Sabrana djela Marije Juri Zagorke GRIKA VJETICA

Sve ak !" Kon#e$a %era &redni'a Miro$lava Vu(i Marija Juri Zagorka GRIKA VJETICA Kon#e$a %era

)'* K+,SKA K%JIGA- d"d" i %AK,A.A MARIJA J&RI/ ZAG+RKA- d"o"o" Zagreb- !001" %ijedan dio ove knjige ne $2ije $e u2no3ava#i4o#oko5ira#i ni na bilo koji na(in re5rodu'ira#i be 5i$2enog do5u6#enja oba nakladnika" 4' 6kol$ka knjiga 27 Zagreb- !001" SA8,AST K+. KAME%ITI9 VRATA

Gri( $5ava duboki2 $no2" Mje$e' je ra a$#ro $rebrn 5la6# nad 'rkvene #ornjevegrad$ke kule- 5le2ike dvorove i kui'e gri(ki: 5urgara" &li'e $u a2rle- a 3elje ni ka5'i na 5ro ori2a kao da $u akovani" %igdje naka budnoga (ovjeka" I lave3 5a$a ve je a2uknuo" &$red #i6ine a6u6#i ne6#o na idu 5od Me$ni(ko2 kulo2 ; br6ljan $e 5olako ra 2aknuo- u idu $e o#vore 2ala 3elje na vra#a i 5ojavi $e (udna vi$oka $jena- a2o#ana od glave do 5e#e u dugi #a2ni 5la6#" <ojava $e oba re na $ve $#rane- najedno2 i6(e ne- ali $e u$koro o5e# vra#i vodei a ruku drugu 5ojavu u #a2no2 5la$#u- a i a nje $#u5a #rea- (e#vr#a5e#a""" de$e#a" +(i $u i2 $vi2a ve ane ru5'i2a- 5a kora(aju ne$igurno- dr3ei jedna drugu a ruke" <ovorka aokru3i gr2lje i drvee- $ad obila i jedan- $ad drugi gr2- $ad $e o5e# $avija oko 6ikarja- oko kro6nja#og drvea= obila i naokolo ogra>enog vr#a i o5e# $e gubi u 6ikarju" Mje$e' kao da $e i na#i3elje u$5eo vi6e nad ob orje- ne bi MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

li doku(io kakva $e #o #ajnovi#a 5ovorka 5rovla(i kro 6ikarje i gr2lje kao velika 'rna 2ija i na$#avlja $voju #ajan$#venu o5:odnju 5o #i:oj noi" Ali kao da $e 5ovorka 5re$#ra6ila na#i3eljnog $vje#la 2je$e(eva ; 3urno $e $5u$#i dolje 5re2a Me$ni(koj uli'i- $klanja $e 2je$e(evu $vje#lu i ne(ujno gubi u #2ini" %i +5a#i(ku uli'u a6#ro5o#ali $u odlu(ni kora'i i neugodno odjeknuli u #i:oj$anenoj noi" Vi$ok- ugojen 2u6kara' $#u5a uli'o2" e6ir no$i u ru'i" <o bijeloj vla$ulji 5ro$ula 2u $e 2je$e(ina" ini $e daje uvjeren kako njegovu $na3no2 #ijelu ne 2o3e ni#ko odolje#i- 5a a#o 2irno ide 5u$#o2 uli'o2" Kod jednoka#ne go$5od$ke grade $#ane i 5rodr2a 3elje ne ka5ke na 5ro oru" ; Je$#e li vi- go$5odine grad$ki odvje#ni'e? ; ogla$i $e i a

ka5aka 5la: 2u6ki gla$" ; Ja glavo2@ Je$#e li $5re2ni? Ka5'i $e ra 2ako6e- a 2edu nji2a 5o2oli $e 2r6avo- brado2 obra$lo dugolja$#o li'e- $ be bojni2 $ivi2 o(i2a- 6#o i: je 2je$e(ev $jaj u(inio jo6 be bojniji2" iroka $#i$nu#a u$#a boja3ljivo $e o#vori6e- a i nji: 5rodre u no 5rigu6en :ra5av gla$A ; Zar da ai$#a ide2o- go$5odine .vojkoviu? ; e2u $a2 onda do6ao? Beljeli $#e da 5o>e2o na Mandu6eva' i $ada do>i#e@ ; re(e odlu(no grad$ki odvje#nik" Ka5'i $e a#vori6e" %ekoliko #renu#aka ka$nije o#vori6e $e dvori6na vra#a" I a>e grad$ki $uda' u dugoj 'rnoj $urki- $a 3u#i2 (i 2a2a i $ ka5o2 od kunovine" ; .akle- ide2o- go$5odine Kraja(iu@ ; re(e grad$ki od vje#nik i 5ri>e k $u'u koji je 5re2a njegovoj ogro2noj 5ojavi i gledao kao da 2u #ijelo nije do$eglo ni $rednji u ra$#" <odu ravno <lebanu6ko2 uli'o2 i kraj kraljevog dvora- i a>u na .ver'e i $5u$#e $e 5re2a 9ar2i'i" Grad$ki $uda' najedno2 $#ane i re(e $vo2 druguA ; Eno- 5ogledaj#e- kod Mandu6ev'a ne2a nikoga@ ; Vje6#i'e dola e #ek oko 5ola noi@ ; %e- ne- ne ide2 dalje@ ; .obro- $jedni2o ovdje i (ekaj2o@ Suda' $jedne na 5anj 5od ra grana#i2 :ra$#o2" ; Menije lo- 2agni4i'e@C Kao da 2i $e $2u(ilo@ ; Valjda $e ne boji#e? ekaj#e jo6 2alo- vje6#i'e e $igurno doi" ; A a6#o da $e i vrgava2 #olikoj 5ogibelji? ;A ja? %ije li 5ogibelj a 2ene jednaka? ; Vi $#e grad$ki odvje#nik- vi babe $a2o #u3i#e- ali ja i:2agni4i'e- $udi2 na lo2a(u" Mene bi najradije $ku:ale vra gu a ve(eru@ ;Vidi2 da i: $e boji#e@ ; A #ko i: $e ne boji? I vi $e boji#e- $a2o $e 5re#vara#e kao da va$ #o abavlja@ ; .akle- go$5odine $u'e- :#jeli bi$#e da 5o:va#a#e vje6#i'e na nji:ovi2 $a$#an'i2a- a ne2a#e odva3no$#i ni da i: $a2o i daleka do(eka#e kada $e $a$#aju" ; .a- #o je 3iva i$#ina@ <ri naje2 daje #o bila luda a2i$ao" Ali- re'i#e- kako bi bilo da 5o6alje2o ona2o na6e 5andure- da i: oni 5o:va#aju? ; <oku6aj#e@ %i#ko $e 3iv nee odva3i#i da i a>e nou 5red vje6#i'e" Sva#ko $e boji da ga ne 5ograbe- ne odne$u $a $obo2 u rak i ne ra deru" To $e ve nekoliko 5u#a dogodilo ; re(e odvje#nik i 5ogleda $u'a i$5od oka" ; .o>i#e- 2agni4i'e@ ; 6a5ne $uda' i 5ovu(e 4i6kala a ru kav" ; Ide2o@ Zar va$ ne 5odila e $r$i?@ ; 8og2e- ni ja $e ne bi: dao ra$#rga#i ili urei od #i: baba@ Ali vi $#e ne$#r5ljivi- 5a bi$#e :#jeli da va2 i: najedno2 $#o #inu dovede2 5red $ud" Gdje u i: u e#i $ve odjedno2? C Magni4i'e@ )la#"* ;Vele2o3ni- 5le2eni#- u vi6en" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; Ja $a2 $a2o uvijek a2i6ljao da bi najbolje bilo kad bi $2o i: i nenadili na $a$#anku" Tada bi$2o i: 2ogli u:va#i#i 2nogo i #i2 5rije i$#rijebi#i@

; .ragi 2oj go$5odine $u'e- i drugi bi ljudi voljeli da i: $e o$lobode" <ro6le $u godine $5alili u jedno2 nje2a(ko2 gra du $#o#inu baba- a i5ak jo6 uvijek ne2aju ljudi od nji: 2ira i 5okoja" %e daju $e i$korijeni#i@ Suda' obri6e noj $a (ela i re(e 5rigu6enoA ;<re$#ani#e@ Ide2o@ ; .obro@ ; odvra#i odvje#nik i krene uli'o2" Sad 2akar vi di#e ; na$#avi ; da je va6a o$nova ne2ogua" & daj#e $e u 2ene- ja u i: 2akar jednu 5o jednu- ali #i2 $igurnije- 5re da#i u va6e ruke" <o>o6e kraj 5o#oka Medve6(aka- 5rijedo6e 5reko 2o$#a i u$5e6e $e ra govarajui o grad$ki2 5o$lovi2a 5re2a Ka2eni#i2 vra#i2a" ; Ti:o@ ; #rgne $e najedno2 $uda' i u:va#i 4i6kala a rukav" ; %e vidi#e li ono? ; %e6#o bijelo na Ka2eni#i2 vra#i2a? ; Za i2e 8o3je ; du:@ ; Bena je@ Kao daje u$#ala i groba@ ; Sa2o #i:o- da vidi2o 6#o radi" ; Sada $e 2aknula- ide k 'o5rni(ko2 #ornju@ ;8i# e vje6#i'a@ Suda' $e #rgne- i $egne ruko2 na 5r$a- i vadi ne6#o bijelo- 6#o 2u je vi$jelo o 'rnoj vr5'i na vra#u i 6a5ne urei u bijelu $jenuA ; Meni ne 2o3e ni6#a- i2a2 u a $e $ve#e 2oi@ ; Vidi#e li kako $e vr 2a oko #ornja? ; 6a5ne .vojkovi" ; Sigurno :oe da 5o2ogne vje6#i'a2a koje $u u #ornju" ; & #oranj $e $ ove $#rane ne 2o3e" ; Vje6#i'a $e 2o3e 5rovui i kro naju3u 5uko#inu" +na e u #oranj kro re6e#ke- vidje# e#e@ ; u#i#e@ u(ni2o ova2o 5od gr2@ +boji'a $e $akri6e 5od gu$# gr2 i u5ilji6e o(i 5re2a Ka2eni#i2 vra#i2a- a 2je$e' ra$vije#li 5uni2 $jaje2 #a2ne idine (e#verougla$#og #ornja 6#o $e 5ri$lonio o Ka2eni#a vra#a" <od re6e#ka2a najni3eg 5ro or(ia 6ulja $e 3ena u bijelo2 ru:u" Kora(a kao da $e i ne do#i(e e2lje- ogledava $e i $agiba na $ve $#rane" <ri6ulja $e 5o$ve bli u k #ornju- u$5ne $e na ka2enje $#oje le3alo na e2lji i 5ri$loni $e na id" %ekoje vrije2e $#ajala kao da $lu6a- a#i2 $e ruka2a u:va#i ida- kao da e $e u$5e#i k re6e#ka2a" ; Sve#i Marko- 5o2o i na2@ ; 6a5ne $uda'" ; <odigla je ruke@ ; #i:o e grad$ki odvje#nik" ; Sad e kro re6e#ke u #oranj- e#o- gledaj#e@ ; %e dr6i#e- go$5odine $u'e- ar ne vidi#e $vaki dan vje6#i'e 5red $udo2? ;To je ne6#o drugo@ Zrako2 adr:#i 2ukli je'aj- a#i2 duboki bolan u da:" ;Zaboga- $#oje #o? ; To je gla$ vje6#i'e i #ornja" ; Vidi#e- oda vala joj $e@ Sigurno je 5o$lala k njoj kro re 6e#ke u #oranj vraga- 5a $e $ada dogovaraju kako da i: $5a$i" To je $igurno ka5e#ani'a vje6#i'a" ; Sila i $ ka2ena ; 6a5ne .vojkovi" ; Sa2o kad bi br o o#i6la ; 5ro2u'a $uda' #re$ui $e od $#ra:a" 8ijela $jena o5e# $e ogledala na $ve $#rane- 5olako $e od6ulja od #ornja i ne$#ade u #a2i 5red Ka2eni#i2 vra#i2a" .vojkovi $ko(i i gr2a ali $uda' ga u:va#i a $ku# 4ran'u$kog ka5u#a" ; Za i2e 8o3je- $akrij#e $e@ ; Zar ne vidi#e daje o#i6la? ; A ako $e $akrila 5od vra#i2a? ; +$#ani#e ovdje- ja u 5ogleda#i $#oje $ njo2@

Suda' u:va#i odvje#nika jo6 (vr6e MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

a ka5u#"

; <u$#i#e 2e@ <ogleda# u $a2o ka2o je o#i6la- od2a: u $e vra#i#i" I ja i2a2 u a $e $ve#e 2oi@ ; %e- #o nije $igurno@ <od $#ro5o2 gu$nula $e 'rna #a2a- $a2o 5red $liko2 8ogorodi'e na $#ijeni #inja 2ala uljani'a" Mu#ni #ra'i $vje#la 5adaju 5o e2lji" .vojkovi na 5rvi 5ogled o5a i ne6#o neobi(no $jajno" Sagne $e i na5i5a ne6#o u ano- :ladno- #e6ko" <ode k $vje#lu" ; Ben$ki 5oja$@ Sakrije $ku5o'jen 3en$ki ure$ 5od ka5u# i br o $e $5u$#i k $u'u koji je jo6 uvijek (u(ao 5od gr2o2" ; <ridigni#e 2e- 2agni4i'e@ Ska2enio $a2 $e od $#ra:a@ Ve $a2 2i$lio da $e nee#e nikad vi6e vra#i#i" ; I6(e la je@ Ide2o kui- do$#a je #e :ajke@ ; re(e .voj kovi" I$5od Ka2eni#i: vra#a najedno2 ne6#o 5role#i i $une 5red nji:" Kraja(i $e 5re$#ra6i i $#i$ne u .vojkovia" ; #o va2 je o5e#? Veliki 'rni 2a(ak au$#avi $e 5red nji2a i u5re $jajne o(i u $u'a- a on $e #re$ao od $#ra:a i kri3ao $e" ; Crni 2a(ak ; re(e .vojkovi" ; Magni4i'e- #o je vrag@ ; 6a5ne $uda'" ; +n $e uvijek 5re #vara u 'rnog 2a(ka" Vje6#i'a na$ je 5ri2ije#ila- 5objegla je i $ada je 5o$lala vraga" ; A5age- $a#ana$@! ; re(e .vojkovi 2a(ku" ; Go$5odine odvje#ni'e- $ko(i# e na na$@ Grad$ki $e $uda' o5e# 5rekri3i- a 2a(ak 5obje3e du3 ida" ; .a $e ni$a2 5rekri3io- bili bi$2o i gubljeni@ ; 9ajde- 5o>i2o $ad kui ; re(e .vojkovi o2alova3avajui o5o2ene" !A5age- $a#ana$@ )gr("* ; %o$i $e vra3e@ ; %ije ba6 ugodno 5roi $ada kro Ka2eni#a vra#a" %ikad ni$a2 (uo da bi $e babe $a$#ajale na ovi2 vra#i2a" .o$ele $u $e oku5ljale $a2o na Me$ni(ki2 vra#i2a" ; Ali 2i $2o jednu vidjeli $voji2 o(i2a- a #o na(i da $u $e ve i ovdje udo2ile" &>o6e na Ka2eni#a vra#a" +(i $u i2 bile 5rivikle 2je$e(evo2 $vje#lu 5a i2 je 5od $#ro5o2 Ka2eni#i: vra#a bilo 5o#5uno #a2no" Kraja(i je $a $#ra:o2 gledao oko $ebe" 8ojao $e da ne bi i #a2nog ku#a o5e# i$ko(io 5red njega kakav 'rni 2a(ak" Za#o 5obr a na5rijed i oda:ne i$#o2 kad je $#ajao 5red ka5elo2 $v" &r6ule" .vojkovi ga o#5ra#i u +5a#i(ku uli'u- a#i2 $e u5u#i u $voju 5ala(u u <lebanu6koj uli'i" Mje$e' je #onuo na a5adu""" Zora $e 5renula od $na- ra$krilila bijele ruke- agrlila Gri(- 5robudila njegove 5urgare- #rgov'e- 2aj$#ore- k2e#ove i $luge" %a 5ro ori2a $e o#varaju 3elje ni ka5'i- kuna vra#a 6kri5e- a na uli'a2a $e 5ojavljuju 2arljivi ljudi" & Me$ni(koj $ijeku u $voji2 2e$arni'a2a 2e$o da ga $5re2e a $voje ku5'e" <iljari'e vuku ko6are $a elenje2- guraju $voja 2ala koli'a- 5una 3ive3a- gore na Markov #rg" <urgari'e i Velike ve$i no$e 5o$ude $ 2lijeko2- a $ Ka5#ola dola e 3ene $ jaji2a i 5eradi- $ voe2 i gljiva2a" %a Markovu #rgu 5odigao $e 3a2or i kojeg 5robijaju re$ki gla$ovi $vadljivi: 5iljari'a"

<od Ka2eni#i2 vra#i2a ureduje $voj duan(i :ljebo5ek Andrija <al(i" +n je :ranio 5urgare $vje3i2 kru:o2 i 5ojio i: ko2ovi'o2 na koju $u ljudi navraali ve u rana ju#ra" <al(i $e 5o$#avio na vra#a i (ekao da 5rodava(i $ Ka5#ola- 6#o dola e na Gri(navra#e k nje2u na (a6i'u" %jegovo 2alo odebelo #ijelo i velika elava glava i$5uni6e 'ijeli 5ro$#or vra#a" <ro#egnuo $e- 5a $e $#ao ogledava#i i 32iga#i $voji2 o(i'a2a na 5rola nike- ne bi li koga na2a2io u duan" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; #o bleji6 u $vije#? ; akrije6#i i a njega #anak- :ra5av gla$" e$#i#i <al(i 4rkne od $#ra:a $ 5raga- a i a njega $e 5oja vi vi$oka i 2r6ava 3ena $ 2e#lo2 u ru'i" Za6iljeno li'e i #anak no$- $#i$nu#a u$#a i ne2irne 5od2ukle o(i okrenula k <al(iu i oko2ila $e bije$noA ; %e2a6 li 5o$la? Cindekovi'a e $ad na5uni#i $voj 5ro or kru:o2 do vr:a- a #i broji6 ka5#ol$ke 4ijakere@ Tada okrene 2u3u leda- a2a:ne 2e#lo2 i$5red 5raga i $#ade 2e$#i 5ra6inu i$5red 2alog duana" %ekoliko 5u#a $5u$#ila je 2e#lu i 5ogledala na 5okrajni duan na koje2 $e bijelio na#5i$ D8ara Cindek- :ljebarkaD" Tada 5ro2u2lja i doba'i $vo2e 2u3uA ; 92- gu2bar Ada2 ve ide- a Cindekovi'e jo6 uvijek ne2a@ <al(i 5roviri i duana i 5ogleda 5re2a +5a#i(koj uli'i odakle $e 5ojavio vi$ok- $#a$i# 2o2ak- a$ukani: 5lavi: brkova" Mo2ak 5o dravi <al(ieve i o#vori $voj duan" ; %o- $ada e $igurno doi i ona@ ; lobno e <al(ika odgurnuv6i $2ee u ku#" %ajedno2 5re$#ane 2e$#i- $agne $e 5re$#ra6eno kao da ne6#o gro no gleda i krikneA ; Sve#a 8arbaro- 5o2o i na2@ <al(i i 2ilji elavo2 glavo2 i duana i agleda $e u 3enu" ; Koga bije$a vi(e6?@ ; Svi $ve'i i $ve#i'e 8o3je- 5o2o i#e@ ; 5revijala $e <al(ika i :va#ala $e a glavu" ,judi koji $u 5rola ili uli'o2 au$#avi6e $e i nagnu6e k <al(iki" Gu2bar Ada2 5ri$ko(i 5rvi k 2aj$#ori'i da vidi 6#o $e dogodilo" ; S#o #i je? Za6#o vi(e6? ; 5i#ao je <al(i" ; Gledaj#e dolje ; re(e <al(ika 5revijajui $e kao da ju je ne6#o ugri lo" Gu2bar 5ogleda na e2lju i o5a i u ku#u neki 5red2e# 5okriven ru5'e2 i$5od kojega je virila 2ala- 2odra dje(ja noga" +n odgrne i $kine ruba' i$5od kojega $e na o5i u3a$ 5oka alo $laba6no dije#e- 2r#vo i uko(eno" Ru(i'e je $#i$nulo kao da $e $ neki2 borilo a $voj #ek 5robu>en 3ivo#" ,judi $e na#i$kali 5od Ka2eni#a vra#a da (uju 6#o $e dogodilo i da vide 2r#vo dije#e" &$koro $e $a nalo #o i 5o (i#avu gradu" .o6ao je na Ka2eni#a vra#a i grad$ki odvje#nik" ,judi $e od2aknu" +dvje#nik 5ri>e bli3e dje#e#u i ogleda ga" 8ilo je 2r#vo- be ikakva #raga na$ilja" +dvje#niku $e (inilo daje dije#e i lo3ila ne akoni#a 2a#i 5a je u2rlo od gladi" Kada je 5okrio 2ali le6 ru5'e2 okrene $e k ljudi2a i 5ovikneA ; uj#e 2e- (e$#i#i 5urgari i 5urgari'e@ .ana6nji dan o$va nuo je #u3an i 3alo$#an a na6 grad@ %a6li $2o dije#e koje $u ukrale i ubile vje6#i'e@ ; %a lo2a(u $ nji2a@ ; 5ovi(e nekoliko gla$ova" ; &2iri#e $e@ Mi no$i2o u ru'i 2a( 5ravde i bdije2o $ nji2e nad va2a@ Mi e2o $e 5obrinu#i da $vaku ade$i ka na

koju joj 5ro5i$uje akon@ ; Bivio grad$ki odvje#nik@ Bivio grad$ki $uda'@ ; 9vala va2- dragi 5urgari- ali 2i vr6i2o $a2o $voju du3no$# 5re2a akonu i va2a" I vr6i# e2o je jo6 $avje$nije nego do$ada" %ikada jo6 ni$2o i2ali bolje 5rilike vidje#i 3r #vu 'o5rni(kog lodjela nego dana$" To2e 2alo2 ljud$ko2 $#voru- kojeg je 8og $#vorio da 3ivi i raduje $e 3ivo#u kao i 2i- odu e6e 5rokle#ni'e 3ivo# da ga 3r#vuju vragu- da 2ogu 5ravi#i $voje 'o5rije- le#je#i 5o raku i ba'a#i dolje na na$ olu ju- #u(u- gro2ove- bole$# i $2r#@ I $#o#inu u$#a 5rovale 5ovi'i ogor(enja i 2r3nje" ; Ja u va2- (e$#i#i 5urgari- ka a#i #ko je u(inio #o nedjelo@ <ovi'i i nena>enja i na#i3elje a(uli $u $e i 2no6#va- a 5la:i- a$#ra6eni i o$ve#ni(ki 5ogledi u5rli $e u grad$kog odvje#nika koji je na$#avioA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; +ve noi 5odo$2o ja i go$5odin grad$ki $uda' na Mandu6eva' ne bi$2o li ondje vidjeli vje6#i'e" Vi $e $nebiva #e 6#o $2o $e u$udili ona2o@ Mi $2o #o u(inili vr6ei $voju du3no$#- doveli $2o u 5ogibelj i 3ivo#- jer $2o odlu(ili da na6 grad o$lobodi2o #i: $#ra6ni: $lu3beni'a vraga" <o$lu6aj#e2oji 5urgari@ Vrag je obavije$#io vje6#i'e da i: 2i (eka2o na Mandu6ev'u i ni$u do6le" Ali kad $2o $e vraali kui- o5a ili $2o i5ak jednu kod Ka2eni#i: vra#a" Svje#ina a2ukne" I nena>enje 5o2ije6ano $a $#ra:o2 au$#avi joj rije(" ; 8ila je odjevena u bjelinu" uljala $e oko #ornja- 2a:a la $vakojako ruka2a- a kada je avr6ila $voj be bo3ni 5o$aone$#ade 5od Ka2eni#i2 vra#i2a" <o6li $2o a njo2- ali je i6(e la" Tada 5odo$2o kui- ali ni$2o u #a2i 5od vra#i2a ni6#a o5a ili" Sigurno je dije#e ubila 5rije nego 6#o $2o je vidjeli" Ja va2 obeava2 da u je nai- jer ve na2 kako u joj ui u #rag" +na je #u negdje 2edu na2a- u na6e2 gradu- i 2ora2o je 5ronai" %e6#o $e #e6ko $leglo nad $vje#ino2- kao da $e na nju $urvao $#ro5 $ Ka2eni#i: vra#a" +(i 2u6kara'a $ve $e vi6e au$#avljale na 3ena2a koje $u $e na#i$kivale oko nji:- i kao daje u $va(ije2 5ogledu lebdjela $u2njaA D.a ni$i #i #a 5rokle#ni'a?D Gla$ovi 3ena koje $u vikale $ 2u6kar'i2a kao da $u i gubili $nagu i $igurno$#" %e6#o $e uvuklo 2edu nji: kao #i:i- 5ri#ajeni $#ra:" +(i i2 $e ne:o#i'e 5odigle 5re2a $ivo2 #ornju i a (iji: je idina (a2ilo nekoliko nji:ovi: $u$jeda i nani'a" %ajedno2 $#ado6e 3ene vika#i kao 5o2a2ne i nagnu6e $ve k grad$ko2 odvje#niku" Svaka je :#jela da $e 6#o bolje vidi kako je ogor(ena bog ne5o na#i: vje6#i'a" ; Ja va2 ovdje 5red va6i2 (e$#i#i2 obra i2a obeava2 da e#e je vidje#i na lo2a(i- 5a 2akar 2e #o $#ajalo glave@ ; dovr6i grad$ki odvje#nik i 5ode Ka2eni#o2 uli'o2 5re2a Markovu #rgu" Svje#ina je bu(no 5o dravljala grad$kog odvje#nika i nagnula a nji2- a grad$ki2 $u'e2 i 5anduri2a koji $u no$ili na 2agi$#ra# na>en le6" <al(i je o$#ao 5red duano2 i $rdi#o gledao kako ljudi #r(e na Markov #rg- a njegova ko2ovi'a $#oji na $#olu ne#aknu#a" Gu2bar Ada2 #ako>er nije i2ao 2u6#erija- 5a je i a6ao i duana i ra govarao $a $vojo2 $u$jedo2 8aro2 Cindek koja $e 5ri$lonila na vra#a duana i na$2ije6ena

li'a gledala $#a$i#og Ada2a" %je ino $#rojno #ijelo- lake kre#nje- (i$#o odijelo i dravo ru2eno li'e bija:u najbolji 'i2er a nje in duan" ; #o 2i$li#e- Ada2e- #ko je vje6#i'a 6#o ju je vidio grad$ki odvje#nik? ; ogla$i $e <al(i i $voga duana $a2o da 5rekine ra govor udovi'e $ gu2baro2" ; Tko bi nao@ +n e je ve nai" ; %aj5rije bi $e 2ogla ulovi#i kad bi $e $a nalo (ije je u2o reno dije#e@ ; u2ije6a $e Cindekovka" ; #o e $a na#i? ; oko$i $e <al(ika" ; Ako gaje $a2a 2a#i 5rodala vje6#i'i- #ada bo2e nee 5ri5ovijeda#i da joj je ne$#a lo dije#e" A i2a i #akvi: 3ena koje ne2aju 2u3a a i2aju dra goga- 5a kada dije#e #reba $akri#i 5rodaju ga jedno$#avno vje6#i'i@ ; <al(ika je #e rije(i i rekla $ o$obi#i2 nagla$ko2 i ujedljivo" ; I #o je 2ogue@ ; 2irno e Cindekovi'a nji6ui $e na vra#i2a $ 5odbo(eni2 ruka2a" ; A kako #o 'o5raju 'o5rni'e $ dje#e#o2? ; u5i#a" ; To 'ijeli $vije# na $a2o vi ne na#e@ ; lobno e <al(ika i $#i$ne $voja 6iroka- #anka u$#a" ; .raga 2oja $u$jedo- 2nogo je vi6e #oga na $vije#u 6#o vi ne na#e@ ; odvra#i Cindekovi'a i 5ogleda 5re2a ka5eli'i $v" &r6ule" ; Eno- ide lugar gro4i'e Ra#kav 5o kru: ; na$#avi Cindeko vi'a 5re2a gu2baru" ; To je 4ina kon#a- 2nogo #rebaju i do bro 5laaju@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Sluga u (i$#oj $urki do6ao je $ veliko2 ko6aro2 i 5o dravio :ljebarku" ; Kako nje ina 2ilo$# gro4i'a? ; u5i#a ona" ; 9vala na 5i#anju- dobro" Gro4i'a je 5oru(ila da bi$#e da na$ do6li k njoj i najavili $e #ako da kon#e$a %era ne na" ; .a- na2 ve( a6#o@ Su#ra je kon#e$in ro>endan@ I$5ei u joj :ljeb kakav jo6 nije ni $a2 ban jeo" ; 92@ Cijeli $vije# ne govori ni o (e2u drugo2 nego o na >eno2 dje#e#u- a Cindekovi'a :vali $voj kru: i govori o gro 4i'i" Vi(e- $a2o da (uje2o kako ona 5rodaje@ ; <al(ika je bje $nila 5ro2a#rajui $#ol na koje2u je le3alo #ride$e#ak ne#ak nu#i: :ljebova" S Markova #rga do5irala je u 5okrajnje uli'e graja $vje#ine 6#o $e $aku5ila 5red 2agi$#ra#o2 da (uje 6#ogod o vje6#i'i na Ka2eni#i2 vra#i2a" Svaki 5andur- $vaki 5ri$e3nik koji je i i6ao i 2agi$#ra#a- bio je oba$u# u5i#ni2 5ogledi2a i 5ovi'i2a na#i3eljne $vje#ine" Sada $e 5ojavio na vra#i2a (udan 2ladi" & digao je 5ono$no u rak dr ovi#oobrijano li'e $a avinu#i2 no$o2 i $5re2ao va3no :r5u $5i$a u d3e5 'rne $urke koja 2u je bila 5reu$ka- a rukavi 5rekra#ki" Svje#ina nagne 5re2a nje2u- vi(ui ve$eloA ; Evo Miki'e S2ernjaka@ #o vele go$5oda? Kako $e ove vje6#i'a? Re'i 6#o na6@ +n ne odgovori ni rije(i- nego $#ade jo6 br3e $akriva#i u d3e5 $voja 5i$2a" Sve o(i i ruke 5o$egnu6e a nji2a- kao da $u ljudi bili uvjereni da je u #i2 $5i$i2a ono 6#o bi :#jeli $a na#i" %jegovo je dr3anje 5o#vrdilo nji:ove nade" ; Re'i na2- Miki'e- 6#o e 5odu e#i? ; vikali $u ljudi" ; To va2 ne 2ogu rei@ Zna#e da go$5oda u 2ene vjerujuda ja uvijek na2 $ve- ali 2ora2 6u#je#i"

; Je$u li ve na6li vje6#i'u? ; %e budali#e- kao da #o ide #ako lako@ ; %o- re'i 6#o na6? Miki'a $e udari 5o d3e5u u koji je $5re2io $5i$e i re(eA ; Sve e doi na vidjelo- $a2o $e 5ou daj#e u go$5odina odvje#nika" .a njega ne2a- le#jele bi vje6#i'e oko na$ 5o bije lo2 danu kao vrane" Ja #o najbolje na2@ &(io $a2 knjige i na2 5ro$udi#i 6#o #ko vrijedi" Grad$ki odvje#nik je na6 $5a$@ +djedno2 na$#ade ko2e6anje" Svje#ina $e u bu>eno #i$kala na5rijed- dok $u 5anduri na$#ojali o#jera#i dje(urliju koja $e na#i$kivala oko ula a u 2agi$#ra#" %a #rgu $e 5ojavio 2lad ka5u'in- lije5i: 5le2eni#i: 'r#a i blijedog o biljnog li'a- a $vje#ino2 $e 5ronio 6a5a#A ; +#a' S2ole@ ; I$5ovjednik vje6#i'a@ .ana$ je 5obudio 5o orno$# veu nego drugi: dana" ,judi $u ga gledali $ neki2 $#ra:o5o(i#anje2- uvjereni da on na o vje6#i'i vi6e nego $vi drugi i da e u dana6nje2 doga>aju i2a#i i on $voju rije(" Miki'a i a>e 5red njega i nakloni 2u $e na5adno2 $rda(no6u- $a2o da 5oka3e kako on 5rija#eljuje $ #ako va3no2 o$obo2" Miki'a o#5ra#i ka5u'ina do vra#a 2agi$#ra#aa#i2 $e vra#i i na$#avi 5ri(anje" ,judi $u $e #i$kali oko njega i $lu6ali ga kao 5roroka" 8roj $lu6a#elja ne5re$#ano $e 5oveavao- a 5o$ao u gradu 5o2alo je a2irao" Trgov'i i nji:ovi 5o2oni'i- 2aj$#ori i nji:ove kal4e- do2ai'e i $lu3avke5rodava(i i 5rodava(i'e o$#avi6e 5o$ao i 5o:i#a6e 5red 2agi$#ra#" %a #r3i6#u 5red Markovo2 'rkvo2 u#i:nula je uobi(ajena gala2a= i 5iljari'e $e 5re$#ale $va>a#i 5a $#oje u gru5a2a i 5ri5ovijedaju #ko je vidio bijelu vje6#i'u i 6#o e $e dana$ $ njo2e dogodi#i" Go$5oda $u $e ra i6la" .vojkovi i a>e i $obe grad$kog $u'a- 5ro>e :odniko2 i u>e u $voju 5i$arni'u" S5u$#i $e na vi$ok $#ola'- 5re$vu(en 'rno2 ko3o2- i okrene glavu k 5an; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

duru koji je 5okorno $#ajao kod vra#a i (ekao njegove a5ovijediA ; %i#ko ne $2ije ui u $obu@ Ra u2ije6? %i#ko- 5a 2akar bio 2oj o#a'@ ; Moli2- va6a 2ilo$#i@ <andur je $:va#io 3elju $voga go$5odara i od2a: a#vorio 5ro or da $e ne (uje 3a2or $vje#ine 5red 2agi$#ra#o2- a#i2 je i a6ao i $obe i 5o2no a#vorio vra#a" .vojkovi 5ogleda oko $ebe- 5ode do vra#a i 5ovu(e 3elje ni a5or- vra#i $e k 5i$ae2 $#olu- i vadi i d3e5a klju( i o#vori jednu ladi'u" <red nji2 je le3ao 'rveni 5oja$ od #e6ke $vile- i ve en la#o2 i oblo3en dragulji2a" .vojkovi ga u 2e i ladi'e- $a$#avi 2u oba kraja i $#ade 5ro2a#ra#i obuja2 5oja$a= 5ovu(e i d3e5a ri4 koji2 #rgov'i 2jere #kaninu i $#ade 2jeri#i duljinu" Kad je #o $vr6io $5re2i ri4 u d3e5- 5onovno u 2e u ruke 5oja$ i 5ro2r2ljaA ; .akle- boga#a6i'a ili 5le2kinja@ Svejedno- u#ei 2i nee@ S2ije6ak 5rele#i 5od2ukli2- obrijani2 li'e2" %a vra#i2a ne#ko 5oku'a" ; Ja $a2- Kraja(i@ .vojkovi ba'i 5oja$ u ladi'u- 2e#ne na nj nekoliko $5i$a- aklju(a br o 5i$ai $#ol- 5ode k vra#i2a- o#vori i re(eA ; Zaklju(ao $a2 $e da 2ogu 2irno radi#i" .ana$ e $igurno ne5re$#ano dola i#i na#i3eljni'i"

; +5ro$#i#e- ali ja $a2 va2 2orao $2e#a#i" Vani $e ljudi nee ra ii- u bu>enje ra$#e" ; Ide2 i: u2iri#i@ Za2alo $e 5ojavi grad$ki odvje#nik 5red 2agi$#ra#o2 i 2a:ne >aku Miki'i S2ernjaku koji je jo6 uvijek $vje#ini 5ri(ao o vje6#i'a2a" ; <re$#ani ve jedno2- neka ljudi odu kui@ ; re(e 2u .vojkovi" ; Kad nee da idu@ ; odgovori 2u Miki'a- okrene $e 5re2a 5ubli'i i 5ovikneA ; Bivio grad$ki odvje#nik .vojkovi@ Bivio@ Svje#ina je bu(no 5ri:va#ila #aj 5oklik" .vojkovi 2a:ne ruko2" Svje#ina u2uknea on re(eA ; <o>i#e 2irno $voji2 kua2a- (e$#i#i 5urgari@ <ravda bdi je nad na2a- a ja va2 obeava2 da neu 2irova#i dok bijelu vje6#i'u $ Ka2eni#i: vra#a ne $#igne ka na" Ali i vi 2i 2ora#e 5o2oi@ Svje#ina je na 5onovnu .vojkovievu 2olbu krenula kona(no $voji2 kua2a- ali 5o$ao u gradu nije (i#av dan 2ogao doi u 5ravu kolo#e(inu" <o $#o#i 5u# ra$5ravljalo $e o bijeloj vje6#i'i kod Ka2eni#i: vra#a""" VJESTICI%A KCI Su#radan 5o5odne $jedio je o#a' S2ole a2i6ljen u $obi'i ka5u'in$kog $a2o$#ana" & $a2o$#anu vlada dubok 2ir- no o$jea $e #e6ki 5ri#i$ak lje#ne 3ege" Mladi ka5u'in u5ro je glavu o ruke i 2i$li" 8lage njegove 5lave o(i $2rknule $ea 5le2eni#e 'r#e li'a $kru#ila 2u neka #e6ka 2i$ao i odnijela ga daleko i #e $obi'e" Tad $e o#vore vra#a i u $obu ude $elja(ka djevojka" Vodila je a ruku dva dje(aka" ; Vi $#e o(i#o alu#ali- ova2o nije do5u6#eno ula i#i@ ; re(e o#a' S2ole" ; %i$a2 alu#ala- $ve#i o(e ; odvra#i djevojka" ; &vukla $a2 $e kro 'rkvu" ; Beli#e li $e i$5ovijeda#i? .jevojka u2je$#o odgovora a5la(e- a $ njo2 i njena braa" MARIJA J&RI/ ZAG+RKA Ka5u'in je a(u>eno i 5a3ljivo 5ogledao $vo #roje i kad je vidio da nijedno ne 5o na- u5i#a i:A ; Za6#o 5la(e#e- dje'o? #o 3eli#e od 2ene? ; Milo$#- $ve#i o(e- 2ilo$#@ S2iluj#e na2 $e bijedni'i2a- na koljeni2a va$ 2oli2o@ .jevojka klekne- a dje(a'i u i$#i 2a: $ njo2e" ; Kako da va2 5o2ogne2? i2e? ; Majka na2 je u #ornju@ Ka5u'in je $:va#io 2oli#elje i li'e 2u $e jo6 vi6e uo biljilo- obrve $#i$le- o(i a$jale" ; %e daj#e da na2 2ajku $5ale- o(e- na koljeni2a va$ 2o li2o@ ; Toliko vla$#i ne2a2" Sva 2oja vla$# u du3no$#i je da #vo ju 2ajku i$5ovjedi2 i odvede2 do lo2a(e" ; 8o3e@ ; vri$nu6e oba dje(aka (uv6i rije( lo2a(a" ; Zar e je $5ali#i? ; u5i#a djevojka 5re$#ra6eno" ; Kada $e koja a#o(eni'a vra#ila i #ornja kui? ; Zna2- na2- ali 2o3da nije ni jedna do6la da va$ 2oli $5a$@ +#a' S2ole odvra#i li'e od djevojke- na2r6#i obrve- $#i$ne u$#a i duboko u da:ne" & $obi na$#ade #i6ina- (ulo $e $a2o je'anje dje(aka" Mlada $eljakinja kle(ala je jo6 uvijek 5red ka5u'ino2 u bijeloj odjei- gologlava- gla#ko 5o(e6ljana" ; Kako $e ove #voja 2ajka? ; u5i#a S2ole" ; Margare#a Ku6enka" ; +na e $u#ra bi#i o$u>ena@

I o5e# a5laka6e i arida6e #ri gla$a- a ka5u'in $agne glavu" ; <ogledaj#e- o(e- ovo dvoje dje'e@ Jo6 $u #ako 2alena da ne 2ogu radi#i" #o e oni be 2a#ere? +(e- re'i#e $a2o rije( go$5odi u 2agi$#ra#u@ ; .raga 2oja- ja ondje ne2a2 rije(i" ; Kad i2a#e rije( u 'rkvi- kako je ne bi$#e i2ali u 2a gi$#ra#u? K+%TESA %ERA Ka5u'in nije odgovorio" elo 2u $e naboralo- u o(i2a 2u ne6#o $ijevnulo- a 5ogled je u5ro kro 5ro or i (inilo $e kao da $abire $vu $nagu $voji: 2i$li" %a5okon u5i#aA ;Tko $u glavni $vjedo'i koji $u $vjedo(ili 5ro#iv #voje 2ajke? .o6ljakinja o#vori 6iroko o(i- u5re u ka5u'ina 5re$#ra6en 5ogled i odvra#i #i:oA ; Moj o#a' i ;ja" .a- ja@ +#a' S2ole je o$#ao 2iran- kao da ga njene rije(i ni$u i nenadile" ; A #ko #e na #o 5ri$ilio? ; +#a'@ Kad $u 2ajku odveli u #oranj- re(e 2i o#a'A DJeli'eako 5red $udo2 ne 5o#vrdi6 $ve ono 6#o u rei o 2a#eri(uvaj $e@ %ikad vi6e nee6 $#a#i na noge@D ; Idi kui i re'i o'u neka do>e k 2eni- ali da o #o2e niko2e ne ka3e6 ni rije(i@ .jevoj'i 5o#eko6e $u e" ; +#a' nee doi@ <objegao je? ; <objegao? Za6#o? Ka2o? ; Kad $u 2a#er odvukli u #oranj i kad $u ga 5re$lu6alio#i6ao je neka2o u $vije# $a 3eno2 na6ega $u$jeda" ; Tako@ ; re(e ka5u'in kao da govori $a2 $ebi" ; A dr3i6 li #i da #i je 2ajka doi$#a vje6#i'a? ; Ja ;ja 2i$li2 da nije@ I$#ina- 2i $2o i2ali uvijek $vega dovoljno 5re2da o#a' nije 2nogo radio" 8ilo je uvijek kru:au dvori6#u uvijek 3ivadi" Ma#i je no$ila u nedjelju $vilen ruba' na glavi- a na$ je lije5o odijevala- ali ja i5ak 2i$li2 da nije bila vje6#i'a@ +na je radila" Vje6#i'e ne #rebaju radi#i- a i5ak i2aju $vega" Ka5u'in 5ode 5re2a vra#i2a- ali dje(a'i $ko(e 5red njega i ba'e 2u $e 5red nogea i $labi: dje(ji: grudi 5rovali je'aj- 5un o(ajnog $#ra:a da e o$#a#i be 2ajke" %i$u ra u2o2 $:vaali $vu bijedu koja i: (eka- ali $u #o o$jeali u $voji2 2ali2 $r'i2a i na$luivali u dje(ji2 glavi'a2a koje $u 5olo3i; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

li 5red ka5u'inove noge- kva$ei i: $u a2a" %ji:ova 2ala $r'a bija:u uvjerena da i2 on 2o3e 5o2oi- 5a $u i ne2ogli2 gla$ii2a vikaliA ; S2iluj#e $e- $2iluj#e $e@ +#a' S2ole $agnuo $e i 5odigao dje'u $ 5oda" ,i'e 2u je 5roblijedilo- o(i $e ovla3ile" <ri>e kreve#u- u e $voj klobuk i kao daje ne6#o odlu(io re(eA ; .o>i#e@ Ide2o grad$ko2 $u'u@ .je(a'i $u obri$ali $u e- Jeli'a je 5rega(o2 o#rla li'e- i $ve #roje i i>o6e a ka5u'ino2 5uni nade u 5o2o" +#a' S2ole i: je i veo kro 'rkvu na uli'u" <urgari koji $u i: $re#ali 5u#e2 a$#ali bi i ogledali $e a nji2a" Za5lakani $elja(ii i 2lada djevojka $ li'e2 nabu:li2 od ne5re$#anog 5la(a i a va6e $va(iju 5o orno$#" Kad $#igo6e 5red grad$ku vijeni'u- 5ri6a5ne o#a' S2ole djevoj'i" ; Re'i $u'u $ve ono 6#o $i 5ri5ovijedala 2eni@

Ka5u'in 5o>e 5rvi u gradu i 5oku'a na vra#i2a $obe u kojoj je $jedio kod 5i$aeg $#ola $uda' Kraja(i" +n je u5ravo 5i$ao i$ka o #o2e kako je ju(er kod Ka2eni#i: vra#a vidio vje6#i'u i kako je na>eno u2oreno dije#e" %jegove $e 2rke be bojne o(i u5rije6e u ka5u'ina- koji je 5rvi u6ao u $obu- a a nji2 Jeli'a i nje ina braa" Svo #roje gledalo je 5la:o 5o $obi i ne$igurno koraknulo 5red $u'a" ; +vo je ki Margare#e Ku6enke@ ; re(e ka5u'in" ; <o naje2 je- ve $a2 je jedno2 $a$lu6avao@ ; odvra#i Kraja(i- okrene $e k djevoj'i i $#rogo je u5i#aA ; .akle- i2a6 li jo6 6#o i$ka a#i 5ro#iv $voje 2a#ere? +na je ve $a2a 5ri nala daje vje6#i'a@ ; %ije- va6a 2ilo$#i- ona nije vje6#i'a@ ; S#aa? Ti 5ori(e6 $voje $vjedo(an$#vo? ; agr2i Kraja(i" ; Krivo $a2 $vjedo(ila- o#a' 2e na #o 5ri$ilio@ Sve 6#o $a2 rekla bila je la3@ ; Tko #e na5u#io da #o o5ore(e6? ; Moje $r'e- va6a 2ilo$#i- jer $a2 lagala- o#a' 2ije 5rije#io@ ; u#i@ %i rije(i vi6e@ +na je ve $a2a 5ri nala- a #o na2 je dovoljno" .jevojka u2ukne i 5ogleda 5re$#ra6eno ka5u'ina- kao da ga 5i#aA Zar je ai$#a i$#ina daje 5ri nala? ; %o$i#e $e@ ; re(e $uda'" +#a' S2ole gledao je 6u#ei #aj 5ri or" Kad $eljanku $ brao2 od$#rani6e5ogleda $uda' 2rko ka5u'ina i re(e 2uA ;Va6a je du3no$# da ove babe 5red $2r# i$5ovijeda#e- ali ne2a#e 5ravo da $e au i2a#e a nji:" To 5obo3no2 (ovjeku i 4ra#ru ne dolikuje i neka $e #o vi6e ne dogodi@ Moli2 va$ da $e ne 2ije6a#e u 5ro5i$e akona i 5o$love grad$kog $uda" ; +5ro$#i#e- 2agni4i'e ; odgovori ka5u'in 2irno ;ja $a2 do6ao $ djevojko2 u 5o$ve 'rkvenoj $#vari" ; Tada i voli#e rei 6#o 3eli#e? ; .jevojka je bila $a $vojo2 2ajko2 u avadi- a ja 5re2a $vo2e uvjerenju ne 2ogu nikoga odrije6i#i od grije:a ako $e $a $vi2a ne i 2iri" Za#o va$ 2oli2- do5u$#i#e da $e 2a#i i ki $a$#anu@ ; Sa$#anak ne do5u6#a2@ Mo3e#e je $5rove$#i do $#ra3ar; ni'e- no dalje ne $2ije" Ta2o i voli#e obavi#i i 2irenje" .a# u va2 5i$2enu do volu- no ne do5u6#a2 da 2a#i i ki ra go varaju" S#ara bi vje6#i'a 2ogla jo6 i djevojku nau(i#i kakvu (aroliju da $e $5a$i ili da jo6 i na2a nane$e lo" Ka5u'in 5o:i#i a $voji2 6#ieni'i2a" S#ajali $u 5red vra#i2a vijeni'e i 5lakali" ; .o>i#e $a 2no2@ ; 5o ove i: ka5u'in i- kad $u bili na uli 'i- 5ri6a5ne djevoj'iA ; Sad e2o $a na#i da li #i je 2a#i doi$#a 5ri nala da je vje6#i'a ili nije" Ako je$#- ne2a joj 5o2oi@ ; Ja $a2 (ula da u #ornju #ako $#ra6no 2u(e da 2oraju 5ri na#i i ono 6#o ni$u u(inile@ ; re(e djevojka" <o>o6e 5re2a veliko2 #ornju na koje2u je ura $un(ani'a 5oka ivala da je ve 5e# $a#i 5o$lije 5odne" +#a' S2ole u6ao MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

je na vra#a $#ra3arni'e koja $u $e 5ri$lonila na vi$ok (e#vero;ugla$#i #oranj kraj Ka2eni#i: vra#a" & ni$koj $obi'i $jedio je $#ra3ar- dok $u druga dvoji'a #vrdo $5avala"

Ka5u'in 5oka3e $#ra3aru Kraja(ievu do volu da 2o3e govori#i $ vje6#i'o2 Ku6enko2- a ujedno 2u ukra#ko i$5ri5ovje;di da 2ora 5rove$#i i 2irenje i 2e>u 2a#ere i keri" S#ra3ar naredi djevoj'i da $ dje(a'i2a 5ri(eka- a oni $e i gubi6e i a jedni: vra#a koja $u vodila neka2o dolje" .jevojka u$#ade i 5ode k vra#i2a" +$lu:ne i o#vori i:" <red njo2e ine #a2na- 2rka $oba" %a idu $u vi$jela kladiva- $jekire i klije6#a- u $redini $obe bio je a5rljan $#ol $ o$#a'i2a jela i $ okrugli2 $#o(ii2a oko njega" %a 5odu $u le3ale #ri $la2nja(e- nekoliko 5e:ara i ra bijeni: #anjura" & ku#u aklo5ila $e (vr$#a 3elje na vra#a i djevojka od2a: ra abere da je kro #a vra#a u6ao o#a' S2ole $a $#ra3aro2 u #oranj" <oku6a i: o#vori#i- ali $u bila aklju(ana" Ve $e :#jela vra#i#i- kad je #rgnu6e #e6ki u da$i" inilo $e kao da ne#ko $#enje" Jeli'a 5ro#rnu" Ti $#ra6ni gla$ovi i bijali $u #ako bli u kao da je ne#ko $ njo2e u $obi" +gleda $e na $ve $#rane- ali $oba je bila 5ra na" %ajedno2 o5e# ne#ko a$#enje i #ada ra abere 3en$ki gla$" .jevojka 5ode a gla$o2- koji kao da je dola io i ida u ku#u $obe" & #a2i o5a i u idu #ornja 'rne re6e#ke- 5o$ve bli u 5oda" I a re6e#aka bija6e $ve 'rno- kao u grobu- ali kad $e $agnula i 5ogledala dolje- o5a i $vje#lo" Tinjalo je u dubini kao $vjei'a u grobni'i- a i #e grobni'e di ali $u $e u di$aji5rigu6en 5la( i #i:o jaukanje" Sva joj uda #ijela adr:#a6e- a i grudi 5rodre 5oklik u3a$a" ; Tko je #o gore? ; (uo $e gla$ ka5u'ina i #e dubine" ; Ja $a2- Jeli'a@ ; dr:#avi2 e gla$o2 $eljanka- o:rabrena $#oje (ula daje dolje ka5u'in" ; 8je3i oda#le- da ne do>e $#ra3ar@ ; dovikne joj" ; Jeli'e- dije#e 2oje@ ; krikne u dubini ve na5ola o$labljen gla$ 3ene" ; Ma2i'e@ ; vri$nu djevojka gore i a re6e#aka" ; Ma2i'eni$a2 #e ja o5#u3ila- o#a' 2e je 5ri$ilio" %i$a2 :#jela@ Vri$ak djevojke do5re do brae u drugoj $obi i dje(a'i do>o6e k njoj" Vidjev6i je kako uri kro re6e#ke- ba'e $e na 5od i $#ado6e #ura#i glavi'e 5o5u# 5$ia kro re6e#ke- ne bi li doku(ili 2a#er" ; Ma2i'e- gdje $#e@ Ma2o- daj#e 2i ruku@ ; 2olio je kro $u e $#ariji dje(ak" ; Ma2i'e- ja $a2 dobar- ne 5enje2 $e vi6e na kru6ku@ ; 5ri(a nevino 2anji dje(ak" ; .aj#e i 2eni ruku- 2a2i'e@ Za6#o ne do>e#e? Gdje $#e? Svo #roje (ekalo je na5e#o odgovor- ali i #e $#ra6ne dubine do$i ao je do nji: $a2o 5la(- #ako dvojan i :ra5av kao da dola i i ra derani: u2irui: grudi" ; %e 5la(i#e- 2a2i'e- nee va$ $5ali#i@ ; $#ade djevojka #je 6i#i 2a#er" ; Jo6 e2o bi#i ajedno" ; Aj- nikad- nikad vi6e- dje'o 2oja@ %ikad $e vi6e nee2o vidje#i@ %eka 2e $5ale- $a2o neka #o bude br o- 6#o 5rije@ %e 2ogu dulje 3ivje#i@ +(e S2ole- a6#o (ekaju? Te rije(i- i re(ene 2ukli2- ra$kinu#i2 gla$o2- u digo6e $e $abla$no i grobne dubine k re6e#ka2a- gdje $u #ri a5re5a6#ena li'a urila i (ekala bar jednu rije( u#je:e" ; Ma2i'e- ne govori #o""" Ma2o- do>i bli3e@ ; 2olila je dje vojka kro $u e" ; .o>i- 5ogledaj na$@ ; %e 2ogu- dje(i'e 2oja@ ; Za6#o ne 2o3e6- 2a2i'e? ; %e 2ogu- noge $u 2i drobili@ ; Kri$#e- 8ogorodi'e@ ; vri$ne djevojka i ba'i $e na 5od" .je (a'i ni$u $:va#ili 6#o je 2a#i rekla- ali $u o$jeali da je ne6#o $#ra6no i 5o(e6e 5laka#i" ; Moli#e $e- dje(i'e- da $e 6#o 5rije li6i2 2uka@ ; ogla$i $e o5e# 2a#i i dubine" ; Jo6 dana$ neka 2e $5ale- od2a:@

; .a #e bar 2ogu jo6 jedno2 vidje#i- 2ajko@ ; 5ro5la(e Jeli'a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %e 3eli #o- keri 2oja@ S#ra:ovi#o i gleda2- ni$a2 vi6e ljud$ko $#vorenje@ %a vra#i2a $#ra3arni'e 5ojavi $e na5ola $nen $#ra3ar i $#ade vika#i i kle#i da $u $e $ve #re$li 2ali 5ro ori" ; <rokle#a 5a6(ad- #ko va2 je do5u$#io da u>e#e ova2o? ; rekne on" & #aj (a$ o$je#i Jeli'a dvije gvo dene ruke 6#o je 5ograbi6e a ra2ena i gurnu6e u 5rvu $obu- odakle je 5ole#jela na vra#a $#ra3arni'e" Jo6 $e nije 5ravo ni o$vije$#ila- kad $e na vra#i2a $#ra3arni'e 5ojavi ko6(a# $#ra3ar no$ei u $vakoj ru'i 5o jednoga 5re$#ravljenog dje(aka" .r3ao i: je a 6ije 5o5u# 2a(ia i jedni2 i: a2a:o2 ba'io na 'e$#u da $u i2 2ale glavi'e a ve(ale na #vrdo2 ka2enu" Jeli'a $e u 5rvi 2a: nije 2ogla 2aknu#i" +$jeala $e kao da joj $e #ijelo 5re#vorilo u ka2en" Jeli'a je #ek #ada o5a ila daje o#a' S2ole i a6ao i #ornja- a $ nji2 i $#ra3ar" Ra abrala je da neka 3ena i$5ire nje inoj brai krv 6#o i2 je 'urila i no$a i glave i ru2enila 'e$#u" %o nije $e 2ogla 5o2aknu#i" 8lijeda i uko(ena $#ajala je 5red $#ra3arni'o2 urei u krvave 2rlje na 'e$#i" ; 8e du6ni ljudi@ ; vikne Cindekovi'a $#ra3ari2a" ; #o $u va2 dje'a $krivila? Zar $u ona kriva 6#o i2 je 2a#i u #ornju? ; %e2oj#e $u$jedo@ ; 5ri6a5ne joj Ada2" ; %ije dobro a 2jeri#i $e ovi2 :ara2ba6a2a@ <al(ika je $a $#rane 5ro2a#rala kako $e Cindekovi'a brine oko vje6#i(ine dje'eno ona nije do6la u bli inu" ; I #o e bi#i vje6#i'a ; re(e <al(ika $ 2r3njo2- 5ogleda Jeli'u i 5ovikne gla$noA ; Kakva 2a#i- #akva ki@ Jeli'a o$je#i da joj je krv udarila u li'e i da je ne6#o $ili da $e #oj 3eni ba'i a vra# i ugu6i je- ali u #aj (a$ $#ade 5red nju o#a' S2ole" ; %i$i $2jela 5oi ona2o@ Kro onaj 5ro or 5a e graban#i nou na vje6#i'e" ; 8ar $a2 (ula 2a#erin gla$@ Zar je ai$#a 5ri nala- o(e S2ole? ; Je$#@ A $ad u 2i dje'u- Jeli'e i 5o>i kui" Vi6e ne2a 5o 2oi" ; Ju#ro$ $u na$ i$#jerali i dvori6#a- jer $2o dje'a vje6#i'e""" ; 9#io $a2 #i 5o2oi- ali vidi6 da ne 2ogu@ ; re(e o#a' S2ole" ; Siro2a: $a2- ne2a2 ni gro6a u d3e5u@ <o#ra3i2o3da e6 negdje nai dobre ljude" Jeli'a je 6u#jela i $lu6ala kako joj braa 5la(u" Mu#ni2 je o(i2a gledala kako je o#a' S2ole 5o6ao 5re2a Markovu #rgu- kao da ne 2o3e dulje $lu6a#i 5la( dje(aka koji $u $#ajali na 'e$#i" Kao da $e 5robudila i ne$vje$#i'e 5ri>e dje'i- u e i: a ruke i 5ovede Markovi2 #rgo2 ravno u 'rkvu ka5u'ina" %ije klekla da $e 2oli- nego je 5ovukla dje'u kro 2ala vra#a koja $u vodila i 'rkve u dvori6#e" & dvori6#u nije bilo 3ive du6e- u $redini bija6e 6irok dena'- o5a$an ni$ko2 ka2eno2 ogrado2" Jeli'a 5u$#i ruke $voje brae i #i:o i2 re(eA ; +$#ani#e ovdje- va2a e $e ka5u'ini $2ilova#i@ Va$ nee a5u$#i#i"

+$#avila je abe eknu#u dje'u 5red 'rkvo2- 5o#r(ala 5re2a bunaru i $#ala $e u$5inja#i na ogradu" .je'a $u ne$vje$no na$lu#ila 6#o $e$#ra kani- 5o#r(ala $u vri6#ei k njoj i (vr$#o $e u:va#ila a njene :aljine" Jeli'a u 5o$ljednje2 (a$u gurne $#arijeg dje(aka #ako da $e $#ro5o6#ao ni ogradu- dok $e 2anji (vr$#o dr3ao nje ini: $ukanja" %ije ga 2ogla o#kinu#i od $ebe i 2ali6an $e $#rovalio $ njo2e u bunar" %a dvojni vri$ak dje(aka do#r(a6e $a $vi: $#rana ka5u'ini i $a2o$#an$ke $luge" Kad $u ra abrali da $e u bunaru u#a5aju 3iva bia- 5rivuku br o vjedro- a u nje2u $e $5u$#i i jedan odva3an $luga" Za kra#ko vrije2e 5ovuko6e djevojku gore" 8ila je be $vije$#i- ali 2ali bra# nije vi6e di$ao" & alud $u ga ka5u'ini do ivali u 3ivo#" Tek #ada do>e o#a' S2ole" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Kad je o5a io 6#o $e dogodilo- 5okrije li'e ruka2a" Ka5u'ini $u ga a(u>eno gledali i 5i#ali 6#o #o na(i" ; Ma#i joj je vje6#i'a- $u#ra e joj $udi#i ; re(e o#a' S2ole gvardijanu" ; +$#avi#e je kod na$ do $u#ra" ; #o va2 5ada na 5a2e#? Ki vje6#i'e 5od na6i2 5o$vee ni2 krovo2@ To ne 2o3e bi#i@ Tko na nije li ona vje6#i'a- 5a bi 2ogla jo6 i na2a donije#i kakvu ne$reu" <ravedan (ovjek ne $r(e u $2r#" Vi $#e krivi 6#o $e #o ovdje dogodilo i u5a2#i#eA 5o$lije 5o dravljenja ne $2ije bi#i 2edu na6i2 idina2a@ Gvardijan a5ovjedi $vi2a da ni#ko o #o2e doga>aju ne 5ro bori rije( i ode i dvori6#a" +#a' S2ole $e ne2ono ogledao kako no$e 2r#vog dje(aka i i ne2oglu djevojku u 5ri e2lje gdje je $lu3in(ad i2ala $voju $obu" <o6ao je ne$igurno na5rijed- kao (ovjek koji je 5o6ao u #a2u i ne na ka2o ide i ka2o e doi" <red $a2o$#ano2 $e ogleda kao da #ra3i 5o2o od 5rola nika- ali oni $u 5rola ili be ikakve $uu#i i ra u2ijevanja a ono 6#o 2u je 5ri#i$lo du6u" Tada 2u 5ogled 5ade na dvora' 6#o je virio i a vi$okog ida- u5ravo na uglu Gri(a- $jeverno od 5ala(e Zrinj$kog" Tra(ak nade odra io 2u $e na li'u" <o>e 5re2a dvor'u" Kora(ao je naj5rije 5olako- kolebajui- ali a#i2 ubr a korake i a nekoliko #renu#aka je ve $#ajao 5red vra#i2a koja $u vodila u dvor gro4i'e Ra#kav- u DCrveni dvorD" K+%TESA %ERA Kad je o#a' S2ole a#vorio a $obo2 vra#a ograde- na6ao $e u 2iri$no2 'vje#njaku" &$red vr#a $#ajao je dvora' obra6#en ru3a2a" .a ni$u uvi$ virila dva #ornjia i krov- 2i$lio bi (ovjek da dvora' nije idan od ka2ena- nego da je $a$#avljen od $a2i: 'rveni: ru3a" Zbog #i: ru3a- kakvi: nije i2ao ni#ko u gradu- na va6e 5urgari dvora' gro4i'e Ra#kav DCrleni dvorD" & $a2u gradu vodilo je 6e$# $#e5eni'a" S obje $#rane u di ala $e balu$#rada od 2ra2ora- obra$la #ako>er ru3a2a" Ka5u'in 5o>e ravno 5re2a $#e5eni'a2a da u>e u gradu- ali #ek je akora(io kad i a $ebe a(uje odlu(an- ali $ladak 3en$ki gla$A ;+(e- o(e@ Ka5u'in $e oba re" ,i'e 2u $e ra vedri" <red nji2 $#aja6e djevojka- 2lada i $#a$i#a- odjevena u ru3i(a$#u :aljinu" ,ije5o ovalno li'e $ 4ini2- odrje6i#i2 no$ie2 $rda(no 2u $e $2ije6ilo- a velike o(i- 'rne 5o5u# noi i duboke 5o5u# $ve2ira- gledale ga 5roni'avo" <o (elu i oko $lje5oo(i'a le5r6ali $u joj gu$#i 5ra2enovi (udne 5e5elja$#e boje i #ako $e na5adno odra3avali od bar6una$#og 'rnila o(iju daje ka5u'in go#ovo aboravio na ono bog (ega je do6ao" ; Moj duboki 5oklon- kon#e$o@ ; re(e"

; 9#jeli $#e 2i 5objei u kuu- ali va2 nije u$5jelo@ ; re(e kon#e$a vedri2 gla$o2" ; +d 5rekju(er va$ nije bilo- a ja va$ ne$#r5ljivo (eka2@ Re'i#e 2i je li i$#ina da $u ju(er kod Ka2eni#i: vra#a na6li dije#e i da $u #o 5o(inile vje6#i'e? ; Tako ka3u grad$ki $uda' i grad$ki odvje#nik" ; A 6#o ka3e#e vi? .o>i#e i 5ri(aj#e 2i o #o2e- o(e S2ole@ .ana$ ionako nee#e baki'i (i#a#i" 8aki'a je u 5o$je#i2a@ ; & 5o$je#i2a? ; To va$ je i nenadilo- je li? ; +#kada 5o naje2 gro4i'u- nije i a6la i kue@ ; <uni: de$e# godina nije i a6la ni u 'rkvu- $a2o da ne vidi $vije#- a dana$ $e- e#o- odve la u 5o#5unoj 5aradi k baruni'i Skerle'" Ka5u'in 5ogleda djevojku na(ajno" ; Zna2 6#o $ada 2i$li#e@ & 5ravu $#e@ I ja #o $lu#i2@ Ka5u'inovo li'e a$#re ko5rena $je#e" ; Kao da bi va2 bilo 3ao da 2e udaju- o(e S2ole? ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Jo6 $#e vrlo 2ladi i ni$#e dovoljno u5o nali ljude- a a va$ bi bila ne$rea da $e uda#e 5rije nego 6#o u5o na#e $vije#" ; To $#e 5ogodili@ Za#o ja i neu #ako br o o$#avi#i lije5o gnije do 2oje baki'e" ; Ali jedno2 i5ak 2ora#e $avi#i i $voje gnije do" ; Mora2? %era ne 2ora 6#o nee" .o>i#e u $jeni'u- o(e S2ole- 5a 5ri(aj#e 6#o je #o ju(er bilo" 8aki'a $e nee br o vra#i#i" ; .ana$ $a2 ionako do6ao k va2a- a ne k baki'i" 9#io bi: $ va2a govori#i na $a2u- da na$ ni#ko ne (uje" ;Vrlo $#e $ve(ani- o(e@ To ne $lu#i na dobro- ali ja $e ne boji2" Ide2o u $obu" .jevojka $e u$5ne u dvor- 5o5ne $e u 5rvi ka# i uvede ka5u'ina u knji3ni'u" ; +vdje $e dade govori#i o o biljni2 $#vari2a ; re(e ona$jedne i 5onudi ka5u'inu $#ola'" +n je (a$ak 6u#io- kao da $abire 2i$li- #ada 5ogleda kon#e$u u o(i- 5a e 5la:o i ne$igurno" ; %eu okoli6a#i" Radi $e o velikoj bijedi- kon#e$o" %eka $e lja(ka djevojka- ali vrlo bi$#ar i vrijedan 3en$ki $#vor- i gubila je ne$re#ni2 na(ino2 o'a i 2ajku@ .jevojka je o$#ala $a dvoje 2ale brae i bijeda je na#jerala u $2r#" <oku6ala $e u#o5i#i i 2alo 5rije i vuko6e je i vode" +$#ala je 3iva- ali 2ladi nje in bra#- koji $e o nju obje$io kad $e ba'ila u vodu ; u#o5io $e" .jevojka ne2a ni kru:a ni krova- 5a $e boji2 da e 5onovno 5ri#jei $a2ouboj$#vu" ; Zar joj $e ne bi 2oglo 5o2oi? Re'i#e- 2ogu li ja 5o 2oi? ; 8oji2 $e da e va2 #o adava#i briga" ; + biljno $e lju#i2 na va$ 6#o #ako govori#e- a a ka nu $krbi# u $e a djevojku i nje ina bra#a dok bude2 3iva" ; %e- #o nije 5o#rebno@ Ja va$ $a2o 2oli2 da je adr3i#e kod $ebe nekoliko dana- dok nade 5o$ao" ; Zar kod 2ene ne2a 5o$la? & e# u je k $ebi@ Ka5u'in $e $2eo" ; +(e- o(e- vi 2i ne6#o #aji#e@ ; agro i $e kon#e$a" ; %e- ni5o6#o@ Menije $a2o neugodno 6#o $a2 va$ #i2e o5

#ere#io- a vjeruj#e 2i- nije 5o#rebno da djevojku adr3i#e" ; Ali a6#o da je ne adr3i2? Zar $e #oga boji#e? Sa2o 2i re'i#e gdje je- 5a u 5o$la#i 5o nju" Ka5u'in $e o5e# $2eo i u 5rvi (a$ nije 2ogao odgovori#i- ali $e $abere i odva3no re(eA ; Kod na$ je u $a2o$#anu" .o6la je u 'rkvu i ba'ila $e u na6 bunar" ; 8o3e 2oj- $ad $:vaa2 va6u ne5riliku" %e 2o3e o$#a#i kod va$@ Ali kako joj je 2oglo 5a$#i na u2 da $e ba'i u5ravo u ka5u'in$ki bunar? ; .ola ila je u 'rkvu""" Redovniku a5ne rije(- 5ogleda kon#e$u kao da $e boji da e a2ije#i#i njegovu la3- ali ona nije ra abrala a6#o $e ka5u'in $2eo" ; Sada ra u2ije2@ ; re(e ona" ; Vi $#e joj bili i$5ovjednik" To $#e 2i #rebali od2a: rei@ Idi#e kui ; na$#avi kon#e$a ; i neka djevojku $2je$#a odvedu dolje na 2aro4- a $u#ra u je 5o$je#i#i" <o6alji#e k 2eni $lugu 5o $u:e :aljine a ne$re#ni'u#o $igurno #reba" +#a' S2ole u$#ade" Kon#e$a 2u 5ru3i ruku i on je :#jede 5oljubi#i" ; #o va2 5ada na u2? ; re(e ona i i$#rgne ruku" ; Kon#e$o- vrlo $a2 va2 a:valan@ Vi $#e $ 2oje du6e $ki nuli najvei #ere#" ; Tada $e dvo$#ruko ve$eli2 6#o 2ogu 5o2oi ne$re#noj djevoj'i" Era#ar 5ogleda kon#e$u- #o5li2- odani2 5ogledo2- o5ro$#i $e i vra#i kui" Jeli'u je ve na6ao $a$vi2 kod $vije$#i" ,e3ala je na kreve#u i urila u $#ro5" Kraj nje je $jedio $#ariji dje(ak i #i:o 5lakao a ne$re#ni2 $voji2 bra#o2 koji je le3ao na $#olu 2r#av" Ka5u'in nije :#io $ MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

djevojko2 govori#i o nje ino2 (inu" %i $#ari vr#lar koji je bio u $obi nije o #o2e govorio- jer je #o gvardijan $vi2a abranio" Ka5u'in 5o6alje vr#lara da done$e od gro4i'e Ra#kav :aljine a Jeli'u- a kad je o$#ao $ njo2e na $a2u 5ri>e kreve#u i re(e jojA ; Vr#lar e #e odve$#i $ bra#o2 na 2aro4 k gro4i'i Ra#kav" ; Znade li ona da $a2 ki vje6#i'e? ; u5i#a djevojka 2irno" ; %e na@ Su#ra e doi kon#e$a na 2aro4 i govori#i $ #o bo2" Ako #e 5i#a a rodi#elje- re'i joj daje oboje ubila bole$#" ; Ako 2e 5i#aju odakle $a2 i kako $e ove2? ; Re'i da $i i Zagorja i da $i do6la ova2o #ra3i#i rodbinuali da je $va 5o2rla- a i2e da #i je Jeli'a Ko jak" %ajbolje e bi#i ako ne i la i6 i $obe i ni $ ki2e da ne govori6" ; A 6#o u ka$nije? ; Za nekoliko dana 5oi e6 neka2o u Zagorje" Ta2o ne2a ni 3ive du6e koja bi #e 5o navala- 5a e6 nai $lu3bu" +vdje ne 2o3e6 o$#a#i" Ako #i kon#e$a i ka3e da o$#ane6 kod nje- #i joj re'i da 2ora6 u $voj kraj- jer ne 2o3e6 3ivje#i ovdje gdje #i je $ve $#rano" ; <o$lu6a# u va$- o(e@ ; u da:ne djevojka" ; Jo6 jedno u5a2#iA ne $5o2inji niko2e- o$i2 kon#e$i- 2oje i2e@ %i#ko ne $2ije o dana6nje2 doga>aju ni6#a $a na#i" Va$ e#e dvoje $ada od2a: na 2aro4- a a ovoga $iro#ana ; obra#i $e 4ra#ar 2alo2 2r#va'u ; ne brini" Sa2 u ga 5oko5a#i" ; %je2u vi6e ni6#a ne #reba@

Za jedan $a# $jedila je djevojka $ bra#o2 u 2aloj (i$#oj $obi na 2ajuru gro4i'e Ra#kav u $u:oj (i$#oj :aljini" <red nji2a na $#olu 5u6ila $e #o5la ve(era" .je(ak je i ne2ogao 5rionuo od2a: u jelo- dok je Jeli'a gledala 5reda $e uko(eni2 o(i2a u koji2a je dr:#alo o(ajno 5i#anje o buduno$#i" SJE%E <R+,+STI Tanka 5redve(ernja 2agli'a bila je ve 5okrila Gri( kad $e 2ladi ka5u'in #jedan dana ka$nije na6ao o5e# 5red vra#i2a DCrvenog dvor'aD" Za(u>eno je gledao gru5u ljudi 6#o $e $ku5ila na 'e$#i 5red dvoro2 i na#i3eljno 5ogledavala na 5ro ore" +#a' S2ole nije nao a6#o 5red dvoro2 $#oje #oliki ljudi- 5a $e 5o3urio o#vori#i vra#a ograde kako bi vidio 6#o $e u dvoru dogodilo" %a $#e5eni'a2a u dvoru o5a i kon#e$u %eru" Kra$no #ijelo aog2ula joj bijela odjea- $kro2no i re ana i o56ivena (i5ka2a" %a grudi2a bila joj ki#a bijeli: ru3a- $vje3a kao da je u5ravo i ra$la" & kovr(a$#oj ko$i 5ono$i#o $e ko(ila bijela 5ar#a o56ivena bi$erje2 5o5u# krune" Ka5u'in je a$#ao i nena>en kod vra#a i u digao o(i k %eri" & 5rvi 2a: go#ovo je nije 5re5o nao" Sav $e i gubio u #o2e 5ogledu i 5o dravio je #ek kada ga je kon#e$a o$lovilaA ; .o>i#e- do>i#e o(e@ %i$#e 5ravo ni u6li u dvor- a ve $e $nebiva#e@ ; Vani $#oje ljudi i gledaju u va6e 5ro ore- a vi $#e #ako $ve(ani? ; ,judi $e $ 5ravo2 oku5ljaju" .ogodilo $e- nai2e- (udo" 8aki'a $e i vukla i $voje 5u3eve kui'e i o5e# o#vorila $voje dvorane i $r'e dru6#vu" ; #o $e #o $ njo2 dogodilo? ; Vi #o ne na#e? Mi$lila $a2 da va2 ona ka uje vi6e nego 2eni" ; Vara#e $e" Gro4i'i $a2o (i#a2 ili $ njo2 ra govara2 o vjeri- ali o $voji2 o$jeaji2a 5re2a dru6#vu nije jo6 govorila" ;C nikada va2 nije ka ala a6#o $e 5ovukla od $vije#a? ;Vjeruj#e 2i- nije@ MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Mi$li2 da je bila vi6e ogor(ena bog $2r#i 2oje 2ajkenego 2oga o'a" +n je 5ao u boju- a na #o je $va#ko 5ri5ra van #ko i2a u ra#u koga od $voji:" Ali kad je 2ajka u2rla od 3alo$#i a o'e2- #ada je baka u ela 2ene k $ebi i a#vorila $e u DCrveni dvorD kao u $a2o$#an" A na#e li 6#o $e 2eni (ini? .aje 2oja $iro#a 2ajka $a2a $ebi odu ela 3ivo#- i #o je baki 'u $lo2ilo" ; Ta je 2i$ao (e$#o ni'ala i u 2ojoj glavi" ; <u$#i2o #o@ .ana$ nije dan da govori2o o #ako #u3ni2 $#vari2a" Vi- dakle- ni$#e $lu#ili a6#o 2e dana$ i nenadila no vo2 :aljino2 i rekla 2i da e2o nave(er i2a#i go$#e" Sve je dala 5o#aji'e $5re2i#i- a nije 2i rekla ni a6#o 5o iva go$#e" %a$luuje2 da 2e baki'a 3eli uda#i a 2oga ro>aka baru na Skerle'a" .rugi nije 2ogu= Ivo je jedini 2u6kara' kojega na2" ; A 6#o veli#e vi na #o? ; Sa2o #o da vi 2ora#e dana$ o$#a#i kod na$@ .ana$ 2ora2 i2a#i 5rija#elje u a $e" ; %i$u li ovdje va6e 5rija#elji'e Benka i Terka? ; %e #ro6i#e rije(i" +ne $u 2oje vr6njakinje- $ nji2a $e ve$e li2 i #ra#i2 $uvi6no vrije2e- ali vi $#e 2oj 5rija#elj $ koji2 ra govara2 kad ne6#o o$jea2"

I vanredna $rea 5rije>e li'e2 2ladog ka5u'ina" ; .oi u ka$nije- kon#e$o@ Mora2 jo6 obavi#i jednu du3no$#" ; .obro- ali 3uri#e@ +#a' S2ole $e o5ro$#i i ode- a %era 5ogleda jo6 jedno2 a nji2 i u$5ne $e na 5rvi ka# koji je i$5unjavao 3a2or go$#iju" %era je o$#ala na vra#i2a i i a a$#ora 5ro2a#rala 6arenilo kakvo jo6 nikad nije vidjela" Sa2a $ebi nije vjerovala da je #o doi$#a dvora' nje ine bake" .vorane (ija vra#a nije vidjela o#vorena ve de$e# godina- 5lanule $u u $vje#lu $#o#inu $vijea 6#o $u $e odra3avale u veliki2 kri$#alni2 ogledali2a- #i#rale u dragulji2a i bli$#avoj $vili go$#iju" Ve de$e# godina nije ni#ko $jedio na #i2 $ku5o'jeni2 $#oli'a2a i divani2a- ni#i $u no3i'e u $vileni2 'i5ela2a kora(ale 5o #i2 $agovi2a" Zavidne o(i go$5o>a ni$u ve de$e# godina 5ro2a#rale la#ne lu$#ere na $#ro5ovi2a- va e i ki5ove na $#olovi2a i 5rekra$ne $like na $#ijena2a oblo3eni2 #a5e#a2a" %era je #ek $ada- kada je vidjela #e dvorane u $vo2 $jaju- ra abrala da joj je baka ai$#a boga#a" Ali o5a ila je i #o daje ona nala $voje $obe i lje56e uredi#i nego 6#o $u ure>ene kod #e#ke Skerle' i kod 5rija#elji'a- kon#e$e Terke %ada3di i Benke .ra6kovi" S veliko2 rado6u o5a ila je %era kako $e bakina bijela glava i vanredno i$#i(e od 'rne $vilene :aljine- kako velik briljan#ni lana'- 6#o joj vi$i oko vra#a#i#ra na 'rnoj $vili kao ni vje di'a" Zaljubljeno je 5ro2a#rala baku i dugo nije 2ogla $ nje $kinu#i oka" Za#i2 $#ade i $vog $krovi6#a 5ro2a#ra#i go$#e" <o navala je $a2o #e#ku baruni'u Skerle' koja je $voje 2alo #ijelo $#egnula u #a2no'rvenu $vilu- a glavu ure$ila bijelo2 vla$uljo2" %jen $u5rug barun Skerle'ugojen- 2nogo vi6i od nje- odjenuo je $ve(anu :rva#$ku odoru" & odijelu ga je $lijedio i njegov #anani i vi$oki $in barun Ivi'a" .ebeli gro4 <e#ar +r6i i$5unio je veliki na$lonja( i 5o$#ojano $jedio kraj gro4i'e Ra#kav- ne5re$#ano $e :ladio le5e o2 i gledao naokolo kao da $e boji da e bog bilo (ega 2ora#i u$#a#i" Gro4i'a Julija ikulini- vi$oka 5lavu6a u 2odroj :aljini $ dugo2 5ovlako2ra govarala je $ 2ladi2 (a$niko2 Malako' vje2 i 5ro2a#rala ajedljivo $voje dvije go6e- 'rno2anja$#u vi$oku Terku %ada3di i $2e>u ni$ku Benku .ra6kovi koje $u (avrljale $a $#a$i#i2 bli an'i2a gro4ovi2a Erdodv" %erin $e 5ogled au$#avi na baruni'i +re:o' v koju $u $vi na ivali barone$o2 ,in(iko2" %e5re$#ano je 6vrljala oko go$#iju- #r(karala oko $vakoga 2u6kar'a i $vako2e i2ala ne6#o rei" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

& alud je 5o$kakivala- $2ijala $e i kre#ala 5o5u# djevoj(i'e" %je ino nabu:lo $ivo li'e- debele i bo(ene u$ne i navora;no (elo rugalo $e kre#nja2a koji2a $e :#jela 5rika a#i djevoj(i'o2" %era $e ne:o#i'e na$2ijala nje ini2 'rveni2 vr5'a2a u na5ra6enoj ko$i i 'rveno2 li(ilu na i bo(eni2 uveli2 obra i2a" Medu go$5odo2 u5ado6e joj o$obi#o u o(i kanonik <ulingar- $a $vje3i2 li'e2 i na$2ije6eni2 o(i2a 6#o $u 3eljno oblije#ale i re e na ra2eni2a grad$ki: go$5odai grad$ki ka5e#an ,adi$lav Sale- koji je $#ajao 5okraj kanonika u $vilenoj odori- ne5re$#ano gladio obrijano li'e i 5od2ukli2 5ogledo2 irkao u go$5ode" +5a ila je da ne6#o #i:o 6a5u i $2je6kaju $e kad god bi kraj nji: 5ro6la koja 2lada- lije5a 3ena" %a5okon $e %era $je#i da 2ora ve jedno2 ui u $alon da $e u5o na $ go$#i2a koji $u ne#o2 do6li i $ oni2a koji ne5re$#ano dola e" Ra$klo5i #a2ni $vileni a$#or i $#u5i u dvoranu"

<red #a2ni2 a$#oro2 i$#akla $e nje3na 5ojava dvo$#ruko i 5rivukla $ve 5oglede" <ode ravno 5re2a gro4i'i" & 5u# joj 5ade 5ogled na kanonika <ulingara i grad$kog no#ara" Za2ije#i daje Sale kanonika gurnuo i kad je 5ro6la kraj nji: ne6#o 2u 6a5nuo- ali je 5ro6la kraj nji: 5ono$i#o- $agnula $e gro4i'i i glava unu(i'e do#akne $e $#ari(ine" .vije glave kao $like dvaju 3ivo#a@ Jednu je #ek oba$jalo 5roljee- druguje 5okrio $nijeg- ali $e ja$no ra abiralo da je $#ari(ina ko$a u 2lado$#i bila jednako bujna kao %erini 5rekra$ni uvoj'i- da je $#ari(ino #ijelo neko bilo $#rojno i lije5o kao $#oje #ijelo njene unuke" Go$5oda $u $ udivljenje2 5ro2a#rala kra$nu unuku lije5e $#ari'e- a go$5o>e $u $a avi6u ra 2i6ljale o #o2e kako e %era jedno2 ba6#ini#i lana' od briljana#a 6#o $e bli$#ao oko $#ari(ina vra#a" .ok je %era ra govarala $ gro4i'o2- ude u $obu gro4 iku;lini i re(eA ; Vidio $a2 $ balkona blagovaoni'e kako $e i a Me$ni(ke uli'e di3e nekakav 5la2en" %e na2 6#o je #o" Svi 5odigo6e glave- a #ko je bio :i#riji 5o#r(i na balkon da vidi $#oje" ak $e i gro4 <e#ar +r6i 5ridigao i 5o6ao $ o$#ali2a u blagovaoni'u" .ugi $#olovi bili $u 5ro$#r#i- a du3 'ijele dvorane o#varao $e 3elje ni balkon" Go$5ode i go$5oda na#i$nuli $u $e na balkon i na 5ro ore" Vani je bilo #a2no" Mje$e' jo6 nije i a6ao- a 5ovje#ara' je dono$io $vje3 rak i vinograda 6#o $e $5u6#ao od DCrvenog dvor'aD $ve do Me$ni(ke uli'e" %a u vi6i'i i nad Me$ni(ki: vra#a a$jalo je nekoliko 5la;2eni: je ika- a gu$#i di2 u digao $e 5re2a nebu" ; To je va#ra@ ; kliknu6e go$5ode u $#ra:u" ; Ta2o ne2a kua@ ; u2irivao i: je gro4 <e#ar +r6i" ; Vje#ar 5u6e i 2o3e donije#i i$kre u grad@ ; 5ri2ije#i gro 4i'a Ra#kav" ; To je i5ak 5o3ar kue@ ; %e boj#e $e ; ogla$i $e $ada kanonik <ulingar ; #o nije 5o3ar@ To je lo2a(a@ ; ,o2a(a? ; 5onovi gro4i'a 5olugla$no" ; .a- dana$ 5ale jednu vje6#i'u@ ; obavije$#i go$#e no#ar Sale" ; Je li 2lada ili $#ara? ; u5i#a nekoliko go$5oda u i$#i 2a:" ; %i 2lada ni odvi6e $#ara@ ; ra ja6njavao je grad$ki no #ar Sale""" 8ila je uda#a- no 2u3 ju je o$#avio bog #oga $#oje o5a io daje vje6#i'a" ; Kako $e ove #a 3ena? ; u5i#a %era" ; Margare#a Ku6enka" ; I2a li dje'e? ; 5i#ale $u go$5ode" ; %aravno- i2a@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

& #aj (a$ a(uo $e i$5od Me$ni(ki: vra#a $#ra6an- 5rigu6en i i naka3en krik 3ivog bia" Svi u2uko6e" Gro4i'a Ra#kav urila je nije2o u 3arki 5la2en- u koje2u $u $e gubili gla$ovi $#ra6nog u2iranja" ,i'e joj je 5roblijedilo- u$#a $e $#i$nula- a i uko(eni: o(iju virila joj $#rava i u3a$" %era je o5a ila kako joj baka blijedi- $kla5a o(i i #e#ura" <o3uri k njoj" Gro4i'a $e $lo2ljena u:va#i a njene ruke i klone joj u naru(aj" .jevojka 2lado2 $nago2 $vojega #ijela adr3i baku i 5o$adi je u na$lonja("

Go$5ode $u $e oku5ile oko $#are gro4i'e" Kada $u vidjele da je $#ari(ino li'e blijedo- o(i $klo5ljene- #ijelo kao be 3ivo#a- $#ado6e vika#i- u di$a#i i 5re$#ra6eno do iva#i lije(nika S#illera koji je $#ajao kod 5ro ora" ,ije(nik 5o3uri do gro4i'e- o5i5a joj bilo i a2oli go$#e da $e udalje" <re$#ra6ena li'a i ado6e go$#i i blagovaoni'e- a lije(nik je $#ao #r#i gro4i'i $lje5oo(i'e- 3ile na ruka2a i 2a$ira#i je vodo2 i o'#o2" ; 8o3e $ve#i- 6#o $e #o $ njo2 dogodilo? ; u5i#a %era dr:#a vi2 gla$o2" ; Jo6 je nikad ni$a2 #akvu vidjela" ; S#aro$# i neobi(no u bu>enje na 6#o go$5oda nije 5ri; vikla@ ; re(e lije(nik" ; Ali ne boj#e $e- #o je $a2o laka ne$vje $#i'a" ,ije(nik u$koro do ove $#ari'u k $vije$#i" ; Malo va2 je 5o lilo- va6a 2ilo$#i@ ; re(e S#iller gro4i'i kad $e o5oravila" ; Gdje $u 2oji go$#i? ; & drugi2 $oba2a@ ; Re'i#e i2- 2oli2 va$- da o$#anu- $labo$# je 5ro6la" ; .a- da- #o reko: i ja@ Javi# u i2 va6u 3elju ; re(e lije(nik i ode" %era je o$#ala $ gro4i'o2 $a2a" ; 8aki'e- a6#o va$ je #ako u rujala ona va#ra? ; u5i#a nje3no" ; A #ebe- %ero? Zar #ebe nije a eblo u ko$#i2a kad $i (ula onaj $#ra:ovi# krik? Kao da $a2 o$je#ila kako joj je 5la 2en u:va#io ko$u- kako joj $e 5r3i 3ivo 2e$o- 3iva- vrua krv@ Gro4i'a $e #ako $#re$la kao daje 'ijeli2 #ijelo2 o$je#ila 3ar 5la 2ena" ; 8aki'e- aboga@ ; klikne %era" ; &2iri#e $e- 2oli2 va$u2iri#e $e a ljubav $vojoj %eri@ Gro4i'a $5u$#i o(i na djevojku $#oje kle(ala 5red njo2 2lada kao ro$a- a lije5a kao 5roljee" Ra$kriliv6i ruke 5rivine djevojku na grudi i a5la(e" ; %ero 2oja- kad bi #i nala@ ; #o baki'e? Re'i#e 2i- bi# e va2 lak6e" Ali gro4i'a $e #rgne- i$5ravi glavu i odlu(no re(eA ; %e- ne@ %ikada@ %i$a2 #i ni6#a rekla" Ra u2ije6 li ; ni6#a #i ni$a2 rekla" u#i- dije#e 2oje- i ne 5i#aj" %ikad 2e vi6e o #o2e ni6#a ne 5i#aj" <oravnaj 2i ko$u i 5o>i gro4u <e#ru- neka do>e da 2e 5ovede u $alon" S ve(ero2 2ora2o 5ri(eka#i dok do>u $vi u vani'i" %era je uredila $ijede vla$i $voje bake i u6la u $alon" Go$#i $u $#ajali oko grad$kog odvje#nika koji je (a$ 5rije do6ao i 5ri(ao i2 o bijeloj vje6#i'i $ Ka2eni#i: vra#a i na>eno2 dje#e#u- a 5ri#o2 5o2no 5ro2a#rao 3ene" Svr6io je u5ravo kad je %era u6la u $obu i 6a5nula ne6#o u u:o gro4u +r6iu" Grad$ki odvje#nik .vojkovi o5a i %eru i 6a5ne kanoniku <ulingaruA ; .o>i#e- 5red$#avi#e 2e kra$noj do2ai'i@ %i$a2 jo6 i2ao $ree da joj i bli a 5ogleda2 u o(i" .ok $u oni ra govarali- ude u dvoranu gro4i'a $ +r6ie2 i grad$ki odvje#nik nije 5o6ao k %eri" ; Gro4 +r6i je 5rija#elj kue? ; u5i#a .vojkovi kanonika" ; .a- jo6 i 2ladi: dana ; odvra#i kanonik i 32irne lob ni2 o(i2a" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Tako? A $ad 2ora2 gro4i'u 5o dravi#i i 5red$#avi#i joj gro4a Vojk44vja" %era- gro4i'a Terka i Benka $jedo6e u 2ali $alon gdje bija6e gla$ovir" +ko nji: $e oku5ila 2lade3- 2edu nji2a oba bli an'a gro4ovi Erdodv- Milan i Marko- #e 2ladi barun Skerle'" Govorilo $e o gla bi i 5oku6avalo $vira#i $ad ovo- $ad ono" Zabava $e na(a$ 5rekinula kad i2 je 5ri6ao o#a' S2ole" %era 2u 5ode u $u$re#5o dravi ga $rda(no i 5onudi 2u 2je$#o" ; A $ada na2 i$5ri5ovijedaj#e- o(e- gdje $#e $e #ako dugo adr3ali? ; re(e %era" Ka5u'in $e i$5ri(avao da je i2ao va3ni: vjer$ki: du3no$#i" ; Sa2o re'i#e i$kreno- $5roveli $#e vje6#i'u do lo2a(e@ ; u5le#e $e u ra govor ne#ko i a %erini: leda" +na $e okreneno ba6 u #aj (a$ 5ri$#u5i k njoj grad$ki odvje#nik i nakloni $eA ; Ja $a2 grad$ki odvje#nik- 5le2eni#i .vojkovi@ %eri $e o(i#o nije $vidio na$#u5 grad$kog odvje#nika- 5a ga nije 5o dravila odvi6e $rda(no" ; Tko je bila $5aljena vje6#i'a? ; u5i#a na#i3eljno gro4i'a Terka" ; %eka $eljanka i Trnja- Margare#a Ku6enka ; odgovo ri .vojkovi" ; <ogibeljna vje6#i'a@ Ali go#ovo $a2 abora vio- va6a 2ilo$#i ; obra#i $e .vojkovi %eri ; doveo $a2 ne 5o na#og go$#a" Ve $a2 ga 5red$#avio gro4i'i i a2olio je a o5ro6#enje 6#o $a2 ga $e u$udio dove$#i" .o6ao 2i je nena dano u 5o$je#e- a jer $e ni$a2 :#io li6i#i $ree da 5roboravi2 nekoliko $a#i u gro4i(inoj kui- dovedo: ga ova2o" S2ije2 li va2 ga 5red$#avi#i? ; I voli#e@ Ako gaje baki'a rado$no 5ri2ila i 2enije 2io go$#@ .vojkovi 5ode nekoliko koraka na#rag- do 2je$#a gdje je $#ajao 2u6kara' u odori 4ran'u$kog kroja od 2odrog bar6una- $ obrijani2 li'e2- o6#ri: 2u3evni: 'r#a i vla3ni: $ivi: o(iju" Glavu 2u je 5okrila 4ina bijela vla$ulja 5o(e6ljana $a$vi2 5o novoj 2odi" ; Gro4 Ma#ija Vojk44F ; 5red$#avi ga .vojkovi" %ovi nana' 5okloni $e %eri vrlo o#2jeno i re(e ugodni2 gla$o2A ; S2ije2 li $e nada#i 2ilo$#i a na2e#nika? ; Ako na$ kani#e dobro abavlja#i ; na$2ije6i $e %era ; onda va2 je 5odjeljuje2o- je li- Terka? .jevojke $u 5o#vrdile i 5o dravile gro4a" %jegovo o#2jeno dr3anje- ugla>ene kre#nje- ani2ljivo li'e i ulagujui 5ogled o$voji6e obje gro4i'e" %ovi go$# 5ri2a2io je i barone$u ,inu- #e ona do$kaku#a u $alon vodei $a $obo2 $u'a Kraja(ia" &5lela $e od2a: u ra govor i u5i#ala grad$kog odvje#nikaA ; Moli2 va$- 2agni4i'e- 2ene vrlo ani2a kako e#e $a na #i #ko je ona bijela vje6#i'a 6#o $#e je vidjeli kod Ka2eni#i: vra#a? ; To je a$ad jo6 2oja #ajna@ ; A re'i#e 2i kakve $u #e vje6#i'e? %i$a2 jo6 nijednu vidje la- a #o 2e $ilno ani2a" .vojkoviu je #o 5i#anje o(i#o bilo ugodno i 5o(eo ga o56irno ra glaba#i" ; To $u 3ene- barone$o- koje $u i 5o:le5e a nov'e2 i udobni2 3ivo#o2 5rodale du6u vragu" I 2e>u #akve vje6#i'e i vraga $kla5a $e ugovor i on njoj daje nova'a da 2o3e dobro 3ivje#i- i 2o da 2o3e $vi2 ljudi2a koji2a 3eli (ini#i lo ka kvo joj $e $vidi" ; .akle- vje6#i'a 2o3e 6#e#i#i ko2e :oe? ; %aravno@ +na 2o3e uni6#i#i $u$jedov u$jev- o$aka#i#i $vo ga ne5rija#elja- u'ije5i#i 2r3nju ili ljubav" ; +:- #o je $#ra6no go$5odine odvje#ni'e@ ; u da:ne u$i djeli'a"

; A i2a li vje6#i'a u o#2jeni2 krugovi2a? ; u5i#a %era i 5o gleda ironi(ki na62inkanu barone$u ,inu" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; .akako da i: i2a@ & %je2a(koj je $5aljeno ba6 u 5o$ljed nje vrije2e 2nogo 5le2kinja i boljarki" ; +ne ne #rebaju od vraga nova'a@ ; re(e %era" ; +ne 5o$#aju vje6#i'a2a a#o da (ine lo" Zla 3ena 2ora (ini#i lo- jer ina(e ne bi 2ogla 3ivje#i ; re(e grad$ki odvje# nik o biljno" ; %i$u li #e (arolije bile 2o3da lje5o#a? ; u5i#a %era" Grad$ki odvje#nik 5ogleda %eru i$5od oka- a grad$ki $uda' Kraja(i( 5o'rveni" ; Zar $e nije dogodilo da $u $lu(ajno $5alili nevinu 3enu? ; u5i#a %era be a leno" Suda' jo6 vi6e 5o'rveni i $ad $u ve drugi o5a ili kako je ru2en od lju#ine" ; Sud je 5ravda- a ona ne 2o3e 5ogrije6i#i@ %ijedna vje6#i'a nije $5aljena ako nije 5ri nala da je vje6#i'a" ; Zar i2a $a2o 3en$ki: vje6#i'a? ; 5i#ala je dalje %era" ; e$#o $e i 2u6kara' daje na #aj lo(ina(ki 5o$ao" & Eran 'u$koj i %je2a(koj $5aljeno je i nekoliko 2u6kara'a- (ak i dje(aka koji $u $lu3ili vragu" ; A kod na$? ; %a6i $u 2u6kar'i bogoboja ni- 5a $e ne dadu od vraga 5ri2a2i#i- no 3ena je $laba" Za6#o nije vrag aveo Ada2a? Jer je on bio jak i o#5oran" To2e je doka i 2u3 vje6#i'e koju $2o dana$ $5alili" +na gaje :#jela ave$#i da 5ri$#u5i u nje i no kolo- ali on je #o odbio i 5redao je $udu- dok $e- na5ro#ivnje ina ki dala na2a2i#i" ;C nje ina je ki vje6#i'a? ; u5i#a barone$a ,ina" ; To je 5ri nala $a2a 2a#i dan 5rije $2r#i" ; <ri nala je? Kada? ; u5i#a S2ole" ; +d2a: 5o6#o $#e je vi i$5ovjedili" .jevojka je bila kod Kraja(ia i o5o vala i$ka """ A #o je go$5odinu $u'u bilo $u2 njivo" %ije li ki o5o vala i$ka od $#ra:a da e joj $e 2a#i o$ve#i#i i oda#i je? Za#o je $#aru jo6 jedno2 $#avio na 2u(ila i ona je 5ri nala da joj je i ki vje6#i'a" .o2inikan'u $e 5ri(inilo da $e oko njega avr#io $alon $a $vi2 go$#i2a i aklo5i na(a$ o(i" ; A :oe li $ada i djevojku $5ali#i? ; u5i#a %era" ; Sigurno- ako i$#raga doka3e da je kriva" %o 2lada je vje6#i'a ne$#ala i $ela" +(i#o $u je vje6#i'e $akrile- jer bila bi 6#e#a da i gube #akvu 2aj$#ori'u" %eki $elja'i ka3u da na 5ravi#i #u(u" ; Meni je nedoku(ivo kako bi ljudi 2ogli 5ravi#i #u(u? ; re(e %era" ; To je 2o dobivena od vraga ; 5ri:va#i grad$ki $uda'" ; Kad $e vrag dru3i $a lo2 3eno2- ona dobije veliku 2o" Za#o je vrag 5o$vuda i $#vorio (i#ava udru3enja vje6#i'a ne bi li avladao $vije#o2" %era $e okrene Kraja(iu i re(e odrje6i#oA ; To ne 2ogu $:va#i#i@ I a nje ini: leda 5ojavila $e na vra#i2a gro4i'a" Vidjev6i da joj je unuka u 3ivo2 ra govoru- a$#ade"

; Vi $#e odvi6e u2ni da #o ne bi$#e $:va#ili@ ; odgovori grad$ki odvje#nik" ; %a5ro#iv- ni$a2- jer 2i glava #o nikako ne da vjerova#i@ .vojkovi je irnuo u %eru $u2njivi2 5ogledo2- grad$ko2 $u'u 6iknula krv u li'eo#a' S2ole je 5roblijedio- a barun Skerle' je u ne5rili'i $#ao li$#a#i neku knjigu" %i#ko u dru6#vu nije $2ogao rije(i" Svi $u (ekali 6#o e rei grad$ki odvje#nikali on je 6u#io- jer gaje gro4 Vojk44v o5o2enuo 5okre#o2 ruke" ; Kon#e$o ; 5ri:va#i u2je$#o odvje#nika Kraja(i ; vi ne vje ruje#e u akone? ; Go$5odine .vojkoviu ; ogla$i $e $ vra#a $#rog gla$ gro 4i'e Ra#kaF; 2i$li2 da $a2 va$ i go$5odina $u'a 5o vala ova 2o da $e abavlja#e- a ne da vodi#e juri$#i(ke ra$5rave $ dje#e #o2 koje je odra$lo i 2e>u (e#iri ida ovog dvor'a i koje2u ni$u 5o na#i va6i akoni@ ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

%era je o#vorila u$#a kao da je :#jela gro4i'u i$5ravi#i- ali nje ine $e o(i u #aj (a$ $re#o6e $ bakini2a i ne re(e ni6#a" ; %eka 2i o5ro$#i va6a 2ilo$# ; re(e odvje#nik u$#ajui $a $#oli'e ; ali kon#e$a je 5o$#avljala #ako u2na 5i#anja da 2ora ju juri$#e i nenadi#i- 5a $a2 go#ovo aboravio kako govori2 $ 2lado2 da2o2" ; +na je bi$#ra glava- ali o va6i2 akoni2a ne na ni6#a- 5a bi od va$ 2orala o(ekiva#i da $ njo2 nee#e govori#i o ono2e 0 (e2u jo6 nikada nije ni6#a (ula" Gro4i(ina 5ojava i $vaka nje ina rije( ulijevala je $vi2a duboko 5o(i#anje" .ru6#vo jednogla$no 5o#vrdi nje ine rije(i" Grad$ki odvje#nik 5ode 5re2a gro4i'i- $2jerno $e nakloni C re(e 5okorno" ; <ri naje2 $voj grije: i 2oli2 va6u 2ilo$# a o5ro6#enje@ Ja $a2 ai$#a kriv@ I va$- kon#e$o- 2oli2 a o5ro6#enje@ ; Sada u o#kri#i #ajnu ovog ra govora ; re(e Vojk44v u$#av6i $a $#oli'e" ; Go$5odin odvje#nik nije nao kako bi druk(ije 5ri$ilio kon#e$u da $voje lije5e o(i u5ravi na njega5a je a5o(eo $ njo2 ra govor" ; ini $e daje gro4 u 5ravu ; na$2ije6io $e o#a' S2ole" ; <o$ve u 5ravu ; 5ri:va#i grad$ki odvje#nik" ; S2ije2 li va2 kon#e$o- u nak 5okore 5oljubi#i ruku? ; %ije li #o 5rijevara? Sad :oe#e jo6 i nagradu ; 5rijekorno e Vojk44v" %era 5ru3i $2ije6ei $e .vojkoviu ruku- i re(eA ; Za 5okoru 5odu(ava# e#e 2e juri$#i(ko2 u2ijeu" ; S nei 2jerno2 rado6u 5ri2a2 #u 5okoru ; odvra#i galan#no .vojkovi" ; E#o ; 5ri2ije#i Vojk44v ; ar je vrijedno bi#i 5ravedniko2kad $e grije6ni'i nagra>uju@ .obra $e volja 5o5ravila" Gro4i'a je a:valno gledala $voju unu(i'u- a do2inikan(evo li'e o5e# je adobilo naravnu boju"

I barun Skerle' bio je o5e# dobre volje #e je $#ao ra 2a#ra#i a2i$li kako e $e 2lade3 5o$lije ve(ere abavlja#i" Sjedoglavi u5ravi#elj gro4i(ina dvor'a najavi gro4i'i da je ve(era $5re2na i ona 5o ove go$#e da do>u u blagovaoni'u" Kad $u i la ili i $alona- Vojk44v re(e #i:o grad$ko2 odvje#nikuA ; Kojeg >avola dovodi6 $voji2 ra$5rava2a ovaj ale2 lje5o #e u neugodan 5olo3aj@ +#a' S2ole (uo je #u 5ri2jedbu- a kad je gro4 #o o5a io- 5o:i#i br o na5rijed" ; +d dana$ bi# e Kraja(i va6 ne5rija#elj ; 6a5ne o#a' S2ole %eri kad je 5ro6ao kraj nje" ; Zar je #o #ako velika ne$rea? +na $e na$2ije i 5ri:va#i ruku baruna Skerle'a koji $e 5onudi da je odvede k $#olu" Kod ve(ere nije ni#ko ni 5o2i$lio na #aj 2ali doga>aj- 5a ni $a2a %era koja je ne5re$#ano 5a ila na $voju baku" Sa# 5rije le3ala je $#ari'a u #oj $obi one$vije6#ena i %era $e bojala da e je $a2 5ogled na balkon u ruja#i" <revarila $e" 8aka bija6e ve$ela- (ak $e ne5re$#ano $2ijala gro4u <e#ru koji joj je $vaki 5u#a- kad 2u je $luga 5onudio jelo- va3no govorioA ; +5ro$#i#e- gro4i'e- vi6e ne $2ije2 je$#i- 2ogao bi: ode; blja#i@ & i$#o je vrije2e- 2e>u#i2- na $vo2e #anjuru i2ao (i#avo brdo jela" Sa2o je o#a' S2ole bio ne2iran- $nu3den i a2i6ljen" +no $#oje grad$ki odvje#nik rekao o Ku6enki- #e6ko gaje 5ora ilo" +n nije vjerovao da bi 2a#i bilo 6#o rekla o $vojoj kerki koju je on $2je$#io na 2ajuru gro4i'e Ra#kav" .ok $e ka5u'in borio $a $voji2 neugodni2 2i$li2a- o$#ali $u go$#i ne5re$#ano ne6#o o(ekivali" <o iv gro4i'e Ra#kav i nenadio je $ve 5a $u bili uvjereni da e $e u nje inoj kui dogodi#i ne6#o va3no" Jedni $u bili MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

uvjereni da e $e kon#e$a %era aru(i#i $a Skerle'o2- jedini2 2u6kar'e2 koji je ala io u gro4i(inu kuu- dok $u drugi dr3ali da je #aj 5o iv $a2o 5rola na 2u6i'a $#are gro4i'e- a #rei $u #vrdili daje #aj 5o iv i2ao jedino #u $vr:u da $e %era uvede u dru6#vo" +na $a2a nije nala 6#o je #o dana$ $ njo2 nau2ila nje ina baka" Ve(era 5ro>e i go$#i u$#ado6e od $#ola ra o(arani jer $e nije ni6#a bilo 6#o bi i2 2oglo ra ja$ni#i a6#o $u bili 5o vani" Mlade3 $e nakon ve(ere ra$#r(ala 5o vr#u i %eru je o5kolilo (i#avo ja#o 2ladi: ljudi" +na $e $ nji2a abavljala ve$elo i bu(no" Ali #o nije 5o#rajalo dugo- jer i2 $e na$koro 5ribli3io o#a' S2ole i rekao kon#e$i daje gro4i'a 2oli neka do>e na(a$ gore u $alon" %era $e o5ro$#i od go$5ode" ; Kon#e$o ; ovne je ka5u'in" ; I voli#e- dragi o(e? ; u5i#a ga ona okrenuv6i $e" ; Mora2 $ va2a ne6#o vrlo va3no govori#i $u#ra 5rije 5odne" ; .obro- do>i#e" ; A $ad 2i do5u$#i#e da ode2 kui" ; %e- #o ne do5u6#a2@ Ka5u'in je gledao u nju ne2oni2 5ogledo2" %ije joj 2ogao 5ro#u$lovi#i" ;.obroo$#a# u@ ; +5a ila $a2 da $#e u rujani i ne2irni" ; %i$a2 vi(an dru6#vu ; i$5ri(a $e ka5u'in" %era ga o$#avi na $#e5eni'a2a i 5o:i#i da (uje 6#o 3eli baka" ; Slu6aj 2e- dije#e 2oje ; 6a5ne gro4i'a" ; Ivo #e ne5re$#a no #ra3i- :#io bi da i vede neke vr#ne igre" Ti na6 da on nije

na2e#ljiv 5a #e nee o#kida#i od o$#ali:- a on bi :#io da $e ne 6#o igra" ; +- i ja@ ; o$2ije:ne $e %era" ; +d2a: u 5o#ra3i#i go $5odina bra#ia i 5o#egnu#i ga a u6i@ Za6#o nije $a2 do6ao k 2eni? %era 5ogleda u $ve dvorane- ali ne nade bra#ia i u5u#i $e u vr#" <odno $#e5eni'a $re#ne gro4a Vojk44vja" +n je na balu$#radi ogledavao 'vijee 5o koje2u je 5ala 2je$e(ina" ; #o vi #u radi#e- gro4e- #ako $a2i? ; Ra gledava2 va6 vr#- kon#e$o@ Voli2 'vijee i ani2aju 2e 5ojedine vr$#e" Kakvo je ono gr2lje 6#o $e na 2je$e(ini 'akli kao da 2u je li6e od $rebra? Kad $a2 dana$ u6ao u ovaj vr#- o$#ado: a5anjen nad #o2 kra$o#o2 'vijea ; re(e on" ; Ja $e o$obi#o rado abavlja2 njegovanje2 'vijea" ; To va2 ai$#a u$5ijeva@ I i>o6e u 2alu aleju od 'vje#nog gr2lja" Kad $u ra gledali 3u#e ru3e- o#kine %era jedan 5u5oljak i aki#i $e" ; ini 2i $e da $e $ve 6#o god vi do#akne#e ruko2 ili o(i2a budi na 3ivo#" ; +#kud vi #o na#e? +n $#ade i 5ogleda joj u o(i" Mje$e' 2u je ra$vije#lio li'e i %era o5a i da u njegovu 5ogledu ne6#o 5la2#i" ; Ja #o o$jea2 ; re(e gro4" ; .ru6#veni obi(aji 5ro5i$uju da $e kuedo2ai'i u 6#o vi6e 5rigoda i re(e nekoliko la$kavi: rije(i" ; %e- kon#e$o@ %i$a2 do6ao ova2o da va$ oba$5e2 la$ka vi2 rije(i2a" .o6ao $a2 da va$ 2ogu gleda#i i bli ine" ; A do$ele $#e 2e vidjeli $a2o i daleka? ; na$2ije $e onaali je #aj $2ije: br o i6(e nuo $ u$ana" Gro4 je $#ajao 5red njo2 kao 5rikovan- $agnuo $e i gledao je kao da e joj 5ogle do2 5robi#i do dna du6e" I njegovi: je o(iju $i5ao 5la2en kakav nije vidjela ni u (ije2 oku" .ok $u njegove o(i bile u5r#e u nju- 6a5#ao joj je neki2 (udni2 gla$o2A ; Gledao $a2 va$ i daleka- ali bio $a2 va2 bli3e nego 6#o $#e ikada $lu#ili@

MARIJA K+%TESA

J&RIC %ERA

ZAG+RKA

Te rije(i bile $u #ako nagla6ene da $e djevojka nije vi6e 2ogla $2ija#i" ; Ja $a2 $e 5rogurao $ilo2 ova2o- 5ri$ilio $a2 grad$kog odvje#nika da 2e 5ovede $a $obo2- $a2o da va$ 2ogu vidje#i oko2 u oko- da 2ogu (u#i rije(i $ ovi: va6i: u$#a" ; Zar go$5oda uvijek ovako la3u da2i? ; Kon#e$o- va6e 2e rije(i i a ivaju da $e o5ravda2@ %e obi (ava#e li vi dano2i'e ja6i#i 5od Slje2e? %i$#e li nikada jo6 bili $ va6i2 konju6aro2 u 6u2i'i $v" Bavera i ondje (i#ali? %i$#e li jedno2 i ja6ili 5od Slje2e 5a va2 $e u 6u2i'i na 5ovra#ku u5la6io konj? Jedan gaje 5rola nik u:va#io a u de- no vi $#e odjurili dalje" ; Je$#- #o je $ve i$#ina@ Vi $#e bili onaj (ovjek koji 2ije 5rije

o$a2 dana u 2raku au$#avio konja? ; .a- kon#e$o@ ; Kako $#e vi 2ene vidjeli kod $v" Bavera- a da va$ ja nikada ni$a2 o5a ila? ; Jer $a2 va$ ondje uvijek (ekao u $krovi6#u- $a2o da va$ 2ogu vidje#i" Sad $e 2o3e#e uvjeri#i da va$ dana$ ne vidi2 5rvi 5u# i da $#e 2i u(inili krivo@ ; <ri naje2- gro4e@ Kako da #o 5o5ravi2? ; .o5u$#i#e 2i da $2ije2 ka#kad boravi#i u va6oj bli ini" ; To va2 rado do5u6#a2 ; re(e %era $a $2ije6ko2 na u; $#i2a i 5ru3i 2u ruku" Gro4 5ri:va#i 5o:le5no 2alu bijelu ruku- kao gladna vijer doba(enu 2rvi'u- i u#i$ne na nju #ako vru- go#ovo lu>a(ki 'jelov- kao da e je u$#i2a drobi#i" %era $e #rgne i $ neki2 (udni2 $#ra:o2 5ogleda u gro4a koji kao daje aboravio na $ve oko $ebe- o2a2ljen $la6u od dodira nje ine ruke" ; Go$5odine gro4e@ ; o5o2ene ga %era" +n 5odigne u$#a $ ruke i au$#avi na njoj $voj 5la2eni 5ogled" %era 5ovu(e ruku na#rag- a gro4 $agne glavu- kao daje nije2o 2oli a o5ro6#aj" S druge $#rane alejeG ; (uli $u $e br i kora'i" %era o5a i i 2e>u granja vi#ku 5ojavu 2ladog baruna Skerle'a" ; Ivo- Ivo@ ; ovne ona $voga bra#ia- a gro4 Vojk44v 5o digne glavu i doba'i joj 5rijekoran 5ogled" Mladi Skerle' $e oba re i $krene 5re2a %eri" Kad o5a i gro4a- :ladno $e 5okloni" ; Za6#o lu#a6 5o vr#u? ; ukori ga %era odlu(no" ; eka2 #e da 5ri5re2i2o kakvu igru" ; S2ije2 lija $ va2a? ; u5i#a gro4" ; #ovi6e- vi 2ora#e@ ; re(e %era odlu(no" ;Valjda ni$#e od lu(ili da $a $#aro2 go$5odo2 na5ija#e dravi'e@ <o>i#e gore i dovedi#e na2 grad$kog odvje#nika- kanonika <ulingara i o'a S2olea" Gro4 nije 5o6ao dobrovoljno- ali $e i5ak 5o3urio i$5uni#i kon#e$inu 3elju" I6ao je o#2jeno- (vr$#i2 korako2 i %era je 2orala 5ri na#i daje vrlo lije5og $#a$a" ; Svi>a li #i $e gro4? ; u5i#a je Skerle'- 5ogledav6i %eru $vo ji2 5lavi2 #ugaljivi2 o(i2a" ; .a li 2i $e $vi>a? ; +n u2ije 3ena2a br o o2ili#i" ; To ne na2" ; <a i #i $i 3ena@ +na #rgne glavo2- 5ogleda $rdi#o baruna i doba'i 2u o6#roA ;Ja $a2;ja@ ; %e na2 6#o #i2e kani6 rei" ; %e na6? Tada u #i #o ra lo3i#i" 9#jela $a2 rei da ja i2a2 $voju glavu i $voju du6u- a ako #i #o ne na6- ne $udi 2e 5re2a drugi2a" Ra u2ije6 li? GAleja )4ran'"* ; drvored" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; +5ro$#i 2i- %ero- ni$a2 $e dobro i ra io@ &o5e vi6e ne na2 6#o govori2@ ; %e na6? #o? Zar $i odvi6e 5io? ; %ero- 2oli2 #e- ne 2u(i 2e dulje@ +beala $i da e6 2i odgovori#i""" ; %aj5rije 2ora2 na#i na 6#o da #i odgovori2?

