ALCATEL TELETA

KOCAEL NVERSTES ELO. VE HAB. MHENDSL LKER ALICI 030207052 STAJ RAPORU ARGE / IPD GURUP 17 TEMMUZ 2006 29 AUSTOS 2006

Alcatel Teletan Tarihesi

PTT AR&GE Laboratuvar 1965

TELETA (Alcatel Bell %39) 1984

Halka Ak lk Trk irketi 1988

ALCATEL TELETA 1993

irket i Oryantasyon

Oryantasyon Staja balamadan nce Alcatel tarafndan stajerlere bir oryantasyon hazrland. Bu oryantasyonda aadaki konularda stajerlerlere eitim verildi; Alcatel Kurum Kltr ve Tarihesi irket hakknda genel bilgiler verildi. nceleri retim, aratrma-gelitirme(AR-GE), pazarlama ve at ilemlerinin tmn kendisi yapan irket imdilerde retim iini ANEL isimli firmaya devretmi durumda. Aselsan, Trksat, Trk Telekom vb firmalarn alt yaplar ksmen ya da duruma gre tamamen Alcatel tarafndan yaplmakta. zellkle Trk Telekomun zellemesiyle birlikte kamusal kurulular ve askeriye gibi gvenliin zorunlu olduu kurulular kendi alt yaplarn kurma ihtiyac hissetmi ve bu durumda Alcatel bu ilerin bir ksmn yklenmitir. Ynetim ve Haberleme Alcatel alanlarnn birbiri arasndaki ilikilerden bahsedildi. alanlarn birbirine belli bir sayg erevesinde yaklamalar gerektii sylendi. Firma ierisinde haberleme dahli telefonlarla saland gibi yazlmsal dkmanlarn gnderilmesinde gvenlii yksek bir program kullanlyor. Dkmanlar ise her bir blmde bulunan kutulara yerletiriliyor. Bylece her birim kendine gnderilen dkmandan haberdar olabiliyor. ntranet Uygulamalar Alcatel in kendi alanlar iin hazrlam olduu bir portal olan intranet hakknda bilgi verildi. Bu portal sayesinde alanlar birbirinden kopmuyor ve herkes hereyden haberdar oluyor. dari ler Sunumu Alcatel' deki idari ilerden bahsedildi. alanlarn, Alcatel tarafndan sunulan yemek, ulam, otopark gibi hizmetlerden nasl yararlarlanaca sylendi. Temel GSM Sunumu GSM ebekesinin nasl altn , basit bir cep telefonu grmesinin nasl olduu hakknda bilgiler verildi. Firma Tarihesi 1965 Firma Trk PTTsinin aratrma labaratuvar olarak kuruldu. 1983 Organizasyon Teleta ad altnda bir anonim irkete dntrld.

1985 mzalanan ereve lisans anlamasna uygun olarak, Alcatel Grubu bnyesindeki Alcatel Bell, irket hisselerinin %39unu ald. aktarld. orta oldu. 1987 Dnemin Trk PTTsinin sahip olduu %40 oranndaki hisseler Kamu ortakl idaresine 1988 Firma hisselerinin %27 si halka satlarak, Alcatel halka ak bir firma haline geldi. 1993 Alcatel dnemin Trk PTTsinin sahip olduu %26 hisseyi devir alarak irketin en byk

irket Hakknda Genel Bilgiler

Faaliyet Alanlar Alcatel Teleta, telekomnikasyon sistemlerinin aratrma & gelitirme, retim, pazarlama, sat, montaj ve sat sonras eitim konularnda dnyada 130 lkede faaliyet gsteren Alcatel grubuna baldr. Trkiyeye gelecein teknolojilerini tamay kendine grev olarak belirleyen Alcatel Teletan rn portfynde balca; Saysal Telefon Santralleri(Sistem 12, Uzak Abone Birimi ERSU, ISDN, LEVENT) Akll ebkeler(IN) Telekomnikasyon Ynetim ebekeleri(TMN) SDH, PDH, Saysal letim Sistemleri Fiber Optik letim Saysal Radyo Link Sistemleri Kartl Telefonlar ve Yinetim Sistemleri, Elektronik deme Sistemleri Mobil Haberleme Altyap Sistemleri Kablosuz Yerel Balant Sistemleri(WLL) Uydu Sistemleri Kablolu TV Sistemleri nternet Eriim Uygulamalar Eriim Sistemleri(ADSL, ASAM, DANA, XDSL, LMDS) Data letim Sistemleri oklu Ortam Servis Platformlar IP zmleri

Ayrca Alcatel Teleta, Alcatel Grubunun Azerbaycan, Grcistan, Krgzistan ve Gney Kbrs Trk Cumhuriyetinde almalarn yrtmektedir. Alcatel Teleta A ye yurtdndan gelen yazlmlar AR-GE (Aratrma-Gelitirme) departmannda inceleniyor, analiz ediliyor ve daha sonra uygunluk testi alnrsa sistemlere entegre ediliyor. rn satnda firmalarla say ve fiyat konusunda anlamaya varldktan sonra, firmalarn gnderdikleri temsilcilerle rnlerin her trl testi yaplyor, zellikleri ve alma mant anlatlyor. Bizzat kendileriyle yaplan testlerden sonra temsilcilerin onayyla sat gerekleiyor.

NETWORK (A) KAVRAMLARI Bilgisayar a, bilgisayar ve benzeri saysal sistemlerin belirli protokol altnda iletiimde bulunmasn salayan sistemdir.A zerindeki bilgisayarlar, birbirlreinden ok uzakta olsalar bile ayn protokol sayesinde karlkl alabilirler.Karlkl alma, a zerindeki iki sistemin uygulamaya dnk ortak prosesler yrtmesi olarak tanmlanabilir. Bigisayar a , genel olarak geni bir anlama sahiptir.Bir ofis ierisindeki bir bigisayar ve bir yazcnn bir HUB cihaz zerinden balanp belirli bir protokol altnda haberlemeleride bir a oluturur,tn dnyaya yaylm internette bir adr.An bykl ne olursa olsun,kapsamnda,iletiimde bulunacak u sistemler,a oluturan HUB,Switch,Router gibi a cihazlar,kablolama alt yaps vardr. Komple An Parametreleri Komple bir a,LAN,Kamps a,WAN ve uzak balantlar olarak adlandrlan drt ayr paradan oluur. -LAN -Kamps A -WAN -Uzak Balant Her bir parann kendisine ait teknoljileri ve standartlar vardr. -LAN (Local Area Network) Yerel Alan A LAN'larda temel zellik, sistemlerin ayn ortamda veya birbirlerine yakn olmalardr. Bu nedenle sistemler arasnda kullanlacak kablolarn seiminde byk bir esneklik vardr ve kablolama alt yaps bir kez kurulduktan sonra maliyetsiz bir iletim ortam salar. En basitinden HUB ile LAN kurulabilir.ekil 1'de 1 HUB ve Switch'den oluan bir a grlmektedir. LAN uygulamasnda yksek hzlara klabilir; kullanlan teknolojiye gre 10, 16, 100, 155, 622 Mbps ve 1 Gbps hznda band geniliine sahip olunabilir.

Uygulamaya balolarak seilebilecek LAN teknolojileri (birka birarada bulunabilir): -Ethernet (10 Mbps, 100 Mbps, 1 Gbps) -Token Ring (4, 16, 100 Mbps) -FDDI (100 Mbps)

-ATM (155 Mbps, 622 Mbps, 1.2 Gbps) LAN uygulamalarnda biraz da maliyetin dk olmas nedeniyle Ethernet teknolojisi youn olarak kullanlmaktadr.LAN omurga kurulmasnda ATM ve FDDI teknolojileri seimlik olabilmekte endstriyel uygulamalarda Token Ring seimlik olabilmektedir. Kamps A Kamps a LAN benzer zelliklere sahiptir; fark, daha uzak mesafe gereksinimi ve birden ok LAN' ierebilmesidir.Ad stnde niversite kampsleri gibi snrl bir alana dalm binalar ierisindeki bilgisayarlar, LAN'lar birbirine balamak iin kullanlr; omurga (backbone) a, bu i iin kurulan ve tm kamps dolaan at durumundadr. Kablo seiminde LAN uygulamasndaki gibi esneklik yoktur denilebilir; daha uzak mesafelere gidilecei iin bakr kablo yerine fiber optik kablo kullanlmas gerebilir.Kamps uygulamarnda LAN'lardaki hzlara klabilir. Genelde LAN rnleri kullanlsa da mesafenin yetmedii durumlarda WAN balantlara da ihtiaya duyulur. Kamps a uygulamasnda kullanlan teknolojiler: -ATM -FDDI (34,155, 622 Mbps, 1.2 Gbps) (100 Mbps)

