1

DENEY NO

ISIL LEM-2
Yeniden Kristalleme, kelme (Yalandrma) Sertlemesi

1
Deney aamalar 1) Hazrlk Snav 2)Yeniden Kristalleme, kelme Sertlemesi Sunum 3) Yeniden Kristalleme Deneyi 4) kelme Sertlemesi Deneyi 5) Numunelerin deerlendirilmesi TOPLAM 1. YENDEN KRSTALLEME 1.1. Deneyin Amac Bu deneyin amac; belirli bir oranda souk deforme edilmi malzeme zelliklerine yeniden kristalleme tavlamas sresinin etkisinin incelenmesidir. Tahmini sre (dak) 15 50 40 110 25 240

1.2. Teorik Bilgi Deformasyon ileminin gerekletii scaklk nihai zelliklerin belirlenmesinde nemlidir. Eer deformasyonun gerekletii scaklk malzemenin ergime scaklna gre nispeten dkse (Tdef < 0.3Terg), deformasyon prosesi souk ilem olarak adlandrlr. Deformasyonun gerekletii scaklk ergime scaklnn % 60nn zerindeyse bu ilem scak ilem olarak adlandrlr. Souk ilem srasnda metalin sertlik ve mukavemet gibi zelliklerinde art meydana gelirken, sneklik, elektriksel iletkenlik ve korozyon direncinde azalma grlecektir. Bu yzden, souk ilem srasnda oluan i gerilmeleri gidermek iin ilem sonras metale sl ilem uygulanmas faydal olmaktadr. Isl ilem veya tavlama yeterince yksek scaklklarda gerekleirse, metalin daha fazla deformasyonu iin gerekli olan gerilimin azaltlmas yeniden kristallemenin meydana gelmesiyle gerekleir. Souk deformasyon sonras tavlama ileminin bu ekline yeniden kristalleme tavlamas ad verilir [8].

2 Souk ekil verme srasnda dislokasyon younluu nemli miktarda artar (metal en yumuak halinde iken yapsnda 1010m/m3, souk ekil deitirmi haldeyken yapsnda 1016 m/m3). lem srasnda, taneler deformasyon ynnde uzama gsterirler (ekil 1) [9].

ekil 1. Deformasyon srasnda tanelerde, deformasyon ynnde uzama meydana gelii [9]. Bu noktada, yeniden kristalletirme tavlamas, nceden urad souk plastik ekil deiimiyle, deformasyon yetenei azalm veya tamamen kaybolmu elik para veya yar mamullere, souk deformasyon sertlemesini kaldrmak, daha dorusu malzemeye yeniden ekil verme kabiliyeti kazandrmak amacyla uygulanr. Rekristalizasyon (yeniden kristallenme) tavlamas sadece malzemeye bal (normalizasyon gibi) deil, ayn zamanda deformasyon oranna da bal bir sl ilemdir. Az veya ok da olsa, belli bir oranda souk plastik deformasyona uram, peklemi, deformasyon yetenei kaybna uram malzeme veya malzeme grubuna uygulanmas sz konusudur. Rekristalizasyon srecinin gereklemesi belli bir oranda souk plastik ekil deiimini gerektirir. Rekristalizasyon tavlamas, souk plastik deformasyon yetenei gsterme durumunda olmayan malzemelere uygulanmaz. Birok teknolojik kullanm yerlerinde, yksek oranda souk plastik deformasyon gerektiren retimler (ince levha retimi veya tel ekimi, derin ekme ve svama paralar imali gibi), yeniden kristalleme (rekristalizasyon) tavlamas uygulanmadan gerekletirilemez [10]. Rekristalizasyon tav srasnda tavlama scaklklarna ve sreye bal olarak farkl aama

grlebilir. Tane irilemesi rekristalizasyon srasnda ekirdeklenip, byyen tanelerin artan sre zarfnda daha da bymesini kapsadndan, bunlardan ilk ikisi burada aklanacaktr. a) Toparlanma (Recovery) b) Yeniden kristalleme (Recrystallization) c) Tane irilemesi (Grain growth)