; %i$a2 li #e a5ro$io da bude6 2oja 3ena? ; Je$i- ali ja jo6 ne na2 :ou li 5oi a #ebe ili ne" ; A baka bi #o 3eljela ve dana$ $a na#i@ ; 8aka? 92- baka je ne$#r5ljiva@ Kako $e 2o3e ovako na govori#i 2ladia da 5o#ra3i odgovor? ; Tvoje $u rije(i bodljikave" Zar 2i$li6 da i ja $a2 ne 3eli2 ve jedno2 $a na#i i$#inu? 8aka je $a2o :#jela da #o bude da na$- da 5rogla$i na6e aruke" ; Ve aruke? A 2eni o #o2e nije rekla ni rije(i" ; Ve #ri dana u alud 5oku6ava2 $ #obo2 ra govara#i" ; A #i u a $ve #o ni$i i2ao odva3no$#i da $#ane6 5reda 2eu:va#i6 2e a ruke i u5i#a6 2eA DRe'i 2i- :oe6 li bi#i 2oja ili ne?D ; &vijek $e vr 2a6 okolo- ne(i2 $i a5o$lena- uvijek $e ne (i2 drugi2 bavi6 i bje3i6 od 2ene" ; A #i 2i akr(i 5u# i 5ri$ili 2e da $e bavi2 $ #obo2@ <ri$ili 2e da 5ogleda2 u $r'e i 5o#ra3i2 u nje2u je$i li u nje2u #i ili #ko drugi" Tolika bol odra3avala $e u li'u barunovo2 i (e nu#ljivi2 2u o(i2a- daje %era 5ri6la k nje2u i reklaA ;Ivo- daj 2i ruku@ & $r'u 2ladoga baruna u$kr$ne nada i on 5adne 5red njo2 na koljena" To5lo2 odano6u 5ru3i 5re2a njoj obje ruke- a ona i: 5ri:va#i i 5ogleda 2u i$kreno u o(iA ; Ivo- kad bude a #o vrije2e- rei u #i :ou li bi#i #voja ili ne@ .ana$ je jo6 5rerano@ Re'i #o i baki" 8arunovo li'e 5o5ri2i o5e# 3alo$#an i ra3aj" <oljubi joj obje ruke- #o5loi$kreno- odano i 5la:o" ; %ero- %ero@ ; (uo $e gla$ Terke %ada3di koja je dola ila alejo2" ; Evo 2e@ ; odvra#i %era i 5ode 5re2a kon#e$i Terki" 8arun Skerle' u5u#io $e k baki da joj 5rio5i %erinu odluku" Terka- lije5agarava 'rnka- 5ri$#u5i k %eri- u:va#i je oko 5a$a i 6a5a#o2 je u5i#aA ; #o 2i$li6- %ero- i2a li ra like i 2e>u 5olju5'a jednog i drugog 2u6kar'a? %era $e a(udi nad #i2 5i#anje2- a2i$li $e 2alo- a#i2 odgovoriA ; Mi$li2 da i2a@ Ve kad #i #ko 5oljubi ruku o$jea6 ra liku i 2e>u njegova 5olju5'a i (ijega drugog" .jevojke 5o>o6e u #i:o2 ra govoru alejo2" Me>u#i2- od igre ne bija6e ni6#a" i2 je barun Skerle' gro4i'i Ra#kav i$5ri(ao $voj ra govor $ %ero2- 5o ove ona $ve go$#e u blagovaoni'u gdje je $#ol ve bio i nova 5ro$#r# #e $u $e nudila :ladna jela i 5jenu6a'" Kad $e go$#i oku5i6e u$#ade $#ari barun Skerle'- a $vi u5eri6e u nj na#i3eljne 5oglede" ; Moja $e$#ra- gro4i'a Ra#kav ; re(e barun ; ovla$#ila 2e da u nje ino i2e i re(e2 nekoliko rije(i" +(i#o je da $#e $e a(udili 6#o je gro4i'a i a6la i $voje dugogodi6nje abi#i i 5o vala u $voju kuu va$- vi$okorodne go$#e" Su#ra6nji2 da no2 navr6ava- nai2e nje ina 2e i2i'a kon#e$a %era $eda2 nae$#u godinu- i gro4i'a ovi2 (a$o2 na5u6#a $voj 5u$#inja(ki 3ivo#" Mlada- nje ina unuka $#u5a u dru6#vo- 5a va$ gro4i'a 2oli da nje ino 2e i2(e 5ri2i#e $ ono2 dobro:o#no6u i ljubavlju $ kojo2 e i ona o#vara#i $voja vra#a va6i2 blagorod; no$#i2a" &jedno 2oli da joj $#ari i novi 5rija#elji o5ro$#e 6#o ju je #uga a i gubljeni2 dje#e#o2 i e#o2 #ako 5o#i$nula da $e od dru6#va 5ovukla" Tebi- %ero- u i2e #voje bake i $vi: na$ ro>aka 3eli2 da 5rvi #voj korak u dru6#vo bude okrunjen $reo2 i blago$lovo2- a da #i #aj dan o$#ane do kon'a 3ivo#a u

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

ugodnoj u$5o2eni- daruje #i baka dana6nji2 dano2 $va $voja 5okre#na i ne5okre#na i2anja@ Grobna #i6ina na$#ade u $obi" %era je $#ajala kod 5ro ora" Sve $u o(i bile u5r#e u nju" Svi $u o(ekivali nje in odgovor" Ali ona $a2o 5o#r(i k baki i 5ade joj na grudi" %ekoliko (a$aka dr3ale $u $e baka i unuka u nije2o2 agrljaju" S#are $u go$5ode bri$ale $u e- gro4 <e#ar oborio je o(i- a kad $e %era i vinula i bakina agrljaja- na$#ade u dvorani kli'anjeA ; Bivjela kon#e$a %era@ Mladi ljudi nagrnu6e k djevoj'i #e joj kao na jag2u (e$#i#aju ro>endan i bakin dar" Skerle' ju je 5ogledao #u3ni2 5ogledo2" %era je od2a: $:va#ila #aj 5ogled" & i$#i 2a: $ #o2 $lavo2 i2ala je 5o$#a#i i njegovo2 aru(ni'o2- a ona je #o $5rije(ila" Vojk44v je 5ri$#u5io k njoj 5o$ljednji i nije2o joj 5oljubio ruku" Taj 'jelov bio je naoko $lu3ben- ali vru kao 3eravi'a i %era ga je o$jeala i onda kad je 5ru3ila ruku ka5u'inu koji joj je (e$#i#ao i ujedno $e $ njo2 o5ro$#io da 5ode kui" ; Su#ra 5rije 5odne@ ; 6a5ne %era ka5u'inu na odla$ku i on o$#avi dru6#vo" Cijelu ve(er bio je gro4 Vojk44v u bli ini %ere i doba'ivao joj (e$#o vrue 5oglede" 8arun Skerle' je #o o5a io i #o ga je #ako u rujavalo da je gro4a $#ao 5re irno 2jeri#i" Svi $u 2ladi ljudi gledali %eru aljubljeni2 o(i2a- ali Skerle' je vidio $a2o Vojk44vja" Taj nije2i boj oko djevojke 5rekinuo je gro4 <e#ar koji je 5o$lije 5ola noi u$#ao da na5u$#i dvor- neka $e gro4i'a od2ori- a #o bija6e nak i a o$#ale go$#e da i2 valja 5oi" & dvorana2a gro4i'e Ra#kav bilo je u$koro #i:o i #a2no" Sluge 5oga$i6e $vijee i u 'ijelo2 dvor'u avlada o5e# 2ir" Gro4i'a Ra#kav $5re2ala $e na 5o(inak" Sobari'a joj ra$5lela $rebrnu ko$u i o5lela je a no" Kad je #o $vr6ila- 5o$la je gro4i'a k %eri $ 5oruko2 da bi 3eljela 5rije nego legne $ njo2e 5ora govara#i" %era je #i:o i o5re no u6la u $5avau $obu $voje bake" %a5ola ra$5le#ena ko$a do$i ala joj do koljena- a 2lado #ijelo $akrila joj ru3i(a$#a nona :aljina" ; Kako #i je- baki'e? Je$i li u2orna? ; Ve $a2 $e odvikla od du3no$#i do2ai'e" ; A a6#o $i $e odvikla? ; Jer $a2 5o$lije $2r#i #voji: rodi#elja a2r ila dru6#vo" ; +ni ni$u krivi 6#o $u #a#u ubili u ra#u- ni#i $u krivi 6#o je $iro#a 2ajka #ako ne$re#no $vr6ila" ; %i$u krivi? ; 5ovikne gro4i'a #ako o6#ro da $e %era 5re $#ra6eno #rgnula" %ikada jo6 nije u o(i2a #e dobre 3ene vidjela #oliko bije$a i 2r3nje i nakon #oga bakinog 5oklika bila je jo6 ja(e uvjerena daje $2r# nje ine 2ajke obavijena neko2 #ajno2" Gro4i'a $e- 2e>u#i2- br o $abere i o5a iv6i kako $e %era 5re5ala re(e 2irnoA ; I2a6 5ravo- dije#e 2oje@ +ni ni$u krivi" ; Je li- baki'e- da $e 2oja 2ajka ba'ila $ kule u Mokri'a2a i o(aja a #a#o2? ; u5i#ala je bolno %era" ;Tko #i je #o rekao? ; ula $a2 od Terke"

Gro4i'a $e a2i$lila- a %era je nije :#jela $2e#a#i u 2i$li2a ve je #i:o gledala 5reda $e" Kro o#voren 5ro or dola io je do nji: $vje3 noni rak- a $ uli'e (uli $u $e 5olagani kora'i kako 5rola e gore;dolje" ; %e#ko 6ee 5od 5ro oro2 ; re(e gro4i'a" %era 5ode k 5ro oru- ali $e od2a: #rgne na#rag" ; Tko je? ; u5i#a gro4i'a i- kao da $e ne 5ou daje u %eru 5ode $a2a k 5ro oru" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%a 2je$e(evu $vje#lu ra abralo $e 4ran'u$ko odijelo i obrijano li'e gro4a Vojk44vja" Gro4i'a $e okrene k %eri- 5ogleda je 5roni'avi2 5ogledo2 i re(eA ; %e i gleda lo6e #aj gro4- $a2o ne na2 kakav je (ovjek" Ja $a2 #i u $vojoj du6i na2ijenila drugoga- no ako $i #i odabrala ovoga dolje""" ; Ja ni$a2 jo6 nikoga odabrala@ ; Govori6 li i$#inu? ; Bivu i$#inu@ Tebi- baki'e- neu nikada laga#i" ; Ako ai$#a ni$i jo6 nikoga odabrala- onda $e #o2e ve$e li2" Mo3da e #voj i bor i5ak 5a$#i na baruna Skerle'a? Moj je neak dobar i 5o6#en (ovjek" Veo2a #e ljubi" ; 8aki'e- ja od ljubavi o(ekuje2 2nogo vi6e" ; #o o(ekuje6? ; S2jele (ine- divlju borbu- vra#olo2ne 3r#ve- ne6#o lije5o5relije5o" ; Govori6 li u 5rilog onog dolje? ; re(e gro4i'a i 5oka3e na o#voreni 5ro or" ; Mi$li6 li da ni$a2 a2ije#ila njegove 5o glede? ; Ali- baki'e- #i 2eni ne vjeruje6@ Ja ne govori2 dana$ jo6 niko2e u 5rilog" ; Radi- dije#e 2oje- kako na6" %eu #i nikoga na2e#nu#i" Koga odabere6- a #oga $e udaj- $a2o :ou da #i ne6#o ka3e2 i $vog 3ivo#a- 2o3da e #i kori$#i#i" Kad 2ije bilo o$a2nae$# godina- i2ala $a2 i$#o #akve 2i$li kao i #i" 9#jela $a2 vi#e a koji e a 2ene 5rorova#i e2lju i $ru6i#i nebo" I #aj 2oj ludi $an a2u#io 2i je $r'e da je na $ve $u e 2og 5rija#elja <e#ra +r6ia o$#alo nije2o i be6u#no" Tada do>e u Zagreb 2ladi Ma>ar" Znao je 2nogo 5ri(a#i o $vo2 juna6#vu i on 5o$#ade 'ilje2 2oji: $anja" Ali 5revarila $a2 $e" Jedne noi- u 5rvoj godini na6eg braka- navali6e na na6 dvor k2e#ovi- a 2oj ju na(ki vi#e 5obje3e i o$#avi 2ene $a2u nji2a na 2ilo$# i ne2ilo$#" K2e#ovi $u- 2e>u#i2- bili 5re2a 2eni 5le2eni#iji i o$#avi6e 2i 3ivo#" +d #og dana ja $a2 bila najne$re#nija 3ena na $vije#u" Mu3 2i $e gadio i 5o(e: 3ali#i a <e#ro2" +n nije nao 2nogo govori#i- ali bio je ai$#a vi#e " Vidi6ovako $vr6avaju 5re#jerane $anje 2lade krvi" ; Mo3da i2a6 5ravo- baki'e- ali ja ne #ra3i2 da 2oj 2u3 vodi a 2ene vojnu" Ja #ek 3eli2 da 2e ljubav ogrije $voji2 3aro2- a ne da $e uda2 i obi(aja" ; 8iraj 5o volji (ovjeka i vrije2e" Ja u #i $a2o $avje#ova#ia #i 2o3e6 2oj $avje# 5ri2i#i ili odbi#i" Sa2o- u jednoj $#vari ne $2ije6 2oj $avje# odbi#iA dana$ $i a5ala u ra govor koji je 2ogao $vr6i#i kobno" ; 0 vje6#i'a2a?

; .a- dije#e 2oje" %e govori vi6e o #o2" ; Ali re'i 2i- baki'e- ar #i vjeruje6 da vje6#i'e ai$#a 2ogu 5ravi#i #u(u i da i2 vrag daje #u 2o? ; Ja vjeruje2 $a2o u ljud$ku lou i ljud$ke lo(ine" ;Vidi6- baki'e- #ako 2i$li2 i ja ; rado$no e %era" ; Ali ono 6#o 2i$li6 ne $2ije6 uvijek i rei@ A onda ; da ; ne aboravi 6#o $a2 #i rekla" 8lagovaoni'a $e 2ora 5re2je$#i#i i dvorane $ balkona u onu veliku $obu $#raga 6#o i2a i gled 5re2a Slje2enu" .o$ada6nja blagovaoni'a 2ora $e auvijek a#vori#i" ; A a6#o #o- baki'e? ; %e 5i#aj 2e" ; Ali baki'e- ar ja ni$a2 ve dora$la da $ #obo2 dijeli2 $ve boli i brige? Vidi6- bi# e #i lak6e kad #voja %era 5odijeli $ #o bo2 $ve 6#o #i je #e6ko" ; %e- dije#e 2oje" <ro6lo$# je 2oja- a buduno$# #voja@ %eu da je 5o2ije6a2 $ #o2 5ro6lo6u koja bija6e i$5unjena $#ra:o#a2a i boli2a" ; Ali onda bare2 aboravi i #i na 5ro6lo$# i u3ivaj u 2ojoj buduno$#i""" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

To $a2 i :#jela" Ali #ada $e najedno2- u (a$u kad :#jedo: ako5a#i $ve 6#o je bilo- 5ojavi6e i a$jede $jene 5ro6lo$#i i 5o2u#i6e 2oj 2ir" ;A kad bi: ja- baki'e- ra$5r6ila #e lokobne $jene? Ja bi: #o #ako rado (inilabaki'e@ Re'i 6#o #e $2uuje? ; u#i- %ero@ <red #vojo2 2olbo2 o#vorile bi $e i #vrde 5eine" u#i i ne 5i#aj 2e vi6e@ Slu6aj 2e" .ana$ #i je $eda2 nae$# godina" Svoji2 odgoje2 ni$a2 #e $5u#avala ve $a2 #voje2 2lado2 u2u 5u$#ila da $e ra vije $lobodno- na (i$#o2 raku koji ni$u okru3ili ljudi $vojo2 lobo2 i krivo2 nauko2" Ti $i dana$ go#ovo i odve ra vijene glavi'e- ali i5ak ; ne 5i#aj 2e a u rok ono2e 6#o $i $ve vidjela- a ni a 5ovod 2oje (udne odredbe o 5re2je6#anju blagovaoni'e" Ta dvora na 2ora $e a#vori#i- i #o neka #i bude do$#a@ Ra u2ij 2eA kad bude do6lo vrije2e- $a2a u #i ve $ve rei""" A $ada idi- no je od2akla" %era odano 5oljubi baku u ruku i 5ode u $voju $obu" Tu $e $5u$#ila na na$lonja( i ave la u duboke 2i$li" Kad ne $2ije 5i#a#i- bar e 2i$li#i na ono 6#o baka 5red njo2 #aji" <onovno $ebi do ove u 5a2e# $av u3a$ 6#o je u onoj blagovaoni'i 5o#re$ao va da 2irnu i :ladnu gro4i'u" +na ne2o- onaj $#ra: i ne$vje$#i'a- o(ajni 5ogled $#ari'e koju jo6 nikad nije vidjela 5revi6e u bu>enu ili ganu#u ; i a va6e u njoj $u2nju da je #ajna koju 5red njo2 $kriva ne6#o veliko i $#ra6no" I u nje inoj $e du6i ne6#o ne$vje$no 5o#re$lo" Kao da una5rijed o$jea gro o#u $#oje u $ebi $krivaju $jene bakine 5ro6lo$#i" I #akvi: 2i$li #rgo6e je o5e# kora'i $ uli'e- (vr$#i- od2jereni i $#r5ljivi kora'i gro4a Vojk44vja" %era i: je $lu6ala- ali nije i a6la na 5ro or""" & SIG&R%+M SKR+VIT& %era je u$#ala vrlo ka$no" Tek $#oje o#vorila o(i- najavi $obari'a daje do6la (i#ava (e#a 3ena da joj (e$#i#a ro>endan i da je o#a' S2ole (eka u knji3ni'i"

%era je br o $5lela $voje lije5e 5le#eni'e- odjenula novu 2odru odjeu- glavu ure$ila 2odro2 5ar#o2 i na#i3eljno $e 5o3urila u knji3ni'u da (uje 6#o joj #o #oliko va3no i2a rei o#a' S2ole" Sve joj $e (inilo daje #a va3na $#var u ve i $ bakino2 #ajno2" ; .ugo $#e (ekali- o(e S2ole" +5ro$#i#e ; 5revario 2e $an ; re(e ka5u'inu kad je u6la u $obu" Mladi 4ra#ar 5a3ljivo 5ogleda kon#e$u i $2ije6ei $e re(eA ; Kako vi dana$ dobro i gleda#e""" Tako joj je govorio uvijek kad je bila o$obi#o lije5a" ; A vi dana$ i gleda#e vrlo lo6e@ Kao da ni$#e $5avali 'ijele noi" ; To doi$#a i ni$a2" ; A 6#o $#e radili? ; ibao $a2 $voju $avje$#" ; Kako (udno govori#e" Valjda ni$#e u(inili 6#o la? ; Je$a2- kon#e$o@ ; %e vjeruje2" ; A #o $a2 lo u(inio ba6 va2a@ ; To 5ogo#ovu ne vjeruje2@ %o 6#o va2 je? Za6#o $#e $u$#a; li? Va2a $e doi$#a ne6#o dogodilo? ; Zlorabio $a2 5ovjerenje i dobro#u kojo2 $#e 2e oba$i 5ali" ; Ali (i2e? ; ,agao $a2@ Vi na#e kako i 2oli: od va$ da $e 5obrine#e a onu $eljanku" ; Jeli'u Ko jak i Zagorja koja je i gubila rodi#elje? ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; %i#i $e ona ove Jeli'a Ko jak- ni#i je i Zagorja" To je ba6 ono lo" +na djevojka je ki vje6#i'e""" +ne i$#e koju $u ju(er $5alili@ ; Jeli'a Ku6enka? ;.a- kon#e$o@ ;C vi $#e $e a nju au eli i 2ilo$r>a? ; u5i#a ona 5o orno 2o#rei 4ra#ra" +n je o(ekivao ukor- 5a $e $a$vi2 i nenadio nad #i2 nje ini2 dr3anje2" <ogledao je 2ladu djevojku u o(i i 5re$eneeno odvra#ioA ; .a- kon#e$o@ ; Ali ni$#e $e gro ili $#oje ki vje6#i'e?@ Vi $#e i2ali $a2i lo$#i a #o $#vorenje? ; .a- kon#e$o" Ako 2e $a$lu6a#e- rei u va2 $ve" %era je u6u#jela- a on i$5ri5ovjedi kako $e $ djevojko2 $u$reo i kako je ne$re#ni'i :#io 5o2oi- $ve 5o#anko- onako- kako $e dogodilo" ; Kad $a2 ju(er od .vojkovia (uo da je ne$re#ni'a 5od $u2njo2 daje vje6#i'a i daje #ra3i $ud bilo 2ije kao da $e na 2ene $urvao (i#avi $vije#" Molio $a2 8oga neka 2i $a2o do #le $a(uva 3ivo# dok va$ ne o$lobodi2 $#ra6ne odgovorno$#i $#oje #a djevojka 5od va6i2 krovo2" ; Ta djevojka e o$#a#i i nadalje kod 2ene- o(e S2ole" %e2oj#e 5ro$vjedova#i- #o i onako ne 5o2a3e" Kad ja ne6#o :ou- onda #ako 2ora bi#i" ; %e- nikada" To ja ne 2ogu do5u$#i#i" S:vaa#e li $#ra:o#u $vog (ina ako $akrije#e vje6#i'u koju #ra3i $ud? ; +na $elja(ka djevojka daje vje6#i'a? To je 5reglu5o- 5re; $2ije6no" ; Ali $ud veli da je$#" +ni je #ra3e- a vi je $akriva#e@ Ja u

Jeli'u 5o$la#i u $vije#- neka ide $ 2ili2 8ogo2- i #o u u(ini#i od2a:@ Ve $a2 bio dolje na 2ajuru i rekao joj neka $e $5re 2i a 5u#" ; %e dragi o(e- #o ja neu do5u$#i#i" Vi u alud 5ro$vjedu je#e" Ja $a2 go$5odar@ & #o ne#ko 5oku'a na vra#i2a" Kon#e$a 5ode da vidi #ko je" & :odniku $#aja6e nje ina $obari'a $ 2lado2 djevojko2 u gra>an$ko2 odijelu u (ijoj ru'i bija6e $ve3nji" %era je 5ovu(e u $obu" 8ija6e #o Jeli'a- 5reodjevena na gra>an$ku" Era#ar $ko(i $a $#oli'e i 5ode joj u $u$re#" ; #o $i do6la? %i$a2 li #i rekao da $e ne 2akne6 5rije noi? ; Morala $a2 o#ii" Kud god $a2 $e okrenula- $vuda $a2 (ula da je Ku6enka na 2u(ili2a 5ri nala kako joj je ki vje6#i'a" Sva $lu3in(ad o #o2e govori- a ja #o ne 2ogu $lu6a#i ;ne 2ogu@ ; Kako $i 2ogla ova2o 5o bijelo2 danu? Ako #e 5re5o naju? ; ukori je ka5u'in" ; Tko bi 2e 5re5o nao? Tko na 2ene? ; e2u $i do6la ova2o?@ ; $rdi#o e ka5u'in" 8ilo 2u je neugodno $#oje djevojka do6la u gro4i(inu kuu" ; Morala $a2 jo6 jedno2 vidje#i kon#e$u" +#a' S2ole 5ogleda %eru- kao da joj :oe reiA I ovu $#e o(arali@ %era je (a$ak gledala Jeli(ino lje5u6no blijedo i 5a#ni(ko li'e- a onda odlu(no re(eA ; Ide2o gro4i'i@ +#a' S2ole nije 2ogao 5ro$vjedova#i" %era gaje 5ogledala a5ovjedni(ki i ka5u'in ju je nije2o $lijedio" Gro4i'u na>o6e $jedei na divanu kako (i#a knjigu" +5a iv do6ljake- gurne gro4i'a br o knjigu 5od ja$#uk divana" %era je #u kre#nju dobro uo(ila" +bu 2e je na#i3eljaA kakva 2o3e bi#i #a knjiga koju je gro4i'a $akrila? Ali nije i2ala kada na #o 2i$li#i" Kad $e ka5u'in 5o dravio $ gro4i'o2- 5red;vede %era $eljanku i be ikakva uvoda re(eA ; 8aki'e $2ije2 li u e#i ovu djevojku u na6u kuu? %e2a nikoga $voga- a ju(er $u joj 2ajku $5alili na lo2a(iA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Gro4i'i $e li'e 5reobra ilo" & nje2u je o5e# adr:#ao nije2i u3a$ kakav je %era $ino a2ije#ila u bakini2 o(i2a" %era i ka5u'in i 2ijeni6e 5ogled" .r3anje gro4i(ino bija6e i2 agone#no- a $eljanki $e (inilo da $e gro4i'a gra3a nad njo2 5a bri3nu u 5la(" Taj 5la( kao daje gro4i'u o$vije$#io" ; Ti $i ki one 3ene koju $5ali6e? ; u5i#a djevojku 5ri#aje ni2 dr:#avi2 gla$o2" ; Je$#- baki'e ; odgovori u2je$#o nje kon#e$a" ; %ije li #o $#ra6na bol i gubi#i 2ajku na lo2a(i i bi#i o$#avljen od 'ijelo ga $vije#a?@ ; & 2i je- u 2i@ ; i$5rekidano e gro4i'a" ; Ali i nju okrivi6e daje vje6#i'a@ ; u5o ori ka5u'in" ; %eka@ & 2i je@ ; 3ivo e $#ara gro4i'a ne 5a ei na ka 5u'inove rije(i" %o jedva 6#o je #o i govorila 5ridigne $e i na glo ode- go#ovo 5objegne u $voju $5avaoni'u" ; %e 5la(i@ ; #je6ila je %era vje6#i(inu ker" ; <o>i ona2o u drugu $obu i (ekaj" %e 5la(i- $obari'a ne $2ije vidje#i #voje $u e@ Kad je $eljanka i a6la- %era 5ri>e ka5u'inu"

Za2i$lila $e" +5e# joj $e vra#ile u$5o2ene na ju(era6nji dan" <onavljala je bakine rije(i i na$#ojala u nji2a 5ronai 5ravo na(enje" %ajedno2 joj 5ogled 5adne na divan gdje $e i$5od ja$#uka 'rvenila knjiga" <ri$#u5i bli3e- $jedne i u 2e knjigu u ruke" & #aj 2a: $ko(i ka5u'in k njoj i u:va#i knjigu kao da e joj je o#e#i" ; Kako? Vi na#e kakva je #o knjiga- a ni$#e je ni 5ogledali? Za6#o 2ije :#jedo$#e odu e#i? +#a' S2ole 5o'rveni i ne odgovori- a %era br o ra$klo5i knjigu" %a 5rvoj $#rani'i 'rnio $e la#in$ki na#5i$A DCau#io Cri2inali$D" +d2a: i a #oga na#5i$a 5ro(i#ala je nje2a(ki2 je iko2 i$5i$ane rije(iA DGla$ jednog (ovjeka 5ro#iv $5aljivanja vje6#i'a"D ; +(e- vi $#e nali 6#o je u #oj knji i? ; Za6#o $#e #o u(inili- kon#e$o? Gro4i'i ne bi bilo drago kad bi $a nala da $#e #u knjigu vidjeli" ; A a6#o? ; Jer je #a knjiga abranjena" Tko ju (i#a- ka3njava $e i o5enje2 i 'rkve" ; A vi $#e je baki'i donijeli i $ njo2 je (i#ali?@ I gro4 <e#ar je bio $ va2a- a vi $#e $e 5reda 2no2 a#varali da ne bi: ni6#a (ula@ ; Vidi2 da 5red va2a ne 2ogu vi6e a#aji#i" ;C ne $2ije#e 2i ni6#a #aji#i ; re(e djevojka i $5re2i knjigu na 5rija6nje 2je$#o" ; Ja ni$a2 vi6e dije#e" Kad bi$#e vi nali (i2e $e ja $ve bavi2- 6#o $ve 2i$li2 i radi2? To ne na ni#ko 3iv" Sve u va2 5ri5ovijeda#i- ali $a2o ako vi bude#e i$kreni" &$#ala je $ divana i 5ri$#u5ila 5o$ve bli u k nje2u- 5ogledala ga u2ilno i 5ru3ila 5re2a ka5u'inu $voju lije5u bijelu ruku" ; 9oe#e li bi#i jedini 2oj 5rija#elj- jedini 2oj 5ou daniko(e S2ole? Mladi ka5u'in je dva;#ri :i5a 6u#ei gledao u nje ino li'e koje $e #ako odano $2ije6ilo" +nda 5ri:va#i 5ru3enu ruku i re(eA ; %i6#a drugo u 3ivo#u ni$a2 3elio vi6e nego #o" %jegov gla$ vu(io je #o5lo- a li'e $ijevnulo 5ri#ajeno2 $reo2" & #o gro4i'a o#vori vra#a" %era o5a i da $u joj o(i a5lakane" To je $ilno i nenadi" Jo6 nikada nije vidjela $voju baku da 5la(e" Gro4i(in $e 5ogled au$#avi na divanu gdje je le3ala 'rvena knjiga" %era je od2a: $:va#ila a6#o $e gro4i'a vra#ila" ; Ide2 $e 5obrinu#i a na6u 6#ieni'u ; re(e %era i o$#avi gro4i'u i ka5u'ina $a2e" J, MC "A "H"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

+ko 5odne #oga dana jurile $u Markovi2 #rgo2 brojne ko(ije i au$#avile $e 5red DCrveni2 dvor'e2D" S ko(ija $ila ile go$5ode u 6u6#eoj $vili i go$5oda u $jajni2 :rva#$ki2 odora2a i boga#i2 4ran'u$ki2 odijeli2a od $vile i bar6una" Sve

je do6lo da (e$#i#a ro>endan unu'i gro4i'e Ra#kav- naj5o6#ovanije da2e u gradu" Svi $u 3urili da 6#o 5rije ugledaju 2ladu $ve(ari'u" Sa2o je barone$a ,ina Kukini 5rigovarala 2r2ljajui 5red $voji2 bra#o2A ; Za6#o da $e 2i klanja2o #oj 2ladoj djevoj'i? Tko je ona? ; u#i draga 2oja ; odgovarao joj bra# koji je #ako>er o; $#ao be bra(nog 5ara" ; To $ve (ini2o $#aroj gro4i'i a volju" %ju je- kad je bila u 8e(u- i kralji'a 5o$je#ila i $ njo2e ra go varala jedan $a#" ; Zna2 ja i a6#o@ +na je 5rije 5e#nae$# godina 5o$lala kra lji'i veliku $vo#u nova'a a ra#ovanje" %o- 5a #o i nije #ako ne obi(na a$luga" ,ina u6u#i jer $u ve bili u gro4i(ino2 vr#u" +da#le $e u$5e6e $#e5eni'a2a u 5rvi ka# gdje je gro4i'a 5ri2ala go$#e u 'rnoj $vili- na$2ije6ena li'a- dr3ei $voju $ijedu glavu u$5ravno kao da joj je jedva #ride$e# godina" Velika6ke i velika6i oba$u6e %eru $jajni2 darovi2a" Cijela $oba bila je odjedno2 5una" Velika6ke $e 5o obi(aju kod na$#u5a u dru6#vo 2oralo dariva#i" Sva#ko je darovao $ku5o'jenu va u- $liku- $ag- ve ivo- le5e u i $li(ne $#vari" 8arun Skerle' 5oklonio je %eri dvije va e a 'vijee- a gro4 Vojk44v 5o$lao joj je ko6aru $5le#enu od la#ni: ni#i" %a dr6ku ko6are bile $u dvije la#ne 5#i(i'e ; $vaka je od nji: i2ala u kljunu li$#i od bjeloko$#i" Sva je ko6ari'a bila i$5unjena $vje3i2 'vijee2" Gro4 je ko6aru 5o$lao- ali $a2 nije do6ao" .ar je i a vao $va(ije udivljenje- 5a i veliko a(u>enje 6#o gro4 nije do6ao da o$obno (e$#i#a" &5ravo a#o 6#o i $a2 nije ovdje 5obu>ivala je njegova ko6ari'a jo6 veu 5a3ljivo$#" Kad $u (e$#i#ari o#i6li- 5ri$#u5i gro4i'a ko6ari'i i re(e unu'iA ; .ije#e 2oje- vidi2 una5rijed da $e ovaj gro4 gura u na6u kuu" ; Za6#o- baki'e? ; Evo- gledaj- nije li ova ko6ari'a 5o#i$nula $vojo2 a2i$li $ve o$#ale darove? %e govori li $a$vi2 drugi2 je iko2 nego $vi o$#ali darovi? Koliko 2i #aj (ovjek nije drag- ova $e njego va a2i$ao doi2a i $ilo2 #e ku'a u (elo da $e na njega $je#i6" ovjek u2ije $vra#i#i 5o orno$# na $ebe@ ;To $a2 i ja o5a ila" ; +5a$no je #o a #ebe- dije#e 2oje" ; Mi$li6- baki'e? Ja ne o$jea2 nikakvu o5a$no$#" ; Kad je bude6 o$jeala- bi# e ve 5reka$no" & #aj (a$ $obari'a o#vori vra#a i najavi gro4i'i da $lu3in(ad 2oli kon#e$u neka 5ri2i nji:ove (e$#i#ke" %era- na 2olbu $obari'e- 5ode u $voje odaje" <o $#ijena2a- na lu$#eru i na 5ro ori2a- $vuda $u vi$jeli vijen'i od biranog 'vijea i ru3a" Sve je #o u(inila $lu3in(ad koja $e #u $ku5ila u $ve(ani2 odora2a $a $voji2 darovi2a" Sva#ko je donio bilo kakav dar 6#o gaje $a2 $vojo2 ruko2 i radio a o2iljenu go$5odari'u" Zajedno $a $lu3in(adi do6la je i 2lada $#rojna udovi'a- :lje;barka 8arka Cindek" .onijela je %eri :ljeb kakav jo6 ni#ko nikad u gradu vidio nije" I gledao je kao veliko $r'e- a bio je u;5ravo u2je#ni(ki i$5le#en" Slu3in(ad nije $kidala o(i $ #og :ljeba- a i $a2a %era i gro4i'a divile $e $5re#no$#i :ljebarke" A ova je 5ono$i#o gledala kako $e nje ino2 djelu $vi (ude i dive" %era je $ve (e$#i#are nagradila- a gro4i'a je odobrila $lu3in(adi da 'ijeli dan 5ra nikuje" Kod objeda bio je 5ri$u#an $a2o $#ari gro4 <e#ar" +n $e dogegao u $vojoj 6irokoj $urki- $ jo6 6iri2 :la(a2a i u 6iroki2 (i 2a2a" %jegovo debelo li'e ru2enilo $e kao ra$'vali 2ak- a 2ale 2odrika$#e o(i'e gledale $u $2ije6ei $e" <ogladio je %eru 5o ku6#ravoj 5e5elja$#oj ko$i i u5i#ao je kako je adovoljna $a $voji2 $ve(ani2 na$#u5o2 u dru6#vu" MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

; Vjeruj 2i ; re(e gro4 <e#ar ; ne $jea2 $e da $u kojoj od na6i: djevojaka go$5oda i$ka ivala #oliko 5o(a$#i kao #ebi" +5a io $a2 ja kako $u #e avoljeli i brka#a 2lade3 i obrijana go$5oda" ; Koga #o 2i$li6 ku2e? ; Sve" Ju(er $i 5rou ro(ila (i#ave 5o3are u $r'i2a 2ladi: bra(ni: kandida#a" ; To2e je kriv bakin dar@ ; odgovori $2ije6ei $e %era" ; 8e bo3na ne a:valni'e@ ; ukori je gro4" ; <rok6ena $i- di je#e 2oje= 5riroda #e je odvi6e i$ki#ila $voji2 lje5o#a2a" ; Tko na je li #o na 2oju $reu ; a2i6ljeno e %era" ; %a dana6nji dan- 5a ovako 3alo$#an gla$ ; o5a i gro4i'a" ; %e6#o 2i je $je#no u du6i- baki'e" +$jea2 kao da 2i $e $r'e ne(e$a 5re$#ra6ilo" A (ega? %e na2" ; Kakve $u #o 2i$li@ Moja %era ne obi(ava ovako govori#i" <o>i2o na 6e#nju" +dredi#e neka $e u5regne- gro4e <e#re" Za 5ola $a#a $jedila je gro4i'a u (e#vero5re3noj ko(iji" %joj na$u5ro#- 'ijelo 6iroko $jedalo a5re2io je gro4 <e#ar- a u gro4i'u je $jela %era u bijeloj odjei- $ ljubi(a$#i2 5la6#e2 i 5olj$ki2 klobu(ie2 na glavi 6#o joj $e na kovr(a$#oj ko$i dra3e$;no na:erio" e#iri kra$na $iva konja 5ovuko6e ko(iju 5re2a Ka2eni#i2 vra#i2a" Tu je na 5ragu duana $#ajala :ljebarka Cindekovka i $2jerno i: 5o dravila" Sve $e o(i ogleda6e a lije5o2 kon;#e$o2" Sa2o je 3ena :ljebara <al(ia 5o elenila od bije$a vi;dei kako je kon#e$a 2a:nula ruko2 nje inoj konkuren#i'i Cindekovki" .rugi dan 5o$je#io je $uda' Kraja(i gro4i'u Ra#kav u ve i $ neko2 5arni'o2 bog 2ajura" Kad $u $vr6ili 5o$lovni ra govor- navede on 5ri5ovijeda#i o vje6#i'a2a5a onda i$5ri5ovje;di kako $e obra#io 5odbanu da 2u 5o2ogne u borbi 5ro#iv vje6#i'a" Gro4i'a u5i#aA ; <a 6#o bi 5odban 2ogao u(ini#i? ; Mora 5ri2i#i 2oj $avje#" Ja $a2 $e 5ro6le godine u5o nao u Slavoniji $a (a$ni'i2a $lavon$ki: 5andura" Vi na#e da $u #o #renkov'i" ; Zna2" <o$lije $2r#i baruna Trenka kralji'a je njegove 5an dure 5reu$#rojila u (e#u koja $e $ada ove""" ; Slavon$ki ba#aljon ; 5o2ogne Kraja(i gro4i'i" ; Ka 5e#anu #og ba#aljona 5ri(ao $a2 o vje6#i'a2a- a on 2i #ada re(eA D.o#jerao bi: va2 ja $ve #e va6e vje6#i'e na$red Markova #rga ajedno $ nji:ovi2 vragovi2a@D Sada $:vaa#e a6#o $a2 $e $je#io #og ka5e#ana" <odban 2ora na$#oja#i da jedna (e#a #renkova'a do>e ova2o- jer ja :ou da ve jedno2 bude kraj gro no2 $#ra:u u koje2 3ivi2o" ; Ako va2 #o u$5ije ; re(e %era ; narod e va$ 5ro$lavi#i i 5o la#i#i@ Kraja(ievi2 li'e2 5rele#i $2ije6ak adovolj$#va" Te $u 2u rije(i o(i#o godile" ; Va6a je 2ilo$# odvi6e ljuba na 5re2a 2eni- ali ja (ini2 $a2o $voju du3no$#" Grad$ki odvje#nik i ka5e#an #vrde da $e vje6#i'a ne 2o3e rije6i#i $vi: najedno2 i da i: $e ne 2o3e 5o :va#a#i nego jedna 5o jedna" %o ja u i2 doka a#i da $e #o 2o3e- $a2o kad i2a ljudi koji $u odva3ni da i: nou u:ode" ; .a- #o je ono 6#o $a2 i ja (e$#o 2i$lila ; u5le#e $e %era" ; Trebalo bi i: lovi#i kad $e $a$#aju" Za6#o $e #o ve do$ad nije nikada u(inilo? ; Jer $e ljudi boje ; re(e $uda'" ; Vje6#i'e $e ne 2ogu #ako

lako $vlada#i" +ne e kona(no 5o(e#i da obijaju i robe" ; Zar vje6#i'e ne2aju nova'a? Ta nji2a daje nov'e vrag@ ; re(e %era" ; +ne ne2aju nikad do$#a nova'a- a u5ravo $u do $#ra:o#e lobne" Mo3da $#e (uli kako $u 5rije vi6e 2je$e'i jedne noi kr(2aru kod $v" Bavera i$#o(ile vino i na5unile 2u ba(ve vo do2? ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; <a #o $u one u(inile u jednu no? Kako $e 2o3e #ako br o na#o(i#i ba(ve vodo2? ; o5e# e %era- a na u$#a joj $e 5o#kra; de $2ije6ak" ; Va6oj je 2ilo$#i #o $2ije6no- ali- vjeruj#e- a 2ene je #o $#ra6no" Ja 2ora2 bdje#i nad $iro2a6ni2 5uko2 koji vje6#i'e #ako ne2ilo 5rogone" ; %e ; odvra#i %era ; nije 2i $2ije6no- $a2o 2i $e $#var (ini neobi(na" ; Vjeruje2 da je #o neobi(no" &5ravo $a2 a#o i abrinu# a $igurno$# $voji: $ugra>ana" Ju(er $2o $5alili Margare#u Ku6enku- a $ad #ra3i2o nje inu ker Jeli'u" Ma#i je na 2uka 2a odala da joj je ki vje6#i'a" ; Je$#e lije na6li? ; u5i#a %era 2irno" ; Ra a$lao $a2 $voje ljude na $ve $#rane- no boji2 $e daje neu #ako lako 5ronai" Vje6#i'e $u je $igurno dobro $akrile" ; Mo3da je gdje drugdje na6la $krovi6#e? ; u5i#a gro4i'a" ; %e vjeruje2@ %i#ko je nee $akri#i- jer $e $va#ko vje6#i'e boji" A onda i $va#ko na 6#o ga (eka ako bije a6#i#io" ; Mo3da va2 i5ak u$5ije #o daje 5rona>e#e ; re(e %era" ; %eu 2irova#i $ve do#le dok je ne na>e2" Va6a 2ilo$#ido5u$#i#e da $e o5ro$#i2" Mora2 k 5odbanu- ve $a2 naja vio $voj 5o$je#" ; 9vala va2 6#o $#e na$ 5o$je#ili ; re(e gro4i'a i 5ru3i $u'u ruku koju on 5oljubi- o5ro$#i $e od %ere i 5o>e kro vr#" Gro4i'a i nje ina unuka nije2o $u gledale a $u'e2- a kad $e vra#a vr#a a#vori6e- $ko(i %era $vojoj baki i 5ro6a5eA ; 8aki'e- je$i li ga (ula? Tra3e Jeli'u@ & #o $e 5onovno o#vore vra#a od vr#a" ; +#a' S2ole@ ; klikne %era i 5o:i#i 2u u $u$re#- jedva (e kajui da 2u $ve #o dojavi" Ka5u'in je kora'ao br o" ,i'e 2u bija6e $2rknu#o i blijedo" ; #o $e dogodilo? ; u5i#a %era"

a nji2

; Va6a 2ilo$#i- 2orali bi$2o o biljno 5ora govara#i ; re(e ka5u'in ; ali ne ovdje" ; <o>i2o gore ; 5o ove i: gro4i'a" Sve #roje 5o>u u dvor i udu u 2ali in#i2ni gro4i(in $alon" ;Va6a 2ilo$#i ; 5o(e ka5u'in kada je gro4i'a $jela na divan" ; Vi $igurno o$jea#e kakva $#ra6na 5ogibelj lebdi nad ovi2 dvor'e2" Jeli'a ne $2ije ni (a$a vi6e o$#a#i 5od ovi2 krovo2@ ; Zar daje $ada odba'i2o i 5reda2o u ruke Kraja(iu? %e bi li #o bilo kukavno od na$? ; re(e %era" ; %e veli2 daje 2ora2o 5reda#i Kraja(iu" %o ona 2ora i va6e kue" +#5re2i# e2o je neka2o u drugi kraj" ; Ali ako je #ko 5u#e2 5re5o na?

.ok je %era jo6 bila u rije(i- do5re joj do u6iju gala2a i vika $ uli'e" %eki kre6#avi gla$ (uo $e i #e gala2e i vikaoA ; Svaki 5obo3ni i 5o6#eni $#anovnik ovoga grada koji vjeru je u 8oga i 5o6#uje akone- ako 6#o na ili je gdje vidio Jeli'u Ku6enku- 2ora #o 5rijavi#i $udu ili je 5reda#i u ruke akona" Tko bi 5ro5u$#io da vje6#i'u 5rijavi- nje ino boravi6#e o#krije ili je 2o3da i a6#i#i- #aj je $a2 u ve i $ vje6#i'a2a #e e ga $#ii ka na na lo2a(i@ Gro4i'a- %era i S2ole 6u#jeli $u" Sve #roje nije2o je $lu6alo kre6#ave rije(i 6#o $u #ako ra govije#no do5irale do nji: i objavile #ako $#ra6nu 5rije#nju" %ijedno $e od nji: nije 2aklo- ni#i 5o6lo do 5ro ora" u#ei urili $u 5reda $e5ri$lu6kujui kako $vje#ina grne uli'a2a- kako kre6#avi gla$ o5e#uje $#ra6nu objavu i kako $e 5olako gubi u drugu uli'u" & :odniku $e ne#ko u$#r(ao" uli $e br i kora'i" %e#ko naglo o#vori vra#a $obe i 5red nji: bane djevojka u gra>an$ko2 odijelu" 8a'i $e na 5od kao da ju je neka nevidljiva $ila 5ri;#i$la o #le" ; %i$a2 kriva- ni$a2- ni6#a ni$a2 u(inila@ %i6#a ne na2va6a 2ilo$#i@ %e daj#e 2e- kon#e$o- ne daj#e 2e ono2 $#ra6 no2 (ovjeku da 2i 5olo2i ko$#i@ ; vikala je djevojka gu6ei $e u 5la(u i o(ajno la2a#ajui ruka2a" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

+#a' S2ole br o a#vori vra#a- a %era 5ri$ko(i djevoj'i i re(e 5olugla$noA ; %e vi(i- Jeli'e- da #e ne (uje $obari'a@ .jevojka u#i:ne- ali $e ba'i 'ijeli2 #ijelo2 na 5od i $#ade $e $vija#i od 5rigu6enog 5la(a" ; <ri2iri $e@ ; #je6ila je %era" ; Mi #e nee2o da#i Kraja(iu" .jevojka je 5odigla glavu i o(ajno okrenula li'e 5re2a gro4i'i kao da i nju 5i#a je li kon#e$a rekla i$#inu" S#ara go$5oda uko(ila $e gledajui #o li'e i naka3eno $#ra:o2 i u3a$o2 i re(e jojA ; Kon#e$a je govorila i$#inu" ; Zaboga- 6#o kani#e? ; u5i#a S2ole 5la:o gro4i'u" ; Valjda ne 2i$li#e da u djevojku $ada 5u$#i#i i kue? ; Ja 5o na2 veliku dobro#u va6e 2ilo$#i- ali vi je 2ora#e 5o$la#i i kue" ; To bi bilo od na$ jadno i 5odlo@ ; odlu(no e %era" ; Mi na2o daje djevojka nevina 5a je 2ora2o brani#i" ; I ja #o :ou- kon#e$o- ali 5ro2i$li#e- aboga- da bi va$ #o 2ilo$r>e 2oglo $#aja#i glave@ S#ara gro4i'a $ko(i $ divana" & li'e joj udari ru2en ogor(enja" +na $e u$#obo(i i 5ovikne gla$o2 kakav jo6 ni S2ole ni %era ni$u nikada od nje (uliA ; %ikada@ <rag 2oje kue nee 5rekora(i#i Kraja(ieva vla$#@ Za #o va2 ja ja2(i2@ +va e djevojka o$#a#i u 2ojoj kui i ja (uje 6#i#i#i" Ra u2ije#e? %i #i- %ero- ne na6 ni6#a o #oj djevoj'i- ni vi o(e@ Vi ne na#e ni o#kud je- ni #ko je- ni $#oje" Ja $a2je u ela u $lu3bu- ja odgovara2 a nju" Sa2o ja" .a vidi2 #ko e $e u$udi#i 5o#vori#i gro4i'u Ra#kav a vje6#i(enje?@ ; 8oji2 $e- gro4i'e- da ovi ljudi koji 5ale lo2a(e kao od abave- ne bi ni va$ 5o6#edjeli" ; Sa2o bi i2 #rebalo da 5rije>u 5rag 2oga dvora@ Jo6 je ne#ko vei od nji:- a #o je kralji'a@ ; Mi$li#e li da bi va$ kralji'a $lu6ala?

; uj#e 2e- o(e S2ole" 8ilo je #o u doba kad je kralji'a 3i vjela u velikoj bijedi" Sa $vi: $#rana a5rije#ili joj ra#ovi- a dr 3avne blagajne bile $u 5ra ne" Kad $a2 (ula u kakvoj je ne5rili 'i- odlu(i: $e na neobi(an (in" <o$la: 5o#aji'e kralji'i ogro 2nu $vo#u nova'a a ra#" Kad je $a nala da $a2 #o bila ja- 5o$je#i 2e u 2o2 $#anu u 8e(u- agrli 2e i re(eA DAko ikada u 3ivo#u 6#o god u$#reba#e- gro4i'e- 2oja $u va2 vra#a uvijek o#vorena" Svaku va6u 3elju ja u i$5uni#i"D Znaj#e- dakle- o(e S2oleA ako $e $a2o do#aknu 2oga i2ena- ide2 u 8e( kralji'i" +#a' S2ole oborio je glavu i a6u#io- a %era je 5ri$#u5ila $vojoj baki i #i:o joj reklaA ; 8aki'e- i$5unila $i 2i najveu 3elju@ Mi e2o ovu $iro#u a6#i#i#i" ; Sa2o ka2o e#e je $akri#i? ; u5i#a o#a' S2ole koji $e na 5okon 5okorio 3elji i o$novi obi: go$5o>a" ; Ja na2 ka2o@ ; re(e %era" ; & #ornjiu i2a vrlo abi#na $obi'a- ondje e2o $2je$#i#i Jeli'u" ; Slu3in(ad e i5ak $a na#i da ondje (uva#e neku djevojku ; o5a i S2ole" ; Jeli'a e $e 5ri(ini#i bole$no2" +na 2ora lei i bolova#ia 2oja $obari'a e je dvori#i" Slu3in(ad je ne 5o na- dakle joj nee bi#i ni na kraj 5a2e#i daje #o Ku6enkina ki" ; To je dobra a2i$ao@ ; 5o#vrdi gro4i'a" ; Kona(no e i5ak jedan5u# u2inu#i u bu>eno$# u gradu i 5re$#a# e je #ra3i#i- a onda e2o Jeli'u 5o$la#i na na6e i2anje u Zagorje gdje ne2a 5ogibelji da e je Kraja(i ili #ko drugi 5re5o na#i" ; .obro ; re(e gro4i'a" ; &(ini ovako ali od2a:@ ; 8ilo u $re#an (a$@ ; #i:o e ka5u'in" ; Moli# u 8oga da a6#i#i va6e dobro djelo" ; 8og va2 5la#io ; re(e kro 5la( Jeli'a 5a i ljubi ruke $#aroj gro4i'i- %eri i ka5u'inu" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

%era je od2a: odvede u #oranj 6#o je i2ao i gled 5re2a Slje2enu i $2je$#i #u 5re5la6enu i o(ajnu djevojku" Kad $e o5e# vra#ila u $obu- na $voje i nena>enje nade #u baruna Skerle'a $ gro4o2 Vojk44vje2" ; To2e $e ni$2o nadali ; re(e %era 5ogledav6i oba 2u6kar'a" ; .o>o$2o da 5o dravi2o gro4i'u ; ra lo3i Vojk44v" & ra govoru navedo6e konver a'iju o bijeloj vje6#i'i na Ka2eni#i2 vra#i2a 5a o ra ni2 lo(ini2a vje6#i'a koje 5rave ljubavne na5i#ke" ; +:o@ .akle i #akvi: na5i#aka i2a? ; a(udi $e %era" ; Zar #o ne na6? ; u5i#a Ivi'a Skerle'" ; Jo6 ga ni$a2 oku$ila ; na$2ije $e %era" ; Ali oku$ili $u i: drugi@ ; re(e Vojk44v" ; Vreli 5ogledi kra $ni: 2ladi: o(iju 2ogu o5i#i do ludila" ; Mi $2o i2ali $obari'u ; u5le#e $e Ivi'a Skerle' ; koja je #roji'i na6i: lakeja dala i$5i#i #akav na5i#ak i $va #roji'a go#o vo 5oludje6e a njo2" +ni $u #o $a2i 5ri5ovijedali" ; .obro da nije #ebi 5onudila #o 5ie ; re(e %era ;jer bi: bila dobila neugodnu 6urjakinju" Skerle' je o$jeao ironiju $#oje $#rujila i #i: rije(i"

Gro4i'a 5rekine ra govor 5o ivo2 da go$5oda ajedno $ ka5u'ino2 o$#anu na doru(ku #e i: 5ovede u 2alu blagovaoni'u u 5ri e2lju" Vojk44v ao$#ane na 5ola$ku na (a$ i 5ri6a5ne %eriA ; %e na2 kako $#e $:va#ili 6#o va2 ju(er ni$a2 do6ao o$obno (e$#i#a#i" ; Tako da $#e bili a5rije(eni ; odgovori %era" ; %e@ Ali $a2 nao da u bi#i 5ri$iljen i$5ri(a#i va2 neko liko 5ra ni: rije(i- a #o ni$a2 :#io" Belio bi: va2 #o(nije ra ja$ni#i- ali $e boji2 da 2e ne bi$#e ra u2jeli" ; Ako u2ije#e du:ovi#o govori#i- vjeruj#e da u va$ ra u 2je#i" ; %e- vi 2e ne bi$#e ra u2jeli- jer nee#e da 2e ra u2ije#e" A i5ak na2 da vrlo dobro 5oga>a#e kako ju(er ni$a2 do6ao jer $e ne bi: 2ogao $vlada#i- a dana$ $a2 do6ao jer ni$a2 2o gao i dr3a#i da va$ o5e# ne vidi2" <ri #o2e gro4 u:va#i obi2 ruka2a nje inu ruku i 5rivine je na u$#a" ; Go$5odine gro4e- dolje na$ (ekaju""" %era $ 2uko2 o$lobodi ruku i 5ode na5rijed" Gro4 je nije2o 5o6ao a njo2" .oru(ak je od2a: a5o(eo" %era $e abavljala $ ka5u'ino2- Skerle'o2 i Vojk44vje2 i 5ri#o2 #o(no od2jerila a $vakoga jednaki dio ljuba no$#i" <o$lije doru(ka- kad go$#i odo6e- 5ogleda baka $voju unuku i$#ra3ujui i 5ri2ije#iA ; Ju(er u noi bio je Vojk44v o5e# 5od 5ro ori2a" ; Ja $a2 od2a: u$nula i ni$a2 ga a2ije#ila" ; ini $e da $e bilja u #ebe aljubio" A 6#o veli6 #i? ; %i6#a@ .ana$ bar jo6 ni6#a" Tebi $e on ne 2ili? ; %e na2" %e6#o 2e od njega odvraa- ali 6#o #o $a2a ne na2" Ka3u da 2u je ve (e#rde$e# godina" %aravno- on vrlo dobro i gleda- kao da 2u je #ek #ride$e#- ali je i5ak 2alo 5re; $#ar a #ebe" <re2da- $r'e ne 5i#a a #akve $i#ni'e" ;Vidi2 da $e 2oja baki'a boji a Skerle'a@ ; Za njega ne- ve a #ebe" ; Tvoj $#ra: je $uvi6an- baki'e" .ana$ ja jo6 ne 2i$li2 na udaju" ; %i na ljubav? ; +- da- (e$#o 2i$li2 na #o i go#ovo $a2 na#i3eljna kakvo je #o (uv$#vo i koga u ljubi#i" ; Ja $a2o #o 3eli2 da ne u ljubi6 nevrijednoga" ; Ja 2i$li2 da ono 6#o ne2a vrijedno$#i- (ovjek i ne o5a i@ S#ari'a 5ogladi 5ra2ove $voje lije5e unuke i re(eA ; Vi6e #i neu anovije#a#i" Vidi2 da $i do$#a ra bori#a da $a2a ravna6 $voji2 $r'e2" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Grad$ki odvje#nik jo6 uvijek nije 2ogao $a na#i (ije bija6e dije#e u2oreno na Ka2eni#i2 vra#i2a- i$#o #ako nije ni $uda' Kraja(i( do nao gdje $e nala i Jeli'a Ku6enka" Jedan i drugi obeavali $u ljudi2a nagradu- oba$i5ali i: obeanji2a ali $ve u alud" %igdje ni u gradu ni u okoli'i- nije $e 5rona6la 2a#i kojoj bi ukrali dije#e- ni vje6#i'a koja ga je u2orila- ni#i $u 2ogli 5ronai da $e 2o3da 5o#aji'e rodilo kakvo dije#e" Svi $u 2u6kar'i- a o$obi#o 3ene 2ij$ki2 oko2 i$#ra3ile $voje $u$jede ne bi li o5a ile 6#o $u2njiva i neobi(na" Ali $ve bija6e u alud" Zla#ni vene'ijan$ki duka# 6#o ga je grad$ki odvje#nik obeao ono2u #ko 5rona>e 2ajku u2orenog dje#e#a jo6 je uvijek 5o(ivao u njegovu d3e5u- a $va

obeanja $u'a Kraja(ia o veliki2 nagrada2a ni$u 2ogla dove$#i ra jarene i nagrade 3eljne ljude u #rag Jeli'i Ku6enki- koju $u ljudi $ad jo6 vi6e #ra3ili i vi6e 3eljeli 5ronai nego bijelu vje6#i'u $ Ka2eni#i: vra#a" %je ino je i2e bilo na $va(iji2 u$#i2a i $vaku 2ladu ne5o na#u $eljanku koju $re#o6e na 'e$#i- na uli'i ili na #rgu- dovuko6e 5red $u'a Kraja(ia da vidi nije li #o Ku6enka" Svaki 5u# kad 2u dovedo6e kakvu $eljanku- on je jurnuo $a $#oli'e- $#rgnuo joj 5e(u $ glave- irnuo u li'e- ali onda bi o5e# ki2;nuo glavo2- udario 6ako2 o 5i$ai $#ol i viknuo 5$ujuiA ; %i #o nije ona@ Jeli'a je- 2e>u#i2- le3ala u (i$#oj i 5rija#noj $obi'i #ornja koji $e 5ri$lonio o $jeverni dio DCrvenog dvor'aD" ,e3ala je urei u bijeli valovi#i $#ro5 i 5ri$lu6kujui $vako2 gla$u- $vako2 6u6#anju 6#o bi joj do5iralo do u6iju" I kad god je (ula u dvor'u neke korake ili u vr#u 2u6ki gla$- $ko(ila bi $ 5o$#elje- a du6a joj 5o(ela dr:#a#iA ; To ide Kraja(i@ Cijele dane i noi lebdjelo joj 5red o(i2a $a2o njegovo $u:onjavo blijedo li'e $ bodljikavi2 o(i2a kakve je 2i$lila da 2ogu i2a#i $a2o vje6#i'e" &vijek je (ula njegov gla$ i $lu6ala kako je o$u>uju na lo2a(u" I ne2ogla ako5ala bi glavu 2e>u ja$#uke i u$nula" & $nu joj $e 5ri(injalo daje a#vorena u #ornju vje6#i'a i da 5red njo2 $#oji Kraja(i" %jegovo $u:onjavo li'e 5re#varalo $e najedno2 u 2r#va(ku lubanju- a njegove 5od2ukle o(i u 2ij$ke glave koje $iknu6e i 5ra ni: o(njaka i $5u$#i6e $e dolje k njoj na $la2nja(u" +na :#jede 5objei- ali $vuda $u bili debeli 'rni idovi- a gore vi$oko 3elje ne re6e#ke" .ivlje je bje3ala 5o #a2ni'i- dok $u $e 2ije ba'ale a njo2 $ikui dugi2 o#rovni2 je i'i2a" Jeli'a $e 5robudi" Vrui noj 'ijedio joj $e ni 'ijelo #ijelo" Sko(i $ 5o$#elje i 5ogleda oko $ebe- ali $#ijene $u bile bijele- na 5ro oru ne2a re6e#aka- a kro bijelo $#aklo ugledala je la#no $un'e" & #aj (a$ kon#e$a %era naglo o#vori vra#a" Jeli'a vri$nu od $#ra:a i $#ade $e ba'a#i 5o 5odu" ; .o6li $u- do6li $u 5o 2ene@ ; #o #o radi6- Jelke? %i#ko nije do6ao 5o #ebe" Zar ne vidi6 da $a2 #o ja? ; Zar 2i ni$#e do6li ka a#i daje Kraja(i $a nao gdje $a2?@ ; #o #e navelo na #ako ludu 5o2i$ao? ; +#vorili $#e #ako naglo vra#a i 5ogledali 2e #ako a5re 5a6#eno@ ; Jer $a2 (ula da o(ajno vi(e6" .jevojka je #ek $ada $:va#ila a6#o je %era #ako banula u $obu i 2alo $e u2iri" ; Snio 2i $e $#ra6an $an- kon#e$o ; re(e Jeli'a" ; Sad 2i ne2a $5a$a" ; #a #i 5ada na u2? San uvijek vara" ; +:- kad bi 2e bare2 5revario@ Ali ja $an u$nila da 2e ujela 2ija- a #u ne2a $5a$a" Vidje# e#e- do5a$# u 6aka Kraja(iu" Alija u $e 5rije ubi#i@ Bivu 2e nee dobi#i u ruke" ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

%era je o5a ila da je nje ina 6#ieni'a doi$#a ve bole$na" +d2i'ao je jedanae$#i dan 6#o je bila a#o(ena u #ornju- ali :ajka a njo2 jo6 uvijek nije 5re$#ala" A #o je djevojku $ilno u bu>ivalo 5a je kon#e$a vidjela da joj 6#ieni'a 5ro5ada- li'e joj blijedi- a o(i 5la2#e u nekoj vrui'i" Za#o je 5reko dana (e6e dola ila k njoj daje bodri i #je6i" ; Rekla $a2 #i- Jeli'e ; odlu(no e kon#e$a ; da #e ovdje

ni#ko 3iv nee nai" 8ude6 li ovako ne5re$#ano dr:#ala od $#ra:a- oboli# e6" & ovaj dvor ne 2o3e ni#ko od Kraja(ievi: ljudi" Kako bi oni 2ogli i 5o2i$li#i da bi #i bila u ovo2 #ornjukod gro4i'e Ra#kav? ; I$#ina je- ali 2ene je i5ak $#ra:" Ja na2 da $u 2i ovaj $#ra6an $an dale 'o5rni'e" ; Kakve $u #o lude 2i$li@ ; Je$#- kon#e$o- dana$ je nji:ov dan@ ; Kakav nji:ov dan? ; .ana$ je u#orak- 5a $e 'o5rni'e $a$#aju na kri3anju kod $v" Bavera i onda 6alju ljudi2a $#ra6ne $ne" ; Kod $v" Bavera $e dana$ $a$#aju? Tko #i je #o rekao? ; To na $av $vije#@ %a dana6nji dan u Trnju ni#ko 5o$lije 5o dravljenja ne i la i i kue" ; A #ek 5o$lije 5o dravljenja dobivaju vje6#i'e $voju 2o? ; Je$#- va6a 2ilo$#i ; #i:o e Jelka" ; Za#o $e dana$ $ilno boji2" %era 5ogleda na 5ro or" Kro $#aklo 3arili $e 5o$ljednji #ra'i $un'a $#oje a2iralo" Gledajui kro 5ro or kon#e$a $e a2i$li" +nda $e okrene Jeli'i i $#ane je u2iriva#i u#je6ni2 rije(i2a- a a#i2 5ode gro4i'i" ; 8ako- $5o5ala 2e velika 3elja da 2alo i ja6i2" Ali $a2a" ; %ije 2i drago kad $i $a2a- uvijek $e boji2 da e #i $e do godi#i 6#o la" ; %e boj $e- baki'e" 8r o u $e vra#i#i" ; %eka #e i5ak o#5ra#i $luga" ; %e- bako" Ja u do Skerle'ovi:- neka 5ode $a 2no2 Ivo" & gro4i(ini2 o(i2a 5ojavi $e 5ri#ajena rado$#" ; Idi $a2o" Ivo e bi#i 5re$re#an ako ga #oliko 5o(a$#i6" e#vr# $a#a i a #oga o#vorila $e velika vra#a DCrvenog dvor'aD a kro nji: 5ono$i#o i a6ao bijela'- no$ei na $vo2e :r5#u lije5u- odva3nu ja:a(i'u u odijelu od 'rnog bar6una" +ko vra#a le5r6ale joj bijele (i5ke- a na 5e5elja$#i2 5ra2ovi2a na:e;rio $e dra3e$no 2u6ki klobuk" I gledala je kao kakva junakinja 6#o vodi voj$ku" Mu6ki klobuk 5oja(ao je u nje ino2 li'u 'r#u 2u6kara(ke odva3no$#i" Sjedei na vi#ko2 bijel'u kon#e$a je okrenula i$5red $a2o$#ana ka5u'ina- ali nije 5o6la u <lebanu6ku uli'u- u Skerle'ov dvor" Kad je bila $igurna da je i nje ina dvor'a ni#ko ne 2o3e o5a i#i- na#egne u de- a 5ono$i#i bijela' 5ole#i dolje ni Ka2eni#u uli'u i 5ojuri kraj 2ali: duana 5od Ka2eni#i2 vra#i2a" ; Ka2o #o ide kon#e$a 5o$ve $a2a? ; (udila $e :ljebarka Cindekovka $#ojei na vra#i2a duana i gledajui a kra$no2 ja:a(i'o2" TAJA%STVE%I SASTA%AK 9i#ri bijela' no$io je %eru $ve dalje od grada 5re2a Zagreba(koj gori" Gla$ovi ljudi i lave3 5a$a gubili $e $ve vi6e i a nje- a 5red njo2 i$5od $lje2en$ki: obronaka $#rujili $u 5rvi valovi gor$ke #i6ine 5o kojoj $e $ada ra lijegao #o5o# konja" Sa vonika 'rkvi'e $v" Bavera anji:ao $e gla$ vona i od vanjao 5o daljini- $ Gri(a 2u $e oda vao 5ono$ni vuk $ #ornja $v" Marka- onda $e ogla$ilo vono $ 2argare#$ke 'rkve- a na5okon abruji veli(an$#veno vono $ ka#edrale" I dalje dolje javili $e $i#ni- nje3ni vonovi ka5eli'a- ali $u u#onuli u MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

valovi2a oni: vei: i ja(i: vukova 6#o $u nad u2orni2 Gri;(e2 #kali u$5avanku $neno2 danu" %era je au$#avila konja i agledala $e 5o 3aver$koj dolini 5ri$lu6kujui vu'i2a 6#o $#ruje rako2 kao 5rvi gla$ni'i nonog $5okoja- a onda 5olagano $je#no a2iru u ra(ni2 vi$ina2a" +na $e 5rene o5e# na#egne u de konju #e $krene bijel'a u 6u2i'u 5okraj 'e$#e" <red o(i2a %eri ra$5injalo je 5redve(erje $voj $ivi a$#or koji je bivao $ve #a2niji" Kro a nj $e bijelile $a2o dvije 'e$#e- 6#o $u $e dolje 5red 6u2o2 kri3ale- a na ovo2 2je$#u gdje $u $#varale kri3 #a2nilo $e vi$oko ra$5elo $ drveni2 Kri$#o2" Kon#e$a au$#avi konja na$#ojei 5ro re#i u #a2u i u5irui $voje o(i- 5une i6(ekivanja- u ra$5elo" Ali ono je $ve vi6e gubilo oblik i a2alo $u nje ine o(i a2ije#ile $a2o #a2ni $#u5- a 5od nji2 $e #ek $labo ra abirala $iva $jena 'e$#e" 8ijel'u do logrdi (ekanje i on 5o(e #a5ka#i ko5i#a2a i gre5$#i e2lju kao da o5o2inje $voju go$5odari'u neka ve jedno2 krenu kui" Ali ona 5ogladi konja 5o vi#ko2 vra#u i #i:o 2u 6a5neA ; Ti:o- #i:o- .ido ; $#r5i $e@ Vidje# e2o vje6#i'e@ ,ije5a 3ivo#inja $e u2iri kao daje $:va#ila rije(i $voje go$5odari'e" <ro6lo je go#ovo 5ol $a#a- a konj je o5e# 5o$#ao ne$#r5ljiv- kao da 2u nije udobno u #oj #a2i i #i6ini u 6u2i daleko od grada" %era ga je o5e# #je6ila- gladei 2u lije5i 5ono$ni bijeli vra#- ali 3ivo#inja nije vi6e $lu6ala rije(i $voje go$5odari'e" %e5re$#ano je #a5kala 5o $u:o2 granju i 2u#ila #i6inu koja djevoj'i bija6e #ako drago'jena" %era $e $5u$#i $ konja- 5rive3e ga o $#ablo i #i:o 5ode dolje bli3e kri3anju" Tu je $#ala 5od $#ablo- na$lonila $e o drvo i (ekala jedva 5ro rijevajui gu$#u #a2u" %o je bila $ve gu6a" %igdje $e nije ni#ko 2i'ao i $ve je bilo #i:o kao da $ve oko nje ne6#o i6(ekuje" %ajedno2 u 6ikarju i a nje ini: leda ne6#o $u6ne" %era ra abere da 6u6#anj dola i $ 5ro#ivne $#rane" +ba re $e- ali u #a2i nije 2ogla ni6#a vidje#i" Tek je (ula da 5u'ke#aju gran(i'e i 6u6#i li6e 5od ne(iji2 $#o5a2a" vr$#o $e 5rivine u $#ablo i 5ri#aji" %e6#o $e 6uljalo k njoj" Ti:o- 5olagano- kao da na nju vreba" <olagano $egne a 5oja$ gdje je no$ila 5i6#olj" Jo6 ga nije ni do:va#ila kad o$je#i da joj oba lak#a obu;:va#i6e ne(ije #e6ke 3elje ne ruke" %i jedan gla$ nije 5rodro i nje ini: u$#iju" %era $e :#jede i$#rgnu#i- ali $u je dvije $na3ne ruke #ako (vr$#o dr3ale da $e nije 2ogla go#ovo ni 2aknu#i" +krene glavu i ra abere kro #a2u da je dr3i vi$oki 2u6kara'" + 5a$u veke#alo 2u oru3je i #aj veke# neugodno je odjeknuo kro nje inu du6u" .aje bare2 2ogla do$ei $voj 5i6#olj@ Ali (ovjek je dr3a6e u5ravo a ruke" 9#jela je da $e i$#rgne i u5o#rijebi $voju $nagu- ali ruke 2u6kar'a obu:va#i6e je kao klije6#a" Videi da $e #ako nee 2oi obrani#i- %era odu$#ane od borbe- 5u$#i $voje ruke na5ada(u i re(e 2irni2 gla$o2A ; %ije 5o#rebno da 2e ovako na5ada#e" Ako 2e ubije#enee va2 donije#i nikakve kori$#i" Ja u va2 da#i dragovoljno $voje dragulje i $av nova' $#oje u 2ene" ; 9vala va2@ %i#i :ou va6 3ivo# ni#i va6e dragulje" 9#io bi: #ek na#i 6#o ovdje radi#e? +vo (udno 5i#anje o$okoli %eru i ona odvra#i jednaki2 gla$o2A ; A 6#o vi radi#e ovdje? ; Gle- gle@ Vi ni$#e #ek obi(na 3ena" .o5u$#i#e da va$ 2alo i bli a 5ogleda2" %e2oj#e $e o#i2a#i" Ta vidi#e da $a2 ja vrlo 5ri$#ojan ra bojnik" %eu ni6#a drugo nego 2alo 5ogle; ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

da#i u va6e li'e- da vidi2 i2a2 li (a$# $a $#aro2 ili $ 2lado2 3eno2- jer je #o a 2ene va3no" %era je o$#ala 2irno $#aja#i dok $e vi$oki 2u6kara' $agnuo k njoj i 5o$ve i bli a 5ogledao joj u li'e" ; 8a6 2e no i nevjerila" Ta2no je kao u rogu- ali va6 gla$ vu(i #ako 2lado i odlu(no da o$jea2 kako $#e 2ladi- a #o 2i je- $vakako- dra3e- nego da $#e kakva $#ara baba" ; S#o 3eli#e- dakle? ; u5i#a %era $#rogo" ; Meni $e 3uri kui" ; Va2a $e ba6 ni2alo ne 3uri" +ndje gore $jedili $#e (i#av $a# na konju- a $ad $#e ovdje $#ajali go#ovo 5ol $a#a" .aklenije va2 #ako $ilno 5re6no@ %era je $lu6ala duboki i vonki njegov gla$- i$5unjen ironijo2 i neki2 5ri#ajeni2 loradi2 $2ije:o2" %ikad u 3ivo#u nije (ula #akav gla$ 5a nije 2ogla ni $lu#i#i #ko bi #o 2ogao bi#i" ; <a dobro ; re(e ona ; 2eni $e ne 3uri" Ali onda 2i re'i#e a6#o 2e adr3ava#e? ; Jer 3eli2 na#i 6#o $#e (ekali ba6 ovdje- na #ako o5a$no2 2je$#u- gdje $e ro(e vje6#i'e""" ; To $e va$ ne #i(e" ; +:o- vi $e- 2o3da- vara#e? Mo3da ba6 ja i2a2 5ravo na #o da va$ 5i#a2- 6#o vi6e- na #o da va$ 5ri$ili2 na odgovor" ; %eu va2 ni na 6#o odgovori#i@ ; E- 5a dobro" +nda e#e odgovori#i grad$ko2 $u'u Kraja(iu" ; Kraja(iu?@ ; a(udi $e ona i u $ebi 5o2i$liA #o ovaj (ovjek i2a 5o$la $ Kraja(ie2? .a nije- 2o3da- 2agi$#ra#$ki 5andur ili kakav graban#" ; Vi $#e u6u#jeli? ini $e da va2 $avje$# nije ba6 (i$#a kad va$ je i2e grad$kog $u'a #ako a$#ra6ilo" Ako va$ odvede2 Kraja(iu- on e bi#i uvjeren da $#e ovdje na kri3anju i2ali $a$#anak $ vrago2- a- vidi#e- ja $a2 i5ak uvjeren da va6 DvragD ne2a ni rogove ni konj$ka ko5i#a" 8udi#e- dakle- 5a 2e#ni i re'i#e 2i koga $#e ovdje (ekali" ; <a dobro- rei u va2" ekala $a2 $voga ljubavnika" ; To je onda ne6#o drugo" Ja $a2 #o- uo$#alo2- i $lu#io" ; A $ada va$ 2oli2- 5u$#i#e 2e da 5o>e2 kui" ; +5ro$#i#e- ali #o ne 2ogu u(ini#i" ;Vi $#e dr ovi#i@ ; %a5ro#iv- ja $a2 $ va2a vrlo 4in i udvoran" Sada bi:nai2e- 2orao da va$ odvede2 u Zagreb $u'u Kraja(iu- a on bi va$ ondje 2u(io i rekao da $#e vje6#i'a i :#io bi na#i 6#o $#e #u radili ba6 na kri3anju u ovo nono doba" Ali vidi#e- ja #o ne (ini2 nego va2 5redla3e2 da $jedne#e na #ravu i da 2i 5ri kra#i#e vrije2e" 8iraj#e" ; Za6#o 2i ne5re$#ano $5o2inje#e Kraja(ia" ; ini $e da va2 je njegovo i2e vrlo neugodno""" .akle5re$#ani2o o nje2u" Ja bi: vrlo rado nao kakav je #o 2aga

ra'- #aj va6 dragi- koji va$ 5u6#a u ovo nono doba #ako dugo (eka#i" %era je uvidjela da joj $e u alud o5ira#i i da e bi#i najbolje ako i ona $ ne5o na#i2 (ovjeko2 govori onako kao i on $ njo2 i ako 2irno o$#ane ovdje" Jeru2ai 2u ne bi 2ogla" ; %ije lo6 2oj ljubavnik" Jo6 nikad nije do5u$#io da na nje ga (eka2" ; A a6#o ga dana$ ne2a? ; %e na2" Mo3da 2u $e 6#ogod dogodilo" Mu6kara' $e $agne- ba'i ne6#o na #ravu i re(eA ; I voli#e $je$#i na 2oj ogr#a(" Bali2 6#o va2 ne 2ogu 5o nudi#i 2ekaniji le3aj" %e nana' $jedne na$u5ro# njoj" %eko vrije2e nije ni6#a govorio" .jevojka je ra abrala da 5uni lulu- a (a$ a#i2 5lanu i$kra i ba'i #ek 2u#no $vje#lo na njegovu glavu" %era je o5a ila #ek kon#ure njegova 5ro4ila i 5ri(inilo joj $e daje 2lad i da i2a dugu kovr(a$#u ko$u" +na $jedne na #ravu (ekajui 6#o e bi#i" DTko je #aj (ovjek? #o ovdje radi i a6#o je adr3ava?D 5i#ala $e djevojka- ali nije 2ogla da na #o 5i#anje odgovori" & MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

5rvi je 2a: nakanila da ga na5adne 5i6#olje2- ali je od #oga odu$#ala" +n e bi#i- o(i#o- br3i od nje" %era $e- dakle- 5o$ve2a $2iri $a $udbino2 i odlu(i da e ovdje $jedi#i do#le dok je #aj (ovjek jedno2 i5ak ne 5u$#i kui" DTa valjda nee ovdje bi#i do ju#ra@ A najbolje e ga ra oru3a#i ako $e 5rika3e kao da ga $e ni6#a ne bojiD-- 5o2i$li %era" ; uj#e 2e ; ogla$i $e o5e# ne nana' ; ne bi$#e li 2i :#jeli rei #ko $#e vi? ; +bi(no $e 2u6kara' 5red$#avi 3eni" ; 9a;:a ; na$2ije $e on" ; Vi i2a#e 5o$ve 5ravo" Alividi#e- ja 2r i2 dru6#vene 5ro5i$e" e2u da uvrijedi2o ovu 5rekra$nu 6u2u- #a2no nebo i elenu 2a:ovinu- na kojoj $je di2o- 5ro5i$i2a dru6#va? .jevoj'i $e $ve vi6e (inilo daje (ovjek koga je dr3ala ra bojniko2 o#2jeni go$5odin" ; Sla3e2 $e $ va2a ; re(e ona" ; Sa$vi2 je $vejedno kako $e ove2 ja i kako $e ove#e vi@ ;Vi 2i $e i vanredno $vi>a#e" ; I5ak 2e ne vidi#e" ; 8a6 a#o 6#o va$ ne vidi2- jer va$ #ako vi6e o$jea2" Va6 gla$ i va6e rije(i doi2lju 2e $e kao lije5a 5je$2a i grla gor $kog 5a$#ira i 5ri(inja 2i $e kao da $a2 $vaku no ovdje $ va2a $jedio i 5ri(ao" Kakav doja2 (ini2 na va$ ;ja? ; Svakako $#e 2alo neobi(an $va#" Gla$ va2 je vrlo ugo dan- rije(i ni$u be du:a- ali va6e 5ona6anje 5re2a 2eni nije ba6 lije5o" ;Ali nije ni ru3no" Ako va$ #u dr3i2 $ilo2- #o je o(i#o a#o 6#o 2ije $ va2a vrlo lije5o" %e o$jea#e li i vi daje #o neobi(no lije5o? +ko na$ gu$#a 6u2a i #i6ina- nigdje 3ivog $#vora" Sa2o na$ dvoje" .ijele na$ $a2o dvije $#o5e gu$#e #a2e" %era je o$je#ila da $e lak#i2a na$lonio o e2lju i do#akao ruba nje ine ja:ae $uknje" <ri(inila $e da #o i ne o5a3a- $a2o je de$nu ruku 5ri2ak;

la $vo2 5oja$u gdje joj je $akriven 5i6#olj da ga u krajnje2 $lu(aju u5o#rijebi" <ri$ili $e na o$2ije: i $ ironijo2 re(eA ; Valjda nee#e $laga#i $#i:ove? ; Skoro@ Ja $a2 ve (e$#o le3ao do nogu 3ena i gledao i2 (arobnu lje5o#u- ali ni$a2 jo6 o$je#io #oliko $la#ke voljko$#i kao $ada #u do va$ koju ni$a2 jo6 nikada vidio- a ni $ada va$ ne vidi2" ; Kad bi$#e 2e ugledali- 5ro6la bi va$ #a voljko$#@ ; To nije 2ogue" Vi $#e $igurno 5rekra$ni" ; 9a;:a ; na$2ije $e %era :injeni2 $2ije:o2" ; 8a6 $#e $e 5revarili- jer ja ai$#a ni$a2 lije5a" ; Mi$li#e li da je lje5o#a a5i$ana $a2o na li'u? ,je5o#a je kao 2iri$ 'vije#a" Vi6e 5u#a 'vije# nije lije5- ali 2iri$ o2a2lju je $vojo2 (arobnja(ko2 be u2no2 ne nano2 lje5o#o2""" I va6i: rije(i- i va6eg bia- $#ruji lje5o#a koja a2a2ljuje 2i$li i ubija $vije$#""" %era $e u5la6i njegovi: rije(i 6#o $u $e kro #i:u #a2u dr6ui i 6a5ui uvla(ile u nje ino u:o" Trgne glavo2 kao da $e $ilo2 :oe o#re$#i #i: (udni: gla$ova" +boje $u (a$ 6u#jeli" %ajedno2 dolje na jugu blje$ne nebo" %era 5ogleda i o5a i u #o2 blje$ku da nad nji2a lebde debeli obla'i" ; E#o- dola i oluja ; re(e ona" ; .a- oluja- dola i oluja ; 5onovi on #i:o kao da govori a $ebe" +5e# nekoliko 5u#a blje$ne- a onda agr2i" ; uje#e li? ; u5i#a ona" ; uje2@ Kra$no je #o" 8ura- gro2- #o 2e ubla3uje@ %eri ve bude #je$kobno" ; 8i# e 5lju$ka ; o5e# e djevojka 3elei da 5od$je#i ne nan'a da ve jedno2 krenu odavle ili daje $a2u 5u$#i kui" ; <lju$ak? Ja $a2 2u vi(an" ; Alija ni$a2 ; re(e %era" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; A vi $e 5rivikni#e@ ; #i:o e on i ne 2aknuv6i $e $a $voga 2je$#a" %era je 6u#jela i $2i6ljala 6#o da uradi i kako da $e o$lobodi #oga (ovjeka" %a5okon $e odlu(iA na5eri# e na nj 5i6#olj i odlu(no a#ra3i#i da je 5u$#i kui" & #aj (a$ blje$ne nad nji2a- $ve $e oko nji: ra$vije#li kao bijeli dan" %era je u $vje#lu ra abrala li'e 2ladog 2o2ka kako uri u nju #a2ni2 duboki2 o(i2a" 8lje$ak uga$ne" ;Vi $#e 5oludjeliA Za6#o lu#a#e 5o #oj #a2i kad $#e lje56i od $un'a i 2ladi od ore? Va6 je dragi ni#kov- :ulja- nevrijednik@ Za6#o 5u6#a $voj 'vije# u #a2noj 6u2i neubran da a2a2ljuje #u>e grudi""" +5e# bije$nu 2unja i o$vije#li %erino li'e i 'ijelu 5ojavu" Za blje$ko2 je $lijedio gro2" +vaj 5u(e i u giba 'ijelu Baver$ku dolinu i a#u#nji o Zagreba(ku goru" +nda $e o5e# $ve u2iri- kao da $u e2lja i nebo a2rli" %era odlu(i da a5odjene borbu a $voje o$lobo>enje" .igne $e- ali u #aj (a$ o$je#i oko $voga $#ruka $na3nu 2u6ku ruku- o$je#i #o5li da: $ 2ladi: u$ana i ra abere 5rije#ei 5la2#ei gla$A ; Sa2o jedan dodir #voji: u$ana@ %era $e u:va#i a $#ablo i $#ade $e o#i2a#i- ali je ruka (vr6e u:va#i" ; %e 2o3e6 2i u#ei- nee6 2i $e o#e#i@

+na $aku5i $vu $nagu i i$#rgne 2u $e i ruku- on $e u$5ravi na koljena- :#jede u$#a#i- ali u #aj #ren 5ra$ne :i#a'""" %era je dr3ala u ru'i i$5aljeni 5i6#olj i 5ri$lu6kivala u grobnoj #i6ini 6#o je na$#ala i a #oga :i'a" %e nana' $e ne ogla$i- ni#i $e 2akne" ; Zar je 2r#av? ; 5o2i$li %era i o$#ane (a$ak ne5o2i(na urei u #a2u" +nda 5ri>e nekoliko koraka bli3e k nje2u" ; 8a6 ni$#e odve dobro ga>ali@ ; ogla$i $e duboki gla$ $a #rave" ; %a$#rijelili $#e 2i $a2o ruku" %era $e #rgne na#rag i od$#u5i nekoliko koraka" ; %e boj#e $e ; re(e on ; valjda ne 2i$li#e da bi: #rgnuo oru3je na 3enu" Zave a# u $ebi ranu i #i2e je $ve u redu" Govorio je 2irno i :ladnokrvno kao da $e nije ni6#a dogodilo" ; Kako #o krv bri ga- kao da je jedva do(ekala da $e 2o3e i li#i i 2oji: 3ila" Ta #o je- na5okon- 5o$ve dobro" &(inili $#e dobro djelo- 2o3da u od$ele bi#i 2anje lud" %e2oj#e 2i$li#i da $a2 ni#kov" Ja $a2 $a2o u$ijana 2lado$#- a vi 5ogibeljna lje5o#a" Ako 2i do5u$#i#e- o#5ra#i# u va$ do Gri(a" Vi e#e ja6i#i- a ja u ii 5okraj va$" ; 9vala ; ne #reba@ ; Kako god 3eli#e" Ali bi# e dobro da o #o2e ne govori#e niko2e- jer do na li Kraja(i da $a2 va$ ovdje na6ao 2oglo bi #o 5o va$ bi#i vrlo lo" & buni# e $av $vije# da $#e vje6#i'a" Va6e2 ljubavniku $5re2an $a2 5onudi#i adovolj6#inu" Kako $e ove? ; %i$#e vrijedni da #o do na#e@ ; re(e ona i 5o:i#i gore k $vo2e konju koji je (uv6i :i#a' lo2a#ao $obo2 i :#io $e od rije6i#i od $#abla" Ali (i2 je ou#io %erinu ruku koja ga je 5o #a56ala 5o vra#u i o$je#io daje $jela u $edlo- 5ole#i do 'e$#e kao 5o2a2an u #a2nu no 5re2a Gri(u" Za nji2 $u :i#ali obla 'i- 2unje i gr2ljavina" %era je (vr$#o na5ela u de- a nje in je bijela' 5re$kakivao 2o$#ove- gudure i ka2enje na 'e$#i- $a2o da 6#o 5rije do>e na Gri( i u#e(e nevre2enu" Ali 5lju$ak i: a#e(e jo6 daleko od grada" I oblaka $ijevale $u ne5re$#ano 2unje i gr2ljavina- a 5o#o2 $e ra lila debela gu$#a ki6a" #o da uradi? Ka2o da $e $klone? Kro #a2u $jalo $e 2alo $vje#lo i 5re2da nije ni6#a vidjela u gu$#oj #a2i 5o2ije6anoj $ 5lju$ko2 i5ak $e do$je#i da bi #o 2ogle bi#i kui'e nji:ovi: k2e#ova koji $#anuju negdje na kraju Zaver$ke doline" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%ada je nije 5revarila" 8ija:u #o kui'e" %era $krene konja u dvori6#e- $ko(i $a $edla- 5o:i#i 5ro or(iu #e udari 5o nje2u 6i5ko2" &SRE. 8&RE I +,&JE Ki6a je lijevala kao i kabla- a %era je (ekala da joj $e #ko javi" I kui'e $e- 2e>u#i2- ni#ko ne oda va" & njoj je $ve bilo #i:o- a bljedoliko $vje#lo #injalo je u njoj kao da gori kandilo u grobni'i" ; ,judi 8o3ji- o#varaj#e@ +vdje je gro4i'a Ra#kav ; 5ovi(e %era" Sad $e 5la:o 5ojavi na 5ro or(iu 5re$#ra6eno li'e 2u6kar'a" ; Mi6ko- o#vori#e" Ja $a2 #o- kon#e$a %era@ & kui anije2ili gla$ovi kao da $u u$kr$li od 2r#vi:" Vra#a na kui a6kri5e- a $vje#lo uljeni'e a$ja u ne(ijoj ru'i" Svje#lo oba$ja de$e#ak ljud$ki: bia" ; Mi6ko- 2oli2 va$- $5re2i#e 2i konja u $#aju- $2lavi# e

ga 5lju$ak" S#ari $eljak br o $ko(i u 5lju6#avi'u i duboko $e nakloni" ;Va6a 2ilo$#i- na6a go$5odari'e""" ; <u$#i#e #o- $a2o $e 3uri#e $ konje2 5od krov@ ; re(e %era i 5re$ko(i dvije $#e5eni'e #e ude u kuu" I $vi: ku#ova 5odigle $e ku6#rave glave" & %eru $u urila blijeda li'a i 5re$#ra6eni 5ogledi" %i#ko $e nije u$udio 5ro bori#i ni rije(i" ; Vi $e (udi#e kako $a2 do$5jela ova2o? ; <o #oj $#ra6noj buri- 5a $a2i? ; o$lobodi $e 2lada $elja; kinja" ; I ja6ila $a2 na 6e#nju i alu#ala u 6u2i" To 2i $e jo6 nije dogodilo" %i$a2 nala ni lijevo ni de$no" Seljakinje $e gledale u (udu i o5kolile 2ladu i 5ro2o(enu go$5odari'u" ; 8o3e $ve#i- va6a 2ilo$#i- #o $u va2 vje6#i'e a2ele 5u#@ ; %e 2ogu one 2eni naudi#i@ ; Va6a 2ilo$# i2a $igurno kakva $ve#i6#a kod $ebe? ; %aravno ; odvra#i %era" ; +: ni 6ka5ular1 vi6e 5u#a ne 5o2a3e" & noi ni6#a ne 5o 2a3e" ; #o #i na6? ; re(e $#ara $eljanka i ku#a $vojoj $na:i" %je ina 2ilo$# i2a $igurno 2oi kakvog $ve'a" 8oga#a go$5oda 2ogu $ebi ku5i#i #akve $#vari" ; A vi ne2a#e nikakvi: $ve#i6#a? ; +- i2a2o va6a 2ilo$#i- ali $a2o jagnu6e ; re(e $#ari'a i i vadi i grudiju ne6#o 2aleno- dugolja$#o" %era ra abere da je #o ko2ad vo$ka na ko2e je u#i$nu# kri3" ; A o#kud va2 #o? Ku5ila $a2 ga kod ka5u'ina- a blago$lovljen je na $a2u bijelu nedjelju i a#o je vrlo $ku5" Ali- #o je i$#ina- 'o5rni'e 2i ni$u nikada 2ogle na6kodi#i" %a #o $#u5i u $obu kuega da" ; Je$#e li 5oki$li- Mi6ko? ; u5i#a ga %era" ; 9vala na 5i#anju va6a 2ilo$#i- je$a2" Ali va6a je 2ilo$# $a$vi2 5roki$la" ; %i6#a a#o" +vdje kod va$ je #o5lo" ; Kad $e va6a 2ilo$# ne bi $rdila- 5onudili bi$2o va2 2li jeka i $ira ; re(e $eljak" ; .rugo ni6#a ne2a2o" ; To je 5a2e#na rije(- dragi Mi6ko" To5log 2lijeka u5ravo 3eli2" ; Vidi6- Jagi'e ; ukori $eljak $voju $na:u" ; Tu brblja#e- a ne 2i$li#e daje nje ina 2ilo$# 2o3da gladna ili da bi #rebala #o5li ruba'" 1 ka5ular ; dvije $ve#a(ke $li(i'e na 5la#nu- $5ojene u i'o2- koje $e navla(e 5reko glave jedna na grudi2a- druga na 5lei2a" %o$i $e kao :a2ajlija" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; Kako #o vani 5lju6#i@ Znala $a2 ja da e 2e 2oji k2e#ovi rado 5ri2i#i i 5odvori#i 2e@ ; na$2ije6ila $e %era" ; Kako ne bi kad na2 je va6a 2ilo$# #ako dobra" %igdje nadaleko i 6iroko nije k2e#i2a #ako kao na2a" %i#i na$ #ko bije- ni#i na$ navla(i- ve radi2o $ve dobrovoljno- kad i2aju $ na2a 2ilo$r>a" ,ani na$ 5o#ukla #u(a- a gro4i'a na2 o5ro$#i la #laku" ;C vi 2ora#e $vake godine no$i#i na2a de$e#inu?

; E- 5a 6#a e2o- kad je #ako@ %era 5ogleda oko $ebe" %a e2lji koja nije bila 5o5odena le3ale $u 'rne $la2nja(e 5okri#e #ro6ni2 gunjevi2a" & jedno2 ku#u $#ajao je drveni $#ol i nekoliko klu5a- a na $#olu i na klu5a2a gunjevi i ja$#u'i na koji2a $u o(i#o $5avala dje'a" %ekoliko 5oli'a $a e2ljani2 #anjuri2a- 'ijeli (o5or dje'e- 3ena i 2u6kara'a i$5unilo je 2ali 5ro$#or 5od (a>avi2 ni$ki2 $#ro5o2- a nji:ova $un'e2 o5aljena i 2u(ena li'a oborila $e- nije2o 5redana radu i o$kudi'i" <red o(i2a kon#e$e 5ojavi $e $lika $jajni: dvorana u dvor'u nje ine bake i ona u$5oredi onaj $jaj $ ovi2 $iro2a6#vo2" 8ude joj #je$kobno u du6i i ona $e okrene kuega diA Kad $#e 2e #ako lije5o 5ri2ili u $voju kuu- o5ra6#a2 va$ i ove godine od $vi: #ere#a" %e #reba#e ni6#a 5la#i#i ni u 3ive3u ni u #e3a'i2a" S#ara' je nekoliko (a$aka bio be rije(i- a onda u:va#i ruku 2lade kon#e$e i naglo je 5oljubi" Svi ukuani bili $u kao i van $ebe od (uda i rado$#i- a %era je bila adovoljna videi kako i2 je 5ribavila rado$#" Me>u#i2- ude u $obu $na:a- 5ro$#re (i$#i2 5la#no2 $#ol- dok je druga 2lada $eljanka no$ila 2lijeko i kukuru ni kru:" Kon#e$a je $la$no jela $jedei 5od (a>avi2 $#ro5o2- 2edu a2a ano2 dje'o2 i od rada i $un'a i 2u(eni2 ljudi2a i (avrljala $ nji2a o nji:ovo2 go$5odar$#vu- o 5rirodi i o $ve2u 6#o i: je 2oglo ani2a#i" Svje3e- ve$ele- vedre i $vi2a ra u2ljive rije(i 2lade kon#e$e 5adale $u na nji:ove u2orne du6e kao ka5lje ro$e na o5areno li6e" Zaboravili $u i na buru i 5lju$ak $#oje 5lju6#io 5o $i#ni2 5ro ori2a i na vje#ar 6#o $e o5irao o $la2na#i krov kui'e" %era je 5ri(ala $a $vaki2- i$5i#ivala $va6#a- #je6ila i: i bodrila- dok je vani 5lju6#ala ki6a i urlao vje#ar" %ajedno2 blje$ne- i a blje$ka agr2i kao da $e 5eine ru6e- a onda a;#u#nji gro2" Svi $e le'nu6e- dje'a vri$nu i $#i$nu $e k 2a#eri- odra$li $e 5rekr$#e- a %era 5ogleda na 5ro or" +5e# blje$ne i 5onovno a#u#nji" Kro Baver$ku dolinu agr2i kao da $e $ neba $ru(io na e2lju ogro2ni #o5" Seljakinje 5ado6e na koljena- dje'a a5la(u- a 2u6kar'i $e ne5re$#ano kri3aju $agibajui glave" %era je u$#ala- 5ogledala kro 5ro or(i i onda $e o5e# vra#ila" Svi $u u $obi 5oniknuli glava2a- $ve je $na6ao $#ra:" %era 5ogleda oko $ebe i o5a i da u ku#u ne#ko le3i na $la2nja(i i uri u nju $u2njivi2 5ogledo2" %ad krovo2 kue :ukne val vje#ra- kao da je nad nji2 ra6irila krila gro na ne2an i $#ala vi3da#i" Kro o#vor koji2 je i la io di2 i ognji6#a a5u:ne u ognji6#e vje#ar- avi#la 5e5elo2 i $vije ga u $ivi oblak- 5odigne 5od $#ro5 i a #renu#ak je 'ijela $oba bila u di2u" <oklik u3a$a i $#rave i$5uni $elja(ku $obi'u" Svi 5ado6e na koljena i ava5i6eA ; Sve#i 8o3e- $2iluj na2 $e@ ; Majko 8o3ja- 2ajko na6a- $5a$i na$@ %era je i nena>ena urila u #e ljude 6#o $u dr:#ali od u3a$a i $ 5okliko2 o(ajnog $#ra:a a ivali 8oga i 8ogorodi'u- dok je u ku#u na $la2nja(i kle(ao neki ko$#ur- $klo5io gr(evi#o ruke i 5re$#ravljene o(i u5ro u kon#e$u" ; %e boj#e $e ; re(e %era ljudi2a" ; To je vje#ar udario kro di2njak" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Selja'i ni$u odgovorili" &$rdno i 5re$#ravljeno 2olili $u dalje kao da kon#e$e i ne2a"

Jo6 jedno2 a:uji vje#ar nad kuo2 i a vi3di- da $e di2 od 5e5ela ra$5r6iovi3duk vje#ra o#5lovio 5o raku i $#ao $e gubi#i $ve vi6e 5odno $lje2en$ke gore da ondje a2re- a;2ukne" Selja'i $u jo6 uvijek kle(ali i 2olili- na li'i2a je nji:ovi2 jo6 uvijek dr:#ao $#ra:- a u o(i2a $jale i2 $u e" <olako di ali $e ljudi $ koljena kri3ajui $e" S#arina Mi6ko $egnuo u 5o$udu 5red $liko2 8ogorodi'e a $ve#o2 vodo2 i 5o6kro5io njo2e ognji6#e i $va (e#iri ku#a $obe" Tek kada $u $e $vi 5o6kro5ili $ve#o2 vodo2- 5o(e6e govori#i" Svi2a je gla$ bio :ra5av i 5ro2ukao" ; Va6a $e 2ilo$# nije bojala ; re(e Mi6ko kon#e$i ;jer i2a#e $ve#e 2oi" ; Znala $a2 da je kua #ako jaka da je vje#ar ne 2o3e 5oru6i#i" %era o5a i da je o(i $eljaka 5re$eneeno gledaju" ; Vje#ar? ; Mi6ko e kao i van $ebe" ; Zar va6a 2ilo$# ne na 6#o je #o bilo? ; Vje#ar- bura- 6#o drugo? ; 8lago va2a kad ni$#e nali kakve $u na$ $#ra:o#e 5o:o dile re(e $#ara'" <ri$#u5i bli3e %eri i 6a5ne ojA ; To $u bile vje6#i'e@ Kon#e$a je #ek $ada $:va#ila $#ravu u koju (a$ 5rije 5ado6e nje ini k2e#ovi" ; Zar bilja? ; u5i#a ona kao da ni6#a ne $:vaa" ; Je$#- kon#e$o ; #i:o e $#ara'" ; Ra bile $u na2 ognji6#e i ra$5r6ile 5e5eo ; bile $u #u 2edu na2a" +vo je ne$rea a na$- va6a 2ilo$#i" Jo6 ove godine bi# e u na6oj kui la- veli kog la" Ili e na2 i gorje#i $#aje ili 5o'rka#i $#oka" ; %e2oj#e #ako- vje6#i'e ne2aju #ako velike 2oi" ; I2aju- va6a 2ilo$#i" <ogledaj#e $a2o ona2o" +no je 2oja unuka" <rije godinu dana radila je na 5olju i #a2o je neka 3ena a2oli vode" .ije#e #o doi$#a i u(ini i od onog dana blijedi i $u6i $e- a ni#ko joj ne 2o3e 5o2oi" &rekla je vje6#i'a@ Sad je %era $a nala #ko je onaj blijedi ko$#ur" <ri>e k djevoj'i 6#o je le3ala na $la2nja(i" +na u5re u nju $voje uga$le bijele o(i- a da joj nije ni na jedno 5i#anje odgovorila" Kon#e$a 5ri2ije#iA ; Mo3da bi joj 5o2ogao na6 lije(nik" ; %e- va6a 2ilo$#i ; odvra#i Mi6ko" ; %i#ko njoj ne 2o3e 5o 2oi kad joj ni$u 5o2ogle $ve na6e 3ene- ni 2e3narka" Vodio $a2 je u ka5u'in$ku 'rkvu- $ku5o 5la#io 2e3naru da joj da 5oljubi#i $ve#e 2oi- ali ni #o joj nije 5o2oglo" #o bi onda 5o 2ogao lije(nik? ; %i6#a a#o- ja u i5ak 5oku6a#i" <o$la# u va2 na6eg li je(nika" ; A:- va6a 2ilo$#i- ne2a 5o2oi kad (ovjeka u 2u 'o5r; ni'e ; re(e jedan 2ladi $eljanin" ; Za6#o govori6 o 'o5rni'a2a ; oko$i $e na njega 3ena" ; Mogle bi $e vra#i#i@ ; %a 5ro oru ne#ko 5oku'a""" Selja'i $e 5re5ado6e- a 5re5la6ena dje'a grnu6e $e u ku# kao 5re$#ra6eno $#ado ov(i'a" ; Sve#i 8o3e@ Vra#ile $u $e@""" Vani je jo6 uvijek lijevala ki6a- ali je vje#ar 5o5u6#ao" Za (a$ ne#ko o5e# 5oku'a- ali 2nogo ja(e""" ,judi $e uko(e- a2uknu" %era 5ode k 5ro oru" ; Za 5e# rana I$u$ovi:- va6a 2ilo$#i- ne2oj#e ; 6a5#ao je Mi6ko" ; +#vori#e@ ;vikne ne#ko i vana" Taj gla$ 5o na2@ ;ve$elo e %era" & #aj (a$ 5ukne 5ro or- drveni $e ka5'i o#vori6e- $eljake u:va#i u3a$- a kro 5ro or(i 5o2oli $e glava $#arijeg 2u6kar'a"

; Elorijan@ ; klikne %era o5a iv6i glavu $vog konju6ara" ; Mi6ko- gledaj#e- #o je na6 $luga" +#vori#e 2u@ MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

S#ara' nije 2ogao da $e 2akne- ne6#o od $#ra:a- a ne6#o od (uda" Za#o kon#e$a i a>e i $a2a o#vori kuna vra#a" Mje$#o $luge ude na vra#a barun Ivo Skerle'" ; %ero- 6#o $e #o $ #obo2 dogodilo? ; u5i#a barun- a gla$ kao da 2u je ne6#o $a5injalo" .jevojka 5ogleda njegovo blijedo abrinu#o li'e" 8arun 5ri:va#i obje %erine ruke i 5rivu(e i: k $ebi kao da bije rado 5rivinuo na $voje grudi" ; #o $i #o u(inila?@ Za6#o $i na$ #ako $ilno u5la6ila?@ ; korio ju je on dr3ei je jo6 uvijek a ruke" ; .ogodila 2i $e ne5rilika" Ali kako $i #i do6ao ova2o? ; I$5i#ivali $2o 5u#e2 od k2e#a do k2e#a je$u li #e vidjeli 5roja6i#i- 5a $2o do6li ova2o" ; A kako $i #i nao da $a2 i ja6ila? ; 8aka je 5o$lala 5o 2ene da #e #ra3i2" Tada $a2 $a nao od ljudi da $i 5o6la 5re2a Slje2enu" Sad 5o>i2o od2a:- na 'e$#i je ko(ija" Selja'i $e na5okon o5oravi6e od $#ra:a" Mi6ko je 5oku6ao a#vori#i 5olu5ani 5ro or" ; %e2oj#e $e lju#i#i- Mi6ko ; 5rija no e %era" ; To u ve $ve ja $u#ra da#i uredi#i" I onda $e o5ro$#i i obea 2u da e 6#o 5rije doi" Kad je i la ila i $obe do5re joj do u6iju gla$ blijede djevoj(i'e u ku#u $obe koja je #ako (udno urila u nju kad $u $elja'i kle(ali i 2olili" ; Ma2a- ar ni$i vidjela da $e nije 5rekri3ila kad $u 5ro6le 'o5rni'e? Kon#e$a je (ula #e rije(i- na$2ije6ila $e be a leno$#i djevoj(i'e i i a6la i kue" 8arun Skerle' $kide $voj ogr#a(- o2o#a nji2e %eru- #e ju 5ovede 5reko dvori6#a na 'e$#u" +na odredi da konja odvedu kui- a onda $e $2je$#i u 5okrivenu ko(iju" 8arun $jedne na$u5ro# njoj" Ko(ija odjuri 5re2a Gri(u" ; Je li #i do$#a #o5lo? ; u5i#a barun %eru nakon kra#ke 6u#nje" ; <o$ve do$#a- vrlo 2ije ugodno" 8arun u6u#i" I nje2u bija6e ugodno- ali ni5o6#o a#o 6#o je 5o5u# %ere u2o#ao 5oki$lo #ijelo nego a#o $#oje $jedio u ko(iji $a2 $ njo2e u #a2i koju $u #ek 2alo ra$5r6ivale $vje#iljke $ obi: $#rana ko(ije" ; %ero- a6#o ni$i do6la 5o 2ene kako $i obeala baki? ; %e#ko 2i je u va6oj uli'i rekao da $i #i odja6io 5re2a Slje2enu- 5a ni$a2 onda dola ila k va2a" Mi$lila $a2 da u #e $re$#i" ; Tko je 2ogao rei da $a2 odja6io kad $a2 'ijeli dan kod kue? Za6#o 5ola i6 $a2a na 6e#nju? & 2i $lugu ako ba6 2ene nee6" +$je#ila je da barun ne vjeruje u la3 kojo2 $e i$5ri(ala i da je 5o$ljednje rije(i i rekao #ako kao da joj ne6#o 5redba'uje" ; Zar je baka u velikoj bri i? Ta nije 2i $e dogodila nikakva ne$rea" ; Ali 2ogla $e dogodi#i" +$obi#o $ada- u doba kad $e 5od Slje2eno2 $ki#aju vje6#i'e" ; Ali- Ivo- ar #i vjeruje6 u vje6#i'e?

; Za6#o ne bi: vjerovao? ; Zar $i #i $vojo2 5a2eu i vla$#i#i2 ra 2i6ljanje2 do6ao do #og uvjerenja da vje6#i'e 5o$#oje? ; Kad 'ijeli $vije# 5ali vje6#i'e na lo2a(a2a i kad 5o$#oji a kon da i: $e uni6#ava- onda ; i5ak ne6#o 5o$#oji" ; .a- ne6#o je$# ; ali 6#o?@ To bi: :#jela odgone#nu#i" ; To je ve rije6ena $#var@ ; Ti2e 6#o ljudi veleA je$#- i2a vje6#i'a? Ja 2i$li2 da bi $e i5ak 2oralo o #o2e ra 2i6lja#i je li $ve #o i$#ina i $#oje i$#inaa 6#o nije" ; <a o #o2e $u do$#a ra 2i6ljali vrlo u(eni ljudi 5o $vije#u i u$#anovili da vje6#i'e 5o$#oje" I na6 Sabor je 5ri2io akon o ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

vje6#i'a2a- a da i2a #u #raga $u2nji- ne bi ga Sabor bio 5ri2io" Ali re'i 2i%ero- a6#o $e #i #oliko bavi6 #i2 $#vari2a" ; Zani2aju 2e" ; <u$#i #o" %ije #o $#var a #ebe" Jedno2 $u #e ve Kraja(i i .vojkovi krivo $:va#ili" e2u da #i $ebi #i2e ra bija6 gla vu kad #o ne rade ni juri$#i- ni u(enja'i- ni vladari? Zakon je #akav- 5a neka bude@ Mi- :vala 8ogu- nee2o i2a#i 5o$la $ vje6#i'a2a" ; A kad bi Kraja(i 5o$egnuo u na6e krugove i 5rona6ao kakvu vje6#i'u? ; +nda bije $#igla akoni#a ka na kao i $ve druge" ; Ti $i- dakle- 5o$ve uvjeren da vje6#i'e 5o$#oje? ; Je$#- $vaka la 3ena ve je na5ola vje6#i'a- jer na$#oji u(ini#i 6#o vi6e la drugi2a i a#o $e laa ra ni: $red$#ava ; 5a 2akar $e 5odala i vragu" Ali (e2u 2i ovdje ra$5ravlja2o o #akvi2 $#vari2a? Zar ne2a2o $ebi ba6 ni6#a drugo rei? ; Je li baka jako abrinu#a? ; Tko ne bi bio 5re$#ra6en i abrinu#? Mogla #i $e dogodi#i kakva ne$rea- a #o bi bilo $#ra6no" Ja ne bi: 2ogao 5re3ivje#i kad bi #i $e 6#o lo dogodilo@ %era je u dr:#anju njegova gla$a ra abrala da govori i$kreno i dna du6e i ona aboravi na njegove na ore o vje6#i'a2a radi koji: $e na njega lju#ila" ; Ivo- ar 2e bilja #ako jako ljubi6? ; Za6#o #o 5i#a6 kad na6 da $a2 vrlo ne$re#an? ; Za6#o $i ne$re#an? Jo6 ni$a2 rekla $voje- a #ko na kako u #i odgovori#i" ; %e $:vaa2 a6#o 2e 2u(i6? ; 8ilo bi a #ebe bolje da $i $#r5ljiviji" .aj 2i vre2ena da i$5i#a2 $a2u $ebeA je li ono 6#o a #ebe o$jea2 ljubav 3ene ili $e$#re" %i$u vi6e 5rogovorili ni rije(i" %je2u je bilo u du6i nei 2jerno bolno" DKako je $ada lije5o u #oj ko(iji@D 5o2i$li Ivo" D<o krovu 6u2i ki6a- vani vi3di vje#ar- a #u je #ako ugodno i #o5lo" %era 2u $jedi $u(eli'e u ku#u ko(ije i 2i$li #ko bi nao 6#o ; a on ovdje- u drugo2 ku#u- u2ire a njo2 i (e ne a jedni2 dodiro2 nje ine ruke" Kako bi bilo lije5o da 2u 5ru3i ruku- da ga 5o ove neka $jedne u nju- da ogrli nje in $#ruk- da #ako $jede #i:i i $re#ni" Kako bi onda bilo ugodno $lu6a#i 6#ro5o# ki6e 5o ko3na#o2 krovu ko(ije@ Kako bi bilo ugodno $lu6a#i vi3duk vje#ra@D Ko(ija $#ane 5red DCrveni2 dvoro2D"

%era br o $ide i 5ode $ baruno2 u dvor" 8aka je nije korila ; $a2o kad je bila o5e# kod nje@ %ije je 2nogo ni 5i#ala- a ka2oli 6#o $5o(i#avala" Kad $u baka i unuka o$#ale $a2e- i$5i#ala je $#ari'a djevojku a6#o je 5o6la $a2a na 6e#nju- a %era je i njoj onako i$5ri(ala kao i barunu Skerle'u" <re6u#jela je ono 6#o $e dogodilo kod Bavera da ne u ruja $voju baki'u" Te ve(eri %era nije 2ogla dugo u$nu#i" Sjedila je kraj o#vorenog 5ro oragledala u vr#" Ki6a je ve davno 5re$#ala- nebo $e ra vedrilo i o$ulo vije da2a- a u 5olu#a2i $e lje$kale ka5lji'e ki6e na nonoj vedrini" .olje u vr#u ka#kad bi a6u6#io gr2- a debele ka5lje ki6e $#re$le $e $ granja i 6u2ile 5adajui $ li$#a na li$#" %ajedno2 ne6#o ule#i kro 5ro or" %era $e le'ne" %a $agu je le3ala 2okra ki#i'a 'vijea" +na je digne i o5a i da je na ki#i'i 2ali li$#i" %era ga o#vori i 5ro(i#a ovi: nekoliko redakaA DMilo$#@ <rovalio $a2 u va6 vr# da va$ 2ogu vidje#i" Milo$# 5rovalniku" S#oji2 #u dolje 2e>u 'vijee2- (e ne2 a va2a i odla i2 5re$re#an 6#o $a2 va$ vidio" VojknF"D %era $e (a$ak a2i$li- onda a#vori 5ro or""" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

& <A,AI GR+EICE CIK&,I%I ; +(e S2ole- ar ne da $#e vi 2oj najvjerniji 5ou danik i 5rija#elj? ; u5i#a %era ka5u'ina kad je do6ao u 5o$je#e gro4i'i i o$#ao $ kon#e$o2 na $a2u" ; Je$a2- kon#e$o- i bi# u do#le dok bude2 3iv- 5a 2akar 2e vi i odba'ili@ ; 4ra#ar e i 5ogleda kon#e$u #o5li2 i$kreni2 o(i2a" ; %ikad va$ ne bi: 2ogla odba'i#i- o(e@ Ta vi $#e 2i #ako 5o #rebni" Ja voli2 $voju baku- #o vi na#e- ali njoj i5ak ne 2ogu rei $ve kao va2a" I2a- dodu6e- jo6 vrlo 2nogo #oga 6#o ni$a2 ni va2a rekla- ali ja u va2 5olako i$5ri5ovjedi#i $ve 6#o 2ije na $r'u" Vjeruj#e da $e (ovjek #e6ko li6ava $voji: #aj na i onda kada i2a #ako dobrog 5rija#elja kao ja" Vidi#e- ju(er 2i $e ne6#o dogodilo 6#o va2 ni$a2 2ogla od2a: i$5ri(a#i i u5i#a#i va$ a $avje#" ; Govori#e $a2o- kon#e$o" 8i# u $re#an ako 2e a5i#a#e a $avje#" ; Ju(er dok $a2 ra govarala $ na6o2 Jeli'o2- u:va#ila 2e neodoljiva $ila da vidi2 je li i$#ina da $e na kri3anju kod $v" Zavera $a$#aju vje6#i'e i 6#o ondje rade" %i$a2 o$jeala nika kav $#ra: ; vi na#e da $e ja nikoga ne boji2 ; i odlu(i: 5re vari#i baku da 2ogu $a2a i ja6i#i k $ve#o2 Zaveru" ; Zaboga- kakva je #o a2i$ao@ Vi $#e- dakle- ai$#a ondje bili? ; .akako" Ali ni$a2 bila $a2a" ; S#o? Zar va$ je #ko vidio? ; Je$#@ %e2oj#e $e od2a: u rujava#i- o(e- $lu6aj#e 2e do kraja" %era 2u i$kreno i$5ri5ovjedi 'ijeli doga>aj kod kri3anja" ,i'e $e ka5u'inovo $ve vi6e $2rkavalo- a kad je %era dovr6ila- $#ane 2ladi 4ra#ar 5red nju- 5ogleda u o(i i ukori jeA ; Kon#e$o- vi $#e u(inili #ako veliku ne$2o#reno$# da e#e jedva u2ai #e6ki2 5o$ljedi'a2a"

; Vi 2e gleda#e o(e- kao da $a2 ve na lo2a(i@ ; na$2ije $e ona" ; S#o je u #o2e #ako $#ra6na? Ka5u'in u da:ne- u:va#i %eru a obje ruke i #i:o joj re(eA ; &3a$ 2e $5o5ada kad 5o2i$li2 da va2 2o3e a5rije#i#i kakva 5ogibelj" S:vaa#e li #o- 2ala 2oja 5rija#elji'e? A ovaj 5u# je 5ogibelj vea nego 6#o i 2i$li#e" Je$#e li u5a2#ili li'e #og (ovjeka? ; & $vje#lu 2unje gledala $a2 ja njega- a on 2ene i 5re 5o na# u ga 2edu $#o#ina2a" ; +nda je- $igurno- i on va$ dobro uo(io" Kako je bio odjeven? ; %a #o ni$a2 u #a2i 5a ila" Ja $a2 #ek na5e#o 5ra#ila nje gove kre#nje" Ali #oliko na2- odijelo 2u je bilo #a2no- nije k2e# i i2ao je ku6#ravu ko$u" ; .akle- nije i2ao vla$ulju@ +nda je 2ogao bi#i gra>anin" ; Rije(i $u 2u bile du:ovi#e- ali gla$ i 5ona6anje dr ovi#o" ; +n va$ $vakako 2o3e 5re5o na#i i oda#i da va$ je na6ao na kri3anju- #o vi6e 6#o $#e ga ranili" ; Ali 2e je ka$nije 5u$#io da ode2" ; Tko na nije li ga $a2o rana $5rije(ila da va$ $ilo2 ne adr3i? ; Sada- dakle- ne 2ogu na uli'u- a da $e ne 2ora2 boja#i kako e najedno2 i ai od nekuda 5reda 2e (ovjek i 5oka a #i na 2ene 5r$#o2A +vu $a2 na6ao nou na kri3anju" ,ije5e li ne5rilike@ ; Savje#uje2 va2 da #o 5ovjeri#e baki" ;Vidje# u""" ; Zna#e li 6#o 2ije ovaj (a$ 5alo na 5a2e#? Kad je ono bio Kraja(i kod na$- rekao na2 je da e dove$#i u Zagreb (e#u $lavon$kog ba#aljona da #ra3i vje6#i'e" .a ni$u 2o3da #i ljudi ve u Zagrebu- a #aj (ovjek jedan od nji:? To bi bila dvo$#ru;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

ka 5ogibelj" Jer ako je #aj (ovjek ra bojnik- 6u#je# e- ali ako je bio #renkova'- onda e va$ $igurno 5rijavi#i" A kako $#e ga jo6 i na$#rijelili- #o ne 2o3e#e u2ai ne5rilika2a" ; Ali ja $a2 branila $ebe@ ; Tko e va2 #o vjerova#i? %a6li $u va$ na kri3anju- a kad va$ je :#io odve$#i Kraja(iu- 5u'ali $#e u njega- $:vaa#e li #o? +vako 2o3e on 5rika a#i $#var- a vi $#e onda i gubljeni" Moli2 va$- re'i#e $ve od2a: baki- $5re2i#e $voje kov(ege i 5u#uj#e odavle@ Ka5u'in je govorio blijeda li'a i $u:i2 gla$o2" ; Ali- dragi o(e- ja $a2 kon#e$a- a #ko e $e u$udi#i da okrivi (lana velika6kog $#ale3a? ; Jedno2 je ve jedna 5le2kinja na$#radala na lo2a(i" ; Za6#o $e vi #oliko u rujava#e- o(e?

