DETYRAT THEMELORE TE AUDITIMIT

AUDITIMI- KONTROLLINGU
Auditimi i brendshm dhe detyrat e tij Standarted e auditimit t brendshm Raporti i audituesit t brendshm Kontrollingu Ngjajshmrit dhe dallimet n mes t auditimit t brendsh dhe kontrollingut Auditimi shtetror Metodologjia e brjes s auditimit shtetror Opinioni i audituesit

Detyrat themelore t auditimit t bre d!hm

Detyrat baz t auditimit t brendshm jan: !ulumtimi dhe "lersimi mbi rregullsin e sistemit t kontrollit t brendshm pr#aktimi i pajtushmris t plane"e t miratuara$ politika"e dhe "eprime"e pr#aktushmria e besushmris s in%orma#ionit t #ilin mena&hmenti e prdor pr marrjen e "endime"e a%ariste

Auditimi i bre d!hm

'ropozon masa pr ngritjen e sistemit t Kontrollit t brendshm Audituesi i brendshm sht i punsuari n njsin ekonomike$nga ai pritet t jet i pa"arur n %rymen e parimit t pa"arsis n kryerjen e detyra"e t prmendura m par( Auditimi i brendshm sht i orjentuar n a%arizmin e prgjithshm t njsis ekonomike dhe hulumtimin e %unksione"e a%ariste( )llimi i Auditimit t brendshm sht t*u ndihmoj mena&her"e para s t marrin "endime a%ariste( Auditimi i brendshm i shrben "etm mena&hmentit dhe prdorues"e t brendshm t tjer intern Kur auditimi i brendshm sht i besueshm n punn e tij$Auditimi i jashtm shpesh mbshtett n "eprimet e kryera nga ai + , prbashkt pr Auditimit t brendshm dhe Auditimi i jashtm sht se si njri dhe tjetri mbshtetn n t njjtn baz t t dhna"e dhe aplikojn metoda dhe teknika t njjta n kryerjen e akti"itete"e t auditimit( + Adituesit e brendshm e bejn auditimin n baz t standarde"e t apro"uara nga -nstituti Ndrkometar i Auditimit -ntern --A

"ta dardet e auditimit t bre d!hm

-nstituti i A(.(/--A0 botoi Standardet e 'raktiks 'ro%esionale t Auditimit t .rendshm$1 prezentojn kriteret n baz t s #ila"e duhet t "lersohet dhe t matet %unksionimi i departamentit t auditimit t brendshm e t #ilat jan: a0 standardet atribut b0 standardet e rezultatit /pr%orman#s0 #0 standardet e zbatimit +

"ta darted atribut

+ +

Kto standarte trajtojn karakteristikat e auditues"e t brendshm /1llimet$ pa"arsia$ objekti"iteti0 dhe organizata"e 1 kryejn "eprimtarin e auditit t brendshm( Seria 2333 e standarte"e i prket standarte"e atribut(

"ta darted e #r$orma %!

+ Kto standarte prshkruajn natyren e "eprimtari"e t auditit t brendshm dhe o%rojn matjen e #ilsis /kriteret e #ilsis0 nprmjet t #ila"e "lersohet rezultati i ktyre shrbime"e t auditit t brendshm/plani%ikim$komunikim dhe miratim$politikat dhe pro#edurat$ administrimi i rrezikut dhe kontrolli0( Seria 4333 i prket standarte"e t pr%orman#s(

"ta dardet e &batimit

+ Kto standarte pr%a1sojn prdorime spe#i%ike t standarte"e atribut dhe t pr%orman#s n lloje t "e5anta t shrbime"e ose t industris /shembull$ kontrolli i "et"lersimit$auditimi i i zbatimit t kudrit ligjor e rregullati" dhe auditimi i mashtrimit0(

Auditimi i bre d!hm

N baz t standarte"e t auditimit "eprimet gjithpr%shirse t auditimit t brendshm ndahen n kto %aza t akti"itete"e t auditimit: 'lani%ikimi !ulumtimi i in%orma#ione"e dhe "lersimi i t dhna"e prmes grumbullimit dhe testimit 'rgaditja dhe komunikimi i rezultate"e hulumtuese dhe 'r#jellja e rezultatit t puns s auditimit t brendshm 'lani%ikimi pr#akton kto plane t auditimit t brendshm: a0'lanin strategjik/pgaditjen$plan%(akti"ite(0 b0'lani "jetor dhe #0'lanin e "eprimit t auditimit n auditimin e brendshm(/'lani i detajuar0 + 'as sh1yrtimit t in%orma#ionit prmes testimit dhe grumbullimit t t dhna"e t tanishme audituesi prgadit raportin pr mena&hmentin e njsis ekonomike( Ra#orti i auditorit t bre d!hm duhet t #rmba'e( +

