SNAPS

Tarihe

Sinaps terimini Charles Sherrington kullanmtr Histolojik olarak Ramon Cajal tanmlamtr Balangta btn sinapslarn elektriksel zellikte olduu dnlmtr 1920de Otto Loewi Achi gstermitir 1930larda kimyasal uyarnn nasl elektriksel aktivite rettii aklanmtr

Nronlar:
Informasyonun iletiminden sorumlu olan hcreler
Snflandrlmalar:
Lokalizasyonlarna gre Sentezleyip salverdikleri nrotransmitterin tipine gre

Nronlar:
Pseudounipol ar Bipolar Multipolar

Pseudounipolar Dorsal root ganglion hcreleri

bipolar

multipola SSS de en

Nronun fonksiyonel komponentleri:

Hcre gvdesi Dendritler Akson Tepesi (axon hillock) Akson Sinaptik ular

Sinaps Tipleri
Axodendritik: Axon - dendrit Axosomatik: Axon hcre gvdesi Axoaxonik: Axon - axon Dendrodendritik:

Dendrit - dendrit

Sinaps tipleri
Grays Tip I: Asimetrik, eksitatr Grays Tip II: Simetrik, inhibitr

Sinaptik letim
Periferik sinir sistemi
nron dz kas hcresi, iskelet kas, salg bezleri

Santral Sinir Sistemi

Nron-nron

ki aklama tarz
Fizyolojik okul (John Eccles) Tm sinaptik geilerin elektriksel olduunu, presinaptik hcredeki aksiyon potansiyelinin pasif olarak postsinaptik hcreye aktn ileri srmtr. Farmakolojik okul (Henry Dale) Sinaptik geiin kimyasal olduunu, presinaptik hcredeki aksiyon potansiyelinin kimyasal maddelerin salnmna yol atn, bunun da postsinaptik hcrede akm balattn ileri srmtr.

1950-60larda fizyolojik teknikler gelitiinde her iki trden de geiin olduu gsterilmitir

 Elektriksel Sinapslar:

Gap Junctions
Alt konneksin molekl bir yar kanal ya da konnekson ad verilen 1.5 nm apnda bir gzenek oluturur Konneksonlar bitiik hcrelerdeki hcre d protein yaplarn tanr hcreler arasnda sitoplazmik bir devamllk oluturur 1000 daltondan kk molekller (IP3, cAMP,peptidler) konneksondan geebilir

leti geii
Tek bir kanaln geirgenlii voltaj kapl kanaldan ya da ligand kapl kanaldan daha fazladr 100msnde alp kapanabilir Kanal dnerek bklerek kapanr leti geiinde gecikme olmaz

Elektriksel gei eimlidir ve presinaptik hcredeki akm aksiyon potansiyeli eiinin altnda olsa bile postsinaptik hcrede pasif depolarizasyon gerekleir.

Elektrik sinapslarda akmn yn

o Baz elektrik sinapslar akm bir ynde, dier yne gre daha iyi geirirler (rectifying).
o Baz elektrik sinapslar ise akm her iki ynde de etkin bir ekilde geirirler (nonrectifying).

Elektriksel sinapslarn bulunduu yerler

Reflekslerin hzl koordine olmas gereken omurgasz sinapslarnda Krmz baln Mauthner hcrelerinde(kamasn salayacak kuyruk fiskesini salayan) Korunmak iin mor bir mrekkep salan Aplysiada

Memelilerin beyin sapnda

*5. kafa iftinin mesensefalik nukleusundaki hcre gvdeleri arasnda *vestibuler nukleusta hcre gvdeleri ile akson ular arasnda *nferior olivary nukleusta dentritik dallar arasnda (kimyasal sinapslar da vardr)

Myokardiyumda

Gap junction sinapslarda akmn geiini etkileyen faktrler

[Ca++]idaki kk deiimler akmn ve kk partikllerin geiini azaltr
Hcre iinde pHn dmesi kanaldan akmn geiini azaltabilir Konneksin molekllerinde ikinci haberci sistemler aracl ile gerekletirilen geriye dnml fosforilasyon kanal etkinliini deitirebilir Vm deki deiiklik akm geiini etkileyebilir.

Elektrik sinapslarn avantajlar

Hcreden hcreye akm geiinde herhangi bir gecikme olmaz Birok hcrenin hzl bir ekilde ezamanl uyarlmasn salar (rn. kalp kaslar) Hcreler arasnda metabolik uyarlar geirebilir

Elektrik sinapslarn dezavantajlar

Kk bir presinaptik akson byk bir postsinaptik hcreyi aktive edemez
* Presinaptik aksondaki akmn miktar daha byk bir postsinaptik hcrede yeterince gl bir tepki oluturmayabilir. * V = IR R byk hcrelerde daha dk olduu iin iyon kanal ieren yzey geniler.