; 8oji2 $e a va$" ; Ali (e2u $e #oliko boja#i a 2ene? ; u5i#a ga %era #o5li2 gla$o2" Ka5u'in je 5ogleda u li'e i re(eA ; Jer- 3eli2 da va2 bude $a2o lije5o i dobro ; i da bude#e uvijek $re#ni i ve$eli" ; Kako $#e vi i$kreni- o(e- kako $#e 2i dobri@ 9vala va2@ ; +nda $lu6aj#e 2oj $avje#" ; <o$lu6a# u va$" Sa2o jo6 dana$ ne 2ogu $ve #o rei baki" Vi na#e da a dva $a#a 2ora2o na abavu gro4i'i ikulini" Mladi gro4 bio je dva 5u#a ovdje i 2i $2o 2u obeali da e2o doi" +d dana$ do $u#ra ne2a valjda 5ogibelji" .o gro4a iku; linija 2ora2o $a2o 5rijei 5reko 'e$#e- a #o e bi#i u 2rakujo6 u i li'e a2o#a#i u 6al" .akle 2e 2oj ne nana' od $v" Bavera jo6 dana$ ne 2o3e nai- a $u#ra u $ve rei baki" %era $e o5ro$#i od abrinu#og ka5u'ina i ude u $voju $obu" Tu $e $ve $jalo od $vile- $rebra- la#a i kri$#alni: lu$#era" Za$#ane i 5o2i$liA D8a6 ne bi bilo ugodno a2ijeni#i ovu ra$ko6nu udobno$# $ #a2ni'o2 u #ornju@D %era $e gla$no na$2ije- dr3ei #akvu 2i$ao $a2o vrijedno2 $2ije:a- a onda 5o ove $obari'u daje o5re2i" I5ak nije 2ogla aboravi#i ka5u'inove rije(i koji2a joj je 5redo(io 5ogibelj 6#o $ada lebdi nad nje ino2 glavo2" A ju(er- kad je 5o6la na kri3anje- nije ni $lu#ila da bi nje ina a2i$ao da (eka vje6#i'e 2ogla i2a#i #ako 5ogibeljni: 5o$ljedi'a" .ok $e %era odjenula $5u$#io $e 2rak" +na $e agleda u 5ro ore 5reko uli'e" Ta2o je $ve $jalo u 2oru $vje#la" Kro o#vorene 5ro ore vidjelo $e kako $e dvorane 5une o#2jeni2 da2a2a i go$5odo2" Koliko god na$#ojala da $e ra vedri- nije $e 2ogla o#e#i nekoj u budeno$#i" %ije nala je li #o2e 5ovod o5a$no$# koja $e #ako nenadano $ru6ila na nju- ili kakva neugodna $lu#nja" <rvi 5u# u 3ivo#u o$je#i kako joj krv 3ivo klju(a 5o 3ila2a i kako joj $r'e br3e udara" Ali na$#ojei $e o$lobodi#i #og u bu>enja- 5odigne odlu(no glavu i 5ode $a $vojo2 bako2 5reko 'e$#e- u dvor gro4a ikulinija" S#ubi6#e u 5ala(i gro4a ikulini;ja 5okrili $u $agovi2a- a vijen'i2a od ru3a ogradu $#ubi6#a $ve do gole2e dvorane kakve ne bija6e u 'ijelo2 gradu" 9iljade $vijea $i5alo je (arobno $vje#lo 5o dvorani $ bijeli2 $vileni2 #a5e#a2a ukra6eni2 la#o2 i $ 5oku$#vo2 5rekriveni2 eleni2 bar6uno2" To bija6e ogro2na dvorana a 5le$ i 2lade3 $e ve $ku5ljala odlu(iv6i da 5le6e una#o( vruini" Gro4i'a ikulini- lije5a go$5oda od #ride$e# godina u bijeloj $vili $a la#ni2 ru3a2a u ko$i- 5ri2ala je go$#e ajedno $a $voji2 5a$#orko2 gro4o2 Eranjo2 ikulinije2" Mladi u 'rno2 4ran'u$ko2 odijelu $ 5lavo2 lje5u6no2 glavo2- o2alen- nje3an i okre#an 5o:i#i u $u$re# gro4i'i Ra#kav i nje inoj unu'i i i vanredno i: $rda(no 5o dravi" <ogledi go$#iju $vrnu6e $e k %eri koju je 2ladi ikulini 5o dravljao $av u3aren u li'u i u nekoj ne5rili'i" inilo $e da $e jedva u$u>uje 5ogleda#i u li'e lije5oj djevoj'i" A i5ak kao da je bio $av u$:ien kad ju je ugledao" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

Go$#i $u $ veliki2 5o6#ovanje2 5o dravljali gro4i'u Ra#kav- a $ u$:ienje2 lije5u boga#u njenu unuku koja je u odjei od ru3i(a$#a #ila nali(ila vili" <reko ru3i(a$#e $vilene odjee 5reba'ila je 2re3u $a#kanu od bijeli: kru3ia" udna #unika bija6e obrubljena re$a2a od 5ravi: bi$era" %a glavi joj $e i$#i'ala ru3i(a$#a 5ar#a o56ivena bi$ero2 i $2aragdi2a- a ko$e $5le#ene u dvije 5le#eni'e vi$jele $u go#ovo do koljena"

; Za6#o jedino kon#e$a %era no$i ovako o(e6ljanu 4ri uru? ; u5i#a #i:o gro4i'a Erdodv Terku %ada3di" ; Sigurno a#o 6#o #ako :oe gro4i'a Ra#kav ili gro4 +r6i" ; .akako@ ; u2ije6a $e barone$a ,ina" ; Za#o je #ako 5le#e da 2o3e 5oka a#i $voje duge 5le#eni'e" Me>u#i2 je do2ai'a 5ri$#u5ila k %eri" ; .o>i#e da va$ 5red$#avi2 o$#aloj go$5odi koju jo6 ne 5o na#e" +va je ve(er va6a- dije#e 2oje" Ja $a2 u5ravo 3ivo 3eljela da 2oja kua bude 5rva i van va6eg do2a u kojoj e#e i ai 5red na6e veliko dru6#vo" ; 9vala 2ilo$#iva go$5odo gro4i'e@ ; odvra#i djevojka" ; Vrlo $e ve$eli2 6#o $#e 2e #ako 5o(a$#ili" ; %ada2 $e da e2o bi#i dobre 5rija#elji'e ; re(e gro4i'a ; u a $ve #o 6#o $#e vi jo6 dije#e" Ali vi $#e #ako dra3e$na- bi$#ra glavi'a da va$ (ovjek 2ora avolje#i" ; Va6a 2ilo$# 2e 5re'jenjuje@ ; odvra#i %era" ,juba no$# gro4i'e doj2ila $eje vrlo ugodno" Gro4i'a Cikuli2 5rovede %eru $vi2 dvorana2a i u5o na je $ brojni2 go$#i2a 6#o $u na5unili dvorane gole2e 5ala(e" Kad je do6la do gro4a +r6ia re(e 2uA ; Va2a 5redaje2 $voju 2ladu novu 5rija#elji'u da 2i je (uva#e od na$r#ljive go$5ode" Mene ove du3no$# do2ai'e" Gro4i'a o$#avi %eru gro4u <e#ru- a onda 5ode u blagovaoni'u" ; Vi $#e ne6#o lovoljni- ku2e <e#re ; 5ri2ije#i %era" ; &vijek $a2 #akav kad 2ora2 doi ova2o" %e voli2 gro 4i'u ikulini" .ana$ $a2 do6ao $a2o radi #ebe i bake" & #aj (a$ 5ri>e k nji2a barun Skerle' i 5oljubi %eri ruku" ; Kako #i je? %i$i li $e na:ladila? ; %e" <o$ve $a2 drava i (ila" ; + (e2u #o govori#e? ; u5i#a +r6i na 6#o 2u Skerle' i$ 5ri(a kako je %era $a2a i ja6ila 5a je $na6lo nevrije2e" .o#le $e ku5ila oko %ere 2lade3 i ona 5o>e 5raena go$5odo2 u veliku dvoranu" Tu $e 5red %ero2 najedno2 $#vori gro4 Vojk44v" &5ravo je nai6ao na #renu#ak kad je ona na (a$ o$#ala $a2a- #e joj $e 5ribli3i i 5o dravi je" ; Vi 2i nee#e 5ru3i#i ruku? ; u5i#a on ra o(arano" ; Jer $e na va$ lju#i2" ; .a $:vaa#e 2oju (e3nju onda bi$#e 2i o5ro$#ili" ; %ada2 $e da je #o 5o$ljednji 5u#a 6#o $#e nou bili u na6e2 vr#u" Kad $e vi bog #oga lju#i#e- onda bi: volio u2rije#i nego $e ubudue u$5e#i 5reko va6e ograde" %e2oj#e 2e ka ni#i" I onako $a2 do$#a 5re5a#io kad $#e 2i onako okru#no 5red no$o2 a#vorili 5ro or" ; Zar $#e 2ogli o(ekiva#i 6#o drugo? Vojk44v joj (vr$#o $#i$ne ruku" <ogledav6i 5la2eni2 5ogledo2 u %erine o(i5ro6a5eA S#o god $a2 u(inio- bilo je $a2o a#o 6#o 2i je $r'e ne$#r5ljivo" Ja va$ ljubi2kon#e$o- i o$#aje2 dovijeka va6 rob" Ali ja o$jea2 da 2i ni$#e $kloni i a#o u ubi#i $vakoga #ko 5ridobije va6e $r'e" <re$#ra6eno 5ogleda %era gro4ovo a3areno li'e" I o(iju $ukljala 2u neka va#ra kakvu %era jo6 nije vidjela u o(i2a nijednog 2u6kar'a" ; Je$#e li ra u2jeli- kon#e$o? Tko adobije va6e $r'e #aj 2ora u2rije#i@ %a #o va2 $e kune2 grobo2 $voje 2ajke""" +vaj (ovjek #u 5red njo2 kune $e da e ubi#i $vakog koga bude ona ljubila@ Zar je #ako $#ra6no ljubi? Je li #o 2ogue? Go#ovo nije vjerovala da ne#ko 2o3e ovako ljubi#i" A i5ak- on $e akleo grobo2 $voje 2ajke" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%ekoliko (a$aka je ra 2i6ljala- a onda $e $abere" ; Koji2 5ravo2 brani#e 2eni da ljubi2 koga :ou? ; u5i#a ona i naglo $#rgne $voju ruku i njegove" ; %i6#a va2 ja ne brani2" Vi 2o3e#e bira#i 5o $r'u- ali i2a2 5ravo da $e bori2 $ drugi2a a va6u ljubav" Ako je ne 2ogu 5ridobi#i ja- nee je u3iva#i ni drugi" I o5e# veli2 da u ubi#i $vakoga koga vi u$rei#e $vojo2 ljubavlju" ; A kad bi$#e #o bili ; vi? ; +nda bi: bio va6 rob" ;A kad bi: ja a#ra3ila da i$5uni#e #u akle#vu i na $ebe? ; I$5alio bi: $ebi 5i6#olj u glavu" ; Mora2 5ri na#i da $#e neobi(an $va#- go$5odine gro; 4e" Ali budi#e 2irni" .ana$ jo6 ne #reba#e 5uni#i 5i6#olj ni a koga""" ; Kako bilo da bilo- ja $a2 $2r#nu o$udu 5o#5i$ao" ; <a i#e- gro4e- 2oglo bi va2 $e #o o$ve#i#i" Vojk44v je :#io jo6 ne6#o rei- ali ga udari 5o ra2enu 3en$ka le5e a" ; Moli2 va$- gro4e- ne2oj#e na2 kon#e$u #ako dugo a dr3ava#i" 8ila je #o do2ai'a koja u:va#i %eru 5od rukuA ; Kon#e$o- 5red$#avi# u va2 ani2ljivog go$#a koji je #ek nekoliko dana u na6e2 gradu" &5ravo je 5ri$5io" Gro4i'a $e okrene- a %era o5a i da i a nje $#oji 2u6kara' u (a$ni(koj odori" ; Ka5e#an Sini6a- a5ovjednik $lavon$kog ba#aljona ; 5ri ka3e ga gro4i'a Cikulini" ; +n je 2oj dobar nana' 5a e va$ $igurno i vr$no abavlja#i" %era 5ogleda $#ran'a" S li'a joj i6(e ne ru2enilo" %ije $e od2a: naklonila" Za5anjeno je urila u njegovo li'e ne 5ru;3iv6i 2u ni ruku" +n $e nije2o nakloni" %era 5re5o na (ovjeka $a $v" Bavera" +n je go#ovo i gubio o(i u %erino2 li'u i nena>en- 5re5la6en" ; Vidi#e- ka5e#ane ; re(e gro4i'a ; #o je najlje56a djevojka na Gri(u" +#i2lju $e o nju kao o Ri2$ko Car$#vo" <a i#e- vi $#e #renkova'@ ; Ali kon#e$a je #vr>ava koja $e o6#ro brani ; re(e on dubo ki2 vu(ni2 gla$o2 koji %eri u #ili (a$ do ove 5red o(i do ga>aj u 6u2i 5od Zavero2" ; <o (e2u vi #o na#e? ; +$jea2 #o i nje ini: 5ono$ni: o(iju" ; Ako 2i $vu galan#eriju i$5ri(a#e oko2 u oko- 6#o e va2 o$#a#i da ka3e#e i a 2oji: leda ; re(e %era $ilei $e na 6alu" Gle #i lobni'e@ ; ukori je gro4i'a" ; Za ka nu u va2 ovdje o$#avi#i ka5e#ana i o#e#i Vojk44vja" I gro4i'a $e okrene Vojk44vju koji je $#ajao nedaleko i u:va#i ga i$5od ruke" +SVETA Kad je o$#ala na $a2u $ 2ladi2 ka5e#ano2- %erino je li'e bilo blijedo- a duboke 'rne o(i $2ra(ene" To nije bio $#ra: nego u bu>enje kakvo jo6 nije nikad o$je#ila" <red njo2 je $#ajao (ovjek koji je 2ogao da je jedno2 rije(i o5#u3i i uni6#i" Koji joj je 5ro6le noi nanio #oliku uvredu daje u njega 5u'ala" I $ad no$i u 5ovoju ruku u koju 2u je $a;$ula #ane i $vog 5i6#olja" Mladi ka5e#an $#ajao je 5red njo2 #ako 2iran kao da $e ni6#a nije dogodilo" %jegova 5ojava nadvi$ila je %eru a (i#avu glavu" iroka 5r$a i jaka ra2ena i$#i'ala $e u vojni(koj odori- a (vr$#i vra# no$io je 5ono$i#u lije5u glavu5unu ku6#rave vrane ko$e" Mu3evno li'e garavo- 5od o6#ri2 no$o2 'rnio $e brk- a i$5od gu$#i: 'rni: obrva gledala $u dva #a2na o6#ra oka"

%era ga 5ro2jeri 5ogledo2 5uni2 5re ira" Ka5e#an $e dr ovi#o na$2ije6i" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; %ije li #o (udan $lu(aj- kon#e$o- da $2o $e ovdje $a$#ali? Ta dr ovi#o$# %eru je jo6 vi6e 5odjarila i ona aboravi daje ovaj (ovjek 2o3e $vaki (a$ uni6#i#i kad bi ko2e 5ri5ovijedao doga>aj 5ro6le noi" ,ju#ina u dr2a 'ijelo %erino bie" 8e rije(i 5ode k vra#i2a" ; Mi i2a2o jo6 koje6#a ra ja$ni#i- kon#e$o@ ; au$#avi je on" ; Ja ne2a2 6#o da va2 ra ja6njava2" ; To e2o #ek vidje#i" I %erini: o(iju bukne 5re ir i odvra#no$#" ; Ja va2 jo6 ni$a2 obja$nio da $a2 ondje (ekao vje6#i'e@ ; na$2ije $e ka5e#an" ; To- dodu6e- ba6 nije (a$no a #ren; kov'a- ali kad go$5odin 5odban #ako 3eli- onda $a2 #o 2orao u(ini#i i #ako je ne$re#na kob :#jela da $a2 u2je$#o $#ari: vje6#i'a na6ao ondje lije5u 2ladu da2u" ;C vi dr3i#e daje ona koju $#e ondje na6li ; vje6#i'a? ; Tko bi nao? %i$a2 je ni vidio- a ona 2e ve a(arala" %ije li #o (arolija koju u2iju $a2o vje6#i'e? ; +nda i voli#e od2a: u(ini#i $voju du3no$# i 5reda#i #u da2u Kraja(iu" Evo- go$5odine (a$ni'e- 5ovedi#e 2e od2a: na 2agi$#ra#@ Ka5e#an u6u#i" ,i(ni 2i6ii 2alo 2u $e #rgnuli" %jegovo li'e 5o$#ade o biljnoali gla$ 2u je vu(io 2nogo 2ek6e nego 5rije" ; Kon#e$o- volio bi: da $u 2i obje noge i ruke ovako $ve ane nego da 2ora2 dana$ u(ini#i ne6#o 6#o jo6 ni$a2 u(inio nikada i ni 5red ki2 u 3ivo#u" E#o- ja va$ 2oli2 i$5ri(aj#e 2oju u$ijanu 2lado$#" <ri5ravan $a2 va2 da#i $vako ra ja6njenje i $vaku adovolj6#inu" %jegove rije(i ne $a2o da %eru ni$u ganule- ve $u- na5ro#iv- u$5irile u njoj vi6e lju#ine" ; Zadovolj6#inu? Zadovolj6#inu 2ogu 5ru3i#i $a2o vi#e i" ; Kon#e$o ; 5lane ka5e#an- a li'e 2u $e a2ra(i" ; Ako $a2 5o(inio ludo$#- ni$a2 $e ogrije6io o $voju (a$# i ja va$ u5o orava2 da ne dira#e u nju nego da 2e $a$lu6a#e" ; %e go$5odine ka5e#ane" %e2a2 a #o volje" ; Ja i2a2 5ravo na #o da $e o5ravda2" ; A ja o5e# da va$ ne $lu6a2" ; +nda $#e du3ni a#ra3i#i da dade2 adovolj6#inu jedno2 2u6ko2 (lanu va6e obi#elji" ; Vi#e i brane 3enu i onda kad je $a2a i be obrane" Je$#e li #o u(inili vi ondje u 6u2i? +(i 2u i$ko(i6e i$5od obrva i u5ilji6e $e u %eru kao dvije o6#ri'e no3a- u$ne 2u $e $#i$nu6e- a ubi 6krinu6e" Garavo njegovo li'e 5o#a2ni jo6 vi6e- a no$ni'e 2u adr6u" .jevojka 5ro#rne" Vidjela je daje 2ladog ka5e#ana 5ro3eo bije$" ; 9oe#e li o5orei $voje rije(i- kon#e$o? ; u5i#a on 5ri je#ei2 gla$o2" ; %eu@ ; Kon#e$o- 2i e2o $e jo6 $re$#i@ & ovi2 je rije(i2a od vanjala 5rije#nja"

Ka5e#an okrene djevoj'i leda i i a>e i $obe" <rije#nja koju je i rekao jo6 je uvijek ujila u kon#e$inoj glavi" D+n e 2e dakle o5#u3i#i@ +n e 2e 5rijavi#i Kraja(iu@ Za6#o ni$a2 2ogla 5odnije#i da $e o5ravda? Za6#o $a2 o$je#ila 5re2a nje2u #ako neobu dani bije$lju#inu- 2r3nju- 6#o li?D Sjedne u na$lonja(" Sino- kad je ra 2i6ljala o $ve2u 6#o $e dogodilo ondje 5od $v" Bavero2- nije o$jeala #oliko 2r3nje 5re2a ne nan'u koji ju je na5ao" Me>u#i2- dana$- kad ga je vidjela- 5o#re$la joj $e 'ijela du6a- krv joj 6iknula 3ila2a- a grlo $#i$lo neko (uv$#vo bije$a i 3elje da #oga (ovjeka udari- da 2u #rgne 5ove $ ranjene ruke i da jo6 jedno2 5u'a u njega- ravno u $r'e" %ije nala ra$#u2a(i#i a6#o ju je a:va#ilo #akvo (uv$#vo kad je ugledala $voga ne nan'a li'e2 u li'e- da gaje 2orala uvrijedi#i i da ga je 3eljela vrije>a#i 5a 2akar je od2a: 5redao u Kraja(ieve ruke" +na je $ad 5o3eljela da $e on o5e# MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

vra#i u ovu $obu- da ga 2o3e 5onovno uvrijedi#i i doba'i#i 2u u li'e najvea 5oni3enja i uvrede" & $alon ude (i#avo dru6#vo 2ladi: ljudi- $ nji2a bija:u i barun Skerle'- gro4 Vojk44v i 2ladi gro4 ikulini" ; To nije lije5o kon#e$o ; re(e Vojk44v ; da $e $kriva#e od na$" E#o 'ijela je 5o#raga a va2a" .o2ai'a na$ je 5o$lala da va$ dovede2o k ve(eri" ; Vi 2ora#e da odabere#e jednoga i 2e>u na$ ; nagla$i Vojk44v 5ogledav6i %eru (vr$#o i na(ajno" Svi $u na (a$ak a2uknuli o(ekujui %erin i bor" ; Ta naravno da u odabra#i ; re(e ona ve$elo" ; %i#ko 2e drugi ne 2o3e 5ove$#i k $#olu nego kuedo2ain@ Vojk44v je $#i$nuo u$ne" Kao daje :#io reiA i igrala $i 2e@ Skerle' $e na$2ije6i- a o$#ali $u $a adovolj$#vo2 gledali lije5og Eranji'u ikulinija kako je do (ela 5oru2enio i $av $e nekud i gubio- ali i5ak u i$#i 2a: galan#no 5ru3io ruku $vojoj lije5oj go6i" %i#ko od go$5ode nije bio na njega ljubo2oran" Mu6kar'i 5o>o6e a neobi(ni2 5aro2 $2ije6ei $e" <a i $va#ko drugi #ko gaje 5ogledao $2ije6io $e i 5ri6a5nuoA ; Gledaj#e- kako $e 2ali 5a3 ru2eni od $ree 6#o $2ije vo di#i 5rin'e u@ Kod $#ola 5o$adila je do2ai'a na 5rvo 2je$#o gro4i'u Ra#kav- kao najugledniju ari$#okra#kinju" Skerle' je dobio 2je$#o 5okraj gro4i'e Terke %ada3di- banove kerke- ka5e#ana Sini6u $2je$#ila je do2ai'a na$u5ro# $ebi- a %eru 5okraj $ebe" ; 9ou da va$ bare2 kod $#ola i2a2 u a $e ; re(e gro4i'a" ; <o$lije e 2i va$ ionako o#e#i 2lada go$5oda" Zar ne da $e ne lju#i#e 6#o $a2 va$ 5o$adila kraj $ebe? ; %a5ro#iv- gro4i'e- vrlo $e raduje2" S de$na $jedio je gro4 Vojk44v koji $e 'ijele ve(eri brinuo da %eri bude 5ri ru'i $ve 6#o joj #reba" To(io joj 5ie i dr3ao dje; lu kad je u i2ala jelo- a 5ri#o2 nije aboravio da i$5od oka 5a i na lije5og 2ladog ka5e#ana" Ali ovaj nije %eru nijedno2 5ogledao" Skerle' je bio ne6#o le volje- ali je na$#ojao abavi#i lije5u 'rnoko$u Terku (ije $u o(i ne5re$#ano lu#ale 5o li'i2a 2ladi: 2u6kara'a" Sini6a je jo6 i $ad bio blijed" +5a3ao je kako $e 5ogledi 2ladi: da2a $a$#aju na nje2u" Sjedio je kraj gro4i'e .ra6kovieve i i2ao adau daje abavlja 6#o 2u je i vanredno u$5ijevalo" Tek 6#o $u donijeli dva jela- do6ao je dvor$ki gro4i'e ikulini i najavio do2ai'i daje $#igla ko(ija i Mokri'a i dove la gro4i'u Auer$5erg i nje inog bra#a gro4a Karla Auer$5erga"

Kuedo2ai'a na2r6#i obrve" %era je 5ri2ije#ila da gro4i'i ovaj 5o$je# ba6 nije ugodan" I5ak je udvorno u$#ala i 5o6la 5red nove go$#e" Za nekoliko (a$ova ude u dvoranu vi$oka- #anka go$5oda $ vi$oko2 4ri uro2 od 5lavi: jako o5ra6eni: ko$a- u ljubi(a$#oj $vilenoj odjei koja je oko 5r$iju i ra2ena bila vrlo duboko i re ana- kako $e #o kod o$#ali: go$5o>a nije vidjelo" %a glavi i oko vra#a ni ali joj $e dragulji- 5a je oko lije5e gro4i'e- kad je u6la u dvoranu- $ve ablije6#ilo" ; Kra$ne li go$5o>e@ ; 5ri6a5ne %era gro4u Vojk44vju" ; 8ila je kra$na ; re(e ovaj" ; +na je kralji(ina dvor$ka go $5o>a- 5a je neko blije6#ila lje5o#o2 kao 6#o $ada blije6#e nje ini dragulji" .o6lja'i $u $e 5o dravili $ go$#i2a i onda o5e# $vi 5o$jeda6e" Gro4i'a Auer$5erg $jedne u bli inu do2ai'e i u$koro $e 2e>u go$#i2a o5e# ra$5rede ugodna i ne5ri$iljena abava" ; S#o je #o va2a na ru'i? ; u5i#a Auer$5ergova ka5e#ana Sini6u" ; Malenko$#@ Tane 2ije 2alo 5o6kakljalo 2i6i'e" ; A kako $#e adobili #u ranu? ; u5i#a ga o5e# gro4i'a" ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; To je odve duga 5ri5ovije$# ; odvra#i on gla$no" ; .aj#e- 5ri5ovijedaj#e ; 3ivo e Benka .ra6kovi" ; To $e ne 2o3e 5ri5ovijeda#i u na o(no$#i #ako nevine i nje3ne du6e kakva $#e vi ; re(e Sini6a #ako gla$no da je (ula i %era" ; +:- #o na(i da je 5ri(a vrlo 5ikan#na ; u2ije6a $e gro4i'a Auer$5erg" Mo3da bi$#e nali 5ri5ovijeda#i #ako da nikoga ne 5ovrijedi#e? ; Ako go$5ode #o abavlja- ja u je drage volje i$5ri5o vijeda#i" %era je 5ogledala ka5e#ana krio2i'e" +n $e na nju i ne o$vrne" +ni koji $u bili u bli ini 5ogleda6e Sini6u o(ekujui da 5o(ne 5ri5ovijeda#i- a oni 5odalje $#ado6e ga 2oli#i da i$5ri(a godu" ; Vi na#e da 2e a5ala (a$# da va$ i (e$#i#e gri(ke gra>ane (uva2 od vje6#i'a" Ju(er $a2- dakle- $a2 $a2'a# 5o6ao na kri 3anje kod $v" Bavera- dok $a2 $voje 2o2ke o$#avio u na6e2 #aboru 5od Slje2eno2" ; Vi $#e bili na kri3anju? ; divila $e $#ara barone$a ,in(ika" ;C ni$#e $e bojali vje6#i'a? ; ovjek i: vi6e 5u#a $a$#ane i na 2nogo lje56i2 2je$#i2a nego je kri3anje 5a $e onda 5rivikne ; ironi(no e ka5e#an" ; <a je$#e li vidjeli vje6#i'e? ; u5i#a gro4i'a ikulini" ; Sa2o jednu jedinu $a2 vidio" ; Zar bilja? <ri(aj#e- 5ri(aj#e" ; +(i#o je bila kre uba baba? ; %a5ro#iv@ 8ila je lije5a i 2lada" ; A 6#o je ondje radila? ; ekala je ljubavnika- a do#le je i vodila ra ne (arolije""" ; Zbilja? A 6#o $#e u(inili vi? ; %i6#a@ Zarobio $a2 lije5u vje6#i'u i $ njo2 $e u #a2noj

6u2i

abavljao" 8ila je 5re2a 2eni o$obi#o ljuba na"

; Zbilja ; ironi(no u5i#a gro4i'a ikulini" ; %je ino 5ona6anje 2e na5okon 5onukalo da bude2 i ja ljuba an" Svi $e na$2ija6e- 5a i gro4 Vojk44v" Sa2o je %era uko(eno gledala 5reda $e i na$#ojala bi#i ravnodu6na" Ali $r'e joj je burno udaralo i krv joj naglo kolala 5o 3ila2a" ; A dalje? ; u5i#a gro4i'a Auer$5erg" ; .alje? Zar da va2 ka3e2 i ono $#oje dalje bilo? Ka5e#an je 5ri#o2 jedan #renu#ak 5ogledao u %eru i na$2ijao $e lorado o(i#o u3ivajui $#oje djevoj'i na li'u (i#ao daje $#avlja na 2uke" ; %aravno" Vi $#e rekli da e#e na2 ka a#i kako $#e adobili ranu na ru'i ; #ra3ile $u ne$#r5ljive go$5ode" ; A onda na2 re'i#e kako $e ove #a lije5a vje6#i'a ; 5onu; ka ga gro4 Vojk44v" ; 8ila je vrlo o#2jena da2a" ; +#2jena?@ #o va2 5ada na u2? ; ukori ga gro4i'a iku lini- a o$#ali $e na$2ija6e" ; .aje2 va2 rije( daje doi$#a bila o#2jena da2a" Vije $vi vrlo dobro 5o na#e""" Go$5ode $e i nena>eno 5ogleda6e" %era 5roblijedi i 5ogleda 5reko $#ola u $voju baku" DKad bi ona #o nala@D 5o2i$li %era $jedei uko(eno i i6(ekujui $a ebnjo2 u du6i $#ra6an (a$ kad e ka5e#an $5o2enu#i nje ino i2e i ba'i#i u 5ra: $vu nje inu $lavu- obo3avanje i ljubav kojo2 je oba$i5lje ovo o#2jeno dru6#vo" I5akona nije 5oku6ala nijedno2 rije(ju da au$#avi ka5e#ana u 5ri5ovijedanju" ; Mi :oe2o da na2o #ko je bila vje6#i'a ; navaljivali $u go$#i- a najvi6e $uda' Kraja(i" ; I$5rva ni$a2 ni ja nao #ko je ona ; na$#avi Sini6a" ; %ije 2i :#jela ka a#i $voje i2e- a u #a2i joj ni$a2 2ogao vidje#i li'a" Tada blje$ne 2unja i ja joj 5ogleda2 u lije5o li'e@ A:@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

klikne2 ja" Sad va2 ni6#a ne 5o2a3e" <o naje2 va$- #a vi $#e ; 5o na#a lje5o#i'a" DI gubljena $a2D- da:ne %era i $klo5i o(i da bar ne vidi kako e $va go$5oda u nju u5eri#i 5oglede i kako e je Kraja(ieve $i#ne 2ale o(i 5robo$#i" Ve je o$je#ila lorade 5oglede o#2jeni: go$5o>a- (ula krik $voje bake i 5oklike i nena>eni: o#2jeni: go$#iju i o$je#ila kako $e na nju $a $vi: $#rana ru6i $ra2o#a i 5oni3enje" ; .aj#e- 5ri(aj#e dalje ; $ilile $u go$5o>e" ; #o $#e rekli? Koja 5o na#a lje5o#i'a? ; Rekao $a2 ; na$#avi ka5e#an 5ogledav6i na#i3eljne go $5ode ; ovoA DJa va$ 5o na2- vi $#e- dodu6e vrlo o#2jena da2a- ali va2 ne 2ogu 5o2oi" Za6#o dola i#e u #o nono doba u 6u2u na kri3anje? Ako $#e vje6#i'a- lo 5o va$- a ako $e #u $a$#aje#e $ va6i2 ljubavniko2- $ra2o#a 5o va$" Vi 2i ne e#e 5objei- lije5a 2oja vjeveri'e ; jer va$ 5o na $va#ko- #a vi $#e"""D ; Ali govori#e ; $rdile $e u bu>ene go$5ode" ; Vi $#e? ;Vi $#e ;barone$a""" ;8arone$a?@ Koja- koja? Sini6a u5re u %eru o$ve#ni(ki 5ogled"

; 8arone$a""" & #aj (a$ o$je#i2 bol u ru'i i ; 5robudi2 $e@ & dvorani na$#ade na (a$ak 2uk- a onda 5rovali ra o(aranje" I lije5i: u$#a na#i3eljni: go$5oda $a$ula $e na ka5e#ana (i#ava 5regr6# 5rijekora" ; +vako $e $ na2a na6ali#i@ ; Go$5odine ka5e#ane- ovo je ru3no od va$" ; ekaj#e- (ekaj#e@ ; obra#i $e gro4i'a Auer$5erg go$5o>a 2a" ; Ako $#e $ve #o $a2o $nivali- kako $#e 2ogli o$je#i#i bol u ru'i? Kako $#e do5ali rane? ; To je ba6 onoA 5i6#olj 2i je u $nu i$5alio u ruku" Ka5e#an nije vi6e ni jedan #renu#ak 5ogledao %eru koja je $jedila kao da je oka2enjena" Svi $u $e bavili Sini6o2 i #ako ni#ko nije ni o5a io kako je blijedila" Kad je ka5e#an rekao DI 5robudi2 $eD- $r'e joj $e #ako #rgnu ;lo kao daje u nj arinula o6#ri 2a(" %agli 5reokre# i$#o ju #ako 5o#re$ao kao 6#o ju je u dr2ala i ka5e#anova 5ri5ovije$#" .ok $u drugi navaljivali na Sini6u da ga i grde bog #e 6ale- %era $e o5oravila i 5ri5ovijedala $ gro4o2 Vojk44vje2" Kad $e ve(era $vr6ila- ra dijelilo $e dru6#vo u gru5e" Mlade3 je- u a $vu vruinu- a5le$ala kao 5o2a2na" +5a iv6i %eru na (a$ $a2u- ka5e#an Sini6a 5o>e k njoj" ; Moli2 va$ a jedan 5le$- barone$o" ; va2a ne 5le6e2@ ; Vi ba6 ni$#e a:valni@ Ali $vejedno" Vi 2ora#e $a 2no2 5le$a#i" ; %eu@ ; .obro- ali onda nee#e 5le$a#i ni $ ki2 drugi2" ; To je dr$ko$#" Vi ne2a#e 5ravo ovako govori#i" Ja u 5le $a#i $ ki2 :ou" %era ga od2jeri lju#i#i2 5ogledo2- okrene $e i naglo 5o>e u 5le$nu dvoranu" %E%A.A%E ZAR&KE Malo a#i2 na6ao $e u dvorani i Sini6a" Svi $e a(udi6e kad je ka5e#an u eo gro4i'u Auer$5erg da $ njo2 5le6e" Sve $u 3en$ke o(i (e nu#ljivo 5o(ivale na Sini6i" Tek $ada $e ra abirala $#a$i#o$# ka5e#anova- njegovo lije5o garavo li'e i $na3na ra2ena" <le$ao je va#reno i o#2jeno- a 5ri#o2 $u njegove #a2ne- duboke o(i $ijevale kao baklje" Sva 3en$ka 2lade3 #e6ko je o(ekivala $ kojo2 e Sini6a a5le$a#i" Kad $u vidjele da redo2 $vaku vodi na 5le$- bile $u i van $ebe od rado$#i" I barone$u ,in(iku odlikovao je 2ladi ka5e#an i kad ju je obuj2io oko 5a$a ona $e go#ovo 5relo2ila od 2ilja i rado$#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Kad je ka5e#an o#5le$ao $a $vi2a da2a2a- 5ode 5o dvorana2a kao da nekoga #ra3i" Kod jednog 5ro ora $#ane" I vr#a je do5rla ve$ela buka i Sini6a $e od2a: $5u$#i 5o $#uba2a u vr#" Tu je na 6iroko2 5ro$#oru 5od kro6nja$#i2 drvee2 5le$alo nekoliko 5arova u vukove gla be 6#o $u do5irali i 5le$ne dvorane" Sini6a o5a i %eru kako 5le6e $ baruno2 Skerle'o2" +n 5ri>e k nji2a i au$#avi i:" ; +5ro$#i#e- go$5odine barune ; re(e ka5e#an 2irno" 8arun $5u$#i ruke $ 5oja$a $voje lije5e 5le$a(i'e i u5i#aA ; #o 3eli#e- go$5odine ka5e#ane? ; Molio bi: va$ lije5o da a kra#ak 5le$ 5re5u$#i#e kon#e$u 2eni" Skerle' 5ogleda ka5e#ana i nena>eno- a %erine o(i 5la;nu6e gnjevo2"

; Koji2 5ravo2? ; u5i#a barun" ; <ravo2 5rven$#va" Ja $a2 5rvi a2olio kon#e$u a 5le$ i 2i$li2 daje nje ina du3no$# da 5rije drugi: 5le6e $a 2no2" ; Zar #e ka5e#an ui$#inu 5rvi a2olio a 5le$? ; u5i#a Skerle' %eru" ; Je$# ; odvra#i %era ; i$#ina je" Ali- go$5odine ka5e#ane ; obra#i $e %era Sini6i ;ja $ va2a neu 5le$a#i" Je$#e li ra u 2jeli? ; Alija va2a 5ri$i3e2A do#le nee#e 5le$a#i ni $ ki2 drugi2 dok ne i vr6i#e $voju du3no$# 5re2a 2eni" Gla$na 5re5irka u bunila je o$#ale 5arove" +ni 5o:i#aju k %eri i Skerle'u da (uju 6#o $e dogodilo" ; Ivo- 5le6i2o dalje ; re(e %era dr6ui od lju#ine" & #aj (a$ Sini6a na veliko i nena>enje na o(ni: 5o#egne i a 5oja$a 5i6#olj" Svi $e #rgo6e i u5eri6e 5re$eneene 5oglede u njega" #o kani? Karlo Erdodv 5ri$#u5i ka5e#anu i re(e 2u #i:oA ; Go$5odine- ka5e#ane- vi $#e 5oludjeli" ; Zar $u ljudi koji brane $voje 5ravo kod va$ lu>a'i? ; Vi $#e doi$#a u 5ravu- ali valjda nee#e ovdje 5u'a#i" ; <o iva2 va$ da odlo3i#e oru3je ; re(e Skerle' dok ne odu go$5ode" ; Kon#e$a %era 2ora o$#a#i ovdje i i$ku5i#i $voju du3no$# 5re2a 2eni" Go$5oda $e 2e>u#i2 oku5ila oko Skerle'a i kon$#a#irala daje ka5e#an $igurno 5ijan- 5a da ga valja od$#rani#i" <oku6ali $u ga odve$#i 5o2irljivi2 nagovoro2" ; .a $e ni#ko ne bi do#akao kralji(inog (a$nika ; o5o2ene i: Sini6a" ; Ja $e odavde ne 2i(e2 dok 2i $e ne 5odijeli 5ravo i (a$# koja ide $vakog 2u6kar'a u ovoj kui" Sini6a 5odigne 5i6#olj i i$5ali ga u rak $ rije(i2aA ; 9ou da ga i$ku6a2" A a#i2 na$#aviA ; <ribavi#e- go$5odine barune- $voj 5i6#olj- 5a e2o $#var od2a: rije6i#i@ ; 8i# e#e $lu3eni ; odgovori a(udo 2irno Skerle' i naredi jedno2 $lu i da 2u done$e 5i6#olj" %era je $#ajala blijeda i ne5o2i(na- a o(i $u joj $ijevale od u bu>enja" Me>u#i2- :i#a' je 5obunio 'ijelu kuu i $vi 5o:i#e u vr#" Kad je do2ai'a $a nala o (e2u $e radi $va 5ro#rne i re(e go$5odiA ; Zaboga- on nee odu$#a#i od $voje nakane" +n je divlje udi" ; <ravi Trenkov 5andur ; doda Vojk4rF" ; %a 5le$u bi $e 5o #ukao i ra bijao" ; Mora6 ga u2iri#i ; 6a5ne do2ai'a gro4i'i Auer$5erg" ; Ina(e nee 5roi be krvi" Gro4i'a Auer$5erg 5ovukla $e do Sini6e i ne6#o 2u #i:o govorila" Ali on je 5rko$no #re$nuo glavo2" I o(iju $ijevao 2u gnjev" Gro4i'a ikulini $#ade 2oli#i %eruA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Kon#e$o- vidi#e- on je u 5ravu" Za6#o nee#e da $ nji2 5le6e#e? .ruge $u 3ene bile $re#ne ako je :#io $ nji2a 5le$a #i" Zar ne vidi#e da bi #o baruna Skerle'a 2oglo $#aja#i 3ivo #a? Sini6a i vanredno gada i $igurno e ga ubi#i" Ka5e#an je $#ra6ne udi- ja ga 5o na2" .ije#e 2oje- u(ini#e 2i #u ljubav

; 5le6i#e $ nji2" ; .a $e 5oni i2 i 5o5u$#i2? %ikada- gro4i'e@ To neu i ne 2ogu- 5a 2akar 2e $vi o$udili" I gro4 +r6i $agne $e k %eri i 5ri6a5ne jojA ; I ja #e 2oli2 da 5o5u$#i6" +vo nije (ovjek kao drugi= ne vidi6 li da 2u i o(iju viri $#o#inu :ajduka? Ali %era je $#i$nula 5e$#i i odgovorilaA ; %e 2ogu 5o5u$#i#i- 2akar od2a: u2rla@ Gro4i'a Cikulini bila je i van $ebe" Gro4 +r6i 5o$lao je od2a: 5o gro4i'u Ra#kav- a go$5oda $e vr#ila oko baruna Skerle'a i ka5e#ana Sini6e" ; .ok ne2a2 adovolj6#ine- do#le ne 2ogu i ove kue@ ; govorio je Sini6a" ; +n i2a 5ravo ; 6a5#ali $u 2ladi 5le2ii- dok $u go$5ode $ divljenje2 gledale u ka5e#ana koji je $#ajao 2rk i blijed dr3ei u ru'i 5i6#olj" Gro4i'e Auer$5erg i Cikulini ne6#o $u u bu>eno govorile i ba'ale bije$ne 5oglede 5re2a %eri" %a5okon do>e $luga koji je donio Skerle'u 5i6#olj" Ka5e#an i Skerle' $#ado6e jedan 5re2a drugo2e i 5o va6e go$5ode da $e udalje" +ne $e u$ko2e6a6e- avladalo je o5e u bu>enje" Sada $e 5ojavi vi$oka i25o an#na 5ojava gro4i'e Ra#kav" +na $#ane i 2e>u Sini6e i Skerle'a" ; .ije#e 2oje ; re(e gro4i'a %eri ; #i nee6 ra$#u3i#i $#are dane $voje bake" ini 2i $e da $i #vrdoglavija od $a2og ka 5e#ana" Ako i je$# njegov na$#u5 (udan- i5ak je u 5ravu- a #i ni$i" I a#o jer #i ne2a6 5ravo- ne $2ije ovdje 5a$#i- 2o3dajedan 3ivo#" Svi $u na5e#o gledali %eru i (ekali nje in odgovor" ; Kon#e$a je u 5ravu ; re(e Skerle' u bu>eni2 gla$o2 ; i ja 5reu i2a2 na $ebe 5o#5unu dgovorno$# a nje ine rije(i" %era 5ogleda Skerle'a a:valni2 5ogledo2" +n $e a nju alo3io" I $ad joj u glavi $ijevne 2i$ao koja ju je o(i#o $ilno obradovala" Sva $e ra vedrila i 5ovi6eni2 gla$o2 reklaA ; Je$#- bako- ja $a2 u 5ravu" Cijele ve(eri ja ni$a2 ni $ ki2 5le$ala o$i2 $ baruno2 Skerle'o2" %i#ko od go$5ode ne 2o3e 2e 5ri$ili#i da 5le6e2 $ drugi2 o$i2 $a $voji2 ; vjere; niko2@ & dru6#vo kao da je udario gro2" Svi $u a2uknuli- oka;2enili $e- $vi2a je a5ela rije( u grlu" 8arun Skerle' go#ovo i gubi $vije$#- kao o2a2ljen 5ri>e ka5e#anu i re(eA ; Ako $e 2oja vjereni'ea o va$ ogrije6ila- onda odgovara2 i $ada i uvijek a nje ine (ine" Sini6a $e :ladno- uko(eno nakloniA ; To je- naravno- $a$vi2 druga $#var" 8udui da kon#e$a nije 5le$ala i nee $ drugi2 da 5le6e nego $ va2a- a vi $#e joj vjerenik- onda $e 2i o$#ali 2ora2o $ #i2 adovolji#i" Ali 2i ni$2o nali daje barone$a va6a vjereni'a" A $ada 3eli2 2no go $ree- go$5odine barune" <i6#olje $5re2i# e2o a ; drugu godu" & #o2 #renu#ku $e a#e#ura gro4i'a Cikulini i $ru6i u ne$vije$#" %je ina 5rija#elji'a gro4i'a Auer$5erg naglo $e $agne gro4i'i i 5ri6a5ne jojA ; Zaboga- Julijo- a6#o $e ne $avlada6?@ #o e oni 2i$li#i@ Go$5ode $e 6#r'ale oko nje i na$#ojale je do va#i k $vije$#i" Go$5oda $u gledala ne najui 6#o da rade- dok $lu3in(ad od2a: 5o:i#i 5o lije(nika" Skerle' je o$#ao 5o$#ran'e $a2 $ %ero2" %jegovo je li'e bilo blijedo- a o(i vla3ne kao da $u $e na5unile $u a2a" 9va#ao je %erine ruke i ljubei i: 6a5#aoA ; Sla#ka 2oja- 5rekra$na 2oja@ %enadana $rea o2a2ila 2e- 5a ne na2 ni 6#o radi2 ni 6#o govori2@

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Kao ao du: 5ojavio $e najedno2 i a Skerle'ovi: leda Vojk44v" ; Idi- 5o ovi baku ; 6a5ne %era Skerle'u #ako da ju je Vojk44F 2orao (u#i" ; Mogli bi$2o $vi #roje o#ii kui" 8arun 5o$lu6a i ode da ovne gro4i'u" ,i'e 2u je $jalo od $ree" Gro4 Vojk44v 5ri>e k %eri" 8io je 2iran- :ladan i 2ra(an" ; Kon#e$o- vi $e ne $jea#e na6eg ra govora 5rije ve(ere? ; u5i#a on 5olagano" ; Sjea2 $e" ; Zna#e li da $a2 obeao da u ubi#i $vakoga koga bi$#e vi ljubili? ; Zna2" ; Moli2 va$ da #o ne aboravi#e" ; %eu ; odgovori :ladno %era" Gro4 $e okrene i o$#avi %eru $a2u" Za 5ol $a#a $jedili $u gro4i'a Ra#kav- barun Skerle' i %era ajedno u DCrveno2 dvor'uD" ,i'e $#are gro4i'e i 2ladog baruna $jalo $e od $ree i adovolj$#va" %era $e ne5re$#ano $2ije6ila" I a #og $2ije6ka $krivao $e neki #ajni ne2ir""" ,&CIEERI Ta2na je i obla(na no" Vje#ar avija 6u2o2 i lo2i granje" <od gu$#i2 $#abli2a u debelo2 2raku $#u5a (ovjek" & #a2i $e ja$no ne vidi njegovo li'e ni#i odijelo" I gleda #ek kao 'rna 5rika a i $a2o 5o kora'i2a $e 5o na daje #o 2u6kara'" Buri kro 6u2u kr(ei $ebi 5u# u gu$#o2 6ikarju" %a5okon i a>e i 6u2e" <red nji2 u digao $e brijeg i$5od Me$ni(ke uli'e" & #a2i 'rnili $e vr6'i Me$ni(ke kule" Sve joj $e vi6e 5ribli3avao i $#u5ao $ve br3e" %ajedno2- dolje 5od kulo2- u5ravo na Zvje di6u- a$ja 2u u li'e $vje#lo" ovjek $#ane""" %a Zvje di6u 5od kulo2 di ali $u $e u vi$ 5la2eni #ra'i" Ru2enilo $vje#la oba$jalo je nekoliko $#abala naokolo va#re" I a jednog drve#a i a>e 2u6kara' a2o#an u 5la6#" & 3aru $vje#la i gledao je kao 'rvena krabulja" ovjek je ne6#o ba'io u va#ru kad $e 5ojavi i druga 5rika a- i$#o #ako odjevena" +boji'a $jedo6e oko va#re- kao da $e griju" ovjek u #a2i legne u vi$oku #ravu i $#ade 5o e2lji 5u a#i kao 2ija" Ti:oo5re no i 5olagano vu(e $e na5rijed" %o i gu$#a #rava akloni6e njegovo #ijelo" S brda $e najedno2 ogla$i (udan gla$" Kao kakva $a#r#a 4rula" Gla$ $e (uo i$5od Me$ni(ke kule" Jedno2 i dva 5u#a- 5o$ve #i:o i kra#ko" Crvene 5rika e kod va#re naglo u$#anu i ba'e ne6#o u 5la2en" +ganj 5lanu uvi$ kao da $e o#vorio 5akao" & 5la2eno2 $vje#lu 5ojavi6e $e dvije nove 5ojave- i$#o #ako a2o#ane u 5la6#eve" Sad $e ve ja$no ra abiralo da $u na glave i 5reko li'a 5reba'ili ka5u'e- a na #je2enu glave u digla i2 $e dva a6iljena duga roga 6#o $u $#r6ila uvi$ kao rogovi vragova" Tako $u i2 $#r6ili u rak i 5r$#i" & 'rvenka$#o2 $vje#lu va#re bili $u nalik na >avole" .ok $u 5rva dvoji'a 2arljivo lo3ili dalje va#ru i u 'rveno2 3aru $vje#la $abla$no $e kre#ali- druga dvoji'a niko6e i$5od brda- kao da $u 5ali $ kule" Za $obo2 $u ne6#o vukli" ovjek u #ravi 5odigne 2alo glavu da bolje vidi 6#o a $obo2 5ovla(e" Ra abereA 3en$ko #ijelo" Sve ano je u e#i2a- odijelo $e ra$#rglo kad $u je vukli" Ko$a joj ra6(u5ana- a krv $e bijedni'i 'ijedi i nogu i 'ijelog #ijela koje $e 5u#e2 nabadalo na #rnje i granje- odiralo o ugla;$#o ka2enje i adiralo o 5anjeve" S#ra6no ra 2r'vareno #ijelo dovuko6e do va#re" Bena je MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

o(i#o be $vije$#i" ,i'e joj $e nije ra abiralo- jer je i2ala $ve ana u$#a" Jedan od one dvoji'e koji je lo3io va#ru 5olije 3enu od2a: (i2 je dovuko6e do nji: neko2 #ekuino2- a onda je $va (e#vori'a do:va#i6e i jedni2 a2a:o2 ba'i6e u 5la2en" Bena $e #rgne i i$5ru3i ruke" Alije dvije 3elje ne 6i5ke u ruka2a dvoji'e 'rveni: 5ojava o5e# 5ri#i$nu u 5la2en" %je ino $e #ijelo $vijalo 5o5u# 2ije" Ali ubr o u#one o5e# u $#ra6no2 3aru" <la2en je $ukljao i $o5#ao- a #ijelo 3ene $ve vi6e ne$#ajalo" Sada 'rvene 5rika e digo6e ruke u rak 5re2a 5la2enu- a jedan od nji: 5o(e govori#iA ; Crni dru3i 3arkoga 5akla@ <ri2i#e 3r#vu lije5e 5okorni'e i neka va2 bude na ve$elje i $la$# kao $#oje bila i na2a@ %eka joj du6a gori u vje(no2 5la2enu- jer :#jede da i dajo2 o'rni li'e va6i: vjerni: $ljedbenika na e2lji" Vje#ar neka ra ne$e 5ra: nje in i ni#ko 3iv neka ne $5o2inje da je nekad 3ivjela 2edu na2a@ S2r# i 5ro5a$# budi joj vje(na@ ; A2en@ ; odvra#i6e o$#ala #roji'a" <la2en je 5ro3dirao 5o$ljednje o$#a#ke 3eninog #ijela" +nda i on uga$ne" %a gari6#u #injala je 3eravi'a kao 5o$ljednji $5o2enik ognjenog groba" Sva (e#vori'a >avola o$#ado6e u #a2i" ; A $ad- brao lu'i4eri- :ajde2o na kar2ine" ; 9oe li bi#i dana$ $vje3i: du6i'a na na6e2 5akleno2 $#olu? ; &#orak je bablji dan- dana$ baba &r6a i2a 5o$ve $vje3i: golubi'a na 5rodaju" ; Za 4riga#i ili a 5ei? ; I ajedno i a drugo" ; A 6#o je $ na6o2 lje5o#i'o2 %ero2? ; Gore nego ikad" Zaru(ila $e" ; S oni2 ko2ar'e2 Skerle'o2? ; %a$adi ga na ra3anj@ ; ,ako a njega" Ali $#ara je #u@ ; S#ara je $ed2oglavi 2aj" ; +drubi 2aju $vi: $eda2 glava ; ako $i junak" ; I ne boj $e@ S2i$lio $a2 ne6#o (e2u ni $#o vragova ne bi u6lo u #rag@ %era je na6a" ; Ti:o" S#ani#e" ini 2i $e da $a2 ne6#o (uo" ; Ma#i(ek- #i $i kukavi'a@ ; uo $a2 u bli ini $u6anj" ; To vje#ar 6u6ka 5o li6u- a #ebi $e valjda (ini daje 3en$ka $uknja@ ; 8rao ,u'i4eri- ne 6ali#e $e" ; Ja $a2 o3ednio" Evo- 3eravi'a je ve u#rnula" ; Alija $a2 i5ak ne6#o (uo" ; .a nije du: 5okojne lije5e Jeli'e? ; Eili5 $e uvijek 6ali" Zar 2i$li#e da va#ru nije 2ogao o5a i#i ni#ko i grada? ; Kako ne@ Ako i2a i #a2o kakvi: ,u'i4era koji nou kralju; ju 5od Me$ni(ko2 kulo2- onda $u va#ru vidjeli" ; Ali #ko bi $e od nji: u$udio ova2o? 9a;:a@ Jedno2 bi: ai$#a :#io da na$ ovako #ko a#e(e" ; Ja i2a2 u $vako2 d3e5u 5o jedan 5i6#olj- da i2 $a$5e2 5ra:a u o(i" ; %e bi #rebalo #ro6i#i baru#a" &2ro bi ne$re#nik od $#ra:a

(i2 bi na$ o5a io" ; uje6 li? %oobdija $e javlja@ ; .r6e 2u #rublja" Valjda je o5a io 5la2en i $u#ra e 5urgari2a 5ri(a#i kako $u vje6#i'e na Zvje di6u 5alile kre$ove@""" ; A Kraja(i e naru(i#i $lavon$ki ba#aljon" ; A Sini6a vrijedi $a2 #oliko koliko jedan 'ijeli ba#aljon" ; %e brbljaj#e #oliko@ 9ajde2o" Ja $a2 ve na#i3eljan na dana6nju $lavu i na nove go6e" C MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Meni je &r6a obeala onu lije5u udovi'u od Ka2eni#i: vra#a" ; &dovi'u Cindekovu? .ragi 2oj Me4i$#o- #i i2a6 $a$vi2 5urgar$ki uku$" Iavol$ki $2ije: (uo $e i$5od ka5u'a- a 5o #ravi a6u6#ali kora'i" Iavoli $u od2i'ali i 2e>u granja" +nda i: ne$#ade- kao da $u doi$#a 5ro5ali u 5od e2lje" ovjek u #ravi nije $e 2i'ao" Kao daje i on u2ro od $#ra:a kako $u #o >avoli govorili" ,e3ao je ne5o2i(no- 2r#vo" <ro6lo je 5ola $a#a" Vje#ar je $avijao granje i kro no $abla$no vi3dao kao da $e do ivlju noni du$i" S Me$ni(ki: vra#a $5u$#ila $e dolje 5re2a Zvje di6u (e#a $jena" Koliko i: jene 2o3e $e u #a2i a2ije#i#i" Zar ni$u du$i? %e- ni$u- jer i2 kora'i 6u6#e 5o li6u" ovjek u #ravi $a2o je 2alo 5odigao glavu" Sjene $u $e 5ribli3avale k nje2u" & #a2i ra abere $a2o ljud$ke 5rika e aogrnu#e u ne6#o #a2no $ve do $#o5ala" +(i $u i2 $ve ane" S#u5aju jedna i a druge i aokru3uju gr2lje i drvee okolo naokolo- kao da $u i: ob2a2ile vje6#i'e- 5a $e vr#e oko #a2nog gr2lja" Vodi i: ne#ko $akriven u 5la6# i ka5u'u" Kad $u ovako nekoliko 5u#a oba6le gr2lje i drvee- i gubi6e $e 5rika e najedno2 5od brdo2 i$5od kule- kao daje i nji: 5rogu#ala e2lja" %igdje $e ni#ko vi6e nije javljao- $a2o je vje#ar lo2io grana2a i 6u6#io li6e2" ovjek 6#o $e $akrio u #ravu 5olako $e digao" +ba reo $e na $ve $#rane- a onda $e $#ao o5re no 6ulja#i gore- 5re2a Me$ni(ki2 vra#i2a" Vje#ar je urlikao nad Gri(e2- a ki6a 5lju6#ila 5o 5ro ori2a ka5u'in$kog $a2o$#ana" Ka5u'ini $u odavna ve $5avali kad u vra#arevoj $obi a voni von'e" S#ari vra#ar #rgne $e oda $na i $ko(i $ 5o$#elje" ; Tko #o voni u ovo doba noi? ; 5ro2r2lja" +bu(e br o $voju ka5u'in$ku :alju i i a>e na :odnik" Kad je o#vorio okan'e na vra#i2a- u5i#a 5olugla$noA ;Tko je 8o3ji? ; Ja $a2- noobdija" Moli2 va$ da bi o#a' S2ole od2a: do6ao dolje" S#var je vrlo :i#na- ovdje u2ire (ovjek i 2oli da ga o#a' i$5ovjedi" ; +d2a: ; ogla$i $e 4ra#ar i 5o>e gore u 5rvi ka#- 5oku'a na vra#i2a ka5u'ina i 5rio5i 2u 6#o $e dogodilo" ; Ide2 od2a: ; (uo $e gla$ o'a S2olea" Za nekoliko #re nu#aka i a>e odjeven i $voje elije" ; 8a6 nije ugodno vrije2e ; 5ri2ije#i vra#ar" ; &2irue2 $e ne 2o3e u$kra#i#i #akva 3elja- 2akar 5adalo

ka2enje $ neba" +#a' S2ole 5o>e dolje" & bravi 6kri5nu klju(" ; .aj#e 2i- o(e- va6 klju( ; re(e S2ole ; da va$ ne budi2 kad $e bude2 vraao" ; Evo- evo" Vi $#e uvijek #ako ob irni 5re2a 2eni- 2ladi bra#e ; adovoljno e $#ara' i da klju( 2lado2 ka5u'inu" S2ole i a>e" Vje#ar i ki6e 5unu6e 2u u li'e" <ogleda oko $ebe" <red $#uba2a $#ajao je (ovjeku dugoj ko3na#oj kabani'i" ; Tu $a2- noobdijo" Gdje je ne$re#nik? ; Evo ga ; re(e noobdija i 5oka3e na 'rni lije$ $#oje le3ao na e2lji" <okraj njega $#ajala $u dva (ovjeka u #a2ni2 5la6#e; vi2a a na glavi $u i2ali ko3na#e ka5u'e da i: brane od ki6e" ; #o? Zar je (ovjek 2r#av? ; Je$# ; re(e #i:o jedan od dvoji'e" ; 9#jeli $2o $a2o da ne u buni2o 'ijeli $a2o$#an 5a $2o va$ a#o 5o vali 5od i liko2 i$5ovijedi" Moli2o va$- o(e S2ole- o#vori#e na2 'rkvu da 2r#va'a $2je$#i2o u nju" ; A #ko je #aj ne$re#nik? ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Vidje# e#e" Va6 dobar nana'" Moli2 va$- u(ini#e 2u #u 5o$ljednju u$lugu" Ka5u'in nije dugo ra 2i6ljao" +#vori vra#a $a2o$#ana- a ona dvoji'a u:va#e lije$ i 5one$u ga" %oobdija o$#ane vani" +#a' S2ole u5ali na kandilu $vijeu i 5ode na5rijed" Za nji2 $u no$ila ona dvoji'a lije$" Ti:o $u $#u5ali 5od 2ra(ni2 $vodovi2a :odnika" I a ovoga aokrenu6e drugi2 :odniko2- a onda o#vori o#a' S2ole 2ala 3elje na vra#a" <ode na5rijed u ru'i dr3ei $vijeu" udne none 5ojave $#u5ale $u 5olagano no$ei 'rni lije$" ; Mr#vo je #ijelo #e6ko- o(e ; re(e jedan" %a5okon une$o6e lije$ u 'rkvu i 5olo3i6e na e2lju" S2ole je na$#ojao da ne5o na#i2 ljudi2a agleda u o(i" Ali oni o$#ado6e u #a2i- a $vje#lo $vijee bilo je #ako 2aleno da nije 2oglo ra$vije#li#i 'rkvu" ; Tko je 2r#va'? ; u5i#a S2ole" ; Gro4i'a Su ana Ra#kav" S2ole 5o$rne" Svijea 2u i$5adne i ruku i uga$i $e" & 'rkvi na$#ade #a2a kao u grobni'i" S2ole nije 2ogao nikoga vidje#i" Tek je (uo di$anje ne nana'a" ; Zaboga ; da:ne ka5u'in ; 6#o $e $ njo2 dogodilo? ; Vi na#e da je 5o$lije one abave kod gro4a ikulinija o#i6la na $voje i2anje" Ta2o je dana$ u2orena" ; Sve#i 8o3e@ Tko bi nju 2ogao da u2ori? ; %je ini vla$#i#i k2e#ovi" ; To nije 2ogue@ +na je $vi2a bila #ako dobra" ; To 2i ne na2o- ni#i na$ $e #o #i(e- ali 2ora2o gro4i'u 5reda#i kon#e$i" Moli2o va$ da joj o5re no 5rio5i#e 6#o $e dogodilo" %eka do>e ova2o da vidi gro4i'u i da joj 5rio5i2o 5o#anko$#i glede $2r#i nje ine bake" ; %e- ne- ove noi neka jo6 2irno 5ro$5ava" ;Mi 2ora2o o#ii- o(e" Mi $2o i go$5o6#ije Malako' vjeve- 5a $e 2ora2o vra#i#i" I voli#e ovo 5i$2o" S#rana' 5ru3i 4ra#ru 5i$2o koje je gla$iloA DSve#i o(eZnajui da $#e 5rija#elj kue Ra#kaF- 6alje2 va2 2r#vo #ijelo ne$re#ne gro4i'e" Moli2o va$ neka ga 2oji ljudi o$obno 5redaju kon#e$i i neka je i vije$#e kako $e

$#var dogodila" %akon #oga 5o6alji#e 2i i: na#rag= #reba2o i: a 5o#jeru a likov'i2a" M" 5le2i Malako' v"D DAko je #ako- onda je 2ora2o 5robudi#i" 8o3e 2oj- a6#o $i #ako ka nio #o dobro kra$no dije#eD- u di$ao je u $ebi ka5u'in i u$5injao $e $#uba2a kao u nekoj vr#oglavi'i" Za ka5u'ino2 $#u5ala $u oba $#ran'a" %ji:ovi 'rni ko3na#i ka5u#i grubo $u 6u2jeli kod $vakog koraka" ; Beli#e li ovdje 5ri(eka#i? ; u5i#a S2ole ne nan'e" ; %ije 5o#rebno" <ri(eka# e2o vani- vi(ni $2o ki6i" S2ole je 5o6ao $ nji2a na uli'u gdje $u ljudi o$#ali da (ekaju- a on 5ode u DCrveni dvora'D" Sr'e 2u je 5lakalo kad je 5ovukao von'e na dvor'u" D8o3e 2oj- kakvu $#ra6nu 5oruku no$i2D- jadikovao je u $vojoj du6i 2ladi ka5u'in" +#vorio 2u je a(u>en vra#ar" Ka5u'in ude i dade 5robudi#i $obari'u" <rio5i joj da neodgodivo 2ora govori#i $ kon;#e$o2" Za (e#vr# $a#a 5ojavi $e %era" 8ila $e $a2o ogrnula dugi2 ogr#a(e2" ; Mora da $e ne6#o va3no dogodilo kada dola i#e u #o doba@ ; Vrlo va3no- kon#e$o@ ; Ve 5oga>a2- Kraja(i na da (uva2o Ku6enku" ; Jo6 ne6#o gore" %era abrinu#o 5ogleda u ka5u'ina" <ri2ije#i da 2u je li'e go#ovo elenka$#o- a gla$ 2u dr6e" ;S#oje- aboga? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; <o>i#e $a 2no2- kon#e$o" +djeni#e $e" %era je be ikakvog 5i#anja 5ole#jela u $voju $obu i ba'ila na $ebe ne6#o odijela i ki6ni ogr#a(" ; %ee#e li od2a: ka a#i 6#o $e bilo? ; <u#e2 u va2 i$5ri(a#i" ; A ka2o ide2o? ; & na6u 'rkvu" +ndje 5o(iva ne#ko 2r#av koga vi vrlo do bro 5o naje#e" ; Skerle'@ ; 5rigu6eno e %era $je#iv6i $e Vojk44vjeve 5rije# nje" ; .a- da- on je i vr6io $voju 5rije#nju@ ;%ije Skerle'" .o>i#e@ Vra#ar a#vori a nji2a vra#a- a oni 5o>o6e 5re2a ka5u'in;$ko2 $a2o$#anu" %a $#uba2a $u $#ajala dva (ovjeka i 5o dravila %eru" %oobdija je 6e#ao u5ravo i$5red 'rkve" S2ole u>e 5rvi- i a njega %era- a onda ona dvoji'a" I a nji: je u6ao noobdija- a da #o o#a' S2ole nije 2ogao ni o5a i#i" Svi u>o6e u 'rkvu" %ajedno2 o$je#i S2ole da gaje ne#ko udario 5o ru'i u kojoj je i2ao $vijeu i ovu uga$io" & 'rkvi na$#ane #a2a i S2ole ra abra kako $e ne#ko i a njega :rva" ; Kon#e$o ; ovne S2ole" Ali 2u 5o$ljednje $lovo a2rlo na u$#i2a" Jaka 6aka $#i$nula 2u u$#a i (vr$#o ga dr3ala" I a le>a (uo je nekakav $u6anj i jedan 5rigu6en gla$- onda udar ne(e$a drvenog- na6#o o5e# 5lane $vje#lo" Kod lije$a $#ajala $u dvoji'a ljudi i dr3ala u ru'i $vijeu" Tek $ad je S2ole o5a io da ljudi i$5od ko3ni: ka5u'a i2aju 'rne krinke" D8o3e 2ojD- 5o2i$li u $ebi ka5u'in- D ar $a2 5ao 3r#vo2 $lje5ara ili ra bojnika? A gdje je kon#e$a?D Zaokru3i 5ogledo2 5o ra$vije#ljeno2 5ro$#oru" Ali kon#e$e nigdje ne bija6e" Kraj njega $#ajao je #rei (ovjek u ko3na#o2 ogr#a(u i $#i$kao 2u u$#a" DZaboga- #o je noobdija@D 5o2i$li 4ra#ar"

I2ao je ogr#a( noobdije- ali je i njegovo li'e nje2u $krivala krinka" Jedan od one dvoji'e kod lije$a #rgne u #o dva 5i6#olja" D8o3e- 5ri2i du6u 2ojuD- 5o2oli $e ka5u'in kad je vidio da $u oba 5i6#olja u5erena u njega" ; Vidi6 li ovo- 4ra#re? ; u5i#a okrinkani (ovjek" ; Sad e6 5oi $ na2a ka2o god 2i :oe2o" Ako 5i$ne6- 2ogu #i 5i6#olje2 ra dijeli#i 2o ak- ili ovi2 bode3o2 5robu6i#i rebra" .akle- na5rijed@ Zakrinkani ljudi digo6e lije$" ; Moli2 va$- ljudi- gdje je kon#e$a? ; %ije #e briga@ ; #o $#e $ njo2 u(inili? ; navaljivao je ka5u'in" ; %o$i $e na5rijed@ ; a5ovjedi o$orni gla$ i na5eri na njega 5i6#olj" ; Ako na$ #ko $u$re#ne- rei e6 da je u lije$u vje6#i'a koja je ove noi u2rla u #ornju i da je $5rovodi6 na Zvje di6e" I a>o6e ne(ujno i $a2o$#ana" Vra#ar je $5avao" Ka5u'in 5o>e na5rijed- a u njega jedan okrinkani (ovjek koji je no$io u jednoj ru'i bode3- a u drugoj 5i6#olj" Za nji2a $u ona druga dvoji'a no$ila lije$" +#a' S2ole je :odao #e#urajui- a u glavi 2u $e vr#jelo" 8io je 5re$lab da 5odne$e $ilno u bu>enje koje gaje 'ijelog u:va#ilo" Svaka je 3ili'a u nje2u dr:#ala" DGdje je kon#e$a? Ka2o je ne$#ala i 'rkve?D +vo 5i#anje #ako 2u je obu elo 'ijelu du6u da je a3elio neka ga ovi ljudi ubiju- $a2o da ne 2ora 5ro3ivljava#i #u $#ra6nu nei vje$no$# i u3a$an $#ra:" S2ole $e na$#ojao $je#i#i $vega 6#o je bilo u 'rkvi" Sve je 5o#rajalo nekoliko (a$aka" Ka2o $u je- dakle 2ogli o#5re2i#i? Kako je 2ogla #ako br o ne$#a#i? Mo3da le3i ondje u #a2i $ve ana? Ili $u je 2o3da u2orili? <ri #oj 5o2i$li #rgne $e ka5u'in kao da ga je 5ogodio gro2" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%a elo i$ko(io 2u :ladan noj- a $ve 2u je #ijelo dr:#alo kao u 5re$#ra6enog dje#e#a" +nda ga o5e# $na>e drugo 5i#anjeA DKa2o no$e #aj lije$? Za6#o ga no$e? Zar je 5i$2o 5le2ia Malako' vja bilo krivo? Zar je ne#ko vrebao na gro4i'u i nje inu unuku?D DAli gdje je? Gdje je ona?D <ri #i2 2i$li2a uvijek je ka5u'in $u$#ajao jer 2u kle'nu6e koljena" ; %oge $u #i $labe- je li- ka5u'ine? <ri(ekaj jo6 2alo- na6 je 5u# dalek" Ka5u'in je 6u#io" <ovorka je- 2e>u#i2- $#igla u Me$ni(ku uli'u i S2ole u kui jednog od najugledniji: 2e$ara- 8la3a Ce$#ara- $5a i 2nogo $vje#la i a2ije#i #i:e gla$ove nekog gla bala" ; <a i 4ra#re ; re(e 2u 5ra#ila' ; ovdje $u ljudi budni" Ako $a2o 5i$ne6- gledaj- ovo je bode3 koji e #i $udi#i@ +#a' S2ole je $:va#io #u 5rije#nju" %ikada nije bio odva3an i do2i6lja#" Ali- u ovo2 (a$u- kad 2u $e (inilo da je $ve i gubljeno- najedno2 2u $e na2e#nula jedna 2i$ao" %i uli'u $5o#i'ao $e ne5re$#ano o ka2enje 6#o je le3alo 5o 'e$#i" <ogleda 5o$#ran'e $voga 5ra#io'a koji 2u je $#u5ao de$na- ali #a2a ga je $a$vi2 aklanjala i S2ole je bio $iguran da #aj (ovjek ne 2o3e vidje#i 6#o on radi" Ka5u'in $e najedno2 :o#i2i'e $5o#akne o ka2en- 5o$rne i 5adne na koljena" & #o2 (a$u 5ograbi ka2en $a e2lje i ba'i ga 5re2a 5ro oru ra$vije#ljene kue" Ka2en je 5ogodio kuna vra#a" ; S#o je #o? ; #i:o e okrinkani (ovjek" Ka5u'in $e digao $a e2lje kao da nije ni6#a (uo i :#jede 5oi dalje"

ZAG+%ET%I .+GAIAJ &dara' ka2ena o vra#a u bunio je budnu dru3inu u kui 2e$ara Ce$#ara" %a 5ro ori2a $e 5ojavi6e ljudi u $ve(ani2 odijeli2a- okieni ru32arino2" ; Tko je #o vani? ; u5i#a vi6e gla$ova" ; Vi $#e lu5ali na vra#i2a? #o 3eli#e? ; u5i#a debeli 2e$ar" ; Mi $e ni$2o ni 5ribli3ili va6oj kui ; re(e ka5u'inov 5ra #ila'- a da okrinkano li'e nije okrenuo 5re2a ra$vije#ljenoj kui- ve $e 5ovukao u #a2u" ; To nije i$#ina ; vikao je 2e$ar (ije je li'e 5oka ivalo da je 5o5io ne6#o 5revi6e 3e$#oke ka5lji'e" ; S#ani#e- vi $#e lu5a li na na6a vra#a@ Ja u va2 5oka a#i kako $e (e$#i#e gra>ane u ne2iruje u #o doba noi" Mi$li#e li vi da $2o 2i kakva god $#oka koja #u 'ijele noi 5ije? Me$ar 5ole#i kuni2 vra#i2a i o#vori i:- a o$#ali 5o#r(a6e a nji2 bojei $e da ne bi do6lo do #u(njave" Ali $e 2e$ar nije dao au$#avi#i" +n 5ograbi $vje#iljku u :odniku i i a>e i kue- a a nji2 nagrnu 'ijelo dru6#vo" S2ole je $ 5ri#ajeno2 rado6u ra abrao da $u #o $va#ovi i $ad $e $2a#rao $5a6eni2" Me$ar 5odigne $vje#iljku i o$vije#li dva (ovjeka koji $u no$ili na ra2eni2a 'rni lije$ i i a njega $akrili $voje glave da i2 ljudi ne vide okrinkana li'a" <ra#ila' ka5u'inov $#ao je $ one $#rane lije$a- $a2o je ka5u'in o$#ao u $vje#lu $vje#iljke" ; Zaboga- #a #o je o#a' S2ole@ ; klikne 5urgari'a 8ara Cindekovka koja je $#ajala 5odalje od 2e$ara- #ako>er u $ve (ano2 $vadbeno2 ru:u" ; Ka2o #o ide#e- $ve#i o(e? ; u5i#ali ga 5urgari" +krinkani (ovjek koji je 5rije 5ra#io ka5u'ina- okrene $e #ako da 2u $vje#lo nije 2oglo do5rije#i u li'e i re(eA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%o$i2o na Zvje di6(e vje6#i'u koju je noa$ u #ornju vrag agu6io" .oja2 #i: rije(i o5a io $e od2a: na li'i2a $vadbenika koji o$je#i6e neku #je$kobu i $#ra:" Svi $u i2ali jednu #e i$#u 2i$ao- $a2o $e 2e$ar- koji je bio odve 5ijan- u$udio daje gla$no i ra iA ; Sad na2o a6#o lu5a#e 5o vra#i2a" <ra#ila' ka5u'inov 5ovu(e 4ra#ra a :alju- ali ovaj 2u $e 5oku6a i$#rgnu#i i 5ovi(eA ; %ije i$#ina- dr3i#e i: ; #o $u likov'i@ & #aj (a$ o$je#i ka5u'in u $voji2 rebri2a bode3 i $ru6i $e na 'e$#u" Sva#ovi 5o(e6e vika#i" Bene $#ado6e bje3a#i- 2u6kar'i $u bili 5renera3eni" %i#ko nije o5a io kad je okrinkani (ovjek rinuo bode3 u ka5u'ina- ni#i $u nali bog (ega $e 4ra#ar $ru6io" +na dvoji'a koja $u no$ila lije$ ba'i6e $voje bre2e na 'e$#u i $#ado6e bje3a#i" ; <rokle#e kukavi'e ; 5ro2r2lja #rei- 5a $e i on da a nji 2a u bijeg" Sada je #ek ljudi2a 5uklo 5red o(i2a" Gu2bar Ada2- koji je $#ajao u Cindekovku5ri>e ka5u'inu" ; To 2ora da $u lo5ovi ; re(e on" +#a' S2ole le3ao je ne5o2i(no na e2lji" Gu2bar 2u 2alo 5odigne glavu i o5a i daje 5od nji2 2laka krvi" ; Zaboga- krv@ To je nekakva lu5e6#ina@ 8je32o a nji2a-

#ko i2a 5i6#olj ili kakvu 5u6ku?@ .va 2lada 2o2ka u$#r(ala $e- 5o:i#ila u kuu i 5obrala $ve 6#o je bilo oru3ja u 2e$ara- #e nagnu6e #a2no2 uli'o2 a bjegun'i2a" ; ekaj#e@ ; re(e gu2bar" ; <ri$lu:ni2o- 2o3da e2o (u#i kako bje3e" Sva #roji'a $e u$#avi6e" <red $obo2 ni$u ni6#a vidjeli ni (uli" ; .a $e ni$u gdje $akrili? ; 5ri6a5ne jedan 2o2ak" ; To je lako 2ogue" Mogli $u $ko(i#i u (iji vr# i ondje $ad (ekaju" .a $u 5o#r(ali 'e$#o2- jo6 bi$2o i2 2orali (u#i kora ke" Tako br o $a2o 6i62i6 5rele#i u du3 Me$ni(ke uli'e" ; I2a#e 5ravo- 2aj$#ore" ; %ajbolje e bi#i da o$#ane2o #u i (eka2o dok $e gdje ne ogla$e" ; Ako $u 5objegli na jedan ili drugi brijeg? ; <rokle#$#vo@ ; 5ovikne bije$no gu2bar" ; S#o je- aboga? Gu2bar je o$je#io da 2u je u u:o 5role#jelo #ane" .va 5ra$ka odjeknu6e kro #a2nu no" ; Mo2'i- le3i#e na 'e$#u- ovdje i2 $#oji2o na ni6anu" & jedno2 :i5u le3ala $u $va #roji'a na e2lji" +#vori6e 5u'njavu 5re2a onoj $#rani odakle je do6lo #ane" ; 8je3e gore nad Me$ni(ku uli'u" I oni $e digo6e #e okrenu uli'o2 gore gdje $u $e 5red 2e$a;revo2 kuo2 ko2e6ali ljudi" Kad ugleda6e gu2bara i njegove drugove- navali6e na nji: 5i#anji2aA ; Je$u li #o oni 5u'ali ili vi? ;C 2i i oni- ali na$ ne 5ogodi6e" Je$2o li 2i koga 5ogodili- #o ne na2o" %o je odve #a2na- #ko e a nji2a@ ; S#oje $ ka5u'ino2? ; %e 2i(e $e" Mr#av je@ I obli3nje kui'e i i>o6e #ako>er #ek na 5ola odjeveni ukuani koje bija6e 5robudila 5u'njava" ; %o$i#e ka5u'ina u kuu ; re(e gu2bar" Valjda ga nee2o ovdje 5u$#i#i" ; A lije$? Trebalo bi ga odnije#i na 2agi$#ra#" ; %eka ga no$e $a2i@ ; Gle- i go$5odina grad$kog odvje#nika i gro4a Vojk44vja5robudila 5u'njava" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

&li'o2 $5u6#ali $e k nji2a .vojkovi' i gro4 Vojk44v- oboji'a #ek u ogr#a(i2a i$5od koji: $u virile none ko6ulje" ; #o $e #o dogodilo? Tko je #u 5u'ao? ; u5i#a odvje#nik" ; Tko je ubio ka5u'ina? ; u5i#a Vojk44v o5a iv6i 4ra#ra na e2lji" ,judi i$5ri(a6e 6#o $e dogodilo i 5oka a6e i2 lije$ $#oje le3ao u #a2i na $redini 'e$#e" ; Kako $u i gledali ljudi koji $u no$ili lije$? ; ,i'a i2 ni$2o vidjeli" Ta2no je" ; %eka koji od 2o2aka 5ode gore na 2agi$#ra# da 5robudi na6e ljude- neka do>u 5o #aj lije$" ; Gledaj#e- u #ijelu 2u je bode3 ; u5o ori Vojk44v koji je

ogledavao ka5u'ina" ; Trebalo bi $vakako 5o va#i ranarnika2o3da jo6 nije 2r#av" .voji'a ljudi odo6e na 2agi$#ra#- a jedan 5o ranarnika" ; Ka5u'ina ne 2o3e2o o#5re2i#i u $a2o$#an- #o je 5reda leko" 9ajde ljudi- 5one$i2o ga u 2oju kuu ; re(e grad$ki odvje#nik" ; %e- go$5odine odvje#ni'e ; odlu(no e 2e$ar" ovjeku ko jega ubi6e 5red 2ojo2 kuo2 da# u ja 2je$#a u $vo2 do2u" I on $a2 5odigne ka5u'ina- a gro4 Vojk44v 5ri$ko(i da 2u 5o2ogne- #e ga une$o6e 5od krov" .ok $u oku5ljeni gra>ani 5ri5ovijedali i naga>ali 6#o $e #u dogodilo- 2r6#io je grad$ki odvje#nik (elo" ; Sad vidi2o da ljudi koji $u no$ili lije$ ni$u bili od 2agi $#ra#a" Ta a6#o bi oni ubili ka5u'ina? Za6#o bi 5objegli? ; To je doi$#a nevjeroja#no ; re(e Vojk44v" I o$#ali $u 5o#vrdi li 2nijenje .vojkovievo" ; Ali ja $ve na$luuje2 da $u #o bili or#a'i vje6#i'a" ; <a kako bi onda no$ili 2r#vu vje6#i'u a Zvje di6e? ; re(e o5e# gro4" Mo3da $u 2r#vu babu :#jeli ukra$#i da joj ne bi #ru5lo $5alili" ; To e bi#i- go$5odine ; re(e 2e$ar" ; Sigurno $u je nje ini or#a'i :#jeli ugrabi#i" ; Ili $a2 vrag ; 5ri2ije#i $#ara <al(ika" ; +ni $u bili 'rni kao vragovi i $akrivali $u li'a" ; To $u beda$#oe ; re(e gu2bar i 2a:ne ruko2" ; S#are babe $vuda vide vraga" <al(ika bije$no 5ogleda 2ladoga gu2bara i oko$i $e na njegaA ; Kad va$ gleda2- uvijek 2i$li2 da vidi2 vraga" S#ara bi bila $a$ula na nj jo6 vi6e 5ogrda- ali je u#o ba6 do6ao ranarnik i a2olio o$#ale da $e udalje kako bi 2ogao 5regleda#i ka5u'ina" I$#odobno $#igo6e i dva o5in$ka 5andura" .vojkovi' i: u5i#aA ; Ko2e je od na6i: 2o2aka bilo nare>eno da no$e na Zvje di6e #ru5lo jedne vje6#i'e? ; %e na2o- go$5odine" & #ornju $u dvoji'a na $#ra3i- a 2i $2o bili na 2agi$#ra#u" ; .obro- u 2i#e ovaj lije$ i no$i#e ga na Zvje di6e" ; %e#ko je :#io ukra$#i vje6#i(ino #ijelo" ; Sa2o- $#oje onda 5ri#o2 i2ao 5o$la o#a' S2ole? ; +n nije i6ao $ nji2a dragovoljno ; re(e gu2bar ; jer je 5rije nego 6#o $e $ru6io 5oviknuoA .r3i#e i:- #o $u likov'i" ; A #o na(i da $u ga oni ljudi 5ri$ilili da 5o>e $ nji2a ; u5adne 2u u rije( grad$ki odvje#nik" ; Sad ve ne2a $u2nje da i2a2 5ravo" Kad bi ka5u'in do6ao k $vije$#i- onda bi$2o $ve do nali" %a 'e$#i $u jo6 uvijek $#ajala oba 5andura" ; #o $#oji#e? ; vikne i2 grad$ki odvje#nik" ; %o$i#e lije$" ; %eka na2 go$5odin grad$ki 4i6kal o5ro$#i ; re(e jedan od 5andura ; ali u ovo doba ii na Zvje di6e- 5a jo6 u u#orak@ ; S2je$#a da $#e u eli lije$ i da 2i ga (uva#e na Zvje di6uili u va$ od2a: ba'i#i i $lu3be" <anduri 5okorno u e6e lije$ i 5o>o6e ni uli'u" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

.o2ain 5o ove go$5odu u kuu" Svi $e $ku5i6e u velikoj Ce$#arevoj $obi gdje $e jo6 $a# 5rije orila $vadbena 5je$2a" Sad $u bili 5o#i6#eni i abrinu#i" %e$#r5ljivo $u o(ekivali 6#o e bi#i $ ka5u'ino2" Grad$ki je odvje#nik 5o$lao jo6 i 5o lije(nika S#illera da i on 5regleda 4ra#ra- a ujedno dao nalog da $e 5ode u 5o#jeru a likov'i2a" Kad je do6ao lije(nik- gro4 Vojk44v i grad$ki odvje#nik ra govarali $u jo6 uvijek $ 5anduri2a" Sva #roji'a u>o6e u $obi'u gdje $e ranarnik #rudio da ka5u'ina do ove k $vije$#i" I rane 2u je i vadio bode3 i ranu 5ove ao" ; Sr'e 2u jo6 ku'a ; re(e lije(nik ; ali vrlo $labo" ini 2i $e da #aj vi6e nee i$5ovijeda#i vje6#i'e" ,ije(nik :#jede o#ii" Alije ka5u'in 5o(eo odava#i nakove 3ivo#a" ; +$#a# e2o- dakle- ovdje ; re(e grad$ki odvje#nik" ; Mo3da $e o$vije$#i- 5a u ga 5re$lu6a#i- a vi- go$5odine gro4e ; re(e Vojk44vju ; i voli#e $a2o kui i $5avaj#e dalje" e2u da #u $jedi#e kad va6e 5o2oi vi6e ne #reba2o? Mene ve3e du3no$# da o$#ane2- 5a $e neu vra#i#i dok ne i vr6i2 $ve 6#o #reba" IZG&8,JE%I ,IJES 8ara Cindek bila je- kao i o$#ali ukuani- vrlo 3alo$na" ; Siro2a6ni 4ra#ar ; u di$ala je ; kako je bio dobar@ ; #o e rei gro4i'a? ; 5ri2ije#i gu2bar" ; 8o3e $ve#i@ +na ni6#a i ne na" Trebalo bi joj #o javi#i" ; Gro4i'a je vani- na i2anju" ; Ali je kon#e$a kod kue" +na bi $e lju#ila da joj #o ne ja vi2" ; Ide2 $ va2a- 2aj$#ori'e ; 5onudi $e gu2bar" ; Ve $e 2alo vedri- bi# e $koro dan- ali i5ak ne $2ije#e $a2i" I oni oboje i a>u br o i kue" ; 9a ; :a ; 5ri2ije#i lobno <al(ika ; dala bi: $ebi glavu odre a#i da joj nije do kon#e$e" ; %e2oj#e ovako $u$jedo ; ukori je 2e$ar" ; +ndje u2ire (ovjek" Ada2 i 8ari'a 3urili $e 2e>u#i2 na Gri(" u#ei u$5eli $u $e do dvor'a gro4i'e Ra#kav gdje je udovi'a 5o vonila na vra#i2a dvor'a" I nu#ra $u $e (uli 3urni vra#arevi kora'i" ; Gle- vra#ar je budan ; 5ri2ije#i 8ari'a i nena>eno" 8ara i gu2bar udu u dvora'" ; <robudi#e od2a: kon#e$u ; re(e 8ara" ; .ogodila $e ne$rea- 2ora2 joj #o od2a: javi#i" ; +nda joj je #o $igurno ve javio ka5u'in" +n je bio ovdje 5o kon#e$u i odveo je $a $obo2" ;Vi $#e- valjda- 5ijani? Koji ka5u'in? ; Valjda $#e vi 5ijani- ali ja ni$a2" %ju je odveo u 5ol noi ka5u'in S2ole i a#o i: (eka2 da $e vra#e" 8ara $klo5i ruke od 5renera3enja" ; uje#e li- Ada2e? Tu $e ne6#o dogodilo" S #i2 rije(i2a 5o:i#i 8ara o5e# i dvora ne brinei $e dalje a vra#areva 5i#anja i 5o:i#i Ka5u'in$ki2 #rgo2" ; 8r o u <lebanu6ku uli'u ; re(e 8ara gu2baru be da:a" %a vra#i2a jedne 5ala(e 5ovuko6e 3e$#oko a von'e" Vra#ar i: nije ljuba no 5ri2io- ali 8ari'a 2u energi(no re(eA ; <robudi#e br o 2ladog baruna Skerle'a" %eka od2a: do>e u dvor gro4i'e Ra#kav" Vra#ar nije ni6#a 5i#ao nego je 5o#r(ao od2a: gore- dok $u $e 8ara i Ada2 vra#ili u dvora' gro4i'e Ra#kav i ondje (ekali 2ladog baruna" +n je doi$#a br o do6ao i a(udio $e na6av6i :ljebarku i gu2bara 5red vra#i2a u vr#u dvora" ; Go$5odine barune- ja $a2 2i$lila da u #oj ne$rei 2ogu MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

$a2o va$ va#i" %e6#o $e (udno dogodilo" Kon#e$a je $ino bila kod kue ; 5o(e 5ri(a#i 8ari'a" ; Gdje je kon#e$a? ; u5adne joj barun u rije( i 5ogleda vra#ara" ; Moli2- va6a 2ilo$#i ; obja$ni vra#ar ; oko 5ola noi 5o vonio je ka5u'in S2ole i dao kon#e$u 5robudi#i" %e6#o $u kra#ko govorili- a onda $e kon#e$a odjenula i o#i6la $ ka5u'i no2- a da 2i nije rekla ni6#a" ; Zar je o#i6la $ ka5u'ino2 5o$ve $a2a? ; .a- 5o$ve $a2a" ; Ali $ada dola i #ek ono $#ra6no- go$5odine barune ; re(e 8ari'a" ; Ja $a2 2alo 5rije do6la 5o kon#e$u- jer dolje kod 2e$ara Ce$#ara le3i ka5u'in na5ola 2r#av" I vadili $u 2u i leda bode3 kao 2oj laka#" ; A kon#e$a- gdje je kon#e$a? ; %ju ni$2o nigdje vidjeli- a jer nije ni ovdje- #o $a2 do6la 5o va$" ; Gdje je #aj 2e$ar? +dvedi#e 2e k nje2u ; naglo e barun" Skerle'- gu2bar i 8ara 5o>o6e dolje u Me$ni(ku uli'u" <u#e2 2u je 8ari'a 5o#anko i$5ri(ala $ve 6#o $e $ ka5u'ino2 dogodilo" Kad je barun u6ao u $obu gdje je le3ao ka5u'in- grad$ki odvje#nik- lije(nik i ranarnik u5ravo $u (i#ali neko 5i$2o" ; Vi ovdje- go$5odine barune? ; a(udi $e .vojkovi" ; .a- obavije$#ili $u 2e" Je li S2ole 3iv? ; Je$#- ali bun'a ; odgovori lije(nik S#iller" ; Vidje# e2o2o3da e 5rebolje#i- ali rana je vrlo duboka" Me>u#i2- 2o ra2 va2 5rio5i#i jo6 jednu 2nogo neugodniju vije$# nego 6#o je ova" Skerle' 5roblijedi" ; Va6a 2ilo$#i ; na$#avi lije(nik 5okorni2 gla$o2 koji2 je uvijek govorio $ velika6i2a ; kad $a2 5regledavao ka5u'ino; vo odijelo da vidi2 kako 2u je bode3 5ro6ao kro :aljuna6ao $a2 ovo" To je 5i$2o koje gla$i na ka5u'ina" J ,ije(nik dade barunu 5i$2o 5le2ia Malako' vja koji2 2u ovaj javlja da 2u 6alje #ru5lo u2orene gro4i'e Ra#kav" Skerle'u je 5i$2o u ruka2a adr:#alo" +bu elo ga $ilno u bu>enje- jedva $e $vladavao" ; A gdje je lije$ $ gro4i'o2? ; u5i#a barun" ; To 2i ne na2o@ ; odvra#i lije(nik" ; 8i# e $igurno u ka5u'in$ko2 $a2o$#anu- jer ako $u ga od nijeli ka5u'inu- on ga nije 2ogao nika2o druga2o $5re2i#i nego u $a2o$#an ; re(e grad$ki odvje#nik" ; Go$5odine dok#ore ; obra#i $e barun S#illeru koji je ve bio na 5ola$ku ; 2oli2 va$ da $e ne udalji#e od ka5u'ina" Ako bi $e vra#io k $vije$#i- 2oli2 va$ da ga $ve i$5i#a#e 6#o $e $ nji2 dogodilo i da 2u ka3e#e da ja #o 3eli2 na#i" Moli2 va$- u(i ni#e $ve da $e bare2 #oliko o$vije$#i- da 2o3e2o $ nji2 govo ri#i" Va6 #rud i nanje bi# e obilno nagra>eni" S#iller br o $kine 6e6ir $ glave- odlo3i ljekarije i $jedne kraj ka5u'ina" ,i'e 2u je odavalo da $e o$jea o$obi#o 5o(a6en Skerle'ovi2 nalogo2" 8arun je- 2e>u#i2- i i6ao $ .vojkovie2 na uli'u i i$5ri;5ovjedio $#oje nao o %eri" ; To bi bilo u5ravo $#ra6no- go$5odine barune- ali ja ne vje ruje2 da $e kon#e$i 6#o lo dogodilo ; re(e .vojkovi" ; <o

naj5rije- ide2o ka5u'ini2a" Mo3da je kon#e$a ondje kod lije $a $voje bake" Kad $u do6li u $a2o$#an- u5i#a6e vra#ara nala i li $e u $a2o$#anu kon#e$a %era" Vra#ar nije o njoj ni6#a nao- ni#i je nao da bi #ko donio kakav lije$" <regleda6e 'rkvu i grobni'u" Grad$ki odvje#nik $a2 je 5re#ra3io $ve ku#ove- ali u alud" %igdje nije bilo ni #raga ni kon#e$i ni lije$u gro4i'e Ra#kav" .vojkovi i Skerle' 5o>u do grad$kog no#ara ,adi$lava Salea da 2u 5rio5e 6#o $e bilo" Sale je d2a: u$#ao i obeao Skerle'u da e 5ove$#i i$#ragu i u(ini#i $ve da 5rona>e kon; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

#e$ino boravi6#e" <o6ao je $2je$#a $ baruno2 da odredi $#oje 5o#rebno a 5o#ragu" <u#e2 $re#o6e Kraja(ia koji je dola io i #ornja od Ka2eni#i: vra#a" <o6#o $e 5o dravi6e- u5i#a .vojkovi $u'aA ; +#kud vi #ako rano? ; 8io $a2 u #ornju kod 2u(enja od #ri $a#a u noi 5a $ve do $ada" ; Moli2 va$- go$5odine $u'e ; u5le#e $e Skerle' ; re'i#e 2i je li ove noi u2rla u #ornju kakva vje6#i'a? ; %e- ni noa$- ni 5ro6le noi- ni (i#av 2je$e'" Skerle' 5ogleda grad$kog odvje#nika i no#araA ; #o veli#e na #o? .akle u ono2 lije$u nije bila vje6#i'a@ ; +nda $u likov'i no$ili u lije$u gro4i'u Ra#kav; re(e Sale" ; Tko na ni$u li #o bili $a2i uboji'e koji $u gro4i'u u2orili i ovako na$#ojali daje od$#rane? Suda' je a(u>eno $lu6ao nji:ov ra govor" Jo6 $e vi6e 5renera io kad je (uo 6#o $e dogodilo" ; Gdje je lije$ koji $u no$ili 5anduri? ; u5i#a Skerle'" ; <o$lao $a2 ga na Zvje di6e" .r3ao $a2 da je ai$#a u2rla koja vje6#i'a ; odgovori .vojkovi" ; Za6#o ni$#e dali lije$ o#vori#i ; u5i#a Skerle'" ; %a #o i2a 5ravo $a2o grad$ki $uda' 5rije $5aljivanja" Ja $a2 doi$#a dr3ao da $e radi o #ru5lu kakve vje6#i'e i ne2a2 5rava uredova#i" ; <o>i2o- dakle- na Zvje di6e ; re(e Sale" Suda' Kraja(i #ako>er je 5o6ao $ nji2a" Kad $u do6li ona2o- lije$a- na $voje veliko (udo- vi6e ni$u na6li" Ta2o gdje $e obi(no 5alila lo2a(a- bila je 2ala kolibi'a a $5re2i6#e- ali be ikakva lije$a" %a vr6ku u vi6i'e na kojoj $e 5alile lo2a(e o5a i6e $vje3e #ragove konj$ki: ko5i#a" ; #o je #o? To $u 5o$ve $vje3i #ragovi- kao da $u koji (a$ 5rije u#i$nu#i u ilova(u" ; Kao da je ovuda ne#ko 5rije kra#kog vre2ena 5roja6io ; re(e Sale" ; +5ro$#i#e- go$5odine- na ovoj $kli$koj 5ovi6i'i- 6irokoj jedva 5ol :va#a- ne 2o3e konj o$#avi#i #oliko #ragova" +vo i gleda kao da je de$e# konja #uda ga ilo" Gledaj#e ovo ; u5o ori Sale" Kraja(i $e 5o$ve $agnuo k e2lji- 5ro2a#rao #ragove- na2r6#io li'e i rekao o biljnoA ; +vo je $u2njivo@ Ja$no je da #u nije 2oglo 5le$a#i i de $e# konja- a #ragovi $u i5ak od ko5i#a" +$i2 #oga- #u $u ko5i#a

#ako 5li#ko o#i$nu#a kao da $u konji #e3ili !0 4un#i" Sve daje na$lu#i#i da $e #u bilo ne6#o #ajan$#veno" Vi na#e da $e na ovo2 2je$#u 5ale vje6#i'e o5$jednu#e vrago2" Mo3da $u vra i odnijeli 2r#va'a- a onda $kakali 5o Zvje di6u" ; Zar vra i i2aju konj$ka ko5i#a? ; u5i#a Skerle'" ; <a vi #o ne na#e? ; (udio $e $uda'" ; ,ije$a- dakle- ne2a ; re(e Sale" ; Ali ja $a2 ga 5o$lao 5o dvoji'i 5andura ova2o i nalo3io i2 da ga (uvaju" ; <o>i2o gore da (uje2o gdje $u #i 5anduri i 6#o vele ; 5redlo3i grad$ki no#ar Sale" Ve je davno bio dan kad $u $#igli na 2agi$#ra#" %o#ar Sale $a vao je $ve $voje 5andure" Ali one dvoji'e koji $u no$ili lije$ vje6#i'e ne bija6e" Jedan nji:ov drug i$5ri(a no#aru da i: je vidio kad $e danilo kod Me$ni(ki: vra#a kako $u u5ravo odla ili i grada" ; Je$u li no$ili lije$? ; u5i#a Sale" ; %i$u- odla ili $u be i(ega i rekli $u 2iA DZbogo2- i2une2i $e vi6e ne vraa2o" Grad$ki odvje#nik :oe da 2i no$i2o na Zvje di6e lije$ove i (uva2o ondje 'o5rni'e" Voli2o o$#avi #i $lu3bu"D ; A gdje $u o$#avili lije$? ; To ne na2- va6e go$5od$#vo" +ni 2i o lije$u ni$u ni6#a 5ri5ovijedali" Grad$ki no#ar nalo3i 5anduri2a da 5o$vuda #ra3e lije$" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

<anduri ga ni$u 2ogli drugdje $akri#i nego u gr2lju u grad$ke idine unu#ar grada" .ok $u 5anduri o#i6li da i vr6e a5ovijed $voga 5oglavara- o$#ao je Skerle' $ grad$ko2 go$5odo2" Sjedio je blijed i i 2u(en na $#oli'i" Ra 2i6ljao je $a2o o %eri" .ok $u go$5oda ne5re$#ano i2ala na u2u lije$ $voje vje6#i'e- 2ladi $e barun kinjio #e6ki2 2i$li2aA ka2o je ne$#ala %era? ; I dvora gro4i'e Ra#kav ne5re$#ano 2u dola ili gla$ovi da $e jo6 nije vra#ila" To ga je $vaki 5u# 5onovno u budilo" %ikako $e nije 2ogao do2i$li#i #ko bi %eri 2ogao 6#o lo u(ini#i i ka2o je 2ogla ne$#a#i" Jo6 $e 2anje 2ogao do$je#i#i a6#o bi u2orili gro4i'u Ra#kav" Tada- najedno2- 5andur $a $#ra:o5o6#ovanje2 o#vori vra#a neko2e #ko je ula io u $obu" %ERAZRJESIVA S<,ETKA <red nji2a- $va $lo2ljena i blijeda- $#aja6e gro4i'a Ra#kav" 8e rije(i $5u$#i $e- obne2ogla- na 5rvi $#ola'" Go$5odi nije bilo ja$no je li gro4i'a $a nala 6#o $e dogodilo $ %ero2 ili je u$#ala od 2r#vi:" ; Vi 2e gleda#e 5renera3eno ; re(e na5okon gro4i'a ; o(i #o i gleda2 $#ra6no" Ali jo6 je 2nogo $#ra$nije ono 6#o $e do godilo" ; #o? ; u5i#a Skerle' $ 5ri#ajeni2 $#ra:o2 da e (u#i ne6#o o %eri" ; Sino $a2 $e $5re2ila da u $e dana$ u oru vra#i#i na Gri(" 9#jela $a2 rano lei i oko deve# $a#i $jedila $a2 u $vojoj $5avaoni'i kod $#ola i 5regledavala ra(une 6#o 2i i: je 5red lo3io u5ravi#elj i2anja" %ajedno2 o$je#i2 da je i a 2ene ne6#o 6u6nulo" & 5rvi $a2 2a: 2i$lila da vje#ar 6u6#i li6e2

6#o $e 5enje oko 2oji: 5ro ora" Ali onda $a2 (ula ne(ije di$anje" +krenu: $e i o5a i: kako $e kro 5ro or $5u6#a u 2oju $5avaoni'u neki (ovjek odjeven u 'rni ogr#a(" ,i'e 2u je $akrivala krinka" Sko(i: do vra#a- ali #u 2e (ovjek do$#igne- 5ograbi 2e 3elje ni2 6aka2a i $#ade 2e gu6i#i" Za(a$ $a2 le3ala na e2lji" %i$a2 ra abirala 6#o $e $a 2no2 doga>a" Kad $a2 $e o$vije$#ila- 5ridigo: glavu i 5ogleda: oko $ebe" I druge $obe- gdje $a2 i2ala blagajnu- (uli $e 2u6ki gla$ovi" %e#ko je o#varao ladi'e i or2are i ba'ao okolo 5o $obi ra ne $#vari" <ri#o2 $a2 (ula kako $e 2u6kar'i $2iju i govoreA ; Sa2o u 2i $ve- $#aroj nee vi6e ni6#a #reba#i na ovo2 $vije#u" Kako $a2 le3ala kod vra#a- u$5jela $a2 da 5o#egne2 vr5'u vona koja je vodila u $obu 2oje ko2orkinje" Zvon'e je #ako odjeknulo kuo2 da je $ve u bunilo" uv6i da dola e ljudi- likov'i $ko(i6e kro 5ro or" ,e3ala $a2 na 5odu kao i 5rije i ni$a2 $e ni 2aknula $ve dok nije do6la $lu3in(ad" Zlikov'i $u odnijeli 2nogo nova'a" ; Koliko je bilo na5ada(a? ; u5i#a grad$ki no#ar" ; Mi$li2 (e#vori'a" %e na2 #o(no" ; Kako $u bili odjeveni? ; I2ali $u 5o$ve 'rne ogr#a(e do 5oda- a li'a okrinkana" ; Kad $#e $e vra#ili u Zagreb? ; u5i#a Skerle' koji je jedva (ekao da (uje na li gro4i'a $#oje $ %ero2" ; Ju#ro$" +vaj (a$ uve o: $e u grad i do>o: ravno na 2a gi$#ra# da va2 #o 5rijavi2" Sad 5ola i2 kui" 9oe6 li 2e 5ra#i#i Ivo? %era e $e 5re$#ra6i#i kad 2e ugleda ovakvu" Go$5oda i 2ijeni6e na(ajne 5oglede" Gro4i'a $e digla da e o#ii kad je barun Skerle' au$#aviA ; Te#ko- 5ri(ekaj" I ovdje $e dogodilo ne6#o $#ra6no" & Me$ni(koj uli'i ne#ko je 5robo o'a S2olea" ; Kako? <robo? ; .a- #e#ko" A onda""" i2a jo6 ne6#o" %era je i6(e la""" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Gro4i'a $e u:va#i a glavu- klone" Go$5oda joj 5ri$ko(i6e u 5o2o i 5o$jedo6e je na $#ola'" ; Kako $i rekao? #o $e dogodilo? ; 6a5#ala je $#ara gro4i'a" Skerle' joj re(e 6#o je $a nao od vra#ara i :ljebarke 8are koja je bila 5ri$u#na kad je S2ole 5roboden no3e2" Gro4i'a je $lu6ala oborene glave" ,i'e joj $e 5o$ve2a $2rknulo" Sad je i gledala jo6 $a#rvenija" ; S#o 2i$li#e $ada o $ve2u 6#o $e dogodilo? ; u5i#a Skerle' go$5odu" ; Gro4i'u $u :#jeli u2ori#i- #o je ve ja$no" #o $u :#jeli $ kon; #e$o2- #o ne na2o- ali $vakako je #u o(i#a ve a ; re(e Sale" ; A 5i$2o 5le2ia Malako' vja? ; u5i#a Skerle' i 5oka3e ga gro4i'i" ; To nije 5i$ala njegova ruka ; re(e $#ari'a" ; +nda je #o 5i$2o i2alo bi#i varka a o'a S2olea ; u5o o ri Skerle'" ; %e#ko je :#io u2ori#i gro4i'u- i #o i$#e ve(eri kad je i2ala i ginu#i %era" Sa2o #ko- (e2u i a6#o bije o#i2ali? ; %e2a li- 2o3da- go$5odin barun kakvi: ne5rija#elja koji bi :#jeli da va2 u(ine lo? ; 5i#a Sale" ; %e- ne2a2 ne5rija#elja" %e bavi2 $e ni 5oli#iko2 ni $5le#ka2a ni#i (i2 drugi2" ; A ne2a li va6a 2ilo$# avidnika bog kon#e$e %ere? ; %e na2" ; Tko na nije li 5o$rijedi neu$li6ana ljubav- 5a $e ne nana'

ili o$veuje ili :oe $ilo2 da $e doko5a djevojke" ; %i o #o2e ne na2 ni6#a ni od $voje ni od kon#e$ine $#rane" ;Ali ne aboravi#e ; u5o ori .vojkovi ; da $u lo(in'i gro4i'u orobili" ovjek koji $e $a2o $veuje bio bi gro4i'u ubio- a kon#e$u o#eo- ali ne bi 5lja(kao" Svi $u 5ri nali .vojkoviu da i2a 5ravo" Gro4i'a je na5okon u$#ala da 5ode kui" Sve je vi6e 2alak$a;la i Skerle' ju je 2orao go#ovo unije#i u ko(iju" Kad je $#igla u dvora' i na6la 5ra ne odaje $voje unuke- u;:va#ila je dr:#avi'a" +d2a: je dala do va#i gro4a <e#ra +r6ia" Kad je (uo 6#o $e $ve bilo- oro$i6e $e gro4u o(i $u a2a" ; <e#re ; re(e 2u gro4i'a dr6ui2 gla$o2 ; o$jea6 li #i 6#o #o na(i? %ije li #o $a$vi2 i$#o kako $e dogodilo i $ nje ino2 2ajko2? ; 8ilo bi gro no daje $a$vi2 onako" 8o3e $a(uvaj@ ; <e#re- #o je odvi6e ;ja u 5oludje#i@ ; S2iri $e- draga Su ano" Mo3da jo6 nije $ve 5ro5alo ; 2irio ju gro4 <e#ar" Ve $e $legla i no- a gro4i'a Ra#kav jo6 je uvijek lu#ala 5o $voji2 $jajni2 $oba2a kao lu>akinja" Su ni2 o(i2a do ivala je i gubljenu unuku" Gro4 +r6i i barun Skerle' bili $u jedini koji bija:u $vjedo'i i $udioni'i nje ine #uge" .rugi ni#ko nije $2io k njoj 5re2da $e (i#av dan $vije# oku5ljao oko nje inog dvor'a- a 5rija#elji i nan'i dola ili da je #je6e" Ali gro4i'a nije :#jela nikoga da 5ri2i" <ono je bila ve odbila" Skerle' je $av $lo2ljen 5o6ao kui" A $#ari'a je jo6 uvijek $jedila $ gro4o2 +r6ie2 u $vojoj $obi" I (ekala- u di$ala i 5lakala" G+S<+IA S KRI%K+M 8aba Jana kree $e ne2irno 5o $vojoj kui'i" Mala $vje#iljka #inja na drveno2 $#olu i #ek djelo2i'e o$vje#ljuje ni$ki drveni $#ro5" Trije2ovi $u ve 5o$ve 5o(adali- a i ilova(a kojo2 $u bile na2a ane $#ijene ve je $a$vi2 5o#a2njela od di2a $ o#vorena ognji6#a na koje2u je va#ra ve bila a5re#ana" & ni$ko2 #a2no2 5ro$#oru ne2a ni6#a drugo nego klu;jk 5a- $#ara drvena 5o$#elja i jedan $anduk" +ko ognji6#a na$la; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

gani $u lon'i- 'rni kao da $u $e na ognji6#u 5re#vorili u ugljen" Si#na $#ari'a u gra>an$koj odje'i $ veliki2 ru5'e2 na glavi o#vori 5ro or(i" Gore na Gri(u $jaji $e nekoliko $vije#li: 5ro ora- a dolje na Me$ni(ki2 vra#i2a 32iri kro no (e#verougla$#a $vje#iljka" 8aba Jana urila je neko vrije2e u ove lu(i- a onda $e 5ovukla u kuu i o5e# na$#avila :oda#i 5o kolibi'i kao da nekoga (eka" Za 2alo na vra#i2a ne#ko 5oku'a" ; Tko je 8o3ji? ; u5i#a $#ari'a ve vedrija li'a" ; ,ovro ; (uo $e i vana 2la>a:ni gla$" ; ,u5e3u- gdje $i bio #ako dugo? Gdje je &r6a? ; 8aba &r6a nije do2a- o#i6la je u goru bra#i bilje- 5a e $e vra#i#i #ek a dva dana" ; +nda e2o $a2i na 5o$ao" ; Zar e2o bilja vje6#i'i odre a#i ko$e i 5robo$#i joj $r'e? ; Vidje# e6- :ajde" & 2i u d3e5 lojani'u i ovaj no3" S#ara 2u 5ru3i gole2i no3- a 2ali ga $5re2i u obuna'" Kad $u :#jeli i ai- 5oku'a o5e# ne#ko na vra#i2a" ; Tko #o dola i u ovo doba? ; #rgne $e $#ari'a i 5ode k vra#i2a"