-Ethernet (100 Mbps, 1 Gbps) -E1, PR1, E3 WAN balants (2 Mbps, 34 Mbps)

WAN (Wide Area Network) Geni Alan A WAN balants birbirinden ok uzakta olan kamps tr alar ve LAN'lar birbirine balar. WAN uygulamasunda anahtar szckler mesafe, band enilii ve aradaki iletiim ortamnn Trk Telekom gibi irketten kiralanmasdr. letiim ortam, band genilii snrldr ve band geniliine

gre cret denir; dolaysyla en iyi ekilde kullanlmaldr. WAN balants iin ok deiik seenekler vardr. Greceli olarak dk hzl (33.6 Kbps,56 Kbps) telefon hatt zerinden yaplabilen balantdan tutun da 2 Mbps veya daha yksek hzlarda balant yaplabilmektedir. WAN balantlarnda kullanlan teknolojiler ve standartlar: -Analog hat (kiralk ve evrimii (dial up) ) -X.25 -SMDS -FR -Switched 56K -ISDN (BRI,PRI hizmetleri)

-WAN-ATM -xDSL (ADSL, VDSL,...) -Kablolu TV zerinden

Uzak Balant (Remote Connection) Uzak balant tek bir bilgisayarn veya kk bir ofiste bulunan bilgisayar grubunun merkezi yere balanmasdr; WAN'n bir paras olarak dnlebilir; temel zellik birka kullanc olmas ve iletim ortam olarak byk band genilii gerektirmesidir. WAN balantsndan fark, orada olduu gibi LAN'lar deil de uzaktaki kullanclarn merkezi yerdeki sistemlere balanmasn salar. rnein evden yaplan Internet balants bir uzak balant uygulamasdr. Uzak balantlarda genel iletiim ortam olarak Trk Telekom veya GSM operatrlerinin sunduu telefon iletiimi kullanlr. Uzak balantlarda kullanlan teknoloji ve standartlar: -Analog Hat -X.25 -ISDN (33,6, 56 Kbps)

(greceli olarak dk hz) (BRI:128 Kbps, PRI:2 Mbps)

-ADSL (1.5-8 Mbps al(download), 16-576 Kbps veri(up load)

A Cihazlar
A cihazlar, u sistem konumunda olan bilgisayar ve benzeri saysal sistemlerin birbirleriyle karlkl almalarn, iletiim yapmalarn salayan ara cihazlardr.Bir a bulutu bu tr cihazlarn birbirlerine balanmasyla oluur.A cihazlarnn en basiti a kart (NIC) ve HUB'dr. -A Kart (Network Interface Card) -HUB -Anahtar (Switch) -Ynlendirici (Router) -Geityolu (Gateway) -Gvenilk Duvar (Fire Wall) -Modem -Eriim Sunucu (Acess Server) -Ortam Dntrc (Transciever) -Internet Paylatrc A Kart A kart, zerinde a portu olmayan standart bilgisayarlara taklan en basit a cihazdr.rnein bir PC'yi Ethernet aa balamak iin PC zerine Ethernet a kart taklmal ve bilgisayar src program yklenmelidir.Her teknolojiyi ve hz destekleyen a kartlar mevcuttur. A kartlar,balanacaklar a cihazlarnn portlar ile ayn teknolojide ve hzda olmaldr.rnein 100 Mbps Ethernet portlar olan bir HUB'a, 100 Mbps hznda bir Ethernet kart ile balant yaplabilir.Baz kart ve cihaz zerindeki portlar "autosense"zelliine sahiptir;bu zellik kar tarafn hzna uyum salayabileceini belirtir.Ancak teknolojileri yine de ayn olmaldr. HUB Cihaz HUB, en yaln a cihazdr;kendisine bal olan sistemlere paylalan bir yol sunar.HUB'a bal

tm sistemler ayn yolu kulland iin, aktarm yapmak isteyen bir ok bilgisayar olsa da ayn anda tek bir iletim yaplabilir; dierleri yolun bo olmasn beklemelidir. HUB'lar 8, 12, 16 ve 24portlu olarak retilirler. bu portladan bir veya ikisi 100 Mbps gibi yksek hzl iken,dierleri genelde 10 Mbps hznda olur.yksek hzl portlarda ya omurga balantsnda ya da sunucu bilgisayar balantsnda kullanlr.

Anahtar Cihaz (Switch) Switch , kendisine bal sistemleri anahtarlamal bir yol ortam sunar;ayn anda birden ok iletim yapma olana vardr.ki bilgisayar iletiimde bulunurken, dierleri de kendi aralarnda haberleebilirler.HUB cihazndan fark,kendisine bal sistemlere paylalan deil de anahtarlamal bir yol sunmasdr.Bylece yksek baarm elde edilir. Switch cihazlar Ethernet Switch, ATM Switch gibi retildikleri teknoloji ile anlr. Switch'ler 8,12,16,24,36 portlu veya aseli retilirler.aseli switch'lerde bo yuvalar vardr ve gereksinime gre port modleri taklr. Anahtar kullanlrsa ayn anda birden ok ift bilgisayar haberleebilir.Buna atanm yol ugulamas denir.Eer HUB kullanlrsa, HUB'n ortak yol felsefesinden dolay ayn anda tek bir iletiim yaplr. Ynlendirici (Router) Router bir ynlendirme cihazdr; genel olarak LAN-WAN balantsnda veya vLAN'lar aras balantlarda kullanlr. zerlerinde LAN ve WAN balantlar iin ayr ayr portlar bulunur. rnein, en basitinden bir Router 1 tane LAN,1 tane (veya 2 tane) WAN portuna sahiptir. aseli router'lar da vardr; ase zerindeki bo yuvalara gereksinime gre LAN ve WAN port modlleri taklr. Genelde ISP'lerde bu tr router'lar kullanlr. Router'larda koan ROS=Router Operating System(Ynlendirci letim Sistemi) nemlidir; ada kullanlan protokol kmesini destekliyor olmas gerekir. Bu amala TCP/IP alarda kullanlacak router'da IP yazlm, Netware alarda da IPX yazlm ykl olmaldr.

Gvenlik Duvar

(FireWall)

Gvenlik duvar zel a ile nternet arasna konan ve istenmiyen eriimleri engelleyen bir sistemdir; bununla a gvenlii salanmaya allr ve eriim haklar dzenlenir. Gvenlik duvarnn sistem zerinde tam olarak etkili olabilmesi iin, a ortam ile nternet arasndaki trafiin gvenlik duvar zerinden geirilmesi gerekir. Gvenlik duvarlarnn tercih edilmesi iin en byk nedenlerden biride adres dnm (NAT, Network Address Translation ) zelliidir. Sadece tek bir IP adresi ile tm a kullanclar nternet'e kabilir ve yerel a ortamndaki IP adresleri tamamen nternet ortamndan yaltlm ekilde kullanlabilir. Gvenlik duvar grevi gren sistemlere, virs tehlikesini alglayacak ve bunlar engelleyecek yazlmlarda yklenebilir. Bylece e-mail veya baka ekillerde aa gelebilecek virs tehlikesi iin koruma alnm olunur. Gvenlik duvarnn konfigrasyonu belirli bir stratejiye gre hazrlanr; kurulmadan nce ne tr bilgilerin korunaca , ne derecede bir gvenlik uygulanaca ve kullanlacak gvenlik algoritmalar nceden belirlenir. Modem Cihaz Modem cihaz, analog hatlar zerinden saysal veri aktarm yaplmasn salayan bir uzak balant a cihazdr.Bir PC'nin telefon hatt zerinden merkezi bir yere balanmas iin de kullanlr, bir LAN'n analog bir hat zerinden WAN balantsnn yaplmasnda da kullanlr. Ev'lerden yaplan Internet balantlarnda kullanlan modemler, telefon ebekesinin salad ortamdan 33.6 Kbps oranlarnda band genilii sunarlar.Ancak ADSL ebeke ok daha yksek hzlara imkan vermektedir. Bir ADLS modem 2Mbps al, 64 Kbps veri hznda iletiim ortam sunabilmektedir. Komple bir LAN'n WAN balantsnda analog hat (ortam) kullanlyorsa, hat ile router arasnda bir modem yerletirilmelidir.Ancak burada kullanlan modemler, temelband (baseband)modemlerdir ve band genilii analog hatt destekleyecek hzda olmaldr.rnein 2Mbps'lik analog kiralk hat iin 2 Mbps hzn destekleyen temelband modeme gereksinim

