempt. Daer naer woiDt Die maent in uptfefe

Dat teg^infel ontrent enDe 5?ecrfant in Supf ftblanf in Moepef r< Sie 'JBijngae

v& mast

f Batm

SMe lamme TRtnaaerf woiDf gfefeeten in rt'eer

3n5rau(5oi6ng\Cisne.

S/nrAor Suiwt Ksjfax*>s <if

Dtoog5(an na Die n)P">"!P' taer Dmpuen. Dieonrijpe octh treehenDe.Siefg^elije; ueren tfamen aeDzoocijt fijn. Die feiwe (JnDe als ierflejracDt, Den tctin enDe oc%titfe en ftn werm

Sie tlaDercn enDerane;hene met Den

e (aurcierften* fijn

cout enDe

VanV0i)tt3<tm.
rn&( Daer af rojjn gljemaccftt e,foo

ftip.lgggf.enDe

ccccclgtn.

fijnfc Diooch.

wtrm als alenue hm

Den gruenen DlaDeren ranc;ften<> enDe (lauroicrhc ne,van Den qBijnaaen 95fD: owlif n,; goct DengfjenenDie Moetfpouwcn, enDe Den roeDen licljaem heften enDe Den beviuefiten viemtn tfeghen Dol walghen enDe haften. frlue Doen ooc Di ranerftens ene clauwterftens atiecningfjenomcn.3tem ooeft Die fteerncn enDe (tcenen van Den viucfyen in water ghefoDcn enDe gheDiomften. ie felue ciauwierftenscnDe blaDcren van Dcnijngaerf geffooten enDe met meel f van gherften mout vermengljt.ftjn goei grjclfpt op Die pijnc en wceDom van een hoef* cc van hitte eomenDe.enDc op Die rjtc fwecringhen van Oer mageen. ieaffcfc.en van ten Diooghcn 3Bingert ranerftens gebs-mt , met a^t'jn vermengt g: ge nee|I Die otjgrjrn efi aenwa|tngcn van Dat fonDamcnt, nacr D$ fe afgijcfneDen fijn Sic fclue aff^en met olie ait veofen ene ajijn vermenght es goet geftrehen op He 2} ret van Bc n f!angen,op Die leDen Die rot (juer ioncttterc" fijn , en op Die verhme milten :e gruene Dtupucn maften wmDcn uiDen bupek cn&e in Die maghe , enDe Doen uu 0? merganeft hebben.

_. #fap wan

CractjtenrbetctHnglje,

SXofijnen.at |t;nDicgh^Di09crj&ew;jitD;i!!)uen,j1jnfecr goet tfcgfjcnDcnhocff, cn<t ' peifegIjcnaVgjJetcfteiivanDcrfongbair.iiieroicttDeblafe.

fce

3 tem Die feiiie rofjnen fijn ooeh feer goei als ai(me f(yt,tot Die verftoptbept en
wccchcp: van Der (euer.trant fp opcnutenDc vcrftei eftcn Die felue. ie fecneti van Den beften enDe wuehicii in wa:cr gljrfoDen, fijn
feer goet

tfeggen j\

&cn rooien Jidjaem enDe tfeghen Den io:p in Den bupeft.alfm Dat water van onDcr
tencIpftcriefcDt.

mj

3tem Dtt felue water Daer Die tofijn

fcigf e natucrlijefte crawlt tjrpt

van

(leenen in gljefoDen fijn ftefpt ooc Die ouervfoc* Den wouweiuals |'p Daer in taDen tnbc futen.

ie feiue (?eenm clepngheffooicn enDe met fout vcrmcng&t Doen vrrgacn Die hcro ee j$&rfwi[Icn m9e gljenefcn Die gbefirocn wouwen te: pen.
I

Van nulben Wtfncjaert.

f tTgfjcnacftt.

p.lrt>gff.

SBilDen "Bijngaert e 6 twceDeriepe als iofcoiiDrs fd^tijfr , Die e ene foengrjt bloep* fel enDe Dwpuenvooit, maer Die Dimmen cnwoiDen nemmermeerrijp. ie ante Ducghi clepne bcfielte ne Die tot mp&eiu tomen.

f Cfatfocn,
lUilDen wimgaert es van ticft cn,t laoeren enDe clauwier en Den tammJ 5Binga txt
t>cfeergr}elijcft.
i

Sat cene enDe ierfle g^eflacfjt.tieng^f btoepfel ,

ooeh Den tammen^Qijngaerf, maer
Die v.uc fttcn

enDe Daer naer 'ttttef (en g&eftyeh b lijnen onn;p,cnDeenftunnento(

g^een rijpte^ept g^eraften.

*

anDer en tweeDe geflacrjt,D2aec^t elepne Diupfftene.met elepne f>rfeft. (g nDe Defe Diupf ften wozDen mp.enDe wolDen g^eDioocfjt g^elijeft Die groote Dmpuen. <& Kaer af woiDen gfiemaecftt elepne rofijnftene Diemen ^ler te lanDe Cwmt^en naemt.

at

CBaem,
ie "BilDen wijngaert woiDt g^e^eeten
fyluedris
i

in @riee;

^Tr*. >.

3" i*i)'n Vii

enDe Labrufca.

$)at fpeenfel Dat terflont naer Die Moemen vooittoemt aen Dat icrfle gSeflac^t van SEilDen wijngaert, enDe Diifg^elijer ooeft Dat Dloepftl woiDt g^enaenrptingnee; iv w4k, enDe in Latijn ocnanthc. ^fap Dat wt Den onrifpen befien van Defen Wijngaert enDe Dijfghelijer van aecn rijpe Dmpuc |oe wel van Den iammc al vd Den QBiI&f gf pet)? wo:Dt, ^eet m rietr

itupmuy en

in iatijn

Omphacium.3n

Die 2lpot cften AgreOa.

te

3n 3?ecrDuptfcf! ^Cerpu*.

ie vmcht van Dat tweeDe g&eflaeb.t wo:Dt rjter

wintf en. paffuisdeConntho,enDeinuptf^ '

lanDe in Die apotthen gtnaemt

0a

ij

5?a(Bet

|[ gamere. 'ilbcn ttMgattl fijn teuDt MtiDrn rancrftetiscnbcdamricvhcne Sic blabcrcn Cijfgricfijc; ccch Dat fpccnfel van enDe natucren iretiicnBc 6'coabe enDe tfa'men fijn tt>erm enix tmtyfc na? ftftrflacfeccnDr Dat Berrie. ie g o:mtfcen

Mn

t>"ai

tokt

niet feer tueren enDe eracbiai Den SXofpnen

onflfSel)ch

fCratljtcnttercfetngtje.

Drnmibctt2t DtjfgljeUjtrooch Die clautwtftcni; <T>ie MaDetenranctftcii<s enDe tt>cr<ftingr)c tftffA .6 n>tmaaert,fijn van cracl;ten enDe Dtenficltjeh in alle falicn Daer Die n>tjngaert,enDe fijn ammen Den wn

Mn

Mtfawu^tawffl*
ingenomen

Surften*

^^lorm*nc&a

fpeenfel

Mn Dat ierfewifDt

g6cflacb.t

ftefpcnSS

iKnlooDeebuncren&caUcMoctgancft. Kat felue fpeenfel Mn tmpten op Die maa.Se fielev(,beneempt

feluer. fcliie Doet ct oeehalf

Die iMlgtnglje,cnDe

n?o:bt. ingenomen twtcptUenanDet ^femDiffpeenfelmetaiDnenDeclieMn Koofcn vermengd eifuet DteptmeMttS) gocf gbdejit opDicquaDe ooch feer cnDeee gelept, gegoten oft tenfo"f6eDaer op

ooii6e(enDefn;eeringbenMnDenmanneli|elienle6en. u enDe ompcnrcimbjt^Q: Ken fpeenfel wrcftingfce enDe trachten is > iernus gfeepocbciinwDt.cnbeaifco U<nmetongiefi)<ft,fonDerling&eaIft gfcebiccebt enDe Dte wcceftc enDe oerfcute mageen, oo meDeepne gocDe een feer fthebntueftu'nDe enbesercoelt Die felue.&ce enbemwat manieren Dattet tromt tngfje*

Mn

wnt$t flrtftf

"S1& wdm KSJSSp

rrnXn Mn
Sic
tnaetltt

Sttt*% tttt n fotope g^emaeekf , oie feer goet <$ footanghen. berue* walgingen, aUe enDe bcete cojtfen tfegfcen Dte ifrfU Den Dcjli in
Der

m&m,van ft rele t$cleri|eft< *>ocfc.<icfceb ooifpioneft nenicnbe.

feer

felue ftnope ti ooek

goe Den

fcwiw&wn mmwttmabc lu|ten ,

Mujjdt

want

m
#
.

" <W"')' mt,f beneemt U<

Dicfgbrtticft eoefc
.

atwalgben enDe Maften. Steg(>Mnt6nfijnvanem6tmStn2toftiriennKtfrong5(Ii|eft.

<&>nb( brewjffUbeefo.

^ ' .

CCCCtlQiQ,

Datfefteendelaetftcdeel,des
fcoHtetct;ttejt>e

Cruy
lic

t>iboecU/x><mbttboomtn/\>a$\)tn/ cnbc
gummen
ejfcewaffen/en van i>wtbtt tnucfyten/ enDe fapen enDerfeeet .fatfoen, naem,
natuere, eracfctenDe werekinglje.

DuerD. Rem bert Dodoens.

Van
9t oefen
Die

Xoofcn,

p.

f.

De n weiehen Die fommig^e tamme eni>f e it tcehenDe SKoofen fijn Dtemen tn Die (jouen plant , enDe fcmmig&e wtlDe SXccfcn

ftjn eef&eirlepe t>an geflacr2te,an

f n

eanten an DeneiDen van feife waffenDe.

feSSi

^
|

C tEfatfoen,
3(?< g^eftac^t an tammen
r,rij,cft

JXoofen Dat fijn Die witte 3too# |fen,Diee&ten lang(jeoutacfj>

|tigf e roeDJenDetacken
3

( fi) eelp(aetfenmetele feerpe ftakenDe Doot* nen&efe(ftjn.ieblaDeren fijn lanch van ijf oft feuentfegljen een waffenDe elaDeren

;r,\>oeten,fomtijt6 oock jjooger,^ wel gljelept wo:Den, waffenDe , Die tot

{

ergae,an Denwelcken eiek kfonDere, rontfomme gjehjek een fag&e gljeherf t enDe
reut ee.<uffd;en bit blabtti op eozte ffeefe *en6 eomenDte ftnoppekens oo:t,metijfs
oepDe feDen g(e&aert fijn , Die twee niet ggeoaert, nDe Dat sijffte maer op eenfpDegeoaerf. ais Die Itnoppeltens open gfcegaen fijn, foo ert(joon uer Die fefjoone welrtecksDe hef* lijtke ftoofen, v. vetwl wit, in DmiDDef ee( geel atkcn6 [jefc&enDe. 2tle Die ttoem ge* refen fijn.foo waffen DaerronDacfyigeknop peken,Dfe ale fo rijpen roof wotDe n,en Daer in (eyf Ijert faet , tuffcljen wonacfyidj jjaps*
oefet.Daer af Die
f

HaDctkene

mee

otter

Kens &effo(en.ie wottelen san Den SXoofe*

laera fijn
(joutaerjttcb.

m$ efe tatken gelijcfc

Wewosteien an eleone t>oomken6. Sat tmeeDc glje fladjt an tammen roo*

fen.Dat fijn DietoDeroofen, enDe Defe fijn uan KaDeren, raneken, enDe fae;kene, Den witten roofen gjenjck , maer f en waffen nemmermeer $00 oortj.enDe Die raneken en wotDen cotk foo Ditk niet . fQu Moemen
fjn roof,welrieekenDe Den witttn
j

van fatfoene g(jelijcfc.

DerDe gfieffac^t san SXoofen b) fijn bit gijene DiemJ ptouinfe^e Otcofen nuempt, Defe fijn Den rooDen an raneken g(jefijck,maer waffen oegrr, maer niet foo fcooejf
te Dte wtt (e.alfoo Dat
een mtDDei gefae jjt fejjijnen tufftjje Die rooDe enDe witte roo ff n.&at ooeft Die Hoemen wiwijfe n,tvant bi( en fijn niet rot.ncch ooek niet wti, maer
fp

SSSB

it;

fybbm

aca\m.

ttmtXfett.

<T<tp. f,

blecch root, cnDe fcter incarnact cnDe wit root miBDetOTwetuffcljetiDat hebben een anDeren SXoofen gfjcliick. foofijnfcDen wcfcp.De^rDeanDcrs an verwen weleht varjjawkenenDe De roofen p:ouinfcb.e tiebmt;nc 4 SvirrDt afieftacfet fijn 6ic oloem van Defen ft,n tI ftten fcelijck ftn.Sc ^BrrVfdjiti bfaVren Den bejin DermeBecpnc gebekt ehvanrucche.e-fiDefet.tene huVnroot.e.Keerhefel. en* worBf roofhew, clconen enckelcn.enDe van mntrrc Hffir W((ta* cn , van Befen ftjn minBcr Kan Bte blaBere van blaDeren g&cnaemt.Sic " Came roof verwen otugn roof, bcfef.van Bosekene met Bun.oock rancjkene. fijn ten anBtren.Stc bloemkcns ftn cJepr ie roofen. ^ouinfclje alet..c i *n^waffenWteralfoolancl
,

ench<l,wc<ric<henBe,van verwen blccchroof. s occh van reoftanv ufhet tic SXoofcn flJJ van ft(l< afceflacfcf

tmnBcr, nmakn ..w

febter oock foo waft 9Coofcn,maer anBere Bic Dan mtnBer bloemen van blaBern cnDe cltpn enBe en* $cpac%tt ftn van oefen bloemen fcoocb ale Bit ptoutnfcbcroofen.Sie rotioen Stoofencn De oen Itefelijck.vanfatfocnc ooch wit.vanruccke itel.van verwen

a'nedrwfkens niet feer ongfjelijck. 7 Sic tvtloe acofen fijn van rouwen
fijn

ftekcnDe b(aDcren,<acken,enDeranchen

..,*..

nuft

tetun beret,ten tammen SCoofen |eltjek,noci?tan6

van ranchen BunBer.enBe va bl*>

oock enekcl.van eolucre wit of; "eren veel minoe.te bloemen a eB c oletme fenoerlinghenruech.rnDe gfceenen en Rebben 8 treekenBcenBt ajBic ft ijenBi Date knoppekem^elijck ronbe comen Baer

***

ma

tdtn

ffin.fi

uawKftw

Dicwil een rontgljefiaif gfcewais.Daf

van

coluere rot Den gruenenrooBac6.ftc6. cts.tn*

Dit 'Staechmaettt. 5e Dit ttwotoaer op abcvonBen ontrent Dup Svcoj Itcns. wxn Bte och reofkene fijn wilBen van Ben 8 an 5en abcflacbt e feer becleet. ie , al otnm* fecroe Detchme fijn l rouw ranerkene. Denwelckcn Bic <nBe Bit g ebeel gewa es welrtehenBe ,reDelik wit cfi cletm.cnekel fclVemhene fijn tamme of t wtlDt Stoofen.f van enDcr aUe gef(acbtai f alDerminfe neer tnBe net -et tvelcke geelt Slooft " Stoofen een gbjflacfjt nocb ootk effer befen Seuen 9 (telen g^eltjch. cnDe van MaDercn roofen OBtlDen Ben Dtaeabf anDero 'BDenaheflacr? tenvanBcn9toofcnma^oochwelge(lclttootBenBtttveMeekenBf bcfet,Ben wilBen Sioofc? Bouncn tacken met rouwen cnDe rancken van Dte ^alanttcr ongeltjch, maer gruenBer, niet feer Ben ooch felu blaocren fijn ijn laer belch e. Ban Bte wilBe Stooft enckel,mtnDer bloemen fiefelijch.Sie fijn rucche feer rnBe van hnoppekens ggtlijttt ooeh enBe root Baer naer roaffen fomtijte tvit meeft an verwen en Bit anBert 9oofen,Baer Bat faet in legt.
. .

Cplaetfe,
t'nBie genten

gljeptant.SMewtlBe lanBen.ac n Bte cante anBcre in Stabant ooc enBe vJaetfen van veel tot roofen svaffen anbereongI>ebou6eplaetfen, tuffcracnBieBo*' gracfjten.enBe op BenvlBen,bBen van Bit Bupnen aenBtt eanttn vanet op g^eflacfjt tootBt adjfe tcemcn.Bat renen enBe jet in roeffvlaenBeren g^evonBen.

^.

._

Sie tamme StooftnenBe Bte ^gla-mer, rootBen

f Crjt.
.

tfi Stocftn,6loml tammJ van gtflac^ttn terft Stc vijf Bie tufft rocfken* Jaer Bic tSglantier enBe Svccfen Bte affot oock tijfel.jcr enBe Daer ontrent. flmatnt, eens in naer no$ ^>erf Batr enBe tlorwn in Den Octce

itmw

in

iaeckmaent,

kor.. 3^<x>W']^ SteaooferooiBt g^e|eefen in nee; ? *.,,. 3n Latijn tro:Ben gl]e6eetenm-iaf bloemen 9iofe6.SitblaBercnvanBit 9vofe.3ngranc6oi6 jijnFoiiarofarum,Batc6blaBernvanStoofcn. ^ . ,,>-(! vaf knoppj Dte Dat meBe blaDeren.Daer n f Ste roitte enBekens van Den fcluen chi, r;e mat conferue oft fppe B Sioofcn *ouwcn,enDe Biemen af fnijBt alfmen van t5[) } *Sriccr Tj ta ~ in axtc Vngues rofarum.enBt , , iatijn in u rite; 6ttnm wanen, vanDtnSScoftn it 9tflt5ap:kene DitinDmiDDtl
.

Ci^acm.

,.

tKm&ooftt.
th jW^.3n afijn FiojRofe.

3n

tc

tcccvvj* <<*p. f. 3fpotdicn en van Den 2(.ra&eufcb.cn ;ec|ens

Anthera.Dat (6 DiC MoCillC Oail ?Il KOJtt. S)at Itnoppehcn an Den Otoofcti eer batfef open gacuvobt gficnaemt calix; Sie vijf b(aDerften6 cier Dat knoppcli cnbebcgftmfcl o.m ben iXoofcntn bcflefcn lcpt.heetcn Cortices Rofat-um.Dat e* fcellen an Den OCoofen. Sic renDc hnoppclue Dacr Die bloemen op rcaffen enbe Dacr Dj facf kfofcn lept fijn glienaemt in rif er xup\i tZ? p af Sp^n -fatijn Capita Rofarum.

SWierfte gficflacljf van mimen 9ieofen,ttotDtgl5cnacmtin3ta(icn RoraDamafcena.J&ier te laiiDc Rofaalba 3n Jooc^uptfcbOBctfa rofw 3n 5?eDuptfcfe QDBte <Xoofen.3njranchoi6 lancc OCcfcs <nDe Dit gixfKt^t fcfjijnt te trefene Dat pit?
. .

tttH6inXati|nCampanamRofammiempt. StveeDe gbeflacfy van SXoofcn es gfjenaempt Roti purpurea, enDe Rofa mbra. 3n Dit ghc# -OoodjDiiptfci) toto- Kofcn. 3 JecerDuptfcf! OtooDe 9\oo|cn < nDc enDcr MileG* Rofa flacrjt tpc:Den begrepen Die $Htnui6 TrachinUs naempt, nDcr Die roelche Die alDerbmunjieSXoobeSCoofen fijn. bevDe ghcflacfcj tvotbt gl>cl}eefen r)t'er telanDe <pjouinfcf.eroofcn.3 rt -Ooody
.

itpifcfe.

icbfarbigfe rofen, enDe Dcfe fijn bp aiicntuerenDic

van JMinni*

Alabandicae

Rofaegftefiecicn*fjn.

twDf liter (e (anbe ooelt pjom'nfcfc. gfjcliccfcn ei (o( onberfcect van Den anDercn btpn picuinfcfee reofin gbcnacmpt.n>c De fe frijnen te icfen Die
<vi'erDe gbeflacljf

Rofa:

MiMis van piiniiie.

aneei

gfjcflacrjt rcosDf van Den critpf(ieft}cb6cre <vijfjte 5 bit t& 6 auentlieren RofaPreneftnaPlinij.
,

roefeiii;

genaempt, ef

&

RofaCoroneola.nv ter ttji Rofa fera.' .Sfefte gcflacrjt wott genat d plinms tn Latijn Rofa autunaiis.jSn onfe tale SSRufhct roofhc,om Dj fp na Dj SKuf 18 fcijnc te riceh.
[1

.3n-ati)nRoracanina,enRw feuen(teghef(acr;te6g!ienafmttnricc;xwo^<ro 7 fafyiue(lris.3n^)cocDDu!)tftfeQBilber tofen n ^echrofen . 3n OeerDufltfefc QBilbe roofen.3n gtancfiois SXcfcs (aulitages. 2>at xmt\wu gbctvais DatacnDefett SBilDen rofelaer Newifts ta(l,trc:Dt in fommigbc apoichcii kdegargbcnacmf, mae Cariina heef. niet fonDcr Dtvalngric,n>anf Bedegar C6 DieDt jelc Dtemen ghcmcpnltjch en Dit fe^ijnt trel Sacfclte es naer Die plactfc Daen tuafl.Swijn roofhee gjjenaempt. g Rubus canis, tgene Dat ge^ecten ce in rieer m/treTop.3ti iatijn Caairubus en
te fpnc

enDe van plinilieRofarpineoia. c(aci|e gepacht wott an piim'ue in lieer m^vI? Lychnis. jn iattjn RofaGrsca* enDe Dtcfgbeiijer ccelt in Jranefoie lglantier g^enaemt. 3n 5?cerDutfcf> ' |[ffo?fafeefiisinaemiSeneDtEi?tfto?te* in rictr Rhodon ghe^cetcn.cm Dat f eenen goeDe n feet lieff* spn 3e Koofe

wcM

yLy lijtken rucclt oucr(ocDicl? nitg^cucnDe ee.ale pmtarclmo fcfejijft.

vanDenroofenwoJDtcDehg^cfoeucnDatf icrjtmaei niet Dan tpitgScwccften nus, Dat Icbbcn.cnDc Dat f rco( g^eio:Den fun an Den MoeDe van Die gcDDinne vc
jnDffcrnaeruo(g6en&enramcicng!iefc^icte. ^vOenu ftaDt>e lief cenen 3cngeltneh aDonie.enDe care liaDDc fin uefDe a? ve MghcicMVnDe fenDc Dat ^cnue meer iiefDe D:occfj acn abcnis.fco^eeft $p 3Doo crg|cten fouDc , enDe jjucr iiefDt tii ahcDoot hcpcnDe bat >Oenu6 alfoo ^DoniDcm totrTcmtenDfn.SiitetcnDevenu6c!iiet grootcr ljac|ten g^cloopen emJlDonts rcofciaer,Daer fc f nerrce* cenen in onucrfienlijclig^cuaeiics Dat fp fiVlpcn alfoo
.

Dat Die rocfen heel root tenmafieaueift heeft , Die feer fijn tucsDenbioecenDcaireo nocfi ter gl;cDcncHcmf|c vd 0,enu6 be eolucr gfietr.o:Bcn,we(eh Den bioeDe fijn fp van Den roojelacr ghefpsongen e, fioutven&c fijn.anDer fcnjucn.Dat Tentis wtcnbe, in antamfeh<ip,om Dat f0}6uer lief aeneg6eDoothaDD. gficn?o:Den van Den fjemclfcru Dianch roof fijn Die roofen feagbenbat eomiifghe acn Der goDcn tafel fpeienDc.Dert :5?cctar Die Dac spgbcjioU te van iipiDo,Docnh gr)civo:pen fceeft . ;nbe Dacr om vmegftelcn fpnen wa troes Daer Dat

Waaim

ma

vevovo

ui)

oto

J-J*.
ccccdgettfj.

Van 2*ofen.
f Btattt.
t>at

(tap,

m feijt pr)ileftr<us,ratb!Xoofe Die Moeme n<EupiDocs.

Sic MaDe ren an Den Koofen
C6

an

ren tt)cpmcJ}iocf)ii,(iccl!tti6renft)l6 geel Dat in DmiDDe Ivan bie Ovoofcti wa|,es Dsoogrje enDe merckefijek tfamm treekcn* bt.van bpt rg&eltjchr natuerc fijn oock Die 6ottckcn6,hnoppekcn6 Dat re Ote me&(en, wDen Qioofclaer groepet. enDe Dat rom jjapiacrjttcrj gljewa6 Dat op

an tutten werm enDe tfamen treckenDe.Sie Moeme, Dat es Dat

Die

Moeme,

fj'n

Dm

tCtacljtettttjerelunstje. fapan Den SKoofcn fonDerlingfce an Den alDer rootffen.ofi fyt water ban fe t'n gr)ewer.ckt off g&efoDen fijn,cs een n>an Den glje&eneDtjDen meDectmcn, Die camerganc maken enDe fonDcr foig^e madj ingjjenomen wo:Den. Sif fap of t water iaecfjt af met

ten camerganek

Die geee (^olertjehc t>oc^ttc^ft)t,cnt)

opem Die

cr ftoptljetji san Der

feuere,bie|eiefterckciiDeenDefm;uerenDe, enDe es mil6 bijen goetinaUeljeetccoJk

jen enDe in Die grjeelfucijt ghetuuoekf. Sat fciue fap'es ootk got gjjeMutjckf f fegr)en Die c(opping(jc enDe ocuingfje

S Der 55
tljerte,

$erten,want

r>ct

Doet lic <juC socfjttcIjeDen

Die in Die

Deren

fijn

enDe aen

fetjeoDenenDe'afgaen. <felue fap es oodi goet gljcftrcken op Die racete enDe erfy'tte oogden, enDe op alle fceeie grtcMchcn,fbnDerling(je op Dat wilDt wer. 3tem Die OCoofen clcjm gfjefooten fijngoef gfcclcpf op DicerMtngent>an ter 6o!g) flen,knagr)inge enDe verMij} ept an Der magcn.cnDe Diefgr)enjck6 00e op Dj wilbt uier.

rooDe SXcofen in gfefoDen jijn es goet tot Die pijnen van Den $oofDe,oog]jen,oo!en,faw(cefc& ) 6lafe,crfDem,cnDcan DenwouwelijcltcnleDc Daer

ie wijn Daer Dooge

fleng^eftreften.

bat in bic OCoofcnwaft bat Die Moemc antt'e 9iccfengr)c!;eenwo:ci,<j flelpt Die (oct an Den >!ouwen,fonDerlinge Die witte enDe alle Hoctgawh. ' iafminum. St'ewucljten ingljcnomen floppen

Sat geel

tenloopDesBupcren HeMoetganch.

Dicfgjjelijercoeh

Oioofen fept pn'nius fcceren fmout vermengt}t gljenefenDj tetvaUtn De6 IjapjsvlDenjoofDetaerJ

Sic wtlDe

met*^^^^^^^?^^^^
J \^^^^^^^^^^^K
s

Jfy

cp

gfcefreken.

)at Ijapjac^ficr; gewas san De wil* ten Otofelaer es goet gtjeMupct tfeg ten fleen enDe D:oppelpiffe , want rjet toet Den (teen enDe Dat graueei rttfen, enDe Dat water loffen.

Vmi^Afmmu.
\

(tap.

ff,

rtcfatfoen. 2ljmimim wafl in maniere

(jagljc, eii laet
eii

|i ecnDer

ntm

lepDcn

wtt>:ej)Den

Ui}, lijdt Dte Stoofcfaers eft *'-J ingaerDen. jf)et f}eeft ele Dunne tac;lteti6 metJsncopcn, Dte mjwitoofcfc merclj.gcdicli Die viter
(achengr)evult
fijn, eii

Daer '.open

tonckcr gruene tlaDerc, i<i tjf oft feu; anDere erDerj((, nan feu wieken elek tefonDere effen enDe largacbtidj es, rn rontfcimne Die canten niet etekerft.

@ap.

"fttttfafttttrtttm.

ccccdvQfi
vitt of t ijf bp f i

ie Moernen firn wit lanek fiut enDe twlricckenbc, enDe roaflen n Den ffeelkens. Doppeifie HF

en

ClBlaetle, tn ngcfnt in Die enDe ngien in Is fcpae (nDcn fommiae in trft 3fmmum en Die en(en van Den Ijouen ghepfanf. trotDDct lanDe " felf6.J(Dier t>n hen
-OogfifitiaciK. )ie enDe j&opmaew te tn fito (anDc Moepet 3fmtnum comen hin te fanDe niei oo:t.
wiicfjtc

fr*

en

Dte crupth'ff&cbbcr* ^afmmuin eu enDer -Sianekrijek eno'e in lanDc taet naei ter ti|t ooejt A P .ana,om c n 3n iattjn 3ofmcn ooc 3ofme x<f<mtnfl,t>a fommig Leucanthemum. van fommigfcen en bloemen fijn, Den ontrent Die bteDcn ghcerne
ftter (e

fieroa

nwDf

gfceheete n

n ten 2lrabeufc&cn ^ambacl? enDe 3cfcmm, e nc

.

C Jftaettn

tof fcfcicr in Den twecDen vnntucrcnc8, erptofcHiffDt3fminumrccrm bittcraerjitcb. ce. Dte fmaeek en fijnen es mereken te taeDt.Dtvelck ooelt goet ftacbtena>ercktrigb,e, p(eekcn,en Doet fecp 3 rccDe feo:fteDen,enDc Dioogfc/ tmaDe 3fminum gfieneeft Dte SenWeouDeghHK>>" &wr 9 to W5^Daeropg!2C(ept. . .. >v, ,; M, Mli i~ Dte oock in Die mtc gemaeckt, 3fmmum van bloemen Den ftlue Doet Die plu van

f |5atuere,

ft,hfekenoftDiekwi[6g&etoken,tHoetttDennuefeDoetioopen. vocbjiePjept van Den Satfencn.en* < Die enDe etrren Die ooek mimim verDJoocfct Derftliter. van eouDegfcebKken Dte tot gfiefcupekt goet fccw vnv>s> y Cirtusnonladanifera. ,<.. f/i

X>n <tflu.

<<tp.ttf.

c tcg!icflatl)t.
,*f*3ffus es inxeDcrfcpe i6,3tofeoitV IL Des enDe Die otiDers fcrijucn. at eenc es een maniere van e crup t
t>er

af Die

ftgttere (jter

S^fpe

*.
ei

)anDer
fcaer

" ^outacljtjcrj gewas,

op rooiDt geuonDcn Die vette vocfjj roosDt iicfiept Die Ladanum gfjenaempt
JDatterffegeflc|t(6 e maniere van fcmerupt tvefenDe, f gfcecn Ladanum
troeeDerlepe, te 'oo!( en foengfct, te ooek Weten Manneken enDe "Dijf ken. manneken fjeeftrooDe bloemen, en

$et wijf ken roitte.anDere foo cnDfreng6eli)ek.

fijn ft

ma(

C "Cfatfoen.
I fDcftapjaebitgfjegbeknoopte (Jelen , in eel nDere elepnt fpDc ffeelkensvcrDeplf, Daer en roaffen ronDae^tig^e ^apjae^ig^e faec^tc bla?
w2ttier|tegeflcfjtae:iffit6 iDfrg^een Ladanum opgrje* uonDen en n>o:Dt, ^ceft rn>

nicniet feer cngbelijek , mer eoner tnDe meerner ^et ront treekenDe. Ste bloemen roaffen ep Dopperfie n Den (leien , fatfoene nt n mekeien roofken feer aelijek. n
l)cren,Dcn blDerenn

S)U
ccccclQQiiij;

V<mi1tu6,

ap.

tij,

verwen aen Dat manneken root.enDe van bat wijfken wit. SnDe Daer narr foo batt knoppeke ns vootf,enDe ban in groepet bat (act. S5p De woitelen van Defen <iflu8,woiDf inDielanDDaer $p van felf groepet ge* <B uonben fekere aenwaffinghc.van verwe n fom gee l.fom wit, fom grot n , enDe Daer wt
tvoiDt fap 5eD:uekt,Dat in Die 2tpoiekengricbtuptkt wozDt. * at anDergljeftacfc vanSiflue Dat ootk icDon gfeeljceten wotDt, e renfcoufaefc ticft. gt)cwa,in maniere van een boomken groepenDe.enDe (jeeft facebje blaDeren, ten

mm

nDeren van fatfoene niet feet ongljclijck.maer (ang&ct enDe foupnDcr groen. (f n cp Dit getra6 woibt gcuonDen ff kere vetticftj.Daer af Datm Ladanum maetkt, <35 6e weltke in miDDel van Dl foomer.eti int geetfte vanDen Dage, op Die iongr)e blaDer< hens van De fen (ifhis groepet,Die(naer Dat Die Moe men faet en ouDe blaDerhenegjjc* Den foomcr vowttomen enDe wtfpiupten iveltke vefticrKpt niet alleen refen fijn) en Dte baetDcn van Den gapten blijft IjangcnDe (gfielijtkSioftoJiDe en Die ouDer .fjefercucn hebben) maer ootk bp fckere Diligentie enDe neerflitljfpt va Den menfefjen,

met mfhumemen Daer

(oe DicnenDe vcrgaeit wo:Dt, ale

nv ter

ttjt

fommige

geleeiDe.

fdjjijuen enDe fonDtrlingfje JMcrre Sclon Die in

rcta gljewanDclt en verkeert fif (.

f paetfe,
i

letffe gfieflac^f van Sftu*,Daer af Die ftguere fii'cr geftelf e, wafl tot veel plaet* fen van jtaMtn, deinen, Ql anDien,pper,enDc in meer anDerr Jcete lanDen.op (leen
<tcJr>tigrjr

rouwe onafccbeuDe plaetfen.

2)atanDfrgr)e|"a"e6two!DtfonDerling5etn(ranDifnenDein(rjipcrsg5eHonDen.

CCtjt.
lanDe met bloemen giften t'n jfjopmaent. <weeDe (ftftit bloepct enDe leuert fijn faet in Die -iente , enDe eojt* Daer naer foo , riffen fijn blaDeren. fegljcn Den Soomer foo crijcfjt (>p weDerom nieuwe blaDcrken. op Die welckc in DmtDDel van Den eomcr enDe in Dat hfetje van Den Daghc, gf>euon< pen wo:Dt een vcttitfccjit.Die met neer (tuf) ept vergaert enDe g(jeDicoet wo:Di.
i

at ie rffe <iffu

Rebben wp

fife r f e

f J3aem.
2at ierffe geflacfit vel Defen gewaffen, woJDt ge rjeete n in @Wecr kiV-ks kiVI, Van fommigfjen Ciflaron enDe Citharon.^Sn laiijn Cifius.cnDf Ciftus nonladanifcra. at bp De wo:teitn van Defen ifhi6 groepet woJDt ghehecten in riett iuroKw,<39 van fommigr)en Erythranon enDe Cyiinus. (nbe Daer wt wosDf fap vergaert Dat ootk gtjenaemt wo:Dt Hypocifthis.cnDe Dit wo:D( gfccljf eten tn Die 2lpof t hen Hypoquiftidoj. ' at anDer gljefiaclji van <iflue.wo:Dt ootk gfjenacmt in rieer aV^ ak/oj;. 3n t atifn Lcdum,Ladum,enDe nv ter ti|t Ciftus ladanifcra. te vettit^ept Die van Defen blaDeren grjenomen enDe vergaert wo:D( , ts genaemt 55 in )rieer x/<woii.3n -fatijn Ladanum.enDe in Die 3poteken Lapdanum.
,

CBatuete.
t

ie blaDeren enDe doemen van 1 febus ftjn

D:oocij tot

t'n

Den twee Den grorDt, en?

De wat tfamen treckenDe. 1 at bp Den wottelen gheuonDen wo:D(,e van ghelijeker natueren , maer meer en* <9 De flereker tfamen treekenDe. ie vettieSept van Den nDeren (Tifib,U6 Die Ladanum gfienaemt woJDt.ee werm tot <55 3 volnaer in Den twrcDen graeDt.enDe wat Dicodj enDe tfamen treekenDe van natueren.
,

nsct)ten tbercfetrtgrie. ie bloemen van fftff^ue in wijn g^efoDen enDe g^eDtoneken,

ff

elpen alle loop De 31

fcuper.enDe alle bloetancli,enDeverD!cog&enallecueruloeD!gb.e vocfjticbeptvan Der

maahen enDe van Den anDcren IcDcn Dee birpe;. ie blaDeren van (Etfl^us beplen enDe genefen Die
x
-;;r,

elepne wenDen Daer cp gfelepf.

05

enDe vloet De bupcr.enDeee veel flereker vet track ( tt Dan Die bloemen of t blaDeren van (iflu,enDe Daerom foo flelpt |p ootk Dat root meltjoen.enDe Die oueruloeDigfe vloet van Den vsotiwen.enDe alle bloetgane k. iaDanum 111 j ouD( wijn gcDtonehen flelpt DJ loop De blije; tii Doet Dte vne loffen.
yectfihie fielpi ootk alle loop

iabat

J7^
"OrtttBmembcfttt.

Gap.tiip

tctcclQQti.

XaDamtm es oocft feer goct (c( Die fcerDicfcept van Der moeDett mei een peffus e* <
b>up(ht,enDe boet Die feconDine af eomen epgloepenDe eofen gjjelept, enDe Denroock Daer f van onDrrontfangficn. felue i aDanum mei Cuuga enDe olie va" $?pjtus,fe goei tfeg^en D} roivaHen
.

Des kans op tfiooff gcfirefc enfant fel moechi Dat |et Ijap: met meer a>( en valf,maer aert wfgjjeoaUc n <e,tn hemt gijeen anber Doen groepen. iaDanum met (jucmcfj water oft olie van SXoofen vermengd verfuef enDegeneeft Die pt|ne Der oo: en Daer in gbeDsuppt

-9

ais iaDanum met wijn

v'ermengjjt op Die (t'tteekcn g^fftrrltrn ttwDt, foo Doet

(jet

tic felue vergacn. JaDahum Dient ooeft feer mei in alle fafuen enDe plaefteren Die verwennen

vermoz

K>enenDepijnc verfuetcn,enbe

Die

op DieboJfltfegljen Denjjoeftgoefg^elept

fijn.

Van ftiacmb eftcn.

t %qfieflatt)t,
Sjaem6efien
fijn ttveeDerlepe

(lap,

fttf.

vd gefiacfcte als SKuelluie ferijft rooi enDe t(e$mri

.

f ttfatfoett.
3e 1
|

Rubus.

23:<tembefKn,

groote Juatmtefi? e6brn veel langlje Dunne ranc]ten,met

D'ojenenal om feer U* | fehenDe meDe Dat fp aen Die clee j fet.Daer s Deren blpuen angfien van Den aljenen Die Daer vooibp gaen. 2(en Defe ranc Ken tvafi'rn Die blaDeren Die cneffen,routo eff

rontfommeDirp gljekerftfijn, van verwen onDerwitacfyickboubmpngro.Sifblpe* men fijn wif, Den bloemen van gerDtbejren
niet jerong&elijch.gnDe Daer naerwaffen Die btupn rooDe vmejjten, Die van vele elepne

befckens vergaert fijn , eenDer Soerbefcn niet ongljelijch.maer veel minDere, enDe vol

~,

roo<6enbett>i)naefyicr2Sfapsf?jn.

<:aemen fijn Den grooien tn eel manieren g^eltjck , maer Defer cruppen

Sie

elepne

tneefimei (juerenraneken laner Der eerDen, We Daer aen tof veel plaetfen licfyelijck (j> en enDe mier felue vaft mafcen.nieuwe tros
telen erijgljenDe.liDie rancken van Defen fijn

coch met Dorenen

befef,

maer Die Doienen en

coch gljelijck vmclji es Die fterp, niet foo ffn

en clepn ceerbefte, maer es minDcre Dan t>ie!ucfitenvanDenanDeren, anDers van eruwcn,fape enDe fmake Den anDeren glje* lijek. ie woelenvan bepDeljebben veel

Dunne ranerhens Daer meDe Dat

Der eerDen cruppen. lancr fp

ie:aementt)affena(om5ierfelaXa%Die(anrt)nDmt><IDcntnD<<iiW
ong&eotffenDeplaeffcn. toffefcen enDe anDcre Dpergljelijeh

ie Siaemenbfoepcn van
i>ie*:aeml>efenrijp.

in

$?epe tot in ^opmaenf,eiim^cg5l?ment

^

MW

ry*
ceecdggfcf, \)rtttwcmbeftcn. ^ap.iiip Rubus & SenM.^tt JJoodibupt 5&!emen.3n 9?eerBupt <35>eemen en rae men: ir wucfct van Ben feluc jjeet (n ri; jue c t? jStk 3n atijn Morrubi & Vacinia. 3n Bie 3potcken Mora bati.enBe van |ommigcn ongljeleerBen Mota brafsi.Jn j)oocI}# buptfcb^jonwecr. 3" 5?cerBuptfcb. 95taem&efjen"enBe -ag(te&eften SnJJrarw
fcb. fcb.
.

<5oi8 SCoucrs.

Sic elepneSSteeme wojbt van HfyovfyaflM

gljcrjeeten fn

nee; xm'&t-

chamtbatus, bat es in fatijn Humirubus.Si omdat ean Oefen jroif in $ranc(joi gc# uaempttatrjerine.

f j&atuete.
S)ir iongr}c fcuetkens mei Den iong&en ("labcre*" Ben SSracmen fijn teut en bioo tfittot fcljier in ben berberi graebt.enBe'tfamen tretkenBe van natueren.en&e Bicfgrje*

ooch biYonrijpe ojucfcten.Ste rijpe twutrjten jjn wermacbticb. enBe tfamen txtu henbe.macr niet f co feer als bit onrijpe.
lijcr

f Cr acht en berck tnglic.

Sie t'onglje feuctkens van Ben Staemengfjenefcn Bie auabe ficete fmccrtngenoan %
fcen

ber heelen,enbe biefgfceltjek ooeh bie gjjefwillen cnBe Ben ruinch, afs fu in Ben mout Bicwils ggcknout wwBen.

mont en van

an Ben amanBclcn

ooeh Bie tanBen vafl (tacn.alfmen met rjuere' fape Q) ft met Ben water Baer fp in gjjefoben fijn bat tantolccfcrj wafdjt. ot ben feluen bie* en oock bic onrtjpe :uctcn in Ber feluer maniereit gljefcupckt. <|'clue fap v Ben iongen fcuctks oft bj water baer in gefob" fijn afttbiontbm, fp ffelpt Ben loop Bes 6upcr,Ber rouwen natucrlijcke erantkjjcpt enBe alle bioefganck. St'e 6(aBeren grjefiooten fijn goet gfcelept op Bie erop an Ber mageen tfcg&cn Bie teuingge van Ben (jerte.enbe pijne enbe weccjept anBer magfjen.

ie feluc ionglje fcuetkens boen

MaBeren g&encfen bic fpeenen.enbe oebwingen bte oorts etenbt fwcerin* fficn bat fp niet ootts n gacn.Bacr op gfjelepf S)ie onrijpe twutrjt eer fp rijp worBen Rubus idem. Jimtfoefen

ie

felue

fgfjepluckt, floppen Ben loop Be6 feuper,

ben rooBcn lidjaem enBe alle oloctganck. \ <fap vi Ben feluen jukten hij fcue*
\

tttcfc.

gefo&en, es een feer goeBe mebeepne,

ifeg&en atlc racete fweenngc enBe fwiflin* gen an Ben monBe, fongrje enBe heele. nc wottelen van Ben ^Staemenftjn goet tof Ben ftccn enBe Boen Bie iine rij* fen.cnbc bat water (offen.

TOatt^tmtebeftett. ..
ff Cfatfoen.

Onnebeften f'1" n 8'ffatl}* I te van deernen, fprjebben iranchene blaberenbenan beren nj feer ongelijtlt, maer I 'm'rt foo rouw oft flehenbe,
nod>metfooeleoft foo
feerpe boienen
niet Defef,bicwil* ooe fonber eenige bote* nen,fonberhngebte tongfi< raneken bic

n^ ueriaert en ftjn. Sie otuef f J fijn root, b? anber? anber vi fatfoene gellje . St'e wortel es fanek eruppenbe eft btengr^t aBe iaren nieuwe feuet en oost , bte ten twee* Ben iare Hoemen enBe tnutjjten B:ag<n.

tplaetfe, ^inntUftl xcwbl tot fommigt flatu

"

Van^innebtfien. gap, v, tccccWwi fon n SuiitfcManot m oom kere boficften ge uonPt.fitcr (f (anoc iro:J>c fn fn bte Uui geplozen waffel gljc crnc m lombcracb, iige piaetf,oa"ci' oic fonne niet *>cci en fc&W
ftijit.

tytmtbtfit &(ocp itt OTepe

!

f fl in

laeehm.iJt.fcic wwfitc wozoc inJf)omact rtb

f Bacm.
S<fe SJccmfn)Ds6(s^e6fc(cninri):tof '/,3nia(ijnRubusidius naer oen &crtf> tda bic fn deun Afia lept, met oeroeranTroia, t>aer 0( r( deernen oiiertiloc* Pier; wa|Ten cniie icrftgcuonDcn fijngcirceft.SnSuBtfefc jf>inneb:acmcn.3n Stam ^ "
1

ckousjjramboifer.

SiewueBtffln

Jwbeeren,3n 5?ecr* cmptfcjj^innebefienenDcgrambefien.^njranc&eusgrambetlre.

3n fact'jn Morum

Dcfcr <Biaemen woi&tgljerjectenin @nc<rM mbi idaei.^n JjootljDuBtfef) -jjnmbeeren enDe

WTXr *( i/Vf.

CBatuete.
-tnneDeftcn fl/n an natueren bert \iaem&cfen wat gljehc&.matt notfitans met joo feer f famen treekenDe nocfi oock met joo feer verDioogjjenbe.

f Crac&t en bercisinglje.
MaDercn, iongljc ftuetkems , t>:ucten enDe woztelcn van Defen jaemen fijn 3 aneractenen!>en'er(hma|e,DenKaeeren,iong^eftiietBen6,7ue6ienenien'(len an Den anDeren 'Q&iacmen niet feer ngh>ljcfe,aliiofco:iDc6 faiift. Si'e bloemen xjartbcfenOSiaema met tueniffwrinengt,fi;ng(>etge(Ircft op Me ^S fwiDingc <J Deooge,en op DatwilDt ter , wctf f Dot Dat wtlDtwr feruc en v>crgacn Sfe felue bloemen fijn oock goct geteowke een g&enen Ween erancke enDe wecefte
SDi'e

matitwbm.

VaW&rem.
(l
'

Vap.vU

5p\3e gemeone Kin es twccberice an gcfiaefjtc ,ote een e groot efl ocen op* / A- waf|c&c.ate <"& <!>" rfl 6 c w "f< aI "l< "'.J Daer 5 wart &&:{ we,
cCfatfoen.
Gcnitt.
53!(ffl.

Rapumgenirta.

SremrapC,

eee

<<

si*
i

ivottclen Grtbe ftcrcke GeutatG"SGe I" 6cn van ierft 6:cnart jent 2Me aroote met ml tact, Dunne l mgGe taepe cMft&t rijfken vooit.cnbc toer acn w^fffBWk

Sm
ri

'<

Smtwwrfe

3lX
3a<

oen gnbe befe taepe beften en trd latTbupg&7n,cnt>e baer tiifften aveepen ft MaBerkcn6,cnbe Domketgrucnc f tent Aaffcn (fepne bloemkm6,Bcn bloemen van roten van fatfoene n.ctongd.jck Baer lept ^autrkene.enBe platte vowt Bart temen blmen ocraacn ftn.fco Brit enBe GoutatW efc *:em aft Wcte.1.
niet (fttel.jek

mm

Gert toilpr, fae"

SUel

feet gel.jck, anbere Ban Bj blocm geclcn en Glaberken,hamt,cn ton wctc fcoec* waffenbe. ouer neer bliift.ni. aittjf ,ra(t.maer bat Gp niet nood} op en gljcvonbcn Dte tcrapc, bcfcndcpnenSemawbtWckiv.ls J Sten BietWtel van 'n eenen landen ^utactjtia.fimBzaet.rct

f a**"**

C
tomlZ
t
D

nXWtopeeft meet voetcnveerbe van

gGrineli.bcncbcn peerken ft.cr taepken o depnen ft Z van fatfoene eenen

*f*^WW3^?5j

M wt<U fP*W*$*$*

clcpnetacpRcn. -jjan oeien tongGe fefucnocGanBerc tn^e fomfitts maffen aen We ntrtt ftooe* enBeBte voet oft eenen fonjnm Anflrtldmtent Ben ffcel bp ecngGcD:ongbcn,ec, bloemcn,rontfommc toaeaht vele L.

SK^ffln

W SSigronBeK
4

X St

tkclttn.3U Wc e ten elnBe van Bef bloeme

blcetne

verga joo volgen baer

enBe envtifttbaer. onnut nritacGticG.maer enBe fanbeken, .;,* .,, Mupn bal van gcvonben gGcrcais gr,dijek eter <2>icm rap wotbi eotk een feer en faB leemcn van enBe roaffenBe. eenen voet f oogG fio^e g&cln<k es.Saer Bit ge* rap <Siem ber veruwe enBe i'n a Ber manieren van fatfoene elpen raepken. maercen nteeftenBeel niet, n ter eerBen oo grooten rap veroerret, [on, malcanbcrt Buer Melen anbere Ban

uST&ontrent

ZieXf"
Fomt

,"Kn.ri

fafcM"*

BerlmflGet)afopBotreplaeifen,al8

opBietooegGebupncngroepcf.

fplaetfe.
aenb.e cantcnvan Borrelen, op <2Siem,waffen n ie groeten enbc depnen elben,bp ben egBen,enbe ccek in fommigGe befften. r,***,!** ranbacGftg< anbere Gesben.cn Bwre magGcrc op ghcv6bcn <:cm rap tvotbt , J ntet oft (netelen oepet grecpetenbe nSn^runmneeren SM. Wc

ben

%c

A 4

P V I"el

WM

at

racftMH

anber gfieflac&t Ber sent Baer gGeenen gGevonbcn, anbere vnfttcn oonen,iirfen,enBe

rapc'gGel.jck, trosbf o*

fomm.ge

vclBe, in

We.$*>

Bten
i

cmrtntenS gawktt We tootM ^opmaent <> jatekmatm. cpe enbe in Moeste m <S sent . i

M
J,

opmaent,enbeb# enbein <:aeekmaent irt gGevonbcn "fcoKiapr tvoibt

8 5fltjekccekl>at8Gefla(6^"v6'ij*^

,.m ,*^f *r il in
65
3

Geneftra.3" iatiin aeGeetC Genilla.Geneft cnbe

Qf4'

%S;reSenbW
bere,in SuptfeG

M W ffira'^em R.pum jemrape.enbein

o bbe Latijn

gemft.cnbe Rap, geneftre genaemi,

van fonberlingGe en anbere rum.^an fcm Limod

iKn W01l,Ht 66<

*'

d<xn"&im.

Gap, $p

cccccl$$%
.

oTi-f <*ia|

bal te in iatijn Lcguminum leo.^n uptfdj oft in (Jranchoits en fictiet gee* ncnnaemDte ons benentee.

<S:em

c e roer

m cnbe btooglje (of fcrjier in oen DerDcn graet

f racl)t en bett&mgtje,
riffhens enDe |oppcliens

f jBatuerc.

fva&ty 'nbt san na*

taeren enDe fiibfijlwm fiibjtamten.

oan Den <>tem in trij'n cf( mater gefoDe;fijn % gort gtjebsupcht Denmaterfitcfijtgben.enDe allen Den grenen Die rrrngfif wrltoptDcpt in Die lctiere,milte,nieren oft blafe hebben, mant fpiaghen afeenfwes DiierDct ta> mcrgarfckcnDeeenfDeete DiierDie mine alle ateraerjtige fut>ii)[c omr(oc&gc t>o<fi^ ticfceDen.feiue Doet coch Dat faet ontrent een wtrenDeel (oots ingenomen. Sfaet ets ooeft goei gjjebntjjcht enDe wmenght in De meDecpnen Die mater loffen, 25 enDe Den (teen beften enDe Den rijfen,ma"f Duet (Ijn fubfijl tracht fo oootDret Dmerck

ie MaDeren

san Den anDeren Daer (oe DienenDe meDecrmen. ie bloemen van Q3!em met Bcthenc liefe sermengfjt
fleDercijn D.ier op ghrffrelten.

serfueten Die pijhe uonDat

>oth foo heeft

De'fen

Q3em

atte Die cracfjfen

enDe mercltinge san Den (Spaenfdjen

6sem,efi macfj Dajr booi in alle fiethten Daer Die

pafche

(oe Dtt,gebutpcftt iriKOrn.

ie rap van Defen Qjjcm n)o:Dt an fommigften erpermentatuers nv ter tijt gtje* <B $ouDen wo: een (eer fonDerlinghc meDeepne tfegl^en Den |tren,cnDe om mater Doen te
loffemgh^foDen in mijn enDe ghe'bowlten.roant atefp fcgghjn.fp opent alle serftopt* $ept wan Den nieren enDe van Der blafen.fp Doet Die witte loffen enDe rijfen, fp biecckt ten (leen,enDe iaeat)t af Dat graueel. Sfap van Die cerfetje rap hcplf enDe gheneeft alle verfche roonbeh.enDc ("inmat Die JJ serouDcrt enDe scratplt fijn,I>ct mach ootngfcbzupehf mo:Den in anDerrquaDefrcce* ringljen.mant Ijet fimtcrt Die felue enDe btrngtfe tot ghrfonthept. rnOe om Dat fap Beter te bemaercnr,foo falmen tfap tri Den erfden motieirh ghc> Dte fonne (lellen tot Dattet Dielt.enDe et mo!De,ft men fal Daer tot mengfje* Doumt Unmat t)uenicf;6,enDealfootn Die fonne (tellen, enDe ban faltbeferenbe bcouaemer. fjn,om DieeerrupIDe tronDen enDe fmeenngh/nmcDe te ftmueren ,Oock fo machmeit van bit mo:f elen als fp bpcana D:ooge fijn olie laten flaen, Die tot alle faken Dict.baer
,

bat fap toe goei es.

Q3:em rap fupitert enDe serDtijft alle olechen, pleclten.fptoet enDe Jfy mafen.van Den aenftdjte enDe an Den lichaam Daer op Dicmile gljcftrcfccn. 3$an 5!obance fetjtijft iof(o:iDef.,Dafmcn eten martj rourc oft gjJefoDen geft'jth 3 bit iong^c fctiethens an 2(fparagu.
Die

ie oe an

Van Qpamfdjtn "&um.

fCfatfoen.
^(e

(lap. viji

oodi fouten ffleh, enDe Daer retteaffen lalt g^e Dunne taeperiifhens.Dtc oft naethtcnDe fonDer blaDeren fijn, oft met (eer elepntn blaDerhene ^ier enDe Daer eerDc oan een befet. iDie bloemen fijn geel Den bloemen an Den anDeren tBtemmet onghelijth, enDe Den
f\

<5paenfcljeD:em

eeft

Dienolghenooelti)auir'lien6, Daer

bmpnplat

faetinlej)t,gt}e(ifchaen

btn anDeren ^&tem. > 95p Defen tuemDen ^tem.fouDe oochwel mogf en gaffelt trotDen, eenwemt gfcec wae.Dat langhe Dnnne 6:upn groene reerjt op tra(fenDe rantrftens heeft Daer am clejmacrjtigke Donelier gruene blaDerhen* traffen, altijt bipc bj) eenghelijehaenDic llaueren maer imnDere.ie bloemhen6 fijn rorit ineijf oft fcffen gbcpeplt Der g&> tneiinc ugfo(fe bloemen anfatfoene met feer ongbeli)(h,an vertrengeel.Diaer Die bloemen olghen ronbe befiehene ontrent een (tmite gicot Die ale fr> rijp fijn, fmert fijn.enDe Da'er in lept Dat faet.Dat plat a enDe ftpjer gbedjtk een iinfe.Sie mo.v
, , , , ,

ellanihfnun,enbeioliDDert6ermfrtecnDc Dertvaertf onDer Der

mten
ij

ioteel

ftatu

Spartum.

GeniftapercgrinaTrifolia,

paenfefcebKitt.

piattftn nieuwe feuetlKneioooM&jinaijenDe.

ertiBther (jetbere Kr in Hem mat ha mn aheonben,b<m

Sefe

jem maft m ewwtn

p Dofte cnb< Wflfc prt|fl , ty

fcetun.

knt>(

rt*

Sefe^emMoeBeffcierieianbein SStaeeknwent tnbc oockfpabef ,

tttMnf
i

mXwgW
h

nwbt

fijn faet rijp.

.
..

Se ff <2m weit ((gr f ten in

femtijUocft Gerifti,wm be n

'"Sf"^"" *f CccfiraH.fpamca. Jn W* eruotlieffcebber* nt> trr <t

f[|actn. rif er* *<w'V SrV3"

afmaken

cytifus en

Bcr n>ae rfceet niet g^cdjeh.

f jaatuere.
rjLracStenoercbtnsfte.

brcogfce an natueren. enbe wetm 55um eptnf*

< (

a bloemen en (att an ben apaenfeben bum

u>(t

ontrent een

wrenbe f

loof*

wa

foighe 9?ieferuot,maer fon&er perikel f nDe fenoer Duer baet tatert enbc fcebben, faet alleen ingenomen boet eamerganrh

( *> r*>m

wateracfciiabe fnDe'fltimatfjtta^e joc&tte&eben. batr ban (fop <nb< tar rijfkns

Sie

tfnwh

tfrteuu*f8*W.* w
^i.,, r, a fi efif? een

efcpn ereofkengcDioitcIt, csgoet

fyitt

t>,-n

grenen

Die De

&qninjff,bu flpfllmg&c 'nut

(eth'fijn.

tnit ptrne in tyc hecJe c bi>sn,tnt>t~t>tn$mn bit v<w, Dat <Sctattc

(lap, vit].
ffCfetlben. te btn gf cmepncn ftn | 1 'Ssfitt niet ff er ongciijcft, mare
Geniftahumilis.

%cm

Refter Q3:cm.

| fjp

en waft J[oc f oegfi,noc(> eock n$ foo rccfij epsfcfjirt op btt

am

btn liggenDc,(jp Qceft wel Dun* ticriifbcnswtiiccnen fouten ftcel voo:tco> mcnDc.Daer a nuffen vele fnialle langad^ tigfcblaDcrkcns, enDe acn Doppcrfte c(e fdjeoncgecIeblocmHens'Dcn Mocmenwan ben g(je trte pnen \8:cm niet feer ongftelijck maer ininDcre, ci Daer naer volgden fmalle
IS awt>ke6,enc>e

Daer in

lept plat

Jic mcuel es

tjert grlijck

van

tmipnfaet. bi anDercn.

f jlaetfe.
JDcfe Q&tcmttwDt gfcuoiiben op (eegfce nghcl'ouDe plactfen, enDe fom:ij:s tn woei}? f iglp (cemartjtigrjcn grom. inDe nwDt ene treilt 2Jnttt)fipenaf ewonBen.

Scfen 'Sem Mocpet in

ton*

JfjoprmienJ enDe

iOoghJtmacnt.oftoDcft nocfiJpaeDrr.enDC
Otter nacrreort: fijn faetrtjp.

f Baem,
SMe trapt es fonDcr twijfel een gfi. cffadjt an ^5tem enDe t>aer om macfjt ipedn laf
,

Gcniitahumilis-3n 5?ccrDuptfcr) rootDet genaeinpt Slehcrtoem SicfjoocfjDuptfcfcrn mahe Daer af een Ros tinaorius.cnDc Kumen,felferHmen enDe .fjcpDcn fmuck.
tiin gr)crjcetcn tro:en

^^%}l
fieetcl in fitter

fpjaheff<r*

f $atuet?,
)ii ttupt t$ rnerm tnbt Dt.ooglje

luit

van natueren.
,

Cr8fJbten)ercftt'figr)e, Sfcfccrojem t& van trapten enDe roerchingbe ten a&emepncn Q5<c
tlt'ee(foo(ierek.
'

m aBrfteft macr."* S

Van ftc^ettbe litm.

C Cfatfoett,
,

Hap,

tto.

cSeften&e

5&jem r}eef( wie Dunne fouten roepkens eftrijfftens, bit ierff eft"
fijn, wol

tiff&c Den. tvelcken clepne Dotckcn6 maffen , Die t eere en wedt fijn tn niet feer en (le# hen.^Jcaer als Defe rijfhens serouDeren enDe ottcriaricfj troiDen , Dan fo rootDen fp naeritt en fonDer olaDercn mceff geuonDen , en Dan wojDen Die fcorenen crt enDe fielten feer ufftfen Die clepne MaDerftcns maffen Die Moim Dit
fi;n
.

als fpnodjtontk

BanrlrpncngrumcnPlaDerhcs

Hecckgeel

fijn

an fatfoene Den

*!em Moemen
53icm

gfelijeit

maerminDere.enDeDaer

taer eolgfitn clepne

tjauwhen* Daer rent rooDadjticjj

ff cftenDc

faet in lept.Sic troitel es ianeft

tnDc taepc. vCan Den gf eflacfte van btn

cock wel f c fpnc Die afpefc 6ojen.iDa(nreutPfccr/"ccrp(icJicnDcgeises ) o(Ktsp2en8f enDe reef tefoutacfttw
fcr) ifnt

e4

(ij

&<

ccttd$$gff <

Xian ff enbe %nm. (Tap,

Gcniftafpinola.

rn.iiGeniflclfa.

^
afpcfooJrtn

(Btdutttc *:(in.

i?f (f ttpe>ltc n<s,fon^r Bfafccrcn 1 cmmc met Iat7gc,|ccrpe, fce roe feer flertrnt'c oo;<# nep feer oich 6efei.u|Tcr)cn Wc we Mie grclf Moemftens t>oi<comcn,cnoe oacr nan $a'iwltrn , Wn t locmcn cnW utren van <3Bie m an fatfeene <$rlij(ft. ie troilc* f
icnfijnlanch,ormr6mWrccrocnrca|lci.oc,enDc|d}taaifeo acre al Wc
anp:angtt>o:tc[c.
i
,

Kouden

>

$? tcltc n fip tro:M in "3? labam tot cel piactfcn g[iconWn. ie @afpcloo:en roajt eoc op rouwe ongeeeuoe pfactfen cnoe ttc:t>( <ot fem pfaefc |Yn vanuit rmpcnc op Wc fcepe ggevon Wugnoc ooeh tot fom piactfcn van jstalic
cnarv3*anchrijelt.

CJSIaetfc. <2J:em waf? op Iwre ongfci douoe piactfcn crioe omrenf oen roegfic n ,

ffCft.

(f fccn&c 95!cm Moe pel fn

(nDc
icr felucr
tijt

enOc *:acchmcnf. Hoepel eocli We @afpcloo:cn.

SJTcflc

C Mm.

i'erfte gfirtrae

rrojW nv (er fijt in

-latijn gfjcfceefen Ceninell

enoc GCTiefIcib,ty e*,

clcpncn Wiptfcb

^em.^n ^oocrjMijtfcfj rco:ot bv van fommtgfcrngcnacmf liSrOtpfrpmmen

frrricfeblunien, van fr nuttiggen

an anticren .Slem
rjcet

tccrjcnD pfremmen

3n 37ee

$p fteftcnoe Q3:cm.3ii 3 raneheus pttit gcne|. at anergpircae aengcfen Wittct met fvnen Moemcn cnbe rjatwen oen Qfcem gfte(!|tft es.foo fdjttncc el te fpnc.een (tekenW cnoc rmiot g(ie|lacijt<in QjJcm, enc tiaer om foo macht cecllirel gr/rraempt ito:ocn Gcniftafpinola en Geniflafylueltris 3 * granefcoe encf efpmcu; ou fauitage. Jpicr te lauw rtwtWl alpelcoicii geljeeten.
.

drtf><

(Jnbe

<t\

(6 g(>f en Tragachanta Dat f g Hirci fpina,oft Paliurus al$ fommiglje IjDtn Wilt
ootlt

Unmerinen.fiok

gbcen Npa

cft Scorpius.

f $atue,
telicnDc S&:em enDe fonOrrlrngfie
kenDctsannatiicrcn.
fijn fciaDercn fijn

boogje enbt ifamcn

tree*

C^rac^tcnbrtlitng^e.
\8:e>n tn water cft wijn ghefobcn enDe gebtoncltf (lel- 2( en Die euei vioeDigr natiierlijehr crawK&j n Den wcuirf,c tibe Dm iorp Dee t>ucer Hfatt me t wijn ^bc Djoiuften e6 goet tfcgcn Di n beet enDe jlccth van ten [langen 2S enDe amnfcntjnnigi>cg(jeDicr<en>ir

Ma ttte n van

(Tf JtenDe

(
I

Cfatfoen.
(>ecfi

Anonis.

ptangwoitelr.

jiOtangwottci

orieDuue

<()<

ri|fhcn6,Dicmct fwert gillenen ronbadjtighen blaPeikcns enDt

fierpc
l;ci
.

bc ftchenbc boicnen be

3u||c&rn Den welenen oo!fcomenwc(tiC(Bf6eMocmhens anfat

{et fijn

foenc

Dm erwten Memhens

gljelijcltcnbr,
li)fr>cr#

van wrwcn

meeft pecrfcljacbiicf; cft

wirljroof.alicinei ce( ni, fo.nt it'ce ooe geel

tfyiiy.kbie "iSscm bloeme

macr ferr
.

(Vlcn,

want Dc

J):angu>oite ( met Df n ge f (f n

Mor *

tnen,cnwoJDt met wrlgbtvonben 2 (6 Die: bloemen twgaeit fin fo volgljJ Daer elrpne f auwftens gheouit met torebrn fabe.
S)ie

weiidts

lanch.fcer tajje.rmt (jueren

lachen oecrDe efiW'jt tn Die eei De gefptapet, Dotnbe fomtijte bcletjcf Den yloecl) pfer alfV

men

want Dat plocilS pfrr en kan befe woitel niet we.bn nocj} mctgfcw
f

lanDt bouwet,

fccken,om Dat

fp feer

tariKC6.

f
fen

JBlaetfc,

J3iangtBC!(f(tvo;Dt ot

fommfgen

j>lrt*

van SStabant gt>eronDen aen Dieean* en van gocDcn enDe wetten cettnvelDcn.

fCrjt.
3?jctgwo;(el Moe pet mceff in "Sjacehmaft.

iftaem.
S5i( erupt wotbtgrtebceten in ricer ivawV man'c efl in iaiijn Anonis efi Onowi, lt ter tijt Arrelh bois.Refta bouis en Remora aratri, oail f0i>tnt;g|jcn OOf k Acutella. ^tl
JoccrjDuptfcl) ^)ati^ethel,X?cb|enb!ecr} enDe vStalkraut
.

3n ^ferDuptfcl? JDjang*
ett

OJiel tnDf Stalcrupf .Jn $ranc(>ois arrefle beuf.

f iSatuere.
>i<

mo:I va~ ptangwojtel ee Diocae

fcoffcn

tot in

Df DetDf gr aeft,

trat irerntaeftiej.

f Cracljt en tbercbtns^e.
ie
van
Die trettelen

van jhangrcojteic, met urni<5 ermengttt enDe in

3C

genomen
Sie

Doet water leffen.enDe DieeehtDen (een.^felue Doet fp ooclt mj'wiin gfce

foben enDe gheD:onthen.

felue feotfien

met

fciienicr)

enDe ajijn gjefoDen ,

fijn

goei

gJOtonehen Ifegjen
enDe bat al werm in
f

<3>

tietudcnDe fiethtena.e

J)ltmnf<(jjijfl.
i"tc:fl

aifmtn ooeh Dtc felue

tn in water enDe ajtjn (famen

fif Cl

nij

>m

'

ten

mom ftomtjcf.fboslicncfcn ft eni>e ooenwgaen t>crt (amfwecr.

feuef henzeer 6ic blatercn roe Isoostcomen,
fpijfe

Sic ionghc

afobcpluckt (ribe gcfoutcn g)

ft t>oen i>ie

ineen bcquaeme cnoe g^rfonDe

co: falaet s&cskac'. tnoe Dat gvauccl njfen oiehnnto gft Huptht.

w'nc

toffe n

(tap. t>an (tvatUfitn, f Tgtjcnacljt.

fi

gf.-

(Trakebelcn fijn ftwcticrfe c,Wc !>cnicr,nftc fijn ftter (.Sic anberc ff' n roof. Efatfoen. Vaciniarubra.9ic<>eerakckfii: Vwnianigra.et(C(r<lliC&cflCn.

.'jPN^e

ftocrtt ffrakcbcftfn

ftru^jhens,
Vaciniapalullria.

,.,.i necreljoutaeijtige A^ftin

ettiaffcn:a-,/

ghenoe veel tacfjtcne ontrent cenen oet oft wat meer (anck, fcacr en waffen oowber gruene r on&aegiigfjc MaDcrhens , tf n bla* fceren van clepf' n'Kiterboom cfe viCOp^ tu clnekenee, ote tftrtntae mctfc bfa* fcercnVan anDcren toornen afoallcn , en hu tueientewcecromrotpen feluen tacthenex eoeeemcn. Sie bloemen fijn tont , IjoU dooj open.eii nuffen lam; Me taetben* tufi
fefcenWe blatercn. tcwticb,! esront.icrfi gruen Dan root , enoe ten laeffen als ft rijp 6,|ert, ol fape aoet enpc(iefef<ban<

#lt faffett;

jmaechc

2>tc tc:ut (6 fcoutacfytcrj

tttn

P5

tacticenoelanck. 23an oefen gljeflacftt t

ttjte beften

nwben ceck fom*

als ft rtjp fijn, n>H

gewnDen ote

hm,maer feer felDcn.

gin rooCcr Crafeepeficn beomkmts jjnfcn tomen van waffc tnb< IfMW &*

t)mt Cfn&ebefteit;

<5Tdp.

'

tteeclg'ggft

lijck,maer bie blabcren fijn tra( grooter en crBrr fefcier gr} cftjckcnbc Bc n blabci c art i>cn greotcn Qjitcrboom.cnbc bltjuen ifwimcrs ourr fon&er afvallen ofi vergacn, i

tlecmken6 fijn lijfvcrtvicr} langatjjticl; ronf,enBc trafje n veel bp een aen bic feppf hie van ten tac;Ucn6.Sie vicljt ce root anbers ten anberen niet fecrotigljelijtk.vart fmaceke ampcraerjtier; enbe t famen frcckcnbc, macr niet foo fapacf tictj is Die ftvertc. te wiel ce oock fiowaeljfirr) enbe lantk. Q5j) Den ghcflacg ten van ben lErakcbcften mogr}cn oock roei a^cfrft rootbcn bi 3 vOecn bcficn.&an ben trekken t> (fee Ihcns ff er clcpn ecu Dun enbe (err fijn lat): ba
,

acrbcnvelnaercrur;prnbe,errcmctflc!)nenfnia(lenblaberkcne.bcclcc(, bcnblabcrcrt van gr)c me pnen ^of <pmu0 van fatfoene fcijtcr ge lijck mar r minBcrr , op Bcpprrpe van ben tveleken aen 'eet Bnnne ftcclkcns tic befirhene tvaffen, Ben reoBen (rake bc*
firn

mccrBcr.van vertren fom rcot allccne, fom root g|efpickelt,van fmaceke trat attipcracfyicb. cnBc tfamen trcckcnbc.
Iangr)cr
cii

van fatfoene fcljier gcli)ck macr

CJBlaetfe.
i

Sic ralte&efen maffen

in SSiahant in bie

boffen

'.

(jnbe bit roerte

fijn feer

gficmepn enbe teciben tot veel plaetfen gfevonben. SOtacr Die Oioobe en fijn niet fecrgr)ertiepn,ci weiben op luttel plaetfen gevonben.' >0een beften roaffen tot weel plaetfen van^ellanbtinnccrcvocljtigkcplaeifen. j

r}t.

M bc Qfrakrbeficn Hoepen
brficn rijp.
5

in

Sfepcenbe in SSjaeckmacnt hwben rjucrbcr :uc(en

en?

90een beften trosten

in -fjojihiae nt enbe >egr) (maent rijp.

ft
i,i

0tm.
.

Sicfroeeierftevmrj(cnnio:benin55jaban( gt)eljectcn Crakcbefienciivanfnv migljcn ipoftclbcfcn enbe -Oacrbeften 3n Jpjoocbuptfdj .(jcpbelbccrcn jumpef* beerrn vnb SSuurjbecrm %n latijn mogfjen fp irclgrjcnacmpt rooibcn Vacinia om bat fyt elepne Bacci ftjn.'Batit ale fommigrjc f eleerbe feggen ben nacm Vacinium cocmf oock van Baccinium.bat van Bacca gfjemaeekt ee.Snbe fonber ttviifelbefen nacm bient Ijucr bceter ban ben nacm van Mymiii.Bie (nier van fommig|en gfcglmicn tvo!bt,oe. roei nochtans bat fp bie opjrcfyelvacinia niet en fcjjtjnen te fijne baer vcrgilttie af vex* macnf, fcfjjt'jtietlbe a!Blt. Alba Liguftra cadunt, Vacinia nigra legunttir. af berbe gftcfladjt treibt in foliant naer btc yGcwn Daevt op \ra(J , ygecn befteit 3 nbCvOceneoiengbenaemt.Qrnbebcfefebben tom bic gljclijdtemTe biet net ben nberen |eeft in iatijnVaciniapaiuftriage^ectcn, mant anbe'ie gfcecnennaemceona
Jekcnf, ten
ft;

bat ct Samoius

an

J)liniu6 es.

f latueK.
ic^rakebeften fonberlinge bic ftrerte fijn ereoelcnbc (of in ben tweebengraebt wat eerbjoog^enbeenbe tfamen ti eekenbe ^nbesan g^cdjckc natwerc ftjn ooek bie 93cen beften.' t Cracht en bcrcfetfiglj. (Erakcbcftcn enbe fonberiinglje Bic fterrtcrouw ft gfjefoben, (IfFker off fon^ bet fuijeker ingenom fijn goet bc gene bic % cetc cii bianbenbc cottfen fccbb.oft fitte inbiemagfie,cnbefot a(lcerhitttngfcan ber Uitere enbeean Bentmrcnbig IcBen.
.

3
59

S (iclpen oock ben loop bt buixr cnDc boen bat btaken fitilcn enbe opf oittren.
'

ttoiBt 00e erupt ( <>an Ben fape van Ben (Jrakebcficn fphBcrlingfte an Ben ftrerten, gfiemacekiBatmeninbic2(potekcn9ic*nacmpt,Btrcl(k goet cstnBic fiectceottfen Bacr bic beften feghen ben in bic mont gij c!joim>en,enbe bicnt al om gfccbuijxkt,
bo:ft

<oe g'oet
iot alle

fijn.

,
fijn

ie >ecn beften eif(aen oock Ben bojftenfe

wrWttingfe van bijen fnvan natueren enBcu'citkingfe feer gfcltjek

goet tfegfen bic feetc eottfen en g) Den bioebe cnBc inwenBtgfe lebengfclijck bic^rakebcficn
fijn.

bic 33een beften ftjnan toertc Bic , enbe fonbcrltngf rakcbeficn ^n fomma bie g^lijek cii mogen Bacr feer ilelbcftcn roobf n ben twrtktngc nauiercn craeljtcn cnBc

oo: grjcbzitnclif ipotBcn.

** '*

ececd$$ty
RhusfylacftrisPlioij.@agef.

^<m5acfe.
fCfatfotn.

Cap.

<eff.

Gratia dei quibufdam,

-)ept>en Jppfopt.

2(rf f s ooe (en ne er

t>acr actt

Ijettfacfcticr?

(fru^hc met wd
,

ojupw 5^ <ae;Itttt
,

ten blaDeren van ben grooicn SSnerbeemrcatgfrelijdMnD.maei- langft er. Sufteljenbietaejftene Daar t>ie bla&ere n en tf fl en ecmen nber ffeelhen6 coji, b aer a Kiften ed gr}eliieheo!tcatelicnaierftvanwlecler,nebleemlic6, entte baernaer van

waffm lan^cljtigbc bla&rrcn

ceel contigue fafrehe n6 in een gfteD;engen ergaert. < nbe bit fet ee (lereh a ruethe, bitier an fmartfce.enbe Ijeeft et catbucrj geel fap mne. ue toteI e6ert gfceujtli

san Ben

jpjicr

fcraftebefen.

bo matfc

irel

gfefMt

troiben t>at tw'Ibi g etras bat

an .fXeronpmo <2?ceK

^epben#pfoptg$enemie6.Swel<ltvneenbttb^itacfyigetrojtelItenbiinnefteek hens BOOitbiengfctilanerbereabenttHgfcefpiept, mei witgnieneenbercat Jjapiacijtige blaberltens be<leet,an fatfeenr ben blDerenan Diegetncpne of -OPfope feller ge> biet* lijch maer eo!ter,aen bopprrfe on ten rceleften Die blormltene ooiteemen , ben

men van anfcrieh van fatforne gelijtlt.van mertren fem bleeehge el.fom relt, naet bit
weleheronbe knoppekenewlgjjenbacringeflfaet
lept.

n l&laetfe*
t

agel tvaf in Uitbant op bo:re Jbepben.enbe wo:M

pengb,et>enben.

<et meel plaelfen in bit

,

Xtnv
.

Jjepben -Opfepe nwbt

tigrje plaetfen gb,eent>en.

tof

femmigfce plaelfen van Suptftrjlant op twlbe

bergaf

gel bloepetinSRepeen SBtaethmatm 3n^)opmamt , finfaeunp.

.

ei?

}CiW> atntw6lit

'

XXtntmbtpalmm;
Mynos
fii

(Tap, <mf.

eeeedgggfety

.f 0&em. Sierfle ,b(was wo;D< gfienaempt in 'Siabant agel, van fommigljen 2pc(eJier t woDDet gljefje eten Myrtus,enDe Dtr faDen Daer of MyrtiW.fioe ree I nocfycs Dattet geen en e8. (JnDe Daer om wo:DDet teek nv van fommigen gfteljeef en pfeudomyrline Myrtus Erabantica. 3n ^>DOt^BiiptfcblS( wotDDet (cl fcni piaeifcn genacmt Hitftin
'45o:(.

nD

(-nDewo:D(>an fommigen oo:

Me ixt>viS,OIeagnus d
wel
te

<2f>eopl}!af{us,
reilbt gljeflacfct

baert elepne g^eujekenyffe

meDe

ljfef t.e3?acr fefyjnt

wefene Dat

van SXruts Daer JMinutfi af

fc(jji|ff lib.xxiiij.eap.xj.

SieJf)epDen.)!>jOpewo!bt gijelj eeten in JjoocoDttptfcrj ^jepoen^fop.tJnbJef pfop om Dat fp tn Die JjeijDen enDe wilDen elDen tuafl . 3" -tatijn wosDt fp van fonw

genaemt,en f eeft nodjtanfi g$een grif jdtemffc, met Dn Gratia dei eft Gratfola.Dte een geftac^f an elepn antoji e6, Daer af gfjefereuen e int DerDe toeeh in rln'. kapittel enDe fcljtjnt wei te fjine SclagoPlinij.yOan JOaieriue (o:Due wett Def ^jeyDen J^pfope Helianthcmum grjenaempt.

mighen

liraria dei

agel ei fonDerlinglje Dj faet ee reef m enDe D:ooge tot febjer

C Batuerr

in

ton DetDen graeDf.

f Cracljt en
g|eiej)t te

aicrclunglic.
Die

agel en r}e eft gijeen waeracfjttcr; gfjefoujjek in

wo:Dene in bit eleerfcappjaj)en,want van motten enDe fcietere.
fcet

meDeepnen.maer Dient wel

om

fcewaert Die eleeDeren Daert b$ Jejl

X>anfttenbzp<tlmttii
CEfatrocn.
!f3<

Gap. gf.
<5tekenDeJ5atmenV

Rufcum.

lcwa Datmen 6jer ^llanDegtehcDe palniirjeet,

f f

es oock een neer outaeljticr

*

g^ewasgkelitek Die agel, s enDer}eeft ronDe pielen met *eel aenwaffenDe werkens Die metDone*
Itergruene en Dicke feoiffen oeeleet fijn, Daer aen waffen e(e bsupn grttene Dick* acljtigrje fiekenDetMaDerks, Den MaDe<>

<

'

an clepnen 'Sutp beent anbsrs niet ong&elijek , Dan Dat fp

renvandStns

oft

)
';

rIek,v>oo: een feerp (lehenDe Doiekcljeli*

ten. >p Die olaDeren waffen Die Ufio itns Die fefcoon root fijn, en Daer tn lept $ert faet.Jie reoitei (6 wit enDe flecrjt.

5tekenDe palmen waffen m3f'n rnDe ^Sourgoingien op Die frat bp Den wegen en op anDere ongebouDe plaetfen, |ier te k;De wo:Dt fii; tn Die oui geplat.

C plactfc.

Sif

erupt Befiouwt (tjn 6laDer? wintet foomer.enDe in '^talien, en Daert van

felfs

waf leueret fifn wut^ten ontrent .Oogljfimaent , ur te lanDe eef orw :uchtbacr.

f fiacm.
it eruptwojDt
gherieeten in@rieer

ii
ttttt\$$@c>ii\ t
t

V<xnZ6it$\>mbl<fot. <twp,

gfftiV

ucto: anu'qimejcljiijff.jn Bie2tpot<ften BruCcm.^n -OoocIjBitttfcb. $5?eufcBo'nen6 *rbcfi<n.3n 7?eerBu[ft(! ftehenBe palm.om Battet Ben S>c;r['oom,Bier.ier te lan*

trpalmbeomBfcItj^^cunweftwatgclijtUw.tj^mfommighcnoocKuefOctcw

n $atue,
SiewwtcfenenBe Bjie fgrjefije; occk Bie piaBercn |tj'n werm
tnte BJoogfje (of

m ten ier|ten.
Cracljt ert icrcftingtir,
Ben
|lcen

ten tweeengraeBf

St'e nwfei an <gte ItenBe palme

frcn,io|i ic x>iint 6:eeekt

m rcijn ge^cDcn e nBe geBjoneftcn Boef watet mtu X

f fege

enBe Boe Bat graueei njfen enBe afgaen.enBe mits

Cpcngoet Ben gfjenen

pij'ne.en

Bie Be Bioppelpifie hrt>f>en.

*)ie felue woftel in tet feluer maniere gebjupclH.fjn goet

n Bie geeffutljten&e <8

tooft,en fo ern?eelten Bie natucrliicfte erawitfo an Bc wouwen. ie blaBerenenBe Bfe fcefiehens fijn n trachten Ben woKeleng&cliick , nochtans <E nirt fep (lereh of t racfyiciy nBc Bacrom en ttw&en fp oetfc niet ccl gfcepiujckt.

wecBom in

Van'Zons^tnblabt,
Hippegloffum.

(tap, gutf.
LaurusAlexandrina;

Cfatfoetl.

Song&enplaBC.

lucnf^l
3 ?r?j

B'5PrcnBf(refengfe(ifek Bie^Diiirertefe.cnfrfi ener$f

Hatle

lh>* %%", 6m 6* t, ." <'<" Beken

l
CtI

m Jf ^^ww " fr ong^eli/e !

wm
'2T?

fcTop Bie ireto

oefctiafie fcrfivi,

,i!^

fe '

twwafr in maniere en tengfiefltet. *'<*"*".>< M* <wte trafTen f cnBe roe/

VanZon&enblabt. Cap,
i

tt>'.

ten anbet g&eflacl;f,afs fommtaje" <xb (f leetben, fernuen Dat ooc fiin:ucljten op Die bfaDercn ocrtbztnght enDe itnveiabt* fereuen van (leien blaberen.omcljfen enDe woite (en g&eltjek es,anDers tan bt op fmie

"San Dcfen

ZontfmbMt vinbtmcn nocfc

ecccdptwf.

PlaDerenbpiebefiekensgh^nanDereclepneblaDerkenscnroalTen -Toon noeb een DerDe g^rffadjt fcljjf t oock Die tt-elgfcefeerDe ratt Welus Dircltk ten oo'.g!>efcreucnan mouelen en blaDeren gfcenocp. ghe (nek es , mae'r Die tsucfiten an Defen en groepen niet op Die blaOcren.g^clijeh aen Die anDere, maet watten op bc f
fonDere (teelkens
tufiferjen Die

bfaDercn eoostcomenDe.Sic trcUHr tooi

fnti

eii

ae nek
.

een clcpn Gficerkcn groot.

SotigljenbiaDf maft
o.

**

tr

here pofic^en..f)iet

ie

enbe ooc in 3talten fn Donc* (anDc roo:Det in Der cruptiicffiebbere lioucn beplant '
,
'

m Jjungarten enDe >o|?enri|ck

CPaetfe.

C^t.

'

on$enhiabt feuert
i

fi)njuetcn ontrent Den -Oerff?.

Sat ierfte van befen crupDen tvoibt

cft

f pimn.
gefteetrn in riccr

kv iy\aw
eciblat

Tny^w.p.cnDe als ("ommige feri/uen <:m<pi,;v\..>K 7rop.3n -jo^n ooc H.ppogiodum e nDe Hypogloflum enDe nv ter tn'f'VuuIaria.Bonifacia.Linguapagana, enDe Biflingua
Ooocbouptfcf; Sapfflinkraut
,

0f

of(

Wiy\eMn v

^n

-Oanckblat, Suffenbfat

rniD

9imenbiat

enDe naer femmigijen van Dpen namen in

5?eerDitptfcf; .eelcrtipt,ong!icnbfaDf

enDe ^apkenfcrupf.Jn Srancfjois .crbe au; -iangucs. roceDe fcljijnt ooeft wel te fpne een gcflacfjt van Hippogloffum.cnbc e 6 Daer om van j fommigljengljenaemf ongfcenbfaDt rcijfken van Den trclckcn Dat ierfte ooch con*
gftenblaDt
j

manneken gljeljceten roojDt

DcrDe es gfcenaemt in riecr tpvH ix^ife .kj A<pm iVwV^n iatijn Laurm Alendrina,&LaurusidaEa,noter tijt canfommig^en Vifloriaia. jsn^ranefioisiauricr 2t(e;anD:m,Dat es -taurus van 2ilc;anDrien. C/ftatuere. i <ong[jenMa6( e6 etftte(enDe t>an natueren als afenus fept. Qftaet Die iamn$ van 2llc;anDzien e6 werm enDe oerDjooghenDc. J f Cracljt en tbetckfngbe.

iebfaDerenenDetPOJteleneanongfenblaDtroojDen feer gfjcp:efen tof Den ge* fwillen van Der keelen,tipeli enDe an Den amanDelen enDe tot Den fioeeringfjcn pan
fcen feIuen,ingojgeltt)ateren g^ebjuockt.

3n 3tahen als carcellits fcfyijft ljangfmcn Dit eruptaen Den

bals pan Den

kim 5

teren ale fp Den Ijupclj Ijebbcn.gnDe een f oet Daer af op tf oof ( ghcftclt es goet tot Die pifne Des felfs als >iofco:tDes fept. ^Saptifa <5arDus fcrijff Dat Dit erupt feer goet enDe fonDcrlingbe es tfegBen Die feekte an Der moeDere. (nDe Dat een lepelken poeDers an Defen crttpDe ina^egeuen J>ie mocDer f erfont Doet (tillen enDe fineken. i?it tpoitelen ran iaurns aie;anD:ina intpi/n gfiefoDen enDe gebiontkc Docwater Si j ntakcn,fi|ngoet tfegen Die DJoppelpiffe.fp ocrrocclicn Die natuei lijeke crantlibj va Den :ourpen,Doen lieden arbept ebben,ei iagen af Die fetonDine enDe alle onflipuer^epl.

Van^dmavtfdfboom.

(lap. ^t>,

C Cgbcf!ac!)t.
<amarifcr;&oom es tweeDerlepe als iiofcoiiDesfc^i/ft.llepn enDe groot. Cfatfocn. 3(marifc^6ocken es ei elepn boken ontrt een6 mans (engDe f ooefi waf

fenDe.enDe |eeft ele taerkens , an ertoen font geel gruenacbticlj, enDe aen fommigV anDere bjupn.Daer aen groepc tlepneafefrerunjige blaDer

^kens.Den biaDeren van jpepDe oft an cauelbo fe^ier'geliicke nDe. ie "bloemen fijn bmjin ippBa(6ti<6,<nDe als fp pergaen foo (iupuen fp pech.

ccccc^c.

XXinZtmAtifdjbtem;

<tp. fc;

St'e gioote amarifcl)boom (6 Den tle* tien an bla&cven .gftelijclt, maer t}!> wa|t vul Ijocgljer, enBewo;6t 50 003^1 ais n?

Myrica humilis (EIcpn SJjamanjcfc.bpomken.

Bcre groote booiii.en &ffe foengftt wucfyen gljeiijek epelten appelc , oft alnot groot.
:

f |Slaetfe.

ie cleijnr amartfcbbcem wa|? aE Bie amen win Den loopenbe en&e ftaenbe wa* ren. nbe fjp reoi&t tot fommfgrje pfaet*

&p Ben <Xfji(n|troom gt)et>onben. g)ie groote .aman[cl}6o wa( in 1

tertijtonbekent.

tx

riencnDe inSgtjpten.^ne pejen esnoefc.

S)ie clepne amarifcb6ob* 6foeettnDi ienien.enbe jonDeriinglje in een K cpe.

fjfraem.

Sit gbwaewosDt g^eeetentnrteer

Myrica enbe Tamarix, tn fV inige goeDe 2(poteken Tamarifcus,enBebar naer in J^oocfeDuptfcIj Samanfcen $olt$, nodjfant; ootk an femmtg&enpo} enDe 2&irf$enberf$.3n 3?eerbuptfcb. amarifc^ fcoom . 3n grancljoits SSrupere fauluage jt

fw5.3n

tatll'n

cSamarte.

C$atuere,
Ste&laberenenBeiong&e fcuetkens i Samarifcb.boom fijn wat werm afoagljenu Be enbe repnigfienbewm natueten , fonber
tnerckelijekc iooefihept
feerffen
.

Sie wucljtc enBe

a Den amarifcfj&oom |)n DioogenBe tfam ecltenDe t van nameten Den 1[fLtat\)ttnr)attmtt$)e. alnofengficjck. SamartfcBbocm ee een tracljtigije enbe fonBer imge mebeepne tfeglien Bie wrper* bewwDen be enDe crfopte miIte,tnDe eef alfoo fonDerling|e eraefct enDe mact Bat bout g$> troepen Stamaxifcfyetm vcm Ijebfcen wf Bie gegeten erckenen Bie bat t$ maeekt gljcen milte en ijabbcn.Snbe Daer cm ceft feer goet Ben miltfuc&ttgljen Bat |p
(

coppen enDe croefenan.amarifefirjputgljemaeckf. SMe MaDeren enDe iongbefcuetkens win Eamarif$&oem tnwi)nmetwafa$im$<3 wt|opte mik> Bie wrljerDe enBe openen Bie ootk gbeDionekciigjenefen enDe befoDen met rijn gt)eD:oncken a(6 JJfiniu fepf te gfelut Boef ock bet fap oan Ben feiueh t'ongge enBe wijn fclaBeren wel Bie Baer Bie ootk Bient feer tantfweet Ben tof 3tem ftuetkens in gbefoBcn fijn, arroerm in Bie mom gbeljeuwcn. Bc wou* van Woef water elpen Bie in gbcfoBen amatifcb&oom ff van MaBeren 2>ie n>en,a(6 Bie Wouwen in Bat werm water futen enBe (juerbaBcn.
totneken
rot

&

gbefoBenfnn.wrBiuftiS tenglje ftuetken6t'n biaBeren oft Bie Baer water 2)it felue Baer Bie nete Bie plaetfcn enBe alfmc tiicbaem enBe (upfen, neten Bie BooBct ooeft eni>e
enbelunfen
giit
fijn

Baer meBe

wa^et.

wucbtoanBengrooten ^amartfebboom esgoef g^ehupeltBen

,

2%Lm grenen bie gt

tjebbe, ouerWoeBtri; te ereektpt natuerlijeke Ijuer Die wouwen bloet fpouwcn en&e ben femjnntet) gb> van eenie^ enbe bie buper Rebben loop Bea Bie Den ben grenen 3fem

ot

fee goef a(noten Bie monf Daer , Ben Ben oog&en en oan Ben ghebzeken an

f(n,fiinDeft wu<6(en coeft go( aeMujitfer.

t
j

',% ' vv '

Erica alteri.

Qfpbew n

5ouc<KRftcB.

jDocrnhf n m'cf feer ifirtFjeeftdcpne fcerg5eftieDenbiai>erbens,

gmsmiMtt\ifkm$,bcifdtftim amariftti onglje li|cft, maer ceel minDer, feeroer, fff wef tverber

Dm

Dfaprrrn an Cinreff
.

@(|n bloemkol fi/n-g|cfijck dr jMf knoppekeni tn fcierrn &cfnr&rn , <m witten feffoon Infoe rmit,fomiu> ooek moer feer flclcn n?if,fnbe rcffen femcr Ne ri/fkrnij ion 6o tniMe (of en oaf opperfle fee. Siwoid<^lanck5oHf<i(^i[fi rtiDe Drtrftrt roof af an&er rn&e tweepe gBefTar^t on fyt pit es ooek een neef fiowaen (tcf 'Srfrfce t', en,(iebbenpe ttrle punne teef e ri/fkrne won oer tvotult fyiupttbc vS vttwlt'eiatfit We of 1 b!itjtt,f>acr f n waflert feer tltpnt hlabttkt ns,oen bloseren v<m bttightmmr ntn^pmmvanf<xtfetntmtten^htU)tli,m<tttvcttmmbti'*Abtttttbtt. .citblot*
tntn roaffen bonen en Hopper (te vibtn rijfW* vijf of t fes bp een nceroe rwdrfs Bart grjenbe van verwen fj/foertr-ierj roof,<m fatfocne lanek<ie|jtfe(j ront binnen Bof,

erupt.mef feer ongfielnek, moer ousynorr cn&f ercr f

oor

teer uppatpf

open.gfJcHjeheJtDe eenen elepnen (jolen fonnek,mmoer ban een atnoelic.)e Keutl

jf of

e e l plaetfen nieuwe riffkene tuf ttwpenpe

tnoi tn
,

ftsc

wtlfternifft n. anftcrc cnct cben bof]

Stofte

Ma* wm

c,6e Moejettn tbcg&.nfdnttctn

tlacfr

t*

ft!

feomcr

tot

m
t

Sat

n 6cn feomtr. n!r afccftocty Mecprt tn ftmtftftcl

,y

'
'
'

f#atuere.
ftteccfc,

mcrchrlijdt ep6f (In van bc ftic ficflocftMn J

"

van natttcren.
.

.ctactjtenbercfctngbe.

o5ffJ^ftmc(lclun M nftfliftana6'nnl.c
gfccgjjcfttcrtcn.

ftprrg&clnclu feniinm,

t)an eottoen.
5t gfiftro6 grecft tn maniere van cln;nr (hus<tW oft teem
hous,
'

Cfatfoen.

Xylon.

Co((0(ll.

