ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ: ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΑ II
ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: κα. ΜΠΟΥΝΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΙΣΙΔΩΡΑ (ct03116) ΕΞΑΜΗΝΟ: 10΄

ΘΕΜΑ:

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

-
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ(CASE STUDY):

ΜΑΡΜΑΡΙΝΟ ΑΓΑΛΜΑ -΄΄ΜΗΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙ΄΄

Ιούνιος 2008
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η γλυπτική είναι μία από τις αρχαιότερες μορφές τέχνης και εκφράζεται με τη
δημιουργία ανάγλυφων ή ολόγλυφων μορφών σε μάρμαρο ή πέτρα. Τα μοναδικά
αρχαιοελληνικά μαρμάρινα αριστουργήματα διατηρούν την ομορφιά τους και
παραμένουν διαχρονικές αξίες καλλιτεχνικής έκφρασης. Συνέχειά τους αποτελεί η
Βυζαντινή καλλιτεχνική έκφραση στη διακόσμηση των αρχιτεκτονημάτων και την
ελληνορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση.

Σήμερα, στην εποχή της βιομηχανικής επεξεργασίας του μαρμάρου, η ανάγκη

προσωπικής έκφρασης και δημιουργίας παραδοσιακών και μοναδικών έργων οδηγεί
και συνεχίζει την καλλιτεχνική παράδοση της χειροποίητης μαρμαρογλυπτικής.
Με γνώσεις, ικανότητες και τεχνική βασισμένη σε ειδική εκπαίδευση, με σεβασμό
στην παράδοση αλλά και με σύγχρονη θεματολογία φιλοτεχνούνται διακοσμητικά ή
χρηστικά καλλιτεχνήματα από μάρμαρο ή πέτρα για εσωτερικούς και εξωτερικούς
χώρους

Ο γλύπτης-πλάστης από την κυκλαδίτικη εποχή Ανδρέας Παπαχρήστος(εικόνα 1),

γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1937, στη Λιθιά, ένα χωριό κοντά στη Καστοριά. Από το
1948 φιλοξενείται στην Ουγγαρία. Παθιασμένα αφοσιωμένος στην τέχνη του, από
τους πιο ταλαντούχους καλλιτέχνες της διασποράς , επί σαράντα και πλέον χρόνια
έχει αποδοθεί σε έναν αγώνα κατάκτησης των εκφραστικών του μέσων.
Ανθρωποκεντρική η τέχνη του, τον αναδεικνύει συνεχιστή της ανθρωπιστικής
«παράδοσης των εικονοπλαστών που εννοούν τη φόρμα σε βάθος», δημιουργημένη
από δυνάμεις που δουλεύουν στα ενδόμυχα της, προσδίδοντας της δύο βασικά
στοιχεία της αρχαιοελληνικής έκφρασης-σταθερότητα και κίνηση. 1

Από το 1963 έως σήμερα συνηθίζει να δουλεύει τα έργα του σε σειρές που
ομαδοποιούν θεματικά τα αντικείμενα του εικαστικού του προβληματισμού. Βάση
του είναι η πέτρα. Οι συχνές παλινδρομήσεις του, μέσα σε ένα μεγάλο και ευέλικτο
στυλιστικό φάσμα, ευνοούν τη θεματική μάλλον παρά τη χρονολογική κατάταξη του
έργου του. Έτσι, όταν περνάει από το ένα στο άλλο έργο, από μια αφαιρετική σε μια
κλασική απόδοση της φόρμας, αντιμετωπίζοντας το ίδιο θέμα π.χ. κεφάλι ή τόρσο,
κατανοούμε ότι η επιδίωξη του δεν είναι η σταδιακή κατάκτηση της ιδιαιτερότητας
του ενός ή του άλλου ύφους αλλά η προσπάθεια να επιλεγούν εκείνα τα
μορφοπλαστικά χαρακτηριστικά που εκδηλώνουν πιο καίρια την προσωπική δόνηση
και καλλιτεχνική ετοιμότητα του απέναντι στο θέμα, σε μια ορισμένη στιγμή. Τα
πρώτα από αυτά είναι το κεφάλι και ο κορμός, κυρίως ο γυναικείος.