3 Souk deformasyon sonras ve yeniden kristallenme tav srasnda scakla ve sabit scaklkta zamana bal olarak yap ve malzeme zelliklerinde meydana gelen deiimler zet halinde srasyla ekil 2 ve 3te gsterilmektedir.

ekil 2. Souk deformasyon sonras ve yeniden kristallenme tav srasnda scakla bal olarak yap ve malzeme zelliklerinde meydana gelen deiimler [9].

ekil 3. Yeniden kristallenme tav srasnda zaman bal olarak gelien tavlama aamalar ve buna bal yap deiimi [11].

4 1.2.1. Toparlanma Yeni gerinmesiz tanelerin (ince, eeksenli taneler) ortaya kmasndan nce (rekristalizsayon ncesi) oluan tm tavlama olaylardr (ekil 3 te 0-t1 zaman aral)[4]. Bu safhada yapda nemli lde deiiklikler olmaz. Tane ilerinde noktasal kusurlarn azalmas ve dislokasyonlarn daha dk i enerji oluturacak ekilde yeniden dizilmesi (poliganizasyon) iin termal aktivasyon iin yeterli scaklk vardr. Dislokasyonlarn dizilmesi ile alt taneler oluur. Bu alt taneler YK srasnda oluan gerek taneler iin ekirdek grevi grr. Mekanik zelliklerden nemli bir deime olmaz. Fakat elektrik iletkenlii nemli lde artar[9]. Toparlanma srasnda alt tane oluumu ematik olarak ekil 4te verilmitir.

ekil 4. Toparlanma sonras alt tane oluumu [ 9]. Toparlanma srasnda baz malzeme zelliklerinde meydana gelen deiimler Tablo 1 de verilmitir[11]. Tablo 1. Toparlanma srasnda baz malzeme zelliklerinin deiimi [11]. zellik Sertlik Elektriksel diren Younluk Alt tane Boyutu Meydana Gelen Deiim Toparlanma srasnda deiim az. Sertlik azalan dislokasyon younluu ile azald iin rekristalizasyon srasnda der. Noktasal hatalar elektron akn azaltr ve elektriksel direci artrr. Toparlanma srasnda noktasal hatar azalr, diren der. Boyerlerin retimi ile kafes geniler, younluk der. Toparlanma srasnda noktasal hatalar azalr, younluk artmaya balar. (hcre) Alt taneler dislokasyon younluunun dk olduu blgelerdir. Rekristalizasyon ile boyutlar artar.

5 1.2.1.1. Toparlanma mekanizmalar a) Alt tane bymesi: Deformasyon sonras, dislokasyon dmlerinin olumas ile dk dislokasyon younluu olan blgeler izole olur (ekil 5). Bu hcreler birbirine gre birka derecelik oryantasyon sapmas gsterir ve 0.1-1 mm aralndadr. Tavlama ile snrlar keskinleir, dislokasyon younluu hcre iinde azalr. Toparlanma sonlarna doru bu tanelerin boyutlar artmaya balar.

ekil 5. Aluminyumda tane yaps ve alt tane yapsnn ematik gsterimi (OM: Optik Mikroskop, TEM: Transmisyon Elektron Mikroskobu) [11]. b) Alt tane btnlemesi: Baz durumlarda alt taneler arasndaki snrlar toparlanma srasnda yok olur (ekil 6). Ak olmayan bir proses ile iki komu tane arasndaki oryantasyon uyumsuzluu ortadan kalkar. Bu durum trmanma dahil arayzey dislokasyonlarnn hareketi ile baarlmaktadr.