Sinaptik uyarda amplifikasyon oluamaz. Presinaptik aksiyon potensiyali IPSPye dnemez Uyar kimyasal sinapslarda olduu denli modifiye edilemez

Kimyasal sinapslarn zellikleri

Presinaptik hcreler arasndaki sinaptik aralk 20-40nmdir Presinaptik salnm mekanizmalar nedeniyle 0.3 msec birka mseclik bir sinaptik gecikme szkonusudur

Kimyasal sinapslar
Yava Daha deiik ve daha fazla sinyal retme Uyarnn iddetini arttrabilir Hem eksitatr, hem inhibitor etkinlie araclk eder Akm tek ynldr

Gen rnleri
Genlerin kodlad nropeptid, reseptr, nrotransmitter, enzim, iyon kanallar, nrotransmitter geri tayclar gibi rnler hcrenin gvdesinde retilir

Rab3 TGN early endosome Golgi

Rab1
ERGIC late endosome or MVB lysosome

peroxisomes

ER
mitochondria

nucleus
Rabs:GTP balayan proteinler

Gen rn tanmas
nrotransmitterler sinir ularndaki keseciklere reseptrler sinaps membranna tanrlar

Vezikl oluumu

Sinaps ncesi
Depolarizasyon Voltaj kapl Ca++

kanallarnn almas Ca++ girii Ca++ un calmodulini aktive etmesi Calmudulinin protein kinaz etkinletirmesi Sinapsin Iin fosforilasyonu Vezikllerin aktif zona hareketi Ekzositoz Difuzyon

SNARE protein: (Soluble NSF Attachment Receptor)

NSF - N-ethylmaleimide sensitive factor T-SNARE: Target SNARE,(syntaxin, SNAP-25) V-SNARE: Vesicle SNARE (VAMP) R-SNARE: an arginine in the formation of SNARE core (synaptobrevin) Q-SNARE: a glutamine of SNARE core (syntaxin, SNAP-25)

Synaptotagmin is the calcium sensor

Rizo and Sudhof 2002 Nature Rev. Neurosci.

Balantlar
peri-active zones
synaptic growth endocytic zone

Nectins Cadherins FasII (Still life)

presynaptic terminal

active zone / postsynaptic density

- synaptic transmission - alignment & recruitment Protocadherins Neuroligins

neuron-glia junction transmitter uptake

signaling spine morphogenesis EphA4 Glt-1 glia postsynaptic terminal

Model of the synaptic Neuroligin-Neurexin adhesion complex

presynaptic: Neurexin

postsynaptic: Neuroligin

PRE- & POST-SYNAPTIC MEMBRANES CONNECTED BY DIRECT PROTEIN INTERACTIONS

Reseptrler
Reseptrler nrotransmitterleri balar. Transmitterin etkisi reseptrn kimyasal yapsna baldr. Postsinaptik hcrenin tepkisi, postsinaptik hcredeki iyonik mekanizmalara ve/veya metabolizmaya baldr.

Postsinaptik mekanizmalar
Kimyasal nrotransmitterler postsinaptik hcredeki iyon kanallarnn almasn dorudan ya da dolayl etkileyerek kontrol ederler. *yonotropik reseptrler *Metabotropik reseptrler

Iyonotropik

Metabotropik reseptrler

Hzl Iyon akm Milisaniye Glutamat,GABA, Glisin

Yava kinci haberciler Saniye Monoaminler, nropeptidler

Glutamat/GABA her iki tr reseptrle de alr GABAA Cl Channel GABAB metabotropic

Dorudan balananlar (iyonotropik)

* Reseptr, iyon kanaldr. * Hzldr. * Her kanaldan bir nrotransmitter geer. * Transmitter balandnda reseptr proteinin yapsnda deiiklik oluturarak iyon kanalnn almasna neden olur. (Kas-sinir kavandaki nikotinik Ach)

Dolayl balananlar (metabotropik)

GTP -balayc proteinlerle birleerek daha sonraki reaksiyon zincirini balatrlar Srasyla enzim aktivasyonu, ikinci haberci[cAMP, IP3, DAG] aktivasyonu, kanaln alp kapanmas, - veya- kanal proteinini fosforile eden protein kinazn aktivasyonu gerekleir

Tirozin kinazlar

o Tirozin kinazlar: substrat (rn.kanal) proteinlerindeki tirozine fosfat ekleyerek alp/kapanmasna yol aar. o Bazlar GTP-balayc proteinler ya da Ca++ ile etkileerek iyon kanalnn almasna neden olur.

Dolayl balananlar
Sinaptik etkinlii modle eder. Sinaptik etkinlii snlerden dakikalara kadar uzatabilmesi renmeye temel oluturur.

G Proteini
1.kinci haberci retimi baladktan sonra kap etkinliini kaybeder. 2. Transmitter ile reseptorn balantya gemesi G-proteini ile potansiyel bir ilikiyi balatr. Burada adenilat siklaz enzimi nem kazanr. 3. G-proteini reseptre doru hareket eder ve ona balanr.

4. G proteininin beta blm ayrlr, alfa blm adenilat siklazla kombinasyon yapar. GDP sitoplazmik GTP ile yer deitirir.

5. Bu bileke adenilat siklaz zerindeki ikinci aktif blgenin etkinliini arttrr. Bu blge sitoplazmik ATPden cAMP sentezini katalizler. ki inorganik fosfat ayrlr ve enerji aa kar. cAMP ikinci haberci olarak bir dizi reaksiyon balatr.

6/1a. GTPye bal Pinin ayrlmasyla daha nceki duruma dnlr. G protein siklazdan ayrlr. Alfa ve beta birleerek G-proteini oluturur. Transmitterin salnmas ile yeni bir siklus balar.

G Proteini araclkl ileti

Bu kimyasal sre, hcrenin sentezleyecei gen rnlerinin miktarn belirleyerek, iletiyi ve sinaptik balantlar kalc olarak etkiler

Transkripsiyon

THE END