Ra#orti i auditue!it t bre d!hm

'jesa hyrse prmban in%orma#ione t prgjithshme t njsis ekonomike$ akti"itetet dhe organizimi i njsis e #ila hulumtohet 'jesa n t #iln pas1yrohet kuptimi 1llimi i raportit$n kt pjes gjrsisht prpunohet %usha ose akti"iteti i hulumtimit t auditituesit t brendshm 'jesa n t #iln sjell mendimin mbi rekomandimet pr mena&hmentin /mendimi mund t jet i pakushtzuar$i kushtzuar$me rezer"e dhe prjashtues0dhe 'jesa 1 kon%irmon mendimin e theksuar dhe rekomandimet e e"iden#uara( + Raporti i audituesit t brendshm prpi1et t: propozoj dhe t n&is ndryshimet$ siguroj mir kuptimin n kontrollin e brendshm$ siguroj "eprimet n pajtushmri me rekomandimet e audituesit t brendshm$ balla%a1imi i mena&hmentit me problemet dokumentimi i rezultate"e t puns t audituesit$ t siguroj besushmri mena&hmentit n shi1imin e akti"itete"e t audituesit t brendshm$ t*i tregoj mena&hmentit se si problemet mund t zgjidhen dhe t siguroj in%orma#ione pr ne"ojat e "endosjs a%ariste( Raporti i A(.(zakonisht u dorzohet prsona"e 1 ini#ojn "eprime konkrete e ata jan:mena&hert e lart t #ilt e sh1yrtojn raportin e auditimit me mena&heret e ndryshem$komitetin e auditimit$audituesit e jashtm etj( N praktik o%rohen shembuj mbi gjendjen e organizimit t A(.( e 1 mund t jet: 'jes e sistemit t shrbimit kontab %inan

Or)a i&imi i auditimit t bre d!hm

njsi e pa"arur organizati"e$ trup kryesor i mena&hmentit dhe i organit mbik1yrs$ trup kshillues i organit mbik1yrs$ pjesrisht i de#antralizuar A(. dhe 'lotsisht i de#entralizuar A(. ,kipet e A(. %ormohen "arsisht nga punt e llojt t njejt 1 duhen t realizohen

Ko trolli )u
Kontrollingu sht pjes e mbik1yrjs interne t sho1ris tregtare pr mes t #ilit sigurohet:krahasimi i rezultate"e t pr ditshme me plani%ikimin$mbik1yrjen$dhe in%ormimin si dhe t ndikuarit n sjelljn e t punsuar"e( + Kontrollingu sot prjetohet gjithnj e me shum si %unksion i sistemit t brendshm t mena&hmentit i #ili %onksionon si: Sistem "lerash Sistem kontrolli Sistem in%ormimi dhe Sistem 1e"erisje t poten#ialit njerzor( Kontrollingu "epron si njsi e "e5ant organizati"e ose n kudr t ndonj sistemi t njsis ekonomike( 'rsoni 1 udhhe1 kontrollingun konsideroht i barabart m drejtort ekzekuti"$pas drejtorit mena&hues( + 'rsoni 1 i kryen punt e kontrollingut nuk pritet nga ai 1 t*i njoh "etm kontabilitetin$%inan#at$auditimin$tatimet $t kuptoj 1e"erisjn$organizimin$plani%ikimin dhe t ngjajshme por nga ai krkohet 1 t njoh teknologjin e prodhimit asortimanin mjedisin$t din t komunikoj$t*i shpreh 1art idet e tij dhe t*i moti"oj t tjert( +

N)'a'!hmrit dhe dallimet me! t A*+ Ko trolli )ut

+ + + Auditimi i brendshm dhe Kontrollingu organizohen n sho1rit e madh dhe t mesme( 6an n %unksion t realizim t 1llimit t sho1ris$ Krkojn po%esionalizm t lart$ shkathtsi$zotsi dhe komunikim

Dallimet
2( Auditimi hulumton ngjarjet a%ariste t ndodhura me 1llim t shprehjs s mendimit$ndrsa kontrollingu sht i orjentuar nga e ardhmia dhe n mnyr akti"e t kontriboj n realizimin e 1llimit t kompanis( 4( A(. ka karakter korigjues ndrsa Kontrollingu sht pr 5do dit prezent n a%arizem dhe ka karakter pre"enti"e 7()llimi A(. sht harmonizimi me normat rregullat ligjet$standardet dhe pro#edurat$ ndrsa 1llimi i Kontrollingu sht kordinimi dhe integrimi i %unksione"e t mena&hmentit( 8(A(. %unksionon me standardet e miratuara$Kontrollingu nuk bazohet n standarde$por hulumton harmonizimin e tyre me a%arizmin dhe madhsit e realizuara( 9(A(. in%ormon koh pas kohe$ndrsa Kontrollingu in%ormon pr #do dit$ja" dhe n %und t "itit( N %und A(. dhe Kontrollingu e plotsojn njri tjetrin$kontrollingu i shr%ytzon t dhnat dhe in%orma#ionet t "rtetuara nga A(. ndrsa A(. e hulumton at 1 sht e rndsishme dhe kalon prmes kontrollingut t dhnat$puna$politikat etj(