; Tko #o ku'a? ; 8ijela $ova ; oda va $e i vana 2ekani gla$" S#ari'a br o o#vori vra#a" I #a2e bane u $obu 3ena gra>an$ki odjevena- ogrnu#a dugi2 ogr#a(e2" Glavu je 5okrila 'rni2 ru5'e2 od (i5aka- a li'e krinko2" ; S#o je- va6a 2ilo$#i? ; u5i#a $#ari'a $a $#ra:o5o6#ovanje2" ; 8abe &r6e ne2a kod kue- a ja je $ilno #reba2" Mora2 $ njo2 govori#i" ; +#i6la je u goru 5o #rave- ali ja $a2 joj $e$#ra ne $a2o 5o krvi nego i 5o nanju- va6a 2ilo$#i" ; Za#o $a2 i do6la k va2a" Je li va2 &r6a ka uje $ve $voje 5o$loveA ; Svaka i2a $voje kon#e ; 5a nee2o $ebi kvari#i 5o$ao- ali vi6e 5u#a i ajedno radi2o" ; Ju(er $u D'rniD i2ali obavi#i jedan va3an 5o$ao- ali i2 nije u$5jelo" 8aba &r6a dala i2 je neke u5u#e- ali $#var nije i$ 5ala kako #reba" Va2a nije ni6#a o #o2e rekla? ; %ije- ali ako 3eli#e da ja #u 6#o 5o2ogne2- 2o3da na2 i bolji: #rava" ; %e- radi $e o drugoj $#vari" %e6#o $e i2alo donije#i na jed no 2je$#o- ali nije done$eno" Te je $#vari ne$#alo i $ad $2o u velikoj ne5rili'i" I veli $u (i#avu $#var vrlo glu5o- 5a $ad ne naju ka2o je do$5io #aj lije$" ; #o? ,ije$? Kakav lije$? Bena ukori $a2u $ebeA D.o >avola- $ad $a2 $e i brbljala" A 'ijeli dan ni6#a $e ne govori- ni6#a $e ne $lu6a i ne 5ri(a nego $a2o o #o2 i gubljeno2 lije$u"D 8aba Jana $#i$ne u$#a- na2je$#i $e na klu5i i u(ini vrlo va3no li'e- kao da je una5rijed uvjerena da e #ajan$#venoj go$5o>i u(ini#i u$lugu" ; 92- 6#e#a- va6a 2ilo$#i- da ni$#e 5re2a 2eni i$kreni kao 5re2a &r6i" Vi veli#e da $e i gubio lije$? ; .a- jedan lije$" ; S neko2 2r#vo2 vje6#i'o2? ; .a- #ako ka3u" Valjda ga nije 5rogu#ala e2lja" 8aba &r6a bi ga $igurno 5rona6la- ona i2a 4ini no$" ; A kad bi: #o u(inila ja?@ ; Vi? <oku6aj#e- draga Jano- a ako na>e#e- dobi# e#e 5e# duka#a" ; <e# duka#a? ; $#ari(ino $e u$ko li'e ra6iri od $ree" ; ,ije$ koji je ne$#ao 2ora bi#i negdje unu#ar grad$kog ida" .va 5andura no$ila $u ga Me$ni(ko2 uli'o2" ;A jedna baba i: je $a$#ala i u5i#alaA D#o #o no$i#e?D u5adne Jana" DVje6#i'u@D odgovori6e oni- Dali je nee2o no$i#i dale; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

ko" %eka o$#ane #u u gr2lju- a 2i ide2o $ 2ili2 8ogo2"D Ta baba bila $a2 ja i reko: i2 na #oA D%o$i#e lije$ k 2eni- da# u va2 a nj $vako2 5o 6kudu"D +ni #o rado u(ini6e i odne$o6e ga k 2eni- a ja $a2 ga dobro $5re2ila" ; Vi $#e ga $5re2ili? Vi? Zaboga- je li #o 2ogue? ; klikne #ajan$#vena go$5oda i van $ebe od rado$#i" Ali $e br o $2rkne i u5i#a $u2njivoA ; Je$#e li 5ogledali u lije$? ; Kako bi: 5ogledala? To $e $2ije u(ini#i $a2o 5o$lije 5ola noi"

; <oka3i#e 2i ga" ; I voli#e $a 2no2 ; re(e $#ara i na2igne dje(aku da o#vori vra#a" Sve #roje i a>e i kue u #a2nu gu$#u no" Svuda naokolo bilo je 5u$#o" Kolibi'a je $#ajala na bre3uljku 5odaleko od Me$ni(ke kule" 8aba Jana 5ode na5rijed i a neki: #ride$e#ak kora(aja u5o ori 3enu u krinki da 5ri5a i" S#ajali $u 5red o$#a'i2a na5ola 5oru6ene kue (iji $u neki idovi bili jo6 $a(uvani 5a je #u baba Jana i2ala $5re2i6#e a drva i neke druge $#vari" .je(ak ude 5rvi 2edu idine" ; Sad a5ali lojani'u ; #i:o e Jana dje(aku" ; Ali #ako je okreni da ne bi $vje#lo 5rodrlo kro koju 5uko#inu" .je(ak u5ali lojani'u i ra$vije#li u$ki 5ro$#or 5un ka2enja i obra$#ao dra(e2 oko kojega $e di ali idovi u vi$ini (ovjeka" 8aba Jana 5ode u ku# 6#o ga $#vara:u idovi- 5odigne neke kr5e- a $vje#lo lojani'e ra$vije#li drveni lije$" ; Je$#- #o je #aj ; re(e 3ena u krinki" ; #o $#e :#jeli $ nji2e? ; <o$lala $a2 5o babu &r6u da do>e k 2eni i da ne6#o 5oku6a2o" A kad je ne2a kod kue- :#jela $a2 #o u(ini#i $a2a" Ako $e 5o$lije 5onoi odre3e 2r#voj vje6#i'i $eda2 vla $i i $eda2 ni#i i vu(e i ko6ulje- dobiva (ovjek $eda2 veliki: 2oi" A kad joj $e $eda2 5u#a ubode no3e2 u $r'e- onda je #a kav no3 (udo#voran i ra re e $ve 6#o (ovjek :oe ra$#avi#i" ;Vi #o ovaj 5u# nee#e u(ini#i nego lije$ 5roda#i 2eni@ ; Ako va6a 2ilo$# 3eli" ; Ti:o" %e ovi#e 2e Dva6a 2ilo$#D- 2ogao bi #ko (u#i@ Ta vi ne na#e #ko $a2" ; 9e ; :e ; ja #o i ne #reba2 na#i- ali va6e ru(i'e i va6e dr 3anje doi$#a 2i ja$no 5oka uje da gra>an$ko odijelo no$i#e $a2o onda kad ne 3eli#e da va$ #ko 5re5o na" ; Svejedno" Zovi#e 2e D8ijela $ovaD ; #o 2ije dra3e" .aklevi e#e lije$ 5roda#i? Evo va2 a nj de$e# duka#a" Go$5oda joj 5ru3i nov'e- a $#ari(ino li'e a$ja od $ree" ; Ja u obavije$#i#i 2oje gdje $e lije$ nala i" Za $a# oni e doi- a vi i2 ga 2ora#e 5reda#i" ; Ti e6- ,ovro ; a5ovjedi $#ari'a ; o$#a#i ovdje i 5a i#i" Kad do>u- 5redaj i2 lije$" Je$i li (uo? ; Je$a2 ; odvra#i lovoljno dje(ak kad je vidio da nee 2oi na 5o(inak" ; Kakvo je #o $vje#lo ondje na Gri(u? ; 5ri2ije#i $#ari'a gle dajui kro 6iroku 5uko#inu na Gri(" ; & dvor'u gro4i'e Ra#kav bdiju" ; Je li i$#ina da i2 je ne$#alo kon#e$e? ; u5i#a $#ara" ; I$#ina je ; odvra#i 3ena u krinki ; no u alud je (ekaju" To je ka na 8o3ja $#oje gro4i'a odba'ila $vog unuka" ; Zar je nje ina ki i2ala i $ina? ; Kra$nog dje(aka- ali gro4i'a nije :#jela da a njega na 5a $e $ada negdje 5o#u'a 5o $vije#u" 8og ju je $ada ka nio" Ali neka ,ovro dobro 5ri5a i" ; ,aku no@ ; re(e $#ari'a 3eni koja je i6(e la u no" ; Mora da je boga#a ova go$5oda ; re(e ,ovro ; kad i2a #oliko nova'a" ; %e na2 #ko je- a 2i$li2 da ne na ni &r6a" Ali 6#a 2e briga? Svaki na5i#ak i $vaki 5o$ao dobro 5laa" Ti o$#ani #ua ja u u kuu" .je(ak je $jeo na oveliki ka2en 5red koji2 je 5ora$#ao vi$oki gr2" +#kine jednu gran(i'u i 5o2iri6e je"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; Aj- bako- kako #o jako 2iri6e@ ; I6- ludo ; ne 2iri6i #o@ +vo je D5o$5ane'D- u$5ava# e #ea onda jao #ebi" ; Zar ovo u$5avljuje?@ #o vi $ve ne na#e@ ; %e #rgaj #u #ravu ; #o je $ku5a $#var" <a i da 2i ne a$5i6" S#ara ode- a dje(ak o$#ane $ lije$o2 $a2" <+S,IJE <+%+/I ,ovro $e nije ni2alo bojao" %au(io je da u 2r#va'e bdije u noi i (uva i: 5o $eli2a a 2alu 5lai'u- nau(io $e na akrin;kane ljude- na no- na #i6inuvje#ar i vje6#i'e" Sjedne na lije$ i $#ade 5ri$lu6kiva#i vje#ar i 6i62i6e 6#o $u $e $klonili negdje u ku#u 5odr#ine" Ra 2i6ljao je o go$5odi koja je baki dala #oliko nova'a" Kakva 2ora da je #o vje6#i'a u #o2 lije$u kad ju je $#rana go$5oda la#o2 5la#ila? .je(ak u$#ane i agleda $e u lije$" DVele da $e 2r#va vje6#i'a 5o2ladi i da joj vrag na li'e udari $voj 3ig" A #ko oko 5ola noi vidi 2r#vu vje6#i'u #o2e $e na nje inu (elu 5rika3e $lika buduno$#i@ Kako bi bilo da i ja 5ogleda2 $voju buduno$#? Valjda neu 'ijeli 3ivo# $lu3i#i bakini2 vra(arija2a i (uva#i 2r#va'e 5o $elu? I$#ina- ove $like 5rika uje vrag- ali a6#o da ga $e boji2" Koliko 5u#a $a2 (uo baku 5ri vra(anju a iva#i vragove- 5a joj $e ni6#a nije dogodilo" Za$#oja ne bi: avirio u lije$? Mo3da u i5ak vidje#i $voju buduno$#?D .je(ak i a>e i ru6evine da $e uvjeri ne2a li koga u bli ini i je li baka ve u kui" +nda 5ri>e k lije$u i $#ade $kida#i 5okrov" & 2e $jekiri'u $#oje le3ala u bakino2 $5re2i6#u oru>a- i vadi klin'e koji2a je 5okrov bio 5ri(vr6en i 5olako ga 5odigne" & lije$u je le3alo #ijelo" Vidio je naj5rije noge" +nda 5odigne 5okrov jo6 vi6e#ako da $e o#kli nuo i nad glave na e2lju" ; I$#ina je ; klikne 2ali6 ; vje6#i'e $e doi$#a 5o2la>uju" +vakvo 2lado li'e vje6#i'e jo6 ni$a2 nigdje vidio" Ali a6#o i2a $ve ana u$#a i no$? Tko joj je $ve ao na u$#a i no$ ovo e; lenje? .je(ak $kine 5ove $ li'a- a nekakve elene biline 5ado6e joj na 5r$a" .je(ak i: u 2e u rukeA ;Kako #o 2iri6i@ <a #o je D5o$5ane'D@ 8aka je rekla da (ovjek od #oga a$5i" %eja neu #o 2iri$a#i" Ali u o$vije#li#i vje6#i'i li'e i 5ogleda#i joj u (elo ; 5a 2akar vidio i naj$#ra6niju $liku buduno$#i" 9ou da vidi2 kako e 2i $e #o uka a#i@ .je(ak $e 5ri2akne bli3e ka glavi- ra$vije#li 2r#vo li'e i agleda $e u nj o(ekujui da e 2u $e u #o2 li'u 5rika a#i njegova buduno$#" Gledao je i urio u nj (a$ove i (a$ove- go#ovo 5ola $a#a- ali $e $lika nikako nije :#jela 5ojavi#i" #o je dulje gledao- #o je $igurnije i 3eljenije o(ekivao" Zaboga- $#oje #o? <ri(ini 2u $e daje 2r#va vje6#i'a o#vorila o(i- 2aknula u$#i2a i 5odigla glavu" ,ovro $e #rgnu na#rag" <re$#ra6i $e i 5rekri3i" & i$#i 2a: o5a i da je vje6#i'a u lije$u $jela i 5ogledala ga (udni2 5ogledo2" .je(ak :#jede kriknu#i- ali u #o o5a i 5red $obo2 (ovjeka $ dugo2 $abljo2" DTo je vragD- 5o2i$li 2ali- a krv 2u $e $ledi u 3ila2a" 9#jede $e 5rekri3i#iali $e nije 2ogao ni 2aknu#i" & ru'i je gr(evi#o dr3ao lojani'u #ako da 2u $e ruka go#ovo $ka2enila" ; .o $#o >avola- kon#e$o- 6#o radi#e vi u #o2 (udno2 $a lonu u ovoj $2r#noj 5o$#elji? ; (uo $e duboki gla$ 2u6kar'a"

.je(ak o5a i daje 3ena u lije$u 5ogledala (ovjeka- 5renera; ila $e i naglo $e :#jela 5ridii" Ali nije 2ogla" ,ovro je :#io vika#i- ali ga ne6#o $a5elo u grlu" ; Ta govori#e ve jedno2- jer u jo6 i ja 2i$li#i da $#e $a2o 5rika a- kon#e$o %ero ; grubo e 2u6kara'" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; .o6li $#e- dakle? ; ogla$i $e ona $jedei u lije$u- blijeda 5o5u# 2ra2ora" Ku5ili $#e 2e a de$e# duka#a- go$5odine ka 5e#ane@ ; Sini6a- 5u$#i je ; ogla$i $e $#raga drugi gla$" ini $e da je $iro#a $i6la $ u2a" Ide2 br o javi#i $#var gro4i'i- a #i o$#ani ovdje ; re(e #aj gla$ i (ovjek $#oje $#ajao i a Sini6e i6(e ne" ; 8ako- bako ; $#ane vika#i ,ovro dr6ui od $#ra:a" Kad ga u:va#i ruka i lije$a- on $e $ru6i na e2lju" Jo6 $e nikada nije #oliko bojao i nikada do3ivio ovakav (a$" ; %e boj $e ; re(e 2u %era" .jevojka $e :#jela 5ridii i Sini6a 5ri>e da joj 5o2ogne" ; +dla i#e@ ; vikne ona" Gla$ joj je dr:#ao kao da $e u njoj ra lila 3u( od bije$a i 2r3nje" ; Moli2- ja va2 $e ne kani2 narinu#i- ali rado bi: i5ak nao 6#o $a2 va2 $krivio ako $a2 $lu(ajno naba$ao ova2o" ; Slu(ajno? Kakve li dr ovi#o$#i@ ; +vaj 5u# i2a# u $ va2a ob ira- jer ba6 ni$#e u ugodno2 5olo3aju" Kad $a2 5rola io $a $voji2 (a$niko2 ovuda- vidio $a2 i 5odr#ine $vje#lo i ani2alo 2e $#oje #o" ; Mi$li#e li da ni$a2 (ula $ve 6#o je D8ijela $ovaD govorila? Ako $e i ni$a2 2ogla 2aknu#i- ali (ula $a2 $ve- $vaku rije(- i #o kako e dva (ovjeka doi da 2e $ lije$o2 neka2o odne$u" I evo- dodo$#e dvoji'a@ ; Sve#i 8o3e@ ; klikne ,ovro u$5raviv6i $e ; vi onda ni$#e 2r#va vje6#i'a? Vi $#e $a2o $5avali- a ja $a2 va$ 5robudio? Vi $#e $5avali od D5o$5an'aD? Tui e 2e baba Jana 6#o $a2 ura dio" 8o3e- $2iluj 2i $e- ubi# e 2e baka@ &bi# e 2e" ; u#i i ne vi(i@ ; a5ovjedi 2u Sini6a" ,ovro a6u#i- ali $u a nije 2ogao $u$#avi#i" %era $e 5onovno 5oku6ala 5ridii i #o joj je $ada u$5jelo" 8ila je $va $lo2ljena- ali ona br o korakne 5re2a i la u i ru6evine" Sini6a joj akr(i 5u#" ; ekaj#e dok do>u 5o va$- (a$nik je o#i6ao gro4i'i" ; ,a3e#e ; vikne %era i :#jede ka5e#ana odrinu#i da $ebi $i lo2 5rokr(i 5u#" ; <o$lali $#e 5o va6e ljude da 2e o5e# odvu ku- kao ono u 'rkvi" ; Vi govori#e ludo$#i- ali ni6#a a#o" +davle nee#e i ai $a2i" %era u$#ane" S#ra: joj je dao o5e# $nagu i ona $e $vo2 $ilo2 5o#i$ne 5re2a i la u i ru6evine" Ali je ka5e#an u:va#i obi2 ruka2a a ra2ena- kao ono u 6u2i kod $v" Bavera i re(e joj oni2 i$#i2 gla$o2A ; & alud va2 $vaki 5oku6aj" Vi e#e o$#a#i ovdje" ; Ra bojnik" 9ulja ; i lane %era- blijeda i i ne2ogla" ; <u$#i#e je ; vikne 2ali ,ovro $#u5iv6i k Sini6i" ; #o va2 je u(inila? Vika je u bunila babu Janu koja je do#r(ala k ru6evini i o$#ala 5re$#ravljena urei kro jednu 5uko#inu i $lu6ajui 6#o $e doga>a" %ije 5ravo $:vaala- ali

je vidjela 5ra an lije$ i o$je#ila da $e ne6#o dogodilo 6#o e joj ugrabi#i nje ine duka#e" & daljini- 2e>u#i2- a$jale baklje- (uli $e gla$ovi i br i kora'i ljudi" <rvi je do6ao 2ladi (a$nik i najavioA ; Ve idu- ne boj#e $e- go$5o>i'e kon#e$o" %era $e uko(ila" +na je (ekala da e doi akrabuljeni ljudi i o5e# je $#r5a#i u onaj $#ra6ni lije$" Ali $e 5revarila" %a ula u u ru6evinu 5ojavili $u $e nje ini vjerni $luge" .a- ona i: je 5re5o nala" Ali nije 2ogla 5rogovori#i ni rije(i" +$je#ila je da joj $e $r'e $ledilo i rije( a5ela u grlu" <o>e dolje na Me$ni(ku uli'u gdje je ve bila ko(ija u kojoj je $jedio $a2 gro4 <e#ar" 8io je odve debeo- a da bi 2ogao br o doi gore" %era nije 2ogla ni6#a da 2u ka3e- a ni on nije ni6#a 5i#ao" <ri$lonio ju je k $ebi- 5rigrlio je na grudi" +vako $u $jedei 6u#jeli $ve do dvor'a gdje $u $vi 5ro ori bili ra$vije#ljeni" Gro4i'a Ra#kav nije nala 6#o $e bilo" Kad je $lavon$ki (a$nik do6ao javi#i da je na6ao %eru- +r6i je bio kod gro4i'e koja je 2alo u$nula" +n je 5o#aji'e u eo $luge i ko(iju i MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

o#i6ao 5o djevojku" Gro4i'a $e 5renula u $vo2 na$lonja(u kad je ko(ija u6la u vr#" <re5o nala je 6#ro5o# kola i r anje $voji: konja i 5o:i#ila k 5ro oru" <ri(inilo joj $e daje (ula gla$ $voje drage unuke i da je a2ije#ila u da:- a a 2alo i 5olagane i neodre>ene korake" Gro4 +r6i( o#vori vra#a i dovede u $vo2 naru(ju u gro4i(inu $obu blijedu i i ne2oglu djevojku" ; %ero- dije#e 2oje@ ; kriknu baka i 5rivine i gubljenu unu ku na grudi" ; 8aki'e 2oja@ ; u da:ne i klone" ; #o $u od #ebe u(inili? Kako $i blijeda i $lo2ljena@ Re'i 6#o $u #i u(inili@ 8aka i unuka agrli6e $e i a5laka6e kao da $e ni$u ve davno vidjele" Kad i: je 5ro6la 5rva bol i rado$#- 5o$adi gro4i'a %eru na divan" +na je $jela 5okraj nje i gledala u nje ino li'e da 6#o 5rije 5ro(i#a na nje2u $#oje 5ro3ivjela" &#o $e o#vore vra#a- a na nji2a $e 5ojavi blijedo li'e 2ladog baruna" Su ni2 o(i2a 5o:i#i do %ere- i ljubi joj ruke- agrli je i 5oljubi u ko$u" 8ija6e #o 5rvi njegov vjereni(ki 'jelov" ; Siro2a6ni- dobri 2oj Ivo" ; %era 2u 5ogladi ko$u" ; Mnogo $i #r5io" .jevojka i2 $#ade 5ri(a#i 6#o $e $ve bilo $ njo2 u 'rkvi i kako je do6la $ o'e2 S2oleo2 da vidi nekoga koji je u2ro- a koga ona #oliko voli" Gro4 +r6i i baka i 2ijeni6e 5oglede" %era- dakle- jo6 nije nala a Malako' vjevo 5i$2o" .alje i2 je 5ri(ala kako ju 5ograbi6e (e#iri $na3ne ruke i kako $u joj na u$#a i no$ $ve ali nekakvo 2r lo li6e koje je $ilno a2iri$alo i od2a: je oraa;2ilo" +$je#ila je kako ju $#r5a6e u lije$ gdje joj $e 'ijelo #ijelo uko(ilo kao daje 2r#va" %ije $e 2ogla ni 2aknu#i- 5re2da je 2ogla 2i$li#i i $ve oko $ebe (ula i ra abirala" ; 8ilo je $#ra6no" ,e3ala $a2 kao 2r#va- a ni$a2 $e 2o gla 2aknu#i 5re2da $a2 #o :#jela" Ve $a2 $e 5obojala daje2o3da- $2r# #ako $#ra6na da (ovjek $ve (uje i o $ve2u 2i$li- a ne 2o3e kre#nja2a $lijedi#i $voje 2i$li i volju" +$je#ila $a2 daje na lije$u nekakav 2ali o#vorjer 2ije gla$ $ lijeve $#rane ja$no do5irao do u6iju- dok $ de$ne nije bio ra govije#an" Tako $a2 (ula $ve 6#o $e oko 2ene bivalo" ;C #o da $u o'a S2olea 5roboli bode3o2? ; ak i #o kako $u 5anduri koji2a je .vojkovi nalo3io da no$e lije$ na Zvje di6e 5u#e2 ra govarali da e lije$ 2e#nu#i u gr2lje i 5objei" %ajedno2 a(uje2 gla$ $#are babe koja i:

je au$#avila i kad je do nala da no$e vje6#i'u nagovorila da joj lije$ 5rodaju" <anduri $u 5ri$#ali i ja $a2 ra abrala kako $u 2e nakon kra#kog vre2ena $5u$#ili na e2lju" <od lije $o2 a6#ro5o#alo je ka2enje" To bija6e u onoj 5odr#ini u ko joj $u 2e na6li" i#av dan nije nikoga bilo" %i$a2 (ula ljud$ko bie- ali 5o vi3duku vje#ra ra abrala $a2 da $a2 negdje na o#voreno2" ekala $a2 i (ekala :oe li #ko doi- :oe li #ko o5a i#i lije$ i 5oku6a#i da u nj aviri" Sve vi6e $a2 $e uvjera vala da je ono 6#o $u 2i $ve ali na u$#a i no$ nekakva biljka koja u(ini da (ovjek a2re" +$jeala $a2 2iri$ li6a- ali $a2 bila kao 2r#va" .ugo $a2 ovako le3ala kad a2ije#i: gla$ove dviju 3ena" S5o nala $a2 i ra govora da je jedna vla$ni'a lije$a- a druga nje ina 5o$je#i#elji'a dok $a2 u #ree2 gla$u ra abrala dje(aka koji 2ora daje unuk jedne od nji:" Sada i$5ri5ovjedi %era $ve 6#o je baba Jana ra govarala $ #ajan$#veno2 go$5odo2 koju je o$lovila Dva6a 2ilo$#iD" To je gro4i'u Ra#kav- baruna i gro4a <e#ra $ilno i nenadilo" Tko bi 2ogla bi#i #a go$5oda? Tko $u #i ljudi koji $u $ njo2e :#jeli da o#2u %eru? ; Valja i$5i#a#i dje(aka ; re(e gro4 +r6i" ; Ja $a2 dao na $voju odgovorno$# i dje(aka i $#ari'u do5re2i#i ova2o- a 5o $lao $a2 i 5o grad$kog no#ara" Te $e :ulje 2oraju 5ronai" a$ ka$nije dovedo6e dvanae$#ogodi6njeg dje(aka koji je ne5re$#ano 5lakao kao da 2u je ku'nuo adnji (a$" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %e 5la(i ; o$lovi ga blago %era" ; Ti $i 2e $5a$io i dobi# e6 a #o nagradu" Sa2o re'i #ko je bila ona go$5oda koja je do6la k #vojoj baki" ; %e na2- va6a 2ilo$#i- o$lije5io ako na2" +nije2io ako na2" ; Je li ve 5rije dola ila k #vojoj baki? ;Je$#" +na je dola ila vi6e 5u#a k babi &r6i 5o ljubavne na5i#ke" ;A a koga? ; u5i#a +r6i" ; Za nekog go$5odina koji voli drugu" ; Mo3da na6 #ko je #aj go$5odin? ; To ne 2ogu na#i- ja $a2o ka#kad ne6#o (uje2" %eka 2i va6a 2ilo$# ni6#a la ne u(ini ; 2olio je dje(ak ; ionako e 2i baka 5olo2i#i ko$#i 6#o $a2 $krivio ovo $ lije$o2" &5ravo kad 5o va6e u $obu babu Janu- do6ao je grad$ki no#ar" 8io je na5adno lovoljan" ; +5ro$#i#e 6#o $2o va$ dali 5robudi#i ; re(e gro4i'a" 8aba Jana $#ajala je 5red grad$ki2 no#aro2 2irno- dok $u 2u o$#ali 5ri5ovijedali o (e2u $e radi" %o#ar je navalio o$orni2 5i#anji2a na babu Janu- ali ona je odvraala da ni6#a ne na- ni#i 5o na onu go$5odu" Zna jedino daje i vrlo o#2jeni: krugova" ; A a6#o $e na iva D8ijela $ovaD? ; u5i#a Skerle'" ; %e na2" Tako $e javlja kad dola i k babi &r6i" Sale a2oli gro4i'u a do5u6#enje da babu Janu 5re$lu6a na $a2u- jer e onda 5rije rei i$#inu" Gro4i'a 5onudi no#aru da 5ode $a $#ari'o2 u 5obo(nu $obu" A %era je boga#o nagradila 2alog ,ovru (ije ju je 5ra novjerje $5a$ilo" Mali6 5ri2i dar" & i$#i 2a: o5a i %era da u drugoj ru'i $#i6e la#nik koji 2u nije ona dala" ; Tko #i je dao #aj nova'? ; u5i#a ga %era" ; +naj go$5odin 6#o va$ je 5ograbio a ruke i bio $ va2a

#ako grub ; odgovori ,ovro" ; A a6#o #i je #o dao? ; %e na2" %era $e $je#ila kako $e 2ali ,ovro a nju au eo kad ju je Sini6a adr3avao da ne 5objegne i 5odr#ine" I ona o$je#i 5re2a dje(aku 2nogo a:valno$#i" ; Ako #i bude kadgod u 3ivo#u lo- do>i $a2o k 2eni" &vijek u #i 5o2oi" .je(ak a:vali i i a>e i $obe" %akon (e#vr# $a#a vra#io $e Sale $ babo2 Jano2 i 5obo(ne $obe i 5ri6a5nuo gro4i'iA ; Va6a 2ilo$#i- ova je 3ena vra(ari'a- ali doi$#a nije ni6#a kriva u ovoj $#vari" Ali u u:va#i#i onu drugu- nje inu $e$#ru babu &r6u" +na e $igurno ne6#o vi6e na#i o #ajan$#veno2 doga>aju" Sale na #o o#5u$#i babu Janu- a onda $e $a2 o5ro$#i i ode" TAJ%A IME%A RATKAK Sva je $lu3in(ad u dvor'u bila budna" & ku:inji $5re2ala $e a kon#e$u ju:a i ku:alo $e vino da $e okrije5i nakon 5re;5aeni: 2uka" Gro4i'a je $a2a nad irala kako $e #o 5ri5ravlja- a +r6i je 5o6ao u ka5u'in$ki $a2o$#an gdje je le3ao S2ole da vidi kako 2u je i je li do6ao k $vije$#i" %era i Skerle' o$#ado6e $a2i" ; Kako $a2 $re#an 6#o $i o5e# 2oja@ ; re(e on djevoj'i #o5li2 gla$o2" ; Ali ni$i $2jela 5oi $a2a $ ka5u'ino2" ; Tko bi $lu#io na lo? ; Ali nije bilo ni godno 5oi $ nji2 ve i bog $lu3in(adi i ljudi" Zna6 da je $vije# od2a: $5re2an da koje6#a i 2i$li" %era i nena>eno 5ogleda $vog vjerenika" ; #o #ebi ne 5ada na 5a2e#? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; I 2oja 2ajka i gro4i'a ikulini rekle $u da $ ka5u'ino2koji je i5ak 2ladi (ovjek- ne bi $2jela nou $a2a i la i#i i kue" ; A #i $i #o od nji: 5o5ri2io? Ruga6 $e $a2 $ebi@ ; Ti $i odve $2jela" Sjea6 li $e one ve(eri kad $i 5o6la $a2a na 6e#nju 5od Slje2e? I ono nije bilo o5re no" Ali $ada #o vi6e nee6 u(ini#i- je li? Sada $i 2oja vjereni'a i ja u #e $vuda 5ra#i#i" %erino $e li'e ne6#o $2rknu" ; ,ju#i6 li $e 6#o $a2 #i #o rekao? ; %e lju#i2 $e- ve #i 3eli2 rei ne6#o drugo 6#o 2i $e (ini da je i a #ebe i a 2ene 2nogo va3nije od onog 6#o e $vije# rei bog #oga 6#o $a2 o#i6la $ ka5u'ino2" Skerle' o$je#i u %erini2 rije(i2a neku gor(inu" Ali 2u ona nije dala vre2ena da o #o2e 6#o rekne nego na$#avi" ; Su2nja6 li #i #ko je 2ogao da 2e na ovakav na(in ugrabi? ; %e- ni i daleka" ; Ja i5ak $u2nja2 na ka5e#ana Sini6u@ ; %a ka5e#ana? #o #i 5ada na u2?@ To nije 2ogue" a $nik- 5a #akav grdni nedo$#ojni (in? Zar ne vidi6 da je #voja o#2i'a u ve i $ 5oku6aje2 da $e gro4i'a u2ori" A ar bi Sini6a robio? ; Zar (a$ni'i ni$u nikada 5o(inili nedo$#ojni: (ina? +n je

#renkova'- #i $u ljudi $5re2ni na $ve lo" ; Sini6a ne2a ra loga da #o (ini" ; Mr i 2e- jer $a2 ga o$ra2o#ila na 5le$u 5a je 2o3da :#io da 2i $e o$ve#i" %ije li (udno da je ba6 on do6ao $ oni2 (a$niko2 u5ravo u (a$u kad $u neki ljudi i2ali doi 5o lije$? ; Ali (a$nik je 5o#r(ao 5rvi u dvor da obavije$#i baku" ; Kad $u vidjeli kako i2 vi6e ne 2o3e u$5je#i da lo(in i vedu do kraja- :#jeli $u da aba6ure $voju krivnju i 5ri(inili $e#obo3e- 2oji2 $5a$i#elji2a" ; Mo3da i2a6 5ravo- ali a #o #reba doka a" ; uj 2e- Ivo@ 9oe6 li 2i 5o2oi da #e doka e $ku5i2o 5ro#iv ka5e#ana? ; e2u #o- %ero- kad $2o $ada o5e# $re#ni i kad $i #i o$lo bo>ena? <u$#i2o i ka5e#ana i njegova (a$nika- 5a $e ve$eli2o 6#o $i #i #ako $re#no u2akla" ; Zar $e #i ne bi :#io o$ve#i#i (ovjeku koji je- 2o3da- 5ro#iv 2ene $novao gro ni lo(in? ; Vidi2 i #voji: rije(i da 2i 5redba'uje6 kao da #e ne lju bi2" Mora2 #i- dakle- govori#i i$kreno" .aje lo(ina' #ko dru gi ne bi: ni (a$a oklijevao da ga $2rvi2" Ali ako je #o Sini6aonda $e #o ne 2o3e 5rove$#i" Ti ne na6 daje on u o$obi#oj 2i lo$#i kod kralji'e" Sini6a $e 5oka ao veliki2 junako2 u 5o kojnog Trenka" +n i2a na dvoru #akvi: ve a da 2u ne bi$2o 2ogli u(ini#i ni6#a na3ao- nego bi$2o $e- na5ro#iv- a2jerili njegovi2 a6#i#ni'i2a na dvoru" A #i na6 da 2ene na dvoru (eka odli(no di5lo2a#$ko 2je$#o" Ti e6 bi#i jo6 i dvor$ka go $5oda 'ari'e" e2u da $ebi 5okvari2o lije5u buduno$# bog Sini6e koga ionako ne bi nikad $#igla a$lu3ena ka na? %era je $klo5ila ruke u krilu- gledala $vog vjerenika i $lu6ala njegove rije(i" Ali na li'u joj $e javilo ne6#o ledeno" ; I2a6 5ravo ; re(e ona :ladno" ; Znao $a2 da $i ra bori#a djevojka ; odgovori Skerle' $av bla3en" &#o $#u5i u $obu lakaj no$ei na 5ladnju ju:u" Za 2alo $e %era u krugu $voje bake- gro4a +r6ia i vjerenika okrije5ila" A onda gro4 i Skerle' o$#avi6e dvor" 8aka i unuka o$#ado6e $a2e" %era je gledala kako joj baka $a2a na2je6#a 5o$#elju" .ana$ #o nije do5u$#ila $obari'i" ; %a 6#o 2i$li6- du6o 2oja ; u5i#a baka 5ri$#u5iv6i k djevoj 'i i u:va#iv6i joj li'e obi2 ruka2a" ; Mi$li2 kako bi bilo lije5o da i2a2 bra#a koji bi 2e volio@ MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Gro4i(ino $e li'e $2rkne" %era #o o5a i- u$#ane i ba'i $e $vojoj baki u naru(ajA ; 8aki'e- a6#o #i ne voli6 2oga bra#a- a6#o $i ga 5ro#jerala u $vije#?@ ; Tko #i je #o rekao? ; +na okrinkana go$5oda" ula $a2 kako je govorila babi JaniA gro4i'i je ne$#alo unuke- a #o ju je 8og ka nio 6#o $voga unuka nije :#jela 5ri na#i i 5u$#ila ga u $vije# da $e 5o#u'a od ne2ila do nedraga"

DTko je #a 3ena koja #o na? Za6#o je #o 5ri5ovijedala babi Jani? Mo3da a#o da #o ra gla$i 5o 'ijelo2 gradu? .a 2e o$ra2o#i?D Ru2en bije$a a3ario $e na gro4i(ino2 li'u" Ali kad je 5ogledala %eru- o5e# 5roblijediA ; Ti ni$i $2jela a #o $a na#i- %ero@ ; 8aki'e draga- ar je 2ogue da bi #i 2r ila 2oga bra#adije#e 2oje 2ajke i 2oga o'a koje $i #oliko ljubila? 8aka $e okrene k 5ro oru da $akrije blijedo li'e" ; Re'i 6#o #i je $krivio da $i ga odba'ila? Sigurno je 5o(inio kakvo veliko lo@ Ali 2o3da bi 2u 2ogla o5ro$#i#i? Re'i 2ije li 2ladi ili $#ariji od 2ene? Gdje je? ; Gdje je? ; 5ro6a5e $#ari'a" ; Tko bi #o nao@ ; A kako i gleda? ; %e na2" %e vidje: ga od kolijevke@ ; Zaboga- #a onda #i nije 2ogao ni6#a $krivi#i kad je jo6 bio u kolijev'i? ; %ero- du6o- 5u$#i #o@ Ako 2e ljubi6 i 3eli6 da baki'a 3ivionda je ni6#a ne 5i#aj" To je #ajna i2ena Ra#kav- a ja :ou da bude $ nji2 i 5oko5ana" Ti $i ki gro4a Keglevia i bi# e6 3ena baruna Skerle'a- 'rne #ajne 2og ne$re#nog i2ena neka ne do#aknu i2ena #voje budue obi#elji" ; Ali- baki'e- ar nije $udbina 2oga bra#a ve ana $ 2oji2 i2eno2? ; %e" %ikako nije" Zaklinje2 #e- %ero- ne 5i#aj 2e vi6e o nje2u ako ne 3eli6 $voju baku be 2jerno ra$#u3i#i i 5o2u#i#i joj 3ivo#@ %ekoliko (a$aka ka$nije le3ala je kon#e$a u $vojoj $vilenoj 5o$#elji nad kojo2 $e $5u$#io $vod od 2odrika$#e $vile" %akon #vrda le3aja u lije$u bija6e joj nje ina 5o$#elja- 5una 5a:ulji'a- (i5aka i $vile- dvo$#ruko 2eka- #o5la i draga" <a i5ak- nije 2ogla u$nu#i" .vije #e6ke 2i$li $legle $e na 2ladu du6u" Ra govor $a Skerle'o2 i bako2 o$#avi6e u nje ino2 $r'u dubok doja2" D&$kr$nula $a2 go#ovo od 2r#vi:D- 5o2i$li ona- Da Ivo? +n $e bori $ briga2a 6#o e $vije# rei da $a2 o#i6la $a2a $ ka5u'ino2" I kad :ou da na>e2 doka a 5ro#iv (ovjeka koji je- 2o3da- a$novao najgro nije lo(in$#vo 5ro#iv 2ene- on ga agovara i brani i na kraju rje6ava krivnje- jer $e boji a $voje (a$#i i na$love@""" Za6#o $a2 $e- a5ravo- aru(ila $ #i2 (ovjeko2? Ja- koja $a2 uvijek $anjala o ljubavi- $2jelo$#i- odva3no$#i vra#olo2ni: 3r#ava? Zaru(ila $a2 $e $ nji2 $a2o a#o da ne 2ora2 5le$a#i $ ka5e#ano2 Sini6o2@ Ivo $e onda :#io a 2ene 5obi#i u dvoboju- ali gaje ka5e#an i a vao" Ivu $a2 voljela- bio 2i je dobar i bilo 2i je 3ao 6#o 2e #ako ne$re#no ljubi" Ali #o ne 2o3e da bude ljubav" +na 2ora da je velika- $#ra6na- ona 2ora da 5u$#o6i- o$veuje- ubija" Vojk44v@""" .a- on je rekao da e ubi#i $vakoga koga bude2 ljubila" To je2o3da- ljubav" %e- ne- ja ne 2ogu nikoga ljubi#i- ja neu nikoga ljubi#i" Moje $r'e $niva o juna'i2a- a ovo $u ljudi koji (ekaju (a$#i i i2enovanja" .a i2a2 $ada dragog bra#a@ +n ne bi $ada legao $5ava#i" <o6ao bi u no da nade 2og o#2i(ara- $#ao bi 2u li'e2 u li'e- #rgnuo bi 2a( i o$ve#io 2e" Za6#o ne2a2 bra#a?""" Tko na gdje i ka2o $vije#o2 lu#a"D MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%era $e o$je#ila ne$re#na i o$#avljena" <rvi 5u# u 3ivo#u na;kva$ila je $voj $vileni ja$#uk $u a2a""" &R+T%ICI

Sun'e $e 5robudilo od nonog $na- na$2ije6ilo $e 2ladoj ori i ogrlilo je #o5li2 la#ni2 #ra'i2a" Ra$5u5ano 'vijee- ro$na #rava i kro6nja#o bu$enje 5ru3ili $voje vr6ke 5re2a la#noj #o5lini 6#o $e nad nji2a ra a$ula $a 5lavog neba" Svje3e ju#ro di$alo je o5ojni2 da:o2 i budilo ljude na 5o$ao" K2e#ovi $e :rlo oda ivali 5o ivu novog ju#ra" +ko 8ukov'a i Re2e#a abijeli6e $e 2u6ke ko6ulje i a;ru2eni6e 'rvene 5e(e 3ena" %ji:ova 5je$2a i 2ije6ala $e $ 5je$2o2 ju#arnji: 5#i'a budili'a- a kro bre3uljke i dolini'e- orani'e i 5oljane odjeknu6e 5rvi gla$ovi rada" <u#eljko2 5re2a Re2e#a2a 5ono$i#o $e u$5injao 5le2eni#i bijela'" K2e#ovi $u ga 5o navali- kao 6#o $u 5o navali i njegovu go$5odari'u %eru koja je $5okojno $jedila na $edlu i udi;$ala $vje3e- 2iri$no ju#ro" I a kon#e$e 5ojavila $e jo6 dva ja:a(a" 8ija:u #o nje ini $luge koji $u i2ali budno 5a i#i na $voju go$5odari'u da joj $e ne dogodi kakvo lo" Tako je odredila $#ara gro4i'a do5u$#iv6i unu'i da 5o>e na 8ukova' u 5o$je# $vojoj 5rija#elji'i Benki .ra6kovi" %era je au$#avila konja na vr:un'u bre3uljka i $vrnula 5ogled dolje u #i:u dolini'u Re2e#a- gdje $e bijelila 'rkvi'a- a u nju $a2o$#an re2e#$ki: 4ra#ara" Kraj 2alog je era $#u5ala je 5ovorka bijeli: 4ra#ara 6a5ui ju#arnju 2oli#vu" %era aokru3i 2alu dolinu i okrene na 5ro#ivnu $#ranu 8ukov'a" +nda $e $5u$#i u uvali'u 5re2a $lje2en$ki2 obron'i2a" Tu je u gu$#o2 6ikarju $#ajala 2ala kolibi'a u koju $u $e (e$#o $vraali lov'i $ lova nad 8ukov'e2 i 5o $lje2en$ki2 obron'i2a" %era $e au$#avila nedaleko od kolibi'e i naredila $vo2 $lu iA ; Marko- 5ri:va#i konja i 5ri(ekaj 2e" Za 5ola $a#a $e vraa2" ; %a $lu3bu- va6a 2ilo$#i" Kon#e$a 5oku5i $voje duge $uknje i 5ribode i: o $#ruk #ako da $u joj $e vidjele lije5e 3u#e (i 2e- a onda $e u$5ne 5je6ke $ve do $ive kolibi'e" <red #ro6ni2 vra#i2a $#ane- udari bi(e2 #ri 5u#a 5o vra#i2a i re(eA ; Vivan# Re2e#in'i@ Kao na a5ovijed #ro6na $e vra#a o#vore i %era ude" Kro 2ale 5ro ore 5ro$i5ali $e 3arki #ra'i $un'a i o$vije#lili nekoliko 2ladia koji $u ve$elo 5o:i#ali u $u$re# %eri" Svi $u bili odjeveni u lova(ka odijela i $vi $u i2ali 5u6ke- ali one $u 5o(ivale u ku#u kolibe" ; Kako $e dugo ni$2o vidjeli@ ; re(e kon#e$a" ; Va6e be(ke nauke odve dugo #raju- a 5ra ni'i $u odve kra#ki" .aj#e da vidi2 je$#e li $vi" ;Evo na$- $vi $2o@ ;re(e 2ladi ikulini" ;Ti#o Kraja(i- 5ro$lavljeni $in 5ra novjernog grad$kog $u'a- Mar'el 8ogovi- blagi unuk $#ra6nog $ena#ora- Mirko Malako' v- <a$kal Kuki- Vili2 S#iller- .ragan Keglevi" A ovo $u #roji'a na6i: novi: 5ri$#a6aA ,eo- Andro i Sreko <e#ri- $va #roji'a $inovi 3u5anij$kog #ajnika i 5le2ia <e#ria" Sad vidi#e da u 8e(u ni$2o o$#ali $kr6#eni: ruku- ve $2o $#ekli i novi: 5rija#elja" %era 5ru3i $vako2 ruku i ljuba no $e 5o dravi" Mladii $e oku5i6e oko nje i oba$u6e je 5i#anji2a 6#o $e #o $ njo2 dogodilo i kako je u#ekla $#ra6noj $5le#ki" +na i2 i$5ri(a 5o#anko $ve 6#o $e bilo 5o(ev6i od one ve(eri kad je ugrabi6e ne5o na#i ljudi" ; I jo6 uvijek ne2a #raga likov'i2a? ; u5i#a 2ladi gro4 ikulini- naj2la>i 2edu nji2a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %i #raga ni gla$a@ Tko $u o#2i(ari ne na2- ali 2edu nji 2a je i neka o#2jena go$5oda" Vjeroja#no je- dakle- da $u o# 2i(ari i bolji: krugova ; re(e %era" +na o#2jena go$5oda ala i babi &r6i? ; u5i#a ikulini" ;To bi $e dalo i$#ra3i#i" ; Je$#- i ja $a2 odlu(ila da 5o>e2 k #oj babi 5reodjevena da #obo3e #ra3i2 od nje nekakav na5i#ak" Mo3da bi $#aroj 'ekini ra ve ali u$#a- a 2oglo bi $e i lukavo6u 6#ogod $a na#i o #oj o#2jenoj go$5odi" ; %e- vi nee#e k babi &r6i" Jaje 5o na2- ona je go#ov ra bojnik" Ako je 5ak u ve i $ #i2 lo5ovi2a koji $u va$ ugrabilionda bi ona u(inila $ve da va$ 5reda u ruke #oj (e#i" 8udi#e uvjereni da va$ oni lu5e3i $igurno ni$u 5u$#ili $ o(iju- ve va$ u:ode" Kad bi i2 $e 5ru3ila 5rilika- oni bi va$ $igurno 5onov no ugrabili" Vi $e ne $2ije#e i laga#i- #o 2i ne do5u6#a2o@ ; odlu(no e Ti#o Kraja(i" Svi $u jednodu6no 5o#vrdili njegove rije(i" ; Ti#o i2a 5ravo ; re(e ikulini" ; Vi ne $2ije#e 5rekora(i#i 5raga #e $#ra6ne babe- ali 2i e2o je ve 5ri$ili#i da govori" ; .obro ; re(e %era" ; %eu ni6#a 5odu i2a#i be va$ i va6e 5o2oi" Ali 2ora2o 5rodrije#i u #ajne #e 'rne (e#e i a#o e2o ajedno ne6#o a$nova#i" Svaki neka o ne(e2 ra 2i$li5a kad $e $u#ra $a$#ane2o- onda e2o odlu(i#i" ; Ja va$- brao- 2ora2- na 3alo$#- ve na 5rvo2 $a$#anku ovi: 5ra nika i vije$#i#i o vrlo neugodnoj $#vari ; re(e od2a: nakon #oga Ti#o" ; %anju6ili $u na$" E#o- (uj#e" Ju(er 2e je 2oj o#a' i nenadio ovi2 ra govoro2A DTi#oD- re(e 2i on- D(uo $a2 da 2edu 2ladi2 >a'i2a koji $#udiraju u 8e(u i2a nekakvi: u$ijani: glava koje :oe bi#i 5a2e#nije od 5rava i akona" %e6#o ruju 5ro#iv 5o$veeni: akona o $5aljivanju vje6#i'a koje ugro3avaju 3ivo# i $reu na6eg gra>an$#va"D ; Tko #i je #o rekao- o(e? ; u5i#a2 ga" DGrad$ki odvje#nik" +n na da ovi >a'i 5ri5ovijedaju o 5ro$vje#i kao da 2i drugi ljudi ni$2o 5ro$vije#ljeni- i ja #e u5o orava2 da 5a i6 da ne bi do6ao u bli inu #i: uro#nika" Jer- ako i: ja ulovi2 i doka3e2 da $u rovali 5ro#iv $#arog na6eg akona- onda i2 ne gine #a2ni'a"D Mlade3 je i nena>eno gledala u Ti#a" ; Mi $2o- dakle- uro#ni'i?@ ; a(udi $e Kuki" ; Ali kako $u 2ogli a #o $a na#i? ; E#o kako ; ogla$i $e Eranjo ikulini" ; Sjea6 $e #i- <a$kalekako $2o $e 2i 5rije nekoliko dana na uli'i 5o dravili? Ja $a2 #i rekaoA DVivan# 5ro$vije#ljeni@D & i$#i 2a: $e okrene2 i o5a i2 kako je 5okraj na$ 5ro6ao grad$ki odvje#nik" Kad $2o $e o5ro$#ili- do>e on k 2eni i u5i#a 2eA D#o na(i #aj 5o dravgo$5odine gro4e?D Mene je ra lju#ilo 6#o 2e on 5o iva na red 5a $a2 2u odgovorioA DZna(i ono 6#o $a2 rekaoA LVivan#M $vi oni koji $u 5ro$vije#ljeni- a ja $e nada2 da e#e i vi $5ada#i 2e>u nji:"D <ri naje2 da #o nije bilo od 2ene 5a2e#no- ali $a2 u$ki5io kad 2ije onako govorio" Svi $u 6u#jeli" u#nja kao da je neugodno djelovala na 2ladoga gro4a i on i: 5ogleda $voji2 lje5u6ni2 blagi2 li'e2 u koje2 $e r'alila dje#inja i$kreno$# i du6evna (i$#oa" ; Vi $e $rdi#e na 2ene? ; u5i#a 5la:o" ; Morali bi$2o $e lju#i#i ; re(e Ti#o $voji2 duboki2 od lu(ni2 gla$o2 ;jer $i bio ne$5re#an" ; Cijela $#var nije #ako 5ogibeljna ; re(e %era u Eranjinu obranu" ; To je bolje ako #e $#are 5erga2en#e $a naju da i2a ljudi koji2a nije 5a2e# 5lje$niva i koji 5a e na nji:ove 5r$#e" %ije li #ako? %a5okon- 6#o na2 2ogu? #o $2o u(inili? %i6#a

drugo nego 6#o ne vjeruje2o u glu5o$#i@ ; re(e %era i od2a: na$#aviA ; A $ada da va2 ja 5rio5i2 ne6#o 6#o je 2nogo ugodni je od Ti#ovog i vje6#aja" .ok $#e vi bili na nauka2a u 8e(uo#krila $a2 ljude koji 2i$le kao i 2i" +ni ne2aju $vog i2e; ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

na kao 2i- ni $voje lo inke- ali i2aju i$#o uvjerenje kao i 2iA da $u 5rogon i $5aljivanje vje6#i'a naj$#ra6niji lo(in 6#o gaje (ovje(an$#vo ikad 5o(injalo" Cijelo dru6#vo $a$#oji $e od gro4a <e#ra +r6i(a- o'a S2olea i 2oje bake" ; A:- kliknu6e 2ladi ljudi rado$no" ; +ni $u #ako 2oni@ To vrijedi vi6e nego da i2a2o $#o#inu drugi: 5ri$#a6a" +#a' S2ole je i$5ovjednik vje6#i'a- gro4 +r6i 2oan je u 5le2$#vua gro4i'a je u o$obi#oj 2ilo$#i kralji'e" 8rao- #o je gole2a 5o#5ora" %eka $ada grad$ki $uda' govori o uro#ni'i2a@ ; Je$#e li gro4i'i ve rekli 6#o o na2a? ; u5i#a Ti#o" ; %i$a2" Kad $2o $e 5o$ljednji: 5ra nika ra$#ali- 2i $2o $e avjerili da nee2o niko2e oda#i na6u #ajnu" I ja $a2 $vo ju akle#vu odr3ala" %i o'u S2oleu ni$a2 ni6#a 5ri5ovijedala5re2da 2ije on uvijek bio najvjerniji 5ou danik" Ali $ada u $ va6o2 do volo2 baki i nje2u $ve 5ri na#i" ; Gro4i'a va$ $igurno nee bog #oga kori#i i #ako e2o onda i2a#i u na6oj dru3bi #ri 3ene" ; Tko je #rea? ; u5i#a %era na#i3eljno" ; Moja $e$#ra ; odvra#i Ti#o" ; +na je 'ijelu godinu bila $a 2no2 u 8e(u" Tada je (e$#o dola ila u dru6#vo $ na6i2 dru govi2a i 5o$#ala gorljivo2 na6o2 5oborni'o2" +na e do$ko ra 5ri$5je#i ova2o $ doru(ko2 a ; lov'e@ Tako $2o ugovorili 5red o'e2" ; Kako $e raduje2@ ; ve$elo e %era" ; Sad u bar i2a#i drugari'u koja 2i$li kao i ja" Mlade3 $e radovala- 5ri(ala- o$jeala $e kao neka #ajan$#vena uro#ni(ka dru3ba" A #o joj je u vla$#i#i2 o(i2a 5odavalo va3no$# i neku o$obi#u (a$#" 8IJE,A VJETICA & #aj (a$ udari ne#ko #ri 5u#a 5o vra#i2a" Eranjo ikulini o#vori" & kolibu ude 2ladi vi$ok kao Ti#o- 5lav kao ikulini- a 5lea# kao Malako' v" ; Bivio Eran'e$ko@ ; kliknu 2lade3" ; Gdje $i bio #ako dugo? ; ekao $a2 na go$5o>i'u Sandu" & kolibi'u u>e i 2lada nje3na djevojka- $2e>i: ko$a $ veliki2 2odri2 o(i2a i okruglo2 lije5o2 glavi'o2 koja je 5rko$no i dra3e$no 5o(ivala na bijelo2 vra#u" %a u$na2a joj #i#rao vragolja$# 2ije6ak" Kad je ugledala %eru- 5o6la je ravno k njoj i 5ro$#odu6no joj reklaA ; Vi $#e kon#e$a %era" Ja va$ ve davno dobro 5o naje2" Kad bi$#e vi nali koliko $a2 $u a i$5lakala kad va2 $e dogo dila ona ne$rea@ %era je $rda(no agrli i ganu#o odvra#iA ; +$jea2 da $#e govorili i$#inu i 2oli2 va$ da bude#e 2oja drugari'a" ; +:- kon#e$o- kako $a2 $re#na" Vi i ne $lu#i#e koliko $a2 va$ voljela" Moj bra# i o$#ali 5rija#elji #ako $u 2i (e$#o u 8e(u govorili o va2a" %era je bila i vanredno obradovana" +$vojila ju je 2lada djevojka $voji2 dra3e$ni2 li'e2- jo6 dra3e$nijo2 5ojavo2 i 5ro$#odu6ni2 lju5ka$#i2 (avrljanje2"

; Evo doru(ka- brao lov'i ; u5o ori Eran'e$ko" ; Je$#e li u2orni od lova? Gdje $u va2 e(evi da i: 2e#ne2o na ra; 3anj? Ve$eli $2ije: 5rekine Eran'e$ka" ; Eno i:@ Ali 2i ovdje lovi2o i$#inu- a 5e(e2o na ra3nju 5ra novjerje" ; <a i#e da ne bi bilo obra#noA da ne 2e#nu na ra3anj i$#inu ; re(e Ti#o" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Sa2o na$ 2ogu i$5ei na ra3nju- ali i$#inu ne 2o3e $5ali #i na lo2a(i ni na6 grad$ki $uda' $a $vi2 $voji2 grad$ki2 odvje#ni'i2a- :enkari2a i graban#i2a ; re(e Eran'e$ko" ; Viva#@ To je 5rava rije(@ ; kliknu6e 2ladi ljudi- a Eran'e$ko i vadi aju#rak i ko6are i 5o ove 2lade3 na 5o$ao" ; 8ra'o uro#ni'i- 5ri$#u5i#e da 3r#vuje2o@ Mladi ljudi 5o$jeda6e oko aju#arka" <u6ke $u na$lonili na vra#a- a na nji: obje$ili nekoliko e(eva" ; Je li #o va6a lovina? ; u5i#a %era" ; u2ar i: je u$#rijelio- a 2i $2o i: donijeli a2o kao 'or5u$ deli'#i ako bi #ko $lu(ajno nai6ao na na6u uro#ni(ku 65ilju ; odgovori Ti#o i 5ogleda abrinu#o 5re2a vra#i2a" ; I Dlova(ki doru(akD $e $a2o a#o 5rire>uje da 5rikrije2o $voje $a$#anke" Sjedo6e $vi oko doru(ka i $ku5i6e glave kao da e $e $ada ne6#o va3na dogodi#i" & kolibi'i na$#ade na5e#o$# i #i6ina" ; .rage $e$#re i brao ; a5o(ne u #i6ini 2ladi Ti#o Kraja(i" ; .ana$ $2o $e $a$#ali 5rvi 5u# nakon na6i: 5ra nika" I i2a na$ 2nogo vi6e nego na$ je bilo 5ro6le godine" Ali i na na6e2 Gri(u kao da ove godine i2a vi6e $#ra$nijeg 5ra novjerja nego 5ro6le godine" .ogodilo $e- nai2e- da $u na6li u2ore no dije#e" Tko bi $ada 2ogao da 5ra novjerni2 ljudi2a do vikneA D%e2a vje6#i'a- 3ene koje vi $5aljuje#e 5o$ve $u nevi ne"D +ni i2aju Ddoka aD- a 2i $2o 5ra ni: ruku" Mi- daklene 2o3e2o ni6#a drugo u(ini#i nego da budno 5a i2o na #o kako $e vode i$#rage 5ro#iv vje6#i'a- da #ako $ku5i2o doka a kako 3ene ni$u nikada u(inile ono 6#o $u 5ri nale" I2a li #ko 6#ogod 5rio5i#i o #o2e? ; Ja ; re(e 5olugla$no %era" ; .ok $#e vi i bivali u 8e(uja $a2- ukoliko 2ije bilo 2ogue- 5a ila na $ve 6#o $e radilo kod $uda i u:odila na6u 2udru go$5odu na $ve $#rane" Jednog $a2 dana- 2e>u#i2- (ula da #obo3nje vje6#i'e u a#voru #ako $#ra6no 2u(e #e $u neke i gubile 5a2e#" 9#jela $a2 #o (u#i i jedne noi 5o>e2 5od kulu na Ka2eni#a vra#a" Ali 5ro or je bio #ako vi$ok da ni$a2 ni6#a drugo (ula nego nekoliko u di$aja" Re'i#e 2i je$#e li ve (uli o bijeloj vje6#i'i na Ka2eni#i2 vra#i2a? ; u5i#a ona drugove $2ijui $e lukavo" ; %aravno da je$2o" Moj o#a' i grad$ki odvje#nik no i dan $nivaju kako bije dobili u 6ake ; re(e Ti#o" ; Ta Dbijela vje6#i'aD bila $a2 ;ja@ Svi $e #rgnu6e- a Sanda i Ti#o i 2ijeni6e 5oglede" ; Zaboga- kon#e$o- vi 2o3da i ne $lu#i#e (i2e okrivljuju Dbijelu vje6#i'uD@ ; re(e Sanda" ; %e- #o ni$a2 (ula"

; Grad$ki odvje#nik #vrdi daje bijela 5ojava na Ka2eni#i2 vra#i2a u2orila ono dije#e 6#o je na>eno kod $like 8ogorodi'e" %era 5ogleda 6iroko o#voreni2 o(i2a $voje drugove" ; .akle- ja $a2 #o ; na$2ije $e ona" ; To doi$#a ni$a2 ni $lu#ila@ Ta ne2oj#e 2e gleda#i #ako #u3no kao da $a2 ve na lo2a(i@ Tko bi 2ogao i $lu#i#i da $a2 ondje bila ja? +$i2 va$ #o ne na ni#ko" ; I5ak je #o odve velika $2jelo$# :oda#i ovako nou 5od vje6#i(ji #oranj ; re(e Eran'e$ko" ; Mo3da- ali 2ene (e$#o :va#a #ako neodoljiva 3elja da 5ro; dre2 u #ajne 5rogona nevini: 3ena da ne 2ogu o$#a#i kod kue" Vidi2- vi $#e abrinu#i- kao da $a2 doi$#a ve u ne$2i ljeni2 ruka2a na6e varo6ke go$5ode" ; <o2i$li#e- %ero ; re(e Eran'e$ko ; da $e ve 5una dva 2je$e'a vodi 5o#raga a #o2 bijelo2 vje6#i'o2" ; I$#ina- i ja $a2 o #o2e vrlo $5re#no 6u#jela" Ali kad bi $e $a nalo- re'i#e 2i- #ko bi 2ogao 5red2ijeva#i da $a2 vje6#i'a i da $a2 ubila dije#e@ Svi bi $e #o2e na$2ijali" %era $e oba re Sandi i 2irno re(eA ; Kad bi va6 o#a' i $a nao da $a2 ono bila ja- on 2e- valjdane bi $2a#rao vje6#i'o2" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; +:- kon#e$o- on va$ $ilno 2r i" ; Zna2- od 2og ro>endana" +nda $a2 $e $ nji2 i grad$ki2 odvje#niko2 5orje(kala bog vje6#i'a- jedan5u# kad je 5ri5o vijedao kako $u vje6#i'e neko2e 5rolile vino- ja $a2 2u $e na$2ijala i $2r#no ga uvrijedila" ; <a ar #i- kao njegov $in- ne 2o3e6 nikako djelova#i na o(evo 5ra novjerje? ; u5i#a Kuki Ti#a" ; Sve 2i $e (ini da ga ne#ko u #o2 5ra novjerju jo6 vi6e 5odjaruje" ,je#o$ je 2nogo gore nego 5ro6le godine" <a$ koji je le3ao do Eran'e$kovi: nogu alaja i :#jede $ko(i#i na vra#a" ; .ola i ne#ko #ko na2 nije $klon" Ina(e 9ek#or ne bi lajao" 8r o $e la#i6e jela i na5uni6e (a6e" ; Viva#- viva#@ ; $#ane vika#i nekoli'ina 2ladena(ki: gla$o va kad je ne#ko i vana 5oku6ao o#vori#i vra#a" ; .o bije$a- vra#a $2o o$#avili a#vorena ; $rdi#o e Ti#o i $ko(i odvrnu#i a5or" %a vra#i2a $e 5ojavi grad$ki $uda' Kraja(i" Jedan (a$ bili $u $vi kao uko5ani" +nda $e 5rvi $abere iku;lini i odu6evljeno klikneA ; Bivio grad$ki $uda' Kraja(i@ ; Kakva je #o lova(ka dru3ba koja $e a#vara? ; u5i#a $u da'" ; 9#jeli $2o da na$ ne $2e#a $eo$ka dje(urlija koja ne5re $#ano dola i 5ro$ja(i#i ; 5ri2ije#i %era" ; +(i#o $#e ne6#o vrlo ani2ljivo 5ri5ovijedali kad je bilo #ako dugo $ve #i:o? ; +:- go$5odine $u'e ; na$2ije $e %era ; #o je go$5odin Ti#o 5rika ivao #ragediju 5ro$#rijeljenog e'a" <oka ivao je kako i di6e i kako u2ire- a 2i $2o ga $vi 5obo3no $lu6ali i

gledali" Ti#o je ro>eni glu2a'" ; A 6#o #i radi6 ovdje- Sando? ; u5i#a Kraja(i $voju ker ne odgovoriv6i %eri" ; .onijela $a2 aju#rak" ; %e bi$#e li na (a$ak $ na2a- va6a 2ilo$#i? ; u5i#a %era udvorno $u'a" ; 9vala- dolje 2e (eka grad$ki odvje#nik" <o6li $2o k 4ra#ri 2a- 5a $2o vidjeli dolje $luge koji va$ (ekaju" Zbogo2- go$5o do jura#u6i" Mlade3 je bu(no o#5ravila grad$kog $u'a i kolibi'e- na dravljala 2u i kli'ala" .olje 5od kolibi'o2 $#ajao je grad$ki odvje#nik" Mlade3 i njega burno 5o dravia onda $e o5e# vra#i u kolibi'u" Svi 5o$jedo6e oko $#ola- 5ri#vori6e vra#a i 5ogleda6e $e 5i#ajui" Svi2a je na li'u le3ala jedna 2i$ao" ; .je'o- ovaj i le# bio je na2ijenjen na2a- a ni5o6#o $a2o $#anu ; u5o ori Ti#o" ; %i$a2 li rekao da $u2nja? Jadni 2oj o#a'- on je #i2 $#ra6ni2 5ra novjerje2 oku3en" A gdje je Eranjo? & #aj (a$ a3arena obra a bane u kolibu 2ali gro4" ; 8rao@ Sakrio $a2 $e i gledao idu li u $a2o$#an" %i$u 5o6li ona2o@ Vra#ili $u $e na Gri(" ; .je'o- $ad valja da $2o na o5re u ; o5o2ene i: Ti#o o biljno" Za 2alo na$#avi6e ra govor" %ajvi6e $u $e bavili $udbino2 Jeli'e Ku6enke o kojoj $u ve $vi nali daje $ud #ra3i" %era i$5ri(a $voji2 drugovi2a daje djevojku a6#i#ila gro4i'a Ra#kav i kako je $iro#a djevojka od $#ra:a 5red Kraja(ie2 go#ovo 5oludjela" ; I a#o $e baka do$je#ila ; re(e %era ; #e dade djevojku u Gri(ki $a2o$#an gdje je ai$#a ni#ko nee #ra3i#i" Sad je Ku6enka djevi'a 9elena i ondje 2irno 3ivi ve dva #jedna i njeguje $a2o$#an$ko 'vijee" ; Vidi#e- brao ; re(e Ti#o ; kakav je #o u$5je:@ Ve i2a2o ljudi koji $e u$u>uju da o5#u3enu ne$re#ni'u a6#i#e" %ada2 $e da e2o u 5le2$#vu nai jo6 vi6e #akvi: ljudi- je li- %ero? .o$kora e#e na2 donije#i ve$ele vije$#i daje i barun Skerle' ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

u na6e2 kolu" +n $igurno 2i$li i$#o onako kao i njegova vjereni'a" ; .a nije #ako- ne bi ga kon#e$a $igurno nikada u i2ala a 2u3a ; 5ri2ije#i Sanda" %je in $e 5ogled $ukobi $ 5ogledo2 $#a$i#og Eran'e$ka" ; Je$#- Sanda je 5ogodila ; re(e %era i u$#ane" ; Meni je 5oi" Mlade3 odlu(i da $vi o#5ra#e %eru u 8ukova'" Ve$elo krenu6e na 5u#- na#ovari6e na leda 5u6ke i #obo3nju lovinu" Svi $u 5o6li 5je6i'e" Mala Sanda i %era $#u5ale $u ajedno" ; 9oe#e li $e $koro uda#i? ; u5i#a na#i3eljno lje5u6na dje vojka %eru" ; I2a2 jo6 vre2ena" ; ,ije5o je bi#i aru(en- je li? ; #i:o e Sanda? ; I vi $#e aru(eni? ; u5i#a %era" ; .a- ali $a2o 5o#aji'e" To je Eran'e$ko" Mi $e #ako $ilno voli2o" A na#e li gdje $2o $e $a$#ali? & na6e2 uro#ni(ko2 dru6#vu u 8e(u" Zbli3ili $u na$ ajedni(ki na ori" Kako je lije

5o kad oni koji $e vole jednako 2i$le@ %era je o$jeala neku 5ra ninu u du6i kad $e $5o2injalo Skerle'a" A i5ak 5o$#a# e njegovo2 3eno2@ Za6#o? ; 5i#ala $e" DZa#o 6#o $a2 :#jela ka5e#anu Sini6i doka a#i da neu $ nji2 5le$a#i i da $e on 2ora 5okori#i 2irno 2ojoj volji?"""D S<,ETKE & Me$ni(ku kulu- koja je neko $lu3ila a obranu grada Gri(a- 5ri$lonila $e gole2a ra$ko6na 5ala(a grad$kog odvje#nika i 5le2ia .vojkovia" Zgrada je bila $agra>ena na jedan ka# $ #ri #ornjia" ,ijevo je bila $5ojena $ Me$ni(ko2 kulo2a de$no $5u6#ao $e ni gradu gole2i 5rekra$an 5erivoj" & $redini vi$oki2 ido2 o5a$anog 5erivoja di ao $e 5o na#i $#aklenik o ko2e je 5ri(ao 'ijeli grad" & #o2 je $#akleniku jedan %ije2a' i2i njegovao .vojkovievo 'vijee i ju3no bilje- a lje#i bija6e 5reure>en kao lje#na dvorana u kojoj $u $e odr3avale abave na (udo (i#avoga grada" I dana$ $ku5io $e na#i3eljni $vije# na Gri(u i gledao 5reko gdje $e $ vr:a kule $jala 'rvena $vje#iljka- a dolje 5od njo2- na 2e$ni(ko2 brijegu- #i#rao 5erivoj u (arobno2 $vje#lu ra nobojni: $vje#iljaka- dok $e $#aklenik bli$#ao 5o5u# kri$#alne 5ala(e" Sve je i gledalo u nonoj #a2i kao a(arani dvor" & vr#u i u $#akleniku vrvio je o#2jeni gri(ki $vije# i divio $e (udovi6#i2a 6#o i: je i 2udrio .vojkoviev ra$ko6ni 5le2iki uku$" 8ilo je ve 5o$lije ve(ere 6#o $e odr3avala u 5ala(i i 2lade3 je nagrnula u $#aklenik gdje $u gla beni'i- odjeveni u 4an#a$#i(no 'rveno odijelo- $virali a 5le$" %era je 6e#ala u $a2o#no2 dijelu 5erivoja 5od ruku $a $vojo2 novo2 drugari'o2 Sando2 koju je od ju(er avoljela" ; Je$#e li ve 5ri5ovijedali $vojoj baki gdje $2o ju(er bili? ; u5i#a Kraja(ieva ki %eru" ; Jo6 nije bilo 5rilike- ali 2o3da $u#ra" ; %a6i $u Re2e#in'i $vi ovdje" %e vidi#e li Eran'e$ka kako $e ogledava? To 2ene #ra3i" %ee#e li $e lju#i#i ako 5o>e2 k nje2u? ; %i2alo" Sa2o 5o>i#e kad va$ $r'e k nje2u vu(e" Sanda 5o:i#a 5re2a 2lado2 5le2iu koji je ne5re$#ano nekoga o(i2a #ra3io" Kad je o5a io Sandu- 5o>e br o 5re2a njoj i u:va#i je a obje ruke" %era je vidjela kako 2u $e odlu(no li'e ra nje3ilo i kako je aronio 5ogledo2 u nje ine o(i" .irnu#a #i2 5ri oro2 5ovukla $e 5od jednu $jeni'u u kojoj je (arobna ru3i(a$#a $vje#iljka bila ve dogorjela- 5a je u $jeni'i bilo 5olu#a2no" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

Kon#e$a o$je#i da je #u3na- a da nije nala u roka" 8ilo joj je kao da je nei re'ivo u$a2ljena i da avida 2aloj Sandi na nje inoj $rei i ljubavi" Sjedne na klu5u- kad o5a i 5red $obo2 gro4a Vojk44vja koji $e 5ojavio kao daje niknuo i e2lje" ;Vi $e $akriva#e? ; u5i#a on" ; 9ou da $e od2ori2" ; Vrebao $a2 da va$ na>e2 na$a2u" +#kako je ne(ija 5rokle#a ruka 5o$egnula a va2a- 2i $e ni$2o vidjeli" ; #o 3eli#e od 2ene- gro4e? ; 9#io $a2 va$ u5o ori#i da va$ je 8og ka nio" Sjea#e li $e oni: dana kad je 5od va6i2 5ro ori2a 6e#ao jedan (ovjek5un (e3nje i ljubavi? Sada on vi6e ne2a 5rava na #o da bo ravi i$5od va6i: 5ro ora- jer $#e vjereni" A da #o ni$#e- on bi $vaku no bdio u va6u kuu- a onda va$ ra bojni(ka ruka ne

bi do$egla" Sad ne2a #ko da va$ (uva" ; #o 3eli#e #i2e rei? ; .a ra rije6i#e aruke- jer ni$u ve va6eg $r'a" Vi- #olika odva3no$#- #oliko bi$#ri u2- 5a da ljubi#e (ovjeka onako 2la ke du6e i 2laki: o$jeaja? ; Zabranjuje2 va2 da #ako govori#e o 2o2 vjereniku" ; Va6 odgovor nije odrje6i#- jer i $a2i uvi>a#e ono 6#o 2eni abranjuje#e $5o2inja#i" Vi nee#e o$#a#i njegovo2 vjereni 'o2@ %i$a2 li $e akleo da u ubi#i $vakoga ko2e bude#e 5ri 5adali? ; Vi 2e #i2e :oe#e 5ri$ili#i da ra$kine2 aruke? ; Ja $a2 $a2o :#io da $5a$i2 3ivo# #o2u $iro2a:u kojega ionako ne ljubi#e" %o ako vi nee#e da ga o$#avi#e dobrovolj no- ja u ga ubi#i jo6 ove noi" %era i nena>eno 5ogleda gro4a" %jegov gla$ vu(io je #ako odlu(no kao daje $voje djelo ve na5ola i veo" ; Ako ga i ubije#e ja i5ak neu bi#i va6a" ;Ali ni njegova@ ; A akon? %e na#e li 6#o $#i3e 5o akonu uboji'e? ;Alija neu (eka#i na #o" Vidi#e@ +vo je 2oj akon" Gro4 i vadi i $vog 5rekra$nog 4ran'u$kog ka5u#a $rebro2 i$kieni 5i6#olj" ;Vi e#e a jedan $a# $a na#i daje gro4 Vojk44v odr3ao $voju rije(" .jevojka $e a2i$li" DZar $e bilja (ovjek 6#o $#oji 5reda 2no2 $5re2a ubi#i Skerle'a i $ebe? Za6#o da ubije Ivu? Meni bi ga bilo 3ao" +n je dobar i 5o6#en 2ladi"D ; S5re2i#e- gro4e- a dana$ i a $u#ra 5i6#olj ; re(e djevojka" ; .aj#e 2i dva dana vre2ena" Ja va$ 2oli2 a #o ; re(e ona blago" ; Tko na nije li va6 3ivo# 2o3da ko2e drago'jen?@ Vojk44v $e $5u$#i 5red djevojku na koljena- u:va#i joj ruke i $#ade i: 2a:ni#o 'jeliva#i" ; %ero- vi o$jea#e kakva $ilna ljubav klju(a 2oji2 $r'e2vi 2ora#e o$je#i#i 5la2en 3ara 2oji: grudiju" ; <u$#i#e 2e- gro4e@ ; $#rogo e djevojka" ; %e2a2 $:va anja a va6e o$jeaje" ; %eu va$ 5u$#i#i ; 6a5#ao je gro4 kao 2a:ni#" ; Vi $#e 2oja- vi $#e $#voreni $a2o a 2ene ;ja va$ vi6e ne 5u6#a2" ; A 6#o e na #o va6a $u5ruga- go$5odine gro4e? Te je rije(i i rekao duboki i25o an#ni gla$" +gro2na- jaka 5ojava $#vorila $e 5red nji2a na ula u u $jeni'u" %era 5ogleda ona2o" Go#ovo da nije kriknula""" %a ula u u $jeni'u $#ajao je ; ka5e#an Sini6a" Ruke je 5rekri3io $#raga- i $#ao 5ono$no- jak kao div" ,i'e2 2u $e ra$uo lobni- ironi(ni 5od$2ije:" Gro4 Vojk44v je $agnuo glavu kao da gaje ne#ko godio #a;ne#o2" Zgurio $e i u$#ao" %era bije$no o2jeri ka5e#ana i u5i#a ga $#rogoA ; Tko va$ je ovla$#io- go$5odine- da 2e 6#i#i#e? Ja $a2 $e 2ogla a6#i#i#i i od 5andur$ki: 5ro$#a6#ava- na# u $e brani#i i od ljubavni: i java jednog vi#e a" ; .jevojka koja nou lu#a 6u2a2a laglje e $e a6#i#i#i od 5andura nego od vi#e6kog 5u$#olova u $jajni2 5ala(a2a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Takvi2 na(ino2 3eli#e vi da nu $klono$#? ; u5i#a Vojk44F"

a $ebe 5ridobije#e kon#e$i;

Ka5e#an $e na$2ijaA ; Kon#e$inu $klono$# 5re5u6#a2 va2a i Skerle'u i ono2e #ko god #o a3eli- a ja $a2 ovdje 5odigao gla$ u i2e jedne 5le2eni#e 3en$ke du6e- a #o je va6a 3ena" ; Go$5odine ka5e#ane- ja ovaj (a$ ne2a2 vre2ena da $ va2a ra govara2 ; re(e Vojk44F" ; Ali ja i2a2 vre2ena" ;To je dr ovi#o$#" ; Mi$li#e li? ; na$2ije $e Sini6a lobno" ; +nda 2e i voli#e 5o va#i na dvoboj" ; Zaboravlja#e da ovdje $#oji2o 5red kon#e$o2 i da na2 ne dolikuje 5red njo2 rje6ava#i ovakve 5o$love" ; Kon#e$i nee 6kodi#i ako (uje da kavalir koji je 5ro$i ne 2o3e da odr3i rije(- jer je o3enjen" ; Ja va$ ni$a2 a #o 5i#ala ; vikne %era" ; Vi $e na2ee#e@ Vi $#e 5ro$#a(ina" ; Mo3da" Eino je vara#i i laga#i- ali je 5ro$#o a(e5i#i la3nu gubi'u" To je 5o va6e2 uku$u" <o 2o2 je o5e# e4u go$5odi na gro4a u5o ori#i da 2u 3ena 3ivi od 2ilo$#inje ; 5ovi6eni2 e gla$o2 Sini6a" ; Tko va$ je ovla$#io da $e u #o u5lee#e? ; vikne Vojk44F" ;Va6 $in- go$5odine gro4e" ; Moj $in ne 3ivi ; 5ro2r2lja gro4 5ora3eni2 gla$o2" ; Je$#- go$5odine gro4e ; on 3ivi" %ije va2 u$5jelo da ga 2akne#e $ 5u#a kako $#e 3eljeli" Vojk44v $e 5ovukao u #2inu kro6nja#a $#abla" ;Jo6 $a2o (a$ak- gro4e" Va6 $in rekao 2ije $ve" Ra u2ije#e li- $ve" I on va2 5oru(ujeA ako njegovoj 2aj'i ne vra#i#e nje in 2ira koji $#e joj o#eli- doi e ova2o- na Gri(- i ba'i#i va2 #oliko bla#a i va6e 5ro6lo$#i u li'e da va$ ni#ko nee 5re5o na#i" ; To je 2eni 5oru(io 2oj $in? Gdje je 2oj $in? Re'i#e- gdje? ; 9a ; :a ; :a@ .a ga 2o3e#e od$#rani#i? %e- odve 2i je drag 5rija#elj@ +n e doi na Gri( kad $e i ne bude#e nadali" ; %eka $e $a2o 5ojavi@ +n je uboji'a i (ekaju ga vje6ala" ; .ana$ $e on vi6e ne boji vje6ala" Sav e ga $vije# u e#i u obranu- jer ono 6#o je 5o(inio bilo je u obrani ro>ene 2ajke" Ja va$ u njegovo i2e 5o iva2A odaberi#e ; ili vra#i#e njego voj 2aj'i 2ira ili $e u$#rijeli#e ovi2 5i6#olje2 koji2 $#e 5ri je#ili kon#e$i" ; Ka5e#ane- ni rije(i vi6e ; a5rije#i 2u dr:#avi2 gla$o2 gro4" ; Vi $#e $e na2e#nuli $u'e2 i o5o2inje2 va$ $ dobra da 2e o$#avi#e na 2iru" ; To neu u(ini#i- jer :ou da jo6 ne6#o ka3e2 kon#e$i" ; %e- ni rije(i od va$ ne 3eli2 (u#i" Beli2 da 2e o$#avi#e $ gro4o2" ; Bali2 6#o va2 ne 2ogu u(ini#i 5o volji" Gro4e- i voli#e $2je$#a odavle o#ii- a kon#e$a e 2e $lu6a#i- jer 2ora $lu6a#i" ; Je li #akvo 5ona6anje 5andur$ki obi(aj? ; vikne %era dr6ui od lju#ine" ; Moli2 va$- go$5odine ka5e#ane- da na$ o$#avi#e ; o$okoli $e Vojk44v i $#u5i i 2e>u Sini6e i %ere" Sini6a 5ro2jeri gro4a 5o$5rdni2 5ogledo2 i agr2iA ; Mi(i 2i $e $ 5u#a@ ; Go$5odine ka5e#ane- vi 3eli#e o5e# i a iva#i" Ali Sini6a nije (ekao da gro4 dovr6i" &:va#i ga a 5r$a- $#re$e ga i rine $na3nog gro4a i $jeni'e #akvo2 lakoo2 kao da je $la2na#a lu#ka" +nda $e okrene k %eri i 5olugla$no re(eA ; Kon#e$o- kad va$ nado: one ve(eri u lije$u ru6evine $#are

kue- vi $#e 2e obijedili $ lo5ov6#ine" Vi $#e 2i doba'ili da $a2 u #oj o#2i'i a5rljao ruke" ; .a- vi i ni#ko drugi@ ;Vi $#e- dodu6e- vrlo lije5i- ali- o5ro$#i#e- vjeruj#eA $i# $a2 lje5o#i'a i ne bi: 5o$egnuo a va2a ni#i da 2i va$ 5onude" Vi 2i$li#e da $a2 $e :#io o$ve#i#ijer $#e 2i odbili 5le$? ; %i rije(i vi6e neu da (uje2 ; u5adne ona" ; Vi 2e 2ora#e $lu6a#i" I2a2 va2 5rio5i#i ne6#o 6#o je $a2o u va6u kori$# i a $igurno$# va6eg 3ivo#a" ;

MARIJA K+%TESA

J&RIC %ERA

ZAG+RKA

; %eu va$ $lu6a#i- 5a 2akar od2a: u2rla ; vikne %era$ko(i 5reko klu5e i o$#avi Sini6u koji $e a2alo i gubio u #a2i 5ro$#ranog vr#a" Kad je %era o$#avila Sini6u- dr:#ala je od u bu>enja" & #akvo2 je ra$5olo3enju a#e(e Ti#o Kraja(i" ; S#o va2 je- kon#e$o? ; +vaj (a$ 5o#vrdila $e jedna 2oja $u2njaA daje $a2o ka 5e#an Sini6a bio kadar a2i$li#i jednu onakvu 5aklen$ku o$no vu da 2e 3ivu $#r5a u lije$ i dade o#e#i 5o $voji2 ljudi2a" Ti#o $e a(udio nje inoj #vrdnji i obeao da e od$ad na 2ladog ka5e#ana 5o ornije 5a i#i i u:odi#i ga" .ok $u oni ra govarali o Sini6i- $#ajao je on $ dvor$ko2 go$5o>o2 Auer$5erg i gro4i'o2 ikulini u jedno2 ku#u 5erivoja" ; +vo je ne(uveno- Sini6a- 6#o #i radi6 ; lju#ila $e dvor$ka go$5oda" ; +vako gro4a o$ra2o#i#i 5red djevojko2@ Tko je #ebi gro4i'a Vojk44v da $e a nju #ako au i2a6? ; A #ko je #ebi Vojk44v da $e #i a njega au i2a6? ; :ladno odvra#i Sini6a" ; Ti $i od nekog doba 5odivljao" Skrajnje je vrije2e da ode6 odavle@ ; .raga Al2a- #i $i aboravila da ni$i ni 2oja 3ena ni 2oja kralji'a" A ja $e ne 5okorava2 niko2e o$i2 kralji'i" ; +nda e #i ona a5ovijeda#i kad ode6 odavle" ; <o na2 #voju 2o kod kralji'e- i ako 2e kralji'a o5o ove i Zagreba- ja u o5o va#i #ebe" %e da2 $ebi a5ovijeda#i od 3ena- #o u5a2#i" .vor$ka go$5o>a ugri la $e a u$ne i 5ogledala $voju 5rija#elji'u" ; Za6#o kvari6 Vojk44vjevu $reu? Kon#e$a %era e $e na5o kon i5ak aljubi#i u njega i o$#avi#i Skerle'a" ; A onda e6 $e #i uda#i a njega" To bi 2e ve$elilo@ ; ,u>ak@ Ti na6 da o$i2 #ebe nikoga ne ljubi2" ; 9vala@ Ja ne ljubi2 #ebe- ni#i ikoju drugu" Ja ni$a2 $#vo ren a 2u3a" To $a2 #i ve 2nogo 5u#a rekao" %eu #e nikada o3eni#i" %e2a a #o nikakva ra loga" .vor$ka go$5o>a 5roblijedila je i$5od li(ila i 5ogledala gro4i'u ikulini koja je jo6 uvijek 6u#jela" ; uje6 li ga- Julija? +n je ne5o5ravljiv" Govori kao da je jo6 uvijek Trenkov 5andur"

; .a jo6 uvijek $e ni$a2 2edu va2a nau(io laga#i" ; 8udi 5a2e#an- Sini6a- i 5u$#i gro4a na 2iru" Ti ga 3eli6 5ri$ili#i da $e $ #obo2 bije- 5a jo6 bog jedne gro4i'e Vojk44v" ; Ja $a2 adao rije( njegovu $inu koji je 2oj 5rija#elj i #u u rije( odr3a#i- bilo #i 5ravo ili ne" ; Ali ne i a ivaj ne5re$#ano $abla ni" ; <o6#edi 2e 5ouka a dvor$ke go$5o>e@ S #i2 rije(i2a ka5e#an o$#avi obje go$5o>e" +ne $u u bu>eno na$#avile $voj ra govor" Sini6a je :odao i 2e>u go$5o>a i djevojaka koje $u ga gledale $ udivljenje2 i 5ri#ajeno2 (e3njo2 da $e au$#avi kod nji:" Ali on je 5o6ao dalje i $#ao kod $vog 5oru(nika #e 2u 5ri;6a5nuoA ; 8ranko- 5o>i na (a$ $a 2no2- :ou da i a ove2 na dvo boj gro4a Vojk44vja" Jo6 ove noi@ +d2a:@ ; Zar #e je uvrijedio? ; Ja $a2 uvrijedio njega- ali lo5ov (uva $voju ko3u" I5ak u ga 5o6kaklja#i" .o>i- ide2o a nji2 da 5onovno i a ove2 $abla an" Me>u#i2 $u gro4i'a ikulini i dvor$ka go$5o>a u ele i$5od ruke %eru i 5ovele je u 5ala(u" &$5e6e $e 2ra2orni2 $#uba2a" Kuedo2ai'a- .vojko;vieva $e$#ra- $#ala je go$5o>a2a 5oka iva#i $obe koji: je bilo 6e$nae$#- a bile $u $a$vi2 novo ure>ene$ 5ravi2 kraljev$ki2 $jaje2" .o2ai'a je vodila %eru koja je bila 5rvi 5u# u kui grad$kog odvje#nika- dok $u obje gro4i'e- kao $#are nani'e- $a2e 5rola ile $oba2a" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

Kad $u u6le u kulu- najedno2 do2ai'a 5o$rne" %era o5a i da $e u:va#ila a $#ijenu" %o 5rije nego 6#o joj je djevojka 2ogla 5ri$ko(i#i u 5o2o- $ru6i $e na 5od" Kon#e$a 5ri$ko(i" .o2ai'a je le3ala na 5odu be $vije$#i" & bli ini nije bilo ni $luge ni obi: gro4i'a i %era $e br o vra#i da do ove bilo koga u 5o2o" <ro>e kro 5rvu $obu- $re#ne gro4a Vojk44vja i re(e 2u u bu>enoA ; Go$5odine gro4e- do2ai'a $e one$vije$#ila" ; Sa2o ne re'i#e niko2e ni6#a ; odvra#i gro4 ; da $e go $#i ne u ne2ire" To je nje ina obi(na bole$#" .o>i#e- 5o va# e2o ko2orkinju- ona je u5uena u #o 6#o valja u #akvo2 $lu (aju u(ini#i" Gro4 5o>e $ %ero2- o#vori jedna 2ala vra#a i 5u$#i kon#e$u na :odnik" ; Zaboga- #u je 2rak ; re(e kon#e$a kad je i a6la i dvorane" ; %e na2 a6#o ne gore $vje#iljke" %eru je 2rak i nenadio" I5ak je 5o6la nekoliko koraka" %ajedno2 o$je#i da ju obuj2i6e dvije jake ruke" 9#jede $e i$#rgnu#i nenadano2 agrljaju- ali ruke je 5o(e6e vui kro :odnik" %era vikne i $vega gla$a i u #ren oka 5lane u #a2i 2alo $vje#lo" ; Tko je #u? ; agr2i kro #a2ni :odnik duboki gla$" %era je 5re5o nala Sini6in gla$ i o5a i da #o 2alo $vje#lo u dnu :odnika dr3i u ru'i on- a kraj njega $#oji 5oru(nik 8ranko" & i$#i (a$ o#vore $e vra#a na koja je 5rije kon#e$a i a6la" %a vra#i2a $#aja6e Vojk44v dr3ei u ru'i $vijenjak koji je ra$vje#ljavao 'ijeli :odnik" Svi $u $#ajali i nena>eni i nije2o $u gledali" Kraj %ere nije bilo nikoga" Sini6a i 5oru(nik bili $u u dubini :odnika- Vojk44v je $#ajao na vra#i2a $a $vijenjako2 u ru'i" A ona je i5ak vrlo dobro o$je#ila ne2ili agrljaj i 5oku6aj da je ne#ko neka2o vu(e"

; Gdje $#e- gro4e- bili do $ada? ; u5i#a %era Vojk44vja" ; Zao$#ao $a2 da u 2e2 $vijenjak- jer $#e $e bojali 5oi 5o #a2i" Sve #o nije 5ravo $:vaala" Gro4 je bio i a njeni: le>a- ali joj $e (inilo da je najbolje ako odavle i a>e" .o2ai'a je o;$#ala u ne$vije$#i i %era $5o na da joj je 5rva du3no$# nekoga do va#i" Za#o $e be daljnji: ra ja6njenja vra#i u dvoranu i koje je i a6la- o$#aviv6i go$5odu u :odniku" ; +vo je ai$#a 4a#alan $lu(aj ; na$2ije $e ka5e#an Sini6a" ;Ve drugi 5u#- go$5odine gro4e- 6#o va2 kvari2 ljubavni $a $#anak@ ; Vi $#e 5oludjeli@ Ja ni$a2 i2ao nikakav ljubavni $a$#anak" ; %e i$5ri(avaj#e $e- 2ene #o ionako ne ani2a" .o6ao $a2 ova2o #ra3ei $ 2oji2 5oru(niko2 va6u 2ilo$#- a kad- najed no2- na>o$2o $e u #2i'i" ; Mene $#e #ra3ili? #o 3eli#e od 2ene? ; Moli2 va$- 5o>i#e $ na2a 5a u va2 rei" Gro4 je $lijedio Sini6u koji 5o>e u dubinu :odnika- o#vori jedna vra#a i u>e u 5ro$#ranu dvoranu $rednjeg #ornja 5ala(e" ; Kako vidi#e- dobro 5o naje2 #e 5ro$#orije ; re(e Sini6a" ; +vo je dvorana da je bolje ne 2o3e2o nai" Svu'i#e- gro 4e- $voj drago'jeni ka5u#- $kini#e ovra#nik i u 2i#e 2a( 2oga 5oru(nika" Vi $#e 2e na vali dr ovi#i2 5anduro2- a ja ne (eka2 na adovolj6#inu ni dva $a#a" ; Vi 2e kani#e 5ri$ili#i na dvoboj- a na#e da je abranjen? ; +vako ne govori vi#e i 5le2i" I drugi $e biju 5re2da je dvoboj abranjen" Ako od2a: ne 5ri:va#i#e 2a(- onda u jav no 5red $vi2 go$#i2a o5e#ova#i ono 6#o $a2 va2 rekao 5red kon#e$o2" ; &dovolji2 li va6oj 3elji- :oe#e li onda o 2oji2 $#vari2a 6u#je#i? ; Zadaje2 va2 $voju (a$ni(ku rije(" ; +nda daj#e $ablju@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

<oru(nik 8ranko 5reda $voju $ablju Vojk44vju" ; Zovni .vojkovia ; re(e Sini6a 5oru(niku ; da i gro4 i2a $vjedoka" <oru(nik $e u5u#i do grad$kog odvje#nika- a oba 5ro#ivnika o$#ado6e $a2i" ; Za koga $e vi $ada kani#e $a 2no2 5obi#i? ; u5i#a gro4" ; Za 2oju 3enu ili a kon#e$u %eru? ; %i a jednu ni a drugu nego a va6eg $ina" ; A 6#o bi$#e vi u(inili kad bi kralji'a $a nala da krije#e 2og $ina koji je ubio (ovjeka? ; Va6 $in nije ubio (ovjeka nego jednu 5elivanku koja bija6e va6a ljubavni'a i koju $#e vi :#jeli 5o$#avi#i na 2je$#o njegove 2ajke" .ana$ $e ve 5okajao a ono 6#o je u(inio kao o$a2 nae$#ogodi6nji dje(ak" Vi $#e ka$nije #oliko #i: ljubavni'a 5ro 2ijenili da bi ne$re#nik 2orao 5oubija#i 5olovi'u 8e(anki" A 6#o $e #i(e kralji'e- neka va$ ne boli glava" Ja u i nadalje #aji#i boravi6#e va6eg $ina- 2akar 2e a #o $#igla i ka na" & #o do>e .vojkovi" Kuedo2ain je u alud 5oku6avao Sini6u 5onuka#i da dvoboj odgodi i odvra#i#i ga od #oga da $e u njegovoj kui ne 5rolije krv" Ka5e#an je a:#ijevao da $e gro4 od2a: bije" I oni a5o(e6e dvoboj"

Sini6a navali 5rvi i rani gro4a lako u ra2e" Tada navali gro4- ali Sini6a odbije" +nda Sini6a u #ren oka a$ije(e duboko gro4u u ra2e" %je2u i$5adne $ablja i ruke i go#ovo $e be $vije$#i $ru6i na 5od" <oru(nik 8ranko i .vojkovi 5ri#eknu gro4u u 5o2o i 5o;lo3i6e ga na divan" ; .o va# u va2 dok#ora S#illera ; re(e Sini6a 5re irno2 $a2ilo6u i dodaA ; +vo va2 je #ek 5rva ka na- gro4e" %a6i ra (uni ni$u jo6 u redu@ Sini6a ode i dvorane- $ide u 5erivoj i 5o6alje S#illera u 5ala(u" A onda- kao da $e nije ni6#a dogodilo- $#ade 5le$a#i kro 'ijelu no" %i#ko od go$#iju nije $lu#io da u #ornju .vojkovieve 5ala(e le3i #e6ko ranjeni gro4 Vojk44v" A ni#ko- a ni on $a2- i nije $lu#io a$#oje Sini6a $ilo2 :#io da $e jo6 #e noi $ nji2 5o#u(e" TAJA%STVE%+ ,J&8AV%+ <ISM+ .rugog ju#ra %era je rano u$#ala" %ije 2ogla $5ava#i" +no 6#o joj $e dogodilo u :odniku .vojkovieve 5ala(e i$5unilo je ne2iro2" I uvreda koju joj je nanio Sini6a 5ro3ela je ogor(enje2" +na koju $u $vi obo3avali 2orala je $lu6a#i #akve uvrede #oga ka5e#ana" Rekao je da dijeli $voju $klono$# $vako2e #ko god #o a3eli" To ju je #ako aboljelo daje go#ovo a5lakala" Kad je u$#ala baka- odlu(i %era da $#ari'i 5ovjeri $voje $a$#anke u Re2e#a2a" Slu6ala je $voju unuku 6iro2 o#voreni2 o(i2a i kad joj je %era i$5ri5ovijedala kako $e nou 6uljala oko #ornja kod Ka2eni#i: vra#a- kriknula je $#ari'a 5renera3enoA ; .ije#e 2oje- $#oje #ebe nagnalo da 5o(ini6 #akve ne(uve ne $#vari? Zaboga- 6#o #e obu elo? ; 8aki'e- ne2oj $e lju#i#i" Sa2a ne na2- ali o$jea2 u $ebi neku #ajnu $ilu koja 2e goni da ne6#o #ra3i2- da nekoga ulovi2" %eka 2e neodoljiva $ila #jera na5rijed i $ve 2i ne6#o govori da 2ora2 nekoga ra$krinka#i- da 2ora2 o#kri#i neku veliku ne5ravdu" Jer- biva $e ne6#o $#ra6no""" Gro4i(ino $e li'e 5reobra ilo" %je ine $e o(i u5rle u djevojku kao daje ne 5re5o naje" ; #o #i je- baki'e? Za6#o 2e #ako $#ra6no gleda6? ; %ero- idi $a2o na5rijed #i2 5u#e2" Slijedi gla$ ne5o na#e $ile- on dola i i groba" .jevojka $e 5re$#ra6ila bakini: rije(i" S#ala $e 5i#a#i 6#o na(e #e nje ine rije(i" Ali $#ari'a o$#ade ne5o2i(na u $vojoj 6u#nji koja je %eru i$5unila nei vje$ni2 $lu#nja2a""" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Jo6 nije vrije2e da #i $ve ka3e2 ; re(e baka a#i2" ; 9ou da u3iva6 ne5o2uenu $reu 2ladog 3ivo#a" Kad je %era vidjela da joj baka ne odgovara- o$#avi je i 5ode u $voju $obu" Sun'e $e agledalo kro 5ro ore u #e6ke $agove i $vilene na$lonja(e boga#e ba6#ini'e" Ali $e ona nije radovala ju#arnje2 $un'u" +$jeala je u du6i neku #e3inu- kao da joj je grudi 5ri#i$lo olovo" &2orno $jedne u $#oli a ve enje i u 2e i ko6ari'e ve ivo" S#oje #o? <od ve ivo2 5i$2o" <i$ano je 'rveni2 $lovi2a- a gla$i na nju" %ikad jo6 nije vidjela #akve 'r#e 5i$2a" +#kud je? Kako je #o 5i$2o do$5jelo ova2o? .ugo ga je ogledavala- a onda ra$kine 5e(a# i o#vori ga" <a5ir bija6e $av i$5i$an 'rveni2 $lovi2a" S#ade (i#a#i $ neki2 5ri#ajeni2 $#ra:o2" <i$2o je gla$iloA D%ero@ 9oe6 li $e 5re irno na$2ije6i#i ovoj bijeloj :ar#iji 6#o je $a2ilo$no 5ri2ila 6a5a# jednog $r'a koje $i #i a5alila $un(ani2 3aro2? %e2oj $e $2ije6i#i- jer

blijedi e 5a5ir 5ro5laka#i nevidljivi2 $u a2a- a krv kojo2 $u 5i$ane rije(io#kinu#e i ranjave du6e ; 5ro;blijedi# e" %ero- #i ne na6 #ko $a2 i gdje $a2" +d #ebe 2e dijeli i e2lja i nebo" Sun'e je daleko od #ebe- ali ono #e grli $vojo2 la#no2 #o5lino2" Zvije de $u daleko od #ebe- ali one #i 6a5u dr:#avi2 $voji2 #i#ranje2 u #i:oj ljubavnoj noi" Ja $a2 jo6 dalje od #ebe- a i5ak ; budi2 #e uju#ro gla$ni2 ku'aji2a $r'a $vogau$5avljuje2 #e uve(e 6a5a#o2 5je$2e ako5ane ljubavi $voje" %ero@ Kad $jedi2 o$a2ljen u nonoj #a2i i $lu6a2 $u6anj li6a- #ad 2i$li2 daje #o $u6anj #voje :aljine" Kad $lu6a2 5jev 5#i'a 6u2$ki:- 2i$li2 da $lu6a2 #voj (arobni gla$" Kad gleda2 kako $e budi $un(ani dan- o$jea2 da $i #o #i@ Krv i 2oje de$ni'e donije# e #i 5je$2u 6#o je 2oje grudi 5jevaju #ebi" %e- na $vije#u ne2a ni6#a drago'jenijeg od bijele :ar#ije i rujne krvi i 2oji: 3ila" .a 2ogu nai :ar#iju veliku kao 'ijela e2lja- i da na nju 5o#ro6i2 $vu krv $voga #ijela- jo6 2i ne bi 2oglo $r'e da i$ka3e $vu ljubav 6#o je o$jea2 a #e" Zna2 da $i vjerna- na2 da $i nedo$#i3na- ali $a2 $re#an jer 2ije $va grud i$5unjena #obo2"""D <o#5i$a nije bilo" %ikad jo6 nije (i#ala #akvo 5i$2o" Zar je 2ogue da je ne#ko ljubi #ako 3arko- a i$#odobno #ako #i:o- $krovi#o- $ #oliko $a2o5rijegora? Kakav je #o (ovjek? Gdje je? Za6#o veli da i: dijeli nebo i e2lja? Je li na Gri(u ili gdje drugdje? Sva #a 5i#anja avr#je;la joj $e lije5o2 glavo2" +nda dade do va#i $obari'u i $luge- lakaje- $vu $lu3in(ad- $ve 6#o bija6e u kui- 5a i$5i#a naju li 6#o o neko2 5i$2u koje je ne#ko a nju donio" %i#ko nije nao ni6#a ni o kakvo2 5i$2u- ni o dono$io'u 5i$2a" To je 2ladu kon#e$u u(inilo jo6 na#i3eljniNo2 i ona je 2orala 5onovno $je$#i i 5onovno (i#a#i ; dva- #ri i vi6e 5u#a""" <i$2o ju je vi6e u budilo nego $ve ljubavne (e3nje i 5ogledi 2ladi: kavalira" <o$lije 5odne $5re2i $e %era da 5o$je#i Jeli'u u $a2o$#anu" Jedva je i a6la- kad $e $re#ne $ gro4i'o2 ikulini" +va joj $e go#ovo ba'i oko vra#a i i$5ri5ovjedi joj da je :#jela u5ravo k njoj" .ogodilo $e ne6#o $#ra6no" Gro4 Vojk44v 5obio $e $ ka5e#ano2 Sini6o2" ; Ali jo6 $e ne6#o dogodilo ; re(e gro4i'a 5ovjerljivo" ; Gro4 ne5re$#ano bula ni o va2a i Skerle'u" <o$je#ila $a2 ga i na#e $#oje rekao? .a bi 5rije nego u2re :#io vidje#i va$@ ; %eu2je$na 2i$ao@ ; Ja $a2 2u- naravno- rekla da #o ne 2o3e bi#i" Me>u#i2aklinjao 2e je neka 2u ovu 2olbu ne odbije#e i da #o nee ni#ko $a na#i- 5a ni Skerle'" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Vidi2 da gro4 ai$#a bun'a ; re(e %era ; ina(e ne bi 2o gao a2i$li#i ne6#o ovako ludo" ; I$#ina je- dije#e 2oje- ja $a2 va2 #o 5rio5ila $a2o a#o da i$5uni2 u2irue2 3elju" %era $e o5ro$#i i u5u#i $e k o5a#i'a2a" .JEVICA 9E,E%A & $a2o$#anu $u kon#e$u dobro 5o navali" Kad god je do6la da 5o$je#i $voju 6#ieni'u djevi'u 9elenu- do5u$#i6e joj da govori $ njo2 na $a2u koliko je god volja" I dana$ u5u#i6e kon#e$u daje 2lada djevi'a u vr#u gdje ne5re$#ano gaji 'vijee" Kon#e$a je 5o6la gole2i2 5rekra$ni2 vr#o2" ; Vidi#e ; re(e o5a#i'a koja je vodila kon#e$u ; ovako jo6

nikada nije i gledao na6 vr#" Zelen kra$no u$5ijeva- a ru3e $u i vanredno $vje3e- $ve vrvi od 5u5oljaka i 'vje#ova" To je $ve u(inila ruka djevi'e 9elene" ; Mi$li2 da je 9elenina 2ajka nala o$obi#o gaji#i 'vijee5a je #o od nje nau(ila i ki" +5a#i'a $e o5ro$#i- a %era 5ode da 5o#ra3i Ku6enku" +5a ila ju je 2edu gu$#i2 gr2lje2" %advila $e nad ru3e" 8ila je vi$oka #anka- u 'rnoj :aljini $ bijelo2 ka5i'o2 na glavi" i$#ila je gr2 od $u:i: li$#ia i korova #ako 5o2no da nije ra abirala i6#a oko $ebe" .o6av6i ve 5o$ve u nje inu bli inu %era odjedno2 o5a i da $e i a djevi'e 9elene 5o5u# 2a(ke 6ulja neki 5ri$#ali 2u6kara'- o(i#o vr#lar" Za#o $e $akrije da vidi 6#o #o na(i" Kad je do6ao 5o$ve bli u k djevoj'i- ona 5odigne glavu i re(eA ; Vidi#e- i5ak nee 5ro5a$#i ni ovaj gr2" .o$kora e 5o$ve o dravi#i" A; A ja? %ije va2 $#alo :ou lija 5ro5a$#i? ; Moli2 va$- budi#e 5a2e#ni" Ja u 5o$#a#i o5a#i'a- 5u$#i#e 2e na 2iru" Vr#lar $e $av a3ario u li'u i u5ro $#ra$#veni 5ogled u Jeli'u" ; %o 5rije e#e bi#i 2oja- 5a 2akar 2orao do va$ 5reko $a 2o$#an$ki: ol#ara" .ana$ uve(er u O $a#i (eka2 va$ na ovo2 2je$#u" A ako ne do>e#e- 5rijavi# u $u#ra o5a#i'a2a da a 2no2 #r(i#e kao <u#i4arka" ; 8e bo3ni (ovje(e@ %eu da va$ vidi2 ni da 6#o (uje2 o va2a" ; 9eleno ; 5o(e $ada vr#lar 2oli#i" ; Cijeli dan ne 2ogu radi#i- ne5re$#ano $#e 2i vi u 5a2e#i- a 5o noi ne5rekidno $anja2 o va2a" Tako bi na2 bilo lije5o kad bi$#e vi #o :#jeli" +5a#i'e ne bi ni6#a nale kako je 2edu na2a" %ajedno2 u:va#i vr#lar djevi'u oko 5a$a" ; Vi $#e u 2oji2 ruka2a i ako $a2o 5i$ne#e- rei u da $#e 2i $e ba'ili oko vra#a""" Sada %era 5o:i#i na5rijed" uv6i vr#lar korake- 5u$#i djevi'u i 5obje3e" Jelka bija6e $re#na $#oje 5red $obo2 ugledala %eru" I$5ri;5ovjedi joj kako je na5a$#uje $a2o$#an$ki vr#lar- a ona ne na kako bi ga $e o$lobodila" Kon#e$a je od2a: o#i6la k nad$#ojni'i i $ve joj i$5ri(ala= na 6#o o5a#i'a 5o ove vr#lara i abrani 2u da dalje radi u vr#u= od$ad i2a 5o$lova#i u $a2o$#an$ko2 vinogradu" .va dana i a #oga 5rijavi6e grad$ko2 $u'u da neki (ovjek 3eli govori#i $ nji2 na $a2u" 8io je #o 5ri$#ali vr#lar $a2o$#ana" ; .vije godine vr#lario $a2 u $a2o$#anu i 3ivio $re#no i adovoljno ; $#ade on 5ri(a#i Kraja(iu" ; %ajedno2- jedno ga dana 5rije dva 2je$e'a- do>e u $a2o$#an djevi'a 9elena" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

+5a#i'e $u joj odredile da radi u vr#u" +d onoga dana ne2a2 2ira ni $5okoja" %e5re$#ano 2e ne6#o 2u(i- ne 2ogu radi#i- ni $5ava#i- ne 2ili 2i $e jelo- ni 5ilo" Cijele noi $anja2 o njoj" A kad $a2 joj 5onudio da o$#avi $a2o$#an i bude 2oja- ona 2e #ako $#ra6no 5ogledala da 2e od2a: aboljela glava""" & noi- kad $5ava2- 5rika uje 2i $e u $nu na5ola odjevena i dola i k 2eni 5a 2e 2u(i- #u(e i navla(i" A kad $e 5robudi2- $a$vi2 $a2 i 2u(en- noj 2i 'uri $a 'ijelog #ijela" +$obi#o 2e 2u(i ova dva dana 6#o $u 2e o5a#i'e o#5re2ile u

vinograd" Ka2o god 5ogleda2 uka uje 2i $e ona- a onda 2e 5rola e $r$i- u glavi 2i $e vr#i- noge 2i kle'aju i u $lje5oo(i'a2a 2i ki5i krv" Ve $a2 5o$ve i ne2ogao" Va6a 2ilo$#i- $5a$i#e 2e od nje" %e 2ogu $e vi6e ni 2oli#i- ni radi#i- nigdje ne2a2 2ira ni $5okoja" ; 92- :2@ +no 6#o #i 5ri5ovijeda6 5oka uje da bi #o 2ogla bi#i vje6#i'a" A na6 li 6#o jo6 o njoj? ; %e na2- va6a 2ilo$#i- ali na2- da e#e 2e vi od nje $5a $i#i" 8io $a2 kod 3u5nika- a on 2e 5o$lao k va2a- jer da #o nije be vraga ; govorio je vr#lar- dok $u 2u o(i 5la2#jele u va#ri" ; Kakva je #a 3ena ina(e? Ve$ela- 2irna? ; &vijek 6u#i- ne gleda (ovjeku u o(i- blijeda je u li'u- ali je 5ri$#ala" Sa2o ka#kad 2e je 5ogledala- a onda 2i $e a2agli lo i 5o#re$la 2e i2i'a" ; 92- :2- #o je- be $u2nje- ao 5ogled vje6#i'e" A je$i li 6#ogod o5a io u nje ino2 5o$lu 6#o bi bilo neobi(no? ; Je$#- va6a 2ilo$#i" <od nje ino2 ruko2 a eleni $e 3u#o li6e i 5ro'vje#a dra(" +#kako ona u nje2u radi- $a2o$#an$ki vr# 5ro'vao je kao raj" A ja $a2 $e u alud #rudio da i one ilova(e i 2a2i2 'vije#" ; Kako #i je i2e i 6#o $i ani2anje2? ; Zove2 $e <avao Galovi" Zi2i $a2 u $a2o$#anu kroja(a lje#i vr#lar" %ikad- va6a 2ilo$#i- ni$a2 i2ao ovakvi: (a$ovanikad ni$a2 #o do3ivio- dok nije do6la ona k na2a u klo6#ar" ; Sad idi ; 5ro2r2lja Kraja(i i re(eA ; Kad u$#reba- ja u #e 5o va#i" Grad$ki $uda' 5o6alje od2a: u $a2o$#an dva 5andura i >aka Miki'u koji je donio nad$#ojni'i 5i$2o grad$kog $u'a $ nalogo2 da 5reda 5anduri2a djevi'u 9elenu- jer je $udu do6lo do nanja daje vje6#i'a" Sud :oe daje #ek 5re$lu6a" +5a#i'e je i nenadio $u(ev nalog" Ali odlu(e 5okori#i $e $u(evoj vla$#i" %ad$#ojni'a nalo3i djevi'i 9eleni da $e 5reo;djene u ono odijelo u koje2 je do6la u $a2o$#an #e joj 5rio5i a6#o $u do6li 5anduri" Kad je 9elena #o (ula:#jede $e ba'i#i $ 5ro ora drugoga ka#a- ali je o5a#i'e u #o2 $5rije(i6e i 5reda6e 5anduri2a" Jeli'a $e ba'ila na e2lju i vikala da nee 3iva na 2agi$#ra#" To je 5obudilo Miki(inu 5o orno$#" D8i# e daje kriva kad ovako vi(e@D 5o2i$li Miki'a i i$5ru3i $voj dugi $u:i vra# i $agne glavu da 2o3e bolje 5ro2a#ra#i nje ino $u:o li'e" <anduri je digo6e $a e2lje" +na je jedva kora'ala 5la(ui i vi(ui i oko nje $e $ku5ljao $vije#" Iak Miki'a nekoliko je 5u#a 5ogledao u li'e djevi'i 9eleni" A onda $e najedno2 u$5ravi- 5o:i#i na5rijed na 2agi$#ra# i- dole#jev6i go#ovo be da:a u Kraja(ievu $obu- vikneA ;Va6a 2ilo$#i- evo Ku6enke- #o je Ku6enka@ ; Tko? Gdje? ; 5i#ao je $uda'- a o(i 2u a#i#ra6e" ; Evo- ova djevi'a- #o je Ku6enka" <re5o nao bi: je da je u 'igan$koj kr5i ili u kraljev$ko2 5la$#u" +#vori6e $e vra#a" <anduri dogura6e u $obu djevojku koja $e i ne2ogla ba'i na koljena i $#ane vika#iA ; %i$a2 kriva@ %i6#a ni$a2 u(inila@ Kraja(ievo $e li'e ra vedrilo" & djevoj'i je 5re5o nao vje6#i'u koju je #oliko #ra3io" ; Ti $i Jeli'a Ku6enka? Za6#o $i 5ro2ijenila i2e i odijelo? ; Gro4i'a je #o :#jela- ja ni$a2 kriva- ni6#a ni$a2 kriva@ ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Koja gro4i'a ; i nenadi $e Kraja(i" ; Mlada gro4i'a %era ; gro ni(avo je odgovorila djevojka vi(uiA ; <i#aj#e i:- one e 5o$vjedo(i#i- ja ni$a2 ni6#a kriva$2iluj#e $e@ Kraja(i $e a3ario u li'u (uv6i i2e kon#e$e %ere" +na je- dakle- nala gdje $e nala i Ku6enka? %ije o(ekivao #akvo o#krie" ; %i6#a #i neu u(ini#i ako 5ri na6 gdje $i bila $ve #o vri je2e 6#o #e je #ra3io $ud" Za6#o $i $e 5reodjenula i #ko #e je na #o na5u#io? .jevojka $e 5onadala da e $uda' doi$#a i$5uni#i $voje obeanje" S#ade 5ri(a#i kako ju je %era $akrila u $voj dvora'- a ka$nije u $a2o$#an" Kraja(i je $a2 bilje3io nje in i$ka " A kad je dovr6ila- 5o ove 5andure i nalo3i i2A ; +dvedi#e je u #oranj" Vri$ak 5rodre i Jeli(ini: grudi" +na $e ba'i na 5od i u:va#i a $#ol grad$kog $u'a" <anduri je $ilo2 o#kinu i odvuku na uli'u" Svije# $e a (a$ $ku5io i gledao kako Jeli'u vuku u #oranj" Miki'a je $#u5ao a 5anduri2a i :vali$ao $e $vje#iniA ; Evo- ja $a2 je u:va#io" To je Ku6enka" .a ne2a 2ene- ne bije i2ali@ & ljudi2a $e 5robudila odvra#no$# 5re2a $#ra6ni2 vje6#i'a2a" Vje6#i'a je- daklei ova 2lada djevojka koja #reba daje nevina- (i$#a i kre5o$na@ +dvra#no$# $e u$koro 5re#vorila u bije$" ,judi $u $ve vi6e vikali- 5$ovali i 5roklinjali vje6#i'u" Gurali $u i 5o2agali 5anduri2a da je odvuku u #oranj" +d $ilnog $#ra:a i u3a$a $ru6i $e Jeli'a na e2lju i i gubi $vije$#" %i#ko nije o$je#io $2ilovanja" <anduri i oni koji $u joj bli u bili $#ado6e je #ui i 'ik#a#iA ; Vrag ju je u$5avao@ Gledaj#e 5rokle#ni'u- $ad ni6#a ne o$jea" Vrag joj je 5o2ogao da ni6#a ne o$je#i kad je #u(e2o@ I jo6 ja(e $#ado6e 5o njoj udara#i" Sva#ko je na$#ojao daje bare2 gurne (i 2o2 ili ba#ino2" %e$re#ni'a $e od $ilni: udara'a kona(no 5robudila" Tad je 5anduri 5ograbi6e i 5ovuko6e 5re2a #ornju" Tu $e ra$klo5i6e vra#a- a na nji2a $e 5ojavi jaka ljude$kara" ; 9enkar- :enkar@P ; vikala je $vje#ina" ; .aj#e je :enkaru" +n e 5ro#jera#i vraga i nje ini: ko$#iju@ %a vra#i2a #ornja na$lonio $e na id grad$ki krvnik Marija <un'er" +n je ujedno bio glavni u5ravnik 2u(ili6#a u #ornju" &$5ravio je $voje #ijelo- a na li'u 2u $e 5ojavila 5ono$na va3no$# i uvjerenje da $ada $av ovaj $vije# od njega o(ekuje ne6#o veliko" Mirno je gledao kako 2a$a ljudi #jera u krvni(ke 6ake novu 3r#vu" .jevojka $e o#i2ala- branila i o5irala" Vra#a 6#o $u $e 5red njo2 o#vorila 5ri(injala $u joj $e kao vra#a 5akla- vra#a groba i kojega nikada vi6e nee i ai" i#avo joj $e #ijelo #re$lo od u3a$a 5red #a2o2 $#oje urila i vra#a5red (ovjeko2 koji u #oj #a2i (eka na nju" ; Zabij joj (avle u vra3je #ijelo@ ; vikala je $vje#ina <un'e2 ; da vrag i2a kuda i ai i nje" <anduri je gurnu6e u #oranj- a <un'er je 5ograbi a ko$u- 5ovu(e u #a2u" Belje na $e vra#a a#vori6e a njo2" Svje#ina je o$#ala 5red #ornje2" Sku5ila $e oko >aka Miki'e i oba$ula ga 5i#anji2a- ra$5ravljala o $#ra6ni2 (ini2a 6#o i: je 5o(inila Ku6enka" ; Sa2o (ekaj#e ; govorio je Miki'a ; bi# e #u jo6 $va6#a" Zinu# e#e kao onaj lav na grad$koj kui kad $a na#e ono 6#o ja na2" Ali $ad 2ora2 6u#je#i dok ne 5rovede2o i$#ragu" To je ljude jo6 vi6e u budilo 5a i2 $e nikako nije :#jelo ra ii" %eki $u i5ak $krenuli 5od Ka2eni#a vra#a u duan Andrije <al(ia- dok $u drugi 5o6li k 8ari'i Cindek koja je i$5unila $voj 5ro or $vje3i2 kru:o2" Svje#ina je a5re2ila (i#av 5ro$#or 5red Ka2eni#i2 vra#i2a i u bu>eno ra$5ravljala" P 9enkar )nje2"* ; krvnik- i vr6i#elj $2r#ne o$ude"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

%ajedno2 a#o5o#a6e konj$ka ko5i#a" e#a 2ladi: ja:a(a 5ojavi $e 5red vra#i2a" 8ija:u #o Re2e#in'i- uro#ni'i- koji $u $e vraali $a $vog $ijela" S nji2a bija:u %era i Sanda- obje na konji2a" +5a iv6i #oliki $vije# 2lade3 $e i nenadila i au$#avila konje" Kad je Miki'a o5a io %eru- li'e 2u $e lobno na$2ije6i" <ri>e nje ino2 konju" ; S#oje #o? ; u5i#a kon#e$a ljude" ; Za#vorili $u u #oranj Jeli'u Ku6enku ; odvra#i Miki'a lo; rado" Mladi ja:a(i nije2o $e 5ogleda6e- a %erino li'e 5roblijedi" ; Ku6enku?@ Gdje $u je na6li? ; Kod o5a#i'a ; odvra#i Miki'a" ; <rona6ao ju je $a2o$#an $ki vr#lar" %era 5ogleda $vje#inu" +va je bila #ako u rujana da je jedva o5a3ala ja:a(e 6#o $u $#ajali 5od $#ro5o2 Ka2eni#i: vra#a" <ogled joj a5ne o 2u6kar'a koji $e 5ri$lonio o duan 8ari'e Cindek" & nje2u je od2a: 5re5o nala $a2o$#an$kog vr#lara" 8io je blijed- o(i $u 2u u bu>eno #i#rale" %era $e $5u$#i $ konja5reda u de Eran'e$ku koji je ja6io u nju i 5o>e k vr#laruA ; Vi $#e o5#u3ili djevi'u 9elenu? ; u5i#a ga ona 5olugla$no" Vr#lar je 5ogleda i na2r6#i $eA ; Je$a2" %e6#o 2ije uvijek govorilo da ona nije 5ravedni 'a" Ali da je #a djevi'a ki vje6#i'e Ku6enke- #o i5ak ne bi: nikad 5o2i$lio" Sad na2 a6#o nije 2ene :#jela@ I2ala je $ vrago2 5o$la- 5a $a2 joj ja bio 2r ak" To je kao na dlanu@ ; %ee li va$ abolje#i $avje$# 6#o $#e je o5#u3ili i o$ve#e? ; %i$a2 i o$ve#e" Tra3io $a2 5o2oi" Ve $a2 5o$ve bole $#an ; 2u(ila 2e dan i no@ I $ad jo6 ne2a2 2ira" Sve 2e ne 6#o #i6#i u 5r$i2a" Ka2o god 5ogleda2- $vuda je vidi2 i (uje2 kako je vode u #oranj" %e na2 6#o da 5o(ne2 $a $obo2" .ok je #o govorio- bio je <avao Galovi blijed- obrve 2u 5odr:#avale" %era je i nena>ena gledala u njegovo li'e u koje2 $e odra3avala 5a#nja" &$#a $u 2u bila $u:a- kao daje u vrui'i- a o(i 5la2#jele" ; ovje(e- vi $#e $i6li $ u2a" Vi $#e $e u nju agledali- 5a ar je ona #o2u kriva? ; Tko je kriv da 2e 2u(i u $nu i 5o danu? Ja ni$a2@ E#o- na 2agi$#ra#u $u 2i dali 'ekine a nagradu 6#o $a2- ne najuio#krio Ku6enku" %a5i# u $e a #aj nova' da $ebi olak6a2 du6u" ; <rodali $#e a nova' 5o6#enu djevojku" ; Va6a 2ilo$#i- kako 2o3e#e rei daje vje6#i'a 5o6#ena? ; A kad bi $e do nalo da nije vje6#i'a- da va2 nije u(inila ni6#a lo i nije va$ 2r ila- ve 5o6#ena djevojka koja nije :#je la da va2 bude ljubavni'a? <avao je (udno gledao %eru i odvra#ioA ; +nda bi 2i bilo jako #e6ko" Ali a6#o bi: ja onda #oliko #r5io od nje? Kad go$5oda na 2agi$#ra#u vele da je vje6#i'aonda je #o kao a2en u +(ena6u@ Go$5oda $u u(enija od 2ene 5a naju" %era o5a i da $e oko nji: vr#i neki (ovjek" +krene $e i ra a;bra da je Miki'a 5ri$lu6kivao nji:ov ra govor" +6#ro ga 5ogledaA ; Tko $#e vi? #o :oe#e ovdje? ; Ja $a2 od 2agi$#ra#a@ ;%o$i#e $e odavle@

Miki'a je bio i nena>en" +vako jo6 ni#ko nije govorio $ nji2- (ovjeko2 od 2agi$#ra#a" &$5ravi $e i re(e va3noA ; Ja ne 2ogu o#ii- va6a 2ilo$#i- jer $a2 od 2agi$#ra#aa 2i vodi2o i$#ragu i a#o 2ora2 5a i#i na $vjedoka" ; <ri #o2e je Miki'a 5oka ao na $a2o$#an$kog vr#lara" %eri je Miki'a bio odvra#an- 5a $e a#o vra#i $vo2e konju- u ja6i ga i abrinu#a li'a krene $ drugovi2a 5u# dvor'a $voje bake" .ok je dolje $vje#ina jo6 uvijek 5roklinjala vje6#i'u i #ra3ila Ku6enkinu $2r#$jedilo je u $alonu gro4i'e Ra#kav neobi(no MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

dru6#van'e" I 2e>u 2ladi: Re2e#ina'a bijelila $e $#ara(ka glava gro4i'e Ra#kav" I o#a' S2ole koji $e jedva 5ridigao od #e6ke rane i gro4 +r6i bili $u $ nji2a" ; Vi e#e- dje'o- do3ivje#i ; govorila je $#ara gro4i'a ; da e $e #a i$#a $vje#ina jedno i$#o #ako buni#i 5ro#iv oni: koji da na$ 5rogone ne$re#ne i nevine 3r#ve" Za#o va2 $avje#uje2 da $e dulje ne $akriva#e@ Gla$no i ja$no i$5ovijedaj#e $voje uvje renje- a ja u va$ 5odu5ira#i 2akar 5o6la $ve do kralji'e" ; Evo- $ad na2 $e 5ru3ila 5rilika da $e o#voreno bori2o a i$#inu i 5ravdu" Mora2o uni6#i#i #og 5rokle#og lo#vora koji 5rogoni nevine 3ene" K+. 8A8E &RSE Gu$#a #a2a 5okrila gri(ke uli'e" Tek kro okan'e jedne kui'e na +5a#ovini uri u no 2alo blijedo $vje#lo" Gri(ani dobro 5o naju #u kui'u" Ta2o baba &r6a (eka da joj done$u koji gro6koju 4orin#u- 5a i la#nik- i odne$u od nje kakav ljubavni na5i#ak ili lijek" &li'o2 kora'a #roje ljudi" %o i #a2ni ogr#a(i $akri6e nji:ove 5ojave" u#e i $#u5aju na5rijed br i2 kora'i2a- kao da i2 $e jako 3uri" <red okan'e2 kro koje viri $vje#lo $#ado6e i #i:o 5oku'a6e na 5ro or" <oka3e $e okrugla ku6#rava glava dje(aka koji u5i#aA ; Tko je? Koga #ra3i#e? ; 8abu &r6u i nje inu 5o2o" <ro or $e aklo5i" Malo i a #oga o#vore $e vra#a na drvenoj ogradi" Sve #ri 5ojave u>o6e u dvori6#e- 5uno #a2e- ja2a i ka2enja" ; Vi $#e dana$ 5rvi 5u# ovdje ; re(e dje(ak koji je 5o6ao 5red nji2a laki2 korako2" ; %e 5o na#e na6i: ja2a" S#ran'i ne odgovori6e" <o dvori6#u 5ru3io $e drveni #rije2- 'rn 5o5u# $#ra6ila" Mala vra#a 5o #rije2u bila $u o#vorena- a blijedo $vje#lo 5oka ivalo je $#ran'i2a 5u#" &du u $obu" Crni $#ro5 $5u$#io i2 $e do glava" <o $#ijeni vi$e 'rne- a5rljane $ve#e $like" +r2ari 5uni #anjura- vr(ia i $ve#i: ki5ova- a u ku#u na ognji6#u #inja 3eravi'a- 5odgrijava 5lje$nivi ada: $obe" & $redini nagurali $e ljudi- 3enedjevojke i dva 2u6kar'a" Bene $akrivaju $voje li'e 5ovukav6i ru5'e do no$a" <red #o2 go2ilo2 $#oji 3ena od koji: 5ede$e# godina" Vi$oka je i 6iroka" Glavu je 5okrila 'rni2 ru5'e2- a i$5od njega vidi $e 2rko- 6iroko naborano li'e $ debeli2 5odbra#;ko2" ,ijevi2 je oko2 32irnula- a de$no joj ne2irno #i#ra i $u2nji(avo 5ro2a#ra 2u6#erije" To je baba &r6a- najgla$ovi#ija vra(ari'a na Gri(u" ; .akle- 2u3 #i je nevjeran? ; govori $#ara nekoj 3eni 6#o $e 5o$ve i gubila u veliko2 ogr#a(u" S#ara ja(e 32irne lijevi2 oko2- '2okne u$#i2a i re(eA ;& 2i 2a(e 6#o $e i$ko#ilo na veliku $ubo#u- akolji ga i i$'ijedi 2u krv- onda u 2i krv i 5o>i oni2 5u#e2 koji2 #i 2u3 ide k $vojoj dragoj" <o6kro5i #aj 5u# 2a(e#ovo2 krvlju" Kad #i 2u3 bude o5e# do6ao k dragoj- $ 5ola e $e 5u#a vra#i#i k #ebi"

; Ali gdje da u 2e2 2a(e i njegove krvi? ; Mala bo(i'a $#oji dvije nove 4orin#e ; re(e baba &r6a" Bena $egne u d3e5- a baba &r6a na or2ar a jedno2 bo(i 'o2" .ade je $iro2a6noj 3eni" ; #o 3eli6 #i? ; u5i#a baba $#ar'a koji je $#ajao 5rvi na redu" ; +d nekog doba :oe kr#i'e da 2i uni6#e 'ijelo e2lji6#e" %e na2 6#o u" Ako i2a a #o lijeka- da# u #i 4orin#u" ; I2a lijeka- i2a" S#ar $i- $iro2a6an- da# u #i ga a 4orin#u" S#ara' je ve i2ao 5ri5re2ljen nova' i od2a: joj ga 5reda" Kad gaje baba $5re2ila- u5u#i $#ar'aA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Sku:aj u 5ono( re an'e koje #i 2ora a2ije$i#i 2lada $na:a u bra(noj noi" +nda 2e#ni re an'e u djelu- odne$i i: u 5olje i $#ani nogo2 u re an'e" To u(ini u 5e#ak nave(er 5rije 5o dravljenja" S#ara' ode a:valjujui &r6i i blago$livljajui je" ; A 6#o je #ebi? ; u5i#a baba &r6a 2ladog 2u6kar'a koji $e grbio kao da je bole$#an" ; Bu#i'a 2e 2u(i i ni#ko 2i ne 2o3e 5o2oi ako 2e #i odbije6" Mladi joj $#ao 5ri(a#i $voju bole$#- ali ga $#ari'a 5rekine i re(eA ; .o$#a $u 2i dvije rije(i" .aj ova2o 4orin#u" +n joj 5ru3i nova'- a $#ara u 2e bo(i'u $ or2araA ; +vo je 3u(no korijenjeA Sad 5a i@ Gledaj (vr$#o u 2ene i 5odaj 2i ruke" Mladi i$5ru3i obje ruke- $u:e i 3u#e kao vo$ak" S#ari'a u 2e i bo(i'e ne6#o #ekuine i $#ade 2ladiu #r#i ruke- a onda $lje5oo(i'e govorei 5ri #o2A ; 8je3i#e- bje3i#e- vi 5ogane 3u(i- $u:e i $irove- kakve $#e god- bje3i#e i #og #ijela@ Kad je #o #ri 5u#a 5onovila- i$#re$e $voje ruke nad e2ljani2 5odo2" %alo3i 2ladiu da $vaki dan do>e k njoj 5o$lije 5o dravljenja i da ne aboravi donije#i 4orin#u" +n joj $e a:vali- 5oku5i $voj obuna' i i a>e" S#ari'a 5odigne glavu" & dubini $obe o5a i #ri nove 5ojave aogrnu#e u 'rne ogr#a(e" ; Beli2o $ #obo2 govori#i na $a2u ; ogla$i $e 2u6kara'" ; ,ovro ; okrene $e $#ara k dje(aku koji je $jedio u ku#u i 2irno drije2ao jer ga $ve #o nije ani2alo" ; .o>i ova2o@ Mali 5ri$ko(i k &r6i- a ona ga ne6#o #i:o u5i#a" ; .vije 3ene ijedan 2u6kara'" Eina $u roda" <od ogr#a(e2 i2aju $vilena odijela ; i vije$#i je #i:o ,ovro" 8aba &r6a na2igne ,ovri- a ovaj 5ovede $ve #ri 'rne 5ojave u 5okrajnu ko2ori'u" 8ila je 2ala- 5ra ni: $#ijena i (a>ava" &$red ko2ori'e $#ajao je #rono3a'- a na nje2u drvena okrugla djela" & ku#u je bio $#ol 5un bo'a i bo(i'a- a na $#ijeni vi$jele ne(i2 na5unjene vrei'e" Jedna klu5a bija6e 'ijelo 5oku$#vo" %a #u klu5u $jedo6e $ve #ri 5ojave i $#i$nu6e $e ajedno" ; Mora# e#e 2alo 5ri(eka#i ; re(e i2 ,ovro" & #aj (a$ adrn; da o5e# 5ro or" ,ovro 5o#r(i i $obi'e- 5ro>e kro 5rvu $obu i 5o:i#i na dvori6#e" Kad o#vori 2ala vra#a- vi$ok 2u6kara' a krabuljena li'a u>e u dvori6#e" ; Je$#e li vi na6a kon#a? ; u5i#a ,ovro" ; Je$a2" Re'i 2i- 2ali- ni$u li (a$ 5rije u6le ova2o dvije 3ene $ jedni2 2u6kar'e2 u 'rni2 ogr#a(i2a?