ekil 6. Alt tanenin dnmesi ile alt tane birleiminin ematik gsterimi [11]. c) Poligonizasyon: X-n analizi kullanlarak bir tek kristal biraz eildiinde ve sonra tavlandnda kk tek kristal blokcuklara ayrld bulunmutur. Bu poligonize olmu bir yapya iaret eder. Tek kristalin eilmesi ile birlikte ar pozitif kenar dislokasyonu retilmitir. Tavlama sonucu bu kenar

6 dislokasyonlar kk al tilt (eim) snrlarnda st ste dizilir (bu hem kayma hem trmanma gerektirir) (ekil 7). Poligonizasyon ar miktarda kenar dislokasyonu gerektirir. Sadece daha yksek toparlanma scaklklarnda retilirler; nk olayda dislokasyon trmanmas vardr. Dislokasyonlarn dmlenerek hcresel younlamas ile retilen alt taneden kabaca on kat daha byk alt tane retir [4].

ekil 7. (a) Eme ile retilen ar kenar dislokasyonu ( b) Poligonizasyon sonras kenar dislokasyonlarnn izgisel olarak sralanmas [ 11].

1.2.2. Rekristalizasyon (Yeniden Kristallenme) Scakln atomsal hareketler iin gereken aktivasyonu salayacak ekilde olmas ile (0.4Terg < Tre< 0.6Terg) gerekleir. Artan scaklk ile atomlar daha dk enerjili blgelere hareket etme imkan bulur. Souk ekil deitirme ile oluan i yapda yeni e eksenli ve i gerilmesiz kk tanelerin ekirdeklenip bymesi ile btn yap kk yeni taneler ile kaplanr[9]. 1.2.2.1. Rekristalizasyon iin ekirdeklenme mekanizmalar Rekristalizasyon iin ekirdeklenme mekanizmas klasik ekirdeklenme mekanizmasna uymaz. nk burada kabul edilen kritik boyutlu cluster yapap deneylerde belirlenenden ok daha byktr. Metalin cinsine ve deformasyon derecesine bal olarak rekristalizasyon iin 2 ekirdekleme mekanizmas gzlenmektedir.Deforme olmu metal deformasyon sonucu 2 tip arayzey ierir : i. ii. nceden var olan tane snrlar Deformasyon sonucu oluan alt tane snrlar

ekirdekleme bu iki snrda birinin ani bymesi ile oluur. a) nceden var olan tane snrlarnn ani bymesi : Yksek dislokasyon younluklu orijinal tane ile dk dislokasyon younluklu orijinal tane arasndaki snr ekil 8ada gsterildii gibi aniden da doru (yksek dislokasyon younluklu taneye doru) byr. Buradaki ekirdekleme olay aslnda bir byme olaydr. Modele gre bir arayzeyin bymesi iin E s (tane iinde depolanan deformasyon enerjisi) > (2/a) olmaldr ve mobilitesi (B) yksek arayzeyler gereklidir (yksek al tane snrlar, akma snrlar vb.).

ekil 8. (a) Bir arayzeyin yksek dislokasyon younluklu tane iine ani bymesi (b) Bu ekirdekleme olayn aklayan model [11]. b) Alt tane snrnn ani bymesi : Genelde 2 mekanizma bu tip bymeyi oluturur ; 1.Mekanizma lk olarak alt taneler byr (birleme ya da alt tane snr g ile). Sonu olarak Bsi yksek hareketli arayzey oluur (yksek al tane snr) ve bu arayzey E s > (2g/a) olduu durumda byr. 2.Mekanizma Daha karktr. Yksek derecede deforme olmu metallerde gerekleir. Yksek al alt tane snrlar deformasyon sonucu oluur. Alt tane snrnda atomik konumda dzenleme oluur, varolan yksek hareketli snr modifiye olur ve byme gerekleir. Genel bir sonu olarak, tanelerin ekirdeklenmesi yksek derecede hareketli snrlarn ani bymesi ile oluur. Bu snrlar aada verilen snrlar olabilir: I. II. III. Orijinal yksek al snrlar a) Yksek al alt tane snr (alttane genilemesi mekanizmas ile oluan) b) Yksek al alt tane snr (bilinmeyen bir atomik dzenlenme yolu ile modifiye edilen)