Ster,

enfte

tn wotftt metfetr

,greot,(tjnbfaftfrep)n toetten*
ftt

Ut

gr-t fncfttn,

mmftct ftan
&tifr trat
,

, anftcrs ftte qBijngaemblaftfrtn Mijdt, ie bloemhene fijn gtcl

m ftmift*

ftel

pitrvurtourjn

rcntfonrntt gljcfttrit U.
fctytrgtlijeh tof tt<t plat*

$it wtntcnf;n

fdjeo* ralicbaeif&e noten, Die vol ftjn van rotten ettecn, in ftentwItBcnftatfacf

wn

rcrftogfefn lept.

tJMaetfe.
Hotteen tt>aft in (Sgeptc enftein^nftttmc^s. enttteeiftioechgrif plant in SanDitVaftaL
lanen. <6e n.tttftt antrt Bsergfcelijfht

^^^i

f #aem.
KSv.ari'jri.p,

Cot'efJt wotftt gljenacmt tn

tnftf
.

ftte 2lpo ttht n Gohipium 3 cne Xylura Cotum,Bon)b,cn Bombjftrt 3 -S?^

neer fuMp a 1 n Pijfobchjer J"

(

fcuttfcf;

Q&attmtpol

ftat

f6 tn onft tau

S&oomteoUc.
jffifiatuwe. fatt van (Eottotn es n>trm tn&to$#
icf?

ale

gtrapio

fetof-

f Cracljt en rmcfcmglje.
|aftan<ottfnverfuft6cnbot|t,etw
ftt

co gort tol allt tottftt

g^fttchm nn fterfoifl t n,$rt

(frrcfct ftte

(racty.tnftc

,h,-mtfr* twiw <w

ftrrtftatmanltjthfart.

^^

'

Vandappevs,

Cap.^ii),
Capparis.

cccccgctf
Sappers

$[ Hfatfoeii, ZwrittBil |chenDegewas il'qta gcujclt Die SStacmMfii (Se? ''

cfi

heeft veel rfiejlleii op Der

aeiDcngefpjpet, Daer a waf*

rouwe ftry fakenDeDo* rtnrn enDe Donhergruenc ronDacIjiigji e

fen
,

MaDeren twee

jegrKri ren

Den

biaDere'ri

van Jjafelwo'.tele niet feer ongjSelijek.cff vi ,iteappelf>ooin,al6 5)!ofco:iDc8 fept,

tnafr ronDrr.^uflfcrjrn bie MaDeren eomS tlepne ftnojjprkcne ooH,Die>Jo!tb!in*< e ferjoone roe IriekenDe en geflerreDe 6(c ftens , enDe Daer naer waflen ronDe (ange tnttcljten it|irtJ><r i>n eenoliue.enDe Daer in (epf Dat faet bat eiepnes.Sie wortel es (anck rjoiitacftttcb met een Dtckr witacbjfc glje feosffe bebeekt , Die tn Der meDeeijnen
8)eb2U>>eftfwo:D<.

C IMaetfe.
(Tappers wa)fen op rouwe onge&ou*

te fternacljttglje eti fanDtacIjtigr plartfen, cnDein Die (jagen, engroepe' otteroloeDicb in parngien, 3'oKen, 'Jlrabten enDe nDere (jeete lanDen,fcier te lanDe en wot* ten $p niet gljet>onDen. \DJaer Die bloem rnDe wurrjten fijn bjer befcenf,Diein peec*
hel oft in fout rot .aengiinDefe 9?eer lelDenoue roloeDieb gr\eb:oeb.( wo:Drn.

\\J

f iaem.
(Toppet woiDf gbebcten in rfer x7r*fir enDe in -(afijn Cappari, \>a fmmigctt eoth hwmCot. Cinosbatos.D} es in iattjn R.ubus canis en Senti canis.^n ^)ooe^Duj|e^

(apperen.^n {Jranerjei6 (ppre.

anbere fceef e (anben maffen fljri 3tfrwa , 3rabia , Jpbta, feer Ijeet , tot fcfjier in Den oierDen grarf , pupflen enDe fweenngben inDenjncnt ma* KenDe enDe Dat rteefeb. tot Den 6een toe af etenDe-STCaer Die in yitimt opaengien groepen en fijn $eo flerek niet,eii fijn Die bequaemfle om te geMupekf.mateljtk wertft wefenDe, Dtoocb. enDe tfamen freekenDesan natueren , fonDrrlingbr Die feboiffen van ten wouden Die bef! tof Den ghetuupeh Der meDeepnen Dienen, trant Dte bloemen enD< fongfje MaDerkehs en fijn joo e'radjticb. man wereken niet , enDe Daer om Dienen fp Drff

SMe flapper * Die tn

C jature. enDe

tot Der fpijfen.

fCrachtcnbercfcmglje. ie feotffen an Den mouelen oan appers,fijn feer got (o( Dte wrferbe enDe vr (fopte mtltr, met fptopr van a$ijn ingrjenomen , off met Daer toe DieneuDe olten enDe
faluenermengnt,enDet>anbuptenopDtemt!feg!>eftrrken. Die pijne enDe weeDom tn Die g^eene Den g&e&tomlu', goet oocU wo:telen fi|rt efe oan |ooge g|je* l)eDben,Die lammtctjept t}eDt>"en, enDe Die o.rreeht, g6eDot|len off

3
<jj

^ope

**

an ben wouwen . en Doert ftereke* eranehp( naiueriijehe Die ooek eweelten 3p Dat water bloeDicb. Doen wosDen alfm Dai mater lo(Ten,ai}eo Dat enDe eh wine fp Die Kf

U te (angbe off te wel g&efmtpcht.

Steflw wouden fupueren enDe

repntgenooehafleoubt vrrouplDeweDetfpannfeS)

s&...
cccet^cm'j;
gfie ftreerina,ficn,n6e

\)<w 6teelbeftett.
met a^tjn ermcngt}t wDjijuen

Gap.

&&

alle witte leftjtltc vletlten etiDt

pteehenDacr partejrehen.

ie witefjt an (Sappers enfte MaDeren fijn van (taffen enDe rccrefcingrie tien rtw* g
.

telen glxiijcUmaerme!foo(terfhal6alemtsfer,f.

Sfat(an Den dappers met ajijns|icfc6enenDcaltt!frmm6cn ment gljeljouDen^,

serfnet Die piine tan Den tanDen.

J>eneo!cnDacnng|eD!u>ipt. in fout bewaert ftn, Bloemen enDeionglJe wue^ten ie gappers Dat ^ laneDuertiiengt<,8fiett'an"cr;en aei'cDen enDe metajtjngtge*
wutrjtcn.DooDet Die TOOjmRenstian iongfjen &(aDeren,Moemen enDe Den an fap
fijn Dse
,

Dte

fieiehmenfe hier te enDe om Die oerftopte fe> ten.fijn een mcDcttnale fpiiff.DicnciiDc om appetijt te maken ; magrje fijn fcnep# uere enDe milte te opent n,fr, Doen ooeh Die touDe fluimen Die in Die gljecn eetfel off feer luttel", t> n enDe erteeren,maer feitie en gljeucn fp Den Itcfcaeme

l6alenus(ept.

XHm etefclbefteit,
'Cfatfoen.
rt Ijoufacljfief} Seltelbeficn (tflienDegrjnoas.ontrent ituce
)
'

<a\>.
Vuamfpi.

f.
etelielf-efien.

ozpc off vier voetf ^oocrjirafi jfiiDe, tn&c (jeeft vele tvuacljft
glje (acrftcits

cnDertjfhsny

relefeerfecrp fitlunDe toieluns DefeDt,

Satr a wafitn liefct gruene,faeil>fe,t>zeeD? trjtiabt enDe ronDaelnig!>e fclaDerhens, rentfommefcfiier grfiidi een ^Btingaerta

HaDt fiefneDen traljen We tlepne

ronDe
f>fftfftet:6,

ufi'rf;en

DtcMaDeren
en Daer naer

r>leenilitis,

'T* cft wat rooDacl)ti<^ van verwen, enDe van &

fmaethe nat
fuctaebtitl}.

Die als fp rijp gjjeit-oJDen fnn.claer DjoofctjijnenDc enDe gerlaeljtifl}

S*fc

ie
met

troiteles
vele aen*

Dun

Irt enDe fcomatr/.Kl)

waffe'nDe fafeliiighcn

f pactfe.
teltelf efitti hagl^e troiDf Mertelan? to al om enDe fdn'cr in aUe l}ouen , aen Dte tarnen van Den ftouen.enDe 'aen Die tupnen

tnDe^aglengljepIanf.
'

ie

(stRelbefien hagr)e ruoM feer

jHoitr) in SSJeerte.Dttuils ooeh in poit* Jtellegruen, in2lp:ill tomen Die bloemen

fpwt.tn^toeDietefien, DieDanth
fpi|fefeergl}ebJupcIitn'0!Den.

Die

^n^nDe
rijp.

an ^saeehmaent n>o:Den Die wutljten

f ijaem.
te (gtehelbcften fjagrietre:Df nv ter
cfiois roiffelier.CfnDe ais
tijt

efnerus

in 4afi)'n a^ejtefen GrolTularia.3n mepnt foo eeft Dit &vSksv8- Dat es Spin
"

Jraw

Ctanotliosanc?beopr):a(lus.

ie

x>;ueht tre:Dt

grtnaempf

in iatijn

Voa mfpa.enDe van fommig^enGroiruia.

^n

&\ ufeteer en *tuftlf>eer.3n 9?eaDtipif<r) <tekeltefie,oft Steef* ij. fcefictuot fommigt}e plaetfen ooth Ancefclen.^n grantljoie raffelt
^)ootl)Dipt(r)

"Att^lelbeftett,
ie
Mticrji eer ft rijp

p. gg.

rlatuere.
(Ifoefp mee(i gfeetjuptht tt>02Df)eis eout enie Doegjje tot in Den twKton graeDt.enDe tfamen treeftenDe.oan nameren Den onrypen 'ijnbelien
olnaergl}elt)ch.

f Crarijtenttierclunghe.
>ie onrijpe @(dtcl6eftcn >ie fe(ue
freficn

ingenomen felpen Den

afgljeDiootljt.

loep tos Bupcr , cnDc Kc Moet*

%
<

gamlunDefenDcrlingfjeDatfap Daer

fijnooch goei g^efept op alle (jee(e,ierigr.c (toeering&en enDegpe niet fto wel. froillf n enDe op Droilt vin. o( Den feluen Dienen ooehDie elaDeren maer Zit onrijpe cefien in Die fpiffe gljefcnpekt mahenmjl enDe appetijt om eten, ft er* coelen Die eete magfje enDe (euere,enDe Doen v>erg*en Die oiterolocDigfje intpenDigfc me,entfe fijn feer get gljefottpckt Den gfcenen Dtr eo!tfacb.ticf} fijn. water maken.en* ierf tf tomen rourc gfjegeien Doen >it ionghe MaDerkrne ais
ft

g)

De fijn goet tngfienomen Den grenen Die met Den gratieel oft (leen grjequelt

fijn.

Vandbtfim.
ftrgfjttlacljt.

<lap.

.
root enDe
fiefelijefc

"JPS^e 2(e(e/ien fljn Mer te

(anDe tnn -eoerlepe

Sie eene fijn

/sL/fmaeclie.Sie anDe'refwert enDeoanfmaeeke onltcfelnek. ViGGileniR,bes vulgo. Vu XfatfOE.

ierooe^lel&efiin laeften Die me( een faupne feo:ffe beDecktfijn, enDe Daer aen traden MeeDaefjige Doncker* gruenc MaDeren.DenMaDer van ^Bun^ert

rje>6en fioucen taetje

,<n -

^ft.
'

0%m

maer minere. SieMoemen toaffen tiij^erjen Die bfateren^fey en Die iongfje taakene, enDe nuffen eel \tt j famen.aeneenDun Diaepken Dat neerDer* oaerts hangfit. (n alisDte Hoetnenoergaen

an fat 'oene niet

ongficlijth

fijn, foo eom'en aeti Dat

feiite

Dzaepketi oeel

Sefiekene aen

alle

fpDen wrt.Dieieifsruen
fijn,

nDenaermael roof
i

an fmaetketpat
en liefeii/eli.
t

fueracrjticb.feer oeroerfefienDe

Stefrer(eaelDe(icn)ijnantatken6la?^ fceren Dlocmen enDe wticbjen Den anDer ge* ggtvjjl lijtk , anDew Dan bat ft an twuwen
enDe t>an fmaekeonhefeltjek, enDe Daer cmenwoJDen ftooek met gfceoeffent, nocrj
fijn

fW^g^r^

cotk nitt

grjeb:jjelit.

Cplactfe.
vttt& uengeplant, enDe DaerafnwDrniupnkens ggeulot&tenDteneffensDen wegen aen Dit eanten win Den f ouen gkefeDt roosDen. t Sie fwerte itelbefien tvafTtn san felfe op
i

25ie rooDe 3el&efien roosDen in

oerjttgije

ong&eDouDeplaeifen,

f>p

Dgracr*

ten enDe roatcrloopen.

f Crjt.
<i

'^^TfT^^

2Cei&e|leifn>ojDenrWer lanDerijp meeliin^ojimaenf.

/Saem.

Sl(

gfietoas mO!D( gfie^eeten

tranr (er ti/t in latijn GrolTularia rubra, GrolTuIaru

mina,R.rb enDf RibefMm,6

iPfl ft

> Ofl< t%t Ribes niet en

(^j.

^^

'

ccc^tf.
fCtlC DlC Vlieb Wn DlC vt

\?<m3elbeftett.
l(t U)t

tfflp.gtf.
CtiDC fdjifnfflirClfV

S)i( Vll\(tyinKt'b<1\tiV

fyUMtfU Gro(Mxtun(mmx,

t^alCMl* lepeimo de medicamcntis fccundum loc grnacmt tt>M* ^nfKry<f^aTVuivifi.3nicJlpoiekcnfc^itnfi)octKibcs.3nJjcocIj&Ui;tf^ atu 'Wane <r<ubcl,oDer arublin, f nDe aht ^ofcams bctrlm , ^n DecfDilptfcfc

eftchcnfi ener jee cr.De2elbifnhciiS.3i] grawhoif >i o;f eletj tvemfmatin. icrftc gheflacbt WOlDt f henacmt Groflulenibrx.cV Ribesrubrum. 3 9?CcrDliptfc| I accninDic reeDc aelbcfcn.Jn grawhas ^roiflclctj rougcis . (nDe Dcfc 2tpoiehen,cnDe tn ic ("ptjfcn gSfbmptht.

uwen

StveeDe gb/fiacbj rro:Dt gieten Ribesnigrum.ei in cnfc

<afc

ertc aelbefen.

f Batuete.
ieroeDe 2clbcftcnfi>ncoutenDe veiDiogfjcnDe totintcn tfamcn tredtcnDc van muuci en. T Ctartjt en ftercfcinglje,
i

trecDcn grart cnD

i< f coDe 3elbcficn verccclen Dit bectc magrje uiDc Iccrcrf fijn fecr omen tfeghen aUeirorcnDialje $ittc tee bleet.cnDe tot Ut liectc coafen.
tcltcftciitn
t

goei irafr*3l

Den ment gciheuwcn of jclncut vrreoclc alle vcrhuting, tri Dof cn(< Q> finhen alle Ijccie ftviUina.cn van Den mont.en fp verflaen Den Do: ft in Mc heetc coitfen. 2lelbr fen fieppen ooeh Den loop Des bu$er van hc etc cfcoternehc gccle vocfyicrjcDcn eoifpionih fccbbenDe.enDe Dat tooi mclijoen, fonDrlmgr}e Dat fap Daer af g|jcD:coeb.i

*nDc tnghenomen. Genipt van3elbefen Da( san Den fapc met

g^rmaeeftf tt-oiDt.ee lof allen 3), ten veoigjjefcreucn ooeh fccrgoct.enDe et bmcempt Diettwlgrjingcn enDe eptro:piv ghen van Der mageen , enDe Dient feer trelinDie (jcetceonfen ghcanipeht.mct eenigjt
fttpcfcer

nreoelcnDe wateren grjeD:onchcn,oft in Denmom tfcgjjen Den Dc!|t g&cnemcn. * Sic tverte 2lclbeficn en fcebbcn Die ratOcojnc gljcen geb:tich.

Van 6mtfebo<>m.tfp.f,
1
^fatfocn. 3ufcbooni ee een boomaefyicrj
rScocrj

Berberis.

flUfeboom.

Igbetvasthjcnoft treaclf weten

ioftmeet
I

ba Pc hemen
ghenDe', Die

tvaffcnDc, veel' tachen voo:tb:in*

fterpe fichcnDc

met

telenen befet (jn.SDaet aen rettgruene tecre

Kabcrhens

rontfemme gfceherft fi/nenDefiieracbtic^ van fmacehc,enDe Daer j; em,totDenfaufcn,m plaeifevan5ur<ftcle tiencnDe.Sie bloemen fijn clepn.bleechgecf, *"^
tvaffen Die
cr.De tvaffen

op

coite fteclliens tufl'efcen Die

tlaDeren eocueomenPc, enDe Daer nacr <e men (angrjc ronDc befiehene voeif.Die ierft root fijn cnDc naermar (o aie (\; D:ccghe fijit ft>at,v& fmaeehc fucraerjtug en tfame tree ItenDc, in f ebbcnDe centert gre?nh Djfijri
foei <s . !it

wend es h r

faticl.

in cel tat*

hen crDepit.wm binnen feoc> geel oan xnt*

iren.oan fmacefcc ooeh trat ampcracjNie^.

f lm van

{Slaetre.

ecaufcboffwosDt in 'Siabani acn Die tS*

femmtghc bc|then.enDe bp fommi ghe hjghen gheVonDen. Jp tre:Dt ooeh vele rl Dte hVuen ("nDerling^c van Den auptlicf* ^ebbere geplant.

<

t)rttt
itfefcS
crii'c^t

Qcttfeboom,
Bie btfxtkii rijp.

(tap, ggf;
fj&acm.

ccccc^cviji

nieuw MaBerf in 2tp:iU geitje anere hcomt,ty Nocpet in cepe,

2lpef eken Berberis, fonBer finge

rflmJf)erf(imiww6E
Uft bMt es
l

il gereas hjoDI geheet en in Die

Me t>:ue$t

Bte

tan

>m Sauje&ejAn Jrancfjois Qffpinc wnette, ou Du Q5frr>me . i es een ghejacbj Bie ttt>ee g(>eflacrHC an bp enBe Serapionem, Auicennam Oxyacantha Bi an Amyrberis e
oxyacantha ge> Bat SiofeoBes t>an ronBercoBezue&ten, Amyrberis (telleneen met lawh 6 ' eap.rtrt.g&efereuen 6 I"*!* <"&< * naet Mer itaemt es.Daer af Bit es Batmen m> iet tt|t Amyrberis enBe gouwen t>e(te , Bat faet 6eef( Bat f ootk oez lib. i.de Galenus van Oxyacantha te Bte Bie wel ftfyjnt fpe Berberis naemt StWlcft Oeck Afparagus Bat es Bpens fruticofas g&ereekent troBt, Plantas Bie alirnent. fcultatibiB, onBet

>

-rjoocfauptfer; paiflelbeer <Sauricb<rf>fei:Oerftcf!.3n JcerBiujtfcb.

iengen fcuetkesgoet cm eten fijn. an Jtc MaBeren enBe v:uclifrn

Jet in Ben trceeBen gtaeBt.enBe

ftatuere. aufeboom fijn eout enBe

6: cog_e ft

natueren

f
Sie aroene MaBeren t>an

wat fubtijl t>an fubffantten. Cracbttnttercfetngbe.

Baer af
(e

aufebcom Bienen om aufen

make tot Ben %

toVUK'sleetMnrow^

Se oite^nx.an aufeboom

in Iccg&egBroepeftt

maften Bat

WV*>W
s
.

<

|apiDaermcBeBicktt>ii*n>afcfe.f.

\)Art2tccta. ccgbeflacbt. <*P 88*l

Of dada es tn>eeDerlepe.ie XI pontus gj>et>onBen.

Acacia AEgyptia.

eette

waft

m ffgipten.* ""< teo;Bt tn bie lonKvS

Acada alter. 2(ctiaan3>oMus.

* CfatfoefU

2((eiaan2legppten.

X.

cccctQoiij.
j

VwUcAcia,

<ap.Q$).
fckenbc t>oemacl>iict\ gewas, bjagettbe

3(f g^cf(ac^t Van Hxtia*e e

j
1

vc cl tackcn bic mei fccrpcbo:cncn (>cfef fijn. <uffcljc beu welckc Bic Ma* ^ beren womomen in Beclanbercclcpnet>(abcrk5>erbet;!t. <5:fn bloem. fcens fijn tril. Sfaet es 6jccf gl)ejck een fupinc, cnbe waf! in lange rjau*
:

wcn.cnbe baer wtpefffnun bat fap, tot fuiertcs cnbe poeh acacia ge*

Ijeefenwoibt.

van acacia es oock een (ekcnbe gijewas, bsagfunbe (ange feer* pc bo:cncn,baer aen waffen Maberen.ben Maberen an Oer gljemcpnber 9Cui)te fcfeict gelijck.Sie iuc|jten maffen oock tn t}auwk."tis gelijtk bic nucfjten an ben ierften. tjMaetfe. t Siet'crffe acacia wa|t tof wel pfaetfen van rgppfen in bic wilberniffen. Sicfroeebewaftinpontoenbe<appab0cicnalsS>0fw>c <'f * : *)f t *
<iwebcgt)efiacf}f
l

an Siofeobcs geleien in @riecr W^n latiftt Aacia.cnbc an it)eopt)ja|tus kv8^ awix.i)at es in .(afijn Spina. Sic giimmc.

C $aem.

Sit

ftekenbc gijewas wotbt

fcie (jier

wwloepet C6 grjenaempt in bic apotcken Gummi Arabkum, cnbe es baer g|jc* tiocclj beitent , Ijoewef nochtans bat tjetfap an Acacia, bat oock Acacia gfienaempt wosbt baer noct? onbekent es, want in plactfe san befe Acacia wotbt in ber apotekert Dat fapg6c6iupcktantpilbcnpiU!)mhen8biemen leen nitcmt, cnbe Acacia onree^
teliick g[icfiec(en.

i
"

Sat anber Baer af

wotbt van

gier Die ftguere oo? bie anbttt cnbe f wcebc Acacia gfiefte K es, fommigfjen gljeleerben soo: imti&6<Q- Afpaiathus getrouwen, cnbe nj soo?

H Acacia. jCjftatfljiolliS

fe DiC feUlV SOOS biC tweebeAcacia.DiC Acacia Pontfca

.

Citbc-

Acacia alceragfegcet en tfOibt.

t0atueire.
Dtoogtje in ben berben graebf,enbe
coiif fot

Qhaaa cnbe fonber imgfie tot fap bat van bc wibcrs

g|ebtutjcftf es gljcroeeft

in Denicrffcn.als alenus.fcrjiuff.

CtacbtertJettfenglje, fap an acacia fclpf ben loop bc buocr, cnbe bic oucrv>loebigff uatucrdpc 3| cranckJ)e{>f van ben wouwcn.enbc fy i boet bic mocber bie gefoncken es in tjuer plactfe men, cnbe va f Ijouwen.met rooben wtjngfcebroncfcen. Sit fap es goet gljeftrcken cnbe grjcbjjfpcki op bat wtf sier enbc op alle f ce(e fwifc f3 lingtjen cnbe fwccringf>en,ettbe bitfglftfiijcr oock tot bic fceeic puifffen bes monis. acacia es oock een geebe mebecpne goot bit ooghcn,enbc genecfl bic rcobc gljefwefe < (en enbc seerbe wtflaenbe coaten baer op gfjeftreken. acacia macchi bat Ijatu san ben tjoofbe fwer f, alfmeu ((Jap wafcljf met tol water fcfler acacia tngrjewepckt es. Sic Maberen enbc ionglje ftuctkens van atacia.makcn-bic Icben bic wt ua ione, (g (uwen ghewceft ep6cnaftcnbc fjcrek, alfmen bic lebcn (tooff met ben watcre bac ftimgefebenfi/n.
:

VAttCyitu,

ap, QQiip
gccctcngrootcrtoftgroui

C %^nat5t.
<!ia sptmsfsnwter fijt twccberlcpe. Sic eenewoibt

**P KpHtis.Sic nbere clejincn oft cbelen K^tus,

ir'Cfatfoeft.
!

3c grootcn off groen SKpstus

ticrj

^tcr te lanbc gfcenacmf, es een

rjicr fc

6oomat#

(anbe gooct) waf# , fenbc,|c66cnbc elc facrhens, baer en waffen bonekergrttcne olabercn, wmfatfoenc enbc grooitc ben olaberenean-^ineooibefefitergelijek. grt

gf cwas.fomttjfs ontrent eens mans (engbe

bebaer tuffc^en groepen in fommige werme foomers icr

ie

lanbc, fel) ow

nfKefeli|ekewittei)|oemkcn6,bcn1rieckt)|oemcnmefong6chjck macr waf minbere. enbcfatfocne.bcn <l f Pf ef' f f Je ajxus ee cen clcyn neer gtjcwfl an wefen %

tmtt

29
anDeren niet
fmalDer Ban
.

feer ong[icli)<k,maer vccfmt'nDere.

Myrtus.

gijn blaDcrcn fjnclcprt enDe fmal minDer enDe

Bie

MaBcrc van SSii(rboo:n,vd" ver*

tven niet joo bzucti als Die bla&eren vanBcn gro* uen Sic bloe mkens fijn oo<k wit , Ben anBcren
nie ( ongljelijcli

Dan allee wat minDere enBe fom* % tijte BobbelDer van blaDcrcn. 3 ( ' nt>til c ffct ccn Dc, Be ^Jpstus We Be groot* fevan blaDcrcn cs.iDie blaDercn van Defcn fijn
'

'

fcfjieralfo groot als Die

blaDervan vGincoo2Be s Vem[ncittiati)n$macmt enBe anDcrs es Dcfe* SDcpifns Den anDeren g&edjcft.

CJBlaetfe.
fljjt)jfusn?a(lm

paengien enBein %tatim

Bie (jouen

ontrent 9?apels ouersloeDtcIj.^iettelanDe en

vanfommigfe trittliff|ebbers,Bic Ijcmin manDeken6 planten, enBe met' groote neerfticfjept Deswimcrs bcwa* ren enBe van Bte touBc wacfjten, want (jj) en kan
groccet ty niet
tte conBe t>an Befcn lanBe niet verDiagljcn
.

Dan in

Sic

deunen

ts oock

Ijler te

lanBe meer

gfcmepn Ban

Die grou'cn.

f lij't.
'

ftipitue Moetjet fier

te
,

If Ijecte

^oomevs

fijn

lan&e feer frIDen , Dan en&e Dan joo Moctjef f>\)

n.oj)maent,v!ucb.tcn oftfaeten kanfcp niet

gneleueren.

SKOJtus woiDt gljefcccten in riecr

pit*'*.

3" 4|n Mynus.enBe met Dsen naem

vytc'-tmt.

es 69 hier te lanBe enDe in Die 2lpof eken bekent.

g) vmcfcten van pstus woiDen gf enaemt mDtcZpotcke

f>o3tfaecfeefniSnaem!S. Dochtervan ^lt|enen ^.rH.naereeniongJje fn rtccr tpoJDtgfienaemt 3K!tu6 gtnek met fcucr footu fctjooneenBellerelMnDe was.iDefetvas 3Jctj:ftnegenaemf Die van Dit tongljers , fs ae fterekept fjuerDer met enBe boucn, Docftteren te fieut ae enBe BeDc verfieeren fooDDinne )aUas Dat es Dlfoerua feer bcmint,Dic fjttcr (clBe veel manie cnDejjuer tn omopDen.fpeelDenJiepen f iongljers Die plaet fen Bacr Die cDele Die tn Dat tojnoperifpelen tong&crs Die croonDe ^uge een als ttn ererccerDen Saer fe *"" Daer om <nDc vcrDient pnjs enDe oftloopen victoe verwomen fcaDDcn De &o(gen waeren , op bucr . verwonnen fommtahe ionhers,Die ernemenBe, " Jinerua oDD.nne Die Swclck tntcr hact enDe m|Dt Bootgcfla.en

me

5(].

DcInV^^
ft>

ISeeten liecfi.nDe feer bemint g&elijck

Die

tong|e Dokter

te

voren bemint fcaDDe.

Den (erflen. graet,enDe eout tot DerDen Den ?Ojts rCracljtencrtfetngDe. e" 85nn '"8^ " 9" ff fn SVe befieltens oft wuetMcn van 0J?d:1 f f
es Dioocr, tot in

f Batuere.

fe

^S^^^^ff^^
8

^.oop Desbupc;,

enDe

tfe,

%?Ke^

f>
tfc.

Van Cmmiaboom.

(tap.QQiiij,

Dtent,D<*r enbotten of Die weceke enDe ocfyiglje magfje, enDe tfcg^cnebtr feftcn <n#

Cc beten van Den ccoiptoenen enDepijalangien. faett>an OTpmismmater gbejoDenmaeckf Dat ftaprfwcrt enDe belet Dat wtt>a( mer? Jen Des felfo.bct gbcnecj Die loopenDe gaten wan Den fi ofDe , enDe Doet Dir fcetlen aen alfinen 'ihcVft Dtercils met Dcfen water waffcfjef. Sfclue faetin wijn gbefoDen gheneeft Die fwemngffn van Den wlwcnDigljen leDen vE oanDen alfmenfc Daer mcDewaYcr>t.efc"wime6 0O<kgoct tot Diefteete fwilingfjen jt Die bia* oogfen met wat frn blocme wrmeng&f enDe Daer op gelept , enDe gfenee
gfienDe enDe loopenDe oo:en Daer in af cDsutipt. ie felue wtjn Daer CWpmis faet in gefoDc es belet ooe Ds6(kcfcat> te xw geDsckc. 3tem Dwater Daer Jpjtus factoft blaDerentn gftefoDen ftinffelpt Die w'.oet enDe eri baD. uervloeDigfe natuerhjeke cranckfept van Den wouwen als fp Daer in fitten water maeekf Die leDen aft enDe fferek Die gebsoken oft wtlj uerionttueren -9

&

felue <1jeweefiftin,alsfpDaermeDeg|jewafr$enwotDen. ie groene blaDeren vxm SKyrme fijn goet gfelept op oefctigfje fweeringfen,enDe3 ouerIoeDig(je voebticf eDenin loepen. Daer eenig(je leDen alle cp ie felue nerfebe blaDeren met olie an Stoofen , oft anDere an eraejien Der fehter gfielijch,t>ermeng|t,fijn oock goet enDe bequaem tot Dte ooosteetenoe fweering,wtiDt
ier

omloop enDe anDere Dpergfelijtkefeetepupfkens. ie blaDeren an Siftpitus gljeDjoocIjf , met Daer toeDmenDe falfkenswrmenggt * beDromgljen Dat enDe enDe weten, Den anDen an nagfelen Die fweerenDe genefer f ftpeet alfmen tltcrjaem Daer meDe befrijcftt.

"OttttCumboom.
Tjrs'V .aurusboom
"A-J lt rie
es tweeDerlepe ie enDe f aerkens, eef ( gruene (leien f
.

<*p.ggtf.
Laurus.

f 'Cgfteflactjt.

-taurusboom.

enDe ferDa'cfcttgfceDicfte MaDeren. ie anDe re heeft rooDacIjtige fatrkens fonDet Itnglje ale'fp ioneh fijn , enDe MaDeren Dte weechr enDe DunDer fijn Dan Dte blaDeren an Den
anDeren.
'

CCfatfoen.

at t'erffe geflacijt oan iauru6bcom waft

fomtijts fea f oocrj enDe trijgft ferbe Dicke prupcften.Daer aen waffen cel tacken Dte al

tfamen met een gruene

fcoiffe becleeDt fijn,

enDe Daer groepen b:eeDacMiglje langf e Ijer* De Dicftacrjtigb; e welrtekenDe blaDeren.tuffc^e Die wekke oo:tcomen clepne ftnoppekens oo!tbiing enDe wit gruene blocmkens , ei Daer naer ronDe langacfjtiglje wuct;ten,bie an buptenfjebbeneen biupne ettacfjtiglje
fco:ffe,Daer tn Dte keerne-lept, Die wiitac^tterj

i oft grauw enDe vet t$,van ticfcenDebitteracbticf.

fmaeehe fcerpacty

S)at anDer geflaejjf an -Cattrus boom, es Den oojgefcreuen niet feer ongf elijeft.maet |et en waft 500 fioogfee n{, enDe wospt Dich> wils ele fcueten wt Der weitetf ,Die aljoo \ 00 ge fomttjts waffen als D piineipael (rupeft, alfoo Dat Defen laurus felDen boomwijs op*

waft.i iongfe feuethens enDe lacrhes an

i

Defen

Van Caurttboom.
i

Gap.

ggfftf.

t>'cf.

Deren fijn oebadjucb enDe fomtijfs fcB. oon roof.enDe als f ouDt woiDen BittpmeoD. tcerDer enDe Dun tfmcft. ie BlaDeren fijn Ben anDeren on fatfoene gf>e lijtk, t>er",ook tpelrirkenDe.g&erijtk Du anDere.

man

f plaetfe.
ie f aurtts Boomcn grof een oitcrulorDicI) in <Spacngic,cnDc t'n Spa
it

ggehjcfce $ee<

lanDen.Jn

Defe 5?e erlanDen tr>o:Dt hp in Die rjouen

geplant enDe met

neer jlehjcpt

(fwtnf er van Die couDe Betvacrt , wfgljc nomen in eelanf , enDe ontrent Den $ee eant Daert fouten gront es.roant Daer gr oepet ftj feer rort.enDe en fterf 1 1 fwmters niet, gfce*
Itjek f>

Doet Daer Den gronDt fuet es.

ie iamns toom en verheft fijn BlaDeren met, moer Blijft tfirintcrs enDe (bomers gruen.^nDem Die CMcerte oft apnllfoo crijg&t fy nieuwe BlaDeren enDe iongfce fcue un.icwuehtenen tomen ^ier te lanDenietvooJf.
f

f Baem,
ie
.{<mrus

Boom rooiDt gr)er}e eten in rietr AwpvK.^rt -Satijn Laurus. 3 -&ooc5#

Duotfclj

io:BeerBaum.3n Jrant^ois ^auner.jn ijtaotint iaitrus Boom. ie ;uct>tcn n>o:Den gtnaempt m iatijn Lauribaccs. 3n SeerDuytfcft. Sakclecrs.

<Jn ^oocfiDuptfc^ iojBeeren.

f SDojfaeefee fijrijS naem0.

ie iaurus Boom tr>o:Dt gcljeeten in nee; r<pw nacr een ionge Dec5ferapr><! ne gnenaemt.Dte wae Die Docljtere van iaion enDe van Der 3crDcn. cfe BeminDe Die oD't 2tpotIo, enDe m fcuer liefDe ontffck.volgrjDe fcuer al om naer.tot Dj Bj Ijuer ten
1

laften ghegrepen enDe (! ghefiomren B/cft.tt>elek fi) gljcvoelenDe r>crf t terfti tien gheroepen6uermoeDerDiearbe,Die terftont r^ucr ingenomen Ijeeft, enDe in plaetfe

van apnrie eenen fcijoonen iaurus Boom voostg&eBoerjt roelck 3lpollo fienDe e ap^ne,ooehpr> feer vcrroenDert gtrcecff.enDe rSccft Den Boom.nacr fijn BeminDe
.

nen grjehccttn.cnDe Daer af gljeiroekcii een tacrken.Dat hjin een gevlochten rjerft een tijt foo es <roone Daer af makcnDe Die ty op fijn coft griffelt r^erft <*nDe van Dper vaticinaticn , enDe es Den oDe 6ic -jaurus Boom altijt een teeken ghetvceft fan
.

3(n no Dat es Der

-OcpDemffe.Dat Die jaurus Boom tvcDerftaet Den quacDrn geefien enDe alle toouerjjen, alfoo Dat Daer een tacrkens in &ui)8 es, gfceen quaDe geeft en fal mogfjen (eifel Doen, noefc. gfjcen
.

Sonnen tocgrjefcljjcucn aer om foo fepl

Die

-tawus
Biirem

hinDer.cnDeDatntemanfintfcupsroefenDefal met Die vallcnDe ficckte in Bsengf t.(Jn* Boom g^efont^eot iaurus Dat Die feggfcen |> foo fjn'.Oock Arjcauclf ben nieu? an Xoome op toenatuers Den hier t>ootijt6 werDt reDene foo 6e om Defe
centert

wen

iaers Dacfc een

met iaurus SaerapoUoouerffeafes.

n;o:6en ootk Die Roeten cationaticn es. tranfkens ghetroont.oin Dat Die JJoefte een maniere an

iaurus tatrken ghea^etien. aer

om foo

Boom iaurus fijn trerm enDe D:ooge tot in ben oan te teeDengracDn>oieomeli|(k,ptineipaelijtk Diewutr^ttDie wermerfi/nDanDieBlaDe*
BlaDeren enDe Die !Utfiten
ren

f /Satuere.

ie feo'ffc an Den

rooitelen es nxrrrt enDe

D:ooghe tot in Den DerDen graeDt.

fijn

^ Ccacljt ett tbeccfemg^c.

(etKutfcten van iaurus Boom met wijn ingenomen

goet

mhjnbie

Beten

eD^||eke.anDe

'^eOlZEtiSSL
fcliicr,

mett
feten

,RmS'

a,bne^a't pten anDer

enDe ce goet tfegfren

^StSlau^^^^^^

Vd),

t)<ttt^ffttwtlrbe.

Gap. $.-

t>en,met Daer toe Die nenDe falue n off olie verme ng^Daer op gljeilrefte n. Sfelite Soft ooch Ore olie van Den iaurue wucljfe n gr)eflagljen oft afgfiefo&en,eft" baer en bouen g^ertecj fp ooeft alle blauw gljeflaghen, geoallen oft geftooten plecken. an Den rao'.felen van een iaurusboom met wijn gfjeDiontken Dof waf 9ie
f<o:(fet

ter

maften en&e Die wint loffen.SnDe bieken Den (leen enDe Doen Den feiuen enDe Dat

raueelrijfen.

. werpoptgept van Der S)it felue feojffen in Der feluer manieren gfjebjupckf open? Dte inwenDtgrn leDe n, e feuere enDe an Der milten.in fumma alle verftopfljept an Den tof Die

6aer om jbo fjnfe ooclt goef laDen enDe om te oerwetken

Die

ouDe geelfuejkljerDe nuten,begi}mfel t>an wafew namerlijefte eranck&rpt van Den wouwen.

Van 2lMnwtlcfte.
fCfatfoen.
S

&p.
phiiiyre*.

ft
SXijnwilglje.

gewa felDen nDe meer in maniere va limme ope f 9 een rjaglie, Dan oan een boomften SwaffcnDe.fpljeefiocle Dunne tatp
3l'nwilge e e neer
,

^ftensenDeri)fhene, Daer aen waf> Doncftergruene blaDeren,Den fen Cangacriiigl)e blaDeren an #incootDe gt)e lijf kenDe , maer van eel meerDer enDe (angljer.aen Dopperfle tim f aerkens waffen trofkens mj wfe bloemt

fans gljefijckaen Den vOIier, enDe Daernaer olg6en tlepe be[iekens , We ierfl groen enDe
ttaermaelsfwerffiin.

Cplaetfc.
fiifttwilgljen traffen in uptfcfctanf lot eeelplaetfen van felfs in Die ag!jen en l)eg*
'

ficn.enanDere Dtjergbelijtke rouwe plaetfen. jKier te lanDe wos&en fo in Die (jout gr)epfani. tfi 1r)t. 9Ciinwlg?en bloepen in OTepe enDe in
5&iaetftmaent,in ^erfjlmaent foowcsD
fcefiekensrijp.

We

(ff^acm,

Sit gfcewas wo:Dt gjjenaempt

in rieejr

4MvfwPhiiiyre a .3n iatijn an'pimius Ug,, Liguftrum niet Daer Daf necfyans es en ftrum Daer af roerg'ilius enDe (EoIumeUa f fmjuen

Wu^nJranc&oisSroefne.^^
(retkcnW enDe (famen Dsoog^e eout 9ijnwifgen fijn ie blaDeren van greinen. blaDeren Ben oocfcan natueren werm,anDers n S^ic befiekens ftn wat
x
r

iW
-
#

Sie tiialen^efefweeringt^^^
fciaDer tn

blaDeren an

Kijnwilg&m gfcenefen enDe Doen twgaen Die

T Cra^ten)CKWn!!)e.

l*"^K
fttott

..

Die wue&ten in ttt eeck Wenen Den feiuen fweetingen.ct enDe

*%"eCbla^

wa

er

Die mot ipoett. gosgelt oft meDe Daer Douwi.en wt Daer fieDt,off f fap

mammen

Van H$nucafttt8;
fCfatfoen

<ip. ggttf.
Vitex.

Vciiji

3gmisca|tts.

^nue
arfc;icf?

caftus es eenhoorn*

g^ercas , cent n c(i> |P |v?, ncn hoe itlir n gbdijck, enbe

l$||}ecftcletacrhens
1

Ne

tape

fijn
'

cnbe uer laten bupgen

.

fonber (idjtdijckc n te toe hen >ie Ha* teren fi|'n mee(l in vijf.fomttjts ooek tri feuen blaberhensg&cfneben, gdijch bic biaberm t>an .Kcmpe , t>an oen redeken cleh brpnbcre IcUk cnbc frrial es, eenen <S3tgcii Mabe niet fecr ongdijek, moer

t>cdm:nberc. Ste bloemen waffenop toppet (Ie van ten fkeikens, in maniere van een are,ed bp een, rontfomtne oen
ftcd,cnbc
fijn
<icfjticf;,en6e

van ettren fom pttrpur* fom It'cfjt purptiracrjiicb, m$

nmwrmgbx

irU(|te off brfichctf fijn rent gjjcu'jch We peper cc:enen. cjSlaetfe. 5fgn8 <a|tus roa(l als SJioJYotbe* fcfoiftacnbie tanun van oen rtuteren moe van oen belten op ongeboube rou* ujcpfactfcn. Snbe bat in3f alten enb* nbere wrrme (anben, tbant (jier te larw Pc en tvo:t Ijp niet grttonbenban alleen tn fommig(je necrjtig&c nplicffecb
.

be te (jouen.

3n >oflmalt es
te lanbe

Jgnus caftus,

rjier

met bloemen gefien

gb>tcc|t.

q&tottU

Stt gfjercas eet in riecr fy. Agnos.en van fbmmt'gf n *> fy,@..Tn f lijn Vitex.Salixmarina oft Satix amina,enbC van fommi^Ot Piperagrefte.^tTblC ZfOtU ken Agnus caftus, enbe met open naem eefl Ijicr te lanbe onber bic crupiltcf&ePbrrs b*
kcnt.3n /joocfibuptfeb
roobbet gh^naemt icch^fmnne.

&

$atuete.
.

...

...,

3gmte caftus es twrm en toeoge tot tn ben berbJ graebt, en" fubttjl vi fubffaniten. \ cCrac^tenttercHingDe.
3gntts caftus es een
feer

fonberltng^e mcbccpne cnbe remebt'eroo: bert grenen bte -X begbeertf.en luffcnenbc atleoncupfcfje rccberffaet tt>tllen,n>ant inrepntcnept leuen p cnbe tngeno^ be erbjowfit bte natue re in alber manieren gljctoupckf,t{p gbepocbert obtfc op bbebbe gjjdept enbcbaer op grjcb!on<ken,of< enbe gbefoben men,cft tn teater fupuergftcnaempt. hcf|apen.(nbe Daet om fooitwbt rjp Caffs.bat csrepn cnbe boet feepben aUe opblafingen 53 enbe crb!tjff ingenomen Stoet van agnus caftus vi attepiaetfen cnbe van iet magnen,bcrmen,bupck enbe merberr.in fomma

wtnben

^SS'faet
Be van

6tr letter nul enbe Mrftycfoc fcrrjcriSept aOe ghenceft Ivem robe bat rcatcrlaoen, ten wercn# oan beg^tnfd bat ifegr)ert goet es btr milten.enbe

bed (oots met n>ijntngenomen. bie nafuerri,(ke rrantkjept oanbenwo ootk erweek( ea(hts 3gnus faet an onber met een peffus g^efebt. toenifleen oft met polepe mg6enomen,oft an fduefaettsoockgoetpermrng6tm6irf^^^^^

Vcttf.
len enDe toe

t)<M Qttutctt ft QiHadf.

jr

(tap. 'ggttff.

amme oeiftiifbe cnc wrmoeDe (f Den gljenefen,ljet fceplt eoth Die efouen

van ben eerforrm enDe va Dat foiiDamtt met mater vtvmtyU enDe Daer op gfjeffreken. 3gmts cajlus es ooclt een fenDerunglje gf>ema6 tfegjjen alle feni/nnigtie gljeDier^S'
ten,(>p oeriaecljf

enDe oer toijft alle flangljen enDe anDerr ouaDe geDierf en an Daercn Daer Ijp ggcfrpf.gHf jsrepet oft g^epsant mo:Df, p gljeneeft alle feken enbe peten van
ootft Dat faet

ten feluen baer op'gfjelept.btjfgelijtr

3lgnus eafus g^eneejl

inghenomen.
enbe fmeeringen

tot verfjertijepf, oer ftopiJKpt.apoftiimatien

fitten

van Der moebere.als

bie

uouroen in Dtoater
eaftus

baer

jjp

va gljefobenes.

met booter oermeng&t.Doen feepDen enDe oergaen -O tot frotll:ng^ent>an Den manneli/chen leDen Daer op g(jelepf. fjjjcen fe^ijf t cotk oan 2(gmis eaftus Dat repfenDe lupDen , Die Daer af een facjrhen 3 citer Ijuer tos^tn,nitt moeDe enmo!Den,noelj gfjeen oerfmertfcept en erijgjjen.

Sie MaDeren oan .3gn6

XXmQmactcftQumadf,
L ttfatfoen. fOIaeheoftalfmenin Die 2(pofe* hen fepf toumatfc.groepetm ma* nierevaneen poomken, ontrent
eens

ap<Qgx>tf.

mans

lengDe oog(j

enDe

tac;liens,Daer aen map f eef ( oeie

fenfangjje fj'aptadjtiglje faee(ite MaDeren, in CmiDDel een rooDac^itff; ff celken rjeprenbe.eft" ourr pepbe fpben in fes oft feuen Deelengjje* fneDen.Die tfegfien een otter fiacn, enDe rontf

mme gljekerft~fi)n,gb>lnck Die MaDeren van

3lgrimonie,DcnmelcIun befe MaDeren feer ge* jek fijn.Sie bloemen maffen f nffcfj Die bla* tieren, enDe groepen wel bp eenarnlang&t
ftre(hens,gfjeli)<kcnDeDn bloepfele

anDen

.Okernofen, an vermen roitgrtien . .Sfaet es plat root enbe maft in ronbe beftehens. Plactfc. macke groepet tn Spacngien ertbe an* tere f)eete lanben feer ouert>Iocbte Jjier te Janbe en mosbet niet gljesonben , ban pp fom*

miglje neerffig^e eruptlitf peppers.

maeke Mcepet (jier te MDe in JjopmaEt.

Ctflaem.
St'f gfcercas moibt geheeten in rietr f fr,

C ^*.

ifnbeanjP>ippcfrateSf.Rhoos.3niatijt Rhus,an fommigljen Ro. 3n Die 3poieken an ben 3(rapefc^en meefters umacfyenbebafr naer ier (e fanbe , an ben J&p> tietters.bie baer mebe (jet leer berfpben op tot manierevan <Spaengien,(5maeke. *r| faet n befen 9Cus, wo:bt g^erjeeten in riet; r*s'<>ixiTxH enbe {(vleit rythros.^n iatifti Rhus obfoniomm. ie blabcren |eeten in @rier; ft &>e*ofti*& 3n-ati(n Rhuscoriaria, enbe baer mebe mereken bie oan paengien enbe %iatitn bat leer.geujckmen ier u lanbe mrt Die feosffen van ben (Speken roemen.
.

H&atuttt. Sie Bfaberen,fap enbe faet anumac^ fi;n eout n ben

'j5t tol in ben bet ben,n natueren feer

itcttbl grrtf,enb< bJCW

tfamen freehenbe.

Cca^tcnomUingije.

t><ttt(Sdtfltel?Ottt
enDe Daer
epf

(tap. ggtnf;

fc'cfr;

Sie BtaDere n ati umacb fijn van eradjfen enDe wcrelnglje,

Der acacia gelticli, 2t

om

foo ffelpen fp ooc De loop Des bupc);,Die ottercioeDtge na;uci l!)<he ctanth

bloetganeh.in water eft wijn gefoDen en gcD:or.chcn. mater Daer Defe blaDeren tn gljefoDen fijn ftclpt ooeh Den loop Drs oupcr enDe Den 25 rooDen ltcftaem,an onDer met een elpferiegpefeDt.of t alfmen Daer tn baDet , (jet ven

an Den wouwen enDe alle

ooeh Die (oopenbe oo:en Daer in geDjuppt.enDe maecht Dj fai;? fwert Ijl Daer meDe gfiewaffcfym woDt Sfaet van toumacfj in Die fpijfen gljeMupct ffelpt ooeh Dijjgljeuje): alle loop De &uper,DatrooDemelijoen,enDeloetan Die wouwen (onerlinghe Die witte. Sfcluc faet op alie oetfe^e gljeflag&en, gljeuaUen,gI>e|tootcn gtjequeffen wonDen, J
twoocljf

,'

en&etK?l gelept, befcfjermf Die felue win alle t>erlji<ting,apo|turnatien,eii fweeringc. Sfaef win umacb. met epehen holen gefoo(en,gfcenee| enDe oerDioocijt Die |'pee; Q: tien Daer atn g(je|rehe n. < fe lite Doet ooeh Dat water Daer Die blaDeren of t tfaet in qfott

foDen pjnjalfmcnfe Daer meDe waffc^et.

Van <&alif[it\)Ot.
Glycyrdiia hiza. Radix dulcis,

dap. Qgpiifc
Glycyrhiza communis. Radix Scythicj,

aluffiejow.

be tnepn (9auf|ef}out.

I^^^i

,mmniermn<lrpnbclleW.n^

' fwer fcoocft,Daer en nuffen ant,Mtla*ttm maUaMata fft^tn ffeelhen im een 8 tocjn^ anlenttTeue >" wel f? enDe waffen aeThen*, en eren, n < > fl Mat , D.e tuffdjen so(< to:te fteelftene ^

mmtmoa
.n

m ^"iccm

D'cfcf .

t)<m cSaUtfltcl)dttt.

<*p, $&.
.

baurcftens oergacrf.in bic twlcfteplatcicfciicb. faetbcftcfcn lept ie treifcl esrceH faneft,an binnen ge f l,an bupten b:upn Der e Wiaen troitcle an.fatfccnf niet fecr cngjjclijcft,macran fmaeefte fnet. * van aUiffteftout wiDtmen ooeft nocb een anDer gfeffacljf Drceleh Den vceiglje* f<ie f n van fcfr n enDe bfaDeren gf>cfijeft es Sic bloemen oft Ijaurchc ns van oefen
.

ntra(fenniettf(jmeninmanierenf>oUchene. > maetn'an"enlan(;aenDiinne(teeihes in manieren van areftens , gbelijcft aen Die alcga enDe reilDe >8itfcn. ie monden van oefen en fijn ooeft niet rrc^t , inaer ficbbcn ceel taelten Die Dweers oucr enoe uer mafeanDeren roaffen.Die van buptcn bnipViactjticf}, van binnen geclacfjiicfj cnDcati fmaeefte ooeft fuetfijn,gfklijeft DitiroMelen oanDcnanDcren.

C
i

plaetrc.

ffiaUifficftout roaff als

foftonDcs

febjiift in

at

anbertiwDt

in 3ta(ien en lof

ponto enDe dappaboef. fom plaetfen van uptfcfjIanDtgljefenenJ

i<t te (anDe en groepet niet Dan in Der ctuptlt'rf ebbers tjouen Daer gjjeplant rooiDt, cnDe bat freecDe es meer gfcemepn enDe bjer te lanDe beft behent. fl[ tErjt.
alltfficljout bloepet in -f)opmacnt enDe in Den

^eif j

foo tr-s&t fijn faei rijp.

|f/I3acm.
allifficfjout tmf,erjee<mriccxyx<ufjStf Glycyrrhiza

3n -Catifn Dulcis

adix,

*nDuldridix.3nDie2fpo!eltenLiquiritia.
9tiglice,9tigeli(ie

-"jOOCbDltptfcb

<5ufejjolt$,

BnSfj*

tpurtjfl.Jn }?eerDuptfrt; vouet&out aQifftljout enDe Saieffi^out.

<s

^njrane^oi

yjrrciiliffe.

atieritcg&eflacbt es Die Glycyrrhiza Die t>an tofcoiiDes befereuen roo:Dr,cnD macb ivelgenaempf ttJOlDen Glycyrrhiza vera Oft Glycyrrhiza Diofcoridij. at atlDer geflac^t es Die Glycyrrhiza communis oft Glycyrrhiza Germanict.Die in bit 2fvoteken6ierte(anDemeeftg|jebjiip(h(n'o:Dt.e flesDievro!(elDie an^eop:a< flu<ntuJ)Ri!fi? enDe ivmyxwu* genaempt tvojDtcnDetun piintue R.adc.Scythiiv-(iw ce ooeft Die nwicl Die foipQ. Alimos fonDer afpiratie gr}cnaemt es.
:

@aHi(|cf}oiU es mibbclmaticb

tw m enDe webttelj t>an tiatueren.

f Batatte.

tbctclu'naljc. t'creo'.telen t>an@a(l!fficr)out erfucten Die rouire boifle enDe fteele, openen enDe 7L< wrfuetcn Die er ff opie enDe rlaDcn longbcnc,b!engt)cn Den {joefl tol rijpiefjcpt.cnDe

fCracljtcn

toenbieflupmenloffen,alfmenfeftnoiitenbeinDtnmtiangbetiji6<' ! i<-' Sf< |u* D < t ootft tfap van Den reenden tn Der feluer manieren gfcebmpeht. Het Den fcliten epnDe.feo maecftiment in fommigrje eloofferen van foliant , borf CS eoeeften an Den fape v& auffie&oitf, m^ engebcer enDe anDere fpeeie Daer toe eer mengjjt,Die alleen goet fijn tot Den wrouDerDenenbe eouDen fcoeft, enDe Dpcrgrjelijekf gr)ebeften t>an Der longbene enDe boifie. ie rcoitel van aHiffiehout oerflaet ooeft Den bozft enbe wroerfefy Die Diooge en> De verbjtfe magfie.enDe C6 goet tot Die (jeetc gebjehen t>an Der leucre, Den monf ge* f ouDen off gljcfoDcn enDe g (jeDeneftcri. ie felue rooitel gtjenceft ooeft Die ftreering^en an Den meren enDe feosf t&eDt)an Der blafen.enDe werfuet Die feerpfept enDe Dat fmerten an Der :ine, in rcater gefoDen rnDe DiefttwU gt}eD:ontlien. ie troitel wan aDiffiefout met ue nieb wrmengrjf.han ocelt gfenefen , als piu nius febjft Die wttrenDigf t'deera tien enDe fweeringt)en Daer op ghelept. 3n fomma Die ttwtcl ean aKiffiei}oii(,enDe Dijfg^elijer ooe Dat fap Daer af.es cen$ eerfncf enDe.werfaeejtenDe enDe ooeh ^eplfame meDeepne , fonDerlingrje goet enDe be* quaem Der bo:f(en,longr]ene,lenDenen, nieren enDe blafe.
;

Van Xfyamnu*.
9t{amnu
als iofeoJiDes
fcftiiift

dop.

cv^t^.
langac$fig(>c vttit blat eer*

C Cgheflacljt.
es DjpeDerlepr.

en met

Van X\)<tmnu6.
tcrhene.Smece met
rotttcn.en&c t>erbc

(tap.

gig, g
Rhamni tertia Tpccin.

to'ct>ff;

met ron&acfjttgrje blaoerhene.

c fatfoert,

Rhamni (ccunda Tpecin.

3tnc tic gbeflacljicn san'ttfjamnue ft/n fcoutacbttge gcwulfcn, etc a(e SiofcoJiffs ftcftenbe botenen rcaffcn.gb/lneh en ferijf t eel rechte lachen fce&ben.pacr ti feerpe

btctaeftenwn witte bag&eboten. xjrfac^ftgf Mabciv > ierftegbefadjf an 9Ci>amnu8 beeft eie (anglje fmaeteere Jtene.tufrcbenbtewelckelang&cb^rbcfcerpcbotencntjoottcomen. rceebe gbeflcb,f beef ( langbe fmaUe unttc Maberhe ne ben Uatntn van olmen
.

van fatfeene met fer ong&elijeh'macr wel mmbcre ,

ftehcnbe&o!eftcn8oottcomcn.
5

(uffcfc.cn bit wclcfte elcpne eotte

blaberftes, van vemtn ttupn ronbc ene febjer btcebacrittgbe cfene bere Beeft en fijn niet foo enbe wat na'er bat root frechenbe. >ie botenen an befen gbtftocbfc Noemen fijn geef, Ste gtjeflacbje t>cn ictffc van botenen bte root oft foo ftereh al gbdncfc cen n>o# crgacn,foo olgljf bic wttefct bic heet e* , febjer a(8
.

acbiickenbe

f?

fJBlaetfe, oenbebaertnle^t bat fact. *-&** 3)tofco:tbc al * ttfjamnus groeet in Mc fcagfjen cnDe Ijcggljen
i

WW-

bekent. Sterfte .heflacbt en ee hier te lanbe niet cnbe bu.,nen ontrent b.e|e Mfchcn b.e cv 'nctitm lanbe bier te

SnSi

ean7enfo.ocrl.ngbe oerDe wotbt bier

m ^r.bc'ren,brt tot 1Jj&?^*&ffib>uengb>onben.

te

lanbein fommigb' anptlwf^tbtte

CJfartn.

lf gbefTacfjt oft manfer van

bar}f,<nwt>t g&cb/ctcn tn rtcc;

/^-. 3" *<"

u|

iijnRhamn U ..3n9ieapotefcerlccfton&ekent.

gg

3?mw

ft<
([j&atuere.

SMe

fclaDeren van

OC^arrmue fijn :ooge tot in Den (n>t>n gr f 6f ,

JrnUe

Ut tot

in De n ierften wicbmelrjck.

f Ctacljt en aercfetnglje.
Sic MaDeren an OC&amnus ggene jen Dat wilDt oicr, en&c
te nDe
ftt>e crtng&en,clcpn
'

peDttringrjen bit veo:t$ 3J

ghefiooten enDe Dacr op gljclcpt

t><m 2U$nbeftett.
SXfivjnfce (eti

<?. ggg.'
(olutiuns recentior.

f
5

Cfatfoen
bo:en,

Rhamnus

^e

atijn&efm twen.

<yicnj0'>Ji*-J

y>

e en neer fcoomacljiicr}
prupchtn
outvtle t bet n Di<k fijn.

|get<6, trprns
j'

vO<mt>cu>c((It Djfcoitt

fcinnen gcelachiicr> ec, enDe

Mc

fcotf*

fenca(aniel>Htpn Den fcojftm ten herfelaers fcfyet gljedjck Sic' <a(henr3e6t>en fcerpe rjcrDe (cftenDe
.

vanm

6e!cnen,enbe t<icr aen rcaffen ronto cfyige MaDerfccne DenMaDcrcoan rwDen appei&oomen van fatfoene
tt>at gclt'jdt

maer minDcre. Sic Uot

enDe Daet naer o(gcn
freert fijn,

hens

fijn tril

elepne ronDacrjfige btfitkes bieierft

grucncnDe nacrmaele

C jsiaetfe.
Sic
SCrjijnbeficn

lanDe atn bic

maffen fyn te cantcn a De pc IDen.cn

en in Die fragljcn.

san Den

t>of[cf>en

te

SXfijnfccficn

Moepen in Den
foo
tt>o:<>

SDepc enDe

m Den

Jpjcrffi

SenDiewucrjienriip.

f $aeffl.
Sefe bojen trwDt
Stljijnbcften Do:cn
fjt'cr

te

fan&e

g&cnacmpt.

3u

Dal ts SCBecrjDoien om bat pj M; Den reegen n>a(. 3n afijn van fommigf Rhamnus folutiuu, lp reeeken naem top Den fclucn willen laten, aengcfien Dat ons gfcen ar.Dci e naemen
Jjoocrjbuptfcl}

Beg^eDcm

met Den Strjamnus an S5iofeo!i6ee off san gfytovfyaftua grjecne gbeiiitheniflfcen ccft,enDe baer cm 00c geen opsecpje SKrVam* mtecnee. Jn 3'alien rro:DtDcfc DoJcn gfcefteetcnspinoMerio.cnDc vanfommigrjcn Spinoceruino.Spinguerzo.CnDC OanTOakrillS SoiDueCeruifpina. S)ic witeljten rooiDcn in ^taiant OtjjijnBefien Dat ce in iatijn Baccae Rhenana g(j< nacmpt.om Dat fp ontrent Den t^ijn eelgeonDen woDen. 3" ootfeDnptfcfe 5w
teften; en fijn,r)oe n>cl nctfyani; Dal rjp

gjjebo:n becr.onD Berfenbcet.

f $atuere.
JXpn&efcn fijn roerm enDe Dioogbc
tot th

&cn ttweben gfaeDt.

q Cracljt en niercfeingljc.
Str3ijnf)efleningr}enomenpttrgcien ficrcJutijck DuerDcn ramctganeltrnbcfagrjfn^

of Die'taepc fiijmachtigfie flupfrfen.enDc Die geelc trjolenjclie otrjtie|eDen,maer tfelue nDoen fp met Dan mecfottfe enDe groot gr}eelt, alfoo Dat, fp fyt licr?aeroatrt'fft
menfefee fyei

ia ueren.cnbe DutPile tot bjaften pcrrccclitn.g Dierjen.Daer om met. m*

grjcg&eum

^5>
Vanvoittt ^aofozboizn.
.

ap. pj$$\;

x>'c%

S3egetten,Ban Den fierche n tonghen touwen Bo:p(ttBen,Bte Iteuer rjuer geit Ban fiucr lic^tfm jyaren.)enir>cecItenenDe ouferelten IttnBen fijn Befe&efin mus Ijuergfie*

welWgjje esflcjjt fecr i'caBcdick (Snbe foo veel te meer Bat nocf? ter fijt niet bevonben tn es.baermtii Wc |>(ik tnebc fube inoghcn coirtgeren oft beteren. Jet Befe beften eer fp rijp fijn, tnaitipn water gFJewepelu fooverwelmenfcr;... oon<g gcel,enbe als fij rijp fijn grueri.enbe ban rtwBt ban afbit vertvegpjemaeclu Wemcnm onfetale oapgrttenenBctn Jp>oocr}i>uptfch (Safftgruennarmpt.

Van voittt <^aofl?ebojctt,

V tEfatfoen,
3
witte .fjageBote binft
Bsckroilis

(tap.

$$>$

OxpcanchaDiolcoridis. Bltte JlaaUboXtl.

neer cnBctvaff

csom,t'n een vcriserrrf.tn

maniere van r)ag,fom* -=(tj(e waft fit) tcomtwj6^ recfjt op, enbe fan n>o:bt Ijp 6oogfjc '' enDe peerboom, gjjijclt een tviibe
ertjeftt Btdiacljftglje flrupclicn,

met

ft&verwtge

fcellen bccleef.

Sie tac*

hen' rootbcn ooek fom;i|fs ("eer landt We enBere((jt fonbeiltngrje alt 6

ag(jentt>a|t, enbe fijn

met langfitn

feerpen (fekenben botenen befet.ie

ilabercn

rontfom* me Diep gefncben.Sie~Mocmkc6 fjtt

fijn btecbatljticr)
rit fcer tvel

ricckenbe,ben kerfcri en*

Be pttinm bloemen van fatfoenege* Iijck,naer6en tvelcken We vtucjjten olg&en Bat ronBe rccBc bcfekcnd
ftjn.!Oierro:fclcn Ijrbbc

wel

tacheri

en reafjen Biep

tn Ber eerBen.

fjMaetfe
.fjagljeBoten waf? tn Bie a$cri <n bie canten van Ben velBen enBe

anBen (jouen, enBein We beffcfjen.

<gnb( f e |jwr
JP)9
te

lanBe

feer

gljemepn.

Hof liet tn Ben

<33cetK, en'&e Bie

te/eltens tvotBen

m ben ^>erf(l rijp.

S^Ami* 3n Latijn Spinaacuu. ^foatmii

Defe BosentrotB^ gefieetentnrif<f

cnBe Bat ter(te geflatgf

van Amyrbcris b
te

*>^*3 n $^WMf**
cnn ferm e* Rubus can enBe
ei,

e-nBeWtfe^jntooeUirl
&aer f>ecpF>saftue af

fpne Bie ^tr- Bat

fe^ijtjft.lib.j.capjS. *"

0u tutte,
tfamc

fe tefliK v /jagfienBotc

fijn

verbtoogSrnbe

trcdicn** ttatueren.

3iebefelten6varibefenbeningenomen(telpenBenfcopBe6PU

W ,enB.e.[o2{

8enBen peen enbe Bat araiteel8&ebjncl.

g^

>'c&

t>Att35ttCboom.

ap. gggtj,

C Cgljeflacljt.
i

uerbeom f6 twe ccrlcpc ,root enDe clepne.Die tcp&e rjter te lanDe g^emepn fijn. Buxus. QSucrboom. fll Cfatlbm. !jr>3f groofe vuer bo re ren ft rjo groot*
2L/achtic5 boS.rjebbenbe Dickel}erDe flrupc,!^ ^ ken Die tol cclDcr|janDe wercken enDetnftru* mcntrn beauaem fijn want Dit (jout cis bid}'.
vaft.hert.enDe (act (jent fccr Wel wertken, en* 6e in alle manieren fnuDen enDc vuegfjcn, cn<A

De Daer en beucn foo

alfoo Dattet met

oot feer gjjeDuerict}, \ liefciehjck en verrot of t en ver

ccjl

gaet.(nDe Defe \u(;boom (jeeft vele ert>e Dicke tackcn g&clijck anDere boomcn Die be* leet fljit met vee Dowkcrgrucnc bzecDattuigc 6laDerkchs,Die met en verwekkeren oftaf en vaUcnjinaev alfoo wel tfwimer* als tjeernera ie bloemen groepen lufiejjcn grttert blijutn
.

Die blaDeren aen Die

enDe Daer naer volgbi Dat fact,Dwrlelt fwert es enDe be floten waf in een ront [wpfken, gfcelnckcen
rijfkens,

Dunne

te:ianCcr faet groot.

ie
oe^'Klj

cfepne "2>itc/bo es een neer clepn booV

gema6 met veel cuer twee voct (wel} waffenDe , maet met fijtim ouervloeDigljcn Dunnen rij|kens,Die mee(l van Derwojtele, fomtijts van een elcr.n ffrupcken voo:tcomen,
(jon Dickwils feer facet wtb:epDcnDe.ic bla> Deren wan Defen fijn lieJjtgruenDer.ronDerefl wat minDer Dan Dte blaDeren van Den grootte nDrr* ootk Denoo!g^efereueng|eli|ek.
1 plaetfc. SSuerbeem groepct gheerne ontrent fcooglje gljcbercfctcn op couDe plaetfen,g|e(t;ek ontrent Dieg&ebercijtcnnDewilDermffrnvan roitferlant, Daer p veel ggeoonDen
woDt..>ier te lanDe

wDen Die grjcflacfycn in Die (jouen gcplanf.

3J?eertc .(JnDe fo bl

<Sujb6m bteepe f ontrent piekeUc enDe fijn faet in femmige (anDcn rijp.
i

fy rfff joo to:lc

<>uerbeciii
.

weiDt gebeten in riee; *i..

3" fattin Buxus. 3n jFjoo$tmpt fc%

<

QMirbaum 3n Jrancfcois
nen

cups

man palmboom, enDe Dat om

van Den gfcemep* Datmen Die rijfkens enDe mepkens van Defen gb>
.

Jjier te lanDe 2>u<;boom,enDe

waffe, op Den palmfonDacfc. in Die kcreke Diaecbt.

at clepn g&efiacJjirooDi van

iatljn Humibuxui.

feromigen gfje^eetenm re;x/iT|0-

ie MaDeren van SSuejrboom

fijn

roerm Dsoocfj tnbt ffamen treckenDr van natu

ren.Dwelck hcurcn fmaeek elaerliiek

Setvijff

ttacfttentt)eK6ing5e. QSucrboom en fceeft inDer meDeeijneng^een g^ebmpek , enDe vanfijntvercWngge:

rn tro:Dt bp Den ouDers off anDere erperte meeff ere niet fonDalintr g^efcreuen beuon> Den,nod!tan6 joo mien fommige vjouwen oft anDere ongeleerDe Die'^uer onDerroin* Den raet te gbeuen tot fieekten Die fp niet en kennen, Die foppeken6 van Den 3>ue ;bo5 mgfteuen Den grenen Die van Die pcpelfit g^eflag^en fijn Dat tfeg&en reftne es, want

y&Mff

CuCSuctboom en e* niet aflc quaet

oo:
t>c

vm Die (jcrffcnen ingenomen, maer oodt

fcrijucn Dat

feer

quacf

felue Dicmifc gficr ohc n.

ominigfie
gfjctpeycftf fel

gfjeleerDe Decs

(if (6

Mc DlaDeren an QSturboom in (ecg* <&

fcaV ge el maften.alfmen troeft Daer mcDe waffc^t.

X)<tn^ttc^b02Ctt,

Gap. .
FyxicanthaLyciumex Matthiolo.
"-iicrtccn.

t Cfatfocn.
1

3c

SSticrDojen c cen

boem
on*

Den <2ucrboom mee

gclijelt.gu geeft

feer

wie

Diche tat*

oefen lanelt I of( langper.enDc Dacr acronD* djiigrje Diche MaDerltcns, Den blaDeren nii ^uc;6oomsljelti(h, enDe mlfcfscn Die feluc feerpe |chenDc Docncn Sie bloem*

hen ,

vijf of t fee

'

Itens

eomen

ooeft tuffetjen Die

blaDer oo:t

ene Daer naer oolggrt tfact Dat firett enDe rent es,ontrent een peper cosen groot. >ie wortelen fijn fjoulacfyicb. enDe nuffen tvijtV
tsigbefpiept.

33an Den tacrhens enbewocfliensan

enDe Daer naer Dcfe <3ucv6o:en gftemeclu
rtftffoDen.oftvanDenfaDcrotgeperft.ftwDi iucium gnemaecht , Droclch gier voos;

Dal

tijtB in

Der mcDecynen groot gljebrujiehi^

ijefiaDifcccft.

<SttcrDo!en toajl in appaDorfen enDe leden, enDe tot fom plaetfin wandalten

enDe van Salmaticn

nocrj (er
lijf

.ier te lanDees &jj

onbeken!.

f 0aem.
SefeDoientrosDt $eeeten in rfee; W<wJH9tU&|/ Jn l afijn Pyxacamha 56eop^sa(lU6 vm^? tnDcLycium.

&M

Dat

ets

BiKusafinina.

$n

5?tDuptfcr> joc>

tnat^^toel^uerDosen gfcenaempt moi> Den wier Den rieerfen naem pyxacamha.

, enDe tfamen fubftantien van wrtwcB6nr,(UMfl 4<fum <6

f $atue.

treeltenDc Is

mA <w

lenttefept.

jtmDi[ttdtt Den

gr Ccacfat en ttietcfeinstj. s . n. S&iterDe'en 21 Den faDe van van rooitclkene cft enDe MOhnB

cft

van binnen tlu^cme

^^'g;

m(6rt

M CM * ^fenDc enDe

(fine,

wtafoaiwcn ent>e fcoeekenvan Den

oogfcen.

,^a(.

0J&
f
Tfatfoen.
maniere
Doie*
Agrifulium,
Jjjtlljt.

%>01fl ma(? Btekwil6 in

Svan fcaglKn jmi* anBer

Incn.fomttjts oock recbt op, en* SDewoiPt-gtoote 009(2* ^>oc"' ? mcn met Bieke ffruptken enBe

ta(ken,vanBenwe(eken (jetfcout frer^nf enBe fwaeres.inBwatrr ftnckenBe gcltjtk Bat oitf van ^nBien, Be wekken t>j Jjiilft !)ou(iMcnfien ntetfeer ongfkUtk en es. ie MaBer va -)ulfi fijn Btck en nrt,on< trent f c n Xaurus MaDt groot maer m$ vsU\ Ijoeeken , Die feerpe enBe pchfnfre Bosenen

Dtag^eh

befeBt, enBe Defe blaBeren Mijtten ^

ooekt'fcomers enDe tfwmtersgruengefrjck Die <25uerbooms enDe iaurusbcomsbfa* Deren.enBe en verwekkeren niet liehteltje* hen.Sievmt&tvanJulfl ftjnronBebe fiekens.ontrent ten <twu groot, van ver*
tpen reot.van fmaetke onltefelijch. JSlartfe. jf>u(jl a ff Ijie r te laDe op rouwe

emfy *

touDe plaetfen,bp D wege en tn Me

boffebj.

-Oulft fijn in ben Jjerfft rijp, enDe Mijtten nocb. langde Baer naer ffaen fonDcr afvallen.

ie

oefteftens

van

j0aem,
jhulftwoiDinvicrtnvan fommtg^en

"-

gljefccctenin

laiiin Rufcustylucite.jin Jrantjjets wosDt jjp a's OTattfctolu ftriift Agrifoiium 3n Jtaitf ttefjpalmen. oBer Duptfcb 'BalPPifel Bte tn riet; pitmua wan Aquifoli B:e te wel ftne fanBe /)ul(t.gn&e frijnt en es met Bj Aquifohum Dat fept.OJaer u$a als i ; fceot-otus to;ot glienaempt ye gljenaempt es als jnmm* l<e-i)T' !>( er tn fteophtaffus Tiy-&Kf van wal gr fcbjint mepnen.tfnDe l& louimia.be Iib.Kvif.op viij J?ocfjooek been Paliurus va eop^afiue,Bie alttiigt ut (.

rtetr,Sfi^e l<i W'*<" w,n genatml ->o t .90U (lotton -V 00t^*

Wie

lijekentfle te

hebb

mj

Dte

<$,<(. Oxvacanthus

HBatuere,
ie befttkens an J^ulff fijn wei m van
-

natueren.

vijf

Cracl)ten)cttfetngr)e. frn' t< Ben^)i!lft,r''t te fcebbenevan emmgbe 61e fitter vermeten erperientte tamer* Dat enDe eclita, |p tfeg&enbat jpulftingftmomfn.goet ftin befiekens van
'.
.

mcPf -o vogelen Bte Baer men gljemaecht , teer wotDt #an DcnfcMffen van ..,.,. anaf>t,waerafBat Bte maniere van maken bekent gfceneecfe. es. gbebttitjeltt omBie reou a, ^ul(l,wo:Ben Ben van taerkens iong&e ie MaDerenenBf n> pwl anBere wen meDe te oaaben,gbelt|tkmen in ourgoingten enBe femmigbe ^)uljt nut 35 van kunnen wp en anBers neemt.lnBe toe Baer Bie ftekenBe palmen enwotDt. ntetg^ebtuptkt mrBeepnen Der Bat (jpin fcfjjijuoi,"engheften
-fjulff

aanch Doen hebben.

.',,

Van Appelen.

(lap.

wm>met ileoi *a
.

Pi

,3e gfieflat^ten enBe manieren

EgUeflactjt. Cvan Appelen

fijn feer veelBerlepe,

fatfone,macrcochnfmal grcoitt fnBf xrt(n{rf(f}Ben,fllfco

Batw

niet

en as.Me bic g&effarfr en te oer telene.gfielif eht ooch an glieenen nooDe ert rs.aen^rtefienoatBiebcioinenBaerDte 2f?pelen op groepen.fcfjier nratcinrrcnghc^ lijcit fjn.crtiie Batmen atle j'ooiien enBe manieren van 3ppelen Iwn foinghcn efi uue gften (o; futiel gfieflac%ien,Biene nBe (o( erelaringe an hjuct Ber natucre ciBe crac!^ te weten in fiiftcjucrci iwingenBe oft ifamen iredtenBe.tpaieracfjtiglK, enBe 2(cpr ien Bie f ufTcrjenBefenanmiBBe Ie fijn,
licfet

C Cfatfoett*

Malus.

appelboom*
;

!J">3 C

appeldoornen n>o$Ben

- / meeffj metier tift, al fjooglje Bicke 6oomen,B:agrjcnBeeei rot*

i

>

(Xfr5/Qj

^5SlN3?%li

grjcfpi^Pf enBe Buer een waf]fen* De lachen. ie MaBercfijngruen

ronBaci}ticf>,renBrr
tien $>eerooiiien,

ban

tloof van

enBe

eneomen in twBcrom van m'ftnrovoosf :e

ffrointers,
.

oergaen Ben TOei;e

fp

Bloemen fijn meeft tril aen font* mtglje 3ppcU>oomcneocft h)fer< n>icl>root,BiewcI)f fijn tont vd
,

tnemgerlrpe fatfoene, eoluer enBe fmarch alft t>oo:fept ets. (SnBe in omBBci uan Den jeluen liggbcn
fottpn faBcn in jjerBe scDcftns
Befloien.

f jlaetfc.
2(ppei&oomen

nwBen
i;

in Sic

toomgaeiBenenBe ooehin We [10? tien geplant, enBe f fijngetrne

in goeBcn wetten gronBt.

f %$U
Sic 3ppeU)oomrn Moe?
[ in Karfie van
ginfe(
ti>o;Ben
Stpjifl, oft

meeft

in (6e*

van

Scepe.

ie vmelSien

fomrijpin ^otnrJaft,foitt
>

tni>gf.ftmact BiealB<rfpacBfe
n.$>erfftmaenc.
(I liacttt.

te2ippelt>eomtt>o:Bt ge6ee(enin riee;^x/.3>i iaiijn Malus enBe Pomus.3ri

^oc>cr;t>u!)tfc63lpffe(6aum.^n5rant6oiengVommier.ieOTUt6(woj6fgenaemt in riecr ^ou.3n iafn pomum enBe Malum 3n ^>wdjBytfc^ 3pffef . 3" 7i<"i liup(fcfjappel.3n3raite5oi6rng}5omme.
.

f/Batneti 2We 3fppeic ft tri cou( en otfettcfe va natueren,nocf-teTs bit (ent meer bie anbatl te fttere fijn meet verB:eogIjcBe,fonBeriinge bk nnmgjjcnBe enBe tfamen (reenen* eeva" fmaeehe fijn.icfue(e fijn min eottunBe fcfyer mtDBefotaiicfj en gfcetemperf.

ie water acljtigfie fijn

fuffeben BcpBen

Die alBervoeljiuiffe.fonBcrlinge Bie niet fuer oft fuef.maer

van fmaeeftegbemenglt fijn.

*>ei

fCratljtettbeEcfetnglje. enBe tfamtn (ree* 3?pefen verfoeien Bie fieete maahe.fonDerltngbe Diefueraew Ijeete eoitfen enBeanBere uanfm.iethei1|n,eriDcmogr;iniftet.:p<httt>o!em JtcnBe anBcre feo fjn fp Ber mageen Brr maf n,rn tfegen Ben Bo:ff, maer
Rillingen

van

iactmakenDetrmBcn enBe opMafingfien in Ben Bupcft. ht^ten en BciHtcntngenomm,Boen eom ^ppelcgcbjaBen en (gtiere

vw

lamcrganelifceWfn.

S3S

mm

faecljtrti

<9

tfc&j.Vci 2fa*cgfe appttt (timent tri imotril<t.w$?i.

3ppcIen\>oe: fptjfe ingiKnomcngljeucn cfepnt>octfeI, cnBe Dat fclucrcatcracrjtterjiE in Wc magbeen cr anBercnin uaBe vefyt t M>t niet a.oct,ttMm fp crBcrucn terftom
ticficBen.fonDerlmsftr Bic feer roatcracrjttcl} fijn. ie btaBcrc an3ppelboomen mogen gelept roojB op
fwillingen.eit

Mc

t'erft

bcgljinncnBe tttt !D

op Bic

erfcfy:

toonBe.om

te beletten Bic

wrljitting cnBe apo|iumatien.

VaZvamstt appelc Cttroenc eit Ctmoenc. <...

fl

Cgjcflflcljt.

JT^fe appelen

Bic

oner Ben

naem Citnum van Ben ouBere erfiaen woibi fijn n

2^tcriioi!)erl)>inBe,anBentt!elchenB(itterftegcf(ac^gftccetcntt)o:Btataen< Citroenen. v fit appel. tceBe"itmoenen.^BcrBc Malus citria cum Malis trium gencrum.

Sic boomen

C Cfatfoen. araengie appelen,

Baer Bic

2lraengte appelboom.

Citroenen cnBe limoenen op groepen, tpaf* fenrccbtopg&elijth anBere boomen cnBe rjebbcnecl gtuene tachf, Baer tot fommi* gcplaetfcn acn tvaffen (icnfcc ftchenBc Bo renen.SicblaBcrcn fijn gr iif cnBc Bieh,Ben
iaitrue boom* blaBcrcn niet feer onge'tjch. Sic wu(f>tcn Rebben Bicke fcojffen en fijn van binn met daer BuerfcfyjncnBe merd}, Bat vol fap6 es gljerwlt, cnBc Bact tufferjen
groepcf Bat
i

fact.'

&it araengie appelen

fe'n,>an

fijn

ront

gij efijelt

g^cmepne appc(cn,cnBe Rebben

Bt'elte

fco:f>

buptcn in ft gruen cnBe naermaele ^ fefp rijp fijn, fdjoon Mupn gcclgfjcfijtk offeraen, t>an binnenrolt cnBe oofadv/
.Snieicrjce claer cnBe ol fape Bat

tt'dj.

ee( appelen fucree.enBein fommig fuet. 3faet c fefyer gbciijdt een<Sencco:en-

grco(,an fmacchebitter.
*

Sic limoenen

fijn langrjer

ne Ban Bic araengte appelen ,

tjcelblcecltcr

anfatfoe* anBere bttcr

fact e*

niet fcerong^elijcft, Ijiter feosffen fijn oeft

cnBc BunBer

cii Jticr

feer clepn.

gelijtk 2" on/ landt, fdjier fijn ! commerenoft langer, fturr feojffen fijn

Citroenen

Biek an buptcn geelofl btnne wit. mcrcrj re claer g$eltjch tbinnenfte canBaracn* gt'e appelf.cn Baer in lept Bat fact, Ben faBe

san Ben felitf araengien n$

feer ongelijcft.

fBlaetfc
3<alic,

Scfc ndjKn grocp in

Spaen

bcwaert tro:Bcn t>an Die tefptrcl coo:f,Brt .maerfpcnbzcng6engr,cenwH<r,tcn cowBccnBc Ban ooeh noefc feer feiBcn.

ie boom Bacr Befe witcften ot> roaflen wo:Dt grjcr}cctcn iatil'n Malus medica,cnBc Malus' Wtrij. Sic mud>ten nwBen met cenen grjcmcpncn nmin Latijn Maia ciu-ia an Ben ouBcr* gtjenacmt.
:

m neer ^.^..3
.

*'J*JiL r^^,(n^m

**

3f cngie appcfen.^njrancljoispomr D'^jcngrs.Jn pacnfcb 5a ran j<>6. nDe Dcfe nacmen fcjtjnen red geeomen fijn van Den nacm Nerantzium.Daet!
5?ri)H!)(f
Defe appelen >ooMtjt6mcDegfjenaempt fijn s&ereeefl ale'ftUanba fcfctjft * reeeDe gl)cflacb.f reo:Dt fytttt fanDe gebeten bic Slpoteftc Limon enDe Malum

pat irrflc g&eflacljt reo:Df oocft geficcten van DE oitDers in neer xc^v^v chry* fomelon. jn iatljtt Aureum malum CnDe Malum herpericum,an fotlimtgtcn oocft Neranw zium,nv> ter fijt Malum Anarantium enDe Arantium.^n -Oooc^uptfcfj j)cmfian(jcn. Jn

Va JttAccfte ppel todetr tnCimm&L&QgpL vcgp

limonium.3nu(fc^imoencn. ^ngrancfiois limem. <nbcbuaf>cflatbiwoibt

ge&cefen in 3<alten ais antemus Sftufa fdjnjft citrium malum. Hbctbea,eflacf)t rcoiDt gcfjteten Cedromeion.enDe Ijicr (e lanDe genacmf citrones 5 fntfMacitria.3n^)oo^t)U!)(fc^e:i(nn<iten.3n??eeri>uptfc^g:i(rcen(n.3ngron* cIjoisOEKrons. <DeDefe wuc&ten rcoiDen m^talien -ftmoncs ghefiecten, als Sic

fcmeOTufafepi. fBatuere. ie fcoiffc van oefen appelen 6 rernn enDe Dioogfje san natoeren.
>( pinnenje mercr? enDe fap es teut enDe Dioogfce <of in Den betbcn gracBt. <factesreerm enDe Djooglje tot in Den irceeDcn, enDe angfjclijcfte~namcrc fcfyer oocft bi< MaDeren ean Den 6oomcn.
fijn

t ttatlitetiitomtiintfie.
fap van Oefen appelen ettfce Bat bmnmjic ban bat faoin cs.fonDerfingfie van ben 3
2(rengie appelen.es feer goef tfcgftcn alle feiu'jnntgje cojrupticn , enDe (fegen Die vu filenttale enDe anDere geete coit fen.r nDc f>ereaerf enDe fcefccrmt Den menfc niet aU
leen

ban af,maer g^eneefl oocft

|tercftt oocft

bic feltie fceftten.

Dat r)erte,cnDr fcouen al Den erop an Der mag^cn.enDe Daer 23 cmfoog^enefetooekaneflaureterjejjt^enaut^eijt, nja!g5tng6e,6!aftenenDe[M(henm Me ^eete co!tfcn,oft anDere Dperglnlncfte ficeftten Daer Die mage te lijDen Jjceft. te fchte wueten enDe jjusr fap.vcrflacn oocft D*n Do:(l,enDe maften appetijt enDe

Sfelue fap

lufi

om eten.

@i)>ope van Den fape wan Defen wutrjf en gljcmaccfti, es vc\ trachten enDe rcercftt'n* > $< Den fapen fefeer geli;cft,macr fcrquaemrr enDe liefeltjcfter om nemen. Sic fcesffen non Defen 2(ppelen,alleen oft met fujxfter gjjrconftjigrjegefcn.wrrccr Si men Die magr}e,cnDe Doen Die fptjfewericeren, fp eerDzijurn oocft alle C|uaDe eoiruptien rei Der mag|en,enD( fijn mus Dpen goet g|e6;uj)cftt Den gfcenen Die eenen (tln'ftenDen

Dem fybbm.

nEfaetesgoeetfeg^enaKefem/n, erg^tftei)t, (leften enDe 6e(enan alle femjnnfe '^e g^cDter ten, DooDet oocft e nbc iaee|t af Die nwm.enDe es feer goei Daer ifegen ten ftinDeren mg^egh enen. 2((fmentfae( tnDleeerDe(elt, foocomen Daer af teni'erfte iareclepne 6oomftf ns, We reelcfte oo: falaet geg^en,of t Daer meDe g^cmengfit fmaecfieii/cft fi/n, eii Daer enDouenfeergoeicmDie magge (ereftene, nDe om appeiijt enDelu|i lotetente
<rwecftenc.

@
-

X)<tn Ut

boom COofe. C Cfatfoen.

Ifpaetfe.

<ap,

QQgUp
Datmentrel
en als

jr^(5fe6oom5eef(grooie(ang^e 6:ecDe HaDcren

tnctt n grooi,feer Ifefefijch enDe goet an fmaeeftf

Die alfoo groot fifn

J^<c e nioneft ftlnt Daer tn ftan gjjettunDen.Ste oiut^ien fjn laneft

SefeDoomanD<n
(n

Concom

SCdtguefen oioeDer2(nD!ies

gfywt g5eonDeng|ereee(l

g^tnaemt 2(lep. fiBaent. Sefe Doom enDe Die wucfct wojDI an amcenna dap.ffCffe:. 3l2vOgf enaempt Mufa , enDe n (er ttjt tn jmen Mofe , Daer fti n Den 3oDen enDe wan fommigf en SnDe a fterftenen g6e6oDen twDf oo; Mc wneji Daer 3Dam af gfcc g|t<tn ^ecfi.

igBHen D

Die i?aDi

6?
*c$?j.
moglje(tj<K Die

XHinbitUomCOofc.
toom baet JMintus

(top.

gggtff.

af

fetjfi

hb.xij.cap.vj.Sie Pala glje*

naempt

es enbe bp6 wucljt Ariene

glKfceefenrooibf.

C$ataere.
35iemc|( SKefc ee wermen De xjocfyieh. an natuerrn. f Cracljt en tterefcingtjC.
2Ko|"egkegftetenoebetfeeren
nolek Ie auicenna fch:ijft,maer Koeel gjje&iupeUt eerftopt fpbte leunt enbe boet bie f iupmen enb< <o(era groepen. $8 3>?ofc <* cof goet tooot bie 6o!> (Ie maglje ene nieten , fp verfuet Die rouroieljcpt eanberlteelen, fp
toet ote mine Io|fen,enbe

nmw

Dertbatmanlijckfarf.

Va

(Smimetappele.
<apiffel.

rrrtmj.

/pi Otanaetappelen ftjn Dipn* **S ijanbe.Die fomtniglje Rebben

fuer fap.bie anbere fuet , Die berbe wijnocfjii^.^noe feouen befen foo
effer

f Cgficflaclit.

ooc nocfe een wil! gljeflacfy,

baerafbieploemein bcr mebeep*

neng6epwp(fttn>otbt.

C cfatfoen.
Sie ranaetappelboomesec
clepnaebfieb.

&oom,b:agl}enbe ele (aerhene boet aen wajfen fefcoon gruene fmalle MaberRens )it
.

bloemen fijn Jol, van verwen ^b>4a^-' iBBitUtoqgt , enbebaernaetoet* fl

fcfjijnen Die

wutljfen bit rent fijn, enbean6innen niet fdjeone lijf*

et trtgfje hennhens g&et>ult,baer n>t Dat fap ecemt , bat off fuet off fuet off rcijnacfcjicfc van fmaeefte ee.Sieftoiffe an befen appels es

bun

(jett

enbe

Ijoutacp.fier2,t>aer<

wen (Eaftanie toupnoan

oupten.

c lactfe.
f j3aem.

ranaef appetf n>a|en in fytlt lanbJ.als indianen, epaengien

enbe meer anbere.
S5ie ^ranaetappel woibf
Ijeetc in

$o

tjjn

riecr im & t i*. 3n la f Malum punicum , enbe Malum

granatura.

%n &IC

2lpofeh Pomum granatum

g
t)<m<Smn<etappelett. (tap, gggpiip
granatum.3n
->ooeb,Du!>tfc&

fc'cgtrtf,

ranafopffcf.3n {JrancIjoi6 pommce granaDce. ie b (er ntcti watt ben lammen ranatcn woiDen g$e{jeeten fn rif e; kwwi enD in -iaHjn Cytini.ie bloemt van De n twIDrn ranat,als iofeoilDcn feyt weiDt ge* naetnpt in rite; x\rT KV ,ent>c Daer nacr m i atijn eeth Bahuffium.

Sic feo!|fe vanDcn ranart appelen fccet in

enDe Cdi Sidinm.

riee;/'<fti>.3nifl(ijnMiiicoriuni,

Cjftatuete. Sic ranaetappclen fijn vercoclenDc enDe waf tfamen treeltenDe , maer DegaDer* n<0 necn6.ie fuere (jn mceft verDioogrjenDe enDe tfamen ttkcnc,tif ftiftcal? Dcrmm cnOr fijn meer oocfctiffj Dan Dit anDere. ie wijnacr;i(ge (jn miD t imaticf}. Sic feoiffen cnt>c bloemen ftin oicocb moe tfamen ttt cfttnDc van natuert n. f Cratbt en rbcrtktnghc. ie vocfjticbeix vanden ranaetappclesecn bcqitaememeDecfjneveoiDif rn<2l
gbr,tranf
alle
fp (lercftf Die

weeche magb, f enDe vcreoelt

,

flanwieljeptcnDfwalgingbc.gljcIjch Dat fap DeesfeergoetgJjebiupefttinallecoitfencnDe ocrr)ifn'ngrn san Der (cuere tnBcbloes De.fonDerlinglje Die vodjtit ben t van Den fileren appclr n.cnDc Daer nact van Den ijn
acr;tigen, want Die fuefe en fijn in Die coitfen niet feer bequat m.

god tfegJ van ArAcnQuncntxiZnrvmm.tn*

Dit
t>f rhittr fp ,

C6 ootk

ie bloemen van Den tammen cnDewilDcn ranatcn enDe

feoiffen

Dijfggefijc;

octkDie^J

van Den 3lppelen,ftelpen alle bloc (gamft,g5epocDfr( enDe ingr)egetten,oft in

rooDen wijn ght foDe n enDe gljcDtoncften , enDe Dienen Den genen Die Den reoDen lidjai tjebben.enDe Den viouwen Die van Der vloei (teelt fijn, niet alleen in Dpcr manieten ge*
:ttpcftf,maer ooeft alfmenfDt.oft baDet int water Daer fpin gcfoDen fjn. ie fclue feoiffen enDe bloemen ftelpen ooch Den bloetganch van Den ver ft ben

won

ten, in alDer manieren Daer toe gjjebiupcftt. ie feoiffen van Den ranact appelen DoeDen ootft Die wojmen, oi&c fjn geef tftt g> grten aUeeoiruptie van Der mageen enDe van Den Dermen. Sic fclue feoiffen of t bloemen g^cnefen Die vocbjiejiept enDe woehfjepf van Dat iu leeft h enDe Doen Die t anDen va ft (fa en , alfmen Den mont fpoelt met Den water e Dacr

fj>

in gtjefoden fjn.

ie feoiffen van ranarlcn gencfen enDe cpln ooeft

(ter

Die gljefcitert^cpt in tl vlat <g

vermengt enDe Dacr epgr}ebonDcn. ie fteernen van Den rana appelen in Die fonne geDiooe^t , fjn vi craet en n te wercftingrje Den bloemen gelijcft,fp poppen ooeft Den loop Des buec; cnDcaflc Moet* ganf ft in Der f e luer manieren grjebrupeht. ie fclue fteernen met rjuemcr^ vermengd fjn goet gfie flrcften op Die fweering$cn jij nbc vltcratien van Den mont,manIijcftc leDen.enDe van Dal fonDamcm. CNen fept ooeft ferijf t iofceiibejs Dat Die gfjene Die Dtpc bloemen van Den tamm 3 ranatcn inncc mpt binnen cenen iare Daer nar* gecn lecpe oogden Rebben en jal.