Σύμφωνα με τον H.Read δύο ρεύματα δημιουργήθηκαν και διαμόρφωσαν τις αρχές της μοντέρνας
γλυπτικής-των εικονοπλαστών και αυτών που ενδιαφέρθηκαν για τις απόλυτες αξίες της καθαρής
φόρμας με δομή βασισμένη στην αρχιτεκτονική και την Παρασκευή της μηχανής. H.Read, A concise
History of Modern Sculpture, London 1974
Η σειρά των κεφαλιών περιλαμβάνει διαφορετικές κατηγορίες-ανδρικά, εφηβικά,
γυναικεία-από τις οποίες διακρίνονται, ιδιαίτερα για την ποικιλία του ύφους, την
πληθώρα των παραλλαγών διαπραγμάτευσης τους, την πνοή τους, τα κεφάλια κόρης,
συμβολικά συχνά και ο Όμηρος, από τα πιο αγαπημένα και καλοδουλεμένα έργα του.
Πολύ σύντομα ο καλλιτέχνης προσανατολίζεται από τον καθαρό ρεαλισμό στη
ροτεντική αντίληψη για τον κορμό-ολόσωμος με ή χωρίς κεφάλι και χωρίς χέρια. Τα
χαρακτηριστικά του φύλου είναι πάντα τονισμένα σε αυτά τα έργα που κινούνται
μεταξύ κλασικότροπου και αφαιρετικού ύφους.

1.ΕΦΕΥΡΕΣΗ

(εξέλιξη μιας ιδέας, ανακάλυψη)

Η σχέση του Παπαχρήστου με την αρχαιοελληνική γλυπτική εντοπίζεται στην

ταύτιση του με το πρωταρχικό αίτημα αυτής, την επιδίωξη της ζωντάνιας της φόρμας.
Στο έργο τέχνης του, τη σταθερότητα την εξασφαλίζει αυτό που λέμε ΄΄αρχιτεκτονική
οργάνωση΄΄ της φόρμας και για να βγει ζωντανή, διαποτίζει την αρχιτεκτονική με
κινητικότητα, με τη δύναμη της κίνησης, η οποία δεν είναι μόνο εξωτερική αλλά
προπάντων εσωτερική. Το αίτημα αυτό, ως αρχή πλέον διαπερνά διαχρονικά την
ελληνική τέχνη και ο Παπαχρήστος το διακρίνει και το παρακολουθεί σε όλες του τις
εκφράσεις, στις αναβιώσεις και μεταμορφώσεις του μέσα από την ευρωπαϊκή τέχνη.
Ως σύγχρονος δημιουργός όμως, υποκείμενος μάλιστα σε μια πυρετώδη
ιδιοσυγκρασία, το ανταλλάσσει αρκετές φορές με τις εντάσεις και τις υπερβολές ενός
ιδιότυπου εξπρεσιονισμού, που αρμόζει στις γωνίες και τα κάθε είδους προβλήματα
της εποχής μας. Με το έργο του περνά ουσιαστικά ο καλλιτέχνης από την γλυπτική
στην πλαστική2, αφού οι περισσότερες από τις παλαιότερες προσπάθειες του ήταν
δουλεμένες στην πέτρα. Με αυτόν τον τρόπο αξιοποιεί καλύτερα τον χαρακτήρα των
υλικών και επιτρέπει νέους συνδυασμούς και νέο μορφοπλαστικό λεξιλόγιο.
2.ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΦΤΙΑΧΤΗΚΕ

(ανάλυση υλικού)
Κόκκινο μάρμαρο, 20 εκ., όπου στηρίζεται πάνω σε μια βάση από λευκό μάρμαρο
6x6 εκ. (εικόνα 2)

3.ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ/ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

(τεχνικές και απασχολούμενοι)

Εργάζεται μόνο με κλασικό τρόπο, με καθαρά πλαστικές αξίες, και έχει κάνει
ολόκληρη την κατασκευή μόνος του.