10

vardr.Yukarda bir modemin nden ve arkadan grn grlmektedir.n panelde, modem o andaki alma modunu gsteren durum klar; arka panelde ise balant portlar vardr. Eriim Sunucu (Acess Server) Eriim sunucu, LAN'lar uzak balantlarn gerekletirilmesi iin kullanlr; iki nokta arasnda bir iletiim kanal oluturulur.evrim-ii balant ile yaplan Internet eriimlerieriim salayclar zerinden olmaktadr. Uygulama, eriim sunucular ile ynlendiriciler birletirilip tek ase ierisinde retilebilmektedir.Bylece tek bir cihaz ile hem uzak eriim iin gerkli ortam sunulmakta hemde ynlendirici zellikleri kazandrmaktadr. Ortam Dntrc (Transciever ) Ortam dntrcler,farkl fiziksel ara yze sahip ularn birbirine balanmas iin kullanlr.rnein, biri bakr, dieri fiber kablo iin olan 10 Base-T ve 10 Base-F zellikteki ularn birbirine balanmas iin ortam dntrc kullanlr; veya AUI, MII arayzl Ethernet portlar RJ45'e dntrmek iin de ortam dntrc kullanlr. Aada, 10 Mbps Ethernet iin bir taraf AUI, dier taraf srasyla ST Fiber Rj45 ve BNC konnektre sahip tane ortam dntrc grlmektedir. Esnek bir balant arayz sunmak isteyen reticiler, zellikle ynlendiricilerin LAN portunu RJ45 konnektrl deilde AUI arayz retmektedirler.Bir ortam dntrc kullanlarak gereksinim duyulan arayze dnm yaplmaktadr.

Internet Eriim Paylatrc (Internet Shuttle ) Internet Eriim Paylatrclar yerel aa bal bilgisayarlarn tek bir Internet balantsyla Internet'e eriimlerini salarlar; kk ofisler veya birden ok bilgisayarlarn olduu ev kullanclar iin uygun bir zm sunarlar; bir balantyla birden ok kullanc Internet'e kabilir.ksaca Internet Eriim Paylatrclaryla, -Telefon hatt zerinden modem balantsyla birden ok kullanc Internet'e kabilir. -Tm bilgisayarlarda tek bir IP adresi kullanlarak eriim yaplabilir.

11

-erisine mail- sunucu olanlarda vardr. -Telefon hatt, kiralk hat veya ISDN ile balant salanabilir. -Ada kullanlan iletim sistemlerinden bamszdr; a LINUX, UNIX veya windows tabanl olabilir. -Adaki herhangi bir kullanc bilgisayarn atnda kendiliinden sanal IP adresi atamas yaplr. Internet eriim paylatrc kullanlarak kk bir ofisin Internet balants veya bir Internet Evi'nin an kurmak iin aadakiler gereklidir: -Ethernet LAN -Modem -Hat: telefon hatt, kiralk hat, ISDN veya ADSL -Internet hesab A/D A (Intranet/Extranet) a (Intranet/Extranet), TCP/IP protokol kmesi ve Web teknolojisine dayanan kurumii zel iletiim adr.Temel olarak, Internet'te kullanlan protokol ve hizmetleri herkes ak deil de kurum iinde zel amal kullanmaya dayanr.Kurumlar sahip olduklar i alarn bir gvenlik duvar araclyla Internet'e balayabilir; bylece kurum iinden Internet'e eriimler salanabildii gibi, darya yaplacak eriimlere de belirli snrlamalar altnda izin verilebilir. D a (Extranet), kurumlarn i alarn olutururken,uzakta bulunan ube veya ofislerini Internet gibi herkese ak bir iletiim ortam zerinden balamalaryla oluan zel adr.zel bilgilerin herkese ak ortamlardan geirilecei iin,D ada anahtar szck ifreleme (crypto) ve gizliliin (security) salanmasdr.

A Ynetimi (Network Magament) A ynetimi, tek bir noktadan tm a ierisindeki a cihazlarn ve bilgisayarlar ynetmek, denetlemek ve gerektiindeyazlm gncellenmesi/ yklenmesi yapmasn salar. Bylece tm sistemin gzlenmesi, olabilecek arzalarn nceden sezilmesi, olabilecek darboazlarn tespit edilmesi,

12

baarmn arttlmas, gvenliin salanmas ve gerektiinde konfigrasyon deiikliklerinin kolayca yaplmas salanr. SNMP, TCP/IP protokol kmesinin a ynetim protokoludur. SNMP A ynetimi protokolu iin en yaygn TCP/IP'nin SNMP'si kullanlr. Bir TCP/IP a ierisindeki a cihazlarnn ve bilgisayar sistemlerinin a ynetim yazlm (Network Magament Software, NMS) ile denetlenmesi iin herbirinde SNMP yazlm paras (agent) olmaldr. Bu yazlm paras ile ilgili cihazn durum bilgileri NMS'e bildirilir. SNMP yazlm parasna sahip olamayan cihazlar NMS ynetilemez. A ynetimi destei olan cihazlara, rnein anahtara, HUB'a, ynetilebilir anahtar (manageable switch), ynetilebilir HUB (manageable HUB) denir. SNMP'nin eitli uyarlamalar gelitirilmitir. lk uyarlamas SNMP v.1 olarak adlandrlm olup daha sonra SNMP v.2 gelitilmitir. SNMP v.2 v.1'e gre ynetim mimarisinin gelimi olmasnn yansra gvenlikle ilgili zelliklere de sahiptir.

PROTOKOLLER VE STANDARTLAR A zerindeki iki bilgisayarn karlkl veri aktarabilmesi ve ortak sreler (processes) ytrtebilmesi iin bilgisayarlarn birlikte alabilme (interoperability) yeteneinin olmas gerekir.Birlikte alabilme, verici ve alc arasnda kullanlcak iaretler, veri formatlar ve verinin deerlendirme yntemleri zerinde anlamayla mmkn olur.Bunu salayan kurallar dizisi protokol olarak adlandrlr. Protokol, an farkl paralarnn birbirleriyle nasl etkileimde ve iletiimde bulunacan belirler. Standartlar ise her reticinin yuduu ortak tanmlamalardr.rnein RS232-C seri balantn 9 veya 25 ulu olmas bir standarttr. PROTOKOL KMELER Halihazrda birok protokol kmesi gelitirilmitir.Bunlardan bazlar yanlzca onu gelitiren reticiler tarafndan kullanlrken birou ak sistem haline gelmitir.rnein DECnet, SPX/IPX, SNA ve XNS protokol kmeleri srasyla Digital, Novell.IBM ve Xerox firmalar tarafndan

13

gelitirilmilerdir.ve yine bu firmalar tarafndan kullanlmaktadr.TCP/IP gibi baz protokol kmeleri ise btn reticiler tarafndan desteklenen, tartlmaz genel standartlar olmutur. -TCP/IP -Novell NetWare -IBM SNA -AppleTalk TCP/IP, nternet uygulamasndan dolay gndemde olan protokol kmesidir.yle ki, kendi LANnda TCP/IP dnda IPX, AppleTalk gibi protokol kmesi kullannan yerler bile, nternet

balants yapabilmek iin TCP/IP geityolu kullnamak zorundadrlar.

TCP/IP PROTOKOL KMES TCP/IP ( Transport Control Protocol /Internet Protocol ) tm dnyada en yaygn olarak kullanlan protokol kmesidir.Eer farkl a iletim sistemlerine veya protokolne sahip LANlar birbirlerine balanmak istenirse, byk bir olaslkla TCP/IP seilir.nk hemenher iletim sistemi iin TCP/IP protokol kmesini ieren ek yazlmlar mevcuttur ve UNIX,NT gibi iletim sistemleriyle beraber bile verilmemektedir. (bkz. Blm 3) Bir a sistemi seilecei zaman, onun hangi protokollar destekledii en nce gznne alnan parametredir.