'

VanC&ucappdett.
ucavvelen fjn twccDcrlcjx.Siecene
t>elen.ie anDere (jn

<ap.to&o.

f^gbeflaebt.
enDe wotDen ge$ectcn ^ucap* meerDcr enDe gjefatfoencert g6elijek 6icpeeren,cnDc Defe wm,
(jn ront

tm XJucpeercn gScnacmpf.
ccfatfoen.

ie boomen van Den .utpo<Un woi&en felDcn feer groot,

fielijeft

arucn iin,enDe vermfg ian Den emepnen appelboom gelifcft. fiboepfelcspurpiiracjtie^ metwit fatfoene fom enDe Dacr naer volgfien Die vmth ten bie van rureke liefclijek fijn.en van een peere.van buptcn met een geelc eKKlcli laneftwoipit^ appel.fom een ront ghclijth beclcct e. |n woOcfte n wtf Dun 8&'J* met Ju fccllc beDeeftt Die
fiiDc

febbe n veel t aeften blaDcren,Die op Dopper)!* anDere boomen , <!i Daer acn waff en ronDat^tig^e aen Die anDere wit enDe face jji,anDer van fatfeene Den blaDeren
fp

WW

'

o*
vcvtiij.
1

'Oan&utapptlm.
fpaetfe.
fef,

p.Pt'g.
;Queappelt>oom.

wucftten (iggfjen bic heetnen g^cUjcbin Die

Maiuscotonea.

gfeempne appelen.

Xlueoppelen roozBcn

in tic

ouen

gb>

plant, enBe waffrn gfteerne in lemfceracbti*

geenBet>ocb.tig!}eplaetfen.

f tCqt.
ft 5ue appelen nwBen in jfjetfffmaent^
cft^BcBemacnttijp.

^ Baem.
ft >ueappel&oom woj&i gfje&eetenin ffttf puMaiiufavm 3"i0Hjn Malus coto* iwa.Jn jf)oocbt)in)tfct} .GuittenbaumoBtt
.

Suttcn6aum.3ngtancftoi6 ng toingna* eiete.te wuefct n?o:Bt ge(jeeten inMiec;

(ufoiO(i

xuiTwiop

.^nidlijnMalumCotone.Jn
.

| '

-Oooc^Duptfcb. Bie Spotelien Cytonium 3?eet* .Stuitten opffel wiB .Kutten opffel.

3n

3n

Buptfcf)

lueappel

Snjtancljoisycmme

Bceoing.
i

ie tonbe viMfymwcitxn ttfytvan

fommigenpomacytonia, enBe in JfeerBuptfcfc. lueappe(en. ie anBete wucljten Bie gJjeKftk peeten i

gjefatfoeneet t fijn roo:Ben

an alenoge*

naemt s? mi! Smithia.SrnBe woiBen gO^ee?'

ten giet
te

lanBe .Qucpeettn, anfommti>

gbenPyracytonia.

fiatuere.

ie .Qtteappelen

fijn tont in

Den iet flen gtatB<,Btooge in Den twcc&en , cn&t i[M

mert tteehenBe an natueten.

liefcaem enBe alle Moefe 21 loop Bes bupo-, ancft,ent>e(|ngoetglieb:iipcIitBen gijenen Bte bloetfpourcen.fonBet lingbe f ouw.ntff gfcehaBen fijn en (foppen foo feet e hiet,maet ftjn efelijeket enBt meel gljefoBen

ie iueappeltn (leipen ben

cft

C Cracljt en toetcfctngtje. BenrooBen

Bie

tequaemet ometen.
S)ie

UvMtfi te :outren als Bic Biclttt>i(6 Xueappelen eten enBc met tjttete fpufe fit Simeon <Sch)i fcfoitft. t>en,foo etijgfcen fi) roijfe enBe feet vetfianBig^e hmBeten als
ilueappeSen met
|>uenicf> r ghcii|(ltmen (jtet Boojfijtsplacb. te

,:

,-r

_ ym <a

Boene)oft

mj fuptRet

enBe feet (alfoomen nsBoeO&teijt.eriBeBaet af g(jemaecht iu?><> fijn een goeBe <h maeeht,enB fiefeujche enBe fcequaeme meBetpne roos Bie magfce , Bie Be magfce fiet : Bie fpnfeBaet in Boet Mpuen tol Bat fpvetteett es. enBenaet jo Sfelue .OueetuptvooiBen tun ingenomen flopt Benioop Bes bupcj, Ben eten ghenomen Boef camerganth fcebben.enBe flupt Ben ttop an Bet magen aft mtfceofteo* toe.alfoo Bat gfieen Bompen trt Bie magfce en hunnen opgBeelimmcn.oft eoemf. Bompc aifuleh Btean tjan pijne BenbeofBe Bijen Bie mits gheneefl tnen.enBe et acb.t, enBe (lelpf gljelijche an in gljefo&en fijn,e6 .Queappclen roatet Baet Bie ten eamergoncMUf bloetganch.enBe Bie loet oan Ben wouwen g(jeB:omften. at feiue.watet Boet Bat fonBament Bat wtg^egaen es , enBe Bie mocBet Bit ,nti fonthene6 in ftuerp!aet|"eweBetomtomen,alfmenfeBattmeBe (looft. iueappelenfijnootltgoetermengtin.Bieplae(lefen, Bte tot Ben loop BesMuw e> Bie &eeu nBe tfeg|en Bat bzahen enBe roaigljen goet fijn . 3tem fijn goet gjelept op tojjlen enB anBete fjeeie g^efwiKen,

flt

Vanpttfm.
Sa! wolfehen bal
op
Die

(tap. gl.

vtQigi

}ue appe (f n wa(l,g(jenecft Wc Carbttnhcl m wijn gfjefc* . ten cnbe baer op gfjelept alspltniw fejit. >lie 4 Queappelen be let Dat bjabcn walgden en i(nen,op bic maglic gcflulten. 3 >af bloepfcl san ben .Qitcappclen flclpt oodtben 'loop bc$Ht*f bat Moetfpou* * wen,enbe bic sloet san ben woiwen.^n fumma t$ van trachten ben Appelen geltjeh.
,

Vanpevfm. <up, C 'Cgljeflacbt.

'V\ ffrfen
fijn tweeberfeije

<el.

san gljeflacljte. Sic ecne woibcn fpabe rt'i'p.enbe bic fijn T^m(ltt)itjom(iit8^nt86<w (h foo'iibetgheflac^to!btt):oe96ertijp
cnbe es
jjtcr te

lanbe gjjenaempi.soeg&e J5erfeKcne,enbe 2luant pcrfc6.

fCfatfocn.
MalujPerfica.

perfeboom.

Malus armeniaca.

2tiaW perfee.

en Duert gfceen fangjje toren, boomen anbere 9 ban tcerber Sic erfe6oom c i maer waad cnbe ferft vette banecniglje anbere sjueht&oomen.StcHaberen san ten erfef oom fijn fcmcb rontfommc wat g Jekcrft.ben butetn san QBfW ar.bers
,

bloemen fijn peerf e fmaedse san ft niet ongSeliitlt ban fosnc tiA je* Mtopel. |efc fld}ttcb,enbe baer naer solg&en bic muiten san fat Stm\M%ttwt^tt&cfay 6enbe op We ne rt>e een biepe rechte so:e,enbe met een
eoster fp

cnbe

bitter

!cbebeeht > iwnBerenfomwaomWupnroot,fomgc^^.)i;(.i]c(i,:wi:nacfc:icfe.en flee n,r,i Dacr intept n .ferrw ,b> r3erbcn rouwen lept ecnen bc in bmtbbel san bijen cnbe san (< '" _ , fjefs een Zmanbel frcrene.maeir mmbcre t nbc maniere san wafTeri ben bloemen &oute san ie s:oeg(ie erfeboomften<s,fMn fle to*.* o4eliiefi,maci bic bfaberrn fin

anwren nie?fc'r

w|

g*"J*J

nberen perfe&oome nniet nbc woiBt seel trijp.

glje (ijtk.

Sie wuc&t e<s gfcelijck en perfe ,

rhacr mitibttt

Perfcboomen woiben irt bte

in

tlSIaetfe. Ijouen enBe IDijngaerben geplant, enbe ttaflen geernt

fcfyjnt

mwroe faee&t e cerbe ,en&e barr bic fonnc ccl

perfeboemen Meepenin 2Cp!tn,cnbe
Bie

woe gfje perfekenswoiben

in

.cpmaent

rijp.>tc anBcre in -fjerfftmaent.

f$aem.
pfic. rieer 7KfmKSf<ia{a.3n -Satijn ieperfeboomroeibt g^ejjeetcn ^nJbooc^BupiWPfwftcrjbaurti.SngMn^otiongprfcr^. *ajn Maiam Percuni i Sieptu<r>in>oiBf gljenaemptin riecr HhopTr^ot.p. Jn ^eerBuptfcb Perfen 311 3n pferfng. -SoocijBuptfcb. prficum.3n Weken 3ribic litft. telijeken san fcueren (leen en fcepu bie niet an Ben s.gnBc feluen perfe

Mate*

..,,

grancfcois Bcnrco'.bengfic&eefenDuracina. jn iattjn (gntq ^uttti*** in g^enaempt * twebt perfeboom oieeabe Sie n iatijn Mala Arm AfMttWK-3 gfjcfjCCten /<& WUCBfrn WWtWH Armeniaa Malus ffoUtttn. QMX IClanBC n iac^rkcoqua,&Prxcocii.3n^)Oe46uptfCljQJ{onlJnnD
.

r:org6cpcrfckcns,enBe2(uant perfen. bte Perfn ca mtpnm.1S<mt als rerfea fcmmig^e Die met en es ft gfif flacfctc Bc Ban g&elabcn wudjtm enbe met es altijl gruen bte een peerboom boom,ghclij<k groot ren
Is ^heopbza(lU*
lib.ij.cap.ij. fefyijff.

CHatuere.
tweeben groet. S) S)if Peerfrnftin<ouienbcw>cr;(irf}an natucren tot in Ben tlabrren an ben boom enBe Bie biitnenftc keerne v& Bte >wcfe.i fijn reerm enbe btoodl ootk ofoagljenbe. tot fcfeicr in ben bcrben,cnbe buer ljner biiterfiepf

CCtatl)tentt>ercktnghe. perfen tngfienomen eer fp nip fijn (lelpenBen loop bes buperalsSioftoiibes fept. groep 59 <9?aer als fp rijp fijn joo maken fp ben buptk eetft.en boen quabe {jumoien beberuen terftont in bit magfje, cnbe baer omjoo en fafmengb/en perfen f n.traw

fp

itaeranberefpijfe innemen als

lichten

alenus fcrijft.
bte er (opi^ept *>an ber lettere enbe bot erttpben,tfe# fijn goet met anberen baer toe btcnenbc

Sie blaberen n ben perfeboom openen

eamerganck ebbcn,enbe

ficnbicbcrbeBaccrjfeeoitfengrkbuipcht Ste felue blaberen op ben nauel g|e(cpt booben enbeboen afgaen bie

wonnen fon g>

t>erlingfieanbenieng$cnkinberen. 3tem' pcrfeblabercn gljebroocfy enbtin bte erfdje wonben g$e|?roepct fceplencn*

tt henefen

Bte jelue.

Sie

keerne t>an ben

perfen opEt ooek ne

er(f oppept

an ber

leuere enbt man ber <j

geiijek.

lengfiene,enBe es wan craerjten enBe merekmg^e Ben bitteren 2imanBelen feer al$& ie felne keerne e6 ootk goet tfeggen Bie beeommertng^e n Ber fpiaken, pemant an ber popelpe gheraeekt es, met polepe water aejiooien efl in ben mont,

gficfoutwn.

2tmnbe!en fijn twee berlepe.Sie eene fijn fuei.Sie anbere fi/n

VanZmanbtlen. C Cgfleilae^t

<*?.

^*
,
.

bitter

vi fmaecke.
'

6p

fCfatfocn, g5eIi;eR,macr Ste amanbelboom es an waffe enBe wan blaberen ben perfeboem Be \ltu biektr enbe (tertker enbe rnacf; langfcer bueren. Sie wut^tJ fijn
to:bt

perfcjjecntn.maer effen wmbtiplen enBe met een fnoeflerken |oro pnacwe an bit Smanbelen bic inliggjen iijek bie i^kernot cuetbeeki.e t>m
nen,g6eliitk bie

fa
VanHmanbtlen.
ftiet.fom Bitter fijn al6vooi\cpi($.

(tap, gif.
'

fc'cgg/V
k.

Amygdalus.

2fmanbe[boom. amanbelboom.

te amanDelhoomen Motsen Woecfj, met Den perfeboomen. Ste

vmfym
25ie

roosDen in Q5aecftmaenf

enbcOopmaentrifp.

f Baem.
3manDeiboom
trcsDe g^es>

icinriec)rMn/Ni.3n-atijn
Amygdajus. ^n J^oocfjDuptfcf; 'SttV Delba. 3n fytditfyeie vn$ 3maDier. ie KiK&t wof gbenaempt in
riet):

3" iatljn AmygdaU enDe Amygdalu. 3n

i^yfeaif *su iiwyfA.x
.

Jp)ooc^&ut)tfc^ QJnI)cl.

35?fW

Duptfc&amanDele. ^ngrantfoie ne3lmnDe.

f Batuere.
Sie SmanDelen
fijnreDelijcften

tterm van natuere n, fonberlinge

{sterre. Die niet alleen

Die

roemt en fijn trtaer ooch D:ooglK afoagenDe enDe erDen(enDe wan naf tieren.

C Cractit en berctungljc
2lmanDelent>ooi
fpttfe

ingljemw

men gfjeucn luttel

oetfelg eii|top>

pen Den bttpek, fcnerltng^e fonDer Die flupmen ingenomen. Sie bitter 2tmanDelen cpenatle
serftopffcept

van Der

(cngljene.feue*
-

re,milte,nierenenbeanallebentn?_ roenDighen koert , enbe Daer om foo

fijn f?
f

_ '^'M'M^ mi Der (endene met erbentMjnwmeng&MnDegfcelecftt met amelDontft ermtgt <

SmenDelen fijn ooeft goet Den grenen Die bloetfpouroen
r

goet gfrehupehf feg&en tal $oeflen, coit^eyt wan

aDem

enDe wrfte

ringen

"

^MB
kC
t

WerTmTb'elen met fueten roijn oft baftaee f tngenemen,Doen

amanDelen fUtermneempl,
en
fal

^**S>

Die rtefen Die b<opt>elpiffe,en fijn goet Den genen

an Den peen en graueel gcqtteli ftn.

DpenDacUroet Dtonc,

genefen Die pijnean $ *oo(en>ermeng&f eHevAti d#n cft "t ter a'manDeien met

BU r?ewL(en"eCer.na,enDe
Jenaenficbteuergaen.

op Die beten

an Den quaDenert twrooeDcNnDen.

,..

Xtanpeetm
>Cft,nvioeg5e,Dte noere

<<tp.

guj.

IP

cnDc (angftc

(I)(

betroert aoiDrn.ee,

;
'

VtQgtii
glje t.alfeo

XKtoPttxtm

<tap. $*.
g(jr(acf2ten roei &p!Dette (e ftefe

Da niet nx mogljeltjth ene* alle Die lene.enDe Daer om foo vermanen rcp Den icfer b$ rjp
nu.

Den fmaeeh san Den peere meet wilt aenmerehen,Dan Dat fatfoen off fijt van 'iiptn.roant Die fmaeeh beloont rn be? tt>ij|l Die natuere a(Derbeff,enDe (eert Die eraebt van Den peeren hennen.

Clfatfoen.
ie peerboomen
ter

peerboom.

rcotDen groot

g$e(ijeh Die 2(ppe(boom of( groot*

enDe Ijoogljer eii erijgen groote Dielte ffrtipeM, enDe wel bithetae*
JtenDtemeefJ reebtom Jjoogeroaf* fen,enDe niet fo Duer off ouer mal* tanDertn groepen, gfcelijch Die tao

hen van Den 2(ppelboomen ie blaDeren fijnronDaduitf; van bc* en effen enDe feljoon gruen, van
.

nDerDichwilsroatwitacIJHelj.Sie/ wutljtesmerftlangatljficfc, bene*[ Den bleet , eii botte ai D (teel fmal,

van gtootte,fatfoene, >ern>rn,enDe

fmaeehe,feert>eelDerlepe, ateveoit fept e,in DmiDDel van Die wucfj (en
Jigge Die heernc,geltjc in Die appel.

rpactfe. iepeerboom n>o!DEfnbieo*

uen
eii

boomgaerben geplant, Daer

maffer coe fomft'jt in Die boffeljen en op engebouDe plaetfen.maer Die felue rootDen noot rotfDe gljeaclji.

f {Erft.
iepeertoomc
blorpcinapttll

cftSWepe enDe in Den foomerenDe

jfjerflt.foorootDen Die tnueljt rtjp.

f #aem,
ie peerboom rootbf gjjeljeeten ~
in rieer Ski.

3n

-tatijn Pitus.

3n

.fjootljDuptftr)

95j)zbaum.3n

grantfcoi6ngpoirier.

ie wuc&ten rootDen genaemp( in rieer m*. 3n

feriju

Pyra.^n

jjoocfcDuptfelj

Pm, oft ate fommige Spjen.^n JeerDuptfefj peer.^n $reoi0 fattti

iattjn

f /Sataere,
3ttle

peeren

fijn eottf

van natuerrn.enDe in tgeneraelbteoc enDe (famen freehbf,'

ttotb tan6 alle gaDere niet allcuen t>eel,tr>4M Die wilDe enDe anDere fitere enDe roit'ngb

De peere Die serDtoogljen enDe (toppen meeft,ei fijn feer f famen treehenDe . ie fue" vette enDe fmoutacjHige.fijn meer whtich enDe fijn luttel oft niet tfamen treehenDe. ie anDere Die in tmiDDel tuffejen Defe fljn.ftjn san natueren gelijth Den grenen Dit
1

fp meeft

aengaen.
ootft

ie blaDeren wan Den peerboomen fijn

san natueren couf,

Djpogl)e enDe ffa#

men treehenDe als @a(emi6 febtt)ft. f Cr acht en bcrthtnglje.

peeren soor fpijfeingfienomen gfceuen wepnieb. t>t
luttel soetfele, notjjfce

meerit

appelen.enDe fonDerlmg(je Die fuetacjuigjje enDe fmoutaegtigbe. ie fuere nningljenDe en anDere Die nj roateratbjitb, en fijn, route oft gebtaD sop? 59 fcen en ingenome n.ftelpen D loop D(6 buoer, enDe (?er eften Den erop van Der mageen.
Die

tan

i<

t)mttotfpe!ett.

@<tp.

^Wf.
g&lcpf op Me

tfeggfff.'
fice<c

Sic fchte m& tD36c[i|dte Peeren fijn ootft goei

oegfunnetv

be gheftoiden.en&e opDieerf<$e wonDcn. ot Den feluen Dienen oock Die blaDeren van Den J5eertoomcn,tt>aM ISrpUn enDe f ghcnc |'ni poeh Die oerfcrje roonDen al6 a(cmw fcfcijft.

"Dan Dtfp elen.

Hfpefen
^

ep,

gtf.

C Cgljeflacljt.
iiofcoMDee fcfctjff .Sterfte gficffadjt taft op Do;cncn. weeDe g^cflaclji Dat fijn Dteghemeime -SRifpeleri, t>r ooek ttrw erlepe fi|'n,tant fommiglje COifpcIcn ftjnclcpn, enDe Die fommiglje fijtt
gljelijck
,

fijn ttoeeDertcte als

%oof,maer run faifoenemaleanDcrcn

fj)

enDe Dacr

om foo nwDrn

oodt ooj een g(jflac6.( gfjeboutoen. L Cfstfoef..

Mcfpilus Aroni
a.

Mefpilus altera. CSRtfpeltOOtlt.

Sterfte ofiefadjf e eert

|fcf(

bokimcW toom. mwiite .Oag&eDoicn van gfirefottcti

^rli,ch.2>ir mcfet an fff n rs rlrpn rn&f rone rnDe meer (famctt Siofecioc fefetijft . enDe waft f oft fes oft
frcr

wDegr/cnacitelDc MaDercn

Wt ftcenhens m Is

*"

(angacfitK&.minDcr Dan DteMaDcrer. en fijnfmalac&K* mmtraffcnDe .e OlaDeren (* enDe Mocmcffmn*. tqf gfrekctft.Sie niet appeltoomen,ron(fomme

SemeTne

flcifpe(tooffl,e een

toom fonfcr t-ojenenf^ergeHith fiere too

hens

m Jiwt

D.e w oertrc grauw enDe an WWwStm, 4&anmwtn 3i

faXnerontfi n,eenenronDen

platat^rn

appel mctfeer ong^eHieh, fcmmutfe

t><M <Y5tff> eten.

v

Cfop. ^ttf

6:cBeaupnc6t*g5cnbc.(n6ei'iiDmiP6(Ian9ffm:ut(mlt8g5cn!i)!jfp!<f(ef?cf#
rten,cnDe Pat ce tfact
t>att

Dm feltten.
.CMttGt, ^'f^'^oimn ets gficftcit
gfietwcft te

St terfte

bcfladjSf

Mn

5?apds art ten

g$ cpfanf.

fioocf gbcleeDe n J)f ir.2nDi.Ndt$toh: ->ier te lanDe cej! otibe fttrif. icg(KmcncC$!fpfli>omfntro:Dcnmt>ic jjoucn enDc boomgaerben *

cnDe wallen

ooeft

gneerne opreuroe engjjebouDc plactfen,bp De n Jagen ciiDc"Do:cnen.

f tErjt.
Si< gfiemepne
joo

3J}ifpden Moepen in apnll oft 3)?cpf,cnDe

t'n f (aefte

an De

Jpjcrffl

nwDn fp

rijp.

C Jfraettl.
-fottfn Mrfpilus. 3<r .fjoocfjo

Sic Scifpelbo rootbt gfirfjfft in vie er ^w-nixor. 3

Diiptfcb.

2?efpclbaum.3n 37ccrbup<fcr^Tpciboom.3n5ran(Ijousmg Stffbtr. Sic wucfit rooibt ghenaempt tn riccr j<wTrio|j.3n Latijn Mefyilum. 3n .>oocb_# tmpt fcr3?cfpel.3n 5?c crOuijtfcft ren cifpclc .3n jjranerjoits ong 3c fflc. SMcrfU gfif flacfjt esgjjcnacmptm ncc/p7rix^<^i^T/KoKK0..3n{a(tiit ,
Aronia cnDe Trigrania.

* ~5?apcl6

Azaroloi

Sat froecDe cnDe gemcon gbcflacbt trotst ooc

gerjeetenfn riet; im^uAicEpimelii,

cnDe an fomnyig^cn an-Kuop Sitanium,oft al fommtgbe feri'j'iicn sdtanium. Sgroot gfifflacfy an De |cn rootDt bier te lande J)ot"e mtfpelen gfccb/ eten. /Batuere. QJtfpeten ftfn cottf Dtoea.5 i cnDe ifamen treche nDc van natucre n. 2:nDc nge(t'|c hc natttete fijn oecltDie blaDeicnuan Den srcifpclboomen.

f Cractjt efi berctunglje.

SDJifpe (e n ingenomen maken Den bupth Je rt enoe ({oppen Den (oop, fonberKngp> TL Ie fi) nocfj grueri cnDe crt f|r,rcantal8 fp gbXcgfjen \> ebben cnDe mcmrogcvrotDen fjnjoo en (toppen (p foo' fecr met , enDe Dan foo fijn fp' 6e Cjtiae met cm eten , nocbjan*

foocngfieuen'fi; ghccn weifel oft fcer luttel.

Moras.
/-,-

SQiocrbeftcbom.

an Den CWifpclen gepoeDerf cnDe ingbenotwn b:i hen Den (leen ei Doen
)ic flemen

-**

Dj grauct'l

rtjfc

als 2tntontU6 SKufa ftrtjft.^*

\>n<Ooetbefi. (Tappint),
f tEfatfoen.
i
j

3e ?Kort>cfteboom es ee groot boom met fpn tadscnbcmroijt

citoenDc reibtcpPenDe.fp
btceDc
riceft

gwene

emme

blaDer , Die rtp gb/lncft een fagbc met

depnenf<aerDcftrn6gbcheift|t,n.<bloepfd ?i r cIcpncnDcrcoUacrjiicb. ie mifjien fijn

.

Dan ele graenlu'6 rergaert gelijelt Die befien cf< wuehten an <Sjaemcn maer meerDer,
,

nDelangJer,t>flnBent>cter(ltrit,naermael {fa z
root.t lae(lc fwert, n>ijnadjtict> va fmareltr. >it rootte Ie fijn geelaebtteb. fonDerltngr Dt<
feotfic n Die oot bitteracfitierjiocifmaeehe fijn.

jBlaetfe.

fD?ocrbe(tcboomroaftgfeerne in Die fy tten cnDe anDere wei-me en gcmcflc piactfen.

fCtjt,
Zi< focr&cfeboom
erijg^t nietttre

M*>

Deren tn Den Sccpe, langb_e nacr

aflc anDcrc

6com(n.;nDcDflcrcmfoon?wDipclt>en

r.u l )m o W 6pft,n ) a^ooBatWDacrafn,ct6cljmC>aUnw

0: & I cl.| lW

Drbwmm

&"'" Mo.3fMiniigc 3potchcn MorusceiG.

3,i .fieorftDpifclj 9J?mil6ccrKiuuj

Morutaceifi.^n ^ootfcDupticfe 3?aulecercn.3n ftecrDiijtfcS <3Jocr&cfen.

6w

cccurq..

3n ffrart*
cnDc tra,. ''iw

fBatuere.
tot
iti

iir onrijpe ?j)?ocrtc|cn fijn cout tn&c Dfooghe

Dm troceDcn ararf

mctittckcnDeannatucrcn.

Sic rijpe Weeree ficn fijn miD&ctotaficfc rtibr gfie tempert.

SDic fcoiflcn van

ic ioos6<

tol in

Den twce&r n g;acs,cnDc afaagfjmbc

|tc(pcn

Dm 2)tper6cficeoni,.fonDcrltngr an Den wielen (ijn twm f m

entxr fuimcrcnDc

van natucren.

ccmbtentocwhinghe.
Den loop Drs etiijcr.cnDe Dat toot mrh> joen.enbe gfcenefen enDe (tillen Dat pialm.mct rooien wijn ingfienmen. ie rijpe 35obe|en maken Den 3uixk (os en oc^tteg, en D'cn caiitcrganek <S 6en,ronDcr(ing!Jcoo!Drne(cnofinucb>crgcgcfcft. 2)ie fedtcriacr Dm eten ingfrencmen ocbciiien (l^ctijcften t'n Diemagfir, ehbc ^eflwinDenenDeeDMDeopClai'ing^einbiefeiii: gitbcn fape van Den rijpen SJJcrrDejien,t:D(gemaecl!( een renfeefict'n manie* > tianec <>/,-rtriirtr.,<i cc fHrtn\t)if gort tfftfrtf re \><jn fpropc.bic fcfl* feer rtrtff e&tpt Sycomorus;

Sic onriipe ffimbcfim gljcbjoecljt

m<

ollefroeeringc

eii

heefe gcffetlcocl

Der (ongen,ni8i,amitDelc en kcclr. Sicetabcrc' san CSJTorrtcffftt*

toom met olie permengbt geneert

vttbicmtftjban opgejirekm. Sie feojfen van Den nwfelm aii^yjoerdejieiiWcm gljcfcben tntc gljcDioncken, openen Die oer* fi&pthcyt san Der (cuere, cnDe vtn
Die

tf\

Der mi(tlEii,eiift>Doen camerganck hrf>f>cn, enbc agljcn Daer ttieDc af

r>

ok BrccDe enbr langgc wmen. / water Daer Die nwtclcn mbc

tfacrcn tfamenin g&efoben fijn in Den ment gjjefioutrcn,cr|uct

Wc pij'ne

cft"

roceDotrt oef De fanDeri.

K^lp*.^^
'

m^
/^j[Vf

fOatt Spcomorttd.

apiffe' r

il'p'
''m--W''<

\^,c'

flv.

nw^w
.>)i:f
ii(2

CCfattberi,

i3<.foont.a pcomomsM 'groot gfrcltfck een SKoerec* fceoom,. Jjp 6erp Bleke flruptken, cnDc oele Dicke tatlten @ijnofa> Deren fijn Des Jper6ejTe6oom
.

m*"
j '
.

M
'
;

...^^- i''
j

fe'^l''
^^^,

fclanren feer gfielijt k.

Sic wucgt

"j^^w
i::^:
ClHf>
1

-Se gfiefatfocneet g&elijek ren wil*

De T)iig6f,maVrjn"eeM>en g&een faDfjtfnioftgrV^nlie'hfciniinDc en "sIJnnietaen dqnt jonge latp

^ fPS
\^^s^8w
r

^i

.
;i
-

;;i;f,i,'

Ml
--'
:

'"

^i^tKX'/-'

" |:

'

^ ^^^,(^- -^1

^^i :^7^^ ^
,

--^

'

Tn?

yr.

iCr<S

tl

.,

groepen bocmcn.maei: ittere acn ,w w/ftbfc 'tufctcn

aen een ftruech

eif

0K

eien groeneen

f)n g>ewce|t.

3 i

m
fl

boom jpM

Mm" *

> Sf*"* femm^cn**-

n,nS y coa.oru Sl

3$ urtt wn pcemc:u6

Panhatutren. te rcfcujcHcn ghetempert

f ^tUCrt,

u au

BfSl
ttfatfoen. 5?tjgfecbei>m esrt

ft

S bupte

tm op geftreken.

wp " "9" jj 3c " Die ti> 1 uooi cieh f fiiijtun, fat es tcaecfctwle ta<* vijeboom, me | i kcn.eie r>"n binnen met merc^gfce* s lijdt Jat 23l<er ^oue gfteoult fijn^

twnbupten meteen effcneg(attefeo:gebelcet. b:ecoe Denekre tnt>e eaeraen waflen gieote

*r# iiicne bla&crcn ^nwjuen gljemepniiick '" 1 fetniS "I). eeait . 3en eepperffe " 6cn t<r Me tue6ten,9ic vont l*nthdj<idi enbe gbehiek
faceijt Eceihen ghcfatfeencert (tjn. Bic welekc in enoe met9et,cUpncgrcpnkcnr?abnu wnefctert, als fp etfr <-nt>c w< ghewH mn rcabinncn te rijpen en&e g^cquefi wetten fefr
,

melefc ee, rtffap eat wil grjeujeh < fa P 9&'. jeel riip 1 J
,

maet ais

p ,'J

ft

&*>* at |/,

f
Sic -Sitacbem

plaetfe.
tra(l eitcroloetnerj

fJ p*
tfi

oeeft. wettt wee te 6 Jjjier ^talten icn cnee maer few jrlDcfi glmicnewtttc ylartfcn , &aJ6P < remie in wetten .font ita !#< cnD* *P? Jcnne wel fc ebbe , jjoottenwint.

JflAi'Mtfttltji

tol W*
wn

t)WW
fou:<t l-

'

u-j

ie SijgcbeS wottt Ijier (e ISOf ftat* gru, <" wroi et erft temen fljn Mate

-/ii**

"

Van Je pe.Sie wuc&ten woiben Dier eock fpabc rijp t'n Dot f pnbcan ben
i

fcomcr.

33tjgfte6oom wojbf gfjcljecfcn in riet; niKHVsff-^n-iatiinHcus ftiua.3n .$oocf)bup(fc$ gcigenbaum.3n JJeerbuptfdj een vugficnboom. 3n grtuvi
i'c

tamme

egoistmg giguier.

riecr S\v\i6@-.3n lattin Grofli. gnbe aus fp bsooglje e6 3n lattin Cam in t?,ric e; t<rx'f ejjbe met xf wii,wanf f A Catke tn @riec;,e6 een befonber glicfiacbi an -70tj>
.

gben
'

pien groepenbe. )ie wtlc vOijg^eboom wotbt g|cljeeiett in riec;<nm ye f'iui;ivt;.3 n &* f, n Reus fylueftris enbe Caprificus.ie ;uet)t o" befen 6ie nemmcr meer rijp en tcoibt.oock gtjenaemf g&clijck bic onrijpe wrue^t an ben tammcn.^n riet; Sxwt. enbe in ia* tijn GroflWnbe van fommigljen och ifmi. Erineus.
in
t

fatucre. 35ie vet fefje enbe groene yijgt}cn,fijn wat werm enbe feer tfocfy ic>. S>ie btoogfje vQifa&en fijn werm tot fdjier in ten tweebt graebt enbe wat ocfyict;,
nbe

an fubflantien. fap an ben vOtjgrjen es Iject enbe

fubtijl

bzoogrjc tot

fcfjicr

m ben berben graebt

enbe

iaet om eock

enbe bijt enbe. Sfe blabcren fijn ooek fcerp enbeepenenbe.maer met joo feere ai$ bat jap. <t Crarrit en ttiercftingbc. ban anbere wuefcten, ntacr f ma.- 3( IDt'e wrfcrje enbe groene -tjg^en, ccben meer Ren ooeft winben eft" opb(a(tngj;enin ten bupch.cnbe boen lichten camerganch jjcbb. Sie felue -Oiig^en ercoelc "oock bie rjitfe enbe erfaen feer ben berft, maer te cc( 23 ngcnomen maken bie maglje craneft enbe weeck , enbe boen bie (uf van eten vet>
fcerp
fp

bat fp atn bicm >ie b!oogb> >8t jgb>n oeben meet ban bt'e wrfcfe maer tsoctfel dben en e$ niet feer goet, want bieoeie vOijg^en eien rco:ben ol wonnen enbe (upfen. camerganclt fcebben, enbe g) 'SDJoogfie 33ijgijen oo: ben eten gfjebjupekt boen oocfc giaueei (offen enbe met bte :me rijfen. fijn goet oot bie nieten.wam fp boen bat e!e (ancltc en < >te felue vOijgnen boen ooeh froeeten , enbf boen baer mebe afgaen enbe mafec up(tc6eben . enbe'baer om ftjn fp goet g^eMupeht tot bie fttnbcr poe;fcene lit^elijekenwoitcomen. ren,tt>a"nf ft boen bie felue t(iaen enbe wtfiiett bc [ioe ff 5 long^ene, enbe bie wot boifie goet fp fijn 3tem bJoogBe vOijg&en foflen.tn albcr bit felue been enbe bie flupmenrijp maften enbe eriangfien ben abem nanierengfieMuptftt,t{p

&aen

rouw off gehabenoftmet^pfopegfefobeen

gfcbroiuftc.

bengtjenen bie grjet>al gfjebiowfti goei gt}efoben in fl|,e #tjgr.en Smater baer bat geronnen Moet |cep* boet et |)n,n>ant gi}ebosften enbe Ien,tan Wnnen gt)e<|uf

6c

srmSut!fc ZbaTZeZ M* 8^pufeteert

t

Ijeeft

tfegfenalle pefWent.en enbe er,

ofitn bie mont g^|oubcn,3 g^egoiafelt mebe baer enbe water gfiefoben tot aBeg6ettriBeji enbe apofiumatie fteele.enbe enbe heefTcfee cfgel.iefte ooeh tot .lirgl^ tantoleefelj.enbe vanfen[montifteefenTamanbelenenbe

BiiXmWtmmt

$& m

^cgftftmf,

X><mX)ii$\>tb<>m.

ap. gfof.
?JJ{

van 23la en&e an Jenigrireh

Doet toe ermengfct wojbt.Snoe als woitelen van ! lien Daer bp gbeDaen wo:Den,joo Doen f? Die gfjefwillen wtbiehen. 2)te felttc yijgfien met erjten meel werwrnglji, oerteeren Die 9^cfn>iacn , cnf toen int felue feepD'en moe oergaen al* alenue fept.

3tem oijgben fijn

ootft goet

met wijn

alfene, enDe

e rften meel ffamen gfiefoDen, ?J

,

feenwaterfuci}tigbeng!je(i|tk eenplaefierop Drnbupeftgbelepf. TOtfghcn inetSoftaert faet vermengd enDe elepn g|e|lco(eti

been eergaen bat upten rnDe fupfen un Den ooten , enDe uitren Dat g(jeb>i an bupten Darr op
gbelept.

verrnotwenbe.wtrerenbe efi fubtijl njaliSe, rnDe mogjjen an bupten enDe oan binnen tfucbaem gbeb:uptftt worDcn om ae ge* fwiUen enoeapojiumatienrijp enDe moswe te maften oft te Doen feepDen enDe erga. SieblaDeren an 3)i)gbrnboom , wteeren Dieeroppen eriDe elieren, enDe v<f,Q mojwen enDe Doen feepDen ooeft alle anDete gfjefwien, elepn gb>|tooten enDe Daer op

3 fomma Die Dieogb> vitgben fijn

belept.

<Sfapx>an Den 70ijgfirng1jenre|t Die rupbie$ep<, tntabe erauwagten,e(epn pocrltc6, s tnaferen,fp:oet enDe mafen enDe Dpergljelijche anDere mifmae cfttbept van Den liebac? me, enDe t>an Den enftcbj,met meel wan erflrn mout oermengbj.enDe Daer op gb> jtrehen. (jet vcr&ijft ooehDiewjattrro, met fmout erming&i , enDe Daer lontfonw

me

g&eflreften.

00cft "'< pti'i* <ni< l>om v*n Den tanDen.alfmen eottoen Daer cn f* f>P 9& in nat gjjemaeeftt arn Den tanDt Douwt oft in Die gaten van Den tjuaDrn taitD (leeeftt. JDitfap opent ooeft Die fpeen aDerrn.rnDr Doet eamerganeh bebben.aen tfomc felue Doen ooeft Dtc blaDeren.alfmen tforiDameni Daer me* Dament g|e jlrehen.

teaeg^t.
Jentgrtr cfe enDe jifn ermcng(j( e goet op pet fir* TS tiert tin, fonDrrlingbr an Den woeien a&efept. 2Ue temant wan een @to:pioen ggeftrhrn, oft an ewen DuOen enDe wwoebe b^f ghcbeien e6,joo <$ Dit fap ooeft goet tn Die wonDen gbjeDmppt. Sfap oan Den vGijgljen Doet ooeft Dat melth runnen, enDe feept Dat meleft weberem j> van een Dat geronnen e,gheli|(ft Die a$ijn. affcfeen van 23tjghcboom met olie t>an Otoofen enDe tras vermeng^, grjenefen Die erbiant(jept. >0an Die felue afleren een loogde gbemareht es goei tot alle ruyDietept nDe quaoe feo:f tjept alfmenfe Daer meDe wafifdjet..

3tem tfeiue fap met meel van

X
3

Van piuymtn.
, .

<ap,Q\\>ii.

ie tanu Oiupmen fijn ierff enDe 00: al tweeDer (epe. Ram enDe 'BilDf. me p: upmen fijn vecIDetlepe Die fommigr^e fijn trit oft geel foimmg< caflanie l>:upn , fommtgfcc lic^t root ie e e ne fijn ooeft groot. Die andere elepne , fommigbe fijn fuet enDe D:ocgbe , fommtg^e vei |'eb enDe fiierotrjj
,

C Cghctlatlit.

Den welclten eleh gbe| lacbt ferjier eenen Dr jonDeren naem fceeft. Sir wilDr pmpmen fijn Die alDermirifte enbe wotDrn Slrljin gfcenaeinpt. m. CfatfoEii. Sir pmpmboomwaft op g^elijeh anDrrr boomt, als (jp Daer toe g^eoeffent wotDC tnDe wojpt wt ele taehrn Die met biupnen effenen ftoiflen brelret fi|n,Datr irt Dat bet
ttcb,t>an

t: '

joomcre gummr wlorpet aU fp gbjequeft fijn. Str blaDerrn fi;n wat (angaebticb. febier ront.rontfomme wat gljefneDen rnDe gbl efteift.te bloemen {Un wtt gr t uieft tboepfel van Dm l&rieehen.Qie :ucb.{en,ft|n meejl lanehwo:picb,fom groot |om depn,d er* wen Dir eene wittarbttcb oft geelaeg tiefc Die anDerr b:upn, rnDe fom 1 ooDac^iit^,al* Die Boozfrpt e, rnDe in DmiDDel van Dpen lept rrn (angacfjitg^en (jerDen |teen,Darr Itrrrne btflotene,Die bitterat&tie an fmartfte es.Str wo:(rl an Deftn boom fpupt ow oedt wt.tne iong* feueten enDcr Die errDen.en o:pt tot wei plaetfen JucrvcrrBc
,

Pty
Prunus.

3JjUpm&00m.

Prunus fylueflris, SslefcenDfiJrn.

v wallen ee|Uai fp ntef in tijw afaJr&ouBe n en nwBen. a, &i< mV>< tupmen en wafle n niei ep abelij<ft toornen, maer fripuen nt moe fijn, i&e Mengde ooott veel Ijdgen.Daer en geflapt anfcere fli fie lijeft eerfcrn f Der
rjooslje

acftmxxw nochtans_mmDerr. prupm&eemen, Me tamme gnelijck en n>a(Fen iiaer f n Mat>eKn an&ere pmpmen 6an min&ere jte n lepn ence wel wu< fijn n't. Sie Meenten fijn enorr t wrfc loopt eo* n oefen twingfjenoe ir roouel enoe fmaeefte ftter *>an
.

eent>et n>cJ(eIenoftftrupcrften,&ierent>e&aermef ferpe

twenen

befei,

ert>e,nt>e es tape

enoe jjeutatyiefc.

Cl&laetfe.
*

p
'

SieiammrE!upm&ocmmfn6tmenalomin Ne (jouen, i-i nowt cm t weaeen.enor el&en.fcp F anten oan ten Wr aen >it WK* troffen
rteoeuoe claeifen
gfcelijeft

n&ere &ag(jen.
nerf;

Ste Piupmtoomen Hoepen in %iU,of

to

woeker,

font>erfing$e

Me wifDe Mt

Kmt^^^
<e <uptnf>oom
n-OsDt

'.fterfftmaenf.

ftlaem. ,,,,,,.., a(,m prunu ' * *. nee; 3" tn gfrnaempt

:

J"

jf)co*up(fcI)flaumfnbaum.3n5ran<feinp:uniet.

> ^* nu At ii geneete m Srittfunfaf.pmpme

i^ff lume ofter

**,,,* *w<W " 'f 3" tD

.

IVaume

^n JerruptfA een

3n Jrane&tee one pmne.

tfcg^.
tffri

Vfinpiwpmtn.

<tp. t>tf.

Sicgcflac^figfiffing^ctiafmpfmiaiijnccKxntictercoiapruna.
pruna adnina^n jFjoot^Dupt^
alDtrelc j)n|tcronDf

^
<

Sic
*

aofM'aumcn.cnDe hier te lanDc acfpmpmtii. piupinkcn wo:Dm -fjoocfe&uptfcJj Alcm IScrt ftpfJaumJ,
,

cnDcmer tclanDepaUoltcngbcnacmpt.
wilDe

(jtMiau^w tsu (Ki^Mt. rif in n <w ghcfrccif mnmle er wcnoi ie olf 6 SferOuptfeb. hcDom ectjlc jfjocclj&uptfcl} PnLs fyiuera,3n 3n iaiijn
.

>

Docn.JnJraticfcoieptunierfauliagc. ,. 1 * ^'!'<Die pmeftt es gtjcnaempt in rif f; kokk.^m^ ^eiov.KSu M

1
1

<\ n i at <")

im

.pier Prunfylucflr'e.Pruncoia.&Prunul.^n Jf)OOCbDupt|'ClJ ocrjlefccn.

fp van oen olc&en

wupeftt.

tt>o:Dt in Die

4poichen

Acacia

genaempt.tnDc

*fW Dacr vco:

U.De

f fatuere.
Sic tamme <p>itpmf n pei-coclcn e nbe mahen pocfyt'crj. ie <5lf hfn fijn cout.Dzoogrie cnDc tfamtn tre (hf nDc pan natueren.
i

Mmcnnfifnomfnghni(n|ferimicl vecifel, ent>e ccn fltiact r>[oetgree$ett,4 macr fp maken Dcnbiipeh twe ck enDc Doen [jcrjicn carnet ganeh fjebben , fcnDcrtingbe
als fp noch groen cnDc pcrfclj (tm.

f CtacljtcnMcercfeingbe.

Der hf cicn, <3 ftrtltttgrjenwm tot (e( geef Den pjupmbocmen ie WaDcrcn Pan tfjn fnpnDenamanDflfn,al|"mcitfcmtt>aicf ruDtcnDeDacrmcDego!ge(t. tcgummepanDefcnboomcnmct wtm gfirDioncUrn bjecfht Den (teen cnDc Doet

.,

6igrttiKfllofFfncn0friifcn,al6!'ommiglic|'iiiicn. buner enDe ie wilDe mpmen floppen Den loop

tnOt pan prr pan fmaeehe

0c n eamergamft bttt, Oif |"fr c.:De aro glje H|thf namerc fijn coc Cic cm ijpf J):upme n f tiDf anOtrf

Om

mahen

fijn.

fappanDcfeit twIOfn pjtijmtcncsceitaocDc iticDccrmc (of fle loop nrjicltt loct pan Oen woutP.cn e nOc tot ac Moctgawh.cnDe macr, wel oo: -Acacia 8 wosDcn.

Dceibuw,

hf
'

fiief

Nemen nt'et oo< en pmpmrrt fnn pn Of ffn n boomcngrecpcn.Dact iin Oicapotchm <5fbc (ten r.cet.tc tvelchc coeh op bcDcekt gruenen feoiffen met Oic taehen nDc wittcne af Oic flrupehcn' met nj. n Dtnpmpmf tn fijn wtif^cn <|nronDacr;tt(lj.te flin.Sie fciaOeren blauwaeljtier;, va fmaw ooeh pcrwen minoerc,pari onghclt;eh,macr -*{ta Die pan Open liggen OmtOOf cnOt tn tape enOf (ijmacfciufc an binnen wit
6

fCfatfotn.

geflaefitfn

-j: _ fffr cngjc lt|<H,

fcJ

ftccnkens.Dacr in tot heernen beflotcn pjn.gftf hjd in Otc

.

pmpmen.

fjsiaetfe. Ian0cn.an waft wetme anOcrc fommigfic enOe groepen inlialicn Scfepmefifcn
f bier te

ten

fanO 0:ooglif gbfb:oe&t

wwOen.
^uer liimaeSttf^epf { Myxa &^ff i Myxu

e fe ptuefifen woiOJ
tiag^fnatmpt.^n
Oif

tn rieer nacr

apotehen Sebcften.pan fommtgljcnScbaft*. . f flatucte. Oacr om [oo noc f pocStie^fpt, couoe fff natr trt cht n Sie natufrf pan Ofn <Sc bf |tf ght lijch. fijn fn ooek Den iupmen pan natuere n ftr^irr cCracfttcnttiercfetngDc. _, bupeKPer <o:t|fn,|on0cthng6clocn ^eftt ertfjlfn (tingoft g^ebtuptht tn Oif

^'ehfoonmfpfeergoct

tfeg^en Oen

tjocfi

(arren pp cnOe aHc IcetccnOc foute

HtcboificnDclongenepaUenOc.

tem

CM
va^U He nieten cnbc Maft fijn beften ^f cm Sc an bcr mncn. bic b:oppelpi(fe enbe fnijbmgbc
oock god
f

ei bic

ftjn

ntic

tfcg&cn <

pmOtttuben.
"Muben
-Ximtbcn
fi.n

<p.

gug.

CCgljctlatlit.
fe&iirft toot cnbc u. Coiumcua wcberltw.ala fijn

SiJiin
fijn

och wucBtcn van boomen

!uc$< { n g&elijck bic (gebeften , cnbc bcfe

ongr.cln<k,

># [ttSr niet

elek

mact wl minter.wn

wS vielen wwben.cfn kfnSSene ben Iffltccnm

cnbc

fommg$e anbere alein^t^en.enbe lanben, 3fotet ffen tnroerme

f 'Jggjg^

van befen wiu^tcn kjuen tel lanaW Pc mw0ffC

-

&m<

*t*Mm^

*^*^^t&F?
-

ctcn

fc(rftl((f ,

biccthi(,t)c|irc:en,cf(ncenigtefeetpe Rebben. foute ^imiteren te li|bcn

'

Va&ttfm tri ZvitcUMfCg^nac^t.

JCerfcn fijn troccocrlepc
,

^^^M'^^^?m

^*^>

. clcpne en groot.

We grootc op elepVw

cleh an befen ff"

fom
froett.

coclt ttreeberlcijcfom toot

-jTN'Xe boomen
Hith

%> Ucn gScmcpnl.jek

laten

C 'Cfatfoen. van ben clepnen .Kerren

groot &oog< en
:

?in tarbefcnboom?r.jneffenca^ opm^nDcren eeeftb:pebobbe bm"n,t W M 8l'"I* fblccken f* fmr rnbe

angactjiid!

anbere grootc boemcn.-Ote hehiek 8

rontfomme

*4&&&
wrt>n>U.

fijn wil in ijf blaberkcs

J
f

root, om fonvn vn fatfoene JCerfen gchck maer

.

^^<ffin
i

" K*

jieen,bacr bic

aolb n ghcmcnliick

keernein bcfloten . grooten *f"< Jtc boomen an ben ""

niet feer

6"<*

&tW$*
eripe~ t.g^f lijtft

\><ttt erfett enbe ertec&tt. Gap. teren enbe bloemen btn elepnen JCerfeboomengelij(k.ie wutften fimreat

&

t
lontlt^

ippipiefjanberBrenf.pan fmaeckefuet,t>anertpenfpm blecdueouii fchierfalf icot wbe&alf tpft.fotn t>:upn eii polnarr rel ftpert an ben wekken Dat fapfcr<oonpeerflj
9at

<S filien

l}ou(.

90an 6cn
tre Iche n bie

gSeflaeljte

pan Den &afc n fdjijnen ooek fe roefen

teer fijn,

bobmken6 gbemepnltjtk

c^f niet

Jriecken.ton ben ^oo^^ en traffrn , nocij ooth

bie
.

wet Ditk en nwben enbe baer om oock mrt

ljelf)ck.ie bloemen fijn roit.bie

langlje

m hunnen g(jebtieren

ie b(abe#

ren pan Oen (rieckeboomen |m ooek minberr anbers ben .Rerfeboom6 pan Maberen

wue^ten fijn roni.fuerodjtie^, fom

fefcoon root, 'out

bmpn gjelijck bie groote froerte

.Kerffen.enbe

Dan mlrpf

oodt eenen fteen.maer min*

Ser enbe ronber,ban in bie .Kerffen. 3Bt alle boomenploepef ooek gumme

"

gi)elteh

mbit J):upmbcomen enbepcrfw

toomen,fonberrmg6e als

Die feojflfen gheauetfl tpoibt.

e iSlaetre.
ie boomen man Den
tie

groofen JEerffen enbe pan bie (Trieeken r)piant.f9atr bie boomen pan oen elepnen .Kerffen tpaflen merjl acn

mibm in ie (jonen
We eanfen pan

enelbtn,enbem

pcflfc^rn.

JCerffen e nbt (Trieeken

Hoepen mrefl

f <.
.

in Zyiitt , enbe in

'StaeekmaeM
ri)p in

woiicti bit

rcoDe nip enDe Cueren tot in J;lopmaent ie Stperte nwDen 5e mogh e n perfdj Duerrn tot in Dat epnDe van >o flmaent.

-popinac m.ctt

C^aem.
ir boom pan Den
JCerffen rooiot in riet;

3n J^oecIjDitijtfcl} Jtrfdjenbaum.Sn 5tanti)ois enfer.

ie pmeftfen to:ben ooek upan Cerafa gljenaemt.^n
grancb ois
i

f nr enbe in f afijn Cenfus genaemf

J^ier te lanbe JCcrfrbocm.
.oect2buptfcrj irftl;tn.3n

(enfes..(3ier te lanbe Aerfen.

at ierfle g^eflaebt enDe

fonberlinglje bat bit albt rclepnfte wuet}(en

wojfpjing&t

t$ Die Cerafus baer $ eop:afiits af ft:ijf(. * ai anDer n>o:bi pan fpmmighen g^enaemt x^iKt'fir. chamxeeraros. 3J?aer en r bie Charoaecerafus n j baer 3|"(iepiaDes $Ryilcanu6 af fttyiiftfiftM omejten Droneo henfehau g^eli|(h an w )'n mahen 3n enfe tale tro:ben Die bocmen ghetnt (gpaen* fef^e Serfelaer,enb bie :utt)ten paenfe^e ^erfen.
j

poo een maniere enbe grje flatfyt van Cerafu$gr>ef)puiren,enbebaerem wo:ben opth bie!U(^tenCerafagr}enafmpt.??aer nfen bumhen fo fijn bie <rieehen bic pjiteBt bie pan <?|eop(aflu* in rieer /n'ncM t -,enbe in Xatijn pan ^eobcsii6 (?>a{a iouis flairma,g^cnaenipi te.
tiit

ie (Tnetltepoomen n?p!ben n ter

cpeft

3KIeJCerfenenbe (Irittlten (|n eoue enbe Poci)(ief3 anna:ueren. enbe bit gxitu ften,weoelen meefl.enbe baer en boouen joo fijn bit frcertc Cnften,cofh tfami tut fcf nbe.fpnbe riingf e a( ghe b: ooebt fijn. fp

f ract)t en tberchinglje.
aile Xerfen maften ben bupeh tpeeeh.enbe boen Itcljtc eamerganth fiebben.ppo! an* >ere fpijf* geg^eten,maer fp gbeuen gfeen off feer luttel poetfele.enbe fijn ^uaet pooi tie eranehe enbe podjtighe magfie baer fp licfjttlijtken in beberuen , fonberlinglje bic
tlepne.bie bieftwil* oosfake fijn

3
39

pan

eoJtfen enbe anbere fiuktcn.

los,

te roobe Crieeken maken oock ben bupek

enbe

fijn bc eter ril brcjttarmcr

voot

We magf^e.tpant fp (lerehen eens Deels bit ftlue.enbe fijn goei tfeafen ten bt iff. te otperfe erieeken perfierehen bte mag&e mtejl , enbe al fp g^ebtcecljt fijn jcc
jloppen fp Den loop Des biiprr.

ie gumme bit rot ben JUrfenboomen cft Crieekenbcpmf loepet,e gct( met rijn
inabenomen btn grenen bit van ben (leen enbe graurel gbequtlt fijn. ieferuegummeesooikgoet aftbnipekt t|Vbenbie"ion'HJ;eptiinDer
fcngb t ne enbe be:f?e,enee
101 bit |eefcf;ept

heelen

enbe f oVp,

ttrttt&Mtteltett.

top.

lf,

t>'cgfff.'

C
C

gfyeflact)t,

CoJncf(irtccmc6(trfrt(c(if,fli6^iitcv'iiM|tusfcb:ij'f(.^(imcni>ctrilt.

tLfat rcn.
Corm>srctmii.'!?t(t>c(J'e:ncrfir!'Mm.

Cornusm. mttK CO!nltf6ccm.

nm

ssaisaaw *S
,

VtQQiiip
i

X><m Qoibtti
.

<ap.

Itf.

^twilDcSEoittOtlttn bioejjcnin^tiKitltnbcgttejic enbc in ixnfytfft webtnit befje hens ku_

,

^ooei?Dttptfebo:nclbam,ber(inbaum en Xitt&cerMu'm 3n 37<o Duptfc^ go!> o!noitr. tbciif bocm..3"n Jtanthois (o:ni(litr on teilDtifoinet Ken tvosbcn gh>ncmpt in titer r>5 .^beeph^affusSiiXvxfav'i*, t
.

wttimmc loinoeiieboem to:Dt ge|jceien m rittrxf n'.3n # comm.Jn

C0aem.

fiat es

mus

tce.Tiina.3n Jpjoodjujitf* jP)rtrifgel. Jf)er te

(anDe

an fommigen wil*

#fitf,om Dat Dittonght tatrhtns (als vrp g&tftrcutn Ijebbtn) ten vOittr&outt aheliahcn.^n Jranthous tiatb. bj wel gliefjeeten troiDt n <omttUtr fauluagt,
firn

Catuae.
6:0036e cnDr tfamt n (recht nDe an tiadmtn. t Ctacbt en berclungtie. Sic <*mnu Co'-noelien fpijfe oft anDtrfine gbeMupcItt , fijn goet (of Dtn loop bes bttifcf ene toot mtlijocn,tiiDt ft) ff ercht n bie rceeck magl)t ote err.it es. biaDcrcn tnDttongbe foppckenstjan ben boointn.fKpltntnDt gentftn bit oetvss
>it (mine

gemot litn

fijn tont

fcfcc

-ronPtn,cnDt (fdpcn Dat bloeoen boer op gtjeleijf als alenus fcri|ft. Sis twIDc iSomoelit n en fijn 5?ergench6 toe Die nfttlijch, in fg&ebjupcft <m Der

icDecjjmn.

p^n Qojbett.

(p.

ItJ.

*.>tben

;Vbitcb

Dit nDtrt fijn l&s ppelc, ront,g(je(ijtk eene fijn DrticrfianDe.Dic fijn met ongelijeK. bouc n b:eet, Den fcfv.er gbt iiich erwt n,bit DcrDe fijn

C Cglicflac!)t. peel

twen

C
Je

'tcifatfocn*

sorbus.

ojbenboom.

5Dit osbeitboomen iretDtnftootb. en; De hebben recfjte bimjne ffruocktn.met vu

faeken , Daet en treffen langbe totgbe fpiepDe blaDtrtn, r4fie MaDerltts tfam otmtnbbcken tfegen ma(eanDcrc outr

atnDt ocrgaert.oan De toclclten elck bef&> Dere langaebticb enDe rontfomme gclie. f .te bloemen fiin nm.cn Daet naer
ff

wU

"aften Die tmttbtcn.wan fatfoene, fom tont,' font lanch, fom gelijckttn pjete.Die op Die

ceue fijDe Dotr

|p

oan

Der

teomitn

befte;

nen awDtn,rooDacbtitb

fijn.

f paetfe,
teuDt oeb> <tb ptaaftn tnc ontrent bit btrgen.fon De"r!!*hc Daer fftenacbtigengront ts

iitj maffen

giict int in

&*

t>tfa tcibcn tot

fommigbt pfattftnwm

uijtfcbUmghwonDfn.
@oibenbIet!)cin\Vcter(t, tfljn^>erf|
300 ivo:i>tn Dit ojurb'fen
rijp.

f 0ntm.
Daet Dcfe outtljten op groetje tn wotDt gbebcettn in rlttr Sm&iSm.

Stc boom

3n iatiin Sorbus. 311 Jfjooc&Dutftb ptr

toerbaum.3 Dtcrbuptfeb vsojbtnboom.
t3n.,ran(^oi6t)ng(2o2mitr. pit :utrjt t * gtnatmt riet; S>t

w fav^n

..
latijn Sorbum. 3n ^oocfimiijtin}

&**
b cV$i t)mt2lrbttt. Gap, Ui). $perliri<$wig >3po:opffel 3 5?oerti|ttfcB <5o:ben. 3 5rancR*is **<!*
;

rt

f^atucrc*
5bt&cri fijneoutenbtfc^tJannamerenjeribefrljtttgehjehbK Sfifpclrn tfa*
rttrn treelienbe.

f Cractjt eri itoerettitigljc.

bic fomic ft anbcr|m gjf b:ooa}(,ftbp <*>0j6rh eer fp rijp fijn afgfceplutlit enbe roetSt baer f>cn ben loop bce (>up<x I fp ingenomen n>o:ben, oft btratcr gbf Btewlirn

@e:ben ftjn ben eOfpelen t>an aacfyth fnbe tMthing&e nWer met fcccljo |terek la alcnus fcrijft.
3rt fbitima

feftter

gch]ca \3

fCfatfln. _x abmtiisccccfpnacV ticlj boem, nj. peel meer bcr ba>- een ,"rapprl

ArbutumMitthiot.

_ ftn met robaefyia^e

rouwe enbe
bcbecht
.

Soom.eijnttiupthm
fcclfcracfytajjc fewffen

Sic iongfje fijn effen enbe

root enbe baer acn langarl;tigb.e btcebe biekarfcgr blabcrcn . rentf mime g&eherft. >tc blormltc* fijn
wit,(iepn,ehbe raaflen in clcpnc trof*

hen

enbe bacr harr

,

tJolgfcen bie

twutfcten, bit rnt ftjn

ben ronben
eft

gotben van fatfocne gbelijcfc, ierft

gruen.nacrmaele geel ,
ItenaUfprtjpftinrobt. plactre.
ten (ace*

3rtutne tva|t tot veel plaetfert van ^tallen i ii van anbete lanbeitj

bttjtit. Jjier te

Idbc es

fcp

bnbehet.

3r6u(us

bloepet in

Jjesmaeni

rnbe >o(maeni. >te wucfctc wtiu ben rijp in ben Jpcrfft enbe ifegfcen ben winter*'al fp een taer op bs boe

^chanjfen IjcbbcH. f ilaem.

Scfeboofflnwbt gljcna'cmpt

m
<,l

iewjttehtheetinrte<;^/'^i'pr' VncdoenbeMemtcyioo.

*i wnm,= st

'

"^

rJ

m^mttii

Sic wtufcttxm 3tbatne tt

mv !*"{gjgfc. efcwuenta^rtenciban^ellfc^^^M
' *

VtnCotu.

<apMti)<

'

G$
beiibe.
ttcfc,

ie bfabcrai fijn bietbacl;* rouw, ront femme glieheift.

iic v>:uehten fm rt,nirci btr tan ren peper bieri al$ >iofto:De6
fefcnif t,

enbe fcaiigljen Aen langl;

rnOrfin iir|t gru. riaer*

fteellienis

niete Qccioclnic^, Ie fp rijp fijn root, enbe a(6 fp b:ood}fnnfweit,

pan fmattke rcbelijrk goet.

C tlaetfe.
oftt wafl
2Staitcn

in

&t*!tea,mb<

froibt och tot

wl plaetfen vm

g^cronOcn.

f C$t.
3ribEjf>erffterlief .{otite/ijn

HjPfrfn,finii5icicntc|ccniiaht fcp nieuwe.

f|3atm.
Deferoomwo:bt genaempf
in

rieer XM-r.J" Latijn Lotus enbe Cclris'.^n ^(alicnfot fommigljen

puietfeiiBagoiaro, (pt Perhro.

fomanbere

C katere,
fouts f e erb!cogenbe f fanten
Irethenbe
rit fufrtiil

wan fut>|.intil,

raci)t en bercMnglj. ^^out in iotus elepn g5c6:0< 2( Jten , in tW|ti oft water gJKfdbrn (Iclpi ben Joop bes buptj , Den roobrn li<ae en Dei-

wouwen vloet.geDiontKen.oftanberfint
bjupel.
.

at

55" ie

Sf/ifJir n6

ingfirnomen felpen oock

eiOe fijn

ben loop bes bupe;

bequaem om

jftrn,ibe ber magfcen niet quaet.

"

Van (laitanim, <Sap.lv. C 'Cfatfoert.

3* f?flni"i>om
fijn
. f

groot \ ooge bnfte c-oomen, Den 3?ot< doornen niet ferr ongr IijtH-iie , bloberen fijn groot enbeojfet,'^,,
fi

* Jmk *

wMcvm fesr
.

" rouw enbe ge "TT .jnttfekicXtcnfi^c

1

oneelMontfom^if J
^uffeljenf

gheJierft.

.%-M
,)
'''

'jSXF groepen bte'a/tani.bie van bnpten-ki.' rfp, v

<ael,effeneiipla(<icrjtictfi|nJel!iergeiy(n.'M| ?ert gljefaifoeiieerf, bit welehe feer'r^.KT*
in

bteMaberen op bpperftewn bhiatheii

grenen 6uer
(tarnen rijp

mvaUm.

enflupt(nrliMce#'. fijn.aifeo bat fp van htfstxu*feliten

> tt&G

f|laft4

te?'
VAn<t<t1iaititn.

<tap,h>.
f Cgt.

Sa jtamr&oome grorprn grrrnr in (omfcrradMigr

(lara(n wot rijp in BrpnBe a Ben erf ff,

Itggljm.enBr rcosBen wel grwnBcn op Den Oihijn enBr ontrent Bcr Smiffcrs lanBt
eii

fccfopptu; plartfm Bir tfcahen bat WoosBm

Muren fefcier aUe t>{ winter Buer

1T/3aem.

Sefe Boom wwBt gHeetmin@rirr xn-,.3n iatijncd, enBeNmoftanM.

3n^)oo4t>H!)tfcb^<(i(nl>aumni>Aa(iamlaum.Jifttcliintif:<il}omt()ccm n '-'

graneoisngaftaignier.
>ie wucfy

g&marmt in
-Jalif n

rtrer

Ar,*<&,^ {< /w&&wwf ,x.V,

KKfuop^su Ks-'nofr.3n

Nuxaftaoe,louis glans en Sardiana glas. jjn JOOCbDmjtfcb

v rKJi.

&(flcn.fynt<[anb<afiam(n.2n$tcma!o*vn<(Zaflaizn<.
V. fiittte, Saflanien fl|n&zoogljeenBr tfamrn irrekwBr fdjirr gfirlijeh &ir (cdtclen, rnbc wrrm tot inbf n ie r(m grae&t, CracUt en ltoecchtrigbe. >nBer aUe wilBr omcfy.m joo (jn Bir eaflanirn Bic oenuaetnfte rnBr brflr om eer Ben Bat Itrfarm rrBrlijt h.marr fo wrtreren nirt ucfyetocJuii r n&r niahrn her f!>

Dm eamrrganeh.
?Qan i

om a

ajtanien mrrl mrt $utnid)

wrmmgrjt ren elretuarmm

a^ijn

gfirmaeeht , rsgoet a\

ten gljrnm Bir fcor(ten mBr Moofpouiom. 3tema(fameng!JepoeBertrnBrmrf rrflmmerl mBr

fm Btr gjjefrcoBen vimwen be:(im,g6clijch rm plaejter ban op gficirpt.

wrmeng&t g&me*

>ie ompneeffene feoiflVnoanBen SaftaniengjjefoBen enbegljcBiontften, (?eppm 35 frn (oop Br e PHper.Bat root melijoen,enBe ac Biortgandi.

TOrtnTotcboom,
ccfatfocn.
j3r yjoteboomm trosBm
{ftooclj feer

(lap.lvp
Nux.
T

3?otr6oom.

uerrrDe mBr i|'t rotbiep&en, tut Bm toelehm in Bat ierffe an Brr (mfrn po romen langer Meeltgrele rattrftms.fc^irr gjr
Bir
f '

rnBr ref taeken

Biels,

rnBr rijgeen

fij'ek

arniir'Btgmmarr

langrrr, Bir fcuer

rm

feuten ontpIttpelienenBe eo:t6Baernaeraf aden. gnBr Barr narr 300 tomen Bir MaBe* oojt, Bir laneh, groot rnBr toelriftrnBe fijn, an rir f laBrrrn ei rio&ehc tfrgm snafeanBeren eurr rcaffenBe wrgarrt , van

am

tvrleftrnrlck befonBereooeft groot rnBr biett e$.)it vuiefyen tvafTen tuffefcm Bir

ten

tlaBerm.nvee Bipe oft virr tfamrn mbeelth 6 mrt rm grornr fnoe|tere beBechf, Barr onl
tier

rm (jerBe (joutaeb.tigr feelpe es.Baer Bir

kerrnr tffdjeh vrUehems in beflotm lept. jSlactfe. 37ot reoemrn grorprn gfirmir op brrgadi Wg$e mBr BJoog&r j>larfjm,mBr woiBrn |irr tr lanBr.mBr in Suptfcfelant in weel (>o> >tm,mBr arn Bic anten van Bm vrlBrtt a,bc>
plant.

Sfr rattrhm an Ben J?ofe6oem rrgt'n? rn wtf romm in3J?rrrtr,ofttm(aw;#

t>ttft>tf.

VanttottUtm
gfirr)cetrn in

nf tm Ui ft en m ami. e 5on wosben "IP

ietSef eoo wesbt

W* n > c imaa,(

ap.tof.

lire; *&

3 f<" Nu* On .9ooc6.Mi(fc&

ie muefiur^cnaemtinneej^^H
/31a
f.

^ffi^x&
r
.

te

lanbr

*ctnofen.> S " 6 016 ""^ 3 '" f#atuere.

1

:-

^ofrnno<nartKnenbrrrfcrj,fiineo'Ktrnbeii>oe1jfic$.

tc oochwlnaer namrrr fijn gbclijchr an Cuere n,rnbe

ie

MamNn

tmftrnbr 5 n itn 57otcn erMeg^n f*r aiDefin tfamrn

blaberen.

eten. ban Me towtfr, nochtans 3 om tequarmrr eten fi,n ff gturne rnbc crfcJ)e

fwee f

Si qua
oft

"

ln

twee Voogle

% eten

enbe w Me beften .benen Mn **W

aftem f.m.

mei een $iM<cnl>ciMc Xuptenmg&enomtntfmo

& S SWi M
*,,

rn Mftn, efl anbere coube appframattrn. Sr 3 an *n fit r, nbr fcotfbeben aDe frotcnlbcnefenb S c"fXe enl.c e^nscpccten (eehen B 'fle(loDten fioeToe?S lauwe ^ef4|cnene Den 3?oten gr.eperfr. )Ut Mr ooek bi ftlnr bacr op gbcltpe. gemarclu Mr tot He fwil $ mebectine een oten.wobt e n fnrfterrn t>an Mn

mengt, aeen OCupten wat en buemcfc me ,n?nVctwortni &ifi

%nn

rnrM 8cact 9 elt.(f n6r an ficHjtlK

tradji.fon oech ftter

Mr Maberen.

.$lfe.ap.lw rtotcmufcfttentnbe "Oan

i^"Swffifi^ wucbtrn K W9 1

fatfeenr mDtvan van waffr boomen.bie S ksjwewi fitemufcaten (tin wucbtrn

MSV BSffiir^cMelr
&r befe

alioo

1 fifI now
ocbttgbc

mw

ft)

op ben boom wat meerberr

"'' telneckenbc 'n"">< fnoeflere (iggfijen ggfitn onber Mr fnorfterc f' Hecht (tin teeht fijn , rnbc onbrr v< itaafien* r,>*LTt,tf Itggbrp Solie ft)n optrebte Me i*.!?rA"l 'IZiinTJ. .f r? hm* bwrlch Bwe kk ftcbtulu.* Dekene oft feo:fhr|t
1

fncefere

gfcgffirfg

ffi ^Ki^Ml% M"]" ^' ^^ W*"WlK

.

.ORer? ftaen fijn onfen gbemepnen

p b<<" to *

Me fteernr

befloten groepet.Me fret

wttiajrpt, ol rnbr ,jl,wt aromatt(th

<

^[ plact fe, fplanM anban bat rplanbt in pnndpalifth waffen otrn efe fc*** *fJ?J ^r.rt groep .anMe 9 SghZUfe3nMamf( be,er,riy g&efercuen ^rrf t.

)tmitvj8 SXomanuo 5Xom ^bouteue urrloeMe^<Jts bwiit e m fect frlfe rnbrea " f^>"* Jk^.^^J,,, rir efrftote ^t*fMtm& apotehenNuxmofchati.^n^oocPupil Mr Y>> X,Kv.3n4atijnNixmyr>(ca.3n !, Xmwwmi. WiatnnNuxmynltici. J" VK V ,. **$** b.e bu)(rnftc. tnftefjc bat t>eeSen at ft(ftm oft m n m 2lpotenen "$ b.e 3n fbe m 4ti|n M. rieet tn ^if srnarmt te Udi onbtn

VantftfdnUn,
:
(i|tt

tis.3" -5ix^>B!)(fcl2 5Kof(a((nt(umtn. ^iier

(tap. f*
te liint>rgof(ief n6t
.

&9 tJc'^%
CKuftafiHcimcri
gcltjtkc

fBatucre; ^ ^ V! otemiifraten wam enDe D:ooge Ben twee Den graet, enDe n
tot tn

nattifr* es ooth genoee& Die <Jolte,etiDe Daer en bourn oodi

wat tfamen irecknDc

*.

Cr ad) t en ttcr cK nglir

3?temufraten tjerfterehrn enDe orrwermen Die eouDe weedte enDe wadte maahe, 3t 'rnoe (bnDerlinge Den eropoan Der feluer, fp maeit eene goeden en welriethenDeaDem! belet Dat b:aften,en beneemt Dat btehen in alDer maniere gebjupdtt en ingljenm! fp S>ie felue ftjn eodt goet tot Die ptfne weeDom enDe winDen van Den bupdt ,'enDe tot 33 alle eerjjoptljeptoan Der leuere enDe mtlte. 5?oiemuftaien gfcebsaDen off bp wier gfjeDooc^ g^enefen Den loop Des bupa , fon* <Z tttlinafte mei rooDen wijn mgljenomen. 3ten 5?otemufeaten fijn oefc goet voor Die moeDere , meren enDe blafe , fp gfcene* 2) fenDt'c eouDe Djoppe'ptffe , enDe fommtghe rjepmeltjdic gjjebrrlten t>an Den mims'enDe zouwen,fp Doen oodi Dat graueel loffeneftrijfeni fonDrflingtjc als [pin olie vanfm len amanDefen gfjewepeht ftjn gfccweefli: Sie Jotle es van eracbje Den ??b'. feer geltjdt.fp rnaecht eenc welriedtenDe aDem, ( jp (topt n$ allee Den loop Des buper.maer oot Dj root meli$o,eii Die oloet vi bl :ouw. Joelte Dtent oodt feer wel tot Die efopptnglje tnbt beinngbc van Der benen.eiiDc totJJ De touDe gljetoehen van Der magr}en es fp b'reter Dan Dte 3}o:en. )lte an $oelte gheflagen, gjjeneff pot Die ptjne vi Der magen,beneemt Dj walgen f ft bJahjDoet Dte fpijfe vcrtcer.rn maedtt appriqtvah bupt op Die moge gtjeflrrken.

Van ^afdnottn.
C Cgljcflac^t,
L Efatfoen.

Gap.

ton/,

pk 3e jf)rc(n enDe Dijfg^eltt; Die Jjafeiaers (tjn twreDerlrpe.Sfe eene fijn tam
~%J enDe' Die anDer fijn wtlDt.
Corylushortenfis.

'amm( JJjafelafr.

Coryluslylueftri!. 'JBilDe Jptfttattl

te

Jf)fe(aere en

wotBen gijeen boomen, maer waffen gbcftjtk

Bte

5 ^. B<m

f2

tien welc buer oecrBe tvtbzept. oottbiingenBe ee 1 rtcbte ftrupcken,van (amk ootk n>ttt>otp5,fommige tatken meel enBe wotBen boocb. enBe ken Die mee fe'&ifft bat f nBe mei maetkt , om Bat fp tape fijn enBe topen Daermcn oifeb. af Bun nBe fijn, wat abt ketf rontfomme enBe gertmpelf bteet blaber btek.Sie ftjn en Itcbtelijtkcn grocpcn.gljercfcn , Bic enBie.)afe(aer6 oock gattekenS Bat fiaer Bie wtfptupten

Ber oitel Die

Die

es n in oellaebttge vin bp oo:t Btpe oft wucfyen Bie comen blaBeren fijn uffcbcn tuch.tcn Ijebbc |er <nBe in Gefloten. i>ef< Baer geel niet maer fnoefteren hanghenfle ront.ool enBe a(t es Beboutacbiigbf jcelpen aen , Baer Bte keerne tnbeffoten lept , Bic Bte tamm< en becleet.Broelek keerncn anBere gljelijek Deken (eet Bwn r tnBe met een Jhafelnoten ftheon root.enBe aen Bie wilDe wit oft bleeek es.
te

"^

CJSlaetfe,

S)(e

(mme

-ftafelnofen

wotBen in

Bie (jouen

geplant.
.

Bonckere lomberacb.ftgl>e plactrcn. inuocbjtglje bo|fcb.en Bie waffenin wtlBe JDte

tot , enBe tn Bie S>ie tatfekene t>an Ben .ftafelaers fpsupten in Ben winter te 5oten wotBen rijp tn oost. ! b(Ber Bie tomen ner Baer fcaer.cottts openen

C <Wt.

we ;
B

mm<nt
ftif n

<r*taem.
oft boomaebticfj

vriK..3tj "'?" in wotBtgb^fifen ggewas Sefe boom Iflraueg 8 Nux aueliana nBe van #itgi(tus Corylus. 3n j)ooct)nptfc& -^)aff
,
11

^felnttftBaum.gn^wBuptftg^afelaer. . iie5?ote wo:Btgiaemftn rte<;x>op*ovTiii'><S"*r7{>'

ponrica Nuxauellana.Nuxprxittftina&heradeotica.

!'

->,,';.
.

r fi , nKl]

3"

-Oooe&Bltptfcb, .fjafelnufe

&

_ te(anBeJ3afelnote.3ngramhoi65?oifetteou5?ouftae. JoocbBupf fc Sgurnufe tnt SKofnuft. ggcnaempf in wotBen Tnme floten Sic f pontics Baer Bie cu* Nuco optecfye Bie Bat <nBe en. fijn r)felnof jpjiet te lanBe OCooBe
Bereaffcrijuen.
;

Cl&attttte.

/_

niet feer ongr)efif(k noc?(an >ckernofen natueren Ben ftjnsan .Qafelnotcn meer tot oock tretken joo gbeBtooc&t fijn 2He fp oerfeb. ftjn. fp Btoogger.al eeft Bat fp (ouBeBanBie)tkernoten.

Sk

^Cracktcfibeccktns^e.

...

^afeinoten oeBen feer luttel enBe ftjn quaet om oerteeren, fp maaBe.enBepijneintfiooftalfmenfeteveeletet. ,,.m oe(t,rn6<at eff g^enefen BE ouBen beteert gfteBjoncken SKeeBe met iafelnotc Bte tatarre nip. maken $oo ingbenom peepers luttel fp met enBe hebtaBen toosBen g^enefen Bte quaBe fcotfu (i oermeng^t beeren met fmout enBe jebtant Aafelnoten g Baer op gijeftreken fieBen Bes fioofio.enBcBaf totoaaen an Ben gapte eete ggeftoouen auaBc noot Bie ootk ^afefnoten ftjn Sie fnofterkens oan Ben ggebtitptKf .Olwrnofen Ben van Bte g&dijtk fnoefleren manieren Ber feluer

,.- maken totnDentn we j

<[ cfatfoen. groot* w(gMps<9 langge gtopengebben Biejtfttten op Baer boomen ^e otter malcanberen blaBeren tfeggen meer Be blaberenan wijf ,feuen,oft aencenrcoBacfc.ticb. rtbbeken waffenBe.oergaert.oanBentotukenBat Befenboo meeftealtijtee.Siewutgtoan Bat Ueenroaft 'J wterfte Bat voos ggeliitkenoe een ooek ^afelnootken feer een clepn , s! men es fc^ier grjelijck
1

nootkensoan Ben pijn ppe(en,in

Bie treltke Bie keer enen ligggen.

plactfe, ft Sefe bo es hier te lanBe wemt.rootBt aUeen geoonBen in fommt'gB. < groep fp uptlief gebbers gout. SSRaertn pttf <fl nBe btftt JanB

-.

"'xi' e"^^;

\><m$t1Sfcen. (Tap,

c /laem.
Vfe
311 Die ;Xpoteften nvtcr

%
cnbe

**^a-

nootfcens trossen in tieer 3noTKi enDe in -latijn Pifoda genaemt.

ti)t Fiftici,

ban naer in onfe tak [?tfiieen.

f /latuete.
gtfliten
fce

miDDe(matic|j tt>ermen> roat D.'oogrte t>un natucren.

(jti

Ctatljtcnbettfetng^e. gijl^cn openen Dieer(topte ieuerf enDe wrflerthen 01e weeefte, fp fijn goet rfi bequaem oot iV magrje , maer t>ow fpijfe inghenomen woeDen [9 feer luttel. 55 ft 1 (lieert openen ootk Die er(lopir}e|jt v& oer longbene eian Die botft.eii fijn goet io'. Den ~oc( enDe eottftcrjt van Den aDem.alleenoft met ftipekeringenom. Jte m gifueen niet wijn wgbegeueri ( trefte: ftaen ae Men enDe (tehemoan

llefemjnniglje erttopetiDe gjJeDierten.

Is&iofcoiiDeefcfcJtjft.

X>rtPtmpcrttotc, <i<t,l& t tEfatfoetl.

IJN^mpernoten fijn
*f>S ! ;nch(en
,

iiiDeongljeaeb>

groepen op toornen Die 00e DicItwiU in maniere t>an

Die welclie

b>gr)en n>a(fen, g|e(ijch meer anDe>Staphiioddron piinij.Nux Veficaria. pimperncien.'

rercDeboomc.nDeDefeboomen,
Rebben blaDeren
in wijf off

meer

btao

J,

\x

A/rf

SerenverDepIt, Den vOer blaDeren

met

ongftf lijdt, maer minDer en* te groenDer .~)ie bloemc fijn wit rot
("eer

tnDe grjenuli , enDe tr-affen ier off idijf tfamen , enDe Daer naer olgfcen ronDe (iole blaeffcensin trpeeoft Dzije
Deelen erfeer,Den, in Die rceleke gb> lepnlileh twee noothens liggc , Daer

f Dieherne reDedifft fuetee.

CPIaetfe.
SitghetrasenroojDt metgeuoni' 6en Dan in Droilf, enDe rcoiDf wiegen

sonDenm

Smmfefctt, enDefomfijie coeh biet te ianDe onDer Die fjag^en.

CCqt.
eije S5ie fcloemkene eom tn De 5JJ

nooit

ie nootkena nwDen
neer rwpuWW* oy.
tijt

in Den

efeiriiDeBoom nwDf van plu

ttiu6 tn
<nt>t

grjenaemt. tn iati/n Staphylodcndron Nux Veficaria, Arbor vitis,

5t) ter

tnoeoan fommigben '

PiftaciumGer*
iij

HHH

na*

r*

u
V<mon\bamftin(en,
Batuere/cracbtennjerctungbe.
cefe n nootltems
,

vwlii.
eernoten

Gap.Igf.-

mmicum. A0( tt>el It0*tn6 battef ITWt biePiftacia ff ClepM g&<Uj(hemffC &fc icOTii(fMcnttJo:&cnin^oo(puptf^pimpcrnuij9lcbcctti.-0i{^UInricJ)m^ t>c to.2tmcme. enbe mi amucnw wolkenen $-ranelO'.<> i)?otfet(e

2)an bie natttere erac'bt enbe werrtttngte mm

8$cf
( rijuen.aengbeficn

en hunnen n>p roti

&

bat f nergberincr toeg&ebntpcht en rcosben.

\>n Combaenfcfye mfen.

t
Cfatfoen.
-iinftn ft|n een elepn boomo >mbaerfelje IJ adjtwh gbett>6,an Mabe ren ben JJcnio ene met feer ongelijeh. te tjtth, cft b"c

ap.

Igf,

Coloutea Theophrafti.

*ombaertfcb.cnfcn.

Noemen

feboon geel ben bloemen *>an QMem fcijier gel'ijch . <nbe al6 btevergaen ,ghe* foo volgben baer o(e jaurokene naer
fijn

lijdt ((cp'ne

blaefhene cpgljeMafen,bie elaet rnbebootlucblier) fijn, enbe gljelupt grenen olfmenfe fn fiueken bouwt (nbe boet in txn lin> Jept bot faet bat plat, fioert , enbe fen niet feer ongb>jch en ee.
.

c plaetfe.

Sft gbetoae trotbt bur te fanbe nfet.ban in fommfglje fcouen geonben Saert voos <5ene niet fenber breafinge geplant wwbt. fCt>t,
.

jpjet

bloepet in ben CO?f peen" in,Oogffe

rijp.

tnaent foo n>o:ben bie faben

f Baem.
S<( boomhen tvosbt gebeten
in rt'eer

d feop^*(lUJiwXojw Coloutea oft Co*' luteavan ^eobouie a$a. 3n ./jood}* buptfcfc twlfcl} iinfen J}\a te lanbr 4om>
.

baertfcbe.imfen.enbewanfommigbenom
geleerben qualiidten <5enel>ocm.
efiois

^n $ran

SfnrTr f gamere. <^nf\c( teblabereneibebatfaetioanbe^om? ^ri ^ waguenaubter.

iinfen
fijn

baertfcrje

mibbelmaticr? roerm enbe oocrjticb

an natueren.

wwljfen t>at e6bat faet enbe btifgbelijer ii< blaberen an Coloutea ak Hyt> pbwjtue fe&iijft mahen bte fcapen et, enbe boenbie feluewel melchegrjeuen.
JDie

f tracht en tercfetrigbe.

X)mt2><belboom,
abelbeomen fijn bte met biehe fcelpacbtige fcotffen

e<tp-. l^tj.
reetje btthe ffammen, bebeehf fijn.)p bopper ftcwm ben ftam
,
,

fCfatfoeft. feboone groote boomen,bebbenbe

bagrno blabert fmatie rietactjttg^e weet taehen langbe feer m roepen veel , een hoop 5be,ai,'oo bat bte felue fathen nbere fetyer niet en febijnen , ban E <XietMaberenlancraen eeneergaert. gnbeaenbefe tartten groepen bte law eenen binnen enbe lanch enbe fijn, melehe ront , bie iebten eel op een gljetrof afien herben (leen fjebben.

cjsiactre.

abelboomen
in anbere (jeete

enbe fanM, ^oeifc^e 3nbten,<5!ien, waffen in 3frp(hen,2U:abten >

'"""

lanben an Riemen.

<Oi$
TOanDabelbdom,
ap.lf.
Palm,

fc'Cglfff;

H $aem.
te abe I&oom ttwbf gcficetf in rfecr
}>oi'v>f

Sabcftoom.

Phcenix.J i< I n Palma

1

<n&f

bit CS

Ine opjccjjte

palmboom,
coth

ie tnuc&t es grjenacmpt t'n Heer

poi'vlf

Phceniic, Cti Otl

.

alenU6 epolvmojSaMt (

_ Phcenicobabnos
Sie

actrlen.

y^ r 3potckcnDaaiius. ^^ Jrym Sabelen cnbejac nSsM

3
iafljn Palmuta.^n 'Jn -fjoocljbuntfeb.
te

fanbe

tKn^svStant^m actes.
leuken rn KaerJiof 6? ^alm&oom fijn cottf en (famen (f f cken&c an natueren. g)ic wucfjt es roerm f ft biooge (ot ferjie f in

f atucre.

ie

tien tn>e eben gract,cnbc ooc

tfamen trrtken;

ttcfonberlinahe al6

5(

nut Ijcel rijp en firn. f tracht en aerctungbe. JDaben firn quact cm wtccr, ft wrffop,
f

leuere cnbe Die milf e , ft maken benmben (mpckcnbc n>ecbointnbatr}ooff,

pen t>ie

mm

cnbe ft genereren grof kloet, fonbcrlingc als enbenoerjoerfeb. roefenbe gegeten groen fp nwben.maer als ft wel rijpe en bioogfc fijn 100 en letten ft foo feer niet , cn&c als ft ban van een goc&e (ierehe mage toe! verteert wel
ben,soot>ocbcn
ft rebelijek

bat lic&aem.
t>a(

59
'

SVoogfcc
tie*

aDcn

(toppen ooclt oen (oop

Wn" rhifo* wn
Sfenopiemagr/e^
ff

tuner 'tnbe licnefcn

jan en ben nucftn outwiMn plaejteren rnuKtff

btaken cnbe

*SffitW

beriinen "ermenafi(,f

nbere baer toe bienenbc roe, milte,mei enbe leuere reeceke ootkbie Mnncn (Utljaems gfcefcujiJM. fmptcn

an

oft

wm

genera,apudGalenumlibro primo.

ap.lSf XXwQMttfbom. Q -Cgljellaebt.

X,Hff boom
fijn

itwcberlepe air

>^
.

hc-U^ "ff' n
i

t ongfcelnek feer

dl Bic u*n ton J^. W2imKX8*

Z SX* " ^"'Xf.TiL!

r

van -0i<n^t" nww lj'- Mrt1Mm ftfewr mr fijn r Bcliich <bj ge ammen es b<nt -Ol#oom ml* Sie 1 fnt, " l,' cHm t<"" ff nnnbereenbetM^fn

^^^^^^^^^rjffir^ a|ien eenen deken

lept

(jerben

|ieen

-u>'

efe i*

fiuulcpn. crl minbcr.Sic Moemkcns blijden u cm en W<focnecr<,t>a bm.bbcl cnbe r f,b,e)fl< ! bo..eg6epe l

wn

XSmo
^
,

t,

^^ W

blabcrcn fijn trut oMft mmi,,

"

Um4>l!ffb<K>m. t)Cl(flf, Oka fatiua re enBe woiben twatijeken rijp, alfoo

fcat bie olie bit

Cop.Igtff.
am,0lijf5oom.'

act af eoemt

alti|t

grucn

eni>c onrijp es.

fjBIaetfe.
)[ijf?>oomen traffen gbeerne
r)iteuelliens,enbe

Jnoogbeoallepen, ofe op depneneere

wo:ben

m opaen*

gien.^talien enbe anbere Dper geitje*

he lanbcn alom gbeuonBen.

f 2aem.

SDte )li;ft>oom beef in rieer u7 ^n iad'jn olea. 3n Jjoocb*

.

Bur>t|cb~)eibauin

onb >Unenba.

3n3ran(boisv>ng.>liuier. * Sie wilbe XJliif po Ijeet in titer

iy(uc\ix

tun fommigenKTiv.ns

Ai8io7TiK(i^m
fviuefliij,&
'

*<"''"

OkaltcrOka

Oka

Aethiopica.

>te

wucbf wotbt

iW gljenaemf .Jn

in rieer ooeft -aujn oiiua.enbc

baer naer in Suptfcb. een Uue,enDe in5ranfio!6tfne>(iue.

>luifri biein pekel gbetepf

fouten fijn beeft in de< enBe Hairaades

enge* rteexCoiymbaenbe in iatnr

Colymbadi.

Clatucre,
Siebtaberenenbe ionge (VtietMa
ant)li)ff>oom fijneoiif B'.oogbe >^ tmbe ffamentreekenBe an natueren. als |p t np ft)".^ >te onrijpe ,01iuen fijn oock f out enbe tfanien treeltenbe , maer strtoermen f enbe maken ootl?ti(fv , ,11'1 rijpe. treft >lie van ten onrijpen litien es teut enbe (famen treekenbe,t>an ben soebtxefe. enBe fuMijl wan fubfeaMien. f Cractentbercturtglie. eo!fSf febe flWf 2v 5)te bfaBerc an ben )ltjf6oom fijn goei tol bat roibf w'er.emabe baer op gbefept, rtnoben enBe wlecratien.enbe lot anbere Ittttgfce ftwllmg^en
fetue

^^>~^,

froeermgfien fnjiuer 5 , maken bit ttr.le oermcngfct ie vergaen. enbe ergaberinabcn feepben anbere auab e ooch boen enbe enbe retm apoftuma<ien,C 'Vembie blaberenoatt ,lijf oomen ftrt goet tot bie fweeringben, fonberfinglje va en enBe oerbittingben man Ben mom enBe an Bat tan leefcb. ,

Maberen met

(jueniefj

urjff

teniongl>enkinD*eren,!ntt>aterg^e(oBenenBebaermeeBtemonfg5efpoelt. alle Moetgatfi, 4 enBe wouwen Ben an loet fieipt Bie fap an Ben >[!jfbfaberen enBe an binnen melijoen,an butjer enbe baf roof Bes loop Ben nbe Biifgbclijer oock
ttanben eei fweeringljen enbe "Sluc fap ooek toe BienenBe xxn Baer eopMen met Bsagb.enBe oosen, enBe loopenBe gfien'tnBe tot Bie

goef tof bie roobiefieijf erfjitbetif

maken enbe mag^e bie fijn,et(Tertken onrijp "?e')Iijuen Bienocfi gruen enbe qua feer wotben fijn.maer felue fp cetijt enBe lu^ om etenfanBerfingtie bie g^efouten
ap
lijclienacrteevf enbe en

g^eueng^een weffel
berueren bie

ie

rijpe oefte >(ijuen maken roaigtnge enbe

magcc

r. ft

.Hen cooft iaken Rooft

ftreer enbe fijn quaet boos

Ben oogben.

(<c

t><w6ttttjfatt>Jddt.

(Tap.

Igtft'f.

fc'c^to

>lk van Onrijpcn >Iiucn Be Broiwht enDe Boel ftwhcn Die icr|t fccgfiinMnDc rjeetc .> fwtllinglKn f nBe apoftumatien,cnDccreoe(t Bic cc(e ftrcciin(jen enDe veteranen. 3tem" Defe gruenr onrijpe Olie es ooth goei tot Bic ouplc (linth'etiDe ftreering^c wier* 3 ratten enDe BocfyierjcBcnoan Bat fanfolccfclj enDe macslu Bic tanDcnoaft , met cat?
,

een oft teer rooUehen tfeg^en Dat (antoleeftl; gedept.

>lie

an rijpen
,

gfjefroiOen

,Ohjiien, maeckt f lap.vcrfuct Bic pijhe cf twcBom.Bect fwken Bic JS enDc gfecncefl Diegljefpaiinen cnBcocrerempen IcDcn.fonDcrlmgrje alefp

met goeDen crupDen gljcwonncn ce. 3tem olie van .Olijucn, Dient feef toet om alBer^anBc dien an erupBen oft Mocmc t te maken.roant fp ncempt feer licbtchjefccn naer urr Die natucre tnBe tracht an f Ben eritpBen cnBc Bloemen , Baer fp mcDc in fonnc grjctoonncn oft anBctfine gfc efoBen
cftBcrcptwoJBt.

Van 6tttt 3rt tuoot.

% ^Cfatfoen
Sfe osuc^ten
toaffen op gr oefadj*

<J<tp.

Igft't'f

CeritoniaSihqu.

im^an&Jed*

tigje Boom.BiagcnBe

Bunne

iacr

hene.Bicmet&iupn rooBc

ftotffert

j Bctfcct fjn.Sie BlaDerf fijn lang * achtte!) en grjedck t>lnrgelcnn>t<>

gljefpjept

an fes, feuen acljf,

oft negrjen

Hat

BerhenB aen een rootacbjicl) rib6tftm,tfcgrjcrt malcanBercn euer flacnBcoergacri , wan Ben welchen cltlt BcfonBerc tonBatrjtie^ r,cnBe en Bic opperffe fjBe Bstipn groen , cnBc acn Die onBcrfte lidjt gruen. Sic wucljicn fijn
jjlatf eromaerjtigfie

pauwen

fomtijte onBcr*

^alucnooct fanck, cnBc ontrent cencnBupm Bjcet.Die fuctae(j<ic!} fiin.enBe Boer in lept Ba(
faet,Bn>efck grootc platte ferecDe cajlacnie*
titipBekeernefiin.

Scfc pauwen maffen m paengien , yta lanBc licn cnBc anBere wermc lanBen. J}\tx te
en groepen fp niet.Saer rootBcn aUeenin
fonts

tnig&e neerfligfcc eruptlicfeB6cr6 (jouen clep* ttcbomhen6g!Jet)onBen. Z>it wrkke (jiertc lanBc g&ccn Bloemen nocfjwitc&ien.oeol*

Jjingpen en hunnen.