2
Γλυπτική πλαστική, με την γλυπτική έχουμε την αφαίρεση του υλικού στο δούλεμα ιδιαίτερα της
πέτρας, ενώ στην πλαστική έχουμε την προσθήκη υλικού, γιατί ο καλλιτέχνης εργάζεται αρχικά με
πηλό, κερί, γύψο, πλαστελίνη και με διάφορες προθήκες φτάνει στη μορφή που θέλει και μπορεί, την
οποία στη συνέχεια μεταφέρεται σε σκληρό υλικό κυρίως σε μέταλλο, χαλκό, μπρούτζο κ.τλ.

4.ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

(κόστος στην εγχώρια αγορά)

Το έργο ΄΄ Μητέρα και παιδί ΄΄, έχει εκτεθεί στην Εθνική Πινακοθήκη
Ουγγαρίας(1992) και στην Εθνική Πινακοθήκη Ελλάδος(1989), κοστολογείται στα
25,000 euro.
5.ΤΕΧΝΗ

(ιστορία του στυλ και του σχεδιασμού)

Με το έργο΄΄ Μητέρα και παιδί ΄΄, ο καλλιτέχνης αποφεύγει τον καθιερωμένο τύπο
απόδοσης του θέματος για να καταλήξει σε ένα σύνολο που με τα ενιαία και ρευστά
περιγράμματα και την τονισμένη καθετότητα, παρουσιάζεται σαν να συγχωνεύει τις
δύο μορφές σε μια. Ο συνδυασμός καθετότητας των μορφών και λιτότητας και
ενότητας των περιγραμμάτων, μαζί με την προτίμηση της απόδοσης του συνόλου
στον τύπο τόρσο3, δίνει καθολικότητα και διαχρονικότητα στο θέμα. Με έμφαση στις
αντιθέσεις των μαλακών καμπυλόγραμμων όγκων, που εκφράζουν με διαφορετικό
τρόπο, δίνουν πειστικότητα στο περιεχόμενο του θέματος. Η ενότητα των
περιγραμμάτων και ο συνδυασμός των επιπέδων εκφράζουν με καθαρά πλαστικές
αξίες το εσωτερικό περιεχόμενο του θέματος. Το έργο διακρίνεται παρά το
περιορισμένο του μέγεθος για μία εσωτερική μνημειακότητα που τονίζεται και από
την αποφυγή κάθε παραπληρωματικού ανεκδοτολογικού τύπου και στην επιβολή του
τυπικού στο ειδικό και του καθολικού στο ατομικό.

6.ΧΡΗΣΗ

(λειτουργία και εφαρμογή)

Το έργο ΄΄ Μητέρα και παιδί ΄΄, ανήκει στην ιδιωτική συλλογή της Ι.Πασσαλίδου.

3
Το θέμα ή τύπος τόρσο, δηλαδή ενός τμήματος του ανθρώπινου σώματος εισάγεται στη σύγχρονη
τέχνη από τον Ρόντεν και συνδέεται με την αρχαία τέχνη. Και με τον τύπο του Τόρσο που μετά τον
Ρόντεν θα χρησιμοποιηθεί από πολλούς γλύπτες επιδιώκεται μια διεύρυνση του περιεχόμενου του
θέματος-από τον ίδιο τον θεατή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χρ.Χρήστου, «Modern Greek Sculpture», Αθήνα 1982

H.Read, «A concise History of Modern Sculpture», London 1974

«Α.Παπαχρήστος, Γλυπτική 1960-1990». Τυπογραφείο Α.Αλτιντζή.

Θεσσαλονίκη 1993

«Α.Παπαχρήστος». Έκδοση Ε.Π.Ε. «ΦΩΤΟΛΙΟ». Αθήνα 1992

«Α.Παπαχρήστος». Έκδοση Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα 1989

Susan M.Pearce. «Μουσεία αντικείμενα και συλλογές». Εκδόσεις Βάνιας.

Θεσσαλονίκη 2002.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

εικόνα 1. Στο
ατελιέ του, Βουδαπέστη,
1980
εικόνα 2. Μητέρα και παιδί, Βουδαπέστη 1965, κόκκινο μάρμαρο, 20 εκ