; Je$u" #o :oe#e $ nji2a? ; 9#io bi: (u#i 6#o e govori#i $ babo2 &r6o2" Vidi6- ovo #i je la#nik" Mali u 2e nova' i 5ovede (ovjeka u dvori6#e" ; Re'i babi &r6i ; 6a5#ao 2u (ovjek ; da $a2 do6ao #ra3i#i od nje $avje#a i da 3eli2 $ njo2 govori#i kad $vi odavle odu" Ali 5a i- :ou da (uje2 6#o ono #roje $ njo2 govori" ; .obro@ .o>i#e a 2no2" ,ovro 5o>e na5rijed i o#vori 2ala vra#a- a onda a5ali uljani'u i 5o$vije#li" & 'rnoj $2rdljivoj ko2ori'i bilo je $vakojakog elenja i bilja" Za(a>eno ognji6#e bilo je na#r5ano lon'i2a" ; &>i#e ona2o na ona vra#a i $jedni#e u ku#" +ndje va$ one #ri kon#e nee vidje#i" ovjek $e gurio kao daje grbav i $#ar" &de- a2o#av6i $e u $voj 5la6#- u ko2ori'u u kojoj je na klu5i $jedilo #roje ljudi" 8lijeda uljani'a ba'ala i2 $vje#lo na 'rne krinke 6#o $u i2 $krivale li'e" I oni $u $e od glave do 5e#e a2o#ali u ogr#a(e" ovjek u 'rveno2 5la$#u $jedne u ku# i a o#voreni: vra#iju" +davle je 2ogao ra abra#i $ve #roje- a da ga oni u uljani'u ni$u 2ogli o5a i#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Za 2alo ude u $obu baba &r6a- 32irne $u2njivo na $voje nove go$#e lijevi2 oko2 i u5i#a i:A ; <o kakvo2 $#e 5o$lu do6li k 2eni? ; Mo3e#e li 5o2oi djevoj'i koja ljubi 2ladog vi#e a- a on joj ljubav ne u vraa? ; u5i#a 3en$ki gla$" ; Mogu ; re(e $#ari'a i '2okne u$#i2a" ;Ali ljubav je $ku5a $#var- draga 2oja@ ; Evo va2 novi 'ekin ; re(e 3ena i 5ru3i ga $#aroj" +na ga u 2e i 5o3udno ga $5re2i u njedra" ; .akle- #i ljubi6 2ladog (ovjeka koji #ebe ne ljubi? Taj je $igurno (a$nik- a i2e 2u je Sini6a" Za njega $u 2e ve 5o #ra3ile #olike 3ene i djevojke da bi 2orao i2a#i $#o#inu $rda 'a kad bi i: $ve 2ogao ljubi#i" Ali i2a jedno $red$#vo koje jo6 ni$a2 niko2e rekla- jer je odve $ku5o" ; %e radi $e o Sini6i ; odvra#i 3en$ki gla$" ; %e? +nda 2i 2ora6 rei #ko je- jer ina(e $red$#vo ne 5o 2a3e" Bena u krinki #renu#ak u6u#i- 5ogleda nekoliko 5u#a 5i;#ajui2 5ogledo2 $voju drugari'u- a onda odvra#i #i:oA ; Kad 2ora bi#i- rei u" Zove $e Skerle'@ ; Za njega $a2 dala ljubavni na5i#ak $a2o jednoj" 8i# edakle- 5o$ao lak6i" ; Ko2e? ; u5i#a 3en$ki gla$ i nena>eno" 8aba '2okne u$#i2a i na$2ije $eA ; Mi$li6 li da 2e je ik $vrbi? Ako $i a#o do6la- onda ne2a2 nikakva 5o$la $ #obo2" ; <a dobro" %e #ra3i2 od #ebe ni6#a nego da 2i 5o2ogne6" ; To je drugi 5o$ao" <onaj5rije done$i 2i ko2adi ko6ulje #og 2ladia- a onda $e ubodi iglo2 u lijevu ruku- i$#i$ni neko liko ka5i krvi u 2alu bo(i'u i #o 2u u2ije6aj u 5ie" %eka #o i$5ije- ali 5rvog 5e#ka u 2je$e'u" To e u$5la2#je#i njegovu ljubav" +nda 2i done$i ko2adi u3e#a na koje2 je i$5u$#io du6u (ovjek na vje6ali2a i- na5okon- jedno $r'e od golubi'e"

; +#kud da #i 5ribavi2 u3e? ; Mo3e6 ga ku5i#i od 2ene" .o>i $u#ra kad od voni 5o; dravljenje- 5a e2o radi#i dalje" ; A 6#o #ra3i6 #i? ; u5i#a drugu 3enu" ; Ja $a2 do6la #ek da i$5ra#i2 $voju drugari'u" S#ara na2r6#i li'e i 32irne na 2u6kar'a 6#o je $jedio u 3ene" ; Valjda i #i ni$i #ek u 5ra#nji? ; %e" Ja i2a2 #e6ku bol" ,jubi2 go$5odu" ; Tko je #a go$5oda? To 2ora2 na#i" ; D8ijela $ova"D 8aba &r6a #ako $e i nenadila da je lijevo oko 2alo o#vorila i u5iljila u $#ran'a" ; +#kud #i na6 a nju? ;Ja $a2 i D5aklaD" S#ara i$ke$i $voja duga dva $#r6ea uba i 5re irno odvra#i" ; <revi$oko le#i6@ D8ijela $ovaD nije 5e(enka a #akva lov'a" %o- (ekaj 2alo" Ako $i od nji: i D5aklaD- a6#o onda dola i6 k 2eni 5od krinko2? ; Jer neu da 2e 5o na6" %eu da 2i $e ruga#e #i i D8ijela $ovaD" S#ari'a jo6 vi6e a32iri" <ro2o#ri okrinkanog ne nan'a $u2njivi2 5ogledo2 de$nog oka- a onda u 2e $a $#ijene ba# i lu5i #ri 5u#a o 5od" Mukli2 6#ro5o#o2 na5uni $e 'ijela ko;2ori'a" ; Zaboga- 5o>i2o- ja $#re5i2 ; 5ri6a5ne 2anja go$5oda $vo2e 5ra#io'u" ; <o6li $#e 5redaleko" ; Sad je ve 5reka$no" %e bi bilo dobro bje3a#i ; 6a5ne dru ga 3ena" Jedva $u i 2ijenili #e rije(i kad $e u 5odu 5odignu da$ke kao vra#a" Kro nji: 5ojave $e 'rne glave $ rogovi2a" Kao da dola e i 5od e2lja" +bje 3ene $#i$nu6e $e k 5ro oru- a 2u6kara' u$#ane" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

I 5odru2a 5o lje$#va2a u$5ela $e dva 2u6kar'a $a 'rni2 ka5u'a2a" ; S#oje- babo? Za6#o na$ ne 5u6#a6 da 5o(ine2o? ; u5i#a6e ljudi" ; +vaj (ovjek ovdje #vrdi da 5ri5ada va2a" ; %eka ka3e lo inku@ ; a5ovjedi 2rki kru5ni gla$" S#rana' je 6u#io" ; %e na je@ 8a6 i2a2 4ini no$ ; na$2ije $e $#ari'a" ; Sad 2u $udi#e kako na#e" ; Tornjaj $e dolje@ ; a5ovjedi kru5ni gla$ 5rvog 2u6kar'a i 5oka3e $#ran'u lje$#ve u 5odru2" ; .obro" %o 5rije #oga 2ora2 i ve$#i i kue ove dvije 3ene" ; A:a@ %e bi li jo6 6#o? %e boj $e a nji:- lu5e3u ; na$2ije $e drugi" ; .o>i#e a2o- golubi'e" & #aj (a$ lu5nu6e vra#a u dnu ko2ori'e" %a nji2a $e 5ojavi vi$ok (ovjek 'rveni2 5la6#e2 do u$#iju a$#r# krinko2" Mu6kar'i u5i#no 5ogleda6e babu &r6u" ; Tko $#e vi? ; u5i#a $#ara do6ljaka" ; Kako $#e u6li ova2o? ,ovro- gdje $i? .je(ak je a (a$ do#r(ao" ,i'e 2u je bilo 2irno i be bri3no" ; Tko je #aj (ovjek? Kako je u6ao u kuu? ; vikne baba na dje(aka"

aogrnu#

; Sigurno na6a kon#a- do6ao je $ drugi2a" I2a 5unu 6aku 'ekina ; 6a5ne 2ali $#aroj" To je 5ro2ijenilo nje ino dr3anje" ; Je$#e li do6li k 2eni 5o $avje# ili 5o lijek? ; u5i#a ga $#ara" ; .o>i#e u drugu $obu" ; Ja $a2 do5ra#io $voje 5rija#elje ; ogla$i $e (ovjek gla$o2 koji je od2a: odavao daje i$krivljen" ; .olje krinke ; a5ovjedi kru5ni gla$ onoga 6#o je do6ao i 5odru2a" Jo6 nije ni i govorio- kad 5ra$ne :i#a'" <ro or $e ra$5r6i na $i#ne ko2adie- a u ko2ori avonja 5u6(ani 5ra:" +krinkana 3ena 6#o je $#ajala do 5ro ora i$5alila je kro $#aklo :i#a' i 5i6#olja" & i$#i (a$ 5ojavi $e na 5ro oru glava Ti#a Kraja(ia- a u dvori6#u a2nije6e 2u6ki gla$ovi" +ba 2u6kar'a $a 'rni2 ka5u'a2a $5u$#ili $u $e u 5odru2 kao da i: je 5rogu#ala e2lja" %ad nji2a $e aklo5e da$ke kao da $u ondje 5rikovane" ovjek 6#o je $#ajao u dubini ko2ori'e i6(e ne- a u kuu babe &r6e navali6e Re2e#in'i u $ve(ani2 odora2a kao da $u do6li $ kakve $ve(ano$#i" 8aba &r6a 5roblijedi" Ali je o$#ala 2irna- $a2o joj je lijevo oko #i#ralo" ; <odigni#e #a vra#a ; re(e okrinkani $#rana' koji je do5ra #io 3ene i $kine krinku" 8io je Eran'e$ko" .voji'a Re2e#ina'a ba'e $e na 5od da 5odignu da$ke" & alud- 5od je bio ravan- a nigdje ni6#a a 6#o bi u:va#ili da 5odignu" ; <le2eni#a go$5odo ; re(e baba &r6a ; ne na2 #ko va2 je do5u$#io da ovako 5rovaljuje#e u 2oju 5o6#enu kuu? ; & alud 6ara6- babo- $ad #i vi6e nee ni#ko 5o2oi@ +#vori ovo ili e2o 5o va#i grad$kog ka5e#ana ; a5rije#i Eran'e$ko" ; .o ovi#e $ve grad$ke ka5e#ane i $ve grad$ke 5andure ako va$ je volja" Ja $e ne boji2 nikoga ; re(e $#ara i $jedne be bri3no na #rono3a'" Mladi $e naj5rije 5obrinuo da 5ovede obje go$5ode i kue" Kad $u 5rola ili dvori6#e2- $#ajao je ovdje vi$oki (ovjek u 'rveno2 5la$#u" <ovukao je k $ebi ,ovni i 5ri6a5nuo 2uA ; Re'i onoj vi$okoj go$5odi da ne do>e nikada vi6e ova2o" .rugi 5u# nee i ai odavde" ,ovro je bio $5re2an a nova' u(ini#i $ve" ; Je$#e li $e 5re$#ra6ili- %ero? ; u5i#a Eran'e$ko" ; %i$a2- ali Sanda jo6 uvijek dr6e" ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

,ovro 5ri>e k nji2a i 5ogleda naj5rije koja je go$5oda vi6a" +nda joj #i:o i$5oru(i 5oruku (ovjeka u 'rveno2 5la$#u- a %era i Sanda i a>u na uli'u" Tu i2 do#r(i u $u$re# gro4 ikulini" ; %a6i e o$#a#i u vra(arinoj kui dok ne do>e Sale $ 5andu ri2a" A vi $#e na$ 5u$#ili odve dugo (eka#i na nak" ; S#ara je i2ala 2nogo 2u6#erija ; odvra#i %era" ; Ja $a2 ra abrala da na2 je a5rije#ila 5ogibelj (i2 je gro4 $5o2enuo D8ijelu $ovuD- ali ni$a2 :#jela od2a: i$5ali#i :i#a'- jer 2e je $#ara o6#ro gledala" ; 8aba je 5o$u2njala da $2o u:ode" 8i# e da je D8ijela $ovaD vrlo va3an (lan #e 5rokle#e dru3be kad $e baba #ako u rujala" ; A i5ak ni$2o $a nali #ko je ; re(e Sanda" ; %e boj $e- $a na# e2o i #o" +#krili $2o vi6e nego $2o $e nadali" Sad bar na2o dvorove u koji2a $#oluju ne5rija#elji

; re(e %era" ikulini 5o:i#i na5rijed da obavije$#i ,a'ka Salea 6#o $e dogodilo- a Eran'e$ko%era i Sanda krenu6e u DCrveni dvora'D" ; Eran'e$ko- ni$#e li o5a ili da je onaj (ovjek u 'rveno2 5la$#u govorio 5red &r6o2 kao da :oe da na2 5o2ogne? A $ada 2ije 5oru(io 5o ,ovri da nikada vi6e ne 5o>e2 ova2ojer da drugi 5u# neu odavle i ai ; u5o ori %era" ; Kon#e$o- onda va$ #aj (ovjek 5o na 5o gla$u- a #o na(i daje va6 nana'" ; Kad $a2 ga gledala 2eni $e nekako (inilo daje 5od oni2 5la6#e2 ne#ko koga 5o naje2" Ali ne 2ogu $e nikako do$je#i #i #ko bi #o 2ogao bi#i" & ra govoru 5o>o6e dalje" %a uglu bane 5red nji: (ovjek" %era $e #rgne i 5ri6a5ne Eran'e$kuA ; To je onaj i$#i" Je$#- ja ga 5o na2" +bi6ao na$ je i 5o6ao i 5u#e2" ovjek i2 5o>e u $u$re#" Sanda $e 5re$#ra6ila i 5rigu6eno viknula" ; +kreni#e na#rag ; 6a5ne i2 (ovjek kro krinku ; ondje na aokre#u (ekaju va$ #roji'a $u2njivi: ljudi" ; Ti#o- koji je bio $ nji2a- $#ane i 5ogleda $#ran'a" Ali #a2a je bila #ako gu$#a da nije ni6#a 2ogao ra abra#i" ; I2a li #o bi#i $#u5i'a? ; u5i#a on $#ran'a" ; Ja $e ne boji2 nikoga" ;Vra#i#e $e na#rag i okreni#e drugo2 uli'o2@ ; 5onovno e $#rana'" ; &(ini#e #o radi go$5oda" & 5rvi (a$ nije nao 6#o da uradi" inilo 2u $e vjeroja#no da $e ovaj (ovjek a nji: i$kreno au i2a- a o5e#- ako :oe 5o2oi- a6#o $e $kriva? ; Koji2 5u#e2 da 5o>e2o? ; u5i#a da (uje 6#o e rei" Koji2 god :oe#e- $a2o ne ovi2" ; <o$lu6aj2o ga ; 5ri6a5ne %era" ; +$jea2 da govori i$ #inu" I oni okrenu 5u#e2 na Markov #rg" ovjek je o$#ao a nji2a i 5ri$lonio $e na id neke kue" I jednog vr#a $ko(e #ri (ovjeka $ ka5u'a2a na glaviA ; +do6e drugi2 5u#e2 ; 5ri2ije#i jedan od nji: i o5$uje" ; Ide2o dalje i 5ri(ekaj2o i: kod Vojk44vjeve 5ala(e" +ni 5o>u dalje" Ali $e u #aj (a$ od ida o#kine (ovjek 6#o $e 5rije ondje na$lonio- $#u5i 5red nji: i dr$ko i: u5i#aA ; Tko $#e vi? #o radi#e ovdje u #o doba? ; A #ko $#e vi? ; odvra#i i$#o #ako dr$ki2 gla$o2 jedan od #roji'e" ; %a#rag@ ; a5ovjedi onaj u 5la$#u i #rgne dva 5i6#olja" ;%i koraka dalje@ ; <ograbi2o ga- 2o2'i@ Ti#o i Eran'e$ko (uli $u dva 5ra$ka- 5ovik i nekoliko kle#vi- a onda kako ne#ko #r(i" <obr aju $ go$5o>a2a i $re#no do$5iju u dvora' gdje i: je gro4i'a ve abrinu#o (ekala 3alei $#oje %eru 5u$#ila i kue u #o ka$no doba" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Mlade3 i$5ri5ovjedi $ve $#oje vidjela i (ula" A onda $u (i#av $a# $ ne$#r5ljenje2 (ekali Re2e#in'e koji o$#ado6e kod babe &r6e" Ali nji:ov i vje6#aj nije nikoga ra ve$elio" Sale je od2a: doveo 5andure i 5re#ra3io 'ijelu kuu babe &r6e- ra gledao i 5odru2- ali nikoga nije na6ao" <odigo6e i vra#a" Sale je

2lade3 i vije$#io da $u #o obi(na vra#a koja vode u 5odru2" 8aba &r6a dala i: je na5ravi#i da 2o3e i2i i $obe u 5odru2 gdje i2a 3ive3" I na kraju dojuri 2ali ikulini" I$5ri5ovjedi da $u $e 5red kuo2 ,a'ka Salea 5obili neki ljudi i daje neki vi$oki (ovjek ondje dvoji'u ranio" Tko $u ranjeni i #ko je na5ada( ; ne na $e" Mlade3 $e o5ro$#i i 5ode ku'i" Ti#o je u eo i$5od ruke $voju $e$#ru Sandu- a u nji: je kora'ao Eran'e$ko Malako' v" 8io je $re#an $#oje vje#ar le5r6ao $ vr5'o2 djevoj(ina 6e6ira i nekoliko 5u#a $e do#akao njegova li'a" %+VA IZ%E%AIE%JA Kad je %era 5o6la u $voju $5avau $obu- u ela je $vijenjak da 5o$vije#li kro :odnik u ko2e je ve bilo #a2no" %ajedno2 joj $e 5ri(ini da $u $e vra#a nje ine $obe naglo a#vorila i daje ne#ko 5o:i#ao ni $#ube" ; Tko je ovdje? ; u5i#a ona gla$no" Ali $e ni#ko ne oda va" Kon#e$a je 5onovila $voje 5i#anje" %i#ko joj ne odgovori" %eru je (ula gro4i'a i ona o#vori vra#a $voje $obe" ; %e#ko je bio ovdje ; re(e %era gro4i'i" Gro4i'a 5o voni- 5ojavi $e ko2orkinja $ jo6 jedno2 $obari'o2" Gro4i'a dade 5o va#i $vu $lu3in(ad" <re#ra3ili $u $#ube i $ve $obe- da $e nije 2o3da $akrio kakav #a#" Ali ne na>o6e nikoga" ; %e#ko je i5ak bio ovdje ; #vrdila je %era" ; Moje u:o nije 2e 5revarilo" ; Sad 2i 5ada na u2 ; re(e jedan od $lugu" ; a$ 5rije do6ao je u dru3in$ku $obu na6 novi $luga" +n uvijek lu#a nou 5o kui" Gro4i'a naredi da ga od2a: 5o ovu" <red nju i %eru $#u5i 2u6kara' $rednjega $#a$a- 5ro$ijedi: ko$a- obrijan- 5rija#na li'a i jaki: 5r$iju" 8io je 2iran" ,i'e 2u je bilo #ako #vrdo kao daje i$kle$ano" %i oko2 nije #re5nuo" ; Vi $#e bili 2alo 5rije gore u :odniku?@ ; o6#ro e %era" ; Je$a2- va6a 2ilo$#i" ; A 6#o $#e #a2o radili? ; &ga$io $a2 $vje#iljke u blagovaoni'i i $5re2ao $rebrno 5o$ude" ; A a6#o $#e bje3ali dolje? Za6#o $e ni$#e oda vali kad $a2 va$ vala? ; %i$a2 va$ (uo- va6a 2ilo$#i" Valjda $a2 bio ve a#vorio donja vra#a kad je va6a 2ilo$# i voljela va#i" +bje go$5ode ni$u 2ogle da ga dalje i$5i#uju" %jegovo i2 $e li'e (inilo #ako 5rija#no i 5o6#eno- a odgovori #ako 2irni da ni$u 2ogle u njega 5o$u2nja#i" Kad je %era u6la u $voju $5avau $obu- bila je uvjerena da joj $e $a2o 5ri(inilo kao daje ne#ko 2alo 5rije a#vorio vra#a" Sjela je u na$lonja( da ra 2i6lja o $ve2u ono2e $#oje dana$ do3ivjela" Jo6 uvijek joj je 5red o(i2a lebdjela $#ara &r6a- ljudi 6#o $e 5ojavi6e i 5odru2a i onaj (ovjek u 'rveno2 5la$#u koji joj $e u(inio #ako 5o na#" Kona(no odlu(i da 5ode $5ava#i" %ajedno2 $e #rgne" %a $#olu le3alo je i$#o onakvo 5i$2o kakvo je ve jedno2 na6la u $vojoj $obi" I na$lovljeno je bilo 'rveni2 $lovi2a kao onda" I nena>eno gaje gledala" +5e# $e ogledala 5o $obi kao da #ra3i nevidljivi $#vor koji je #o 5i$2o 5o$#avio na $#ol" <adne joj na u2 novi $luga koji je $vakako dana$ bje3ao ni $#ube" .a nije on #o 5i$2o ova2o 2e#nuo? %era je ra derala o2o# i $#ala (i#a#i ove rije(iA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

D%ero@ .ana$ $a2 #e vidio@ I $u#ra u #e o5e# vidje#i@ <o na6 li dane kad #2urni obla'i aklone $un'e i kad je $ve $ivo- 2u#no i #u3no? Ja i: 5o na2" To $u dani kad ne

vidi2 #ebe" %ero@ Za6#o ni$a2 $vje#lo$# dana 6#o #e oba$java od ju#ra do 2raka? Za6#o ni$a2 'rna no 6#o #e u$5avljuje od ve(eri do ore? %ero- #i $i 5ro6la uli'o2" .a $a2 $e 2ogao 5re#vori#i u 'rnu e2lju da 2e do#akne6 $vojo2 $vileno2 'i5eli'o2@ Vidio $a2 #e- %ero- i $r'e 2i kli(e kao 6eva o i la u $un'a" ,ije5a $i- %ero- ali $#o#inu $u 5u#a lje56a (uv$#va 6#o $i i: 5robudila u 2o2 $r'u" Crne #voje o(i 5onori $u i ja $a2 $e $#rovalio u nji: i le3i2 #u ra ;bi#i: grudi" Vje(no bi: :#io le3a#i ovako i krvlju 6#o #e(e i 2og ranjenog $r'a 5i$a#i $voje u di$aje" %ero@ Za6#o ni$a2 $un'e 6#o #e 'jeliva $voji2 vrui2 'jelovi2a? Za6#o ni$a2 2je$e' 6#o 2iluje u $nu 2ilo #voje li'e? Sa2o $a2 (ovjek- i od #ebe 2e dijeli 5akao i raj"""D D+5e# nikakav 5o#5i$@D 5o2i$li %era" DTko je (ovjek 6#o joj 5i6e #a 5i$2a? Za6#o i: 5i6e kad na daje ona vjereni'a drugoga? %e ; ona i: vi6e nee (i#a#i" %e $2ije i: (i#a#i" Ivu bi #o $igurno 3alo$#ilo"D %era $5re2i 5i$2o- uvjerena da joj je 5i$2o 5od2e#nuo novi $luga 5o nalogu nekog kavalira i odlu(i da e na #og (ovjeka bolje 5a i#i" <ri>e k 5ro oru" Vani je bilo #a2no i 5u$#o" +(i joj $e au$#ave na nekoj 'rnoj #o(ki u bli ini ka5u'in$kog $a2o$#ana" +ndje 5od kro6nja#i2 ke$#eno2 kao da je ne#ko $#ajao" Je$#- #o je (ovjek" Maknuo $e i 5ovukao $e o5e# 5od $#ablo" inilo $e da u nju gleda- daje vidi" DTkoje #o? #o radi ondje onako ne5o2i(no? .a Vojk44v nije bole$#anD- 5o2i$li %era- Donda bi: bila uvjerena daje #o 5i$ao on" +vako je #o ne2ogueD" Zurila je u #a2u (i#av $a#- ali #aj je (ovjek o$#ao 5od $#abli2a i nije odanle i a6ao" %a5okon je $vlada u2or i ona legne" .rugo ju#ro (ekala je %era baruna Skerle'a" +dlu(ila je da e 2u dana$ i$5ri5ovijeda#i $ve 6#o $e bilo $ Ku6enko2 i 5ovjeri#i 2u #ajne $a$#anke $ Re2e#in'i2a" Ivo je bio 2rk- 3alo$#an" %era gaje nekoliko 5u#a 5i#ala 6#o 2u je leglo na du6u" %a #o joj Skerle' i$5ri(a kako je (uo da $e Vojk44F bog nje 5o#ukao $a Sini6o2 i daje oba$i5a ljubavni2 i java2a" %era 2u i$kreno i$5ri(a $ve 6#o $e bilo i 2e>u nje i Vojk44Fja i ovoga i Sini6e- a onda ga u5o ori da $e gro4 5rije#i da e ga ubi#i ako ona ne ra rije6i aruke" ; %ee i2a#i a #o vre2ena@ ; re(e Skerle'" ; .ok on o; dravi- 2i e2o $e vjen(a#i i na$#ani#i u 8e(u" +vi: dana $#ii e 2oje i2enovanje a kraljev$kog ko2ornika" Kon#e$a $e #o2e nije nadala" + $vadbi ni$u jo6 ni govorili" ; Kad $a2 i #voji: u$#a (uo 6#o je $ Vojk44vje2- $ad $a2 o5e# 2iran ; na$#avi on" ; Ja $e nada2- Ivo- da #i ne bi nikad vjerovao ono2e 6#o bi #i o 2eni drugi ka ivali? ; Kako bi: 2ogao o #ebi lo 2i$li#i@ ; re(e barun" ; A #ko #i je govorio o gro4u? ; .obio $a2 5i$2o od ne5o na#e o$obe koja 2i #o javlja" Gro4 joj doi$#a 5oka a 5i$a2'e na5i$ano 3en$ko2 ruko2" Tko ga je 5i$ao- nije 2ogao ni $lu#i#i" Sad 5o(e kon#e$a 5ri(a#i Skerle'u $ve 6#o $e bilo $ Ku6enko2" Skerle' je $lu6ao i njegovo $e li'e $ve vi6e 2ra(ilo" Kad je $vr6ila- on je bio #ako u rujan da $e jedva $u dr3avao" Kako $#e $2jeli u(ini#i #ako $#ra6nu $#var? ; re(e on 2rko" ;Zar ni$i 5o2i$lila daje $akri#i vje6#i'u ka3njivo djelo? ; Ali ona nije vje6#i'a- dragi Ivo" Ta $a2a 5a2e# na$ 2ora u(i#i da $ve #o 6#o ljudi govore o #i2 3ena2a nije i$#ina@ ; Ali- aboga- %ero- valjda nee6 #vrdi#i da $u'i $ude nevi ne 3ene? ; Je$#- Ivo- nevine i: $ude@ Skerle' je u$#ao" Ra govor gaje $ilno u budio" Ali %era #o nije o5a ila" %a5ro#iv- (inilo joj $e da je u5ravo $ada do6ao MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

(a$ da 2u ka3e kako i2a 'ijela (e#a 2ladi: ljudi 6#o i$#o 2i$le kao i ona i $ koji2a 5rija#eljuje" Skerle' ju je- 2e>u#i2- 5re#ekao" ; Moli2 #e- %ero- da ne govori6 ovako o akoni2a o ko ji2a ni#ko ne $2ije da i ri(e #akav $ud- a naj2anje vjereni'a kraljev$kog ko2ornika- budueg 5rono#ara- budua kralji(i na dvor$ka go$5oda" ; S#idi $e #i: rije(i- Ivo@ +vako ni$u nikad govorili Skerle'i@ ; re(e %era o6#ro" Skerle' nije do$5io odgovori#i" %a vra#i2a je $#ajala gro4i'a Ra#kav i lju#i#o 2jerila $vog neaka" ; Govori6 kao uko(ena lu#ka koju $u na5ravili i na'i4rali dvor$ki lakaji@ ; re(e 2u o biljna li'a $#ara gro4i'a" 8arun 5roblijedi" <red #o2 odva3no2- 5ono$no2 i do$#ojan$#veno2 3eno2 uvijek je 5oniknuo kao 6kol$ko dije#e 5red u(i#elje2" ; &vjerena $a2 ; na$#avi gro4i'a ; da #i #ako ne 2i$li6 kako $i rekao" Mi Skerle'i ni$2o nikad $jedili na $vojoj 5a2e#i- 5a na2 nee6 valjda ni #i nanije#i $ra2o#e" Mi$li6 li da ljudi u vi $oki2 $lu3ba2a ne2aju $voga 2i6ljenja o akoni2a ako $u lo6i? Moli2 #e- %ero 5o>i u drugu $obu- :ou da 2u ne6#o ka 3e2 u (e#iri oka" Ko2e6a $e digne i ode i $obe" A gro4i'a o6#ro 5ogleda $vog neaka i re(e 2u jo6 o6#riji2 gla$o2A ; 8oji2 $e da $i $voje na ore 5oku5io u dru6#vu $voje 2aj ke- kojoj $vaka (a$#- ali koja $voje nanje 'r5i i glava gro4i'e Auer$5ergove i gro4i'e ikulini" Zna2 i #o da 2e #voja 2ajka nije nikad voljela- a 5re2a #o2e- ne voli ni 2oju %eru" Za#o #e u5o orava2- IvoA uvjeri2 li $e da $a2 $e u #ebi 5revarila- ja u %eri o#voreno $avje#ova#i da ne 5ode a #ebe" 8arun $e u ne2irio" Modre 2u $e o(i a$jeni6e neko2 #i:o2 #ugo2" ; Te#ko ; re(e on ; ni$a2 lo 2i$lio" Govorio $a2 %eri a#o jer $e boji2 da ne bi o5e# gdjegod onako 5o$#u5ila kao one ve(eri na $voj ro>endan kad $i #i 2orala 5o5ravlja#i nje ine i jave da ne vjeruje u vje6#i'e" ; .ana$ $u $e vre2ena 5ro2ijenila" Mi e2o o#voreno u borbu 5ro#iv $redovje(nog 5ra novjerja- 5a od #ebe #ra3i2 da ne bude6 5ro#iv na$- ako ve nee6 bi#i $ na2a" ; Ja u va2 5o2oi koliko 2ogu- ali ja ni$a2 do6ao ova2o radi #oga ve radi 2nogo lje56e $#vari- no #i $i 2e 5rekinula" Te#ko- ja u a 2je$e' dana u 8e(" Zovu 2e u dvor" Moj o#a' i2a jo6 nadalje o$#a#i 5rono#aro2- a ja u bi#i i2enovan ko; 2orniko2 nje inog veli(an$#va" ; Tako? To2e $e ni$a2 nadala ve $ada" ; %e6#o $u $e u 8e(u 5redo2i$lili" Alija neu %eru o$#avi#i ovdje" Moli2 #e- #e#ko- neka na6e vjen(anje bude ve a 2je $e' dana" Gro4i'a je bila jo6 vi6e i nena>ena" ;A ja? .aje #ako br o i gubi2? Ivo- #i odvi6e a:#ijeva6" ; Ti e6 $ na2a- #e#ko ; #i je nee6 i gubi#i" Gro4i'a je neko vrije2e ra 2i6ljala- a onda re(eA ; Govori# u $ njo2" Kad je barun o#i6ao- ra$5ravljale $u baka i unuka vrlo dugo o Skerle'ovo2 5rijedlogu" %a kraju re(e gro4i'aA ; &5a2#i 6#o #i veli2" Ivo e bi#i $avr6en (ovjek ako do>e u dobre ruke" +n ne2a ni6#a od Skerle'ove odlu(no$#i- ali je

i5ak dobre udi" <o2i$li %ero- ako a5odjene2o boj 5ro#iv $5aljivanja vje6#i'a na $a2o2 dvoru kod kralji'e- 2i e2o u; $5je#i" Kralji'a je u2na- a #i e6 na$#oja#i da joj u>e6 u volju" %era nije i2ala kada da odgovori" & #aj (a$ je u $obu u6ao $luga i navije$#io gro4i'i daje dobila 5i$2o od $u'a Kraja(ia" Gro4i'a ga o#vori" Kraja(i ju je uljudno 2olio da bi $e u vrlo va3noj $#vari 6#o 5rije 5o#rudila $ %ero2 u grad$ku vijeni'u" Gro4i'a i %era $e 5ogleda6e" ; 8i# e bog Ku6enke" Ide2o od2a: ; re(e gro4i'a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

<RE. GRA.SKIM S&CEM Grad$ki $uda' Kraja(i i grad$ki odvje#nik .vojkovi $jedili $u u jednoj $obi grad$ke vijeni'e kad i2 najavi6e da $u 5ri$5jele gro4i'a Ra#kav i nje ina unuka" .vojkovi je o$#ao u $obi da i on bude 5ri$u#an na 5re$lu6avanju" Suda' 5onaj5rije a2oli da gro4i'a ude $a2a- a kon#e$a %era da 5ri(eka u 5okrajnjoj $obi" Sijeda $#ari'a u6la je u 'rnoj $vilenoj :aljini i $a 'rni2 klobuko2 na bijeloj glavi" <ono$i#o i u$5ravno $#u5ila je 5red $u'a koji joj $e $2jerno naklonio" ; 8io $a2 5ri$iljen ; re(e grad$ki $uda' ; da va6u 2ilo$# a 2oli2 neka bi $e 5o#rudila ova2o" <rije 5ar dana a#vorena je u #oranj neka #obo3nja djevi'a 9elena a koju $e i$5o$#avi lo daje- a5ravo- 2nogo #ra3ena vje6#i'a Jeli'a Ku6enka" +na je u $vo2 i$ka u $5o2enula i va6u 2ilo$#- a jedno i kon#e$u#vrdi daje bila u va6oj kui i da $#e je vi 5o$lali u $a2o$#an" ; Je$#- #o je i$#ina ; odrje6i#o e gro4i'a" ; Ja $a2 go#ovo uvjeren da va6a 2ilo$# nije nala koga i2a u $vojoj kui" ; %a5ro#iv- ja $a2 vrlo dobro nala daje #a djevojka ki $5a ljene Margare#e Ku6enke i u5ravo a#o $a2 je 5ri2ila u kuu" Suda' i grad$ki odvje#nik u5rije6e u gro4i'u i nena>ene 5oglede" ; %e na2 kako bi: #o $:va#io" Va6a 2ilo$# na da je na $5o2enu#u Ku6enku 5ala o5ravdana $u2nja daje vje6#i'a" %e na2 kako bi bilo 2ogue da ju je va6a 2ilo$# i5ak $akrila? ; Je$#- ja $a2 je i5ak $akrila- a da je 6#o bolje $kloni2 dado: je u $a2o$#an" ; Mi$li2 da ne 2ora2 va6oj 2ilo$#i #ek 5redo(ava#i 5o $ljedi'e koje bi$#e 2orali $no$i#i bog #og (ina ako ga ne o5o; ove#e ili $e ne i$5ri(a#e da ni$#e nali""" ; %i#i 6#o o5o iva2- ni#i $e i$5ri(ava2" I voli#e 2i $a2o $u di#i- go$5odine $u'e ; ironi(no e gro4i'a" ; Va6a $e 2ilo$# 2o3e i$ku5i#i od $vake ka ne ako na2 6#o i$ka3e 5ro#iv #e Ku6enke ; re(e $uda' bla3e" ; Go$5odine- vi 2e #o2 5onudo2 vrije>a#e" Ja u ja$no i gla$no 5ri na#i da $a2 Ku6enku :#jela o#e#i va6oj ka ni- jer Ku 6enka nije vje6#i'a i kad bi$#e je o$udili 5o(inili bi$#e lo(in" Kraja(i u$#ane- uo bilji $e" ; Moli2 va6u 2ilo$# da u vla$#i#o2 in#ere$u ovako ne govo ri i da ne aboravi da $#oji 5red $udo2" ; Ako $#oji2 5red $udo2 koji je 5ravedan onda #aj $ud 2oje rije(i ne 2ogu uvrijedi#i" Ja u- 6#ovi6e- go$5odinu $u'u rei jo6 i ovoA ne $a2o da Ku6enka nije vje6#i'a nego $u i $ve 3ene koje $#e ve o$udili bile nevine $5aljene" Suda' je 5oru2enio od lju#ine"

; &$u>uje2 $e $avje#ova#i va6oj 2ilo$#i da ono $#oje rekla ; o5o ove ; re(e grad$ki $uda'" ; #o $a2 rekla- ne o5o iva2 nikada" Ja 2i$li2 da $2o #i2e $vr6ili" ; Je$#- go$5odo gro4i'e@ ; re(e $uda'" Kad je gro4i'a i a6la- u $obu ude kon#e$a %era" .jevojka je u6la odlu(ni2 kora'i2a" +ko nje 6u6#ila je 'rvena :aljina od blje6#ave $vile" ,ije5u 5lavu glavu u digla je 5ono$no- kao i nje ina baka" ; Molio bi: va$- kon#e$o ; re(e $uda' ; da bi$#e 2i i voljeli rei kako je Jelena Ku6enka do$5jela u va6u kuu? ; Kad je (ula daje #ra3i $ud- u#ekla je k 2eni a 5o2o" ; Kako #o da $#e u5ravo vi bili ona u koju $e #oliko 5ou da vala? ; Valjda nije 2ogla doi k va2a da u va$ #ra3i 5o2o ; ironi(no e %era" ;Vi $#e nali kakva je ka na 5rogla6ena a one koji bi a#ajili Ku6enkin boravak- a i5ak $#e je $akrili? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %aravno da je$a2 i u(inila bi: #o 5onovno $a $vako2 3e no2 koju vi 5rogla$i#e vje6#i'o2" ; %e na#e li vi- kon#e$o- da $e oni koji $akrivaju vje6#i'e $2a#raju nji:ovi2 $ukriv'i2a? ; <o na#e $u 2i $ve #e be$2i$li'e koji2a $e aluduje $vije#" ; Kon#e$o- vi vrije>a#e $ud ; o6#ro e Kraja(i" ; A vi vrije>a#e dravu 5a2e#" Ku6enka je i$#o #oliko vje6#i'a kao i go$5odin $uda' i grad$ki odvje#nik" ; <a i#e 6#o govori#e" Ku6enku je odala vla$#i#a nje ina 2a#i" ; %aravno" %a 2u(ili2a je 2orala 5ri na#i $ve- $a2o da $e rije6i 2uka@ ; #o vi na#e o 2u(ili2a?@ ; Vara#e $e ako 2i$li#e da ne na2" e$#o $a2 bila u bli ini kule na Ka2eni#i2 vra#i2a i $lu6ala #e bijedne 3ene kako ja; dikuju" Suda' 5ogleda na(ajno grad$kog odvje#nika" ; Kad $#e $ve bili kod grad$ke kule? ; Vrlo (e$#o" +nuda ja6i2 na 6e#nju ; re(e %era" Ra abrala je da ne bi bilo dobro kad bi $u'u rekla da je bila jedne noi na Ka2eni#i2 vra#i2a" ; A na#e li vi- kon#e$o- 6#o $u #o vje6#i'e? ; To $u 5ri5ovije$#i a glu5e i 5ra novjerne ljude" Kraja(i $e od gra3anja go#ovo $ru6io $a $#oli'e" Grad$ki odvje#nik $e 5ridigao- 5o6ao $ negodovanje2 5re2a kon#e$i- ali joj 5o2irljivo re(eA ; Vi o(i#o ne 2i$li#e o biljno" Ra 2i$li#e 2alo o #o2e 6#o govori#e" ; Zar vi ovako govori#e i drugi2a? ; u5i#a je Kraja(i" ; Je$#- go$5odine $u'e" ; Zna#e li vi da #o na(i 5obunu 5ro#iv akona? ; To na(i $lijedi#i gla$ 5ro$vije#ljenog ra u2a- a vjeruj#e 2i da i2a u na6e2 gradu jo6 ljudi koji #ako 2i$le"

; +nda $#e i: vi na #o na5u#ili- $a2i $#e i: na #o na:u6kali" Ve onaj dan kad $#e 5rvi 5u# $#u5ili u dru6#vo i rekli $#e da ne vjeruje#e u vje6#i'e i rugali $e 2eni- (uvaru akona" Ali ja $ada 3eli2 da 2i ka3e#e i2ena oni: koji $u $e od2e#nuli od akona kao i vi" ; To e oni go$5odinu $a2i rei ; na$2ije6i $e %era na(aj no" ; %e #reba da i: ja odaje2" & #aj (a$ u>e 5andur koji najavi grad$ko2 $u'u da $vije#li 5odban 3eli $ nji2 od2a: govori#i" Kraja(i 5rekine 5re$lu6avanje i i a>e- a grad$ki odvje#nik re(e kon#e$i #i:oA ; Za6#o $#e $e ovako neo5re no o5#u3ili- kon#e$o- kad na#e da Kraja(i ne gaji 5re2a va2a 5rija#elj$#vo? Vi- (ini $e- ne $lu #i#e da bi #o a va$ i va6u baku 2oglo i2a#i #e6ki: 5o$ljedi'a" ; Za6#o da ne govori2 i$#inu? ; Menije #o vrlo 3ao- jer $a2 va2 i$kreno odan" ; Go$5odine odvje#ni'e- 2i $e ne boji2o" ; Zna2 da va6a baka i2a 2onu a6#i#ni'u u kralji'i- ali va$ 5onovno 2oli2 da $e Kraja(iu ne a2jerava#e" Kralji'a nee nikad dira#i u akone" .vojkovi je %eru o#5ra#io do gro4i'e koja je (ekala u 5okrajnjoj $obi- #e $e o5ro$#io i o#i6ao u $voju uredovni'u" Tu je a#vorio o5re no a $obo2 vra#a- i vadio i 5i$aeg $#ola 3en$ki 5oja$ od 'rvene $vile o56iven dragulji2a" 8io je #o onaj i$#i 6#o ga je na6ao na Ka2eni#i2 vra#i2a one noi kad je vidio bijelu vje6#i'u" & 2i$li2a je u$5ore>ivao 'rvenu %erinu :aljinu i 'rveni 5oja$ 6#o gaje dr3ao u ruka2a" ,i'e2 2u 5rele#i $2ije6ak adovolj$#va" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

,J&8AV%I %A<ITAK & 5ala(i gro4a Ivana .ra6kovia u <lebanu6koj uli'i odr3avala $e #e ve(eri velika $ve(ano$#" Slavio $e dvade$e#i vjen(ani dan gro4a .ra6kovia $ njegovo2 3eno2 gro4i'o2 .ra6kovi- ro>eno2 Su ano2 Mala#in$ki" Gro4ov$ki 5ar 3ivio je u Vara3dinu- ali kako i2 je ki bila u Zagrebu kod #e#kegro4i'e Cikulini- odlu(ila je gro4i'a da #o ovdje 5ro$lavi" <rekra$na 5ala(a 6#o je $#ajala u bli ini grad$ke vijeni'e $jala je u :iljada2a $vje#iljaka i $vijea koje $u ra$vje#ljavale ra$ko6ni $jaj i na2e#ljivu ra$i5no$# kojo2 je gro4 .ra6kovi uredio $voju 5ala(u" 8ilo je 5o vano $ve 5le2$#vo $ Gri(a i okoli'e" Svuda je 6u6#ala #e6ka $vila$jali $e obi#elj$ki dragulji" Go$5oda u ra nobojni2 velika6ki2 odijeli2a $a la#ni2 gaj#ani2a o6#ro $e i$#i'ala od oni: koji $u $e odijevali u 4ran'u$ke ka5u#e ra nobojna bar6una- kra#ke :la(e- vi$oke (ara5e i i re ane 'i5ele" <rije ve(ere $ku5ili $e go$#i u gru5e i o(ekivali $ve(are" <o$ljednji je u6ao u dvoranu ka5e#an Sini6a u $ve(ano2 odijelu ka5e#ana $lavon$kog ba#aljona" Kad je 5ri6ao go$5odi i $ nji2a $e 5o dravio- uo(ile $u go$5ode daje od $vi: vi6i5lea#iji i u gru5i vi#ki: #anani: kavalira i gleda 5o5u# diva" %era je $#ajala u dnu dvorane $a $voji2 vjereniko2 okru3ena Re2e#in'i2a" Sini6a je :ladno 5o dravi i 5ode dalje" ; Gle- i ban %ada3di je do6ao i Vara3dina ; #i:o e Sini6a $vo2 5oru(niku 8ranku $ koji2 je bio nera dru3iv" ; To je naravno kad je ovdje gro4i'a .ra6kovi" Gro4 %ada3di 5ode 5re2a Sini6i i re(e 2uA ; Vi $#e ka5e#an Sini6a? To $a2 od2a: 5o2i$lio" Go$5ode $u 2i #oliko o va2a 5ri(ale" Ali ni$u 5re#jerale" Kraj $vega #oga Ja va$ i5ak 2ora2 5o va#i na red"

8an ga 5ovede i$5od ruke 5o dvorani- a Sini6a u5i#aA ; Za6#o- va6a 5reu vi6eno$#i? ; Jer $#e u ne2irili $r'e 2oje keri Terke" ;Vara#e $e" Kako bi: $eja u$udio da joj udvara2? ; Zna2- vi ni$#e 5o#o2ak velika6kog roda ; u5adne 2u u rije( ban ; ali 2ogli bi$#e #u (a$# i dobi#i" ; Moj obra je 2oje 5le2$#vo- a 2oja $ablja 2oja 3ena" ; Takav odgovor 2ogao $a2 od va$ o(ekiva#i" Ali- re'i#e 2i a6#o va$ $vi ovu $a2o ka5e#an Sini6a- va6e 5ravo i2e kao da i ne naju? ; Va6a 5reu vi6eno$#i- vojniku ne #reba i2ena" +n #reba $a2o :rabro$#i i o6#ru $ablju- 5a e $va#ko na#i a nj" ; %eu va$ dalje i$5i#iva#i" Vi $#e- e#o- i be 5le2ikog grba o$vojili $r'a na6i: 3ena i djevojaka" Ako $e 6#o 5rije ne $kloni#e u #vr>avu braka- 2u6kar'i e $e 5ro#iv va$ 5obuni#i" Evo- ide Terka" Meni e bi#i vrlo drago ako va2 $e $vidi ; re(e ban i 5re5u$#i Sini6u $vojoj keri" ,ije5a djevojka 'rni: va#reni: o(iju 5ri>e k Sini6i- u:va#i 2u $e i$5od ruke i 5ode $ nji2 dva5u# dvorano2- a onda 5ovede ka5e#ana u 2ali $alon" Tu $u na $#oliu $#ajale dvije bo'e 6a25anj'a $a dvije (a6e" ; Gle- u5ravo kao $#voreno a 2ene" Silno $a2 3edna ; re(e ona i na#o(i jednu (a6u i lijeve bo'e 5a je i$5ije- a onda na#o(i i de$ne bo'e drugu (a6u" Sini6a je 5o orno 5ro2a #rao 6#o djevojka radi" Kad 2u je 5ru3ila (a6u $a 6a25anj'e2on je na nje ino veliko i nena>enje ba'i o #le i u 2e nje inu (a6u 5a je na5uni i one bo'e i koje je i ona 5ila" ; 9ou da 5ije2 i va6e (a6e@ ; re(e on i i$5ije do dna" Terka je bila u i$#i (a$ ra o(arana i $re#no u bu>ena" Sjedne i 5onudi Sini6i na$lonja(" ; Re'i#e 2i- kon#e$o- a6#o $#e 2e doveli ova2o? ; u5i#a Sini6a djevojku" Terka 5oru2eni do (ela" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; +vo je 5i#anje doi$#a ru3no ; $5o(i#ne 2u" ; Zar bi lje56e bilo da $e $ va2a igra2 kad $e ionako nikad neu 3eni#i? To $a2 va2 ve rekao" ; +nda u $eja uda#i a drugoga ; klikne $#ra$#veno djevojka" ; To bi 2i- $vakako- bilo 2nogo dra3e" Ali Terka kao da nije ni6#a (ula" %jo2 je 5o$ve ovladala bli ina 2ladog (a$nika" &$#ane- 5ogleda ga $ (e3njo2 i $#ade 2u govori#iA ; uje#e li 2e- Sini6a? Zbog va$ u $e uda#i- bog va$ u 5revari#i 2u3a kog odabere2" <revari# u $#o#inu 2u3eva a va$- Sini6a- ra u2ije#e li? ; Ve una5rijed 3ali2 onog ne$re#nika koji e va2 bi#i 2u3" ; %e2oj#e ga 3ali#i@ Sa2o va$ ljubi2" I kad $e vi nee#e da $#egne#e u jara2 braka- dobro ; ali ja :ou da bude#e 2oj" Mi$lila $a2 da u i ai i ove $obe kao va6a vjereni'a- ali i $ada ; ja $a2 va6a vjereni'a" Ra u2ije#e li? .rugi e dobi#i vjeridbeni 5r$#en- a vi 2ene@ %eu da bude2 dulje $ va2a ovdje na $a2u da #ko ne 5o$u2nja" Zbogo2@ ; 6a5ne ona $#ra $#veno i 5o:i#i i $obe"

Sini6a $e na$2ije- 5oravna 'rnu ku6#ravu ko$u- a onda na#o(i i de$ne bo'e 2alo 6a25anj'a u (a6u- 5odigne je 5re2a $vje#lu i o5a i da je nekako elenka$#e boje" ; +(i#o $u #o ka5lji'e babe Jane ili babe &r6e ; re(e Sini6a $a2 $ebi" ; Ali 2ene nee6 o5ija#i $voji2 ljubavni2 na5i'i2a@ I druge $obe- koja bija6e #ek 5ri#vorena- a(uo $e u bu>eni 3en$ki ra govor" ; %e2oj $e lju#i#i- Julija" Svi2 $a2 $ila2a na$#ojala da ba runa i2enuju kralji(ini2 ko2orniko2- $a2o da ide u 8e(" To 2ije- kako na6- u$5jelo" Ali $ad $e Skerle' :oe vjen(a#i $ %ero2@ Mi- dakle- ni$2o ni6#a 5o$#igle" 8ila $a2 uvjerena da e u 8e( be %ere" +nda bi: ga lak6e 5ridobila a #ebe" ; %e boj $e- ni$a2 klonula" +n %eru nee vjen(a#i 5rije 5o la$ka u 8e(" ; Kako e6 $5rije(i#i vjen(anje? ; Vrlo lako" .ana$ $e u grad$koj vijeni'i dogodilo ne6#o 6#o 2i ide u 5rilog" Gro4i'a Ra#kav i %era bile $u 5re$lu6anejer $u $akrile vje6#i'u Ku6enku" To 2i je 5ovjerljivo 6a5nuo .vojkovi" +ne $u $e na 5re$lu6avanju $ilno o5#ere#ile" Ti e6 Skerle'u 5ri6a5nu#i da $e o #o2 5re$lu6avanju govori na $ve $#rane i da e $e na dvoru gra3a#i kad $a naju da njegova vjereni'a $kriva vje6#i'e" Tada 2u 5rija#elj$ki $avje#uj neka odgodi vjen(anje dok $e- #obo3e- $ve #o ne aboravi" ; Ako Skerle' 5rivoli %eru da $voj i$ka o5ore(e? ; %e boj $e" +na je odve #vrdokorna da bi o5orekla 6#o je jedno2 rekla" <a onda- ona na da unuku gro4i'e Ra#kav nee- bo2e- ni Kraja(i dira#i" ; To bi doi$#a bio i vr$#an u rok da vjen(anje odgodi2o- a on i5ak 2ora u 8e(" ; Je$#" Ja u ra$5le$#i $ve $voje 2re3e" %i$a2 #ako lije5a kao %era- ali i2a2 i$ku$#va i 3ara- 5a 2i nei$ku$ni 2ladi $la be volje 2ora 5a$#i u naru(aj" ; I #ada e $e i$5uni#i #voj $an da bude6 dvor$ka go$5oda kao 6#o $a2 ja" Ali $e u #o2 $lu(aju 2ora6 odrei $vi: u3i#aka u 5aklu" ; <u$#i #o@ <akleni: u3i#aka i2a $vagdje" Sini6a je na5e#o $lu6ao ne 2aknuv6i glavo2 i ne #re5nuv6i oko2" Tada $e vra#a o#vori6e- a u $obu u>o6e gro4i'a Auer;$5erg i gro4i'a ikulini" ; #o ovdje radi6- Sini6a?@ ; a(udi $e dvor$ka go$5o>a" ; .vije (a6e i 6a25anja'" #o #o na(i? ; u$klikne gro4i'a Auer$5erg" Gro4i'a ikulini di$kre#no i a>e i o$#avi i: na $a2u" ; To na(i da $e ovdje odlu(ilo abavlja#i dvoje 2ladi: ili 2o3da $a2o jedno od nji:" Ili $e 5ravio ra3anj be e'a- 5a $ad- e#o- ne2a nikoga" ; Sini6a- 2ora2 $ #obo2 govori#i" ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; To je najgore 6#o $i odabrala" ; +vako dalje ne 2o3e bi#i" 9ou

na#i

a6#o ne dola i6 k

2eni@ #o radi6? ; Tra3i2 gri(ke vje6#i'e" ; Sini6a- #i na6 6#o 2i$li2" %i$a2 li bog #ebe do6la i 8e(a na do5u$#? A #i od nekog doba vi6e ne dola i6 k 2eni" Zar 2e vi6e ne ljubi6? ; Koliko #i ljubi6 2ene- ljubi2 i ja #ebe" ; Ja #e ljubi2 kao 6#o ni$a2 ljubila nikog drugog" ; +#kad $i #i najedno2 5o(ela o$jea#i? %e2oj govori#i o 5ravoj ljubavi- jer bi: 2ogao 5o$u2nja#i da $i na6la u ko$i $i jedu vla$""" ; Mogao bi $e okanu#i #ako lobni: rije(i@ ; I$kreno$# ove6 lobo2@ Kako #e volja" Ali :oe6 li 5rave ljubavi- draga 2oja- onda $e obra#i na koga drugoga" Ja $a2 a #o jo6 5re2lad" ; Sini6a- #ako 2i ni$i nikada govorio" ; Je$i li 2e ikad 5i#ala? %i$2o nikad govorili o kakvoj Dlju baviD@ 9ajde- 2oli2 #e- ide2o u dvoranu" ; %ee6 da #e #ko vidi $a 2no2 na $a2u? Sini6a 2rko 5ogleda lije5u gro4i'u i re(e joj :ladno" ; +5ro$#i- ljubo2orni 5ri ori 2edu na2a bili bi u6ka u 5o6#eni obra - a ja ne na2 :ini#i" Ako #i je #ako 2nogo $#alo do 2ene- i voli 2i rei kada da #e 5o$je#i2" A $ad 2i 5ru3i ruku ; da ide2o" Ve $e $5re2aju k ve(eri" .vor$ka go$5oda $#i$nula je u$#a i 5o$lu6ala" Kad $e o5e# $a$#ala $ gro4i'o2 ikulini- 5ri6a5ne joj #i:oA ; +n 2i$li da 2e nee o3eni#i@ Alija i2a2 u ru'i oru3je ko ji2 u ga na #o 5ri$ili#i" ; %e na2 6#o bi 2oglo $lo2i#i njegovu #vrdoglavo$#" ; Mo3e ne6#o- a #o je njegova #ajna@ +n i ne $lu#i da ju ja na2 i (uva2" Kad je vi6e ne bude2 :#jela (uva#i- onda je ko'ka 5ala- i on e i5ak bi#i 2oj 2u3" & ra$ko6no ure>enoj $obi gro4i'e .ra6kovi gro4 %ada3di na$lonio $e na ka2in" ,ije5a gro4i'a- $rednjeg i do$#a nje3nog $#a$a $#ajala je 5okraj njega" Sve(ana :aljina od 'rvene $vile i$#i'ala je nje inu #a2nu 5u# i $#ra$#vene 2ale 'rne o(i" Gu$#u ko$u na5ra6ila je bjelilo2- a na #je2enu $jao joj dijade2 od gole2i: dragulja" ; Za6#o #e ni$a2 5o navao 5rije dvade$e# godina- Su ano? ; re(e ban" ; .ana$ bi$2o na$ dvoje $lavili vjen(ani dan@ ; Zar ni$2o i ovako $re#ni? ; Kakva je #o $rea kad $e 2ora6 ne5re$#ano $kriva#i?@ .a na2 $e bare2 keri udaju@ ; To je bio jedini ra log 6#o $a2 5ri$#ala na dana6nju 5ro$la vu" Moj je 2u3 $a2o a#o :#io da $e na6e vjen(anje 5ro$lavi da 2o3e o5e# 5o#ro6i#i nekoliko $#o#ina 4orin#i" Ali ja $a2 i2ala drugi 'iljA da $e 5obrine2 kako bi$2o $e rije6ili $voji: keri" ; Govorio $a2 $a Sini6o2" +n je vrlo lije5 i 5ri$#ao (ovjekali Terka je 2orala odabra#i kakvog velika6a" Sini6a ne2a 5re i2ena""" ; Jo6 e2o o #o2e govori#i" Sad 2ora2 5o $voga 2u3a da 5ri2i2o go$#e" ; Meni ba6 nije ugodno kad #e vidi2 $ nji2" ; <u$#i 2u #o ve$elje da 2u bare2 5red ljudi2a bude2 3ena" Ionako 5ri5ada2 $va #ebi ; nje3no e gro4i'a- 5rivine $e k barunu i 5oljubi ga" %ekoliko (a$aka i a #oga 5ojavi $e gro4i'a .ra6kovi i$5od ruke $a $voji2 2u3e2" Kraj nje- jo6 (vr$#e i lije5e 3ene- i gledao je gro4 i vanredno $laba6an" %a 2r6avo2 li'u o5a3alo $e daje bole3ljiv" & a $ve #o- on je odjenuo $jajno general$ko odijelo- o56iveno la#o2- dragulji2a i odlikovanji2a" ; .o2ai'a je ai$#a jo6 lije5a@ ; re(e Sini6a gro4i'i ikulini

koja je $#ajala u njega kad je bra(ni 5ar u6ao u dvoranu i $#ao 5ri2a#i (e$#i#ke k dvade$e#ogodi6njoj bra(noj 5ro$lavi" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; <a kako je garava- kao 'iganka@ ; 5ri2ije#i Sini6a" ; I je$# 'iganka" Vara#e $e ako 2i$li#e daje 5o krvi gro4i'a" Gro4 .ra6kovi u5o nao ju je u &gar$koj- u li5#ov$koj 3u5ani ji- kad je ondje bio a5ovjednik" %jen o#a' i 2a#i 5rodavali $u elenje- a dana$ je- kako vidi#e- gro4i'a i 3ena kraljev$kog ko; 2ornika- vi#e a reda Marije Tere ije i kri3eva(kog velikog 3u 5ana" A i o$obi#e a:valno$#i 5re2a nje2u ljubaka $ bano2@ ; re(e lobno gro4i'a ikulini" 8ra(ni 5ar 5ri2io je (e$#i#ke- dok je %ada3di ra govarao $ gro4o2 +r6ie2A Kod ve(ere bra(ni 5ar bio je na (elu $#ola- od2a: do gro4i'e .ra6kovi gro4i'a Ra#kav- a u nju ban" S#ara go$5oda i$5ri(ala je banu $ve 6#o $e bilo $ Jeli'o2 Ku6enko2 i u5o orila ga da e $e u ovoj $#vari 5o(ini#i velika ne5ravda ako $e Ku6enka o$udi na lo2a(u" ; Vi na#e ; re(e ban ; da grad$ki $uda' i2a vla$# u koju ni#ko ne $2ije i ne 2o3e dira#i- 5a ni ja" I$kreno va2 veli2 da #e ne$re#ne vje6#i'e u rokuju $vojo2 lobo2 velike ne5rilike i ugro3avaju $vakoga" I5ak u- 2e>u#i2- 5oku6a#i da 5riva#no u5o ori2 $u'a na $ve 6#o 2ije rekla va6a 2ilo$#" <o$lije ve(ere go$#i $e ra i6li 5o dvorana2a da $e 5o abave" Gro4 <e#ar +r6i #ako $e $ilno najeo da nije 2ogao ni di$a#i" +n 5o#ra3i aklonjeno 2je$#an'e da 2o3e 2alo 5o(inu#i" +5a iv6i o#vorena jedna 2ala vra#aude u $alon u koji je 5rije ve(ere Terka 5ovela ka5e#ana Sini6u" Gro4 $2je$#i $voje o2a6no- 5re a$ieno #ijelo u veliki na$lonja(" 8ilo 2u je u5ravo udobno" +5a iv6i na $#olu dvije o;#vorene bo'e 5jenu6'a 5o2i$li u $ebiA DZa6#o ne bi: jo6 2alo alio ve(eru?@ 8i# e 2i lak6e 5ro;vari#i"D I on na#o(i i jedne bo'e 6a25anj'a- 5o(ne 2alo 5iju'ka#i- a onda adrije2a" Kad $e 5robudio- o5a i 5red $obo2 lje5u6nu ker gro4i'e .ra6kovi koja gaje gledala i $2ijala $e" Gro4ovo $e li'e ra nje3ilo" +n u$#ane i u #ren oka 2ladena(ki2 3aro2 djevojku agrli i $#ade je 'jeliva#i" ; Zar $#e 5oludjeli gro4e? To va2 ba6 ne 5ri$#oji@ ; re(e Benka i jedva $e i$#rgne i agrljaja $#arog gro4a i 5o#r(i i $obe" %a vra#i2a $va a5u:ana do>e joj u $u$re# nje ina #e#ka ba;rone$a ,in(ika" ; Re'i 2i je li #ko u $alonu? Rado bi: $e od2orila- 5le$a la $a2 $ ka5e#ano2" +:- kako va#reno 5le6e- $va $a2 $e a grijala" <rije nego je dobila odgovor 5obr a 5re2a $alonu- ule#i u $obu i ba'i $e i ne2ogla u na$lonja(- 5ravo u krilo gro4u <e#ru" ; A:- #u $i- 2ala@ ; na$2ije $e $#ara' i obi2 ruka2a obu :va#i ,in(iku" & 5rvi 2a: :#jela je da vri$ne- ali $e 5rije oba rela da vidi #ko je" Kad o5a i li'e gro4a <e#ra- 5ri(inilo joj $e da gleda a;3areni 2je$e'" 9#jede 2u $e i$#rgnu#i i naru(ja- ali je on (vr$#o 5rivine k $ebiA ; +:o@ %ee6 2i u#ei- golubi'e@ ; Gro4e- 6#o #o na(i? ; u5i#a ,in(ika gra3ajui $e" ; #o #o na(i? 9a- :a@ Ta valjda na#e" ; Vi 2e ljubi#e- gro4e? Je li? ; %aravno da va$ ljubi2" ; +:- gro4e- ni$a2 ni $lu#ila da vi u2ije#e #ako $#ra$#veno

grli#i- ni$a2 ni $anjala da 2e obo3ava#e" ;%i ja@ ,in(ika $e kona(no i vije i gro4ova naru(ja" ; Za6#o u 2i(e6- golubi'e? ; Grli#i $e $2iju $a2o vjereni'i@ ; Ja ne2a2 vjereni'e i neu je i2a#i@ ; Gro4e- 5u$#i#e 2e" Ja bi: va$ 2orala $2a#ra#i $voji2 vjere; niko2 kad bi va2 do5u$#ila da 2e grli#e" I2a#e li $a 2no2 o biljne na2jere? ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; %aravno@ ; +:- gro4e- oki#i#e 2oju ru(i'u najdrago'jeniji2 naki#o2 vjereni'e" S#ara' joj 5ru3i $voju ruku 5unu 5r$#enja- a ,in(ika od2a: u 2e dva" ; +vo je 5r$#en vjereni(ki- a ovo je vjerenikov dar ; re(e ,in(ika i agrli gro4a" +vaj $e go#ovo ra$#o5i od 2iline i 5rivine ,in(iku #oliko2 $ilo2 da joj $e ra$ku6#rala go#ovo $va 4ri ura" ,in(ika od $ree nije nala govori#i" %a5okon $e- dakle- i5ak na6ao ne#ko #ko e joj da#i na$lov go$5ode" I ,in(ika $#ade gro4u 5ri(a#i kako je jo6 u kra#ki2 $uknji'a2a $anjala o nje2u i ljubila ga" &vijek je 3eljela debelog 2u3a" To gro4a o(i#o nije ani2alo" +n ju je #ek grlio i 5rivi;jao na $voje 6iroke grudi" <olako $e o#vori6e vra#a $alona" I a nji: $e 5o2oli6e dvije 3en$ke glave" Benka je i a onog agrljaja- koji2 ju je gro4 i nenadio- 5o6la k %eri i $ve joj i$5ri(ala" Sada do>o6e da vide 6#o $e #o biva $a $#ari2 gro4o2" Za5re5a$#i6e $e kad $u vidjele ,in(iku u gro4ovu agrljaju" ,in(ika vri$ne i i vine $e i naru(ja $voga vjerenika- a %era i Benka$u$5re3ui $2ije:- u>o6e u $obu" ,in(ika $#u5i $lavodobi#no 5red nji:" Ko$a joj bija6e ra$ku6#rana- li(ilo na li'u ra 2a ano $#ar(evi2 'jelovi2a- a njegova u$#a od li(ila nenadane vjereni'e 5o$ve 'rvena" ; Moj vjerenik ; 5red$#avi ,in(ika gro4a- $rdi#a 6#o $u $e djevojke $2ijale" %o 5ro6ao i: je $2ije:" %era je i nena>eno gledala u gro4a <e#ra koji je u$#ao i 5ri6ao k njoj 5a $#ao i nju grli#i i 'jeliva#i" ,in(ika je $ko(ila 5o5u# 2ije lju#i'e" .ugo joj $e li'e jo6 vi6e 5roduljilo" Jedva $e %era i$#rgla $#ra$#veno2 agrljaju $voga $krbnika- naglo u>e u kabine# Terka" Jo6 $e nije 5ravo ni ogledala 5o $obi kad ve o$je#i debele ruke $#aroga gro4a koji2a ju je ogrlio ne 5u6#ajui je" ; Zaboga gro4e- 6#o #o radi#e? ; o5o2ene ga %era" ; Kakve #o bija#e 6ale? Ali gro4 +r6i nije nikoga $lu6ao ve je i dalje 'jelivao" Kad je Terki u$5jelo da $e o$lobodi njegova agrljaja- 5ogleda gro4a" %jegovo li'e bija6e ra nje3enoa o(i 2u gorjele (udni2 3aro2" %eka $lu#nja obu 2e Terku" <o:i#i k $#olu5ogleda u na5ola 5ra nu bo'u 5jenu6'a i 5re$#ra6eno a5i#a gro4aA ; Vi $#e 5ili i #e bo'e- gro4e? ; Je$a2- du6i'e" .aj 2i jo6 jednu (a6i'u" To je (udo#vorno vino@ Terka 5ograbi (a6u u kojoj je bilo jo6 ne6#o 5jenu6'a i ba'i ga na $ag" +nda u 2e bo'u i :#jede $ njo2 5objei" ,i'e joj bija6e blijedo i 5re$#ra6eno" %era je $ve 5ra#ila" <o>e k Terki 5a je #i:o u5i#aA ; S#oje bilo u #o2 5jenu6'u? ; %e na2- 5u$#i 2e@

Mnogo ja(a od Terke- %era joj odu 2e bo'u i re(e $#rogoA ; Terka- nee6 dobi#i #e bo'e dok 2i ne ka3e6 6#o je bilo u 5jenu6'u@ ; %i6#a $#ra6no ; 6a5#ala je Terka u ne5rili'i" ; Mali na5i#ak koji nije bio na2ijenjen gro4u ve neko2 drugo2" Moli2 #eu(ini ne6#o da gro4a odvedu kui i vra#i 2i #u ne$re#nu bo'u" ; Re'i 2i ko2e je bio na2ijenjen na5i#ak ; u5i#a %era ; 5a u #i bo'u vra#i#i" ; Tvoga vjerenika ne kani2 o$voji#i- a a drugoga nije #e briga" ; Re'i 2i bare2 gdje $i #aj na5i#ak nabavila" ; Kod jedne vra(ari'e" 8ude li i #ebi kada #rebalo- 5ove$# u #e ona2o" %era joj da bo'u i Terka je br o odne$e" Me>u#i2 je gro4 ovio ruku oko ,in(ikina $#ruka i $#ao joj 6a5#a#i neku 5je$2u" Kon#e$a %era a2oli Benku neka do o; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

ve gro4ova $lugu koji je uvijek (ekao na $vog go$5odara kad je bio gdje na ve(eri" I $luga je dobio nekoliko agrljaja- no gro4 $e i5ak dao o#5ra#i#i kui" Vrlo nje3no o5ro$#io $e od $voje vjereni'e ,in(ike" Benka je a2i6ljena o#i6la i $alona" Kao da ju je 2orila brigaA a koga je #o Terka 5ri5ravila onaj ljubavni na5i#ak? %era je o$#ala $a2a u $alonu" Sale#jele je 2i$li" Terka je neko2 na2ijenila ljubavni na5i#ak- a 2je$#o njega i$5io ga gro4 <e#ar" .akle- i5ak i2a #akvi: na5i#aka? Terka je 5o#ra3ila #aj na5i#ak kod vra(ari'e" To e bi#i $a2o baba &r6a ili baba Jana" .akle- i Terka ala i vra(ari'a2a kao i #ajan$#vena D8ijela $ovaD? +na e i5ak ui u #rag #oj #ajan$#venoj 3eni- bilo 6#o bilo@ I #i: je 2i$li #rgne .vojkovi koji je u6ao u $alon" &dvorno joj $e nakloni i $rda(no re(eA ; Cijelu ve(er na$#oji2 da va$ negdje a#e(e2" &(i2 2la de3 novu igru" 9oe#e li $e 2alo 5o#rudi#i $a 2no2? .vojkovi 5onudi %eri ruku i odvede je u dvoranu u kojoj je 2lade3 $virala gla$ovir" I Re2e#in'i $u bili ondje" .vojkovi navije$#i da e i: nau(i#i igru vrlo ugodnu a dru6#vo u koje2 i2a 2nogo lije5i: da2a" ; Belio $a2 ; re(e .vojkovi %eri ; da i vi- kon#e$o- igra#e $ na2a" ; Sada 2oli2 5o or- go$5ode i go$5odo ; re(e .vojkovi dok je 2lade3 5a3ljivo $lu6ala" ; Jedna od da2a okrivljena je da je a(arala nekog 2ladia u dru6#vu" +vu #u3bu 5odno$i 5o$ebno 5ovjereni6#vo go$5ode" Ta $e go$5oda i2a o5a$a#i jedni2 5oja$o2 o koje2 vi$i lan(i i $ve a#i a $#u5" %a #o $e $a$#avi $ud koji joj $udiA ili $2r# ili 5o2ilovanje- ili #a2ni'a" %a $2r# o$u>ena 2ora 5ronai 2ladia koji e je i$ku5i#i- a $ud odre>uje kako" +na koja je o$u>ena na #a2ni'u 2ora 5o ljubi#i jednoga i 'ijelu ve(er o$#a#i njegova arobljeni'a- ona koja je 5o2ilovana 2ora i ljubi#i $ve 2ladie redo2" A $ada 2oli2 go$5ode a jedan 5oja$" ; Koja e va2 da#i- ovdje u $alonu- $voj 5oja$? Morali $#e ga donije#i $a $obo2""" ; I2a2 jedan 5oja$ 6#o $a2 ga dobio od nekog go$5odinaali #aj je 5oja$ i gubljen 5a nije lije5o da ga u5o#rijebi2

igru" ; A2o $ nji2 ; vikali $u 2ladii" ; Mi :oe2o da $e igra 2o" .vojkovi $agne glavu- 5rekri3i ruke na 5r$i2a kao $ve#i a5o$#ol i na$2ije $eA ; .obro- ja $e 5okorava2@ & 2e i d3e5a o2o# i $#ade 5ri(a#i da je neki njegov nana' na6ao #aj 5oja$ 5a 2u gaje 5redao ne bi li on 2ogao 5ronai lije5u vla$ni'u" <ri#o2 ra6iri 5oja$ od 'rvene $vile- o56i;ven dragulji2a""" ; To je 2oj 5oja$@ ; i nena>eno klikne %era" ; &i$#inu? ; u5i#a .vojkovi- a gla$ 2u je vonio od ado volj$#va" ; Evo- 5ogledaj#e@ ; .jevojka u 2e 5oja$ i 5riko5(a ga o $#ruk" ; A gdje $#e ga i gubili? ; u5i#a .vojkovi" ; To ne na2" +(i#o 2i $e o#ko5(ao i i$5ao" ; .akle- $2ije2o li $e igra#i $ va6i2- #oliko $re#no na>eni2 5oja$o2? ; u5i#a jedan kavalir %eru" ; %aravno" To $e $a2o 5o $ebi ra u2ije" ; Ali onda 2i do5u$#i#e ; re(e .vojkovi %eri ; da va2 ga ovi: dana o$obno done$e2 i 5reda2" 8i# u $re#an 6#o e ovaj 5oja$ bi#i 5ovod da va$ 2ogu 5onovno vidje#i" S2ije6ei $e barun je Skerle' 5ro2a#rao #aj 5ri or i onda 5ri$#u5i i on igri koju je 2lade3 bu(no 5ovela" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

IJA S& ,J&8AV%A <ISMA .rugi dan do6ao je <e#ar +r6i gro4i'i Ra#kaF $lo2ljen- blijed i 5o$#iden" ,i'e 2u je bilo na2r6#eno $2rknu#o" %eru je na6ao u vr#u- 5o dravio je i onda 5okajni(ki u5i#aoA ; #o je #o bilo ju(er $a 2no2? ; Zaru(ili $#e $e $ barone$o2 ,in(iko2@ ; odvra#i ona i 5ra $ne u $2ije:" ; uje6- %ero- nije li $e #o #ko na6alio $a 2no2? 8io $a2 ne6#o neobi(no 5ri5i#" ; .a ku2e- 2alo- 2alo" Ali #o ni6#a ne (ini ; re(e ona :#i; ju(i 5red gro4o2 a#aji#i 6#o $e dogodilo" ; Vraga ne (ini@ .ana$ 2ije ono $#ra6ilo- barone$a ,in(ika5o$lala ru3e i 5o vala 2e na ru(ak" <o iva k $ebi $vog 2ilog vjerenika" I 5r$#enje $a2 joj dao@ uje6- %ero- ja $a2 je ui$#i nu aru(io" %e2oj 2i $e $2ija#i- #o nije 6ala" Meni $e (ini daje u 6a25anj'u bilo ne6#o 6#o nije bilo na2ijenjeno 2eni@ ; %ije- ku2e ; re(e %era" ; Ali ne ra bijaj#e glave a #o@ ; Ja i ne bi:- ali ,in(ika e 2i ra bi#i glavu" Gro4 $e i jadao %eri i #ada $e u5u#io gro4i'i da $e i njoj 5o#u3i na ju(era6nji doga>aj" %era je o$#ala u vr#u $a2a" Sun'e je 5ri5eklo i ona 5o ove $lugu Eili5a koji $e ne6#o vr ao u bli ini da joj done$e neku knjigu" Eili5 $e a nekoliko (a$aka vra#io i 5redao joj 3eljenu knjigu" %era o#vori 2je$#o gdje je dan 5rije 5re$#ala (i#a#i" Ali $ko(i $ klu5e i 5ogleda a $lugo2 koji je od2i'ao u gradu" & knji i bija6e o5e# i$#o onakvo 5i$2o kakvo je %era ve dva 5u#a dobila" Zovne na#rag $lugu" Kad je $#ao 5red njo2- 5ogleda 2u ona 5a3ljivo u li'e i $#rogo 2u re(eA ; Kako $i $e u$udio ovo 2e#nu#i ova2o? Sluga nije ni oko2 #re5nuo" Gledao je 2irno %eri u o(i"

; Ja ni$a2- va6a 2ilo$#i- ni6#a $#avio u knjigu" %e na2 6#o je #o" ; ,a3e6" +va 5i$2a 2i dono$i6 #i" Evo- u 2i i re'i ono2e #ko i: 6alje da i: ne 3eli2 (i#a#i" Sluga je $#ajao 2irno kao da ni6#a ne $:vaa" ; Ko2e da no$i2 i 6#o- va6a 2ilo$#i? ; u5i#a on" ; +no2e koji #i je 5i$2o dao" ; %eka 2i va6a 2ilo$# o5ro$#i- ali ja ne na2 ni6#a ni o kakvo2 5i$2u" ; Tko #o 6alje? 9ou da na2@ ; Kako bi: ja #o nao- ako ne na va6a 2ilo$#" ; Ti $e vje6#o 5re#vara6" Ili 5ri naj $ve- ili u #e od2a: o# 5u$#i#i" ; Ako va6a 2ilo$# #ako 3eli- ja u $e 5okori#i i o#ii- jer ne 2a2 6#o 5ri na#i" ; .obro" +d2a: da $i o$#avio ovaj dvor@ ; Slu6a2- va6a 2ilo$#i- 2akar $#e o#jerali najvjernijeg $lugu" Eili5 $e okrene i 5ode u dvor" %era nije 2ogla a#aji#i da je ve 5o3alila 6#o je ovako 5o$#u5ala $ #i2 (ovjeko2 (ije $u 2irne- bi$#re o(i gledale #ako vjerno" S5u$#i $e na klu5u i u5re 5ogled u #o #ajan$#veno 5i$a2'e koje kao daje- 5o5u# oni: 5rija6nji:- bilo 5i$ano krvlju u2je$#o 'rnilo2" %e ra 2i6ljajui dugo $kine ona o2o# $ 5i$2a i 5o(e ga (i#a#iA D%ero@ <riroda je aki#ila $vije# bo3an$ki2 lje5o#a2a- ali nijedna nije kao #i@ %ijedna ne2a #ako lije5i: rije(i- #ako u2ni: 2i$li i #ako odva3an :od" Mo #voja nije lje5o#a #voja- %ero= #voja 2o $i ; #i" Ti $i $naga orkana- 3ar $un'a- $vje3ina 5rolje#nog ju#ra" Ti $i #ajnovi#o$# #a2ne noi oba$jane daleki2 vije da2a" Ti $i i$kra $ neba $#oje i gubila vije da 5u#ujui be$krajni2j$vejnirogi"J MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%ero- $jedi2 $a2 u nonoj #a2i i gleda2 gore u nedo:va#ne vi$ine" Ta2o $jaji vije da ; 2oja vije da i gleda la#ni2 $voji2 oko2 u #a2u" S#o ona na #ko #o dolje u #oj #a2i (e ne a njo2? """ I vje(no e ovako $ja#i- 5ono$i#o- daleko gore" %ikad nee 5rogleda#i #a2u- nikad o5a i#i $u ne o(i i$5unjene (e3njo2" %ero@ Koliko god je e2lja udaljena od neba- #oliko $a2 ja daleko od #ebe" Kad bi vje(no vladala #a2a da u njoj $akrije2 $ebe i kad bi nebo bilo vje(no o$u#o vije da2a da 2ogu gleda#i #ebe@D DZa6#o 2i #o 5i6e? e2u? Tko je #aj (ovjek?D 5i#ala $e %era o$jeajui da bi i5ak :#jela na#i #ko je #o bie koje je #ako 5je$ni(ki ljubi" & 2i$li2a je $#ala naga>a#i" Vojk44vjeve rije(i i 5ogledi 5o$ve $u druk(iji nego 6#o $u ova 5i$2a" Sje#ila $e 5ojedini: 2ladia" .a nije onaj od 2ladi: gro4ova Erdodv koji je uvijek #ako neobi(no gleda? Ilije 2o3da Ti#o Kraja(i? Mladi Malako' v? Mo3da 2ali ikulini? Ili 2o3da S#iller? <re6la je 2i$li2a $ve Re2e#in'e- $ve nan'e i kavalire" Ali nije 2ogla na ikoga od nji: 5o$u2nja#i" DValjda nije o#a' S2ole ili 2o3da grad$ki odvje#nik?D 5o2i$li ona i na$2ije $e $a2a $ebi" DJa u #o i5ak $a na#iD- odlu(i djevojka" Sad joj a5nu o(i o (ovjeka koji je 5rola io kro vr#" 8io je #o Eili5" +n $e oba reo na kon#e$u i $#ao- a %era ga ovne" Sluga 5ode k njoj" & ru'i je i2ao $ve3anj rublja" ; Eili5e- 2o3da #i (ini2 krivo- ali ljudi $u 5ogre6ivi"

Kon#e$a o5a i da $u $e Eili5ove o(i ovla3ile" ; Va6a 2ilo$#i ; re(e on 2irno- ali #o5li2 gla$o2 ; uvijek u va2 vjerno $lu3i#i- i onda kad ne bude2 vi6e na va6e2 dvoru" ; Ako ni$i ni6#a kriv- 2o3e6 i dalje o$#a#i kod na$" Sluga 5oljubi %eri ruku i re(eA ; Jo6 e $e va6a 2ilo$# o$vjedo(i#i o 2ojoj vjerno$#i" S #i2 rije(i2a vra#i $e on u dvor" %era $e nije 2ogla o#e#i $u2nji daje i5ak on #aj koji dono$i neobi(na 5i$2a" &ve(e- 2orala je %era $ bako2 na ve(eru 6#o ju je na $vo2 i2anju u 8ukov'u 5riredio gro4 %ada3di" Tu je on uvijek $#anovao kad je dola io i Vara3dina u Zagreb" %ada3di je bio ljuba an do2ain 5a je 5o vao u $voj dvor $ve $#oje 5ri5adalo velika6ki2 i 5le2iki2 krugovi2a" Gro4i'i Ra#kav nije bilo dobro- ali je #o a#ajila $a2o da ne 2ora odbi#i banov 5o iv" %era je 5onijela $obo2 2alu knjigu u 'rvenoj ko3i i 5o2no je $akrila u ogr#a(" Kad $e 5o$lije ve(eri 2lade3 ra igrala- done$e %era knjigu- o#vori i re(e na#i3eljno go$5odiA ; Mi$li2 da nee2o vi6e dugo boravi#i ajedno" ; Zar e#e $e ui$#inu a 2je$e' dana vjen(a#i i o#ii u 8e(? ; $ale#je6e je $a $vi: $#rana" ; Je$#" ; Za#o bi: :#jela da i2a2 od $vi: nana'a u$5o2e nu" Vidi#e li ovu knjigu? 8ijela je- 5ra na" %eka 2i $va#ko od go$5ode na5i6e nekoliko o5ro6#ajni: rije(i i neka $e 5o#5i6e" To e 2i u #u>ini bi#i draga u$5o2ena" Ali- 2oli2- $vi" I $vi 5rionu6e da i$5une 3elju lije5e %ere- da u #oj knji i ovjekovje(e $voje i2e i $voj u2" Mala Sanda- na %erinu 2olbu- 5reu ela je knjigu i i6la od go$#a do go$#a 2olei a %eru nekoliko rije(i i 5o#5i$" Kon#e$a je do#le $jedila u dru6#vu gro4i'e ikulini i dvor$ke go$5ode gro4i'e Auer$5erg i ve$elo (avrljala" Saku5ljajui 5o#5i$e- 5ri$#u5i i Sanda dru6#vu u ko2 $u bili 5oru(nik 8rankoka5e#an Sini6a i Skerle'" Svi $u $e redo2 5o#5i$ivali" <oru(nik 8ranko 5o#5i6e naj5rije $ebe- a onda ka5e#ana Sini6u i 5ru3i 2u vr6ak dr3ala" +n u:va#i $a dva 5r$#a dr3alo i onda ga o5e# $5u$#i- a 5oru(nik kod Sini6inog 5o#5i$a u(ini kri3" ; #o #o na(i? ; i nena>eno e Sanda" ; To na(i- lije5a go$5o>i'e ; re(e Sini6a ; da ja ne u2ije2 5i$a#i" Mala Sanda 5o>e dalje" Go$5oda- oko Sini6e u2uknu6e" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

+(i#o i2 je bilo neugodno ka5e#anovo 5ri nanje" 8arun Skerle' $e na$2ije6i- ali okrene glavu da $akrije $2ije:" 8ija6e 5reka$no" Sini6a je #o o5a io" +$ine 5rije#ei2 5ogledo2 baruna i re(eA ; Ja ni$a2 u(io 5i$a#i 5o 5a5iru 5ero2 nego $abljo2 5o glu5oj ko3i ra ni: di5lo2a#a i budui: kandida#a a dvor$ke lakaje" Go$5oda $e u buni6e" Skerle' 5roblijedi- 5ri>e Sini6i i u5i#a gaA ; Koga $#e :#jeli #i2e uvrijedi#i? ; Svakoga #ko $e ruga vojniku 6#o ne na 'rnilo2 2a a#i glu5o$#i" I vi $#e $e $2ijali@ Go$5oda 6#o $u bila u dru6#vu na$#oja:u da #o i ravnaju" Ali Sini6a u$#ane i re(eA ; %eka 2i go$5odin barun 5oka3e u2ije li #ako dobro ba ra#a#i $abljo2 kao 5ero2- 5a u 2u i$ka a#i (a$#" S #i2 rije(i2a i a>e ka5e#an $a $voji2 5oru(niko2 i $obe"

+ko 5ola noi done$e Sanda %eri knjigu i$5i$anu $#i:ovi2a i re(eni'a2a" %era je 5o orno 5ro2a#rala 5ojedina 5i$2ena" Mi$lila je da ovako 2ora 5ronai onog koji joj je 5i$ao ona ljubavna 5i$2a" Ali nijedna 'r#a nije nalikovala $lovi2a kakvi2 $u bila 5i$ana #ajnovi#a ljubavna 5i$2a" To je $ilno i nenadi" .akle- #aj 2u6kara' 5ri5ada oni2 gra>an$ki2 $lojevi2a koji ni$u i2ali 5ri$#u5a 2edu 5le2$#vo? Kad $e jo6 $je#ila da joj ne nana' uvijek 5i6e da ga od nje dijeli nebo i e2lja ; #ada $e $ve vi6e uvjeravala da je #aj (ovjek jedno$#avni gra>anin" A i5ak- kako 2u je 5i$2o o6#ro i (vr$#o- rije(i o#2jene i 5je$ni(ke@ ; #o na(i ovaj kri3? ; u5i#a %era Sandu" ; To je Sini6in 5o#5i$" <o2i$li#e- kon#e$o- on ne na 5i$a#i" Gla$ovi# je vojnik- ali kako vidi#e- vrlo neuk" ; <ravi Trenkov 5andur@ ; re(e %era" Kad je drugi dan 5rije 5odne 5o2no i u alud u$5ore>ivala 5i$2a velika6a i 5le2ia $ #ajnovi#i2 ljubavni2 5i$2i2a- ule#i u $obu baruni'a Skerle'" &gojena go$5o>a jedva je di$ala" 8e 5o drava $#ala je 5red %eruA ; #o $i u(inila- ne$re#ni'e- od 2og $ina? #o $i uradila? Koji #i je ao du: 5ri6a5nuo #ako ludu 2i$ao? ; Ali- aboga- #e#ko ; i nenadi $e %era ; 6#o va2 je? #o $a2 va2 $krivila? ; Za6#o $i donijela onu 5rokle#u knjigu? Znala $a2 ja da e6 #i bi#i njegova ne$rea? ; Kakvu knjigu? ija ne$rea? ; %i$i li #ra3ila da #i ljudi 5i6u neke ludo$#i u nekakvu knji gu? Zbog #e lu'ka$#e #voje a2i$li 5o$vadio $e Ivo $ oni2 ra bija(e2 Sini6o2" <ro$#i 5andur ne na ni 5i$a#i i bog #oga $ada 2oj $in 2ora da le3i ranjen" Ako #o $a na kralji'a@ ; Ranjen? ; klikne %era" ; Ivo ranjen? ; <obio $e na dvoboju $a Sini6o2" Ako #o $a na kralji'abi# e a#voren- a njegova buduno$# auvijek uni6#ena" A #rebalo je $a2o jo6 nekoliko dana da 2u $#igne i2enovanje" Sve2u $i #i kriva@ ; na$#avila je baruni'a $voje 5redba'ivanje" ; +$jeala $a2 da e6 ga #i uni6#i#i- ali on 2i nije vjerovao@ %e2oj#e 2e #ako okrivljava#i- #e#ko- radije 2e 5ovedi#e kui k nje2u@ ; Kui? %i kui ga ne 2ogu 5onije#i" <o#ukli $u $e nedaleko od lje#nikov'a gro4i'e ikulini i $ad kod nje le3i" +:- 6#o $a2 2orala do3ivje#i@""" ; jadikovala je baruni'a i i a6la da 5o #ra3i gro4i'u Ra#kav" %era je o$#ala $a2a" +na ba'i $voju 'rvenu knjigu $ 5i$2i2a ne5o na#og aljubljenika u or2ar- u 2e klobuk i ogr#a( i i a>e na :odnik" Tu $u$re#ne Eran'e$ka" ; Vi ve na#e $ve? ; u5i#a je 2ladi" ; Zna2@ ini 2i $e da je #aj ka5e#an do6ao ova2o $a2o a#o da ra bija ; $rdi#o e %era" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Ja $a2 bio 5ri$u#an dvoboju" ; Je li Ivo #e6ko ranjen? ; %e 2i$li2" %i (a$ko2 nije i gubio $vije$#" ; 8o3e 2oj- #aj 5andur$ki ra bija( 2ogao gaje ubi#i" ; %e2oj#e $e lju#i#i- kon#e$o" Sini6a nije kriv" ;Vi agovara#e #oga (ovjeka- a ja $u2nja2 daje lo#vor? ; %e- 5revarili $#e $e" uo $a2 kako $e i a ov dogodio i vi dio na $voje o(i kako je dvoboj 5ro6ao" 8ilo je $ve #ako da ga

je Sini6a 2ogao na 2je$#u u$2r#i#i- no on je u 5o$ljednji (a$ 5ovukao $ablju i $5a$io Skerle'a od o(i#e $2r#i" ; & $voju kori$#" .a ga je ubio ne bi i bjegao #a2ni'i- a 2o3da ni $2r#i@ ; <ravo2 ra bija(u bilo bi #o $vejedno" +n u #akvoj borbi ne 2i$li ni na 6#o nego 2a:ni#o $ije(e" ; <u$#i#e 2e" %e 2ogu $lu6a#i kad ga agovara#e" Za6#o je vao na dvoboj? Je li Skerle' kriv 6#o on ne na 5i$a#i? ; 8io $a2 5ri$u#an kad je do6lo do 5re5irke" 8arun $e 2o3 da i ne:o#i'e narugao- a Sini6a je 5re5ono$an da 5odne$e ikakvu 5orugu" Trenkov'a ne $2ije6 i$2ija#i- jer e #e ubi#i@ +#vore $e vra#a- a i $obe i a>e baruni'a $ gro4i'o2 Ra#kav" %era je od2a: o5a ila da $u $e obje go$5ode o biljno 5o;rje(kale" Gro4i'a je i5ak 5o vala %eru da $e $ baruni'o2 odve; u k ranjeno2 barunu" Kad $u $#igle ona2o- barun je a:valno $#i$nuo ruku $vojoj vjereni'i i 3alo$no rekaoA ; %e boj $e- %ero- neu u2rije#i- ali na6e je vjen(anje od go>eno" To 2e boli vi6e nego rana" Kon#e$a je 3alila $vog vjerenika" <re2da $ebi nije 2ogla 5redba'iva#i nikakve krivnje- i5ak ju je boljelo" I ne:o#i'e i ona je 5ovod dvoboju" +$jeala je krivnju i gri3nju $avje$#i 6#o je ju(er $ve #o u(inila $a2o a#o ne bi li 5rona6la ne5o na#og 5i$'a ljubavni: 5i$a2a" %era odlu(i da e $voj grije: i$ku5i#i #i2e 6#o e ranjenog vjerenika njegova#i i 5a i#i" .o ka$ne ve(eri o$#ala je $ bako2 kod gro4i'e ikulini koja i: je i vanredno i$5ra#ila $ve do $#uba $vog dvor'a" ; Ja u va$ uvjeri#i ; re(e gro4i'a ikulini %eri ; koliko $a2 va2 i$krena i kako va$ voli2" Mi$li2 da u #o najbolje 5o$vje do(i#i #i2e 6#o u 5a i#i na bole$nika- kao da 2ije bra#" Kad je gro4i'a Ra#kav $ unuko2 o#i6la- vra#ila $e 2lada udovi'a k $vojoj 5rija#elji'i Auer$5ergovoj koja je bila nje in go$# i odu6evljeno joj 6a5nulaA ; Re'i- nije li na2 $lu(aj $re#no 5o2ogao? Tvoj rabija#ni Sini6a i ne $lu#i kakvu 2ije u$lugu u(inio" +d ovog (a$a ba run Ivo je 2oj@ CRVE%I <+JAS .vojkovi je ve #rei dan u alud dola io u dvor gro4i'e Ra#kav" Sa $vojo2 unuko2 ona je boravila kod gro4i'e ikulini gdje je le3ao Skerle'" 8arun je 5onovno a:#ijevao da ga odve u kui i o$jeao $e a #o do$#a jaki2" Ali lije(nik S#iller nije do5u$#io da $e barun 2akne i dvor'a" %i#ko nije $lu#io daje #o lije(nik odredio 5o 3elji lije5e udovi'e koja $e 2nogo vr#jela oko bole$nika i $a2a 5reu ela $vu brigu nad nji2- a na o$obi#o $rda(an na(in onda kad ni$u bile 5ri$u#ne gro4i'a Ra#kav i nje ina unuka" Kad je gro4i'a (ula da ju je .vojkovi vi6e 5u#a #ra3io- bila je uvjerena da $e radi o nje ino2 i$ka u radi Ku6enke" <oru(i grad$ko2 odvje#niku daje 5o#ra3i 5o$lije 5odne" Za#o $e gro4i'a br o vra#ila i vinograda gro4i'e ikulini- dok je %era $ gro4o2 +r6ie2 jo6 o$#ala kod Skerle'a" .vojkovi je #o(no do6ao" 8io je u odijelu od 'rnog bar6una- oko vra#a 5riko5(ao je 5o5u# $nijega bijele (i5ke- a glavu 5okrio 4ino2 vla$uljo2 i koje $e na5adno i$#i'alo njegovo $vje3e ru2eno li'e" Vi$oka 5ojava- ne6#o ugojena- o; "i;i MARIJA K+%TESA i2JDJ J&RI/ %ERA ZAG+RKA

$#avljala je uvijek ugodan doja2- a njegov oduvijek 5rija#ni $2ije6ak nije davao na$luiva#i gro4i'i da bi odvje#nik i2ao ka a#i 6#o la"

; #o 2i dobro no$i#e? ; u5i#a gro4i'a .vojkovia" ; &5o orava2 va6u 2ilo$# da $a2 dana$ do6ao k va2a i$ klju(ivo kao va6 5rija#elj i da na6 ra govor 2ora o$#a#i naj $#ro3a #ajna" ; #o #o na(i? ; +d2a: u va2 ra ja$ni#i i neu okoli6a#i- va6a 2ilo$#i" S#var bog koje $a2 va$ ve nekoliko 5u#a #ra3io u ve i je $ va6i2 5re$lu6avanje2 kod $u'a Kraja(ia" Mi$li2 da je va6oj 2ilo$#i 5rili(no ja$no u kakav $#e 5olo3aj do$5jeli 5red $udo2 kad $#e vi i kon#e$a %era i voljeli $akri#i Ku6enku koju je $ud #ra3io i 5rogla$io da e $vakoga #ko je ne bi 5redao $udu $2a #ra#i nje ini2 $ukriv'e2" ; .a- go$5odine grad$ki odvje#ni'e- #o i2a#e 5ravo" Koliko je Ku6enka vje6#i'a- #oliko $2o i ja i %era" ; + #o2 $a2 #vrdo uvjeren ; odgovori .vojkovi ; ali ne radi $e ni o 2eni- a ni o va2a- $vje#la go$5odo- nego o va6oj unu'i kon#e$i %eri koju vi #oliko ljubi#e- a kojoj $a2 i ja dubo ki 5oklon" ; + njoj? ; 5onovi $#ari'a i 5odigne glavu kao vjerka kad nanju6i da $e njeni2 2ladi2a 5ribli3ava 5ogibelj" ; Je$#- o njoj@ 9ou da va$ kao 5rija#elj u5o ori2 na ono 6#o ne bi: $2io u(ini#i kao brani#elj akona" Kon#e$a je na 5re$lu 6avanju 5ri nala da je ona obila ila oko kule kod Ka2eni#i: vra#a i $lu6ala kako 2u(e vje6#i'e" Kako na#e- vje6#i'e $e 2u(e $a2o u noi- i (ega je ja$no daje kon#e$a 2orala obi la i#i kulu u noi" A #o je do$#a da $uda' Kraja(i 5o$u2nja kako je kon#e$a #ako vana bijela vje6#i'a koju ve #ri 2je$e 'a #ra3i2o- a vi>ena je 5red kulo2" Ja $a2 o #o2- naravnodrugog 2nijenja- ali ja ne2a2 vla$#- a va6a 2ilo$# 5o na Kraja(ia" +n je kadar 5o$u2nja#i i u 2ene- i u $vog o'a- a $voju bi 2ajku 2irna $r'a o$udio na lo2a(u daje #ko o5#u3i kao vje6#i'u" ;Vjeruje2" +n je 5ra novjerni lu>ak i #rebalo bi ga 5o$la#i u ludni'u- a ne u $udni'u" ; Ali narod ga ba6 dr3i i obo3ava- jer on vjeruje u $ve 6#o vjeruje 5uk" To- naravno- veli2 $a2o va2a" Sa $voje $a2 $#rane uvjeren da i2a vje6#i'a- ali Kraja(i u $vakoj 3eni gle da vje6#i'u" Me>u#i2- #o je a dana$ $5oredno" Vra#i2o $e na $#var" .vojkovi i vadi i d3e5a 5oja$ od 'rvene $vile i u5i#a gro4i'uA ; Zna li va6a 2ilo$# ko2e 5ri5ada ovaj 5oja$? ; Mojoj unu'i" %era 2i je 5ri5ovijedala o #o2 5oja$u" +# kud va2 #o? ; .onio 2i ga je jedan o#2jeni go$5odin ko2e $a2 adao (a$nu rije( da u 2u 5re6u#je#i i2e" +n 2i je ka ao da je #aj 5oja$ i gubila na Ka2eni#i2 vra#i2a ; bijela vje6#i'a" +n ga je 5odigao 5o6#o je ona 5ro6la 5red nji2" Gro4i(ine $e o(i $a $#ra:o2 u5ilji6e u grad$kog odvje#nika" ; Go$5odin o ko2e je rije( dao 2ije #aj 5oja$ da #ra3i2 #rag bijeloj vje6#i'i" .r3ao $a2 da #aj 5oja$ 5ri5ada kojoj boga#oj gra>anki- 5a $a2 #og dana 5re2a ve(eri 5o6ao .ra6koviu ina ne$reu- i2ao 5oja$ jo6 kod $ebe i u ao (a$ ga u5o#rije bio u jednoj igri" i2 ga je kon#e$a o5a ila- kliknula je 5red $vi2a daje 5oja$ nje in" A na#e li #ko je bio 2e>u oni2a koji $u #o (uli? Taj go$5odin@ +n 2e drugi dan 5o#ra3io da 2u da de2 5oja$- jer ide Kraja(iu da $a2 $#var 5rijavi i 5olo3i $vje do(an$#vo" %o- ne2oj#e $e u rujava#i gro4i'e ; re(e .vojkovi ; jo6 nije $ve 5ro5alo" Kraja(i- dodu6e- 2i$li da je kon#e$a bila one noi 5od kulo2""" ; <a ako je i bila? Zar je ni$u ona2o 2ogle dove$#i jadi

kovke u#a2ni(eni: vje6#i'a? ; To je vjeroja#no- ali Kraja(i je uvjeren- a $ nji2 i $vi $ena #ori i 5ri$e3ni'i- daje ba6 ona bijela 3ena u2orila dije#e koje je 9 n MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

na>eno 5od Ka2eni#i2 vra#i2a i a $voje (arolije i vadila 2u $r'e" &kra#koA oni $u uvjereni daje ona 3ena 5rava vje6#i'a" Gro4i'a 5roblijedi" <o$ljednja ka5lji'a krvi i6(e ne joj $ li'a" ;Vi :oe#e #i2e rei- daje 2oja %era""" ; &5ravo bog #oga 6#o $a2 uvjeren o 5ro#ivno2 do6ao $a2 ova2o" Slu6aj#e 2e- dakle- Kraja(i 2i$li o kon#e$i najgore" Tu je i onaj go$5odin koji 2i je dao 5oja$ i on e $e 5rijavi#i kod $uda da $vjedo(i" A vi na#e- dovoljan je jedan #akav $vje dok" Suda' 2e 2o3e 5ri$ili#i da 5odigne2 #u3bu" ; Go$5odine- vi $#e do6li ova2o da 2i 5rio5i#e 6#o $e $5re 2a 2ojoj unu'i? ; Je$#- da va2 #o 5rio5i2 i daje 5o2ogne2 $5a$i#i" ; S5a$i#i? Zar njoj #reba kakav $5a$? +no2 (i$#o2 an>eluunu'i gro4i'e Ra#kav? %e- #o ne 2o3e da bude" ; %a 3alo$#- gro4i'e- i5ak je #ako" Vi 5o na#e Kraja(ia" <ovr: #oga on kon#e$u 2r i od one ve(eri kad je rekla da ne vjeruje u vje6#i'e" +n i2a vla$# u ru'i- a ako $e nade $a2o je dan $vjedok ; a #aj je ve #u ; $#var je i gubljena" Vi na#e da #aj $vjedok ne #reba ni6#a da doka3e- a da njegovi i$ka i budu 5ravovaljani" A kad i2a u ru'i jo6 i #akav doka kao $#oje ovaj 5oja$- onda 5ogo#ovu" ;Moju unuku da o5#u3e kao vje6#i'u? Zna#e li vi- go$5odine- 6#o #o na(i? ; klikne gro4i'a gu6ei $e od u bu>enja" Sva je dr:#ala- li'e joj 5o$#ajalo $ve blje>e i blje>e" %ajedno2 ona $ko(i uvi$ i vikne kao da ve vidi $voju unuku na lo2a(iA ; %e- ne- #o $e nee dogodi#i" Ja ide2 kralji'i@ ; .a- #o $a2 i ja 2i$lio" Vi bi$#e kod kralji'e $igurno 5o$#igli u$5je: ali $a2o $#oje a #o ve ; 5reka$no@ ; <reka$no? Je$#e li $i6li $ u2a? Kako 5reka$no- a6#o 5reka$no? %era@ %era@ ; $#ade vika#i gro4i'a do ivajui $voju unuku o(ajni2 $#ra:o2 kao da $e boji da $u je ve odveli u #a2ni'u" ; %e boj#e $e- gro4i'e ; 2irio ju .vojkovi" ; Va6a je unuka jo6 na $lobodi- ali joj 5rije#i $#ra6na 5ogibelj" %o ako :oe#e 2i je jo6 2o3e2o $5a$i#i ; #i:o e odvje#nik" ; S5a$i#i? Moje unu(e da $5a$i2? Ako je i$#ina 6#o $#e reklionda re'i#e $2je$#a kako da o#kloni2 od nje #u $#ra6nu $u2 nju" ; +no 6#o u va2 $ada 5redlo3i#i ne bi: $2io u(ini#i" Ja $a2 ovdje brani#elj akona i 2oja je du3no$# da (uva2 5rav du na6e e2lje- ali ja u kao va6 5rija#elj u(ini#i ono 6#o ni$a2 jo6 nikad u(inio" <oga i# u $voju du3no$# $a2o da 5o2o gne2 $5a$i#i kon#e$u" ; Kako? Kako? Govori#e? ; +noga (ovjeka koji je na6ao 5oja$ i koji :oe da $vjedo(i