I ve IIa mekanizmalar hafif deforme edilmi metallerde, IIb ise yksek deforme edilmi metallerde geerlidir. Bu tarz bir ekirdeklenme olay bir byme fenomeni gibi gzkr ve bu nedenle bymeyi etkileyen deikenler ayn ekilde ekirdeklemeyi de etkiler. Klasik ekirdeklemedeki gibi yeni tanenin ekirdeklemesi aniden olmuyorsa da rekristalizasyon ekirdekleme ve byme basamaklarndan olutuu kabul edilmektedir. 1.2.2.2. ekirdekleme hzna etki eden faktrler: a) n Deformasyon: Rekristalizasyonun ekirdeklenme oran, deformasyon ile artar. Bu ekilde ayrca kritik bir ekil deitirme miktarnn rekristalizasyon iin gerekli olduunu gstermektedir. Bu sonular genel olarak metal sistemleri iin dorudur. dnmnn hala

8 b) Balang tane boyutu: Tane boyutunun ekirdeklenme hzna etkisi ok belirgindir. Anderson ve Mehlin almalarndan alnan veriler ekil 1.20de gsterilmitir. Kk tane boyutlarnda ok daha yksek ekirdekleme hzlarnn varl ve ekirdeklemenin daha abuk balad grlr. Kk taneler ok daha kompleks gerilme dalm dolaysyla yresel yksek deformasyon retir, bu da ekirdeklenme hzn artrr. c) Saflk: Safln ekirdeklenme hz zerine etkisi tam aratrlmamtr. Ancak emprite artyla depolanm enerjinin artar ve bylece ekirdekleme hznn artmas beklenir. d) Tavlama scakl: ekirdekleme hznn scaklk bamll yine Arrhenius bants tipindedir ve scakln artmas ekirdeklenme hzn artrr (Eitlik 1). (Eitlik 1) 1.2.2.3. Rekristalizasyon scakl: Rekristalizasyon scakl, belirli spesifik bir zaman iinde, sklkla bir saat iinde rekristalizasyonun olutuu scaklk olarak tanmlanr. JOHNSON-MEHL denkleminden hacimsel dnmn % 95ni ni gerekletirmek iin gerekli sre, t 0.95 aada Eitlik 2de verilmitir: t0.95 = (2,85 / N G3)1/4 (Eitlik 2)

Eitlik 2 de G: rekristalizasyon srasnda oluan ekirdeklerin byme hz, N: ekirdeklenme hzn ifade etmeketedir. Rekristalizasyon ekirdeklenme ve byme hzn etkileyen faktrler ve etkileri Tablo 2 de zet olarak verilmitir[11] .

Tablo 2. Rekristalizasyonda ekirdeklenme ve byme hzna etki eden faktrler [ 11].

9 1.2.2.4. kincil Rekristalizasyon: Baz durumlarda ekil 3de gsterilen tane byme aamasnda birka byk tane, daha kk rekristalize tane yapsn tketerek tercihli olarak byr ve ok byk boyutlara ular. Buna ikincil rekristalizasyon denir. Bu oluum birincil rekristalizasyona ok benzerdir ve ekil 9da gsterilmitir [11].

ekil 9. kincil rekristalizasyonun ematik gsterimi [11]. 1.3. Deneyin Yapl 10x10x10 mm. llerinde kesilen saf bakr paralara tek ynl hidrolik pres yarmyla yaklak % 50 souk deformasyon uygulandktan sonra, preslenmi numuneler 600 C de tavlama sresinin yap ve zelliklerde oluturaca etkileri incelemek amacyla srasyla 1, 5 ve 20 dk. sresince tavlanr. Rekristalizasyon tavlamas ileminden sonra sreye bal olarak, malzemede rekristalizasyon, tane irilemesi gibi olaylarn meydana gelip, gelmedii ve bu durumlarn sertliklere olan etkisini incelemek amacyla Brinell sertlik lm ve mikroyap incelemeleri yaplr. Karlatrmak amacyla, ilem grmemi saf bakr ve sadece souk deforme edilmi saf bakr da ayn ekilde incelenir. llen sertlikler ve mikroyaplar kaydedilir. Tavlama sresine bal olarak numunenin sert liindeki deiim grafik ya da tablo halinde mikroyapsal deiimleri ile birlikte verilebilir.