Frame Relay & X.25 Frame Relay (FR), paket anahtarlamal bir WAN teknolojisidir; X.25, bulut teknolojisine dayanan ve paket anahtarlamal a (Packet Switching Network, PSN) zerinde senkron veri aktarm yaplmasn salayan bir arayz tanmlamasdr. X.25in kendisi bir bulut teknolojisi olmayp, yanlzca Paket Anahtarlamal A ile kullanc sistemi arasnda bir arayz tanmdr.X.25 ile 64 Kbps band geniliine kadar kabilir; hata sezme ve hata dzeltme zellikleri X.25 tanm iine

14

koyulmutur.genel olarak bakldnda Frame Relayin mimarisi ve ilevi X.25e benzer;X.25ten daha basittir,ancak daha yksek hzlara kabilmekte ve daha iyi hizmet kalitesi alnabilmektedir.Frame Relay tanmlamasi ierisine hata dzeltme koyulmamtr. X.PAD (Packet Assembler/Disassembler)

Asenkron terminaller gibi X.25 arayzl olmayan cihazlar, X.25 buluta PAD olarak adlandrlan protokol dntrcler zerinden balanr.

FR Sanal Kanallar FR, X.25e gre daha hzl bir iletiim ortam sunar.Avrupa standartlarnda bu hz 64 Kbpsden balar, 2.048 Mbpse (El) kadar gider; Amerikan standardnda ise,56Kbpsden balar,1.544 Mbpsye gider. FR de iletiim ortamlar sanal kanallar zerinden gerekletirilir.ki tr sanal kanal (virtual channel) vardr;PVC olarak adlandrlan, iki nokta arasnda kurulan kanaln srekli kalmasna dayanr; SVC ise gerektii anda balantnn kurulmas,aktarm ii bittikten sonra sonlandrlmas esasna dayanr. Frame Relay LANlar birbirine balamak iin kullanlr; byle bir balantda, FR, LANlar zerine koan IP,IPX,SNA gibi protokollardan bamsz bir iletim yolu sunar.Dolaysyla kurumsal internet balantlar iinde kullanlabilir. Frame Relayde, aktarm yoluna, ona her durumda taahht edilen bir band genilii atanr.Bu CIR (Committed Informaton Rate ) olarak adlandrlr.CIR hznda iletiim garanti altndadr;ancak CIRn iletiim yapldnda, snr aan ereveler, yol uygun deilse atlabilir.Bir de EIR (Excess Informaton Rate ) olarak adlandrlan bir band genilii daha vardr.Bu FR ebekesinin durumuna bal olarak geirilebilecek trafik miktarn gsterir.EIR snr aamasna neden olan ereveler atlr. X.25 iin en tipik uygulama, veri tabann tutulduu ana bilgisayara (host, mainframe) uzaktaki terminallerden veya emlasyon yapan PClerden eriimlerin yaplmas salanmaktadr.Aralarnda youn trafik olmayan LANlarn birbirine balanmas iin de kullanlabilir.

15

ISDN

( Integrated Services Digital Network)

ISDN (Tmleik Hizmetler Saysal ebekesi ), ayn anda ses,veri, resim ve grnt aktarma olana veren; bulut teknolojisine dayanan ve saysal iletiim ortam sunan bir a sistemidir. ISDN, telefon ebekesinde olduu gibi evrimli saysal balant kurma olana sunar; numaras bilinen bir aboneye, iletiimden nce ar yaplarak balant kurulur ve iletiim gerekletirildikten sonra balant koparlr.ISDN,BRI ve PRI olarak adlandrlan iki tr hizmet sunar:

-BRI hizmeti Kullanc verisi iin 128 Kbpslik band geniliine sahip olup, 2B+D olarak da gsterilir;herbiri 64 Kbps olan iki tane B kanal, 16Kbps olan bir tane D kanal ierir.

-PRI hizmeti Kullanc verisi iin 2 Mbpslik band geniliine sahip olup,herbiri 64 Kbps olan 30 tane B kanal ve D kanal (30B+D) irir. B kanal veri aktarm, D kanal ise iaretleme, senkronizasyon iin kullanlr.

ISDN Balant Arayzleri ISDN a, utan uca bir ok arayz noktalarna sahip olacak akilde tasarlanmtr; bir cihaz, kendi zerinde sahip olduu ISDN zelliine gre en uygun balant arayz noktasndan balanr. ISDN ada tanml olan TE2, TE1, TA, NT2, NT1 olarak adlandrlan birimlerin anlamlar yledir: TE2 (Terminal Equpment 1)

ISDN zellii olmayan standart sistemlerdir; zerlerinde RS-232, V.35 ve X.21 gibi portlar bulunur.Bu tr sistemler ISDN aa R noktasndan TA araclyla balanabilirler. TE1 ( Terminal Equpment 1)

16

ISDN zelliine sahip u cihazlar gsterir;ISDN telefon, ISDN a kartlar v.b gibi yaln ISDN cihazlar S noktasndan balanrlar. TA (Terminal Adapter )

ISDN zellii olmayan sistemlere ISDN zellik kazandran birim TAdr.Tm standart sistemler bir TA zerinden ISDN aa eklenebilir. NT2 ve NT1 ( Network termnaton1 ve 2) A sonlandrma birimleri, NT2 ve NT1, 4telli abone balantsn 2 telli hale dntren birimlerdir.NT!, yanlzca fiziksel katman zelliine sahiptir ve genelde ISDN hizmeti sunan irketin

ISDN a ierisinde kalr.NT2 ise, ISDNnin ilk katmanna ait ilevleri destekler.Uygulamada, PBXler NT2 zelliine sahiptirler. Genel olarak , balant arayz noktalarndan S, BRI; T, PRI balants iin kullanlr.Baz cihazlar S ve T balant arayz noktalarnn herikisini de destklemektedir.Bu ekilde destek S/T balant arayz olarak anlrlar. Saysal yaps ve sunduu hizmet trleri asndan ISDN hem WAN balantlarnda ana hat (trunk) veya yedek balant olarak kullanlabilirler; hem de kk ofis /ev kullanclar iin evrimli uzak balant olana salar. ISDN esnek, baarml ve kaliteli bir balant ortam sunar.

TDM Kiralk Hat Nedir? TDM Kiralk Hat, Trk Telekom A..nin kurumsal mterilere ynelik iki lokasyon arasnda saysal, srekli ve sabit bant genilii salayan bir servisidir. TT A..nin sunduu en yaygn, gvenli ve gvenilir saysal iletiim altyaps olan TDM halen Trkiye apnda yaklak 25,000 port ile hizmet vermektedir. Kiralk hat servisinde mteri aylk sabit bir bedel der. TDM Kiralk hat servisiyle 64 Kbps ile 34 Mbps hzlar arasnda utan uca ynetilebilen devreler tasis edilebilir. Bu servisle ilgili tarife bilgilerine TT A..nin Web sitesindeki http://www.telekom.gov.tr/tarifeler/ozeldevre.html sayfasndaki Saysal Devreler blmnden ulalabilmektedir. Kiralk devreleri gerek yurtii gerekse yurtd balantlarda kullanlabilmektedir.

17

TDM Kiralk Hat Uygulamalar iin Gerekli Altyaplar Nelerdir? TDM Kiralk Hat uygulamalarnn gerekletirilmesinde TT A.. altyapsnn ve buna paralel olarak mteride kullanlacak donanmn belirlenmesi ve projelendirilmesi gerekmektedir. TT A.. Altyaps TT A.. TDM ebekeleri Siemens firmas tarafndan kurulan Newbridge ile Neta firmas tarafndan kurulan Tellabs DXX rnlerinden olumaktadr. Bu haliyle TT A.. altyapsnda yaklak 25,000 porttan oluan Newbridge TDM ebekesi ile Tellabs DXX TDM ebekesi hizmet vermektedir. Her iki ebekeden de 64Kbps ile 34Mbps arasnda deien hzlarda kiralk devre temin etmek mmkndr. TT A.. ile abone balantlar bakr tel veya fiber optik olabilmektedir. TDM Kiralk Hat temininde en nemli husus mterinin bal bulunduu santraln altyapsnn uygunluunun aratrlmasdr. Elkotek tarafndan sunulan TAG Hizmetleri (Telekomnikasyon Altyap Grubu) erevesinde mterilerin bal bulunduu santrallerdeki altyap durumu incelenerek mteriye ynelik en doru zm tespit edilebilmektedir. Mteride kullanlacak Donanm Mterinin bal bulunduu TT A.. santralnn TDM kiralk hat hizmetinin verilebilmesi iin uygun olduunun tespitinden sonra mevcut TT A.. altyapsna paralel olarak abone taraf cihaznn belirlenmesi gerekmektedir. Bu aamada ortaya kan temel kriterler unlardr; 1. Talep edilen hat hz 2. Ayn noktaya gelen toplam devre says ve toplam hat hz 3. leriye ynelik genileme olaslklar Talep edilen devre hznn 64Kbps ile 128Kbps (128Kbps dahil) arasnda olmas durumunda TT A.. Altyapsna bal olarak Newbridge 27xxve Tellabs DXX STU-160 modemleri kullanlmaktadr. Bu modemler 2 tel (1 pair) bakr tel kullanarak max 128 Kbpsye kadar toplam 2 port balantya olanak salayabilmektedir. Talep edilen devre hznn 256Kbps ile 2Mbps arasnda olmas durumunda gene TT A.. Altyapsna bal olarak Newbridge 2902ve Tellabs DXX HTU-2M modemleri kullanlmaktadr. Bu modemler 4 tel (2 pair) bakr tel kullanarak max 2 Mbpsye kadar balantya olanak salayabilmektedir. Ayn noktaya gelen toplam devre hznn 2Mbpsden fazla olmas olmas durumunda ise Newbridge ve Tellabs DXXin Node rnlerikullanlabilmektedir.