Llo'et e auditimit
: "etmet lloje t auditimit t #ilat mund t*i gjejm n teori dhe praktik mund t grupohen sipas: 2( !ulumtimit t objektit dhe 4( Subjekti organt 1 e kryen auditimin ;lojet e auditimit sipas hulumtimit t objektit jan: + Aditimi i pas1yra"e %inan#iare$ ka t bj me %or#imin se '(< jan ndrtuar me kriteret e pr#aktuara( +

"i#a! ob'e,tit
Ky lloje i auditimit aplikohet zakonisht n '(</bilan#i kontabel$pas1yra %itim hubje pas1yra e rrjedhs s paras$pas1yra mbi ndryshimin e kapitalit dhe shpalosja e zra"e n pas1yra( Si kritere t auditimit merrn 'arimet e kontabilitetit$Standardet ndrkombtare gjegjsisht Standardet e Koso"es pr raportim %inan#iar$dispozitat ligjore dhe politikat e apro"uara kontabl( + Auditimi i pajtushmris "azhdon t %or#oj lartsin e harmonizimit me rregullati"at e pr#aktuara$politikat$ligjet kontratate ose dispozitat shtetrore dhe me normat e rregulloret e brendshme t njsis ekonomike( + Auditimi i a%arizmit ka t bj me hulumtimin e akti"itete"e t prgjithshme ose "etm t nj pjese t akti"itetit njsis ekonomike$me 1llim t prparimit t a%arizmit( :e ky lloj i auditimit sht 1llimi t "lersoj a%arizmin$t "rtetoj %ushat t #ilat duhet t rriten dhe t japin propozime t #aktuara( Ky auditim shpesh 1uhet auditim i mena&hmentit

Auditimi !i#a! or)a e-e . e b' hetimi

+ Auditimi intern + Auditimi shtetror dhe + Auditimi i jashtem Auditimi shtetror =(A(>6(punt 1 i kryen jan t pr#aktuara me ;igjin mbi auditimin shtetror( .n auditimin e t hyra"e$shpenzime"e$ '(<$ transaksione"e %inan#iara t njsi"e n sektorin shtetror$t njsi"e lokale$

Auditimi !htetror
dhe njsit tjera 1 shrytzojn paran publike Audituesi gjeneral bn hulumtimin e dokumenta"e t sistemit t kontrollit intern auditimit intern$"primet kontabile dhe %inan#iare$e"iden#a tjera 1 tregojn se '(< jan reale dhe t besueshme dhe rezultatet e akti"itete"e %inan#iara a jan n pajtushmri me parimet dhe standardet e kontabilitetit(

Metodolo)'i'a e br'! ! auditimit !htetror

+ + + + + + Aditimi shtetror bht njher n "it i %onde"e t njsi"e 1endrore dhe atyre lokale$ kompani"e publike dhe agjen#ione"e t ndryeshme publike( Auditimin e bn audituesi i autorizuar shtetror sipas metodologjis$puns dhe "prime"e t pr#aktuara sipas standarde"e t organizata"e ndrkombtare dhe sipas Kodit te etiks pro%esionale t audituesit( Auditimi shtetror >j(prgadit planin "jetor t puns i harmonizuar me "itin %iskal t njsi"e bu&hetore( Kriteret 1 aplikohen para se t zgjidhet njsia pr auditim jan n kuadr t ligjit gjetje"e dhe opinionit nga auditimi i m parshm dhe grumbullimi i t dhna"e mbi njsin$nga institi#ionet tjera dhe media"e publike( Aditimin e bjn dy ose m shum auditues "arsisht nga madhsia e njsis ekonomike( 'r raportin e prgaditur mbi '(< audituesit japin nj opinion i #ili mund t jet:opinion stsndard parezer"$opinion me rezer"$ re%uzim i opinionit dhe opinion i kundrt(

O#i o i i auditue!it
Opinioni parezer" i audituesit pr '(< ka t bj me para1itjen e drejt t sakt dhe t besueshme n t gjitha aspektet materiale$poziten %inan#iare$ t rrjedhjs s paras t kompanis pr "itin %iskal n pputhje me 'K''$SKK$SKR< t #ilat jan t aplikueshme( + Opinion me rezer" mbi p(% sht rrjedhoj e nj shmangie prj parime"e kontabel( por pas1yrat %inan#iare japin nj pamje t "rtet dhe t sin1ert t kompanis( +

+ +

Re%uzim opinioni sht kur nuk ka e"iden# t mja%tueshme dhe t prshtatshme $audituesi nuk sht i pa"arur pr t %ormuar nj opinion mbi pas1yrat %inan#iare( Opinion i kundrt jept kur pas1yrat %inan#iare nuk japin pamjen e "rtet dhe t sin1ert t kompanis(

Kodi i eti,! #ro$e!io ale

+ Kodi i etiks pro%esionale t shtetit bazohet n kto parime: 'arimi i prgjegjsis 'arimi i mbrojtjes s interesit publik 'arimi i ndrshmris 'arimi i pa"arsis dhe objekti"itetit dhe 'arimi i kompeten#s t audituesit shtetror