2. KELME SERTLEMES 2.1. Deneyin Amac Bir ana faz iinden ok kk paracklar halinde kelmi ikinci bir faz ekil deitirmeyi ok kstlar, dolaysyla sertlik ve mukavemet artar. Bu ikinci faz genellikle ar doymu bir fazdan kontroll keltme yntemiyle elde edilir. Bu yntem birbirlerini scakla bal olarak snrl oranda eriten sistemlere uygulanr. Bunun en tipik rnei alminyum-bakr alamlardr.

10 2.2. Deney Hakknda Teorik Bilgiler Metallerde dengeli souma sresinde oluan yaplar kararl olup belirli zelliklere sahiptirler. Denge diyagramlar bileim ve scakla bal olarak oluan kararl fazlar ve faz dnm scaklklarn gsterirler. Bu durumda souma sresinde faz dnmleri zorlayc etki bulunmakszn kendiliinden tamamlanr. Ancak kontroll stma ve soutma ilemleri ile salanan ar koullar altnda denge hali faz dnmleri ksmen veya tamamen nlenebilir. Bu koullarda elde edilecek baz denge d kararl fazlar stn zelliklere sahip olabilirler. Bu ilkelere dayanarak endstride eitli sl ilemler gelitirilmitir. eliklere uygulanan su verme sertlemesi ile baz alminyum alamlarna uygulanan kelme veya yalanma sertlemesi bunlara rnek olarak verilebilir. kelme Sertlemesi Oluum artlar: a) Sistem karabilirlik aral iermeli (Ticari alamlarda znen atomlarn yksek scaklktaki ve oda scaklndaki znrlk oran fark yaklak %3 -4 olmal.) b) Alam denge diyagram solvs erisi iermeli c) Yksek scaklkta yksek, dk scaklkta dk znrlk olmal d) zen ve znenin atom aplar yakn olmal e) zen ve znenin kristal sistemleri benzer olmal f) Alam su alabilmeli, yani hzl soutma (suverme) sonras oda scaklnda, yksek scaklk faz elde edilebilmeli. lk iki art mutlaka olmaldr. Dier artlar kelme sertlemesinin etkisini arttrr. Bir ana faz iersinde ok kk paracklar halinde kelmi ikinci bir faz ekil deitirmeyi ok kstlar, dolaysyla sertlik ve mukavemet artar. Bu ikinci faz genellikle ar doymu bir fazdan kontroll keltme yntemi ile elde edilir. kelme sertlemesi temel aamay izleyen ilem gerektirir. zeltiye alma Su verme (Hzl soutma) Yalandrma 2.2.1. zeltiye Alma: (500oC ve yaklak 10 saat) Alam nce tek fazl yap elde etmek amac ile T1 scaklna kadar stlr. Bu scaklkta faz tamamen znnceye kadar tutulur. Istmada seilen scaklk ve zaman alamn kompozisyonuna ve malzemenin kalnlna baldr. Fazla miktarda emprite ihtiva eden alamlarda scaklk dk tutulabilir. Fakat dk bir scaklkta alldnda tam bir homojen kat eriyik elde etmek iin stma mddetini arttrmak gerekir.