TDM Kiralk Hatt Nasl Temin Edilir? Tm yurt ii lokal ve ehirleraras kiralk veri devresi talepleri ilgili Bamdrlklerdeki Pazarlama birimlerine yaplmaktadr. Trk Telekom A.. tarafndan yerine getirilmesi gereken ilemler tamamlanp devrenin hizmete hazr hale getirilmesini takiben, abone szleme ve cret deme iin davet edilmekte ve szleme yapmak zere aboneden szleme tarihi itibariyle gerekli cretler tahsil edilerek devrenin szlemesi yaplarak hizmete almaktadr. Tm hzlardaki uluslararas devre talepleri ise Trk Telekom A.. Genel Mdrl Uluslararas likiler Dairesi Bakanlna yaplmaktadr. TDM kiralk hat temini ile ilgili tm altyap aratrma ve danmalk hizmetleri Elkotek TAG Hizmetleri erevesinde sunulmaktadr. TT A.. TDM altyapsnn TTNet ve Turpak eriiminde kullanlmas

18

TTNet ve TURPAK ebekelerinden temin edilecek zellikle 64-128Kbps hzndaki tm Frame Relay devreler iin TT A.. TDM ebekeleri kullanlmaktadr. Abone TDM Kiralk Hatta kullanlan ayn tr modemle once TDM ebekesine daha sonra da TT A.. tarafndan balantlarla TTNet veya TURPAK ebekelerine erimektedir. OSI Referans Modeli

Bilgisayar alar kullanlmaya baland ilk zamanlarda sadece ayn reticinin rettii cihazlar birbirleriyle iletiim kurabiliyordu. Bu da irketleri tm cihazlarn sadece bir reticiden almalarn zorunlu klyordu. 1970lerin sonlarna doru ISO (International Organization for Standardization) tarafnda, OSI (Open System Interconnection) modeli tanmlanarak bu kstlamann nne geildi. Bylece farkl reticilerden alnan cihazlar ayn a ortamnda birbirleriyle haberleebileceklerdi. OSI Referans Modeli 7 katman (layer)dan olumutur. Bu katmanlar srasyla; Application Presentation Session Transport Network Data Link Physical imdi bu katmanlar teker teker ayrntl bir ekilde inceleyelim. a ) Application Layer (Uygulama Katman): Kullanc tarafndan altrlan tm uygulamalar bu katmanda tanmldrlar. Bu katmanda alan uygulamalara rnek olarak, FTP (File Transfer Protocol), SNMP (Simple Network Management Protocol), e-mail uygulamalarn verebiliriz. b ) Presentation Layer (Sunu Katman): Bu katman adn amacndan almtr. Yani bu katman verileri uygulama katmanna sunarken veri zerinde bir kodlama ve dntrme ilemlerini yapar. Ayrca bu katmanda veriyi sktrma/ama, ifreleme/ifre zme, EBCDICdan ASCIIye veya tam tersi ynde bir dnm ilemlerini de yerine getirir. Bu katmanda tanmlanan baz standartlar ise unlardr;PICT ,TIFF ,JPEG ,MIDI ,MPEG.

19

c ) Session Layer (Oturum Katman): letiimde bulunacak iki nokta arasndaki oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmasn salar. Bu katmanda alan protokollere rnek olarak NFS (Network File System), SQL (Structured Query Language), RPC (Revate Procedure Call), ASP (AppleTalk Session Protocol) ,DNA SCP (Digital Network Arcitecture Session Control Protocol) ve X Window verilebilir. d ) Transport Layer (letiim Katman): Bu katman iki dm arasnda mantksal bir balantnn kurulmasn salar. Ayrca st katmandan ald verileri segmentlere blerek bir alt katmana iletir ve bir st katmana bu segmentleri birletirerek sunar. Bu katman ayn zamanda ak kontrol (flow control) kullanarak kar tarafa gnderilen verinin yerine ulap ulamadn kontrol eder. Kar tarafa gnderilen segmentlerin kar tarafta gnderenin gnderdii srayla birletirilmesi iinden de bu katman sorumludur. e ) Network Layer (A Katman) : Bu katman , veri paketlerinin a adreslerini kullanarak bu paketleri uygun alara ynlendirme iini yapar. Ynlendiriciler (Router) bu katmanda tanmldrlar. Bu katmanda iletilen veri bloklar paket olarak adlandrlr. Bu katmanda tanmlanan protokollere rnek olarak IP ve IPX verilebilir. Bu katmandaki ynlendirme ilemleri ise ynlendirme protokolleri kullanlarak gerekletirilir. Ynlendirme protokollerine rnek olarak RIP,IGRP,OSPF ve EIGRP verilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nemli bir nokta da ynlendirme protokolleri ile ynlendirilebilir protokollerin farkl eyler olduudur. Bu katmanda kullanlan ynlendirme protokollerinin grevi ,ynlendirilecek paketin hedefe ulaabilmesi iin gemesi gereken yolun hangisinin en uygun olduunu belirlemektir. Ynlendirme ilemi yukarda bahsettiimiz ynlendirme protokollerini kullanarak dinamik bir ekilde yaplabilecei gibi ,ynlendiricilerin zerinde bulunan ynlendirme tablolarna statik olarak kayt girilerek de paketlerin ynlendirilmesi gerekletirilebilir. f ) Data Link Layer (Veri Ba Katman) : Network katmanndan ald veri paketlerine hata kontrol bitlerini ekleyerek ereve (frame) halinde fiziksel katmana iletme iinden sorumludur. Ayrca iletilen erevenin doru mu yoksa yanl m iletildiini kontrol eder ,eer ereve hatal iletilmise erevenin yeniden gnderilmesini salamak da bu katmann sorumluluundadr. Bu katmanda ,iletilen erevenin hatal olup olmadn anlamak iin CRC ( Cyclic Redundancy Check) yntemi kullanlr. Switchler ve Bridgeler bu katmanda tanmldrlar. g ) Physical Layer (Fiziksel Katman):Verilerin fiziksel olarak gnderilmesi ve alnmasndan sorumlu katmandr. Hublar fiziksel katmanda tanmldrlar.Bu katmanda tanmlanan standartlar tanan verinin ieriiyle ilgilenmezler. Daha ok iaretin ekli ,fiziksel katmanda kullanlacak konnektr tr , kablo tr gibi elektiriksel ve mekanik zelliklerle ilgilenir. rnein V.24 ,V.35, RJ45 ,RS-422A standartlar fiziksel katmanda tanmldrlar. ANAHTARLAMA : Devre Anahtarlama Devre tm zaman boyunca bal kalr TDM mantna dayanr Devre anahtarlama, STM olarak da isimlendirilir (Synchronous Transfer Mode-Ezamanl Aktarm Modu) Esnek deildir, veri geii time slotlar eklinde belirlendii iin, bit ak oran sabittir. Ses haberlemesinde yaygndr, tm PSTN a bu ekilde alyor Nisbeten verimsizdir, kullanlsn kullanlmasn %100 tahsisat Veri tamak iin devre anahtarlamal bir a kullanlrsa: Veri trafii patlamal olduu iin ou zaman tahsis edilmi kaynak kullanlmadan kalacaktr. Veri trafiinde haberleen ular asndan asimetri olmas hali yaygndr (internet abonelerinin ou zaman download ynndeki trafiinin uploaddan fazla olmas gibi...)

