Opta toksikologija: predavanje br.

5 DISKUSIJA

DEFINII POJAM TOKSOKINETIKE

Toksikokinetika prouava pradenje kretanja stranih materija u tijelu tj. apsorpciju, raspodjelu, metabolizam i izluivanje, te daje korisne informacije o nainu dospjeda toksikanta na mjesto djelovanja. Podrazumijeva odreivanje koncentracije otrova i njihovih metabolita u tjelesnim tenostima u funkciji vremena pri emu se koriste savremene analitike metode.

DEFINII POJAM TOKSIKODINAMIKE

Toksikodinamika prouava mehanizme djelovanja toksikanata u organizmu, kao i vezu izmeu doze toksikanta i toksinog efekta. Daje odgovore na pitanja: - Nain na koji otrov djeluje na organizam. - Efekat koji nastaje dejstvom otrova. - Odgovor organizma na dejstvo otrova.

NABROJ OBLIKE EKSPOZICIJE OTROVIMA

Glavni nain ekspozicije je koa, kroz pluda (inhalacija) ili kroz probavni sistem (ingestija).

OD EGA ZAVISE TOKSINI EFEKTI (OTEDENJA) USLIJED EKSPOZICIJE OTROVIMA?

Otedenja zavise od fiziko-hemijskih karakteristika potencijalne toksine supstance, prirode, naina ekspozicije, zdravlja i razvojnog stadija osobe ili organizma pod rizikom.

DUINA EKSPOZICIJE moe biti:

Duina ekspozicije moe biti: akutna, subakutna, subhronina i hronina. Akutna ekspozicija se definie kao ekspozicija jednoj dozi agensa tokom 24 sata ili krade. Ponovljena ili viekratna ekspozicija agensima moe biti subakutna (ako se doze daju u jednakim vremenskim intervalima do mjesec dana). Subhronina (ekspozicija 1-3 mjeseca). Hronina (ekspozicija due od 3 mjeseca).

NABROJ FAKTORE KOJI UTIU NA RESORPCIJU

FAKTORI koji utiu na resorpciju: - Rastvorljivost supstance (bre se resorbuju supstance u vodenom rastvoru), - Koncentracija supstance na mjestu resorpcije (bre se resorbuju ako su u obliku koncentrovanih rastvora), - Prokrvljenost tkiva (bolja prokrvljenost tkiva ubrzava resorpciju), - Veliina povrine kroz koju se supstanca resorbuje (bra je resorpcija ako je izloena veda povrina).

OD EGA ZAVISI RESORPCIJA U PROBAVNOM SISTEMU?

Zavisi od: - Hemijskog oblika supstance , tj, liposolubilnost i brzina razgradnje (ako je otrov organska kiselina resorbovade se u elucu, a ako je otrov baza resorbovade se u crijevima). Vedina otrova se u probavnom sistemu resorbuje prostom difuzijom. - Hemijske stabilnosti otrova, odnosno otpornosti prema promjenama u kiselom eludanom soku ili u prisustvu enzima iz eluca i crijeva.

OD EGA ZAVISI BRZINA RESORPCIJE KROZ KOU?

Brzina resorpcije zavisi od stanja koe (uklanjanje povrinskog sloja koe ubrzava resorpciju, patoloka stanja, djelovanje nekih sapuna i deterdenata, stepen vlanosti). Debljina koe, sastav lipida i prokrvljenost faktori su koji utiu na dermalnu apsorpciju, kao i prethodna oboljenja koe i inflamacija. Takoe, temperatura i vlanost zraka kao okolini faktori utiu na dermalnu apsorpciju.

KOJI SU NAJVANIJI FAKTORI KOJI UTIU NA BRZINU I STEPEN APSORPCIJE GASOVA U PLUDIMA?
Meu najvanijim faktorima koji odreuju brzinu i stepen apsorpcije plinova u pludima je rastvorljivost tog plina. Drugi vaan faktor koji utie na apsorpciju gasa u krv i njegov transport je prokrvljenost tkiva.