11 Alam sz konusu scaklk aralklar dndaki dk bir scaklkta stlrsa tam bir homojenizasyon salanamaz. Bu durumda sertlik ve mukavemet beklenen deerden dk kar. Benzer ekilde belirtilen scakln stne klrsa malzemede tane snrlarnda sv faz teekkl edecektir. Bu fazn olmas sebebiyle malzeme krlgan olur. 2.2.2. Su Verme: (1-3sn) T1 scaklnda yap tamamen ya dntkten sonra alam genellikle oda scaklna ani soutulur. Ani souma kat eriyii elde edilir. faznn kelmesine imkn vermez ve ar doymu

ekil 10. Al Cu alamlarnda kelme sertlemesi. 2.2.3. Yalandrma: kelme sonucu su verilmi yapnn sertlii artar. Oda scaklnda yada biraz daha yksek scaklklarda sertliin sreye bal olarak artmasna metalurjide yalanma yada kelme sertlemesi, bunu gerekletiren sl ileme de yalandrma denir. Su verilmi numune doal olarak oda scaklnda soutulursa bu tr yalanmaya doal yalanma denir (20 oC ve 6 gn). Eer su verilmi para 150-180oC arasnda stlrsa yalanma prosesine hz kazandrlr ve buna suni yalanma denir (15 saat).

12

ekil 11. 7150-T651 Alminyum alamnn (6.2Zn-2.3Cu-2.3Mg-0.12Zr-balanced Al) TEM grnts. Ak renk matriks faz Al, koyu renk matriks faz Mg, Zn. ekil 1de grld gibi alam T 1 scaklnda tek fazl souma srasnda Td scaklnda kat eriyii halindedir (a). Dengeli faz kelmeye

faz B atomlarnca doymu hale gelir ve dan nn

balar. To oda scaklnda iki fazl yap elde edilir (b).

dan kelmesi bir kat hal faz T1

reaksiyonudur, dolaysyla atomlarn yaynmas belirli bir sreyi gerektirir. Eer scaklndan hzla soutulursa kelme oluamaz ve oda scaklnda ar doymu mikroskopalt boyutta kk scakl da yksek olursa

faz elde edilir

(c). Ar doymu faz yeterli bir T2 scaklna kadar stlrsa atomsal yaynm balar ve paracklar kelmeye balar (d). Istma sresi uzun, zellikle T 2 paracklar birleerek byr ve (e) de grld gibi mikroskobik

dzeyde iki fazl yap oluur ve kelme tamamlanr. Dengeli souma sonucu oluan (b) yaps ile tavlama sonucu oluan tam kelmi (e) yaps yumuaktr. Aradaki (d) yaps mikroskopalt paracklar dislokasyonlarn hareketini ok etkin bir ekilde kstlar, dolaysyla sertlik ok artar. Bu nedenle bu ileme kelme veya yalanma sertlemesi denir. Sonuncu (e) yapsna ise ar yalanm yap denir ve bu yap yumuaktr. Hem polikristal hemde tek kristallerdeki ikinci sert uyumsu z bir paracn varl akma mukavemetinde bir art meydana getirir. ekil 3 de bu etkiler grlmektedir. deerinin ince keltiler ieren durumda daha yksek olduu ve belirli bir gerilimde sabit olduu grlmektedir. Uyumlu keltiler ieren alamlar ve uyumsuz keltiler ieren alamlarn arasndaki fark bu iki durumdaki parack dislokasyon etkisindeki deiiklikten kaynaklanr. Eer alam ince bir ekilde dalm tamamen uyumlu paracklar ieriyorsa kayma dislokasyonlar parac geebilir ve

13 kesebilir. Bylece deformasyon saf metallerdeki gibi olur. Eer keltiler sert ve uyumsuz ise dislokasyonlar sadece baz halkalar brakarak geebilir. Bylece ok hzl sertleme dislokasyon younluunun art hzna bal olarak deformasyonun balamasyla grlebilir.

ekil 12. Sertletirilmi Al-Cu alamnda farkl ekilde dalan CuAl2 nin akma mukavemeti erileri.