Caem.
55cfe

bo3nwf genaemt in

riecr

Kyxrim

nBcDiifgeliier ooeftinfatijnceratonia.

cnfctalcint3anB!oot.

efc

fiattroen ffln

ling^c a.e fp niet

rcchcnBcwn n.crcn,rcntct tfamen cnBc roat toerm fcs$<

mmt
|,,n.

fc^

macr B:ge

awwn

ta letten

b mageen "' {4 fc*** n &<" 6juJiemer om eten DanWc t>erfcrje e<*p. lt>. 't)<m <<# fffbtla
f'i'

CTfattoen.
3e Doornen n
Safftejtflute
fijniwin blabercnben (Efcljen

ohiafiihia.

boom nietfecr engeltje . <3ijii Mabcren fijn groot lanckenbc

ttgbefpiept.van ele blater* kens atn een ridbefcen tf*at en maltan&er etier raffenbr ergaert , an ben rcelekeri rltk brfonberc,(anek eff fmal es. ie tirucb.
ten fijn (<tnge, ronbc.frccrtc, r}ert>e eff (jon# taer)ttgbe rjauwen, bic mce(t tmee voeten lantk fifn.enbe ontrent eene bnpm oft vim
!

elcke van binnen in vele wt merkene wrbrplf fijn . & in platMupn* acrjticl} faet (cp(, enbe fircrf,facci}f,fitctacb,> ticrj mrrc&_ , bat bit bloemt enbe merer; eurt
gfcer bick.bie

Saffie gbc jeeten, eff in Sijcbtipfkt actt.

tier

mrbeepnen veel

CPIactfr.
Caffiefijlule ra| in <5pticn ir nbc Ojcrgbelt'jekc lanbcn.
,

ZtaUt h,

v 0atm.
Saffie fijttfe rooibt genat wan 3eturfc lis enbe anbere ionglje rieerfe mcefter* in riet; u3npWv.t>a[ es in iatijn cafi
nigra
.

3n oie apoteke

enbe van bcn3ra#

teuferjen mcejters Cafiia WluU;

f jiatuere,
St
binncnfle froertmercrj

van Saffie

fijlule es

werm ence vec^tic^

in ben terfien grartt.

^m
;

fCtafttetiberckingbe. at bmnen|tefn?ertmcrcl} van Saffie fiftnlc escengoebe lcrJtebciHtaeme mebe* 3; etj'ne bit fonbrr cenigbe fo:gbc macb. g^egeuen tvoibcn alle treetke onfJerekc menfcbJ enbe Den bewucjjten viourcen <Sp larcert tnbt maeckt camerganck entte iargrjt bact
.

wrr piinctpaclijek f bic geele eboleri|eke vocjjucbcbcn, en fomiijts coek bic taepefl} mcn.bic ontrent bit bermen vergaert ligbbcn.onttcnt een onee fwacr ingenomen. Saffie es ootk goei gljebiupckt bengtjenen tnr Ijeete toitfen, picurefis.geel wottwe, 53 wateren, oft cemgbcvcr^itfingbctnbie (cuere fccbbei fonberlinglie met vereoelenbc b:anckcn,oft erupben ermeng[jt. 3tcm Saffie e6 goet voos bit (enbenen enbe nieremfp boet bat graueel ioffen enbe tijfcn.cnbe ptcferiicert voot ben ftecn.mct water baer Salltfficbouf, oft ftecrfel west* fcn,oftSiceren,ofta((famenmgbefebenfjnermcngr}t,cnbegbeb:onckcn. btc ke eie, 2) aifmen met Saffie go;ge(t foooerfuef fp bit pi)ne an ben frmngcn tnbt boet bit sbcfroitlcn tnbt apofiumatitn oft fntken,oft rijp roo:bcn enbe wtweken. Saffie op Bir leb gelept baer bj flebertijn in es erfttet bit pijne als 3uic?na ferijff.

Van 2tna<j)?H3
t

enbe

Cabutnum.

ap. I$f.

fCfatfotn.
*Jt 7?agp;tse5eenner6oomar^ticbgbcroas,bunnetatrltens)oo!i6jing|cnbe,Paei; (l aen elepne blaberkens ira|fen,altijt bivt tfamen.anbcrs ben DlaDcrcn v& 3gnus a(lusfcfeiergheli)ck. g)it bloemen fijn fe^oon acel ibcrpaftcttttel tfamenaeneet njfKcn

t>rtn5tna^jtcnbcCabutttttm;C<tp.l^f; uhmim:
Anagyril.
"

fccgltrtf;

rijf hen in

maniere t>an3ren, Ben bloemen kooien fdjterg&eltjcft. <n6< Baernaer volgM rcuet} langaerjtige hatirchccBaer inolatte lierBe n (t#cticff toepen, gc(i|ch9ioomf^e boon <n6e Btl 90 " Itcs gftefatfoneert maer minSere. bloemen fijn Stel g'heroae.enBe fonBerlingfce t>ie

wn

van

ee'nen feer

pennen enBe

onliefclijth weeft.

Sen3nagi):t6tt;o!6tooc een greinen boom, t>ai blaoeren blce. efyirf} heroaeglJeoonben, men hautren eni)c omtljten (jeefs, geinen Jlna' (teren an met ene gneroae oif mts' CWaer
<nt>c rj

fueefte.ooeHreftgOTepnltjeh^ierJU^er.
iiiii mi iiiiiifniiLMiiiiii HrtuaaEiMft^oogfJer t,an t"' Z J!

niii

Meng|f^^^^^5 min
ii'iimt

"

^ouen?efen

foo c(f oceH

m^,
Buh.

"iffn

toomarfjlitb geraas, B} ooeft Si<blaBeren'n Befenftjn ront

"^""V teacg&tpauwen
"*"

Smafomm
ylatfaet.

f*ierg^elt,<B,

maer metf

ontret tenen dcynffl enBe plat i* fcaurcen fin lept elepn Baer bseet.enBe enBe mgrjere Wch

p^te

Statte,

ftlfy^e* <***- d**-J>ty

%*&"*"- ^fijn**-

****>**

<?&
tfpMf.
XKtnTlnasyti enbe Cabtttttu. <tp.!g*f;
C^laetfe, wcctplactj'tn an ^(altcn enbe fom ectk in ptouintit,
efe gljewaffen groepen (ot in Dte bof|%n P pk gbeberdjten.

fCnt.

in Den .erf|t $00 te:tt bic wucljtf r"/^ laeeftmaem.en p* f in CDepc Moepc 3p
,

Sterfte an befen geroaffcn,H>o:Dl gcfceete in

C l^aem.rieer

ivw?. 3
.

*<"> >< Anagyo;

ris.^n3taliacn^^96<'e-

itnute. (in en te ggeen Ana oo: bal Labumum wo:Di gbefcouroen twcebe 2>at qualijelten mepnen. eyris nod} ootk gb>n Lmus als fommigbe ijberbe trotbtvanDenttttptltcfjjebbers maiijng!jenaerm Arboriuda& Arboriu1 d* ;n9< frijnt te fijne een gljeflacb.t an ubumum, oftaJeecnigjjemepnenHoJOT*

il..

~.

Colyteaan Sb<cpW(lH6,

f$atuete.
bsoogbe n natiteren.' wet enbe 2foagptto *>an fijn faef blaberenenbe Sie <nbe en e gijeen <rt '* $rop*fl'. wan( <<"" ( * n 8 c l"fe' JSopuIfcr ti an iliniue Popuius Lybica g^<n'acmpf C6. f Cracbt en btrclunghe. ie Maberen an 3nagi)tis n btarb.ma fmati- , met wijn bafiae r< gljebtontltcn, 3( cerroedten bte namerltjehe eramkbept an ben woiwen.enbe iaghrt f Die feeotibinr. ie felite blaberrn nocb. gruen rn&r serfeb., Doen Bic eoube gbefrciUen )In(hcn enbe <&
'

xrgarnDaerog(jele5t.

>

..

,/j

Sfart ingbjnomen Doet 6tfien enDe oitergjjenen fecr ftereJtedieh tn met gewit. (

"OattWgtyen,
f; cgbetiaebt. 2ln Bilgben mbtmen twee
feer erftb.er.ben glje flacbts,bc

Gap.
Saiix.

Itopi).
"Bilg^en:

eenetraftem fcogeenDe rootDt groei enDe Pith gfjclifeh anDere

boomen Dat nDer

,

blijft neer,

tnDeb!<ngt'Btffcnoo5t.Safterftegb> ooch fom van fcotffen roobacb.iicb., flaebt

fora trtt.enbe

fom aeriacfyiclj. f Cfatfoen. ir QSJtlglje boomen brtbebielte ff rupc*

lien.baermt waffen gooalie langfjerecfjie tarten met t*ele fjbe tact Ken6,bie tape fijn, rnbe oft met btupnroobacbiigbj.oftmei wit

u oft
rnDe
1

gbeelatfctiglje ftosffen

ppc<kf

ft/n.

-\

gnpttwr aen troffen tne blaoeten pie Idcft

i'mal fijn.bouen

gtuen en&f van stipcr

fdjiet afc^ewrtpicl),

atanBerg6eflaf6fanBi(g6en,fta( 5Btjmen gbebeeien wo:M , en (jcef ( Been

fonPeiltng^e ffrupcltcn
,

maer alleen

bj)

Per

<^elPenfen'gr^' '',^ef, 00fl > oacr tninne tnfhene traffen , nietPoncher rooDe

"W*

fi(llibc(keL,l>\tf<ataptfijnt\b<Mfttt lithtelijtlten in alle mameten laten bupglje rnfe <i ommen. >0an Befen tijfhme reoiPen p^emaei hi manPen , (loeien , hemen , ene*
tmeifceliithe anPfte ouig^en.

^
yiaet.

VanXOgbm.
teKanien,enDe fonDering(>e Die Onmen.

Ch
(tap. l$t>ij.

t>c$li&

Cplactfe,

f Cgt.
)ie QBilgben bloepen in tbr ginfel van Der tenten , enDe puf r bloeprfel \va (l laner eten Dunne fteeikena tfamen ge &oopt,t>n?ct(h alft ope" gort es faecljt enDe ujollacbticb e nDe e:tt Daer om bet g^fgeel Moepfe I taaltekens gfjebceten.

Taem. S)te Difge boom rooibt gebeten in ricer m.3n iati/n Salix. 3n ^oocfj&umfA
^epbertfaum.SnJraeb^ie aulr.ffnDewoDt van b/opb^afusbp toename ge/ naemf iurntetg *_ oieficarpos,t>( e in -tatijn Frugipcrda,om Dat huer eattekene ru>
fen.eertatfaettveinjpes. )at g&efacb.te Dat (of boomoptvaftiftWDtgbcIjeetfn ,
Salix perticalis.

ffnDe van De fengfjeflacbte Dat rooDe Keilen f reft n>o:Df gbrnaempt Saini gra SaKx purpurea <nb< SalixgaUica.^n .^oocbDuptfcb rot IBetDc n./}in te tante rooDe -tongen an fontmigfjen ootk Salix vmiinaiis,om Dat Die tatrks taepe fijn enDe btirr beter laten bupgljen,Dan van Den anDeren BifglJen.ffnDe fonDer (tri/fel DeferooDeBilgcn firn en gbeflacbj met Den 3Bnmen,tt>ant alfmen befe rooDe Silgben in neere vocbttgbe plaetfen plant enDeeot bp Der erDen af boiif,footva|fen Daer JCi/men op. SattweeDegheflaebtmet Den witten fco#n wo:Df gbenaempt Saiixcan<da,enDe<S

van fom migfjen Salix grzca.

enDe ais fommigfie mennen Sa* ( iixamerina.^nDe bepDe Defc rtwDen in .^oocbDuptfcb. genaempt 5lSeif weiDe n.c bier jelanDetviite^ilg&en. Sie ef epne neere Bilglje wDt gbeljeef en 3n latijn Salix pumila enDe Salix vimin , iis,ant!olumellasabina laiixenDe AmcrinafaUx.^tertelanDe iCijmen. 3n.ooeb*
fcoififen Salix vitdiina,
.

DcrDe met ben geelachtige

DujXfd} .Klein twtDen.

f#atuere.
MaDeren.bloemen.faet enDe fco;)]en van Den SBtgljen f/n rout enDe b:oogfte (of in Den f roec Den greDt,enDe tfamen treeltenDe van natueren.

Sic

f
ie

Ccacbtcn

bccc{itngl;r.

blaDeren enDe fcoiffen van'Bilgken.ffrrpen Dat bloetfpouwen, Dat ouergeuen nDe bIoetbzaken,enDe alle b!oetganck,enDe Dij'fgrjehicr oock Die oucrvloeDige natuer lijeke eranckbept enDe Die vloet van Den vjouwen.met wijn gb/foDen rn grjeDzonekrn. ^Bilgben blaDeren oft fcoffcn in mijn gefoDen verfuete n Die pijne van Den fenutven tnDe ver gereken Die felue.alfmenfe Daer meDe (looft.

Sie gruene blaberen van ^Bilgljen elepn gefiooten enDe ontrent

Die fcamefijeke \t>

ten gbelept Doen Die quaDe lufen enDe vleefcbclijcke begbeerten vergaen. 2>te ('co: fjVn san 2BiIg&en tot affeben gljcbjant, enDe mtt ajijn wme ngbf.Dos
w:atten,ttieeren enDe erteroogben afoallen Daer op gelept.

Die SI

VanGycUn.

<tp. Igvitf.

cEfatfoen.

3e jxkenfijn g^emepnliick groote bieeDe boomen, met buerDitkftae* ff f, ken veerDe enDe n>i|( wtg^efpzept.rnDe Rebben grauroe fJfl"en,Die aen Die
ouDe boomen , Diek , rouroe oneffen enDe g(jebo':|ten. Sie blaDeren an Den ffpekenfimrontfomme Die eanten gb.efeaert enDe Diep g^ekerff.enDe Daer op wo:Dc fomtijtg gier <e lanDeronDeappelken6geonDen, Dweltk ffpeken appelen g&efceetc'tt'OjDen.gcUck n fom anDere lanDen Die alnoten Daer op groepen. 3)ie o.'ucb. ten " fen (eptken
I
|'

iongb. e (perkrns beel effen ft/n,enDe

aen

Die

fiin Die(eckelen, Dieinrottae.ronDe fole feaelken

bangbrnSnewestelenoanDcn
an Den epeken 3wsi, 333

Speken

wit enDe facet rotg^efpiept. '^ouen Die alnoten enDe epefeen appelltcns Die cp Die Wateren
fijn

'

6&
fcc'1.

V<m<ychn.
*m|
<

<xp. \$piij.
Quercus.

groepen , $00 waffen eotk noeb. veel anBere Bingen op Die tptkenale Baer af topfct*>
ffUSLib.tertiocap.viij.bteeer fe^t)ft.

gyeton boom.

I piaetfe.
b^cjtigbc inagheve oo:ie lar.Otn,

opdien boomen waf|cngbeernetnfan <j^i

stcl()ck^#&

ontrent Die fjepDen.

te SpcMerijgi.un in 33epe nieuwe Ma* jj||3B Beren. ie (edteln woiBenin >offmaent Mi

rt)p.te Ifpdten appelen groepen in Bjoo^ mer , enBe fcegbinnenin jSerfffmaent af uj
allen.

%mu

im%
gjggg

*Ls) ie gpthenboom wo:Bf gberjeefen in iJ%Mffifj>{$ ^ rirtr J^w.^n -iatijn cjaercus.^n .oocb'
Cl
'

&mn.

etebbaum. 3n9rneot6(E6cfnt. ie ouicbj wosBt gbenaempe in rtcer /8<&v--3n >" Glansen .fjooebBuptfeb.
Binufcb

oni^el.^)!erte lanBe een geihel.3 n

<f rawftoia

ng lanB.
oft

appelhcn bat op Bie MaBercit aroepet es gbenaemt in rieer

at rom noothen

kmuV.

3n

iatijn Gaila.

3n

J&oocbDuptfeb.
,

crjopffri. Jg)ur te lanBe (Jpdten appel

(ff

<j)iio(en.3n5ran(boi6tS?oir6egaiIe.

ie feaelhens Baer

Bie (Jethelen in

b>n*

gljen tvoioen gljebeeten in i attjn Caiices gia* dium 3" 0,c 2lP0tehJ Cupulglandium.

f j]5atuere.
te blaBeren enBe feo!(Ten van ben grpdten , enbe &i'e feaelhens van Ben Sreehefen fijn wB:oogncnDe tot tn ten BerBen graeBf enBe tfamen treehenDe. gjnBe van geltjehf natuere fijn ooeh febier Bie @e(helen,maer meer werm enBe min tfamen treehenBe. ie olnot fijn eout en Btooge tot tn Ben BerBen graeBt.en feer tfamen treehenBe.

Ctat^tentderthtngJie. te MaBeren feotffw enBe fwelhens an Ben Spdtcn enBe Greehelen (teipen enBe

Btjfgfjeuerooc Bat enBe bloeigawh, Moetfpoitwen,bloefpiffen,enBeafle Bat gbenefen geBtoneh, root mrfuoen en Dte loop Bes buper tn water of t rooBen wijn gbefoB en *>. won* Bie enBe (jeplen wrfebe en effoof depn grj gbenefen Speken ie blaBeren an Ben enBe ffefpen Bat bloepen an Ber feluer Baer op gbeiepf. Ben hm* te feotffen van Ben <pehen gfjepoeBetf es gce( tfegben Bte wotmen san Beren.enBe tfegben Ben loop Bes buper enBe otter IceBigije eamergawh. goet vmf, ooeh boomen,ft|n Ben enbe feeiffensan gethelen ie feaelhens an Ben te (telpen eemg&e om Bie goet plaefferen, fijn meBeetjnen.faltten.olien menght tn atle

loet enBe loop

an bloeBe

oft

an anBere fcumoten.

(fediclen fijn febter Ben blaBeren enBe feMffenantraebfengbe(i|ch,nocb(an6C aUe fentjn enBe erg5tf weBerfiaen mahen.enBe water Boen nt'et joo feer ff oppenBe.fp g&eBier,. ferujnntglje an Bte enBe bete ffehen tot Bte goet |ept,enBe fijn fonBerfingbe

,,....*, ^.a*

ie

entnmelehgbefoBenenBegbeBtonehen. .... ,h, D w opBteverfebe goet gbdept b8^f ooeh ,^* ffeehelen depn gefloten fijn <"f Bte auaDe oosts g^nefen jco ermengt fijn, fp Is fp met gbefout erehens fmout (tenBefweeringbenenBeuUeratien. ^,.u*flL tof Bte loopis Moetgawh.enBr He tot goet enBe fijn te alnctcn (toppen ooeh feer
'

en
VanCOatmtctctn,
<ap.l$i&

t>c%

tes Sui,itrin alber manierennet ft) van binnen ingegane n.oft in eenigne cltC, falnrn, piafftaentjermengfjt.enbevan baaien gljebutpcht. .tnoten fijn ooeft goet tot bit oocfjticfceet entie g$efwiltjan bat fantolrrfro. , enbe tot alle fwillmgljen van Pen amenbeienenbe keele, enbe bijfgbelijc; ooeh tot bie pu$(U

^
3

vanbenmont.

3tem alnoten

fteipen te vfoet

n b wouwen enbe i>oen

hen es in uer plaetfe heee emalmen in bwater fbt ban (noten met jifn oft water geweijckf mahen bat rjap; fwerl , enbe boen bat ouet JS loeOic^ tfleefclj oerbwi|nen,baer mebe befheken. alifenge&:anunbe met afijn oft wijn gjjebwft, floppen alle loet enbe loop i van ben btoebe.

moeber bie gefont* fp m gbefooenfnn.

bie

VcmCattnt&cttt.
ffCfetfowi.

<Z<t.\Qi&
vrfenm.

ptg&ewas heeft
!

tarefflaehm.

t)elet!)e

tak

hen biebweei e tvtgefp!ept,buet enbe ouer maleanberen groep?, [ en met bleeehgruenefeoiffm be |

'

betkt

fijn.

ie blaber fi/n buk

enbe bruimaebjiclj gruen,meetber enbe ian> gherbanbieblabrrenoan QJucrboom, ant

.

Pers Ijuer niet feer ongl?eli|tk ie bloei j hens fijn elepn enbe gbeelaefricb. , enbe baer naer wiggen depne rnbe witte befiehens, ^(f^XJUMS

W JM^iS
f
11

met tape"hmaefctige
enbe in
elcli

ocbjichept gfieoult, ff'

befiekc es tnfwert grepnken,'^

fcwelckbatfaefes.

eOcaremaeheenwa|en njwt ber eerbett tnaer groenen op boomen.enbewotbenglje^yjl sonben Dich.wisop 3ppelboomen,peeiboo
tnen,5Ciig6en en|omtij;6 ooek op iinben, toereken enbe anbere 6oomen,maer bie al* bit frerbefe enbe meefl gfceptefen fijn bie op

boeken boomt waffeneigewnbe

o:b2.

epnbeoan bl ^erffl bal m,tnbt in ben vi epnbe Warentaehenbloeoen in bat winter bueren. ben alle oock rijp.bie ttwben bit vmtfytn

aehen.3ngrancoisnrs.

~ mattt>

Siebraberenenbe^n^tenvian^arentaekenllfn^mmbeb^evannamr
ren,enbe rebelijck
fubtijl

man

W<

..

u&rte

fweeringfcen enbe

faet van

"*" "

jWg^^ ^
'

van ber milten.enDe maeehf SefefelHfbtbcrenoft

^ Vi^^<W*lf*g*.
&'

,Xf*n<ke f.)bt mme eyiw sj 6j[ ti Dl((lu<rtM

"

mcc({ gbclept

c(r

ijerb^S

333

Qf^
t)d. t><m ffd)ett en ^uereffdjen boom, <ip.!$#<
acn Die nadelen an Den fcanDtn cnOc ocwn, mei
C|J

Aft ni<um <i mcng', i>*

Die ep <i)cfecn focmtngtitttf*

}cn

fcijicocli

Ht fit noutwan Ddi 3>? artnlodirn

t
-

fcnfijn.cnDr gbn anDcrf.ftcrgcxl fijn tffS^en Dit otn Den ,V B: 9& en

txtllcr.Oc

(UclHtntnDt pepdfun,

Ms

t>an gffen enbe <^auereffd)en boom.

f trgljenacljt.
CCfatfoen.
Fruinus. SflcCnDWro.
:

w ap.lg.
i

(aiiDt

De n>cI<Rcn Dit es iipeeocrleijf.ttan '* fcftnft 3fwop$!ftii Srajimt* > |T$cn!>oom,cnDt Die Dere /(aiicrcfrcIjeiigljenaeimiDoiDt.
i

nt fytttt

'

Fxinmhut>ula. Ornuj.

.WUerC||$ril

^
e

<Xr ffff fcen

woiDt n recte

lioog!>e'b*otnen me

c?e when ,

Mn

Den wtjtkni
c

mier als Die feue root

ctiDt Dj IcDcftcns Dif rgacn x>< nwDcn |o cnDt ouDt

2 \'

lancMuclg^nehTHucg&clentt.gWp:^^
"San WOT,fl een ibbelienroaflcnDetJergacrt.

notrcntfommttra:g^kaft.S. f

^'^^^"'^{b w. ^t(nranD ne W*?/

1

ffcftcn

/ lept Dat in ne.tnDr Daer ten tnM fW platte f"* ^autrht mtnD boom^maer ooch fcoogc fomtt. Sic ^Vuatfl*cn,o:Dcn . trc:Dcn fp wri Boer om nDt tra^tlnch ep tf fee"

f^ *;""MftM
ww

\nDMwftn

.U<fc.vl atn n Weken,

Ken ian

Dr ,en ffjn

bmpn.Drn ^Iftn fcotfffl

touipadjticfe cnDc vat

'g |*fr W*H

fcapzacfettcfe

$ '

gt w

Van gftdftn enbe ^auereffdjen boo. <p.t.

oi&en
feer

t>c1f

ghelij<h.ie 6loemhen6

fijn

wit enbe waffen in trofiics, enb< Darr narr

fjn,a

cola&en rente lefitliens.bie ierft gruen,cnnaermael6 root f piaetre,

i
t,

fmahc enluftjrfii

ffficfien

waffen gr}eerne in wefitigfie pCuctfc n, ontrent bit riuirien e i waterloopem Doncltere i oft c&en. .fjaiKreffe&en groepen op &eog|e l< rg&r n enbe eoeh in

ejnbe n Den -erfft. .. 3:fac( van <gm<n woibt rijp in bat wo:Den Die &rfchen<i -Oaiterrffehen bloeden fh Den SRepe enDe tn Den^erfft

rijp.

ITaem.
i

ie ierffe boom wo:D< gereten

in

nit; fi>Jx. 3n

Jatf jn raxinm .
.

Jn /wcfi*

Duptfeh e:fcfiern&<ium,<fe!ern&o!4,tint> gtepnefe&ern

3n

Jeerbuptfei! efefiert

g&enaempt in bie Slpotehen feautrhens oft wucrjten an Den ffcen xKben Lingua auis Wbt Lingua paffarina. wozbt g{>enaempf in rfeejr *<m feopfj'-aftue k^i\, 3ti

ie

..

Xatijn

pimfits enbe olumelIa. Oraus&Fraxmus y u arbor. 3n ^occ^Puptfcf Sftaf&aum mi, Fraxinea ttjf nv Ut fommig&cn uefiris.ton enDe tot fbm plaeifen ,Oual|ter. 3n .pauereffeften lanbe Jjierte fSJcaleaum joffer Sram6ei 6ff refnefalage.

at

tweebe

gfieflaefct

an

ajaWinm bubula. TOan

^^
<ffe&en J jin
"
'

cfcMaDertn

rnDefeeiffen

an

mibbemiatieSwerm enDe

|iiMij(

vi

<Sfte'n>ermeneDJOi>g|e(otinen(H!eeDengraeM. D:oog&ean nacuerrn enDe leblaDeren vcm jjattereffe^en fijn coehwerm enDe
fttbtijl

san

fubftaniien.

-,

......

tCrarfjteftJercfcfoglj. enDe gljeDienclien openen wijn gfcefoDen <-(fc(jen fan enDe fceiffen i ie MaDeren Die pijne n Her fijben. milte tnbt . enbe gfcenefen leuere enDe ferelien Oir wffopte Dupten op bie foben g& efirr hen wan enbe ch>.MoDi in ootk Boen fele f KtetnOiefco'ffenplaPereneneiongBefttteilieneMn Den rffcijenfiinoothgoetin' BWrt<r /"" r " 6 ' " waterfue&tigSenif!) ben manieren 'ff feluer , t> "f, ehDe flantlt wiittn, er(at>en felen maaier 6uer fmout met enDe et (in feer ie wijn innemen met an effenen WaDerhene ier :pc oft Be agb n nueft ter longpe feiiethens mj vqn getionehen oft feoiffen Mabatn rffchen 'Xiem to ente (ehtn an ben flangen en nateren. teten ten ling^e feninijoner wrerftaet alle

'

im

^ g

Wt

Un

eftinhuerfeabuweglieenfenijnroc^gtebierteg^buerenenlian. f fto#trtant met water r.ermeng[>t,gfienee(lbie<Iiiabe5

afr^anfc|e'n

lufltotKenVnbernng^emet^oiemu^
manieren ebtuft toen fr ben "er leuere.Snbe in D,er

ftbT^nbe mlopthe?mn

waterfH<6tig6enbenfm!)ehfimhen.

"OnPopuUerbm.
rtcabeflafht.

:<tp.W.
_
,

_/:s.^r^AiRHiimiiercb:iif(. ie eenee<geaem(

witte

yo*

i,er.anbefeerg^eme ? .

vclq.

Vimpopulitvbom.

ap.l$<vf.

Foputosa&a. SKtte popTrfttr.

Populusnigra. ratrtt Popufttr.

6er<

om fntj&tn off ttrehe.it (wflYn fiftifffcn

ttntaefyicfc fenBerhtiflt

m Bi* tatp

kme.&ic

b(aBere(jnf>ifttroMfomttK Bit tanifgepottkt,epBie tent fi)t witfacc^t tnBt i*orfcjcfytclj,cner op Bit anBert ftBttfftti tot 1 rnBt griitn (nBt ttr Bit MaBtrtw soojttpmtn foo t>wng(jt &tft Sooin langfie wolladjttgft tattt hens ppoh van eelutrt
ftgitrintarnaet.
*
'
'

Si* fipif rtt J5opu(if r trozBt ooch fceetrj

groot tnBt Bit h

och effen matr 6'rnmBt r.!t blaBt r fijn langacbwp, t attths ?an omme Bit xnttn ft er luttt I ghe kerf t,met reit fat trjt oft nwllM$ft(|>. Bcftn wranBtrtn fcuerin mamtrt oanojupfhtnpelt roriBt ptfiekte BiagljtnBe. >ie to(feken6etr Bit MaBerf oo:ttomen, fijn fttrn IrithtnBt Butr 1 01 gee It lijmatfctigt ptttitfiept Bit Batrin ts.(nBe an Btftn Mtekcne rpoiBt g$tmatch( Bit falut Bitmcn pppuiier fadte nat mpt. ie OCatt (ter te Btn frotrttn })opu!if i-6oom atnfitnlntk,!) ropsBt ooth groei gje* 5 va Ben (ijtfi Bit anBere trott.it tatttktns van Btftn fijn fangfjt r tnBt HupnBt r Ban nBtren. Stt MaBtr? fijri ronBatpticr? osrtJ tfl <oJf,oJin;nBcr f nBt fctrBtt Ban Bit bia* Beren an Ben fwtrttn pcpulttr.ronifommt Bitp grjeherft , tnBt angtn atn Bimnt fftt lhtn6,rnBe baer Buer teemt f Bat f? niet eel(Wtn angrjtn, tnBt fllrtjt tfegfcen malcanBeren elatertn tnBt gfctlupt ghturn.

Bit ftprffe n ttan Btftn fijn acfitt r b:tt t,we: fttr p, i eruf>
,

Cpiaetre.
SVft Boomt n trafft n gfjrtrne m eocljugbe
grac^tftatnBeeilttlitfnBfmattren.
~(|[~CQt.

. fc

nttrt plat tftn,ala in ie tmptifli, nBt Bp

Siteattthtnsean Btn jjppulitrpoomtn omtn eo:fiM t$nBtanBif ftr<

\)<m populievboom.
tnbfin 2tpnfl
tte
,

<ap. lf. cnbe Dan moctmcn Die boitchehs vlutlicn baenwn bit

x>tfo
populier fal/

af maken wilbt

ir witte peputerbor):rt rcoibt gelief ten in iiccr kun 3 n ^""f Popuiusalba cff a fommtgm Farfarus.^n J5po<b6upt|'(r} pappt Ibrt 'ICfil'j Jlbctfcdiim, Bno ^Ccift
,

lanDe .Sbfflboomfn.cnDeDacrnatrvan fernmigbfn ongrjtlrcr Den in iattjn Abics mei fonDer grootc Droalingljrn.tDaM $** tsctn maniere cii gljf*
Ppclri)kn.Jf)ici
tt

fUubi van innc(>8omcn <i(6 rj) hter natrw i tlacrtn ft Icn. iattm popuim 3n gljen.acmpt @Wr populicvbownTOoibt -Ste.anbcr j cnbe p opc* nigra. >i Joc4ui)ifd? -41**" wtD popcJweiBcn. .ftier te lanoe populier

laercSnSraMbotspeitplier. DerSc lOit g(>f naemt iipitmu

Popotesi.yb.ca.
.

]> Suptfcfc bier ie

.

lanbc tta

<elcfr.3nSi-an(6oi<emttl?rc.

* $attte,
Dclnuttcfe
t

icf(abfncnDcf:fffntian6cn)U populiertocm finaljcicmpcricnbf

mw

m n-ermte cnbe toubf.marr.wat breogbt f nbt afoagrjenDe

fijn

if bo:tciien6 w Of n fwftten enf gljirepnc populierc tot mben ierfieti gracl cnbe fub-ctfl man fub.ftant.wn

werm cnbe oicoftlj*

CtacrjteitJtoercbtnglje. nc fce:fFcnt>anwtt(enpoputififii rci|ii gt.efeDfn.Defn water maften, gbtnrfcn bif bat fttatua, bat te pt|> ben g&cbitiytht gfcen goct fi|ti tiie coube Dioppe Iptffc.ciibe

4
o

ne in bteljopc hebben.

fap Wn ben biabcrenserfuct

Mc

.. fc pi)t cnc gljcneeft bit froerringh/neai. ben ocv

.
'

.'.

..

ren,baeringhebnti)pt. . t ,._ K .....-,cr bic punt wtfucicn ftrctttn populier , ben van botfefte ns tonghe Stc blaDcren cnbe ent t ba.r op gkj e i>r ftooitn efqjn n wcc fcf Ijanc n tnbc an bat flf br rtijn af n goft totaU wHt e* ghtmacclit.ro.bi bottellen* bie populicrs
..

te

falue bit

an

King^e n.enbe tot atle uerfebje g^e flag Je gtjefiooten oft (wallen buplcn c ii gfje
fnullcn bacropghefrclicn.

VanOlmin, Gap,
f Cgljeflacljt.

Iggtj.

V\2(n,C>Imfnt>tnbiinentwee geffach. A'ten als l)Copb>fius enbc <olu nicila feljMfiitn Sateencgrocpetopbje
.

elben,en b'anbcrc op Die gljebercljtcn. f tCfatfocn,

,

af t'erftt gljcfladjt van i^lmen

.

fijn

gr oote (jooglje boomen, cnbe Rebben eei lachen bic bucr wtjt iwbfepbe Jjet Ijout gert bmpn cnbe faepe. Sueblaberen

fi|nbJcebadjttcr},gl3erimpelt,rentfommc

wat gb^ehe rft,op bic roelche btcwtle blaef hens rcaffen.bact tn gevonben troibt cen
lifmacljtigeenbe aencleuenbe tocljticlij, jn bic trekftcgnemcinlijch cltoneirojm

hens groepen Snbe als

.

beft mocfcttcljept

Daer in bli|ft,fo o:bt fpin bj epnbe van bcn'feomer , butr bic cracljt an ber \etu nen hert ghehfch een gummc.<2faetari Den i^lmeti es Meet ront plat cnbe bun,
bc n fabe

van SJJeibc met fecr

ongelijch
netc

333

-,

maermeerDW.te wo:tefenvanen,0!men
Dit fieflacljt es

fpjepDen

r)tier

wijt ettbe

b!W lpf.(Eh&r

6*

te

lanDe feer g^ortcprt.

SatanDergr}"eficljivan,Otmene8Den fccwgW'"" van fclaBercnenbefjotit* rft<n bicpt fym foo wijt met wt.enbe veel fsoogHr het waft liiefe,maer ctwfie niet feer riiwo:De lie aengljenamer |ime<( va" Defen MaDerf voo:t.ie fcIDen bittmd faet a*Dere vr<,Dn Die Mi wan ben icrftrn. trer a&fttn van Den cifen.ftoepen cfi noctj boomen Die Den 5' oiien Oefe tweeafafiaerjten van )lmert,fo vmDtttren co(h g' bet enDe Ijeecfe wo'.Den.-ftet gout van weMweoeU |tfn,Dk enfjennjefs }lmct\ wat enDe Srrt.rwDe Daer em wotbbrt veel KcI:H?)<ht tot gjIofenraDm.

Defen es feertaeiie gewicht veitoagljencnoetem enDe Die laf toflrtimmtr* Dijergficlifelfe enDe (Catt neti langer enDe maer xrtftlwhetft, romfemmr gfierimpelteipr fijn ooch ie bfaDtren glaf, enDe DiineltenDe, Die auereeljte fpDe MfnfcjriKi, effen ,
ftnalDer Dan Die felue.op inDe als fo btoegfie fan ooefe iveliieekmbr
.

(gnoe optKtieMaDeren engroepen ncm,

Die niet foo gljeerne als fp Die MaDee en en Die beefteft Maefkes,noct>i>ock termeer Den .Olmenvolnaerg&tlijdt. van eeDenfabe Defen van Doen. faet van>lmen 'ten jSlaetft. velDen enDe in goebe vette atkers, neere platte, Jrernc op firflatt aft ierftt Den velDen geplant. va eanten en Die tabant van plaelfen veel wo:Dt codi tot

JetttreeDeoeBetlieuetopbiebefgtyen. ieberbe bcom.iroJDi in Die fro|T> fcen ais j fompfoerfenambtecanten van ben velDen.

m omen bo^ veel gevcnbcn,enb< tot

fCqit,

fa

wtfpjupirtt.' vi b >Im roepet efi rijft in Dj eimbe vl 3tpirt!,[6 Me Maber?

Ctfiaem.
Sfe)(mbo5tro!b(gefiee!enm(i iiet)Ti3'^3nia!t)nvimus 3n ^oocbbubtf^ Jlholt^9iH(lb,^(mmba,lmbia(t phD Rffen^olij. 3n g-raei-oie wig X^me. Vin.uig^cnacinpt.a^" t irrftealwfiacbj trotbtoan beopi|iHS*?ttDat ie
,
1

gjltnmo V1mWampeftris.#ait (Jolumtlla Vlmus vernjcula, enD(

Vlmuslttliea.

Vlmm noftras, Dat (ft

J'f''.

weeb.e^min rieej vanSftecpbXtiis 4{wfatm

Solltinella Atinia en Vlmt Gtlliu.

Ji .. -Ci'jL Monuulmui.^an lattin

r

'

^faetvanDenJMmtncegljenaemtiniatijnSamera. groepen |tjn ben Olmen van vocfcticfjept enDe ie woitnkens Die in Die Maefkens Afienaempt in rieern7tkCnip.3iaatunculices&Muliones. -.il,* - ie vocfyiehept wo:Dt n ter tijt genact Gummi vimi,Dj es gumme van Di )imrn. yeca, en Co jicopfc:|ttiSK.MTW < van g&enacmt riet): ie DerDe boom we:Df m J^att* ^oocbDiiptlc^ ^n verma. pimms af fefcijnt te wefen Die vimusfylueftris Daer

lu(^envnbHefefe^rn.^)ier Sranchoie moc^inten >sm fauliiage,nueiiien.

te

lanDeJf)erfeleer,en tot fomplaetfen gerenteer,

jn

. uatutre. , , freeRrn* enbetfamen werma^fidj imen fijn Sieblaberen enDe fo:(fen van ben

>t

fiipnerenbe bJoogfcenDe tvosDtes gbevonben Haeren Sic"eS"?M<<n W< q Ccatjht en ibetcbing^e. nbe afvaghenbe. ,, n u r a,m

ie blaberen vaniMmen

ten enbebaer op gelept, ftltie boen coeh

W^^^^^'r^^VZI^oaa
bie

bmnen(te

tronD.n sacr fo:ffen als Die

"SeSnfeo^ena^ .Olmen
m
*'

in g^efoDen fi|rt blaDeren Daer water babet leben (rooft cft i en, <juaDerupi>ic%e ? Die i blabtren van >imn met ajijn vermeng6(,gene|en
tratet (ng&eno* wijn met cft onee ftraer tPn(le feotfte van ben )lmen een jjebbta wmerganeh boet enDe bit euDe ftupmen ten laee^t af x

&

cv
tf
fcuijt

t><m Cmbeboom. ap. I^^tf. ttetficftept rnBe oocljtttljcpt bit m bic blaBeren gh/uenBcn
Bie

fcc'toff
tretBt niaetkt B.e
,

enBe Bat'aenftch.t fd&oon.enBe Boet

Wecken, fptoct enDc mafcn ocrgaen

ban

ep ghrftreken.

^'ifffluf'o^tu5c|)(t^f!)(<n6f^we(lcock6tcctfehc'ci^(n,ti)ctmgct!a(n,5
t 60 fckere erpertentic no ttr tijt ghtoonBcn es. Bic o|fcn enBc kocptn.ale g) gott oocBer ooo: oock ten >(men oatt fijn blaBeren te jjcopfctaftiKS f n (i'olumcUa [c^imen.

T>mt Cmbeboom.
,
fijn ttoerBctfcpeale

ap.

Iggftf.
.

CCgbeHartit.

cnBc triifhen.iTnM f<bMjft,<9amichcn 3ljeoph!a(tus fl "nBen Jl 5>pf Befe gr flachte n rootBen (jicr (f IcuiBf gbcuenBen, macr Dat wijf ken e* mert hemeon gjnws. enBe bef bekent. {tnBcbOOltt. Tlufcrmin. ^'^fatfoe,,^

ie ghemerme -tinBeboom.Bat > w'if'

.

junoanB^

i.nBen,roo:Bi oock groet cnBe

&v

AJl

-^S; '$?'
1'"'\lg^\

tacken fo Mejt Btck.cnBe met fijnen langen tot, een groote b:* biect en wijt leer K hem Selombewmaken&e, alsfic foiinefchi)nl.
ftj'n oan hupten b:u>mach.ticjj feoffen <Sijn Ben fjoute roti vot nae(f tael,eni)e efl ffen

i@M{jg&yg23

^^fTM^^-^ twnenBerocrckcnmal&ermamcrcn.efiBacrvuW gffif

ichenBctacijcBichucr laten

b^i
.

SWm^^S&V^^rr &'mmQ i&ft: /fS^ nvm

,

jSL^^jXr/

^/M3Ej$3$

cm ro^ >r af gemaeckt B.e

M>Y ^nt>^^
J|^a

Btaeijet Sbout jeelen cnBc f cootBen men roerren cnBc (eer fonBcr effen rottachtielj 00c Bacr af ge* roo:Brn om Bacr faecht,cnBc tot Den hufpocBere gfce* Biemen telen fcani blaBeren fijn fe&oon gruc.btceB

UPI

mjUZ

/fy^r^

MV{?^Z

fcjitDckt.Ste

Ben nDcw tlwfr, wat biKh,ronfwiimc ie c-nghcl.ic niet fcer MaBcrcn oan <!>

i^f

gMJmg.

MoemkcnefimroitachfichroelrtcckcnBc.cn* een aen een clcijn bc octlaehtich. De toaffen blaBerkf. Sic ww|t en fijndtpne

fmal viit botleltens, een oft belteken* JonBe Biebc|en oa vcpl

Uck

^M**!*

gh.ttro|t.

Bacr rot faBckcn,Bat cleimront froertachtieh e open.n. rijp cms ffn 'bellek kilt aUBie het gh,cf(ach<oan i.n&cn . Bat

- mBen^gtenaemptj ihv.h Ben,f ooi? mn Jnckcn oan manneken iB7Birnen om wo: B. ootk groof.Btek,en ^;aIo)o^'kTa^e, "JJiJJ
-

St anBer

f^|*
*^

^^^
j
^Y%imwr Wrt
'

*5*tf'\
,

6a|tcn af grauroacht.ehro.tter Ban aen

es oeel Befen oan .ho..t ftm 6

te

maken,maer

uL

w ^/Vom "" ^" J

S^ ""'S

<ooroit Is B.e
ID

XJlmm iacy#

blaBeren.ftn Die aenftenl.fek "eer

^^ omme mennrerblaefken^nBeBeeboom nt M^' tatbt om ^, "'""r^

mat fl blaBeren )!men Ben roat g^ekerft
mepnt
heelo Daer h.anghenBe,gfe bnctttgbeirolt ele
l,c n

Dcn X)imcn h.U(t tentf mrt effen maer rouroat6t6 cii tjeni.rm ep fitr Jj^Karr gen.

wfc

|fl|

^^

arokenoan^ he6benSenh

een frto oeo: ,,aun#en,D.e actt r( h!et.en.lib.o.ep.l;i| vB<m tf j h(;lf

&
fcdtmf.
{inBrn rc.ifftn

Van Cmbeboom.
CCijit.

<T<tp,

Iggfff/

gfwne itt goK be<ni<if m ecrBtrijclMnBt rcaffm ttcbtrttjtfctn I m

D.wfpgb/cpfcnitrpiBfn.
mati)nDi't'iin)e|?ni<ifttt.

)at n>i|fh<n .w Den ftnBcn Mecpet

-ffe boo n
t)uptfct>

m inn COJqjc, enB( & wut&cn rcoJBcn n/p

.
1

f 5aent.

nwot gh ijce !cn in 0iiec; tpixiij philyra 3 f ti'i'n Tilia. 3n Jjcecl}*

{inBcvnB imDci'.boft.-fjicr ltc.im'ctiiiiiiDcfcccm.JnrrtcIjciefiilft, -UI<nlcgbcftocbt Wo:BtgbcnacmptTiIiafamina. -rtt twp ggcfuct niia ma's, f nDc bt' (f lanoc <m fommtj^cn S>pc'?nf.
l

Batuete.
iiiiBcn fijn m;BBclma(t'cb.

't ftoiflYn <ni< MaBercn <m B<n

twrm.ttXK&oog&cV

6rnDct|"a.netiucikm<r,t)inJDlmin van n.iiUfrrt|'cb!36clijck. <; cacl) t en ajrtcfttngljc. :V bl.Bcrcn an Pen f inDcn in ivatct gbefoBw gbencfen Btf pupfieti
f(c,

mB( (juoBt 3t

ubfBcn un Bw mon&cn an Bm h;nBtr"m,a!fmciifc Br mrBe wafcfjet. >it fduf blaBci t n ftn cotk gocf gijclept op Bic g^t fwcUot vme n je jtootc nBe 99 g

ntctnvitct

wmengbt.

ie

fco:fc

vm Bfn iinfirn mji'n wrmengljfgmf rf Bic <nitx tujjBi$q>f,wu. 'S

U (WUipagicn nBc BptrgltlijVfcc fccifi6cBn,al6 piiimie fniif

^fatfoen,
Platanu.

Acerisfpccics. Folio maiorf.

m fatfoene bentwjngaerts blaberen feergelijrk,enbe bang(jen aen

*

iatann te een wemt boom biemen Ijier oo:tijfs in 3'a'tfn enbe te 9iow meingrootereerrn gheioutifn^effi. -Op to:t>f groot fwcb enbe fp:ep( Ijem met fijnen teken feer nrijt enbe bseet wt. i blabcren fiin Meet van
(angacbj

ttg^f rooDac^u'gcpccfhene.SiefclccmlielijnekpncnDcroafJeninelepne ttofken6.inie!jfenfijn ront.rout enbe wat trcUacfettclj ontrent een noot groot.

efenplatanonwbt een boom

feergelijektn utfctyant entie tot fomplaetfen

an55:abantglieonben.Steooekb:eebc blaberen Ijeeft gbeli)ek ote blaberen an QBijngaert , aen fangbe bunnc roobe fieelkens (jangbenbc eaer Me bloemen enbr gpelijck. Watt D'uehtc an oefen en fijn Den bloem oft .wucfefrti t>n platanus met bloemen enbe wucljf en anboog(jcm befereucbjernaereap.!;;;/. ft'jn gfeltjek Den
.

Deeengl)eflacr2<afe6.
i

f
platanus rcafi
tot eel plaetfen

^ pact . .,

fc.
ets

wan reeien.^n Jtalien

,

p ooek
,

tot

fom plaefc
rv

fen beplant, Jbtcr te lan&eI)!>onbekent.

d (eboomcn(atanoa!iblaBereng^eli)ek,n)0!ttotfomp[aetfenr>aniOtt!)(fc6>
,

(ani op fcoogijr
feer felben

berg&en.enbe in :bantaen fommig&e eantc an bettelben, maer

gbevonbn,
bioenei in Dal epnDe t>an <SIeerte.

Maiamis *
i

CJfraem.

ooek in i atijnipfatan; <Blatanus es genaemf in rieer *xMir. enbe bijbeltje; beet in ooe&DUMfc$ 2tomenDalDe, oenpiafanog^Ujek iieanPere boom , *' een gfjeflacbt " 3c,cn maer platanus gbeen es en Gjnbe fetan {atijn orpim gljenaempt es. <>'.-3 n rieer bat ncfgljene

WW

^ ffltftttti
ie blaberen van platanus fijn wal eeutenbetJoefjtief? a natueren.
Almis.

glfen.

ie

feosffen enbe

wuebjen

fijn

meer

xwbiogbenbe. Cracl)tena)ercfetftghe, ie zuchten an platanus met 2t wijn gfieD:eneken,fjelpen ben genen t>U van ben Serpenten gebeten fijn. ie felue mee iiefe wrmeng^t, JSB genefen Diwrbzantfcept bar op ge*
(ent.

JD

g^efeben eer fueten bit pijne n ben tanben.

ie

feoifien

t'n

ajijn

ie blaberen gruengfceflootS fijn

goet gfieleot op |ee geftriUen, enbe cpg6efonenenbelopenbe oogden.

-t><mlfen.ap.lg$9.

C Tfattben.
3e(ifenfi(nooeI;cogf
1 groote

boomen met vtlc

Itaeken, bie feer bzoofe$ f fijn enbe uer niet fiefc 'telijeken en laten bungf. ie feozffe an btn boomf e6 bzupn. 5out e6 rcbelijek f , enbe maelj
feer langde in

breatberen,enbe

ban

vc'lg.

Van^lfcn.

(tap.

Igg;

ge maecftf , oaerme n W< langber ban f fm'cfj cmbe r Ijout.en D <>cr om reo!D ' ba<t f fonDcc r|"(f6 m tpache f WA< gronD op lcpf,ei bie goten en canat baennc b; tpater nicDe onDer Dit aerDc lepf.macr toipt D watert $o wrgaet en" errof bit bout fut licfa

PP

wlijclt.Qit r}ont es ooc alfo oolch aljt onfcelt oft bloot es,roof,cn Di/fghcltjcjr oocalf jrnDt eti D:oogc ce.Sif MaDercuwv Den (lfen fijn in pat ae ntaflen ipat fijmacfetidj (S

IcncnDc gjutijck oft fp turf fjuenicfe 6e ftrrltcn toaeien , twnfatfoene rotifucbticJ? enDe wat g^erimpeif Den J>afeIaer8&iaDf ren niet fetr onglje tijeft . 25ie Mocinen' anDeu <lfen fijn langlje catteltens.fcljier gfjelijdi af n bie erekc nooom . ie wiicjjtcn fijn
ronfg|clij(liflcpneltjfU<n6,t)anw]ef(elf<rtiC6oa(ttJcrgaerf.Siett>l(keaIfpit|>

<noe DJooglje ftjn.rontfomme open gacn tube baer ontplupeltcn, alfo bat fjet aef ban <[laetf. pacrotri)fteiiDealt. ie (-i|'npoemcn tpaffen gjjeerne in nee re oocljtige fcoffcr^en, en in a(fc tpatcMdy
figfie plaeifcn.

C^W*
hingen nieutpe
t>(aberctt

'ie Cl j'cn botten enbe

pooit in 2(p:iU ge (tjclt ant(r{ poo*

incn,3n0fn-^ ct fr( fooroo;Den

Dtciicfiten rijp.

f /iiaem.
te (glfcn&oom irotot gertaef tn rie c; ka^ ciethra.^n f af j/n Alnus.3n -)0cdy tmijtfclj virinil>aHm wib CllerntHiitm.3n3ranc5oi6 ""'S 2MiH.
eont, erb:oogmb< <nbt tfamctt , S)ie fo: ffe n enbe Mabcren t>an rart)t en HOttCfcillglje. trcthenDe an natucren. fagus. <35uften. 21 $ie f<o:ffcn t>an t>rn<Ifcn,Ducr

<[ Jlatuere. oen (Jlfen fijn

'

tjamc trcclicnDe efa'jt, fouben goet mogficn roefeii tot bte po|tn* tnatiencnc froidingen van oer heet Icn.amanDelcn enOe van ben monbe
rjner
gclijcli bie fiioeffer

van Dc,Oher*

noten, maer tot nocfc toe foo en ebt ocnfi;aii memant g^elniipchtge,

alleom flcerjtelahcnen, wlten Ijor Den e nDe anberebperg&c*

pce|t,baii

Ineke ftpert mebc te vertpene, baer fp goet toe (jn. SB ie blabercntPoib gepzefen tot lieeiegeftpiltenen ftpeenngen, enbt

totae wnpenbiglje oerfjitttng^en.

Va T&utct. <x,\qqx>)
* Cfatfocn.

r;55tfhen roo:Dc oot groot | ^oocr; enbe oicft.ie blo* \ Xiexl fi\n oun, effen,glat,
I

faecDacfciicr;

oen popn*
fcfjter

Iiers
Jijeh

olaBeren

ofte*

maermtnberf.Ste Woem van

,

ten ^ueefte n fijn clepne geelachtige taftehenti minDer >an c Die Q5erc# hen toornen anDer6 litier g6ell|th.
)ienitr3tcn fijn D'.netantigc noot<> he<5,Dacrin een fuctchccincc6. Sn<

6e Dcfc nootlice

(|n

beflotenmrou*

ipe (tehenDc fnoeiteren Daer fp tPt^

txtUenatefpnjpfijn,

.,

'Oan'&tttdtn.
<35ue (henfccem waft gfieerne cp

&tp,!ggt>f,
faeeDe wcrjtacfetigle wIDett.

oclgf*

Clactfe.
Maehc

fCt.
$8ue (hen Mocpen enDe lmngen nieuwe MaDeren teoitin bat epnDe an3piU, ft in Den $?epe ie 2?oothenis roP:Drn rijp tn ten etf|i al Die (afanien rijp fijn.

f jiiaerm
SSttecUenfcocm wo:D< genaempt in lieer <pyc .3 Martin hgi.^n .(jood}* uptfd} se>ucb.baum oDcr 5&tu^e.3n Sranefioie 3 au ou Souteati.eu .peftrr. ie nekten tronen nv ter fijt g&cnacmt Nuces figi.^n enfe tale SBueehrn tint

ie

*n8.3tj5rane5oiegaine. f $atltete ie DlaDeren an Den Suedten pin ertoelenDe. ie heernf n an Den neothena Min wat eocfyict) nSe want n riattiereit.' f Ctactjtenbetchtngljc. ieofoberenartOSueehen fi|ngoeieefeptep&eete g^efwntten Die terjt 6car}in# 31 nen (e grorpen,enDe op aUe Dpergpeujehe pup (ten enDe fweetingtjen.
wo:t grjtnccft Dte ftotftf ettiwin Dert 3) menfc^ert,enDe Dijfglnhjer eocK DierupDiefcept an Den peerDen,o|fen enDe feapen alf* menfe Daer meDe waffetjet. ie neethes en wetD tot ooJDeoi vi bn nienfefc rtj ge6iupeh(, noctyiJs foo fijn ft < fuet eii oequaem om eten.DienenDe fefiter tot alle fahen.oaer Die noothce van pijn ajw

water Dat in

Die el(e QStieeen gbeuotiDert

**<*..>

jpelen toe goei fijn.

^n ertfett.
eec Dicwif
,

<p.

l^*>ty

OTntfocn.
5TVS< CBercht wotDe
>*^'oog5< grocte Doornen
met
e(e tachc Daer ai ttaffen Vele Dun* e tape rijpte"*, Die gemepnliteh ne*

Betuia,

erehen.

Derwarrte ana,t

eii

(juer trel (aten

tuipge.tefcotffeat Die ti)njer# Itcee* effen glat fajjacVjtie^ en ffa<> ffaniebmpn , aen Die ouDe groote
frupeht fo ee fp vi bupte rjrre, wit, routt>,ontffn cit g^f bojprn.eii aen
Die miDDelbaere taehe,foo e fp
gfiefpicheltieii

wat
Die

ban onDer nacft Den

|oute liggfien anDere feoiffen

cffen.enDe

Dun g(je(ijeK een papier fijn.alfoo Datmen (jier oo!fij(6 Die

getoupehte em op (e fert|uen s eer Dj parefiement oft papier reitent was. iefciaDere finDieeDacbtierjrontf

cmme wat gljeherf

minDer Dan Dte MaDeren an <25ue(W,anDer fcuer

t

mt feer ongljeltjtft
jpjafelaer

ie erthen

leagtjen ooch eaiteftens grlijeh Die

maer minDere.enDe Daer

intoemtl}urrfaef>oe!t.

CPlactfc.
<Serch
trnt Die

w:U getionD in Die 6of#

eoe on*

fcrjc.op Die Doire ^jepDf, eii

tamlvi Den eo:eneiDen.

^erehf pttoa nieuwe DlaDer? in w

c mt.

jcxjc

Zjm,

2tpztU,nt){ in

Den jPxrffl foo wosDen Die iongjje taf te ke ns me< Den fabe rijp.

f &aem,
ertkenboomesgljenaempt in @rieer<Vi,f. 3n.afi;nBuli.3ttJ&oocrjs> Dupifcb trtkenbaum.^n Swntois *ou(eau.
>ie

latuEceenBctcfetrighc. >ie Sertken en ijebben in Der mebecijnen gjjeen gljebtttj)ck,enbe Daerom foo en es 31 bekew.bie binnfte ftojffen fijn an Den ouDe re gekwpekt fitter natuere off tracht nief in plaef fe an papier.enDe Dit iong&e njfkens om roeben enDe beffemen af te maken,

foomen

nocfe ter

ttjt

ooek Doef.

fCfatfoeft, ijPouktn^out en maft n$ an toornen, j in manier e

ne<$ en wo:Dl niet
feer

Alnusnigraquibufdjm. poJcken&OUl.

Meh.Daer

bsengfct voost

"aele (anglje rechte rijfers, 6uer in anDere eiepne oerbeplenDe , Die

met

6unne

ftoetie feelle feetleet ftn,

nberDie weUke een geelacbugfcees.?

fcottt t>an oefen rijfers e6 wifatfjticrj Dmibbel bmpn roof merctj rn 6eeff

in.Sieblaberen

fijn bteef gljelije Die

Maberen an <lfen,ben blaberen oan 5 JCerfelaere fefcier gelijek, maer ronbtr | nDe b wpnDer.Sie bloemkcs fijt wit*
<tbiic(;,enbe

Daer naer olgt)en ronbe

bejtekens, bie ierft gruen , naermaeis roof.enbegljebioocfti fwert fijn. van

jmake wemt

enbto'nliefelijek.

paetfe,
Sit ouBf waft
uotfctigtje bofferjen.

gljeerne

nKr *

Jje( bfoeoef in

tEtjt. C 2lptiU

in >egtjft>
rijp.

tnaent wotben Die befte kens

C|3aent.
hinDeren pijl&out.om Dat fp pijlen Daer af maken, Daer fp meDe fetefen. 3n .00$* fcuptfe&JanDf , jfaujbaitm nD iettfebaum. 3n iatijnn er fijt an fommig&eri
Alnusnisri.

Stf fieuf woibt gjjenaemt rjier tt ianDr poieken (jout , enDe an Den
,

f atuete.
" pottken ftout es erDioogrjenDe an nat tieren. Ctart t tn Ibercbtnatje. t bier g$ewepckt,enDe geb:onei>2l Sie geele feosffen an Den polken fout in wijn of an Iten,Doen (ler(kelijckb:ahenenDe(offen Daer meDe Die ftoornen enDe upiitief
g)te btnnenffe geel feotfle

_ Der magfien. iefeluegeeiefeosffenin ajfjn gljefobenenbein Den monf geeuwen erfuefen35 DteptjnenanbentanDen. <JnDe fttntftn Die eranwagien enDt fcojftfceDen Daer op

Sie blaDeren

fijn

een goet soeDer.woi

We ftoeye n rfl Do? bit fefue wefmeftJt &mn. <,

atfatt.

ca
C tjfatfoefn
en wotbt ooe nj gtootoftfjoocfjgclijtft een boom;matr blijft neer enbc wotpt veel tatlten tut ie flrupcjltens enbc oube tat?
'Jtpcn Ijeiit
.

papen fcoitt.

vClglt^

met witattige f<o:|Jen becleet. g)teiongI)emetgrueneebbenbeg!je>

Iten fijn
lijdt ierpeej'ftens.lanc;: bic rijffte

op*

loopenfte.bie weltfte een fcijnfeltxi icr

maften jjjtt $ow es ert fl ' tril geel.Sie blaberen ft|n landt s waf buebatljticf} bun f nbe teer.SDie bloem* Jtcn6 ftjn wit enbe Ijang&en ijf ft fe tfamen.enbe baer naer rfggtn cltpnc roobe Ijitpfltens ier tfame , iie welekt als (face rijp es opegaen, eit ban wnbt* men in dek efaet met een fetjoongeel cehen 6etleet,bj met water off anbe* renattit^ wrmengljf ooc geelwrwef.
canticfjeijt
.

39apent)cutwa(l (jierte lanbetnbic agt}en aen bie eanttnoan ben wlben

C piaetfe.
C &&

cnbeanbenbefcr>en.

t
btc Wttetjtert

S)<t Moepet in 2lpiiU

<r 1? KI11

efl

wotben in ben ^erfjltijp.

Sambucus
paluitns rccentionbus.

Sitg(jewa<s
tgljene

ferjijnt

wet

font;

batwan

^(jeopljtaftutsglie*

tta'empt wotbt in

$ecr iuwn.
(

Euonvmos.ln jFjOOC>iJtfCb tytUt <3pthbeiba"a nb ^janoebltn. 3n

SBtabant papenjjotit . ignbeeneu gfieen ^fyaZygia oft iugas, oft ofte*
flacljt

an Acer

g&eltjcH

(ommtglK

gljemeijnf (jebben.

cCrarijtenttJetcisirtglje.

(Sfuonijmos al6 .SIjeoprjMfttt

ft!i)fte6a(let)ee feabeltjclt g&ege*

ten enbe fonberlingfje bengheoten, Die baer af (lemen, alfoe weerbe ale en botten en loffen. f niet a onbtr

Van

Qxotlcen \)onu
kapittel,
Irrr.

<f Tfatfoen.

^.TBelch

fjout, es b 23(ietji5it,

^te geltjeh.
ie

tjnljoutenbefon,.

Berlinghc bie iong tachen,fijn m$ mertl ghelijclt Die >0er gbemtlt.

blabertfijn bteet oijf&ortfttt&

Oen blaberen n JBtjngaert van

Jk&&

i)

f("

C0
f atfoeite volnaer gfjelijclt maer minbcre. ie Moemltems fijn rif enBe Taffen fn Bw* fijti,cnBe Wc 6utenfte rentfomme Bic *>e croonen.van ben treklte n Bie mtBBelfte cfejm eanten groot.Sie v< wijten fijn rente Befekens.gljeijck aen m 9Bier, maer meere.
Der enBe
x

van verwen fcfjoon roof.

noefc.

mronBc

_
troffen f>.

33an Befeti vimmen

een anBer gfiefladjl Btjcni;,B(ecm

fen anBeru Ben voo?gb>fcl}tctitn

m (e gljeijck.
-

Ctlaetfe, roelcften Kout waf? ontrent Bie wat ercant en,cnBe

jp>et Bloejjet

m vocfete neere ptactfen.

m Ben

Cffb
SSJcejje

enBe tfegfien ben Jjerf f? weiBen Bte BefSekene rij'i.

it gfiewa tvoiBt n ter fijt gljenaemt. 3n iatt'jn sambucus paiuftns.enBe SambuSs

aquica,om bat riet &Iecmen,vmcten,enBe|out met mereb. gt)cvult r)eef t,gt)e iijck Bie gr)enempf.<emgf>e maken Baer af Cha* Lycoftaphylos wotBBet o:Bite ^an lier 33 nepiatanus . 3n J5oocfiBui)ffc% Ijeetet Scfcwckken vnB <Sacf}IjoIBer . 3n ta&anc <3wcicken enBe wekken b>iit.3n3rancr]oi<i .OBiereou Spiere. nBe en eeneen Opuius aU fommigfje mepnen.

C $aem.

Crachteftifoere&imjhe.
<5ommt'gfie wulen fcggljen Bat Dte Befttkems ingenomen, Boen Braken ttitamtny ganck de Wc'.maer fekeriijtk en ee Bat nocb. nj vl eentge geleerBe oft ejperte Be UonB?,

fCfatfoen,
Qi-Oogljotif waff,fomft'i t'n ma '/'S'niere van Boomen enBe woiBt
J?ooc(j,groof,eiS erijgbj Biehe ffrue*

Acerisfpecies. Folio mraori.

<Soo80(:

ken,fomtijt8in maniere van t)agcn *n6e Blijft neere ijn feoiffen fijn Jf)et (jout e titelt , wat wttac^ticlj
. .

Jjert.enBe

met water ftrommeken*.

tnbt

ie

grjetjek f lammeken geBeelf. BlaBeren fijn Bteet vijfcantirf},

gljcfijcli Bie

towekken

BlaBeren,

maer minBere enBe gruenBer Ben BlaBeren van anikclfeergcltjek. ie vwcrjt e6 Bun lamk enBe plat, febkr hfliidiccii veerken van een clt'm Mc(Iic,cf geijek een vluegeJ
t

ItcnvceSSiefBout off ftmnekrja.

ft piaetfe. Boogrjout wafl , tof fommigt^e ipfaetfen in Bie Boffer^ ef Baer troitv Bet groote Beomc , enBe aen Bie catv

(en van Ben grachten enBe van Ben tra ter loopen enBe Baer Btijuet clepn.
jp>et Bloeeet in

ben Sftejie enBe

fijn faet rijp.

ben^erfjlwotBt
il

flatm.
tro:bt

Sefe Boom

gt}enaempt(n

rieex <r<fiw/for-.3n-atijnAcer, cnc i'cbiint tvcl te fpne bat gefl ad?t van Actr Bat gfjenaemt <$ mf av^d eftjCampeftris, enbe van fommiaben

! '

X>an(Smtntv,
VtlS

Gap. Igg^f.

t>c1^
3

Siieopj;J|tue r'f' y^v- ^.,5 piinito Gailica.

3n ^)oe*t>pfc^fi(ft

SO?()fjrjclD{r.3n*J<'t<tnfoohoiiffnbf:-7h5ciit.3ngran(5ci6i2rabl(.' Cracljt en arnxfeingfje, Sie ttwte(enatt 3r gr)e|tootcn met wijn,enoc ge otomltcn fijn goet (et tic pijnt

*><m

t>cr

fpoen <tie toerenti8 <ammonicu<s gljcfcfcetien Ijeeft.

T><m
|
'

(Setteiier.

<p.'l^^ff,

C^gtjeflaetjt
troecberlepe als iofcojioe e fet ijft.Jaet c6 tot gefT a$t ty groot bat clcj>n enoc neer Mijft.oat rtier te lanbt t>cht ee* eriDe ot>$t wcibt,(tti>( Iuniperus minor. lejjn HCllcr. Cfatfoeru

gneueren fijn

Sic

clepne oft

g&e mestte eneuer

>a(t

fomtijt*omrogr}eent>en<o!Pt groofacijticr; gljelijcft gJjcmenncBoomltes, maer meefi foo tltjft p tir cn&egroepct tn mnicreaoen
^<ggf n.it'f
thet
tacftf rt

n oefen eneuer
i>ie

fijn

Hunne

fcotffen 6et>rchf

(icfyelijchcn
ijfc.

ipnj(en,enoepaefWt(oej)e(fomti)f6 fon&cr? linge tn ^retc lanScn tfoomer6 een gummc

oft ettierjept g&clijcft rcierooclt off fpiegek

-5

ga^f v ^
,

tfl.te Haperen

((erAfmai^ert.fcerp tvibtfttitribt, enoe wajfen rontfomme bit fteelftenti f n&e rijfhems.fn btyutn altij f grucn tnbe <n wrgacn tfreinters niet.)ie wucljten
fijn

fijn

lepe ronDc UfuKs , bit terugriten fijn rntie nacrmaels frocrf.cnoc Dan foo fjnfe ooc gef van rucefte , en&e an fmacchc fuel met
ten
&ii<cracl}(ic^ nacrfmaectlien.

'

grooteljooge 6oomen,Ciett!elcltecoch otagengroofe beften fnoewucljfcnoie Ijoo groot fijn als S)a\tt

Sic grooteeneuerenjijn

tio(en,fomtijt<s cec alts >ftetnotcn joog)ief>

-^)L

toiibtt fc&tr,ff.

Cflaetfe,

eneuer wotM gljeuonoen op Ijoogfce &ct*

gen,in oonckerc
ff raten,

fcoflcljen

ent-e in neere r)o

$nu>a|tgr)eernc op eou&en feenacrj*

Ui

te groer,cn,!>icin6cri tefichens bit <lcr,ne innen joo&egf ohclioupcn n>o:M , oaernaer joo reotDcn batten >nbt getomen fijn. vocit fiat naet f ttp troi&en.een iacr grjeuonen. tfamen oefieften* elepne enDe rijpe,onrijpe.groofc eneueren

$nbcn$ft'w

?oo (lurft

van Den eneuer g?ecl |ofltcrt>lr(<h eot ftjn Moemcrt

%M
eo r
pie

, f Baem. Mr\,t fommigbcn van enbc tiett tn ^8-, T)ie ffiliencuet tro2t>t Senaemf
.

5 sSecnT^grHnaempf(n.-iet;Ae,s;A f .3niat^
aootehcnGS^^^^^
daraca, mant

SkaZtnml Ienmi)icg6ckr^ten

Satata a

Ctemen by Die metac, fwtfiantte cojrofme cenfcmjnmgc "ba\rb fegSmmegfiecng^lijchemffemeDeenfeeeft.

*2atue,

&&&

Ui

>it

&F
W3$*f
roe

lAMteUthom

'&p.tgggftf;

>

86c6ec(<mutf6comWfinenHtn i f(c:(f<n,6om,wtt<tfnrfl^ii

weifm enDe DJooglje wn natue tf n.

T Crac^t en 3Ctc6tn8l)Ci

ievuttr^fehoftbefiekensvan Den eneuere fiingeittorbfemagSefongtyriu^l leut re enDe nieren.fp gljenefen Den ouDen oefMrimpingen enDe winD in Den bupek, wiDe Doen water maken, met wijn off rjuemcl} water gfjefoDen enbe gljeDsomken. ie felue befekene fijn oock goet Den gfjenen Die verwkf grjeuallen oft gebwffm 5J| fjn.in Der feluer manieren gljebtupekt. fap man Den blaDeren.weDer ftaet atte fenijn foiiDerrmg^e van Den Deri eff f(an# gfien,enDce6goetDacrtfeabcngbcc>!ottc!c eftvan fetipfeit cp Cte tron&en gr^t ftrehen, <ot Den feluen fjn oock Die vutc b<en goet in alDer manieren gr>c&mpcht. eneueren gfrebzant.enDe Dijfgljeiijc): ooek Ijuere Defiekene,"veriagljen met rjltcrtngj roock alle f cm'| nhicb g bc Dierte enDe alle co:r uptien van Der loebt, enDe Daer cm foo fijn fp goet gr}eb?ant in ttjt van bacfngbe fieckfen enDe al om Daer tjuaDe foerjt te. 2)ie ftojffe van Den eneueren gljetoant gbciicc|c DiequaDe fce:ftbcptenDcrujiig; Dicijept met tvater Daer op gr)e(treken. ite gtimtnc van eneueren cc goet gr)eb4upekf Den grenen Die met couDcflUjjm {g J tn Die magbe enDe Dermen verlaDen fijn, fp verDjf t enDe Doet afgaf alOcr banDe wc:*
m,en(elptDieourrvloeDigenatuerlij(heeran(hrjeptenDie vloet van Denvwuwewj Sie rooeft van >3ernir ee goet Den berffenen.bj verDsooefct Die ouervIoeDigfce vedp gg
Ucjjepf

van Den r)oofDe,enDe felpf Die vloet van Den eatarren. JDefe gumme mj olie va ftoofen vermcgjjt.gcneeft Die clouc aen

r)anD

etl

vetten.

T>an<tbtvboom.
f Cgbellaeljt.
tweeDer* TUltyt. root enDe clepne* )it lepne e6 oock tweeDerjjanDe. Ste enefjeiftfcrrpeef} (lekenDe Ua* Deren gljeltjck Die eneuere. ie anDere n ee niet ftckenDe.

<*p, Igggttf*
SlepnegeDttDOonC

Oxycedrus.

5PV5*

Of eDerboom es

f Cfatfoer.
i

Siegroote <eDerboom wctDt

feer (joocr; groot

enDe Dick , enDe

meerDer en boogrjer Dan Die witte

Senneboom.

*3ijn fto:|fenfijn onDer aen Die firupefcen tot D ter?

jeniackc toe rouw, envcDaeren tot bouen toe feer effen enDrglat,

van verwen naer Doncker blauw (reekenDe, wt Die weleke van felfs
witten vodjtiggen welrieckenDe
jJ3er|i vloepf, Die

van

Der fonnen

tefcenen Dscogrj enDe bert wo:D(. ie tatken fijn tanck.wijt wtgt}e* fptept in anDere veel taerkene tfr> gben maleanDeren citer fiaenDe

verDeplf gelijck a Die witte S5en

Daer aen waffen feer veele.eit Dtck bp een, clepne fmalle coste welrt'ekenDe blaDerken, Den Jcalicnbooms blaDerkene fcfyer
gbclijch. 2)ie :u<l;ten fijn Den wife

nebecm.

&

O)
\>dtt (tcbethoni,

Gap.

t^t't'f*

*>dm>ii (

mttc Sennebooms wurljten gelijck,maer mcerBe r Biekcr en ficrBcr.r nBr nuffen rccbt cuer epnBe a' n Bie witte Sr nnebocm. 3(6 Bie fecr ntcrfKglje pierre f Ion ferijf t 5Bf Bc n ewe t>an Oefen eDerboom eoemt ene PJocbci Bic Biinne pet ttchcM Bic tltt btittvan De n OuBer s gfccnae mt e $.

ieter|leiie0negeBerbooine8Bcnertcuer6mferific(i(cl!, marrgncntcBn

wat rtiinBere.totjnftritpcken fijn cromen&e g&ctrconpen en met rouwen feo?f> fen becleet.Sie blaDeren fim fmd(, fjert fcerp enDc (tekcnse ,$) wucfitrn jijn renpt 6e (te ken6,geltjck erieucr befiekene maer wat mrcrBrre,>an ocrwcn irit gnu.naer*
hjck

maetege/l.enBeten laet(enroot,reBelijrk goeman fmakr. Sie anBerctlepncBerbomerttttoJD(cknittgroot,macrbfi)ftc(cpn enBcnccr $

gelijck Bie anBere.St'e

MaBercn van Dcfcn en (i/n rttrt ilrkcnDc, maer ronDacfcticl! mt De bot Den blaDeren dn &atriarifcu enD n @aue lboom fetjier gclijck Sic oiueg* ten van Oefen fijn oock rortDe befiekene, Bt'e ier(l grurn Ban geel enBe (en lacflcn root fijnjoan fmaecke ptteracljtick

CJBIactfc S5iegr0o(e Je Berboont rtaft t'n 2fnea enBe oifthieff als vQitruuius fcfyijf t ooek
lept.ate

in (EanBien.op fioogljc berg&en enBe in couBe ttoctyiggr plaetfcn Baer Bic fneuwoeel

op Ben betel} tbanuis;2(ntanu6 ) <Saurui),af8 QJelort fcfjiijff. i St'e f wceB e wa ff in Pfy&mtun, enBe <0t fom plactfen sanjtalien enBe fonBerfln gljeinSialabjien op Ben berctj arganus. Sic BerBe wafl in iijettn.cfi weiBf tof font plaetfcn van $i<uickrijcH enBe in J5:or j
uinct'enSoekgfjeoonBen

S3ie gr ote (TeBrbOrrt Biaegljf fijn tucjjten tel op Ben itoee t'ate.enBe wibf altijt met muegtcn gr}eoonBcn,Bte f fegljcn Bert winter rijp tvoiDcn. ' 5 >it depne (eBerbomkenis fijn ooek altijt grurn; enBe nte( wuiven ge(Ben,|e6^
i

BenBe altijt

rijpe

enBe onrijpe witefrten op &efijek Bie eneuwboomen.

f Uaht*
Sie CeBcrbeom woiBt
>

gftenaemt in riccr kCtj- enbe in

t's

Site gro(e ieBerboom

van

J5Itrtiu in

Cedn: neer x^(ar cedreUte g^enaempMrt

-farijn

fatijnWOSBf JpgSe^eetenCcdrusmaiorenBeCedrusconifera. Sie Jetnegept Bietrf Befen oomen coemt ea g^enaemt in nee; ktf^ut.^n iatijrt oek Cedrfa & Liquor CtdrinuSi >8an Zaiunna toetiin , an etapio JCrtran. <nBe irtet Befe Cedria werBen fiier ooi(ij(8 in Sgjipten Bt'e BeoBe lit|aemen an Ben men# fe^engieBalfemt,Biee(eke n (er (tj(t(Ben grauen gfjenomert wOJBen enBeeoor CSJfumia tn Die 3po(ekct)ert0c^(,niet fonBer gtotc rtl merckelijeke Bwange. Bant Piflafphaitj. tij van B arateufcfic fJumt'a genaemf e,w8i v& B rieekJ ge^eeie

*
3

^tecIejneter(ieeBerboomn'e!Btinti'eeJgenaemtfltf9L.l9ll'fla.<plll^lR. 3nia(ijn Acutacdfu4,CedrusPhctnicia,Oxycdrus,enBeCedrla. MnuViCdru tycia. ^nBeiH JMsumeiert a( a( anBa eleone es gfjenaenu

m^-

pierre 5Be(on ftjft Morueinc.

,.*.** Sie (eBerboitfen jijn toernt enBe Bioog^e lot in Ben BerBJ gratbt. $ie deBiia B wt Ben grooien oloenet ee werm tot fetyer (n Ben oierBen enBe fubttjl ran fub(annen.
1

Tiaatuer*

Boeg^e.maer niet fee feere. enBe trerm oeek Beneienncn fijn S5ie wiKhtcn an fffracbtfntdcrtfetnglje eBaBaie8B(eWi(it6ep(t)anBen(i:eBerboorn.Btrfue(We pi|hn>ahBcnlanBen2(

JSSfXnr/.nB.e

enBe g^efupt oozen geBuippt, verB:tjft Dat (upten

oan

Jtnookn,tnBtBoftBee(frc:fn.

^^ ^

c#
wam
3J?ei<EeDriajj<66eniean Sgppten (jier ooojfijte Die DooDe Ii$aemen6erawv ;l3 Dkoewaert f? in &uere n mefen enDe befcermfe oan alleeosrupiie . SSJae r Dal (o ttenDe wlcefeij of rt fi) enbe Deegfeet erDtijnen. ((t>Ua DooDf f ooek Dte lupfen enDe alle ghewosmt* ; nDe ban om waf Dae r meDt ((rcftfUf6,<nfaiani)mCSJcof(<fc%ictcr6ftO)flKtenni^f(jUt(lwo:ti<n. 2)ie wuefcte n van Den eiepne n (f Der6oomeng|jegljf (en fjn goe t ffegrjen "'< >P'5 malwn en oetwecki Die natur lijche cranclbci;( va De wouwen. pelpiffe.fi) Dom

ml

wam

Van 6auetboom.
<[ qcfatfoen.

<tp, I$ffty.'
gljehjtft M* &amarif$s;

nrieijeftaw,

(Sauelboom es iweeDerf jje,Die ee ne Ikeft blaDeren ferjfer $oom.25teanDete ee Den lEppeffen&oomiJart blaDeren aenfienlijtlt.
Sabina,
'

aueJ&oem,

j3 auelboom
|

Die Ijter tc

an De

waf in maniere va nee 4 aebtigfie boi>mkcn6.<cijh flrpeken 1 noiDen (om(iji Diek grltj<k enen arm,rtiDe Doer en waffinvcU tan ken Die (juer lierjtrkjcken Meet enDe wijt wtbttjj* &en, van Defen tackc groeien anDere Dunne tatp hens.enDe Daer aen gruene Dunne riifUce in eel nDrre IjueroerDeijlenDr, afDiewelcke eelbla<< terkenswaffen, Den blaDeren van amaifcu fcfjier gljelijck.maer rouirer enDc meer (ekenDf, bit winter enDe foomer aitijt gruen blijucn, enDe ferrk van ruecke fijn Sie >ue(trn fijn e lepne
bekent
ce,
.

fwerte 6efeken6, Den befickene

niet feer ongfceli/ek.

x>aneneuer

>at anbtt gefloept van auelboom, bj ben

()B:e(Ten6oomg^elii(kt,n;c)Dt reDelijeki groot

cnDeljoogfte, enDeerijg&f (fruijeken

tatfcenwij(roigefp:e!)f.

Diefcer

Dan

Die i>p!rffcn 600111. lnbe t>aer oen waffen ee il

ie blaDeren fijn Den

ierft

(i)p!efenboomsblaDcrfeergefijek.ieJiicr2*

ten fijn ronDe befekens,Die naermaets fwert.

gruen

fijn

enDe

ie terfte Sauelbooin wo;Dt

fommigbe ijoenglKplanfc

fcier

U tanbe in

ie anDere wa.it mtlefin3fra

rn
.

ettDen @rret>

-ftter

(elanDewoiDt IjpfelDeng^bonDen.

ie wucfye n van auelboom woiDen tfeggen Den triWer rfjo.'

1

ie terfte boom wosDf

gljefieeten in

rieer /Sj ht

3n

iatijn Sabina

3n D 2ipoK*

kensauim.ttanfommigfjenSaiiimera.Jn ^)0ocfeoupt|'c^ @euenl>aum. ^)iertelanD

@auelS>oom.3n 5'anepoie ^aumier. SieanDcre es ootkoanSiofconDejgfK'Suf &Sibioag5enaemt, t>an piiniusooeR 2 Cupreius cretica.^nDe Defe fcfjtfrtt wel te i'yne Die boom vi tfytovfyafi u ge^eeten in neer %ix i %ia V thuia vel Thuium.CnDe Van }5liniU6 Bruthes cft Bruta,a! JJieCTf 55C<
Ion feer
glit
n>ei fcijjijft.

<f[f&ttit.

MaDerenoan 0aite(6oom,Diepiineipaltjek in Der mcDrancn &tbltyt ttov

m
2

fijn

nam enDe &:oogc tol m ben Der Den grcb(,enbt fubtijl van fubtfawicn.
T

Ctaci)t en looercfcf ngijc. Sic MaDeren an attefboom met wijn gjjefebe n.Dec n fo (crcfccujclt Die viint lof* 3t fen enDe rijfen.Dat fp oock bM Moet toen olgcn,fi) verrorchen bit natuerlijdte craneft $cpt an Den t>:oiin>cn enDe iagcn f Dtc fcconDine.cnbe DeoDc viutfytt n. feluc Doen roodt van onDer entfanckt. oen ooch alfmen fp %)k felue blaberen met gucnidi \>crmcngt s^ertcfcnc ijttaDcjiooos ctenDc frcee* S> U'ngfjcn.enDc fupuert n cnDewrDjijuen alle ulcclicn enDe piceken van oen Itcljacme. C? c( Den blaDeren van oaueiboom roosten ooc r rorcuen en6e afgt bat n Dit rosat nDite*Dtefcamelij<hemanhjche leDtn enbcop anbere fcepmclijekc plaetfen gc*
grocpef fijn.

Sauelboom oock goet ermengfif in alle vtt roermDe olin enDe fatue\cnbe mact} S9 twr in oo: dancel gljcbrnpchf uwDen.alfmen Dobbel gfcc rcidjf neemt, ale alenus tnDepu'musfc&njucn.

VanGypufftnboom,
f ttfatfoen.

(tap. t$>M>.
cupreffus.

tEpptcffcnbeont;

S>p!cffcn fccbbtn Dtcke reerjte enDe (ange ftriipcken.cnDe Daer aen teaffen v>an fcljier bp DcracrDcntotbcuentoc, cle anDcre Dunne

(atht n,Die (jucr niet wijt

trt

en bicpben.maer

iancrDcnboomomljoogljenjaffcn.alfoeDat Hen (Eppseffcnboomniet bteet en ee,maer fmal om Ijooge fetrlanehoproafl. X)ie fcoffcnwan Den ppjcffen fijn
fcujm,baf oim>t te geelac6tic^,fiett,Ditfif i enDe alft Dsoe glieetsweueckenbc, fonDerltng!J< a(f! ontrent Den tere <oemt. Sic Cepseffebeoffl en IjceftgrjcenfenDerungfje MaDc?en,maer inpfaetfean Dtn Mabtren foo bicngfjett Die taerkensMie Dunne grucne eorte rijfken t'n anDcre rijfkenehucrerbep(enDeDiee[epne uoulitns Ijcbbenge* ftfch oft fp an *e(e fter eiepne blaDerkcns rergaert wae* rcn.Ste iuctcn fijn renDadjtigfce groote neten, fefcier
Ifoo groot algfiemepneJ5zupmen, Die als fp rijp enw i>ioogc fijn tof eel plaetfen open gacn, enDe Daer in
lept plat grauroaefciicb faef.

Qppjeffen Doornen groepen g&centeep (joegc bergen, nDe op Dotre plaet fen.^n ncert enDe socfytgjje plaetfen

en n>iHjfp

niet troffen.

Sic blaDeren an Qfpp:c|fcn Dlijuen aftijt gruen. Znt wutgttn wcDen in Den Synfft t fegfccn Den rointer rijp. f laem.
Sefeboomto?Dtg^e&eeteninr<etriunrK(iri>..3n Xatiin Cu lTus.3n Die 2tpofeken Cypreflus 3n Jjwk'
P
.

uptfctj (pp:effcnbaum

Jpia

t<

InDt !pp:e(|enboom.
cuprefsi.rn ean in latijn Nuces cu Prersi,PiluI
fort

it wi4" o'iin g^enaempJ

inig^en Gaibuii,in Die apoiehenNucesCyprcfsi.

Dioet^ tot in Dtn DetDmgKieDt fon n fijn dppscfff n bfaberen te truefcten enDe treehenbe loan natuertit ,<nDe tfamm xrour ba mertfttlijcHC

^^

loop bes butler, enbe bat roof 2f bleetgack. felut boel ittcltjoen.cnbe fi|ti goet tfe gfjen bat b (ot tfpouwen.enDe (ol alle ootk Dat water DaerfinngrjefoDcn fijn g^ebtonckett.

f Ctacljt en icrtfeing^e.

ir wuffirt h wort dopscffm mgrjenomen (elpen Den

maeckf Die m* >lie oft falne Daer Defewrucfitenoft Die MaDerentngMoben fi|it, alle loop Des buper , enDc je (tertk,|tilt bat btaken.enbe jtelpt bn camerganck enbe
.

,-"' bijfafteutroockwanDcnfcamelijthenleDen. . rc ie nootkens wan (Eppteffen gnenefen eock bie grj*feurt$epf. als fte bermen ge, Dieblaberen. fonckenf5in,.ui bupten Daer op gljele!>f.felue Doen ootk Bm nuefisgroejet JU wat Dat in We gat qttaet wleefctj enbe Bat uabe ringlj ie fwce wo:ben ootk met DefewtucfyengljenefenenDewerDieuen. oit>ti,*oo Doen fi> Die 2(16 Defewiudjten met Dioogfte wette vOn'S^f" wermengljt mengBt.joo toe Daer fceeue alfmen fncfcen.enDe manltjehenlcben wan Den fwiOen

$e

croppen enbe citeren wergaenbaer op gljclqjt. te blaberenwan Sppteffcn met ftteten wijn oft Ijuentdj water gbejoDeti gjjenefen tf bie b'.oppelpife cnDe (terpen alle wloct wan Der blafen. efe blaDc ren clepn gljelioosen.fjeplen Die werfje wonben enbe ff elpen Bat Hoepen

Doen

fc bie

Daeropgrklcnet.

op bat wt;bf.f> ier,carbonfcclen,cnDe anbere leetc woorts etende enbe fpnafcn&f [weeringen. ie blabcr ei w:ucfjten wan i)pjeffcn,met ajijn wermengljt mak Dat (japs [roert.

3tembefeb(aberen met bloem? wan er|en mout

i

firn

goet

. , gljelepf

Li

Xtetttfbenbdom,
<[ tcfatfoen.
enbe

<ap, l&*gt>f<
Taxus.

3benbcom.

3e 3&e nboom wojDI groounbe floocfj

blijft alttjt

hen
I

fijn

gruen . oi'jn (IrujjCi DtekenDe met grauw gftefplee

fenfce(feracfylgefco:ffenbcc(cet. ie J$WJ f wi*=^i j IaBettn p m jjoncker gruen landt enDe

fmalgljelijck eenweere,wanwcleclei)ne blaDerkens eten een ribbeken tfcgljen malcanoerc ouer waffen*

6e wergaert , wan Den'welcken elck befonDere fmaf e enbe langr}ere ban Die blaDerkens wan 9Cofma> rijn.anDers r}uer niet feer ongejek , te w:ucljten fijn fcljoon foobe ronbe bcfckens , wat meet Der

^,

ban Die

( rahebefen

anDers

(>uer

ootk met

feer

ongljeltjck.

CJlaetfe.

3benboomwa(tin

$Un

3*afien, <5paen< 90:antkrijck enbe uptfcVjlanbt , (ju wo;bt

2lreaD:en
,

eoek fyet te lanbe in Strbennen boftb g^ewonben. j^ierwooMijts foo fireft bpootk wan ben ongeleer* beninbte6ouengepiatgewee(l woo: Samarifeus. Crjt. te wjue^ten wan ^benboom, irwbert intm

^erfflnjp.

efebooit esin^riee; g(Senaemp(<rf<'x|watt <beop^:a|{u6/'\@',en als alemis fept kkt. Caaos. 3n <atiin Taxus, wan ben ong^eleerbeit
a.'otikers Tamarircus
tiittm.Bat es in onfe
.

jn

Jootrjbujtfcrj

3&W
5?awe*

talejbcnbccm.

/>.

Van pfjnbm,
_.
g)i(
,,
'

(tap.

Igggwf.

fcflggft

jMtDoom 6I femjnnufcenDe Der menfcfafijtker

f iBatuere.

nat uere n &eef e cntrarfr.

gliefoupckt, r3pesfoo3l feabefijck enDefenijnnkkDat Die ggene bic onDer Die lombere van' (iem fiaptn.Daer af eranck wo2Den,fomtijts coch ftcruen.fonDe rlingfje als fcp Mocyet enDe in afeongien, Daer Defe boom a(Da feaDeltjtrte es.
2lfs Die

Sie 3ben&oem en wosbt tof ptoftjte van Den menfdjenmcf

me nfcr^en We vmcfjie n eten fp cnfgh* tt Daer af Den leep Des

Pttper

enDe bit 09

veel bit f(V <Z fc 11 van <3ainarifcus,e nbt ban aen marljmen merekrn wat grootter quart Dit onglje leerDe Zyeit kers Dagjjeltjcr Doen, Ie fp quaDe fcaDehjeke Dingen, voo; gocDe nuDeejM nen geuen,fof groot adjterDc el van Den armen aandien moi|cbcn.

vogljclen fmien Daeraf.oftveranDeren {jucreplupmen. g)ie otjg&e leerDe Stpote kers gjjebttptken bie feotffen va" De fen

teem

Vanpiinboom.
3f^3WB6wm
<'

(ap, Igggttff*
fcfyijft,

f^Sbeflacht.
es tweeDerfepe als Die ouDe rjeop$taflus }Di(Df .yOan Den wilDen vinDtmcn coek veel gl> cfiacrjten.

am<nftt

fCfatfoen,
S5ie

HUW,
rjoodj ei groot,

PillU!.

tamme pijnbo woiDt

pijnboom^

aen Dopptrffe vele fa'ckcn, Dieljuer weDereminanDere renDe taerkens vcrDelen. Sie altfamenrontfomme befet fijn met tlepne
J}pcrijg&t

f erDe enDe fcfyer |tekenbe blaDerkens , Die feer jmalftjn, enDevan verwen witacrjticrjgrHrn. <l>ouf te roo&aerjtid} , fwaer enDe van binnen
ontrent Den mt'DDele, Beel

enDe vol vetttcfjepts. ievtucbtenfijngrooteeaftanie* faupne fcotlencDiemen |ier tt fanDe pijnappel i en !jeet)in Die welcke groepen clepne nootkens, in Die welcke witte keernen liggljen Die fuet fijn,
fapacrjticrj

enDe in Der meDeepnen veel gebittpekt wosDen. 2t Sterfte ge flactji van Den tvilDen pijnboom men,woDt (jood} groot enDe feer Dtck,maer n$ foo ^occrj al6 Die fclme pijnboomen. tsijn tot* itn maffen 6:<ef wt lange fcerpe ftekenDe b(a> Deren-Sievtue^ten fijn tost enDe niet Ijerf, f; gaen (icfjt eitje he n open en vallen licfetelijch af. 55 )at tweeDe g(jeflacljt en waft niet om 6ow ge.nocb. en rjceft gfceen rccljt op gaenDe ffrpt hen.maer Dteng^t terffont, n>t Der tvc: telt veel (athe n oo:t,lane; Der eerD trujjpenDe.Die I4eft enDe feer taepe fijn enDe fuer licfetelijeltc laten fcupg^en , alfoo batmtn Daer reepen af maeekt Daermen Die wijnvaten me De tint , als Die wel* gfjeJeer&e enDe neerftig^cSO? attfc ioltis fc^:ijf(. S)te vtuc^ten van Deferi fijn wat meerDere Dan van fom anDeren wilDen. C DerDe geflac^t,wa(l ret^t op enDe wotDt groot enDe Ijeod} , maer niet foo rjotw% als Die anDere wtlDe. it tacken van Defen waflen gelijck atn bit rooDe Sennefcoom. sbit vsuebt es lanek enDe Dick.Den vmc^ten van Den rocDen ennetoom ftfeier $tt lijck,m Die weltke Djpeeantigge ncotkens liggfcen, Den tammen pijnbooms nootken Itc^telijcken D:eken tnDt en feeerncmDDmDiegoet gfJelijckmacrmmDere.

n fmaeeke fe,geli)ek van Den tammr n.

wfl>

oiertegr}e|acr)f fccef'

una^c^iftcvtu^ttn.

>

welcUc niet

licbjeltjelttn

open

toilDen

fwnt(ti. appelen in We J&erfi eemtb. d ooih fomtijts wos'bi Droelth Daer ( otoepei peth enDe , Dat &an Drfcn beomcn tocmt ooch larf, Dunot^tcr mtm 6eopbr|tm> 9 maniere W tofcfletomworteiMwer &elon fc^ufft. <mWe onDerfcouDen aesDl ie pierre * isiarffp

&

Me

MM

erft ! me'e jlenDeel ml We

|co:|Tcn ft

t Den &ome, maer

mum

bm

> t^mfptfn6comEtr<>(rcn,(ctfripiac(fnfln3(<.hfli,Pn3ifn . Daer fp gifplant fijn. B c op We oeiDen enDein We b>urn 6 < n Ww bopper|ie " fomrn'a&e W> Siwite oenen p We abeWrdjten.enoe . "J D terfe fonDeelingge ene en maffen meer unDen boomen of a ffien ansere

rim
,

u Dr lanDen .fceoonDen

rcosDt.

wosoen in Den erfjt ri|p. pijnboomrn ben oan ie wncfi (en

nief #.re r*8. neer Pin<$n &ie pijnboom rootDf bcft 8^n0e eerden* rtd <fe <lafr ** a> "' Ter tij. rotpnrn.marr **

gbenaemt

in iaiijn

Vorgii' *n<lo'. 7-

OMifimfariii/loluHcrelAMil

Vt Viu.M pm/,n<r Hom igm'*i "r/i, A ri > t ad mtgtioi {toe* fit dnr.
't

ItrmrMSoriiffl <]<<
!Bic deemd geminds pro

Umpair pimts,

ttintCcrtris lams

mme quofytfdadt'itr.
PrifrMijtoH)'miwreipi/efci*

npert,l[b8 Dat >er Dff "'"" Ptu als f'6'f' n<trmf,in 6e roelhe en kennelijk e Dat pnus enDe Peuce een boom rd. ,.,.<* ' ls x* . . 3 *<" ?m ?' fflai tam rflocbt reo: Ot gebeten in neer

?JKmwfK^ 3&eepb>fw
rctlDt beflacbt f*

"

u' n '> *<" im PlnU5 ricer xww in gbeiwemt 4yj >'i at J V* Den afceftoefttt pijnboom eeroilbr , enDe van fauuagr,Dat Pin ftratubois p; n .n <^n
l (

ol pierre

PfnusTtfcntin <eionf(b.Jijfi,cnDe Dit fer}i)m roei te fpne Die

Daer p.tnru*

af

SB

Dit mer&anr n e( nuemen in ^e^eeten,efi Mughi haften IrwDe mtM in

c

riet;

>uai7ttuiui Xni(iin"HumilispinusutPinusterreftrij.

