13ο ΜΑΘΗΜΑ

(9/6/2016)

Βασικές αρχές της διεπιστημονικής συνεργασίας στα Μουσεία

Τα μουσεία αποτελούν μια πραγματική πρόκληση από τη στιγμή του αρχιτεκτονικού

σχεδίου μέχρι τη δημιουργία της μουσειακής συλλογής, της έκθεσης, της
αποθήκευσης και της συντήρησης των μουσειακών αντικειμένων. Το μουσείο εκ
φύσεως αποτελείς έναν πολυπαραμετρικό οργανισμό. Ο γόνιμος διάλογος και η
διεπιστημονική συνεργασία ανάμεσα στους επιστήμονες και τους τεχνικούς που
απασχολούνται σε ένα μουσείο είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία
ενός επιτυχημένου μουσείου.

Στο σύγχρονο μουσείο οι εξειδικεύσεις και οι υποειδικότητες των

επαγγελματιών του μουσείου είναι πολύ σημαντικές. Υποειδικότητες όπως
συντηρητές για θέματα προληπτικής συντήρησης, διοικητικοί εκπαιδευμένοι σε
θέματα εφαρμογών πληροφορικής ή δημόσιων σχέσεων, τεχνολόγοι ειδικοί στην
καταλογογράφηση, επιμελητές μουσείων με γνώσεις αρχειονομίας, αρχιτέκτονες με
ειδικότητα μουσειολόγου κ.ά. ανταλλάσσουν απόψεις και συνεργάζονται για να
αντιμετωπίσουν από κοινού και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα όποια προβλήματα
προκύπτουν. Παράλληλα μέσα από τη διεπιστημονική αυτή συνεργασία θα
εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους σε περισσότερα γνωστικά αντικείμενα και το
σημαντικότερο, θα διευκολύνεται ο προγραμματισμός των εκδηλώσεων και των
δραστηριοτήτων που οργανώνει ένα μουσείο.

Όλοι σήμερα συμφωνούν ότι οι υπεύθυνοι στα μουσεία όλου του κόσμου
πρέπει να διαθέτουν βασικές γνώσεις για όλα τα μουσειακά πεδία, όπως είναι η
διοίκηση, η επιμέλεια, η συντήρηση, η μουσειογραφία κτλ. μαζί με απαραίτητες
ειδικές πληροφορίες για τις μουσειακές συλλογές των οποίων έχουν την ευθύνη.
Παράλληλα είναι γεγονός ότι ένα σύγχρονο μουσείο έχει ανάγκη και από άλλες
ειδικότητες, εκτός των παραπάνω, όπως μουσειοπαιδαγωγούς, αρχειονόμους,
βιβλιοθηκονόμους, ειδικούς στην πληροφορική και το διαδίκτυο, νομικούς,

1
μουσειογράφους κ.ά. Η επικοινωνία και η συνεργασία όλων των παραπάνω έχει
βοηθήσει στην καλύτερη λειτουργία των μουσείων.

Τομείς στους οποίους είναι απαραίτητη η διεπιστημονκή συνεργασία:

 Αποθήκευση
 Τεκμηρίωση και αρχειοθέτηση
 Έκθεση
 Συντήρηση
 Έρευνα
 Εκπαίδευση
 Ασφάλεια

Ελληνικό Τμήμα ICOM

Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM ιδρύθηκε το 1983 και στεγάζεται σε ένα διατηρητέο
κτίριο στην οδό Αγίων Ασωμάτων 15 στο Θησείο. Το κτίριο αυτό έχει παραχωρηθεί
από το Υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα αριθμεί περίπου 500 μέλη, άτομα και φορείς.
Διοικείται από πενταμελές εκλεγμένο Διοικητικό Συμβούλιο, που η θητεία του είναι
διετής.