20

Paket Anahtarlama Kullanc verisi paketler iine yerletirilmitir Paketler ayrca a iinde ynlendirme (routing), hata dzeltme, ak kontrol, vs... tr ilemlere imkan salayan ek bitler tar Tranmisyon ortam kalitesinin zayf olduu eski yllarn ncelikleri esas alnarak oluturulmutur Paketler deiken uzunlua sahiptir ve a iinde karmak buffer ynetim tekniklerine ihtiya gsterirler

ATM
ATM: Asynchronous Transfer Mode Paket anahtarlamasdr Ancak belirlenmi boyda paketler kullanr (hcre) Yksek hzda Hcreler sral olarak var noktasna ularlar Deiken hzdaki balantlara imkan tanr Aktarm ekli ezamansz(asenkron) olarak nitelendirilir ereve boyu ksadr (53 byte) Veri hayali kanallar zerinden (Virtual Channels) tanr. Hata kontrol fonksiyonlar mmkn olduunca kaldrlmtr Kullanc trafii ak bir ekilde tanml trafik kategorilerinden birisine elenir Ses, grnt ve veri iletimi gibi farkl yapsal zelliklere sahip trafikleri ayn platform zerinden tamak iin oluturulmutur Donanm bazl hcre anahtarlamas kullanlyor 53 bytetan byk ereveler ATM adaptasyon seviyesi tarafndan uygun formata getirilir Mbit seviyesinden Gbit seviyesine leklenebilir QoS (Servis Kalitesi) parametreleri veri iletimi balamadan nce tahsis/garanti edilir
Video

Ses

Veri

ATM hcreler

ATM, saysal iaretleme teknii kullanan tm iletiim hizmetleri iin ortak bir iletim teknolojisi olarak, 1980lerde ortaya atlm bir kavramdr. ATM kavram, esas olarak, o yllarda CCITT (bugnk ismiyle ITU-T= International Telecommunications Union Telecommunications) tarafndan yaplmakta olan, B-ISDN (Broad-Band ISDN= Genibandl Tmleik Hizmetler Saysal ebekesi) tanmlamasndaki standartlar oluturma gayreti srasnda belirdi. Bu anlamda ATM, o sralarda yeni gelimekte olan Synchronous Digital Hierarchy (SDH) standartlarna balanmt. Yani ATM, fiziksel

21

seviyede, SDH devreleri zerinde uygulanacakt ve 44Mb/s ve daha geni bandl (155Mb/s, 622Mb/s, ) saysal iletiim hatlarnn deerlendirilmesi iindi
ATM AI VE U SSTEMLER
PABX

SDH Video server

Router

Workstation

ATMin saysal iletiimde anahtarlama (switching) zmne getirmeyi vaat ettii Devre Anahtarlama (TDM) ve Paket Anahtarlamann en iyi taraflarn bir araya getirme zellii, bu iki teknolojinin de yerini alarak, saysallatrlm ses ve data tanmasnda ortak bir anahtarlama zemini inasna msaade eder. Bylece, ATM, kullanclarn geni alandaki yksek hz ve esnek band ihtiyalarn karlamada, btn dnyada tek ortak zm teknolojisi olarak yerlemeye ve DXC, TDM, X.25 ve Frame Relay hizmetlerinin, ayn anda hepsinin birden yerini almaya balamtr. Yine de, bunun da tesinde, ATM, giderek, utan-uca tek protokol kullanm slogan ile formle edilebilecek bir ama dorultusunda, klasik son kullanc protokollerinin de yerini almaya aday olmutur. Ancak, host bilgisayarlarn a arayz olarak ve yerel alan a (LAN)larnda bir standart olarak ATMin yagnlamasndaki bu ykselen dalga imdi artk krlm gibi gzkmektedir. Yerel Alan Alandrmas ve stemci/Sunucu (Client/Server) mimarisi, imdi eskisinden de daha kuvvetli olarak, IP-Ethernet teknolojisi zerinde gelimeye devam etmektedir. Bu durum ATMin popler olan roln tekrar Tayc/Hizmet sunucularn Geni Alan A Omurgalarnda snrlam gzkmektedir. ATMin tayc teknolojisi olarak stnl, ayn anda protokol/servis effaf olmas. Bu bakmdan herhangi bir protokol altnda veriyi , ses veya video sinyallerini tamakta ayn lde uygun olmas, znde paket anahtarlamal olmas. Bu bakmdan, ATM anahtarlar aras trunklarda band-genilii kullanmnn, bir statistical multiplexing yaklamyla, etkin bir biimde yaplmas ve farkl kanallara tahsisi dinamik olarak ayarlanabilir olmasdr. ATM in zgn olan faydas: Yksek hzl devrelerde, oklu-protokol ve oklu-servis tryle almaya, tayc ebekekeye minimum ilem yk getirerek olanak salamasdr. ATM destekli rn ve ATM tabanl hizmetlerin yaygnlatrlmasn hzlandrmak amacyla, uluslaras, kar amac gtmeyen bir kurum olarak, ATM Forum tekil edilmitir. ATM Forum, ATM standartlarnn oluturulmas yolunda yaplan almalarn en ciddi dzenleyicisi durumundadr. ATM ile ilgili en son standartlar ve bunlarn oluturulmas yolundaki gelimeleri ATM Forum

22

kaynaklarndan takip edebilirsiniz. Kurumsal Kullanc iin ATM Telekom operatrleri (Carriers), kullanm ihtiyac byk mterileri iin, yksek hzl kiralk devre (LL=Leased Line) lere bir alternatif olarak, kiralk ATM kanallar sunumunu getirmilerdir. Belirli bir band geniliini ATM sanal devresi olarak kiralamak istiyen kullanc, taycdan, - devrenin her iki ucu iin ATM portu tahsisini ve - bu iki ucu balayan belirli bir band-genilii kullanm garantileyen kanal oluturmasn ister olacaktr. ATM, X.25 ve Frame Relay gibi, balant temelli bir protokole sahiptir. ATM u cihazlar arasndaki sanal devre (Virtual Circuit=VC), kullanma balanmadan nce, utan uca tanmlanm ve kalc (permanent) olmaldr. ATM Switched Virtual Circuit (SVC) uygulamalar da mmkn olmakla baraber, Tayclarn sunduu ATM hizmetleri genellikle PVC (Permanent Virtual Circuit) tabanl olmaktadr. lkemizde, kiralk ATM kanal hizmeti TTNet zerinden mmkndr. TTNetin ATM balant hizmeti, Internet omurgasna eriim veya noktadan-noktaya balant salamak eklinde iki ayr uygulama tr iin ve iki ayr tarife ile tanmlanmtr. cretlendirme, - port hzna gre, bir kerelik, balant creti - port hzna gre, aylk kira creti ve - sanal devre hz (band-genilii) na gre, aylk kira creti ksmlarndan olumaktadr. Port hz olarak, 2Mb/s, 34Mb/s veya 155Mb/s mmkndr. Sanal devre (PVC) band genilii ise 1Mb/s ile 155Mb/s arasnda eitli deerlerden seilebilmektedir. Trk Telekom A..nin sitesinden tarifeler incelenebilir. Sanal devre band-genilii deerine ilave olarak, sanal devrenin trafik tr bakmndan da tanmlanmas gerekmektedir. Bu anlamda, PVC eidi olarak CBR,UBR ve VBR-NRT mmkndr. CBR=Constant Bit Rate, ounlukla, Video Konferans veya telefon konumas gibi gerek zamanl uygulamalar iin uygun bir trafik kanal oluturur. Burada, kullanc asndan ATM kanal, sabit bir bit pompalama hzn, deiimlere uratmadan, iletebilen niteliktedir. Band-genilii tahsisinin en kat uyguland bu tr ATM servisi cret olarak en pahalsdr ve ayn hzl kiralk devre ile kyaslanmaldr. VBR-NRT= Variable Bit Rate-Non Real Time, gerek zamanl olmak zorunluluu olmayan deiken bit hz karakterli veri uygulamalar (TCP/IP paketleri transferi gibi) iin uygun debilir. Bu servis, CBR ATM den daha ucuz fiyatlandrlmtr. UBR= Unspecified Bit Rate ise en ucuz tarifelendirilmi ATM servis tr olup, gerek pompalanabilir bit hz, ancak ATM ebekesinin en az skk olduu zamanlarda kiralanan bandgenilii mertebesine ulaabilir. ebeke kullanmnn normal dzeyindeki zamanlar iin ve genel olarak, UBR trafik hizmeti iin transfer srasnda ATM paketleri (cell=paket) nin kaybolmadan ulatrlmas ve ardarda gnderilen iki paket aras gecikmenin belirli bir limit deeri amamas garantisi yoktur. ATM hizmetinin kullanlmas iin, kullanc tarafnda bir ATM eriim cihaz ve bunun geni alan a (WAN) tarafnda uygun bir arayz standartnda portu olmaldr. ATM eriim cihaz, genellikle, WAN ATM arayz olan bir router olmaktadr. zellikle ATM devre araclyla Internet omurgasna balant iin, ATM kullanc taraf cihaz byle bir router olmaldr. ATM portu arayz standart E3 (34Mb/s), T3 (45Mb/s), OC3-STM-1 (155Mb/s), STM-4 (622Mb/s) gibi yksek hzl arayz