OD EGA ZAVISI DISTRIBUCIJA OTROVA?

Distribucija zavisi od:
- Protoka krvi i brzine difuzije, - Afiniteta otrova prema tkivima.

OBJASNI NAIN PROLASKA OTROVA KROZ KRVNO-MODANU BARIJERU

Klasian primjer je krvno-modana barijera koja ograniava distribuciju toksikanata u CNS i likvor. Delije endotela u kapilarima su vrsto spojene i ima mali broj pora, sadre transportni protein, a kapilare u CNS su okruene glijalnim delijama. Hidrosolubilne molekule teko prolaze kroz uske pore u endotelu kapilara. Liposolubilne supstance dobro prolaze kroz epitel kapilara i pri tome moraju da prou i kroz glijalne delije koje omotavaju neurone, tako da liposolubilne supstance lake prolaze u mozak. Krvno-modana barijera nije apsolutna barijera za prolazak otrova i lijekova u nervni sistem; Kod djece ova barijera nije dobro razvijena to dovodi do ispoljavanja jaih neurotoksinih efekata nekih supstanci.

NABROJ MOGUDE DEPOE OTROVA U ORGANIZMU

Postoje sljededi mogudi depoi otrova: - Proteini plazme: albumin, glikoproteini, lipoproteini, transferin (vezuju veliki broj kiselih jedinjenja, liposolubilnih jedinjenja, eljezo, itd.); - Jetra i bubrezi imaju veliki kapacitet za vezivanje otrova i u njima se koncentrie najvie otrova. Imaju veliki znaaj u ekskreciji otrova, a u jetri se vri biotransformacija otrova. Najede se deponuju kadmij, cink i olovo. - Masno tkivo Liposolubilni toksini dobro prolaze kroz delijske membrane i ulaze u tkiva. Ratsvaraju se i akumuliraju u masnom tkivu. Deponovanjem u masnom tkivu smanjuje se koncentracija u krvi, a u nekim fiziolokim ili patolokim stanjima moe dodi do moilizacije otrova iz masnig tkiva i do pojave toksinosti. - Kosti (u kostima se deponuju jedinjenja koja sadre olovo, stroncij, fluoridi, kao i tetraciklini).

DEFINII POJAM BIOTRANSFORMACIJE I OBJASNI ZNAAJ OVOG PROCESA

DEFINICIJA: biohemijski procesi koji pretvaraju lipofilna jedinjenja u hidrosolubilnije metabolite. Tu spadaju sve reakcije kojima podlijee neka supstanca u organizmu. U tim reakcijama nastaju metaboliti koji i samo podlijeu dodatnim reakcijama biotransformacije. ZNAAJ: Povedana hidrosolubilnost smanjuje sposobnost metabolita da prou kroz bioloke membrane ograniavajudi njihovu distribuciju u neka tkiva, smanjuje ponovnu resorpciju u bubrenim tubulima i crijevima i ubrzava ekskreciju putem urina i ui.

Objasni specifino i nespecifino djelovanje otrova

SPECIFINO DJELOVANJE podrazumijeva: - selektivni spojevi ispoljavaju vrlo specifino djelovanje, koje je usko povezano s hemijskom strukturom spoja, - molekule otrova ulaze u interakciju na ogranienom mjestu na povrini ili u deliji (receptorsko mjesto), - minimalne doze djeluju na vrlo specijaliziranu funkciju delija. NESPECIFINO DJELOVANJE OTROVA obuhvata skoro sve delije i esto se pojavljuje kao opta depresija raznih funkcija delija.

DEFINII POJAM RECEPTORA I OSOBINE VEZE TOKSIKANT-RECEPTOR

Specifina veza izmeu malih reaktivnih molekula i makromolekuladelijskih struktura su RECEPTORI. Mehanizam toksinosti funkcionie samo ako se otrov vee na receptor. OSOBINE: Osobine veze toksikant-receptor je specifinost i reverzibilnost. Toksikanti imaju isti afinitet prema svom receptoru i maksimalni toksini efekat nastaje kada su svi receptori zauzeti.