Πρώτιστο μέλημα του Ελληνικού Τμήματος ήταν η οργάνωση σεμιναρίων,

επιστημονικών συναντήσεων και διεθνών συνεδρίων, η έκδοση στα ελληνικά
βασικών εγχειριδίων, η δημιουργία βιβλιοθήκης και αρχείο και, γενικότερα, η
ανάπτυξη διαφόρων τομέων της Μουσειολογίας. Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM
συνεργάζεται με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού,
καθώς και με άλλους φορείς και ιδρύματα. Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργούν ομάδες
εργασία με αντικείμενο αντίστοιχο με εκείνο των Διεθνών Επιτροπών του ICOM, οι
οποίες επεξεργάζονται ειδικά θέματα και οργανώνουν ενημερωτικές συναντήσεις και
διαλέξεις. Ειδικό βάρος δόθηκε στον τομέα της Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων

2
Τέχνης, καθώς και της Μουσειοπαιδαγωγικής. Από το 1988 οργανώνεται, σε
συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Πολιτισμού, το σεμινάριο
«Μουσείο-Σχολείο» σε διαφορετικό κάθε φορά νομό της χώρας. Μεταξύ των ετών
1995-1997 εφαρμόστηκε επίσης το ευρωπαϊκό πιλοτικό πρόγραμμα «Το Σχολείο
υιοθετεί ένα Μνημείο». όπου έλαβαν μέρος δέκα σχολεία της Αθήνας.

Καρπός της συνεργασίας του ICOM με το Υπουργείο Πολιτισμού στον τομέα

της οργάνωσης αρχαιολογικών εκθέσεων είναι η έκδοση αξιόλογων καταλόγων που
αποτελούν σημαντικά επιστημονικά βοηθήματα. Επίσης, το Ελληνικό Τμήμα του
ICOM εκδίδει από το 1986 «Ενημερωτικό Δελτίο», το οποίο περιλαμβάνει σύντομα
άρθρα, ειδήσεις για μουσεία και εκθέσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις κ.ά. Στο πλαίσιο της
συνεργασίας του με τις Εθνικές και Διεθνείς Επιτροπές του ICOM, το Ελληνικό
Τμήμα οργανώνει συμπόσια, διεθνή συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις, όπως,
για παράδειγμα, τη συνάντηση για την Αρχιτεκτονική των Μουσείων (1985), για τα
Μουσεία Αρχαιολογίας και Ιστορίας (1987, 1997, 2015), για τη Μουσειοπαιδαγωγική
(1988), τη Μουσειακή Τεκμηρίωση (1990, 2008), τη Μουσειολογία (1993), για τα
Οπτικοακουστικά Μέσα και τις Νέες Τεχνολογίες (2006), για τα Μουσεία Καλών
Τεχνών (2008) κ.ά. τα Πρακτικά των παραπάνω συναντήσεων, καθώς και άλλες
εκδόσεις, όπως η μετάφραση των τευχών «Ορισμός του επαγγέλματος του
Συντηρητή» και «¨Προληπτική Συντήρηση στα Μουσεία», εμπλούτισαν σημαντικά
τη μουσειολογική βιβλιογραφία στη χώρα μας.

3
Μπλε Ασπίδα

Η Μπλε Ασπίδα είναι το σύμβολο που καθιερώθηκε το 1954 από τη Συνθήκη της
Χάγης για την προστασία των ιστορικών τόπων, σε περίπτωση πολεμικών
επιχειρήσεων. Έγινε, επίσης, το σήμα της Διεθνούς Επιτροπής της Μπλε Ασπίδας
(ICBS/International Committee of the Blue Shield) που συστήθηκε το 1996 για την
προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από πολεμικές επιχειρήσεις ή φυσικές
καταστροφές. Το ICBS καλύπτει με τις δραστηριότητές τους μουσεία και ιστορικούς
τόπους, αρχεία και βιβλιοθήκες. Συγκροτείται από πέντε μη κυβερνητικές οργανώσεις
που ασχολούνται με διάφορους τομείς της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και
συνενώνει και αξιοποιεί τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους στα θέματα αυτά. Το
σημαντικό ρόλο του ICBS αναγνώρισε και το Β΄ Πρωτόκολλο της Συνθήκης της
Χάγης, που υπογράφτηκε το 1999. Μεταξύ των χωρών που το υπέγραψαν ήταν και η
Ελλάδα. Οι πέντε οργανώσεις από τις οποίες συγκροτείται είναι οι εξής:

1. CCAAA: Συντονιστικό Συμβούλιο για Οπτικοακουστικά Αρχεία/Coordinating

Council of Audiovisual Archives Associations
2. ICA: Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων/International Council on Archives
3. ICOM: Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων/International Council of Museums
4. ICOMOS: Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών/International
Council on Monuments and Sites
5. IFLA: Διεθνής Ομοσπονδία Βιβλιοθηκών/International Federation of Library
Associations