C S

TecrTnvoiDttot fomplaetfcn tn Weg&eberten tufTt^n >/**& (ntter tfe^fflfn Dat te frne Dl. febtjnt lanMCbri & Cir J>1. sbenaemt^jiDe toefen. rnM fouDe euiffegbwaemt 6 'tlon)ingrn^c fterreelaheleerDe pierre Den ftrujuhoan an onDerfle Dat ui e D sapinos,oam.s.pi bit^efia'ebten e fleert
Abie>al*ronhiernaerfc&!ijuefflcrt. ,L--'.* rierDe fetrf. oo te ghelijehf mffe met Dal sSeflat&l Dal

"..',.

cv..,,,,:,.

}D

, e -t.,n,,.*,, 36cep&|tM an 8b
firijfilc

nem< ce3rwunVw.3n'i)>P",sl<1 * >

TtanPtynbtn.'

@p.

lt>ff.

vd^U],

9dn ^C0piaf0 gBe^fftfn 7TIKX Trof oX:'<t Bat C6Pinusmarina. giif wutht an Bcfen boomenee. genacmt infrieev Kv-.3n Latijn conus&Nut
<5ttt'jffteee>

pinca.^nJooc^tijiffc^ gijrbel.Jjicr (e lanBe pijnappelen. ie noothems Bic in Bcfe pijnappelen grjcwnDcn wo:Dcn,ficctcn in riee; rfito!,

nBc an jfjnppotratcf. oyxtioi. 3 fatijn Nuces pinea:. Sat binnen fie Ijcrt.cnDe nuBBelftc an Befen boomen , Bwefch wl ctticf>rp( C6, enBe gridi)elt een tooitfe bsant alft onfteh fe.Rcct in nee; .rVKsy '/iop.3" i*"in Teda nBe ale Bicgjjcljeele boom van binnen cl enBe ol wcitujifpis g|)ciro:Dcn cc, D$ foo fept fjcop:aftuf. Bat ft) in een Teda cranBcrt c6,cnDc Ban ftcrfi hp ootlt, cm ("mout wfficltt, Ijp verladen e6 an el(iclicpt,gfjeltj<It een menfdje oft Bier Dj in fijn rn&c Bah fijn Befe toornen bcauactn.om peelt Baer rot ie toancn.5>erom foo Dolen fp Ballet cengije* fcer Bic mepnen Bat Teda een befonBcrboomce.cnBcnictcnmcnitcn facclt criBc cranclijjcpt ce n Ben pijnboom.

f 5atitere.
Sic fcoiffm an Ben pijnboomen
fefcier Bte

fi)n

Btoogbe enBe f famen tretltenBe an naftie*

ren,enBefonBet(iiig^BiefeelferenBanBcnwiic6ten. :Sang5t(ij(Itenatuerefijiioo<
blaBcren.

ie heernc an Bennoothc* fijn

wcrmenBeocf><ieb. e oocwat ifamcn trccltcnBe.

CCracljtenbcttfetngrje. ingenom flop* pijnboom Bie Den enBe an outcljten fco:ffen Ben van feelferen SMe winc lofien. <fcl* pen Ben loop Bes bupc; enBe Ben bloeigaelt.enDe Boe water enBe Bic
ue Boef oochfcbierBroater Baer f in ghcfcBcn fijn g&cDonclicn. f|tt goe! tof bic es.cnDe Baer tel gcmiciK occlt a( af Bie feliie fceplen 'Xtem aUs tot Dc|e feelferen wierceeb tfnBe neimenaht . enBe an flttere fcuem fint met mruc'. picca. OCcot 4)cnneboom. coperroofegljcBacnwotBt foo ftipitc*
fcoiffen

vnmu o
oft

ren enBe gencfcn fp- ootlt BicvoottsetenDe fweeringrje'n enBe olccraticn.

ieb(aBcr5anDcn pijnboom genefen

als f in ajijn gefoBen vergac. fijn foo Bot fp Bie pijne wan Bc tanD
t>t'e

werfje wonBc,

ei

SMeltecrnen an Ben pijnnooihcns

goet

fijn

fupueren Bie bo:ff enBe DoenBicflupmS loffen, enBe Baer en bo* Kt Iten foo ocBen fp ooelt wel , enBe maken

o Bie lengt) ene

,;

Dclijchgoet bloei, enBe Baer

cm

foo frinfp

oet Ben grenen Bie (jeeften en wtBioogljen ingenomen. jn aUc manieren gebtupchf enBe ni efe wuc^ten openen ooch Bie lettere
t>emeren,fot>erfue(enBie ftcrpit^epf tjeiDer !inen,enD* fijn Baer om goef B grenen Bie

gratie lt fijn. en* tlratrjt enBe toerthinge wan Ben ^)crft Se peelt fal fcter naer wrclaert rco:Dcn.

met Ben

(Teen enBe graueel

Vabicvoobt fomntbootn.
Qayiucl.
lr;roiij.

OerooDeSennebo

f 'Cfattocti.

tro:Btooe

genDf Bic pijnboom? enBe witte en ta( e nut f r,eboom.&f>

IrcBelijchJ groot eii ftoocTj , 1 niet foo groot al Bie pijnboom gfclijdt bliift aitijf grucn

maer

^ ^

6>
ttc1$gfftj.

t)<m bit tobt iemteboo. Gap. !g#t>ftj

.

<Pijnboomen,enbe ce ooch etart!Ud> rnte baet vlet j)ct eoc albcrfcanbe -Ocrfi rot Sic tacRen t>an tcfen beemenfjjn fcerbacfyiclsrnbebac rot fpnipien anbar taikena&r* Maberhcne > tit'ci rentfonmic tnrmtlijck (rupfit<ijs,bacr aet\ groc^n bicdc|>ne $ owcrbcjbrfpbentfegfjcnmaltanbcrcnetict gfjrltjdt rerrhene gc*> t>te firrlene,macr mtnbet dan bic tucgttn an ten Pijnboom. fet Sic ju(5n van befen fijn i(n Pij"*"" 'Wi bcfen bocmolocoet oodt pt iMl 6 86 t6l<mf welbt ' S&dijeR

mn(

fn,Uiof<o&t#f$/f.

C |&laetfe.
Sr fe boom ma(l (et ec(
Sutjtfcfyant.
pacf fen

<m rccicn,3faM'en, vOwiKkrijch enbe oodt (n

C^W*
0aero,

ijn !uetmtt>e:bened in ben -Ocrfft rijp,

Sic reotic ScnnrboS reeibt grnarmt in riecr -/roe. 3" fatijn Picea. 3n .f>oe$*
fcutfd} rot

f>anncnnb2iotbanneba.et6aernarr (wrtc (dbeioobc Sennebeo'. ffnbe bat Pi'ty cnbc Pkea een boom ee bcroij ff gljcnorcfc Scribonius largus Compofitw
Refina; ptamaydeft.txpiceaarbore.

O0eCCI.3llbHefctijUCnbC

oan bcfen fcoemen fijn an name. rencracljfenenbewerrfeinaljc, benWaberen fcotffm wuc&ttn enbe noten wnben pijnbeomrn fcF>icrg!jcfijc.
SrtMabrrcnfeoiffrn wutfjten

cne C Banier enbe noothc ne

e

cracljt.

Vatuijtvftot ben Ptynboomett enbc roobe sDettnc*

(oomvlorj)rnt)r.
ffapittrf. Irrtfr.
.

Sit .fierfl
fcat

f^Cgbeflaebt. , bt'c t( ben J5ijnbocmen mdc Scnnebeomen,vlce?cf re bijjrrlcc.fenbei:

befonbrre af fcfciijuen tuillf n,t'nt naerwjlafccnbe ff apuirl. eracfjtc van bcr fonnrn enbe an bcr fyttl bc feomere, wt 6rn bucr locpet mr i gc$outtrn re. fjoute,aift gcbioke oft in trceen gfieljouwe re, ei fonberling&e , alff af Sanber grocpet arn rnbr uijfcfyn bir feejffen an brn ijnbocme n ei roobe i

perk

t>arr top

Sr

Sv

neboemcn.enbe biektrtfe bacr ft) gljeboiften oft gcauetft fijn g(jcroccf. bcrbe wotbi tuffdjen bir fcclfcrcn van brn :wtm g&coonbm. 5
wcbt gfimarmt in rtre; fmi 3n fati/n Refina. Siffjf a,h< flacfr frrt in rire; fatn >j'.3n iatijn Refin Liqu!dj.3 n Wc ZfOlu i Itcn ^ter tr (anbt Refina Pim.tnbr tn onfr tatr Stijnfdjrn oft mo:utrcn ^>rrff Sr ff nbr van bc frn g^effadjte r6 bir jjjerf an brn cubrre in rirr;? in-niiioXo<f Refina Colophoniagjjcnacmt.Sir alfoogjr^retrn troJbt om bal tyva ^lopben fcic ooitijts platfe gftrpicc^t tr troJbrnr.Sarr n trr lijt bit ongftrlcrtbr 2tpctch6 cm tnanirrr an bzoog&rn J)rtft oft an fobcn jfjrrfl oo? ^ebm^rhen. 9Qan brfrn gjjeflarfyr rs ooeft bir J^crfi bt'rntrn gier te lanbc fpiegef -Pjcrf nuemt, tirin ben foomerinbiefonnrfmeltahber6b!oog6c re enbr 6em (art poeberen an fommtggen gfjenaemt woibt Refina arida. ^joe tvei bat fy niet en ce bic Refina ari3ffie Jjjcrft
.

f Jaem,

S
.

daoanbenoubere.

Sic treeebe^rrflteotbt in rirej:;)iTrii|i(^t3 n Latijn Refinaaridag^cnaemt

ffn*

pin,rii tt van befen bic tt ben pijnboomen uiocort ee ggegertrn f tot muc/w Refina We at ben roobrn Srnnrboom roemt ^tot mrvivB.Refina picea & Refina picex. vOa font miggrn Spagas alepimiue fcfcmft.ff nbcbcpbcbefr^)er(len,rnbr ifg6cltjtr ooeh btc ^Joog|e -er(f an brn witten Senneboom.tpotben nv ut tijt in 6k 2(potelien fottbrr 2tpeicltcre ttnii} onberferrf,>oot flc<5 1 wiercodt Bertot^t.rnbc an ben onggrirerben Th cnbe Garipot gAmarmcStc bat epwebt wrirootk obanum nucmtn,nict weten* geef, enbr Thus rrn bindt fijn. 8c bat oiibanum,btoe'hB in @nccr tJgne.

Ubmm

Sir brrbeJerfi re genaemt ;riiyfoew*,RefnMarobiUna, rnbr Brfc cein bic ^Ipw

uhm erwactieonrrpnpcenJ,

Vaneed,

(tap. ge.

fcdggt>.

-ftju.rwfftn ftjnwerm enDe Dwoglje.enDe Daer en bouen ooeft fueuerenbeenDe af* ' agenDean natueren.

fCratljtefljewWnslje. en gepit alle wrfdje twnDen enDe Daer om rootDt np mee|t in He tak 3t uen enDe plae ff eren ermeng|jt,Die <o( erfefce roonDen Menen enDe'goet fijn. Jjerff ermo:mef ooeft Me gerDe gefroilieri enDe |l erekt Die wermoeDe leDen m; Daer 53

- r f>ctfl fujjurtt
<,

tet DtenenDe olin sermengfjt enDe Mier op gfcelept oft gljeflreken.

Vanptt.

&ap. ge.

CCgftenact.
jjgeftestweeDerfese, Dateene es moiuweenDe|jeet err, at anDrr es |ert,Dtt>eleh (eenpeeh gljenaemt tooiDt.enDe uloeoen bepDe tot Den hott= te san Dert pijnboomen enDe ooeft van Den rooDen enneboom enDe an | jfom anDere boomen.als an eMus,.erebint(?u6,.iarir,aIs liet hoc ge<

Mant nwDf.naer Me maniere Diemen Daer toe rceef.als

fefrenen&ebben.

io fitcr ot gfje*

:$aem, Beeft mibt gMeeten t'n rieer mareen Ulijn p. af momm peelt eet in neer mv '.jn iattjn Pix h>ida. -ier te MDe <?eet af Ijerf peelt eef t'n rtee;|fm'r,jr^7riVn9ci7rii-/f.3" tijnpix
uid.3nW< '4pofeften pixnamiis.^n
onfe taie <5teenpeek.3n Jrawtjois Du pot;.

fBatuew.
peelt es werm enDe Diooglje tot in Den twteDc graeDt.enDe reDelijeft fubti/Ioan fut* fantien,enDean Den feluen es et oteenpeeft Dal Djooefcjte.enDe Dat momtoe peelt, Hat tsermfle enDe f fubtiflffe an fubff antien.

at momroe peeftCfept iofeonDes enDe aienus)me! fjuenfe^ vermeet fut>ueri 3( Me borffe enDe es goet gjjeleeftt.Den grjenen Die eo*t an aDem fijn enDe m$ etter op Die
to:(ler(aDftt.

C Ctacftt en jerefttnghe.

peelt ermottret ooeft enDe maetftf rifp alle rjerDicgeijf enDe gbefwil goet gljeflreken op Den fcals ate in Die keeleDie fquinantie oft eenicr? gljefwel e

3tem Dit

es

58

3n

fomma peelt e goeteermengljf in alle faluen

Die

ermojw, wrfuetc en rijp maken.

peeftmee@er(lenmeelt>ermeng(!t erfuef enDe toermoswet Die erDit$eDen van< tn moeDere enDe van Dat fonDamenf. 2t(s montwe peelt met foifer nwDt ermg^f foo beDroingfiet Die ooms et De froe* ringen enDe gl}enee(t aDe auaDe feoiftfeot enDe ruoDienept^nDe als Daer fout toe gfte> taen aoiDf ,foo eeftgoet g^elept op Die btttn enDe flekeh wan De flang^en enDe aDeren. JKomwepeek g^enee^ Die elouen aen anDen enDe eoetc, enDe Die aen Dat fonDa* < ment eomen,Daer op geflreken. it feluepeek met Dat fuMtjl ffcf enDe poeDer van Den toierootk gJemengBt.gfie^ groeien. neeff Die Diepe erfnwen gaten enDe Doet Dat eleefef? Daer Peelt fcfjier g^eli;ck,no^tan6 ntet fo eraerj moitoen erac|ten Den teenpeeft es van , als alenus fept <ierj,mar es Deel er om Die toonDen te Ijepl' Dan Dat mosuwe petk

X>rtttn>tc)ctttteboom.

(Sap. gq'.

toeeracljticben Daer MMtenafiemepnlijckknoopacfcderzenDe enDe toeeren MaDerltens ooouMing Den MaDert van eiepne taelten,Die Die ^aen maffen

(ettnf(eenne6oeseengroot^ooerj,(a(k6oom > Dteal(iffsgruen6liif(, Die pijnboomc oft rooDe 2>cn* nDe eel hcoafeer enDe langer maft Dan rec^f , beneDen effen fonDer knoopen oft feer fijn iruceken tl'n neboom.
t,

f Cfatfocn.

yjtyyrii
ppeimaer

XHtnwitu&tnntbtm.
mmDer.Dic
tk. Abi.

jnalber c

grif. qUittcScnnebeom.

{fep.

nictncDcrroaercscn fcangfje n,grje> lijek aS Die pi jnbo J.maer opwaef ts rnDc van Dcfen flaenDe waffen boomc wo:Den Dit majicn an Den
.

fccpcn, Mc riemen enDe Die fixeren gjjrmarckt.

Is fo nocb iSek fijn wou e en fcfjoo* nc elaerc Cuerfc^ijncx weeckc oocfj

-O cr f tjtrgacrt.al* Dte welge> Ie crDc SSJcatlfjiolu* cnDc pierre *J9t Ion fdjHjuen, Mc weleke bitteracfa
tig (je
lief;

cnDc 'At oma tijtk r,t>an fmaet*

Iwbenflfcctonftjtcn fcorffi-nd ( fe oenen of( iimoencnfcfjier gclijck. t .Ooek wosDt en oefen boom cen

Dioeg&cwittc JcrftghrenDcng li/ck oen Die pijnboomen cn&e roo*

b< enncboom.Die ooc oooi <?fju bat c wfcroock ercoc^l enDe

vm

ten

fleefyen gbebtupekt wo:6t.

fj&lartfe.

ie witteDcnneboemcn waffeit
i$eerneopDtrgcbcrc|j(eneit wo:bt mei netinreeif,3tlt, paen ten, vQionckrtjek , maer ooek in

pui9(frn,pomcren,iief(anDf,enDe o( occIplaetfcnwanSuptfcrjlanDt geonDen. Cjftaem. Scfe boom fject in rieei ix.fn1.3n faf ifn Abi.3n oetr)Duptf$ wrifi 5n"* tn tvctfj anncnbaum.J&icr te tbc witte Scnneboom cnDc f9?aftbeom.3n5raw 010 du <Speu <Sapin.Safonber(teanbefen boom Dat fonDerwrerenes, gljenacnu tn l afijn s> P ir.us,cnDc Dat opperftc Dat ooi an weeren e* FuAcroa, ais niet Been pftntU,macr OOCk Vitruuius architeur*hb.fecundo flttjcfjt. tot Den frot|TVn n Den iongt)en boomen coempt.WOJM eiacre l>er(t,Die Dunne Sic 5j fl ter fijt gfienaemt j\mf <ny i{iis,Lachryma abietis,Lachrynia abiegna.et! an forti ntial}cn Abicgna refina Iiquida,& Abiegnum oleum.3n 3trt(ten Lagrirno.3n DtC 3pof ckc icr te lanDe Terebenthina Veneta.3n onfe talc 23encef (ctje erbcntijn. eemmigBC

mM

'

mrpnen Dat Defe Jerfl es.Dte au<fnefxnV>iOleofa refina an t'ofeoaDcs. abiegna, cnDc woiDt in Dtt gfjcljceten .T/vn,Refint nh witte e oogfte Jcrfi ie D: ? <
2tpotekcn ooek wo: Thus <& Garipot oercocf!f,a(s
Die

Diooge ->er|l

oei

De pijnboom?.

Ciatuerc.

ir feoiflTen cnDc Dijfgtjclijcr Die D:ooge (jerfiwm Dcfen boom c van

(n enDe wcrekmg$en,Den fcojffen cnDc Diccg&c J&erft

an

nat uere,eracfc Den pijnboomen feer ge*

ljek.allcrn

wat (eerper cnDc meer afrag^cnDc. ie elacre Dunne jf)cr (!ce werm enDe Djoegfce tot n Den (wecDen graeDt enoe Duer

enDe afaenDr. f ract)t en Xtocrcfet'nglje. Sic elaere Dunne Jer(l an Den 'Cittcn ennenbeomen ingenomen, on(rcnt3 renljalf ome fwaer , Doet tamerganek Rebben , enDe iacc^t DaerDuer afDiegeelc me* itolertjtke eoebtu^eDcn , enDe fc fuyuert cock enDe g^cneefl Die g&cfluctfle gr aueci ren met fujicker oft met titcmdjingttnemcn,cnDe6ji Doet water mak(n,Dat ttwt
fijn bittaSept.ooek fupuerenDe

e
cfi Die (leen toffer

en njfen,en ea goet Swrotfe genomen Die *>an D (Jeoereijn fieck firn. Sefe felue -Oerff niet nole OJcufcfjaten enDe fupeker ontrent een 5?ot groot ingl>e* iiomen.ghcnee j De D<o j>pelp:ffe,efr es feer goet tot Die vleet van ik fcainenjekc leDen. Jefe -ber ft ea ooek feer goet enDe fonDerlingfje tot alle wrfcfje wcnDen en fonDer* Den (joofDe.want 61; teplt enDe fuprterl feer wel. lingije tot Den wonDen

<3>

prt

m Cojcenb en gemejmttettttenttytjtt. <ip.Ctj,

S
|

tCfStfDCn.
ftjejjt

Larix Larix. -

io:ekenboom. -ioifkentoom,

^e-teckentcomtroiDtgtcoten*
j

t>e

Dt(k,eii

r)em rcCrdjdc wijt

|
'

tvt.met fjnen (hen , Die tape fijn enDe fmer reteujek (atentwgen.

Sat

'(jout es rooDaeljticfc, Dierst,

'

fwaer enDe feer &erf,alfo Dat Ijet werDarr aen n>et wel gljtDeen en kon, ten ij) Dattetgleltftk 1 anDer (jont met -g fct'e ffeenen in Die ea(<li&oitm ~ etfieMant nwDe.Sie fcojflert oefen toornen (jn effenDer Dan aen Die Semietooinen. Si* KaDerrn fijn Sf" c " g&crjatkeil er.De waflen en Den fcicljl enDe a|t tj) ecn.enDe imtlen tfegf winter af.Stcwuelji es Den pinappeleiige* Iij(k,maer wel minDere niet weel mcerDeie Dan
Die Uitaten van Den riprrf|e6om.

een wttic Jjeijt efl Jjberff.Die momwe, twefyierj , wttadjtici;,, enDe cntelaer es,Den jjnem'd} win 2ltlienen a!e >0t>

2Dt

Defen toornen

uloeije.t

'

iruuiu* fefjiijft in Dat aenfien g&eltj<k. 2len Defe Doom wafl ooek een maniere van Ven 5ungii5,Dj es van een wofe aenwas St'e agariens gt}clctn woiDt.enDe een goeDe me* fceecne es wel DuectjDen enDe traefeten in Ijet* tenDe . van Die weltke Die tefie fefcoon tril, oofc!> enDe feer (tcfjf ee,enDe ooek ndjtrlifeken
.

&jeeekt.SieanDerars,Da(e6fwer(,DicI)f,Wiff, iaepe.fwaer.en es in Der meDetrjnen nteiDien.

ieliek inaer es quaef enDe fenirnniefc.

tjsiaetfe.

by Dat 9iim'er JJaDus Jenaemi , tntc out JointarDien in groepen toornen Sefe fCtjt. loeDtcrjiaOeftfn,.',. c * im tlaDeren fcegljinfel va Den i enten. Gfl in Den ^terfjl nieuwe ertjglji toom 2>efe

foo woDen
>efe

fijn :uel)ten.njp.

toom wo:Dt grfjeeten trirtec; ^if enDe in lattin Lan*. Jn fommige

-apw.

efa(efo!ekentoom. rga.3nJoocrjDttptfci>iere6entaum,Datesmonf tekenL a ; lattin Refinj jn xf x{ikw r)fc rieer if toornen fa SMe J^erft a Defen 55 " metfcnDer Divalm S i}e, enDt jnN^potrKmTerebenthina 'uriwaenDeRcfinaiarigna tertemi)i)n. of iiptfelj^ermentpn in iaernaer Defen toom esgbenaempt tn neef j,o K .3ni')n

ff

fommigtjen Mcdcana tanil. Agaricus.#an 2(poteken Aearicumin Die

j

aieooreaenmasMn

fenenDekeernervDenpijntoomenDe-SerthtBoomenfeier 06e|t|(k,

Sie

f o'eltntoom es

oan natuere oiDe ewefet mei fenen tlaDeren , wueijtm,

feoif.

m al

noe&tans
tij

titfco<ra^ueof(ifekPnwereke.

Sic

vVQpj.X)* CKtbo* en$emeynmttetl?tftt.<.geif.

-

ie

Jp>et(l van Defcn boom es tverm enDe

DzoegrjegGelijek Die nDere.f)er(U

(of

maes

meer fupuerenDe enDe afoagljenDe. agaricits es werm tn Dm ier|< n graeDt enDe Dsoog&e 3

m Dm fwceDen. 3

bteanDcre.Ottften,mDf< enDe gfcctie|cn faluen e nDe placff erenermengfjt,Die De rconDen geulen filteren <3 ootk Die boiffe met fcuenicfj gljeleekt, cntngljenomen boel

f Cracljtentterckinglje.

iej&erffanDcno!ekcnboom, es ootkgoet

98f<l< k

3(cmDefe Jhcrft fupuert cni Dat 8 u l -3' n icght " maken water tf hebben,enDe (>p f camerganek , >f mac Daer root fommaesDenopiecIjien erebentfjijn aneraerjten feer geli|(k en genera fCl)J1)fl. fecundum iredicameDtis Lib.de @IenUS TOOiDen.alS ebUIIxkt Dtier Den in8hmomentaech.t af ftraer meer Dtacljtna min ofi een aaarieus ontrent omwrteerDe pocbtiejuDen. rouwe grootte enDe Die flupmen eouDe taepe Die cameraclck
,

aer

mille, mere, moeDer, cf( rjerffencn,fenuwen,longhenf,botfte,magb.e,leuer, Die

firn.

mafte anDereinwenbigheleDenmcDemlaDen oft iwftopt

agarieus es gort tot pijne enDe froijmelinglje

m troeft tot Die pallenbc (teehten m g)

>

beapoftumaticnoanDcn&crffmenmetfptopepanajjningBenomen. min agarieus es ooch goei tot Die coitfcept van Den aDem, benautfcept

boifien lanck

J
_

binnen t&tquvfi oft gfiroancn.grjeffoofen , n Die Den grenen fioeR.^tem tmermbe <o:tfe es, oft met StfeeDe alfmen Dt rjurn wijn fonDer |j,mft alfmen eh>bo:f!en
toitfe heeft gftcbioncken.
''':_
'

'"

..

agarieus

maefc.

iBtDzooghen , merganclt maken wt'IDt. agarieus opent Die wfroptfiept pan Der fcuer enDe van Den nterc, enDe es feer goei want fcp Doet DK tfeghen Die geeffucrjt.enbe ben'gfc enen Die een quabe roeruroe Rebben, uabe eruwe wergacn enDe Die goeDe naiuercltjcke rocDerom eomen. J> agaritus met ajijn opent enDe g&enec(I Die verherDe enDe Die er(lopfe milten. aarttus Dioog&e fonDer pocfyierjept gljegfcelen (lerckt Die eranike magBe.bentfpl
.

ootk met fuefen erfobrn wijn ingfcegfieurn woben Den genen Die enDe Die in Die longhme g&equetfi fljn.eft bloet fpouw? alfmen jjucr tot

tatwalgnen enDe rtpjenen enDe Doel Die fpijfe werteeren. agarieus es ootk een meDeepne Die goei enDe beauaem es tot ue ouD eoitfen om Kirrjaeintepurgerene.enDetotDietroimtn, enDe tsfeergoet in Die meDpnen88 fcupekt Diemen f fegfjen er nier; femjn enDe eergbtf t^ept ingeeft.

""''.'

*
-

f tm>ertu(fe.
agaricu6 es
teeeck.
traetb.

vi wertkinge eft oecl ingenomc maeeftt

Die

mwenDigje leDen

agarieus wD( gfcebeeiert alfmen Daer loc t^engebeer Doet oft al gemma.enDt g|e^ee(en ingeeft. fonDerlingbje alfmen (jem met fptope an ajijn X)?pmelt

f JSeetetitiqbt.

X)rtntCerbcnt^tfnboom.

(Jap.

^cft'f.

C tEfatfoen.
^rvle ^erebentnijn boom blijft tot
plaetfen neer enDe tot fom anDerewotDt J!L'hi)noo^enDegroot,al6 f ''P ft!a (ll, *fc^ !, lf f 'i n M<* in<n f'jn lanck at

fom

vergaert.vOan BeleblaDtren tfeghen maltanDeren oer aen een ribbeken waffenbe tlepn weleken elek befonDere een ^aurus blaDl fcfjier gbelijek es. ie bloemkens fijn elepne ronDc polghm naer enDe Daer tpaffenoeeltfameng^e^copt, enDe roof rnDe rijp fijn ftoerf.wfacf}* 6efiekcns,Die terfl gruen fijn.nafrmals rooDacfcticf; enDe als fp en traffen Diep tn Der eerDen . fout lief; enDe welrteikenDe.Sie wotieltn fijn lantk van Defenboome es fcljoonfwert enDe feer paft. fctA elaer rt Diewr fehocn tpefche Die erebent^me, ioepet Die opteerde 3Bt Defe boom Pergaert wotDt. ennebo Den witten v& Den ftorffen ocbiige Die po" Aerft Die t Dan

;' ontrent jja* <5p:ten , enDe ouertleeDict! vttt tn ^erebentfitjn boomen reaffen JOie wotDen cotk inJre<im<nDelot|om a|"eo,Daerfpgro'otrnDefcJioonn)wDfn.

CJBlactfe.

&p

'

tf>5
ttontCetbent^fnbom.
ptaetfcn

G<tp. gcfffv

*ri$gf&

van ^taJien ,eenDcn.

Terebinthu.

^creocMtyjneoem.

SMe tHiufci van

tfcijn
fc't

umuoen $ ^ ctttmt
\
t>j

afgaen 4 foemrr met Bietetjnbcpm rijp.

boem

tveiBf in

ftacm. Scfc&eemrcosBf afcefcertenm

Il

riftt nfl*il. 3n iatijn Tere binthus.tce erebcnt&ijn bo5 in enfrjale. van BS arabciifcljcn nflfr6 Albotin. Sic:uc^ttrciM van 2(utn* na Granum viride ghenarmpt. (e
.

rBelc J^afl beet in rir ymV Tif)iW.3 n <<"i) n Refinl Tc,cbin

autna Gluten albotin. 3n Bic 3po(ckC ^erte ivame eucr

thini. "J0rt

fpenbcrunt.

Sic MaBcrrn rnBr ftefcn an ten rrcbintrjijn teem fijn twrm

3 vcrBioeg&rnBc
fp wel
tef in

Den twrr*

*rn,rar&t,rnBc fonBrrlinaJjeal
,rB:eecfct fijn

enBrtfamen

ttcckcnBe van natueren.

ir zucrjt
fie tot fn

re

twrm enBe toeov

Ben BcrBcn gracBt. <Qit jf)rr(l tot in Ben WftBen

ni'rt

jrarBtwcrm, marr

feo frrr

serBteeaJenBc, enBe Dacrcnbo

cneechfupimnB,

JMj 31 Bat beom,firipen \Sere&ent&ijn van S(r MaBcren enBe feoiffen in furnma fp funsan cracfctcnrnM Benieuwen, van enbeBivloct teotmclocn fi&eltiktnBrrfl, Jcntifeu* enBcfceiffcnvan Jcr'SfrSa<aria,rnt.relarrrn
wijn tng&rnemrn. p&alangicnmet van Ben beten rnt fiinaect tfeancn Bic rDirep:c^frrrrf>rnt|i|n.t)rrmo:wi Ben bupeh epem

^^^

(WtaW

S LjwS ?a

2tuurnnaJcbm^ m^r^nomen,al* roet net rrn inBe Dat raueel Iclen.ontrem B.c tontffflcfwrwto metr-ucnicr^eicckt fupuert Mc be.flc enBe

fh&rpTeTn

Z ucuLc

ban Ber

tUvtu

ft^ffiffigg^

Scnthijn

Oflff tg. cnbc cnfctt t)<w

Sap*

getttj

veom,enBe

et

f^.

"f "ff

WJ"C

Sui blpucn

fijn a&rltjtk Bic

blatwren van

*tt I.

UmCettrtfcttettbetrttffe.
Lemifcus.

<?<tp gcutf

ergafrf,maenvinDereDaDteHa*> taf n an D ^crcbcnt^ijn toom, *aerrc Doncliergni txtatb.tict;.

S)ic
jcoJfTfti (|'n
.

SRafttt&oom.

w<!>< enDe laten

>te tKitcfji pi"

^u wel bupgcn

ronDe t>efuhen, Ci'c tfameng,(}e<> ooptgkfli)<H acn cn <&*

tljijn

doom roaffen. 3Bf De fen boom loeuef

t'<

al*

r<rbc(lf f nDe e Dclffe ^jcrft ?a|ti): gficnac mt, t>ic welclte met oocfjucf}

rn

f s.nocb. niet

tfamen en oergae r(

8elijchDie anDcre,

maer

Miiftirt

rete clepne |tu(jrlicn6 wrfcfec De tt, ontrent een bermen co:cn gtoot
(SjnDeDieerftc SDafti; toemptref

Den eptanDen t>an

fcrjoon.wit,

<Ijios,Die sleur,

frttofaeljticfc.,

enDe

tcl#

riecfcenDe ($.

Ctlaetfe.
groeft ouetvtoeiicfi in bat e pianDtuan <iee , Daer $n cm oen CEttafir Daer f eomenDc feet gficoeffent woibt.J}*) woiDt itt
Xcrtfifcue

3tlin cne fom anDere lanD oo< gfieoonDen.nuer Daer en leticrt Ijl)
gh'een S affir ten reaere feet luttel
friDe Dat felDen.

f$aem.
Srfe&oom woDt gfcenarmtm
riccr xnr-; 3 n * a '') n LenrifcB. S)ie Jjerfl ficef in riet; f mWxivAm KS" fr''x.3 n ^ a(, n

R e,
-

'

M tentifcim & Mw
m

ilkhc^n te 3tpo:chcn

-2)?a|tir.

C ^ntticre.
atuere es
eoeli Die

f nDe Dieogtje tot 2>ie MaDeten enDe fco:ffen an l cmifcius fijn mtDDrlfflati$ et in Den tweeDcn grarDt enDe wat tfamen trcehenDe toan natoeren. nDeangeli/eh

?aftn\

f Crat^tcnitttWnglje;
fc MaDeten

enDe feoffen t>an 4ewtfcus,fterpen Den foop Des 6ttBe,t>af roof fflefe iw foen, het t>ioe(fpotm>en of t ptffcn.Dte vfoct an Den wouwen enDe ae Moetgamh. fce fijn goefgeMuptKUfegfcen Dat wtgaentian Den cerfDeim. 'fiRa|Hr-f6 3^ ' ingenomen tfegfien oat oloelfpouwen enDe etirfg^euen, enDe tot tue loop Des bucr e nDe Bat root meii{oen,rjp ftelpt ooch bit ouervloeDiglje et anchr^ept an Den wourcen.enDe alle tloetganth van waetenDattetfp. ejftaffireseengoeDccnDe feer fonDerftngr^e meDeepne *>oot bit magr}e , 5 (termt tie felue enDe (lilt Dat tralie n enDe ouerg|eu,rjp erfuet aUe weeDom enDe ptjne .enDe

3
S9

enDe appetijt om eten. fOcaftir g^chnout enDe in Den mont g$ eficuDenoerbwot^t enDe (erefct Die rjerffe* s> tien, fielpt Die toet an Den fni muere n enDe ma cdu tenen aelrtctltenDe Dem. atfmcn met Waftir Dre tanDen tBttjft foo o:Den fp tuit , enDe Dat flap enDf tre

maetht

lujl

tantPleefefe roo:Dt a({

enDe

(lereft.

f Spnf

t tipt* t>cf e;8:

Upptnb ict b* t rtentywcgfele tot befett ctuybzbotc.

Ignarjtftn &tmin&t it fert t>at &t ft topt naerv>o(a,(jen&t flatteren niet cit 1 (jrbien hu nn rit ghc |lr (t irc: ff n, t>tc plaetfen i)acr |p roei fouDen K't.u* linr 11 tn&t 6e(joo!tn,alfoo es wan noote gfjeroeefl " f' u few " naer jrjef frtftnpten an Sefen erupt>e&ct(k,(>p maniere ca" appe nOtcr fcjee aen* J&aner jele,t>aer t>p te ourgfcen nfcc n te fjang5en.StwUfc rep fcopc n Bj 6en got (willtgrjtn ie fertnitt mtfjagrjen <n faLgljemerekt Dal piofijtelijekereeSiefel* ut $ie r fcupten rjtter pfacffrgrjr (lelt te fpne.&an ttt ntmale acfetergrjelate n. S5at affoo foucc meettn feeppt n gerot tfl,roer< tut imnfe niet hi rfettr bp gevut rfet t n ij at>>e

tXmPeertdyfere,
f Cfatfoen*
Fetrum equinum. ptcrie
t)fre.

fS

fcer t erttn eruppenot.batr f n Matam wafle n, toner I fttltn ti dt>rli]th mt wat mm&ere.Sie rjauwkenc fijn uritiata win t &tot>ertn ben

crost fittft

Keken* ftiin mam

ttom*titfe,Mt.nt)

Dit cn fpDt Mept t onDt keruen , eleken kerfde* tn &6tn fe

renDiffetpt.tenen fecef pfttt .Sri in 6t ft {aitrokems Itet Dj faet.

S trupt waff

tot

fomptottftn win 3tlitn tn6t fit

ln,t botft 6p Dtnwtgfjen tn

pDptrgfetltjtkt ong&t&cuDt plattfen.

equnum.tiu Fermn {(ijn fn (auno,bt Xrn((itn worDDt t gfeenatmt ten g&tfacfet tan scamfaa enDe te roeftn itftt fefetfnt pefert. Dtih onft talt peerts bctek. werDen ;w.C^n?n Dt in gf;e(lelt fouStt roei Wenen >t tracht enDettetctangfee. a5ct|(h,Ie fpntn Dtfft , <5imD Der tnDt trtfettn w,n natutrtn S)ft trupi
ff er 6e

Catue

Cfatfofli.

"*^ te

MaDeren tn Daer ene (leien (ttrt ur ( fie tf( (,&

wm wit
,

.,

elepnt

Ma*

SmSSS^Sm
*

i.nf!ntliifi.S(rfen <t WaOtrtn

ome D.t

u*

<tnw>o,Dit wit (Itktnot Dottntn

6**^^

._ ot.R*rten6tatn*fanJtntiantnroattrtn,fntitopfommigfjt

Src1g$gff,ttjcU

Vantvibulutmtfttii

g^euonftm.^n
4]

&m

Tribulus terreftris Theophrifti,

(jien roaffct

ouerslochdj.

$aem,

Sittruptwojixg^ee*

tfm

tfcc?rpi'fo\or,K9a

tljn Tribulus ent>{ Tribulus

tcrreflris.(n6e f6t>$ifr|t

geftodjl
reftris

flt1

Tribulus te

6p Theophraftum. SBant -S^eop^afiue &<*

fcfyijft troet!>()ant>eTri> sfi

bulus terreftris

{
t>ie

WCttn
ftguere

''

tent n met biattc Is (Ei*

ren, batr af

$iergefeltcs.:nDeben

tweefmj

fleftenbcfclape

ren, Me oaer

om in @n;

<puMKmfi- Phyllacathus,
bat te &ceihblabt g(je* naemt ee. < btfen iwctf

btn Tribulus,
tie

fcfyjnf

u fy*

Den Tribulus terreftris tatt Diofcorides^l&.tltj.

cap.riitj.affcrijf(,bienoci}
tcv
(ij
f

onbe linit

es.

ftanvumt gljfl<w5f pan

?rihilii6 C6

gee(en.tt$

van natuerf n

cottffflWfll
fept.

Ifamen
21

(re chrnDe als

C Ctacljt en ttcrchinglje,

@a(cnus

^r
\\\\t

fac(d 5rip[unoc% wfe^wgo ben gljecncn bk mei btn (Teen tnte graueel
g^equelt
/jn.

^=^

aberentbiemen

ben gijene n bit 5 int -iaiijn $iper* naenu) gfjefwen (Ijngebrowken oftvan bnpttn baeropgefireken. Gnbe bijfge lijcr te go tfegljen tie femjn enbe wg&iftljejii mee
felue faef T)c(p( oec

n>i|ning|jenomen.

Vaneen tnembt
^p)3'
!><
frtjifnt te fjine

cf^cf*d>t

angeeien.uel.
een gfje[ct}( <**"'van Papauer cornicuUtum b(lt CSgfiO Ijaurebcn off gfieljownbe Jjjuel.enbe foute baet om beje fgiwe wel bienen g(je|e(t in bat i;;;t.(tapici,t><m btn bttbtn bctth, batt van (wee oft btyt gef(ac&(en vangt
Jjoosnbe jfjiiel gljeffreiicn es. enige meji* ncn bat fiftfcti&c wefen papaucrfpi

meum

bat es fe&uifm ->ne(. SR art boer f en es on*

Dtetvottgcyf niet fchent.

Index Gracorum nominum quibus Veteres

& Viri do&i in ftirpium herbarumq; appellationibus vcuntur.

jSfTOVOJ

"AjSfoYovopaffiv
AjSfTOVOplKXu

wj

\W&0\p- 444
504

7TI0C

270. 420.622 $KTo?'t<fcue< 384

jStTOV'XCCj'

i \6/
1 AlXXjSop

7T0X\[V'flff

577 I4O
2J

}8l fft-KOp

408

.4IJ jStTOVIX

Ajf rovop

ffixtMir cc\|pu

498
9

fxoff
Xo?^

aXx*
aXxtjitt/lop

505 ifltMiViar

413 2.iw7<pvX; jS/xof

15 jrxiop
O

439
411

yixp
Xi-^o

677
184

ttA^eTt?
ftXjutfl//*

yHfftTop

yvyf/oe
cyfiXotW
cyfioxec'rwop
CCyflQX6XX[ftKX

842.14 XK 05 ciXo-i'vH
612 a\i/Arop

(J44 *ffltju/(Tt*^0VRX6)V 17 tfocTUf 47S f/tvojvop 72 Gepaft 301 f/ff-afop 276 jSXHTjop

668
I6X

49
98

aflS"Afl/<*

504

jSo?*j3oxVvop

471 500

ats*oxxt

1(^7 ^SxjSo? V'oi

JVoc 450,
182

$44

\<i)7T(xavf-

46

flS'0X.KXHjuTrrif267

500 tfUpK0p 6JO WU

^

iS.CO f tfoXaxit jwck ibid

2j^ ^ijoxxicc spoyyxKib.
*fx*/'op
tfKtflf/tff

560 jS X- jU-TIKflV

QTfVf
j6oyX<i)ftrop

207
34
il

yflOXGKXI^KAp
yfioxtr<*

ibid.

14 ^ouGwvtou

451 ju7T*\0f ecyf/327.529.

665
596

CyplOfryoVyfioff-fcXivop

20 J

yf&ri? # yf tfos"if 7rfv*v m 417

,

*fniLi3^ 67 v 527 jurtX- Mf- 5^5 furop jacpwW 327 afop 4i T ft7T4X@L. XtUXH
5

ibid. ^OVK/VOVC
jSovjutX/a:

I48

654
5'5

XjU7riX-juiXatv ibi.
fi7rtXof tvcjogo?

*fv@-

275 )Sowiff 84 ^oviop

ibid. /SilTOUOp

248

ywf

o *
ibi.

^66 a^vyx^ar^
554 agccvtx
<Sli a-af op

44X
435

EyXtra: XxijSicc/iop

8 y*7rtA7Tf(sp
(Uuy/oXcc
^uytTftXH

yXffwovoxeixi?
ccti'^6>op

501 ^ounX'-ufop 271 ySouTr^H^ic

468
166.169 169 6 17

ibid. TKAH/ria? ibid. a-xufop

52 aj'^otXocT-

270
598

/S:lcJ>6A,uou

104 a/wytTccXp
jwCyflf

61 jcvpfl\i.;(SgccvXoc

vtt/(6>Qp

ibid, vy<*A\iff ibid. cvft6<ric

tf'^coop ju/V^op

flvr-

*43 avyni?
tf S5

iya?eciy/xa>4

xvacfWfop
*
1

4 2 v<TfXH*
55 S

91 CTrw'fay555 jSfvf 648 OT7fay. Tnrfeiti ibid. ^e/io? 54 457 j6n-7r 497 CTT/Vtop
I0 4 eccxrXvop
6t otjiftop
yiif aT7xff

8
432
ibi.

*ty/vK
ci6io7tikh
c[flva7Tiff

avtTfax^^K
vtffcffw^op

tx*r

644
I'S

34*>5 J5 jS^op ^ 66 j6fuopfia:XAnop 356^

34 J^u-rfp

545

(^HfflfKXCoVf

tf
xXI
btaXicpH

277 avflO-'^vfJff^F 57 o-<pocXTtop 164 aa-cpti<ri\o? 4 01 vfitjuiV 564 Tf XTtXiff 598 avfltfiKff

429
ibid. 5^3 ^S^uov/ch^^v*

457 J8e/i-

59P

7
45
45!

tfvtjw

02,

a-rfittfjafif

470
ibid.
ibi,

wxavfl*
*K<xvfl

452. 45V598 vSt^op

c^ffjStxii

144 arf <p|if *>f t*

fvMJJA?
ibi.

r*xxf
rftX^etTeXop
i

4 tf
_4
r

avfl*juap

^af ! Wflsturii
4>xh

KflCVa AtVX

#Kufl *.*?
tKa'vGicp

594 tvvM'f 45 l tflvMif Ttf* 45

vnfiop

_;

;*?

cp^op

rx/o4^ 457 yMiop

4'
17*
#

bi(**

4^4
1

ibid.
2J2
<

iv/M0-

'3'

ytVTIttVH

cbcAvfliV

^.('vfliopSaXffViop

yfccvtop

44
53*
#

ccf!v6io)> 7rovrmp avwop *33 KVU 4ft*59" ibid. ^/vfii^Svrvixp ibi. yX| 6 avurop 'ixacraAtC 5 ^Vflioycfupop ibid. yXaJ 144 206 VTt,"0p XtV637.650 yXftibi. BaXv/tff $vM vtvF WtCVITOp KWOKTOVOp

ibi.

yyy/tTiap

4 15
6*65

ibid.

567
'tviTOf/

vr/jukAop

Xuxoxtc'A

ibi.

vr/pftjop vr/pfivop

xcviroy 7roynxp

,ibi.

S7> l5 ^aXa^if ; / ibid. jSaXayiop

-(JlJ7NKf0p

yXx^p

'58
**

15

yAKX^p yf ip

17 yxrv u

5
59 l

cxnTop
K.OV
.Ti

7rceTa\'ty*

vu/eav^vif

^1 jaM&Tii
5 e 3 ^Sarf7Tixfop

20 yXoar/7T(op
5 yXi/xuff/{

606
I4 1
ibid.

4^7
J 3
2

jSrrX ^*rep

(0
l'

35?*3 61

yXuxu7riKfi'f

575 yXvx7flXfop

yXvxvi

INDEX.
2S7
xCviop 185
txif
332

JffKMif
iipioviTir

81.81 tAcoXfvirof

8c fiiviop
Bi. 214

177.179 kxju'v(k 350 KaXa><~

55
ijl

212

441
ibid.

yoyyiWtff
yofyviop

514 iAi'xfwop ibid. Miofiv

155.516
151

548 Hxcc^off&)^firnKoyib.
KXftjL._S5Cxnc

97 rTfiop txueooQ-TuvKf 196 JftiXiHop \M.{Gt(@- lhKf 1 99 fvoVp

ttaXa^-

(VTiK.c ibid.

47 ?')*$> I 245 'tx|/vM 591 U|/vmcvfi7t4Xof 337 ilfitp/a 398 NflCpUAT 673 Uu/u/Kf l/op Tf IXST*?
fbl.

164 KaXjuiQ- wj7rpiof ibid. 493 KccXajuof <f |^itw ibi. 269 KoMu'jOlop 77
ibid.

xaXAyovop

40
38a
:J5
'

V*7rSTfop
Svofop

106
381
Ji1
331

KfuyJ'loiJ

646 vaAMCM
40.101S
311

676

XiKTyop

KaMir^iX'C
KaXuxavt^op4

JW[uXlTir
<Aana<rttVlop

Jlf

268 STTOUTn-IS 2 ^4 i'rl )* T, f 675 irrlyhcM-ty

&&,
Jio/cviop

33S

59' TrifinTuc flo>ic<}>p 246.521 550 S7n<J>vMKf7Top cfUKof yftof

589 5i((H>if&p !4 Stfiu-

287 KR^ftOfOp 495 Ka^^.&V*V

411 Kvvat?

3*5

24*

66
*3 ibid.

tt.
^(f,

irmmlt

297

5sxao-7n

cdOTXiorKifiXiviif 5*'

MTTorxaif.
if.ivtlof
_

589 3x<r7ri<riop 84 xxvyvop

545 K7rV(THff ibid. K7TKlf

Ooi 'i7rrt$vMo|i
ibid. tf tfcvSos Kfiof

77.259 !WvKpavt

jpv Sx^w/{<I">89

409 SnXu^tf?
ibid. 3i;Xi'(ovop

72 K7ivoff <p67JulT,* f ibi" ibid. 634 K^vaip 591 344 KKJI^aflf

365 Kafi/'o^avTlK

a<fw

548
541

i'cTi'

f(pn<*<rfc

3'4

ie^

101
. ,

14 ifK'.Ti{e JtKcpmif^ rftx<j>/vioi, vrifopibid. tftxttTxr

592 5kfi(ii{op ibid. %c^.q\i

9 Kf/ftJuop
265. KoT(/t!flop

}7

43

SlflVa|a)fnc4

.496 KAflRli

627
236
33J

JW'fob/iic
rf'lKTOf/lOVVff/aC

306

ififlaXiiff

104 5f iV|

H^of

495 Kaf157 KKf7T<s8op 4 Cl Kaf va

6(^8 KftpU7r0VTlKH
ibid. KKpuop jo-iXuKp

501 fivtoc
150 iftcpu*
331 jfjuo<fa'KTiXo?

617 SpvaMt't* 268 HJaf315

63$

*vi'a

640
638

tTiorjSXavoff

637 tfjuojSoTwtop 384

382
tf7TKftVt1

71

Wop

/lOOTtUOC^fUfKiop

454

Mt^f

166 Kapoop

fiufiiKp ibid.

"fwuMof KTOtt/Ti!fi97 3v^iXi

57+ Suftf 4i Iifi'r 04 nfaj8oTm
547
rt^axlop

315 RapiPop 7rovTIKp

t/taX ifiXfA<Hp
^iVj-axoc

394 ifvSfotnp 287 sfv8fc<favop

195 Kaixju(xa(v*c

640 646
341

548
115

Kaaj-ufloi

449
405

^oXixf
ifovaKr-riff

sfvfif {(UCNjUOp

nrava

37
ibid.

489

KAS-WHpK'fvop ibid.

451 ifitf-iop

/fa/S ^faxovT/V/wyX" 273 <-u<J>cp6iop ibid. iu<fi;K <Tpxv>p

^flo<rtf
iffo-iop

441 iifc^cjp 546 iu7rrfiop

446 fKxiop t iity ibid. Koyaviop 540 faKiopTf<lK(jip ibi. KaTav)K 43 KavKaXif 53 nfK07Tc/[0p
264
*|i'

4i*
<

127 ti/(pfao-tvop ibid. tvnjuoc

37 ?|* 11 /op7rof4}ufo(/p

444 *xe>" 651 ka4 1k0 P

Kt/ftXaTK 5S9 *kf(\X 482 Rt/(OHXop
I3J

242
55

67
ibid.

663
313

i7T3r>X6)(Xrop

cf^iOTTUfO?

347 scfK^tfop 650 itfWfop ' 532 ix lfl,0 C

,

l77r6A7T6op
/7T3T0JU(lt1fop

92

231

Ki/f]

67
ibid.
ibid.

9
389 389

7nro<ryvop

E&vcTfixei
- C; Kirnop

351 x,<p

ibid. 7irirov(it
/7r7rovf if VTtf ec
ipif

527 xt/p-XvKi'a 92 Ki/p-<foiniu'

ibid.

92 Zla

Ki^xe-

59$
r

FXol<x

644

^fi
^ijyia

lXalc>Mop
XlXTK

72 ^407TU(10p

391 i'ownc

*77 I71 KlVToflopM'^ 62 KtvTavf /op niKfop ibid.

659.663 lV7TVfOp 104 i^(r 675.076 <&c'(f)8nrXnop

676

466

Ktf AO-

^32

420.627 x.if<r270.456 KSJKTlop

'bid.

txamtyop
AAT/H

319

a>f C

(irX'tf

*4
'b'"-

334 HlfMTfl523 H(To<r^of

IO 1TI
ibid. i'xfviH(op

649 Mporrn*
280
Kis-pof
K'.<f

tJio^ixop
{Attijomtop

ibid. ifi/7rvoir
525 /ua-fop Si Xi077>7tiop^i>t
215

4S3
41S Kayxfuf
J5

K.

Xou

ri xp f a |' 57'
,

xwovutop
txt)X6 v(ro l' tMXi'ir<pKO?

242 xJ>cxxaT-

'9$

KeT-

*)MTf'nHl*t<>V J7 "wXa^VfAiriC

67O 442

KKKl'f

KK7riw

*5 5

NDEX.
ibid.

xwl
xijw'op

478 AKTraflop a>?(op 574 Hf juok <x}f loc 01 xfl' unSAcv!oc 338 Aobrocop ujuiflop 3

295

ibid.

MT'X
(

11

Kfct.xCi'M/cc

477
612
ibid.

xio-3-

xiaravoV f
x('<u"f op

574 xf v/ iSo HfoxTa}-574 xoaroaycap

xaccTou^ovop

Xafl 634 A&ju/oofop

Atf'flop

677
177.182

At^lKii
'

680 428
,

578 uocX aM f^ l 10 ^

>74
285

X&xp
XfcTn'tfiop

453 XtovT07reiAop
ibid. ibid. Affoxw'fvop

353 jutAflTjuTr/iop 12 7 ^tx^7rufop

299 147.422
455 5

x/orio p

.2S0 xfarocvop
55

548 ^iXtt^cpuMoj;

kiV-

Kforra/oS'

x<w$vA\op 271,180 xff'V^op xiV574 H^lU 486.49I xf/fljuop KtX^ ^ 6 XflVKV'.juop xAitfa
erw-unflop xaftTn/vK Kf/vop

499
394

Xtvxaxocvfloc

640 456

fttXavfltop

299
7T tTTtf I

.\U'K;cvtuou

164 M*XP
'3J-157 HtXf'oc

552

499
177
ibi.

Atvxx
XUIXooC

655 fttra
135.184
55>

449
654

ibid. Atvxop

4 !7
M4XIV..
ptXlixripvMof

545

xf t'vop 7rofipuf op
,

Asvxp

7rs7rtf(

xf/anop XXHjUftWs' Jlcfvoei</V? xfoxodVxiop

xxf>w it'.o
fol.
__

5!'

Ji

490 x/op 449 Xcfop xf xoo 186 xpju^tiop 550 xfv-

574 574

3
ibid.

M<XitpuMo(i
^t,UXVXO[J
^^flri'xuXop

674
242

6J5
ibid.

xMuof-nnr
KMM7TJ~I0[I

555 xajuo?

404

Af$vtfri?

101 xfYop

302 Xiav&TiV s"t<pav<iy*aTt H ('o~mX@-

624

226 Atio-riX^ aqcattK ibi, 280 xti 516.449 xuxAecjuivo? Kicfu'of xxx444 xvxxMiv~vrc?oc fol. Ai&*v&Ty<pXoiff ibid juto-7riX@- Tf/xoxx@.

xvkooop
KVf'ifK

117

280.(31
xufiiaXlop

Xifufixop

>54

ibid.

xvnuop

429
fcjsfiVt

Kvmxvi'xXVI 7Tt?

31 XUjUIVOp

467

K/tcuoif XUjUIVOp

a>f lop Hjut^op Op HJUlf

3* Xlyunxop 236 XlflJTOt^op ibid. xtvi^an;

ibid. ^lo-^IXo|l

ibid.

5' ^tK/lXli

428
369
ibid.
ibid.

7' jaK6}p

xwwoV'f 656 xwa6V'?

xw? 673 xiJvf
629
xuvioc

K0}XXKOKXI^HXtce
X0KXI/lK\l <*)f ' XOXXljUHAop

iS Aivjorir )f ' 45 x <vop 7 1 X.

JO
X7TIJUOC

7*
5

junxiop >f /-

404

fixiof;

xtf orrmf

57*
57

>KUVo6oT0CK 6jo.xwo6oTKm 629 xuvyXcoarap

166 xoyxiVi5'T3Xft54S
ibid. xi)-.

itRKOip fOloff

637 /*HX f ^4V!X

xoxxijuAop ajfiop 630 xwyA^oAj-off

xxx-

5 6 xvv^oxop

444

Auxiop

03 n

fiRX julcTvKa

620 614
625

xxx-xvi<f'o5 'b'd. XWOXflcC^n XOA0KVl0p 275 xwoxjfvop

xoAoxuvfla:
5' 2

72 Avxoxfo'vcp 367 fmx( f ^.VIORH 357 Xvxoxr.7rovnxp ibid. ^KXxK<T&VI

620
6l8

xw^u^op
xwfvXop
xwofiToji

444

XuK07r<Twii

556

/iKXtCCJUK/lXJf
(iUXtOt 7Ttf (TIXl

619

K0\okwAk Jft
XOAOXwHoc

320 XVVVof<>-

185 Xuxo-^if

wWlpwfo.

444

X^H

J*5 JUKXXfTTOp

620 268
62J 618

571 Xvo-ifiaxiop

9 ^xXop
ibid. ^xXop KVcTavlop

KOXoxuvfllff

320 xvvb<rj6rop

572 XVT^O|)

XoAoUTtoC
XoAVjita-eNff

42 xvvcraxo? 644 xvv? of X'?

648.656 xdov.
5'5

593.609 Xvxn'r 189 Avxvi?>fi'

620 57' jURXop 7Tlfo-(K|; 507. ;io '43 fiHXontrac

2IO
_

xoXt{ XoAX'xip x,ufKjuX

<pf

ik

244
5S9

Avxvtff yi<J)v6>^ffrixii IvIh

fol.

xinroificv-

142 (UBvlavSt

429
,557.67
,

55 xfff. 150 xut/voi

294 XuX"^T| 5 617 xaTr

574 xTf ;"'.385

fW 636
*5

fii'xafTfOiX"*

559

491 xtivxvop XOViff 'WH ?Ti{ ibid.

xovcff /M

tol 625 4 2 5 ;u,'X-670 ^of

iifop

ibid.

xn/fou
XOffttVOp

55

xsiv^-

673 IHa'xtf
juaxf p 7Tt7rtf

638

57,6 icTaiK? 55 * xtfopTXf&cri

23'
fol.
<

juf op /Sofrlf

J7
ibid.

xflop
-

A
AotyCOTTOVff

iiKXafoj)

577
638

XOf&>V07T/l0p

299

430 ^aXaxoxiar-

}>8 juo^oxfuop
5

XOp6)V7TOUC

XtJTIV_

86 Xa^OTop 644 AtWop

XoctVflJ

574 ^xax
ibid. juXx" *tf

01

422
555

02 -54
502 HvthS
373 l 3'

xoTMrf

309 iia^xy.irtim

505

'

XacluoXOTvXXtf'&p Tif ibid. Xju-^VH ^((M wSai 4.77 xf

408
483

jUrv<ffotyofarf

630
ibid.

jufflfO[;

{>&<

bid. TvocVocSop

4S2 pcfoj)

10 ^tUOXTvop

565.5S4

MMM

'

INDEX.
failirfipiy

54 irap

59

7rtfis-tft(';j! 8l
'

-! b !'

7rvfRv
7TU|of
7Tuf Kvfl

611

87
5
^i>f ('o

7ro7rOT<t|

o
261

7rsfi<rtfwc ll ,r7r ' lbl 7r''etniip

6lO 4 60
291

ibid. irif Kfwa"Kf

3"
9
5

wifjwJW

ibid. 7rtTo-iTr

7njf.0fou

590
97-'! 1 7T0f (TVflKKf

262 7TSTj>0<nX<VOp

zS 7Tflv
2ivfiV<;

609
291
ibid.

iivpt<pvX\op

26l 7rSTy>0[rtAl'vop fWKlcfo 7rupivop

^up^oc

554

f'tfJ'tXtOE

6^6

vwp

ibid.

yuppie
ja/ftr/w
^tvf o-f'vK

ibid. f .wsAivo [I

526 7rtt>Kitfv205 7rtKK

587.599

fiya'voi

)f t<*

ibid.

44avfoL
of^lvau

fKXt>TKii 7rwic}fi'
ibid.

257 7TV{? 571.671 7nJf&T0p ibid. ttvtWvk

|bid.

387
29'

69
.

^UfTKffvfl
jiuffl-ZvirKff

ibid.

7iwm!!mi?
p

jc6 of i'yv_ iyrm

456
181
fvlflyocXop

ibid. 7rtiai/ai

P!, * ptt^VOff

p
l
_

607

pixv

XJa'fKll

181 fVlOTT/lOp

var(<pflO|l

44' fOjSKX H

279 75 fKBOVTlKp 5 7 224 pacpavfff 51 7THyavop acpctvi < v//if oc ibid. f 7TRyaVO()>floy!14.2l6 46 5'9 5/8 TTKyaVOf KHrtU/Top ibi. ptpavoc
2lJ vrtiJKH 7Ttf cadet

fOj67op

409 wiyvaT^aflf
412

296 f 4>vo<; i>f '

3

I'S

vllflop

:68 o"f(>ibid. fvTlop

1<SZ

mimf
7nVop
TTlCVat

6 9 piop 179 pKTIV*

pHTIVX KOXoCf CiiV(
pkT/vHXffflu/vK

VHfi?

ll TTlKf'/tff

486 pHTnX&OTtvK
486.489

1S9 TlKf'lf

674 676 674

677 680 674
ibid. ibid. ibid.

344 cfXlf?

^"^

ibid.

40

M* avfllop * f 31/V*
^"^SupiVioji
|l<f>(0p

'4 CCOTpcA'.wp

579

75 pBT(VKf<ariKK
ibid. ^KTIVM ^Kf

675 Vuflf
176

73 7rarfKf

WH

34

jrifti-ocijft

ibid. fT/vHTTtuKiv

|{iXop

'74 cvop 592 vXtfeVOp

75 <p3>pixii

ibid. mreuoi

444
37
123

TriWX'"'
7riruU(T

fflf

cpiyiou

o* v OJovwe
-'
tvcafix

;4 c<pi}A&An>p
158 iptOKTOVOp

7rXravof
TroxtjLiwviop

641 piiraHSiTuvK 268 f kt/v sy EiX<V 308 pHT/VH^(tVIVK 672.674 fHTtVKTifjLavfllVK 59

680 679
*'*

523

JTXTuKU/UiHl|l

57

tptooTtfocT'op

5^4

244 294

(Soa

?ajit't[cc

290
J tf *
' bil1 -

206 nsc')-Kf7ro[ yuaf 7Top 44+ po/Av^=l' sroXvaiutvfio? 162 447 ;m)*fariop 2*.i07.444 KlUOlJJiV ibid. ^/op 7rxiopf(Hvop 7rto<fifT 455 206 Klpiop 361 (5o(' 7roAuav(ivO|l 287 7rov 295 XoK&VITl'c pcof 7roXu)-aXop 4 7rXi(<7riVa: 675 cXo^ov. 459 93-45 fr 211.253 BoXvyvarop 627 nm/KMC XvJcfiyop
7TXlop
-

199 fcfaj'afvi

57

lfi
<!o
_

ibid.
i

395 7rW'iirKXv2rc55 apptp ibid pffbiltiTtt^ woXuyovop JfecKli&opibi. wecynMf ^cpcuop 57 ibid. Sot>7rKviip wxijyovo|iM.i/ b ' S iriaK'.f *i" c|i<pXsiw:f7r- 4 3 K f ibid. aju-fuXH W0\UHflfJrO|l TrtcVvf4<9 54-4'S iSvjfuxis:
oXVfOC

7roXiiyovop

90 ?jSvfS<ft4 IK "

bi c'*
.

''''''

261 I0

voKKf/iop cttd|-

449

jrafaXicr

55

TToxivwfiiS'

84

trfnp

4 11

<S Trafflttlop

tuX'f Tf (Wip 570 Trafswc

583
ff'-cf&n'i

18.71 7toXu7rc<Plop 15 ToMifvfoji

664 TroXynx
418
jroA-rfiX,
11

34 6 trf /wv /SccXavof 37 265 268.299 <TfKOKXA '92 tf-OTliptop

594

faXJf
|v(cav(1(t

481

7riXtKivop

!'

09

itwrdJ'(\K>Y

c|ua*ftvfi-

6,2 ?rtv7-vu>f-

582 7roTaMotiT6>p 84 7rfatrwp

/SmnXixop ib. 35' o-aTiifiop 97 (TTUf IOp Mtlf VMP ib. 210 trnriei)
356.558 <KXviop
ibi.

^KfmMoK

'bi-

|ux{<rp.
c|uXct7rftflop
<ivjLivfovx

667 7iHTi?;uMop 482 mvri(t.

587 srwtfi
612 7risXiop

76 TfaK
552

i 87

285 7rfV.KipX<i.rp

trmwuJe
tnxio'yovop

.477

7rfo6rwr

287
5 3
Z

iuML'fc^H iyflct

310 TTfoi-nop
ibid. WfWxroTrioii

29 9 o-txtvop

ifrt
urvop

'wpvMep

450 439 369 418 419 654

mnxir
ti-iX.

'4 aaivop jf ioy_ 360.528

ibid. 37"f(aK

292

CrtXlvop KKTTarop
(Ttxivop icTaTlop

?2$

-nimnt
7TifJYKio[i

509

^Ai
-!?tfniK

6,6

360

ffifinXMtvsp

7rtfirt{tp

(Traf<ol6lc/l'f/Kfp87 544 47 486" fi'/tf 355 "?f il 55 *7*f? 344 6' 1,0 crifif 4 7Ivkh>; 115

aifi-

INDEX.
57
c-HTiM
r&rtXi
aifl(07T(Jtoj;

'rfywuftvfl*

4^7
292.472 cpSatfioy
143 ipvTlaiTifro;
JO(S

249
245
S*a.<J>UA(VGl

T-fKymp
318 T^ofyvarop
521 TfCt-yoyop

ibid.

Kf htikoji

ctctAf ^oj'rAiorixp
,

294

fol.

244

521.512 7^>)-07raivo[>

150

?cc<pv\y@-<xyfiQf ibi. 7^)-off'yvko-j

204 (fuMc[/
189 io

7i.'-i.j_i<

ctuTAo^ctXa^w

ibid. ys^u-VvO-ijUipofib. 7^)-ofXi? 479 7x4)v\ocriv^O(j 641, TfKyQ.

wAojj
(TXlV/TIff

474
J24
6jl

S"tf>K'flfop.

104

7>rt>7rvfoy

400 VijSkvh
154

S"'Xff

"9

26J
;(.

-TponcKAtop

-^X aM^T

5-o('x*P

ibid. Tf('&o\-?vv<rfor4

CtyftKCC*

o-HTKVia:?

I3O.I3I TftKhic SfaTl&THf 3S8 SfftTIM.7T07V^-ibi. 7^/kokk@-

IO4

614
3S8
*^9
311
.

ftfwmftfy
o-i^h^tis
cr/tTio-j
.

119 5pariCT(ifX WJlt )u ^* T^ijuwvop ?

<

X<,uoai>jf

I74,

ibid.

Xsjsoufl/q:

ibid..

617 SfQ&Xot
...

iriKi/o7rC7rou'.?

509

e-iws
j07KV fytff @r.

507*510

cWt
(C-JVW7TI

413 X'Vnu^- 54.5J71 s^xvo|Jti7rv6>TiKy ib. T^u^uMojjpv'xofTOKo^ X^catcuTrwf tar^_ 27 3T*/oi*;y*irc^voj/ 422 X,ui6<ap. 57 9WX*-' 378 449
s-/i>xvo|j jUc<v<x.o^
I
.

? 67? Tj'-XO/^Vt? 61S 7-j>v7rxiop 3S2 -rfWifuMof/

1
.

TfkfX

XCKAtw*
XjuwJti*ae--

19

.352 X/iai'^V7:

24
6)1

53

7 SpXV.X(KCfK(X?0?
rp

380 T~fV\vS^
tu4>h

378
35>i_4^o.

ff/XTT.

#
KH7T7p

555.545
5J5

xv- KK7r*off 378

626
.

avkf^44 XtcAia(^(Mf ibi.

XftjucaAfcop

Xajua/VnJuop
(nf^07r*'7rt^[

MS 4 ItfS
1

r/ojj

5-9-54? <rvKVivo?

549 X<v/Jixo((
Xfjuo7r/ruf
> 1

ffV*,?op
miruju/Sfio[;

^521.523 ovkh ccy? toe

210 otjkh i/i*^@tx-uKjuof-

617
ibid.

cJffco-txtvop ccjf io^j 515. Xj*ixi7ryjKH

f:528
oKf.<T'-<-<
7riiHci^

671 27

-62<

384 X<*M*"r Xl F
59 Xc<w7ni|.

'

547
610
jij

fol.
(

543

eriSnaj/

627

,,-.:-

OTTVIO|J
1

624 (TU^qUTOp c*Kflr u&i>v.? f/ 540 o*u/Lt<pvrt>}> ^'-yoc

tnic(f.t^vtix
c-KA-i.j;,:jivicji

I2 7TC-00[/

-m^O

X^xin

ibid. uTryX^vcip

584 XfcVtop

J82,

ibid, trv^yyiocc

441

TroHirJc

ibid. tttpaKtX533 o-ip'.vfctiA'Q*

.217 l)7TC(i0j;

aw&hf
JBH.lM.ot

OTC^jSfOJI

52 210

<rcpovcfuM|/

664 454

uT3rouf9f3p
jnTP<r'.A.i7op

574 X^wi'lof a^TTS^opji/ 40 X'AitTc vio p ^tycc 29 231 XXlA'vityjuiKf oy ibid.

5^7 Xfvtrctttjuop 164.169
551

^v-

63o ^a.Wt.438 ^oivTr^Gp 559

ii7T7rorixiva^a)fia:
1

*$>

Xevtr/rKKTlfoi)

444
IJ

t-kbAv.ui-

460
101

4'7 XfWlTlf

ffxftAop

^o/v^xk

439 439

**-_
(

97*47
97

Xfwro?iilxW!l
^^Vj-o^rAojj
XvXto/uytr^lff

484
61J

TKf/op
<nco^cr7Tfofiroj/

554 ^(olvos-p^pop
ibid
"

Ttay

94
IJ

C%t>g7Tl(itj'U

59 57 TtUJCflop 67O nvK^/ff

679
199 102

^xcfiff
(ptiiryocvap
<*p<rKXQi

397 XVXltpvMoj

M--74 XiJKfTU

50

<rxo7T(8fojj

404
405

f
544

4>>(/Xa|
o-fu\^KJ)7Ta:(cc

ibid. ^>rcx@;

405
337 TrAop 338 THXfc<^IOJI

268

(pt^ouujS^op
Qiii<rct
fpHyoTTiJf op

49*5 4*.u/o^ouvl0[l

jftuxof tetot
<ryiiXa.i

474
104. 107

tf x.

460 400
*56i

cr^fvjoj;
o-oyj^'rwff

52.7.551

421 tpnycs
Ttfly^wXoi

^.^'/o^iAu

437

m(TOfttpC?

489 487
5'

306
1 :

(pfi'./ftop

518
ibid.

ibid. .(pCifloKrifop
tp0/iop

1 TiyocAoff ifXiWTCTnos
'

444
'

^A&5{[)

p9
94
251

ibid.

cpiMi^ioc
j<pXo^-;/*.r

fo: 4Mfop
135

coTa^Tlop

5S0 rifi^taXfKuTragiVW :ph.v$6&<p\Dyioii

ibid.

^.vxi-rf<?i>

n-

4*f*

'

99

cjrx)X
C07py

fi^aj' 206 OKljUsp 20S

'

P t

/'1JAOI

rayJ^Ai-j
J

649 *M Xttr(Korp770? .. xy 6 4> 'Wivt'f 58? ixf'47 450 Tifiu^KXOf x*f w'*v ib *^oiM6wtv43-' 5 : -wi5.'4ta.Vi!' Tt9-?<T/aio(i 455 Intfcx H51J1 1;
ifcW-apAf
*
,

355

>

IndexLatinorum nominum quibus Veteres

& Vin do&i in ftirpium herbarumq; appellationibus

vr.unr.ur.
61 Artfcotii/5itgrnnriii5.'7

ABiVgn*
in

k/im

Ii<jui<

Agrioen/hutiim

6-6 Aiuga
ibid.

500 Andro/fmuni *7 Aucrnoiir

82 Anrlbuin
57' Anifrnl

360. 363 Arttm

*3 L '33

173 17J Z7J

Aibinum Abiegmnnoleian 655.676. AUbtudicirofd Abies *7 Albucum Atrgit

2 Aibucu A(Tolonm Abrolonnm/amnMibiti. Afcrt ib"i* Alced VrnrM Abroronw wwf

ArumnMcBtem

5<H Anonu
56 5

583 Anoni 118 5 l A/ariwi Anibema

Arum patuflre Arundm generd

441
271

55 Ambrmon

'44 Afclepia
ibid-

17

Abroton /!<*( um

ibid.

AftfcimiDa

5 6 Antbemonfoliofum 7 Antbropomorpbot

Afcyrum

e*
393

371
'3

Api
Agjaiiibiini.

Aicibi4cum

Ambycrlloit
Antb}ifloll

294.59*
535
ibid.

hbfmrhm mirirum Ab/tmbium Poaricu ibld. Alga Abjimbium Grtdtjbid. Ali/nm

ibid.

Alrflorolopboi

444
3V5
i8 4
'
'

itU. A/paraguj

AntbyBii

Aniby&WrfM
Ant!r>3u prior
Anilry.'.im

13.428 Ajbirug' (ylucfiris 15 Ajbidwn

457

Hbfmhwm frrifhia

ibi.

Alliaru

Abfinthium ruftic ibid. Abftmhiu [ntomcuibid.

AHium AUimdtiguinm

55 6 ibid.
ibid.

106 AJpb01MKs179.565.l64 13 Ajpbodehs famm* 563

'6i Afp/fBium

Amhirrinum
Aniim<(lunt

55

AcaU
hiuitdttlt ActtU foruia

598.650 Attium fdiiuum ibid. Aiimlyluejlre

ibid. AHiumvrJinuiti

ibid. ibid.

Acmbt
tLtmMt

45-455 Ainuj

Anydron 554 Anydroj 659 Ao/ioniiiiii

Anrbtricol
-

magnum 349 373 Ajp/oiium 382 Ayplrnium /ytof ftrr icii.

182 AJpfcnuni
118 A/fcrArtici(

356

34
142.

hctmhim

456 Almuiugri 45 2 Alo

*_

662

565 Aii:j"-rof

3' Apjrliic

462

AtrartiliJ

457

Amntfeiu 453 Alo Gaic4biiibm Germtict 454 Aiopccuro

4
'

182 Apbacc * Apbcdro

Afiitrii

4'3-4'5 Atraiiisliir/iitior45 420 457 Aftraiagu

Aibu< >'<'/*"* 45 1 455

Al/inr

49-5'

AlfinemriM
665 A(ib<r<< 65S.665.664 Alyffim

49
606
18.

Apia/lrum

47 573 Arrip/rx 223.360 AiripifX borif nfis ibid.

270.420.500 Aniplex fatiiu 524 AiripUxfyluejirii
'bid. ibid. ibid.

AC4M(M

54 Apio*

Acer Atrr camptjtTts

Aceipiirtn*

98.462 Apium

bceiabulim Acnabulitm aftfru

'

664 Alimos 4^9 Amrdcus 36 urn dut

16"'.

Apiui bortetife

Auem
Aurciid

200 Apium moMdnum

54' Apipalu/rrf
151

526 Aurrabfrb*

599 4i*
81

}<So. 515

AmttrantkiM

AcbiBw
AcbiuVd/iuVriiii

/wtrw ^-'S' ArcarantbkJ

'5'

81
151

AmaTirbuipurpure'
Ambrofo;

AebimiuV

...

207

61J Apiumr|!icum ,60.525 Aurcummalum ibid. Aureumoliu 470.484 Apium ri/uj 59 Apiumlaxatile 526 Auriculirporij 360. Auricu/amurJ 50.284 Apiumfylueflrc

AciJomum

14' Ambubr'4

486
331

c6 Ambuxum Atinoj __* Aconirum fyfoflonS 367 Ammi

Acoiuipwlulwcljfsss Ammcnincum
cornlil

5:8.627 Apoiinum

BAut
p.

ium'prri

316
332

acc <trtlan 'stcctrctuM

665 608
58S

235 ApoiliiKtr minor

Bc*
B<i/<iufliiil

578 Ampr/opiM/um

263 Apoinaris 554 Aqui/o/U

621 ArofciJ
btrf.

584 Brfrcinum
612

ibid.

<'7

Aicriii

44 1 AmygddU
13

54*

Bal/ore

"o
55

Acron/bnWicM
Aculro/<

Anogdalum
Amyrberis

Aucbus
Arncuf

447 Amygdahs
533

ibid.

Aeonw 457 AtuU,

597.609 Aroorllufa

Adumbum
tgilopj

i>'

Amyrum
AiugaDi; aqudtic*
Anagaflii/j/ur/lrij

457 Arouta
500 Arcium 161 Agrcmone

4'!-4'4 Bljri 408.413 Vdl(dmit4mnior 648 Ealfmitd minor 635 F ar dab ir ei

2|4
ibid.

'5
b trf-

40'
178

14

Barbuljfcirti

Agl'opbotit

57' BaJliM

i8t
* olS

Aibiof[c/r/W!244.141 ArwgaDu him<J; 113 Anagyrii jtrbiopii

616 Bd/Wicum 52 Arirnf 648 Arii 276 Ari/inVibiii. Bi

499
i" ''
1

Agnos

603

AnaaWron
AiunntJHm nu/ui

504 Arifarum
615
Arljttlihed

ibid.

BcW/ gentri 359-361

362
BrDiJ

Agark Agratum
A^rre/rlmMPi

677

504

81.214 Ancbujt

genen

ArifloiocBitjrtifrn
<

BatMcbiBmApu/o
i)i Beiui

361
ibid.
'

527 Ambufidtcibiadium
.

166.168

AgriociiMM

45' Ancbu/oonocbilri

ifc.

Aronu

6'4

BK0/rtlJ

BcM

N D X.
441 Cdulidl 106 CedMat 650 Cedrid
Ciry/ti'i

mi
tietdcdndidd

474
ibid.
_

Cdldmusodordtus
Cdlcifrdgd

667

Cbryfonteloii

615

Hrtdttigrd

ibid. ibid.

Ckcs glmdium
Ctlcr.duU

i'W. CbrlAopborrttf
Oifriij

327

Beu ttigrd Kottditd

Eetonicd

46
571

CriircmcVcfl

6,5 Cfcrj>/o/|j<ui547o.484
iti,

25251 Cdlicuhris
25 Cdlixrofarum

584 Cniriik 667

BetonieaPdu

Cedrus eoniferd

ibid.

Cir 409 Cicfw 408 Ocfrcu iM.

Cieer eolumbinum

etuk
PiMid
tsipennuld

662 Caion
459
551
'

380 Cr^tti mjior

46,170.121 CedrusVbanied

667
ibid:

409

CuBitiicfcim

126 Cdltbd

Ocer fdtiuum Cuer jylueflre

Citer leetiercutn
ibidt

Vifdcutum
EJ/tort*
Mldttarid

ClMa/i
CmpjiuFlo/d

146 Crurinui/iqHor
j6j

21 Camm^rori
111

Cedrusdcutd

667 667

Cicborium

486.491

B/fpfeim*
B'iinin

162 Camp/aHcmd
*'-47i

571 Cf/til. 636 Ctduris 311 Cichonum fdtiuum 486 241 CfHt4wriHm maiut 277 CickM 385 534

Botbocdfldtton

Cmtbryt 500 Chw

237
Cdiiindfetiiis

'

EonmgrnuH
ssotrys
'

iM. Cfnlrfwrmmm'177. 312 H7 Cetituntcdpitd 446 81.82 609 Crritunoi/drK

;

Citidrd

450
ibid.

Cirurd deutd

Citidurusticd

449
115.311
5S>S

207 Crom.i
iffp

brdfiicd

Srabyltt

Cdhtrutuj
Ctmidbrici
351.

ibtd. Cincinahs 72 Cetitunculum CfpM ^oo Cinojbdtot J7'i Crp 5)6

Brdfiicd getierd
iJe

477 er Cmatis Mr<i$

.

66 Om/i
140 Cerafm
352
351

632 Ciretd 37; Cirj

ibtd.

490
J31 ibid.

Ciflanibemon
Ciffofbtlon
Ctjlus

tufte* vurind 338. 47 8 CapiSari' hrafiuTufUed r 478 CapiBw Vmrrij

BrdfUcdJyluejiris ibid. Cdpitdrcfdrtim

Cfnirf:M

644
-

Crrliijpiw

608
:

574
Udmiferd
ibid.

571 Ceftrum
25
2j.

f'*

Cifius no Idddlfiferd ibtd.

Cijlui

jimjnnicd
Brix.d
Brotitui

107 Opniuni
591 CifpnojpfiiMgmitrj

cfcfrrpbyiwii

Cbmpbytlum
Cbtautbdldttus

Ciffdrum

J74
315

4jt
idiJ.

269
Capnoi
Pliaij

270.42a

Cirocaticii

Brom brrtj
TSrutd

2)

cfanwhuui
Cbtiecijjfut

57S Citbni^^Xitrtigo i2j

633 Citrium

668
itid.

trapper
Cdprificus

595 Cbdmicerdfut

mdim

'

615
5S

Brulde Bryoniddlbd

517 CdpfeSd ibid. Cdpftcigmerd BrymidiUgtd "54 tbdmtdrys 329 Cardundnce Brycnidfytucstris 148 Cdr^inuin bjitcrnS 544 Cbmtirit ssueinum

334.337 C(ikiiI< -' Vrntrti Cbdittecypdrijfut elduus 27 545 ji eiiidtiifgyptid 550,551' Qbmtddpbnc

627

16
51
331

24

C/firwrim/irr*

Buglojfum

il

dtfiuiij

B?(o(7'iimiitii?nm490 Cdrduifyluejlres

'74 Clemdtis dapbnoides 31 315.3:6.317 Cleomd 364 etbrd 659 450 ChimeUd ior 460 CbrneUd Germdnicd iW. Clinopoiium
'

ButlM
Eh'Iwi
Bi<M'KJ<tj>rr/(

500 Cdrduus iritteus 560 Cdrduusldeteus

51}

444
ibid.

ClwmrU.1 triaent
317.

315.

Cnrci
Cuecusfylueliris

i'

457
Jt

CanfaiuiugiT-

ftM. Cbim*fro
451'

Wrr$

315.317

Cnroron 316 Cniem

CfcaiMmWigrnnM 166 Cniu'ioironi); 444 656 ClH'pr tbdnumelum 164 Cdrduusfdtiuus 450 562 Bulbtu Imerdlis 317 cb.tmr/5 atmn 164. Cctces gniiiui Cdrduusfyludticus 560 444 [ylueflris Bulbus Coccos 3^'444' ifci'J. 166.444 182 CirJuKJi'.irniiij , Bulbus wmitorius iW. Coccm miiiiii 248-500 Onfiiiii Vmrrtf 449 Clwm<w/mfnii<S4.
Iialti efculrntus

560 Cdrduusrdmptmui

Bunium

Buphtbdlm
170 Bupleurum Bupreis

166.169.

Carrimi

455 Carpmu*

408
441
610

Curuin
Ciryir
Cdftd

Ccltbieum 167 444 Coloedfion 270.627 Cbdmeleo niger 658 ctam/mcKpm-purtiiifr. Colotbytltis 27 Colubrd i;6 Cfcilm/pil>J

236

}'5

>75
320
*75

Butomon

306

Cbdmtmrliifylueftrci66

Columbms
Cotumbittd virrf$
"'

J
ifcid.

Bumu
Suxus dlinitiut
Bytron

u8
646

Clidmfpr/on

547

611 Cdjiditigrd

Chelidoutuitl Mrunll)
CbiKeidytidiniS

29 Colopbotiium
Coltis

549

f^Acdtii
C4ft
iialdibidtidWold

545 124 C4/}ir4 242 O/for

0/foifc<i

670
442

Ciriin<(nc*

541 6i7 Cbiltopbylou 1S5 Cbtnnid bitit ,j(5 thironw

530 Cbronion
itii.

284.294
'J'

rusMcd

Colomr* 277 ColutM

327 282
Colttd

457 644 641

(4d
ibid.

154 CflK/li
Catiddmuritld

<dldmdgroflis

CofyiM 87 Cbryfjmbem 5164.167.

170.(60
Cbryfifceptrum

648. 636
150

Cdhm getierd
Cdldituutbd

441 Cduddtnuris

in

(.duddwlpind

466

444 Condnd H.MM

!>/

87.491 ttn-

I
ConiriSis
ttiif.

NDEX.
507 Viofcimus
ibid.

CondriBon
Com'BgBtaiti

ibid.

CucumUfit'ms Cucumer fdiiuus

Cucumis[ylurflxis
Culiccs

384

Eripfcto

4
269 104 57 540
ifcid. ifriJ.

D ipfatum wr$
Dod'cfcut

449
382

Eripbia

Pli'nf

557
ibid.

319 Dinioii

ErilfcaJcJ

C<miguffim'grm

656

405 EraJnguu

Conp/igo
Confiligo
tlinij

169 Cuminum Jtibiopici 235 Domuc

Conuoiuolus

299 Cumim Altxdn dxinu ibi. Dontcitis 244 DrA< 56S Dmco 541 Zrucdfdtiud 3;8 Cumitmmhtum
657 Ciiminum rrgiBi 31.493 Cuminum rujiicum (dtiuum jjj Cuminum ibid. Cuminum [ylucjirc
cnt/<t

441 Erc<l 450 Uxucdbortrnps

Conus

Conyz*
Conyz.4 mds

275 ErBo/>/Brflrij 256 Drciic.M4ttI>ioli 274 BruilU ibid. Drdcunculm minor 27} Eruilid (yluefltis
235

Dmciinciitejimor

ihd.

407
ibid.

Conyzdfamind
Corianirum Cornuceruinum Cornus Cornui fcemiru Corona tcrre Coromipodism

ibid.

Drdtuculus pdlujiris

ibi.

EHium

41

194.196.203 Drdcunculwt etinij 257 33 Dr:yopnonm 67 Cunildgines 69 Dryoprrrij 34 CBprrJi

ibid.,

zi Exyngc

446
ibid.
ibid.

546 EryngiaiM 347 Eryngium mdrinun

ibid.

Cupxeffus Critici

Coronofus tuuKf
Coronopi/j>ie
CorcfcoTt

334 Cyinusjlos 299 CyduiamdioT 87 CjWdtntnBj

ibid.

668 Dryoptcrisnigri 145 Da/tuWmimi ibid. DukdmdXi 280 DuWmJi*

Erypbid

295 Erypmum Dio/i. 547 341 Exyfimum The vpbr. 41* 606 Erypficptri 115.29). 451

Cyclimin' aitttd 280.351 XSuUijtdd 36 Vuictirddix 51 Cymballt-m

.

287 EBonymas

66$
53

06

Ep<rtorii

535

Cymiiidlis

282 DurdciniPtrficd

610 EKjwio.Aiftmnimi 5$
j5 EiifMto.KgiMiiVem
i'&ii.

Corylus

640 Oi^nikrmix
327, C^nopoMRf
26*
<ldH<tt(Ci( ibid.,

idipEiilm
450 166
ibid.

Conicesrofarm
CojiusmgiT
Cotylcdon Cotjlrdon

*-y Elmbi
Ecfa'on

iM.
9.207

Eupdto.&uiccnn*
EBpfroro/Hffl

ibid.

264 4 68
37
>'$

Cynocramoe
Cynogloffd

71 EUphobofcutt

523 EBporo/ine

thtrxium

519 EXBpfTil
354. '72

Cofonrt-

<Si8.

Ouog/of/oBPlHijf

CWpjilK K i Cuffuldmiior

.455

Cynomorpfco
CyoiiojFfcr?"
Cynoxilon
C>noz;oloii

IO fc/annf 185 Elropb>Son

TJAbd

404
84
ttit

ibdtupau

36 Cynofonbit

189 tliocbryfuti

81, 214 tdbafmttd

Cxtuogonm 284.454
CraMOMH

244

Elitbryfon

81 fdbulonid

454 Cynomdzon
ibid.

444
ifcid.

Emprirunt

106 idbulum
381 tdgotriticum

584

Cuuus Cnmbc
Crinitt
Cri)h<

,'

Enoron
Eptbfinthion
Eprringiiu
Epifrdioii

40a
395
389. 390

477
35'

itul.

C >P"""
'3" 1 "*

294
617

342 Ttgut ibid. tdtclufmum

ibid.

444

fdt
tnniculim

CriStgiMutt*

Ctubmum
CrocodiHoi

"5 c >"'"'" 49? c 7"/"?

574

Ep'pryor*

ibid. F,ir

Mi

449 Cjtonww
>8$

580 Epichdmtedryl 618 hpigrnijion

268

itii. iirpoiK(ilrti/ii

39
393

i'M.

F(trr[go

Croc.s

TWjrtim
*-'DiiM/onilll

Egig
tpilinum

351 d[cluifylucflris

404
itiJ.

Cr'<
Cuculus indut

284
5'i
ibid.
ib.

284

342 fdfelusHtrque

>i6 TJdfhnoidcs

Cucuxbiu CueurbitdMguiM

Dttddiu

Curcurbitd bdtbdxicd

Ddfmcpbon DdUcium

314 Epimelis 14 Epipni* 545 Epitk>wiriim.

624

fdfeolus

297 Fm'4
341 Ffgop>riil

5 400
'$

246 Epiitjmum

iliJ. Epi!"bn!i/oi Cucuxb.camertiU 512 Dducum Cucurbitamcgiua-md- DdUcumCrcticum ibid. Equdpwm 24S.521 Eo;bwI . 511 Daci< i or 5" Equi/fM Cucurbitdmdrin* ibid. Vducuspdjlindcd

ttW. rrrari* jcii. Fcmlitgo 527 cruldfylucjiris

3"
ibid.

92 Fcrrui9intn
leid-

68|

Fr/fuw
Teflucddlttr*

402
itiV.

Croi< minor

ibid.

DdUtus jylu4ris
Vclpkinium

y io

Equijmmmdm
Equiiium
hrccb'ittt

'M.
ibid.
ibid.

Cucuxbitd oblong* ibid.

147 Equi/ftummuim

Heus
icuilndita icusfdtiu*

Cucmbttepauctdcsibi. Velpbmtumdltcrum ibi. i' Cucurbutfdtiue Aid. Emnrid 250.292 Cuturbitdfylufjiris 310 Difomnum Cii<grf/li 319 Diidmnum Crnic 292
tuc.anjiiimu
Cucu.citrulus
510 Diodek 319 Utodrm*
ji

493

627 468 627

ibid.

Eri
EiM4lrtr4

592 Ticus fylurru

ibid. fidieuld
ibid.

31

319.510 Didmnntretuuibi. Btice

Erigerm
ewtroie

TiUgo 493 Blixfomt

FillXBlB

81

344
ibid.

Cueumiscrrdticus

502 Ermrw
}>*

627

CKtwiMVeitl

510 Dienyfi*

J74 FiitxgwrM

347
IliK

INDEX.
TilicuU
fijiuUrid
346' Gofiipium

591 Herbd fcrtcrdtd

444
135

FUmmd
Viammuld
f/o; aweflitf

Gorgoni 251 Gratie 431 HerbdfleUd Gr mi drunditidce 442 Hrrbo Itici(M

359 Itj'bum <grfJtf 86 Intybumfdtiuum 382 Utybumfylucjtrc

luuld
i/iu/j

ibid,

ibid.
ibid.

331.3(54

Gnmcnmdrinum

457 Hrrbuium
ibiJ. HrrraoJjfl>(i(

495
5'5

28]
cdmpttid
ibid.

34 Granifnpirw/ium
ijl Grdtium cnidium

flosdtnorit

516 Hfrcii/ij/ingiii

185.

louisfdbd

F/o* Apkricdnttj
F/oj Indidms

158
ibid.

Gmiddei Gntiob

384
631
rjj7

277,296 311.587 HrrpaMiufa

321

louisfldmm*
455 Iouiij/jni 504 IringM

Vlosrof*
Ftoj tin&ortJff

571 Grojii

627

Hibifcut

63 Gruind
231
ibi.

44 er 45
tbtd.

Hibi/cujTfcropImf.ibid'.

lm
Irii

445
171 17$ 171

FaenicMium
'Faniculumerrdticu

Gruinalis

Hierdbotdnc

115 Iris ceruled

Vcenum j'r^r 419.

Volidrofdrum

Gummi Armenidcum 26j Hierdcium 489 421 Gummi vlmi 656 H ir iMtiwn mjgntim ibid.
394 Hierdcium pdruum
382 Hirrjcopoiium
143

Gf rmdnici

Iriilut

175

Fonra/u

FnrlWtf
Frajrrf

570 <5>mocrir/n 97 I_l AiicdMbon itl i. t-f-tl.UntWum lijhcjjlrum

ibid. Iriifylue. 171. 175.175

rio

590

Hippogloffutlt

589 Ifopyrum

78 Hdlmidts
itirf.
fcirf.

Frgtr/i

Hdlimus

644 498
441
565

Hippc/ipjlUfl

482
5;

Ipns

l'/rjij;

547 46 S 61
10

Hippofelitium

ifdtis (yluejir'a
l/Vbi'4*

Frdgn/u
Friir<i<rbor

Hirmdiais getierd
Hebifcus

Hippofelini dgrefie ibid.

Hircijbitid

270. 456

653 HdftuUregid
ibid. ibid.
ibid.

trdxinus
Traxinas bubuld

trdxinus fylucris

Hedert folium Reder* getierd

Hederdmollis

407.583 Iug4/ 29 Iunci 504 Hirutidittdrid 271 Hifpmicd prund 6:9 luncifjos
332 Ho/oconinj

66} 4J8 4i9

ibid.

295 luncus dcutus

Trugiperdd

49

338 Holofcbanus

lucas FwiMrid

TuUand
THfutdgrtflU-

35S Hed.ttrrefMt 23 Hederuld 676 Hrdypnoii

337 Holofteum 170.332 Hordriini 486 HoruV m ntbrrinH

439 luncus dngulofus 89 luncus Uuis 394 Iwj oiowrut

ibi.
n.ii- .'