ekil 13. Al alamlarnda yalandrma scaklnn sertlik ve mukavemet zerine etkisi. Dislokasyon hareketini engelleyen her ey malzemenin mukavemetini arttrr. Tane iindeki ince keltiler genellikle matriksden daha sert olduklar iin deformasyon srasnda dislokasyon hareketine birer engel tekil ederler. keltiler arasnda kalan dislokasyon paras ekil 4 de grld gibi kelti partikllerini amak iin uygulanan gerilime bal olarak hareket ederek kelti partikllerinin evresini sarar. Dislokasyonlar her ynde hareket ettiinde kelti etrafndaki halka says o nispette artar ve kelti partiklleri evresinde adeta bir dislokasyon yuma oluur. Bylece malzemenin dislokasyon younluu artar.

14

ekil 14. kelti faz ieren malzemede dislokasyonlarn ilerlemesi. Al alamlarnda (rnein Al-Cu) kelme prosesi birka evrede gerekleir. lk olarak Guinier Preston (GP) zonlar oluur, daha sonra oluur. GP Zonlar: TEM ile grlr. 80 Aapndadr. 3-6 Akalnlnda disk ekilli zonlardr. keltisi:Istma ile GP zonlar znmeye balar ve II. kelti olumaya balar. a = b = 4.0 Ave c = 7.8 A latisboyutlarna sahiptir. keltisi:Optik mikroskopta gzlenebilecek belki de ilk keltidir. Boyutu = 1000 Acivardr. a = b = 4.04 Ave c = 5.8 A latisboyutlarna sahiptir. keltisi:Denge keltisi, a = 6.06 Ave c = 4.87 A latisbo yutlarna sahiptir.

ekil 15. a) zeltiye alnm Al-Cu atomik yaps, b) gei kelti faz, c) Dengesel keltinin olumas (ar yalanma).

15

ekil 16. Al-Cu alamnn yalanma srasnda farkl evrelerdeki mikroyaplar a) GP zonlar (X720000). b) X63000. c) X18000. d) X8000.

ekil 17. Al-Cu alamlarnda yalanma erileri (100C de suda su verilmi): (a) Tabii yalanma, (b) Suni yalanma (150Cde yalandrlm) [12].

16 2.3. Deneyin Yapl Deneyde 6082-T0 veya 6061-T0 Al-Mg-Si alam kullanlmtr. Numune scakl 530 ila 540oC olan bir frnda, tutma sresi numunenin et kalnlna bal olarak 20-120 dk arasnda zeltiye alma sl ilemine tabi tutulur. Daha sonra frndan karlp ani soutulur. Su verilmi numune ler 160 Cde srasyla, 30, 60, 90, 120 dk. sreyle suni olarak yalandrlr. Her bir numunenin sertlikleri llerek kaydedilir. Yalandrma sresine bal olarak numunenin sertliindeki deiim tablo halinde verilir. STENENLER: 1.) kelme sertlemesi hakknda detayl olarak bilgi veriniz ve mukavemet arttrc ilemleri aklaynz. 2.) kelme sertlemesi grm malzemelerin sanayideki uygulama alanlar nelerdir? Bilgi veriniz. 3.) Alminyum alamlar hakknda bilgi veriniz. 4.) kelme sertlemesi uygulanabilecek alam gruplar hangileridir? 5.) Yeniden kristalizasyon tavlamas ne iin yaplmaktadr? Uygulamalardan birka tane rnek veriniz. 6.) Yeniden kristalizasyon srasnda malzemenin mukavemeti ve sertlii nasl deimektedir? Mekanizmalaryla aklaynz? 7.) Normalizasyon ilemi ile rekristalizasyon ilemi arasndaki temel farkllklar nelerdir? 8.) Tavlama sresince elde ettiiniz sertlik deerlerini referans bakr ve deforme edilmi bakr ile birlikte grafik olarak veriniz. Grafii yorumlaynz. 9.) kelme ertletirmesinde yalandrma sresine bal olarak sertlik deiimini grafik yardmyla aklaynz.