5ro#iv kon#e$e valja 5od2i#i#i" Gro4i(ine odlu(ne o(i u5rije6e $e u grad$kog odvje#nika" ; Vi #o veli#e? Vi? ; krikne ona" ; +$jea2- gro4i'e- da je #o $#ra6na rije( a (uvara akona" Me>u#i2- ja $a2 ovdje va6 5rija#elj i veli2 va2A #o je jedini $5a$" Za koji $a#- a koji (a$- 2o3e #aj $vjedok $#u5i#i 5red Kraja(ia i kon#e$u o5#u3i#i- a onda ne2a $ile koja bi je 2o gla $5a$i#i" +na e u #a2ni'u- a dok vi u(ini#e korak a njudok 5o>e#e kralji'i- nju e ve $#avi#i na 2u(ila- a 2o3da- i na lo2a(u""" Gro4i'a je u5iljila 5ogled kro 5ro or koji $e 3ario od $un'a 6#o je ala ilo" <rigu6en krik o#eo $e nje ini2 grudi2a" +na u$#ane i 5ole#i k 5ro oru" ,i'e joj $e 5o$ve i$krivilo- o(i i$ko(ile i o(ni'a kao onda kad je gledala 3ar $ Ku6enkine lo2a(e" ; Zaboga- gro4i'e- $2iri#e $e" ; Gdje je #aj (ovjek?@ ; krikne gro4i'a" ; %eka do>e@ ; Vi na#e da $u #akve :ulje velike kukavi'e" +n $e $a2 ne u$u>uje doi" %agovarao $a2 ga da #o $a2 obavi $ va2a- ali nije :#io- nego 2e je ovla$#io da 5regovara2 $ va2a u2je$#o njega" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Ko;li;ko? ; Jedva i govori gro4i'a" ; Ko;li;ko :oe? ; .vade$e# :iljada 4orin#i@ Gro4i'a 5oka3e ruko2 na or2ari $#oje $#ajao u ku#u $obe" 8io je o#voren- a u ladi'i $e 'rvenila $vilena ke$a" +na $e o#i$ne od 5ro ora i #e#urajui 5o:i#i k or2ariu" 9#jede ke$u 5ru3i#i grad$ko2 odvje#niku- ali joj ova 5adne i ruke" Gro4i'a je urila 5reda $e i obli(eni2 li'e2- kao da u daljini vidi nekakvu $#ra6nu 5rika u" ; #o va2 je- va6a 2ilo$#i? ; u5i#a je .vojkovi 5ri$#u5iv6i bli3e" ;Va2a je 5o lilo@ & #aj (a$ i obli(i $e lije5o gro4i(ino $#ara(ko li'e" %je ino vi$oko- (vr$#o #ijelo klonu i ona $e $ru6i na $ag" Grad$ki odvje#nik bio je 5rvi (a$ i nena>en- no onda u:va#i 'rvenu ke$u- a $ njo2 i 5oja$- i $ve $5re2i u d3e5" Tada o;#vori vra#a i $#ade do iva#i u 5o2o" &5ravo u #aj (a$ dove la $e u dvor kon#e$a %era $ gro4o2 <e#ro2 +r6ie2" &6la je 2irna i ni6#a ne $lu#ei- ali (uv6i 6#o $e dogodilo 5ole#i u $#ube" Kad je vidjela $voju dragu baku le3a#i na 5odu kao daje 2r#va- vri$ne i ba'i $e k njoj5odigne joj glavu i 5ogleda joj u li'e" %a $voj u3a$ o5a i da joj je li'e i$krivljeno- a #ijelo le3i kao da je oba2rlo" Gro4 +r6i go#ovo $e $a2 $ru6io u ne$vije$# vidjev6i $voju $#aru 5rija#elji'u u #akvo2 $#anju" & kui $e $ve u$ko2e6alo" Sve je #r(alo 5o $oba2a i :odni'i2a kao daje i gubilo glavu" Sluge 5o:i#i6e 5o lije(nika S#illera- a grad$ki odvje#nik je na$#ojao da i2 bude od 5o2oi" ; #o $e #u bilo ; u5i#a %era $abrav6i $e i o5a iv6i .voj; kovia" ; Ra govarali $2o 5o$ve 2irno kad- najedno2- gro4i'i 5o; li i ona $e $ru6i na 5od" .vojkovi 5o2ou $luge Eili5a 5olo3i $#ari'u na divan" %era je :odala 5o $obi :va#ajui $e a glavu nari(ui" Kad je do6ao lije(nik S#iller i u dr:#avo o(ekivanje %ere i +r6ia 5regledao gro4i'u- i javi i2 da jo6 uvijek i2a nade da e joj $e $vije$# vra#i#i" ; Go$5odine dok#ore ; re(e %era $klo5iv6i ruke ; $5a$i#e 2i baku"

,ije(nik je dao gro4i'u 5olo3i#i u 5o$#elju i 5odu eo $ve da je do ove k $vije$#i" .vojkovi je- o5ro$#iv6i $e $uu#no- 2alo a#i2 o#i6ao kui" ,ije(nik- gro4 +r6i i %era o$#ado6e u gro4i'u koja je ve o5e# 5oka ivala nakove 3ivo#a" 8AKI%A TAJ%A & DCrveno2 dvor'uD $e $ve najedno2 5reobra ilo" Sve je u dvoru bilo 3alo$no$va(ije li'e odavalo je abrinu#o$#" Svi $u :odali o5re no- a#varali vra#a #i:o- a govorili 5olugla$no" Gro4i'a je jo6 uvijek le3ala onako be $vije$#i kako ju je %era na6la 5odve(e" &nuka je 5ala na koljena 5red bakino2 5o$#eljo2- $akrila glavu u ja$#uke i 5lakala" Si#na ki6a udarala je 5o 5ro ori2a" Gro4a +r6ia $vladala je 3alo$#" %e#re2i'e je gledao u li'e $voje 5rija#elji'eobliveno $2r#ni2 bljedilo2" Za jedan $a# o5e# $e 5ojavio lije(nik" Kad je odla io- i ra io je %eri $voju (vr$#u nadu da e baka o5e# o dravi#i" %era je $jela k $vojoj baki i 5a ila na $vaki 5okre# bole$ni'e o(ekujui kad e $e o$vije$#i#i" %a5okon gro4i'a o#vori o(i i 5ogleda oko $ebe" ; 8aki'e@ ; klikne %era kao da $e $ njo2 $a$#ala nakon du gog ra$#anka" ; Kako #i je- draga 2oja baki'e? ; Ti $i #u?@ ; 5ro6a5e $#ari'a" ; Ti $i #u- %ero?@ ; Za6#o #e #o #ako $ilno (udi- baki'e? Gdje da bude2 dru gdje nego kraj $voje baki'e koju #ako $ilno voli2@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Gro4i(ine o(i u5rle $e u lije5u unuku 6#o $e nadvila nad nju $vo2 $vojo2 dje#injo2 ljubavi" ; A on je o#i6ao? ; u5i#a $#ari'a" ; Tko- baki'e? ; .vojkovi" ; Je$#- o#i6ao je ve odavno" Za6#o 5i#a6 a njega- baki'e? ; %i6#a@ %i6#a" Ra govarali $2o""" ; S#o $#e ra govarali- baki'e? ; + Ku6enki" ; %ije li #e #aj ra govor u budio? ; %e" Sa$vi2 $2o lije5o govorili kad 2i $e najedno2 a vr#jelo u glavi" <ogledaj je li ondje na 5odu negdje 2oja 'rve na ke$a? %eru #o a(udi" I5ak u(ini baki 5o volji" ; %ije- baki'e" Tu ne2a ni6#a" ,i'e2 $#ari'e 5rije>e neki 2ir- kao da joj je #aj odgovor ugodio" .akle .vojkovi je u eo nova'" Sad je bila 2irna" %eri $e nee ni6#a dogodi#i@ ; 9oe6 li baki'e 6#o alo3i#i? ; u5i#a je %era" ; Rado bi: 2alo 2lijeka" Ali a6#o ne 2ogu 2aknu#i ruku? I noga 2ije oba2rla" ; S#r5i $e- draga baki'e" Jo6 $i $laba- ali #i e6 br o o dravi #i- vrlo br o- a onda e2o o5e# bi#i $re#ne i ve$ele" ; Je$i li 5oru(ila Ivi da $a2 bole$na? ; <i$ala $a2 2u" &jak Skerle' bio je ovdje- i #e#ka je do6laali $u ve o#i6li" Ku2 <e#ar je jo6 #u" I o#a' S2ole" ; .obre- vjerne du6e" ; Ide2 i2 rei da #i je ve bolje@ ; Idi- ali neka 2e jo6 5u$#e $ #obo2 na $a2o" 9ou da #i ne 6#o ka3e2" ; %era je 5obr ala u blagovaoni'u i #i:o u$kliknulaA

; Ku2e- baki'a je 5rogovorila i 5o$ve je 5ri $vije$#i" Ali o; $#ani#e jo6 ovdje- ja u va$ 5o va#i kad bude :#jela da va$ vidi" +nda $e o5e# br o vra#i u $5avau $obu" S#ari'a je le3ala ne5o2i(no i gledala u vra#a na koja je u6lo nje ino lije5o 2e i2(e" ; %ero- a#vori vra#a i do>i 5o$ve bli u k 2eni@ .jevojka joj i$5uni 3elju i 5ri>e k $#ari(ino2 kreve#u" ; 8oji2 $e da $u do6li 5o$ljednji (a$ovi 2og 3ivo#a" ; Ali baki'e- a6#o 2e ra$#u3uje6? Ti e6 o dravi#i@ ; .ije#e 2oje- 2i $2o ljudi $iro2a$i" %i #o ne na2o 6#o e $e $ na2a dogodi#i a 5ola $a#a" Za#o je do6ao (a$ da #i ka3e2 ono""" ; #o #o 2i$li6- baki'e? ; Zna6 ono o (e2u 2e ni$i $2jela 5i#a#i" ; .ana$? <ri(ekaj- baki'e- dok $e o5oravi6" ; %e- :ou da #i #o ka3e2 dana$" Jedno2 #reba da na6 $vu i$#inu" Tko na 6#o 2e $u#ra (eka? Sjea6 li $e one ve(eri kad $2o bili u onoj dvorani $ balkono2 6#o i2a i gled na Me$ni(ku uli'u? ; Sjea2 $e- baki'e ; re(e %era- a $r'e joj $e $#i$lo od nekog $#ra:a" +nu je ve(er 2olila baku da joj re(e a6#o $e one$vije $#ila i a6#o ju je #ako u rujala ona lo2a(a" A dana$ je a$#re; 5ila 5red oni2 $#oje i2ala (u#i" ; 8udi jaka ; re(e $#ari'a ; i $lu6aj 2e 5o2no" ; 8ilo je #o 5rije de$e# godina- #ebi $e navr6ilo #ek $ed2o 5roljee" Tvoj o#a' vao $e gro4 Keglevi" 8io je dobar i ljubio je #voju 2ajku- ali je ba6#inio od o'a lakou2no$#" e$#o je 5o 6ao u lov i u ve$elo dru6#vo- 5a $e nije vraao kui 5o dva#ri #jedna" %a i2anje gdje $u 3ivjeli #voji rodi#elji dola ili $u 2ladi $a $vi: $#rana" Tvoja 2a#i bila je lije5a i ve$ela i 2nogi $u i gubili a njo2 o(i i $r'e" Ali ona je ljubila #vog o'a i odbi jala redo2 $ve na5a$nike" Jednog ju#ra- kad nije bio #voj o#a' kod kue- do>o6e u dvora' nekakvi lov'i i najavi6e #vojoj 2aj'i da je o#a' u lovu na;$#rijeljen= neka od2a: do>e- jer da je on 3eli vidje#i" %i (a$a MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

nije (a$ila" +dve la $e $ ne5o na#i2 lov'i2a u ko(iji a koju reko6e da ju je 5o$lao #voj o#a'" 8ila $a2 #ada u go$#i2a #voji: rodi#elja i (ekala $a2 dr6ui kad e $e vra#i#i $ ranjeni2 #voji2 o'e2""" ;A je li6e vra#ila? ; ekaj dije#e- 5olako- u2orna $a2" S#ari'a je nekoliko (a$aka 5o(inula" & $obi je vladala #i6ina" Sa2o je ki6a udarala 5o 5ro ori2a" Zelenka$#o $vje#lo o$vje#ljavalo je gro4i(ino li'e #u3no od bolni: u$5o2ena" Za nekoliko (a$aka baka 5onovno 5rekine #je$kobnu #i6inu" ; ekala $a2 abrinu#a- a du6u $u 2i i$5unjavale nei vje $ne $lu#nje" %ajedno2 bane u $obu #voj o#a'" %era $e #rgne i klikneA ;Zdrav?@ ; Zdrav- #ek o2a2ljen 5ie2" Jo6 ni$a2 do$5jela da 2u 6#o ka3e2- kad 2e u5i#aA ;Gdjeje +lga? ; To 5i#a2 ja #ebe ; reko:" +n $e $#ane $2ija#i" ; %e2oj bija#i 6ale ; ra lju#i: $e" ; Gdje $i o$#avio 3enu? ; %jegovo li'e 5o$#a o biljno"

; %e ra u2ije2 va$- 2ajko ; re(e on" ; Za6#o $i 5o$lao 5o +lgu i 5oru(io da $i na$#rijeljen kad #o nije i$#ina? ; Ja? #o va2 5ada na u2- 2ajko@ ; klikne on" ; %i$a2 ja nikoga 5o$lao ni#i 6#o 5oru(io" Gdje je +lga? .r6ui2 gla$o2 i$5ri5ovjedi: 6#o $e dogodilo" +n 5robli;jedi" I ruku 5adne 2u 5u6ka o koju $e u5irao" ; To je ne#ko u(inio 6alu ili ; lo5ov6#inu ; re(e 5ro2ukli2 gla$o2" +d2a: $a ove $vu $lu3in(ad i $ve 6#o bija6e u dvoru i i$5i#a i:- ali ni#ko nije 5o navao #e ljude" Jo6 $2o neko vrije2e (ekali- a onda $e #voj o#a' vra#i na lovi6#e" Mladi velika6i jo6 $u uvijek u 6u2i 5ili i abavljali $eni#ko od nji: nije nao ni6#a o #o2 da bi #ko 5o$lao u dvor #voga o'a kakvu ko(iju ili 5oruku" %a$#ado6e a na$ $#ra6ni dani" Tvoj $e o#a' 5ro2ijenio- :odao 5o dvoru kao lu>ak- a ja $a2 bila i gubljena" ,judi2a $2o rekli da je 2ajka o#5u#ovala u 8e(- u 5o:od $vojoj $vekrvi" Jednog dana ne$#alo je i #vog o'a" Meni je o$#avio 5i$2o- eno #a2o je u or2ariu- de$no" <o#ra3i ga- $ve ano je 'rveno2 vr5'o2" %era je 5o#ra3ila u or2ariu i na6la 5i$a2'e" .r6uo2 ruko2 o#vori i $#ade (i#a#iA DMila 2oja 2ajkoSve $a2 $krivio ja" Mje$#o da $a2 3ivio a $voju obi#elj- #ra3io $a2 abave- ali 5ri$i3e2 va2 da $a2 +lgu ljubio $vo2 du6o2" I ba6 a#o ne 2ogu dulje 5odno$i#i #aj 3ivo# be nje" %e na2 je li 2e o$#avila 6#o $a2 bio #ako lakou2an ili je 5ala 3r#vo2 lo5ovu koji $e u nju agledao" & alud je bila 2oja 5o#raga a njo2dulje ne 2ogu 3ivje#i" &6uljao $a2 $e u $obi'u 2oje drage djevoj(i'e ;2oje 2ale %ere" S5avala je $la#ko" <oljubio $a2 ono lije5o (elo 6#o 2e #ako $jea nje ine 2ajke" Moje e 2alo $iro(e- 2oja %era- 5laka#i kad u5i#a a $voga o'a i 2ajkuali ne 2ogu o$#a#i u nju ;$vaka 2e 'r#a nje inog li6a $jea 2oje i gubljene $ree" & 2i#e je- 2ajko- (uvaj#e je i re'i#e joj da joj je o'a ubilo $r'e koje je 2nogo bolje nego njegova lakou2na ud" Re'i#e joj neka 2i o5ro$#i 6#o $a2 je o$#avio u $vije#u $a2u" Zbogo2 2ajko- (uvaj#e 2i %eru- 2oje drago- lije5o- ne$re#no dije#e@ Va6 ne$re#ni e# %ikola Keglevi"D & #i6ini bole$ni(ke $obe adr:#ao je je'aj" %era je 5rivinula 5o$ljednje 5i$2o $voga o'a na grudi i 5lakala (i#avo2 $vojo2 du6o2" Gro4i'a je 6u#ei $lu6ala kako $e od 2ladog- dje#injeg $r'a o#kida bol" .jevojka $e odjedno2 #rgne- 5odigne 5re2a baki a5lakano li'e i u5i#a je $a $#ra:o2A MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; A ka2o je o#i6ao- baki'e? ; %ekoliko 2je$e'i i a #oga ogla$ili $u u grad$koj vijeni 'i na Gri(u da je u ra#u 5ro#iv %je2a(ke 5ao gro4 %ikola Keglevi" +#ada ga o5lakuje2 2r#va" ; A 2oja 2ajka? ; Tvoja 2ajka? ekaj dok oda:ne2 ; o5e# e gro4i'a" I$5ru3i 2alo vra# kao daje ne6#o gu6i- a onda na$#aviA ; <ro6lo je de$e# 2je$e'i od nje inog ne$#anka" Jednog dana do>e k 2eni neka $#ari'a i re(e 2i da neki ko(ija6- koji u2ire u S#ubi'i- 3eli $a 2no2 govori#i" <rije nego u2re :oe da 2i 5rio5i ne6#o o 2ojoj keri"

Krenula $a2 na 5u# u S#ubi'u" %a6la $a2 #og (ovjeka- ali ve 2u je $2r# bila na u$#i2a" .r6ui2 $r'e2 5ri>o: k njegovoj 5o$#elji" ; Va6a 2ilo$#i ; 6a5#ao on u2irui2 gla$o2 ; ve 5e# dana 2u(i 2e $2r#- ali du6a 2i $e ne 2o3e odijeli#i od #ijela- jer je #i6#i veliki grije:" ; Govori ; a5ovjedi: 2u ja" Sr'e 2i i$5uni $#ra:" ; +5ro$#i#e 2i- va6a 2ilo$#i ; $#ade on 2oli#i ; ja $a2 bio 2edu oni2a koji va2 jednog dana odvedo6e ker" ; Govori gdje je? ; 5i#ala $a2 u bu>eno" ; 8io $a2 ko(ija6 kod na6eg 3u5nika" Jednog ju#ra 2orao $a2 $ ko(ijo2 5o njega u 5e#o $elo" <u#e2 2e $a$#ali neki lov'i i a2olili da i: odve e2 na va6 dvor- jer da $e dogodi la neka ne$rea u lovu- a 2oraju 5o 2ladu gro4i'u" %i6#a ne $lu#ei- u(ini2 i2 #u u$lugu- dove e2 i: do va6eg dvora- a onda o5e# 5ove e2 lov'e i gro4i'u- na#rag" Reko6e 2i da je lovi6#e u 5u# koji2 kree2 i ja" %ajedno2- kad $2o bili u gu$#oj 6u2i- $#vori $e 5reda 2no2 neki go$5odin" +n 2a:ne ruko2- a lov'i 2i a5ovjedi6e da au$#avi2 kola" & #aj #ren ra abra: da 2i je ne#ko ba'io na glavu vreu- $ve ao 2i je oko vra#a i a5ovjedio da o$#ane2 2iran" Ako $e 2akne2ubi# e 2e" +ba2ro od $#ra:a $jedio $a2 na koli2a" uo $a2 vri$ak gro4i'e" Ra abrao $a2 kako $u joj $ve ali u$#a" %egdje u bli ini i2ali $u 5ri5ravljena druga kola i gro4i'u odnijeli ona2o" Kad je $ve bilo $vr6eno- reko6e 2iA ; Ako ko2e 5i$ne6 6#o $e dogodilo- doi e6 u #a2ni'u" %a$ nee ni#ko nai- ali 2i e2o ra gla$i#i da $i #i $a2 gro4i'u oro bio i ubio" +nda $e ne6#o vr#jelo oko 2oji: kola- a jedan od nji: re(e #i:o drugo2eA ; Sad je $ve u redu- Keglevi nee nikada ni $lu#i#i da $i #i onaj ja$#reb koji 2u je ra orio gnije do" Sa2o 2ora6 5a i#i da dvor$ka go$5o>a ne nanju6i kakvu lje5o#i'u (uva6 u kuli $voga dvora" ; %e boj $e ; odgovori drugi gla$" ; Gro4i'a na da $a2 ja ne$#alan i nevjeran ljubavnik- 5a 2e nee ni 5i#a#i a u rok ako neko vrije2e ne do>e2 k njoj" +naj $#oje #jerao 2oje konje- najedno2 au$#avi kola- od;ve3e konja koji je bio $ve an a ko(iju- u ja6i ga i o$#avi 2e u$red 6u2e" %ekako $a2 $e o$lobodio $5ona oko vra#a i $kinuo vreu $ glave" u#io $a2 od $#ra:a da ne bi: na kon'u jo6 ja bio kriv da $a2 gro4i'u doi$#a orobio" Tko bi vjerovao bijedno2 k2e#u?@ %e$re#nik je $aku5io jo6 ne6#o $nage i na$#avio 5ri(a#iA ; <rije 2je$e' dana $u$reo 2e neki ne5o na#i (ovjek- odje ven na gra>an$ki- u5ravo kad $a2 vo io kui 3u5nikov ku kuru " %o$io je dije#e a2o#ano u ruba' i a2olio 2e da ga 2o3e 2e#nu#i na kola- jer 2u je dije#e #e6ko- a no$i ga u $elo $vojoj 6urjakinji@ <olo3ili $2o dije#e na kola" Kako 2u #o ne bi: do5u$#io@ +nda $e u5u$#i $a 2no2 u ra govor" 9odali $2o u kola 5je6ke" Kad $2o do6li do 6u2e- najedno2 (ovjek $#ane i re(eA ; S#o 2i$li6- (ije je #o dije#e? Ja $a2 $e a(udio" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; To je dije#e va6e 6urjakinje ; odgovori:" ; ,udo ; re(e 2i on 5o$5rdno" ; To je $in one gro4i'e 6#o $i

je 5rije de$e# 2je$e'i vo io $ Keglevieva i2anja" #o 2e gle da6? I ja $a2 onda bio $ #obo2" %e 5o na6 2e- je li- onda $a2 i2ao bradu" ; A gdje je gro4i'a? ; Zar ni$i (uo kako je $#ara Ra#kavi'a ra gla$ila da joj je e# u2ro u ra#u- a ki $e ba'ila $ grad$ke kule od 3alo$#i a 2u3e2@ ; Ako je #o $ve i$#ina- gdje je onda gro4i'a? ; %ije joj $e do5alo kod 2oga go$5odara- 5a je :#jela 5o bjei" Ali $2o je jo6 u 5ravi #ren ulovili i na2je$#ili joj 2eku 5o$#elju $ vje6#i'a2a na lo2a(i@ +na je ve 2je$e' dana 5ra: i 5e5eo" %era je 5ala na koljena" +nda je na 5o$#elji $voje bake gr(evi#o S#ari'a $e 3urila da 6#o 5rije $vr6i $voju #u3nu 5ri5ovije$#" ; A $ad ; re(e #aj ne nana' 5renera3eno2 ko(ija6u ; #u #i je dije#e" +dne$i ga gro4i'i Ra#kav i re'i da joj 6alje2o unuka" %eka joj bude na ve$elje" ; +dlu(io $a2 ; 5ri5ovijedao 2i je ko(ija6 ; da #oga (o vjeka 5ograbi2 i $ve3e2- da ga 5reda2 $udu" Ali on je #o na$lu#io- 5a 2e udario- 5olo2io 2i rebra i ne$#ao u 6u2i" +donda- e#o- u2ire2" ; Zar je ko(ija6 u2ro? ; u5i#a %era kro 5la(" ; 9#jela $a2 da ga $5a$i2 i 5ovede2 5o (i#avoj e2lji da na>e2o #og ne5o na#og (ovjeka koji je donio dije#e" +n bi ga $igurno bio 5re5o nao" Ali 5rije nego $a2 2ogla 5o$la#i 5o lije(nika- ne$re#nik je i da:nuo" ; A ono dije#e- baki'e?@ Gro4i'a a#vori o(i i #i:o 5ro6a5eA ; +$#alo je u $elu" %i vidje#i ga ni$a2 :#jela" ;+:- 8o3e 2oj@

aje'ala"

; e$#o 2e je 2u(ila $avje$#" 9#jela $a2 o#ii u ono $elo i u5i#a#i a dije#e" Ali onda 2i $e 5red o(i2a 5ojavio neki 2u6kara' kako 2i $e $2ije i 5odruguje 6#o 2u odgaja2 dije#e njegova lo(ina" & 2ojoj $e du6i #ada 5orodila 2r3nja i 5re 2a #o2 nevino2 i ne$re#no2 dje#e#u" A onda $a2 i$5i#ivala je li na koje2 i2anju bila $5aljena kakva vje6#i'a" ; Zar 2ogu go$5odari i2anja vje6#i'e 5ali#i $a2i i be $uda? ; Svi koji i2aju 5ravo 2a(a 2ogu da $5ale 3enu koju o5 #u3e kao vje6#i'u" #ovi6e 2oraju- jer i2 akon nala3e da $vo ju k2e#i'u $5ale ako je o5#u3ena i ako i2aju $vjedoka" .akleda $a2 ga 5rona6la- ne bi: ga 2ogla ni o5#u3i#i- a o$ra2o#ila bi: bila #voje i2e" Za#o $a2 6u#jela" ula $a2 $a2o #o daje u S#ubi'i $5aljeno vi6e vje6#i'a- ali i2ena ni$a2 2ogla $a na#i" 8ilo je 2edu $5aljeni2a #akvi: koji2a ni#ko nije nao ni a i2e" Sada $:vaa6- dije#e 2oje- a6#o $a2 $e 5ovukla i ovog $vije#a i a#vorila u #i6inu" Sad na6 a6#o $a2 bila onako u bu>ena one ve(eri kad $u $5alili Ku6enkinu 2a#er i a6#o $a2 dala a#vori#i onu dvoranu" +danle $e vide lo2a(e""" ,i'e $#ari(ino odra3avalo je nei 2jernu #ugu" A %erine o(i 5o$#ado6e vrelo $u a koje $e nije 2oglo au$#avi#i" ; Majku 2oju $5ali6e 5o5u# vje6#i'e?@ ; <la(i $a2o- dije#e drago- $u e olak6avaju boli ; 6a5#ala je $#ari'a" ; Sjea6 li $e- %ero- kako $i 2i jednog dana govori la u i$#oj ovoj $obiA 8aki'e- u 2eni i2a ne6#o 6#o 2i 6a5e da je $5aljivanje $#ra6an lo(in" %ji2e $e (ine velike ne5ravde i neka 2e #ajna $ila vodi da i$#ra3uje2- da ne6#o o#krije2""" To je u #ebi 5rogovorio gla$ #voje 2a#ere 6#o $e di3e i 5e5ela lo2a(e""" ; +: baki'e- $ad i ja o$jea2 a6#o 2e #ako $ilno aoku 5ljalo #o $#ra6no $5aljivanje- a6#o $a2 $e #oliko #i2e bavila"

Majku 2oju $5ali6e@ MARIJA K+%TESA J&RC/ %ERA ZAG+RKA

; .e$e# je godina 5ro6lo 6#o $e #o dogodilo i $#oje i da:nuo onaj ko(ija6" Tebi je onda bilo #ek $eda2 godina" ; +nda je ono dije#e- 2oj bra#- $ada navr6io de$e# godina" 8aki'e 6#o 2i $ada 5ada na u2? +na go$5oda $#oje kod babe Jane- na6- one noi- govorila je o 2o2 bra#u" +na je rekla babi JaniA Gro4i'u Ra#kav ka nio je 8og 6#o nije :#jela 5ri na#i $vog unuka" ; Je$#- dije#e 2oje" I kad $i 2i ono rekla- ja $a2 jedne ve (eri- a$#r#a gu$#o2 ko5reno2- o#i6la k babi Jani i i$5i#ivala je i 2i#ila nov'e2" A ona 2i ne :#jede ni6#a rei" Tada $a2 a #ra3ila 5o2o grad$kog ka5e#ana Salea- ali ni on nije 2ogao ni6#a $a na#i" 8abaje 5red nji2 $ve 5ori'ala" A u S#ubi'i ni#ko vi6e ne na o dje#e#u" ; Zar je bilja 2ogue da o$#ane neka3njen onaj $o#ona koji je u5ro5a$#io 2oju 2ajku i o'a i ra orio na6 #i:i $re#ni do2? ; klikne %era- a gla$ joj adr6e" ; %ero- do>i bli3e ; 6a5ne $#ari'a" ; uj 2e" %e na2 6#o 2e (eka" Mo3da neu vi6e u$#a#i i ove 5o$#elje""" %e2oj 5la ka#i ; $a2o $a2 #ako rekla" .ok $a2 de$e# godina 3ivjela a #ebe i dala #i $vu ljubav $voga $r'a- $aku5ljala $e u 2ojoj du6i $#ra6na 2r3nja na (ovjeka koji 2ije uni6#io ker i e#a" Sa2a $a2 bila ne2ona- ali 2i6lja:A kad #i bude6 $re#na- kad bude6 i2ala 2u3a koji e #e ljubi#i i brani#i- koji #e nee nikada o; $#avlja#i $a2u ; onda e doi #ren da #ra3i2o (ovjeka koji je ra orio 3ivo# #voje 2ajke i o'a ; i da $e o$ve#i2o" ; 8aki'e- #aj (a$ ve je #u" Ako $e jo6 nala i 2edu 3ivi2a2i e2o ga nai i on 2ora da $ku5o 5la#i 3ivo# 2oje 2ajke i o'a" ; Kad $u ono #ebe ugrabile lo(ina(ke ruke- (inilo 2i $e da $e di3u i 5akla 'rni vra i koji $e akle6e da ba6 2eni o#2u $ve 6#o 2i je 3ivo# dao" I onda $e areko: da u #i $ve o#kri#i (i2 bude6 $re#na i aklonjena jaki2 ra2eni2a $voga 2u3a" A i5ak- kao da 2e :va#a $#ra: da Ivo nije do$#a odva3an da #e 6#i#i i da $ #obo2 u$#raje na #o2 5u#u""" %era je 6u#jela" %je ino je $r'e bilo #ako i$5unjeno #ugo2 nad $udbino2 nje ini: rodi#elja da nije 2ogla ni 2i$li#i o ono2e $#oje baka govorila o Skerle'u" ; #o veli6 na #o- %ero? ; u5i#a $#ari'a" ; %e na2- bako- 6#o da ka3e2" ; Slu6aj" Su#ra e6 5oi $ gro4o2 <e#ro2 k nje2u" +n je ve na5ola drav- neka ga- 2akar na no$ili2a done$u k 2eni" 9ou $ nji2 govori#i u (e#iri oka" A $ad 2i ovni gro4a <e#ra" +n jedini na 2oju #ajnu" %era je o#rla $u e i $lo2ljene du6e 5o6la u blagovaoni'u gdje $u (ekali +r6i i o#a' S2ole" Kad je a 2alo vre2ena 5ri6ao gro4i(inoj 5o$#elji nje in $#ari 5rija#elj +r6iona ga 5ogleda i 5ro6a5e #i:oA ; <e#re- o$jea2 daje $ve $vr6eno" ; %e kloni du:o2- Su ano" To je #ek 5rola na bolje#i'a" ; S5re2na $a2 na $ve" +$jea2 da 2i $e bli3i 5o$ljednji (a$" <e#re- je$i li 2i o5ro$#io? Gro4 +r6i je 6u#io" %i $#ar(evo li'e kli nu6e debele $u e"""

; Mnogo $a2 #i i 2a2ila $u a ; #i:o e ona" ; Zna2- ali ni$u o$#ale nena5laene" Ti i ni$i $lu#io da $e i a ve$elog $2ije6ka neko 2oji: 2ladi: u$ana $akrivalo #e6ko 5okajanje i ; 2o3da ; ne6#o vi6e""" ; Su ano@ ; Sad- evo- #o 5ri naje2" Kad $e ra$5r6io $an 2oje u$ija ne 2lade du6e- #ek $a2 onda o$je#ila 5o#rebu a #vojo2 do bro#o2- vedro2 i odano2 ljubavlju" +nda $a2 je 3eljela i (e nula a njo2" Ali bilo je 5reka$no" +boje $2o bili ve ani u druge""" To je jedini grije: 2oga 3ivo#a" Bivjela $a2 u dru goga koji 2i $e o2ra io- a ljubila #ebe koga $a2 neko odbila" ; Su ano- a6#o $i 2i #o #ajila? Za6#o $i do5u$#ila da 3ivi2 5u$#i2 i i$5ra ni2 3ivo#o2- a6#o $i 2i $ve #o #ajila i 5o$li je?""" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Kad $2o oboje obudovjeli? .ragi 5rija#elju- onda $2o bili ve 5re$#ari" +nda 2i je $r'e bilo $re#no da $2o 2ogli 5ro vodi#i dane u #i:o2 5rija#elj$#vu 6#o gaje o$#avila ljubav" <e#ar je 5okrio li'e ruka2a" %jegovo o2a6no jako #ijelo 5odr:#avalo je 5od #i:i2 je'aje2" Gro4i'a je aklo5ila o(i" I$5od vjeda i 2ili6e joj #i:e- #o5le $u e" Ti6ina 6#o i: je okru3avala o$vije$#i gro4a" +n u:va#i $u:u- $#aru ruku koja gaje neko- dok je bila 2eka i 2lada- odgurnula i $#ade je 'jeliva#i" ; 9vala #i- Su ano- 6#o $i 2i $ve rekla" Sad na2 da $i 2e i5ak nekad ljubila" Menije #ako kao da $i 2i ne6#o vra#ila" ; <ribavila $a2 #i adovolj6#inu u 5o$ljednje2 #renu#ku $voga 3ivo#a" ; %e- Su ano- #i e6 o dravi#i- #i 2ora6 o dravi#i" ; +$jea2 da 2i je 'ijela lijeva $#rana #ijela oba2rla" <o lovi'a 2i #ijela vi6e ne 3ivi- a #ko na nee li a koji (a$ a2ri; je#i i ona druga 5olovi'a 2oje $nage" <e#re- obeaje6 li 2i da nikad nee6 o$#avi#i %eru? 9oe6 li joj bi#i $krbniko2 i o'e2? Ja $a2 joj rekla $ve" +na e bi#i do$#a jaka da $ve 5odne$e- ali #reba o(in$ke ljubavi" 8udi joj drugi o#a'" ; <ri$i3e2 #i #o- Su ano- na $voju $ijedu glavu- na ako5a nu na6u ljubav" & $obi avlada #i6ina" Gro4 je jo6 uvijek dr3ao $#ari(inu ruku" +boje $u 6u#jeli- kao da $u $e i gubili u davno 2inuli2 (a$ovi2a $voje 2lado$#i" +bo2a $e (inilo da $#oje 5red o#voreni2 $voji2 grobovi2a i da $e o5ra6#aju na 5ragu vje(nog 5o(inka""" .ugo $u 6u#jeli kao da 2ole 5o$ljednju u$5o2enu na grobu 2inuli: dana" +nda gro4i'a o#vori o(iA ; <e#re@ %eri je 5rije#ila 5ogibelj" <a i da o #o2 ni6#a ne (uje ; #o je $lo2ilo 2oju $nagu" Zar $e na na$ $urvalo 5rokle# $#vo- <e#re? Zar da i ona ; 5o5u# 2ajke""" ; Zaboga- ne govori #ako- #o je 5rika a #voje u bu>ene du6e" ; %ije 5rika a- nije" ; Su ano- 2oli2 #e- $u#ra e6 govori#i o #o2- $ad 2ora6 2irova#i" %e- ne@ .vojkovi je bio #u ; on 2ije rekao""" ; Ti:o@ %era ide ; 6a5ne gro4 <e#ar"

Kon#e$a je u6la u $obu i na 5r$#i2a $e 5ribli3ila baki" ; .raga baki'e- je li da #i je ve 2nogo bolje? Treba da o5e# u 2e6 lijek" .jevojka nalije i jedne bo(i'e u vodu nekoliko ka5i i dade i: baki" Gro4i'a je 5ogledala u o(i $vojoj unu'i i 5ri6a5nula jojA ; %ero- drago 2oje dije#e- je$i li ra 2i6ljala o ono2 6#o $a2 #i 5ri5ovijedala? ;Je$a2- baki'e" ; Ti nee6 2irova#i dok ne na>e6 onog lo#vora?@ ; Mi e2o ga #ra3i#i ajedno- baki'e@ ; <a i 6#o #i veli2- dije#e 2oje" Sve 6#o na2 o nje2u je$# #o daje bio ljubavnik dvor$ke go$5ode ; a #o 2o3e bi#i $a2o gro4i'a Auer$5erg" To $e ra abire i ra govora one dvoji'e 6#o $u o#eli #voju 2ajku- a nji:ove je rije(i (uo ko(ija6" DSa2o 5a i da dvor$ka go$5oda ne nanju6i kakvu lje5o#i'u (uva6 u kuli $voga dvoraD ; rekao je jedan" A drugi je odgovorioA D+na na da $a2 ne$#alan ljubavnik"D ; To je #rag koji2 #reba da 5o>e6- %ero" Gro4i'a je najvi6e u 8e(u i ja $a2 ona2o od la ila da do na2 #ko je nje in ljubavnik" Ali ona je #o u2jela vje6#o $akri#i i ja ne do na: nikad ni6#a" ; I2ala je ona #ako 2nogo ljubavnika ; re(e gro4 <e#ar ; da bi bio vrlo #e3ak 5o$ao nai na6eg lo#vora" ; Ali vi ga 2ora#e nai@ ; klikne gro4i'a #ako (vr$#i2 gla $o2 da $u $e %era i gro4 <e#ar ne:o#i'e 5ogledali" To je bio o5e# onaj jaki- $na3ni gla$ gro4i'e Ra#kav koji je ukroivao5ovijedao i lo2io $va(iji o#5or" ; 9oe2o ; re(e gro4 <e#ar" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; %ero ; na$#avi gro4i'a odlu(ni2 gla$o2 ; ako :oe6 da bude2 2irna- 5ri$egni 2i na 5la2eni grob $voje ne$re#ne 2ajke da nee6 2irova#i dok #oga (ovjeka ne dobije6 u 6ake" ; <ri$i3e2 #i- baki'e@ +dgovor %erin bija6e #ako odlu(an i $ve(an kao da je 5ri;$egla 5red 8o3ji2 li'e2" ;C da e6 $e o$ve#i#i- %ero? ; +$ve#i# u $e- na #o #i 5ri$i3e2 baki'e- (i#avo2 $vojo2 du6o2" ; Ako 2i jedno2 bude6 :#jela 5o$#avi#i $5o2enik $voje lju bavi- %ero- onda neka #o bude o$ve#a" 9oe6 li? ; 9ou- baki'e@ <ri$i3e2 #i na u$5o2enu $voje 2ajke i $voga o'a ; i na $reu 2oga 3ivo#a" .ok ne o$ve#i2 ra orenu $reu na6ega do2a- do#le #voja %era nee bi#i 2irna ni $re#na" Rije(i 2lade djevojke vu(ale $u 5o5u# 5rije#nje jake- $na3ne du6e" ; .a ; da ; #o je 5ravi onaj gla$" To2e gla$u vjeruje2 ; 6a5 #a6e $#ari'a i aklo5i o(i" +nda i: o5e# o#vori- $#ade uri#i u elenka$#o $vje#lo i govori#i kao u $nuA ; Za#o $a2 #e odgajala na (i$#oi raka da #i bude du6a i #ijelo jako- da 5odne$e 5ro6lo$# i u dr3i buduno$#" Za#o $a2 #e i nau(ila da $e ne boji6 nou- da $e ne 5la6i6 ni 3ivi: ni 2r #vi:" Za#o $a2 #i dala- u2je$#o dru6#veni: 5ro5i$a- $lobodu da i o6#ri6 $voj u2- 2je$#o igra(ke u de divljeg konja- 2je$#o lu#ke 5i6#olj" Za#o $a2 #e odgojila ovakvu kakva je$i" I ne bo ji2 $e a #ebe- %ero@ Zlo#vor e #i 5a$#i u ruke" Svaka ka5lji 'a njegove krvi i$5unjena je 2oji2 5rokle#$#vo2- $vaki dan

njegov- $vaki korak njegov $#o 5u#a je akle# i 5rokle#" Moje kle#ve 2oraju ga nanije#i u #voje o$ve#ni(ke ruke" %ero@ Ja ga 5roklinje2 i $ad 5red o#voreno2 rako2 $voga groba- a kle# e ga $vaki 5ra6ak i$#runulog 2oga #ijela""" Sabla$no $u od vanjale bakine rije(i u nonoj #i6ini" ; 8og na #ko je onaj na koga 5adaju #e $#ra6ne kle#ve? ; 5o 2i$li %era- a onda $e agleda u li'e $voje bake koje je 5ro3ela $#ra6na neobu dana 2r3nja" Tek $ada bilo je %eri ja$no koliko je ljubila nju i kako je 2r ila a#ornika obi#elj$ke $ree""" Ki6a je jo6 uvijek udarala 5o 5ro ori2a" Taj 6u2 i$5unio je bole$ni(ku $obu #i:o2 $je#o2" S#ari'a je aklo5ila o(i i u$nula" &nuka je bdjela nad njo2 #je$kobno2 du6o2 i dr6ui2 grudi2a u koji2a je $vaki udara' va5io- 2olio i 6a5u#aoA ; Zdravlje ; vra#i $e o5e# u #i:i na6 do2@ A u blagovaoni'i je $jedio o#a' S2ole- 5rebirao (i$lo i u di$aoA ; Zdravlje- dravlje joj vra#i- dobri 8o3e@ K+8%I <+SJET Sa#ovi $u 5rola ili" Gro4i'u je jo6 ne5re$#ano krije5io duboki $an 6#o je %eru i +r6ia i$5unjavalo dobri2 nada2a" %ajedno2- u #i:oj noi- abruji von'e na vra#i2a dvora" ; S#oje #o? ; 5i#ali $u $e 5ogledi2a %era i +r6i" Gro4 je i a6ao i $obe da vidi #ko #o dola i u ovo doba noi" %a $#uba2a je 5ri(ekao vra#ara da (uje #ko voni" Ali 2je$#o njega 5ojavi $e .vojkovi" ; #o va$ no$i u #o doba? ; u5i#a ga gro4" ; .ola i2 od gro4i'e ikulini" 8arun Ivo $ilno je u bu>en bog gro4i'e- 5a 2e a2olio da 2u jo6 ove noi $vakako 5o6alje2 gla$ kako joj je" ; I voli#e u $obu- ondje je i o#a' S2ole" ; 9vala ; re(e .vojkovi ; $a2o u na5i$a#i barunu 5i$2o i 5o$la#i 2u 5o $lu i" .vojkovi $e 5o dravi $ o'e2 S2oleo2 i $jedne" ; %ada2o $e da e bi#i bolje ; re(e +r6i kad je .vojkovi u5i#ao a gro4i(ino dravlje" ,ije(nik na2 je rekao da ga 5o ove2o ako bi 5o6lo na lo" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; 8arun i baruni'a #ako>er $u kod $vog $ina- 5a i oni 3ele na#i kako je gro4i'i" Je li kod $vije$#i? ; <o$ve" Sad je (ak #vrdo u$nula" ; I vr$no" +na je 3ilava- 5rebolje# e i jo6 5o$ve o dravi#i" Ja $a2 ve (e$#o vidio ljude koji $u $e- udareni od ka5i- 2ogli $a$vi2 dobro kre#a#i kao da i2 nije ni6#a ni bilo" %eko $u vrije2e jo6 ra govarali- a onda u5i#a .vojkoviA ; S2ije2 li kod va$ na5i$a#i barunu 5i$2o? ; I voli#e ona2o- u drugu $obu" Sa2o- 2oli2- #i:o- da ne 5robudi#e gro4i'u" &>o6e u 2ali kabine# u gro4i(inu $5avau $obu" Tu je $#ajao veliki 5i$ai $#ol" ; +vdje i2a 5a5ira i 'rnila ; re(e gro4 +r6i i o$#avi grad $kog odvje#nika na $a2u" +n je br o u eo 'rnilo i 5ero i $#ao 5i$a#i barunu Skerle'u onako kako ga je i vije$#io +r6i" <ri#o2 $e nekoliko 5u#a ogledao 5o $obi i dr3ei 5ero u ru'i o$lu:nuo" Svaki (a$ oba irao $e 5re2a blagovaoni'i kao da ne6#o (eka"

%ajedno2 $e u kui ne6#o u bunilo" <o $#uba2a $e ne#ko u$#r(ao- u blagovaoni'i $e 5o2akli $#ol'i- $a $vi: $#rana (uli $u $e 5ovi'i i $#rka- onda #r(anje ni $#ube" A i vr#a do5irali $u gla$oviA ;Va#ra- va#ra@ .vojkovi naglo u$#ane i uko(i $e" &:a 2u $e na5ela kao e'u" +krene $e 5re2a blagovaoni'i- o#vori vra#a i kad je vidio da u njoj vi6e ne2a nikoga- okrene $e i $ nekoliko koraka 5revali 5u# do vra#a gro4i(ine $5avaoni'e" Tu o5e# 2alo 5ri; $lu:ne- a onda naglo o#vori" <red nji2 $#vori $e %era- go#ovo da $e ne $ukobi6e" ; #o je? ; 5ro6a5e ona i nena>eno ugledav6i .vojkovia" ; uo $a2 gdje u vr#u vi(u daje i bila va#ra" ; 8o3e $ve#i ; da:ne %era ; a baka $5ava@ ; Ako je 5ogibeljno- i nije# e2o je od2a: i dvora" ; <ogledaj#e 6#o je ; re(e %era" .vojkovi 5o:i#i na5rijed i o#vori vra#a kro koja $u $e (uli 5ovi'iA Va#ra- va#ra@ %era 5o#r (i ni $#ube da vidi gdje $e a5alilo" A .vojkovi- kad je %era 5o#r(ala 5okraj njega- krene ravno u gro4i(inu $obu" +na je jo6 $5avala duboki2 okre5ljujui2 $no2" +n 5rije>e ne(ujno 5reko debeli: $agova- 5ribli3i $e k $#oli'i na kojoj je $#ajala bo(i'a $ lijeko2- 5o$egne o5re no a njo2- $a$5e nekakvu #ekuinu- 5a $e naglo okrene i i gubi u drugoj $obi" Ve je (uo %erine korake" 8r o $e $5u$#i na koljena i 5ovu(e $vo2 $ilo2 $ 5oda debeli $ag i $#ane ga $laga#i" %era je do6la na#rag i a$#ala o5a iv6i grad$kog odvje#nika" ; #o #o radi#e? ; S5re2a2 no$iljku a gro4i'u ako bude 5o#rebno" ; 9vala va2 na dobro#i- go$5odine odvje#ni'e- ne2a 5ogi belji" & ku:inj$koj gradi ne6#o gori" ; Vidio $a2- ali #ko na" Va#ra je 5ogibeljna $#var i (ovjek nikad ne na gdje bi 2ogla 5lanu#i i$kra" ; I2a#e 5ravo- ali nada2 $e da e i5ak $ve dobro 5roi" ; +nda u radije 5ogleda#i dolje- 2o3da bi: #a2o 2ogao 6#o kori$#i#i" .vojkovi $e $5u$#i ni $#ube- a %era o5a i na $#olu a5o(e#o 5i$2o grad$kog odvje#nika" +na ga 5ro(i#a i ra abere daje u5ueno nje ino2 vjereniku" Sad je $:va#ila a$#oje .vojkovia na6la u ovoj $obi" %i6#a la ne $lu#ei u>e u $5avaoni'u $voje bake" S#ari'a $e 5robudila i 5ogledala oko $ebe" ; Ti $i #o- %ero? ; Je$a2 baki'e" ; Kakva je #o buka? ; %i6#a" Slu3in(ad $e 6#r'ala- jer je jedno2 5o lilo ; re(e djevojka najui da bi $e baka u budila kad bi joj rekla i$#inu" S#ari'a o5e# aklo5i o(i- a %era $jedne 5okraj 5o$#elje" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

.olje u dvori6#u $lu3in(ad je 5oga$ila va#ru koja je #ek 5o(ela 5la2#je#i u uglu ku:inje" & bli ini ograde derao $e neki 2u6kara' kojeg je Eili5 gu6io" ; Za6#o $i :#io 5o#5ali#i kuu? Govori- jer u #e adavi#i:uljo" ; Jao- jao ; ubi# e 2e@ ; vikao je (ovjek- a gla$ 2u $e o5e# i gubio 5od jaki2 Eili5ovi2 ruka2a" &5ravo u #o $#igao je .vojkovi" uv6i jauk 5o:i#a ona2o odakle je (uo a5o2aganje" Tu nade kako Eili5 gu6i 5alikuu i od njega 5rije#nja2a #ra3i da 5ri na a6#o je :#io 5o#5ali#i kuu" ; <u$#i ga ; re(e .vojkovi $lu i"

; Mora rei a$#oje 5od2e#nuo va#ru" ; %e boj $e- 5ri na# e ve on $ve kad 2u 2e#ne2o ruke u 5al(eni'e" +dvedi#e ga na 2agi$#ra#" Sluge $e $ku5i6e oko grad$kog odvje#nika 6#ujui njegovu a5ovijed" Mladia odvedo6e na 2agi$#ra#" Malo i a #oga o5ro$#i $e .vojkovi $ +r6ie2 i %ero2- u e $obo2 5i$2o a Skerle'a i ode ravno na 2agi$#ra#" Tu od2a: dade 5redve$#i u:a56enika u jednu $obu" Kad je bio $ nji2 na $a2u- re(eA ; Kako $i vraga 2ogao bi#i #ako ne$5re#an da $u #e ulovili@ ; +naj lo5ov Eili5 bio je negdje u bli ini" i2 je 5lanuo 5rvi 5la2en- ve 2e dr3ao a vra#" ; Za:vali 2eni i $lu(aju 6#o $i i nio 3ivu glavu" Sad $kini #o odijelo i ne 5oka uj $e" Evo #i 5lae ; $#vari $i- kona(no- i5ak dobro i veo" Zadovoljan $a2" Mladi $kine $elja(ko odijelo koje je .vojkovi $5re2io u jednu ladi'u" +nda i vadi gra>an$ko odijelo i 5reda ga 2ladiu" +vaj $e odjene- a na glavu 2e#ne ka5u i navu(e je do u6iju- 5a br o i a>e i grad$ke kurije" Sad $e i .vojkovi $5re2i na odla ak" <red njegovi2 vra#i; 2a #vrdo je $5avao 5andur i on $e 5okraj njega #i:o i ne(ujno od6ulja $ 2agi$#ra#a" & DCrveno2 dvor'uD gorjelo je jo6 uvijek elenka$#o $vje#lo" Gro4 +r6i $jedio je $ o'e2 S2oleo2 u blagovaoni'i i ra$5ravljao #ko bi 2ogao bi#i onaj 2ladi koji je :#io a5ali#i ku:inj$ku gradu i a$#oje #o u(inio" %era je u$#ala- 5ogledala na $a#- nagnula $e nad $voju baku i u5i#ala je #i:oA ; 8aki'e- :oe6 li lijek? Ve je vrije2e" ; 9ou- dije#e 2oje" +$jea2 da 2e krije5i" .jevojka 5ri>e k $#oliu na koje2 je $#ajala bo(i'a $ ka5lji;'a2a" 8ila je a(e5ljena i $ve bija6e onako kako je %era na $#oliu o$#avila kad je baki 5rije #ri $a#a davala lijek" %era nalije nekoliko ka5lji'a u vodu- 5ridigne glavu $voje bake i 5ri$loni joj (a6i'u na u$#a" 8aka $rkne lijek- 5ogleda u o(i $vojoj unu'i i re(e dr6ui2 gla$o2A ; .rago- dobro 2oje dije#e@ Tako 2i je #je$kobno u du6i kao da #e $ada gleda2 5o$ljednji 5u#""" ; Za6#o #e $alije#aju #ako 'rne 2i$li- draga 2oja baki'e? Ti e6 o dravi#i- #a 6#o bi: ja be #ebe@ Ti 2ora6 o dravi#i ;jer ja #o :ou- jer o$jea2 da bi: be #ebe bila ne$re#na i o$#av ljena" ; %e- ne- du6o 2oja" Ja #e ne $2ije2 o$#avi#i u $vije#u- :ou 3ivje#i- :ou da #e brani2 i (uva2" <reko 2oje le6ine do6li bi do #ebe 'rni gavrani""" S#ari'a klone" %era $e agleda u blijedo $#ari(ino li'e" +na je $klo5ila o(i i u$nula" %era je o#i6la u blagovaoni'u i u5u#ila o'a S2olea i gro4a +r6ia da 5o>u 2alo o#5o(inu#i" +na e bdje#i do ju#ra- a onda e je oni a2ijeni#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

.jevojka je odjenula $voje nono odijelo- 5ovukla eleni a$lon $a$vi2 na $vje#iljku- $jela u na$lonja( i na$lonila na njega u2ornu glavu" Svje#iljka $a $#ro5a ba'ala je 5o $obi elenka$#e $jene" & #i2 $jena2a i gledala je baka na 5o$#elji kao $abla$#" Sa2o je nje ino od2jereno di$anje 5oka ivalo da je 3iva"

%era je ne#re2i'e gledala u elenka$#u $vje#iljku- a glavo2 joj $e kri3ale 2i$li" %ikad nije ni 5o2i6ljala da bi jedno2 2ogla i gubi#i baku koja joj bija6e i o'e2 i 2ajko2" Vje#ar je vani #i:o vi3dukao 5la6ei no i nje ine $abla$#i""" Kad bi djevoj'i $an $klo5io vje>e- vje#ar bi a ve(io o 5ro ore #rgnuv6i je o5e# kao daje o5o2injeA D%e $5avaj- bdij@D" T&B%I .A% Zora $e 5o2olila na i$#oku- ali je a$#rla $voje bijelo li'e $ivi2 obla'i2a" Tu3no je gledalo nebo dolje na Gri( i 5ro$i5alo na e2lju #i:u $i#nu ki6u" Kao da $e ra$5lakalo""" %era $e 5renula i ba'ila 5ogled na bakinu 5o$#elju" 8aka je 6iroko o#voreni2 o(i2a buljila u $#ro5 i ne6#o neja$no govorila" .jevojka $ko(i $ na$lonja(a- 5ri>e k 5o$#elji i u5i#a $#ari'u nje3noA ; 8aki'e- je li #i bolje? S#ari'a je nije 5ogledala- ni#i joj odgovorila" Sa2o je uko(eno urila u $#ro5" ; 8aki'e- je li #i dobro? ; u5i#a 5onovno %era" +5e# nikakva odgovora" &nuka 5ogladi bijelu ko$u $voje bake i o5e# u5i#aA ; Zar 2e ni$i ra u2jela- baki'e? S#ari'a je dalje (udno 2i'ala u$na2a" %eki :ladni dr:#aj 5rele#i #ijelo2 2lade djevojke- a li'e joj $e a2ra(i" <onovno $#ade do iva#i baku- ali $ve u alud" S#ra6na #je$koba obu e joj $r'e" <ole#i i $obe- 5o voni ko;2orkinji i dade 5robudi#i gro4a <e#ra" +n je $5avao odjeven- 5a je do6ao od2a:" ; S#o je? ; u5i#a on $neni2 o(i2a" %era 2u $e ba'i na grudi i 5ro6a5eA ; Ku2e- ja ne na2 6#o #o na(i" 8aki'a uri u $#ro5 i ne oda ivlje $e" S#oje #o- aboga? Gro4 je br o 5o6ao u $5avau $obu" %a6ao je gro4i'u u i$#o2 5olo3aju" %jegovo uvijek ru2eno li'e najedno2 5robli;jediA ; %e na2 $#oje- ali dobro nije" <o6alji 5o S#illera" Za 5ol $a#a do6ao je lije(nik i 5regledao bole$ni'u" +na $e nije ni oda ivalani#i 5ro2ijenila $voje dr3anje" Sa2o je urila u $#ro5 i ka#kada u$na2a 2i'ala ili ne6#o 2r2ljala" ,ije(nik 5ogleda $a2ilo$no %eru i gro4a i re(eA ; %e na2- ali 2i$li2 da joj je ne6#o udarilo u 2o ak" +na je i gubila $vije$# $voga du:a" <o5u# 2unje o6inule $u %eru #e rije(i" &:va#i $e a glavu i $ru6i $e na divan" Gro4 +r6i anji:ao $e kao da e 5a$#i na e2lju" ; A 6#o e bi#i $ada? ; u5i#a lije(nika nakon nekoliko (a; $aka" ; Vidje# e2o" %a$#oj#e joj ulijeva#i ovaj lijek u u$#a da ba re2 gu#ne koju ka5" Ako joj #o ne 5o2ogne- onda nee bi#i bolje" ,ije(nik je o#i6ao- a gro4 +r6i i %era o$#ado6e $lo2ljena $r'a i 5o#i6#ene du6e" %i$u 2ogli govori#i- 5re2da i2 je obo2a lebdjelo na du6i $#ra6no 5i#anjeA #o e2o 2i- $iro#e- $ada a5o(e#i? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

.jevojka nije 2ogla gleda#i na 5o$#elju" <ra ni u$a:li 5ogled $#ari'e i$5unjavao je $#ravo2" To nije bio 5ogled nje ine bake- kro #e o(i nije vi6e gledala u $vije# bakina du6a" Kao da je u2rla i od nje o$#ado6e $a2o 5ra ne- :ladne o(i"

%era nije 2ogla dugo da $e $abere i da 5oj2i 6#o $e #o najedno2 bilo u nji:ovo2 drago2 i ve$elo2 do2u" %ije 2ogla vjerova#i da je ai$#a u ove $obe- i$5unjene $reo2- u6la ne$rea $a 'ijelo2 5ra#njo2 #uge i 3alo$#i" <robudi6e i o'a S2olea" Sve #roje #i: vjerni: du6a- 6#o $u gro4i'u #ako i$kreno ljubile- $#aja6e #u 5renera3eno- be$5o2ono" +d2a: dado6e 5o va#i $#aroga baruna Skerle'a- bra#a gro;4i(inog" I on bija6e #e6ko 5ora3en kad je vidio 6#o $e dogodilo" Ali lije(nik koji je o5e# do6ao i 5roboravio 'ijelo 5rije 5odne u $#ari'u- uvjeravao i: je da bi jo6 2oglo bi#i dobro" Sa2o valja $#r5ljivo (eka#i" <o$lije 5odne u ja6e %era $voga konja i u 5ra#nji dvaju $luga u5u#i $e u lje#nikova' gro4i'e Cikulini" & 5red$oblju nije bilo nikoga od $lu3in(adi- 5a je ona u6la ravno u veliki $alon" Tu je na6la baruna Ivu- gro4i'u Cikulini i gro4i'u Auer$5erg" Sve #roje bilo je u 3ivo2 ra govoru" i2 $u o5a ili %eru u2uknu6e" 8arun Ivo 5oru2enio je- a %era o5a i da joj je vje;renik u ne5rili'i" I obje gro4i'e $u bile o(i#o a#e(eneali $u #o br o 5rikrile 5o:i#iv6i djevoj'i u $u$re#" +bje je $#ado6e grli#i i 'jeliva#i- i ri'ale joj $voje duboko $au(e6e bog ne$ree 6#o je $#igla nje inu baku" Kon#e$i je u #aj (a$ ovo 2ilovanje bilo neugodno" +$jeala je da $u #e 3ene u #renu#ku kad je u6la govorile o njoj" %e6#o joj je 6a5#alo da #o nije bilo a nju 5ovoljno" 8arun Ivo $jedio je u na$lonja(u" Ve $e #ako o5oravio daje 2ogao 5rove$#i vei dio dana i van 5o$#elje" %era 5ri>e k nje2u i 5ru3i 2u 3alo$ni2 li'e2 ruku koju on 5oljubi" +bje gro4i'e i ado6e i $obe da- #obo3e- ne $2e#aju vjereni;'i2a" Kad $u o$#ali na $a2u- u5i#a %era vjerenika i$kreno2 $uu#iA ; Kako #i je- Ivo? Zar ne- vi6e ne o$jea6 boli? ; Sa2o ka#kad" Ina(e 2ije dobro" ; 9vala 8ogu- #ako $ilno 3eli2 da o5e# o dravi6 ; re(e 2u ona #o5lo o$jeajui i$krenu 3alo$# 6#o 2u je ne:o#i'e $krivila #u bole$#" ; Kako je bilo dobro kad $a2 2ogla u a #e $jedi#i@ 8ilo #i je lak6e@ ;C $ada bi 2i bilo lak6e da 2i ni$i adala #oliko boli" ; Ja? i2e? ; #o $i govorila 5red grad$ki2 $u'e2? &5ravo je nevje roja#no da $e 2o3e dravi2 ra u2o2 onako govori#i" #o $i 2i$lila u onaj (a$ kad $i onako govorila? Zar ni$i 5o2i$lila da #akvi2 i$ka o2 o5#u3uje6 $ebe i $#avlja6 u najneugodniju ne 5riliku 2ene i 'ijelu na6u obi#elj? ; Ivo- ovo2 $e 5o dravu od #ebe ni$a2 nadala" Ja $a2 #e naj5rije u5i#ala a #voje dravlje i o(ekivala $a2 da e #ebe u 5rvo2 redu ani2a#i kako je baki" ; #o da 5i#a2 kad na2 kako joj je@ Ali #i $e ne bi $2jela uvrijedi#i kad #e kori2 jer $a2a na6 kakvi: 2o3e #o i2a#i 5o$ljedi'a a $ve na$" ; Ako $e #i boji6 a $ebe i $voju obi#elj- onda je #o2e lako do$ko(i#i" ; %i$a2 ni6#a drugo 2i$lio nego da $voj i$ka 2ora6 6#o 5ri je o5o va#i" ;To neu u(ini#i@ ; %ero- 2oli2 #e- ne budi #vrdoglava" Zar ne vidi6 da #e #o 2o3e u5ro5a$#i#i@ Kraja(i ne bi 6#edio ni $voga $ina" %e 5ou daj $e #oliko u $voj dru6#veni 5olo3aj i u bakin ugled" ; Ja $e 5ou daje2 u 5objedu i$#ine i u 5ro$vje#ljenje alu>eni: 5ra novje2ika" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Govori6 kao a5o$#ol" Ti ni$i vana da di3e6 revolu'ije" Bena $i i ljubljena $i- 5a budi 5a2e#na i dobra i o5ore'i ono 6#o $i rekla i $ve e bi#i dobro" Kraja(i $e nee u$udi#i da ne 5ri2i na nanje ako $ve o5ore(e6" ; %e- Ivo@ #o $a2 jedno2 rekla- #o ne o5ori(e2" ; Ali- aboga- o #vo2 i$ka u ve $vi govore i ve $e koje6#a 6a5e" Zar ne vidi6 da do#le dok ne o5ere6 ljagu $vog i$ka a ne 2o3e2o bi#i $voji? .jevojka je i nena>eno gledala u 2ladoga baruna i neko vrije2e 6u#jela" +nda re(e 2irno i :ladnoA ; Bali2- ali u #o2 $lu(aju i nee2o bi#i $voji" ; Ti- dakle- nee6 o5o va#i $voj i$ka ni 5od kakvi2 uvje#o2? ; %e- ni a6#o" +no 6#o $a2 rekla $ve je (i$#a i$#ina" Ja neu da 5ljuje2 i$#ini u li'e i da $e a5rlja2 la3i" Ti- kao vi#e - ne bi 2i nikad $2io #ako ne6#o ni 5redlaga#i i a#o $a2 o(ekivala da e6 2e #i 5odu5ira#i i brani#i" ; .a #e brani2 kad :uli6 na akone@ ; Tvoje 2i$li ai$#a ne 5ri$#aju 2oji2a" Ti a6#iuje6 $voju buduno$#- a ja 6#i#i2 $voje uvjerenje" To $e ne 2o3e $lo3i#i" Ako 2e #i kao 2oj vjerenik ne 2o3e6 $:vaa#i i brani#i- ako $e ne 2o3e6 a 2ene au e#i ni uvidje#i da i2a2 5ravo- onda je 5o$ve naravno- 6#ovi6e- da na$ dvoje ne 2o3e2o da bude2o $voji" Mi- 6#ovi6e ne $2ije2o da bude2o 2u3 i 3ena- jer bi na6 brak bio najvea i najgadnija la3" Evo #i vjeridbeni 5r$#en2i vi6e ni$2o vjereni'i@ 8arun je 5ogleda kao da joj ne vjeruje" <red o(i2a 2u $e a2agli" %era 2u je 2e>u#i2 o$#avila 5r$#en na krilu- naglo i a6la i $obe i 5o:i#ila u vr#" Tu ju je (ekao nje in bijela'" +na ga u ja6i i 5o#jera- a da $e od obi: gro4i'a i nije o5ro$#ila" Kad je 5ri$5jela u #u3ni $voj dvora'- 5o:i#ala je k baki- agledala $e u nje ine 2r#ve be6u#ne o(i i $#ala je do iva#iA ; 8aki'e- (uj 2e- oda ovi $e $vojoj $iro#i %eri@ uj 2e- baki'e- ne 5u$#i da o$#ane2 $a2a na #o2 $vije#u ; $a2a- 5o$ve $a2a@""" & #o je vrije2e na dvoru odvje#nika .vojkovia kraj Me$ni(ke kule $jedio gro4 <e#ar +r6i" Tu $e 5o dravio $ gro4o2 Vojk44vje2 koji je o dravio od rane 6#o 2u je adao Si;ni6a i 5ri2io gro4ovu $a3alni'u nad ne$reo2 koja je ade$ila gro4i'u" Gro4 $e 2nogo 5ro5i#kivao a %eru i 2nogo 3alio da ju je ade$ila #olika ne$rea- a onda i a6ao i $obe" Kad $u .vojkovi i +r6i o$#ali $a2ire(e +r6i grad$ko2 odvje#nikuA ; <rije nego li je gro4i'u ade$ila $#ra6na $udbina da je i gubila $vije$#- rekla 2ije ne6#o o va2a" Vi $#e joj ne6#o va3 no rekli? ; .a" Je li va2 $ve i$5ri(ala? ; %a 3alo$#- nije" & (a$u kad 2ije 5o(ela govori#i u6la je u $obu kon#e$a 5a $2o a6u#jeli- a 5o$lije $e nije vi6e 5robudila" Moli2 va$- u(ini#e 2i #u ljubav i re'i#e 2i o (e2u $e radi" ; 8io bi: va$ $a2 5o#ra3io da ni$#e do6li" %e 2ogu 5ro 5u$#i#i da gro4i'i i nje inoj unu'i u(ini2 u$lugu 5rija#elj$#va" 8io $a2 uvijek odan 5rija#elj gro4i'i- a u nje inu lije5u unu ku go#ovo $2o $vi aljubljeni" Za#o $e ne2oj#e (udi#i 6#o u va2 ovdje ne6#o rei (i2e $e ogre6uje2 o vla$#i#u du3no$# i o akon" Vi $#e jedini koji e #o na#i i nada2 $e da e#e na#i #ajnu (uva#i"

.vojkovi i$5ri(a gro4u ono i$#o $#oje i$5ri5ovjedio gro4i'i i 6#o ju je #ako u budilo da joj je 5ala ka5" +nda a#ra3i od njega da 5o#ku5e (ovjeka koji je na6ao 'rveni 5oja$" I gro4a +r6ia $:rvalo je kad je (uo 6#o %eri 5rije#i" Ali on je $#var $:va#io 2irnije od gro4i'e i od2a: je 5olo3io u .vojkovieve ruke dvade$e# #i$ua 4orin#i" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; .ao bi: i 'ijeli i2e#ak daje $5a$i2 od #ako $#ra6ne 5ogi belji ; re(e +r6i(" ; Ali :oe li #aj (ovjek koji je na6ao %erin 5oja$ doi$#a 6u#je#i? ; Ja va2 a #o ja2(i2@ ; Vi e#e od njega a#ra3i#i 5oja$? Beli2 ga od2a: dobi#i u ruke" ; +n je kod 2ene i- ako i voli#e- 2ogu va2 ga od2a: i ru(i#i" Rekao $a2 2u da u $a2o onda 5o$redova#i ako 2i da 5oja$" Zna#e- #akve :ulje $5re2ne $u na $ve- 5a bi 2ogao $ 5o ja$o2 i dalje i 2a2ljiva#i nova'" .vojkovi 5reda gro4u +r6iu 5oja$- na6#o $e on o5ro$#i i o;$#avi .vojkovia" +dvje#nikovo $e li'e adovoljno na$2ije6ilo kad je $5re2io nova' u $voju blagajnu" DTaj $a2 5oja$ dobro 5rodaoD- na$2ije6i $e on $a2 $ebi" DTo $a2 na$lu#io ve onu no kad $a2 ga 5odigao kod Ka2eni#i: vra#a"D %+VA <+GI8E,J Ve je drugi 5u# $un'e a5alo o#kako je %era u alud do ivala $voju baku" %je ine $u o(i be6u#no kru3ile 5o $#ro5u" %je in 5ogled bija6e 5ra an i :ladan" Sa2o ka#kad bi 5ro;2r2ljala nekoliko nera u2ljivi: rije(i- a onda bi o5e# (i#ave $a#e buljila u $#ro5 ili a5ala u duboki $an" %era je noila u $5avaoj $obi $voje bake" & lakoj odjei legla je na divan i (ekala nee li $e- 2o3da- baka i5ak 5renu#i i ne$vije$#i koju ljudi ovu 5ore2eenje u2a" & kui $ve bija6e u#i:nulo" Gro4 <e#ar 5o6ao je na i2anje Slave#i da ondje uredi $voje 5o$love kako bi 2ogao o$#a#i dulje vre2ena u Zagrebu kod bole$ni'e" +na bija6e jedina ljubav i njegovi: 2ladi: dana" %o je ve davno od2akla i 5okrila #ugu DCrvenog dvor'aDnjegov 'vje#ni 5erivoj i 6u2u ru3a 6#o $u $e u$5injale 5od $a2 krov" %a vra#i2a koja $u vodila i vinograda u 5erivoj dvor'a $#aja6e (ovjek" <ri#i$nuo $e o id kao ki5" %o gaje $akrivala- i gleda kao $jena" %a vra#i2a 5erivoja najedno2 ne6#o #i:o ku'ne" ovjek $e $agne 5re2a klju(ani'i i 5olako o#vori vra#a" %a vra#i2a $e 5ojave dvije #a2ne 5ojave $ ka5u'a2a na glavi" S5ava li $ve? ; u5i#a #i:o jedan od do6ljaka" ; Kao da $u 2r#vi ; odvra#i vra#ar" ; Ti e6 o$#a#i ovdje kod vra#a ; re(e drugi" Eno- gledajvani $#oje dvoji'a na6i: 5ou danika" Ako $i na$ i dao- 5a na$ #ko ulovi- oni e #i 5rere a#i grkljan" ; Za6#o da va$ 5revari2? <o6#eno $#e 2i 5la#ili- 5o6#eno va2 $lu3i2" +ba 2u6kar'a i2ala $u ogr#a(e do 5oda" <o>o6e 5olako na5rijed $krivajui $e u #a2i drvea" 9odali $u 5o #ravi- 5a i2 $e kora'i ni$u (uli" <olako- #i:o 6uljali $e k vra#i2a dvora" <od jedni2 drve#o2 $#ado6e" ; Vidi6 ono $vje#lo gore? To $u 5ro ori $#are gro4i'e" +ba 2u6kar'a 5ro6ulja6e $e kro gr2lje do vra#a grade- u$5e6e $e ne(ujno $#uba2a i ogleda6e vra#a"

; +#vorena $u ; 6a5ne jedan" ; Idi na5rijed- #i bolje 5o naje6 kuu nego ja" ; Sa2o 5olako" Ako %era $5ava- o2a2i# e2o je- a ako ne $5ava- valja joj naj5rije $ve a#i u$#a i br o je odnije#i u vr#" +ndje e2o je lak6e o5re2i#i a daljnji 5u# u 5akao" %ada2 $e da e2o 5o$ao dana$ bolje obavi#i nego onda $ lije$o2" ; +no je bila #ako naivna o$nova da nije 2ogla u$5je#i" ; Zna6 daje a2i6ljena 5ri 6a25anj'u@ ; Ako dana$ ne u$5ije2o- o$ra2o#i# e2o ,u'i4era auvi jek" +nda $e 2ora Eili5 obje$i#i o vra# D8ijeloj $oviD- a #i e6 dobi#i babu &r6u" ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

+5e# na$#ade #i6ina" +naj 5rvi $#ade 5olako o#vara#i 5ri#vorena vra#a" %ajedno2 $e 5revrne na onog drugog i oboji'a $e na>o6e 5revaljeni na $#uba2a kao da i: je oborila neka nevidljiva $ila" & i$#i 2a: bane i a vra#iju 5red nji: (ovjek i ba'i $e na nji:" <rvi od akrabuljeni: do6ljaka koji je 5ao 5od $#ube naglo $ko(i uvi$ i 5o:i#a $vo2 drugu u 5o2o" %a$#ade $#ra6no rvanje" Jedan (ovjek bio je boj $ dvoji'o2- branei i2 ula u dvor" %i#ko od nji: nije dao ni gla$a- $a2o $e (ulo #e6ko di$anje bora'a" ; &$#rijeli ga ; 6a5ne u gu3vi jedan od dvoji'e" ; <robudi# e2o ukuane" .aj bode3@ Sa2o jo6 nekoliko (a$ova #rajala je borba" & #a2i blje$ne bode3- a onaj 6#o je bije$no 5o5u# lava branio ula u dvor ba'i $e 5re2a bode3u i 5ograbi ga golo2 ruko2" <o bijeli2 $#uba2a ra li $e 'rna 2rlja krvi koja 2u je bri nula i ruke" ovjek je kle(ao kao da ga o$#avljaju $ile o$jeajui da e klonu#i okrene glavu u :odnik i 5ovikne gro2ki2- duboki2 gla$o2A ;Va#ra@ Va#ra@ I gorje# e#e@ <ovik je odjeknuo glavni2 :odniko2 dvor'a i ra lijegao $e u 5ri e2lju gdje $u od2a: 5okraj vra#iju $5avala dva la;kaja" <rovalni'i $u (a$ak 5ri$lu:nuli je li 5ovik koga 5robudio" .oi$#a- od2a: $e o#vori6e 5ro ori- a kro :odnik a(uli $e gla$ovi i a$jalo $vje#lo" +ba 5rovalnika bje$o2u(no o5$uju i 5ojuri6e 5re2a vra#i2a na koja $u u6li" Za 2alo $ku5ila $e $lu3in(ad koja je $5avala u dvor'u" 9#jeli $u 5objei i kue od $#ra:a 5red va#ro2" Ali na $#uba2a $e $5o#ako6e o (ovjeka" Ko2orkinje vri$nu6e- a $luge o$vije#li6e na $#uba2a (ovjeka" ; Za i2e 8o3je- Eili5@ Koji #i je >avo? ; Ta gledaj- $av je u krvi@ .ole#jela je %era- a2o#ana u ogr#a(- da vidi kakva je #o va#ra" +5a iv6i na $#uba2a akrvavljenog Eili5a $ilno $e i nenadi" ; #o $e #o $ nji2 dogodilo? Tko gaje na5ao? ; u5i#a %era 2i$lei da $u $e $luge 2e>u$obno 5o#ukli" ; <rovalni'i- #a#i- :#jedo6e u dvor ; re(e Eili5" ; 8je3i#e u vr#- da i: do$#igne#e" Mu6kar'i 5o#r(a6e u vr#- a ranjeni Eili5 $#ao $e 5ridi a#i" Re(eA ; %i6#a 2i nije- $a2o $u 2i 3ile 2alo 5rere ane" Kon#e$a 2u je $ve ala ruku i u 5o2o $lu3avki uvela ga u $obu u 5ri e2lju" Malo i a #og vra#i6e $e $luge" Javili $u 2ladoj go$5odari'i da ni$u nikoga na6li" <rovalni'i 5objego6e na 2ala vra#a- a vra#ara na>o6e one$vije6#enog" Kad je $lu3in(ad o#i6la i %era o$#ala $ Eili5o2 $a2a- re(e joj onA ; Va6a 2ilo$#i- vra#ar je va6 du62anin" +du 2i#e 2u klju (eve od dvora"

; #o je u(inio? ; Cijelu dana6nju ve(er vladao $e (udno" %e5re$#ano je :odao 5o $lu3in$koj $obi i #jerao o$#ale da 5o>e2o $5ava#i" Kad $2o 5olijegali- o5a i: kako je u6ao u na6u $obu i 5ogle dao je li $ve $5ava" +$obi#o je dugo $#ajao kraj 2oje 5o$#elje" <ri(ini: $e da $a2 #vrdo u$nuo" Ti:o je i a6ao" <olako u$#a ne2 i 5ri>e2 k 5ro oru" Tu $a2 o5a io da vra#ar ide 5o vr#u" I a>e2 na :odnik i o5a i2 da $u vra#a dvora #ek 5ri$lonjena" #o on #o #ra3i u vr#u u #o doba? ; 5o2i$li2 i odlu(i2 (eka#i" & #a2i ni$a2 ni6#a vidio" 9#jedo: 5oi a nji2- kad o5a i2 da $e vr#o2 6uljaju dvije $jene" Sakrije2 $e i a vra#a i o5a i2 dvije 5ojave $a a$#r#i2 li'i2a" Govorili $u kako e va$ o#e#i i $ va2a u#ei" Znao $a2 da i: je vra#ar 5u$#io u vr# 5a $a2 i: do(ekao na vra#i2a i $5rije(io i2 5u# u gradu" 8orili $2o $e dugo i kad 2i je jedan :#io 5orinu#i bode3 u $r'e- 5ograbio $a2 ga ruko2 i #ako 5rere ao 3ile" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Za6#o ni$i od2a: vao u 5o2o? ; u5i#a %era koju je 5ri 5ovijedanje Eili5ovo jako i nenadilo" ; %i$a2 :#io da va6u 2ilo$# 5robudi2" Ali kad ve nije bilo druk(ije- vikao $a2 na va#ru- jer #o ljude naj5rije 5rene oda $na" %era je a:valno gledala u Eili5a koji je 5red njo2 $jedio dr3ei lijevo2 ruko2 ranjenu de$ni'u" vr$#o- ko6#unjavo njegovo li'e bilo je ne6#o u5alo- ali $2e>e o(i bile $u 2irne i :ladne- a nijedna 'r#a nije 5oka ivala u nje2u bilo kakav du6evni na5or" %jegovo #ijelo 3elje ni: 2i6i'a adivljavalo je %eru" +na #ek $ada o5a i da je #aj (ovjek doi$#a kadar da $e bije $a dvoji'o2 i vi6e ljudi" ; 9vala #i- Eili5e ; re(e #o5lo i 2e#nu 2u ruku na ra2e" ; Ti $i 2i dobar- #i $i 2i 5rija#elj" Sluga koji nije go$5odaru 5ri ja#elj nee a njega nikad i lo3i#i 3ivo#" Eili5 nije ni6#a odgovorio- $a2o je 5o5ravljao 5ove na ru'i" Jedan lakaj ude u $obu no$ei u ru'i ka5u'u od 'rne $vile" ; Gdje $i #o na6ao? ; u5i#a i nena>ena %era" ; %a $#uba2a ; va6a 2ilo$#i" ; Ja $a2 #o jedno2 od 5rovalnika $#rgnuo $ glave ; re(e Eili5" Kon#e$a je 5o2no 5regledala ka5u'u i na6la na unu#ra6njoj $#rani la#o2 i ve enoA DSvo2 ,u'i4eru ; Ka5e#ani'a 5akla"D To je i nenadi" .ugo je urila u (udni na#5i$" +nda $lo3i ka5u'u i dade odve$#i Eili5a u jednu $obu #e 2u nalo3i da $vakako legne" A kad je do6ao ranarnik- 5o kojega je 5o$lala i 5ro#iv Eili5ove volje- ona je bila $a2a 5ri$u#na dok 2u je 5ove ao 3ile" Kad je %era i a6la i $obe $voga $luge- nalo3i $obari'i da 5ri5a i na njega ako bi ga 2o3da u:va#ila gro ni'a" ; Va6a 2ilo$#i ; re(e $obari'a 5ovjerljivo $vojoj go$5odari'i ; on je una5rijed $lu#io da e na$ :#je#i orobi#i" +#kako je kod na$- nije nou $#i$nuo oka" Tako 5ri5ovijedaju oni drugi koji $ nji2 $5avaju u $obi" Ka3u da $e uvijek 5ovla(i 5o kui kao 2a(ak i $ve ne6#o #ra3i- (eka i 5a i" Sa2o 5rije ore legne i 2alo $5ava dok ne i a>e $un'e" Kad je o5e# bila u $5avaoj $obi $voje bole$ne bake- 5o(ela je 5onovno 5regledava#i (udnova#u ka5u'u i jo6 (udniji na#5i$ i ve en la#o2"

D#o $e $ve krije i a #og na#5i$a?D 2i6lja6e ona" DTako $ku5o'jena $vila i la#o2 ve eni na#5i$ 5o#je(e $a2o i boga#og dvora"D <+R&KA GRA.SK+G S&CA Suda' Kraja(i 6e#ao je 5o$lije objeda gore;dolje 5o $obi i 5u6io lulu" Sanda i Ti#o gledali $u a(u>eno $vog o'a" Svaki dan 5o$lije objeda $vukao je on $uknenu $urku i $jeo u na$lonja( da ovako 5o5u6i $voju lulu" .ana$ je ne5re$#ano ne2irno :odao ova2o;ona2o" %jegovo $ivo li'e bilo je 2irno- $a2o $u 2u 2ale 5roni'ave o(i $vaki (a$ 5ogledavale na vra#a" Kao da nekoga u rujano (eka" %a vra#i2a- a kra#ko vrije2e- ne#ko aku'a" Kraja(i $#ane i u5re o(i u vra#a na koja je u6ao Miki'a" Ka5u je dr3ao 5od 5a u:o2- a i d3e5ova $u 2u virila 5i$2a" ; .je'o- o$#avi#e 2e 2alo na $a2u ; re(e $uda' Sandi i Ti#u" +ni u$#anu i i a>u i $obe" Kad $e a nji2a vra#a a#vori6e 5ri>e Kraja(i Miki'i i u5i#a ga 5olugla$no" ; Gdje $u 6ka5ulari? ; Evo i:- va6a 2ilo$#i" +vaj (a$ $u blago$lovljeni" Kraja(i 5oljubi 6ka5ulare- 2e#ne i: oko vra#a i $akrije i: 5od 5r$luk" ; Je$i li $ebi dao 5onovno blago$lovi#i 6ka5ular? MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; Je$a2- i voli#e 5ogleda#i" ; Miki'a i vu(e i$5od $#are $urke 6ka5ular" ; A je li $ve o$#alo u redu? ; .a- va6a 2ilo$#i@ ; +nda 2o3e6 ii" Sa2o 5a i da $e 2udro vlada6" ; Va6a 2ilo$# bi# e adovoljna@ Miki'a i a>e" Za nekoliko (a$aka $#u5ao je Markovi2 #rgo2 5ono$no u di3ui glavu" +:olo je kora(ao kao da $e o$jea vi6i od $vi: ljudi koje je $u$re#ao" Tada okrene u Go$5od$ku uli'u 5a na Ka5u'in$ki #rg i 5o voni na vra#i2a DCrvenog dvor'aD" +#vori novi vra#ar" Miki'a 2u re(e da je do6ao od njegove 2ilo$#i grad$kog $u'a i 3elio bi i$5oru(i#i kon#e$i jednu 5oruku" Za nekoliko (a$aka Miki'a $e duboko klanjao kon#e$i %eri" ; %aj5oni niji $luga va6e2 vi$okorodu- $vije#la kon#e$o ; 5o dravi je Miki'a" ; %jegova 2ilo$#- 'ar$ki kraljev$ki $uda' <e#ar Kraja(i 2oli va6e vi$okoro>e i $vje#lo$# da bi$#e $e i voljeli 5o#rudi#i u grad$ku vijeni'u" ; #o 3eli od 2ene grad$ki $uda'? ; To je $#var i$#rage- a dok i$#ragu ne dovr6i2o- ne bi $e $2jelo ni6#a rei" Alija bi: va6u 2ilo$# $igurno $ilno obrado vao kad bi: joj rekao 6#o #o 3eli od va6e 2ilo$#i njegova 2ilo$# 'ar$ki i kraljev$ki $uda'" ; .akle- re'i ; 5onuka ga %era" ; Kako ni$2o na6li na Ku6enkino2 #ijelu vra3jeg 5e(a #a- ni#i je ona 5ri nala da je vje6#i'a- i gleda kao da e $e Ku6enka i vui i #ornja- #o vi6e 6#o $u a nju 5o$redovale va3 ne o$obe" Sad bi njegova 2ilo$# 'ar$ki i kraljev$ki grad$ki $u da' :#io da va6a 2ilo$# 5od 5ri$ego2 i$ka3e da Ku6enka nije vje6#i'a" To bi Ku6enku na#no od#ere#ilo" Sad va6a 2ilo$#$vije#la kon#e$o- na $#oje na $#vari" Ku6enka e bi#i 5rva koja je i #ornja i a6la 3iva i vra#ila $e kui- a #o e i2a#i da a:vali $a2o va6oj 2ilo$#i"

; .obro- doi u od2a: ; re(e %era koju je #a vije$# ugod no obradovala" Miki'a $e duboko 5okloni- i a>e i dvora i 5o>e 5olako ni Go$5od$ku uli'u" %ekoliko (a$aka i a #oga :i#ala je kon#e$a u Grad$ku vijeni'u" <u#e2 $u je au$#avljali nan'i i 5rija#elji i i$5i#ivali je o baki i Skerle'u- 3alili je i davali joj $avje#e kako daje njeguje" Jo6 ni#ko nije nao kako $e %era ra$#ala $a Skerle'o2" %a5okon je %era 5ri$5jela 5red grad$kog $u'a" +n je 5ri2i neobi(no udvorno5onudi joj $voj na$lonja( i 5o$#avi joj nekoliko 5i#anja o Ku6enki" %era ju je 3ivo branila" ; Sada je $a2o jo6 5o#rebno ; re(e Kraja(i ; da va$ $ njo2 $uo(i2" ; I voli#e- go$5odine $u'e" ; %e na2 nee li va2- kon#e$o- bi#i neugodno 5oi $a 2no2 u #oranj- ali $uo(enje $e ne 2o3e 5rove$#i ovdje" Kad bi: djevojku dao dove$#i ova2o- $aku5io bi $e (i#av grad" ; Go$5odine $u'e- ja u drage volje 5oi $ va2a u #oranj ; odvra#i kon#e$a koja je $vi2 $r'e2 3eljela da 6#o 5rije $5a$i Ku6enku" Grad$ki $uda' a2oli kon#e$u da 5ode na5rijed- a on e od2a: doi" Sa2o dok $5re2i 5o#rebne $5i$e i dok do>u dva $ena#ora 5red koji2a $e $uo(enje 2ora 5rove$#i" Jo6 re(e da ni 3ivoj du6i ne ka3e ka2o ide i 5o kakvu 5o$lu" %era 5ode ni Ka2eni#u uli'u 5re2a #ornju" +d2a: i a nje do>e Miki'a i 5onudi joj da ude u $#ra3arni'u- jer da go$5oda ve dola e" .jevojka ude u $obi'u u kojoj je neko Jeli'a Ku6enka $lu6ala jauk i 5la( $voje 2a#ere" %a5okon $#igo6e $uda' i dva $ena#ora" Miki'a nalo3i 5anduri2a da o#vore 3elje na vra#a koja $u vodila u #oranj" Veliki klju( 6kljo'nu u $#aroj ar>aloj bravi" ; Svje#iljku a2o@ ; a5ovjedi Miki'a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

S#ra3ar 5ode na5rijed dr3ei uvi$ $vje#lo" ; %eka va6a 2ilo$# 5ri5a i ; u5o ori Miki'a %eru ; ove $#u be vode dolje" & $labo2 $vje#lu ra abere %era ka2eni#e krivudave $#ube" &:va#i $e a 2okre :ladne $#ijene i $#ade $e $5u6#a#i dolje" Zagu6ljivi 5lje$nivi rak do5irao je i #a2e i bivao $ve gad;niji i ne$no6ljiviji 6#o $e dublje $5u6#ala" Kad $u $#igli na dno- okrene $#ra3ar u ani2 5ro$#oro2" ,ijevo i de$no ra abere %era dvoja vra#a $ re6e#ka2a kro koja $u $e (uli 2ukli u di$aji i je'aji" %eugodno (uv$#vo obu 2e je" +na $#ane" ; Sa2o jo6 nekoliko koraka- va6a 2ilo$#i ; 5onuka je Kraja(i ; od2a: e2o bi#i na 'ilju@ Kraja(i i $ena#or 5o6li $u a njo2" S#ra3ar $#ane" +5e# 6kljo'nu brava" %era o$je#i neku #je$kobu- ali 5ode a $#ra3aro2" .o6la je u 5o$ve u ani i 5ra an #a2ni 5ro$#or" +do go- vi$oko nad nji2a$vije#lilo je $vje#lo dana kro gu$#e re6e#ke" .olje 5red njo2 bilo je #a2no kao u grobni'i" +na $e ogleda da vidi gdje je #u Ku6enka" Alije nije 5ri2ije#ila" S#ra3ar a#akne $vje#iljku na (avao na idu i %era o5a i kako $a ida vi$i debeo lana'" %era $e oba re a $u'e2 i Miki'o2" %a nje ino 5renera;3enje nji: nije bilo" <ode o5re no 5re2a ula u da vidi gdje $u ao$#ali" & i$#i (a$ o$je#i na $vo2 ra2enu dvije #e6ke ruke"

; S#oje? ; #rgne $e ona" 9#jede $e o$lobodi#i- ali je one dr; 3a:u 5o5u# gvo da" <renera3ena %era o5a i 2rko li'e $#ra3arovo i o$je#i daju je 5ovukao k Za ve(ali $u lan'i""" ; #o :oe#e $a 2no2? ; vikne djevojka $#ra3aru" ; %i6#a- lije5a go$5o>i'e- 2alo u #e $ve a#i" ; Zar $#e 5oludjeli? Ja $a2 ova2o do6la na $uo(enje" Go $5odine $u'e@ Go$5odine Kraja(iu@ ; ovne %era gla$no $a; gnuv6i $e k vra#i2a"

idu"

; Zovi #i ovdje u 5o2o $voga vraga- a ne $u'a@ ; naruga $e $#ra3ar" ; Ali- (ovje(e 8o3ji- vi $#e $e abunili" Suda' je do6ao $a 2no2 da 2e $uo(i $ Jeli'o2 Ku6enko2- a ne""" ; 9a;:a@ ; $2ijao $e gro:o#o2 $#ra3ar" ; 8a6 #e 4ino dova bio u gajbi'u" ; Vi $e vara#e- (ovje(e@ <u$#i#e 2e da govori2 $a $u'e2" ; %i$a2 $e ja ni6#a abunio" <o naje2 ja #ebe- draga gro 4i'e" Suda' 2ije naredio da #e $ve3e2- 6#o e bi#i dalje- #o e6 ve vidje#i" I $#ra3ar $ve3e %eri oko $#ruka debeli 3elje ni obru( $ #e6ki2 lan'e2" +na $e nije o5irala" Vidjela je da bi #o bilo u alud" S#ra3ar i a>e- aklo5i vra#a" & ar>aloj bravi 6kljo'ne klju(" ; #o je #o $a 2no2? ; 5i#ala $e na5ola gla$no da $e uvjeri nije li je u:va#ilo ludilo" +no 6#o je o$jeala bilo je i ne na>enje- 5renera3enje" Jo6 uvijek nije bila $vje$na 6#o $e #o $ njo2 dogodilo i 6#o e $e dogodi#i" Za6#o bi nju a#varali u #oranj? Ali nije o$je#ila nikakva $#ra:a- jer je 5o$ve $igurno o(ekivala da e ve a (a$ doi $a2 $uda' daje o$lobodi" To 2ora daje $a2o luda 5o2u#nja $#ra3ara ; 5o2i$li ona u $ebi i 5ri$lu:ne uvjerena da $uda' 2ora $vaki (a$ doi" Ali ni#ko nije do6ao" & (ekanju 5ro>o6e (i#ave ure- a da $e ni#ko nije javio" D<a ar je #o 2ogue?@D klikne ona o(ajno" DZar je 2ogue da $u 2ene :#jeli a#vori#i i da $u 2e ova2o na2a2ili? Kako je $uda' bio udvoran- kako 4in- kako i 2ijenjen? Zar je #o $ve bila :i2ba i $2i6ljena la3? Zar $#ra3ar i2a 5ravo?D <red o(i2a $#vorila joj $e $5avaa $oba nje ine bake" I$5od elenka$#og $vje#la #u le3i ona $a2a- be 5o2oi" D%e- ne@D govorila je %era $a2a $ebi" D.ana$ $e $igurno ve vra#io gro4 <e#ar5a kad o5a i da 2e ne2a- on e od2a: 5oi da 2e #ra3i i 2ene e 5u$#i#i na $lobodu" Ta kako bi 2ogli a; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

#vori#i unuku gro4i'e Ra#kav- neakinju 5ro#ono#ara Skerle'a ; i vjereni'u""" %e- vjereni'a ni$a2 vi6e@ Zar je 2ogue da Ivo Skerle'- ako 2e je ikad ljubione bi u(inio ni6#a da 2e o$lobodi?D I5ak $e uvjeravala da e 5rije nego i a>e 2je$e' ve bi#i u $vo2 dvor'u- kod $iro#e bole$ne bake" Sa#ovi $u 5rola ili" +na je jo6 ne5re$#ano $#ajala u 5od e2noj #a2i- 2edu (e#iri debela ida" %ad njo2- gore u vi$ini- $#r6ile $u re6e#ke" DKon#e$a %era 5a u #ornju?@ To je ludo$#D- 5o2i$li ona" D&3a$na ludo$#@ +ni e doi 5o 2ene@ +ni 2oraju doi 5o 2ene@D u2irivala je ona ne5re$#ano $a2u $ebe" I (ekala"""

Gro4 <e#ar +r6i vra#io $e $a $voga i2anja" Za5ravo $e u6uljao u dvora' gro4i'e Ra#kav bojei $e da ga ne bi gdjegod $rela barone$a ,in(ika" +d one ve(eri kad $e $ njo2 onako aru(io bje3ao je 5red njo2 i $akrivao $e kao 5red >avlo2" %e na6av6i %eru bio je uvjeren da je kod Skerle'ovi:" %adao $e da $u $e vjereni'i 5o2irili- 5a je %era o5e# 5o$je#ila baruna Ivu" Ali kad $e nije vra#ila ni 5odve(er- 5o6alje on 5o kon#e$u baruni'i Skerle'" +danle 2u javi6e da nije kod nji: ni bila i gro4 $e a#o u5u#i gro4i'i Cikulini da 5ogleda nije li 2o3da kod nje" Gro4i'a Cikulini $jedila je u 2alo2 $alonu" &6ao je Miki'a S2ernjak" ; .akle- je$i li $u'u $ve onako i$5ri(ao kako $a2 #e na u(ila? ; Je$a2- va6a 5re$vje#lo$#i" ; <a kako je #o na njega djelovalo? ; Tako da ga ni 8og ne bi 2ogao uvjeri#i da kon#e$a %era nije vje6#i'a" ; A #i e6 $e 5obrinu#i da $vije# 6#o 5rije do na@ ; %e boj#e $e- va6a 5re$vje#lo$#i- $vije# e do na#i" %eka 2i va6a 5re$vje#lo$# do5u$#i da joj najavi2 ne6#o 6#o e je najvi6e ve$eli#i" Kon#e$a nije vi6e u dvor'u" ; %ego? ;& #ornju@ Gro4i'a kao da $e 5re$#ra6ila #e novo$#i" ; To je i5ak 2alo 5rebr o" ; Ali go$5odinu $u'u nije u #o2 5o$lu ni6#a 5rebr o" ; A gdje i2a#e $vjedoke koji o njoj 6#o naju? Suda' $2ije a#vori#i vje6#i'u $a2o onda ako je #ko o5#u3i" ; %e boj#e $e- va6a 2ilo$#i" Svjedoka- kad u$#reba6 uvi jek do$#a" Kon#e$u %eru o5#u3ile $u- o$i2 #oga- jo6 i dvije vje6#i'e" ; Sad idi ; re(e ona Miki'i" ; Ako 6#o u$#reba6- do>i" Za $ada evo #i ne6#o $i#ni6a" I gro4i'a dade Miki'i 2odru $vilenu ke$i'u" +n $e #ri 5u#a 5okloni i i a>e" %a :odniku o5a io je Miki'a gro4a +r6ia" 8r o $e $akrio i u5u#io drugi2 $#uba2a" Kad gro4i'i Cikulini najavi6e gro4a <e#ra- $jedila je ona u veliko2 $alonu- li'e 5rekrila $vileni2 ru5(ie2 i je'ala" ; #o va2 je- gro4i'e? ; u5i#a je gro4" ;Vi jo6 ne na#e? 8o3e 2oj- #o je gro no" ; S#oje #ako gro no? ; u5i#a gro4 i nena>eno" ; Zar va2 $e 5a$#orku 6#o dogodilo? ;A: ne- dragi gro4e" %a6a draga- ne$re#na %era""" Gro4 <e#ar $e le'ne" ; %era? #o je $ njo2? &5ravo $a2 do6ao da va$ u5i#a2 nije li 2o3da kod va$ ; re(e $#ara' $ neki2 $#ra:o2" ; A:- daje bar kod 2ene@ %e$re#na djevojka@ %e u$u>uje2 $e ni da va2 ka3e2 """ ; Ali- aboga- re'i#e" Ja 2ora2 na#i gdje je i 6#o je $ njo2? ; +na je u ; #ornju""" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

S#ari gro4 nije 2ogao da i re(e ni jedne rije(i" Kao da je onije2io" &$#a $u 2u 5odr:#avala- a o(i a#re5#ile" Sav je 5ro#rnuo" .ugo je #rebalo da $e $abere i odvra#iA ;To nije 2ogue@

; Je$#- o #o2 ve govori 'ijeli Gri(" Gro4 +r6i bio je i van $ebe" ; &2iri#e $e- gro4e ; re(e udovi'a #obo3e #ronu#o" ; &(ini# u $ve da $e ona i bavi i #ornja" Mi valjda nee2o do5u$#i #i da $e na6e velika6ke a#varaju kao vje6#i'e" Vi na#e da 2o3e#e ra(una#i na 2oju 5o#5oru- kao i na 5o#5oru gro4i'e Auer$5erg koja i2a veliki ugled kod kralji'e" Gro4 $e ubr o o5ro$#i i 5ode ravno k $u'u Kraja(iu koji je bio jo6 u $vo2 uredu" Tu je gro4 +r6i $a nao 'ijelu i$#inu" Kad je $#ao energi(no #ra3i#i od $u'a da %eru 5u$#i na $lobodu i a5rije#io da e 5oi do kralji'e koja nee do5u$#i#i da $e unuku gro4i'e Ra#kav okrivljuje kao vje6#i'u- $uda' $e o$orno o#re$e i re(eA ; Ja $e dr3i2 akona koji je kralji'a 5o#vrdila" Kon#e$a je o5#u3ena i ja joj ne 2ogu 5o2oi@ ; Tko ju je o5#u3io? ; Ku6enka i Ka#i'a .olene'- obje vje6#i'e" +ne $u kon#e$u odale- a ja $e ne 2ogu oglu6i#i #ako veliko2 doka u" Zakon je a $ve jednako $#vorenA a gra>ane i gro4i'e- 5a 2akar vi 5o6liido kralji'e@ Gro4 +r6i bio je o(ajan" +5ro$#i $e i 5ode k $vo2 bra#u Kr$#i +r6iu koji je bio veliki 3u5an agreba(ki i 5od2ar6al" Za2oli ga da ne6#o u(ini a %eru" <od2ar6al je bio $ilno i nena>en" %jegovo dobroudno li'e- $ 2ali2 5lavi2 br(ii2a- 5oka ivalo je veliku abrinu#o$#" ; To je vrlo #e6ka $#var- dragi <e#re@ Ti na6 da $uda' i2a u #i2 5arni'a2a 5ro#iv vje6#i'a $vu vla$# u ru'i" Ja ga 2ogu $a2o 2oli#i a $u$re#ljivo$#- no on 2i- naravno- 2o3e 2olbu odbi#i" Suda' je $a2o 5urgar- a na6 kako $e 5urgarija ve$eli kad na$ dobije u 6ake" ; Ali- aboga- valjda $u velika6i #oliko jaki kao jedan $u da' koji ne radi 5ravo? Ako $e $vi $lo3i2o i a#ra3i2o neka $e djevojka 5u$#i na $lobodu- valjda e $e #o i u(ini#i" +nda neka $lobodno 5rovede i$#ragu da (uje2o (i2e je objeduje" ; Ja u od2a: k $u'u ; re(e veliki 3u5an ; a #i 2e (ekaj" Gro4u <e#ru 5rola ili $u (a$ovi 5olako- kao da $u ure $#ale" Kad $e na5okon bra# vra#io- bija6e <e#ar i$#o #ako o(ajan kao 5rije" Veliki 3u5an do nao je od $u'a ono i$#o 6#o i gro4 <e#arA da nee i ne 2o3e 5u$#i#i %eru" ; Suda' $e i govara da #o ne 2o3e u(ini#i- jer bi ga $vi je# ka2enovao" Ako dva $vjedoka o5#u3e 3enu daje vje6#i'aonda je #o do$#a- a ako 5ri na na 2uka2a $a2o jedna 3ena daje ova ili ona vje6#i'a- onda #akvoj 3eni ne2a 5o2oi" ; Vidi6- Kr$#o ; re(e 2u bra# ; nikad $e ni$2o brinuli 6#o $e #o u 9rva#$koj radi $ #i2 vje6#i'a2a" Sad na2 $e #o o$veuje? ; #o da uradi2o? ; 8ilo bi dobro obavije$#i#i gro4i'u Auer$5erg da ona ne6#o u(ini kod kralji'e" ; ini kako na6" Ja 5u#uje2" Sa2o ko2e da 5ovjeri2 nje gu $iro#e Su ane? ; Govori# u $a $vojo2 3eno2 ; re(e Kr$#o" ; +na je dobra du6a- 5a e6 2oi 5u#ova#i" ; Sva je ne$rea u #o2e 6#o $u %era i Su ana $akrile #u ne$re#nu Ku6enku@ ; re(e Kr$#o i abrine $e" ; To ne bi bila nikakva ne$rea da je Su ana drava" Ali nje ina nenadana bole$# ba6 u #o doba 5rava je $#ra:o#a a %eru" Kraja(i je $a2o a#o i2ao odva3no$#i da je a#vorijer je Su ana #ako $#ra6no na$#radala" Kad bi ona o dravila@ Siro#o dije#e@ Kako joj je negdje u #a2ni'i@ To e 2e ubi#i" %e 2ogu ni 5o2i$li#i na #o da ona (a2i negdje u #o2 $#ra6no2 #ornju i da e je 2o3da 2u(i#i"""

; To ne ide #ako br o" %aj5rije je 2ora $ud 5re$lu6a#i" <o6#o $u oba bra#a dugo ra$5ravljala- 5ode gro4 <e#ar .vojkoviu"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; To je $#ra6an $lu(aj- gro4e" Ali ja va$ uvjerava2 da onaj $vjedok nije ni6#a govorio ; re(e .vojkovi" ; Ve na2 $ve" %ekakve babe $u je o5#u3ile na #or#uri" Br#vova# u $av i2e#ak $a2o da je 5u$#e na $lobodu- a onda neka vode i$#ragu" ; Ja $a2 #u 5o$ve ne2oan" Mora2 a$#u5a#i akon" Sve je kriv #aj ne$re#ni Kraja(i" Ali ne bi$#e li 5oku6ali da ga 5o# ku5i#e? ; <onudio $a2 2u ja2(evinu- 5onudio $a2 (i#av $voj i2e#ak" ;<a $#oje rekao? ; Za'rvenio $e kao rak i go#ovo 2e i ba'io van vi(ui da 'ije la kraljevina ne2a #oliko nova'a a koji bi on 5u$#io vje6#i'u na $lobodu" Taj glu5an je bilja uvjeren daje %era vje6#i'a" ; Ve odavna no$i on u $ebi 3ala' 5ro#iv kon#e$e bog nje ini: revolu'ionarni: na(ela o vje6#i'a2a" Ja bi: je rado $5a $io- $a2o 6#o- na 3alo$#- ne2a2 nikakvi: ovla$#i" ; Kralji'a je i5ak ja(a od njegove vla$#i" Ide2 u 8e(? Moli2 va$- re'i#e 2i kako dugo 2o3e #raja#i 5ro'e$? ; Vi6e #jedana" & 2i#e kon#e$i dobrog odvje#nika- a ja u $#var avla(i#i #ako da do#le 2o3e lako doi od kralji'e a5o vijed daje 5u$#e na $lobodu" ; .obro@ Ako $#var avu(e#e- dok u 2ogne2 i$:odi#i od kralji'e #akvu a5ovijed- ja u va$ nagradi#i $a dvade$e# :ilja da 4orin#i@ ; Ja ni6#a ne #ra3i2" ; Vi e#e #o i5ak 5ri2i#i@ Gro4 $e o5ro$#i od .vojkovia i 5ode k banu koga je na6ao kod gro4a .ra6kovia" Za2olio ga je da ne6#o u(ini a %eru- ali on 2u je odvra#io da ne2a u5liva na $u'a" & a $ve #o ban je obeao gro4u da e $a2 5i$a#i u 8e( kralji'i- jer je uvjeren daje %era nevina" Kad je gro4 <e#ar o#i6ao- re(e gro4i'a .ra6kovi banuA ; uje6- gro4e- ne2oj $e 5a(a#i u #u $#var" Ti- na5okon- ne na6 nije li #a lije5a kon#e$a i5ak ne6#o $krivila" Svakako nije u redu 6#o je $krivala vje6#i'u" Kon#e$u i5ak nee $5ali#i- jer je gro4i'a- ali Skerle' je $vakako o$#ao ve 5rije vjen(anja udo va'" Ra u2ije6 li 2e? %akon ovoga 6#o $e dogodilo- kon#e$u nee u e#i- 5a #ako o5e# i2a2 nade da bi 2ogao o3eni#i 2oju Benku" ; #e#a je 2lade djevojke ; odvra#i %ada3di" ; Ali kralji'a e je 5o2ilova#i i be 2oje 5re5oruke" ; Tako je ; 5o#vrdi gro4i'a ; a #i 5u$#i $ve kako je$#" Skerle' e je o$#avi#i- a #o na2 ide u 5rilog" Gro4 <e#ar odlu(io je da 5ode i do Ive Skerle'a koji je ve bio u $vojoj 5ala(i" Skerle' je ve $ve nao" Mirno je $a$lu6ao gro4a +r6ia" Kad gaje ovaj u5i#ao 6#o kani u(ini#i a %eru- odvra#i Skerle'A

; Ja $a2 joj :#io 5o2oi i $avje#ovao $a2 joj da o5o ove $voj i$ka 5red $udo2- ali ona je #o #vrdoglavo odbila" I$kreno $a2 je volio- a voli2 je i $ada- ali kad je ona $a2a 5o#r(ala u $voju 5ro5a$#- ja ne 2ogu a nju ni6#a u(ini#i" Vi na#e da #u odlu(uje $ud" Molio $a2 je neka $#var 5o5ravi dok jo6 nije $vi je# a #o nao" Kako 2ogu $ada #o u(ini#i kad o #o2 ve govori (i#av grad? +r6i je u$#ao- 5ogledao Skerle'a 5re irno i rekao 2u o6#roA ; S#idi $e- Ivo@ Ti ni$i vi#e @ S #i2 rije(i2a o$#avio je $#ara' baruna Ivu Skerle'a- biv6eg %erinog vjerenika" & veliko2 $alonu $u$reo $e gro4 $ barunovo2 2ajko2 koja 2u re(eA ; Su ana je uvijek bila $vojeglava i uvijek je radila ono 6#o nije $2jela" Tako je une$reila- e#o- i $iro#u %eru@ ; 8aruni'e- va6 u2 doi$#a nije dora$#ao da $udi o (ini2a va6e 6urjakinje" +na je #ako vi$oko nad va2a da vi ne2a#e 5ra va o njoj i ri'a#i nikakvo 2nijenje" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Kad je do6ao u dvor gro4i'e Ra#kav bio je 5o$ve $lo2ljen" Kako nije bio vi(an da 2nogo :oda- jer njegovo debelo #ijelo nije 5odno$ilo vei: 6e#nja- bio je i 2u(en" & $alonu na6ao je o'a S2olea i Re2e#in'e" S#ajali $u $vi u jednoj gru5i i u bu>eno ra$5ravljali" +#a' S2ole 5okrio je li'e ruka2a da $akrije $u e" ; &2iri#e $e- o(e ; #je6ili ga 2ladi ljudi" ; .a %eru 5ra#i2 na lo2a(u? To ne 2ogu@ Voli2 u2rije#i@ ; govorio je S2ole u bu>eno" ; +(e S2ole ; re(e Eran'e$ko ; $#var jo6 nije i gubljena" ; Ja $a2 bijedan ne$re#nik koji ni$a2 nikad i2ao odva3no$#i da $e au 2e2 a #e ne$re#ne 3ene" Kad bi$#e vi nali koliko $a2 gledao lo2a(a na koji2a $5ali6e 5o6#ene- ne$re#ne 3enea (e$#o i lu>akinje koje $u 5ri(ale da $u vje6#i'e@ +$ijedio $a2 gledajui gdje ginu ne$re#ne nevine 3r#ve" Jednog dana- kad ve ni$a2 2ogao gleda#i bijedu- au eo $a2 $e a Ku6enkinu ker ; i $ njo2 u5ro5a$#io kon#e$u@ Ja #o ne 2ogu 5re3ivje#i" %e 2ogu@ Sve2u $a2 ja kriv" Sa2o ja@ ; &2iri#e $e- o(e S2ole ; :rabrili ga 2ladi ljudi" ; Vi #o 2ora#e 5odnije#i- jer 2i va$ #reba2o" 8e va$ ne 2o 3e2o $5a$i#i %eru" S2ole je 5odigao glavu- a gro4 +r6i $e u$5ravio" ; #o #o na(i? Vi 2i$li#e %eru $5a$i#i? ; u5i#a gro4" ; I #ornja $e ne 2o3e 5objei ; u di$ao je S2ole" ; Ali 2i je i5ak 2ora2o $5a$i#i" I2a na$ 5e#nae$#" Mladi $2o i odva3ni- ne nedo$#aje na2 ni 5a2e# ni :rabro$#" ; Vi ne 2o3e#e ni6#a u(ini#i ; re(e +r6i" ; +na koja bi je 2ogla jedno2 rije(ju $5a$i#i le3i ondje be $vije$#i" Ja u2e>u#i2- 5oku6a#i da je %eri bar donekle nado2je$#i2" Su #ra u oru 5u#uje2 kralji'i i nada2 $e da e 2e 5ri2i#i i nee do5u$#i#i da $e unu'i gro4i'e Ra#kav 5o(ini #ako $#ra6na ne 5ravda" Mladi $u ljudi jo6 dugo ra$5ravljali i #ajan$#veno $e dogo; varali- a gro4 <e#ar $jedio je u 5lakala kao dije#e" ne$re#nu 5rija#elji'u koja je urila u $#ro5 i