29;

439
ibid.

cjudrdius

29;

GA/rffion

GbMunt
Gdlbuli

Gdldx

Gdtgt
Gdlegddlter
Gdlerjon

418 HordfiimgArmiimibid. luncai irungiilnrii itiJ. ibid. luniprrj 284 Hordeumttudum 665 261 Helidtttbemum 587 Vordeum mundum ibid. lunom'; ro/i 177 117. 218 lulinuciwi 6S9 Htiioiropiu wrn$ 57 Horainum 6;S 332 Horminumfdtiuum 218 IXM 444 4 5 Hf/ix 169 Hommumfytuejire ibid. T Abrufid 319.567 415 HrBrbord/lriH 10 ^^Labri Veneris 449 414 HcUebome tenui foltd Uumibuxus Humirubui 576 Ldburnum 648 169 4*4

457 Hedyfdrum 464 Hclemum

181 190.197 H>mtl;j 4< Hrflrboriw Gd&i 650 G*IIi S65 Hrflf bor* nigrr 169.299 Hydcinthui auntlis ib. '7 Helxincciffdmpclos 357 Hydcintbus Ouidi] 177 OtHitricum 348 Hydropiper 549 Gdllitm 464 Hcmionim 121 Hemeracdttu 177.179 H?drc./r(imon<grioii 525 G<mopfcy!ltt4 384 177 Hyofcydmus Gdrofmos 47 Hrwniw ibid, 53 Hyofcydmus dlbus 119 Hrporiui GrimWu

Gileopps

Idchrymddbicgtld

6j6
ibid.

lickryma dbietis

Ldihrymd irdgdcdiuh*

467 Id&drU
Wtttdridfommd hiildrid mdfcuU

30*
ibid,

ibid.

Gmifc GmtwiM
CT45

57&5S

Herdclcd

119 Hyofcydmus luteus ibid,

ibid.

Licitdriifolfequid ibid,

131 Hyofcydmus ttiger 282.284 Herddeon GfMMorimi gtnrrd 44 Herdntbemum 1*4.168 HypKOHni

hdHudrid Idtifod
fot.

ibid.

40 Liuct ftuue
59

getierd

Giitgidiwii

GUdiolus
Gldttt

HtT&4S. Barfcir* 544 HyprriciiM 287 Hypocifiis rbi cd&d 53 l Hf 5 Hypogloffum 174 Herbdcoxendicum

495

574 Ldctucd leporittd

5S9 Ldttucdtninor
4 = LdHucd fyluiticd 54 LdSuci fyluejiril

4S8 489
ibid.

Gladiolus fegctdtis ibid. Herbdinicjud

Gldndct terreftres
Gldtis fdrdidnd

5 Herbdiuddici 420 Kcrbdtutcd 637 Herbdpediculdris

Hypophcun 223 IB(T

81

495
574
ibid,

63 *IbigJ
318 lbifcus

Gldjium

Gktix

61 Hexbdpulicdris 4tf.4t9.428 Herbd Roberti

94 ideusDdHylus
45
lUecebrd
115 [iiguitidlii

*7 Udm 5-4 Ldddnum -S 7 Idgopuf

104 LiTjium 54
Idtifo

4>o
218

G(jir>"'"''

'*
ib.
ibi.

Ucrbdfdnguindlis

Lmpddd
Lmpfdtid
tdtnpucd
Ldndrid

14;

Glycyrrhizd cSmmis
Glycyrrbizd Oiofc.

360 lntubi Herbd Sdrrdcenicd 2S huubumfdtiuum

HerbiSdrdod.
J3J
/ii

481 489
* l'f>-

Gttdphdim

82 Hcrbdfcdtutii

iW-

MMM

lij)

INDEX.
4E2 LimnitrJ lipdibum lafathimimdgnim ibidi LtmodoriM
hdputbvmfaiimm
Larix
.d[:t
ibid,

277 Kdlumdureum 578 Md/Mm cotone um

615 Mdlttmgrdtidtum 460 Mata bejpe ricum
i-j

ibid.

Moita Roi4

if W.
ifcii.

limonr;

618 616
615
ibid.

Mr j:ra Sardcrnicd
McMdfdtiUd

210

Lapatbmr.fyluejlrcibid. lilsoiiilfl

Mmfd^rum
Mercuridlii

210.212
71

677 Lmgud

Mdlumlimonium

261 Linguj ooiiM i.dfcr Cyrrmuciim ibid. Lingutbubuli

Lefcrpitium
ibid. ibid.

H Hl punten
ibid.

Mdlumterre

61S Mercurulisfctmirtd ibid, ibid, 268.280 Meuuridiis mas

6ij
Mcrcttrialisfyluejrii ib.

Lirtgiu cum'j

110

Ma/m

ld(et Syrhcum
ttttum cominum
Latljyrij

Lingujce

113 Mdlufarmraidc*;

620 Mcjbitum
614 Mrjjl/u; 618 Mrm 618 Mi/ax

6:4
ibid.

244 Lmgiuccrum*
509 Lmgii/dce

174 Safitfturia
125

hathyrui

'

408 Lmbm
228 Linuni triticrum
ibid. titdo^itrmura
ibid.

65

XduanduU
IdUdnduldfamilU tdtdnduldmdt Ijarr laurr Cr<lif*J*
Luuri !>*
L<uiriir
:

422
251

Lobi
loliutti

529
ft"<.

Loacbitis kjbert
,

fioi fcot/ylf|ii

<

Wi. Lotus liirm Akxadriiu 589 Lviuj fttitid

575 Miliuift J95-;97 398 minor 425 Mandragora fatmt373 Mlliltm lndicum 598 6 36 Mdndragora* mat ibid. Milium fdburrum 97. 151 422 Mandragora Tfccopnra* Miffi/o/iui

405 401 549 MirfMgor

Mdlus cotonett Ma/Hm cotoncHW Mdlus media MaJuj Vnfic* Mdmokriii Mdmirds

285
537

614 Moflis bederi yfi 610 Milepdrofi 571 115.130.131 4)$ Mijiiam
295 Mifitarii micfotti
13

hdurtuidfd taur usroj'cd

ibid.

368

hedwn
Lfjumiimoifco
Lrftipfi

574 578
Ot

/?i 381 425 Lci'ud.rtaiia 425 Kdtidrtgords Kor ion Diofcoridit 38. Lupitid 199.507 Lpinus 411 Mama 384 Lepiimj /an'um ijrt. Mdrifcus 4i9

letus fytuejiris

Mimmulus
MiifcriJjtiKB

444
i<
ibid,

Wloly MolyPlinij

2:6.4:6

Lromitis

277 Lupiausfyhejins

ibid.
'

Maroniiwi

'

Momiulmut 177 Morarw

6 j

449
025
57CE

loi
VaisUcujiris

47
97
ibid.
-

IfBJ pdtujlris
letuiculi

;:o Morirm 54 Marrufcid/frimi ibid. Morftmrdfc* LupulusfittdriiisiHd. Marrufciim luflrdgo 115 Mdrrii*m mgrwm ibid. Mormirubiidd'i
lupusfiJiHdrius
Lycfcni'j

577 349 6)6

417 Lmeumberbi

hcntifats

Qio
.

Lepidium
l.eptopbySds
Lriftr

5^1.548 -yWjnij coronand ibid. Hdfiicbt 306 Lycbnis fatiud

63 MrrBei<iiiipd/KSrf 119. Mom; 625 ttxldberbi 221 571 100.201 Muiloff 14* warm

o/r 615

680

nurnlis

47
ititi.

169 Lycbnis fylueliris

ibid.

143

Mrcon

Icibuft

Lydmiti

1io.145.157 aciict

306 Murd/iunt 425.428 M/<l'

61J
355

leucdmbemum
ILfllcoioil

>7i Lyxium
135 .184
i}5

LycoSonon
Ly<o<!ononPoticii
Lycopfr/Hti

<>n Mclctd )<7 Mckwpt'ySiHi

ifrid.

449

Veucoidlutei
Lrnifticwn
libdniutn
Li&rfnotfo
'

j
II

Lyropodion

MHampodiimi 158 Mefapyru 147.401.422 MyllH 299 Myofiotiott -35^ Mr/anorfciton

8 Mcldnihiutti

uufcus 455 m/cuj rnariM 299 Myrfgrum

35

422
54'

365

libdnotides
Lioanoiij Tfcro.
lioatioi

242 Lycofps 127 Lyccpjhfyhejiris

iWd. Lyfinucbid

239 Myopirrort ibid. Ncldnth.djmdfcetitiiqo uyricabumils

545

59
131

09 MWdmfeiMm/dtiuut

239 MyriomoJ-pfcoi

itiJ. Ht/antfciii/ytar/iKiWii. 242 Ly/inmcWidii tibanus }9 8 674 LyJ?mMin er mie 8 ekid ib. Keliloius 425 lieini 353 Lyftmdchii purpurcii 6j8 Meliiot' gemdnied 425. Licmiit 111 \4Ar 'v ^M4i<ir/m< 100 ligu/iitira 427 254432 ibid. 610 MelihtusUdlicd liguftnim 557. 002 MdldtmcuidCi ibid. Mdtdcinid liguftrum Mum 615 Kliloiusfyluejiris 425 223 Hgufirumnigtum ibid. MdUcocijfot 338 Mehlfophyllimt ibid. lilium 374 Kelituna 177 MdUmfdnd

Myriopbytlon

ibid,

nyrrbd
vtyrrbit

554 554

Myrtaru

306
587.59
ibid,

Mynm
wyxa
xyxdrii

nynusfylueflris

6jo
dd.
5>

VtApiH
*-~
ndpuslylucjiris

Lilium luteum

179 Kdlicmmi 177 bWuic generi

ibid.

6\j

Keh
Hf foprpo Gnfrni
Kemtcylm
HwtaJ5niic4

yo

Napttj/iiiiiiu ibid,
ibid.

Lilium rubrum Lt/i'wm ru/mn

I-ilium fyluejlrc

502 aclocdrpm Wi/lT/)ropfc.504.5oS Mfloprpo

6lj

168

510 Narcf

182'
182.

179 Ma/uoi
159

507

fidretffut

294

liiiuiiiTfjropijni/H

Mdtum ditdrdntiuin

615
ifa.

635 tidrcijfm

Intens 182.185

limntficn

311 Muliira rnnj

210 tidtduitufiic* 215.289

Nr-

INDEX.
541 Ononis Rdfturtium bibern 544 Opbris

Kdrius fyheftris Rdfttmium

j8j

Onoedrdioit

449
190
57

Papduer cmmunt

$ep Pberuntbrum Pd Pi Gr* 571 pfcu pjrunm

49*
601
89
ibid, ibid.
ibtd.

583 Pdpjiirrcornutuiji.Si PbiByred

Pjfunri-rrr.il euro J1S9,
;

HaftumumrHJluii 545
sActflimiumfylueprcibi.

OpklMmi
Opium

7, 3S9 Ptpduer fludum

Wafius

4i>

Opopjwx

160 PjpdUrrnigriiii;9.!'9 pbu fyluefire

582 Pjpjurr pjiu/frr
162 Pbyitis

Uepd
epitd

Hcnmzium
Hcriitm

IO Opfdgo ia Opuius 'S Opuntid

34
72-4i

39 371 ptjjon 4.68 Papauer fttiuum 569 pier*

664

Pdpdtierrhceds

74
19

268 Oreiruktij
i!J. Orofcuj

280

Ptpditer [yluejlre

ilirf.

pigwoxjm
Pi(

Nrrij
Kefiion
Kigetld

77 OrigaM

412 Pjpjurrmtrura ioo.2oi.2o! P<p>ri

itiil.

V cuprrj?/

669
126

4 9

Pimpinr!U

239 Origdnu Hrrac/roticwm Piralios

Pdrieturit 2Q4_ 239 Origdnuomis 200.103 Ptrtbenis Origdnu Hifbdmcum io$ Pmbenium

igedmdfeend 240
KtgeUddomefiicd
Kigettdfyluepris

306 Pinjftrr 47 pim

JJ

691 71
ibid.

pkmbumilii

18 Pinustdcd

ibid. ibid. ibid.

ibtd.

Norion

Origdnumfytuepre

ibid. Pdfiindcd

521.512 PinuifjiiM
511
P(nui/>liir|tri

Nwcr 5

cuprcfii

Orcfiioigrnrr,j/b/ioi87 Pdjliruce grnerd

Hucesfdgi

661
.

Orniifcogaiura

561 PtdicuUris

444
418

Pimij Tarrntiiu
Piitiij rrrrr/trij

Mix
tuxnucmd

6;8 Qrnithopodiim

416

Pelecintm

tbid.

640

Ornjtf

655 Pekthronid

277
453

pinus marind

73
4J1S

Nbx cdfldned
Jnx Herdcleotict Hux iugUns

37 Orobinebe

578 PcMddryon

382 Picridx
Picri'f

640 Orobitum
658 Orontiunt ifc. OriiJ Gemmia
it.i.

409
594

pederotd

489
eo)

161 Prntapfcjrffijc'iimi
Prp/ioll

76
ftu(.

Pipetdgrepe
Piprr monuimn)

Nuxmynflicd

310 Piprr Imfniinl

5X
3i7
55
ibtd.
ibid.

Hux perpet
Kueespinedi

Ofmundi

411 Prplij

Huxpined

Hux P0.111W
NHxpKtir/fM

73 Ofyrk -.. 97 Oihonnd 640 Oxdii pdritd

iM.

Oxj/ii

Romand

Nux Rfgl'4

58 Oxilii 162 OxyjiljMtd ^"\cim4Srm 24.207 Qxycedrus

Oxyfcbocnos
OOIfIKT?!

itod. 73 Pip/ 158 Pepones 509 481 PrponrrrKcumrralrnW. ibid. Pepones Uti ibid. 482 Prponesmdgni ibid.

Piprr tlbum
Piprr /pngiiM

Leueonpiper
Leueoptpcr

ibtd. ibid. ibid.

ibid.
ibtd.

Mdcronpiper
MjcropipcT
MWjiifpiprr

597

Perdicdlis

47
iiiii.

667
439

Perdicium
Prriciyoirijmii

33S

Mrijnpiprr

2Otf.40O OxytrtphiUolt

206 Qxys 206 Oxytonon Comiim mi/mj Ocym gmopbylktum PlUnli

Qcymummaiut

428 Perpenfd 4;o ferpon

369 Perfondtd 287 Prr/onati4 616 Pricornic

271 Piprririj
382 Piprr
14
Ibid.

54 8 -5S 55

Pi
Pims

en
ibid.

tbid.

Pdld

S6 PifjjJ>Wi
23 Pl/fjrij

667
41
tb,

Oeymonides Oeiumthc Qlcd

444
7

Pjhlid
Pdludjpiunt

>80

P^jl,'l,'l.lCCI

525 Priaptet

19

Pijf jcitftH

Germmcd

644
iold.

Pdlmd
Pdlmuld

643 Prrrjpiwni
ibtd.

526

Piirc/oc/.-i-l

O/m ilthicpict
Olrdgo

Petrefelinum

520.531 Pifum

407
39
J.S

3'5

PdmpirmU
Vitidces

OUdgnus
OlrdfteHS

587 Pnhurus
ibid.

ix6 Petrofehntlexdndr.^iy Vithiiis 583. T12 Prtro/r/intc MdcWomcii Pituittrid

233.234.28;
ibid-

248.324
Peuce

Viiys

74
308 75
itiJ.

Okdjler
Oieafylueflrit

44
49 74

Pdntces ttfdepij

6yi Piryufd
257 Pix

Csleojdiepni

ttit Pdtutcel Centdunon ibid. Penceddnum 676 PdndcesCbironiumibid, pbtdjris

Pdntces

397 Pixdridd

Clefuirpol

Kcrcklem

25; Pbdfrlus fdtiuns

ibid.

404
ibid.

Pixliquidd

ibid.

Olibdnum
Oliud

Pdndx
Pdncdrpon

Pbafrlusfytucfiris

PUnrjgimsgeiterd
Plintdgo dqua'.icd
P/jntj
l>eris

44
1 5 ?

444
5

tbdpoli

olufdtrum
Otyrd

PdMutium

Sl Pbj/io'
pberufd

405 466

iS
29
58

Ompbdcim
Onogrd
Onitron
Onobrychis

-39! Pdnicum 57 PdnicKm peregrimi

S>

?98 Pbityrd
ibtd.

638 PUtdnus

Pdnis procinus

280 pbUuttim
3"9
Pfcan/x

460 Polemonid 207 Polemomum

4j2./i43 Policarid

294
ibid.

39 tdpduer
'54-4'5 Sdgdiicx

3$

dbum 2+.107 pbanicMdiKt

645 Polipodiutn

34*
f.

INDE X.
Pc!UItl

149 Pfeudendrdas
ibid.

2:8 Rfc<

279 Snte^runl
ifc.J.

328

PiiUamKontdnum

Pfeudophu

Polydtdmhus 447 l'/brJ Polyiihemum dtsudiicum Pfyium

f"' -97 '

289 99

Rk.-'uTtarB)
Rfo*i:oiBU

dUcuin generd

649
291 603.6-19

ii<i.

^atmiris
Sd/ix dn7^rc/i4
S4//Jtr(Jhi>w
^txi,;.;)i;u

94 Rtanmas
197.198 Rbamnus jolutiuus
Rfaponticuiii"

Pu/tgiuia

607 608
279

Polydmbemii pdlujirc w. Pit/rgiumwoMittiKiti 197 Volygdd 53.416. 419. Puieg.fylucjire 212.230 Pulmoiulis 114 428 53 Vohgonitum 93*4S Pui/cjru
Polygonigenerd
Polybidion
PoIjrW-ton.
.

T'-'Jl'

RbcconM

iM,
i6<f.

Sd/u/d nidioy

92 603 216
215

R/wam
Rfctam Indicum

Sduid minor
Sufuiit )'p ilit

ibid. Sdluid nobilis

216
215

9 Pycnitis 77 Pyra
35<

fio

Rtaam Powticani
Rfrotft

iM.
201
.fc-d*.
<'"'
1

268.199 P?r4 cytonid

622 Rb/suf 6r8 Rboj 604

291 Rfcii

SA
Sdmbucus

21;

324
325

Polytrichon

P>ibrm
Pjrmi

Sdmbucusbitmitis

Po/yiricbonApuW

555 Pyrdcdntbd

Fomum
PomumcytoniHi Pomura GmndtMm

6'J

618
*IJ
SSS

tytymhe

616 Pyxdcdmbx

Pomw
popI.<tt.<

QVrKBJ
f

458 RpHfcoriVnoruitt ifc.a . Sdmbucus fyiueris 324 6y 609 R/iajoiifoBiorKi l'Wrf. Sdmerd .609 Rb' fyUeftris Plinij 587 Sdmolustlinij 585 200 6U Ribes 595 RicinJ 302 Sdmpfycitm yo 605 Rofcuj 587 Sdnguindlis
.

Qoinijurfoliin

76 Ro/i
517 Kofjcmmtt

57-!7' Snnicn
ibid.

u6
ibid.

Populuslibycd
Populusnigr*

fcU.

ndiculd
01.518

Sdnguindrid

ibid. *-S:Rddiculdpdlufttis

Rcfdlunonis
Rofdmnridnd--'

177 Sdntdlum
'41 SdpinHf
141.571 S4rtocot(
Sj.'urr
1

39f

Pomim

3S6.558

'<-

672.

676
265
637

.Pnrcdpitdiu 558.559 Rddiculd fylueflris

jPorrura feijium
1

ibid;

RofdGricd

ibid. R<iJicli/<it(B4

517 Ro^< Coronro/*

...

571 Siiriiwtiigb!
ibii.
ift.

Portuldcd
Porm/Mi<miirin<<

497

Railiciaj

498 Rdiixrhodid
'

PortuldcdfjlueHrisjcli. Radix ro/iM

.

269 RofddUtumtidlis Rofddlbd ftii RofdDdmdfccnd

virigiiris
Jmp/icam

194
192
ttirf

Sntjri'111

ibid. .RM^riim
ifciii.

310.498
.

tv

'Precocid

Prtcoqua Prtfepium

Rddix Scyticd Hi 620 Rddix fylueftris ibid. Rdmnculi genus

606

Re/-< Mi/r/14
.

SQTi.rr>rfcriuim ibii.

270 Rofdprtnefim 97 Roppurfr

Rofdferd

ibii. itiW.

Sdtyrium regium

ibii.

Sdtyriumtnfolium ibii.

457
.
-

R.ffli>:ligrnrrii

357.359 Ro/j rafcu

iMd. Scdmmcnium
ibid. ibii,

340
355

Pr^ium
Profiam

220

RrfrjHniH/Hi ditricomus

Scdniix

199

fol$6o
R<ip4

Rofd [ylucjltlt
519 Rofdftineotit

Scdnduldceum
Scbctnophtjfum

545
55?

Profcrpindcd

90

ibii.

Profopcn Prunddpnind

Prundccrcd

Pruna ctrecld

PrUMDamafccnd
Pruneolum

516 369 Rdpdfylurjlris 630 Rtpontium 515 ibid. Rapotidumpimim ibid. ibid. Rdphtnus 517.519 629 Rdphanusmdgnus '519 630 R/japfcaimjKcianaj iW.

Ro/Murlo

Ro/inarinum

368 Sc/?a-r:Jlli/;oi 242 Scbr-t un

Sftftl
'

439

449
561
110

Rofm.ccrcndriu116.118

R J
Rubtdfdriud

6o.\ Scimbron

Rubid[yluejlris

461 Sco/yiKHf 462 Scopdrtgid

.

4^
544'587

Rap/jam** parHK5

c.

R=mj

5'76 Scoriiiam

H
Y)6 545

Prunum Prunum fylucre

Prunus Prunus fylucfiris
Pfeuddchdiuhia

161'i.

Rdfum fylucjlre
Rdpttm porcinum

ibid.

619 Rdpumtarn 630 Regium

Rli.mj S71-5PS.009 Scordotis 280 Rubusldtus V7 Scordoihhfyi ibid. 'Rumicis gtnerd 482. e? Scorodoprdjfum
155
iiufc 206 384 R^um

J54
59
5-^5

Scorpioicftt

454 Kemcnii
Rc/?M 544 Refmddbiegm 87 Refinddriia
173

5S7 Scorpius

Pfeudoacorus

674
67 7

Rufcus fylutjiris

Ai

Pftudobunium Pfeudocoronopat

RM
Rutdbortcnfis

-4
itiVf.

Scm/c
Srr-raium

393

674
iffirj.

624
418 i4
5*7 389

pfeudodiflamttm 0.230. Rr/:!4 co/op fcoj.' Repndldrictd 292

Pfeudobetleborus niger
01.299

Roti murdrU 351 Sccuriided 677 Rutd fylucjlris 224.226 Sdiijrnrf*

Rcfindldrignd

ibid.

CAbind
Sacopf/iiai

RcfindUmijciM
55 Rclindliquidd

pfcudohcpdtomm
Pfeuiolaum
Vfeudomoly Pfeudomyrpne
P/fdrfoiMrciJjBJ

679 674
ibid.

^Sdbindfdlix
Sdcrdbtrbd

668 Scljgo P/iniJ 649 Scmcn

262
'15

Scmindlis

90
104
3

73 Rcfindfica 437 Refmdpinei-

Scmpnuiui genera
Senecio

ibii. ibii.

Ugdpcni\uccus
Sdgdpcnium

262 SflM

il

587
183

Rcfindjrobilind

493
ibii.

Rrpndtircbmhind 67S Sdgdicmm

iW.

icnetu'iatiot

Stat*

INDEX.
ttnetio minor

m.

SMicfcwfeii

iW.
ibid.

HrAnwi*
*

SrntM
SroiK t ii
Sfpri/o/iKltl

57 SonchusnonaflierA
595 Soncbut tcnerior 77- 1 59 Soncbui fylucfkris
>'

Tonus Md. Taxus

ibid.

590 Trdgotutttm 5*9 Trdgonhis 670 Trdgorigdnum

'45 189

114

Tcdt

Striem
Srri

Sorbum

<Sj4
itod.

Telrpbmm
Thetipbmon
Terrectpittus

672 Trdgopyrott 107 Trdgus

5! Trdfus

400
106
95
57'

Scripbium
Scrpetttdrid

491 Sor&w 5 SoigM 9.21.175 Spij

197 fydrgdniim

39S Tfi-tomtbiu

78 TrdcbinU
}J"

74
176 580 217 452 598

Tri

Hu dqidtui

Scrpium wigdu Se rtuld campdnd

Terzott

55 Tribultti

46! 682
tbid.

427 Spdrtum Seftttosgexrd 244-*4S Spbdcclut 588.614 Spbtrocrpbdlut Stram 87 Spind Sejdinoides paum
Sicuk SlQwnii
Sicyoprpon'S
Sidrritif

Tbcfium
TefUculuS
Tcfttculuicdtiis

169 TribulusterrejlrU
189 Tricbonidtiei

351.555

iU. Trifolium 4'.2.4i5.429

ibi.
iki. ibi.

Tcjiiculushirci

Trtfolium pjiw/i'f 4&tf

474
5

Spitiddcuu

609

Tejiiculusleporis

Trtfolium bitttminofun
fl.

!0 tyitlddlbd

450.456 TciiculusodoratM
tbid, Tcfluutusftrdpidt

4S?
fcelidat ibid,

59 Spiitj Arabic* 45-9 Spiiu moQif

ibi.

Tnffinm

490

Trjh'cuhi w/pij

iH. Trifolium odordtum

01.423.419. 199 Trtfolium prdtenfc

Mttltistititt
SMfriii HfMe/rt
iidtritltUlifolu
Sidrrt'm prim*
SiaVritij

Spind peregrind

itW. Spina rrgid 544 Spiifd Odiiotboi

452 Trwcnunl 451 Teuthrumt

102

544

Teuxinoti

268 Trgrmid
107 Triorcbis

4 si 624
l8p
31E

119.111 Spma/iirci

im

Sjifixm

45 Spingttrrxo '7 Spino mtrlo

Spitte ceruino

467 ThdUttrum 608 Thriddcitt

ibid.Tbriddxdgri*
if>(</,

367

Tripoliunt

489
511

Triticum Ronwniim 391

ibi,

Siiigo

587.588.j95
ibid

Tbdlietrum
Tfcjp/<

40.107 TriticumTypbinium
Triticum
138.545 Tr ir i'^am bouinum 138 Triticum trimcfrc

Splcttium

348

387'

SlfiqudJut
Suil)*
Silujuo/Iruin

Spondyli
Spottdylium

45oTd(4
450.454
Tfc/|p;

147
388

45
557
ibid.

CMrfK*

55> Stdcbys

Sirwpi

iilchjl

Smspi commune
Sinapi borttnft
Siiupi Prrjjcum

SliTcijj

545 TriiicMm I>4inM 147 24.115 219 XbLjbi dngujhfolium ib. Triawgo 101 ibid. Trijwgo pdluflris ibi. Tblajpiminus
211 TbUjpi altcrum

ibid.

SteUarid

86 Tbriddtut
318 TbriddXdgril )2i TbrydUis

575 Tubtrtcrrdt

180
19

SitupiruSicum

545

.58 Stdpbis dgrii Stdfbylittus iuutts

489 45157

Tufiildgo

Typli4

39'-44"
ibid,

Supbylmtu Sindpijyluefl" 557-55* 6 i' Stdpbylitiufttigtr Siri

512 Tbryon
511
ibi.

$82 Typbddqudticd
Tliiim
6.

TOM
TbjM 66
Tbymbr*

674.676 Typbdccreidii 391.440

Typhdpdhftris
ibid.

St/dmm
Si/rr

5-5

Std'pbylittus fdttuui
5

5'5

Stdpbylinusfylucjiriiib. TbyUcitii
Plini/.

Si/o

Ufymbrium

4 8 StapMoiifniiron 641 xio

Stdtdrid

J-S.5 8 ? 368 \Je,cinid 19* ' Vcinim 153.191

195 Vdccinidpdluflrid
ibid.

Si/ymtrmriiiiin 545 itclUrid SiioriM* 4 8

2 57

Tbymum Tbymum cdpiti

585

120 Tkyrnum creticum 229 TbymeUt 119 Ti/u

ioid. Ttliafamitt*
iji Ti/i<im<i

ibid.

V^/fW4M VWtrijnijrnfM
Apii/rt

2S9
ffrirf.

Sium
Sint CiMtf u*

5S9-545 'itnmtdmcntdrU
SticbdS
Stratiotes

291 Tbymumduriui 195.197 V4irfcioi>

3>5

560

Vf imi /jruw
ni^rww

449
299

6 58 Vfrairuni
ibid.

^iiiinfinlii

SmikxajprM
Smi/.ixfcol'Knfij

559 4 os Stacb-s

Smikx If ni Smyrnium
So/jnm

557 5=7

Simiroiinm
Sttuthcdmdld
Strution

'Wd.

Vrrdtmulbm

57
ftM.
3

306 Vr rdtrum lijm 61S rithymali omnrt 306.509 Vcrbdfcigaurd 0.109. 284 ritbymdlus 100 Tomrniiri*
81
110.111.

29* 299

Soiwm fcorif n/f

Soijnum (kuif

Sucdfd

Sl

So/jnum i<micum 381.

581.504
Soknum/omili/rrimi
ibi.

SJ Siu Kedicut SiicMm

Cyrendictls

261 Topiari< 261 Tordylim

455

VnbdfcuU
Verbcttd

m
ibid.

45 Vcrbdfculummittui

45
35'
131

Torrarniia<

Jij

Supfrci/i'"''*
SiipfrciIiiVfn(r5

Uliddgo

U'.'S 1

Trdcheliummuttt 154 Verbtiucd Tragdcdttthd 4*7-585 Verbeurend

Md,
ibid.

So/iJjgoSarrJcrniia is 1

SKomornJ

S6
335
ij'

THgumb* ldcbrym*
"'
'

Vcrbcttdcdfupint
Vcrttildgo

ibid.

Somphos
Soncbi

Stiuhut^a*

2 9 l ^4/S Vfrn/x Tr^inm 487 SjmpbimmraigiK" "* Vfronif* S" TWi* 384 ibi. S ,pnom4

5'S Sylut mater

tttt

444
fi6J

>4

Vfp

INDEX.
Vejicdrii

i)5

Vimus
vlmmpf|frij

; Vrtof mor

118

'bid. Viold SUridM Vcficarianigri Viola matronalis Vtficaria pcregrina ibid. 'bid. Viola nigra Vejicula ,40.251 VioU (cicp'mA Vctonica

155

iM.
itid.

Vrtica labco

41
118

137 vim* itnhcu

133 Vlroif J

VrtiM mort*
Vu<t taminea

138

GaMca V/mmno(lr

ibid, Vjlilago

402,444
y-9 55 *7'

Md.
ibid.

Vctonica ahilis

140 violapurfurea

13; vlmusfylucjirit

Vuanfi

Ycumi'm
nor

covoturia ibid. viperalis

Vctonica coronarit

mn
>4

vipcrin*
Vl/cUlll

124 VmMiciutw* 9 vmbilUus Voim'j

<S5t

280 Vulgago
5

XAmbium
Xylum
Xyrij

VmMicBs
i'Wi(.

VfncriJ alter

Vttonudfyhufni
Vuitt

ibid. Vitalii

104
'

4"
I51.I57'>S 8 -

XMtdU

Viif Jij 559 Vitex Vitio

vitidtt

484 Vscdo

55

4"
ibid.

VnrffM

Viola alIxiTljropbr. 184 VioUiutumndis 154 Visnigtd

Viola jiammca

5*7 Vgro/ari

591 277 57 Zeopjron

555

^Ea

14 59' 75

24,2.389.390.

391

Viohbyemalis
XioUlttijoli*

Vclucrum maitti Vrwotois 319.5S7 vhisfylucfiris IJ5 Vrwumims 5 vitistinifett 157

138

ZAlonocoM
jmp fcx

391

47 Zen

iW.

Vlofbtmm

444 Vrtigmer

631 502 Ziaypba 7 Zisipb' 631 Z?gl4 663

appellationum&nomenckturarum Index
nium
noftri tem* Pharmacopolarum,Arabes,& cmx

om

Offipafsim conteruarurn,cjuibus Scirpium.hoc opere

poris Herbarij

vr.uur.ur.
>hid.

ABGnthium
i
ibid.

5 Alkali

Abfinthium Gri* Alleluya

ibid. Alliaria

o Aquileia 450 Aquilina 555 Arantium

554 Aiborvitis
Argentirfa

TJ Abyron
"Bagolaro

5"
63<S

ibid.

15 Balfamina

Abfinthium pomicum

Allium vrfinutn

64, Baliaminum

377

Mofi
Aleorolophos
,

Abfinthium Romaurn

ibid. Alphefera

214 Balfamita 8 7 lot ibid. maior Balfamita 268 2,7 Anltologia ibid ibid. Balfamita minor longa Arifiologia 327

Abrotonum
Abutilon
Acatia Acetofa

508 Armomacum * Alfccbran 384 Arreftabouis 5o4 Aliercangemim ibid. Arotura 50 Altercura Arthanita 8 * Alumen catmum 10S

'65 Baptifecula
583

BarbaAron

--75

45 Barbacapri
aSo Barbalouis
15

40
104

Acetola

R omana

ibid
ibid.

Aroaranthusluteus

81 Arthemifi

Barbare,

Acetofella

Amarella

A^himilla

,27 Ambrofiana
, 7i

M7
00

18 Arthemif.a vnicaulis >7

Barbanc Bardanamaior

544 140
4
fJ

Acorus Acus mofchata Acus pattoris ACDtcUa Acylonium Adiantum

Affodillus

Ameos

Baucia i}5 Arthemifia Tragantes

^Amyberis

&traget

.bid.

5 Arthetica ibid. Amomum 5S3 Anagalhsaquatica 500 Articoca 8a Articocalus ,42 Anaphalis
347.35

Beeabung, 112 Bedegar 450 Been album

500
45'-57

294
ibid.
ibid.

ibid.

Anaiiton

ibid.

179.565

Anethum

Afa 252 Afaodorata

Behen z6i Behen rubrum

171 Benedicta 395 Berberis

ibid. Belle videre

>5
122

Agancus Agnus caftus

Agrefta

677 Angelica
603 Angina lini 567 Anguria
(S12

256 Afaium )4t Afia 507.510 Afpcrula

aj3

464
afii

Befafa

597 225

Agnrolium

Anifum
Anferina

Afprella

91 Bta
Betonica
2j9 Bibinella 129 Bifoli" 1" 17 Bipennula

474
251

Agnmonia
Agrimonia

53

7 8 Affafatida
571
525

14S
190
12(5.148
55*

fylueftris

Anthera

Aflcrancium
Athanafia

78
Albotin Alcca Veneta Akhimilla

Anthos

127 Aftochodos

678 Apium 506 Apium rifus 127 Apolinum

450 Aprella
3S0 Aquilcgia

360 Athanatos
3115

Alcocalum Alkakengi

Auellanada 92 Axungiaviiri

148 Azarolo

14 2 Bacutum 295 Biflingua 106 Bifmalua 6 Biftoruvtraque

589

504

"

Blapti

INDEX.
Blaptifecuta

Bolbonac

145 Carobe ij8 Carolina 591 Carota

ibid.

644

Coloquintida 416 Colubrina

310 Densteonts
ai
115

Dtiiculus canis
lij

4&I Rucl-

Bombax Bombafm
Bonifacia

ju Columbina recta
51

7
340
ibid.

Borago Borda

Carthamus 589 Carthamus 11 457

15

Concordia
Condrilla

fylueftris

Jij Brancaleonin Brancavrfina 45J.454

Brunei!

lli

Brufcuf
Bryonia Bucheiden Buzeiden Bulbi fpeciei
Buglotfa
ior

^87
317
192
ibid.
181
.

iltf Confolida Carui 19 256 Cfolida maior 111.123 Ditamum Cafsia fiftul i> 646 Confolida roedia 121 Digitalis Cafsilago 19* 384 Confolida minor 151 Digiti citrini Caftrangula 41 Confolida regalis 148 Diodcla n* Cataputia maiof 230.191 301 Confolida regia ibid. Diptamum Cataputia minor 309 Confolida Sarracenica Draco 54* Caudaequina fol. 91 127 Dracuncului horten

Diagrediutn S7.4P1 Diagndiutn 121 Diapenfia

5S

Caudamurina Caudamuris

87 Corallina *
ibid. Cordulis

3;$

lis

ibid.

464
ij7

8 Cauta 8 Cauliflorcs

166.169 Coriandrum

*-i

p Laflcrium

319

BuglofTadomelticama Caules manna

BuglofTalongifoliaibi. Caulis Bugloffa (ylueftris ibi. Caulis nigra

Bugula
Eurla paftoris

121

Ccmbri

478 Coronaregia 375 477 Corona terra; 334 ibid. Cornu ccruinum 85 521 477 Corota 9a 671 CorrigioU

Elxophyllon 7 Eghelo 648 Endiuia 486.495 ilnulacampana 185; Eruca 55

Efchara

afAchla
^Calcatrippa
Calabrina

Calamentum
ibid.

I15 74 Ccntauria minor 277 Corfaluium 217 Cotula alba l<7 169 Centrum galli 166 446 Cotula fcetida 148 Centum capita 90 Cotula non fcedda 167 349 Centumnodia ibid. 212 Centummorbia 73 Cotula lutea
(

Efula

*i 363
i 4 34
5f
<,%

Euforbium
EufrafM

Eupatorium
Eupatori aquatic

Calamtutn montan Cepe

556

Cotum
minor

Cepemuris
146 Cerefolium
146.169 Ceruiocellq)
ibid. Ceruicaria

562 CraiTula maior

552 Craffula

Calendula Caltha
Calthula

323 Crefsio

Eupatorium Mefue 21 308 36 Ezula 104 Ezula rotunda 310 54i *

59:

154 Cretamarina 164.166 Ccflummorionis440 Cnfla galli Camomilla 3)0 Crifta gallinacea Camomilla fatua 166 Ceterach

499

CAba
FabacrafTa

404
3* S
3'$

444 *

96. Fabaria
Faciensviduat
31

Camomilla fcetida

Chamdryos Camomillainodora.ib. Chamedrys

ibi.

24.115
115

444
Crocus hortenli

Fagotriticum

40a
1

Chamedrysfcemina24 Crocus Sarracenicusib. Farfara Campanalazura 357 284.465 Farfaru 27 Cruciata Campanula 154.558 Chamxpiteos 24 tucullus monachi ;67 Febnfugi Campanulaceru!eai 5 6 Chamxpitys 507 Fel terra: 376 Cucumer C5panulafylueftrisib.Charant.ia 66 Chelidonia maior 29 Cucumer anguinus ibi. Ferdecauallo Cannabis 110 Chelidonia minor ibi. Cucumer afininus 319 Feria Candela regis Cucumer marinus 509 Ferran'a ibid. Chelidonia paluftre Candelaria Cordi 30 Cucumer Turcicus ibi. Ferraria minor 384 Canicularis
Camculata
Capillusverteris
ibid.
351

5$

77
ibid.

681

J
41.

uj
51

Cherua
Cheruilla

302 Cucumuscitrulli 523 Cucurbita

ibid. Cufcuta

510 Ficaria
512 Filago

29.41

n
34
(8
69)

Cappa monachi
Caprifoliunf
'

357 Chocortii
Citrullus 335
119

502 Cupulx glandium 650 Ficaftrum

Cardiaca Cardobenecliaus 458 Cicerbitae Cardopatium 45 Cicoreadomeftica586

Cicer

409 Cyatnus 487 Cyclamen

341 Filipendula 404 Filius ante patrem

180

Filil aquatica

34S

Cymmum

Carduus Carduus bcnedictus

afininus

460

Cicoreafylueftrisibid. CynoglofU

236 FiordeCriftallo 10 Fiftici

ibid.

io< 641

Cicutaria

554 cynogloffum

Cimoli 4S 8 Carduus fullon 449 Citocacium Carduus Maria: 451 Cilonium Carduus (lellatus 447 Citrones

672 Cyperus
515

Flammula 295 Flos Adonis

Flos Amellu

351.364
168.363

Cypreffus

69

30
1JJ

6,8
6li 510

|-Adiui

L'Daucus

643 Flos amoris 146.521 Flos ChryflalS

iocT

Carlma 416. 457- 57' Carlinafylueftris 457 Cochlearu

Ciwullum

543 Daucus Creticus 246 Floscuculi DenscabaUinu 38* Flos Cftantinopolita 107 '

NNN/

INDEX.
nus
141

Gmi dragagathi 467

leieminum,

575
ibid. ibid.

Hos Cyanus
Flos equeftris

145

148
158

Gummi vlrai JJArmala

"Halmiridia

655 lofmetium
226 Iofme 278 Ireos
lringus
Iris

tuf Lupha

27I

275

Floslndianus
FlosS.Iacobi
Flos regius Flostinctorius
Fceniculus

64 Harmei

1:4. 2:6. 585

Lunaria 73* l2 4 171 Lunaria maler 98.345 124 446 Lunaria minor
171

352 148 Hedera 5.581 Helteborusalbus 295 FcenGrac 419.421 HeHeborus niger 299 251

Florentina

Iris

ibid.

Lupinus Lupulus

4' 1

Fceniculus porcinusfo.

198.209
Fraxinella

292

FrumentfiAfiatic59<S

FrumentTurcicj46

Fugademonum
Fumus terrs
Funis arborum

59
zj

j;7

GAlbanum
Galega
Gallitricum

zS;

174 Luteumheiba 638 17 JyJAcis Hepataria 464 Iuaartetica Hcpatica5597.j55.464 Iuamulcata24.27.464 '''MacropiDer 55 20O 651 Maiorana Hcpaticaalba 457 luiube 106 Malainlana Hepaticaaquatica 97 ^Ali 374 501 645 Malua Hepatica palullris ibi. ^^Karobe 155 Malua Theophrafti 504 Hcrba Sarracenica 268 Keyri ibid 667 Maluauifcura Herba benedict! 289 K:tran Herba S.Barbari 544 I Aclerones 487 Mandragora 575 209 Heroacancri 495 Marinclla 57 ^Lactuca Herba dauellata 4^7 Marmorella 53 155 Lactutellae
Irislllyrica

345 3

419 Herba fortis 217 Herba fullonum

12:

127
141

Lagnmo
L.naria

676 Marum
ito

200.201.20}

Gariophjllata

Garipoc GelaCo Gcnefta

Geneltclla

2j9 Lancea Chrift. Herba Gerardi 674.676 Herba Hunganca 505 Lanccola

82 Herbagiulia

214 Lanceolata

57* HerbaS.lacobi 63.64 Lapacium 141 Laparium acutum ibid. Maix 58: Herba lunaria
81
i>i
213

Marragon 177.179 125 Materhlon 99 iS 84 Materheibarum ibid. Mater fylua 33S 462 Mater violarura '

680
i3

Geneftra 578 Herba impia GenelttaHifpanica58o Herba Margarita 289 Herba D. Mariae Genicularis
Genifta Gcnifta humilis Geniltafpinofa
Gentftella

Lapadanum
Lappa inuerfa Lappa niator Lappa minor
_

574 Matri;aria

*>7 14 Matrifauia ibid. Medicina familie 677

ibid.

578 Hcrba
581

paralyfis
l'aris

112

Melampyrum

147
55

Herba

364 Larga
i>2 Laflulata

677 Mclanopiper
214 Melica 228 Melega

582 HerbaS.Petri
ibid.

Genirtalylucltrisibid.

Genttana

282

Geranium fupinum 44 Githago 144 Glandes rerreftres 42

Glaudiola 13 Leucopiper Gladiolusfylueflrisi76 513 Lcuiiticum 678 Hermodatttlus Gluten alborin 665 Hepaton Meiiie 214 Lihum Granaluniperi Granatumpomum6i6 Hippia vtraq; 49 Lilium conuillium

Herba pinula 584 Herba Koberti 45 Hcrba Simeonis 505 Herba ftella: 82 Herba ftellaris 464 Herba Tnnitatis 55.155 Herba tunica 140.294 Herba venti jj

Laueddula vtraq;
Laurcola
Lcnticula aquas

398.425 39
ibid.

14 Melegua
97 Meltlotus
417 Mehfla 127 Mtlklolium

425.427

Lenticula

5
>5*

Leontopodion Lcpons cuminum 450 Melo Leuramhemuui 166 Melolpinus

55'

JIO

376
29$ 37 1 210

Memirem

254 Memitha 177 Menta

Granumyinde
Graflula

678 Htres
75 Htrculus
lolt.

459 Menta aquatica ibid: 214 82 Lilium interipinas 555 MentaGraeca 2ix 15 Menta Romana 228 Limones
271

Gratia dei
45.521.587 Groflularia

Hirundinaria

Hilpanach 594 Htlpanicum olus ibid. Linguaauis Groflularia rubra 595 Hyacinthi genera 181 Linguabouis Linguacanis Groiiilaria tranfmarina Hypericum Jj HypoquiltidoJ 574 Lingua cerum ibid. J9j Lingua pagana GrofTula: 594 Hyifopus Lingua pallerina 13.5 Groflulx rubrac J96 lAcea
Groflule, tralmarinx ib.

Lmana 479 Lioum

7) Menta Sarracenica ibi. 65 Mercurialis 71

6;j

Meum
Meu

5* 8

8
10

2-85.528

Mezereon 348 Milium

589 Milium foler
6)3
123

3I5-3'*
395'3S>7

251
ibid.
'3'

Milium

folis

Ir 'laceanigra

99

Linguaterpentis

Gruinalts

Guadum

45 Iacobea 62 laron
598 Ialminum 265 Icfemin
Iccoraria

63 Liquiritia

600

Milleiolium Millemorbia

41
37 s

Gummi Arabicum
Gmi Armomac

275 Lolium rubrum 575 Longina ibid. Lubia

431 Momordica

349 Morabafsi 405 Morabati

123

576
ibid.

Gummi benzui

ibid.

464

Lucciola

Moracelfi

625

Mo-

INDEX.
Morella

Mortus diaboli

489
Morlusgalline^

578 Papauer commune ibi. 100. Papauer magnum ibid. Papauer nigrum ibid. 49 Papauer rubr 3^9. 371

Podagra ni Pollpodium
Polytrichon Porna amoris

rum 346 Rhapomici

34!
351

Rheu
Rheubarbarum

481 177 279

ibid.

575

Morfus

ranas

97 Paracoculi
625 Pariraria

Morus celfi Mughi

Multiradix

672 177

Paflulae

de

587
Paftinaca

Pomum amoris ibid. 47 Pomum aureum ibid. corintho Pomum granatum 616 Pomum Hierofolymi37 6
511

Mumia
Myrtilli

667

tanum

Ribcs Ribcs nigrum Ribes rubrum Ribefum 37 Robertiana

595
59<S

ibid,

595

45
141 142 501

585.587.599 Paftoria burfa

74 Pomum mirabile
301

ibid.
ibi.

RoiaGrxca

Myrts
MyrtusBrabantica

587 Pentadaftylon
ib.

Pomum fpinofum

Perapaftoris

74 Porrum
124 Portulaca
ibid. Potentilla

Rofa mariana 558 Rofa vltramarina

XjApellus

^Napium
Na pus

214.220 Roflrum'ciconix 45 636 Prafsiumfastidum 221 Ronrumporcin 491 Nardus ruftica 122.271 Perlaro_ 112.152 Rorella 271 Premula veris 355 615 Perpen" Naranzas 427 Nafturtiumaquatkum pentaphyllum genera Premula veris minor Rouiglione
59 Prafsium

367 Perfoliata 48; Perfoliatum 3S7 Perforata

497 Rofmarinus 78 Rosfolis

21
35

545

76
542 Pcrficaria 477 Pcriicum
212
f520
31

ibid.

Nafturtium Negrecaules
Nepira

550 Prunella

121

Kuberta 45 Rubiatinflorum 41
419

Pallium

94 Ruthacapraria
Rutha
Rufcus

peruinca

Nenuphar
Nenupharcitrinuni
Nigella

162 Pesanferinus
ib.

472
556

Pcs afininus

259
156

Pescoiumbx
Pescorui
-

45
87.3150

Nigcllaitrum
Nolafylueftris

144 Pcscornicis 72 Pcslconis

pleudomelanthi 144 Pulegium 197. 198 Pulmonalis "4 pulmonaria 114355 Fulfatilla 299.360

224
587 39S

CAggina
^Salicaria
Salicornia
Sal aikali

69
106
ibid.

Noli

me

tangere

360 Pylocarata 127 Pyrethrum

36 Pyrola

45

Nuces cypreisi Nuces pineaa Nummularia

669 Pesleopardi
673 Pesleporis 73 Peslupi
638 Pesvituli
ibid.

291 Saliirora 122 Saluia agreHis

Q-.
84

Saluiamaior

"7 u6
"i
ibid.

j5 /"Wercula minor 241 Saluia minor 275 ^-iQuinquefoli 76 Saluianobilis

Nux
Nuxmofchata

Petrafindula

247 Quinquencruia

Saluia

Roman

"4
5
39

641 Petrolelinum 524. fsr Nux veficaria 140 Petrofelinum Macedo* Cellus 527 nicum Ocelluscerui 523

D iv

Saluia vlualis

Apageneftra:

57S Salufandria

Raparubra

Ocimum
turn

gariophilla-

Peucedanum
Philipendula

257 Rapccaulis
38

J*4 474 Sambucus 477 Sabucus aquatica 64

206

Oculusbouis 1S6.1B9 Phyteuma 3<S8 Pigamum Oleander

Raphanus minor 17 Sabucuscerainus 324 huroilis 325 284 Raphan'fylue(lris548 Sambucus

Opium Opoponacum
Opulus

S<*9

Pilofellamaior

40 Rapiens vitam 80 Rapillrum

ibid.

tij

Sabucus paluftris

6*"4

fylueltril 538 Sabucus

314
I2X

160 Pilofella minor

Rapontium
Rapumgenifta:

516

Sanamunda

664

Pimpinella

205 Pinaftellum OriganumHifpanicum Pionia

Origanum
ibid.

Ofmunda Ofmundi
Oflentium
Oltritium

piperaquaticum 549 345 piperCalecuthium 551

412 piper Hifpanum ibid.
259 Plpentis

578 Sanflilacobiflos 4 56J 516 Sandaraca 257 Rapunculum draconis 48 287 Rapunculmaius ibi. Sanguis nfj Rapunculum paruum Sanguiforba

ibid.

Sanicula

ibid.

Raued Raued turcicuns

Rauet

79 Santolina
ibid.

28

548 Rauedfceni
552

Saponaria 141,143.284

Ollrutium

pAlalia PalmaChnfti
192.302

Leucopiper ibid. Macropiper 280 Melanopiper

ibid.
tol.

ibid. Sarcocolla
ibid. Sarratula ibid.

a5

ibid.

24
194

ibid. Rauetfceni

Saturegia

Piracitonia
Pifareli

618 Reginaprati

40 7+

Satyrioncsi89

&inde
(568
ibid.

407 Remora aratri

675 Refinaarida 84 Rcfinapini
127 Reftabouis

583 Sauimera

Sauina

Pampinula
Paniscuculi Panis porcinus

12 Pixnaualis

430 Plantago 280 Plantaleonis

309 Pneumonanlhe

ibid. Saxifraga
583 Saxifraga alba monacho Saxifraga aurea

248 14?
ibid.

Papauer album

154 Rhabarbar

NNN

ij

Sixi<

INDEX.
Saxifrags albae

femen Solatrum
Solatrum mortale

378 Tanacetum
581

17 Vinca peruinca

51 33

246
Saxitragilutea

417

Solbaftrella

Saxifraga robe

36 Soldanella

Tanacetum mams ibi. Viola 126 Tanacetum minus ibi. Viola paluflris 338.356 Tanacetum fvlueftre Violaria
85

97
33

1*1 248 Solidago Saxifragia maior Saxifragia minor ibid. Solidago Satracenica Scabiod gentra 99 K>7 Scammonca 340 Sophia $98 486 Sorgi Scariola

Tapfusbarbatus Taraxacon Trebinthina Trebinthina Vencta Vifnaga

Viperina 110 Virga aurea 487 Virga paftoris 677 Vifcus quercinus
Vitalba

9
128

419
Il
53*
33'

Scarlea

Scatum Scatum cellus

cceli

7 Sorgo 3 Spanachea
ibid. Sparta parilla 92 Spatula fcetida

ibid.

676
Tefticulus hirci

479

189 Vitealis

'1

338

Sceuola
Scirpus

3J9 175 Tefticulus vulpis ibid. Vimaria

Ttfticulis leporis ibid. Viticella

3*7

40
19
159

Scolopendria

176 Speragus 348

Spelta

389 Tetrahil
535 Tctrahit

Vmbilicus Veneris 36
ibid,

Vngula caballina

Scordium
Scrophularia

p.464 lei Spergula 1 Spergula odorata 464

X Thymus

hus

674.675 ^nirolium
195.204 Volubilis
81 Volubilis maior

337
ibid.

Scorodonia

"7

SpicaCeltica
Spicata

}5 Tincaria

Scrophularia maior ib Scrophularia minor 29 Spica 630 Spicanardi Sebaft ibid. Spinachea Sebeften
Segala

97 Tota bona
128 Tomentitia ibid. Tormentilla

484
77

Volubilis minor

ibid.

S1.82 Volubilis acuta

359
337.

Volubilis media
3*8

479 Tragopyrurn
ibid. Trali

440

Sena Serapinum
Serbin
Serpentaria

$95 mollis 32* S*pina 262 Squilla

Spinacheum olus

*95 Volubilis pungens 539

490

667 Squinantum
9.73-*73
Staphifagri
Stataria
.

439

ibid. Vrinalis Trafci Vfnea 562 Trifolium acetofum Vftilago 43

7$
35$

402.444
594
164.378

318 Trifolium bitumino

a.57

Vuacrifpa

Serpentaria maior 273

Serpillum
Septifoliutn

197
*57

Serratula
Seruilla

*4
5*3

Serulum
Seutlomalache

ibid.

479

4*9 Vualupina 276 Trifolium humile 430 Vua verfa Stramonia 87.127 Trifolium odoratum Vu vulpis Stellaria Vulgago 4*3'4*4' Sticados Arabicum 229 81 Trixago paluftri sol Vuluari Sticados citrinum 311 Vuularia 229 Turbith Mefue Sticas Arabica X 81 Turbith Serap. ibid. Sticascitrina

fum

$4
37 7

41*
J54-589

Sida
Sicelica

474

Stoecascitrina

ibid.

Typha aquatica

440

Xylocarafla

646
9$ 171
i8$

ibid. Stcecados citrinum ibi.

5*i Struthion

Sicha Sigillum beataj Maria: Succifa

Sumach Sigillum SalomoniS94 244 Superba Siler montanum

Sinapis

3*9

Sucbaha

Sinapium Sinapi Perficum

Solanura mortale

"5 "'Zambach 573 359 104 Zarfaparella fylueflre Vermicularis Symphytum 537 Zinziber caninum 55t * 26 Veronicafcemina t..G*nj}(>aJ 114 ibid.

289 Yfopus 100 Valeriana domeftica Yreos Z ibidem 456 604 Valeriana hortfil ibi. *7 Ahafaran
141 Valeriana

>4 Verbena

138

ul&JxT- *fJ*Vernix
590.670 Vifloriola

Zizania

381 Tamarifcus

Zuccomarin

401 509

NI

S.

2He<ft'ftet:t><mbett 35iab<mtfd>ett
fcfycn natmcn cribe

tnbc tteberlmit

toenaemtn van allen ctuybcn enfce

<$liijgurtci
t

gljc rooflen Oir in brfcn (i'ritp&t nbocth fccftfjuiKn

cnDr
# #

fiarn.

Of
Zl

#
#

* 3 u *' fal* ttMl<t&rfoo| eeuw.. Ion wontd 3cl<wi(Wi(.umttt9 ta>lif.<oa&am 3tfs tccdvMi'.fargcriiK
!35'* l> cmttKttI - ' ,,rt ', !
' |

iWffrfWiWIW
(* te* (Ealaimitram d.alfe mtcfc

xtf.
ttxtf.
.

dxf.

ttCKdiittf.

# 2fralttun

trifaram .cdt.t(d;ut

Ztta

<ccK..utrom
tti6..U(rontN>iiftai

tdHt>f.oa6oonfrijri^cdroiy.!lfi>t>ott fdjrioffaffiffiljow <red.-ocimip. di.lVit.S'amdca if0(xailtcfoi,

teai.%0
.rof.
'

<,,.

.
twcxxtf.

/2fdt>c|icif

ccccio>|..iKri!mmitmt(f(it"
>pi6.,n>d.f(fcii6iuin'0en

ttl6.<ottKpt

tccMSamcUiK
;. CamM.
nipt

#roo6tad|icn
fwcrte2fdbcftHl

Mhf<8MriM
IM6..odfni tad.. fm

rixlifi.dxMf.

mannowWauwCamillt
,

cxf,

,-.

.2Cppdmtp
2t(tWopio affcWtlcn

driiii.*/^* tdaer

Iw.jcdOToomfduttaitiUte/fci'

cxitf.'V^^'fi"*
dxif..
'

fti|..octtatemtpttt>ilfffn

*&.

Woomfdit familie tH6. alfmt ppd etxiW. eeaIW..roo6c iSomltle ocmm dtwf. HllToWU'mamtt.tttcdw' reant.Pmcf(n6t (lamme dcf. t .'oommolle affo6leniff<ti IW6 atfcm munten IM6. cniiMiriKt 4mll(e rfm.o.nm ccrnwtf.el!>n 5?atrem jMaancu IW6..nmte 9voom(*t SamilK iH6..0toote.otim ammeeafta teeteeli|.sr.otelfein

M.

asrtmonie

((..afiliemtt

r3roro
Belt&I'Ut'ii

witsdtarowi

(C(cd|.e6dafuettm d.stotic35afiIltum eeeerfn-..tit6c a|t(itum

c(dt|..e6e(ae.8Utpfeii edte..etcffdjttpm

(cot.p(et6eoonfcne eeoM. elxim. ioi6.roomfeoonK* eeeeV.JaneterMofmeii

eteexef.

/tttZmpn

tenitf.aiti|itmenipt IW6.. (roette ooncn (W6.# eeedxxxwo. tt.t6..n>il6eooitm ecetexdlf. iK6.^appet#/*iin..2tcufef)eocit

'Shhw
.ataiitnwtel

x!..f2ttaie

M<| arteitntWdu
Itilifa.<ma

M**
ecedW.

drif*UU <nlin<i iaifSe Iwtotm #'ast^b7/-edxxxlW.'duptfIf)fn%rrmdti .UauotttMocm!

fdrot>.'ee.eit dauwen dVf.ojf(rc.i .otttMoemtn nff. eteelu.BBMt;

M.
eeteexxtf tdotf.

.wE.

^.tetwoTtel ;rapnmamieKdrrii|.'e,.
airapnilfrm ,?.. .xoomfdieaifmc

Jf"

icWI.

ceedtiif.

(ocmPnomlnttno*<rtl>amtte

tem.'

Pd

a(|>wlI6<nrott(,niW.

fW6.oo6eeet
t&,6.. witte
6(6.

taWMoMd otertloemm W^ eedrt .

tl.f.efelotetMoeme-

**. *$*$* f"tiUom

eetex*xtf.

..CSooiitrdjtajm

*I6>

t*eXe
-

"SS

cexxx. ceeedt*watetotert(oemf.eWi#eaianai. witte ..Noemen Il.i6/atteftn8 ctetwxxxHtf. ,d..f, tt>i.eetetflip.<mi .2trtc.ft(!t'Xlfm

eet

<H6. tooteXotetoIotme'tM./aflantm

IW.

en

SZiarl :5SI
ietna<!ie

..wcmen

teteeta ..atteneropi

ftxlf.

'.2mtf.en

u^tocnfeert
ted.,,lepn (Touwden

*.

:*S*^ ^^ .S

rtM*"

M.

5Sffi2S5i
4 airtojtn

ttttJaSS?
"t'"i'?^2
l

Wo.,W'<P<P<*
ifc|6.lHwwoiii

d^enwudcpn *<
tcaili-ff6i

.pawairtwi
.(BiMffinon

"'l'Ef'erS,

,S?Si

M6^itnl>epM rfdtavswndfe

t..i<am mfwtttt term

ttie,

.ntpU

S-^

S
^j^

tMS'-H"""
f.lf

cd.,il6 t ffiwcp<

(6,6.

/4ppd66.m
rppdoi

g-'SSLSl
#

upbtn
i

tcnxxxvciff6

nadxxtaf.

Sinste * otant ppd* accaiutf.

aw3rf''P , m<u"" fOT

"
..

jj

, /"

(I 6 (n .6*6

jtouUcn
dappn toofm

.
dxx.

((,

mi6hi

tM.

AV

-'-j,

"r

tja i?

*)"*

,(5lH.KlaucK..

.panctavm

^}"^I'r^tl6'STOrf< oem cc,WC1

S^3Sf

ai.f..m.fcMrutotm

<>.

SS.1SSSrS<imwtcl b-WomnWe CnmMn .

onrein.

V*j

vrrlH ktimide (tct

<.bli-fJH>m

SU
#

oncomracrat

T tml^4^9mM>mt*^*^fm^ S
aiiii"OO.Smnmooom
*|?-'f

o.,

Snoten

"< aal.

"

2Z2S1

'

>t m*%s$ '**^S^Si'

'. ,

ssr JSKSgr

~1 r Sssr
tt*

i
>(."

ImiM<>o(*m .CtopcnSort ?alf*m(aport ,6fc, 6ober6ert cta-cierr.oo6ctSm /tafcbcP.

W JW.?

*? ffi*H 6

? J

'^ ei)cptcll fc^crt

!^ Ti*
aoxUfiecn .-type

.Wnoffita. , Apn moffelen

*' IH6.

rfwmcSrahbtfim (M6*M>nfm

$5*3
. ffrccfiaupt
, tfcpi

iiuM^nappa

**;jS * h-H-t toot bote.6lom.en *

jx[j ..emn>Krt

gSS*
&

"'"%*'

>

iiM

ttaW,.<

*g

aeW*

***

ffifcK tt.|** $>*

(cateorM (out^

'

XdcvUntftn namen tnbe toenamen.

OtitMotmen
.(Souioe
Btef.(tot:*entto6(tti[fn

._

ttexlf<.,3oft|!^

Woont c$i>ti*tM<nttxmm<lm4i}f#

ti/f3trantf>tmumll(IWti|Oofint

(iTiieCouwe
.

J-*R*mte
xxi. #ertrf
ttlft. gfjerftfocr

tteeeelW.iCSojmenttm

uA$Sl.i8atbawi$lm iWC. f aiictf

ttaK$$f- toom

Ibi6.
tehtif.

erootcQSouwe -^

cctxxxwtf.O'mnoen
eceetelt)'.

tcttcri.

.JmtrneiinXIeraiitw {rtrrlwf. tM ntn feeeeelxxW.a!f , etraiMtt appel atoif.^cfl $rtf.Mlcn dfsm/ eeeeeelnWIt. ereeeetar.'Sannen mtpt tcceexjcf. ,gv<i #mMtticl)tifl *#(t**tttnM cecte($$$iiS./:eelieii vaneen Me tliqj. <fertieton aii<ifj .tlirtnovanSauiarieii fficBWfjtrfi ~u>- tm.' ttntW. ajreirolfT e?*. rfJW. ttx.ttren fatt ,fnopgra9 $?$!. fjmemtpt dnfc (tni.-Womv'i'tfim l|./eefrferupt ioio. Dcrtt)op ,tt6tj5M5 c(pl., [cmi txIx./Xcpttn g cteexu..f)trtfe[jepan , tiarari^sn. fxxxpn.'Semp mannfrenennnif?,rootec.en $c.l)et[ en mfaista
. ouroojte!
!

,*>

W eetptf.wemtf,ertfon
::eee

''S*

#.

Statie,

rf

ttartVt

t?,!>|.,elepnef>mftoaf)e
tiil|. #

IWM

ftn

I>*r..iltt>tgt Hen

fij.

..&mfon s f,e xxf.cIM|*<rft'r

5toottf)ttiftons!)C
:

we$J.. SJtbti ll>."=spaeet)e.Rer|cIaer ft**OK

*;*

.nrlffttom

,Lotnappel ,m>[bmmtto

IWt>.Serfm tee!xx..|?(en (.treffen* cxlWff.#pao.fd!<Str(oi x[if.#tfcuivm cxxpiif.. fntn>ojte!e

gtpetampt

W>. < **
e

W
t

tl>&..
elf.

totem,,'
eeee.mi.

l..|.(l|.

iiumtS2fn.H5tmMtf,|trttl,it.otdt

i Ktolmewifffr Hf.,Ut6 Z ,p(,an nuffen ib. ( i.m*tf en

[)
t

ibio.<et)Te.

^..cM oiomipt

fc

tdc

., tonen JCe-ffe (fc^m. ttnctonpt

ioit..t;nen

t[xxi,..(t(.nmatetJCn(re^ArKa.trc l ,trtr 1 ,pt *

(( txrv..#n>attr .Kcrfle

!*

exxt>..i*e

f$t>.tee}'{

0.

?&tt&o.

JjS

Mum

eeterflmi. #.|tn feeeee>x.#foclasetl,oeheuet xxWf.wIntcrSerfrf x. i x..Sev|l oe.

Wen
t

M&

'ffisui

'*&* ftJSgfflU .:&

eeexxxp,.|oo!en

&W'lWf
"K

1"
;

T
te
;

Jg*g[

::Se

( n, l

e,teS^i:^;!toe ra

^ """U.

treet^-S (tMtMMMl*
fooien

Tj
*
<'""

Zr

eeelx.no

6 ftonse

xT.CntWipe

W6.Wui?.W

;S

Snm

ttxV4roo.erooo,

tooien

/" S

,*afot(fe?efedxxx t .WP n eceexxx. --<' wetten ...fcafe ceexe.x.,fpaoc>tc .anet an xt, ,*uerrtne
.^anitternpt ceee[xxx,x..2nnmnm

j.,a5 WJWnsetuero
rif

ZoJfa

frt

f*

^^i

teeedip. IWtvHefi oert M.. ba toet ' '** etteel^. #Scnte j ott

Xl*S^>ihtrnum (
C

.tlcpn^wietanpt etoot^awefttupt
,5>eptc

WJ-O*^ tb.^^ntoom

W ^'7

Tc.

tttt?MOI,omeort!rroot ,^i^l,otooefepn

*.
ft.

""S^^ m
'

idepn^epbt
#jbepSeit
etttpt

eeecexcti.Oejttttcfen ,t, cFt ,fcib -'" w6c

>

?^?XLm. t$
'SJ a
u9
c
f)

mftne oo

tamooet
.tnr ooet

ttttatt.

O.

eeel'><)i>f.>ti'i[toottt5rootetcteM

;j,e>6t6Ioeme elxxix.,@p<.tnfel)e

i nS ?, rf f;p3 ani on 8 ne ^enttttfen

J"'
r(<

Jw" wi

l^n,.l< o.rt Ie r '

^^^

*.

dt

,,

elxxxM

.<"?W"-_^

ttttWi*?c;foom tttccel^ni.

.elmmtpt ;*emioniti,

( ^"'-.

TB

S.cgtfet vateen 23tafcamf<$cn enfce

airmtcapfneii
tcrcxf.

l(deapinen

W?
' Vyiabelgta

moerende Safl ronde fierftwep ibid.'Currffrljcmefor. cecetix. toept -p ttffpii. CO?crenrlaei (xxi(.'fIa|nde7Tafeape iMd.9f>addenMoemtn
tccccx.* rafrmfe

OTtloenm

tt.
tifvi.
.

dxxxill/.#COTmrlatImiiitnf.llitli^natmon0l)fff(ii6cp5ii|.^f(iiHoemS 4>J>t>iif. Qftadelicnen tlif.9}?crairtodwilfrM Ibid. Oautlttupt 4>5QJof.jaiepe c^cciif, 'WattmCOTadewmentcexf./wildemfrtnriael (bid., tweede '3 anelerapt wfd.3Salioreri ectc$#p.

0TOPttCO?adeeam

diMBJtetmi
iNd.
cOc.tcrtcTi

*amme 5J?ade(fatn

Witte CWadelinen idld.CCWIie ' Wtaetr)drn flm xxxf.fsreotmiltmtpt

tdxxxf. RBater nancfcrapt fbld.r^almboom t$Ini). cxmf. '."'losclblotintii cc4'liif. tecxeMSIepte te#if.(ttrende paftn
ttexlfx.r'ytettlcit
t$i>if.

etec4>.

tcccel${n>t>llf.
edllf.

OSarocrnpt

txxInj.fOTmtfpfer

eeedx/.idoodeCfrteKTi

(fif.*5>anatia

'tlepnCOTaentrBpt i&id.COtp,ttr;na teeccxtix. toont Tletclen it>iO.<nitroo;ttn ttejrotlf. BKaarelepnt te.OTIfrpewO0mftC(fxxBI|.0roote'?eteleii c$WM]wpecu[lere'eefilMtit>$>t>. tO?a(cr It.id.ir)eete9ettltn cwe(xxf.<9)?ifpe!en ir.id.papcnerapt eeee$tf.' SKafroafe widjOtopmfajttctelen itod.>apcnt>ont mxx.ipottirtfpdm ereteel$>af. EOZatrneaie xlt|.VTi icficntpt tbfd. moeder trapt ee$et>|.papp,!ifpedesttec$>f>$>ij |Bncfende OJahttttiit ctatcxxD.twllit wit Ttcfe. ptWr,# fcortpe tWoerteflot tteeewn;. xxf. i&id.<ltnicferupt cjc.t(iEn)).|>aritarit CD?oer6efier'Oom jjlrij.

fwmcOTalrtteaie t&f5.#OT?ofp ttcexxx&i(.7tefwo,ttel w>d.9>arti|eren l$ip. SOJalnwt tcciMwerieOftefwo,!. ttcrt^.^aftiitafen cteeeifOTIoUen trapt tteeep^if. Clepn wilde BTalaieibt.fS!J?ondtl>oaj ttaetti.V Ctfvif. ^aria) dipfpj. tetcin.witte Jiiefwoj. / grooteartalawe wld.W?oo,trem> ee$rW.0rootpafie& toto.* f Wcnetfa) OTaro. twect>(. S0oo,ten (eeexxit.3cl iPt^i*.* water patio) Ibtb.' ibift. iBil*anCama|co tejpl. wfltpatto) f Witte CDJotawe rrcedilM tamme moo,ten ibid. SOamicHfmrpt (xxxwim<>wnt eetttxxn.ioi)ime;rfisel te{>l>tip.>atlentie wis. ifoo. peetf groot OTitterspt eeexrtx.mofcort Woe.eeetttxxxix. wilde 97igel <tctl$$B. SOZVincop ccetxix.mofd> ndt>.f5Mm $$fii(.mi>^iiwy>rt iMt>. > EOianfyrajwa tcdxxii|.tjeemofc&, fedt>|.9 iWenrmifeateit iWMgctii 5>tt iWd. #5D?anS?ajo*amaiK. loUmoftactt tccxxxt>if.#f>ffr3fIott widrfpeen cceej>$> i.t$$f. Oanbjajow wfifK (Wwdoeren moflam eecxl|froodtr;a|'ci7or.reteeej>l.r geel Peen u>id. QRanfooitcit tcIxxfJratocmo/tae.eeeetxxxr^ManimeljofeiCVtoten wio.fpeerdooit eetc^yif.
r

OTatrrtratf e tt

ecccrtli

*wt(6cif|tat

Kargen djef/ctl

OTarfettee

txe.motteii trapt r!iMimter

iUS. fjrouc aJTanoItp"' """ iCMttmct IW.'fchanhrtooiii jriif. ^rJottraptisdpcii iM. /Wtte fjroue CTartolcpitt#jmaof tti6.tClii(icoitt cc(i^fui|>pccttfilaaum cflctf. tbii>. OTujt/'fr.- crcdxWM ic DHlfbCoin i*i.t cq.
1*16.
,

larioicpne rc.criif.srlcpnmBcr /nstic(9 OJIarioIe tdi|. stook

mwt

t(>id.peerm ibid. txf.jplmptr SToten (cccitQti.ifimbkl tmlfpvtf. fBJ-'V'^rX ^nerfbeee* ffir.arptaltn trapt taf. xlix.'JSi' fernotert pccrlcn trapt manncfm

iejd.wildel)a|ef'.Joten

${> J>8;:

>

##
i

-** -?/ CWa/rtoom

S0?a(!6u>miM

xxt>if^KuricrxcapKccdxWr.C(i|um
<5SJ?nntc

((x.ccxtf./OImcnocem
lti.Cn6trr;aue

<W.<^t pferr iclfli)( td|.|)wfdaaw fflp

cac[xnif.asalfrmmiintt
xWi|.etBprmtmec

COa(!ix6oom((lxxx./to) manie
EOZatet i aKaterfitoM

xx.n>ooemaMc
c<teIxf.0{oorofd)emBmt

SKee aVeeerappm

isiMndtmante

at$1>$>ttf.tlpnftmt *. ce$a.v(r[ cp np(m (j xrofcitcfepdiia , J,^^ x.ffcnfer trouwen freoflroo 'rootcpcertflccrt Hit. iaio. t$wii. /SpfnirfWoe e OMWMHa jtiMC;n|woBeB mantel / fcomtcf erap *.

texij.

tip^tirf.

,.

[*f.

QJieeK(l(ocmeit cxd|.rooc)ewatermun Kilte 0)eec(lIoemcn!K. witte water munte

x^fcn|ctWBWmmeIef#
ii>io.#

*5>enfeen

trapt

tjif>eper

CO?ecwo?tcI

c< TramJTi

<.

ax(pf.ar?upfemet(ieertren
tdix.
teeexx.

SKecfterwo;tel

#t>nferwoim>eitfpintl>it.#yepetetap eeetantat.' Cnrerituwtn|i(S()el /?>epersan'3n6ieneeced(.

OJtepWotmedlx.tIxxx(.#l9?ttpf6oj?tcdxxxW. eittt. #%teet5>epeen "Jnoicn HanWepWoetnelxxxi.tartBpfooiiot (|.ISt(icerenfpmcrBp # Mb. SKelefempt xtorrfWfapfelieertffslxxxtitf,* c*tt|. /ffilie)tpet ttf. SCostientroofl Wtf* (anct tomt <ut 3tittm' t ro?eletwcpe tccetxxxK(.# -gearn,

t SOIette

ejm-?doe

teedxx./eWttfa i6. -

cccext.<Co6(ientroo|tfjtae

wip.
dlff.

5t

.!

ee**j>iii|.

Ciepnftinrtmot 5J(tKieatare)tfB)ace cedxxii(.<5popaii teeBfr ntt,x ' OaaBetoirp faxx.CAant fjiij.efji. water ?)epet tte(la iS-: 'j^ #/amineOT?<Ioj Bictm-t <(epn nageier;* wi6.dim Can (lft.#wft53tpre eed5* ' iwd. 5arn(}eii < touemclot ttxxxrt.grootCiMnl tt>if>.pepoenen weetij. xxii(^0Tar6n roedtfle (txxxix.Cji0anam eiif.u>ece?>epo(eii itit. ,VfUUiMt ccxxpir.grtarciusfat ftit.ewttt fotiaamun ic>.,tjroi)te>cpoenett wid r Bpt;*)emeHiIote wid.t j7afeape carxxiij,.Cflinton0*wfd. *|^ ronde ^epcaim CfcimipitOJteaUote t0u)..Jnlma*m6eTio|eape tfepne fcf|tmon0t)t (oio. i5Perfen (tutcf^. t ^taliaiiiftSemeUaote >(.. ( ed$^if. Clia'ucep bf.| fyaftntoom .5vcouii*emeHifete (MO..gwsKiw|cvcKt(Wi*lijeCfwttofep wid^ unt ^ erfe li..d.

/maeriepec ctfp.,fwm peper

'

f~

"

m.

ZcUtlmt fcfccii atHm tnbe toenamen

H>icgt<p<tfir\
#9>evftet'cfnpt

teexp|.>b(ieet 3alpn;oneStgI;d.?p[tter trapt tc(cri.elepn<}iapon(eten IbiM ibidem langden evupt

tt*.#W|eetn

ri
,

JHfiilmtiiiwiti

rtt,groote TXaponeeien

ibid.'maiealomone30beleif(jen
.

trecejierlif.

#5C>ctcrfi(ie

ttttfittitiJ.fUtefcit

tttexlil.

Ibidem

eercecpyy.

# foeiricpn'PcterfcIic

ibidj geel Tintelen I jpetevfelie Pan OTaced roode atclcn nitn eceecKtn. ivittc 9{atden
ipid.#9atcli'et

ibid.#alico,inia
ibid..

eM*61eljendo;eii eaeayp}'.

anird

cxxsi.e liietdblpcincn

(fin

ibid.gtoot aniftl

cxxi|. riepn e-ttKtrfblccmf ibid;

Ifctccmdfpeterfclie
jbtilfyoM

ttteeefii|.#9iaucntoet
,

tcteeelp.'Samojie fxxxpifi'elepnanto,iic
xl., groot anto.tit

tdxxpii.. cnrtel liiettlblotme' ibid. ilid.Mvelriercndc (netelbloe?

ibid.

jttmbooirl teeeeetaiMCScpnctte tl id.#.'?iepn Pflcr 3)imappd tnildc >Piin6oom ibid. epn wflgl;en
/ jgilofcllc

men

ibid.

xpi(.@apgrupn
tclxxix.ateoeo(ia

tct(cex(x.niiiiliRtelMocmJ ibtd.
tceeeeilif.

ccececiK arajiine, cViipt tdxpn>#0Hi<itfe

(K.Otl;a['atbave

rdx.m'nr rejttl
exriiltitSmitmum
tctelxpiiti'fmottt

l>4>f Pt.
tceeeflttupj.

^Pfmpmdle depn
""implncllc groot

tXPf.#.COa(f(l)crl)ab<trbare

ibio..9H;agt>jttU iocnblocmcn telxxxPif. v()amnti tncWf.Soui lbid.-CXfKpnbtoemfn lxxxf..tmp(rault iocritn mannefen ibid.WI>cpnbe|ten tteeecnj.tdel|aic (oenen ti|ffen
edipif.<J{i)epiibcftendo,ten
t((teelpiijjrrmtreirui>t

xl.taturepe elxxxix.auclpoom

pan gl;dafcn

cvf.

# piflofogf / 1 (platanus
;

ibid.grootc

aule

CCXD J 6o(ft(Klt (ItfJipP. fbid.*@pifem>o,itd eelpil. Ibid.#fpnur fetttte djyyitti. cexvt jone toet de Pader l$n>.
ibib.*fondaiiTO
cexi'.
f(eltf.

lxxxf.grou(auit

_p lompen

plompen < vitte plompe

, geel

diei|.t6oer fpo?! cxlpf.dxpii|.oo>fene (Saui( il'iS. t.imcrtboet fpoJen cxlpct|,tilde Sauic

ibt6.#n>i:6e ttboer fpo,ten
(tl. tiet
il'it>.#

fomtewenfct

lolf.

attfeboom
i^cabiofe

tcxpijjtlepn fomterpeiidt Ibid. fetffxeri|.Sp,ibtn cectett'V'.

Spiujmftn.
#!pi;<eni

ettexlii

xcix.#ojbnibp5cccc(yP4>ilil.
iW6.foivface
cetycriif.

ttttif-riet
t riilf. tiet

gras

tec(xli|,<el)ap8 featioft

ffpolemcnfd

tjpolcmoninm
poliimt

cceexlM tltpn eobiof ibtd.Qiainmpnia il'id. net fan pacngien ib.catlepe cix.#nprtcrriet

pan ^noitn

ibid.#paeiifa;t 'jieneitdren
rctx.#
d$>#|>i|.

,< $>o!cpt
/HJildcPotept # iollotW

aam

jttritietfendetict
texil.

lbit>.d)aps tonglje

tcftiMelepnpcentinipt $>J>p. Vii|aToot fpecnempt e?.

matten riet

c'ecxxxix.eetlmgljc
tt(Ctdxxiii|.eo,tft

riy4>$t>#lptctetupt

(dffjp.
ttipfitf*

ttetjxx.rftnfef)en
teeeexx(.ri!*

4>ootm
# tpopetere # f>opelier&pc>m # Jpowlepne

tetcee[p."Mob?ecr)te

f?w>ftrnvtttl txdii|.cotftbloemen etcrycuydtt xlp.<6eojH*entmpt maiuu^ (pinaffie trapt

tttxtKj. ten

ted^r/ij.

3f$fV>

lbid.n)ggP /e

lijyfpo/ttdblomtm d$i$titft

txlp.tojpiotnmipt Kliffen rclttefpoifelblotmen tfi6. tttfxtPil.trogglicMocmen .gtdfpwfdWoe.dJU.'Jii ,. . ccmcpn''o?"'!"" lUfc.iroofnt ecclxx.eetedxxi'.t Ibidem
0{oorofd^>o?<elep. iH64b.tpntpderpfen edxx|eb(flen iHd.ceutidae<t ibii>.<anedroofen tamme ?po;criepne ibid.cepcmpt til6e 5jpjeeiepntct(exdi|.i(nmn toofen
# aec >o^ttiepn<

(Ctee({t$){>fpptl(nf;otu

tmn'M
iep.
In.

citc^ruT. fp^ingetupt

l$$i|.ecd^.

nlft'jJiuMfpufgie
(V4'.i#iptir!c

ibto.jljontftpofen

tlxx.teccxfljtStna

poltclbepcn

dxxxp., nmfeaet toofen ceadxxf.@ene60ni

#5p;ouincl)ctoofm

te((ee^U|>ita[trupt

ctp^f ttf.

#5D;angn>ojtd

r
1

cedxxxii(.

roodc toofen
tttatxxlx. tiloc roofen

ibid.6entgroen tSf|.fMn6clctupt cl^$fH>. tbld. tbid*depnaento,tle cd$(>pif.<dcpnftanbdcrupt

ibid.lgtootc

wpmboom

entp?

ie

ibid.

grcot ftandelerupt

il'id.

iPit>.ln>lttcrooft!t 5Pjupmen _ 5>2pmfPa@amafef|lbl.oofen)P?tfl

ibio.l(ftnv^i''ai<tt|ili|.wrirltrff6e(tanW(cru.

tbi,

cxe..efdi

ttftmf.

ettmtvat

vto.

axxx..aoomfi*(t<nt Oiotapmcn v ie i
,fXofmartin

It?..gul6en fleenbjefcf eeyli$. ttex n .(ucn bladt xxp|.ettcn getiidtn trapt ee$.,geelfteenbjcecf ccce})$pi|.

#Attal(I(

et(tif.#toottm(ifocn'tttpt(xxx!.

(<$$.

.toot fleenbwd

wfoot.
(ttteytoif.

'Sueappdboomt(xPii|

,Sapp T .utnM

m*Mt %mmC
t

CPI|.

.igmaerfetupt

ewe.ittcn(Itcnp*cf ctjltf.

iSuepettot Aucrttrai

WW5

ttmuuebttm

tctdx^ilfom Ixii^Stndaw
K(| |

fm,^tcenen. P t dp^eteenropec

tedi.

ettewxpiiUtnptt

xxiii*S.3tntbonl6 trapt

>s Zmm6
_

mam

$If3ttenfatt

tt&
tuctfaitj.

.tefdbeHen
.terrecrapt

Otad

tC(xW.,tammeraptt

ttxxfitt.

teee|li|.

.kjttMW **2JteSSaa
.0P.nf*ftttt Mltt KaWtf
tW..ni.Hbrt.

txxx-.;

Snferapt
(

$i 5 .:@!tWbZ'n

'^ot

dx,I -'

. natte ftcetfrapm ^ifeSe-Hape..

fttttr

teeeenW. l$P.,euma* " tbi 0. ttttJ?-?. , -.f^.^aeobaciiipt iW^eurcfdlt ffij . sff ri <* ttexiiiM>rt " Otapen iW6. biKttuutf impact Smctti <<e *,oogtft*ap (ttxP-0paenfd,St l.f.^POmf*e utetd M. x *%!

S686
4^

(oemt

'

apen

AzZJ, "^g-^Sittll>WW-e*ip*furtM x ibt6..tlten aff '^ ^' ^Xaie"& dtfuttW

ib>6* 0a)ftaen

IW.

#Otapt)ami

tt(xtx^alomon3wel

*^SffiMWJ. xtmu
*

' f"? E

'

"" w,(lr (1,J

-

7JJK

^ S

**.

2$.(ife t

va nt> en 33 trtbnntfdjen enbe

eeertiiff.<X><>gI)eIeneft

Swaltmwel

ednf.tCOarcn
tee(eelimf.<>ai'enmannefen
ifrio.fDarenroiffc'cn
eeeceexxp).

<3we(efen
tvelctenfjout

ccxlt>/.CQ5iIbm <iffViJtn 4$>>feeeeee$(l$. tbib./COogt)ete<Wtfen eeeexxp.tSCOu'g&e eeeexp.#toobe5C!?ilgf>e tfci. ibioMWilocXJitfen

(Kpeomwcn @pnnaun>

toom <X)atcn

eecri|.i<D!a8
ceeiftrf. trilt

Ixp.lKiinSEiigfje

eeeeeeif.

exiPit.*eptfen<)aren ,grad>t<'Saten
eeeeelxxxix..fieen<X>areit

"XMae

lxxii(.t tuitte 2?it0Oe eeeeee$ti<p.

eecxu*. eCOIietbout

lx. 22?(n6e

Camarifc&hwm taw. gtoc 1)aii

Capfenfcropt

al.

#CO(for

twf$ftf. eeexxntf. lepn eIoe$feii8 SBinbe

#Ceee
oCenbetief Cerbcnthlin
<

ccl.?fVt;cf t

TOarm aai,in>Mpt'Vamt

eed. trilt Pliex ecexxiilt.ecexx il'ibem xBitf.ceeeef.#(5nt eloe$teiie:X!tnc'(: eeextPIf.'COtopnupt xlix. ifcibem cecxIP.fCOogelctupt
exet'.mibbettriii&ecee$$$if|'.
cceexW/.fteKbetrinbe.eee,<?{>i!!H>.

eeeeediiPM.iiriteptfcnCOajre" eeex(pi!.<X>ogW|ncfe

C0eneetfct)e 'EerentI;iin>'X!ecn&c|ten

acaltm.t CCogbelPoet
>lb.

ceeeeefaty'.

ia>tmco,tm
#.COtltepp?e9
jCOcncftt

Sofefaet

#Cnrtfntljtin&im
, #

*xM

jcOc>!fcfrenfxet

etxx.,fwertetrinbe eee$<p$Pit|'. xePii'.^eetrin&e ibib.

eceeedixPifM,

cexfxj.'COofTenlteert

cteelxPMtringaext
eeeli.'trilbe'lringaert
tl

cl$(.

"CmtientW 6y'.ircfSenefe!

ceefxxxPij.itrilbeCOencfct 'lettve eref.COetangine9 oomfcfatcraK

|Nb. COwiroen hap? IM. "VfOawm fpicgel eeetxxitfM COiff Pingeverupt

.

MM

c$$i.

tccatfwf.
cce<j>ij>{>Piif.

IxxPf.

iSOJmgaemrinoc
eeefef.

eomtttmoe
'EfMpfta Tfjpmfea

eedxiXPif<;.i<X>erf>eite

cxP.*depn/gce(/gxcot/irit/i|fi'-/

eeexf..emppenbe<X)erencman!- Witg&eieropt
exeri'.,

fN6.#2?imerapt

neten enbetriiften t6.W0()efcro eteceexxpit. .OBimcrgruen il>tb.|Sa?intertwfen ieib.rWgfien Cfjcltenfmtpt !Kmf.rtteer<Berfiene (tritten(;eimi|t 50? eefax. fCOercfcmjlwot #CI?[afpl Pan Canbieit
eeeccxlPf.

cf^if.
cecedt'.
eteeeilff.

t>

'Ctjunle.Hc-emen

COexefensboot eft>iff.#COerefene gras

c<tdtt(.

eecxP..T)erefen8Penefel Clmmelea exeP^COerpu tttttbMf. tSOBtmaupfemft Clipmue (eexxxl|.<!?atertHieren CrmmuapanCan&len oCOepl

2Baeta2tele xe.2Bae(meftet cetfii.:2Ba(fftoo

exxxff.itrittvojtcl

JXWf.
ee}>$;iilf.

eeedxiiii.^OBffnrupte
lr.ib.n>i(6c5CSi|nrapte

ibib.
eeefcriitt.

elxxpjSl'olMffi
xtttf-tZDolfamiltt
eeerixf.tiZEoife mrief
teeee.

eeePf.

tditem , ,lrilben'iEr)pmtt

fcoomTJcp!
exePtf.felepnCOepI

iNb.'Oater noten

mamtefen
>i.

iWb.OBatcrpong&en
iMb.KBef*grae

,'Congt>eMt
'o:bp[i<sn Cojetfd)fp;en

eteee[xxxii.mnet<X>epl

enbe liften xe^feeetSCclfsmelef

ttidd"

Ibti.

|p(6.2ecl)0wen cexIp.ifmmenCOepl eeexePMCDieemtpt cexdr.eeexiirf'.,32?eberboot

taPlf.f9Mfc&>oonen

eeeeeeWlMonnewen&enbe 50?o!f8
eedif.
lcit>.

.CcjmentiUe

tojtlierupt ##Cragaeantf)aZlxPft'.<

eeeexf.<rfIepnsa?cberboot ;.sioottt>eberboot ei..e(epngcei<X>i|fPln0erup ,

eceli|.2ee:a?olf.me(<f
tbfb.<'2Bolfenio,tte[e

(We),

eeel^Wf.
ibfb.

ta.

.galbentveberboot

cl^ f>Ioutt> woffe trojtcle

(xtx.geel2Bolf8n>02tefe >ib.*2X>ollcMaberen
tl>cb.aaSolleerupt
itfb.tt>ft

Craaodganum

cdi'.i

groot geel sfifpingeretupt fOTeberief

(Wt>.

Crtbulue
'Cripollunt

eeeeedxxxlf.

Mb.

.HauwaVetettct

#Crago

eeexiUrootT31tfpingeverupttttb.ged2?ebcrtct ePi..irit<X>lifringeretttpt tbib. root 22Jt >ii*

ejv 16.

up|.emW|.5Kee6t #Crittettnttpp())ninceeKt>COiIltren iWd.i (amme 2Eee6( exe.gcd1)i[ieren ^CwcWat i/Cptelofen tfq*f.ceei'. oncf Pwuroen COfKeten . wift SQ3eeot

SSolle erupt mannek (No. lxiif. ten cnSeiviiften iHd.#2J?t)^metnpt $Ptf. IWi>..2Sonbcnetupt ?$*(,
Ixxxttif.!l/i>n6ertcom
ceeft

#/ eetCpt>ctofen
,t^2(enttpt ,iL/CDaeead

ectoi

empif.

.2J?ec^ce
exrt).t?eett>ecd)6;ee

#0)ltteCp6e[ofen etanru(f.#fteen Olilieirert p&tfempfTpoelcfeneceiiit.Jpocf Eilieven

tcKtt.,Cfncoo,ioe

ttxiif.dcpnn>eeet)liw

ttxf.tS'ootmiQbfte
e(Pt.ootn>eeef>f>,iee

IW6.2Bou>e ($(. ttgag. tttb./a?janelapt ete$$$Pif.' ibib.fZSwstie

iWb.'

COalcriaen eelurtLcTicletten COalertae van rieten ibi.#1)lfnaga

/^

ecptf.#CDIngberl)cet etupt

fD
eeeelPiif.

titcaler(am

i6t6.#'XWeImtpt

OTjt(t.<watetn>eed)6jee Ixxxpiti. 2>peBfne tyfaavpt teeccxxxif.. c. ceeeex[.iee50?cce6^ee I?5$if. Sfetbett

<P.

t$dif.
ectifPii.

depntt)il6e<X>a(criaeiN6..'I)lefen

e(cxi(.eeeexp.2timen
eeelxiii|.#SO?iltetnpt

ecee?(ttp.#Si|'oep
eee{>li.3ed(ioft

jjroottniiltie COalertae iti.^CDIametupt

namen im t>ifem ^reuterbuc^ begetffen.

0< 35t5o XI aeKerefefJef
aftiifc6 agttricue Jlgefep
?f J

21Bfr6aum
raelf52lt6(tSetum

420
2

ff efeptfaatjlmffet x6(, \Ba(reempffc

J7>

(6ft. jaffVeaBbojij

<6ft

Hit).

wciffetZnion)

.
f<S

aftaun
6Cfn
Bfeffin

men(n

/ toei. anSoti} / metifin/ )ri. angefitfe

77

6fn

220 3nif5
2i 2pr)ace
ff:'.

2
4'f
WS|

HS

agfep

Wmne
atarittjourts

f. ameteojn 6f8 Tlmpff.p

2gj faiicampfet

f87 fefotanSojo ?9 tfMr)enaetan8owj

31pf6fiimci1

482

fcjujotfjanaciji)

fff. deifj 2p;ftefiifltf 1)

ttt. D)etet21nt>J9

Uii. apofrnnhtaut

(. 99.

Jf futcn
<ij 6fin5iofiSratf3

namen.
J19

i6ts. TOlfbf Cucuitift

JcBcfmlRrt
iE.c9- fopffrf

awfrf
afpnj
21rric?

(ei,

erirftoj
6fiittitmrt

6ff

392 ttvpfff. n6aimj 12$ S>

669

650

Mktr .lc$it
43 (f"raut

420

2tuffi)6ftrf

32? efmfitropfjffe f89 fuiTOiirtj

140

IDartftrt}

45 lDattm6aunj

674

iti6(ft
'f9 39'

2Uigtntto|rgra
51usitt>urf5

j7 6o6f rfJT.i; 432 6ockfBart

289,434 BockfgoJiJ
fc0e6o>K<! 2S9 6oj(l (6(0, 6:ant
i6i. 6jan(farrfc6

950 rotDatim'aun) (61. iiil>laf ifa WiifrlDatircioaim; 676 tnkon) 421 nuCtnf.ifj 44 f(yrfclj

JBaceofbrt jDalcuiam grof5 fi^jfnoj wifataCaiiaci) JBafiki

TOifotBaffget;
JSlfifgtan)
Jfraffan)
J&affati) rnunfj

664

6omn
f

404
402

SMuftttrfiiooi;

405 X>rimiur
^87 krauf,r(itifitt
tDt-nmarff

ff.rii6aim) 210 ie f( i rn6aun)

ifi

"f 6f9
f?
f6ia.

(614.

|ci>tmfofi5
fteti)fcl}<ri)

259

(is.

19 tVfllHt'Kulnr 7+ njit'fnf5 ]2i EHetjcpfigeiigeifte M5tat) "82 206 .umtf' TOurtjtt (6(6. 6jrmffdfi68nim8i47 2f p(ficlioortrpp(cp jj2
(6ID.

H<

6:.mwnrt5

4 iiDi(r
j 77 cto.tetjbilf 110 8"f5i>iff

21 tcrci lEpffit

!2

210 ltmil)
(6(5. 6uitfiK;itut ftia. (6fo.

grof; JEpfficS 16(0. (t((t)p|fic6

(6to.
39'

27 12S
i2 o)

SatjirJBaffimj htitufi Bntjanj

fpfrfVrJ&aflanj

6:om6m
6iuc66frrr>)
Bi'iihTOiii-fj

575 huaiff
cc
itii fetffttrij

waifafipfflcH
TDifoiHEffhci)

g
i

(6(0. 6i.:c8 lirout

(.'ia.