23

standartlarndan biri olabilir. Teknik zellikler CCITTnin I.150 tavsiyelerinde ortaya koyulan ATM temel esaslar aadaki u noktalarla zetlenebilir: ATM sabit uzunlukta paketler (cell) zerine kurulu bir iletiim protokoldr. Her hcre 48Bytelk bir bilgi alan (yk ksm) ve 5Bytelk bir balk (header) ksmndan oluur (toplam 53Byte). Balk ksmnn ana amac hcrenin ait olduu sanal kanal belirtmektir. Sanal Kanal (VC) iinde hcrelerin sralamas utan uca deimeden korunur. . ATM balant temellidir (connection oriented). Bir balanty oluturan blmler iinde, ATM balk ksmndaki deer, balant sresince sabittir, deimez. . ATM hcresinin bilgi tama alan (yk ksm), ATM a iinde deiime uramakszn tanr. ATM ebekesi iinde, ATM hcresinin yk ksmna ilikin hibir ilem/yorum yaplmaz. ATM ebekesi, tad yk iin effaf (transparent) bir ortam gibidir.

5 bytes

48 bytes

Header

Payload

. Her trden saysal tabanl servis, veri, ses, video, ATM zerinden tanabilir. Farkl servisleri tayabilmek iin bir adaptasyon ilemi uygulanr. Bu katmanda (Adaptation Layer), farkl servis trlerine ilikin bilgilerin ATM hcrelerinin yk ksmna konulacak hale getirilmesi ve baz servise zel ilevler yerine getirilir. ATM adaptasyonu katmannda en az ilem gerektiren yaklam, 5.trden ATM adaptasyon diye anlandr (AAL-5). Bu yaklamda, ATMde tanacak paketler sadece ATM hcrelerinin yk ksmna konulmak zere 48Byte lk ksmlara paralanr ve tanan bilginin amalad servise zgn hi bir kalite garantili tedbir alnmaz. AAL-1,AAL-2, AAL-3 adaptasyon katman yaklamlar ise, maksimum paket gecikmesi ve kaypsz paket iletimi iin garanti salamak amacyla, daha karmak ilevleri de yerine getirmeyi stlenirler. ATM' N DER TEKNOLOJLERE GRE AVANTAJLARI: Donanm anahtarlamas ile yksek performans Patlamal trafik iin dinamik bant genilii oklu ortam iin hizmet snf destei Hz ve a boyutlarnda leklenebilirlik Ortak LAN/WAN mimarisi VC mimarisi yoluyla basitletirme iin olanaklar Uluslararas standart uyumluluu

24

ATM HCRE YAPISI

5 bytes

48 bytes

Header

Payload

Atm hcreleri 5 bytes balk bilgisi vw 48 bytes payload bilgisi ierir. Balk bilgisinde hcrenin nereye gidecei ve iletime bal olarak ne tr zelliklerde olaca yazldr.Payload ksmnda gnderilen bilginin zt vardr. ATM AI BALANTI ARAYZLER Atm alarnda 2 tr ara yz kullanlr.Bunlar UNI ve NNI dr. UNI = user to network interface NNI= network to network interface

Public ATM network Private ATM network

NNI NNI UNI

UNI UNI

UNI UNI

UNI

Atm alar iin iki tr balant arayz tanmlanmtr.Biri atm portu olan bir u sistemin atm aa balanmas iin kullanlr ve UNI adn alr.Dieri de atm bulutunu olusturan anahtarlarn birbirine balanmas iin kullanlr ve NNI olarak adlandrlr. Atm hcrelerin balk bilgisi ,balantnn UNI ve ya NNI olmasna gre farkldr.NNI balantda balk bilgisinin iinde GFC bulunmaz.Bu alan VPI alanna eklenerek VPI alan 12 bite ckarlmstr. Atm hcreleri dmden dme atlarken balk ksm ierisnde bulunan vp ve vc numaralar deiir. Eer atlama nn ile un arasnda oluyorsa deien vp/vc ikilisine ek olarak balk formatda ksmen deiir.Bu deitirme ilermleri anahtar tarasndan yaplr; iki dm arasnda hangi vp-vc numaralar kullanlaca sanal balant kurulmas srasnda berlirlenir ve atm anahtarlarda bulunan tabloya koyulur.

25

ATM HCRES BALIK FORMATI

UNI

GF C VP I VC I

VP I

GFC VPI VCI

4 bit 8 bit 16 bit 3 bit 1 bit 8 bit

PT HEC

CLP

PT CLP HEC

Payload (48)

NNI

VP I VC I
VPI
CLP

12 bit 16 bit 3 bit 1 bit 8 bit

PT HEC

VCI PT CLP HEC

Payload (48)

GFC ( GENERIC FLOW CONTROL ) : Bu alan ilerisi iin sakl tutulmu olup genel olarak birden ok cihazn tek bir UNI kullanlmasn desteklemesi acsndan nemlidir.Standart belireyen guruplar tarafndan bu alan iin henz bir tanmlama yaplmamtr. VPI ( VIRTUAL PATH IDENTIFIER ) : Hcrenin ierisinden geecei sanal yol numarasn ierir. VCI ( VIRTUAL CHANNEL IDENTIFIER ) : Hcrenin ierisinden geecei sanal kanal numarasn ierir. VER TR ( PAYLOAD IDENTIFIER ) : Hcrelerin ierisinde tanan verinin kullanc bilgisi ,a bilgisi, ynetim bilgisi gibi ne tr bilgi ierdiini gsterir.Ayn zamanda iletim annda tkanma meydana geldiinin belirtilmesi iinde kullanlr. CLP ( CELL LOSS PRIORITY ) : Bu 1 bitlik alan ilgili hcrelere ncelik vermek iin kullanlr.Eer deeri 1 ise ncelii dk , 0 ise ncelii yksektir.

26

HEC ( HEADER ERROR CONTROL ) : Hcrenin balk ksm iin hata kontrol yapmak iin kullanlr SANAL DEVRELER : Atm ada hcre aktarm sanal devreler zerinden yaplr.Yani iletiimde bulunacak iki dm arasnda aktarm ilemi yaplabilmesi iin nceden ilgili iki dm arasnda sanal devre kurulmus olmaldr.Sanal devrelerin olusturulmasnda iki farkl yol izlenmektedir.ilki iletiimden hemen nce sanal devrenin kurulmas ve iletiim bittikten sonra bu sanal devrenin kaldrlmas , ikincisi ise kalc sanal devrenin kurulmasdr. SVC = switched virtula circuit PVC = permanent virtula circuit SVC : Anahtarlamal sanal devre , gerektii anda kurulur ve ii bitince sonlandrlr.Bylelikle dmler arasnda esnek iletiim hatlar olusturulmas salanr. PVC : Kalc sanal devre sistem konfigrasyonu srasnda yada sistem konfigrasyonu dzeyinde kurulur ve sistem iletilmeye balatldndan itibaren srekli olarak kalr.Bylece aralarnda pvc tanml dmler birbirleriyle haberlemek istediklerinde dorudan atlarma balarlar. SANAL YOL / SANAL KANAL ( VP- VC ) Atm ada iki dm arasnda sanal balantlarn kurulmas demek aslnda iki dm arasnda sanal yol ve onunda ierisinde sanal kanallar oluturulmas demektir.Temel aktarm birimi olan hcreler bu sanal kanallar ierisinden akar.