.ok $e #o bivalo u DCrveno2 dvor'uD- u grad$koj $e vijeni'i $aku5ilo rije#ko dru6#vo" Grad$ki $uda'- grad$ki odvje#nik .vojkovi- no#ar ,a'ko Sale i gro4 Vojk44v koji je dana$ 5rvi 5u# i a $voje bole$#i i a6ao na uli'u" ; &vjeren $a2 da $e vi- 2agni4i'e- vara#e ; govorio je gro4 Vojk44v u bu>eno Kraja(iu" ; +va 2lada djevojka ne 2o3e bi#i vje6#i'a- #o nee ni#ko vjerova#i" %ju vole i 5urgari i 5uk- i vi e#e #i2e $a2o 5okvari#i $voj ugled" ; 9vala va2 na bri i@ ; re(e $uda'" ; Ja na2 kako 2o ra2 (uva#i $voj ugled" Ako je Ku6enka 5ri nala da je %era vje6#i'a""" ; Je li dobrovoljno 5ri nala? ; <ri nala je na 2uka2a" ; +nda je #o ra u2ljivo" .a 2ene ra a5ne#e na #e lje$#ve ili 2e navu(e#e na ko#a(- i ja bi: 5ri nao da $a2 va$ a(arao" ; Ako 3eli#e- 2o3e#e $e kon#e$i 5rijavi#i a odvje#nika ; re(e $uda'" ; &:i#io $a2 je- jer 2i #o nala3e akon" <ove$# e $e i$#raga- 5a ako $e doka3e da nije kriva- bi# e 5u6#ena" ; Gro4 Vojk44v i2a u#oliko 5ravo ; re(e grad$ki odvje# nik ; da bi$2o 2orali i2a#i nekog ob ira 5re2a velika6i2a" .jevojka je i5ak i najo#2jeniji: krugova- a $vakako je a ve lika6e $ra2o#a 6#o je jedna kon#e$a do$5jela u a#vor@ ; Mene $u a $u'a i abrali gra>ani ; odvra#i Kraja(i" %jegova $e $u:onjava 5ojava $#re$la od 5ri#ajenog bije$a" ; I odgovoran $a2 $a2o gra>an$ko2 akonu" ; To i2a#e 5ravo ; 5ri:va#i rije( Sale" ; Va$ $u doi$#a bira li gra>ani i 2ora#e ra(una#i na nji:ovu $klono$#- ali ja bi: $e u$udio $avje#ova#i va2 da ne bi bilo godno ni #o da navu(e#e na $e 2r3nju velika6a" ; Koji $u #o velika6i? .o $ada $u $e a kon#e$u au eli $a2o gro4ovi +r6i" %i vla$#i#i nje in vjerenik nije $e 5o#rudio do 2ene- jer o(i#o na kako je 5ogibeljna vje6#i'a" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; #o va2 5ada na u2?@ ; 5rekine ga gro4 Vojk44F" ; i2e bi ona bila 5ogibeljna? ; Ako nije ni6#a drugo u(inila- a ono je 6irila nauku da ne2a vje6#i'a i da $u #o ludo$#i" Ti2e je okrivila $ud daje $u dio na $2r# nevine 3ene" To na(i daje :u6kala $vije# na a kon i na 2ene" ; Ja va$ u5o orava2- go$5odine $u'e- da e#e i2a#i ne2i li: ne5rilika" Kralji'a nee do5u$#i#i da $5ali#e unuku gro4i'e Ra#kav@ ; re(e Vojk44v" ; Gro4i'i je 5o#a2nio u2- ona ne 2o3e do kralji'e" ; Ali +r6i ide u 8e(@ ; re(e Sale" Kraja(i je bio #o2 vije6u ne6#o i nena>en" a$akje ra 2i6ljao- a onda $jedne k $vo2 5i$ae2 $#olu i re(e 2irnoA ; %e na2 dolikuje li va2a- go$5odine Sale- da $e au i 2a#e a vje6#i'u? A i grad$ki je odvje#nik aboravio daje (u var akona i da 2u je $ada jedina du3no$# da 6#o 5rije $a$#avi #u3bu" ; +5ro$#i#e- jo6 ne2a2 ni(ega na #e2elju (ega bi: $a$#avio #u3bu" ; .obro" I$#raga e bi#i a koji dan dovr6ena ; re(e $uda'" I- ne 5ogledav6i $voje go$#e- 5o(ne 5i$a#i"

Kad $u .vojkovi- Sale i Vojk44F i a6li i $obe grad$kog $u'a- 5ri6a5ne .vojkovi gro4uA ; Sad joj ne2a 5o2oi- dragi gro4e@ +vaj #i je $#ari lu>ak $ve 5okvario" %era je a #ebe i gubljena@ ; %ije@ Sada #ek neu 5o5u$#i#i" +na nee i gorje#i na lo 2a(i nego na 2oji2 grudi2a@ & M&I,IT& &re $u 5rola ile jedna a drugo2" Kao vje(no$#" A %era je jo6 uvijek (ekala $voje o$lobo>enje" Kro re6e#ke daleko gore u #ornju 5rovirkivale $u do nje $rebrna$#e rake 2je$e'a" %era nije $2alak$ala" Jo6 $e (vr6e nadala da e je odavle o$lobodi#i" D%ije 2ogueD- 2i$lila je ona- Dda e 2e Ivo na5u$#i#i u ovo2 #renu#ku@ Ako 2e je ikad volio- on e a 2ene u(ini#i $ve"D Vi(na $jedi#i u $vileni2 na$lonja(i2a- 2orala je $ada $#aja#i na :ladnoj bla#noj e2lji- na dnu #ornja a vje6#i'e" %e5re$#ano je urila u 3elje ne re6e#ke i 2i$lila na #i:u $5avau $obu $voje baki'e koja ondje le3i $a2a i o$#avljena i ne 2o3e $:va#i#i daje nje ina ljubljena %era a#vorena u :ladnu 'rnu #a2ni'u" Tko e je dana$ njegova#i? Tko e joj da#i lijek? Tko e joj da#i 2lijeko? ; Su#ra u ve $igurno bi#i na $lobodi- 5a u $ve #o nado2je$#i#i ; govorila je $a2a $ebi" Tako je 3ivo 5redo(ila one drage $voje $obe daje go#ovo na (a$ aboravila da je okru3uje #a2ni'a" & ku#u ne6#o $u6ne" %era 5ogleda u #a2u- ali nije 2ogla ni6#a o5a i#i" +5e# ne6#o $u6ne" Kao daje ondje neki 3ivi $#vor" %era 5ri;$lu:ne" Je$# ; ne6#o $e 2i(e- ne6#o 5u3a 5o e2lji" Sad $e ne6#o do#aklo $la2e 6#o je bila na e2lji" Sla2a a;6u6#i kao da $e ne6#o uvla(i u nju" %era je na5e#o $lu6ala" %ajedno2 $e ono u $la2i #rgne- a'vili" %era o$je#i da je ne6#o $ko(ilo na nju i da je ruko2 do#akla neku gadnu 3ivo#inju" <o e2lji $e ganjale 3ivo#inje 6#o $u 'vilile i 2no3ile $e kao da ni(u i e2lje" Svaki (a$ ale#jele $e u nju" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

8o3e- #o $u 6#akori@ %era o$je#i 2u(nu odvra#no$#" #akori $u $e avla(ili u $la2u i o5e# $e ra le#jeli 5o e2lji- $kakali 5reko %erini: nogu- i vodili $voj divlji lov" %eri $e (inilo kao daje 2u(e 5o ne(ijoj a5ovijedi" %ajedno2 je i dubine :odnika (ula korake" DKona(no@D 5o2i$li %era" D.ola e" Sad e 2e i ve$#i i #og $#ra6nog 5ro$#ora"D %a nje ini2 vra#i2a a6kri5i brava" Svje#lo baklje ra$vije#li %eru koja $e $ve ana lan'e2 5ri#i$la o 'rni id" & #a2ni'u u>e $#ra3ar i o$lobodi je lana'a" ; %i$a2 li va2 rekla da $#e 2e nevinu $ve ali? ; ekaj- (ekaj lje5o#i'e@ %e2oj 2i$li#i da e6 #ako lako 5ro i- draga gro4i'e@ I gla$ i rije(i na5uni6e je neugodni2 o$jeanje2" Ali ona je 2irno 5o6la a nji2- $a2o da 2o3e i ai i #og $#ra6nog 5ro$#ora u koje2 je 5rovela 5ola noi" <rola ila je u$ki2 5ro$#oro2 i 2e>u :ladni: $#ijena" Vla3an $#ro5 vi$io je nad njo2 kao krov od grobni'e- (ovjek $ bakljo2 okrene najedno2 na lijevo" %era $#u5i na 5rag neke $#ra6ne 5ro$#orije" Tu a$#ane" +no 6#o je ugledala $ka2enilo joj noge- 5a nije 2ogla dalje" & 6iroko2 (e#verougla$#o2 5ro$#oru u koji je $#u5ila nije bilo ni 5ro ora ni re6e#ke" & $redini $u gorjele (e#iri baklje i na5unjale 5ro$#or agu6ljivi2 di2o2" <o$#ran'e je $jedio $uda' Kraja(i- do njega je bio grad$ki $ena#or- 5a grad$ki ka5e#an- no#ar Sale- a#i2 nadglednik u a- a 5o$ebno kod 2alog $#ola $jedio je- va3na li'a- >ak Miki'a" & $redini je $#ajao :enkar Ma#ija <un'er" Rukave ko6ulje a$ukao je do ra2ena- a 5reda $e $ve ao 5rega(u od debele ko3e"

+ko njega $e vr#jela (e#iri graban#a- (e#iri jaka ko6(a#a 2u6kar'a" ,i'a $u i2 bila u3arena od 5ia- ko6ulje ra galjene- rukavi a$ukani" I gledali $u kao 2e$ari koji $e $5re2aju na klanje" %era je aokru3ila 5ogledo2 5o #oj $#ra6noj 5ro$#oriji i od2a: je nala da $e nala i u 2u(ili6#u vje6#i'a" Ali a6#o $u je doveli ova2o? To 5i#anje i$5unilo ju neki2 5ri#ajeni2 $#ra:o2" Kad je o5a ila Kraja(ia- 5o>e naglo 5re2a nje2u i u5i#a ga o6#ro i gla$noA ; Vi $#e 2e doveli ova2o da 2e $uo(i#e $ Ku6enko2- go $5odine Kraja(iu? ; Ja u va$ $ njo2e $uo(i#i ; re(e Kraja(i 2irno" ; Sa2o $e $#r5i#e@ ; Koji2 5ravo2 $#e 2e adr3ali u #a2ni'i i dali 2e $ve a#i? ; %a #o e va2 odgovori#i va6a 6#ieni'a Ku6enka ; odvra#i $uda' i a5ovjedi :enkaru da dovedu Ku6enku" ; %i$#e li 2e ova2o doveli $a2o kao $vjedoka? ; u5i#a o5e# %era" ; Ili $#e $e 5o$lu3ili 5ro$#o2 varko2 nedo$#ojno2 $u da(ke (a$#i? ; Kolike li dr ovi#o$#i@ ; re(e grad$ki $ena#or" ; <roi e je od2a: dr ovi#o$# ; odvra#i 2u $uda'" ; A go$5odin no#ar Sale@ ; u5i#a %era ; vi 6u#i#e? ; Ja ne2a2 ovdje rije(i ; odvra#i on #i:o" 9enkar uvede u 2u(ili6#e 3en$ko bie" %eri $e u(inilo daje vi6e du: nego e2alj$ki $#vor" A i5ak #o bija6e Jeli'a Ku6enka" <la#nena ra derana ko6ulja 5okrivala joj #ijelo" Ko$a joj bija6e ra6(u5ana- o(i u5ale duboko u li'e" 9enkar ju je vukao a ruke- a ona je be6u#no kora'ala a nji2 :ra2ljui" ; Jeleno Ku6enko ; re(e grad$ki $uda' Kraja(i ; 5o iva2 #e da ovdje obnovi6 $voj i$ka o $vojoj biv6oj go$5odari'i" Re'i joj u li'e 6#o $i rekla na2a" Re'i joj da je $vake ve(eri 5o$li je 5o dravljenja $jedila na Mandu6ev'u i ondje $abirala oko $ebe vje6#i'e- re'i joj da $i #i 5rava vje6#i'a@ Jeli'a $e $ukobi $ %erini2 5ogledo2" Kad je 5re5o nala $voju dobro(ini#elji'u$ru6i joj $e do nogu i $#ade 5laka#i" ; %e- ne ; $ve #o nije i$#ina@ Sve je la3@ Kon#e$a nije 'o5rni; 'a ; $ve $a2 lagala" %ikad nije bila 'o5rni'a- nikad je ni$a2 vidjela na Mandu6ev'u" "9i ;I

MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Ti 5ori(e6- dakle- $ve ono 6#o $i do$ada i$ka ala? ; 5i#ao je bije$no $uda'" ; ,agala $a2- $ve je la3 ; la3@ %ikad nije 2oja dobra go$5o dari'a u(inila niko2e la" %ikad- nikad@ Kraja(i( 2a:ne ruko2 :enkaru" A ovaj 5ri>e Jeli'i- 5ovu(e je a ko$u i odvu(e 5o e2lji kao kakvu $#var do $redine 2u;(ili6#a" %era je urila u :enkara" Sa $#ra:o2 je gledala njegove ko6#unjave ruke koje $u vukle Jeli'u" Tada dva graban#a 5ri;$#u5i6e Ku6enki- $ve u joj o#raga ruke- a onda 5riko5(aju u3e na 3elje nu ko5(u koja je vi$ila na debelo2 u3e#u 6#o bija6e 5ri(vr6eno na okrugli ko#a(" .jevojka je u6u#jela i $#akleni2 5ogledo2 buljila u %eru" ; <ovu'i@ ; a5ovjedi :enkar" .va 2o2ka 5ograbi6e drugi kraj u3e#a i $#ado6e djevojku di a#i uvi$" +na vikne da $e %eri $r'e $ka2enilo" Ra2ena joj i$ko(ila- a ruke $e nadvile nad glavu"

; Zvijeri@ #o #o radi#e $ njo2?@ ; krikne %era $ko(iv6i 5red Kraja(ia" Ali ni#ko je nije $lu6ao" Svi u5rije6e 5oglede u Jeli'u koja je vi$jela u raku" %je ino $e #ijelo di alo $ve vi6e- a ko$#i joj i$ko(i6e kao da e 5rodrije#i 2e$o i ko3u" %era $e na$lonila na id" Tijelo2 joj 5rele#i dr:#avi'a" Jeli'a je vri$kala" %ajedno2 bivao je vri$ak $labiji i $labiji- dok nije 5o$ve u2uknuo" Kraja(i i njegova $voj#a $ko(i6e $a $jedala" ; S#oje #o? Ju(er je kod ovi: 2uka $ve ve i$ka ala? A da na$ 6u#i@ Kraja(i $e okrene k %eri koja je uko(eni 5ogled u5iljila u Ku6enku" ; Gledaj#e- go$5odo@ ; re(e Kraja(i 5oka av6i %eru" ; Gledaj#e ovaj 5ogled@ +na joj daje vra3ju $nagu" +na joj je 5o gledo2 odu ela u#ila- a#o Ku6enka 6u#i" ; Vi $#e 5oludjeli@ ; krikne %era od$ko(iv6i od ida" ; Zar ne vidi#e da je one$vije6#ena@ Mo3e li govori#i kad je be $vije$#i? Kro $#ra6ni 5ro$#or 5rodre :ra5avi $2ije: :enkara i njegovi: grabana#a" 9enkar $e okrene graban#i2a i a5ovjediA ; &#ege na noge@ Svijee ova2o@ Graban#i 5odigo6e 3elje ne u#ege" Zaja5uri6e $e od $ilne #e3ine" +nda $5u$#i6e djevojku do e2lje i 5rive a$e joj na noge u#ege" <odigo6e je o5e# uvi$- u5ali6e $vaki 5o jednu $vijeu" <la2en $vijee 5rine$o6e Ku6enki 5od #abane i 5od ra2e da joj $e $#ala ko3a 5r3i#i" Tijelo $e djevoj(ino #rgne- ona jaukne dva- #ri 5u#a i o5e# anije2i- $5u$#iv6i $e kao daje 2r#va" ; Zvijeri $#e- vijeri@ ; vikne %era" ; Zar 2o3e (ovjek koji i2a du6u gleda#i ovako 2irno #e $#ra6ne 2uke? Zar je u va2a i u2rla ljud$ka $a2ilo$#? ; +na joj ne da govori#i@ ; vikne $uda' dr6ui2 gla$o2 i 5oka3e na %eru" ; +na joj je donijela u $ebi vraga" ; Vi $#e 5oludjeli@ ; vikne %era" ; u#i- 5rokle#a 'o5rni'e ; i dere $e na nju :enkar ; ili u #i i$5ei je ik@ %era uvidi da #u a5ovijeda <un'er" +n je $voju 3r#vu 2u(io $ neki2 2iro2- kao da obavlja kakav obi(an 5o$ao" ; %a konja $ njo2@ ; a5ovjedi :enkar" Jeli(ino #ijelo #re$ne o e2lju" ,e3ala je kao daje u njoj 3ivo# u2ro" A $uda' je bje$nio 6#o jo6 uvijek nije ni6#a i$ka ala" ;Vrag je u6ao o5e# u nju i ne da joj govori#i@ ; re(e <un'er 5ogledav6i $u'a 5ono$no- kao (ovjek koji na $voj 5o$ao" +nda a5ovjedi graban#i2aA ; & 2i#e blago$lovljene vode da i$#jera2o vraga@ I oni je $#ado6e 5olijeva#i vodo2 i (abra $#oje $#ajalo kraj 2u(ila" 9ladna voda o$vije$#i Jeli'u- ona $e u$5ravi i 5ogleda u %eru koja ju 5ro2a#ra6e 6iroko ra$#voreni2 o(i2a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; +va i2a ,u'i4erove o(i@ ; u5o ori :enkar $u'a" ; %eka $e okrene k idu- 5a e#e vidje#i da vrag nee vi6e Ku6enku u; $5ava#i" Kraja(i a5ovjedi %eri da $e okrene" +na #o rado u(ini- jer ju je ono $#oje 2orala gleda#i i$5unjavalo $#ra:o2" Graban#i 5odigo6e Jeli'u daje $#ave na #ree 2u(ilo" I vu;ko6e i jednog ku#a drvenu gredu koja je $#ajala na (e#iri noge i i gledala kao konj" %a :r5#u grede $#r6ila je vi$oka drvena u vi6i'a 5o5u# 5ira2ide" Graban#i 5odigo6e Jeli'u na

drvenog konja i 5ri$ili6e je da aja6i na 5ira2idu" .ok $u je dvoji'a u:va#ila i 5ri#i$la na drvenu u vi6i'u- druga dvoji'a $#avi6e joj na ruke i noge 3elje ne u#ege" Jeli'u oblije $2r#no bljedilo- li'e joj $e i$krivi- o(i joj i$ko(ile" Jeli'a $e 5revijala i $vijala- li'e joj $e i$krivljavalo i dobivalo naj$#ra6nije oblike- a i grudi i la ili joj gla$ovi $li(ni vijeri kojoj arinu6e no3 u grkljan" Suda' Kraja(i $#ade je 5i#a#iA ; Jeli'e Ku6enko- re'i je li kon#e$a %era- #voja biv6a go$5o dari'a- bila dnevno na ve(er u Mandu6ev'u" Je li ona 5rava 5rav'a#a vje6#i'a? ; Je$# ; i$#i$ne $e i nje ini: u$#iju" <ri anje6 li da je ona $ #obo2 u2orila #voja dva bra#a koji ne$#ado6e i $ela? ; Je$#- je$#@ ; vikala je ona" ; Re'i nije li i ona $ #obo2 u2orila novoro>eno dije#e i o$#a vila ga kod Ka2eni#i: vra#a" ;Je$#@ ; Ti $i u $nu vidjela kako $vojoj baki gro4i'i Ra#kav daje na5i#ak da joj odu 2e 5a2e# i 6#o 5rije dobije u 6ake nje in i2e#ak? ; Je$a2" ; Vidjela $a2- $ve $a2 vidjela" Sa2o 2e $kini#e- a i2e 8o3je@ Sve- $ve- $ve je i$#ina@ Jao 2eni- Kri$#e i Marijo@ 9enkar dade nak i djevoj'i $kinu6e u#ege" Skinu6e je $ konja" Jeli'a $e $ru6i na e2lju i $#ade #e6ko di$a#i je'ajui i $avijajui $e od boli" ; %i$a2 li rekao da e 5ri na#i kad je ona ne bude gledala? ; 5ono$no e :enkar i nalo3i graban#i2a da odne$u Jeli'u i 2u(ili6#a u nje inu #a2ni'u" ; Sada va2 je ja$no a6#o $a2 va$ ovdje adr3ao ; re(e Kra ja(i %eri" ; Vi $#e lu>ak@ +vo je nedo$#ojno ljud$koga u2a" Vi e#e 2e jednog dana 5u$#i#i i #a2ni'e- ali kune2 va2 $e- onaj dan vi6e nee#e bi#i $u'e2" Kraja(i 5laneA ; +vako 2o3e govori#i $a2o okorjela vje6#i'a@ ; 8i# e bla3a kad je 5o$adi2o na drvenog konja@ ; na$2ije $e :enkar" ; Gro4i'e $u nau(ene ja6i#i@ <riredi# u joj bijel'a" %era $e uko(ila" & glavi joj je 6u2jelo" & u6i2a joj jo6 uvijek brujio jauk i oni u3a$ni- nikad jo6 (uveni gla$ovi Jeli(ini dok je $jedila na drveno2 konju" I kad je (ula da e i nju 5o$adi#i $2u(ilojoj $e" Sad dovedo6e u 2u(ili6#e drugu 3enu i navuko6e je na ko#a(" Ali ona je 6u#jela kao da ni6#a ne o$jea" ; Ka#i'e ; 5i#ao je grad$ki $ena#or ; 5ri naje6 li da $i $voju $na:u a'o5rala? .a $i joj #i $kvr(ila ruke i noge i da $ije o$li je5ila na jedno oko- a na vra#u u(inila da joj i ra$#e kvrga? ;%i$a2;ni$a2@ ; %a 2uke $ njo2@ I nju 5o$#avi6e na 2uke" +nda ona $#ade vika#iA ; <ri naje2- 5ri naje2@ Vragu $a2 $e 5odala" Sve u rei$a2o 2e 5u$#i#e" <o2o i- 8o3e@ ; Za6#o $i do$ad 6u#jela?@ ; 5i#ao je grad$ki $ena#or" Vrag #i nije dao govori#i? ; Je$#- vrag 2i je na2ignuo da ni6#a ne oda2" +beao 2i je da e #r5je#i 2je$#o 2ene" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Miki'a a2o(i br o 5ero i $#ade 5i$a#i" ; Kako $i $#u5ila 2edu vje6#i'e? ; 5i#ao je o5e# Sale" ; +nu ve(er 5rije nego $a2 $e vjen(ala bila $a2 5o6la na Mandu6eva' 5o vodu" Ta2o je do6la k 2eni nekakva $#ara 3ena i nagovorila 2e da $#u5i2 2edu 'o5rni'e- 5a da neu #reba#i ni6#a radi#i- a i2a# u uvijek do$#a nova'a- $vileni: ru; ba'a- la#ni: nau6ni'a i 4inog jela" Ja $a2 #ada $ njo2e od 2a: o#i6la $ Mandu6ev'a na kri3anje gdje je bilo ve vi6e 'o5rni'a" ; Je li bila ova 2edu nji2a? ; u5i#a grad$ki $uda' i 5oka3e na %eru" ; Je$# ; :i#ro odvra#i Ka#i'a .olene'" ; A ka2o $#e onda o#i6le? ; Vrag na$ je odve ao u ko(iji i 2i $2o do6le u njegove dvore na Medvedni'i" 8ilo je vi6e vragova- $vi $u bili lije5o odjeveni- u odijela od 'rvene i elene $vile" +nda $2o jele 2e$a- lo5a#i'e- #ele#ine ku:ane i 5e(ene- i 5ile ku:ano vino $lade od 2eda" Za#i2 $2o 5le$ali i vrag 2e je agrlio" ; Kako $u $e vali #i vragovi? ; Jedan $e vao Ma#ek- drugi Eili5- onda Karl ,u'i4er ; i ne 2ogu $e vi6e $je#i#i" 8ila je #a2o i go$5a ka5e#ani'a koja je 5rva 2edu 'o5rni'a2a" ,ije5a je- 2lada- naj4inija i naj5a 2e#nija" ; <ogledaj- je li #o bila ova? ; u5i#a Kraja(i i 5oka3e na %eru" ;.a- ova je bila@ ; A 6#o je radila ondje? ; +na je bila glavari'a@ Mije$ila je kola(e- dijelila jelo i 5ilo i a5ovijedala na2a drugi2a- $2ijala $e i 5le$ala- a i2ala je uvijek bijelu o5ravu od $vile koja $e $jala kao $un'e" %a glavi je i2ala bijelu ka5u a na njoj bijelu glavu od $ove" Tu je 2lada 3ena 5rekinula 5ri(anje" Sru6ila $e na e2lju i o$#ala ne5o2i(na" ; Vrag je u(inio da oba2re ; re(e :enkar ; da ne bi vi6e go vorila o ka5e#ani'i" Sudbeno 5ovjeren$#vo odlu(i da $e a dana$ obu$#avi 2u(enje i digne $e da i a>e i 2u(ili6#a" +5a iv6i da odla e %era $#ade vika#i $u'uA ; +dve3i#e 2e i 5u$#i#e 2e kui dok je vrije2e- jer e va$ ina(e $#aja#i glave@ Kraja(i je i vadio $voj 6ka5ular- 5oljubio ga i rekao o$#ali2aA ; uje#e li? <rije#i $e@ +na $e nada da e 2i $e vrag o$ve#i#i bog nje" Ali 2ene 6#i#e $ve#ili6#a- go$5o>i'e vje6#i'e" ; #o e2o $ #o2 gro4ov$ko2 'o5rni'o2? ; u5i#a :enkar $u'a" ; +$#avi je- neka gleda 2u(ili6#e" Mo3da e i5ak 5ri na#i $voja lodjela ; dobrovoljno" Grad$ki $uda' i Sale- koji $u neko bili go$#i gro4i'e Ra#kav i nje ine unuke u $jajni2 dvorana2a DCrvenog dvor'aD- o$#avi6e %eru $ve anu u $#ra6no2 5od e2no2 2u(ili6#u" Graban#i i :enkar o#vori6e 2ala vra#a u idu gdje $e nala ilo nji:ovo $5re2i6#e i i i>o6e i 2u(ili6#a o$#aviv6i je $ na5ola 2r#vo2 3eno2" Miki'a 5ri>e i na$2ije joj $eA ; Je$i li vidjela kako 2i vodi2o i$#ragu? Sad 2i re'i- vele; 5o6#ovana gro4i'e- neka $e no$i2 i$5red #voga lije5oga li'akao 6#o $i 2e o#jerala ondje 5red Cindekovkini2 duano2" .ana$ 2eni- $u#ra #ebi@ ; na$2ijao $e on i onda 5o6ao i $a2 a graban#i2a"

Vra#a je o$#avio 2alo o#vorena" .o %erini: u6iju do5irao je ra$kala6eni $2ije: i 5ro$#a(ke o5a$ke 6#o $u i: $#avljali graban#i" ula je kako jedu- kako $e o5ijaju i kako $e juna(e" ; Su#ra e2o gro4i'i $#avi#i na bijele 5r$#e 2je$#o la#ni: rukavi'a okove- a 2je$#o 5r$#enja 5al(eni'e" ; <rokle#o je jaka #a 'ura@ Treba# e na2 dvo$#ruka 5or'ija vina i $lanine@ ? MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; Kad $e gro4i'a navla(i na ko#a(- onda bi na2 #rebali da#i 4ine5e(enke@ ; %e boj $e- $#ara gro4i'a 5o$la# e na2 5e(enog 5urana i gibani'e" Graban#i $e od $r'a na$2ija6e- a :enkar re(eA ; 9a- bog2e e2o ura(una#i $ebi dvo$#ruku 5lau a 2u (enje ovako 4ine 'o5rni'e" %a vra#i2a $e 5oka3e Miki(ina glava" +n irne u 2u(ili6#e da vidi 6#o radi %era" Kon#e$a je urila u e2lju- kao da $e i gubila u $#ra6no2 o(ekivanju 6#o e $e $ njo2e dogodi#i" ; Zar je 2ogue da e je ovdje o$#avi#i? Zar je 2ogue da je nee o$lobodi#i i ovog $#ra6nog 2je$#a? Gdje $u $vi nje ini 5rija#elji i nan'i? Gdje $u $vi oni koji $u je oba$i5ali lju bavni2 rije(i2a- ljubavni2 i java2a i aklinjali $e ljubavlju? Ka#i'a .olene'- koja je le3ala na e2lji u ne$vije$#i- 5robudila $e- 5ogledala oko $ebe" 9#jela $e 5odignu#i- ali nije 2ogla" <u ala je u5irui $e ruka2a o e2lju- au$#avila $e kod %ere" ; %e na2 #ko $#e ; 5o(e ona 6a5#a#i i$5rekidani2 gla$o2 ; ali ne2oj#e 2e 5roklinja#i 6#o $a2 va$ o5#u3ila" Kad va$ 2e# nu na #akve 2uke- onda e#e i vi o5#u3i#i koga god oni budu :#jeli" ; Kako $i 2ogla 5ri5ovijeda#i o go bi- o ka5e#ani'i- o vra govi2a u 'rveno2 i eleno2 odijelu?@ Gdje $i #o (ula? ; u5i #a je %era" ; Ja #o ni$a2 $a2o (ula" 8ilo je #ako" ; Ti $i 6enula u2o2- 3eno" Kakvi vra i? Kakve go be? To $u i 2i6ljene $#vari" ; %i$u- ni$u@ .ala $a2 $e ave$#i od 5rokle#i: baba i bila $a2 na $5ravi6u i i2ala vraga a dragoga" 8io je lije5- vi$ok i vrlo 4in go$5odin" ; ,uduje6@ Gdje $i ga vidjela- kada? ; .va 5u#a u #jednu bila $a2 na go bi u njegovo2 dvoru na Medvedni'i" ; Ti govori6 u $nu" %a Medvedgradu ne2a nikakvog dvoragrad je ve 5oru6en" ; %e na2- ali rekli $u 2i da $2o na Medvedni'i" Vo io na$ je vrag i bilo na2 je lije5o" Ali ni$u $ve 'o5rni'e 4ino 3ivjele" +ne koje vragovi ni$u vi6e rado i2ali 2orale $u bi#i $lu6kinje" <rale $u 5o$ude i no$ile drva- radile kao djevojke i dobivale ono 6#o je drugi2a o$#alo" Kako je kra$no u vra3je2 dvorukakva $vje#lo$# u nje2 vlada@ Zla#o $jaji kao $un'e" Ti govori6 u vrui'i" Sve #o nije i$#ina"

; Sve je i$#ina" Sa2o #o $a2 lagala da $#e i vi- lije5a go $5o>i'e #a2o bili" Ka5e#ani'a je bila jedna druga- #ako>er li je5a i vi$oka kao i vi" +:- 8og 2e ka nio 6#o $a2 $e dala na govori#i od 5rokle#e babe" Jednog $a2 dana do6la do2a jako 5ijana" Mu3 2i je o#i6ao u 6u2u- a ja $a2 u 5ijan$#vu $va6#a govorila i onda 2e je $vekrva o5#u3ila" Sad e 2e o5e# 2u(i#i da oda2 $voje drugari'e" Ali neka@ Svi2a u i2 a$oli#i" <ro kle#a $vekrva@ Sa3ga# e 2ene- ali i njoj nee 4ali#i ognjena 5o$#elja" %era nije 2ogla ra abra#i govori li ova 3ena u ludilu ili u gro ni'i" +no 6#o joj je 5ri5ovijedala (inilo joj $e #ako ludo i ne2ogue da nije 2ogla nikako doku(i#i 6#o ju je nagnalo da #ako govori" <ro6ao je (i#av $a# kad $e 5ojavi6e graban#i- a $ nji2a i Miki'a" S2ijali $u $e i bijali ra$kala6ene 6ale" ; A $udbeno 5ovjeren$#vo nee doi? ; u5i#a jedan graban#" ; To $a2 $ada ja@ ; re(e 5onovno Miki'a" I on $jedne k $#olu i $#ane 5olugla$no govori#iA D<re$lu6avanje vje6#i'a Ka#i'e .olene' i Marije Vugrine' obavljeno u 5ri$u#no$#i grad$kog no#ara Saleagrad$kog $ena#ora <avla <u6karia i velikog $u'a <e#ra Kraja(ia u dva $a#a u noi"D ; <ovjeren$#vo je ve na 5a5iru- $ad bi$2o 2ogli 5o(e#i ; re(e Miki'a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

I oni a5o(e6e" 9enkar $e ogleda a Ka#i'o2 .olene'" +5a iv6i je u %erinoj bli ini 5ri2ije#iA ; Gle- ka2o je o#5u ala" 8og2e- do$#a je jaka" .a je 5o; $jedne2o na konja? ; %e- a i2e 8o3je@ ; branila $e ona" ; #o :oe#e da va2 re(e2?@ ; Tko $u #voje drugari'e 'o5rni'e u 'o5rnja(ko2 'e:u? ; u5i#a Miki'a va3no $e i$5r$iv6i" +n je $ada ovdje a$#u5ao $ud- 5a je bio $ilno o:ol" ; Je$i li (ula?@ ; o5e#ovao je Miki'a $voje 5i#anje" ; Kako $e ovu one koje $u $ #obo2 bile u 'o5r nja(ko2 'e:u? ; 8ila je 2oja $vekrva 8arbara .olene'" +na je 5rava 'o5r; ni'a i ona je dala vragu $voje dije#e" <ri$ilila 2e da do>e2 2edu 'o5rni'e i agro ila 2i $e da e 2e o$lije5i#i ako i ja ne u k vragu" Jednog ju#ra- kad je i6la na 5ri(e$#- donijela je u u$#i2a do2a $ve#u :o$#iju- 5ljunula je i u$#a i dala je vragu" +n je :o$#iju 5oga io i dao $vekrvi $vileni ruba'" ; Koje $i jo6 'o5rni'e vidjela u 'e:u? ; u5i#a Miki'a bilje 3ei 2arljivo nje in i$ka " ; Vidjela $a2 8ola6inku- 6o6#ari'u- onda .oro#eju Mlina; riku- koja je bila draga 2ojega 2u3a- a onda je o5e# i2ala 6o6#ara <avleka" I 2oj #a$# Ivek .olene' 5ravi je 'o5rnjak" ; Jo6 ni$i rekla $ve@ Govori dalje" Vidi6- :enkar je $5re2an@ ; +nda ; onda ; na$#avi Ka#i'a do2i6ljajui $e i $#ade re do2 nabraja#i $ve 3ene koje $u joj u(inile 6#o lo- ogovarale je ili ju grdile" %abrajala je ne$re#ne 3eneA ; ,u'ija Bi#arikaJaga Sobi(ka i %ove ve$i- Margare#a .u2bovi- Magda Krvari i Trnja- 8arbara Tordi i Re2e#a i ga dari'a kanoni ka <ulingara 9elena krvari" ; A 8ari'a Cindekovka? I ona je u 'e:u" ; Cindekovka? %ju ne 5o na2"

; ,a3e6? +na je ve i2ala 5o$la $a $vi2 vragovi2a" Ka#i'a je 6u#jela i do2i6ljala $e #ko bi 2ogla bi#i #a Cindekovka" To je Miki'u ra lju#ilo" %a2igne :enkaru" +vaj 5o$egne od2a: $voji2 3elje ni2 ruka2a a Ka#i'o2- ali i: ona $#ade 2oli#iA ; .aj#e 5o(ekaj#e@ %e 2ogu $e ja od2a: $je#i#i koja je #o" 8ilo na$ je #oliko da i2 ne na2 $vi2a i2ena" I2a na$ 'o5r; ni'a kao li6a u gori" ; .akle- 5ri naje6 da je $ va2a bila i Cindekovka- 2lada udovi'a $ Ka2eni#i: vra#iju? ; A #o je ona@ Je$#- je$#@ ; re(e Ka#i'a .olene'" ; Sad $e $je a2" I ona je bila" Miki'a odlo3i 5ero i 5rogla$i 5re$lu6avanje dovr6eni2" ; Za dana$ je na6 5o$ao dobro u$5io ; doda 5olugla$no" ; Sad i2a2o $eda2 novi: 5e(enki" ; To e bi#i a 2ene de$e# 4orin#i- a #ebe 6e$#- a a gra; ban#e $eda2 gro6i@ ; Treba da na2 5ovi$i 5lau- dragi 2oj" Grad$ki je od vje#nik $ebi ve na5unio d3e5ove- a na2a ; bru$" +va gro4i'a 2ora 5la#i#i ono 6#o $2o a druge dobili 5re2alo" Miki'a i :enkar 5u$#i6e .olen(evu na e2lju- a %eru $ve anu u a id- #e $e o5e# u5u#i6e u 5okrajnju ko2ori'u da $e ondje okrije5e" .ok $u oni 5ili- $2ijali $e i bijali 6ale- unuka gro4i'e Ra#kav $#ajala je $ve ani: ruku i nogu u vje6#i(je2 2u(ili6#u" %E+EKIVA%E +8JE.E .rugi dan uju#ro uranio je grad$ki $uda' 5o$ve neobi(no" Ve u o$a2 $a#i $jedio je u grad$koj vijeni'i" & :odniku je bilo 2nogo ljudi" <red njegovi2 5i$ai2 $#olo2 $#ajala je 2lada 5la:a djevojka" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

Kraja(i je 5ogleda $voji2 2ali2 o(i2a koje $u virile i $u:og njegova li'a 5o5u# dvije bodljike" ; Ti $i $obari'a kod gro4i'e Ra#kav ; u5i#a $uda' djevojku" ; Je$a2 ; odvra#i ona dr:#avi2 gla$o2" ; <a i 6#o (e6 i$ka a#i- jer ako #e u:va#i2 u la3i doi e6 u #oranj" Sobari'a 5ro#rne- a o(i joj $e na5une $u a2a" ; Kakva je bila #voja 2lada go$5odari'a? Je$i li 6#o neobi (no i lo vidjela u nje? Sobari'a $#ade dr:#a#i" %e najui 6#o da uradi- 5adne 5red $u'a na koljenaA ; Va6a 2ilo$#i- ja ne na2 6#o bi: rekla" Zna2 $a2o #o daje kon#e$a %era u #ornjiu dvor'a $akrila vje6#i'u Ku6enku i daje na $voj ro>endan dobila od :ljebarke 8ari'e Cindek kru: koji je bio (udno i$5le#en- kako ga ne bi 2ogla $5le$#i ljud$ka ruka" Zna2 daje bila 3iva ako5ana u lije$ i o5e# o3ivjela" .a 8og da o$lije5ila- ogrbavila i i jeli 2e 3ivu 'rvi- ako 6#o drugo na2" Kad $obari'a nije ni6#a vi6e nala rei- o#5u$#i je $uda'- a u $obu dovedo6e vra#ara gro4i'e Ra#kav" To bija6e onaj kojeg je %era o#5u$#ila nakon one ve(eri kad je 5u$#io u dvor dva okrinkana (ovjeka" Vra#ar je 5ri5ovijedao daje uvijek bio uvjeren kako je %era vje6#i'a i da je (e$#o vidio 5od nje ini2 5ro ori2a nekog 2u6kar'a da $e#a" ; Ja $a2 oduvijek bio uvjeren da je #o ne(a$#ivi ; govorio je on" ; Jedne ve(eri- kad $a2 bio u vr#u- u>o6e kro a#vore na vra#a dvije 5ojave u 'rveni2 5la6#evi2a" Za5ovjedili $u 2i da 6u#i2 i o$#ane2 2irno na 2je$#u" Ja $a2 :#io 5objei- ali

ni$a2 2ogao" Kao da 2e je ne6#o 5rikovalo na e2lju" #o $u uradili u vr#u ne na2- no i $ad bi: 5ri$egao da $u #o bili ne(a$#ivi du$i" Jedne ve(eri i ja6ila je kon#e$a neka2o 5od Slje2e" Tada $e 5odigla bura i oluja i 2i $2o 2orali kon#e$u 5oi #ra3i#i" %a6li $2o je kod k2e#a Mi6ka" I barun Skerle' bio je $ na2a" +n #o bolje na nego ja" %akon vra#ara 5o ove $uda' k2e#a Mi6ka i njegovu $na:u" S nji2a je u6lo u $obu i djevoj(e od koji: 5e#nae$# godina" Suda' i: je i$5i#ao kako je #o jedno2 %era 5o buri i oluji do6la k nji2a- a $#ara' 2u $#ane 5ri(a#iA ; %ikad ni$a2 $lu#io da bi na6a go$5odari'a bila 'o5rni'a" +ne ve(eri kad je bila kod na$ najedno2 $e uga$ilo ognji6#e5e5eo $e 5odigao uvi$ i $#ao $e vr#je#i 5o raku- #ako daje $va $oba bila 5una di2a" %a krovu je ne6#o 'vililo i avijalo- $va $e kua #re$la i (uli $2o $#ra6ni 6#ro5o#" To $u $igurno na #a vanu 5le$ale 'o5rni'e" Svi $2o 5okleknuli i 2olili $e 8ogu- na 6#o $u 'o5rni'e o#i6le" ; Sa2o gro4i'a nije kleknula ni#i $e 5rekri3ila@ ; u5adne u rije( djevoj(i'a" ; To je 2oja unuka ; re(e k2e#" ; +d2a: kad je gro4i'a o#i6 la $5o2enula je 2ala da $e kon#e$a nije 5rekri3ila" +nda #o ni$a2 vjerovao- ali $ad vidi2 daje i$#ina" ; A kon#e$a je do6la i$5od Slje2ena? ; u5i#a Kraja(i" ; .a- va6a 2ilo$#i@ ; 5ri:va#i 2lada $na:a" ; +d2a: a#i2 je na$#ala $#ra6na oluja" +$i2 #oga- va6a 2ilo$#i- od2a: drugi dan kako je kon#e$a bila kod na$- kre5alo na2 je jedno #ele- a 5o$lije na2 je #u(a 5o#ukla 'ijeli 5rirod" ; %ajvi6e 2e a(udilo ; re(e o5e# $#ara' ; 6#o je kon#e$a o dravila 2oju unuku" Vidi#e- va6a 2ilo$#i- ovu djevoj(i'u? +na je bila ko$# i ko3a i ve joj je $2r# bila na vra#u" Kon#e$a je 5o$lala dje#e#u lije(nika- ali ni on nije 5o2ogao" +nda je 5o (ela 2alu $a2a lije(i#i" Slala joj je $vaki dan ju:e- 2e$a i vina i uvijek govorila da dije#e 2ora $a2o dobro je$#i- 5a e $e o5o ravi#i" Cijelo je $elo nalo da 2i je unuku urekla jedna 'o5r ni'a" A va6a 2ilo$# na da uroke 2o3e i lije(i#i $a2o 'o5rni'a i ni#ko drugi" I nakon 2je$e' i 5ol 2oja je unuka o dravila ; kako va6a 2ilo$# i volijeva i $a2a vidje#i" ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Suda' je u5ravio na k2e#a jo6 nekoliko 5i#anja- a onda ga o#5u$#io i 5o vao ko(ija6a gro4i'e Ra#kav" ; +na je bila kura3nija od na$ 2u6kara'a i nije $e nikad ni(ega bojala- a- 2oli2- $vi naju da $u 3ene $#ra6ljivije" &vijek je 5o noi ja6ila- a vi6e 5u#a i rano u ju#ro" +nda je $lu ga2a a5ovijedala da je (ekaju- a ona bi $e negdje i gubila" Jedan5u# $a2 bio $ njo2 rano u ju#ro u Re2e#a2a i (uo $a2 od drugi: da $eje ondje #ajno $a$#ajala $ nekakvi2 2ladii2a koji $u bili vra i" Tako $ada 5ri5ovijedaju ljudi u Re2e#a2a" A $obari'a gro4i'e ikulini veli da je kon#e$a u ju#ro 5obirala ro$u i 5ravila ljubavne na5i#ke a 2ladu go$5odu" Kad je ko(ija6 $vr6io $voj i$ka - 5o va6e $obari'u gro4i'e ikulini" +na je #aj i$ka 5o#vrdila i jo6 5ridodala kako je ona bila uvijek uvjerena da kon#e$a o5ija go$5odu ljubavni2 na5i'i2a- jer ina(e ne bi bili $vi u nju #ako

aljubljeni" & gradu da i2a i 2nogo lje56i: djevojaka 5a $e nije (i#av grad u nji: agledao" Kona(no je 5re$lu6an i vr#lar i kroja( i $a2o$#ana- <avao Galovi koji je 5rije dva #jedna o5#u3io Ku6enku" <ri5ovijedao je da gaje %era jedan5u# kod Ka2eni#i: vra#a u5uivala neka o5o ove $voju o5#u3bu 5ro#iv Ku6enke" +nda je 5o(eo 5ri(a#i o Jeli'iA ; %eka va6a 2ilo$# $a2o 5ogleda 6#o je od 2ene u(inila Ku6enka" +#kako je u #ornju ni$a2 i2ao nijedne 2irne noi" %e 2ogu $5ava#i- uvijek 2i je 5red o(i2a kako je vuku u #o ranj" A kad 2e $na>e $an- onda 2i o5e# dola i u $nu $a $vojo2 2a#ero2" S#ara 2i $e gro i i vi(eA Dekaj- (ekaj- na# e6 #i 6#o $i u(inio $ 2ojo2 kerko2"D +nda 2e #u(e i 2u(i kao ne(a $#ivi- a Jeli'a joj 5o2a3e" Ju(er 2i $e 5rika ala u $nu i rekla 2iA DVi e#e 2e i2a#i na du6i"D 8ila je $va blijeda i ra6(u5ana i 2eni $e #ako $2ilila 5a $a2 onda 5o(eo 5laka#i" I #ako $a2 $e 2u(io u $nu da $a2 jedva dana$ u$#ao i 5o$#elje" Go$5odin 3u5nik 2i je rekao neka $vaki dan 5la#i2 jednu 2i$u i neka dade2 'rkvi jednu koko6 i dva 5urana- 5a e 2e 8og $5a$i#i od #i: $#ra6ni: $nova" %a5okon je i Galovi o5#u6#en" Miki'a je 2arljivo 5i$ao $ve #e i$ka e" Suda' je (ekao na baruna Skerle'a- gro4a Vojk44vja i ka5e#ana Sini6u koje je #ako>er dao 5o va#i 5reda $e" Sva #roji'a $a$#ala $e ajedno u $obi grad$kog $u'a" Sini6a je u6ao 5o$ljednji" 8io je i nena>en kad je vidio $voja dva 5ro#ivnika koja je 5rije 2je$e' dana $voji2 2a(e2 ba'io u 5o$#elju" Kad je u6ao 5o dravio je $u'a- a Skerle'a i gro4a Vojk44vja nije ni 5ogledao" Miki'a 2u $e #ri 5u#a nakloni- ali $e Sini6a nije udo$#ojao da #o o5a i" ; <o vao $a2 va$- 5le2eni#a go$5odo ; re(e Kraja(i ; da 5red ovi2 $udo2 govori#e kao $vjedo'i i$kreno i o#voreno" Go$5odin Vojk44v bio je #ek nedavno bole$#an- a 2enije do6lo do nanja da je bole$# va6e 2ilo$#i bila vrlo (udnova#a" uo $a2 da je 5re$vije#li go$5odin gro4 obolio u$lijed uroka- 5a 5o$#oji $u2nja daje #o u(inila kon#e$a %era koju $vjedo'i o5 #u3uju bog (arolija" ; Moja bole$# je bila 5o$ve 5rirodna- go$5odine $u'e ; re(e gro4; a kako $e radi o (a$#i jedne 3ene- ja u va2 oda#i #ajnuA 5obio $a2 $e u dvoboju" Suda' ra$kola(i o(i" ;Vi 2o3da a6#iuje#e kon#e$u- ali va$ 2ora2 u5o ori#i""" ; %e- ja govori2 3ivu i$#inu" Suda' 5ogleda 2rko gro4a Vojk44vja i obra#i $e Skerle'u koji je urio 5reda $e" <o$#avi i nje2u i$#o 5i#anje" Ali Skerle' 2u odvra#iA ;C ja $a2 $e 5obio u dvoboju" Suda' je jo6 vi6e ra$kola(io o(i i u$kliknuoA ;Va6a 5re$vje#lo$#i- #o nije 2ogue@ .voboj je abranjen- a vi $e $igurno ni$#e ogrije6ili o akon@ I MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

Skerle' je u ne5rili'i 6u#io" Videi da nee dobi#i odgovor Kraja(i na$#aviA ; Va6a $vje#lo$# neke je burne noi na6la kon#e$u %eru Keglevi kod k2e#a gro4i'e Ra#kav" +nda je bila velika olujaa kon#e$a je $a2a i ja6ila- i #o nou"""

8arun je 2alo oklijevao- a onda odvra#iA ; Je$#- #ako je bilo" ; A nije li va6oj 2ilo$#i ikad bilo na5adno #o $#oje u kon#e $u bilo aljubljeno #oliko 5le2eni#e go$5ode? ; %ije@ ; odvra#i barun" ; Ja a #o ni$a2 nao" ; A nije li- 2o3da- kon#e$a va6u $vje#lo$# o2a2ila kakvi2 ljubavni2 na5i#ko2? ; To ne na2 ; odvra#i Skerle' 5olugla$no" ; .r3i2 da i5ak nije" Kraja(i a5ovjedi Miki'i da 5o ove u $obu babu &r6u" 8aba &r6a u6la je a2o#ana u veliki ruba'" +na 32irne na $u'a jedni2 oko2 i '2okne je iko2 (ekajui na 5i#anje" ; Je li kada k #ebi do6la kon#e$a %era Keglevi 5o ljubavni na5i#ak? ; Vele5o6#ovana va6a 2ilo$#i- u 2ojoj kui i u 2ojoj ru'i nije bilo nikada vra(arija" S#ara $a2 3ena- 2nogo $a2 5re #r5jela u 3ivo#u i $vije# 2e (e$#o 5i#a a $avje#e" To je $ve" Ali jedne noi do>o6e k 2eni dvije 3ene i jedan 2ladi- #e $u $i lo2 od 2ene :#jeli ljubavni na5i#ak" Kad $a2 i: :#jela i$#je ra#i i kue- navali6e na 2oju kuu 2ladi jura#u6i i :#jedo6e 2e obijedi#i bog nekakvi: ne5odo56#ina" Reko6e da $e kod 2ene $krivaju neki li ljudi" Ali ja $a2 5o6#ena 5urgarka- 5a kod 2ene ni$u ni6#a na6li" To e 5o$vjedo(i#i go$5odin no #ar Sale koji je one ve(eri 5re#ra3io 2oju kuu" Ka$nije $a2 do nala daje jedna od oni: 3ena 6#o $u #ra3ile ljubavni na5i #ak bila unuka gro4i'e Ra#kav" Skerle' 5ogleda i nena>eno babu &r6u" ; A je li #i rekla a koga #reba #aj na5i#ak? ; u5i#a Kraja(i" ; Za baruna Skerle'a" Te rije(i 5ogodi6e baruna kao gro2" +n naglo u$#ane $a $#oli'e i u5i#a babu &r6uA ; Mo3e#e li vi na #o 5olo3i#i 5ri$egu? ; S#o 5u#a- va6a 5re$vje#lo$#i" Kune2 $e 3ivi2 8ogo2 da 2ije rekla va6e i2e" Kraja(i o#5u$#i $#aru vra(aru i $obe- a onda $e obra#i Skerle'uA ; Mo3e li $ada va6a 2ilo$# 5o$u2nja#i da $e- 2o3da- i5ak kon#e$a 5o$lu3ila ljubavni2 na5i#ko2? Skerle' je bio blijed i u bu>en" ; Mo3da ; odvra#i on i a2oli $u'a da ga o#5u$#i" Kraja(i 2u i$5uni 3elju- na$#oje barun od2a: o#i6ao" Sad $e $uda' obra#i gro4u Vojk44vju i i$#o 5i#anje u5ravi na njega" Gro4 odvra#iA ; %e- go$5odine $u'e@ Ja $a2 $e- dodu6e- u kon#e$u bio $il no aljubio- ali ni$a2 5io ljubavnog na5i#ka" Takvi: $red$#a va kon#e$a ne #reba ; ona i2a odve lije5e o(i- a da bi joj 2u6kara' 2ogao odolje#i" ; 8a6 u #o2 i je$# (arolija- go$5odine gro4e" Vi $#e jo6 uvijek o2a2ljeni i o5(arani ljubavni2 na5i#ko2" ; Ako vi #vrdi#e da $u lije5e o(i ljubavni na5i#ak- onda va2 ne 2ogu doka a#i 5ro#ivno" Alija u uvijek #vrdi#i da kon#e$a nije vje6#i'a@ ; re(e gro4" Kraja(i ga br o o#5u$#i" +dgovor gro4a nije 2u bio 5o volji" Sini6a je 'ijelo #o vrije2e $#ajao kod 5ro ora i gledao na uli'u" Kraja(i ga kona(no 5o ove k $ebi #e 2u re(eA ; Go$5odine ka5e#ane- 2ora2 va2 5o$#avi#i jedno vrlo va3no 5i#anje" Sjea#e li $e one ve(eri kad $2o bili kod gro 4i'e ikulini- kad je dala ve(eru u (a$# kon#e$e %ere? Tada $#e vi- go$5odine ka5e#ane- 5ri5ovijedali dru6#vu jedan va6 doga >aj $ neko2 2lado2 vje6#i'o2 u 6u2i bli u kri3anja" Ta va$

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

je vje6#i'a onda na$#rijelila u ruku i vi $#e rekli da je #o bila neka o#2jena da2a" ; Ali- go$5odine $u'e- #o je bio $an koji2 $a2 :#io abavi#i dru6#vo" ; +5ro$#i#e- dragi ka5e#ane- ali ja ne vjeruje2 da $#e vi #o $anjali" ; Kad va2 ja #o veli2- onda 2i 2ora#e vjerova#i" ; <a dobro" Ako je #o doi$#a bio $an onda 2i re'i#e #ko je bila o#2jena go$5oda koju $#e u $nu vidjeli i daje na kri3anju (ekala vje6#i'e" ; Va6a 5okojna baba@ Gla$ koji2 je #o rekao Sini6a 2orao je $u'a uvjeri#i da 2u $e ka5e#an ruga" Takav odgovor $ilno ga u budio" ; Ja $a2 uvjeren daje #o bila kon#e$a %era i daje vi 3eli#e a#aji#i" ; +5ro$#i#e- 2ene nee ni#ko 5ri$ili#i da govori2 ono 6#o bi ko2e 2o3da i6lo u 5rilog" Ja govori2 onako kako je$#" ; Go$5odine ka5e#ane- ja va$ $ada 5re$lu6ava2 kao $uda' nje inog veli(an$#va i 2oli2 va$ da 2i ka3e#e #ko je bila 3ena o kojoj $#e $nivali daje bila na kri3anju" ; a$nik nje inog veli(an$#va i2a drugog 5o$la nego da va2 kao baba 5ri5ovijeda $voje $ne@ %edo$#ojno je da 2e uo5e #akvo 6#o 5i#a#e" ; .obro- onda u va2 rei a6#o va$ #o 5i#a2" +no 6#o $#e 5ri5ovijedali dogodilo $e one ve(eri kad je barun Skerle' na6ao kon#e$u kod k2e#a gro4i'e Ra#kav- 5a je o5ravdano $u2njao daje $ve ono 6#o $#e 5ri5ovijedali 5rava i$#ina i daje ona da2a bila kon#e$a %era" ; %i#i je bila ona- ni#i koja druga" ; Ja 2i$li2 da $e ne $la3e $ va6o2 (a6u""" Sini6a 5lane i agr2iA ; + 2ojoj (a$#i ne2a#e 5ravo $udi#i vi- go$5odine $u'e@ Meni $u kon#e$u %eru 5rvi 5u#a 5rika ali jedne ve(eri kod gro4i'e ikulini- a ako ovaj 2oj i$ka ne da#e unije#i u a5i$nik- ja u nai 5u#a da 5rio5i2 u 8e( kako $e ovdje 5rovode i$#rage" i2 je Sini6a i govorio rije( 8e(- u$#ane Kraja(i br o $a $#ol'a i 5o>e 5re2a ka5e#anuA ; %e2oj#e $e 3e$#i#i- go$5odine ka5e#ane" Kao $uda' 2ora2 bi#i 2alo o6#riji- ali vi na#e da $e va6a i java 5o6#uje" Evo ; 2oj 5i$ar je ve bilje3i" Sini6a je #o(no 5ro(i#ao $#oje Miki'a na5i$ao- a onda o$#avi $obu grad$kog $u'a" <RVI G,AS &TJE9E %ad 2lino2 nedaleko od Krvavog 2o$#a di3e $e 3u#a gu$#a 3ivi'a i u$5inje $e do Ka2eni#i: vra#a" <od vra#i2a je #a2no- $a2o o#aj$#veno $vje#lo 5red ki5o2 8ogorodi'e ra$vje#ljuje 2ali 5ro$#or oko $like" & ku#u- 5o$ve bli u <al(ieva duana- ne6#o $e 2i(e" Ti:i 6a5a# 5reno$i $e od ida do ida" ; Mo3da i nee doi? ; 9oe@ Svake noi vraa $e ovuda $ Ka5#ola na Gri(" Sve je #i:o i 2irno" Sa2o uljani'a 5red 8ogorodi'o2 dr6e kao da $e boji $abla$ne #a2e" .olje- i$5od Ka2eni#i: vra#a- (uju $e $ Ka5#ola kora'i" %e#ko $e u$5inje 5re2a Gri(u" ; Eno ga@ ; 6a5ne $jena 5od Ka2eni#i2 vra#i2a"

; <a i@ Kora'i bivaju $ve gla$niji- bli3i" & Ka2eni#a vra#a u>e (ovjek" Te6ko di6e i 2alo #e#ura" <ro>e kro gu$#u #a2u 5od debeli2 $#ro5o2 kule" a$ak $#ane i 5ogleda u $liku" +nda 5o>e 5re2a njoj- ra o#krije $e" Svje#lo uljani'e ra$vije#li li'e Miki'e S2ernjaka" Vino ga ljulja" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; 9vala i dika #i budi- Velika go$5o ; nakloni $e 8ogoro di'i" & #o2 #renu#ku banu6e 5red njega dva (ovjeka" Miki'a nije bje3ao" +#vrdnuo kao ka2en i 5re$#ra6eno urio u nji:" Vidio je #ek dvije okrinkane glave- jedan bode3 i ke$u od 2re3e kro koju $u $jali 'ekini" %ije od2a: ra abrao daje jedan (ovjek na5erio u njegova 5r$a bode3- a drugi 2u #urio 5od no$ ke$u $a la#o2" Miki'a je $ve 6ire ra$#varao o(i i #ijelo 2u je 5o(elo dr:#a#i" S#oje #o? <rika a ili java? Zar gaje vino #ako o2a2ilo da ga $alijeu $#ra6ne $like? ; %i da $i 5i$nuo@ ; (uo je 6a5a# jednog (ovjeka" Sad 2u je bilo ja$no da $u #o ljudi i da 2u 5rije#i lo" ; Gledaj@ +vo je bode3- a ovo 'ekini" #o :oe6- bode3 u $r'e ili 'ekine u d3e5? +daberi" Miki'a nije 2ogao odgovori#i 5re2da 2u je od2a: bilo ja$no 6#o e odabra#i" ; Cekine bi: radije@ ; +nda $lu6aj i odgovoriA i2a li dana$ kakvo 5re$lu6avanje u #ornju? ; %e2a" ; Gdje $u $ada graban#i? ; Kod kue- $5avaju" ; A $#ra3ari? ; +ni $#ra3are" ; Mo3e6 li #i $ada ui u #oranj? ; Mogu" ; +nda $lu6aj dobro" Zna2 da $i :ulja ; $lu3i6 $vakoga a nova'" ; Kako bi: ina(e 3ivio? Radi#i $e 2ora ; 5o(e Miki'a bra ni#i $voju (a$# kad je vidio da ga nee ubi#i" ; Vidi6 li ovo 5i$2o? Ti e6 ga 5reda#i kon#e$i %eri" Miki'a $e 5re5la6i i ne odgovori" ; %ee6 li? ; u5i#a ga 6a5ui (ovjek u #a2i" ;Vije :oe#e $5a$i#i? To je ne2ogue" S#ra3ari""" ; %i6#a $e od #ebe ne #ra3i nego da joj 5reda6 ovo 5i$2o" Gledaj- 5i$2o je na 4ran'u$ko2 i nee6 ga 2oi 5ro(i#a#i" <ri; 6#edi $ebi #rud da ga o#vara6" Kad ga kon#e$a 5ro(i#a- da# e6 joj 'rnilo i 5a5ira da na2 odgovori" Taj odgovor donije# e6 2eni" To je $ve" %e u(ini6 li #o i u5o ori6 li $#ra3u na na$- onda #i ne2a $5a$a" Ja ni$a2 ovdje $a2" Eno- #a2o u ku#u jo6 $u #roji'a- a dolje 5red vra#i2a u 3ivi'i o5e# #roji'a $ nabijeni2 5i6#olji2a" ; .obro" Ja u 5i$2o 5reda#i kon#e$i i donije#i va2 od govor" ; Ako ne i vede6 $ve u redu ili ako na$ i da6- naj da nee6 3ivje#i ni de$e# $a#i" Moj e #e bode3 nai 2akar 5red ol#aro2" Ako i vr6i6 $ve #o(no- dobi# e6 ovu ke$u" Miki'a $e od $#ra:a 2alo o#rije nio i $a$vi2 dobro $:va#io 6#o :oe ne nana'"

; <a na5okon a6#o ne bi: a$lu3io 'ekine? ; 5o2i$li on" S#oje #o 5reda#i 5i$2o? S#oje 5i$2o? ; %a5rijed@ Za 5ola $a#a 2ora6 $e vra#i#i" Miki'a 5ode od2a: u $#ra3arni'u" Tu je na6ao dvo$#ruku $#ra3u" Sa2 nad ornik $jedio je u $#ra3arni'i i 5io $a $voji2 ljudi2a i ko'kao $e" ; +:o@ #o #o na(i? ; u5i#a i: Miki'a" ; Kao da (uva#e $ul #ana" ; Tako je odredio Kraja(i bog one gro4i'e ; re(e nadgled nik" ; A 6#o #i radi6 u #o doba ovdje? ; %eka vrag odne$e 2oju 5a2e#@ +$#avio $a2 dana$ kod 5re$lu6avanja u 2u(ili6#u klju(eve- 5a ne 2ogu u kuu" I va dio $a2 i: i d3e5a i 2e#nuo na $#ol" ; 8io $i o5e# kod Jani'e na Ka5#olu- je li? ; A:- neka je bije$ odne$e" +#vori 2i ; re(e jedno2 $#ra3a; ru ; i 5odaj 2i $vijeu" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

%adglednik $e nije 5ro#ivio" Miki'a je bio #ako 5ovjerljiva o$oba da ne bi niko2e 5alo na 5a2e# u$kra#i#i 2u 5ravo da u bilo koje doba dana i noi ude u #oranj" +n 5o>e $#uba2a dolje- no$ei u ru'i $vijeu" 8r o je 5ro6ao :ladni2 :odniko2 u 2u(ili6#e" Tu je na6ao %eru koju $u :o#i2i'e o$#avili u #ako $#ra6no2 5ro$#oru ; da gleda $va 2u(enja" Kon#e$a je bila $ve ana dugi2 lan'e2 u a id i le3ala je na $la2i" i2 je u6ao Miki'a- ona 5odigne glavu" ; Ti:o ; 6a5ne Miki'a" ; %e6#o i2a2 a va$ od jednog 5ri ja#elja" Zakuni#e 2i $e da 2e nee#e oda#i" ; Ako 2i no$i#e 5oruku od 5rija#elja- bilo bi ludo da va$ oda2" To $e i nje2u (inilo ra u2ljivo i on 5ru3i %eri 5i$2o" .jevojka ga o#vori" Sr'e joj je burno ku'alo" 8ija6e 'rveno2 krvlju 5i$ano kao i $va o$#ala- $a2o 6#o je bilo na 4ran'u$ko2" To je %eru i nenadilo" <ri $vje#lo$#i $vijee kojo2 joj je Miki'a 5o$vije#lio $#ade (i#a#iA D%ero- (ekaj 2irno $lobodu $voju@ uje2 kro debele idove #ornja o(ajni #voj gla$@ uje2 kako #ra3i6 $lobodu@ %i6#a i nikoga vi6e ne (uje2- $a2o #ebe@ Miruj %ero@ +r6i je 5o:i#ao u 8e( kralji'i- a 5rije nego a5ale #ebi lo2a(u- 5lanu# e $av Gri( i $ve 6#o u nje2u 3ivi@ +d ovog (a$a $lavi2 $ve :ulje ovoga $vije#a- jer je 5o jednoj od nji: 2oj gla$ do5ro do #ebe@ ekaj 2e ;ja u doi"D ; Je$#e li 5ro(i#ali? ; u5i#a Miki'a kon#e$u" ; Je$a2" Miki'a u 2e 5a5ir i 5ero $a $#ola na ko2e je bilje3io i$ka e vje6#i'a" ; ekaj#e- evo #u je 5a5ir i 5ero na2o(eno u 'rnilo" Taj (ovjek :oe odgovor" ; Je$#e li ga vidjeli? ;Vidio ga je$a2- ali 5o nao ni$a2" Sakrio je li'e krinko2" %era 5olo3i 5a5ir na $la2u i u e 5ru3eno 5ero" %a5i6e 4ran'u$kiA D& $#ra:ovi#oj $a2oi vi $#e u$kr$li 2oju nadu@ 9vala va2@ 9vala" eka2 va$ $vaki (a$- $vaki #renu#ak"D Kon#e$a je o$u6ila 5a5ir na $vijei- $lo3ila 5i$2o i 5redala ga Miki'i" %ikako nije $:vaala kako je ne nana' 5ridobio Miki'u da joj done$e #o 5i$2o" Ali 5i$2o bija6e doi$#a od njega- od ne5o na#og (ovjeka- koji joj je 5o$lao 5rvi gla$ u#je:e i 5rvi nak da 2i$li o nje inoj $lobodi" Sad je dvo$#ruko o$jeala a:valno$# a #og (ovjeka i 3elju da $a na #ko je"

Ve je 2i$lila da $u je $vi o$#avili" %ikako nije 2ogla $:va#i#i da joj do$ad ba6 ni#ko nije dao naka od $ebe" Sad je $a nala a6#o nije bilo gro4a +r6ia" +n je o#i6ao u 8e( kralji'i" 8o3ea ko2e je o$#avio baku ; nje inu ljubljenu $iro#u baku? .ok je ovako ra 2i6ljala- i vukao je Miki'a i d3e5a 5regr6# klju(eva- u eo i: u ruke i- o$#aviv6i a $obo2 kon#e$u u #a2i- 5o6ao gore- u $#ra3arni'u" ; %o- je$i li na6ao klju(eve? ; u5i#a ga nadglednik" ; Je$a2" Sa2 ne(a$#ivi i: je $akrio da 2e 2u(i u #o ka$no doba noi" &2oran $a2 ;jedva (eka2 da do$5ije2 5od bla; inu" Miki'a i a>e i $#ra3arni'e" Malo je vani $#ajao da vidi nee li $lu(ajno #ko a nji2 i ai" Ali vra#a $#ra3arni'e o$#ado6e a#vorena" 8r o $e $5u$#i 5od Ka2eni#a vra#a" Tu $#ane" I$5od 8ogo;rodi(ine $like 2aknule $u $e o5e# dvije $jene" Jedna 5ri>e k nje2u i u5i#aA ; Gdje je odgovor? ; Evo ga" i MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

ovjek 2u naglo o#2e 5i$2o- 5ri$#u5i uljani'i i$5od 8ogorodi'e i aviri kro krinku u nj" Ruke $u 2u lako dr:#ale""" Kad je 5ro(i#ao %erine rije(i- $2o#a br o 5a5ir i $5re2i ga u njedra" +nda 5ru3i Miki'i ke$u od $vilene 2re3i'eA ; Evo #i ; a$lu3io $i i:" <rebroj- ovako #e jo6 ni#ko nije 5la #io" ; 8og2e nije" ; Je li jo6 6#o rekla? ; <i#ala 2e je da li $a2 va$ vidio" .rugo ni6#a" ; Koliko i2a $#ra3ara u #ornju? ; e$# $#ra3ara i nadglednik u a" uvaju je kao kralji'u$5a$i#i je ne bi$#e 2ogli@ ; ,udo@ To 2i nije ni na 5a2e#i" Sada idi kui- i ako $e kada i brblja6- ugri i $e a je ik- jer bi ga 2ogao i gubi#i" Miki'a $5re2i 'ekine i u$5ne $e adovoljan na Gri(" +ba okrinkana (ovjeka o$#ado6e 5od vra#i2a" ; 8i li $e dalo $#ra3are 5od2i#i#i? ; 6a5ne jedan" ; Mo3da" Ali nadglednika? ; Sve #e :ulje $anjaju o 'ekini2a kao 2agara' o obi" 9ajde2o" +boji'a $e i gubi6e u #a2i" %era nije 2ogla u$nu#i" <od njo2 je 6u6#ala 5rljava $la2a- a bila je nau(ena le3a#i na $vilo2 i ve eni2 ja$#u'i2a koji $u odi$ali (i$#oo2" %ad nje ini2 kreve#o2 6irili $u $e a$#ori od 2odrika$#e $vile i bijeli: (i5aka- a $ad je na#krivao #a2ni $#ro5 $ kojeg je ka5ala voda" Ali 2nogo vi6e nego #vrdi le3aj na a5rljanoj $la2i- 5lje$nivi rak i 'vil 6#akora oko nje- u bu>ivalo ju je 5i$2o 6#o gaje donio Miki'a" Zar je 2ogue da e ikad ugleda#i $un'e? .a e o5e# udi$a#i $vje3i rak i $5ava#i na $vojoj $vilenoj 5o$#elji? Kako a2i6lja ne nani 5rija#elj da je o$lobodi i #og $#ra6nog 2je$#a? inilo joj $e daje odavle $vako o$lobo>enje ne2ogue" A i5ak- o$jeala je #ako 3ivu 3elju a $lobodo2" Ve je bila i gubila $vu nadu" +vo 5i$2o o5e# je vra#i i ona je 'ijelu no 2irno $lu6ala 'vil 6#akora i le5r6anje 6i62i6a koji je alu#ao u 5od e2ne #a2ni'e i 5oku6avao nai i la "

Sabla$ni njegov 6u2 5o ne5ro irnoj #a2i bio joj je ugodan- jer je 5rekidao 2r#vu #i6inu" Ti6ina bija6e $#ra$nija od le#a 6i62i6a i 'vila 6#akora""" <i$2o ne5o na#og 5rija#elja $5re2ila je %era na grudi i o$jeala daje o3ivljuje i da nije vi6e #ako $#ra6no $a2a""" <ri(injalo joj $e kao da joj i #og 5a5ira ne#ko govori- da je #je6i i bodri" Gro4i'a ikulini i nje ina 5rija#elji'a dvor$ka go$5oda Auer$5erg $jedile $u u 3ivo2 ra govoru" ; Gro4 +r6i je 5okrenuo $ve daje $5a$i ; re(e ikulinka" ; +$i2 #oga- o5a ila $a2 da je i Ivo $nu3den" +n je jo6 uvijek aljubljen u %eru" ; 8udi $#r5ljiva" +n e je ve aboravi#i" & #aj (a$ najavi6e gro4i'i Miki'u S2ernjaka" +na ga 5ri2i u 5ri$u#no$#i gro4i'e Auer$5erg" Miki'a i$5ri(a gro4i'i 5o#anko $ve 6#o $e 5rekju(er dogodilo u 2u(ili6#u i 6#o $u i$ka ali $vjedo'i" ; Sini6a ju je branio ; klikne gro4i'a Auer$5erg" ; To2u $e ni$a2 nadala" ; +na $e $2rkne" ; Moli2 va6u 2ilo$# a daljnje a5ovijedi ; re(e Miki'a dovr6iv6i $voje i vje6e" ; Sada je #voja adaa ; u5u#i ga gro4i'a ikulini ; da 5ur gari do naju kako je ona $#ra6na vje6#i'a" Evo #i 5rvi obrok- a drugi e6 dobi#i kad vidi2 6#o $i u(inio" Gro4i'a 2u dade nekoliko 'ekina- a Miki'a $e 5okloni i i a>e" ; Je$i li $igurna da +r6ia nee 5u$#i#i 5red kralji'u? MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; <i$ala $a2 5rvoj dvor$koj go$5odi 6#o i2a radi#i" +na je 5ou dana- 5a e ve na#i a5rije(i#i da gro4 do>e 5red kra lji'u" Miki'a je- 2e>u#i2- 5o6ao kanoniku <ulingaru i a#ra3io od njega knjiga koje ra$5ravljaju o vje6#i'a2a" Cijeli dan (i#ao je Miki'a #e knjige- a onda $e 5redve(er- u5u#io na Man;du6eva'" Sun'e $e $5u6#alo na 5o(inak i njegov krvavi 3ar aru2enio je 2ale obla(ie 6#o $u 5lovili 5o ob orju" 8i$#ra voda na5unila je dena'- o#je'ala ka2eni#i2 3lijebo2" Grad$ke $u 3ene dola ile $ drveni2 $voji2 5o$uda2a 5o vodu" Sila ile $u $#uba2a- $jedale na ka2eni#e klu5e naokolo den'a i na$lonile $e na ogradu- i$5i#ivale o grad$ki2 novo$#i2a i 5ri5ovijedale 6#o $e $ve bilo u gradu" .o$kora na den'u $e $ku5ila $va $ila 3ena" 8ile $u #u i baba Jana i baba &r6a3ena Andrije <al(ia i 3ena :enkara <un'ara" Jedini 2u6kara' 2edu nji2a bija6e vonar $v" Marka Eranjo Bajler" +n je bio 5o na#i grad$ki brbljava'- na#krilji; vao je $ve gri(ke 5iljari'e" Miki'a $e #obo3e $lu(ajno $5u$#i k den'u i a#ra3i od jedne 2lade $na:e vr( vode" i2 ga 3ene o5a i6e- navali6e na Miki'u 5i#anji2a je li i$#ina daje u #ornju gro4i'a %era i da $u je $vjedo'i #e6ko o5#u3ili" ; Je$#- i$#ina je@ ; re(e Miki'a i i$5ije na $ilu vr( vode" Svi $u u5rli o(i u njega" ; Zar je #o ona lije5a unuka gro4i'e Ra#kav? +na 5a vje6#i'a@ ; .a- da- ba6 ona ; agri3ljivo e Miki'a" ; %eka- neka ; re(e lobno $#ara 5iljari'a 8enkovika" ; Za6#o bi $a2o $iro2a6ne 'o5rni'e vodili u #oranj- a 4ine 4rajle 5u6#ali da 2irno 3ive i $lu3e vragu? ; Zar je njoj bilo 5o#rebno da $e 5roda vragu? %ije li joj bilo do$#a i2anja $#are Ra#kavi'e? ; Kra#ka #i je 5a2e#- dragi vonaru@ ; re(e Miki'a" ; Siro;

2a6ne 3ene 5o$#aju 'o5rni'e da $e dobave nova'a- a boga#e a#o da i2 vrag dade $vu 2o@ ; 8o3e- 8o3e- #a lije5a 2lada kon#e$a- 5a 'o5rni'a@ ; (udile $e 3ene" ; #o vi 2i$li#e ; re(e Miki'a ; da vrag i abire $a2o $#are babe? Ta gro4i'a je najvea 'o5rni'a od $vi: koje $2o do$ad $5alili" Kon#e$a je i2ala $ve 2oi 6#o i: i2a vrag" #o nije dao nijednoj- #o je dao njoj" +na je $voju $lu3in(ad i k2e#e 5re# varala u volove i dala i: u5re a#i 5od 5lug- 5a je #ako dala i o; ra#i $ve $voje orani'e" Bene $u u6u#jele" +no 6#o i2 je Miki'a 5ri5ovijedao- ni$u jo6 nikada (ule" 8ile $u u5ravo 5ora3ene od (uda" Ali onda najedno2 5rovali i nji: $ilan bije$ i one $#ado6e %eru 5roklinja#i" ; Takve $#vari 2ogu 5o(ini#i $a2o gro4ov$ke 'o5rni'e@ ; re(e 8enkovika" ; <rokle#a 'o5rni'a ; 5lane Jal3a <un'erka" ; Trebalo bi je #ri dana 5ei na lo2a(i" ;Jo6 je 5i#anje :oe lije $5ali#i ; va3no e Miki'a" ; Gro4ovi e u(ini#i $ve daje $5a$e" ; #a? .aje $5a$e? %eka $e $a2o u$ude ; 5lanu6e 3ene" ; Ako joj nee#e vi a5ali#i lo2a(u- 5lanu# e i2 kua nad gla vo2" To 2o3e6 rei grad$ko2 $u'u" ; Ako a o$a2 dana ne bude na lo2a(i- 5o#ui e2o $vu go$5odu- bila kriva ili 5rava ; agro ila $e 2e$ari'a Regina Su:ar" ;8og2e :oe2o@ %i#ko od go$5ode nee 5rekora(i#i 'rkveni 5rag- ako joj 6#o 5rije ne nalo3e oganj 5od Me$ni(ko2 kulo2" ; %aj5rije 2ora2o 5rove$#i i$#ragu ; re(e o biljno Miki'a" ; Su#ra 5rije 5odne bi# e ve 5rvo 5re$lu6avanje 5red $udo2" <re$lu6ava# e je u 3u5anij$koj kui koja $e dr3i #ornja- jer kad bi je vodili 5o uli'i u $udbenu kuu- 2ogao bi je koji od velika6a $5a$i#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %ee- nee ; viknu6e 3ene" ; +na e gorje#i kao i $ve dru ge" ; Zakoni $u a $ve jednaki@ ; vikao je Bajler" ; .a- da- nikada nije 2olila ; re(e 8enkovika" ; Vidjela $a2 je u 'rkvi" %ikad nije 2i'ala u$na2a" &vijek je gledala u ol#ar- ali u$#a $u joj bila 2irna" Je li onda 2olila? ; .ola ila je u 'rkvu $a2o a#o da $vije# ne vidi daje 'o5r; ni'a" ; Sada 2i 5ada na 5a2e#A kad $e 5ri(e6ivala- vidjela $a2 kako $e jedno2 nagnula i 2e#nula ru5(i na u$#a ; re(e <un'erka" ; Sigurno je u ela i u$#a :o$#iju daje odne$e ne(a$#ivo2@ ; A $jea6 li $e ; re(e 8enkovika babi Jani ; kako je uvijek onda kad je 5okraj na$ 5roja:ala na konju na$#ala oluja? ; A kako je ono bilo- babo Jano- kad je u2rla i o5e# u$ kr$nula? ; u5i#a Miki'a babu Janu" 8aba $e na2r6#i i $#ade 5ri5ovijeda#i kako $u u jednoj 5odr;#ini na6li lije$ $ kon#e$o2 i kako je ona najedno2 i njega i a6la 3iva" ; %eka 2i #ko re(e da #u nije i2ao 5o$la vrag@ ; aki2a gla vo2 vonar"

; u# e#e vi jo6 koje6#a ; re(e Miki'a" ; Bali2 6#o jo6 a $ada ne 2ogu o #o2e govori#i- jer jo6 #raje i$#raga" Ali #o va2 2ogu reiA da je $a2o ona 5o(inila $ve lo 6#o je $#iglo Gri(" e#iri $#o#ine godina vrag dr3i na $vije#u 'o5rni'e- ali #akve jo6 nije nikad bilo na Gri(u" Miki'a je jo6 neko vrije2e ra govarao $ baba2a i vonaro2- a onda je o#i6ao" 8abe i vonar odo6e ubr o i a njega i ra le#je6e $e 5o Gri(u da $voji2 5rija#elji'a2a i 5rija#elji2a 5ri5ovijedaju 6#o $u $ve (uli" <RE. S&.+M <rije 5odne $lijedilo je %erino 5re$lu6avanje 5red $udo2" Kraja(i je radio gro ni(avo2 br ino2 da $e 5ro'e$ 5ro#iv kon#e$e 6#o 5rije $vr6i i da 6#o 5rije do>e do o$ude" <re$lu6avanje $e i2alo obavi#i u $#ra3arni'i od2a: u #oranj" Ta2o je bio $2je6#en dugi $#ol $a $#oli'a2a a $u'e" Vani- u Ka2eni#oj uli'i- $ku5io $e $vije# i 5ri5ovijedao o $#ra6ni2 nedjeli2a gro4ov$ke vje6#i'e" 8u(io je (ekajui da (uje 6#o je 5red $udo2 i$ka ala" & de$e# $a#i 5rije 5odne u>o6e u $#ra3arni'u $uda' Kraja(i- $ena#or 8rajdigrad$ki no#ar Sale- 2ali $uda' 8abi i (e#iri 5ri$e3nika" <onaj5rije $u $e dogovorili da e %eru- jer je kon;#e$a- o$lovljava#i $ DviD da velika6i ne bi 5rigovarali- a onda au e6e $voja 2je$#a" %ad ornik u a 5ode od2a: u #oranj i a nekoliko (a$ova o#vore $e 3elje na vra#a" I a nji: 5ojavi $e %era" %je ina ko$a bija6e ku6#rava i ne5o(e6ljana- $vilena :aljina bla#na i gu3vana- li'e blijedoa ruke okovane lan'i2a" S#ala je 2irno 5red $uda(ki $#ol i o2jerila redo2 $vu go$5odu" %eko $u $e $vi ovi ljudi klanjali njoj i nje inoj baki" Sada joj- e#ookova6e ruke koje $u neko $ 5o(i#anje2 ljubili" <rvi je 5o$#avio 5i#anje $ena#or" ;Kako va2 je i2e? ; %era Keglevi" ; Je$#e li dobili 5o ivni'u da $e javi#e na $ud? ; %i$a2 ni6#a 5ri2ila" Grad$ki $uda' 5o$lu3io $e 5ro$#o2 varko2 da 2e na2a2i u #oranj" %ije i2ao odva3no$#i da 2e 5o ove 5red $ud kako #o akon 5ro5i$uje" Kraja(i je $rdi#o 5ogledao $ena#ora 6#o nije 5ro5u$#io ovo 5ro5i$no 5i#anje" +vaj je bio u ne5rili'i- ali je be ob ira na nje in odgovor na$#avio 5i#a#iA ; Zna#e li a6#o $#oji#e 5red ovi2 $udo2? Q MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Za#o jer je ljud$ki ra u2 obolio i jer $#e vi 5oga ili kone" +dgovor je u budio go$5odu" Ali na$#avi6eA ; Zna#e li #ko va$ je o5#u3io? ; %e na2 i a#o #ra3i2 od va$ da 2i ka3e#e #ko 2e je o5 #u3io i a6#o" ; %a #o va2 $ud nije du3an odgovori#i" ; Sud 2i- dakle- ne da da $e brani2? I vi #o ove#e $udo2? To je ra boj$#vo@ ; &5o orava2 va$ da $e i2a#e vlada#i 2irno i odgovara#i $a2o DdaD ili DneD" ; Vi $#e 2e 5o vali ova2o da $e o5#u3i2- a ne da $e obra ni2? ; <o vali $2o va$ da na2 ka3e#e 6#o $#e radili jedne noi na $a2 u#orak u 6u2i na kri3anju kad $#e navalili 5i6#olje2

na ka5e#ana Sini6u" +vo ju je 5i#anje $ilno i nenadilo" DZar je 2ogue da 2e je #aj (ovjek ovako $#ra6no o5#u3io?D 5o2i$li ona" & nje inoj $e du6i u digla u a#voru aboravljena 2r3nja 5re2a ka5e#anu" ; I ja6ila $a2 na 6e#nju- kao $vaki dan ; odvra#i ona" ; A a$#oje one ve(eri $na6la 'ijelu okoli'u 5od Slje2eno2 oluja? ; u5i#a $ena#or" ; To e va2 na#i $a2o go$5odin 8og@ ; Za6#o $e one noi u kui va6ega k2e#a- koji va$ je 5ri2io 5od $voj krov- uga$nulo ognji6#e i 5e5eo $e u vi#lao 5o 'ijeloj $obi? ; Jer je kro o#vor krova udario na ognji6#e vje#ar" ; Za6#o ni$#e one ve(eri kad $u udarili gro2ovi $ k2e#ovi 2a kleknuli i 5rekri3ili $e? ; Jer $e ne boji2 ni bure ni gro2ova" Sa2o 5ra novjerni lu>a'i dr6u 5red gro2o2 i olujo2" ; Kako #o daje va6a baka jednog dana naglo- be ikakva 5o voda- 5ala u bole$# i i gubila 5a2e#? ;To ni$a2 kriva ja" ; Je$#e li $e bavili lije(enje2? ; Ja $a2 na$#ojala lije(i#i $a2o jednu bole$#- a #o jeA glu 5o$#@ Kako vidi2- nije 2i u$5jelo" ; +nda- dakle- 5ri naje#e ; 5ri2ije#i $ena#or i na$#aviA ; Za6#o $#e jedne noi kod babe &r6e #ra3ili ljubavni na5i #ak i a koga? ; To je bila $a2o i lika da vidi2 6#o $e doga>a u kui #e 3ene" ;C #o- dakle- 5ri naje#e@ ;C 5o iva2 $e na $vjedoke- na Eran'e$ka i gro4a ikulinija da $a2 rekla i$#inu" Suda' nije $vjedoke abilje3io i 5reko #oga $e 5re6lo kao da i: nije ni navela" ; <ri naje#e li da $#e vje6#i'a i da $#e ka5e#ani'a u 'e:u vje6#i'a? ; Vje6#i'a ne2a- ni#i i: je bilo" Sa2o i: vi $#vara#e- a va6i d3e5ovi naju i a6#o" Su'i $e na ovo 3e$#oko ra lju#i6e" +dredi6e da $e o5#u3eni'i i2aju $#avi#i na ruke i noge #e6ki okovi" %era i: je i dr3ala 5re2da $u bili go#ovo ne5odno6ljivi" ; I$#ini $#avlja#e okove" Ali 5a2e# ne 2o3e#e okova#i" ,judi e jedno2 i5ak uvidje#i da je $ve #o bila la3 i abluda" I va6a dje'a $#idje# e $e va6e ablude ; doba'i i2 ona" Go$5oda $u od gnjeva 5o$kakala $a $#oli'a" %i#ko vi6e nije 2ogao o$#a#i 2iran" %eki $u (ak i vadili $voje 6ka5ulare ; da i: vje6#i'a ne bi urekla" ; %a 2u(ila $ njo2@ ; 5ovika6e $va go$5oda ujedan gla$" %adglednik u a 5ovu(e %eru a $obo2 u #oranj #ako naglo da je go#ovo 5ala 5o $#uba2a" Sud 5o ove od2a: 5ravnog a$#u5nika .vojkovia da $a$#avi 5rijedlog neka $e %era $#avi na 2u(enje" C MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

.va $a#a i a #og 5re$lu6avanja 5odnio je grad$ki odvje#nik .vojkovi 5rijedlogA D+5#u3ena kon#e$a %era Keglevi- 5re2da je ne5obi#ni2 $vjedo(an$#vo2 okrivljena da je vje6#i'a- i5ak $ve jedno$#avno nije(e i #i2e nikakvog 5ravnog i ja$nog odgovora ni#i a $voju obranu- a jo6 2anje 5ro#iv #obo3e ne5ravednog :a56enja i

#a2ni(enja ne dono$i" Za #ako velike i #e6ke lo(ine koji2a je o5#u3eni'a o5#u3ena nije dovoljno $a2o jedno$#avno nijekanje- 6#ovi6e ono okrivljeni'u jo6 vi6e okrivljuje- jer $e 5ro$#o nijekanje 5o akonu na6e kraljevine ne 2o3e uva3i#i" %ije(ui (in 5oka uje je u5ravo krivo2- a #o $e 5o#vr>uje jo6 i drugi2 ne5obi#ni2 doka i2a kao 6#o $uA dobrovoljne i 5o$lije 2u(enja 5o#vrdne i jave drugi: o5#u3eni'a daje $ nji2a drugovala i 5o(inila 2nogo 6#e#e ljudi2a- 2ar;vi i u$jevi2a- a#i2 6#o je nekakvo2 nadnaravno2 2oi $#varala #u(u i druge ra(ne ne5ogode i- na5okon- 6#o je $klo5ila ogavni $ave $ vrago2 koji joj je #u 2o udijelio" .akle- ve bog $vega #oga i2ala bi $e od2a: o$udi#i i $2je$#a $5ali#i" Ali da $e adovolji 5ravi'i- da $e do na i a druga #ajna nje ina nedjela i da $e o#kriju i nje ine drugari'e- 2oli2 i a:#ijeva2 da $e 5re2a 5o$#ojee2 akonu udari na 2uke" 8la3 .vojkovi 5ravni a$#u5nik grada Gri(a- v"r"D Su'i $u ovaj 5rijedlog 5ri(ekali u grad$koj vijeni'i" i2 je $#igao u nji:ove ruke- jednogla$no ga 5ri:va#i6e i odredi6e da $e $u#ra u ! $a#a nou $#avi %era na 2uke u grad$ko2 2u;(ili6#u" Kad je .vojkovi i a #oga do6ao kui- i$5ri(a Vojk44Fju 6#o $e dogodilo i dodaA ; %e 2ogu #i 5o2oi- 2oje 2i vanje a5ovijeda da #ako 5o$#u5a2" Ako #i 2o3e6 6#ogod u(ini#i a %eru- u(ini" Ja u #i 5o2oi $a2o u#oliko koliko #o a$ije'a u 2oje vanje kao a$#u5nika 5ravde" Ja ne 2ogu kr6i#i akon 5red javno6u- jer bi na 2ene graknula- ali 5o#ajno 2ogu u(ini#i 6#o :oe6" Zakon ne 2o3e vika#i" %A SAVI Mala Sanda :odala je na 5r$#i2a- #i:o i o5re no- i a#vorila $va vra#a koja vode u nje inu $obu" +nda je u ela 2alu ru3i(a$#u $vje#iljku i 2e#nula je na $#oli do 5ro ora- 5o6la #i:o na drugi 5ro or- o#vorila ga i 5ogledala u vr#" Vani bija6e $ve #i:o i #a2no" Sanda $e nadvila nad 5ro or i 5ri$lu6kivala- a onda $e o5e# 5ovukla u $obu i (ekala" Zagledala $e u $liku $voje 5okojne 2ajke $#oje vi$jela nad veliki2 divano2" %ekoliko 5u#a je u da:nula i o5e# 5o6la do 5ro ora" & vr#u $u $e (uli kora'i- #i:i i o5re ni" Mu6kara' 5ru3i ruku kro 5ro or- a Sanda 2u 6u#ei dade klju(" +nda br o a#vori 5ro ore- $5u$#i a$#ore i o#vori vra#a" %a 5ragu $e 5o2oli 2ladi garava li'a i $anjar$ki: o(iju" Ti:o 5ri$#u5i k Sandiu:va#i joj obje ruke i vrue i: i ljubi" ; Sanda- je$i li 2i$lila na 2ene? ; Ti na6- Eran'e$ko""" ; .raga- 2ila 2oja" Mladi je $ #o5li2 u$:ienje2 gledao djevojku koja je u bijeloj :aljini'i- $ ku6#ravi2 5lavi2 ko$a2a- i gledala kao dije#e" ; A gdje $u drugi? ; Evo i:- ve dola e" Ti:o- :odajui na 5r$#i2a- unidu gro4 ikulini- 5a redo2 $vi Re2e#in'i- a 5o$ljednji o#a' S2ole" uljali $u $e u $obu- 6a5ui 5o dravili Sandu i onda $jeli oko $#ola kao uro#ni'i koji $e 5ri5re2aju a neki veliki 5o#:va#" Svi $u bili o biljni- odlu(ni" Sa2o $e o#a' S2ole $a$vi2 5ognuo" %jegova donedavno na5ola $ijeda glava $ada 2u je 5o$ve 5o$ijedila" I gledao je $#ar i $lo2ljen"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Sjedili $u #i:o- ne 5rogovoriv6i ni rije(i" %ajedno2 $e i :odnika a(uli (vr$#i i odlu(ni kora'i" Mlade3 dignula glave i u5rla o(i u vra#a" +va $e o#vore- a u $obu u>e Ti#o" Svi u jedan 2a: krenu6e 5re2a do6ljaku" ;S#oje? ;&$5io $a2@ Sva $e li'a ra vedri6e- a 2lade3 $e u gibala" ; Je li bilo #e6ko? ; u5i#alo ga nekoliko gla$ova" ; Sa$vi2 lako" .o6ao $a2 5o$lije %erina 5re$lu6avanja k o'u u Grad$ku vijeni'u" Sudbeno je 5ovjeren$#vo u5ravo vije alo i odredilo da $e %era $u#ra u oru i2a $#avi#i na 2uke" Sanda je #i:o 'iknula- a o(i joj $e na5uni6e $u a2a" ; A onda? S#oje bilo dalje? ; 5i#ao je ne$#r5ljivo ikulini" ; Sjeo $a2 k o'u i rekao 2uA u a $ve #o $#oje 5re$lu6avanje #ako i$5alo- velik dio $vije#a ne vjeruje da je %era vje6#i'a" +vaj 5u# nije (i#av 5uk u va$" ; %a 3alo$#- je$# ; re(e Sanda" ; Slu3in(ad 2i 5ri(a u5ravo $#ra6ne $#vari o %eri" ; Zna2 ; 5rekine je Ti#o ; ali ja $a2 o'a uvjerio da i2a jedna $#ranka koja 3e$#oko brani %eru" Reko:A D+va $#ranka :u6ka 5uk 5ro#iv #ebe i $uda" +#a' $i 2i 5a #i veli2A u dr2an je #voj $uda(ki 5olo3aj@D Moj $#ari i buljio u 2ene o(i- 5une $#ra:a i abrinu#o$#i" ; Je$# ; reko: 2u ja" ; Mnogo i: na2 koji ne vjeruju da je kon#e$a ai$#a vje6#i'a i 2ora2 5ri na#i da $e ve i u krugovi 2a dvor$ke go$5ode Auer$5erg govorilo kako je %era nevina i da $ije #i ne akoni#o a#vorio" .a $#e vidjeli li'e 2oga o'a@ Siro2a:- 5roblijedio je i 5o$ve $e gurio u $vo2 $#ol'u" ; Ja u i2 doka a#i daje vje6#i'a ; a5rije#i on" ; %e6#o bi: #i $avje#ovao ; reko: ja" +n 2e 5ogleda 5i#ajui" ; .ana$ vi6e nije obi(aj da $e vje6#i'e vode na Savu- ali #o bi i5ak bio najbolji doka " &(ini #aj 5oku6aj 5o#aji'e" <rije nego je $#avi6 na 2uke- odvedi je na Savu i u(ini 5oku$" S#ari 2e 6iroko gledao" ; Ti na6 kako $e vjerovalo u #o@ Ako je o5#u3eni'a 5o#o nula u vodu- bila je i gubljena- $vi $u bili uvjereni- da je ro >ena vje6#i'a" Ako #o u(ini6 dana$- o$voji# e6 $ve nevjerne To2a6e" S#ari je (a$ak 2i$lio- a onda 2i re(eA ; To bi onda 2orao u(ini#i jo6 ove noi- 5rije nego do>e na 2u(ila? ; %aravno ; reko: ja" ; +na e $igurno 5o#onu#i- a $u#ra e $e #o objavi#i 5uku i #i2e e 5re$#a#i $u2nji(enje oni: koji $ada brane %eru da nije vje6#i'a" S#ari 2e je u$:ieno u:va#io a ruku" Taj (a$ bilo 2ije neugodno 6#o ga ovako gadno vara2" Ali radi $e o jedno2 nevino2 3ivo#u- 5o2i$li: ja- i o5e# 5o$#ado: #vrd" ; <o2o i 2i kako da #o ude$i2 ; a2oli 2e o#a'" ; %a>i 5ovjerljiva (ovjeka koji u2ije #aj 5o$ao" ; I 2i $2o od2a: $ve dogovorili- do na vla$ onako kako e2o %eru 2oi lako $5a$i#i" ; Ti $i i vr$#an in#rigan# ; re(e Eran'e$ko 2lado2 Kra; ja(iu" ; %e5ravedno 2e :vali6@ Moj ne$re#ni o#a' #ako je lako vjeran da ga 2o3e6 na $ve na5u#i#i" Sa2o a#o 2i je i u$5jelo da ga nagovori2 na va6u o$novu" ;Koliko je $a#i? ; &5ravo deve#"

; I vr$no" Sada jo6 i2a2o vre2ena da $ve ude$i2o" ; Kada e dove$#i %eru na Savu? ; & jedanae$# nou" +nda jo6 ne2a 2je$e(ine- 5a e $#var #o bolje u$5je#i" ; Re'i 2i $a2o 6#o na(i #aj vodeni 5oku$? ; u5i#a Sanda" ; 8oji2 $e a %eru" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; %e #reba6 $e boja#i" & 5rija6nje doba vodili $u vje6#i'e na Savu- $ve ali i: na da$ku i obje$ili na u3e- a onda i: $5u$#ili u vodu" Ako je o5#u3eni'a 5o#onula- $vije# je bio uvjeren da je vje6#i'a" ; +ni e je $5u$#i#i u vodu? %aravno da 2ora 5o#onu#i@ ; %e boj $e ; u#je6i ju Ti#o" ; Sve je #o ude6eno $a2o a#o da %eru i vu(e2o i #ornja" Kad jedno2 ugleda nad $obo2 vedro nebo- onda je vi6e nee vodi#i na#rag u #oranj" ; .ao 8og ; #i:o e Sanda ; ali ja $a2 $ilno ne2irna" ; ,e i i (ekaj dok #i ne javi2 da je %era u Slave#iu" ; %a +r6ievu i2anju 5riredili $#e joj u#o(i6#e? ; Je$#" .ana$ je odanle do6ao Eran'e$ko i 5riredio $ve 6#o je 5o#rebno" ; +nda $e 3uri#e" Mene :va#a 5rava gro ni'a ; re(e Sanda" ; A $ad- dje'o- ide2o na Savu ; 5o ove i: Ti#o" +#a' S2ole 5o>e 5rvi" +n je ne5re$#ano 6u#io" +#kako je %eru ade$ila ova ne$rea- bio je kao i gubljen" +dobravao je o$nove 2ladi: ljudi i 5odu5irao i:no uvijek je 6u#io i urio 5reda $e" I 2lade3 5ode a ka5u'ino2" I a6la je #i:o i ne(ujno- kako je i u6la" Eran'e$ko je #o5lo 5oljubio ruku $vojoj 2aloj vjereni'i- a onda i a6ao i on ; 5o$ljednji" Sanda je a#vorila vra#a i jo6 dugo 5ri$lu6kivala nji:ove korake koji $u od2i'ali $ve dalje i dalje" & #a2noj noi lje$kala $e Sava :i#ei 6iroko2 dolino2 koju je 3ubor valova na5unio ugodni2 6u2o2" %a obali i$5od #ornja le3e na 5ije$ku (e#iri (ovjeka" I$5ru3ili $e 5o#rbu6keali ne $5avaju" Kao da nekoga (ekaju u a$jedi" Kraj 3ivi'e 6#o je 5ora$la u obalu a(uje $e najedno2 $u6anj li6a" <odigo6e glave- a i gr2lja i a>e (ovjek u dugo2 'rno2 ogr#a(uA ; Vivan#R Re2e#in'i@ Kad je (ovjek i rekao ove rije(i- $ko(i6e 2ladi ljudi na noge" ;S#oje? ; &5ravo $ada i vedo6e %eru i #ornja i 5o$adi6e je u kola" ; Kako $e dr3ala? ; Ti:o i a5a#i(no" %i$a2 joj 2ogao ni6#a dojavi#i" +'a S2olea ni$u 5u$#ili k njoj" ; Ide2o li? ; 9ajde2o" Vrije2e je" e#vori'a ljudi u k2e#ov$ki2 $urka2a i $a 6ubara2a na glavi 5o>o6e ajedno $ oni2 koji je do6ao u 'rno2 ogr#a(u" I6li $u 6u#ei u obalu i br o 5ri$5jeli k drveno2 2o$#u na debeli2 $#u5ovi2a" ; Je li $5lav 5ri5re2ljen? ; Sve je u redu kako $2o $e dogovorili" %eobi(ni $elja'i i gubi6e $e 5od #a2ni2 2o$#o2- a onaj 5e#i u 'rno2 ogr#a(u 5o>e 5re2a 'e$#i kojo2 $e dola ilo i Zagreba" %ekoje vrije2e $#ajao 2irno (ekajui" %ajedno2 i daleka adrndaju kola" +n br o $ku5i $voj ogr#a( i 5o>e na 2o$#"

Kad $u kola $#igla 5red 2o$#- i a>u i nji: Kraja(i- 2ali $uda' 8abi i Sale" I a nji: $#aja:u jo6 jedna kola" I nji: $i>e %era $ dvoji'o2 $#ra3ara" Svi 5o>o6e na 2o$#" .voji'a $#ra3ara no6a:u baklje" ; Ti $i ve ovdje- Ti#o? ; (uo $e gla$ grad$kog $u'a" ;Je$a2@ %era je i nena>eno urila u $voga 5rija#elja Ti#a" +n joj $e 2alo 5ribli3io i $#i$nuo joj ruku" %era je uvidjela da $e radi o ne(e2u 6#o ne ra u2ije- ali je $lu#ila da e ono 6#o e $e dogodi#i bi#i njoj u 5rilog" R Vivan# )la#"* ; Bivjeli"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

S#ra3ari u:va#i6e %eru i 5ri$loni6e je u jednu da$ku koja je i2ala karike a ruke i noge" Go#ovo je ra a5e6e na da$ku" +nda je obje$i6e na jako u3e i $#ado6e je $5u6#a#i 5reko ograde 2o$#a dolje- u Savu" ; %e#ko bi 2orao dolje 5a i#i da li e 5o#onu#i ; re(e Sale" ; Sve je u redu- dolje 5od 2o$#o2 je (ovjek u ladi'i ; od vra#i Ti#o" %era je ra abrala da je $5u6#aju u duboku :ladnu #a2u" +$jeala je 5od $obo2 i oko $ebe 5ra ninu- kao da joj je ne$#alo dna" 9ladni 2okri rak $#rujio joj oko #ijela" #o $u je dublje $5u6#ali 5od 2o$#- bivalo joj $ve :ladnije" +nda joj blje$ne 5red o(i2a :i#ra Sava- a li'e joj 5o5r$ka6e $i#ne ka5lji'e $av$ki: valova" <ri(inilo joj $e da $e i be dane #a2e di3u 5re2a njoj ogro2ne- duge ruke i 5o$i3u a njo2 kao 2ajevi" & #aj (a$ u:va#e je #e ruke i ona o$je#i nji:ov dodir- onda #vrdo #lo 5od $obo2 i 6a5a# neki: 5o na#i: gla$ova" Sad je $:va#ila da $e nala i na $5lavi" .vije ruke odre a6e u3e na koje2 je bila $5u6#ena- a u2je$#o nje obje$i6e #e3ak u#eg" & #aj (a$ o#i$ne $e $5lav 5o :i#roj buji'i" %era je o$jeala da :rli neka2o daleko- da $e oko nje vr u ljudi- daje 5okrivaju ru5'i2a i nje3no joj 6a5uuA ; Sad $#e o5e# na6i- %ero- $ad $#e o5e# $lobodni@ +na nije odgovarala" ,e3ei na $5lavi urila je 5reda $e u #a2u kro koju $u 5r6#ale :ladne ka5lji'e Save i 2o(ile joj li'e" Re2e#in'i $u %eru odve ali $ da$ke i o$lobodili joj ruke i noge i 3elje ni: karika- dok je $5lav :i#ro i gla#ko kli io 5o rije'i" Gore- $ 2o$#a- (ula $e buka i vika" 8aklje $e 2aknule i kao da $u 5ole#jele #a2o2" 8akljono6e $u #r(ali- a a nji2a $e (ula 5$ovka- 5re5irka i gala2a" S %ero2 na $5lavi $jedila $u dva nje ina 5rija#elja Eran;'e$ko i S#iller" ; Zaboga- 2eni $e (ini da $niva2@ ; re(e %era" ; 9vala 8ogu da #o nije $an@ ; re(e Eran'e$ko" ; Jo6 2alo 5a e2o $e i$kr'a#i" %a obali na ugovoreno2 2je$#u (eka na$ ikulini $ 5rija#elji2a- a onda e2o ravno u Slave#i gdje e2o va$ $akri#i u dvor'u gro4a <e#ra" Sve je #o o$nova na6eg Ti#a" ; Ti#a? ; o5e#ova6e %era u $ebi" I 5o2i$li na 5i$2o 6#o ga je dobila u #a2ni'i"

%o je bila #a2na i :ladna" Sava je :i#ila kao da $e i ona 3uri da 6#o 5rije odne$e $5lav ona2o gdje $e %era i2ala i$kr'a#i" <red o(i2a $5a6ene %ere i 2i'ale $u #a2ne $jene gr2lja 6#o je ra$lo 5o obala2a" Kon#e$a je $klo5ila ruke i #i:o 5ro;6a5#alaA ; Ja $a2 o$jeala da e 2e ne#ko $5a$i#i@""" %i$a2 $e bojala $2r#i- ali oni: 2uka@ To je bilo $#ra6no" Jedva 6#o je %era $ Re2e#in'i2a 5rogovorila nekoliko rije(i- u vr5olji6e $e oni i u$#ado6e" ;Evo na$ na 'ilju@ ; Vidi6 'rvenu $vje#iljku? +no je ikulini" S5re#no au$#avi6e $5lav i i$kr'a6e %eru na 5ije$ak" Gore na obali 'rvenila $e $vje#iljka oko koje je $#ajalo nekoliko ljudi" %eru dovedo6e na obalu" & $u$re# dola ilo i2 je vi6e ljudi koji2a $e li'e u #a2i nije 2oglo ra abra#i" ; ikulini@ Zovne Eran'e$ko" Mje$#o odgovora u:va#e ga najedno2 dvije jake ruke i a leda" ,e'ne $e i :#jede $e i$#rgnu#i" Tada o5a i da $u dva grad$ka $#ra3ara ve 5ograbila %eru i $#ala je vui- a i$#odobno da $u neki ljudi 5ograbili o$#alu #roji'u njegovi: drugova koji $u $e i$kr'ali $a $5lavi" %ekoliko (a$aka urili $u u ljude koji2a $u 5ali u ruke i koji $u i: u #ren oka $ve ali" I2ali $u u a $e oru3je- ali $u #ako $igurno o(ekivali $voje ljude da u 5rvi 2a: ni$u 2ogli $:va#i#i 6#o $e #o doga>a" 8i-S MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

ikulinija i njegovi: drugova nije bilo" Mje$#o nji: do(eka6e i: ljudi no#ara Salea" D#o #o na(i?D 5i#ao $e Eran'e$ko" DSa2o i daja 2ogla na$ je ovako na#jera#i u 6ake Saleovi: ljudi"D I daji'a je 2ogao bi#i $a2o Re2e#ina'" %i#ko drugi nije nao a nji:ovu o$novu gdje e $e i$kr'a#i- ni da e i2 $ignal bi#i 'rvena $vje#iljka" Mladia obu 2e 5o#i6#eno$#" .akle- 2edu nji2a i2a i daji'a? Gdje je ikulini? Znali $u daje 2ladi gro4 aljubljen u %eru- a $u2njalo $e i o Ti#u da %eru o biljno ljubi" %ije li 2o3da ljubo2ora kriva i daji? .ok je Eran'e$ko ra 2i6ljao- 5ove a6e Saleovi ljudi >ake i 5ri$ili6e i: da $e u$5nu na kola" %eru $u ve $#ra3ari vo ili na Gri(- u onu $#ra6nu kulu u kojoj je 2orala bi#i jo6 ove noi $#avljena na 2uke" <o#i6#eno$# je obu ela %eru kad $#ra3ari a njo2 5onovno a#vori6e vra#a gro nog #ornja na Ka2eni#i2 vra#i2a" Jo6 (a$ 5rije o$jeala je oko $ebe rak $lobode- gledala je i $lu6ala $voje 5rija#elje- a $ada je- e#o- o5e# uvedo6e u #a2nu ru5u ka2o je a#vori6e 5rvi dan nje inog #a2novanja" %ije u 5rvi 2a: 2ogla ni da $:va#i kako je do$5jela u ruke $#ra3ara" Tek kad je 5o(ela o #o2 ra 2i6lja#i- $#ade ra abira#i da $e radi o i daji" %o #ko je 2ogao i da#i do2i6lja#u a2i$ao Ti#a Kraja(ia? Sin grad$kog $u'a 5oku6ao ju je $ Re2e#in'i2a o#e#i" DTi#o?D 2i6lja6e %era" DZar da je on nje in ne5o na#i 5rija#elj koji joj je navije$#io o$lobo>enje i bio bi ga 5roveo da ga nije i dao neki be du6ni i daji'a? Ako je Ti#o- onda nee ni $ada klonu#i du:o2" +n e 2e 2o3da i5ak $5a$i#iDnadala $e %era" D+n na $ve o$nove $vog o'a- on na $ve 6#o $uda' kani $ njo2"D Sad $e %era $je#i da jo6 ove noi i2a bi#i $#avljena na 2uke" Taje 5o2i$ao 5re$#ra6i" <red o(i2a joj o$vanu6e 2u(ila 6#o i:

je gledala u 2u(ili6#u i #rn'i joj 5rodo6e #ijelo2" 8o3e- $ad joj vi6e ne2a $5a$a@ %one ure $u 5rola ile= u dva $a#a nou $#avi# e je na 2uke" Sada je $:vaala da $u je Re2e#in'i :#jeli ove noi o$lobodi#i da ne do>e na 2uke" DZar bilja na 2uke? Ako 2e ra a5nu na $#ra6na 2u(ila- onda $a2 auvijek i gubljena" Moj du: e i dr3a#i- ali #ijelo nee" +ni nee ni6#a od 2ene (u#iali #ijelo e 2i o$aka#i#i" +nda je bolje da 2e od2a: 2e#nu na lo2a(uD- 2u(ile $u %eru #e6ke 2i$li" +blije je :ladni noj" <o2i$ao da e a koji (a$ ili $a# nje ino #ijelo bi#i i 2r'vareno- i$5unjavala je vei2 u3a$o2 nego 2i$ao na $2r#" Kad bi $a2o nala koliko je $a#i@ Sa $#ra:o2 je 5ri$lu6kivala oko $ebe" Svaki (a$ je 5o2i$lila da e $e- e#o- $ada o#vori#i vra#a i 5ojavi#i 2u(i#elji $a a$ukani2 rukavi2a i lobni2 i$;'ereni2 li'i2a" Ali oko nje bija6e $ve #i:o" Sa2o je ka#kad 5rodro kro #a2u do nje 5rigu6eni u da: vje6#i'e 6#o $u je 5ro6lu no i 2u(ili" & digne glavu gore- 5re2a re6e#ka2a- kro koje je 2je$e' ra$i5ao $voje $jajno $rebrno $vje#lo" DKako je bli u #o $vje#loD- u da:ne %era" DTo na(i da $e 2je$e' digao" .va $a#a $u bli u- 5o2oi ne2a"D %era $e ba'i na $la2u" #akori 6#o $u $e $akrili 5od $la2u a'vilje6e i ra$5r6i6e $e na $ve $#rane" Sad i: $e nije vi6e bojala" %ad njo2 $u lebdjela $#ra6na 2u(ila" a$ovi $u 5rola ili" <red #a2ni'o2 ra abirali $e gla$ovi" Trenu'i 2u(enja bili $u $ve bli3e""" I MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

SVETAC RAEAE, Mje$e' je ve vi$oko 5lovio na vedro2 nebu i ra$vje#ljavao gri(ke uli'e" Sa2o du3 8ene#i(ke uli'e $5u6#ala $e #a2na $jena 6#o $u je ba'ali i bo(eni krovovi kua" <o #oj $jeni #ik u kue 6ulja $e vi$ok (ovjek- ogrnu# ko3na#i2 5la6#e2" Glavu je 5okrio ka5u'o2 i navukao je $ve do no$a" Kora'a #i:o i ogledava $e na $ve $#rane" Vidi li ga 2o3da #ko? <red jedno2 2alo2 drvenjaro2 $#ane- 5ri$loni glavu k oknu i 5oku'a" Jedan5u# ; dva5u#" %i#ko $e u kui ne 2akne" ovjek 5oku'a i 5o #rei 5u#" Za nekoliko (a$aka o#vori $e 5ro or(i- a i$5od gu$#a a$#or(ia 5ojavi $e #a2na $jena" ; Tko #o ku'a? ; u5i#a gla$ $ 5ro or(ia" ; ovjek koji od2a: #reba #voju 5o2o ; odgovori gla$ 5od 5ro oro2" ; Je li k2e# ili go$5odin? ; I2a2 la#a koliko #reba6" ; <o(ekaj (a$ak- da #i o#vori2@ ovjek u 5la$#u 5ovukao je ka5u'u jo6 dublje na li'e i a2o#ao $e jo6 o5re nije u 5la6#" +#vore $e drvena vra#a dvori6#a- a noni 5o$je#nik ude" Malen- $u: (ovjek uvede ga u drveni #rije2 kue i kojega $u vodila vra#a u $obu" Mala $vje#iljka na $#ro5u $a2o je donekle ra$vje#ljavala $iro2a6no ure>enu $obi'u" %a $redini je $#ajao #ek 2alen $#ol- a na nje2u kri3- e2ljana 5o$uda $a $ve#o2 vodo2 i 2ala gran(i'a elenog li6a" & jedno2 ku#u $la2nja(a- do nje $#ola'- na nje2u vr( vode" Cijela je $oba ina(e 5ra na" Sa2o $u $#ijene oblije5ljene $ve#i2 $lika2a #ako da $e id a5ravo i ne vidi" Slike (ine u #oj 5u$#o6i neobi(an doja2" T ovjek u 5la$#u ogledao $e 5o $obi" +nda u$5ravi 5ogled na $vog kuedo2aina $#oje 5red nji2 i gledao kao 5a#uljak" Malen- $u:- $ dugulja$#o2 glavo2 i o6#ri2