4i 2 fcjjwarrj
f! 6'i

p|f!ci)

ji

WifOctBaffanj

JBafftiijopfef/metiKi)/ 6mff6e<Tfiij wiiWiij ;7 6:u'i\rurtj 102 6116a; ffferf Batmarf

6ff.jjfrrffW 6wc6") otprf

4>'8

maur

pffic

*<>(&*

44 6
48/

4*7 Jf 6 tefTO'ttrf ,,, fnmwcijaiflit 4"-4i7

tpflr.iW (Sa.mjiptjntTO
ftffi''

1613.

t6f. 16.a.

ipjcui

srofiBatfrijrf Cfc)>i)6mfngrf
J6af6ottfr

(6(8. 6uc6 a "'Pff

420 scnfjaffltf
gi, tati.i)a{jiH ^.jo marUl>&i|ief

24 6m6t amv)
2fl
(6(0.

449

trtf.f infeifri)

97

6nc66;oot
g.icc

<i" ftooitoitbct

4.0 at a.

6ttiri)J5afaml>

Cii mobiifttte
<;

Jgaumvoot

Bamn Crtfj
J&w6faat
36ttrfp

f92 6uc6efc6eti) f4f 6n6ix6ei)

f89 Sticker; 3f 6uf|ttKraur

toti)ai(itf f6 (519, Kom|'t6itaiT''l

lf

4S7 ct^pff.f 4(6.449 <t66-o;

4< 2 rta6f(tni6rau{

78
(6i.

ffuvol;:ef

4
J. 97

wafataiffrf
maatljoif'f

4'7 affp^ij 611 o-agalf

41
77

24 ! 6urgit
JBrfnwfffl
JBmt'OictEmiirf5 35ftijff*
ori6Efij
'3 !

44-447 rrOmifj
f" irtrmtcK '6'^. iraroifmuck
J74 rrJV0.irt5
S^Jfc*

420
ut

6urt5ffftmnf
5iiimffc6 Gurjcf

(6(a. isrifjwrgf ifirf

(6i.

602

v>tW>'t d
i

122 voffot 6urjjef et Burtjtf Oo"

"P f'

80
16 619
lot

7* 49S J8mfraut/ mmfft; / 6ottnfc6

(6ia. 6115601111;,
OBtat)5rits'flif'iitti6f. tfjo;

SoRkraut

rrm62r,f5mtnt(i)/)c(<
6.
(tij

""
10 tofsooirtrrtiir 622 ufti? aonOiroat
(61S

'?4
(6i.
(6ia
3

frCmSaun}
rtnrofj
fni.r)

5m(TBenjfferiir(6f. 6pjrn6oitii7 36nnftfmin> 4-4f4 ^eutfcO >.rnkfl4f4 Creo6tne6lrt

acnuitvDuct}

4"
49
6 'J
(6(3.
i.-io.

axt
4f8 toP"),,
*J fffc6rn6aim)

JBrttutrffs

liii.

Cafmus

Hernam
TOiEorrBerttatij rtfrtfeiifj
JBrtoit(c0

291 Cappito) 458 CfOcr6auiij

f78 6otfit6timin) 2 "/! ffff>}f|rc6irii Sjerfjtmsucf'7^ fS3 2 667 TOa|ferajac6Zw't5 7! efffrnart

166 a:cfffft(c658(um<T; 'jf ejiffniki nut }** f jf: rttricp (6(8. ajcpfftourfj fSf '9 2 taumpffHfrqj

"t
(618.
(6(a.

292 6am{8'
14 6mllTi{riie 251 62rurr6fimj
112

li(f5Brt6oti(e

Ct)2('rturf5

299 autt6n< 1;
6if aurwuitj 90 riinctit

24

-fori; eauiijfarri
firfii

H4

BiilimlrtMtt

rcpif5
36i6rtfttut
36l6friieC

(6(a. Clttlmtei) if fcyijtia(trriinnit

210 2,2

6
jio

a^)

277 Cofoqirfnt opffrff g 320

caMifimint

(6(a. >afot-fan;/meTiifii)/
irferii;

247 Cot-anBft

217 Offfrij

fautlaim)

36iffJmSrira(
36(n(3tij

4
6J
f9'

36ircSm9uiij

&fm?(6

4
i.

4f5 -fif6rr6tout

.6|fcnrt,

{6(a.

<>.

-./-.

|m
*raut

344 662
277

4
627
(6(9.

36(5fii6m5
BitcKTOurtj tyfemkraut
6ittcof'5

77 mntA6a:
f4f Ct.uf56fumiiJ
282 Creurj6aum 29 CitcumiTi)

2j ^dgroartj.ijSrmie 29 102 frotrauc6 atof? fflattarijiij .01 irot62cif5 WftiffiJ

it >.ff5l6nBrtj(6f. frfgcnMint)
J<

SGittnnkMUt
faiiti)

,07
119 >'7

TOifBfitJ

(6(0.

g(fjf)

Cucumft 18 ILlironi" 171 cli ff.Cs

','

i6(fc9

504 Jfrfarmoiri) f o JiCorpfop (6(9. jfmepe*

2 47

'P

efawffSwntff

Jtteutttn namen.
fci**)
jos YOftfjcSfgfi)
fiji

J-56fnmfiJ

'l

177 ficfbitttttf) f78 :(9fpoefp0f"'f0

ffif

tatynmttfyct
ka!:iiHi6ai!ii)

398

JS9 )7
J8S
3'7
f33

n ^cfOrn. Sffjfct66fumfi) (6(0. EfocM joo grof5\f(f5gfockfni6l. 4y0aitrumff c >' i, l 6fumfi 9 ^ir0tm6mj 672 Cffoftopfftf ?7f

f9 2 hrir6rf(fO 140 hjl.n.ats

79
400
ffl'

kfrocfRraut
fctr

^lfr6rtkraut
jf(tt3lirout

2 7 S Offofflnurt;

ir loftKnopfTii)
Tf<5

29,179 in

4fy >e
|

,'',,),

9M>

^fprnfmuck

kcinfamr

"'
(B'0.

fffngcrfcritiit

(6(0.
<Sf

3Ffact)f5

gfnaOf jtiroSiTjifi rafsCfumciJ

(ffotffg

$f{>0ft)jfop f87 Juincfti f Bf tl) 22a ijipOmfcijwiintKraiit kfrc^rttbraut

45

HO

140

127

Sf|ifl?

facnoofta
%acf)fcraur SDnfrtSjcfBicJ

422 (ffirrmfmg
7; HBTrrnfcp
(6(0. BrlnOtkrai* (610. SritlOt vonrr;

78 ityimfkMur f6(0. lMrtfcftufftt 99.49? iifmrffcSttectrf

kciaiiiinnj
kfft.
r..

" i6i0.
3'7

al'o

f.

Riiff'iT l)od J

krottfi)#f0f5

7) (SrofifMnkffe

tffm^frOf

141

runs rpc0ff
'

452 417 420

jtjfcff

tiini^i'tij

67 7Z
2JS
(610.

fifrfrnkCff r>irtctj ftcOtf

kimmef vofjfMmmef
liduiitj

422 grimb0f|>f HfffrpfcpWumfl) grun0rftc6, ;<iuij ffiifcJJfumo)

'47 JfCocSkrmit ^forfSr krant
^ffoianiojt

16 ma-r^irfcfj
5)4 j^trtjtnintj
J6(0. fc^mrf5!)lrf5toutt5t8t 121 ttr'f^irrjisun; i6io.
ffilO,

,'97

kiifcl).n

3*
16(0.

grutton 6 si o gimtjef
ifi gitfar:) <fff

kftbentantq

juaajk(cytt)
finffil'sRlrfifjfJ

38
16(0.
37"

94goforngnnr5
672 gurtrfRraut 36 gutf 0rluric!5
'o.
jfi

fiirfjunff

J4S

foirit0oft5

ff ocpfcrauf 3f(S jQocQeentirV

232 bfnppitruftij

4J4 tyocfymut
4;ftft
t

fof '4

Mn

4 2f
430 V4 4)
(61O.

6uci) fef

jfotJWfl"? rouif i) t} ftmiYSfktmit

fl

JH
I6i.

fOrf|h(i)kfrt
gaiu[;ul'ic

39,16

214 J^a6(c0l:Mtut
grofj^aSiclJ Mat (6(0, fcfn ea6tc0Rraii
i)f

599 jvafot$ofOec 489 35ofurtj

(Pt.
t6i.

169 gaud) sauc

kftc

frejrfc^otlj

frfj-fcimjkrmif ofc0foift(Rraiit

, 4 CjomungcBfumct)
'

l>

P)f, ,,

?* gfcrutff 192 gi c fvBifrt) kffe

Katji-ijiilic

42*
(610.

fucrrnOofO
funffGfat

S8 jaiKT^tniT. 72 j^agouin 7 jtyuimruf;

<6(o, ackr r i^atirnfufs
grrfjIR.amiif'ifS
iif

d4
<>9
-

ineifjJJoiiiuiiaeSfiiit gro|fc|irii}tiffe
6t'f((ift)f!)kfef

154 3J9 JtymSttM}

jgrafirang

f77

fantTfngfrhrant

;<>

102 fel'u6i.mut
(6.0. faurftkfie (tffijkfft

<*

fi,

(,

' a""' t5

427 43a 42* 4*3 43

amnnorrfe

kffimtj^anmfufs

(61. ifyunbtttife

24.iif fc6TOiirf3ianrnf.f0fO,

^imofj&fimj

iM

49

4J *

wnfctktr*

4"

Gatten
\ojfOf CBar6rf)

tartnrtopffff
Britl)a,jfiiJ

n>a|7frianfnfuf5 16(0. ffinnOfsOiir u>c(f3J$aiunfuf; (6(0. fyun&fiict 66, jCullIC. K:ll 6a 17 iG}iui0orOfm 360 Jftunsfpimgc z iafot35cnfe
i;i

(6(0. Kit'uil tflf

4 ;f

7 J WVii) tnufint gufafi, krant J 77 3 7 IC Uff< >+

<Br<iu(()6ioot

fo gaiftkrait

<Er<iuc06fu>n

-4; #raikraut
fJ

if4 j^nnifftf n '<' 7) 9

4p

47

grofs t

f (tcij

(6(0.

177 fpiijliffffi;
34' ktid6inkraut 192 fciwBlocIjKraut

16(0.

<0uc0
ij;

0fif,

finrnkraut
J?rft0ft

!6io.

SynfcOsraiit

'89

BftfOnug6fumfn %m\\nn3
<Effffff0fr{i:6
16(0.

'17

Mf"f

H
11*

9 ^arttimm
fiartiSmmi
j^arrrigtf 3 4"f' lmi f5

3f4 sar(ti) @pfTop f9.61 5M>t6ttpy(fop

'94
16(0.

fcO!l>C0

kno6fonc0
0iirtfbii K 6:oucO

(6(0.

ewnt)/root\(iitr(t6
Brrffw(f56fumriJ <?fnffric0
<srfn|36Cun|

6 7*
(S14

3
3(fcn
'5'

fO
)f4
(6(0.
(6(0.
101

iiif.t.>iio6tVuci)

640 j6in6aunj
(6tO. j'6ifc0

Bmiifiifj
fff 1 fin
ffiftft

'7 -yioftf)5riraut0 (6i6. ^ftiigreltBffcr 341 271 1ujrfc0fnJ;rt6ft i 7 f 472 J^afiftourtj

f2,

78

offfnui'-tTiiui); ,

6/0 Y0(fOrrknc6fcuc. f04 f.fOtKtio6fi>uc0

iarl)i ni-.tioDlouc$

4ofmfuf3

394 ^afrnkof
(8i. fiaffopfoftfft)

grofj CEftrfl piOcccSrtft CrrniMirt3

Erfpf56fctt

430 Jtigrun 488 3"' 6ut"' 80 jungfri!ui>0

3'

kotDt'iokmuc kotoj

12$

4'7

380 6trptt r roter koffi) (6(0. 483 3fl im|i 1; kof

hiu.ilir
r.

16(0. $>aui!)lUt 2 ^aiifjUJiirto

<3ier(ii)

<0tc0imrrj
Sifgio t;onui cSifgin rotgortSifiiiJ fprcklZIfjil] CiofOi g( gi B

$)at($)tl %'-) roericl) 257 JSflOw(00fumfij

33!

104 kannfneraut f8j twppif3Mut

fjS korrcij 179 if6ctliartc5
f 02

ufitj

477
(6(0.
f33

9' kfffdScriiofi? 477 liuiithraipt

4+9
(610.
13

UtlfOickoiffl
fetfktmit

4
491

177 ^6(lrof3
171

k3ff

430 kunrcf;
"

144

^irgoi>6 6at(6fii; 126 fcatjinkoiutf 404 k3fnfgtf 177 ^tttfrrf tt "9 bU3fi|fpi8 33i J9frt3g'fP9 <0lo. *at}r!)Ku6ff.5 iSta. 4trt3gifpfrt o BarjeijiBfOif Si >^H)Rtaut

9*

141.37' koir;roi<ffn uioi k o:ri6fiimf n 14)

i6u. hrani0 pf 104 Staptitfuf} 6- Sr " J

4f
87

6^

tRrcut crn n<.frtf n<

6ui;nrtf5
Cftfjrlofpoj f4! fiigr?

440
4,7

aDnifsoiftij

fi.80

gamt)

Rrtfj

j + , flmdmeiy
5,) finf.a

177 9IJ,viii6i'iimrft 9 ((piffti> if 81aiia9<r<g6(iimii) ttiffft

{lh,
117

Stnnrr 6r.fj
voif:tlir.f5

TOiffnf.c(f5

H5-4?7 mecrfmfii) f 4) wirffcr) flnf

1)9 ffn&Sofl fiif fitOrtainif

mi 97 afryrnkraiit

6:..im iinrff,

(61a.
(6fa.
tbta.
116 (6ia. 117

) a6ftnt(Jtf

Stortmiiff kromabterei)
ftrotffttc9fVicl>(j

42 99triij f srtfltrarawj
e,s ilMifliiraut
(6fa. slKlftci)

2CO fjrptitnijfff
2f9 Ia:.6ni0tf 4 foariuiTif

7)

firfarij

470
(61O.

TOtttr) nrlfcf

kmifi'ttnc
Rrcuf56cei:

'94 fm&taiir
(8(a. fojfftkraur 166.169 fo:6cfr6aut?j
ftoSeeteij

7)

fcJjeffja&ffte9

&1UMJ >

107 SpiftjSnmt 601 arof;mift;kt(nit

(6t.

Jf

29^ fcf)TOrt5nfifiir(5 "r

nlffwuttj

349 Wefjmtfwuti;

296
3S
(6ia.

mi|tef

f
28)

mif56ounj

fer6rn6aum
kll60>1)
l'.IITtlif

77 a9orfjc
jff 5oft) 114 ttiolilitt

"

fimtirtikraiit

6mmjnu|5 S 3 9 romuf3

40
<6(a.
<S)S

7.>3* fimji6fiime

tfiiitmifj

fcgtoartjtmmef
voaCat tuimel

239 fnfct> 2;S lyvoepeft

402

moft'ttti;

(6ia. rfftf)raif5

14) moftri]

147
1610.

jD
iSj

2)9 tfSftocict fipwarf; ftiimi'cO (Blo. fpmij 99 jafotfc?\B<tti3 Sumftf)

wrffjknmrt

if4 achirmoftrt)
j)i

gartfi) moftci;
rjOT.lffSSinoflcl)

DcOfmBsrcI) 1610. 2Dcf)fm5imgfje (ia. jDairmutifl)

(6ia.
Diiar.tt)

8
f|

242 fumt?
kutjfc6 Stmnci)

S?agfe

3*9 >ffaemoftei)

44
(6fo.

(lo. janj moftrij '94 jEJagfamri) monktaut 2S7 giBosiitcta^dgfamn]

leta. x: fuif 6au>i|

124 rfmaj
1610.

369
372

foitmfg8hcrc$

>'

Uunigim&Srout Rmtrarj RurSs

jjtrofj fturff

37! ff fpaict <' $i)Mt>:at)

alaii't)

tteit) mnfiritf

gtrfiDfmojrn
r

471 motet) 200 fVfatmmrf)

122 ttnfi

fc:autotn ffafj.

247

itaut

7}
161

2
f6i.

S ) ysitbemmt)
(6fa.
(6ia.

StWijSutSs

gtof5a9af6anj <6f. a^atiaifSautg

j
2

jommottij
mofratig6fumrtj

'23 C:ant 122 HDfJftfiitjeiJ

><8

621 mofcatri)

<)8

P
491
jo
218

JuS6nr6
fange kur6

7 SJanact

34 pfaffajStat
3ff pfa(fit)i;ofi7 j pfaffrnptot
1

knr6cE6aum
kurtrfktaiK

f12 aijnttsoft 634 f oi't5 SDoitJofc

474

mof?
mortehOfimuij

ai mofjtCitmty

kuttm8mmj
SiittrriopIfeE
huttiiirtj
*ineffjTrty

2 roretffljjangoff '8 oaft l?anaoft W(a. mtfJettTOiingoft

pfaffmn-Mt)

49'

'22 mottcnraiit

kpffrteofij

Kpnjertj

e
fctirf

72 tTU?ati|iceTa '9 mutiateoltj 147 fl&acgeitajfpn} '4* mimi? 72 tlD)orjfnrof.fit) 6Cfaii)mimtJ ia. offe JBatjenrofsfii} SfrcOmuniJ 14) '42 ftft^miiitt5 Si(mof.<7 220 ktVii)c0imii5 228 gSatoBff

<74 muckrnkrwt 44* immcee hojffni

fa. paip>l' '49 gattrg pappef

)bo gllrm.
vi;

i
(6ta.

s attrl) papptt

602

(6(0.

210 torntafgctpappff 2*0 pappi(bauti) 212 paliinacljri)

1!

fo<
ft
121

ojifatpajnnatljo) i6(. 212 ;ampa(i(nacfj(t) (6iS.

(61a.
i6ia.

Hatfiick

49T

jrof30otfan

atntS
grof3Ctlfatffcl)

f6fa. rroafjUrfrii; <6fs fl?a|fiififr

16 ia.

(610. pal.incf tatfcfimintj 210 rotpafifnrf 2 Staufs muntj i(farpa|.mrj> ffio. otifcr8iouJO)inunl5

Wf

(6i,

kraufrc Cttfc

aiS/urtfriBCiimr?

vonf,

mici

(616. ai)a!i6fumfij

'Wa>!7 fofjmmitj
)f

3an)
(6(a

pafHnry

(6fa.

toifortfTattfcS

494
ff9

fl!Ja'(itj6auiij

80 fpltjttmuittj
2f mnttttStaiit Wia. mmmiftc

pailfitSfft ftte. pmiAix) efumti)

f97
87
16(9.

Caivft
6iffj Ifaiicf) ftii CancS

1 SftaMect
flUauf6fsr8(i'ii)J

pronfrij toffl)
ptfrfffittstsiittjrf

14 pftfcr)ktaut
prfif mii} taiit

ff o

feta. irjurferoue i?e6ffSraiie ff.4s 4 iTOourpftffte r&cffMerktitirt ff mftteitfiij

47
2fi

, .

po
80

'9

104 jC6tfc^oat

99
f24
(6ia.

6uroift)

CrSetkwut 3f)

SQmiinffi}

m*tftft($* 97 "<i\T">"W}

prtftfltgt
)?rii)Prtttf(7

182 prttrfiij

frfgtfeeetkwiir
iTcnei)

(6(9. fl9ffai:t}0)j 3)i ifilfitifewiif

)74 Jpojrfhtatit
i>o

22) Jfiattfneolkfi)

emQcnlaitn)
iteiicrkf

677 flBrfonrn

St?i.rrtwurt5
4' 2
ai^trcutfuoferiitit

4S2
72 192
18

Jtcinoortrt

fnifjSaum
jteufskraut

^*2

llprttjrtiefumtt)
Btri:t6ftimfi)

j17.j18.jo7 99f!jrll!raiit

i'(5.4<54

pfftafcfjmantj 73 pfrfffrktout UeH) SUtafumt ff2 jPatfnotiffjmmfiBi;/ Pfrffrt Caroirifcfjtc Pfrffrt tOffMi? '23 ff' Jpatff3imgl") 140 Jna(atnfcf)cijpfrfrt ejwfiimil

440

4j 91 f49

fiani; ffnifjSwnt

444
;>7 f6f.

UtgiBi

l"6t-

ita.

jfewnfufj
CtWtliapit)
Cii-BltotXc

ajret&wt

J4 *''

'*'" '

(a. maflTitpfffff
(6(9.

4?
i\

pfcnnfng ktaut

-14

Bf5

,o^6(.fcljn<-jef(i,ifS pfft|(ng

0Cm>

J20 Pi'

pfftfiiig6<!uit)

Cb. torfttoftij
1S7

pf(rtgroo|n>
IBftaomci)

wrifirgfri;
TSitOctoJVl)

7! fP a ffct f71 fcefangrij braut (BtO. waffrr fcefongci; Hraut (pccrnijilcQ

iijia.

Jf
8)
}<*

629

im.
kfrin

fpctcBffhraut

pffaumfnOaimj fterSfl pffamnen

kltl\fpfia:\meif
iCtO. rof^nS
if'3. ^jcfiYOantj frS refvnrOrf

290 fcfjrfhtaut
226 grof3 fcOrftourt?
19

29 fpct\ttcr8auirj
(6ib. fpeft5 tSlb. tpfcatit

*
)Sj

jc^edsuro

W9
j.S

ttoPrnunwg
pfrtmmn)
lrat pfcimmei)
-

92

fctjirting

t6tO. fcfco)

;8f fpfecBf&Mirt 010 fpierting

I6i. fptffng

6
629
65$

fSs roreffurrj
16i. tuSci)

77 f$U$cll<Kt)
f14
f21
j>5
f&fiiffVr'efiimi'i}

fiecBmbpfriinm 4* grrfnrSci} pfmpmtuft

pofcji

112 8faK) fpffftrtg

f61.

I}fmrffc6fu(]f

|pfnft>auin

<Mo. iDapotcf fc6fiif!c f 18. fpjmgfermic 6imcf tueifj CiircH(rec6tu6rnl6t, 6if pomcrfl!it)ct) Htaut 4 f ifif5 / inofrM)"" fpi"Ii ff -ir tu6KtO' popetotybrij pupin^VK^'7 t ^.i. fc8fuf|Vf6Eumfi; 61b. fraSlBurr? rff,poprtof?btl} i6f. runbtfaug
tfa.

198 MfjtuSni 2'2 |lechru6nl

u>ifo fc0tu|ffMfumfij

fpfurt (pitSuufj

479
461
72.)09
iStO.

po5

Um

rnfiSauti)

6>6 geef fcpCuijffTumca

i6i.

puume
JDfrci)

s'629 tnfcQjSotrj

tib.

puttgj 6ac6 pim jrt? maffer putijoj

f* f9 - fOO S>(ftlMJ
i

feBfutrri)
11.185

m m jSo toofrifkmberfTatourr}
'

(laewaHjmrtfijlsoe

'

ftO-iar'5efc?fuc:W.
vocfftr) fcltfiifer;

i6tb.

<6>'u.

gxuxmef
^afftgruij

194

i6i. (!cBffnU|5

4'
fSj

i6lb.

609
2if

f<6raafi56funj

?*2

(laffiraiit

{(6mer6ff
fceiturTOtirtJ

fiumbef
uetfO? JSmtlfmlMim;

197 6*t-it^)ttf6ey 629 aeafi f&aiScy

f 18 e0efa6ep 18fo, gtof;S>aE6ff

t.

tib. frfSoftmirr; f6tb, Rft(nfceotour(5

Hinten opfftf

2i ji6of5Wurt5
(8iS. jf)iof6ri)hraut

"89 fianofttrout gtofj(fanocffitut 16*. 'J' 17 =9 1*6efop(frf '*' .9.4? feelji ".boffer 6J2 2 fiecBpatmeij

44

8
toilri;

Hff;!(tE6cf

29

|icint>jic8

^49
I61.
J8-

144 fpitjmCBf?
J6IJ,.

tfi. gtofj fcRuiat6o)

Sraut goESfi; flrin6jcc9

gros KaiHr;

YOlE^KltBcJ'
">

j, 7
ifi

jfiio.

roittdn6i8

KagWurtj
Kapuntjrfen
ftfon iRapimfjrffi)

189 >amet6fumri)
(6f.

fc6aiof6mTOiirf5 .9.271 eff5(tfn6<:c6

ij2 (cinSrnut

n fcfriijfcSamf6vi>n3Z9 prinSl'umca

grofjSmmeKct

otoftKapuittjefen 16i. >.;l6ar6ara Krant ^>.3>iro66 6fan; 6j fcidi*ot 5amKa>.ml,ef<n f2; Kmicop.fct ,74 >anr JoBons 6terf(n )cSW>rinf5to ||u. f forJ JRoutrb 224 f9 '7 feBwcttf o.,f i |)nr3o8 mourKaufeiJ
fi

127 jc8-o)art5roiirt5 f44 fc6e6tE)rt:

j '49 t 7 }4

J27 8 |fOJarf}Htc0utf5 ( 172 ftoufct'ii|cBna('l>rf 4S 664 fitrtcBcf6fumoji67.fS2

171 [irrilfwurtj .,.,.... -.^ fof. |(ro6ttaos

7 picBDurtj

Mm;

frein IRaurrt)

vdoEO IRouteit
OtyrjUaiitifj

la. ^.joSan^Sjot 224 S>.-to^amiaaut

(6ib

644 auo
f9
'f

fcl)v"trE

>.J:oi;egitt-f

"7W7) gm'fcpTOfrfct

fii6Bo''5 >7j )ii|5ifi5

171 IjllWllU)

4fo 6o5
(6l.

;an}lRauten IReinweybct) Krttfc6

merlRrtrfcf)

la. 3>.Jo!)anrre:i6et f96 imrf('c6WrtrE 6o2 &attr iDuearirKB ofu. irir5rrsa't

f,8

tia.

"7
47

mei;

2; 9

wrf fc? fcSTOerrrf

i7f

agSnariaiBt

in ^i.pctfr hojij
f 'S
i6i,

toalTitKmteS
BJifelRerrfc
JReinfirn
.

J92 fecsifBraut >3>.prtfr6 Sraut 47.112 f8fumrn ^>a(5 trant

74 C4marfjc(jri)8o&5f9o 162 autnfufj 44 2) )7 <oii6tij hrepjf

ifi

KriniBriafr;
ffirifjlRririfvrriJ

17 ^aturtf 602 4>arairipffct 291 aniicij 279 iwuvjourfs

itt,

194

fclitofjCin

"aufmtBtat

'}

48^ (ffBtaut
f97 |cum8anirt
41 frukraut

jf6

Ceufent guftmktaut
277

68
fj7
14!

: aliar6arc
lK8c<n8funtrn iMUicr t raut

;8< 'iDnijfHfhej))

S7

11

^>aw6ooncij granen Ktaut

4fmff
;4.4f aurcr/fenff

.Kunofaug
isi.fs

169 >can'ot

KirtgefBCirmcr}
JKrerfr;ei;

J94 Jscamirtoitiat 146 ^>cBa6rnnraut

148 $>c8affgra
295 IcBofftipp

4i6 YMllTtrfHff 540 tifafr(cnff

111

7
i6ia.

4S9 Craff8a66if3 Ctufrr f6 CfaMSOJ Jf6 itfl Ituffft" 0Jr *

':

fSta. Cetilfcfsmifc?

}
J7f

jamerjotjf
feto6jot

iji

CtutfcBrijms* 2g IBarosin
584 rot/fcBwatrJ
eif5'cEI}aimfi}

(Bib,

KocRilJ
fcoa.-E

i'6io.

fewSon
froitott

444
ifit.

fcfiaffrscut
4640.

92

472
4"! 5 if
f6t.
)i

SwuijlSort

BfEltJ/gtor5fc6(ft6eiiU! fc\fenc8fC

257 C6ttrfin6aiii)>

67S 6}4
J4

greCwobeC
tobte rotS
JrcKrofflJ

(61.

461

fc6aff5ini

84

(8TOgt3fft ffgmare trant

441 fcjJaffnniB

6oj figmunbfxoutt5
152 fingrur)

COyin Cottn) CMmtntitr*

f7Cf7i fc^anttourtj
feififarSfgwfi^
f71 ISib. fcs>Ca)fRtimt
fctjarlatl)

217 fojgfomri}

CrauSrrtBraut J98 tjcrikVHKt

77 207
?9 f9*

284 fpargirj

tCtrueiiri

Curkrg

B.t:citterit
Curiifijkos!) .' . 10
' '

men.
(6(8.

36Eau toflef
gfffoi'efaten

396 TOaflrrglfgeri VJaflVrmaarnj 'H Wiaffcmufj

f3!o. Vaj>3t 1,5 vscci>r)ofbrr
>'f >DfcSJofarr6ui)

is

cfrfiiiYOrjiarr;

ttutiitfccrtHnj
lurjrrfirij

(6fb. rot;fif}jrftfij

m
Kit),
16(3.
tfflj

(6(a. >utrrfc6,

461
)

\fj>ffen

XOiWc?

$7
(6(o.

66; iseffceewryrjril
(6to. u)etf5D>urrj
((;>,

jni pffrntloftj

laaiene
toerf(c6

wckSotortrrtn}
'!7 BJejerfcS

94
f6>'0.

jTiarurg
fopfrnBirtfn}

ocrmut

?frn6itt
(6(0. yftpe

olmertofofo;

84 ackrtttrrrmit

) ,#7
i8lo.
'

lofctoiirtj 171 torn / eirpfcr / fpftjrt ttmommut 8foiri bfotamrts f6io, fflfrtEtvofgericfl (61. vjirrflofj tori f; MoCtturfJ oldirn lm. tna(frr\x>rgeru:l)

>

tDtJgtofj
toti!}ofVrkt5 no MJegtrftt tonfft (T-auto" mof f 127 BJejnjartnj Jpnfrr frauwn fc6uc8. arefnjcjoartni
Hij

9
i8i.

oofrrkrrfj

6og6rfe

toicfifi)

i 412 f66 4;
415

mnfemnt

3hrn kcjnn Wffffnkreut

jdfarsr
jrirfofrij

97
jol

f89
?'4
(8(9.

48<5 TOifi'tnitb 113

(610. uu'i'rroc

4*f altiewegaaanj
49 jon)

jf2 orffirmscdfiifnj (8(o. gufrnvoi'aorrfoSt ;jf Jrufpffin

1610.

toojcKnnrt
Jpogcfrieft

wcjwatto?

ujlnSrnhraut

,-.7

'f* 5i7

61 grofjrcilnofnriraut (81. 6<mrn 5mff 6jnijlrf&erfc6 69 SfrinmlnoiTikraut Ui, Vfif|rt5fit(f (6i. mimfwfno; fff OfforrfcS i;5 (Ibrt5rnjp Paf<fcj)mj (610. fcwarij omot (6f, samrrjcnjf tPafcrrmrffrr 464 rotOffi>fric6, 461 |}6rn^rU)ini>r gofo5Jti>fmdfl46f UJflPfrmrfj ?J9 Jnmftng 122 Jlirrrumitj 66 wfntfrjrui} tncfm-fB PafbtgfocMt) lrffwmttigBfttmJ' ifi mofgimur 20) tttoffflmfli; WrifjUJuMJ 94 woffsmifrf! taforfioflF J06 jungroBfat 107 XOoffJffC Wfffomoj tCafot'refafl J4 5TO(6rf 6og luorpvourtj tt>fgf)r002ti >7 frfijwiBrf (. SfowotffTOurfs I810. acSrrjwifftf V>ee()el>otnCcf(fi} Joftouttj (8i. mfi!3TO(6if tornettiurts tDatirfmfsftrmrt 259 jccfwaffjriimrtj

&9

m
(8(0,

141

(6(0.

',

481 290 189

f60 UI,
f6 7?

tX>a<itfrn

Itmt

torfffrrofffij

f06 muTKrout
6-iS U)u;Ofr6aur?i
(6i.

3p6rf
r-<

tDafTVr8aterif;j

TOpSmBtluilJ
lrfiJct}

409
3j>frrnaTr,rr frii
ttto.

ttu*tiru

f3 1 $.

TABLE DES NOMS FRANcois des

Herbes contenues
lAtllA-t) *o^-

en ceft Herbier.
Che AChe
.

p Amandes pf
Ancolve
ibid.

621 Auronne
ibid.

j Benoitte

ns
500.J29

d'Aleacandre Amandier ^Ache Achc d'Aleaandre

Auronne
ibid.

odoriferante Berle

j7
529

AcheCharce
Ached'cau

Achedemuignes52 528 Ache fauuaige

Agripaulme Aigrcmouie
All Ail d'ours Ail (auuage
119
5}

^54
ibid'.

ibid.

Aleuo
Alliaire

672
556
<,

Bete 51 Bete blanche Angelique 356 Aureilledeiburi Aneth 25 Aux 5J4 Bete rouge B Betofne Anis 23^ Argentine 78 T> Adlle 499 Betoine Armoincs 140 ^Baguenaudier 642 Bidorte 150 Blanc d'eaui ;St Barbe de bouq Arrefte beuf Arroches 470 Barbe de Cheure 40 Blaueole 380 Bl de Sarazia Artoches fauuage ibi. Baganauldes 206, Bl Sarrafin Artichaul 450 Badlic grand Blutt Afperges 535 Bafilic fauuage ?o^alii 7 Barille menue Aipergoute 499 BIuet 34

148

.474
ibid. ibid.

5
ibid.
21

161

4 396
597
"45
ibid.

Aloyne }8o Alqucquange 5 Aluyne Aluyne marine ibid. AluyneR-omaine ibi.

Athanafie

Aubeefpine
Aubifoin

17 Bafsinet V>.m\V 360 09 Bafsinet blanc

Bolbonac Bonnes dame

.58

47
JIO

M5

Barsinetd'eau

ibid. Bouillon

Aulne

659 Becd'oye
599 BerberiJ

78 Bouillon blanc:
397 Bouillon noir

10
ibid.

Auoyn
*

OOO

peti

----- K&>u)a. '- duMMftfe

u>-

-pie/ift

&
O.

Table.
petit

Cheure fiicille 335 Bouillon Bouillon lauuage ;k>9 Choux 477-47 8

662 Bouleau Bourrache ou Bourro* 11 c he Bourfe de berger 74
louys

E
pGlantier

Genefle fauuage
57r Gencure

ibid.

66f
282.

Chouxcabus
Chouxcrefpus Chouxfloris

^-'Eleuo ibid. Elleboreblanc

ibid.

477

71 Gentiane 296 Gcrmandrce

584 Girofie iaulne
571

24
136

Endormic

Branche vrfine Branche vrfine

4.54.

ibid. Englentier Chouxrouges CT09 Chouxdelauoyeibid. Enulecampane 71 Erable 415 Chouxdechien

-

Gland

650
175

285 Glaieu 665 Glaieu'puant

175

taulfe

Cices Cichore

409 486

Efclaire

Elclayre

Briere

$92 Cichore domcflique Efpargoutte

ibid.

29 Gleteron ibid. Glouteron iC5 Glouteron aigu

38$

14
ibid.

ibid.

Bruiere

4S5
Cichore fauuagc

Bruiere fauuagc

f90 Cichore iaulne

Elpeautre ibid. Eipi de eau

ibid. Efpinars

Gourcden
Groifelicr

344.

97 Grateron

C
CAbaret

497

463 594

171 Cicutaire 2ii Cigue Calaroent 4:2 Coing Cameline Camomillc 164.166 Citrons Coingnaciere Camomille blanche
ibjd.

554 Ulpinevinette
383

Efpurge

ibid. 597 Groifelles 3C9 Groi.d'outremer 59c

53 35

618 upatoire <5ij Eupatoirebaflard 618 Euphrafe

Grolcllcsrougcs

ibid.

Concombre
foli.

507 Exculifle

Camomille iaulne

Concombrecitrin 510

Ainc
Febue
''

Guimaulue 504 505 37 Gulmau. fauuage 606 Guinex d'indc 551 661 Guefde 6j Guys 651

164.167 Camoroille purpure

I(5.

Concombre maiin
509

io. *

Fcnegrec
fauluage
_

404 LJAnncbanc 421 **Hcpatique

^231

384
353 121

Concombre
fo.

Tcno

Heroeaucarptier
a cotton

Camomille fauuage
166

519

Gampanettc Cappres

Canne
Cardons
Carline
Carline petit

Cfoulde farrafine 127 Feuchcre 337 Confyre<"j ""'-'2^131 Teue 371 Fitldetene 593 Coqudicoq 360'figue 441 Coquelourde

Fcnugr< ec

4> Herbe tenoitte

1:2
81

344 Herbe

404 Herbe au langucs 589

30c 277 Herbe au laict 627 Herbe aux pouillcux

450 Coquu 456 Coriandrc

ibid.
521

112

Figuier

ibid.

318

237 Filmende
655 Fihpcndule

38
ibid.

Corme
Cormier

Carottes

Carui

Catherine

236 Cornedecerf 576 Cornelle

634 Flarf.be b 'Flambc baftarde

171

173
171

Centaure
Cerfueil
Cerifcs

227 Cornillicr
632
'

t9 J-lamb blanche 634 Fleur de S.laques

Fugcurfernellc

532 Cornoiltter fauluage

6J 344
ibid.

ibid

C<rifier

Chanure 189.CVC Ffaires Chardon a card. 449 Couillons Chardon afulon ibid. Coulcurce blanche io. Fraifitr Framboifes 1327 Chardon aquatique fo.

ibid. Cornoilles 66 Corrigicle

Fcugtur mafle ibid. Fourment 90 Fouteau

387 661 Houblon

HeibeauxpoutosJJ Herbe oux pulces 94 212 Herbe de chat Herbe de cuilier 107 Herbe S.Barbe 544 Herbe S.Iaqucs Herbe S.lean 'f Herbe vermineuf in 661 Heflre
34$ 1*

78 Houffon
ibid.

Houx

6rz

Hus

324
ibid. JS

377 Huslauluagc
ibid.

CouleurcKoire ibid. rramboilier Chardon argentin 451 Couleure fauuage 52^ Frelne 380 Fr r.fne fauuage ibid. Coullcbobes Chardonnet ft Fumctcrre ibid. Courge Chardonrtctte
.368.369

Hyeble
I

635 H)ffope
ibid.
2} I

19* i*x

Chardon benit 458 Courgegrande Chardon.N.dame 451 Courge long. Chardon fauuage 452 Courge peiite
Chaftaigne Chaftaignicr

ibi|.

ibid.
ibid.

/^Aliot
'

J Gantele

Aulnc d'eau' * lonc 122 Ioubarbe

154 Iueruufcate ibid. 136

459

104 *7

Chelidonie Chetui Cherui petit Chcrui (auage

Chefne oni
jCbefnette

541 Ganteletz 637 Crcflon alnois ibid. Creflond'eau 543 GantsN.darae 29 Curaige 549 Garanrc "69 Garipot 512 Cypres 28 Gaffe 523 Cypres de iardin Genefle ibid. 650 r~vA6cj 643 Genefteefpineux ij *-' Dragon 54 1 petit Genefle

L
477
495
ibid.

T Aictcron 462 -^Laiue 674 Laiu.crefpue

320 Laicrue fauuage
582 582
: me Langucdebeuf

49

378 Laiue teitueoupom

t 2>lHrvmn^'^u3^l'it>

495 8 Langue

Table.
Langt: e de beuf fauut-

Meute fauuage

ibid.

ge

ibid.

Mercuruleremele 72

Orme Orme fauuage

1<5 piofelle
ibi. pillolet

80
197
671.675

Langue de cerf 348 Meicuriale mafle ibid. Ortye 10 Merueilletemelle 577 Ortye grande langue de chien Langue de fcrpent 12^ MeiuciUemafle ibid. Ortye mone Lauande len elie 2x8 Mcures 625 Ortye peiitc ibid. Ortye rvomaine ibid. Meuricr Lauar.de mafle
Laureole 314 Mil 601 Millefueile Laurier Laurier Alexandrin tb. Milleperiuys
Millcc'
Lentille
35>s
131

"7
ibid.

pin

pmCuuage

119 piffcnlit

671 491
187

"7 piuome
ibid. plant.)in

84
t>8 84.

Oruale
Ozeille

217 planiain d'eauc, 0113-

482

qujtique

de brebis ibid. pTantJin dt mer 395 Ozeillepemc ibid. grand p'antain

59 Ozeille
57**

ibid. ibid.

Lentilled'eaue
I

4'7 Morelle S>7 Morgeline

pent plantain

49

puis

407

euelle

>H
0.5

VloigeJ.baflarde ibid.

poi\ckes

409
ui

LlirinS

Lin
Linaire

Mors dediable 6 Moridegelme

joo Pafn d*oyleau 49 Pain de pourecau

Palaisau lieure

104 poix
*<So

poot

fouluagc'

Lin lauuage
Lileron
Lifleioil

Lilet
Liter,

piquant

515 7 Mortauihieo 66j ibid. Morueninc 5^7 5)7 Moltarde ibi. 5' Motlardeblanche ibid. Moirardedeurdio ib. Moltarde Uu j^ge ibi.

44b polypode
4J<i

acoquu Palmede Chrifl

Pain

po me 301 pnmicr

ibu.
A<3
f117

Panic
Panic d'Jnde
Parclle

598 pommedccofni
tffd.

pommedegrena.

Liuelchc

'H
124
411
5('

Lunaire

Mouron Moulledcmer

52

PartHefauuige
PalTerage

481 pomn e *orcnge 6if ibid. pnrnnicsdeperou 376

356 Panctaire
5

47 pommei
+
54'

d'uiuour

375 37

Lupin
1.

yarre

Mugucc 159.464 ibid. peut Muguec

ponttau

Pafltragefauuagc
PalTc velours

poupons
petir

509
558

ibid. Lvjrrenoir ibid. Lyanepttit Lyarre urreftre 55+ 177 Naucau Lys bl.nc ibid. N'auciurond Lysiaumc Lys lauuage ;s> Nauet

im poireau
6j
521

PaUtf
Palrenade
515

poireau

55>

pouliot

198

Patfensoiiaulne

524

pourcclaine

4V7

ibid. 514 Pjfte'rudc rouge ibid. pourj'kr 515 Paltenadefauuage ju poutpicr (auluage

NerHe

624 Patinte
ibid. patteacheual

42
19

4i-8

461 Nttflier Macres Nielle Mandragorefemelle

5

pnyre
poyiier

21
ibid.

4j9 Pauot
ibid,

?5

Niellefauuage

Pauotcomu
PellebulTe
Fcnle'e

;-- poyuie

Mandragorc malle uu. Noilete 64: JVur,;utiite grande 151

M^r^ueriics

...

bant.

Aniome

5l

poyure d'Inde prune

prun ier

629
ibid.

" Mariulain Manol.ballarde

JVljricitej

^,'5* Ncileire *?0 Noil'ule

640

Perfoliate

>*4
5

ibid. Perlil

+ ptunicr fauuagc

(30

203 Ntulicr
'ii

6)S Pcilld'atne
ibi. Perlil

54 pyment
4-4

207

Noix

'eauc

Jttarone

18.2.0 No'xgalle

610
638

Perlil eltrange

pyrcihre 291 pvrtllncfauuage ibid.

122

Marochemin
Marrubin Mairuhind'eaue
lVla.ruSinnoir
lYlarrubtn puanr.

2:0 Nixmulcade
ibid.
119

Perfil

de rochel

ibid. pyrolc

Pefcher
Pcfthes

20
ibid.

214
ibrd.

Peucedanon

257
6SS

Obiere

654

Mallei
J\1

44 Oeildebeuf
Ocillen V>* Oeilleu 'Inde
18

lineairs

Queue de cheual 92 45 Queue dt renaid 466 i6 Phaleolu 87 140 Pied d'Alexandre 29' Queue de louris
Reuplicr

Maulue
Miuluedeiard'n
jVIauluc lauuage

ibid.
ibid.

Oignon

Pieddccoq 5)6 pieddecorbeau

i>8

430 Qumte lucille

ibid.
23

7
,,8

R
Raiforc
5'9
ibi.

hue
piere

644 pieddegelinc
ibid. pieddelieure ibid.
51

Mehrte

223 Oliuier

Meloni

pteddeian

4iO grand Kaifort 47 1 grand Raifain

127 KaKoitd'eaue

Mente Meute aquatique ibi. Orgc ibid. Onaan Menie 'caue

2' reilledefourif

pieddeLyon
piedd'oyion

ibid.
,,8

394
103

472

Raifoit lauuage

pieddeveau

175 Kapbanu

5'9

Kal.

Raiponce Railinderenard Raquette

516 'fcngdu Dragon

'bid.

Seneu

557

Toutebonne

484

262 Sanguilorbe 140 Sap 676 Sapin

518 Sariette
4<S< Sarrafine

421 ntf feneu'deiardin ibid. Trefle 545 Trefle odonfcrant 4 i4 ibid. feneu (auuage
i<! 194 ( 268 ferpentaire

Raue
Reble
Rcfort

'

n6 Tiemble
277 Tnquemadame ibid. Troefne
deaue ibid. Tueloup
$,4

655

Renouee
Reutillematin

51S Satyrionatroisfueilles ferpemine ferpentaire ,tjo o

104 601
567
ibid.

JofiSatyrionadeux
310 Satyrion royal

ibid. (ignet

de Salomon

Tueloup iaulne

Reuetllcmdevig
Riguelifle
RigolilTe
Rigliflc

191 louchet ibib. foulae

195

v
.

06 Satyrion
ibid.

deux couikfoucyd-eaue

69 Va enane

289

Ion

Rontes 215 54 Sauge Roquettc ibid. fuiffe Roquette Sauuage ibi. Sauge franche 2l<5 fus 440.441 Sauge grande Rofeau fuyn 211 momaigne Sauge 570.571 Rofe ibid. fuyn de voirere 571 Sauge (auuage Rofeblanche T <?49 ibid. Saulx Rolefauuage 22e Saxifrage 249 Tamaris Kolmarin Tamnciie fauuage 99 Scabici.fe Rudeiardin 2M Taure 351 Scabicufcdebrebisib.

ibid. Satyrion atrois cotiilibid. lons 576

146 Valenanefauutseibid. 8 foulci^Y^ibid. Velar 5S 297 rquille-^^W52 Vcrangenes Venus ibid. Verius 567 ftipoulleVefce 324 Vefce fauuage
315

4'S
f01.332

4'S
115

106 Veruainc

Vigne

cultiue fo.jStf

Rudemur

Rufauuage
Safran
Safran fauuage
Salette
Salette petite

224 Scariole
Scrordion
1S5 Scrophulaire
3.

486 Thim
joi

590 Violette blanche 78 Violette de Mars 124 Viorne 195 Vitdeprcfire

.

184
'55

35'

*7S
357

7 hym de Candie
Tormennlle

jbi.

Vitrcole

41: Tillet

658
5 o<!

Y
Yuroye
144.401

Seau de Salomon
feigle,

94 Titbimale
393

481 Seglc 399

77
53

ibid. (ene 322 fcneiron,

4 93 Tortclle

* lli

iDte

ffltttctt

bit in bat tatcftiumn btftn<m^btbott

cbcbkucn3fnc!bcbctcw/falmcnal&8bctcrcit.5)ier(cg^<a (cueren Dtceepv bevt-mt Dot blaDt.^twDe Dof coptt(cl,Sic8reo(c goffwn,?). linafce wn ben pitte lcn,2U<5 efloel*, S
fBllfft$.&4f,!ff. t5?oem,5?a.5?amcrc,e.iocl!(,(!(.
)ie cleane letteren bctccluncti Die oruttiicii.ci &ce* len van Die tracijtcn eiicrkitt<jlKn Die met let teren op Die nicrg&c Ticfcj wiDejjlt tj)n.
(Km/beft fltfm. Sjotiicf/ci^ollum.
COtpcmta/lccfi Tipcriiia.

Vete-likd-

jsrcot/inHetrtcIcfct'j factct*
(tot? (tpt/titt alfl
f)c

cntplupct
gellic.

(.((./&

Mc
C&a?
/ leeft

m fmal ce/ccn(cpnc' wc?

leeft

lr.f.7*. jtjiif. xf. TT.

tipf.xp.ff.

COodcraupt/lcefi mocfccrmipt.
Cifjancpiire tertia
ineFttpstcrtia.
/

mfcoft igeffanjcftcn
ctii.Ilr.7Ta.

i/t

ceut ence fysoogW

tic PC'diticf).

ccut m'/

U iWmt.
mif.xxif.33.
XXXPI.

<at twectc pelt Cppwe tut fcerfe Pelt (TppK*.

tScmf>ccr/Iecft (Scnaeter.
C.

tlxxPili. xtf.

ff.

gilitun fp!uc|trie / beft llfttm

l'phtcflK.

MP.

ff/
ff.

onOftbacr
2tfcp2on/lccfl

leefi

Stropte* Sfff Sfccr&otO. ttaxix.xli|.7J.f. Criitflccil tbffif/c.

ctorsi.l. xtPffJF.

dVdvioo m9

/ leeft

tnof.rxPi.
(irpf. I.

J^fciimm.

rc0i!ien njc-etmcn tvtbof /tt'ant

(in), xxxix. ff.

Xcmb/lccft ctr.pc.
OTrtpc/lccftOTcpe. 2tlpffbn/ficlt tacr tp/^fi (S
aipffcii
f>t
cxcilff. (f. ff.

bicttt t>ict niet / maer en fp dienen in bat.xlit.eapittcl / ai* dderfpocefafiefleltiifn.

ccit. lliiif. ff.

tcvif.bxf.7I.

Pa lefco^^ce/ wat

isicaipffaPmi ISalcnus

mbe

^liuiue tn
beti bcfcit.

gl)t!i:cf en

mtt niet

etirc.s erupt / (ft (Tie9 crupt. ScWifftccncic feftefi0eji(rt mi(Tct/l>ie fefie ee t>at9J?cnta>
fitum/6ie vi#e ee cj

eifpm?
>anc*

citif.lxxvlf.ff.

are in

tfact lept tatfeer clcpn

(2ium/e

ir.cct tic laeflc jffn.

ce;lcc|l.

n6f bacr

maften ccxWf. IxPf. 7f.

"anaces

ct)lrcnfa/ (cefi

rnoppff mo eiitratt een erwcte

fee (l)icomiint.

TTec^

Ctxplf.txfx.ff.
ccxxf. Ixxf. TT.

TTcebcrt ban/

teef!

mttrtcrc

bcT. ee<ertllf.xxxf.ff.2.

finlct

emgr/eeromt/tecfienbe
.

Sangc/leefauge.

tarpif.

(kW.

ff.

leftguerc^ifnmiffct ccetxxlx. setj. TT. bc re bat mannercn cnbe mort ccccxxxp. xlix. ff. 2tnbcrr niet rondt / Iccfi anbere/ Pocrflacn. btc baurofene ntct renbt.

bktmw

omgbeeromt. '( J*"*"f/Ull ;j.r i*a. f f

niet foo fecte

(Wi.flKttlf.T. xxif.capit.tecfUxxxlirf.capiftrf. eexxxpf. (. ff. ,. Kilinj.lmPIlf.ff.v te instel re (andy cfi pergart ccccxl. liiif. 7J. o(fo Po Icrf als fp gefaept cfl ge blocpt beeft/ Iccfi bie mojtcl te cecextiilf. Iplf. 71. lac/cfi Wuft Veel tof buerfbe. 2r(afcuba/(cc(!3fafcettba. tf(. tl.C/t. Cpoe fagapenon / (ctfi epos fa? ccccliif. Irtf. ff. Ui|. rit, '71. gapenou/oft *** *>**k".
tcirriff.pf.TT.

<Da

CDTolp/ltcf!

pa

bcfen

molp.

(Jefium OTojlonio/Iccf: ccfirum 9}?oj(onts.

H crupt/c.lcefi.Secrfic rropf
wozbt np
ter
ti)t

genaemt

,!>
c.

ftularla en ljilfla galli/j

iimatfitid) root cnbe laiicty (cef!

[ffniacbtlcb
efe

Cotoiua/Ircf! (Eolupjina.
\acim[u-/Iccft

ceccIPiif.

Ixx. C/6.

groot aibc lanrf eriipbcn In bacr bant / Iccfi

a JPibtm.
tdriliti.rt.CT.

bit erttpt In bact baitt.

((.

viff. ff. 2.

CDccI minber tv3

TT. Vcrrof/Icef! peel ccccxcix. xxf. TT.

ecccxcpf. xix.

taetmculue.

Srf;.r/ictOrf'.

Critbimimi/

li'ef

ffritbmum.
bie tlcpnt

butibcr

cfi

langere

Pan vctoc".

ccccc. xxfij'. ff.

25tmium

beeft

/ Iccfi

fa*...
fcfcoc. it. ff.

tcxc. xxlif.

TT.

?.

ccrcp.txitit.'p.

tccP.xxix.lf.f.

ccertf.mVif.Tt.

SBontuo/Iecfi'Pontu. cerbmotcn Ijcbbcn. Cttffcbc bie blaberen comm bic ccccexpf. xxxP.TT. ^n parimm / leefc -Eii Tiapun? btoeme* op cojtc ffcclf fa poojt/ r ulum paruimi. mpjnion Oiofcoribeff / Iccfi (ccf btc pionnen comen op tot'/ tccccxxxf. xfix. (f. <3nnV!ton ^Diolcojibio. tcficclfcnspoozt. @coibftuiii/fccfi ccjbium. .ulrfcbimtim/ (ccf Sulcic&imi. ccccclPf. (xxi(. TT. '^ @p2lm/lecfl <3p2icn. teect. (xxt. f. TT. ?. SCIatanbiccc/ leeft 2f(a6anbieec. COoo? fmalbcr Pan MabcreV leef! ccccclxxxp.xf./c. Woe nacmpt / Iccfi TCob nafpt. cccccxcif. xPit. TT. ^oinbafein / Iccfi Q3oni('afnm. pcefmalber Pan Mabcrcn. om ec* tont faet/Iccfi fom e? an cccccxciif. xpiii.TT. fUnofoatoci/lcef! (Tpnoftatoe.

bere froerte rontaebtige v^urtjt. ccccccp. xxptli.

ff.

eMpcpjcbiaf)l;a/

leeft

glpepjtlj

h CCCXrtff.xISf.lP. Stofcojidrejlfii-eii/lecf! Slof* tcccccPi.xxptif.TT.t C5cptl>ia/lcc(l Br)'' ica. tcccccxp|.xxxp|||.ff <Xltm pcm'Cn (f aftanit f>:upnf cojiocs/^nbe.
ccexxix.xIPii.T7.
cccrxxpiif. Iti.ff.

onacbbacr/lccft onaeftpacr.

Iccfi

Pan pcrwen

root.

attct lancr/ leeft

ccctVf.Ixrf.TT.:'.
i

GR febitnt
2f cantbcs/

bat fp tanex. teccttxxltf. oocf/ (je. boet bit wt

xliif. ff.

COTcfpiluo 3ronica/lcc|i OTcfpl

ite^lronfa.

met ben naeruolgcnbcregbcte.

ittxtrtlif.tlDffiif.'yt.

tecccotrillf.rliif.TT.

ccanium/lce(i Sctanltim.
Iccfi

TTojlen/lccf! COojion.

ccccrxrtr.Irll.TTa.Jolic/Iccfi^ocllc.
ttccccxlp. (xiiii.TI. ^)p(ocaracta/
leef! teccccx|pl|.lxf.ff.2

cce(mf.xeif.|f. 2. gil'ibnn.
ecexcpf.x.p.
tccxePiff.xff.TT.
ctcrif.xpf.'p.
ccctix.

2tcamfni8. 03? act nicerbetc cfi langer c /

Iccfi

Xploeararta.

ffibctl'jengtlangct

HocmfcH

niacrminbcrccnbclangberc. n pa bacren ccf/ac.boet bit rot met ben nacruolgcnbc regele.

CTMcia/IecftCOTclica.

t)aumcn cnbe grooter pjucljtcn

poojt/lccfi.fnbc bet hen ge ft(? ncplocmenfn (angaebtige ar?.
bic

Pan

perroe' geel ^lin/cfi

nacr

Cocf

bic terroe / Iccfi oocf in bit

terroc.

in bicn rolgcn bie batirof lrelctf Me pjuchtf groepen/ ben

u tm

xxif.TT.;.

j cIepn/<tc.boetbcfc twccrcgB
l

rot/roant fp en bfene"

t>fcr

nj,

pjucbtfpan 3na.pjle ffi fat*focne gbeidcf macr mlnberc.

Regifterdes Cruydeboecx van diccrachtder

Cruyden
roeedc

bcteeckenr, in t vvelcke dierfte ghetal die Pagie thoonen die het Capittel , ende die letteren die nae volghen
,

gefchreuen ftaet. plaetfe des Capittels dacr een yegelijcke

A a-i:cL ke. 1 .T. < ..8.n.a.>8 5

45

.^

4.8..AtofoWr,>ctea'c TO k n,. li 5.8^.55 o. i7

<.

,.6Vo6 .a.268.1 c.iju

.a.

274.6.a.

77 9
1 '^"

85.I4.^.5II.34.a.,^I.4I.I'5 i 74

c }>

Ad mbind ,ilt ),.

.^. mo00

a/c6k

17 . k. 46>. 7i i. 557-

55-J. f-

J7M* ***

^"i & M** Jfejfr * 5?4- A.

i4.4U#.^7..Hf>-7^.5y7-W*

4-'-S- 1 7-<'fj8-5-f|-5'-";

4u.2 4

.c.

i4 8<S-ii-g-504->-'

628 -4 c> -P-

'5

E . n<. gWtrckcnc/i
,1

gfcftor/icrtgtrtf/riJ.M-Sf.

Apolhmatunl.cwIpMlpcn.W*.

m I7M 8.l>.ii8.46.k. 5 4<M7-/-

rijffi!,i)tr/m.9-7 2 - 1'-

.,

, 13

91 .^J4x/.^..9--384-S3^-4^4c.^

'S

Et( t n

^;

|!(i

wn j

l flI

(/j f

>HrA

,( .

JII . d 4. l,.

*P
.f

""

l 1

Ti

'

t " en

""'

l 5<'""'"" 2 7- 8.t.24-7!-t->S:S4-*

A PV.' a,

r.lC r/; jjV n r n .6 7 8.5Z.<(.

J^Sin.^.?**'^!'''^
*
..,41.9.,.. 144. 'H-'-X,

WJ.50.C.S17-4* '.44-}*
Apol.-i.mfr>wntt;tWj.6ii.46.i-

T*

S.-'4M--'7M4-*'
7,
,(.

1.

70.C. J4.

Af jtmK drr/ijdr.i.iso.17.4.
n.<i.4.SJ:.i3.d.

wjrk > taken.

'
'

s>-

4"-

'4' 8 - c - *7-

94^.

enbttJWcFi'ttg&e.
94.J. 256. 97,i. 159. 99.0 262.102./. 268.1.4. EJoff iit\tth\t ts gort. 4. 617.: 3. 4. 71.5.6. 281.11. fc. 451. 6;.o 477.6.6. 558.55.111.
;;;.69.4.;85.tr.<f. 596.10.

567. 81, d. 585.9.6. 5yi.l6.fc.6o4.26./.65J.70.d. bldtthande blcct^ttnck /ir/prn. 21.14. ^' 31.21.4.40. 675.9.J. 29.4.69.50.4. 74.54.1. 76. 55.6.77.16.6. 79.

Beun *>ttn

aUcveildr, erltcedefdfrildediertngbe'

58.4 84.62.6. 090.66.4.4'. 92.67.4. 107.78.4.

126.95.4.175.55.6.216. 67.^.238. 5.6.279.10^.

nf/i-n. .4. 8,0260.100./. 261.101.1.282.12,4.

Brtrn)'4nnirj(/</jnigl>fnr/rii.447.59.g.

301.27.01.384.95.0452.45.6.444.57.4.456.
-

BftrnVdii4Uejriiinigfrfgfcfdi>ni gbencfen.%i ;.&.

I4.8.6.c.27.i8.c.28.i8.4.5j.23.r.1 2.56.4.55.;8.

68.f.498.2o.c. 505.25. 6. 558.74./.6. 568. S2, 6.

57 i

'/X-574J* * J7M>*

59'-'5 <!-595>

i.164. 29. li. 171.34.6. 205.59.4.207. 62.4. 225.

19.4.599.25.4. 6of.i7.4. 617.18. 6.g. 61S.59.4.

71.4. 252. 79.

o 234. 81 .. 235.82. o 257. 84.6.

ok. 630.47.0

639.55.ct. 644.63.1I.

649. 67.4.

650.08.4,1*. /.670. 85. 4.673. 87.4. 680.94.4.6. 24O. 86.0:48. 91. d. 255.96. 4. 259. 99.0:61. 101. k.ii.io:./^.. 4.4. 272.5.0. 279.10.4.282.12. EloetdatgbtrcmcncsotidcrbUu"Q>gc(ldgkn J dotn
4, 285.l4C.35l.68.f.li.j88.1.f.4-l2.24.(f.429.
-

/cfcr>4Vii.549.67.4.
r.

41.6.0443. 56.4.447.59.0451.65.0465.75.4. BiWig4iuktiif onbtbeorlii<k r j /lef pro, 420,35

52;.;9.<:. 511.49-4. 554- 5!-6'55^54-''.5i8.55ra.
.

597-*'- 1'-

540.57.0555.71.0 558.74.^.563.79.^.565.^0. Gbrrniirn6/orttforM/Wro' d, i,27.i8./.79. 58. n. 100.72.6.1:1.89.4.122.90.4.195.52.4.200.57.1. cd. 583. 9. 6.590. i5.f.59!.i6.t.6oi. 24.4.615. 56. 213.65.0 215.81.d- 282. IX.CJcto?./, 312.54.0 .641.59.0650.68.0682.6. >*>4* ' k 5 : P-47- fc < 34 , -S7- i'. 462.74.C. tram go. 504.15.4.0,
;

bicr.byctiibcudtn,endcttndetcittcrbydocnc(imen

627.46^.
Chiromirnlloct mjfcbn\cUn*lre[tbdorit\exlc4
rm.225.73.:.

125.-2.0

B<Tditnlit/li, l*fc<>!r d(.i6.9.<v

fij/af ri,> /u)f'm4kr.J.i.i.U7.86.6. )74.;7.r.?5.

BiWgcn i^lrn.495.i8.4.675.87.i(.

46.4.i89;47^4. 192.49.4. 217. 69.4. 219.70.C B/orr<(4f/tiii<ki<lKfr4'irH-!Hr4j!4gt.46o.72.4. jS.6. 540.57.6.655.70^.679. B/ort Jool fthcydcn.ir/. 68.4. 234. 81.C

JM.

c\6.
iyjUfttis lu'jidcen >rrg4nj. 162. 28.
c.

'

174. 57.

f.

EJofKlfdf /rJfllfcf'pro.65.45.4. ducrirn tamngmkafdgin. Elan d4t crfuyuer

178.40.4.195.;).^. 109.47.6..4.95.18.0 498.20. 0605.26, 4." tlctiddiciijuyuneiducr dieirinc 4/t4gtm. 343. 649.67.0"

l4/.ngrtr<-iingorM7.io.<!.j8.2?.4.47.;3.J.7S.o 52
-

59.4.

6-.

162. 28 6.

r.

i85.46.4.397.".<<-42/-5S

-f-

Blof>i/ri/Mfni.53.j8 6.74.54.4.77.56.6. 84.

-442

55.4.502.25.6^.507.28.6. 551.49.0553.51.
'

fc.555.52.6:567.8i./.oo6.2S.f.65i.49.6.

62.6.90.66.4. 126. 95.4. 150.100.4.175. 55.6. 356.71.0461. 75.d.599.3-<- 650.8.4.d.68o.

tjje

C!f<-ngo.47.354'.C59.57.i(.

S>4"-k /-/rn|faun/i/iV>f.92.67.6.26o.io.4. 467.81.6. Efort dor n

..,,,.. n nde Mcrdigr cmt rg4R<k mk.

.

Hhjm'pmcrM-Siccdcm.
_

14.8.4. 164.19.0257.^8.

i468:o.'6;5r>i.:3.4.572.i.r.63i.48o

264.io4.o4' J -i4- M62.74-'M4 <; .e2. Q46/ortmkra. 412.24.4.417.50.11.478.6^.

,

*fj/fn/ifcor/frr>t4(i6imi26o.lb..6o6.j8.i(. !iTmer.84;6!.ii.92.67.6.26o.ico.4. ;co.

498.20.4.5.1.38.4.554. 71.4.558.74.4.630.47.

Bt/

4.645.62.4.

F^mlorgo^WM-f
iUja-.vcrhuho^^.f.^S^.b. tiL^li^bcy,.^d.lou 74 .c.l-. 9 77 .d^S.
.

4505 247.590.15.

6.'

B; >oi,wii,frr/f r /P i4.8.o3i 21.4.74.54'.

77.56.(>.84.62>.87.65.49o.

*%>**
6 7 .d.
.

...26.96.6. ,32.102.4. 175.55.6. 2,6.

9^7

9f-K9^.d. v,, 7
]

c.

.:

:9-,.4.286, 5.4.501.53.0 533.52.fr.579.6-.

7''S5.i/.o.

&* 6M f^9---

iv 6

^6

52.

Bl^fc'^^4.0.22.558.74.

67.4.650.68.4.^.670.85.4.978.917.6,9.
93.4.68o 94-''-*;

B;-f (Wtgbf/;4gfcro,gl)riicotroVrrJri)i(ni. 3.-V fro U ,(m 6forrfe.'.i.7>A ico.570 2^.6i.g.225. 7 .94.SO.0 94.69.6.
0255.82.^. o,.2 7 .f.5i:.^o 5 :8.46.k.;29.47-

Bk>'^^^

6:8 <6 o

'

BB&L*a*fc^7iftte4$
Blr>4dffl>rtrg,W/r.55775-'

ioo.d.i2.2Sg.432.44.6. ro*i4, fn i- (-/f yWpc B _695oo225.73.r.2!7. B/

4-'-5S-7>;M4-/.*.55-74
.,.6. 543.

B^r^gbro., 79.4.1

'

'

Bl2Wn5^rrp..rMrro.26.

2S cfltfcr <m i>t<

S9.4. .y.ioi.c .62. i8g. 7 J. ,S3-7- 6 -4 6 43)6. 7i.d.4io.j5<J. 437.5'-^--1
76.fc.!7-58.c. 6}4.5i.fc.650.<s8.fc.67O.85.g.

crr.d>t

IN07A

.07.78 -,- 8o -f-

*** *?#?
146.

> 37.35.a.i8i.4i.4.l'.i8si.47.(!.isi6.)2.t.is)7.54.

*. 2oi.)8.c. 114.73.4. 233.81-4. 238. 85.*.

Ontr>lctJiiljH<icni(iVloni!(ii/lWfii.35J.6s.t.

Bloet/TMTOiglioir/rt. 8. 86.g- ^ij-je-f^joj.

jpo.cji.ioi.f. 179.10.4./. 287.i6.Ki5>53-/. 48.64^.3ii.68.c.356.7i.c.369-8i.c.f- 395.8.

c.474.5./.47 8 -' 62 7-4 6 -'-

B/ur/Migljrgtrnf/rn^. 69.*.
Birauifco'

i.390 9.I1.399.12.4. 359-iJ.e. 415.18.4.417.30. 4.420.33.4.420.33.6. 430.41.4. 432.45.4.459.

52.4.451. 63.4. 154. 6. 4 6 >. 75 ' -474.. 5 * 482.9.. 486.12.11.491.16.4. 498.20.1.505.25.

in *"/li g'

185.46*. *74

"

d.55i.68.4.35<5.7i.g.<J7S.s>i.c.

Bor/ti fooi c(<>" H1ijiift1.586.s4. il.

tOTflmitmfuho<vntn.W{.6.it.i-n.9.i.
Bcrfienberdideyiierfueien.^11
Bor/?f n doen
/ifccyiir dir
14..;.

1.515.40.*. 531.49.4. 567.81.fc.568.81.*. 571.1. g.574.5.4 f.576.4.c./. 585.9.4.585.11.P. 590.15.

_f.59i.i5.b.5Si5.i9.4.597.

lm gffsnifffii/ij 11.388.1.1.
113.

L605. 2 7.
4. 625.

,( .

* '

6o 9- J

1'

21.M98. 12.4.599.23. 4 ' 6ii.53.* 617. }8g.

624. 45.

Borjlfngfcctrrkfn gort.i.o.8o./.

8s.c. 112.50.
2fil '

6i8.59.4.ii.f .k. 611. 41. 4. 622. 42. 4.

t_185.46.4- 196.52.C. 125.73.fc.

"S-77-*-

oi.e. 179.10.4. 466.79,4. 5 2 3.i9.". 606.37.*.

6j2. 50.C 634. 51.4. 63j.52.4.636.54.4.*.637.55.((.639.57f<'.643.

44.4. 630.47.tf.

e.

6i.*.645.64.*.65o,68.4.c.<l.g.67o.8j.4.673.
87.4.680.94.4.*." -,...-,-,.--- ! cmcrgtnik.

6i7.46.f.67i.8 7

.ii.

totitenendecndegbckrckengoe (.242.87.*. 245.

89.c.i89..7.4.i52.68.i.553.7o.rf.59i.i7-.

B>ck/o.>f /lf|>i4ntfrgfrif<h.Jcrickc>w*
tictf>t.596.20.c.
'

Tffl>w<n'' mcfcticfcr>ti>4mirr*i)r/?fii b/it fo f^" mconJ <'"- ! OI -' 8 -''f IO .i3.4.458.7i.<(.5i8.^k P/ /fn .22i.7i.4.245.89.c.i8 4 , /, Bfk/p/lofrfirtiiirt/rn.ioi.58.*. 15* 57 f537 |ul.-*a,>4n'.i*."ftr.^^ 477.6.4. 484.11.4. 625.44 * 650.47'. , .4. .6j,.49.4.652. o.<-.
5

-.6j8.56.<(. Bor/ffflJ/*rrfnOrt.379.88. l

jo.48.4.6ii.50.<.*.7i.86.*.67o.s}.c.

Br*t<-n/ii>i(frrn.66.48.g.s9.7i.4.ioi.74.<J.iI7. Cro*3''k0.533.5i^. 86 4. 112.90.*. 135.2.*. 14I..4. i57.24-t.171. Bu>ckiWf((cmii)4!<fii.5i4.53-''' ioo.<r. C4tkfcir/rngfcfiir/"i.36.i6.4.28i.ii.m.n.4K.i4.f. 26c. 71.4. 152.94-1. d.i96.52.f.iii. 54 474.5.g.5i4.35 .M63.79*-56i.8o.k. 62.ioz.c.264.io4.t, 265.106.4.284.13.4.285.

C4iergiitki>ffck/4fc(m4kot. 5.6.1^.111.31.12. 4.421.54*. 327.46.4.411. 14. 54.4. * 1* 1 4.*.c.40.i9.<(.72.5i"..i'8.85."i.54-i. I'.'5. 575-3 J.o-4.*7 W.f. 554.53^558.74^. 4*7 i9.*.i03.59.*.i5>.94**57-9S.4.28.....r.50< 4.678.92.*:o79.95.'(. 5.90 675. l6.c.k.i.jc.28.4.303.!9.4.327.46.iti.(i.338.53. 115.83.4.151.91.4. nerUden. 675. etter met Bor/frn 4.37i.8j.*.40o.i4 .4.404.18.4.405.19.4.407. 90.4. 10.*. 411/14.*. 417.30.4. 411. 34 .1.470.1. 4. -. , ". 2 . ,a .3 1 ."'. I 93. Bor/inifr/ropifco'g< 471.1.4.474.5.4.11.1.1. 479.8.4. 482.9 .4.484. io8.63.4.2i3.65.c.i37.84*."S4.io4.4.i7i.5. H.4.495.i8.t.50i. 24.4. $h.)i.*.c.4. 536. 557.55-*.64i.59>. .311.34.4.335.51.*. 54i.59.*.557.73.*.558.74- t .56i.79.'. 565-80. i>nbiibe)tgort./i.i.d. Eorftoi <i.567.8i.o.58o.7.*,6o8.30.4.6i2.34.4. 613.35. Scrfienbinderli;ik.6.iJ. *. 618. 38.1l. 620.40.*..:. 625-44.f. 626.45.4.. BerftenendefttiUtndctn.iyCi^.g. 627.46.4.11'. 628.46.1. 6)0.47.4. 631.50.4.*. deen.11. 14.C 77-^S.d. 84.

54A

Braken oft outrgbnen i.c. 90.66.4. 182.4). ' i9-49.*-

i3:.8o.*.t72.5.f.302.28.4. 303.29.4. 457.51.4.

Br4kfn.i04.j6.g.ii7.86.f.5o9.29.ii.5i8.37.<i,5i8,

DKcr den camergamk 4/i4gfcrn beete ,gb , ihole rickfl(>cfciic*0't.94-69''. 2 74-9/. 2 79.io '' 567.8i.4.568.82,f.58i.ii.*.6i5.36.*.6.8.)8.g. 299.26.4.301.27.4.1.317.38.4.321.41.4. 31141. 664.8.4.*.c. 662.78.4. 1.625.46.4.648.66.1;. 2 1 *. 331. 48.4. 340. 56. 4.343. 5.. 57 - .". 676.
|

'

-64 J.

645.64.4.656.72.(1.664.80.4.678.92.*.

$>.4.

,"*r.kc$4.Wf/^
,.,

jb> 4/i4gb,.i S 6.24,4.

t4>c
,

J-bA fc..rc.sco.i6...3i 2 .4 2 -.346. 2 6.

4.373.83.4.
,

Dfr *r4kc n

Itimacbtigbefltiymen tnit breit

<>en Vtrg4i.

geele cbolcrukc wchtitbey'

ajiagben, taye , coude 104. Dtr den cm erganck

(lijm-

76

g.252.94...27z.5.r.5io.37..

acbtigbe >ccbtubeyt,fct

Htrit

ledenjtU fcoo/r,

Br4nroiiid)iitf1wirftkfii.464.76x

Eruync gbencjen.m.$9.g. tuycklocpflcffen. 21.14.4.

/'cn,cr.26o.ieo.t.264. 104.4.164.105. 4.299.26.4.301.17.4.502.18.4.308.30.4.309.

31.4.510.32.4.311.34.4.313.35.4.516.37.4.561.79. 40. 19. t. a.l-iyS.^i.c. 38. e. 60. 42.4.74.54.4. 76. 55i.77.56. K78, lamergamlafagbentaye , fjnaebugbc Vlierden 90.66.4.92. 62.*. 87. 63.*. 57.4. 79.58.4. 84
31.21. 4.

C7.4. 94. 69>*.97.7O.*.i04.76j(. 106.77.*,

Kiebii(hot,aUcroi<yK<>nHenctrdcf,uymcn,dat geel

gff!n'itn .i:.io2.^.J54.i05.ii7S.9.f.:8o. Cor[/achtijl;fngo.595-'9-c.597"'^Ccnfcngbcnefcn. 17. 10.0104. 76.g.i34.t.&.i35.*' uj.$oi.i<).d.y9.<j.t.iiwi-*-646.6ya.

,

Dnct den cimctgxick

djidgben

wtmcbtigcochi

ticl)t7t.5li.5;,.5i4.5.^.58o.7.b.

(.4 9 8.io.ii.j3i.t9.f. Corr/01 die Ijngheduerengoet. ui.8y.b.u8.98.ii

t,i;.'9-'<i |S 7>
-

c - l 79- ,

C4mn-g4sik/(mi/n-/or-glirm.ik> 572.1.4

i4S.9i.4\;42.58.fc.tf78.92.k.

C4io-g4nck/Mpoi on/r twiikn.^ 4.233.80 Corr/ido-Wo-nigl!oir/oi.i34.i.4.

fc.404 iS.i>.4io.j3^.457.5i4i.30.47.:.c.Si7. Coii4V<:ort/i.22S.72./).244. 88.4.517. 45-'-5J755-/. 5S..*70.8s.. , , bQwnMcbiigbr cor</ot.259. 99 . C4iKkrrgoir/oi 42.30.6.85. t.f. u8.85-g.274. Condeteroudnde 6,260.100.4.261.101^.262.102.0551.70.0 .f.4io.2.c.

Cickn-*cv<rborg!i Mgboir/ol 547.54.6.

Coadecortfenintbegm[eldodcbierbliu.y,^i.r.
Hmrrt/oigo.5S.S9.'>.;.92.6.ii4.i.4.l!.i40.

Cm&ndocncomcn 417.30.
C<aub*ridesoftSpMn(cbc*!icgcnon[c<tdclijtiLm4-

^.itfi^.iU^.io.^S.io.d'. 572.1. 4.585.

ii^c-d. 596. 20.4.6. 11.613.35.4.617.38,4.650.
48.4-64S.tf5.tFrJti/oitiVc corr/oi.20.iJ.4.459.7I.i.6i5.3A

km.23J.8.c. C4r&iMB/nigrw/oioiiiV-!Kii <)oi6rrkoi.4ii.2J./'.

,

412.24.otf19.39.lj.tf70.8s.fc.

C4t4rrm loop rijpe endegenefen. 84.2.4.2I4.6. Con[enoor(dke.6',i.o.a.

Con/fr/t<pptj:4<lnr6jrttniif.i4.i9* b.i-rA.6.1. 28tf.15.i1. 353. 9-''.384- 9f-'-456o.c.6o.Ji u Derdcddc,b(ccor cfengoe,..6.c. 6. 7 tf.55.o84.62.o9o.66.o 1.6.85 /.. 99.5J.. 353.694.429.4^.4.485 .2.0620.40.0 j4.i6.4.92.67.o244.S8.4.6f|.4. 4dn. CoriK. bramifc/itt.ii(MtBi. Cfc*K*yriiKittfii/ritnPf C.^rifWr^ifr4>i4k/.rt/.5S.59.* CWfrmgofain.kg6fcii.io8.(S3.i. Vicrdedtccbfe eon[e- .tf.040.29.6.5 7-4 < vntcncn,*erdT,imi,fccydoen die bntfm Clinen 26,. .92^9.6. 42.6.76.55.084.62^,6.85./. 73.0.258. 6.f..n9.87-..225.
<J8 f.57i.2.c.S30.48.I>.40.58.1>.tftf.82.g.

Cort[mmlgmghe.i;i.-?9.d.

Chdcrtghcnefen.77.i6jM0.64J>. ebolntdomiroocn.6i6.i7di. CUooorengbenefen.^.n.t.

V4

2M2.,o.4.;o4. 7

Co^o^g^g^^V. SSjKflSS^
>>( /;>

85. f 2tf5..02.b?2 i . I o;.f.225.73.o.38-S5.'.

.or.g. i4 S.i.4.}S.>M*.4'.''-449.''-.

>/>

cJft<oif/l3iiiioi4iiiirrtoiigniri)/irii.245J9.e

CtorUctorfti wt*>r. V ^11 ti f jl,f^nbdMi> 81 1 k

tmfc rijpoU/'-H-

f<w !>'"|* ^/-Jni NV

IKTOM94.18.I1.662.78.*

nwl

CoMrowfr berde gclviUcnn>pendemor*em*e.

^ss^miv#4w
C/wiii H*tgJwf.679.93-C/uo..m/W,ppo.gfcolr/.6.^3-o

^"t

f i :ftfo/

J
;I

ie

f4'o

r'

^Uuen 6,,r/t.2So..oo.oo6.28.6.

caj,,,, fcmorffl>mrwi>)rrcii.4io.2i.ft

CUncnSdenwc^dcgencfcn.^^.
82.ft.tf75-9 ':

^^
C'

,,-,,

,1 6

&md>i>K/loptlMr wnaVr 1/101.73.5*

44tf.59.6.5i'8.37-fc^'-H-'-

'j; B j, ,ji v /, n,.257. 9 8.f. (

4.. 7 ..34-'-'95-S ''

Cnmpric MtorM>t
666.3i.il.

lrr/lii.oi 7

'",-.
s .4

I9 8.55o.99.5!<.242.S7./.2o..oo. "mpU/" P 5.4.268.i.c.278. i..3...>4-<.

(,

j7

f , it

'.

lO

4.

%tgifict
455.66 4.454.67.4.456.6S 6.504.25.4. y t. Cramp drn iongbm kmflrrni gbcnc[cn.w.6-

rttt bic ttacfyt

lM4<M7f-S5i-7.
Dorft in con/B vrr/Ijfn.?(SS.8i.f.
6.5i2.;2.6.58 5 .i>.<:.4.596.">.6. 606.28.C. 613.

Crtmmcddnbdndegbme[enXi.<i^y6ip9^-^orA)'ctflin.7^7.d.9^69^.i^.Si.b.^9^50 . 203. 59.(1. 295. 24.6. 306. 29.1". 3' 8 - 39-*8t 1 o.40./j. i 2i.4j.c.4io.ii.fr.f.45-'58-'-4
3

35.4.617.36.4.627.46.6.632.50.6.

n.g

558.55.

m.662, 78.6. 6rji mdicbeyt

fcbor&bor. CMBWJgifBdifMon/rtfBrndt/crrdsflet. 111.71.

4.z25.7j.o.5o.7i.6.6i8.46.r. Crcawgim die-mt cJB4 xj\n. 58S.I.M.395-8.4.

Dooukbcyt nuktn. 442.55. DoBiebo'tglww/f.y.7J.}.4i.il.554-50A

458.71.4.478.6./. 537.55.^601.24.4.628.46.
0.667.85.4. Crbtf n die onrwtur rftjek xl]n afmeten. 198. 55-

653.73.2.657.75.4.

-4-75f-i55-95>.
Drorf/iryttfiicmra.n.6.d.3i2.43.c.

Cri*K<dcvront.555.7i.n.

Crin>(Wd6ycki,fBdrdmBb4lp.n6.85.6.i7i. Drogbd<ji-<MtV4Bd<.ej.595.9.4.399-'3<6,s -''' DroonMifAV/TMtrfiJBMrffqiMdr TwHuft^brkcr54.t.ioo.57.4.2io;64.4"./.ii4' 1.44 197 82.4.237.84.4.244.88.4.26c. drijm.S2.28.i(.254.8r.i.4t,8.20.c. 133'. 80.6.25;. firr/iJBm4kni.374. 84.381. 100 4 27i.4.4.;95-9.4.?99.i2.4 446.59.M5- Droomffi^pmAf 8l ', 9'-3 8 5*i-45- I '- i, -4 I 7-3-55 8 .74''7^.6.527.45.4.547.64.''(79'' <5 6 C dcgc<l ucltg<M.i8 7 .i6.t. Droimidufto?rfimm Cnmfr(iB<ifBBBkBi4kfB.325.44.

oiJ 5 6 ).463.75.e.48j.9.(.55i.69.l'.553.70.g.563'79- i>ok/e4pm4kni.l47.i4.4.U7- J>-M

^618.464.670.85.4.
Croppfn4fBJ<-no4lj.22!.7i.f.}95-8.M9J.'7.<'.
-

2.402.16.6. DroppWpifl* 2042.15.7.4.17.10. d.SJ.is.b-SS.ie*. 47.3;.d.52.52.6.90.66.b.iS5.46./.ioo.57.4.

20i.53.4.2ii.64.iB.255.82.4.24,4.88.6.245.89.

CropprBWB4-rrBgoiy!BirB.237.85.4.6i8.39.4 .

Ctopftnfmdctmigbt

pi/B gbenefen. 198.55.1*.

576.4X615.36.6.621.42.6.639.57.4.

4.246. 90.4. 248.91.4. 249. 92.4. 260. 100.4.

2 7 i.5.4.286.i5-4.292.2i.4.35o.7.e.429.4i-4> 432.44.4.442. 55. 6.446. 59.1f.448. 60.4.

Dcmpbep

die borftrB gort. 19.13-*.

Dcrmendiegbt[oiK\iemiinbelpcn.6jo.^.t.
DernteBberre endr feberpe /lekeBdr pi|n er/tr.
425.36.4.498.20.4. miirdoBi>.rr/BrirB. 66.48 .94.69.4.210.
64.4-.225.73.6.377.88.6.395-8.C.

4 &8.15.4.498.20JI.500.22.4. 517.45.4.531.49.
4.556.54.4.6.543.60.4.544.61.4.575.1.1.588.15.

4.5*9. i4.d. si.4 ><'- 6'3-4 8 -*- 639-57-''- 6 S5

7 i.4.668.85./.67o.g i ./'.673.87.4. Drrmfniii>gbf4Bft/izi/Bgo.66,48./.507.6i.6. DKlbr>tinrboo/tm4krB.296.24.4. Eeckr/eniBditkre/r dorn-wt U4ilrn.262.101.. Vemen fli\nuebtiebeyt. 87.65.6.

Eerfderm demttfingbe wrdriflrB.162.101.1'. D<ToiftcorrBptK6ri4Jrn.6i7.38.i. bcriiienfoeringbe, verbiteingbt grne/m.92. 67,6. Eer/dr clmiettgbenefen. 136.3.6.604.26.?. Eerfderm der iongber Vinderen gbtiiefen. 97.70.4. 94.69.4.498.20^.50 !.24./.507.28.4. Ec r/drrai dor ing4e. 5I.J6./'. Dermrn beiBorrB 4/4gbrn.4ii.34.4.437.5i.4.
Udennen-tornden ende opbk/sgbe \>erdrquen.zij. Eei[dermdoentitgaen.^i.T,6.f. Eer(dermgbcfiitiengbcuc[cn. j6.tf.c.i}4,-i-IJ-iu 7;./.2j7.84.4.3io.32.6.;95.8.c. 603.26.6. 7i.g.262.io\r. DeriBeflbiBdrriifck.32.21.512.34.442.55.
Docbterrflgrflrrrrrfl. 72.51^.189.47.0.
-

Err/dr rm dir wei-order iiidorng44ii.28i. il./.

Doofj(icb4emrii6r'4reflii4fleorrpiic. 668.83.fl .

680.94.4.

Doo>WBcbrni4<)fB4/J4fB.27.iS./. 33.23.4.156.5. E<T/4Vrmpi;Bgrt.572.i.c f.142.8.4. 146.15.6.164.29.^.172.34^. 195.52. Ertrnt /aft dors lTrg4i.627.4.6.
4. 198.55.4. 201.58.6.213. 65.d.

221.71X6 224. Et<fr/poaWBgnu/.ioo.8o./'. Extrr oogbrfl dorfl i V4Vb. 178.40.4.140.86.1. jf.f.nS. 76.4.250.78.4.244. 88.6. 246.90.4.
262.101.0.649.69.J. 148.91.6.255.95.6.257.98.6,260.100.2.261. ioi.fl".262.i02.f.263.io5.c, 264.104.C.268.1.6. FraijB6iBBfBj/itb4rmsingrnomt6Wpoi.io4.76.g. i78.9.6.i.28i.ii.fl'.282. i2./.296.24.d.30o.26. Frntjnigbe corrBptieKrdrifBefl.615.56.4.

.e.230. 78J. t.319.40.4. 527.46./. 375.84.6. 411.25.0. 461. Foflijngbenr/oi. 2.t. 6. 8.3.6.197. 54 263.105.6.311.33.6.445. 5 8.r. 514.33.0. J15.J4-'542. 59.6.669.84.4.
74.f-554.55...

DooiPrnw'gbc, 6/reke pfeckefl.ao. wrdrfflirB.

279.10.0.

615.36./.

ABr/rfli(flVcTdrifsrnfndrwdrr/t4rfl.76.55.d.ioo.

DoorBeBende/plifltrrnwdoirrtkrfl.52.56.o.6j. 48.6.174.37.4.BI.175.38.6.182.43.C. 219.70.6.

jjt.78./.263.io5./.268.i.i(.292.n.b.''-3i8.46

72.d.n6.85./.ii2.9o.c.i97-54-/' 1 99-56.b-iM-r ' ! 4- 8iS - c - :! lS -9 -' 73.f.229.?7-t-54- 8,

-f-

257.98.g.263.i03.4".284.i ) .6.4i9.3i-''-459-7'S-5o$-i4-''-} 2I -3 ii -/"-5i3-JS'-f-5'4-4

I -c

k.388.i.k.593.7..4 01

d-

44

l -5)-"'53- l 4

- 8 -55 n *

tttbtwtrcingbt.
542.59.*. 54 7.54.6-5H.7i.<J.<504.i6.f.<Ji 7.4 5 piii/rn

dr pijlen ( dm

fijne

dom Wtrfl igfcrorj

&.638.56.C 650.68.*. 653.70.4.*. 666.82.cd.

Deotcftk/riil/iiiiigfiioiiiciilje/prii. 101.74.fr.
.

/M.aji.7.g.i68.i.d. 295.j1.1f.

248. hymendornlcheydenenicdjidghen.l,i.d.\$.n.d.
57-4-''.i4-S.4.i7i.34,d.i96.j2./.;72.85.1i.3S8
1.0.562. 79.1I.

9i.d.252.5>4.d.i8o.ii.6.i!Si.i2.4.

Veaijittch ghtdicrtt

mdchtchos muiten enieiooien.

250.78. c.6o^.i6.f.
Friiijnicfrgferd<rrtffrrrriigriir/*.6,i./.8.2,.fr. 14.8.6.

lltyaendocnpurgerenendetfidgen.)2.ii.d.<7.d.o
4.117.86.4.157.24.(1.

15.8.6.^1.60.4.90.66.(1.101.74^, 102.75.fr.H6 Ceude fluymi purge. Iidr4/irfgc.72.5i.4.265.lc6.4.

85./.i8i.4i.4.i97.54.c./'.i98.ij.r.i99.56.fr.2oi fluymen
58.4.203.59.11.212.65.4. 216. y.f.m.yud. 250.

tw denl.oofde ducrdenmonft jbouTtea.

3o.2o./.52.j6.fr.i72.;4.f. 291.19.fr,

78.4. 1.c.d.i.242. 87.4.246.90^.447.59.^.4 59 fhymcnundcrborjidocnruymcn. 132.102. c.171.34.

,

71.1.462. 74.d.5i4.j;.r. 518.3 7.(1.538.55.11.552. 70.(1.646.65.1.

<i.is>6.52../.io8.55.fc.3^.8i.c-.8<5.ij.i>.4i2.2}.tf.

542.59^.547.64.4.562.79^.
>

ffnijm'f/j^frfifrtf VfrifryHffifdffrfVryM.i.i.e.i. F(>Mfiimi(em4gfrf > ((frmfii,4]i4g(3ffl.666,82./.

9.4.33.13^.69.50^. 161.28.4.199.^6.(1. 212.6). Tayc fluymcn*Mdcr lottgcnc der rijfen.^y. 64.4* -4.224.7j-f. 230.78. f. 240. 86.C.256. 97.C 257. Ttye^oude jluymendutr die nuefe rttym. ii.n .fr UroKC l<r>e/U>meo r uur fritmorr n lil die l-r ndlge 98 .g. 272.5. fr.j25.45-f.374 8.r.ffj-7i.d.
"ft-l

JAenfcbenbefcbrrmen Iwl

afl<- friilde

Wijck /cnijll.2tl.

Jfdfll

oidr twnftiir* lJoc>rn aj

trrclcii.

265.106.

65. 4.224. 7j.fr.r.252.94.4'.26s.|03.4'.339.ff.4.

4.363. 75.J.

Fmijnigfrr gedierte queifurengbene[cn.y.2i.c.

7ayeflijmdchtige fluymen dftrtiVtn.i^i.^J.102.

52.fr. 264.104. 6.270. yd.fr.

Jeni'jnendequdettiertanderbcrtenidgben.zo.i^.d.
'

77.56-4.289.17.fr.
l>4n feni)nUhgeiicrtcingenomenbtlp en, 253.

Jdye flijmdibtige fluymen duerii edmcrgdnckhf/rn. 193.50.c195.53.fr. 270.J.4.318.19. .32

Fcrojn
.

7.46.

4.608.30.4.656.72.4. 9f.4.297.25-.4. Frniin l>4ii C4iiipfniolioi.6.2.r.224.7j.c.}i8.37.b. Gttlt tochtige fluymen dfidgen.W. 40.4. 319. 40.C
FrniJ!H>47iN4trrrii.8.j.fr.666.8t.c

luymcn
.

rijp maktn.iojjfii. 196.51./". 351. 68.4.427,

FrniJB oiijo

j>jb /c/irrfiiickp/t
1-411

opium. 203.59.4.

js>.f.27.4<J./.67j.85.d. 679.95.*.

{Irngben. 8.3. 6.101. 74. fr.n6.8f./.i!,i.7i,

Tj>t jiiijmrari/fm,)!!/. 264. 104.fr. 2E5. 14. fr.2ji

20.4.558.74.J.

d.-4o.6,i(.242.87.4.i)3.95./.66.82.*,
FmiiiiMn/pifirtfti.6.i.f.203.59.4. 525.42.*.

Fteymrn 11^01.616.37.4.
G4IJ* 4/1^6(11.171.34.4. 545.62.4.

FfmiiiiJiifiig*ngfr"if/"i.224.73.c.
Ffiijnfrf/irtfreirit.

S*rrtr gal/r.i8.ii 4.

lijlelendiehdrdt cdnten dfdoenbijten, 296.24. e. Vcryfop1tg4Cc11pr11r.121.89.fr.128.98. fr.342.58j.' Galen dl* ioopeiigrrir/tii.Si.i.f.yy.yO.a.jiS^. 300.i6.i(.307.29.iJ.
Fifte/engbciir/.6f,47.4. 7<5.f5./. 85.62./. 122.91.4.
130.100.1i. 276.8.4.
(1.4

10.22

fr.5if.71.il.

ii&clen

int fondament

gbe iif/m.449.61.4.
fuyuertn.j00.2SJ.
-

G4(rn dief gbefttoren gbenefen.'f.U, G4t* die diep xn i>irr/cfc in dotngrorjifll. 278. 9.

Fi/Mra 0poifB.44o.fj.fr.
Fi/tt (en ende tjudde gdten

m.675. 90./.
G4icii die hopen
fioo.13.1l.

tm den hooft gbtnefen. 563. 79. 1.

Fiirr(rncju4eir;r?fiwdocnirrckfB. 555.71.0.

Vleefib indefijielen doengroeyen^.o.m.

Gdten die hopen tdn den bee1ungbenefen.97.70.tl.

328.46.fr.
l'4n

tldusticheytghene[en.6tyi6.b.6\7.^.d,

fledercijn ttrfutttn.dotnfcheyd'-^.aj.^.^o.e. Gtten

krrfrramfrrytgfrrnr/fn^ij^.i.

67.f 0.4.77^5.(1.85. 62^.49.69. fr.97.70.c101

.

Gairn mt hebdem mdktn.tf6.7i.f.t,6o.jij.

74./.I04.76,f.If9.26 Jl.l96.f2.f.I99.ff,k.242 Gee(/<(lIgnir/ v 27.l8.4.30.2O.C.2,2.22.C)3.lJ.&. 38.27.6.67.50.1.76.55^ 77.56.C.84.62.1/.116. 87.g.if3).99./.264.i04.4.268.i.*.28i.ii.m.286 8<.g.ii!.8a.i.i28.Q8.l>. 142.8.4.167.30^,169. 15.fr.296.24-4. 300.26.4.302.28.1.311.34,4. ;i 9 . ;2.fr.i70.3;.4.6.i8i.4 :.6.i99.56.4.ioj.j5i.fr.ioS 40. f. 324. 44. d. 956. 71. b. k. 370. 8i.g. 384. 76.fr.242.87.fr. 9jJ.;88.i.fr.39.8./.4oi.i5.f.4i7.30./.44f. 61.4.21J. 65.*. 227.76.4. 228.
.