ATM physical trunk as E3, STM-1

Virtual Path (VP) Virtual Path (VP)

Virtual Channels (VCs)

27

ATM cell

VPI

VCI

Data Payload

Header

ATM KATMANLARI :
FZKSEL KATMAN ATM FZKSEL ARABRMLER ATM FORUM TARAFINDA BELRLENEN STANDARTLAR

st seviye

AAL ATM

Fiziksel
155-Mbps OC-3c over MMF SONET 155-Mbps OC-3c over SMF SONET 45-Mbps DS3 over coax 34-Mbps E3 over coax 155-Mbps 8B/10B over MMF 155-Mbps 8B/10B over STP 25 Mbps over UTP 1.544-Mbps T1 (Over TP) 2.048-Mbps E1 (Over TP and coax) n x T1 IMA (Over TP) n x E1 IMA (Over TP and coax) 155-Mbps STS-3c over UTP-5 622-Mbps OC-12c over SMF SONET 51.84-Mbps STS-1 over UTP-3 2.5-Gbps OC-48 over SMF SONET

seviye

ATM KATMANI Mantksal kanallar fiziksel kanal zerine oklar U noktadaki bir cihazda, ATM katman fiziksel seviyeden gelen hcre akn alr ve kullanc bilgisini yeni hcrelere atarak gnderir (gnderilecek bilgi yok ise bo hcre olarak) Hcre adres dnm

28

ATM anahtarnn iindeyse, gelen hcrenin nereye gideceine karar verir (balant belirtelerine bakarak, VPI/VCI), balant belirte deerlerini resetler ve hcreyi bir sonraki linke iletir Gelen ve kan hcreleri tamponlayarak trafik ynetimi salar Skma(congestion) kontrol/bellek(buffer) ynetimi CLP (Hcre kayp ncelii) iaretlemesi yapar Transmisyon orann izler ve trafik kontratna uyumluluu gzler (traffic policing) Sral hcre datm

ATM ADAPTASYON KATMANI

st Seviye

ATM Adaptasyon seviyesi ATM katman

st seviye bilgilerinin ATM katmanna uyarlanmas

Fiziksel seviye

Atm adaptasyon katman uygulama programlar ve servislerin gereksinim duyduu farkl trde trafiklerin atm katman zerinden aktarlmas ilemini salar.rnein ses haberlemesi uygulamas ile veri haberlemesi ya da video aktarm birbirinden farkl zellikde aktarm kriteri ister.Her uygulama trnn kendine gore gereksinimleri vardr.AAL bu gereksinimleri karlar.

29

ALCATEL 7470
Tek elfli Yapda

1.6 GB/s anahtarlama kapasitesi Desteklenen kartlar: Control-2 Service-2 (optional) Switching hub-2 Interface Cards elf zerinde: 14 card iin soket DIP switchler Alarm gstergeleri Entegre Fan niteleri Yedekli yap: Anahtarlama elfi baznda Kontrol kart baznda G yedeklemesi G Balantlar

30

Sistemin normal alma gerilimi -48 V dc -36 V dc ile -60 V dc aralnda alr. Yedeklemeli yap olarak iki ayr g girii vardr. Anahtarlama elfi, PS1 ve HSPS en fazla 600 W. -48 Vta ekilen akm 12.5 A. -40 Vta 15 A dc. PS2 maksimum 1050 W. 22 A veya 26 A dc. Anahtarlama elfi,PS1 ve HSPSte 15 Alik sigortalarla korunur, PS2 de ise 35 Alik devre kesiciler vardr.

Fan yerleimi Entegre soutma nitesi (ICU) ki eit: Peripheral shelf -1de iki adet fan Peripheral shelf -2de adet fan

Sistem ve evrebirim Kartlar Kart yerleimi: Kontrol-2 kart P1 elfinin birinci yuvasna Yedek Kontrol-2 kart da P1in ikinci yuvasna iftli FIC kartlar: Her HSPS alt nitesine FX ve FY olarak yedekli yapda Her P-elfte Dual Hub-2 kartlar (HX ve HYde bulunacak ekilde ) Tek elfli yapda Dual SW Hub kart kullanlr Anahtarlama elfinde Dual Receiver Kartlar (R1den R8e kadar)

31

Anahtarlama elfinde S1den S8e kadar DSC kartlar Her bir HSPS alt nitesi iin bir DRX ve bir DSC kart Anahtarlama elfinde TC kart

1 HX
Anahtarlama elfininin yaps

9 11 8 10 12 HY

32

P-elfinin Yaps

ISL Kablo balantlar

Dual Receiver Card Dual Switching Card

Low Speed or Dual Hub or Dual FIC

33

CCIP (Kontrol Kart Arabirim Paneli) CCIP paneli P1 elfinin altna monte edilir. Port 1k 1.soketteki Kontrol Kartna k salar. Port 2 ise PS1in 2.soketindeki Kontrol kart iindir. apraz balant

Ethernet balants

PRI balantlar

34

Paneller

CCIP paneli

RJ-45 datm paneli

Terminal balants seenekleri

CCIP zerinden seri balant

Kontrol Kartnn RJ-45 konnektr zerinden seri balant

CCIP panel zerinden ethernet balants

Cihaz Ynetim Terminali

35

A Ynetim Sistemi

CCIP panel zerinden ethernet balants

STM1 kart zerinden direkt ATM balants

A ynetim makinas

Sistem Kartlar

Kontrol-Kart fonksiyonlar: -Nod ynetimi destei -A ynetimi destei -Konfigrasyon ve balant ynetimi -A senkronizasyonu -Alarmlarn tutulmas -statistik tutmak ve raporlama -PNNI destei ve SVC destei

36

SSU-2 modl -Tm evrebirim kartlarnn ortak bir kaynaa kilitlenmesini salar -Yazlm kontroll saat kaynak seilimi ve ncelik tahsisi -Stratum 3 kesinliinde saat retme yetenei

Dual FIC kart -Sadece HSPS elfinde kullanlr -SW elf Xten gelen FX, SW elf Yden gelen FY -HSPS alt nitelerinden gelen trafii birletirip anahtarlama elfine (SW elfi) iletir -ISL kablolaryla SW efine balant imkan verir

Dual HUB-2 kart -P elfindeki evrebirim kartlarndan gelen tm bilgiyi birletir -Bu bilgiyi ISL fiber kablolar zerinden Anahtarlama elfine iletir -Yedekli yapda DHUBX ve DHUBY olarak 2 adettir -Her bir DHUB kartnda 4 adet fiber SC konnektr bulunur.

37

Dual SHUB kart -Sadece tek elfi yapda kullanlr -Tek elfli yapda ayrca bir Anahtarlama elfi olmad iin bu ilem Dual HUB kartna entegre edilmitir. -Herhangi bir ISL kablo balats yaplmaz -1.6 GB/s anahtarlama kapasitesi salar. -Yedekli yapda SHUB-X ve SHUB-Y olmak zere iki adettir

Dual Receiver Kart -Sadece Anahtarlama elfinde (SW elf) kullanlr -2 adet optik SC konnektr k vardr. -ISL kablolaryla P-elfinden gelen ATM hcrelerinin SW elfine tanmasn salar -1.6 GB/s anahtarlama kapasitesi salar. -Yedekli yapda SHUB-X ve SHUB-Y olmak zere iki adettir

Dual SW kart -Sadece Anahtarlama elfinde kullanlr -Herbir kart bana 1.6 GB/s anahtarlama kapasitesi -2 adet optik SC konnektr k -ISL kablolar ile DHUB kartlarnn RX portlarna balanmaldr

38

Termination Kart -Sadece Anahtarlama elfinde sonlandrma amal kullanlr -SW elfin zerindeki sinyallerin yansyp bozulmamas iin kullanlmakta -zerinde herhangi bir konnektr yok

E1 Kartlar

39

PRI Panelleri
Bir panel 1 adet 8 port kart yada 2 adet 4 port kart destekler

BNC PRI Interface Panel

RJ45 PRI Interface Panel E1 CE (Devre Emlasyonu) Kart -8 adet 2 Mbit TDM balants salar -AAL 1 zerinden kanall yada full 2 Mit devre tanm yaplabilir -Toplam 31x8=248 devre tanm -Transparent, CAS yada 31 kanal ereve seeneklerini destekler E1 CR (ATM 2Mbit) Kart -8 adet 2 Mbit ATM balants salar(UNI/NNI) -IMA modl kullanlarak ters oklama seenei -ATM VPC ve VCC devreleri -Playout buffer parametleri ile gecikme denetimi destei

Ortam Eriim nitesi MAUs

elfin arkasna monte edilir 1 yada 3 portlu BNC k salar

40

41