<S.fr.470.i.d.477-6.c.486.i2.i(.fi4.3j.6.57o,
<S.c.fi28.46.t.6s5.7i.*.677.9i.4.
fledercijn

26i.ioi.e.27S.9.g.279,io.4.;:8i.u.f.soo.26.m.
301.27.c-302.28.*. 319,40.4. 341.57.4442.58.*.
350.67.fr.380.90.fr. 461.74.4. 470.1.(1.482.9.
.

mietQttigott.17.10j.tf.jiJ.1So.wo'

.628.46,1..
Gef-tnhdnteledtr.docnfcheydc.2<9,c,a.f.sit,.4o.f.

r.486ai.*.488.ij.4.499.2i.4.5u :38.c5)6.5;4.
fr.547.64.fr.572.14.588.1j.fr,

Gefwen 1.41K Flcdercifiigr'&.ijjen 4* dit leien tnit Gtthcbtyt

iiintfiirrii>iir*krii.i64.i04.c.
.

doen tergden tdndt gttlfuclt gtbleitat.

161.28.fc.j19.40.fr.

fiii/nicndrpij/riiiiinfrii^iifrf/IrfkfmJi'elKilK!*

Odrgr*l/4*frigoer,6o2.24.g.

hentftn,i6t.ioiJi.i6} .io.b.

GttlftubtfuifrcnijmiutcrouimtiW 1;'.

3.gt'(ct
Gtttr*eietnrrtun.tSiM.c.ywo-r.
Gffl

vm

fctc

erarat

Hmrgr/'iwat,vrreorfm > VfrmorM.;.i8.ii.rf.i9.!;.<.

3 .i5.M7-*5'-S>4-9-<

wrc dof
|

6 frga., f ..8i. f J . r 9.l'.4-f-

Glm*

...kffl.609.,o.b.

OM

Gor /cb*Jrii)ck* fa#t***

Grtrrko..J<-/;kt
Gfbffkffl

tt b.fl.,<W.>f*frpffl.244-88.<.

,./.ic6.6,.b.^.79g.i5- J.r.je,. 8^.584. s>5.k. 5 88.i./.47-W-'-44M-- 4W-7'-'; 4>.

ftf*'"?*"-^'

75^47-'.-47-8--4 '"4.-*-W.
'?- 1'- <s '8;i9-X-6i.V'-H4-H-'>

m ,*.K/i>raorfl.r<ck

75^

,..,fcgfcfflf/.,4-W-f.

Afcgfcr/*iHr.r ki.j8.4.p.,.

Gfbffkffl p<<.fb,,r|f.: 79 ..<>b.

&/*ltaifcwi/it*.*ni/iiilw"*wi 1 .
vrouwe joef.

Gfbrrkf>id.fW>or.jloopmg<>ft.4i7.)o.i.

'

mrl<kr gbfbr.kffl

, de

-_rt_j. . GrfrOUndotnurmcn.trri^nJ.ho^u
5

18

;4

6;

uj

ioi.fc.i64.i04.f.}07.29.A}ji*.$j.<.J7-9..

CfbroYffl'bfffldrrfflWrrckffl.26S....I.

Vcrf^grMlbu,li^Ugc a ,$ rlt OVt i.6^ 7 U.

r .c,l.oXz,,.e,.<.G .6 9i 7 G cbcrll r no<,,glcn. GbefiioUmimtmgpn.6yi.T5*. o 4.

l^^

eter 'ioutti v biw.o.^.b.i.o.So.b.io..

GteiMtfffl,gbe/roo.ffl

!wJ4.i4-.ii.i7-'- } *7-4-' )4> 17-M4T-

G*""'

<IU 442 .r.4

M ..4f.68.&.4'-74-'.1-tgbfrom.mWort GkMlhu^ruvfaiM 8.,r.c. ^ 7 ttf MO,.^ M2 H 9

Jot
Gr*rfli(oniro/-i4-29.f- ll o- <s 7 ,< -4 2 7-?97'
545-

loMffl.egbr4WfflbWpffl..9S.55&.

"^'W f
'

ihigH/ , -*-W.
111,

Cb*f'|rbr,i gW-"7-8..

544->-<-

H-f- H-43* 6 i'

Gfc48botwjf *np*t-n-p*.
69
<f

^*'"f ^'f!!;f' 'i-

4f-'97-H " "' s 4'-

j,

,g,

5^S 4M.i7AJ.73.Mo4-4.M<i5.8o '>f**-*^-2^2

aiS
-*C V* l 500.26., Hieftlgbeflnktengbmrfcn.i64.los.d.
4,6.68.,

tt+*4* -9-- *"*** im.9^ 9

M -!f-<- j8-90.b.

74.0.1.0.80.*. Gbff<b.,mbf,.Tb.,mffl..o,. '

Pf\ i

A v

?*Z.

GbM C 4WilVrA.....8i.k.
eMffl.fWuk..i.g.*i5A,.7i^^
;.<<.i48.9iJ.<o.ioo.k.6i.ioi.k.i65:ioi.i.
, 7 4.6.a.. 7 8.9.k.i8.....g.

4;8.7i.^Pff'--

HwaWobWemrfrOTOT.1^5.*.
*i)-i78-4;,

***.

plt/ei. *f wrtrr,**T/w op H-jrdofgroof ii.7V.

,.

/i4?7.B47-i9g-457-5

- li

m^i

K.rto, W/ffl (7^VJ*/.^?d.. 7-M

-496l 9- l( -5i5.i5.-

fflderfie

fc>.gl t ub

Af.
.

'TSib.Mirtoogfflflafr.

}o6.'9.c.;47 ><

Gfftlf1frff>frfr m pffl/rffflgfflf/.'45.i.k.

^Men^mmie^en.^.
Hordk..0.80.6.597.*

6.r.

fi&^ W^*"""*-

27.^65. r 9 k.670.85... JortMrgi.4i7.!0.i.495.i7-* ! ...J.22.,o,.,. 5. H^r*,v.Hfgfflf/. 43 Wwflfflifflrwfkffl/fbr7Jffl,^g.ffl.,74.}7''5 01 ^-M' 57 k-54M9^.W7 -M57.7J. t,89.47.f.n9.7o-^4 l .87.r.$' 8 -'?404.

00 -*G MJfflf/oU*ftfflde/fcMf/i^

'/'ff'

*jMfc

,,

k * 57Vj/; M4'. ^l^r-, , ,8/4 i%oJ..4i}.5*-'-479.7-Moj.4 7 "^-f a. wyrm^mgmetmenieUetiom1.4en. t .f.628.4.m7.645.5.k.65i-SA

7

ifinWeeingbm.
Gb./*.affli...rffrffl..,6.8,.i.

m-MV-68a,<.8i.i.
Hfrffflfflbm.fr
Hfr/Jfflffl
" Mkn, -*7;

4;';

kik flm oief ai

to

47.11.fcira.87jMi7.97

droogbffl.240 86 /.j9i.7Jt.595.9J.'

B**

B .V79.7M8..>-*.504.i5.''.65.5./*. gf tf*. .04. gf/wf^cffl TfTJ*,ffl

fffr/ffofp.<f^orA.fTfrg.MOi-. Hff/fbtd 76l'69.,2.4.. 7i .H-k.M0.86.b42.87.r.

1

Hertje* M.fTg.4

'r^,**'"'^ ifts K^Vl*

'^j^-7^0^

,6 7

.8..k.5 ..69*7!-<-.

Hrrff<.r.f,/?^Jlkw7-7-^W

tnbetvevcingbt.
Herljr.pijn entegebr.goet. !

64 ,\o^.t.666.i.g. Verouderden, geduerig hooftfteetr f ort.291 Herlfaienfuyue.ioo.^.f.2ot. v .f.262.ioi.d.i6^. !ii.j 4-./.,2i 4 i.6.j 55 49-f.^. 7 i.k.
lo6.j.i8i.it.!).5iS.59.ii.ji9.

10 .

4 o.6.J5j

49.1f.474

Hl'riicfcr:> idVjboo/'t<6rrirmrn.is4.i.r.

5-6-477-'-f-5}7-55.f.55v7 t'-575-75g-

Hooftldrteymgeendeftajmehngegene.t?.xt.d.\jt.
$^.e.<ji.^.f., v 3.^.g.zi2. 7 6.b.z^j. 9 %.e.^.,.

HerjjenenfuyueMitfiuymenende groue tdyeVocbt ucheyt.y-7.46a )^.49.J.^7.2.c.

Hrr/fr. l'fi"aVoogmgrgoiii4kc.ij4.i.r.2l4.66.6.

4i.t.;i7.4.c.u8 64.11.458.71.4.678.92.4:.
imh den hoofde lerfuetcn.i^i.y.. Tfcoo/r/lcriki.2o6.6i.4.

04f pi/n

Herffenenverfiopiheyt goet.2i4.66.b.

Herffentn wchuchmien.i^.i.e.
Herlfrnenfecr (jutet.6u.z,l.

Herdicbxytvermoritcn.i6<i .29.i.i6j.i,o.c.i69.i.2.

Hooftsuferniegeiie.^7.^.e 257.98-r.29S.24 4. Hooftsochticbcytdftrcckcn.woH.f.t,,$. i9 .d. szH.^6.t.^ .^.c^. 7 o.e.666.H:.g.

7 Hooft[-tcrt>dndront)ienfihjpghene[cn.4j$.6.m.
SchetferenJcheB <> den hooft doc.+a.H.f.tfq.

4.185.46.^
Alle herdicheyt helpeK.164.t04.lt.

Hmcnbrnuritgenr[cn.t26.9i.i.m6.ri.c. ^.644.91. g.bepetfcbcllcn. Hertedoppingeendcbcuengenef.ii6,M.d.i46.iy Hoo/ucjttjifr/rmcfcrargrnr/. 178.40^.194.50 .

c.2li.76.b.4i-j.i2.d.^z.i.b.j76.4.d.6;9.iSl.f265.io;.c.;6i.68./'.4io.22.6.474. 5.^565.81.1.
,

Heibcrtelterckm.t40.j.d.iw.i6.d.2o6.6t.ti.ii6 Hcoftsnydicbtytgnt[tn.uyyi.c^to.yiA. 67.4.223.7J.4.465.77.6.61; jS.c. Hooftj/"coiyil!o tgfi>' /'i94.5o./'.225.33.o.262.iot.

,

Acnertewrmgingheget.2r><,.w.b.

q.26.\oyt.iii.iiMi.it2.2.4.t.2,<u6lA.a
l

wt.

Tberte verlichten etideflerckc.S.yd.ii6.eit.d.2ii.

f. 518.37. k.Si8.55./.55!.7i./.64o.58.r.

72.4465.77.6. Qt\4deloopcndefcborftbzdeshoofis.t62.i$.f.i6o. Verlenende bmdenbe(cbemeni>anfcnijn.j2t..i9.c. 72. 6.42i.34./ .427.39,k. 509.29.0.555.71.11.557.

:

H'Vkra/lf(pf.98.7i.i<.2io.64.i.(.233.8o.(i.i;3.8i.

7j.k. fJ38.56.f-.

4,268.1.0.279 10.4.355.51.6.350.67.6.498.20.11 Hooft fuyueren,6'7.* r>.t.

514.40. c. 615.36.6. 619. 39.1.639.57.*. Hoofts vonden, blutfingbenghenefen.ije.^S.h. Hitte vercotten.41.tl. 40.*. 572. i.c. 627.46.6. Hooftfttea,beruertheytdrontkenfchdpmiken.6-jl Hitte intedich endevetwdtch vercoel. 123.92.6.3. 50. 147.14.4.217.69. 6.401. i5,g. 412.24. 421.

34

Huif des fondamtsendefcdmelijcke lede. 488.13. f.

Hoenderen corisetttukcn.jcu.^.c.
Hornarrrnd>n$roMfgbrnc/rrt.555.7i.^.

k. 439.52.4. 540.57.4. 555.71. 557.73. 635.52.6.

63S. 56. 6. 640.58.4.643. 63.4.

Honden dooden. 367. 79.551.69.

Hoe&cgenrf. 24.16.4.32.22.4.66.48.2.73.52.4.84 Hopr pijn. 196. 52.1.547. 64. b.bepet Scutied.

62.4.92. 67.C.99. 32.4.110.80. 6./.I34- 1.6.137.4. Htt>cfcgfcffif/fn.ii8.86./.2i.ioi.m. 269. 10.6. 537^
11.142. 8,4.203. 59.flf.204.6cf .2i6.67.r.225.75.

55.6^.576.4.41. 589.14.4.6.

(1.237.84.6.152.94 4.257.98.0.261.101.6.271.5. H>tf/4fr/<rfc(Jonin4kf.225. 73. 0.281.11.1.324. 46.

1.422.35. 4.483.10.6.515.35.6.621.4 1.6.657.72*. .174. 6.4.285.14.6.295.23.6.351. 68 4.356.712 369.81.6 ^384.93^.388. 1./.466.79.4. 467.81 Hnjt o/6frjnrii mar g4trn 0^01.104.764,

<i.478.6.6.504.25.6.524.4i.c(.567.Si./.575.i.i. H>t,g6f/oiiiv/ff/cfcopfii6i irii.205.72(.

i

f.631. Droog6rnfco.r/{g6!r/rii.i9.i3.k.

592. 17.4. 6o6.t8.4.6ii.33.d 62t.4i.6./.627.46 HByf rootmakm. 104.76,1. Hmermdfidgbm.x\. 156. 265.106.4.680.94.." 49.4. 632. 50. f.641. 59. 6.673. 87.i(.

Humoren

die grof zijn terdejlen ,212.65.6.22?."

Litgr duerende hoeft doe rijpen. no.Soi.244.c8.

77^.557.73.4.
Cboltrijckebumorendfi4gben.it,.i 1:b.

4.262.102.0.265.106.4.296.24.4.6.
.

Verouderden hoeft rijpcnendegene[.26.ij.t.47.2,\ Humoren vt tmkr11.263.10>, . d.99.72.4.ioi.74.d.i7i.34.c!.i93.50.4.2o6.6i.4 fvertemeldccltkebumor dfidg.i9i.<<.c.ioy^.i 121.71.4.0. 234.81.0.244.88.4. 246.90.6. 262. verdrgberdeterbrdnde humoren dfidgben.1l.1yb,
io2.f.>63.ioj.4.264.i04.4.i77.4..327-46.f. V/ort
5i8.j7./'.53i.49.*.547.64.4.555.8i.g.558.74.'.
V411

fcwnorrn aftdgben. 498.20.6.

Qddebumorenmtken.620.40.b.
Hutjpot o/i tlccfchbyeen doen 40rn.i;2.K>2..
:6or/ifcfjii.4ii4cTi.i)ii6ri-iifna' ] Eck/r;rndf/
l

.4

562.79 ^.606.28.6.640.58.6.666.82^.

Hor#riimdrrtifok.6j8.56.6.

Hoo/r/*rrr,pq,rraomgrilr/.94.69.o. 104.76.6

hoeikenundenccghenverdri>*cn.6ll.it,.d.

Ii6.85.c.i2i.89.fc.ii4.i.f.i4i.8.4.i62.28,i(.i97 irck/rUan/cB4mr/jtkrlrarn>Trdri'ro.2i6.67.g. 54.t.i98.55g.2io.64.p.2i6.67.4.225.75.n.228 Iriick/r/vrra'i;rn.8.;.4.i99.55,j.203.j9.b.ji8.;?

76J..229.77.6.234.8i.k.2 4 o.86.r.252.94.g.

6.320.4o.6.4i2.24.r.48:.9.g.
,

is7.98.f.262.i02^i.264.iO4.4.372.5./'.!90.i8. liwrndg6fpi/' g'>*S5-S<5-''-

M
*.j7.8i'.6.j(i8&.<.57t.w.s8g.i}.t.6i8.j9.rf.

tv K/tro*ifbo'i i oo.6o6.2S^ K^

"&.t$iftct vrtnbt'ccrac^t
KreIepi(ngrne/cn.u4.i.K'.i54.2o.4.5oi.27.k.6'02. Leelikenlecken.plecken^ittefchetlen^c.Hrdriji arn.265.i05.e.6r/;ctitkr.j,erc. 25.4.630.27.6.646.65.4'.
,

Keetef-Kermghegencf.zui^.d.v.J^.d.nS^.c. Lcmtenl>4tlpo<krii2enr/rri.26 4 .[o5.4.

205.59.^269.2.4.461.73.6.525.42.6.576.4.4. Lenden pijngrnr/eiy.rr/iirtl. 10.4.6.572.83.4.44 68.b. 5s .<i.5oi.:3 <:. 518.37 .g-s^S-f. 527.45.6.601. g.589. 14.4.658.56. f.g. 640. 58.1l.651. 24.a'.6o6.28/.65i.49.6.646.45.c. Kccleverfcitfcryto/troinwcfcrytgorr. 11.6.6.115.};.
4.154.1.*. 289.i7.c.388.i./;o. 589.2.6.467.81.

Undcawrlioptbeyt goet.y.i.c.
heuirgtbrckgoec.6.z.b.^S.d.-j6.^.d.7y.^6.c.
84.62.d\l64.29.6.i85.46.4.232.79.e.279.io.,
372.83.4.

<i.6i6.57.6.63i.49.4.6i2.50.r.

keelrrouwmakccndchmdcrUc.^'-Sj.b.ioy.ig.
Keefeterfchbrtoridatbynietercrgbereofiver*
rottr.t 7 4.6.k.

442.5VC.446.59.C 466. 79.4. 467.

81.6. 474.5.1.

n8.37^^8.c-o.28jf.5}.
>

Ki'ck6ofilg6tnf/.ii7.85.4.i95.52.4.

7o.g. 666.82.4.

Kickbocjl derionghen kwJfrrn.75.52.1r.

Kicli"i.i93.5o.<.274.6.4.j5i.68.4.

Lfer ontjieki, ende MTfeir.5;.3s>.<>-i3.9 1 -*-'34- I

4.6. 152.19.4. 278.9.2- 279.10.11. 555.69.4.378.

Kindtren die

ecrfl gbeboren iqjncctrtwftjck

-

Mn ff

89.6. 486.12.C 595. 19.C 596.20.4. 603. 26.C.

nijn6rtri:m.;39.55.6.

6o6.28.c.6i 7 .58.4.646.5;.6.

Kinderen doen pijrt1.286.15.il .

Lener /iijuicre n.53.38.11.571.1.4.

,

KmdercnMelwortsbrcngcn.zi6.67.c.
Kno6f/rnpi)iii'i'0-/iifmi.225.75.p.

Lflirr).cr/toptfcr3rt oprc.7.i8.6.30.2o.e.32.ii.c.

Kinderen Wji ende verfimdicb te crugen.S17.iSJ>.

kno6r/iaic *t

52.36. 4.55.38.4. 55-S9.4. 67.50.6. 77.56.C.

84.

62.^.101.74.4.121.89.6.122.9.6.128.98.6.141.
8.4.157.24.4. 216.67.?. 221.71.4.229. 77.4.252.

da ledt ziingenefen.iSz.^.b.

kof:riidofovreficlckigfcci<en. 53.37.4.662.78.4.

79.c.2J3.Si.6.252.9!.e.279.io.d.28i.ii.c.287.

Akcnrngcrl,grorti,i>er*cn.65.46.4.

16.6.297.25.4.522.43^.518.54.4.541.59.4.342. 58.4.545.59.4.550.67.6.351.68.6.352.69^.572.
83.4.586. 90.6.410.11.4.411.23.6.418.31.4.461.

--'L4kcnc,w/trfcordenJ'-4rti4krn.66o.7;.4.
LffltmKtcytgflir/fli.iw.6.4.w8.7ci.6.(l.48.9i.

J.257.98.f.26o.io.6. 262.102.6. 264.105.4.6.

291.19.^.595.18.6.

74.4.470.1.6.4-4.5.6.521.38.C.524.21.6.555.51

l4Zrri|e doen cotnfii.417.50.

6.556.54.6.567.81^.572.1.4.579.6.4. 594.18.! 602.24.g.6o;.26.c.62o.40.c.f. 621.41.6. 625.

Icdcndiemocde.frdm.terirbcyizjjngoft.qez.

44.C659.58.6.641.59.4.653.70.4.679.93.C
Oudr.coiidr.vrrjioptelcBer^^.rf.

76^.604.26^.675.90.6.

Iciifngf6rckc"g0ft.i3.7 4.i4.8.f.i7i.34.6.t82.4J. LfUfri.crcoclfn.470.1.6.585 ii.4.i. LfcrTWefkic6j:/rrrckc. 55.58.4.76.55^.128.98.6 .6.249.92.4.264.105.6.286.15.6.524.41.6. 221.71.4.567.81^.572.1.4.641.59.4.643. 6z. c. den lede ghcne[cn.no.3o.i.

leden gebreken oft-m

ledendie

281.11.111.442.55.4.454.66.6.

w b Jcr

ledt zijn

lener (uebtigen gort.282. u.6.297.25.4. ttederinzijniunuren L'euer tfudet cndfnerjhpte 616.57.4.645.62.4.

.

1drlrr1rttinc.668.83.il helpen. 178.40.C. 200.57.*. 203.59.1. 536.54.C. Leudicfc Wees doe vertere Tt'ich4cm^frckfiifiiiici>ocilfn.i89.47.4.i92.49.4. 567.81.4.598.22.4.600.25^.

gcWt/ir^rqiiriiic ) gf6rok;ciic.57.40.r.205.59.t Gfccft4nncn,)>rrtroiiipfnWcn.i7i.54.6. 201.58.4.

ao3.
5;. e.

556.71.2.588.1.4.589.2.^. 390.3.6. 591.4.6.592.

5.4.erc.657.55.4.675.87.4.
18. 6.

24891.1i.261.101.1i.271.

5. 4.

274.6.4. Tl'uhummiddtlmaUh vort/W gncitfn.404.

407.t0.4.40S.2I.4.6.410.!2.f.645.62.4.

279.IO.4 285.14.4.455.66.4.454.66.4.565.80.4
iluyucrttchtigheledcngoct.ivi.isi'd.

Tcbtcm

tr Ti-onicfc l>orrff(gcKr.j96.9.6. 397- ! '

,

Aacinii?iiigrWc/ii>ii.244.S8.4.274.6.4.28o.i2 6.321.41.6.327.46.4.442.55c. 555.5i.'.602.24.g

6.599.i2.6.!99.i;.d .400.i4.6.6is.55.c. 621.41.

Leden

4ie vcriit zijn HTcorlrn.585.11.4.4.

4.622.42.4.63o.47.4.6ji.49-4.658,56.4.6. TdcJwm onge/ont en4eq:u4ct >r/W.3$..6.4i7.

30.4.640.38.4. Leden d4crVocfcticbe?ti<ll>loc>'tgoft.6oo.23.i. ASe inwndige lede Mrfiopthcyt openen. 621.41.6. T!irfc4emi.er'crmen.ii2.65.6.6c/ietKrfrrrinfn. Wttr"4'igr/citrg0.264.lO4.4.264.105.4.3l2.34./. rlkbdem\oojcb ende doot mAen.liz.9z.

VcrfUlfdcltdcn.171.HA.604.16*.
ledendierootendei>olhittenzifn.^.6z.g.

lUhticbeyttiulcydtlbeytMnbooftnuktn.y9i.9i.
liefdcmaken.)2i. i '&.b.

Le4envcrcrmrii.258.y8.M.6o3.26.4.
Lcdeniffnten.tffnijdencndcdiepijncnictgciiocloi.37 4 .4.f.
'

Uttcckencndocn

\,erg<en.z\ i .6't.g. 520.40.6.52. 46.1.555.69.^560.72.6.578.88.1. J99-'}- fc -> ia

Uden doenfvert toordcn,ferrotten, ende ten liefi

f1.4am.382.92.
24.312.34.313.35.316.57.517.38.318.59.320.40.

37.k^40. 5 7.d.575.?.b. Uittekenen Mn die nufeun poexkens doe Krgaen.

281.11..

224.73.". AHe in"cdige lede cotruric ende beruertenukt.196 tochten die qunet zijn beteren. 146.13.11.

248.91.c282.23

6.

o;utt(urejfieruige,o-c.zb.i7.c 321.41.324.44.525.45. 328.46.385.93. 678.52. Lgcnege6rckr f

enbcwitctinabe.

^9-77-6.i=-79.f.J5.7'-t.g.454-7-<-4<8- ^'>on<|W<rieterrii.6.2.p.585 u

?22 T
ij5-i-i>. 17'-

lit.6S6.8z.t.6 7i .H 7 .d.s
hcy 'Z"- S

S. 9 i,f.

ir
fliiff

(1.458.71.0'.

11

W-'- 6V-':-<-

^ghcWtUenm,grelecbo!et,ke t otUbey,

5.

4- d '98.55.fc. 208. ^.a. 211.71.4, Wrfgbr krrMr.87.6j.tf

-

Log ).fri,Hiortg W M54.,. < .,5

totjgoMr/toprtortgflrt.

-.

7I i.

b.9. 77 .*.w
41.6.641.59.6.

7 7.5tf.o.to3.59.i.ii 5 .75. 9 .e.6o 6 aS.<.6zo.40.f.6zu

gmmrt corruptie b<Ln.6>-, .,8 f. togbc kichot.i 79 .*.b.i!li., 1 .b. . A

tf

.,

<,.

4 .(.6 I,,;,,: M "^">Mtr m .4,8. 7 ..c. 474 .5.,.5 94 .,s!,'

45^3.<.568.8s.t.5 7 6.6 4 .d.tfoo.s

^opeadcrfcbmd^ekde.Syo.tsJt.S^.f.J,.
.

Lu?fenel,dcnc,endoodenende t crdr iue.8 l .6o.b., 3^.45.5*8.46.338.54.4,7.50^Ll.k 470 ,. 3fi9..o.r.3 i? .49.k.55 S 71 ./) fiS 8.83.r-. 4 7 .J.*474^.r; 5o2.^ ,,,.,sl 5,4',,.

So.sos.s^.s^.jtf.,^.,,^.,! 44 .
!i8.s 7 .c.54..9.4.tf,5.35.^.6 1 o.

Li.,/W 1M

M Kacnof1fyMtmdrootngequeltflin.iS7.1Sa.
H4/rrra 2 rm/ra.stf.i 7 ,6.s
7 . 4 5.c628. 4 S.r.
172.34.1'. ,82.4;.!:.

oi, kr.Ss 7 .4S.

f

<

c.

4 o.o.J5 . 44 .

0.616.45.,.. 17.4tf.fr. 31.50.4.635.51.6. 6.8.

aucfenmttenfichierdriucn.
J>.tf28,4.r.tf57.

56.6.644.3.g.tf 4 5.6 4 .tf.

KinclitkfmMdnog.S 7 .fo.<i.iSirS
tmrii/ck/tfet.

224 75

7 2.r.

M^ijfrfooiiiroogi)ri).ss5.9<f.((.3oi.2

7 .4.55i.tfS.rf. MtfijMo ot:qraV>rr/rori<nigon.5i2.5o.e. 4i5.28.it.43i. 3.^, 4 4 3 7 .,,, 1 .5 iS . 7I .g. !74 . ! , 4 . Maime/uk/tfet wrmcerormi. 592. 17.4 tfitf 17 6
tfsj^o.gio/idla/trotfkcii.

Htfg)jeiiievrr<iroocfctgo.5i2.32.l7.tfo.28.c.
Mtfgfic die jyjj/e aoeitKtterm.itfi.ioi/. 491.10.0. Mtfgfce dtegwgBtltej mctheetefvenngbcn.fr.
,. l l Mtfgfregfcefrreken.pi/ngoeMtf.g.tf. 101.74.0. 185.

MancUjckbzfyiWngedopnck,

erdteijncn

384

d.

4 o 4 .i8.c.

410.12.*. tf04.2tf.fc. tf70.85.oi

P?'

f'

M4mcUctteyt[-iKringhciocnghcnrfm.m.84-x.

isi.45.'(.4*7*>-''-5'SM 2 -i.S8.8i.<Ui7.}8.i7. 4. 4.205.59.6. 210. S4.tf.255.90.1i. 301.27. 6. Meieci/n die qittfrttj niet /cfrtf,ieiik.!6i. 28.11. 4i8.3[.tf.427.39,c. 4.3i. ;. 1i.5oi.23.tf.tf:tf.25.o. McUetfche kcnfcbcngcct. 4 213.65.^29.5.24.6.30*. Mtfgcgoet.io6.6i.tf,2io.tf 4 .tf. 23s.79.tf.x36.S3.1t. S9.J. 321.43.0.
s85.i4.(i.;oi.27.tf.3s8.4S.m.
<t.5s

44 s.S5.c. 507.28.

McUncolieerdriuen.
20tf.6t.(i.323.

8.3.J. ti.tf.tf. iS.n.tf. 134,1.1-.

4 3.f. 6i5.3tf.6.r.(Sttf.37.6.Si7.38.tf.tft8.59.t'.tf39.57 Mchncolifcbemciifchcngoet.8.i.d.ioo.iS^.

4 .4i.tf.532.50.tf.53;.5i.tf.533.s2.tf.;4o.57.tf.

/.g.fitftf.Ss.tf.

Me;tkindewoutten6or/tid4!gfrcc(onr(rtMdo(ii

Htfgfcc/tt-rck.5.2.tf.8

4 .tf2.tf.i22.9o.6.s 4 4,88.tf.
.

/ifcoJtn.4i7.5o.k.52 4 .4r.r.

2 4 8.9i.c.s5's.94.g.fc.s59.99.c. 437.51.tf.48tf. lekmdcttouyiebor.beyomtSclonter.iu.Si.g.

i2.tf.

4 9i.iS.i:. 4 98.2o.m. 523. 4 o.tf.5s 4 4

c.

i.

1.531

Meickindc
Air/e
.

50.1t. i3j.5i.<t.632.5o.6.t;.tf39.s

7 .tf./.g.6 4 i.59.tf.

7 3.g. outnlocdith makedcnrouyr"e.io.^.c^6.^.

.

>>roii*cti 6or/}

dom Krgtf e.

n4

64_1.6\.f.6 7 i. 9 i.i.68o.94

<t.6.232.79.tf.2;j.8o.tf,2j
c.

4 .8i.f.24o.8tf.tf.3tfj. 7 5

Mnghenofyurpeiiendeynlgmgedoenliitln.6.!.d.
31.11.0.204. tfo.fr-.20tf.61.tf. s33.80.ti.si3.81.tf.

4 io.s2.tf,488.i3.fr. 4 95,i8.c.503.2 4 .g.5i8.3 7 .i.

Me(ckdoefirMmi(tt.32. 21.6.618.40,11.

237.85.1.252.94^.279.10.4411.23^.417.30.0. MeUkddtghcrumenesdocnfcheydcn.6iS. A S.p. 481.9.0.495. 18.6.561. 79.6.563.8s,c./. 596,20. Memorie Jrcrekw1.37.j7.6j59, 26.6.458.71.11. d.678.91.1. Nemorietceder do cem als fy Vo-iorr .159.26.6.
Wtfgfcti>erWt,i'fr6rtfBf ) ontflekfti.3

4 .2 4 ^t.;tf.2tf.tf. bicnfeben

vroiV/ck maken.11.6.4.
tfdtf.tf5.tf.

7S.5 7 .ti.9o.66.g.itf2.j8.e.3 7 8.89.6.

4 8tf.i2.d.

Kenfchendicfyeickendeypceckfijn.

495, 18.6. 498. 20,0,509. 29. 11.568.82.0.572.1.4. Kenfchenmenmacbtentotbcnfeluenbrengen.106.

577.5.C

585.11.. 595.19.6.

596.20.4.606.28.0.

tfi.d.

634.51.tf.

Hcnfcbcndoodcn. s38.85.29tf.s4.313.ss. 365. -9.4.

jtS.79. 7 8. 80. j
551.

Mtfg/:tverwermc,doi)err(r'.2to.6 4 .tf. 244.88.

11.248.91,0.25). 96. 0.4.259.99.0.301.27.6.498.

74

8.1.381.91.385 93.386.

4.

69. tf71.86.tf.

20.01.537.55.4.551.69.4.615.36.0.639. 57.,!.

Menfchen dooiiervieh ende blteck puken. 235. 8s.

237. 84.

Mtfgfcenkn^gfringo^SS. 13.4.572.1.0*.
Mtfgegetjocir met /etTingc.567.8i.6.5S8.8s.r.

Kenflbcn die heet *<m nttnerm zijn fcbidcli;ck.

55S-7 1 .

Kl*goibUlingecndcyead)>crdriH.$8.i3.b.u 7 .

PPP

Mm/cfrrn

3.gt j van bic ctracfyt

,

Mfn/cln-nfcfiriitrt6r>[matfn.jij.44.

j25.4i. .503.24rf.558.74rf.J7J.jrf.eo4i2.g.'
,

Menlcbendiemen brdndemrilt d<tt ftt niet en gbe.

675.90.C Kotdndommijluytm.i-ji.n.h.ii\. }\.i. o f /m.574 84 .. Menfcben tutucre inieel tutttrren fciniftrtyck. 95. Moeder doen fluyten.216.6yX <S<).i58.i5.ii.io.i.a.i58.85.ci.507.i9.;o8.jo. Moeder als fytttbder(liet[ecieade1iindeenfi)de
309.51. jio.51.5n.45. 516.57.520. 40.524- 44555.49.560.72.561.75.11. 3S4.76.-1. 567. 79.4.
">

iander i>a/t.i67.50.d\244.8S.6.i;3.95.4.i63

io5.c.s98.22.a.6i8.5!i./.65i.68.i.

370.81.585.95.3S6.94.470.1.565.79.
fHcnfcbcnongbefont.i74.o'
,

>.4.

Moeder die gbel-*oicnes.i%.u.c.4,l-].',^.i. Moeder met epkUjingbe ende mdbeUd.^.fi.d.

i99.55.m.257.84.4.26o.ioo.g.3o.)2.6.

Kettfcben duloftn[ende makt. 158. 85. 381. 92.

385.93.

Moeder die terargertendeierhnei.^B.io.g. /clitiiiilMiifli(ck.296.24.507.29.385.93.09. Moeder objiygbmgbe,opcltmnsen.iS.it.b.eo.i}.4.

30.4.671.86.4.
i67.5O.f.i2.io2.g.265.i03.c.287.iiS.f.295.23.
c511.38.rf.

H/cbfn/orgfcWi(ck.}75.86.4.

MenfcbentulgbmgbeendeberuertevuVen.yi.i^. Moeder rouviebeytgoet.>,.i<\.\.

315.25.608.30. l\clincen)><mbtiyrdooden.ioo.ji.c.66$.o'}.e.

Mocderdoen[uyuerenats[ygelegenzisn.i8-j.\6.tl.

Moedermet

coudeliocbticbeyt ncrfatoi. 13.7.6.18

Miitmer4iickb7tg<>.6.i.b.p.24.i6.c'.i6i.28.6.
1

1lc.195.13vc.

i7H4.l>.i99.)5.i.i99.56.c.io4.6o.a.i5i.78.f. Moeder faseren, teynighen.itf. 81.6.528.46.2. 260.100.1i. 264. 104.4 279.10.4.6.549- 65.*. Mooier Mr/toptfcot openen. 101.74. 4.199. 65..
.

35i.68.!i.442.55.f.

478.6 .(.551.49.1.

590.15.4.

229.77.4.295.23.C.515.45.4. 457.50.4. 562.74.

4.so4.25.f.5sS.74-i'<S

626.45.t.65i.69.cMi/trclc>n 11^111.157.98.4.

462.74*.

-'! 4- 26 X518.57.1. Monden tft-/}mckciir4f /weeren goei,45.32rf..7$.

541.59.6. Wi/ftiiiffcmmin<Ifrfiifniifmori.42i.;4.c.

57i.ni.89.c.g.i28.98.c.453.46.t. -'Mont/ftr<-gcrt.2j6.83..

Mtfte(imcn<iel>er/, opie/e>iim4ke.28i.ii.k.228. Montigfcel>rekcngoet.io.l).6.590.i5.g. Montjverfcitie/"ermgl)e.2i.i4.4'. 76.55.4. 77.56. 46.B.555.51.4.

Kilte 'dugefvaBtn

is

doen tmtflii1kniXf.jSj.y.i.

.78.57.*. 79.58.1. 85.61.1. 107.79.4.115.85.4.

ii6.Sj.^.i27.96.d.ij6.5.c. 154.10.4. 164.29 f. rS9^7-f- lo ^9-f^ s -'7- c 0I 1 7- ]<-'H'^i 1''
-

<5,

n,

Mille jf/-smHm J V(rSop(.344.6o.t.349.66.4.

Miltr/frrckra.22!.7i.4.645.62.c.

-i

461.75.*. 525.42.6. 576.4.4. g. 598.11.0.602.

25.4.6i7.38.fc.6i5.44.d.658.56./.g.
651.68.fc.

Hilteterbertendeverjlofthelpen. 14.16.0.6545.
e!.ioi.7;.4.ii8.86./).i)6.5./.i75.58.4.26o.io.ii.

644.63*.

26i.i02.<(.264.io4.c.268.i.c.278.9.g.5io.52. Mcnrj/r<.n<kfrenrmen.:j4 8i.(i. \erbittingbeferccelen, ende beetegeyffiBell t.jz7.4-S.<(. J31. 48.C. 555. 49. c. 349. 65.4. 350. Monts

77.4.462. 74. f. 483. 9.L518.

55.

37.1.111.558.

4"oen/uicken.59S.20.6.598.i2.6.

k. 54.:. 59.1.590.15.(1.595.18.4.

602.243.

HotirniJfrJnjucn.6.2.i.8i.6o.6.2o8.63.c.j8s.i.

4.668.85*. eleederencomen.m.Si.4. Mifte terjloptheytgbene[en.tf.i,9.<i.ioi.74.d.ioi. Motten doeninde 219. Muyfendatfy l/crijft mrttl,6.1.k. 8.4.157. 24.4.221. 71.4.225.73
03.26.C.
75.4.141.
f.

77.4.252.94-J.169- i3-. 315.45.C 34 1 -1 K -*- Muyfendooden.i96.i^.g. N 341.59.4.546.62.4.551.68.6. 410.21.ci. 411.25.

<r.579.6-i.590.i5.4.544- l8 - l'- ,Sol - 2 4-X- <So 5'
itf*. 621.
41.fr. 6f.44./'.

6.418.51.4.461. 74.4.474.5.1. 501.23.C. 521.38. N4gfre/rn die qutetftjngbenefen. J0.20rf.65.48*.

7-55*-i7M4

rn.600.23...

doen tuUenende goede 659. 586.653.70.4. N4gbelen(iie<j!i4et z'jntn

(iorn-iw//>n.;o.2C.f.36o-72.4.

678.92g.679.93*.
HilrrWibt.378.89.fr.j67.8i.i
Kilte binderij 645.61.4.
Mijrffl 4Kkifcoi dei nfuhttfeboon miken. 281.
11.

N4gr,eWiw>rfce(p.5o.20*.22i. 7 i.f.528.46.k. N4tBirJ.;ck/4et doen 1-erg.Jcn.162. 28*. 605.26.4.

Niuden die -i4jjcn gfce ne/en.95.69.d. 14.94.C

'

1.282.12*.

257.98.1.

Moede 6enemen.i6.9.d.6o4.26.i.
51.11.6.

Nerendooden.8i.6o.k.474.5.g.555.7">.

1.1.4. 16.17.4. 51. Mordergfrelrcken,1doniljclpeit.i.T.4.i8.ii.c. Nicrengfcefcrckoi.pijngbene/en.

66.

48./: 170.75.ti.116. 85. d.

I99.55"-

6 73-5fri -'-

179.10.4.286.15.6.187. 16rf.377.88*. 384.9). 4.4i9. i-M4*-55-'-47M-<<- 537-55-2- 589-

.,

14c.659.57-'*.

Uloeder die terbert tl iemtorwn, terfueten.iS. n. t.,72.34.0.178.40.6... 199.55.111.260. .co..

79.6*. 245-95-fr175.98.6.17910.4. 427.59.f- 44 s -54- '- 49. .0.6.501 25.4. 505.24.6. 525.39.4. 54J-6ov. 567. 8i.f. 06.28./. 6,6.57,6.627. 46.4;. 651-48*. 631.49.fr. CJ9-57-- 646.65*. 666.
111.64.rn. 252.
1

82.4.

'

Wtmgequa!lheyt. 9 i.67.b.ii6.s>6.
4.676.91.4.

k. 150.100.

<i.592.i6.4.598.i2.c.

Kieren fuyumn.ini.S.a.iqg.yi.i.

Oogben fuyuercn.io6.6l.c. lepe enie lekende oogbcnnictcrigen.y.tf.b.CiJi

}8.i.

ieren fweringbenS^. 61. J.92. 6J.b. 126. 96. b.

i?o.ioo.4.6o6.28.ii.

Oogen

>erbiibeytgott./fe>. 34.4. 52.36.4". 8j.62.fc,

l

Nieren itroplheyt ghenefen.l6,ly .4.52.36.4.84.

6i.d.ioi.J<t.d.ioo.$i. t j 9 .e.i$. 91.4. 152.94.

'H' '/ 45-'2>i.'72.5./.282.ii.r.30l.27.g,(78.

%9.b.c.tfi. i.c.644. 63.C
,

f .185.15.4.287.16. .342. )8.d. 54vVJ. 4.580. Hifgf/*iDf/i(inrrr nt(foo^f)w.!45, 12.4. 664.-19

90. 6.410. 2i.d\ 461.74. d.501. 2j.c. 521. 38. c g. 4 S6.12. i. 524.41. t.5ji. 49. c.5!j,5i.i>,5!6.f 4. b. 54;. 60.4. SVcringhc 1 Ar fcorrkrn nu Joi oogbrti . 164. 29 g.401.16.4. 579. 6.d,e. 61 1.41.^673. 87^.679.93.4.
KJcrnrtim<rr{f|ck.4io.i2.{]8.74i

Oogbrngfcr/iwifBVrriHort.4i7.39.4.6i7.46j.

Nic/m<(iJfn.i72.54.f.200.57.f.2o6.6i.i4.3i4.56. Oogben [cellen endclittekenen*fnrmen.}04.io.4. *.j6o.7i.d.537.fs.g.5J7.73.g.

163.101 ...427.39.g.496.i9.i..662.8j.i.
Scrflrn dr rn-it brginnrn opt oogfcr d/oc. 261.101.

Noot/V tgbenefen.i6i. 28.4.

Suefebloeyenjielpm.y.it.d.e,o.
118.86.1'.

66.C91.

6y.d.

1.263.102.1.557.73.1.

Oogfcrai(B>/lcri!nd4rrqutm4koi.io6.6i.4.i534
80.417.30. 5-7- 577-7i- ,! 44-<S 1 -g-

me[e doen i/orjra,ont/ropprn. 30. 20. g. J2.36.4.

118.86.1.474.5 b.57j.2.fr. Stefeducrqutettleesingroyet,

OpbUfingbeimlicbtemgenefca.qoqji).*.

fvcmgbt

rfi'c

Oorrn<iiron/<ijiirr/i/Bri7n/gt.S4j.58.d.557.75.f.

g4tm.670.85.1i.

Oorrng6</wiBriigriir/jii.94.69.c.483.9.i.

Surft Smk unfweringben gbMr/rn.433,46.4.

Nf/f/wrjnghc.274.6./'.535.49.r,

Ooren gfcnwrmt -t ugben ende dcoden. 67. ;o.t.

95.69.^232.79.1.594.19^.667.83.*.
Oorifii/ngfcoif/.47.3j.i>.

O
Omfooprmtr ar eptderuydicbeyt ghenefen 445. 58.c600.13k.
.

49.34.c67.50.c80. 59.c85.62.fc.90.66.c185.46.1i. 203. 59.g.m.

4.i.i2i.7i.4.2:5.73.;.2;7.9S.fc. 274.6. r.320.

r 8 c *-l -J7- 9-<'-*'.47-59-''-4'.7J- -

Aflr ori7iibi7t/ii>iirmi.}oi.7.I.

4 6 >-75-*

OBry/rirgrrtr<iornHTg4rn. 605.26.4.
On/fiTkt4(i/;niim.i96.52.t.
Onrfco<.rti <r<wn.;8.a7.fr.

474-5- c -4 8 5-9-*'-5'5'^f-5*5-8o.fe.575-}-loorm/>rrrnrn,ir/cer/ibr>.gnir/rn.3;5.49.r.

oor!tKj'trnMpi.ii5.37.k.i2i.4i.i.. 554.50.4.
-

Oock/Wrn Adtick aorn iergit 11460.72.4. 4 74 '5 C '47 S * />tt- *> 5!7- 73- 57?' * 61846.0.655.71.0.667.83*. Oogrn btfcnmtnvtn tlort .voebmkeyt, fcMorr, m4Wni,pockuerci85.45.c2o6.6i.c384. Oormv4nimnwgfcfq.w1il-.154.81J.
93.4.388.1^.509.19.6.
OorrnVocfciiVfcarrn4-rriirrv/ocKn/fr'pc3!!-4S>.
6.i.g.is .15.

ogfn t/4(T nwkf dont-krrbw helpen.

c379.89.1f.jS4-9i-4.557. 7J-/-

W- 8o

'

-* 00*

,.d.i4.i6.4.r.3o. io, 4.37.17.4.1. 52.36.C 65.

i3.f .6o5.i7.6.6ii.33.f.644.63.r,679.93/.

48.t.8o.59.iio6.6i.cii9.7o.4.2ii.7i.f.221. Oorraiiorn vrriroppm-442.55.r. if*4rfn V4 imtyfen.6.i.k. 73.k. 226. 74.6. 231. 79. i. 242. 87.-248.9LJ. P4pyr
rejlilentialrApollummrn.elierrn, gbefmUrnior 920. 100. k. 264. 104. g. 265.106.C 274.6.4-. I

278.9.k.28i.n.g.soi.27.g.437.6i.cl.496.i9.a .
Oogfcfni.lfi/4!r/i;ngort-6.2.g.

Tw6rrkni,gbir/rn.ioo.73.ci59.99-4.2o.io..
k.i6i,ioi.e.

OogfcfH4-if/<iopfngfnrifn.i85.46.f.24.87.i.i65. PtJiil"Kifif/rarn.2i4.73.i.24.Si-<-.45-<.

106.C 493.17.rf. .t.7 7 .^.t.ioo.yi .t.i 7 o. Oojfn .ifgfq|lft-iifcf/poi.i65.io6.c3oi.27.g. Teflilemiegenefen.io.< i .d.^ 9 .i6.d.^S. 9 l.t,l,e. 97 .a.b.c. ..^6a i O0gbtndie*errell<ienghenelen.vK-.z.t. 7 259-99 4.264.105.4.284.13. i.289. 17. 0.419. OogbengteUcbeytwniegeelendeejuadeter^tget
1

c627.46.fc.

f/m.j03.JS>-f.2i.7l.'.5<.40.i.

51.1i.458 71 .53453../.

OogfcfHpi,Hgo.6.2.g.i9S.52.rf.2o6.6..f.22).75.P')"' d '"' fc

k 2S1

2 f 572

15 o.

. : Tijnnmbuytenendebmnendoetergaen.ffl.M.4.

" m,fc;'r;'

<4-^' , ,6 ^5
-

c-

fo4.7<.ci4 5 .i2.fc.i4.i5..i5i.i9-.$7S>.8i'-'459.7..fc.498.20.h.t.3.3:.f.524.4..-598.-

/-wW-;7-8<'-374-84-ir-377-i>SU. t' t

r*&&&***+W'
>9-*-4V<5-k-

<

c644.6i.rQogbcnfceUen t \

'

3.egt'f xnitbt'ecr<id?
b.uw.d.SM.h.<\ii. 24-c 518.57X579.6.
fc.6t8.46.*.
i

85.4.6.79.95.4.680.94.4.

Rouen ^1.560

72.4.

Svwrtccndewtteplcckcn.vlcckcnii^enlicbtver; Kuydicbeyt cnde \cborftheyt alderbade gbenefen. H-',.i.i6., 7 J, 4 9 ^.d. 7 6.^.e.^.6z.f. 1 oo. iriuenAO^f.i. 7t.fc.194.50. .205.59.8. 240. 86. fc. 281. ,1.1. KoodepleckeiKhenVerg ut,.\ 7 jA+ 296.24.4.b. S oo.i6.fc.5o2.2S.d.5o6.29.d.3i2.54 vitKWi/ckcplkrn8bnif^.594.'8.i'd.ji8.59.fc.j22.45.c.528.46.(.545. 59.4.353- 96. /OTffrii.ii;.8i.4.i54.c,Kto3.59.ii.646.
.

P/K/is
j,

65 Veroudert plciirc/is.ii7.85.4.26uoi.fc.
PockrafcK/..i5..5.fc
'

c.588.i.fc.40i.i 5 .f..4io.22.r.42i^4.g.445.56.

c-445- 58.e. 4i6. 68.

e.

460. 71.fc.462. 74.8.

Clr>n pok raJ .26.i 7 .fc.6t7.46. r .628.46.r.

485.100.fc.542. 59. r.6oi.2 4 .(i. 628.46.5.656. 72.c658.75.c661.76. fc.661.78.fc.666. 8i.e.

Popfl/ir.228.76.fc.248.9i.a.262.i02.4.29i.T9.i<.

67 9 .95.c.fcej;ctcr4U -4gie..

,p,

511.41.8.517.46.^651.69.^ Por>pw oh Ucfjch inde nue[e doen

Kuydiebeyt endtfchorftbeyt bed-Hingen dat/e niet

kermen 546.
.

voorts en84cn,675.9o.d.

6,

,Ruydlcheyt\'itn)>eegbcnefen.66i.j6.b*

Vuyft'en'dieeerhbeginnen.66i. 7 6.<i.

Sap8rncnmakc11.603.50.fc.

kneebtkens cleynbePirWtendiVfccetehdebrandcnde/ijngbn^oi^. Scbmelbeytttmdeniongbm boudendutfynietmwjfen.ii.siM. .fc. oi.i7.k.6oo.i5.k.644.65.c.

tnytieny>dndenkinier monden gbene[en- 658.75.*. Scb4me/fcc?tderni4nneBgbcnc^n.45.5i.d.iu.89.

35

fce^be/wren.
Piirgeren.soo.t.i.fcc/et c4mer84nek.

C.196.52.C.
Scfcamclijckc /ci-8cnc^n.45.32.i/.49.54'fc-S0.66,

Qga/i/ckofitOffcoorcnaoct.soo. 26.C.601.24.C

ti5.75.n.5;i.79.b.255.3o.c.268.i,e.

225.75.B. Qyaenleefcbmdemtefeghcnelen cndeafdocnbyi Schamelucke leden ge[ml genefen. Scapen Veel mcickt doen gcueB.642 .61.4. tcn.262.ioi.p.>74.6.f.

QBcrfBerenbe/iccsonden.
Ra/engbcne/cn.299.26.4.fce/iet ie

Scfcedcna/le/iciktcn^.ios^.

"n

UcUen diee "^

86.c.

be& P' Q0Z hm

me " "niic.240.

Rii/criiic(J4iiticitPbmiiiiiocfflpt.257.98.f.l65.

xo yi,

SceDcn vcrdriucB. 178. 40.C. 264.104.8.551.6$.^

565.79.1-.600.25.1i.

R4cmic'ra4ki.57o.8i.i.574.84.
Rircrra'cnictjilcibc}rtvcrfflc(i8bt.58i.

585.05.

91.592.82. Scclicii*iitboo^i.cri;riiicii.474.5.8. ; ScelfercB Vanden beenderen febeyden ende die gute

f.Mien,muyfendooden,ieridgben.i96.H.g.
lmeynicbeytdoenUuen.i62..ii.c.6oi.i6M.

Jluyten.ifi.yo'.UtS.iA
SccfcrcnverdriiicB.265.i5.c.
Srctjfcracbiigfce

Rijpmken.675.9o.b.

Mijekc witte (lecken Derdmun.

Reyfendemnnitmocdeverdcnnocbnfmerten.
604.26.1'.

.174.6.0.589.1^.474.5^. Seumt* du pijn inde bocpegort.i.i.a.14 .8.11.27.

i8.4.6o.4t.c.6i.45.4.76.s5.b.H5.85.b. 196.52.

Rryiende m4n oner wecb gbeen coddecrifgf11,244.

88.d.

Rikendemkeni4o.86.
QS*^ckrifltra.20o.57.f.

199.55^.125.75^. 257.98.^26o.iop.J. 264.io4.4. 7 2.5.c.i78.9.7JM0.4.i85,J4.

c.b.

,.15,6.24.4.500.26.4.502.28^. 572. 85.4.401.

i5.e.4ii.25./.456.68.4.504.25.4.55i.49.d.536. 8 s 5.*54- c -55 8 -55-k-542.59-f- 54 5 - * 54 548.66.4.580.7.0.595.18.6.655.71.4.
25. Saters

Rimpclcnver84en.i 7 2.54.n.328.46.i.
Rip/enenV4Bdcrnt48bc.t;3.8i.4.25i.94.B.

Roeden miken.662.78.*. Roode (iebaem 8ene/en.33i.49-b.599.i2.d. 504.

.

tndie e/ccderen-erci!.6.i.i.Bi. 60.

fc.}87.

*.567.8i.fc.576.4.f.6o5.27.b. 6i7.58.b- 618.

12.4.668.83.6'.

Sciters inde cleederen doen tomen. ra.81.4. 39.4.656.54.4. Roodicb int 4/7cbccebiioii.78.57.cJ 55.96.8. Scoerfcii:yckgfccne/en.io7,79.4. Scorftbeyt inde ni^e.262.ioi.p. Roeeint4en/lcbt>'crdrillcn.4l.50.c.78.57.e.

Root

mc(i/ociigen^en.2i.i4.4.5i.ii. 4. 55-38.C 69. Heetc[corfthcytiiendiehtnden.49..i4;.d.

50.4.76.55^.77.56^.79.58.4.81.61.4.84.62. Scor^be>tint4en^cfct8bcne/en.5i2.54.d. t.9O.66.d.92.67.4.94.69.fc.97.70.fc.ioi.74. Quade^ittefcorftbeytgenefenjuyueren. 242.87.

(1.279.10.0.551.48.6.575.2.4. C.104.76.4.107.78.4.H0.80.4.126.95.4. fc.131. 101.4.151.18.4.162.18.4.175.55.4- 181.41. fc.214. Scorfifccji fce/ict crautMgien.rudiebcyt. 66.4.116.67.C.255. 81. 1.258. 85.6. 279. io.4.f. Scon-fccnmedc ie Vagfccn.6i2.;4.c.

292.22^.548. 64.4.417.50.4.450.42.4.482.9. Scorpioncnniacbte/oos maken. 14 8.15.4.

c.498.20.e.f05.25J).5O5.26.4.5i3.3i.b.574.3.c Scorpionicnmacfctciooj maken dercri/8ben.565,78.4. 596.20.C.605.27.C611.55.4.625.44.4. 654.51.

endebeamebt%ei

b,i95-52. 1.655.55^,659.58^.644.63^. 650.68.4. 670. Secwidiiif 4/i4gfn.ij6.5,d.i42.8,4.i46.i3.

4.198.55.4.201.58.0'. 217.67.4.221.71^. h. 224. Spoen4dercpetrii. 557.73.0.628,46.*.

90.rf.248. 91.6. Spffncngfcfrtf/i-n.jo.io.f. 42.30.0. 110. 80. e .250. 7j.f.228. 76.4.230.78.4. 246. 99^.269. 2.0,378. 88^.576.4 .0.605.27.0. 257.98.6.160. ioo.g.26i.ioi.d. 268.1.6.272.5.
d. 527. 46./.j44.6o.J.J5i. 68. b.57).

84.1.462.

Itiwendigfce (j>cragl?c/ic/cn. 11.5.4.

74./.5oi.25.c.534.5j.ii.542.59.ii.555. 7i.p.557-

Vtootwn don /poenen gj!rne/i.49S.2o.r.

Spif/e docnertereii.i22.9o.6.i8s.46 d. 203. 59.6,

73.6.575. 5.0.589.14^,648.66.4. 669.84.4.

Seericbeyt gf)aufm.2}.ifA.
Sonate beuingbe ende rrccking6e.i6.9.6.

210.64.4.237.85.4.48.91.0.252. 94.6.255.96.0,

259.99.0.285.14^.491.16.0.524.41.4.537.53.4,
540.57.6.551.69,4.552.70.4.615.16.0.678.92.1.

Seneiige6reken 60(10/011.2.1.4.17.10.6.178.40.0.
r

i82.4;.f>.252.94.i>.257.98./ .26o.ioo.ii.26i.ioi Spi)/cdocn/ncki.5i8.}6.c.

(.262.102.6.264.104.4.264. 105.4. 265.106.4. Sp ij/ doen WJn^hcn.ifciJ. Spi|/egeelm4ken.52.22.e.55!.9.<. 32i.4?.6.i95.9.4.565.8o.6.649.67.6.

Scnkmftdnmnghc metende. 197. 54. 6. 198. 55-

'pij/einde

mdgbedoen Uyuen tot 44t > wrteert

e,

618.38.0. 252.94, fc.257.98.f.26i.ioi.d'.262. 102. 6, 264. In/pif/e te g6e&?eken.ii:.82.4.ii4.85.4. 150. 17. io;.6.2 7 8.9.b.}it.34.4.377.88.d.6oi.24.J. 6.170.33^.194.51.4.214.66.0.236. 2-yb.befiet - SnntotxoTO0rttwn.i78.4O.t.

Seeuercndem4ken.29i.i9.6.29.2o.4.
Sieekten i'r ieete /ljn.384.95.4.

w>rr.

Spweck dom eomen die bccommert es,*dde popel*

/ie.iS9.26.4.2 4 S.9i./:i05.d.62o.40.g.

Stookten die i>erdr}dengoer.399.is.'fc

Stookte
<fi>

eoitr out.dte /*4cr /jn.262. 102.4.

24.4.521,41.6.

296. Sproet 1,0^1110.94.69.6.182.45.0.240.86.6.248, 5>'*i"5- '- -l"-54- J -) li! - 46- '. 329- 47-*'

AHe /leekten dienrcoelnerjloptmoctenfijn. 379.

89/ 425.38.4.572.1.0.
SiktcJickm(Kn6f6ocBm.263.io3./.628.46.p. Siktrnvcrf46mi.264.i04.6o5.26.f. 606.28.
f

4'"4^5'' 8 ;57-M97..&.628.26.:5. sl >' ""f" " >erdrtiten. 172. 34. . 255. 96.g,
1

26 5 .io;.J).588.i.ii.j99.'5.<-4"' 1 5,''-54
545.6o.4.55i.69-6.
S HUrw,g!x/il der koelen g6ene/en. 134
.

'57- 1''

675 90.6 679.93.0.

81. b.
'

SiecWevn)>etbrdndejeiute,me!dncoUeu[ebebmoi
K1..321.43.C
S,eekr die
l>erin

ai.ioiJ.j9.i.4.3i5>-4<'-<'-5'8-j7'-54$>7

f-$-7-':

ren,verw,,rijpen6e6oeBen. S^uwntiederkinderengoer^^.e.
s ''u! ':kr '''" '' f' t '"""''" '/vnr<lriiii.27.4.

26o.ioo. f .263.io5./.264. I o 4 ^.295.^-'-.5^=28.d.5i9.57.4.525.43.6.527.45.4.538.55- k-5755

.i.

e.jo^.e,

05

6. e 628. 46^.651.69.4.669.84.*.

6^5.90.6.679.93.0.
.d. S mei^erlidl,feerpen.^. l7

Snnekw * s '" krm4f ".f d ">- Bi

., . ?<><' erdr,,,en. 4 2t.54.g

'

fc -'

8 "*
;

,i&k..^.r*A. J jo.,7.^.,*
g2
71.4.215.73.6.262.102.0. 26J..05. 2.6 76 7 e 2-. 7 8!,;.282 I 2. c .28 9 ., 7 .4,H.34.4./., S 5.8.c.

6tk5 IW*4'.'47*lf^ 8 -'- ,s ^-'- itf8 4 4'!6" 7 2.

:;?Vo'6 ! o l.d.246. l. 79 .b. hi .d.,9^.d-Z>l.66.m.z 91 i

,,
1

429.4..4.456.68.4.478.6W.52..38. J 4 , 565. 80. 6. 653. 70.4J. 556. 7-.

f. 525.39.

^: ^^r -^2^jSStS: 68.6.38o.9o.6.4 o.22.d.447.S-.6.44-55A

24.0.504.25. 4.5i4.33.J.5'8-37'''.5M-4i-'-5^-45^-i-i , - t '

<

4 8 ^9' f -488-'5-"-498.^. n .502.

495.18.0.496.19.6.645.65.1!.

*i

, 1 j,

.,

SR,,.
Sf4g6en wrdrtttm.69.50. i-257-

S
ij

^^^.*^.99i..98,r.
bcstn .

8 --

W; 45'/-.eringfce

j^^,
s r

ShyVeXen

die erouderde >oobige

Stemme 0/40^^,5571*

Smetten do, Kofc4o m ,gfcmo/o n .94.69.^9.47.*Snwke/ijk inden mont.255.96.0.

^^no
606
'8
f.

I..

2 65 ..oJ .

4.279.10.4. ,7*4.

Stf>ertng6eerdriuei..24 *6j-.
6/. 5 o.4. verdrogen 6or/len indevroawi. Soefc Sot,/innen6eroo/rdm 1/^1)11.565.78.4.
Sp41liol!0>tgfcow/oiI.262.IoJ'.

^^^

se<-6en4Wen.365.78.4. /
>

ton> ,*********
.

( .ui, 7 i.dj 9 6.2l.d.}.oo.26j.iiW.

J-WW!

Scgff Vrtn bie ctatyt

Swrn/fcrporWBgbrtiTfickrrmiikcii. 225.73.$.
265.105.ri.j38.55-k.

6.d.i42.8.4.i92.5o.o.29o.86.g.48.9i.f257.
98J1.J60.100.1.361.101./. 263.10*. 1.291. 19.C

S-rrrnm4kr'/i.2o.i 5 .4.27.i8.g.77.5iS..i57-4-'-

291.20.4.196.24^.300.26 /.5o.S>.-jH>-3.
f -355-49-'-577-88.c-38j. 9*5

212.65.t-242.87 .258.98.11. 259.99.fc.*?>.'?d.458.7i.t.5;i.i9-/.627-4.f.

<?*. 93-g- 415.

-

8.g.45i.6j.d.456.68.d.4J.9.b.t04.25.r.528.

S*fKnWiiighf.6oo.i3.l.
S-wrroig(if/i<-/fn.io.5.t.23.i5.fc.47.?3-^"8. S6.g.

46.1.5(755 c.555.7'-'-565-8o.''.584- lo c -.
if.c.595 i8./.62).44-- fa 7-4 (5 -l [ -8.4.A 659.74.c662.78.fc.66-.85 4.673.87.C.

S^rringr.jcbtrrdoorrngrnr/rii.iiS.S.g^io^.r

Swrmgbrintboofi gbenefen.^n..e.
Swringbr>.4ndriiin'*rBdigbr/tdrii.6oo.63.4.

Timvleejeh datblcet belpen.&.6:.i. T4>lrr/cb/iwringbrgorr.644.63.c.645.3.i.

_

T4iiiJcf/cbil^iiwkr/ii>i(nr.4<fi.7j.<.45.6j4 Vooriirtrndr/wgbrndrjmont<.44.J5-'en: TdmUeefcb du wfooren rjgort.611.35c Vrroudrrdr korbrigbr/Wngbc >m den

mm

de (cbamelijike leden, itf.zi.d.

Stteringbe bedtungben dat fe niet 'inttaerts rnrrr. 65.48.il.335.49.'i.4i!.24.c.576.4.r.675.90.<(.
5wm'ngnri>rrrrgrrtvrri>lt,|tiiickrii.ii6.85.r.ii8.

T4titWrr/ibd4t>.otfcti<brrtijwlt.6;i.68.b.

Tundenboomieheytbenenten.^S.ioJ.

Tmdrn

koteren ende [uyueren. 5 jj.ji.e.

227.'

Tanden ftboon, w/f nwkro.21.14. ((.226.85.1.

86g.182.4j.c221.711. STtrringbr die rrr/t brgiiMrn.661.76A

Droogbr/rrmgbr.5;i.49.b. S-rrmgbr4orn//jtr. 78.40^.265.106.6.278.
9J.281.11.11.643.62.1i.

76.c.268.i.f.498.!0..576-4^<s '7- J 8.f.645.

63.1.680,94.0. Ti(Wrr/ibrrkrn.78.si.t.iH.85..i9S.55.i. j oi.

27^.572.1. r.6i7.j8.r.6j7 46j(.68o.94.r".

TrrrrmkfnoraVogr;riltrV4ngbrii.6i2.34.b.

Oodr tjiudefaeringbefuyucren rndr nirll

vleefcb

Tongf ge[ve die

brrt brif r.625

44. d.627.46.f.

211.64.1'. indomgrorj". 265. 106.0.268.1.^372.83.*. Tongrnroiiiw'tbrjtgbrm/rn. Tongrn/wrringbrgor(.576.4 g.Ot^.^.J. 417.30^. Toourrijr -rdrr/r4i.3,i.i.5>8. 71. fc. 110. 8.1. 457. Heetegefwllen Mrcod"i.i26.95.b.64i.62.<J.

Vujfr.owlr.brrtr Tioortfetendeflimngen fuyuer.

8.3.4. 4 7.35.'

50.fc.563.79.'.

b.49 34.4.b.6).45. c. 76. 55. r.f. Trttrrirb /ondrrrrdfti.i8.ii.4. V po.66-g.97. 70 4.104.76.^126.95^.107.780

b.i3o.ioo.ii.i)2.io:.ii.ii6.;.b.i89.47.r..5j.94. V4t7riidr/;r(k*rgbriir/rii.33.23.c54.i4.e.38.28..

^164.29^-17840,^121.

71. .253. 94. c.217.

40.29.c76.55-r.i9<5.52.i. 198.

5i8.l.274.6.i:3o6.!9.''.324.44.ii.5i8.4J;i3}
49.4.(35.51 d.i69.8i.d.57i.S2.b.37S.89.4.;8i. 92.d. 401. 1,. 4 410. 22.r.4i2. 2a.c 410. jj.d.

234. 8.g. 242.S7.fc.244.88.c252. 94. g. 257.98.1. 261. 101^.262.102.4.265.103.064.104.4.268.1.0.

55. r.

284.i3.4.287.i6.c.29i..9.4.296.24.j.j2i.4i.b.
527.46.fc.328.46.11.429. 41. 4.

440

5;.4.46i.7j.4.474.5.r.47.6.o.484.n.4.

447. 59.f.

537.

498.20^.518 37^.5:1 .j8.fc.561.78.fc. 565*0.

55.^585.10.0.651. 59.r.678.9i.<i.

r .576.4.r.i9.;.i8.d.5y8.22.b.6oo.:3.r.k.6o2. V4flrndrftkirdrrkitidrrrti.34.24.ci54.i.4'.iJ4. 71^.287.16.1.41932.0. 15 0.608.29.4.611.33 r. 621. 41^.644.65.4. 645.63.b.6jv7i.g. 650.68./. 069.84.fc.673. Vrrd4tmdirloiigrngbrfcrrkrfi(ck<<.3oc.26.s.(>, VrrbrrHrr/trknnfcld. 87.fc.670.85fc.
tiretefltcringhewndenfcbMielijcl1eleden.90.66. Vrrlirti4krii.55.s8.4.4oo.T4b.4i2.24. .413.25. 4.413.26.4.415.27.4.416.29 ', -4iS 4.0-642.61.4 f.iH.ioi.fc.2}7 84.C
iteeringbe die

Krmjfr [tjn,fuyueren. 116. 85.1.

117.

Vrr /cb4drb/ck.663.79.4.
Vrrfcr4titbo>tgbrttr/rti.8.3.4.J4.!!.g.

86.4.i72.;4-J4 ! .8^j'6-37-'; .477-5-'i-S79.

6./.644.6j.fc.

47.53.4.60.
91. b. 125.

42.4.61.45.0.104.76.0.10. 8. k. 122.

S-rrmgbrdorn itfcrrkrii,gbtr/i.45.32.fc.76.55.
(..92. 67.fc.K2.91.4.fc..29.46.4.u8. 98.4.150.

92.ci79.4i.ci82.4j.o.5;349,fc.g. 440. 54.*.

454.66.fc.464.76.4.474.5.f-496.l9C582.
25^.513.52.5.625.
673.S7.fc.

ioo.d.265.io6.b.!84.i5 c.501.

2 7 .k.

333.49.4.

44-

' 628.46.sc.659. 74..

374.84 ^.r
Stxtinge
di'r

377.88.1: .401. is.d.474.5-''.5'5.

41.fc.638.5fi.fg.

Vrrfcr4nibr>tV4iHrrgboiryr.i78.40.g.353.4>.
b.565.8o.k.

...

onjuyuer,tocbticbJoofidefi\n.is.6i.

.233 8o.r.295.2id.589.2.c.48c.22.b.6oo.2}.i.

v "'fcM"tbo'tiiocb)>rr/ibr.495.i8.'i.
Vrrfcr4ndrwiy(rvocbiitbri.26.,7.fc.

E-Wrrwgbrdoriin.prn.lufcrikrii.jSS.ik.

VM*riidigbr/wrmgbrgbrnr/rn.6o6.28.r.
?Wlngbrdornl'rrg4rn.21o.64.f.242.87.r.
Siwrti dom.296.24 ,g.
.

Vrrtkrl

mor

turr rndo 4r

/irckiril

berderen.

284.13^. Vrrdroogbr. jo2. 2S. r. 4 15. 28.4. 418. 30.4.428.

T
T4/*rrr,piiii,wrdomgbrnr/rii.5o. 20. d.
?r.2i.r.

40.4.^40

55 4.555-7'-g.

Vrrgiringbr dornfeeyden enie HTg4rn,644-63.I>.

52.j6.fc.76.s 5 .4.85.62.i,uo.8o.(.n6,8j.b.i27.

Hmorrg4rit1gbrgott.32444.1i.

OStdeyrrgirmge iomf&cyitn.\i\.i.4.
Vttgiftbcyt gbmefen.6.2 f.JJ-tf t.1^.26.4.1^6. 97.4.0. 259.99.4.2C8. 2. 4.284.1;. b. 29S. 24.4.
jn.jj.ti.j)9.5S.4.i64.77.tf.4i<4. ji.o. 429.41.C.

pf> 4 fi ' J-.<fX- 2 5- 9<Sg.*j. 3S8.i.<(.4i2.24.r.445.58./. 545. 60.4. 551.tf9.f-.

Sl

>5-l>-

621. 41A. 657.72. f,

Die -uitte riuif/TKrtr v/km <frj Iitb4rmi t.<nrmr.

107.79.0.C.162 26.f.225.7j .1-.240.86b.2tf5. ioj.h.26).ioj.f. ;co. 2tf.l1. 3:0. 40.(1.5,5.51.(1.
412.24.c579.tf.il.

4)7.56.fc.445.58.c.4?9-7i.g.5oj-24.<<.5i4-

;;

r.)5i.70.6.554.-i.i(.6or.24.4.6i5.36./.627.4<.

b.650.tf8.r.78. 9 2.k.

Vagif,bcyt\,<mfcbccrlinck.G.iJf.

Vyitir/cri/rr4.btigbcWk4"orawrg4?.474.5.\

Vniif Icrii(ckci.|krnfniirplkni.,94.i8.(<; Vrfcm(isVfr/<relf.i84.29.i.259.99.4.i87.o.c. Vin/cb doe grocyt oude (nui,fiSuli,dirfegiil

VtrgiftcmjlmVndtlocbtc.itf.tfJ.c.
,

Vfr6itterr<<>< lf.s<S.26..i.04.<>o.r.i04.76.c.iJ4.

drdi>l'rraraoiit<ircktftii.i72.j4.f.i53.95.r.

Vl/cb in -mondmo/t lr<n Krtnrc. 101.74.1. 1.4.502.28^.570. 8i.g.j7. 89. 4.381, 91.4.585. r. Outnletdubnta[ibden wri*i|iKii.6}i. 8.f. 95.l1.i8tf.94.. 428.40.4. 48tf.i2.g. 495.18. 6 498.20.b.5.J.5'*57'-'-^5W^"'6'7-5 8 -''. L

Verbimaghedcimouti^eekngbncfcn.ii.i^. Vnhitbcyt *m Wnnm.i;5.2.&.

Vfrbitbot"ii4ltrm-imid'igbr/rt'rti.i52.i9.<.

, K >hegbmdeodn.2^o.i6.d.296.iA.g.

M'-

V/o* '"den cnditadrwm. 3,. 25. g.

'5>SM5-.

95. tfy

.f,

Verbitbo' >iJfrliyr.Vfrorim.2i8.85.f.

Vlo
V/ort

>i wcbticbot

'

<lir/nMim/m(km.

88.i.f.

Vf rbitbcyt unda blafc ni-m.<Sii.8.f

VrtV.I<f.otgl>irfffl.237.84.f..

n dir/tri,( ccbiitbo't *t brt boo/t o; die

c

korft bcier,n.,6<>.S,.b

VMrdom-tvcrkiitfcf?t .38.28. VftWeMigra.1S4.29-i- itf7.3.4- I0 4-/- Vcckrickjit te mo.drt<lorag4ra ,5.75 4 Votbiitbot wnJrrwgfii endetndcre Wmdroo V-oi.4-Wr4iicbr>t.264.io5.4. gfcra.574.jA

Vor>m>4dieotbti<b*ifldirWeI.rtirmf.,9j.8., .

VmudctJc),lcnttim.n.i.g.6o.^2.d.6^7.t. Vocbticbot >4nt bm ra Vrrrtfco'tgl'raffra.242.87.f. 264.104. f. 279. ugbnwi.i.fr.

io.r.5i5.39.t.34i.57.t.593->8.k.

tdmnfoden

tnitift

Vorat.gbr codr 4/4gbm.2. 1.4.229.77.4. 30o.tf. 18. .675. 03.2tf.t-.tf06. .6 Vo/4bwn.264.io4.f

VMatmhotmitrjiiAtjt
4

>'**'

** *"*" H '" f *"'' *''ri''k'. nrl)tigfe otbtibt>f

,

V,rmh

ra 422 55 Cytio l cndcPemM.i64.i6.i.i67.\o*

4ji4gbm.32.22.4.72.5i.4.i34.i.4.i44.9i.27tf.$.
4.biC-..ii. c .

iH

i6 .b.

V7 .)i.4.}^o. t .^i,

Vfrfcbot>4iiJrawto-.}53.49t.

50.4.608.50.4.

Vcrop<fcotgrar/ra.24..tf.4..4.29.M7-3-<VMtrMcbt.gbf Votbiitbryt 4/i4gbra Ji.tr Vnc 22 71 77.4.5!4.4i.<'.554-7'-'rg4ik 338.544. Vn/loptbtwnWnnrat/mra/tbii^raivtrJr.. v ' r ' Gnnt>otbiubotTillen,dcm[chryde,diedtbcrp g

T4,c wcbticbot dora/cbr,dra.

u,*4.

4V9

.........

VfXnTktcrmtkr.brlpraW.*.'.
Vmr"raJrav#4ora.5.9.r/-'-

""'tgnwrW.. 5 7.H.4.ic8.63,*74...

Vutrdvnmc^wbmbwfWW-vM
Vot /-W4ora,ngra4ra ugrrra raoVo.J,
1

T^l^fA^
1

W*

VennwBdiViVra(itgbrMm.52i.38.4. >glgbtWra/.boonm4kt.i4.*?Vfrtiwig j Vn*>.4

447>5S>.-'.., > 4.632.50.*. t/rf4kfl. .5*0.76 Qf.

,.

vogtledoeftn-11eVndfptajmeW4ndfK.671.8tf.*
VnnfJorafintkoi.4tfo.7i.4.

^dctr^'dlli^msdorn UB"""""

^frWWWit-ii****,***** o

^4/gbWrt.57- 8'-<Vi(rtbra40oaM.307.29.r.
v;ttr4tiragbrat/rii.io.5.b.<.52.i6.t.

V/Crr4ttra4 ra otgbrat/ra.20.5.b.f. Vlr4tra4 lf m n r^m.ra.20.. 3 .b.

vro/lkrade W,/ib!,p !..' "** vrooorflfno/tgbe,bert,V4ftMkf. 1,797! a h hry t Hrftt n .i y .itJ. Vrt

V^ttrara/wingbradif >eonJftf.Jo.io..

yr^^M^^nJ^^W^***** 136.34'.
l6 ^. 27 .,g.. 0.41.4. 118.68 k,

^Ur8 m

4 2.30.M.52.i.<:.
Qn4Jtvlccr4tiragbnn-/ra.27.i.<.
,

Vtekt l n.4m/!itto>frg4ra.i7.34-'-

J 4-

.,aTr>iio< 400 4.198. 15.4.199. J548 55* -*-'5'5-5--S'S.M.''-'5>. >7 -4

,i

7.4.b.i4.i5.4.itf4.29.4.i7t.!4-. 1 7 , -54*'

e?

3.cgtftcc vrttt bic ctad)t

ioo,57.6.ioi.i8.t.io5.59.t.ioS.6j.t.2i$.s,J.
217.651.4. 221. 71.(1.(1.224.75.4.2215.74.4.225.

Vrouwen /uynrrcn

alt

f?

gfcctifrtlcWetl.124.75.

/.i7i.6.d.5;4.55..

77.6.252.79.6.255.82.6.240.86.4.242.87. Vrouwe *ittcWoftgoir/i.7o.58.4.i5i.]oi.fc.i62. 28.b.25).8i.I>42j;.j6.(i.572.:.f.6o5.27.c. 4 244. 88. 6. 245.89. 4. 246.90. 4.248. 91.fr.
veel toren! TM/f^s^.!. 152.94.C255.95-4.2S5.96.6.C. 257.98^^260. Vrucfctt..eri4frfi!dc ioo.g.26i.ioi.<(.262.io2.f.265.io5.c.268.c,b. Vrucfctciiinti'rMt/cWrii)ck.4C2.i7.4.

177 %.b.iy$.

9.1'.

281. n.d. 282.12./. 285.14.4. Vrkcfctentnt /icfc4cmgroe>cn ende flerek

vorden,

z8-5-c.lS7.i6.4i.289.l7.4.l92,21.<.295--5^

6.67-*.

296.2 4 .J.5oo.26.c.;i9.4o.c.527.46./.528.4.6.
o.55i.68.fr.565.75.il.!69.8i.c.4n.2i.c.4}9.4'.

VV.
VMckcrmokendwinit/wcn/ZiefeHingcn/i/n.

257.98.1*. v 4.446. 59.c458.71.fc.462. 74-4.f.478.6.^.(1.1. 568, 48. 9 ^499.21.4.501.25.0. 5.8.57.1. 521.38.4 Vva/gbcn 3.(^.198.55.4210.64.6.567.81.4.

Vrouwn4MerlH<kccr4nckbet/top|>fn.2i.i4.&.
5i.2,.4.53.2 } .4

VMntikj/enwrdrikenciidedoodrn. 175 542.59.6.5,6.62.4.555.71^.557. 75-fc.558.746o.d. 18. *.ff.8o.4.f!7.8i.>.fS8i ! .6.f8 9 .i ,.d.j95. >n)(offn.2.i.4.5.2.<i. 14.8.4. c 600 22./-S02.24 g.605.26^.648.66.4.668. vv4!frmArn,T.riwa' ,i8.fc.56.2e:.fr.45.j2.4.0.42.4. 9 0.66.fc.IOU 2 .4.' 7 8<./.66o 8 4 74.4.nS.86.f.)6.3.4.i37.4.fr.i42.8 4.175.58.
1 1

M344'

69f o.i,. 7 4.54^.7..fc.77.f6.-

tM^lpw.wUyW-tf^**.
4.204.60.^.206.61.4.208. 65.6.2.5.

6 78.57 4 79 58.4.^4.62 6, 9 o.66.d.e. 92. 7. 4.i.io4.76.-d.,o6.77.i.i2. 9 5.4.i5i.iOT.fc.2. j8.b.,7;.55.6.2io.4.

M-2'6-

7.4.i, 4 .7s.4.i2.74.4.ii8.7tf.4.23f.8o..
232.79.6.240.86.4.244.88.6, 245.89.4.248.
91.4.249.92.4.251 9;.4.25 1 .94.<<.25f.95.<"5.

4=37,84.4287.16^.

295.2(./.556. 7 i.4^.;79 .89.4.j4^-- 47-5

'

8 5-9.''' <S.f.483. 9 .k.f7z.i./-74.J-c.f76.4^.f 590 15 d.f.597.2i.fc.599.2 ! .4.6o5.27.4.6o5.

M- .iSS.ij.*^

17.4.292.21.4.295.25.4. 514,

27.c.6o 9 . I ..4.6i.. !! .(..6.7.j8.fc.6,3., 9 .c.6,o. 47.r.6 i 6.54.4.6 i 9.i8.r.644.6j.e.49'5 7-'<65..<-8.i.S66^2.f.67 9 Vrouwen 6(.r/Icmci/ocb/crcndeVer/4rcbte\i79.
.

372.8i.4.580.. 7 '*.4'--- i -4' l -*4.M*.H.M , 7-59-;-4*

,

56.4327.46.4.5:8.46.m.n.529.47.d.55i.68.6. 2.82.4.40o.i4.4.4O5.i9, J o.(..5

9 ,.4.68o.94.-<'.

4'-<MSM4-MS7
447.69.4.451-9)

5<>

4-44=-5f >

44 6 -''*

(^'M^'-M'.

4,.(..2h:64.g.524.4..f.

74.6.478.6.1.482.9^.498;.w..jW- '-!<.
5oo.22.fc.5oi.25.4.c.507.28.6. J i4.53.ii.5'5-55..
518.27.1.0.521.38.6^.525.59.6.525 40.4.524.41.

VToUen6or/tendoen/Mken.2ii.4.g. 384.95.4
Vrouw.6r/fend/eren.404.i8.<r. Vrouwe bor/J met /ocb verfde docJroogc.272.5 Vrouwen 6or/!en doen /mckeniurr frct64errMnt
k.>idcd.egbc/
'

4.fc.5i6.45.4.d.527.4.6.5!0. 58.4. $52.50.6.55;.

5..6.5t4.55.6.s;6.54.4.557.55.f.f4-57- ' 545.

>u en/.;n.584.9j.d.
,

60.4.544.61.C.552.70.6.557. 75.6.? 58.?4b

562.79.6.565-80.4.572.1.1.
5
,

Vrokwcn6or/^fndicgbc/iw^ en

/ijn

gfcenr/cnwn..

574.jX6.579.

6.e.

deni.rouwendie6ei.ru l fc./n.645.65.4. Vrouwen die kintgbeb,icri fcclfccn Ac rimpelen op

dei.

8j.io.4.<i.fB8.ij.<.. f 89.i4.d.S9>-'8.c. 595;2S,<f-

6u>t doen Krg4Ht.j5l.68.fc.

renigfce4po/tm4tie,/ e>
;

6o2.24./.62i. 4 i.i(.64f .64.6.6j5.7o.6,6}5.7t. 4.668.82. . 669.84.4. 675. 87.4.676.51.4.

Vrouwen dirind moeder

678.92.6.679.95.6.

ringbe > ver|fof>!fre?t > fcr66en.42i.54.d. Vrouwen die 6evrucfcr /qn /eer b.ndrrfijek ende
.

Vwter o/t

frinr iotnriijcn.iy- 18. 6. 58. 28- 4.73.

oMet.328.48.;ii.49.j;i.5i.54- 2 -

52.6.101.74.4.164. 9 .4.i64.2 9 .e.i67.5oi.i7l. 34.c.i9f52.4.i97.54"-2M-7M)5- 8'-<-*5.

Vrokwen die /weren 4r6eyt

f.4 ,.221.71.4555.51.6.

brfr6cn Krlojjcn. 210.

85.4.24690.4.302.28.0.396.9.6.457.52.4.45;. 65.6.478.6.1.498.20. m. 501.23. c. 562. 79.6.

Vrouwen 6ewucbt
jj,

9114de tuft

dom

Vergden. 588.

576.4^.627.46^.
Vl>4terdrintken/onderee/cfc4den.5f5.7i.f.

die

Vrouwen
''

frei.rucbt/ijnWgenendetr4krn doen SouiW4tcrdrin.ken/ondcr(et/c(.i98.55.f.

4.

opbodni.567.8i.4.563.82.g.643.62
01.4.568.82 g.

vl>4tcrdoeni.erteeren.5j5.7i.g.
C4roerg4nefc.

tjiagben dnerden Vrouwendie kindere11dr4gbengoe1.2j6.76.fr.567. VV4trrd4t gee(e

'

262.M2.4.264.IOf.4.!00.26.m.

Vrok* r (ke leden gMr.f71.BC

Vrok-ttenden4r6ejtdoenfce66en.2f7.98.fr.281.il.

VMtcr o/t vnne beet en/n>dcndceibr(|>cn. 90-66.

(1.580.90.6.554.71^.675.87^.
Vtermetgfce*r(teiidetkr64iic4ji4gfcen.524-44.
f.595. 18.C.

0.589.14^.
"Vrok-enpiinindemoeder.5j.2j.d.252.94.fr.

Vrouwen p.m 6y

ton die moeder frn/iwtotMr Diekendegro/4ternMken.572.85.4. vV4terwnnei>iiiken,24.i6,4.47.J3-d-ioo.57 r'0)lle6erdiebe>t.42i.j4.r.

t/Ioi

ttibemtttin$t*.58oi9oi.44i.58.l.}!i.58.f.
VMifrJi4jfcra.i79;4i.i<.)4i.57i.
Vl/ater ajiagbenduerdencamergitnA.py. 47.at.cf.

47.. 9. ^o.t.yi. .80. jj.t.Sj.tfi.f.^"

69.4.101.74^.121.89.4,122.91.6.113.92.4.114.
9j.4.i24.94.4.i26.95.f.tio.ioo.!.lji,ioi.c.i32.

Wfil4tfrdoMm4kfn.257.73.6. Vt>4tfr TWoi 61174 k indf bernen doen

<S;.d.

102.6.199.56^.216. tf7./.2tft.I01.<. 265.

trrckffl

ictf.6.

.88.
ijl.

281.11.6.284. i; c.jtt. jj.c. ,22

4 1. 6. 544.

61.4

549.6.t.55.7i.J.377.88.<l./'.464.77-(.478.

ViuerUdengbntefen. 6,216.32.22.4. ;6.26.l>.

3j. c.

6Jt.6i6^.t.6yy^o.g.6jS.fii4.
voor Br apojtMiti endtim
130.100.
fcittingfef.92. 67.0.120. 88.4.1261 95.1.

199. 56.

4.

203. 59.

t.

206.

Si. 4. 125. 73.*. Vonifrn befibermen

232. 79.6. 2jj. 8i, 6. 252. 941 e. 259. 90.6.260.

ioo. d. 2S1;

ot.f . 272. 5.f 1 295. 1^3. 4i 196.24.

t.Tji.ioi.c! j2.i9.J.!49,6ffii.35><9.i.4<8.iO.

i.3oo,2S.g.5otfi29.<i.3ii.33.4.3i6.37.K. 319.40.

k. 550.68.4.614.55^.

.0.321. 41. 6. 322. 43. c. $24.

44;

f.

329- 47-'

Vvondon befcbermen voor jVringfcf , *poSm

'01.120188.4.126.91.0.127. 97.4.150.100.0.1521

338. 54.4. 382. 92.4. 429. 41. 4.442. 55. d. 44558. o. 518.37.2.521. 58.0. 531.49. t-5j8. 55. k.
. 7'-S 5 6j- 79 *' 579 6- e *8 . 46 S53. 70. i>. Vvdtor orgbitwint tf Z41in1gort.24.1tf. 4. 118. 98.0.

19.4,159.26^.546.6616.

555

VKmdm dif vrrfcir

fiin

ende ouenkediib

Hoont;
.

126.95.^127,97.4.

Wondm imvrndicfc ntdf en>rndirfc.<5. 59-t.f

80.

200.57.4.602. 24.g.6o3.2tf.c.

59.416.121.89.4.21122.90.4.121.91.4.126.96.01
127.97.41128198.411281 99. 4.2j2.94.fi46f.78.

VV4ttr datinden Viterfucbtigbencs ifiighmendc

tyckiii)nii72.5i.4.6.653.70.2i

41493.17*1 Gfcf/fciflfn V4ndm SMterfuchtigben Vordriiini.225. Ckyne iwndfngfcmf/nf .574 .3.01 Dirpf voortfetende ttondengbenejen.lil.uA. 73.0.445.581!.
Onreynel>ndenreynigbrn.ii6.67.f.ii{$.9>.b. V*atn[ucbiigbendtndot&benemtn.6i,.79.f. Vtotettcbtigbe Votbtitfcfjt dunden cnfrg4nck Vvondrndif Vfrno>lr ende [veren /uyitmn.w.
tfidgben. 49S.19.4.
6t.i.599.6.gi6j<5.45.
f.

675. 9 o.

4.

101.74. '

* .d. Vtnertcbtigbe tochticbeyt d[trccVen.i$J.4 l t

6jy.6uc.

vVMff kf vrr/fcorni Jfdfn.421.j4.co.

VVffrfnwnt / 4fdooi V4fln1.tf49.tf7.il. Vult tiergbenefen. 8.3.41 10. 5.4. 18.1t. di

Vvondntdif on/nyiKT >octtico jirajnnif/.335.5i.di

Grootfiwmdrii2riif/ni.27.i8.t.ioi. 74.^333.49.4;
191 13.4. Vvotldf n inirendicb

ilitbum gene(en.iu.yo .4.150;

100.4.132.102.4.177.88.6. 36.26.4. 47.33.4. 90. S.2.94. <9-f. 67. 70.fi 104.76.0.116.85.0.123192.0.1501100.01 178.30.2. Vvondrn int dooft gbfnf/Vn. 677.91.0. vvondonmotyr/rrfngofijiifr/iglirnr/on. 251.78^. 185.46^.232.79.2. 238.85./. 272. 5.f.jf5.tf .t.

j69.8i.d.2i37i.i6.378.89i4. 381.91.4. 182.92.

Oudt ongfcfnf/fiijckr-oi>dni2fcfnf/ni.55-i8.d.

^386.94.61401.15.6.417.30.1.459.71.1-470.1. Odf-oiidfndofn/i7!fii,g6fnf/t.ii6.85.f.2tf;i f d.474.j./ .48.i2.f.495.i8.t.5ij.,2.2.572.i' 'f -tornden gbenefen. 2(5. 17. 6. 60. 42. d< Verouderde d. f 7715 6,598.22.6.600,23^. 608.29.4. 64.4. 65.47.4.79.58.0.101.74.0.164.29.2.322.42-6. (S3.4tf70.85.fc.
o.S6.g.9i.6 7 .e.n6.^. V>itn6r4ion rottTWefKyt d4or i[*erdrijuen.%7t Verfcbe onden.ie.i7.b. 9 f .I32.i2.6.i59.>!tf.f.i78.40.fc. 223. 72. d. 274.
.

5!

,_

VUtngtert 6f(rttottf groorn.

2 9 .i.i6 7 . ;o.o.

515j.37.4-.

tvff dom V4n denobebeelen leden voi/ircbton, 1641

Vvindrnfndfot.W4|ti2/>fdfrsij<ifii.259.99.f.

tf.2278-9.f-278.9J- 301.27. d. 424.2710.432. 4 4.6.437. 51- f- 479-7- 8 4- " 6-S4-5-<'.

550.68.4.561.78.6.579.6./. 605.27. r.6i3.;vdj

620.40.f.62j.4t.f.d.65 4 .5i.6.6 + ,.62.d.tfso.

<58.6.65.72.4./.670.8s.g. 673.85.0. 675.90.
4.<77.9'-'|,

VMndenendeopbkpngbe
24 41
1

int gbrfcrolr liffc4ftn>or

driiuen. 2.6.82.4. 257.68.4. 285.14.0. 4to,22./".

527 45.4.603.2616.

Wondfnvm/Ifrckniltfdfndif 4fr6r>dfn.6j.45.d.
248.

Windf
2

ifTdritttfn.

106, tf u.

233.81.4.

i.< .

Vvottdon

>mdm[ennfngbenelen
--', 4-

.,

7 .e.

Vvonwiidoodfnfndf4/i4g(jrn.2.i.6.6.2.>n.i7. 10.

Vvind'f indf'n

6tt,tkfndf t42f

nwkf ^.Si.r.S,.?.

*M3-M-^8-
4'>

46.4.640.58.4. V>indfni.liffc4n,n4kf.i06.tf.^.4O4->8.M7
20.4.558i74.4.5tfo.7<S.4.5tf7.8..f.

7"- '93-50-K 238.85.6.240.86.^,.278.9. fc.j92.21.f- 3 7-7"'

q^-4>9.3-|498->--.498.2oJ^ ; ,.,,ttfJ.16i.w.b.6i1.}6.f.<Sij.,U.ti04<,.
d.66.82./.678 9 2jt A tVfrfc*d> fdo odf.6 .2.n

Viinden

in

fmenfebe

Htbumdet Itbeyin mdi

>frdoifn.24o.8.4.44-59^
Windfdfrn,.tn.2tfi..o2.d.

Wo/fndoodfn.365. 7 8.i67-79.

Wondftt petfurengbenefen.
*tf.. 7

33.22. f,4

W *.jA

8. 3. 4.10.

jx 13. 7-'-

C6M3..5.

xy6^7 .p. . a* 8 B rffdf*or,fndodn.fndf 57.^,44.. *fc 44* fl******** 7--*-44-ff ,,,,,, , wrmntdo.dfn.tf.: *5&j7S- 5- 44-f'
1

.,.

UW

'

'-i>

f.oiilttarmtnit^gben.iJ.'iO.f.uo.^.e.i^.
6o.c.

beymelifcVe ptjrtjen gocgroeyet i/n trririjttrrt.669. 84.C.

Vkorm )>4ti iongeu kinderen dfitgm. 411.11.4.611, VMnuen v>crdri(rB.57.4C.g.i9<,u.g. 61Z.4SX,

36.f.;o.40.((.650.68.c. Vvorm vunJrn f eetden gbenefao.l\.c.

Vi>idVo0gftrngo.i6.i7.c.6oi.i4.fc,

Vttdroogbende lichamen ilcr&en. 6 5.48.2.84.51,

1r.189.47.1i. 111.71.4. 2)2.94.4. 556.71.2.

Vxormen-Moudefveringenende turnden doen pen rn i<l> t fcttVit. 484.11^.

Vliriitteodacnifl'tllen.H.qo.d. 101.58.1i.306.19.
1^.360.71.4.56). 79.(1.64 9.674I.
VyruticiKiicojxiiciiMiifcjckc ledcnendecp

454.

65.4.4 58.7i. -5i4-J- c, 7^-9 1 -/'

,

Z
ZrMifrot Jont. 148,91/.

mdere Ziidenveedomghenejen.uo.iof.iiS.6j,i,

Hatrt

mu[cdjbletiem.

fjjm ligt)

mjriimiojii

Qfyfiint gfyantmtpm in W* (TamnKfffAttinbm 3r<M ff&fn carfc<rum ty mp 30" vantxt Ut..

3mp

s.

iD.

.333,