'r#a2a li'a- vrlo 5roni'avi2 o(i2a i dugo2 5lavo2 brado2- $li(io je neko2 'rkveno2 $ve'u" Sa2o no$- neobi(no duga(ak i :ebrej$ki a;vinu#- kao da $e ruga njegovu $ve#a(ko2 li'u" ; #o 3eli6? ; u5i#a do6ljaka" ; Je$i li #i Ra4ael koga ljudi dr3e $ve'e2 i u (ije rije(i $va#ko vjeruje kao u Sve#o 5i$2o? ; Je$#- ja $a2 #aj ; #ako je volja Go$5odnja" ; &na5rijed #i ka3e2 da ja ne vjeruje2 u #voja 5roro(an $#va i #voja ga#anja" ; #o $i onda do6ao? ; Jer e6 2i i5ak 5o2oi $voji2 $ve#a(ki2 vanje2" ; Ako ne vjeruje6 u 8oga i u $ve#u 2o koju on dade $vo2 $lu3beniku- ne 2ogu #i 5o2oi" ovjek u 5la$#u $egne u d3e5- i vadi 5regr6# 'ekina i ba'i i: na $#ol daje 'ijela $oba a ve(ala" ; Ali #i vjeruje6 i u ovog 8oga@ ; na$2ije $e (ovjek u 5la$#u i 5oka3e na 'ekine" ,i'e $e 2alo2u (ovjeku o#eglo- 5roni'ave njegove o(i $ka;kale 5o 'ekini2a kao o(i grabe3ljive vjerke" ; Slu6aj 2e- Ra4aele" Ti bi $e $ada 3elio gra3a#i nad oni2 6#o $a2 #i rekao- ali $jaj ovi: 'ekina 6kaklja #i du6u" <reda 2no2 $e ne #reba6 5re#vara#i ; ja 5o naje2 #voju $ve#o$# i #voja $ve#a 5roro(an$#va" ; #o govori6- go$5odine? ; 5i#ao je Ra4ael bunjeno" ; Govori2 ono 6#o na2" ; +#kud bi #i nao kad bi #o i bilo i$#ina? Moj 3ivo# je lju di2a agone#ka" ; Ali 2eni nije ; na$2ije $e onaj u 5la$#u i onda na$#avi o6#rijeA ; 9ajde- :ajde- ne2a2 kada- vrije2e je :i#no" Sjed; ni2o- 5a $e ljud$ki 5ora govori2o" i ,S J&RI/ %ERA ZAG+RKA

MARIJA K+%TESA

S#rana' $jedne na $#ol na koje2u $u le3ali 'ekini- a Ra4ael na jedini $#ola' 6#o gaje 5ri2akao 5o$ve bli u $#ran'u" ; uj 2e- Ra4aele ; re(e $#rana' 5rekri3iv6i noge" ; %e2oj 2i$li#i da #e 5reda 2no2 i daje $a2o no$" Mi $2o $e dvoji'a ve negdje vidjeli" Ra4ael 5roblijedi i u5i#aA ; #o :oe6 #i2e rei? Re'i od2a:@ 9oe6 li 2e 5red $vije #o2 i da#i? ; %ije 2i ni na kraj 5a2e#i- 2eni je u 5rilog da #i $vije# #o liko vjeruje" ; %e2oj 2i$li#i- go$5odine ; $#ade $e i$5ri(ava#i Ra4ael ; da $a2 ja 5ro$#i varali'a" Ja $a2 $a2o (ovjek koji i2a 2alo vi6e 5a2e#i od drugi:- 5a $voju 5a2e# unov(uje" Jednoga dana 5rorekao $a2 $vojoj ga dari'i da e i2a#i veliku i dobru 3e#vu ; a #o je lako 5rore'i" .rugi dan ra gla$ili 2e 5o gradu da $a2 neko nadnaravno bie" Kad $a2 vidio kako ljudi vje ruju $vakojaki2 vra(arija2a- $#vorio $a2 $ebi od #oga ana#" To je $ve naravno" ovjek #reba (i 2e i a #o i2a (i 2ara" Svije# :oe da $e $lu3e 2i$e- a #o #reba 5o5a- 5uku $e :oe 5ra novjerja 5a a #o- e#o- i2a $ve'a Ra4aela" 8udui da 2e #rebaju- 2ora2- dakle- 5o$#oja#i" #o ljudi #ra3e- $ oni2 $e

#r3i- ja 5rodaje2 robu koju $vije# #reba" To je kao na dlanu ; dovr6i $ lukavi2 $2ije6ko2 Ra4ael" ; Tako je ; 5o#vrdi $#rana' i udari ruko2 5o $#olu da $u 'e kini 5onovno 5o$ko(ili i a ve(ali- a D$ve'uD aigrale o(i" ; Ja #reba2 #voje $ve#e robe ; i #o od2a:" 8ude6 li 2oju 3elju i vr6io- ovi 'ekini bi# e $a2o 5reduja2- ako je ne i vr6i6onda u #voju $ve#o$# obje$i#i na gal3eni'u na Sav$koj 'e$#i" #o 2e #oliko 5ro2a#ra6? 9#io bi na#i #ko $a2? ; Gla$ 2i je 5o na#- ali li'e je odvi6e 5rikri#o ka5u'o2" ; Tko $a2- #o #e nije briga- nego 5i#aj 6#o :ou od #ebe" ; .akle- govori- go$5odine ; #i:o e Ra4ael" ; Ti dobro 5o na6 grad$kog $u'a Kraja(ia i on #e (e$#o ove" T ; e$#o 2e 5i#a a $avje#e u $voji2 $uda(ki2 (ini2a" ; I vr$no@ ; klikne $#rana' i $ko(i $a $#ola" Ra4ael je 5roblijedio od $#ra:a- a (ovjek u 5la$#u lobno $e na$2ije6i- 5rekri3i ruke i re(e 2uA ; uj 2e- Ra4aele" %ikad jo6 ni$i u 3ivo#u $voju $ve#o$# #ako $ku5o 5rodao kao 6#o e6 je 2oi 5roda#i 2eni" .obi# e6 #o liko la#a da e6 2oi u e#i lije5u Sidu a kojo2 $i jedno2 i gubio $voje $ve#a(ke o(i" Ra4ael je 5ro#rnuo i 5re$#ra6eno 5ogledao ne nan'a koji je kao od 6ale klju'kao 5o njegovi2 naj$krovi#iji2 #ajna2a" ; Sa2o $e $2iri ; re(e $#rana' ; ali na5ni u:a i 2o ak" Suda' Kraja(i klanja $e #vojoj $ve#o$#i" Tvoje 5roro(an$#vo njegovo je Sve#o 5i$2o- #i $i onaj koji a njega 5i6e akone" ; Tako je volja Go$5odnja ; $klo5i Ra4ael ruke na 5r$i2a" ; Tu glu5o$# $5re2i a Kraja(ia" <o>i $ad od2a: k nje2u5o#ra3i ga gdje god bio- ra u2ije6 li 2e? ; Ra u2ije2" ; Ako je u kreve#u- i vu'i ga i$5od 5okriva(a- ako je u #ornju vje6#i'a- 5rodri u #oranj- bilo $ilo2 ili kri3e2- kunui ili 2olei- bilo kako- ali #i 2ora6 a (e#vr# $a#a govori#i $ Kraja(ie2" ; %e2a brige- ja 2ogu do njega i kad je u i$5ovjedaoni'i" ; Kad do>e6 5red Kraja(ia- neka $e #voja (a$na $ve#o$# 5re#vori u naj$ve#ije $ve#i6#e" Ti e6 Kraja(iu u#uvi#i u glavu da je u #ornju a#vorena vje6#i'a %era Keglevi druk(ija od $vi: drugi: vje6#i'a" Vrag da ju je u(inio #akvo2 da je nikad 2uke nee 5ri$ili#i da 6#ogod 5ri na" .a i2a $a2o jedan na (in kako $e 2o3e dobi#i 5ri nanje $vi: (arolija 6#o i: je 5o(ini la" %ai2eA ako je be 2u(enja o$ude na $2r# i 5ovedu na lo 2a(u" +ndje neka 2ole li#anije koje $a2 ja- evo donio" Kad i 2ole- nje ina e $e $naga $lo2i#i i ona e $ve 5ri na#i" Ti re'i da #i $e uka ala .jevi'a Marija i dala #i ove li#anije i $a vje#" +na e 5ri na#i (arolije i nedjela kakva $vije# jo6 nikad nije (uo" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; %e na2 6#o #i2e kani#e- ali ra u2io $a2 6#o 3eli#e" ; Tebi i ne #reba ni6#a drugo da na6 nego #o da e6 dobi#i dvo$#ruko onoliko 'ekina koliko i: vidi6 ovdje na $#olu" Ali $a2o onda ako Kraja(i i vede ono 6#o #i reko:" Sad je bli u

jedan $a# u noi- a u dva kane je $#avi#i na 2u(enje" <rije dva $a#a 2ora6 $voju adau obavi#i" <a iA %era Keglevi ne $2ije doi na 2u(ila" ; Ra u2ije2 ; re(e Ra4ael" ; Gdje e2o $e $a$#a#i? ; & Ka2eni#i2 vra#i2a- 5red ki5o2 Majke 8o3je u #ri $a#a u noi" ; .obro ; re(e Ra4ael ; ide2 od2a: na 5o$ao" ; <a i da bude6 #o(an- jer bi 2ogao i gubi#i koje $ve#o rebro" S#rana' i a>e i $obe u dvori6#e- a Ra4ael 2u o#vori vra#a kro koja i a>e na uli'uA Tu $e $#i$ne u ogradu i 5ogleda oko $ebe" %igdje nije bilo nikoga" Tek je 5o idovi2a i krovovi2a kua dr:#ala 2je$e(ina" S#rana' $e o#i$ne #i:i2 kora'i2a ni uli'u" <ro6ao je kro 8ene#a(ku uli'u goreaokrenuo u +5a#i(ku i $5u$#io $e na 'e$#u 6#o je vodila $ Gri(a na Ka5#ol" %a 'e$#i bilo je 5u$#o- nigdje 3iva $#vora" %a #ra#ini kraj 'e$#e 5ru3ili $e uvi$ bagre2ovi i ba'ili na #ra#inu 6iroku $jenu" S#rana' $jedne" <red nji2 le3ali $u Gri( i Ka5#ol- 5rekriveni $rebrni2 5la6#e2 2je$e(ine" S#rana' okrene li'e 5re2a kuli Ka2eni#i: vra#a" inilo $e kao da nad 'ijeli2 Gri(e2 vlada 2ir i da $ve $niva (arobni $an u #i:oj 2je$e(ini" Sa2o i one kule 5rodiru u di$aji" S#rana' u 5la$#u naglo $e digne i 5o(ne :oda#i 5o #ra#ini gore i dolje" Svaki (a$ 5ogledavao je na 2je$e' kao 6#o 5ogledavaju k2e#ovi u $un'e kad :oe na#i koliko je $a#i" +nda je o5e# 5o6ao du3 'e$#e i $5u$#io $e $ve dolje do Ka2eni#i: vra#a- $akrio $e u $jene drvea i gledao ne5rekidno u 'rnu kulu- oba$janu 2je$e(ino2" Kro re6e#ke nje ini: 5ro; ora urila je u $jajnu nU #a2a navije6#ajui da $e u #oj kuli doga>a ne6#o $#ra6no" S#rana' je 5o$#ajaoV$ve ne2irniji" Vraao $e o5e# na#rag do bagre2ova- ba'ao $e na ledinu- ne5o2i(no 2o#rio 5reda $e i o5e# di ao- :odao 5o 'e$#i gore;dolje i navla(io ka5u'u na $voje li'e" Kao da $e boji da ga 2je$e' ne bi 5re5o nao" G,AS S %E8A & 2u(ili6#u bija6e $ve $5re2no" Sudbeno 5ovjeren$#vo au elo ve $voje 2je$#o- a >ak Miki'a dr3ao je u ru'i $voje 5ero i vrlo va3ni2 i ra3aje2 li'a 5ogledavao go$5odu 5ri$e3nike- $ena#ora 8abi'a- no#ara Salea i $u'a Kraja(ia" Graban#i $u u 5o adini 2u(ili6#a 5o3udno gu#ali 5o$ljednje o$#a#ke $#arog vina 6#o i2 gaje 5o$lao Kraja(i kako bi $e 6#o bolje okrije5ili a dana6nje 2u(enje" Svi $u $e nekako neobi(no o$jeali- $vi $u o(ekivali da e dana6nje 2u(enje bi#i ani2ljivije od $vi: drugi:" Svi $u bili uvjereni da e graban#e $#aja#i 2nogo #ruda da jaku i (vr$#u kon#e$u navuku na 2u(ila" Suda' Kraja(i jedva je (ekao (a$ da 2u 5redvedu o2ra3enu vje6#i'u" %ekoliko 5u#a o5o2enuo je go$5odu 5ri$e3nike da $e dobro 5o6kro5e $ve#o2 vodo2 i i vade $voje 6ka;5ulare i njedara kako i: vje6#i'a ne bi urekla" %a5okon $u graban#i na2je$#ili ko#a(e- 5ri5re2ili 65anjol$ke (i 2e- i vukli i ku#a drvenog konja i 2e#nuli na drveni $#ol 5al(eni'e" Kraja(i dade nak- a dva $#ra3ara u5u#e $e u #a2ni'u 5o %eru" +na je jo6 uvijek le3ala na $la2i" I gubila je $vaku nadu" %i Re2e#in'i je ni$u 2ogli o#e#i- ni vije$# da e je kralji'a o$lobodi#i nije $e obi$#inila" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

S#ra3ari o#vori6e 3elje na vra#a i u>o6e u #a2ni'u" ; &$#ani@ ; vikne $#ra3ar" %era u$#ane"

De2u da $e o5ire2?D 2i$lila je u $ebi" DSad je ionako $ve $vr6eno" %eka u(ine $a 2no2 6#o i: je volja" Mo3da i2a2 u $ebi #oliko $nage da 5re5a#i2- a 2o3da u i u2rije#i"D <o6la je a $#ra3ari2a kro #a2ni 5lje$nivi :odnik i u6la 2irno 5reko 5raga u 2u(ili6#e" <ogledo2 je aokru3ila 'ijeli 5ro$#or i od2a: nala a6#o ovdje $jedi #aj $ud- a6#o $jedi Miki'a- a6#o $u 5ri5re2ili 2u(ila i a6#o $u graban#i i :enkar a$ukali rukave" Suda' Kraja(i 5o ove %eru da $#u5i u $redinu" Jedan $#ra3ar ra$5ro$#re 5red njo2 bijelu kabani'u- a $uda' Kraja(i u5i#aA ; Je li #o va6a kabani'a? ; Je$# ; odvra#i %era" ; <ri naje#e li da $#e u #oj kabani'i do6li 5red kulu kod Ka2eni#i: vra#a i ubili ondje jedno novoro>en(e? <ri naje#e li da $#e vi bila ona bijela vje6#i'a koju $2o u alud #ra3ili" ; #o :oe#e od 2ene? ; vikne %era" ; e2u #o 5i#anje kad bi: $e ionako u alud branila? ; Ali i ovu ka5u'u ve li $#e vi a $vog ljubavnika >avola ; re(e $ena#or 8abi i 5oka3e joj ka5u'u koju je Eili5 i$#rgnuo na5ada(i2a 6#o $u jedne noi :#jeli 5rovali#i u %erin dvora'" %era je go#ovo a5a#i(no gledala u #e doka e" .a je bilo 5red njo2 $udi6#e ra bori#i: ljudi- ona bi i2 i$5ri5ovijedala kako je do6lo do #e ka5u'e i bila bi i2 obra lo3ila a6#o je u ovo2 bijelo2 ogr#a(u dola ila 5red kulu" Ali 5red ovi2 bi $udo2 $vaka rije( bila u aludna" & nji:ovi2 o(i2a vidjela je ve $ada $voju $2r#nu o$udu" Zar da $e 5red nji2a brani kad $u je u $ebi ve o$udili na lo2a(u? ; %a 2u(ila $ njo2@ ; 5ovikne 'ijelo 5ovjereni6#vo ujedan gla$" ; Krvni'e- 5ri5re2i ognjena klije6#a@ ; vikao je bije$no Kraja(i" T ; Svui $e ; a5ovjedi krvnik %eri" ; %ikad@ ; vikne %era" ; <ograbi#e je ; a5ovjedi krvnik graban#i2a" .voji'a a noge- dvoji'a a glavu i 5olegni#e je na e2lju" .ok $u je navla(ili- o#ko5(a joj $e na glavi ra$5u6#ena ko$a- 5adne joj ni ra2ena i 5okrije nje ino golo #ijelo" Svi $u u$u5nu#o gledali 5rekra$nu 5e5elja$#o;5lavu ko$u $#oje nji:ovi2 o(i2a $akrivala go#ovo (i#avo $#rojnokra$no djevoj(ino #ijelo" ; Za6#o joj je 5ala #a ko$a najedno2 $ glave@? ; u5i#a Kraja(i 6a5ui $vo2 $u$jedu" +d $vog $#ola 5odigao $e Miki'a- 5ri6ao Kraja(iu i u5o orio gaA ;Va6a 2ilo$#i- (a$# 2ije u5o ori#i va$ na ovu ko$u" Ako $e $jea#e- kon#e$a je no$ila uvijek $5le#ene 5le#eni'e kako #o dana$ ne no$i nijedna 5le2kinja" S#are knjige ka3u da vrag $voji2 naj2iliji2 vje6#i'a2a daje uvijek dugu ko$u- jer $e u njoj 2o3e najlak6e $akri#i" A onda- neka va6a 2ilo$# $a2o 5ogleda je li ikad vidjela kod ikoje na6e 3en$ke #akvu boju ko$e? ; .a- ona i2a neku 5e5elja$#u ko$u@ ; 6a5ne Kraja(i u; rei u %eru" ; Je$#- 5e5elja$#u- a va6a 2ilo$# na da $e vje6#i'e uvijek vr#e oko ognji6#a i oko 5e5ela- 5a 5e5eo $i5aju 5o #u>i2 5ra govi2a- daje 5e5eo 3ig vje6#i'a" udno je da ba6 ona i2a 5e 5elja$#u ko$u" Kraja(i je a:valno 5ogledao Miki'u i 6a5#ao $a2 $ebiA ; .a- da- #o je #ako@ Kako #o ni$a2 o5a io ve odavna@ Ka 5e#ani'a vje6#i'a- naravno- 2ora i2a#i 5e5elja$#u ko$u" +nda $e okrene 5re2a krvniku i re(e 2uA ; +dre3i joj ko$u i ba'i je u va#ru" %era $e le'nula i koraknula na5rijed" MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

; #o va2 je $krivila 2oja ko$a? ; vikne ona 5re2a Kraja(iu" ; Vraga no$i6 u $vojoj ko$i@ E#o- jo6 2alo 5rije 5okrio #e njo2e da #e a6#i#i od na6i: 5ogleda" ; %i$a2 nala da je vrag #ako $ra2e3ljiv ; 5re irno e %era" ; Go$5odo ; okrene $e ona 5re2a o$#alo2 $udbeno2 5ovjeren$#vu ; ar je 2ogue da $#e ba6 $vi koji $#e ovdje $lije 5i kao ovaj (ovjek i da ba6 $vi 2i$li#e glavo2 ovog lu>aka? %a (a$ je na$#ala #i6ina" Ali br o je 5rekinu6e 5ri$e3ni'i o6#ro 5ro$vjedujui" Kraja(i- 2e>u#i2- u$#ane i $ve(ano 5ro bori 5ro5i$ani govorA ; <o6#o o5#u3ena %era Keglevi ne 5ri naje dobrovoljno $ve o5ravdane $u2nje koje 5ado6e na njuA da je $klo5ila $a ve $ vrago2 i (inila la djela ljudi2a- u$jevi2a i 2arvi- odre >uje2 da $e i2a od2a: $#avi#i na 2uke" %era $#i$ne ube- a 'ijeli2 #ijelo2 5ro>u joj :ladni $r$i" ; .akle- (a$ je ku'nuo@ ; re(e %era gla$o2 koji je 5rodirao u $r'e" ; <o2oi 2i ne2a ni od kuda" <reda 2no2 $#oji a; glu5ljeno $udbeno 5ovjeren$#vo- i a 2ene ne$2iljeni krvnik $ graban#i2a- a oko na$ debele idine 'rne 5o5u# 5akla@ %i jedan gla$ nee do5rije#i kro debeli ka2en ida i ni#ko nee (u#i 2oje 2uke" Ra dera# e 2i 2lado #ijelo- 3ivu e 2e dro bi#i- a 3ivo 2e$o i$5ei baklja2a" &(ini# e od 2ene klja$#i $#vor- i %era Keglevi e ne$#a#i" +$#a# e $a2o klu5ko 2e$a $a drobljeni2 ko$#i2a" Ali i 2oji: u$#iju nee#e (u#i ono 6#o 3eli#e" %era nee nikada 5ri na#i ono 6#o nije i$#ina $a2o a#o daje ne 2u(i#e" Jo6 jedno2 va2 veli2A %i$a2 vje6#i'a- jer vje6#i'a ne2a" I2a lobni: ljudi i glu5i: $uda'a@ A $ad 2o3e#e (ini#i $a 2no2 6#o va$ je volja" Ja u 6u#je#i i 6u#je#i- #r5je#i i u2rije#i" %ekoliko #renu#aka $vi $u bili 5od doj2o2 #i: %erini: rije(i" +nda Kraja(i 2a:ne krvniku i ovaj done$e 5al(eni'e" %a 5renera3enje $vi: %era $a2a 5ru3i 5re2a 5al(eni'a2a obje ruke" Sudbeno $e 5ovjeren$#vo gledalo- a Kraja(i 5ro6a5eA ; To je nak1a ju je vrag $vojo2 2oi u(inio neo$je#ljivo2@ ; +nda gla$no a5ovjedi krvnikuA ; <al(eni'e #u nee kori$#i#i- najbolje da je 5o$#avi2o od 2a: na ko#a(" Graban#i u:va#i6e %eru i $#ado6e je ve a#i na ko#a(" %ajedno2 kro kulu ne6#o a#u#nji" Kao da je udario gro2 i vedra neba" Svi $e le'nu6e" Jo6 ni$u ni oda:nuli- kad $e #u#anj 5onovio" %a $vi2 $e li'i2a odra ilo 5renera3enje" ; Sve#e vode ova2o ; 6a5ne Kraja(i" ; To je gla$ $o#one koji :oe da na$ a$#ra6i" Miki'a $ko(i- u 2e $ve#u vodu $#oje $#ajala na njegovu $#olu i 5ru3i je Kraja(iu" +vaj i $u'i $#ado6e $e njo2e 6kro5i#i i kri3a#i" I 5o #rei 5u# debeli2 je $#ijena2a od vanjao neki bu(ni 6#ro5o#" ; %e boj#e $e ; bodrio je Kraja(i gro ni(avo" ; %a 5o$aokrvni'e" Za ovi#e u 5o2o 8oga 5ro#iv vraga koji na2 5ri je#i" & #aj (a$ 5ojavi $e na vra#i2a $#ra3ar i u$o5ljen od #r(anja najavi Kraja(iuA ; Va6a 2ilo$#i- $ve#a' je 5red kulo2" +n lu5a na vra#a i :oe od2a: govori#i $ grad$ki2 $u'e2" Kraja(i naglo u$#ane" ; Go$5odo- bi# e va3na $#var kad 2e je $ve#a' ovdje 5o#ra

3io ; re(e on" ; Ja u $e od2a: vra#i#i" ; A 2i e2o do#le na$#avi#i? ; u5i#a krvnik $u'a" ; %i5o6#o- va6a 2ilo$#i@ ; $avje#ova6e Sale" ; +vako va3no 5re$lu6avanje na 2uka2a ne 2o3e2o obavi#i be va$" Mi e2o do#le 5ri(eka#i" <ovjeren$#vo je 5ri$#alo- a Kraja(i odredi krvniku da ni6#a ne u(ini dok $e on ne vra#i" %era je urila 5reda $e kao be $vije$#i" A 5ovjeren$#vo $e $ku5ilo i ra$5ravljalo o #o2 kakvu je novo$# 2ogao donije#i D$ve#a'D Ra4ael" Kraja(i je u6ao u $#ra3arni'u kraj kule u kojoj je ve $#ajao Ra4ael" 8io je gologlav- u bijeloj ko6ulji 5reko koje je $ve ao bijelo ov(je kr no" %a noga2a je i2ao $andale- a u ru'i 6#a5" .uga 5lava brada- lije5o aobljena- $5u6#ala 2u $e do 5olovi'e 5r$iju- d'k $u 2u duge ko$e- ne6#o 2alo 'rvenka$#e i jako kovr(a$#e- 5adale na ra2ena" %a 5r$i2a vi$io 2u i obi(nog drva i re an kri3" S#ajao je oboreni: o(iju kao daje i gubljen $a2 u $ebe" 8jelina njegova odijela $abla$no $e odra3avala od #a2ni: idina $#ra3arni'e- kao da $u i nijeli i 'rkve ka2eni ki5 i 2e#nuli ga u #a2nu $#ra3arni'u" ; #o #ra3i6 ovdje- $ve'e- u ovo doba noi? ; u5i#a ga Kraja(i neki2 5o(i#anje2 koji2 nije govorio ni $ ki2 na $vi je#u" DSve#a'D 5odigne ruku i o(i i odvra#i $ve(ani2 5roro(an$ki2 gla$o2A ; %o$i2 #i gla$ $ neba- $u'e gre6nika@ ; <re5oni no $lu6a2 6#o 2i 5oru(uje go$5odin@ ; Go$5odin na da $i 5o$ve#io $voj 3ivo# #o2e da i agna6 i $vije#a vraga i njegove $lu3benike" Ti $i i vrgnuo $voju glavu 5ogibelji da $5a6ava6 $vije# oni: 5rokle#ni'a koje $e dru3i6e $ vrago2 da $e uro#e 5ro#iv $a2oga 8oga" %o koliko god $i i $a2 2udar- ve $a2 #i 2nogo 5u#a $avje#ovao 6#o da u(ini6 $ #i2 vje6#i'a2a" ;C dobro $i 2i $avje#ovao@ ; Moj $avje# je gla$ $ neba" uj 2e- $u'e" %ikad ni$i i2ao u $vojoj ru'i vje6#i'u kao 6#o je unuka gro4i'e Ra#kav" +na je vje6#i'a nad vje6#i'a2a be koje ne bi 2ogao vrag odr3a#i $voje vra3je udru3enje na Gri(u" +na je kralji'a vje6#i'a- jer je u njoj u$redo#o(ena $va 2o 5akla" Ti je 2ora6 uni6#i#i" ; 9ou ; re(e Kraja(i" ; Ali kako? ; u5i#a Ra4ael 5ovi6eni2 gla$o2" ; Sudili $2o joj kao i $vakoj drugoj" ; Zar 2i$li6 da oni2 (i2e $i 2ogao uni6#i#i bilo kakvu vje6#i'u 2o3e6 uni6#i#i i kralji'u vje6#i'a? ; Mi $2o je o$udili na 2u(ila" ; Mi$li6 da e vje6#i'a koja i2a $vu 2o 5akla 5ri na#i na 2u(ili2a $vojavelika nedjela? <a i 6#o #i veli2- $u'e" I re i je 3ivu na ko2adie- drobi joj $vaku ko6#i'u u #ijelu- ali ona e 6u#je#i" %i6#a nee6 od nje do na#i" ,i'e Kraja(ievo 5roblijedi- a u$#a 2u ne:o#i'e 6a5#alaA ; Zaboga- #o na2 je $a2a rekla da 2o3e2o $ njo2e radi #i 6#o na$ je volja- 5a da i5ak nee ni6#a 5ri na#i" I2a6 5ravo$ve'e" Ti na6 $ve" ; Je$#- na2 i #o da i2a #oliki: 2oi da e je vrag na 2uka 2a u$2r#i#i $a2o da ni6#a ne ka3e" A (i2e e6 onda doka a#i $vije#u da je ni$i nevinu a#vorio? Ti 2ora6 dobi#i 5ri nanjeda ne bi #kogod rekao daje nevino o5#u3ena i 5o $udu u2ore na" Ti na6 daje ona gro4ov$kog roda- 5a 2ora6 bi#i o5re an" ; #o- dakle- da radi2o- $ve'e? #o da u(ini2o? Sad ve vi di2 a6#o 6u#i i a6#o je onako :ladnokrvno 5ru3ila ruke 5re 2a 5al(eni'a2a" +na je nala da e je vrag $5a$i#i od 2uka

$2ru" #o da uradi2? ; .a# u #i $avje#" %ije #o obi(an $avje#- $u'e- ve je gla$ $ neba@ ; re(e Ra4ael i 5odigne ruke k nebu" ; Kad $a2 ove noi 2olio $voje 2oli#ve- 5ojavi $e 5reda 2no2 Sv" .jevi'a Marija i re(e 2iA Duj 2e- $ve'e $ gri(kog brijega@ 9oe6 li u(ini#i dobro gra>ani2a $voji25o#e'i $u'u Kraja(iu i re'i 2uA Gro4ov$ka vje6#i'a ne $2ije doi na 2uke- jer e je vrag od2a: rije6i#i 3ivo#a i ona e u2rije#i be 5ri nanja- a onda e velika6i navali#i na $ud i okrivi#i ga daje 2u(io nevinu 3enu" Tako e 5a$#i ugled #voj- go$5odine $u'e" %era dakle ne $2ije u2rije#i be 5ri nanja- ako #i je do #vog ugleda- a $#avi6 li je na 2ukevrag e je u$2r#i#i"D MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; + 8o3e- :vala #i 6#o $i 5o$lao $ve'a@ ; Slu6aj dobro" Kon#e$a e 5ri na#i $va $voja velika nedjela kad je $#avi#e 5red ra$5la2$a2 lo2a(u" ; Kako u je $#avi#i na lo2a(u 5rije o$ude? Mogu je o$udi#i na lo2a(u $a2o onda ako je 5ri nala $voja la djela" ; Ako u5ali6 bilo kakvu lo2a(u na Zvje di6u i nju dovede6 5red lo2a(u i ondje $#ane6 $a $udo2 2oli#i- evo- ove li#anije ; vrag e je o$#avi#i- a ona e $e ba'i#i 5red #ebe na koljena i 5ri na#i 5red 'ijeli2 $vije#o2 nedjela i lo(in$#va kakvi: jo6 nikad nije (ulo u:o Gri(ana" Sve#a .jevi'a 2i dade ove li#ani je- blago$lovi 2e i ne$#ane" Ja 5o:i#i: od2a: #ebi u kuu gdje 2i reko6e da $i u #ornju ; i e#o 2e #u? ; 9vala $ve#o2 Marku 6#o $i jo6 na vrije2e $#igao" ; #o e6- dakle- u(ini#i? ; u5i#a Ra4ael $u'a" ; Ku6enka je $ve 5ri nala i $u#ra u oru $a va# u $ud i i rei $2r#nu o$udu" <o$lije 5odne u 5e# $a#i vodi# e2o je na Zvje di6e- a $ njo2 ajedno i %eru Keglevi" i2 a5ali2o Ku6enki lo2a(u- rei u %eri da je #o nje ina lo2a(a- i onda e2o 2oli#i li#anije" Tako e ona 5red Gri(ani2a i$5ovjedi#i $ve $voje lo(ine i $vije# e vidje#i da $a2 ja nao koga $a2 dr3ao vje6#i'o2" ; Mudar $i #i ; re(e D$ve#a'D ; i dobro $i #o $2i$lio@ I $a2 u doi ona2o da $lu6a2 nje ino 5ri nanje i $lavlje 6#o e6 ga $lavi#i #i koji $i o#krio vje6#i'u nad $vi2 gri(ki2 vje6#i'a2a" Sa2o 5a i da #voji ljudi ne 2e#nu $a2i kon#e$u na 2u(ila@ 8i# e i2 krivo 6#o je ne da6 2u(i#i ; radi do5la#ka" ; I$#ina je- 5a i# u" Kako da #i #o na5la#i2- $ve'e Ra4aele? ; <u$#i- 8og e 2i 5la#i#i@ ; Kolike li $ree 6#o $i do6ao u 5ravi (a$" ; To je bila volja Go$5odnja@ ; re(e Ra4ael i o5e# 5odigne ruku k nebu" Ra4ael u 2e kri3 6#o 2u je vi$io o 5r$i2a i da ga Kraja(iu da ga 5oljubi a ovaj $e D$ve'uD duboko nakloni" ; Sa2 8og #e 5o$lao- $ve'e- $a2 8og neka #e 5ra#i@ Ra4ael u digne glavu i do$#ojan$#veno i a>e i $#ra3arni'e" Kraja(i 5ode na#rag u 2u(ili6#e" Vedra li'a $#ane na 5rag i a5ovjediA ; +5#u3eni'a neka $e od2a: odvede na#rag u a#vor" Mu (enje e2o na$#avi#i drugi 5u#" .ogodilo $e ne6#o va3no bog (ega 2oli2 $udbeno 5ovjeren$#vo da $e ra i>e i 5ri(eka dok

ga o5e# $a ove2" +5a iv 2rko li'e <un'erovo Kraja(i 2u 6a5neA ; Ti 2o3e6 $ebi i graban#i2a do5la#ke ura(una#i kao da je 2u(enje 5rovedeno- a #ako i Miki'a" %i#ko nije $:vaao Kraja(ieve odredbe- ali $e $va#ko 5okorio" %eru $u $#ra3ari 5oveli u #a2ni'u" Kad je $5re2i6e u nje inu u$ku 2alu #a2ni'u- dado6e joj- na Kraja(ievu odredbujo6 i kru:a i ko2ad $ira- dok je do$ad 3ivjela $a2o od kru:a i vode" %a #o je grad$ki $uda' aklju(ao $vojo2 ruko2 %erinu #a2ni'u i u eo klju( k $ebi- o$#aviv6i %eru 5o#5unoj nei vje$no$#i o #o2 6#o $e dogodilo i a6#o $u je $kinuli $ 2uka" Kad je Ra4ael i a6ao i $#ra3arni'e- bila je uli'a 5u$#a i 5ra na" +n $e $5u$#i 5re2a Ka2eni#i2 vra#i2a" 8ila je duboka #a2a- ali i5ak ne #oliko da ne bi o5a io 5red $liko2 8ogorodi'e (ovjeka u #a2no2 5la$#u" +vaj 2u 5ode u $u$re# i u5i#a gaA ; Je$u li je 2u(ili? ; %i$u ; odvra#i Ra4ael" ; Sa2o $u je obje$ili a vla$i- ali $u da' ju je na 2oj $avje# dao od2a: $kinu#i" Ina(e $e nijedni2 2u(ili2a ni$u do#akli nje inog #ijela" ; A lo2a(a? ; Su#ra u 5e# $a#i 5o$lije 5odne a5ali# e na Zvje di6u lo 2a(u a Ku6enku- a kon#e$u e 5ove$#i ona2o- da vidi nje in 3ar i 5ri na $voja lodjela" I $#ra3arni'e i a>e u #o $udbeno 5ovjeren$#vo- a $ nji2a MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

i Miki'a i krvnik <un'er koji je dobio do volu da 2o3e 5oi kui" ; Eno i:- vidi6- odla e ; 6a5ne $ve#a'" ; Ja $e 2ora2 br o $akri#i" ; .obro- odvra#i ne nana' #i:o" ; Su#ra u #ri $a#a 5o$lije 5odne- kad bude2 ve 5o$ve $iguran da $i #o(no i$5unio $vo je 5o$lan$#vo- doi e k #ebi jedan 2oj (ovjek i 5reda#i ke$u 'ekina" .a na6 daje nova' od 2ene- rei e #i 5ri#o2A D+vo je a gri(ku vje6#i'u"D A $ad bogo2@ 8i# e 2o3da jo6 5rilike da u #e 5o#ra3i#i" %e nana' o$#avi Ra4aela koji nije bio odve adovoljan 6#o ve $ada nije dobio nov'e" Ali je $a2 $ebi 2orao 5ri na#i da $#rana' i2a 5ravo da $e naj5rije uvjeri je li doi$#a i vr6io njegov nalog" Ra4ael $e kro gri(ke uli'e u5u#i kui" & bijeloj odori- 5o kojoj $e 5ro$i5ala 2je$e(ina- kora'ao je kao du: $#oje ne#o2 5ao i neba" & kulu kod Ka2eni#i: vra#a 6uljao $e (ovjek u dugo2- #a2no2 5la$#u" Ti:o je :odao 5ogledavajui ka#kad na 3elje ne re6e#ke- a njegovi kora'i bivali $u $ve vi6e neod2jereni i u bu>eni" a$ je o#i6ao daleko od kule- 5a $e o5e# vra#io- a onda $e na$lonio na debeli id i 5odigao glavu gore 5re2a re6e#ka2a- kao da ne2a 2ira" Kao da ga ne#ko 2u(i- goni i #jera 5a ne 2o3e da $e u dr3i najedno2 2je$#u" Mje$e' je $5okojno 5lovio na a5ad" %era je le3ala na $la2i $va i 2u(enagr(eni: ruku- u5erila o(i gore 5re2a 2je$e(ini kao da u oni2 $rebrni2 raka2a o$jea bli inu 5rija#elja 6#o je $#ajao dolje 5od kulo2 i u5irao 5ogled u re6e#ku nje ine #a2ni'e" STRAA% .A% %A GRI& Ve od rana ju#ra bija6e Gri( u gro ni(avo2 u bu>enju" +d Gri(a 5a do Ka5#ola od Me$ni(ke 5a do Ka2eni#i: vra#a 5reno$ila $e vije$# da e dana$ u 5e# $a#i 5o$lije 5odne $5ali#i $#ra6nu vje6#i'u Jeli'u Ku6enku"

%o jo6 vi6e u rujala je Gri( vije$# 6#o ju je 5ronio grado2 Miki'aA da e $5aljivanje 2ora#i gleda#i i najvea gri'ka vje6#i'a- kon#e$a %era Keglevi" Suda' je odredio #ako da $2ek6a okorjelu vje6#i'u koja nee da 5ri na $ve o $voji2 nedjeli2a" & bu>ena $vje#ina- koja je ve o$a2 dana govorila $a2o o $#ra6noj vje6#i'i %eri$ rado6u je 5ri2ila #u vije$#" %a Markovu je #rgu na$#ala 2e>u 5iljari'a2a 5rava u buna- jer 5urgarke ni$u dola ile ku5ova#i nego $e au$#avljale 5red 2agi$#ra#o2 i 3eljno (ekale Miki'u" Kad $e ovaj 5ojavio- va3na li'a i kr'a# $5i$i2a- na:ru5i6e $vi na njega 5i#anji2aA ; Kako e #o bi#i? S#o e bi#i? 9oe li gro4i'u vo i#i ili vodi#i 5je6i'e? Kako e $e dr3a#i? Kako e bi#i odjevena i #ko e je $ve 5ra#i#i? ;C jo6 $#o#inu drugi: 5i#anja" %i#ko nije ni 5i#ao a Jeli'u Ku6enku" +na je najedno2 i6(e nula u 5urgar$koj 2a6#i" Sve je govorilo $a2o o gro4i'i %eri koja e 2ora#i 5roi kro redove $#o#ina ljudi da i$5ra#i na lo2a(u vje6#i'u koju je neko $akrila" +d 2agi$#ra#a $aku5ljao $e $vije# $ve dolje do Ka2eni#i: vra#a" +d Markova #rga $ve do DCrvenog dvor'aD 5rola io $vije# i na#i3eljno 5ogledavao na o$a2ljeni dvor u ko2 je be $vije$#i le3ala ne$re#na gro4i'a Ra#kav ne najui 6#o $e doga>a $ nje ino2 unuko2" Tu i #a2o 5ojavila $e 5o koja go$5od$ka ko(ija- kr'a#a velika6a i velika6i'a" Sve $e vo ilo nekud i van grada- 5a je narod a nji2a 6a5#aoA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Gle- gle- ne bje3e li go$5oda a#o da ne 2oraju gleda#i kako jedan od nji:ovi: 5le2eni#a6a $#u5a na Zvje di6e? <red Markovo2 'rkvo2 $a$#ali $u $e gro4 Vojk44F- no#ar Sale- grad$ki odvje#nik .vojkovi i kanonik <ulinger" %e6#o $u u bu>eno ra$5ravljali" Bene i 2u6kar'i $#ado6e i: obila i#i i 5ogledava#i i: ljubo;5i#no ne bi li ne6#o uli" .o2alo 5ojavi $e na #rgu ka5e#an Sini6a $ 5oru(niko2 8ranko2" <iljari'e i bulji6e o(i u ka5e#ana 6a5ui jedna drugojA ; 8o3e- koliki je@ Kao #oranj $v" Kralja@ 8o3e 5ro$#i grije:e ono2e koga #aj u:va#i a 6iju" Ka5e#an je 5ro6ao 5okraj gru5e u kojoj je bio gro4 Vojk44v i #ek :ladnovojni(ki- od dravio na nji:ove 5o drave" +ko nji: vrvio $vije# da $u jedva 5rola ili" I <lebanu6ke uli'e 5ojuri na Markov #rg ko(ija" & njoj $u $jedile dvor$ke go$5ode Auer$5ergova i gro4i'a ikulini- a u nji: barun Ivo Skerle'" i2 $u go$5ode o5a ile Sini6u- au$#ave ko(iju i 5o ovu ka5e#ana Sini6u bli3e" ; .o>i#e $ na2a ; re(e gro4i'a ikulini ; 2i ide2o u e $#ine" %ee2o bi#i dana$ 5o$lije 5odne na Gri(u" ; .o>i#e $ na2a ; a2oli dvor$ka go$5o>a- dok je Skerle' nekako u ne5rili'i oborio o(i" ; 9ou ; odvra#i Sini6a" ; .ana$ e 2oji vojni'i odr3ava#i red kod $5aljivanja vje6#i'a- 5a 2ora2 jo6 da#i $vo2 5oru(ni ku naloga- a onda u od2a: a va2a" Go$5o>e ga ve$elo 5o drave- a gro4i'a ikulini- kojoj je na$u5ro# $jedio barun Skerle'- $re#no $e na$2ije6ila" Ko(ija 5ojuri dalje- a Sini6a 5o>e na 2agi$#ra#" i#av dan vladala je na Gri(u #akva gro ni(ava u bu>eno$# i i6(ekivanje da ni#ko nije go#ovo ni6#a radio" Sve je ne$#r5ljivo (ekalo 5odne kad je i2ala grado2 5roi gro4ov$ka vje6#i'a"

%era nije o $ve2u ni6#a nala" & nje inoj du6i ne5re$#ano $u $e 5onavljala 5i#anja 6#o $e doga>a i 6#o e $e dogodi#i- ali nije nala nai odgovor" .a $e ne6#o i5ak doga>a- #o je ja$no vidjela- jer $u joj u 5odne donijeli #o5log jela i ko2ad kru:a- a o$i2 #oga od (vr$#og 5la#na $a6iveno bijelo odijelonajobi(nijeg gra>an$kog kroja" .ali $u joj i (e6alj da uredi ko$u" Sve #o na5unjalo je $lu#njo2 da $e ne6#o 5ribli3uje" D.a li $2r# na lo2a(iD- 5i#ala $e" <o$lije 5odne ni#ko od Gri(ana nije o$#ao kod kue" Sve $e ra$#r(alo 5o gradu" %a Zvje di6u i 5od Me$ni(ko2 kulo2 grad$ki #e3a'i gradili $u lo2a(u" +ko nji: grnuo $vije# i rado nalo 5ro2a#rao 5o$ao" <ri(ali $u 5ri#o2 $#o#inu 5ri5ovije$#i o vje6#i'i koju e dana$ vidje#i 5red lo2a(o2 i 2oi $e na$la>iva#i nje ini2 2uka2a kad bude 2orala gleda#i kako joj 5la2en 5ro3dire drugari'u" .rugi $u $e o5e# 5oredali 5o(ev6i od Me$ni(ki: vra#a $ve do Ka5u'in$kog #rga i DCrvenog dvor'aD" %jegova neko obo3avana vla$ni'a 2ora# e dana$ 5rola i#i ovuda kao 5re rena u ni'a- kao o2ra3ena vje6#i'a" Jo6 5rije nekoliko #jedana davali $u joj u 5o(a$# go be i abave- $vije# $e $ku5ljao oko nje inog dvor'a da vidi #u #oliko $lavljenu 2e i2i'u velika6kog dru6#va" A dana$ $e $vje#ina go2ila daje gleda 5oni3enu- o2ra3enu i na5u6#enu" Mno6#vo je $#ajalo i dalje- i$5od ka5u'in$ke 'rkve- i 5o $vi2 uli'a2a koji2a je i2ala 5roi 5ovorka $ vje6#i'a2a" %ajvi6e $e ljudi naku5ilo i$5od Markova #rgaa od ka5eli'e $v" &r6ule 5a do Ka2eni#i: vra#a $ve do $like 8ogorodi'e na#i$kala $e $vje#ina da $e nije 2oglo 5roi" ovjek je $#ajao do (ovjeka- a i u duani2a Andrije <al(ia i 8ari'e Cindek bila je $#i$ka kao na $aj2u" Jo6 vi6e gu3ve bilo je u $a2oj uli'i bli u Ka2eni#i: vra#a- od ka5eli'e $v" &r6ule do $#ra3arni'e i koje $e ula ilo u kulu" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

& 2e#e3u ni$u $e $a2o i$#i'ale 5urgerke u $2e>i2 $uknja2a i 2odri2 ru5'i2a- nego i one u $vileni2 :alje'i2a- $ oko glave $5le#eno2 ko$o2 i la#ni2 uko$ni'a2a" %a drugoj $#rani uli'e virile $u i li ane 6ubare- 'rnile i 6arenile $e 'e:ov$ke ka5e 5ono$ni: 2aj$#ora- a i 2e>u nji: $e i$#i'ale bijele vla;$ulje grad$ke go$5ode- #rougla#i klobu'i- a gdjegod i 5o koji 5le2iki kal5ak" %agrnula na uli'e i $va $ila rado nali: $lu3avki- kal4a- 6egr#a i 5iljari'a" Svje#ina je 5ogledavala na #oranj" Sun(ana je ura 5oka ivala da e a nekoliko (a$ova i ai i #ornja $udbeno 5ovjeren$#vo $ vje6#i'a2a" ,judi $u do#le kra#ili vrije2e 5ri5ovijedajui o %eri $ve gro o#e 6#o i: je $a2o 2ogla $2i$li#i ljud$ka 2a6#a" +no 6#o je Miki'a 5ri(ao ljudi2a na Mandu6ev'u i ono 6#o $u $vjedo'i i$ka ali 5red $u'e2 Kraja(ie2 5ro#iv %ere- 5u#ovalo je od u$#a do u$#a" I na #o2 5u#u dodavali li ljudi ovi2 5ri(a2a #oliko gro o#e da $e narod 5o(eo $ilno u bu>iva#i i da je i2e %ere Keglevi 5o$#alo najogavnijo2 rije(i- obavljeno2 $#ra6no2 2r3njo2 5uka koji je $2a#ra6e lo#voro2 naroda" Mr3nja je bila #o vea $#oje $#ra6na vje6#i'a- koja je #a2anila ljude- u$jeve i 2arvu $iro2a:a- bila gro4ov$kog roda" I dok je $vje#ina (ekala na nju- $#ojei u gu$#i2 redovi2a $ve od lo2a(e na Zvje di6u 5a do #ornja na Ka2eni#i2 vra#i2a- nije govorila ni o (e2 drugo2 nego o $#ra:o#a2a 6#o i: je 5o(inila %era" %ekoliko (a$aka 5rije negoli je ura na #ornju 5oka ala 5e# $a#i- 5ojave $e go$5oda od 2agi$#ra#a u 5o#5unoj 5aradi" I a grad$ke go$5ode 5ojavi $e (e#a $lavon$kog ba#aljona na konji2a 5od vod$#vo2 5oru(nika 8ranka" Sve o(i u5eri6e $e u nji:ove 2odre $urke $a $vije#li2 dug2e#i2a" Jo6 nikada nije 5ri $5aljivanju $udjelovala voj$ka 5a je #o $vje#inu jo6 vi6e u#vr>ivalo u uvjerenju da je #a i ni2ka $a2o bog $#ra6ne vje6#i'e kakve nije nikad do$ad bilo ; bog %ere" Trenkov'i ra dijeli6e $vje#inu u dva dijela i 5odr3ava:u $#rogi red"

%o#ar Sale $#i3e $av u 'rno2 bar6unu $ bijelo2 vla$uljo2" ; Zar gro4 Vojk44v i .vojkovi ni$u do6li? ; u5i#a Salea $ena #or 8abi" ; %i$u" %e na2 gdje $u" ; A na6a 2lade3? %i nji: ne2a #u? Zar #o na(i de2on $#ra'iju? ; +ni $u jo6 uvijek a#voreni u grad$koj vijeni'i" Ta valjda na#e 6#o $u u(inili 5rije dva dana@ ; oko$i $e Sale na $ena#ora i 5o>e na5rijed" %ajedno2 $e o#vore vra#a $#ra3arni'e" Svje#ina $e a#ala$ala kao 2ore kad $e u nj u5re bije$ni vje#ar" %aj5rije $u $#u5ali $#ra3ari- onda graban#i- a i a nji: 5ono$no i ne5ri$5odobivi2 2iro2 krvnik Ma#ija <un'er" I a njega dola ile $u #ek vje6#i'e" <rva i a>e Jeli'a Ku6enka- 5olako- :ra2ljui" %je ino li'e bija6e $ivo i elenoo(i uga$le i u5ale- #ijelo i$5rebijano- a jednu je ruku $akrila 5od 5rega(u" 8lijedo- ne$re#no- i 2u(eno li'e nije $e doi2alo ljudi" Svje#ina je nije 3alila" %eka lokob;no$# i lorado$# obu e ljude" %ekoli'ina $2jeliji: $#ade vika#iA ; e5a6- je li? <rekinula $i noge le#ei na 2e#li? ; #o $kriva6 ruku? Valjda i2a6 u njoj kakvu (aroliju? Ku6enka u digne ruku 5re2a ljudi2a i 5oka3e da $u joj 5r$#i go#ovo 5o$ve drobljeni" Ali ni $ad nije na6la $2ilovanja" ; Za6#o #i nije vrag 5o2ogao? ; Za6#o nije dao $voje 5r$#e drobi#i 2je$#o #voji:? ; .ala $i du6u i #ijelo vragu@ Sra2 #e bilo@ Gade@ ; vikale $u 3ene" ; Co5rala $i $ gro4i'o2" 9#jelo #i $e gro4ov$kog vraga@ ; ekaj- (ekaj- $ad e ga i$5ei i #ebe@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Jeli'a je 6u#jela- oborila o(i i $agnula glavu" %ajedno2 krikne ne#ko u $vje#ini" .vije 3ene adr3a6e nekog (ovjeka koji $e 5o(eo ru6i#i u ne$vije$#" 8ija6e #o <avao Galovi- vr#lar u $a2o$#anu duvna" I on je do6ao da vidi Jeli'u koju je #ako $#ra6no o5#u3io" %o kad je ugledao nje ino i 2r'vareno #ijelo$ru6io $e u ne$vije$#" Svje#ina 5o(ela o6#ro vika#iA ; +$ve#ila 2u $e" &rekla gaje" ; &dri#e 5o njoj@ Sve $e u$ko2e6alo" Ma$a $vije#a nagrne 5re2a koli2a u koja je $#ajala Ku6enka" Ali #renkov'i $u adr3ali ljude i 5o#i$nuli i: na#rag u 5rije#ee 5$ovke ra jarenog 2no6#va" .ruga $e 5ojavi Marija Vugrine'" +na je $#u5ala odlu(no- $na3na ne$lo2iva i 3ilava- kao da $u joj 3iv'i od 3elje a" <r$#i $u joj bili gnje(eni od 5al(eni'a- ali ona kao da #o nije ni o;$jeala" Bu#a kola u koji2a e $e vo i#i vje6#i'e $#ajala $u na 'e$#i 5red $#ra3arni'o2" Svje#ina $e na#i$nula oko nji:- ali je 5oru(nik 8ranko i dao nalog da vojni'i 5o#i$nu ljude" Sa2 je $#ao u bli ini kola a6#iujui Ku6enku i Vugrin(evu da i: $vije# ne lo$#avi" Svaki (a$ (ula $e 5o koja grdnja- 5$ovka ili kle#va i ba(ena 5re2a vje6#i'a2a 6#o $u $#ajale u kola 5od koja $u u5regnuli volove" S#ra3ari odredi6e naj5rije Ku6enki da $e 5o5ne u kola" 8ila je $va i ranjena i nije #o 2ogla u(ini#i- a $vije# joj $e $2ijao i rugaoA ; Zovni vraga- neka #i 5o2ogne@ ; Kad #i je 5o2ogao 5ravi#i #u(u- neka #i 5o2ogne i $ada"

Za 2alo je ve $av $vije# aboravio na Ku6enku" %a vra#i2a $#ra3arni'e 5ojavila $e %era- u dugoj bijeloj odjei- $li(noj ko6ulji i $ ra$5le#eno2 ko$o2 ; kako je #o naredio Kraja(i da Gri(ani u 2ognu gleda#i kakvu ko$u i2a kralji'a vje6#i'a" I bljedila nje inog li'a i 'rni: kolobara i$#i'ale $e dvo$#ruko ja(e %erine velike- 'rne o(i" +na i: je u5ravila ravno u $vje#inu" Kao daje $voji2 5ogledo2 5i#ala ljudeA ; Zar je 2ogue da $#e vi $vi 5odivljali? .a vi vjeruje#e da $2o 2i ovdje vje6#i'e i da $a2 ja bilja 5o(injala lo(ine? Ali nje in je 5ogled 5ao na $vje#inu kao i$kra u vrue ulje" ; Kako be$#idno gleda@ ; %i da bi oborila o(i@ ; %e2a $#ida- 5rile3ni'a vra3ja@ ; Gledaj#e kakve $u joj vla$i@ <o$i5ala i: je 5e5elo2 i 5a klene 5e5elni'e@ .rugi $u 'erili $voja li'a- ra3arena od bije$a i buljili o(i2a a2ueni2 od 2r3nje" ; <ravila $i #u(u i vje#ar ; vikao je biv6i %erin vra#ar gro2 ki2 gla$o2 ; $ad 5odigni vje#ar 5a odle#i@ ; <re#vori $e u $ovu i odle#i ako 2o3e6@ ; Gdje #i je vrag da #i 5o2ogne? 9a? ; vikala je jedna 5ilja ri'a kojoj $u $e a5jenila u$#a" ; %eka $ada o dravi Ku6enku kako je o dravila 2oju ure; (enu ker@ ; 5ovi(e $na:a $eljaka Mi6ka- k2e#a gro4i'e Ra#; kaF" ; Gdje #i je 4a(uk 6#o $i ga rodila $ vrago2? ; &gu6ila ga i 5od2e#nula ga 5od Ka2eni#a vra#a@ ; Trova(i'e 5rokle#a@ ; I 2e#e vra3ji@ ; .ala je $#aroj gro4i'i o#rova@ ; Evo #i konja@ ; 5ovi(e jedan kal4a i doba'i joj 2e#lu" ; Za; ja6i i odle#i@ ; 9oe6 li go$5od$ki 5le#enog kru:a? ; vikne :ljebarka <al(ika i 5ri#o2 $rdi#o 5ogleda 8ari'u Cindek koja je $#i$nula u$#a i 5rikriveno2 $uu#i gledala lije5u 5ogru3enu kon#e$u" .o#le $e Ku6enka 2u(ila da $e u$5ne na kola" Mara Vugrine' $#ajala je i a nje da i ona ude u kola" <o$ljednja bila je %era"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Grad$ka go$5oda i $udbeno 5ovjeren$#vo gledali nije2o ovo ogor(enje $vije#a" +#a' S2ole $#ajao je 5o$#ran'e- blijed- 5ro5ala li'a- 5o$ve $ijed i 5ognu# kao 5ravi $#ara'" %era ga nije ni o5a ila- #ako je bila i gubljena $lu6ajui 5$ovke $vje#ine" %je2u je bilo do5u6#eno da i$5ovijeda Ku6enku i kad je #o u(inio- i2ao ju je o#5ra#i#i do lo2a(e" %e5re$#ano je #ra3io %erin 5ogled- ali $e nije 2ogao $ nji2e $re$#i" I no#ar Sale ne6#o $e vr#io oko vje6#i'a" & jedno2 (a$u 5ribli3io $e neo5a3eno k %eri i 5ri6a5nuo jojA ; 8udi#e 2irni- jo6 nije $ve 5ro5alo@ %eru $u ove rije(i $ilno i nenadile" Ali nje ino li'e nije 5oka ivalo nikakvu 5ro2jenu"

+na je i dalje gledala u ljude koji $u kao ra dra3ene o$e na$r#ali 5re2a njoj $ikui joj i bo(eni2 3al'i2a u li'e o#rov" ; Jo6 #i nije do$#a? ; vikale $u 3ene i 2u6kar'i" ; Jo6 uvijek be$ra2no gleda@ ; Grdobo vra3ja@ ; Kra$#a(o i 5aklene 2lake@ ; Sra2i $e- 2r'ino gro4ov$ka@ ; Ra nijelo #e #ri$#o $#rijela 8o3ji:@ ;& oganj $ njo2@ ; Za6#o go$5oda (ekaju? Za6#o je nee $5ali#i ve dana$? ; vikali $u neki 2ladi 2u6kar'i ve 5o$ve :ra5avi2 gla$o2" ; Jer $u go$5oda o#i6la u 8e( da i$5ro$e a nju kod kralji'e 2ilo$# ; 5ovi(e neki 5o$#olar$ki dje#i" ; Za#o i je$# 5odigla #ako dr ovi#o glavu" Za#o je i nije oblio $ra2@ +ve rije(i 5ado6e kao $u:o gorivo u 5la2en" %eki $#ado6e vika#i 5re2a $udbeno2 5ovjeren$#vu da $e %era od2a: $#avi na lo2a(u- a drugi $e 5rije#ei 5o#i$nu6e 5re2a %eri" Ali $lavon$ki vojni'i adr3ali $u ra$5aljene ljude" %eki $u grdili vojnike- drugi i: o5e# nagovarali da ne brane #akvu lo#vorku" %o vojni'i $u- na a5ovijed 5oru(nika 8ranka- $voji2 konji2a na5ravili oko %ere obru( i 5o#i$nuli $vije#" Grad$ki $uda' o(i#o je $ u3ivanje2 gledao bije$ $vje#ine" Sale je davao Miki'i nakove neka 5o3ure $a $2je6#aje2 vje6#i'a u kola" +#a' S2ole u alud je na$#ojao da $e 5rogura do %ere i a6#i#i je 2akar $voji2 #ijelo2" %era je $#ajala ne5o2i(na- blijeda i odva3na $ #vrdokorno u dignu#o2 glavo2$5re2na na $2r#" ; Gledaj#e- ljudi 8o3ji@ Jo6 je vi6e 5odigla glavu@ ; 8a'i#e joj ka2en u gubi'u" ; Ra deri2o obe6(a6eno #ijelo@ ; &bij2o 'o5rni'u@ ; %eka 'rkne ovdje na 'e$#i kao 5a6(e" ; ekaj- oku5a# e6 $e u $vojoj krvi@ Bene i 2u6kar'i #i$kali $u $e i gurali na5rijed- #ko e 5rije do$ei vje6#i'u" S glava i2 5ado6e ru5'i- 2u6kar'i i gubi6e 6ubare- noj i2 $e 'ijedio 5o u3areno2 li'u" Svje#ina je lo2a;#ala 5e$ni'a2a i 5rije#ila ba#ina2a- a nekoliko ka2enovakoji 5ole#je6e rako2- udari6e %eru 5o grudi2a- 5o glavi i ra2eni2a" %je ine o(i 5lanu6e i ona gnjevno ne6#o vikne- ali ni#ko nije (uo 6#o" I a leda $vje#ine oko #ornja 5o#re$e u #aj 2a: rak $#o#inu o(ajni: vri$aka" I nad ka5eli'e $v" &r6ule valja ljude $#rava" Jedni $e $klo;5i6e u ne5o2i(no klu5ko- drugi nagnu6e u bijeg- a #rei od $#rave i u3a$a 5o5ada:u 5o 'e$#i" <reko nji:ovi: #jele$a jurio je ni brdo 5odivljali vrana'" +(i 2u $ijevaju- a i ralja 'ijedi 2u $e 5jena" %a nje2u $jedi $#ra6an konjanik" +d 5e#e do glave 'rven je kao da 2u je 5o #ijelu i ra$la 'rvena ko3a" Crven 2u je vra# i li'e i glava- a na vr: glave i$5ru3io je 'rvenilo i dugi 6iljak" Sa2o oko o(iju 5rore ana 2u je 'rvena ko3a" Kro o#vor $ukljaju dva 5la2ena- 5rije#ea- $#ra6na oka kao u5aljene 3eravi'e" Kao daje nikao i 5akla jurnuo je 5reko $vje#ine ravno uli'o2 na Ka2eni#a vra#a" Svje#ina vri6#i- gura $e na#rag- jedni MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

5adaju na koljena- drugi 5okrivaju o(i ruka2a- 3ene $e ru6e u ne$vije$#- 2lade3 bje3i be ob ira- a $#ar'i $e kri3aju i 5adaju na koljena" Jedan kal4a- :#ijui

da 5objegne- i gubi od $#ra:a $vije$#- 5o#r(i konju ravno 5od noge i ovaj ga 5rega i- jurei ni brdo kao da ga vje#ar #jera" S#ra6ni konjanik dojuri do vje6#i'a" <ri#egne konja koji $e 5ro5ne ba6 u 5re$#ra6enu kon#e$u" & i$#i 2a: nagne $e k %eri i jedni2 dobro 5ogo>eni2 a2a:o2 5ograbi je i$5od 5a u:a- 5ovu(e je $#relovi#o k $ebi na konja" +nda jurne dalje 5reko $vega 6#o 2u je $#ajalo na 5u#u- 5a i juri i$5od Ka2eni#i: vra#a i ne$#ade i$5red o(iju $vje#ine kao blje$ak 2unje" %a u$#i2a 2no6#va o$u6io $e krik- u grudi2a a$#ao da:" Svje#ina je $#ajala nije2a- o6inu#a $#ravo2- uko(ena- kao da joj je u li'e vi nula $#rijela" +no $#oje $ada vidjela 5o#re$lo je do ko$#iju" Tu- e#o- vidje vraga@ %a $voje drave o(i@ +nog vraga o ko2e je $vaki dan $lu6ala i govorila" .a je #o bio doi$#a $o#ona- o #o2 nije ni#ko 5o$u2njao" +naj 5odivljali konj 2ogao je doi $a2o i 5akla" S#ra6ni konjanik- $ dugi2 'rveni2 noga2a i ruka2a- 'rveno2 glavo2 i 'rveni2 ka5u#ie2- koji je le5r6ao na raku kao da $u krila- 2ogao je bi#i $a2o 5ravi 5rav'a#i >avo" Tako on i gleda@ Tako $u ga o5i$ivale i vje6#i'e" +dijelo 'rveno ili eleno- ali najvi6e 'rveno@ +vaj je- dakle- bio 'rven- ba6 onakav- kakva $u ga uvijek a2i6ljali@ & 5rvi (a$ aoku5ila je ljude vi6e $a2a 5ojava ne(a$#ivog nego njegova o#2i'a" Toliko $u (uli o vragu koji daje vje6#i'a2a nadnaravne 2oi@ Jo6 od dje#inj$#va nali $u daje odjeven u 'rveno- da i2a $#ra6ne o(i- da vo i vje6#i'e na (e; #vero5regu $a (e#iri va#rena vran'a" Sada- e#o- vidje6e #oga vraga 5o bijelo2 danu- na$red uli'e- kako je na va#reno2 vran'u 6vignuo 5okraj nji: kao :i#a' i 5u6ke" I ; o#eo vje6#i'u" .a- on $e $agnuo- 5ograbio $voju ka5e#ani'u- 5ovukao je na konja i odjurio" +djurio u 5akao- i $ve #o u #ren oka" +vaj i2 je 5ri or $ada aigrao 5red o(i2a kao 5rika a- kao ; $an" Ali #o ne bija6e $an" ; Eno ; vje6#i'e vi6e ne2a@ & alud $e $ve o(i u5rije6e ona2o gdje je 5rije $#ajala" & 3u#i2 koli2a $jedi $a2o Ku6enka- na5ola one$vije6#ena- a u kola $#oji #ek Marija Vugrine'" Kralji'e vje6#i'a ne$#ade- nju je ovaj (a$ odnio ne(a$#ivi i $5a$io je od lo2a(e" Sad $e $vje#ina $#ala o$vje6iva#i i $:vaa#i 6#o $e a5ravo dogodilo" Sad $e #ek $#ala 2i'a#i" Su$jed je nije2o 5ogledavao $u$jeda- kao da ga 5i#aA ; Je$i li #i vidio? Sve je #o 5ro:ujalo nji:ovi2 du6a2a a nekoliko #renu#aka- dok je jo6 $a 'e$#e 5reko bede2a od vanjao #o5o# 5aklenog konja" %a5okon $e a(uo 5olugla$ni 3a2or $udbenog 5ovjeren$#va i grabana#a i- kona(no $vje#ine" ,judi2a $e vraala $vije$#" Tek $ada $u $5o nali 6#o $e dogodilo" Svije#- $udbeno 5ovjeren$#vo- graban#i- $#ra3ari- (ak i :i#ri #renkov'i5re$#ra6ili $u $e kad je banuo >avo" %i#ko nije 5o2i$lio da a5rije(i >avlu o#e#i vje6#i'u@ Sa $vije6u vraalo $e ljudi2a i 5rija6nje ra$5olo3enje" +5e# je u avrela o#rovna 2r3nja 5re2a %eri- $ada i 5odvo;$#ru(eno2 $nago2" Sada je $vje#ina o$jeala da je bjelodano 5o#vr>eno ono (i2e je %eru okrivljavala" Za#o je dvo$#ruko ra jarena 5odigla 5e$ni'e i ba#ine i dvo$#ruki2 bije$o2 $#ala vika#i5rije#i#i $e i kle#i 5re2a ono2 2je$#u odakle je %ere ne$#alo" ;Vrag je o#eo $voju ka5e#ani'u@ ; Za nji2- ljudi ; vikao je krvnik <un'er" ; 9odi ga lovi#i #i@ ; navalio na njega neki kroja(ki 2aj$#or" ; Za6#o ni$#e bolje 5a ili na 'o5rni'u? ; I$u$e@ ; kliknuo $uda' ; 8o3e $2iluj $e- >avo je 5revario $ve#u 8ogorodi'u@ Tko i2a odva3no$#i da ide a >avlo2? II MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

<oru(nik 8ranko najedno2 5ovikne $udbeno2 5ovjeren$#vuA ; Ja u 5rogoni#i >avla@ Mo2'i- na5rijed@ I #renkov'i 5ojure kro Ka2eni#a vra#a" Za nji2a $e 5odigne (i#av oblak 5ra6ine" Svje#inu #o nije u2irilo" ; Trenkovi 5anduri nee ulovi#i >avla" ; Za6#o $u dali o#e#i 'o5rni'u?@ ; vikali $u 5urgari" ;C 2i $2o bili a#e(eni i ne5ri5ravni@ ; branio je Miki'a $voje ljude" ; .a je $a2 Trenk bio #u- i on bi bio ne2oan@ Tko je #o o(ekivao? Svje#ina je 5ri:va#ila Miki(ino 2nijenje- 5a je $voj bije$ o5e# obra#ila 5re2a Ku6enki i Vugrin'evoj koje $u 5re5la6ene i 5renera3ene $jedile u 3u#i2 koli2a" Suda' Kraja(i 5o$avje#ovao $e $a $udbeni2 5ovjeren$#vo2" I da nalog nadgledniku u aA ; <ovedi#e obje vje6#i'e na#rag u #oranj@ ; Va6a 2ilo$# neka 2i do5u$#i ; o5o2ene krvnik $u'a ; lo 2a(a je nalo3ena- 5a e drva badava i gorje#i- a onda u o5e# 2ora#i Ku6enku jo6 dulje :rani#i na grad$ki #ro6ak" %joj ne2a 2o 6#o 5roda#i" ; Sada nije godno vodi#i je na lo2a(u" .o$#a je 6#o $2o do3ivjeli ovu $ra2o#u" Za#vori#e vje6#i'e u #oranj dvo$#ruki2 brava2a i 5o$#avi#e dvo$#ruku $#ra3u@ ; nalo3i $uda' nadgled niku u a" Sudbeno je 5ovjeren$#vo na$#ojalo da $e 6#o 5rije ukloni $vje#ini bojei $e da ne bi nji: okrivili $#oje >avo 2ogao #ako lako o#e#i vje6#i'u" uli $u $e 5ovi'iA a6#o $e vje6#i'e ne vode na lo2a(u okovane- a6#o u a nji: ni$u $#ajali $#ra3ari $ oru3je2 ili graban;#i- ve $u 5u6#ene da ovako $a2e i be oru3ane $#ra3e ula e u kola" Za nekoliko (a$aka ne$#alo je $u'a Kraja(ia i grad$ke go$5ode- a graban#i br o odvedo6e vje6#i'e u #oranj" ; +- 8o3e ; u di$ao je Kraja(i ; 2o3da ni$a2 dobro ra u 2io $ve'a" Trebali $2o li#anije od2a: 2oli#i ; $igurno $2o #rebali li#anije 2oli#i ve 5u#e2@ A vani $vje#ina nije u 5rvi (a$ ni o5a ila da $u vje6#i'e odveli na#rag" A kad je #o 5ri2ije#ila- bio je #oranj ve a#voren- a go$5ode- a $ nji2a i Miki'eve je ne$#alo" To je ljude ra bje$nilo" .o>o6e 5red 2agi$#ra# i #u 5o(e6e vika#i- gala2i#i i a:#ijeva#i da $e Ku6enka od2a: 5ovede na lo2a(u" ; Sra2 va$ budi@ 8oji#e $e vraga@ %a lo2a(u vodi#e Ku 6enku@ ;vikalaje $vje#ina" Miki'a $e jedini u$udio i ai i 2agi$#ra#a i $#ao ljudi2a doka iva#i da $ada 2oraju naj5rije 5o$la#i na $ve $#rane $#ra3u u 5o#jeru a vje6#i'o2- a Ku6enku da e $5ali#i koji drugi dan" ; %ije li #o $ra2o#a daje vrag $udu i$5red no$a o#eo 'o5r ni'u@ ; vikao jedan 5urgar" ; To $e jo6 nikad nije dogodilo@ ; <o bijelo2 danu@ Kakva je #o 5rokle#a $#ra3a? ;Ve $2o do3ivjeli kuge i gladi- ali #oga nije jo6 nikada bilo kod na$- da bi $a2 ne(a$#ivi ja6io na6i2 uli'a2a" ; Zar je #o2e kriv $uda'? ; u vikao $e Miki'a 2a6ui ru ka2a" ; Zar je Kraja(i kriv ako $e na Gri(u na6la #a 5rokle#a gro4ov$ka 'o5rni'a? .a nije bilo nje- ne bi $e #o dogodilo" ; I$#ina je@ ; vikne nekoliko 3ena" ; To je 3iva i$#ina ; 5o#vrde ljudi" ; Je$#- $a2o ona je kriva ; 5ovi(e Miki'a" ; Gro4ov$ka 'o5rni'a- 5rokle#a joj bila krv? Za6#o druge 'o5rni'e nije ne(a$#ivi $5a$io? ; Sada e o5e# #a2ani#i na6e blago ; ra bje$ni $e 6o6#ar$ki

kal4a" ; I $i5a#i #u(u nad na6i2 gori'a2a kao 5ljevu ; kri(ao je neki kal4a $ debelo2 glavo2" ; <a i#e" Jo6 ove noi 5re#vori# e $e u $ovu i dole#je#i u $voj dvor da na2 i$'o5ra kakvu ne$reu ; re(e Miki'a" ; S#o#injak 5ogleda 5adne u #o2 (a$u na DCrveni dvora'D 6#o $e je u a5adu $un'a jo6 ja(e a'rvenio i a3ario kao da gori u 'rvenoj va#ri" Sva 2r3nja 6#o je ki5jela u $vje#ini- $av bije$ 6#o je 5rovaljivao i #e 2r3nje odra io $e u 5ogledi2a 6#o 5ado6e na dvora'" ; %ee ona vi6e go$5odari#i u #o2 dvoru ; 5ovi(e bje$o2u( no nekoliko 2ladia" ; & $vakoj $i#ni'i koju je 'o5rni'a i2ala u ru'i i u $vako2 kon'u koji je no$ila na $ebi $kriva $e ne(a$#ivi ; 5ovi(e debeli kova(" ; Svaki ko2adi ovoga dvor'a vra3je je gnije do ; doda drugi" ; %ee vi6e ovdje 'o5ra#i@ ; vikala 2lade3- 3ene i $#ar'i" ; Ra ru6i2o 'o5rni(in $#an@ ; 5ovikne jedan gla$- a $#o#inu $e gla$ova oda vaA ; Ra ru6i2o ga@ Kao da je a5u:ao orkan 5odigne $e $vje#ina gore 5re2a dvor'u" Mno6#vo u$ki5i kao vulkan 5rije nego 6#o e 5rovali#i" Za nekoliko (a$ova 5rovali 2r3nja i bije$ 5o5u# ki5ue ra orne lave- 5u$#o6ei neu2oljivo be$2i$leno- bje$o2u(nobe$vje$no" <ro ori DCrvenog dvor'aD ra$5r$li $e- vra#a $e $lo2ila- ograda 5o5u'ala" Sjekire blje$nule kao da $u u5ravo negdje na$lagane do(ekale ra dra3eni 5uk" ; &3gi#e 'o5rni'u? &3gi#e gnije do@ ; vikalo $#o#inu gla $ova" ; Kad nee $uda'- u3gi2o 2i lo2a(u" ; %eka gori $ovino gnije do" ;Sla2e daj#e@ ; Beravi'u done$i@ I jedva $e 5ovi'i i 2ijenili- ve je 5lanuo u gorueg ba'i kro ra bijeni 5ro or u dvora'"

raku ne(iji klobuk" Vla$nik ga

+nda $e 5ojavi6e ljudi $a $la2o2 6#o $u je donijeli i gro4i;(inog :a2bara i $#ado6e 5ali#i $#ra6ne baklje od $no5ova i ba'a#i i: u dvor" Slu3in(ad u dvoru $#ala vri6#a#i- #r(a#i i bje3a#i- o$#aviv6i $ve 6#o je i2ala u dvoru" %a jedno2 $e 5ro oru 5ojavi $ijeda glava $#arog $luge gro4i'e Ra#kav" Sklo5ljeni2 ruka2a 2olio on $vje#inuA ; ,judi- budi#e 2ilo$#ivi@ S#ara gro4i'a le3i udarena od ka5i i ne 2o3e bje3a#i" S2iluj#e $e@ ; 9a- neka gori $#ara a 2ladu@ ; 9i#ro- :i#ro ; #o 8og #ako :oe" ; %ekM $e i$5e(e $#ara 'o5rni'a" ; Ako je i ne$e6- ba'i# e2o #ebe $ku5a $ njo2 u 3eravi 'u ; 5ovi(u ljudi" <la2en $akrije $ijedu glavu vjernog $luge i $#ade $e :va#a#i i di a#i $a $vi: $#rana dvor'a $#ra6no2 br i no2" Kao da $u idine dvor'a $a2o na #o (ekale da 2ogu 6#o 5rije i gorje#i" .vor je i gledao kao gole2a u3a$na lo2a(a" Svu $vilu- $vo la#o $ve drago'jeno$#i- $vo boga#$#vo 6#o je re$ilo DCrveni dvora'D 5ro3dirao je 5o:le5ni 5la2en nao(igled $vje#ine koja je o$jeala adovolj$#vo i $2irenje" 8ar nekako je udovoljeno nje inoj $#ra6noj 2r3nji 5re2a gro4ov$koj vje6#i'i" & $#i$'i oko 5la2#eeg dvora avi(e ne#ko i $vega grlaA ; ,judi@ Gdje je gro4i'a Ra#kav?@ ,judi $e o$vrnu i o5a i6e velikog 3u5ana agreba(kog- gro4a Kr$#u +r6ia" <ako$ni $2ije: $vje#ine bija6e 2u odgovor"

; <e(e $e na lo2a(i u2je$#o 2lade 'o5rni'e ; avikne neka 5iljari'a" Kr$#o +r6i od2a: je uvidio 6#o $e dogodilo i ra abrao da ne $2ije dira#i u 5odivljalu $vje#inu" <o6alje $voje ljude da 5rodru $#raga- kro vinograd- u dvor" Ali ondje je dvora' jo6 ja(e gorio nego 5re2a 'e$#i" %ije $e vi6e 2oglo ni 2i$li#i na $5a6avanje" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Gro4 je dao #ra3i#i $lu3in(ad $vuda naokolo ali joj ne bija6e nigdje #raga" ; #o e ka a#i 2oj <e#ar?@ ; ajau(e u $ebi Kr$#o i 5okrije li'e ruka2a" %ije 2ogao gleda#i u 3arki 5la2en u ko2e je i ; gibala $#ara gro4i'a- a nije joj 2ogao 5o2oi" ; %o $e $5u6#ala nad grad" Gri(e2 $e 5ronio bu(an gla$A ; DCrveni dvora'D gori@ Sve 6#o bija6e 3ivo 6#r'alo $e $ Ka5#ola- 8ukov'a i Trnja na Gri( da gleda $#ra6an oganj" Svje#ina je okru3ila dvora'- $2ijala $e i lorado vikalaA ; Gori vra3je gnije do kao $u:a $2ola@ ; %eka $ad do>e 2ilo$#iva gro4i'a 'o5rni'a" ;Ru6i $e #oranj@ ; 9a;:a;:a- vragovi $e ko#uraju 5o 3eravi'i" I lije5i- dra3e$ni #oranj dvor'a- $agra>en od re barenog drva- 5odgri3en 5la2eno2- $#ro5o6#ao $e na gari6#e- a $ nji2 $e $#ao ru6i#i i krov dvor'a u divlje urlikanje $vje#ine" %o $e $5u6#ala- a 5la2en $e u #a2i $ve ja(e 3ario" <o ob orju $ku5ljali $e obla'i" Sa Slje2ena 5u:ao vje#ar- u5irao $e u gorue grede- 5odigao 'ijelu ki6u i$kri'a- 5oigrao $e nji2a nad glava2a $vje#ine i no$io i: dolje- na Me$ni(ku uli'u" DCrveni dvora'D 5i6#io je 5ra$kao- a vje#ar $ve vi6e ra no$io i$kre 5o Gri(u""" ; Kri$#e $ve#i@ & Me$ni(koj uli'i gori@ ; a(uje $e najedno2 ne(iji o(ajni gla$" +vaj 5ovik nekog 2e$ara u$ko2e6a na(a$ $vje#inu" Svi oni koji $u $#anovali u #oj uli'i 5o#r(a6e da vide $#oje" I doi$#a" & Me$ni(koj uli'i $ukljao je 5la2en i #riju $la2na#i: krovova- 5rije#ei i $u$jedni2 kua2a" ; Jao- #o gori 2oja kua ; 2oja@ ; klikne 3ena 2e$ara Ce$#ara i $ru6i $e na e2lju" %ije vi6e u$#ala" <ade joj ka5 od $ilnog $#ra:a"" ; Co5rni'a joj $e o$ve#ila ; vikale $u 3ene u$o5ljene- a; 3arene i nojne od $ilne vike i bije$a" ; Tako" Sad i2a2o 6#o $2o #ra3ili ; krikne jedan 5urgar do#r(av6i i Me$ni(ke uli'e" ; Sve e 2e$ni'e i gorje#i" ; Co5rni'a i: je u3gala@ ; Co5rni'a :oe da na$ u#a2ani@ ; Za6#o $u je dali o#e#i? To $u kriva go$5oda" Ra jarena $vje#ina u digne 5e$#i i $#ade $e 5rije#i#i vje6#i'i$u'i2a- graban#i2a- 2agi$#ra#u i $voj go$5odi- okrivljujui je $#oje ne(a$#ivi o#eo 'o5rni'u koja i2 $e- evo- $ada o$veuje i 5o#5aljuje nji:ove kue" uveni- 5ono$ni DCrveni dvora'D- boga# i kra$an %erin do2- 5re#vorio $e u krvavo 2ore 3ara i 3ive 3eravi'e- a oko njega nagrnula jo6 ja(e $vje#ina kunui djevojku i 5rije#ei joj $#ra6no2 o$ve#o2" .olino2 $v" Bavera od vanja #o5o# konja" Crveni konjanik- dr3ei 5red $obo2 %eru- juri $#relovi#o2 br ino2" Tko ga god $u$re#ne- 5re$#ravi $e- 5objegne ili 5ada na e2lju- 2oli $e i kri3a"

%era $e o$jeala kao da le#i 5o raku" <red o(i2a u 2i(e joj drvee 5o5u# $jenerak joj vi3di oko u6iju- a a5adajue $un'e #i#ra joj 5red o(i2a" 9#jela bi $e u$5ravi#i na konju- ali 'rveni (ovjek dr3i je (vr$#o $vojo2 de$ni'o2" %ekoliko 5u#a ve 5odigao joj glavu- da joj bude udobnije- i onda je o$je#ila kako $u 2u grudi 6iroke- kako 2u $e br o u di3u i 5adaju- kako 2u udara $r'e" CRVE%I K+%JA%IK +bu e je $#ra: i #je$koba" Tko je #aj 'rveni (ovjek? Za6#o ju je o#eo i ka2o je no$i? Ta dva 5i#anja 2u(ila je i i$5unjavala $ve vei2 $#ra:o2" <oku6ala $e 2i'a#i- ali je on 5rikva(i 5o5u# klije6#a i 5rikuje u a $e na konja" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Ruke joj bija:u $#raga $ve ane kako je ave a6e jo6 graban;#i- 5a je bila ne2ona da $e $ nji2 bori i da 2u $e o#2e" +na okrene glavu na#rag da bare2 vidi koji2 #o $2jero2 konjanik ja6i kad najedno2 o5a i da a nji2a na dvije $#o#ine ko;ra(aja jure #renkov'i" <red nji2a ja6i 5oru(nik 8ranko i #jera $vog bijel'a kao 5o2a2an" D+ni na$ 5rogone@D klikne %era u $ebi" I vi6e ne okrene glavu na#rag" Tada o5a i da i a #renkova;'a juri jo6 jedan konjanik" Ali #aj ne bija6e odjeven u vojni(ko odijelo" & nje2 5re5o na %era $voga $lugu Eili5a" I nenadila $e- uko(ila od (uda" <role#je6e ve 'ijelu Zaver$ku dolinu- a onda aokrene 'rveni konjanik 5re2a Slje2enu" %eru je obu i2ala $ve vea #je$koba- ali $e nadala da je #o i5ak $5a$enje" Kad $u bili i 2e>u dva obronka- %era o5a i da je jedan od #renkova'a au$#avio konja i naglo okrenuo na#rag- a oni drugi da $u ao$#ali" S#o je #o? Za6#o $#ado6e? Za6#o bar Eili5 bolje ne 5o#jera $voga konja? Sa2o je 'rveni konjanik jednako2 br ino2 #jerao $vog vran'a" %era 5ogleda o#2i(ara" I 'rvene ko3e $ijevala $u dva 3arka oka i ona 5ro#rne" +nda $e odlu(i i re(eA ; Ka2o #o ide2o- aboga? Tko $#e vi? Ali 'rveni joj konjanik ne odgovori" +n je (vr6e obu:va#i de$ni'o2 i jo6 br3e 5o#jera konja" Ako je 5rija#elj- a6#o joj ne odgovara? %eru je obu i2ala #je$koba" Konj je 5re$kakivao 5olja- livade i 5o#o(ie 6#o $u $e 3ubo;rei $5u6#ali i gore- a onda u$ki2 5u#eljko2 aokrene 2edu dva $lje2en$ka obronka" I daleka 5lavili $e vr6'i gore u 5redve(ernje2 $u2raku" Za$#ruji :ladni rak- a konj 5ole#i jo6 br3e- kao da $a2 3eli 6#o 5rije $#ii na 'ilj" %ajedno2 o5a i %era 5red $obo2 u 6u2$koj 5u$#o6i lova(ki dvora' $voje bake" DS#oje #o?D 5i#ala $e i nena>ena" DZar ju je ova2o no$io #aj divlji vrana' i 'rveni konjanik? Ilije #ek $lu(ajno ova2o alu#ao?D Jo6 $e nije o5oravila od i nena>enja kad konj 5re$ko(i lje$u i $#ade u 6iroko2 dvori6#u i$5od kro6nja#i: $#abala" %eki (ovjek do#r(i i dvora i 5ri:va#i konja koji je #e6ko di6ui gri ao u de" Taj (ovjek nije ni6#a rekao ni#i $e i nenadio kad je vidio (udnog konjanika $ %ero2" Kao da i: je o(ekivao" Crveni (ovjek u:va#i i $5u$#i djevojku 5olagano i o5re no $ konja" %era je $aku5ila $ve $voje $ile da (vr$#o $#ane na noge jer $e o$jeala $labo2" %i#ko nije 5rogovorio ni rije(i" Sad $ko(i $ konja i o#2i(ar i ra ve3e joj ruke" %ajedno2 $e %eri a2agli 5red o(i2a" Sve 6#o je do3ivjela kro o$a2 $#ra6ni: dana u #ornju i dana$ 5red $vje#ino2- a- naj5o$lije- #a nenadana o#2i'a 5o#re$la je i nje ino $na3no #ijelo 5a $e go#ovo $ru6ila" Crveni konjanik 5ri:va#i je5odigne lagano kao da je #ek 2alo djevoj(e i ude u dvora'" Tu $e u$5ne u 5rvi ka# i une$e je u veliku- 5ro$#ranu- lije5o2 $vje#iljko2 ra$vije#ljenu $obu koja

je bila udobno ure>ena" <olo3i je na divan i ba'i na nju jedan 5okriva( $a $#ola da $e ugrije" Ali %erina je ne$vje$#i'a bila #ek 5rola na" +na od2a: o#vori o(i5odigne $e i 5ogleda oko $ebe" +ko joj 5adne na 'rvenog (ovjeka koji $#aja6e 5red njo2" Sad je #ek o5a ila kako je vi$ok- $#a$i# i 6iroki: ra2ena" Tko je #aj?@ Je li onaj koji joj navije6#a6e $5a$ u 5i$2u- koji joj je $lao ljubavne u da:e ; je li on $a2 ili je njegov naja2nik- 5rija#elj ili 5o2onik? ; Za6#o $#e 2e doveli ova2o? ; u5i#a ga ona i 2u(eno" ; Zar bi va2 bila dra3a lo2a(a? ; u5i#a on go#ovo 6a5ui2 gla$o2 u ko2e je 5odr:#avalo ne6#o #ajan$#veno" %era $e le'ne" Taj je gla$ ve negdje (ula" Taj i$#i 6a5ui gla$ $ neki2 (udni2 dr:#anje2" Je$#- ona gaje ve negdje (ula" %era naglo u$#ane i u5i#aA

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; Tko $#e vi? Ako $#e vi#e - 5oka3i#e 2i li'e? +n 5odigne ruke- o#ko5(a $a glave ko3na#u ka5u'u i ba'i je na 5od" <red njo2 $#aja6e 'rveni konjanik be ka5u'e" %erin 5ogled uko(io $e na njegovu li'u- da: joj a$#ao- a rije( 6u6#ala" %ije 2ogla 5rogovori#i ni jedne jedine rije(i- #ek je u 2i$li2a 5re$#ra6eno kliknulaA ; Sini6a? Ka5e#an Sini6a?@""" Sad joj bija6e 5o$ve ja$no gdje je $lu6ala #aj dr:#avi 6a5ui gla$" 8ija6e #o one ve(eri kad $e $ nji2 5rvi 5u#a $a$#ala nou u 6u2i i kad je 2orala ovoga (ovjeka rani#i 5i6#olje2" I kad je $ada vidjela #ko je nje in o#2i(ar- u du6i joj u$kr$ne $#ara 2r3nja" Zaboravi da ju je #aj (ovjek i nio i ne$ree bilo 5o $vojoj ili #u>oj volji- 5a e 2u o$ornoA ; 8ila bi: va2 a:valna da $#e 2e radije 5u$#ili $vje#ini da 2e ubije ili Kraja(iu da 2e $5ali na lo2a(i@ Sini6a $e nakloni kao da ra govara u kakvo2 $alonu i re(eA ; .a $a2 #o nao- ne bi: va6u 2ilo$# doi$#a bio u ne2irio" Mi$lio $a2 da va2 nee bi#i 3ao ako va$ #ko o#2e lo2a(i" ;Ali ne vi@ ; .a- va6a 2ilo$#i" To bi $vakako i2ao u(ini#i barun Sker; le'" Ali on #o nije u(inio- a ja 2i$li2 daje (ovjeku 5rili(no $ve jedno #ko je onaj koji ga o#2e od $2r#i" ; I2a jo6 2nogo gro niji: $#vari od $2r#i" ; E- onda o5ro$#i#e" Ali $ada va2 vi6e ne2a 5o2oi- va 6a 2ilo$#i@ Vi- e#o- 2ora#e o$#a#i na 3ivo#u- ali #o nije jo6 naj gore@ & djevoj'i $e $ku5ljao gnjev- 2r3nja i 5re ir i 5re2a ka5e#anu" Beljela je da 2u $a$5e u li'e $ve uvrede ovoga $vije#a" +na 5ri$#u5i bli3e k Sini6i i u5i#a ga o6#ro- 5ogledav6i 2u i a ovno u o(i" ; Ako o$jea#e bar 2alo 5o6#ovanja 5re2a vojni(koj (a$#i koju no$i#e re'i#e 2i o#vorenoA #ko va$ je 5o$lao 5o 2ene? ; ; ; ; Ka5e#an Sini6a@ .akle vi $a2i od $voje volje? +5ro$#i#e 2i #u dr$ko$#" Vi $#e- e#o- 3eljeli u2rije#i- a ja""" Ja $a2 (ekala da 2e $5a$i ne#ko drugi" Ali $ad re'i#eA a

6#o $#e #o u(inili vi? Sini6ino li'e o$#ade #vrdo i 2irno" ; Vrlo rado ; odvra#i on udvorno- najravnodu6niji2 gla $o2" ; ,jubi2 5u$#olovine- a ovo 2i je bila naj abavnija 5u$#o lovina u 3ivo#u" +$i2 #oga- u(inio $a2 dobro djelo" Mi$lio $a2A Za6#o da 5re5u$#i2 Kraja(iu da lo3i $voju lo2a(u #ako lije5i2 gorivo2 kakvo $#e vi- a na2 da e 2i a #o bi#i a:val ni 2nogi lije5i kavaliri koji va$ ljube" I ja $e odlu(i: na 5o$ao" Kro 5e# dana bili $u 2oji vojni'i ; 6velje" ili $2o ovu 'rvenu odoru- ba6 onako- kako ljudi o5i$uju vraga@ Vi $ebi ne 2o3e#e a2i$li#i 2oje u3ivanje kad $a2 onako banuo 2edu $vje#inu" Znao $a2 #ako dobro da e $e $vi- 5o(ev6i od 6egr#a do go $5odina $u'a- 5re$#ra6i#i i da u va$ 2oi 5o$ve lije5o o#e#i" S voj$ko2 bi $e bila $vje#ina 5o#ukla do krvi- ali vraga $u $e $vi 5re$#ra6ili ; ni#ko ga $e nije u$udio ni 5rogoni#i" I $ve je #ako u$5jelo kako $a2 una5rijed 5rorokovao" Vi ni$#e o$je#ili kako va$ je 5oru(nik 8ranko- u (a$u kada $a2 $e 5ojavio- 5ovukao a ra2e na de$nu $#ranu? To je u(inio a#o da va$ lak6e 2ogu do:va#i#i" A onda je- kako $#e vidjeli- 5o6ao 8ranko a 2no2 u 5o#jeru@ Sini6a $e i$kreno na$2ijao i na$#aviA ; <ovukao $a2 a no$ 'ijeli Zagreb" %eka naju kad $u i2 #renkov'i $#ra3arili vje6#i'e 5od Slje2eno2" A $ada $e i voli#e od2ori#i- a onda u bi#i #ako $lobodan da va$ 5onu di2 $ 2alo2 ve(ero2" %ije odve 4ina- ali $vakako bolja od Kraja(ieve ve(ere u #ornju" ; Ja ne 3eli2 drugo nego da od2a: ode2 odavle ; odlu( no e %era" ; MARIJA J&RIC ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; +5ro$#i#e 2i- va6a 2ilo$#i- ali ovu 3elju va2 ne 2ogu i$ 5uni#i@ ; +nda e#e $e vi udalji#i i ovog dvor'a" ; To bi bila 2oja najvrua 3elja- ali #u 3elju o5e# ne 2ogu $ebi i$5uni#i- jer 2ora2 #ra3i#i vje6#i'e na Medvedni'i" Mi da kle oboje o$#aje2o ovdje" ; Vi govori#e kao da 2e $2a#ra#e $vojo2 arobljeni'o2" ; Tako nekako i gleda" Ali- a5ravo- vidi#e i $a2i da $e 2o ra#e $akriva#i" Zna#e 6#o bi $e dogodilo da va$ #ko 5re5o na" ; Vi $e a 2ene brine#e? Vi? ; o$orno e %era i 5ogleda ga $ najvei2 5re iro2" ; Va6a 2ilo$# 5o$ve 5ravo na$luuje da $e ja doi$#a ne bri ne2 a va$ nego a $ebe" Kad bi ulovili va$- 2oglo bi $e do na #i da $a2 $e ja 5oigrao $a $u'e2 i o#eo o5#u3eni'u akonu- a onda bi 2i odu eli vojni(ku (a$# i $udbena go$5oda nalo3ila bi lo2a(u 2oji2 #ijelo2" To i2- bog2e- neu 5riu6#i#i" ; ,a3 je 6#o govori#e" Vi $e ne boji#e nikoga i nikakve ka ne$ve je la3" ; Vi 2i- dakle- ne vjeruje#e? ; ovjek koji 2e onako na5ao u 6u2i- (ovjek koji 2e je o5 #u3io 5red Kraja(ie2@ ; Ja $a2 va$ o5#u3io? ; Je$#- vi" Vi $#e $krivili 2oju ne$reu"

;Kon#e$o""" ; Vi $#e 2e $5re2ili u #oranj" ; Tko je #o rekao? %era 5lane i vikne bije$ni2 gla$o2A ; 9oe#e li 5orei i #o da $#e 5red $udo2 i$5ri(ali da $a2 ja one noi- kad 2e je ne$rea nanijela na va$- bila na kri3anju? I2a#e li obra a #o 5orei? ; I2a2" ; +nda $#e najvei 5odla' na $vije#u" Suda' 2e bog #oga o5#u3uje" Sini6a je 5roblijedio" Ali 2u je li'e o$#alo #vrdo i 2irno" +n je #ek gledao u %erine o(i i$5unjene bije$o2 i 2r3njo2" %ju je od #og 5ogleda obu eo $#ra: 5red Sini6o2" %o ona #o 5ri;krije i odva3no na$#aviA ; Jedino 6#o jo6 5o6#eno 2o3e#e u(ini#i je$# da 2e 5u$#i#e o#ii" ; Kako vidi2- vi $e ovdje ne(ega boji#e- kon#e$o@ Evo- i vo li#e ovaj 2oj 5i6#olj" Vi $#e vi(ni brani#i $e 5i6#olje2 ; 5a e#e $e ugodnije o$jea#i i 5ri2iri#i $e kad bude#e o5e# i2ali u a $e ovakvo oru3je" Sini6a 5ru3i %eri 5i6#olj 6#o gaje 5ovukao i$5od $vog 'rvenog :alje#ka i onda dodaA ; Ja u va$ 5u$#i#i- ali $a2o onda ako va$ 2ogu 5reda#i ko2e od va6i: ro>aka" Gro4 <e#ar je u 8e(u- ja u dakle od 2a: odja6i#i na Gri( i 5rijavi#i va6e2 vjereniku barunu Sker; le'u- neka do>e 5o va$" ; Ja ne2a2 vi6e vjerenika" Sa2a $a2 $voja" ; Ali barun va2 je i5ak krvni ro>ak- 5a e va$ a6#i#i#i" %a nje inu du6u 5ado6e ove rije(i kao #e6ka ironija" DJe$#- Skerle' bi 2e 2orao a6#i#i#iD- 5o2i$li %era" DA i5akon bi bio 5rvi koji bi 2e 5redao na#rag Kraja(iu" I #aj 2i $e (ovjek ovdje bog #oga i ruguje"D ; %e@ ; odgovori ona gla$no" ; %e #reba2 ni(iju a6#i#u" ; Zar bi$#e :#jeli o#ii ovako $a2i 5o 6u2i? ; %i$a2 $e nikad ni(eg bojala" ; Zna2- ali ja va$ i5ak neu 5u$#i#i odavle" I voli#e $e od 2ori#i i $abra#i $voje 2i$li" Mo3da $e 5redo2i$li#e" Evo ; 'ijeli 5rvi ka# $#oji va2 na ra$5olaganju" & ovoj $a2 $obi 5rije $#a novao ja" <re5u6#a2 je va2a" Sini6a 5o$#avi 5i6#olj na $#ol i re(e joj ljuba noA ; .o vi>enja- kon#e$o@ I a6ao je i a#vorio a $obo2 vra#a" %era je na5e#o $lu6ala :oe li vra#a aklju(a#i- ali on #o nije u(inio" %a5ro#iv- ona MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

o5a i da je klju( u bravi jo6 nije u2irilo i a#o u $ve kao a vrije2e dok je $oba2a" Svuda $e $na6la" Kao daje .a bude $igurnija- ona je $jela na divan i anijela Sini6a joj je dao 5i6#olj vi>enja@

i nu#ra" 8r o 5ode k vra#i2a #e i: abravi" Ali #o je 2e $vje#iljku- o#vori vra#a 5okrajne $obe" Tu je bilo ona dola ila ova2o $a $vojo2 bako2" I 5ode dalje 5o #u ne#ko $5re2ao i redio $obe" $ve $obe aklju(ala i onda $e vra#ila u 5rvu $obu$e u 2i$li" i o#i6ao #e ju 5u$#io na $a2u- ali je rekaoA do

To ju je $#ra6no u ne2irivalo" 8ila je uvjerena da Sini6a i2a $ njo2 le na2jere ; kao ono u 6u2i" D+n 2e je doveo ova2o da 2u bude2 ljubavni'a@ Je$#- $a2o ga je #o 2oglo 5o#aknu#i da 2e o#2e na #akav vra#olo2ni na(in" Sa2 2ije rekao da 2e je o#eo a $voju 5u$#olovinu" A a6#o 2ije dao 5i6#olj? Gdje $u o$#ali #renkov'i? Gdje je o$#ao Eili5?D <o2i$ao daje $ada $a2a $ nji2 u #o2 dvor'u $ilno je $#ra6ila i ona gaje a#o $ve vi6e 2r ila i 5re irala" %e#ko 5oku'a na vra#i2a" +na $e le'ne i ne odgovori" Ku'anje $e 5onovi" ; Tko je? ; u5i#a na5okon" ;Va6 vjerni $luga Eili5@ Eili5? Je$#- #o je njegov gla$@ .jevojka 5ode k vra#i2a i o#klju(a i:- a 5red nju doi$#a $#u5i Eili5- 5ri2i joj ruku i $#ane je 'jeliva#i" ; Sre#an $a2- va6a 2ilo$#i? Vi $#e $5a6eni@ ; Re'i 2i- Eili5e- kako $i do$5io ova2o- kako $e #o $ve do godilo? ; Sakrio $a2 $e 2edu $vje#inu i vidio kako va$ je >avo 5o vukao na konja i o#eo" Ja $a2- dakako- nao da #o nije >avojer ne vjeruje2 u #e ludorije- ali $a2 $lu#io daje #o ne#ko #ko va$ je :#io $5a$i#i" <o:i#io $a2 #ada u va6 dvor i u eo konja" 8io je :i#ar i do$#igao $a2 #renkov'e- ali 2e ni$u :#jeli 5u$#i#i na5rijed da va$ do$#igne2- 6#o ionako ne bi bilo 2ogue- jer je ka5e#anov konj le#io 5o5u# vje#ra" Slijedio $a2 ga da vidi2 ka2o e va6u 2ilo$# #aj ne nana' odve$#i- da va2 bude2 na 5o2oi" +vaj (a$ do$5io $a2 ova2o i i$5ri5ovijedao ka5e#anu da $a2 va6 $luga i a2olio ga neka 2i do5u$#i $ va2a govori#i" ; Za6#o $i #i bio jedini koji je $lijedio #renkov'e? ; Jer $a2 bio jedini koji ni$a2 vjerovao da je #o >avo" A i da $a2 vjerovao- i onda va$ ne bi: na5u$#io" ; Eili5e- #i $i ve jedno2 a 2ene $#avio na ko'ku $voj 3i vo#" ; 9oe#e li da #o o5e# u(ini2? ; Ti 2i 2ora6 5o2oi da i ovog dvor'a 5objegne2- i #o jo6 dana$" %eu da bude2 5od i$#i2 krovo2 $ #i2 (ovjeko2" ; S ka5e#ano2? ;.a;$ nji2@ ; Kad bi 2i va6a 2ilo$# do5u$#ila da re(e2 6#o ja 2i$li2""" ; Re'i" Vidi6 da ne2a2 nikoga #ko bi 2i $ada 5rija#elj$ki govorio" ; %igdje ni$#e #ako $igurni kao ovdje" ; Tebe je ka5e#an 5ridobio da govori6 a njega? ; Tako 2i 8og 5o2ogao da nije" Ali vidi#e- va6a 2ilo$#ibilo bi najbolje kad bi$#e o$#ali ovdje do#le dok $e ne vra#i gro4 <e#ar" +n e donije#i od kralji'e a5ovijed da va2 $ud ne $2ije $udi#i nego va$ 2ora 5u$#i#i- a onda e#e $e 2oi vra#i#i o5e# u $voj dvor" ; A 2oja baka? Moja $iro#a baka@ ; %ju njeguje gro4i'a +r6i- 3ena velikog 3u5ana" ; %e- ne- ja :ou odavle" Ja neu da o$#ane2 ovdje@ & #aj (a$ ude u $obu Sini6a" +n je (uo 5o$ljednje %erine rije(i" Ve je bio $kinuo $voje 'rveno odijelo i odjenuo (a$ni(ku odoru" MARIJA J & R I / ZAG+RKA ; <odi dolje ; re(e Sini6a Eili5u ; 2oj e #i ku:ar da#i ve (eru a kon#e$u" .one$i je ova2o" Eili5 je o#i6ao 5rije nego 6#o je %era do$5jela da $e #o2e o5re" ; Moli2 va6u 2ilo$# ; 2rko e Sini6a %eri ; da 5red $voji2

$lugo2 ne govori#e o 2eni 5re irno" 8i# e 2i dra3e ako 2i $voju ljuba no$# ba'i#e u li'e u (e#iri oka" Kad $a2 u6ao govo rili $#e da 3eli#e 5o $vaku 'ijenu odavle" %oja va$ ni 5o kakvu 'ijenu neu 5u$#i#i i dvor'a" To i voli#e u5a2#i#i" ; Vi $#e- dakle- nau2ili da 2e #u a$u3nji#e? ; 5lane %era" ; Mi$li#e li da ni$a2 5rogledala va6e 5odle na2jere?@ Sini6a $e na$2ije- nakloni $e ironi(no i re(e dr$ki2 gla$o2A ; %e2oj#e 2e krivo $:va#i#i- kon#e$o" Vi $#e- dodu6e- lije 5i- ali 2eni $#e $e $vidjeli $a2o jedan5u#- i #o $a2o na neko liko (a$aka" .ana$ $#e 2i najravnodu6niji $#vor na $vije#u" &vjerava2 va$ da nee#e i2a#i 5rilike da $e jo6 jedno2 bra ni#e od 2ene" %era 2u doba'i 5re irni 5ogled" Eili5 ude $ ve(ero2" %a drveno2 5ladnju no$io je ju:u- 5e(enu divlja(- vina i kru:a" 8r o i $5re#no 5ro$#re $#ol i 5o$#avi ve(eru 5red %eru" +na je gledala u 5od dok je Sini6a na#o(io u dvije (a6e vina" ; .o5u$#i#e da va$ $kro2no 5o dravi2 kao $voga go$#a ; re(e Sini6a i ku'ne $e o drugu (a6u koju je %era 5ri:va#ila $a2o bog Eili5a" Sini6a i$ka5i (a6u do dna i 5onudi %eri da alo3i" ; +$#ani ovdje ; re(e Eili5u kad je ovaj :#io i ai" ; <odvori# e6 nje inu 2ilo$# kod ve(ere" +na oku$i nekoliko 3li'a ju:e koja joj je vrlo 5rijala" Sini6a je do#le $#ajao kod 5ro ora i gledao van" %ajedno2 o5a i da $e 5re2a Zagrebu 3ari nebo" 8r o o; K+%TESA %ERA #vori 5ro or i 5ru3i kro a nj glavu" %era je #o o5a ila- u$#ala i 5ogledala i a ka5e#ana u #a2u" ; Sve#i 8o3e- #o negdje gori" ; Mora daje velika va#ra ; 5ri2ije#i Sini6a" ; To je u $2jeru Zagreba ; doda Eili5" ; %e2oj#e $e u bu>iva#i ; 5ri2ije#i Sini6a %eri" ; I voli#e jo6 2alo alo3i#i- 2i$li2 da na6 ku:ar nije 5o$ljednji" Ali djevojka nije 2ogla je$#i" %a #a2no2 ob orju 'rvenio $e oblak krvavoga 3ara" %era nije 2ogla $kinu#i $ njega $voje o(i" ; Sa na# e#e br o" Moji $e vojni'i 2oraju u$koro vra#i#i" +ni $u 5o6li u grad najavi#i $u'u Kraja(iu daje >avo ajedno $ vje6#i'o2 5ro5ao u e2lju@""" %era je jo6 uvijek $#ajala u 5ro or i gledala u nebo" Tada a(uje #o5o# konja" ; Evo i:@ ; re(e Sini6a" ; Ide2 da (uje2 $#oje" I on 5ode dolje" Trenkov'i $u $e doi$#a vra#ili" 8ranko od2a: $ko(i $ konja i 5o#r(i k Sini6iA ; S#ra6ne vije$#i@ ; u#i ; ona je na 5ro oru" Sini6a ga 5ovu(e u dvora' i 5ovede u 5rvu $obu do ula a" ;S#oje? ; Svje#ina je u $ilno2 gnjevu 6#o je >avo o#eo vje6#i'u a 5alila DCrveni dvora'D" ; <rokle#i glu5i $vije#? ; A $a dvoro2 i gorjela je i gro4i'a Ra#kav" Sini6a obori glavu i $#ane nije2o 6e#a#i 5o $obi" +nda $e au$#avi 5red 5oru(niko2 i re(e #i:oA ; To $a2- dakle ja $krivio""" ; .a- ova 5u$#olovina bila je $ku5a" I o5e# $e 6e#ao 5o $obi- a 8ranko 2u i$5ri5ovjedi kako $u $e a5alile i 2e$ni'e u Me$ni(koj uli'i" ; <o ovi 2o2(ad neka ude ; nalo3i Sini6a 8ranku"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Za 2alo do>e u $obu 'ijela (e#i'a #renkova'a- $ve $a2i (ili- $#a$i#i juna'i6iroki: grudi i lije5i: 2u3evni: li'a" Sini6a 5o#a56a 5o ra2enu 5rvoga koji je $#ajao do njegaA ; .je'o- dana$ $#e u(inili 5o6#eno i vi#e6ko djelo" S5a$ili $#e nevinu djevojku- a #o je du3no$# $vakoga junaka" %e #re ba va2 #ek $5o2enu#i da o #o2 6u#i#e i da na6u 6#ieni'u 5a i#e" %eka ni#ko od va$ ne govori gla$no o 5o3aru kod gro4i'e Ra#kav i o nje inoj $2r#i" A $ad- :ajde#e na ve(eru" Za$lu3ili $#e je@ Mo2'i o$#avi6e $vog ka5e#ana a:valjujui 2u #o5li2 i$kreni2 5ogledi2a" .o2alo ude Sini6a 5onovno u $obu i re(e %eri" ; Za5alio $e ne(iji :a2bar 5un $ijena" %a6i $u 2o2'i bili na gari6#u" ; Ali #o i gleda kao da $e a5alio Gri(? ; To $a2o #ako odavle i gleda" & #a2noj noi 5ri(inja $e 5o 3ar dva5u# vei ; odvra#i ka5e#an i okrene $e Eili5uA ; Beli6 li #rajno o$#a#i kod nje ine 2ilo$#i? ; To 2i je jedina 3elja" ; Ako do5u$#i#e- kon#e$o- neka Eili5 o$#ane u va$ do#le dok bude#e 5ri$iljeni o$#a#i ovdje" ini $e da va2 je vjeran $lu ga i 5o na va6e 3elje 5a e va$ bolje $lu3i#i nego 2oji 2o2'i" ,aku no- kon#e$o" Ka5e#an 5o dravi 5o vojni(ki i o$#avi %eru $ Eili5o2 ne (ekajui da 2u ona odgovori" %A 8IJEG& <olako ga$nuo 3arki oblak nad Gri(e2- dok na5okon nije 5o$ve u#rnuo" & debeloj #a2i u#onu6e Gri( i 5ono$ni $lje2en$ki 5ro5lan'i" & 2alo2 lova(ko2 dvor'u na$#ala #i6ina" Sve $u $vje#iljke uga6ene" I %era je uga$ila $vje#lo- ali nije u$nula" Sa $vi: $e $#rana aklju(ala" <red vra#i2a u :odniku le3ao je Eili5 5o5u# vjernog 5$a" Rekao joj je da e bdje#i i 5a i#i" %era i5ak nije 2ogla nai #oliko 2ira da u$ne" Sjela je u 5ro or- urila u #a2u i $2i6ljala 6#o da uradi i kako da $e o$lobodi i novog ro5$#va" %ajedno2- a(uje dolje u dvori6#u korake" <olagane- odlu(ne i (vr$#e korake" %a$#ojala je 5ro re#i #a2u da vidi #ko #o :oda dolje i$5od dvor'a" Kro no ra abrala je #ek neku 'rnu 5ojavu- ali je nije 2ogla 5re5o na#i" <o kora'i2a je $lu#ila da je #o ka5e#an" Ra abrala je da 6ee gore;dolje- ka#kad je a$jala u #a2i njegova gorua $2o#ka" <o2no je 5ri$lu6kivala njegove korake" & du6i joj bivalo #je$kobno" Tako je 5ro6ao (i#av jedan $a#- kad je na5okon ka5e#an odba'io o$#a#ak $2o#ke i u6ao u kuu- a#vorio je #i:o vra#a- a onda $e (uli 5o kui kora'i- kako 5rola i :odniko2 i ula i u $#ube" %era 5ro#rne od $#ra:a" Kora'i u#i:nu6e- (ulo $e $a2o 5u:anje kao da ka5e#an ga$i $vje#iljku $#oje vi$jela na $#uba2a" +nda $e 5onovno (ulo kako ide ni $#ube i a#vara vra#a $obe" <robudila $e kad je $un'e ve bilo vi$oko" +#vori 5ro or da joj ude u $obu rak" .olje na dvori6#u $#ajao je Eili5" i2 je o5a io $voju go$5odari'u- ude u kuu i a 2alo do>e gore no$ei joj aju#rak- i$#i onakav kakav je u i2ala kod kue u $vo2 dvor'u" +na #o nije ni o5a ila- #ako je bila aoku5ljena 2i$li2a"

; Eili5e- ja $e 5ou daje2 u #ebe ; re(e $lu i" ;Va6a 2ilo$#i- 5rije u $voj 3ivo# i gubi#i negoli va$ i da#i" ; Ti e6 rei ka5e#anu da $a2 $e $2irila i odlu(ila o$#a#i ovdje dok #o bude 5o#rebno" ; 9ou- va6a 2ilo$#i" ; +nda e6 5oi od2a: na Gri( da vidi6 kako je baki" %a$#oj da do>e6 do gro4i'e +r6i i (uje6 6#o ona 2i$li o 2eni i o #o2e ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

kako 2e ugrabi6e" Ra u2ije6 li? Ali joj ni6#a ne re'i gdje $a2" 9ou 5rije da (uje2 je li 2e i ona odba'ila" Kad do>e6 u na6 dvora'- u>i $5re#no u 2oju $5avau $obu" +ndje e6 nai 2alu ko6ari'u $ ve ivo2" %a dnu i2a nekoliko la#nika" & 2i i: i ku5i 5od jedno2 i liko2 od 2oje $obari'e kakvo odijelo- a u duanu nabavi jednu gra>an$ku $urku i vuneni ruba'" +nda na$#oj $a na#i 6#o je $ Re2e#in'i2a koji $u bog 2ene a#voreni i $#oje u(inilo 5ro#iv 2ene $udbeno 5ovjeren$#vo" ; I vr6i# u $ve- va6a 2ilo$#i" Malo ka$nije vidjela je %era Eili5a kako je odja6io na Gri(" .ok je bio od$u#an- 5ri2ije#ila je ka5e#ana kako je o#i6ao 5je6ke u 6u2u- dok je 8ranko o$#ao u dvori6#u" .o 5odneva bila je $a$vi2 $a2a" <o$lije 5odne vra#io $e Eili5" ; Kako je gro4i'i? ; u5i#a ga %era 3eljno i6(ekujui vije$#i o $vojoj baki" ; Va6a 2ilo$#i- dana$ 5o 5odne $5re2ila je gro4i'a +r6i na6u gro4i'u u Slave#i- a i ona je o#i6la $ njo2" Tako ni$a2 2ogao govori#i $ nje ino2 2ilo$#i" Ali na6a $lu3in(ad veli da $#aroj gro4i'i nije ni gore ni bolje" Re2e#in'i $u jo6 uvijek a #voreni- $vi do jednoga- a $udbeno 5ovjeren$#vo 5rogla$ilo je 5o 'ijelo2 kraju da $va#ko #ko bi $e $u$reo $ va2a ili $a nao a va$ i2a #o od2a: 5rijavi#i $udu 5od 5rije#njo2 $2r#i" %era je 6u#ei $lu6ala- a onda u5i#a? ; 8io $i u DCrveno2 dvor'uD? ; Je$a2 ; lagao je Eili5" ;C na6ao nov'e? ; Je$a2 ; evo- va6a 2ilo$#i- odijelo- ruba' i nov'i 6#o $u o; $#ali od u#r6ka" ; .obro- :vala #i" +vo #ebi ; i 5ru3i Eili5u la#nik" ; %eka 2e va6a 2ilo$# ovako ne ra$#u3uje ; re(e on i ne :#jede ni a6#o 5ri2i#i nova'" ; Jo6 ne6#o i2a2 a va6u 2ilo$# ; doda" ;#o? ; Jedno 5i$2o" ; <i$2o? Kako #o? Tko na gdje $e ja nala i2? ; Kad $a2 u va6oj $obi DCrvenog dvor'aD #ra3io u ko6ari'i nova'- na6ao $a2 ondje ovo 5i$2o" %era ga ogleda" ; Crveno 5i$2o? ; i nenadi $e ona" ; I$#o onakvo 5i$2o ka kvi: $a2 ve 2nogo 5ri2ila?

+vaj 5u# nije grdila Eili5a 6#o joj je donio 5i$2o od ne5o na#og (ovjeka nego ga u5i#aA ; Re'i 2i- Eili5e- na6 li od koga $u ova 5i$2a bog koji: $a2 #e jedno2 onako i grdila i go#ovo o#jerala? ; %e na2- va6a 2ilo$#i" Vjeruj#e 2i@ Kako va2 #o ne bi: rekao? .oi$#a i ne $lu#i2 o#kud $u" Kon#e$a 2u je 2orala vjerova#i" .ok je 5i$2o o#varala- i a>e Eili5 o$#aviv6i $voju go$5odari'u na $a2u" %era je (i#ala i (i#ala- ra 2i6ljala i o5e# (i#ala #o 2alo 5i$a2'e koje je gla$iloA D%e vjeruje2 u >avle- %ero@ ovjek je onaj koji #e o#eo $2r#i@ Ili je vi#e ili ; :ulja ; ali ja ga 2r i2 jer je u(inio ono 6#o :#jedo: u(ini#i ja" Kad bi: nao da $i $5a6ena@ Ta2ni'a bi bila 2oj raj- veke# okova raj$ka 5je$2a@""" +ko 2ene #i6ina i $a2oa- dva draga- jedina 5ou danika 2oja" Sjedi2o #u $a2i i $lu6a2o kako buk#e 2lade grudi- kako i gara 3ivo# 2ladi od 3ara 5la2ena i boli be dane@ %eka gine- neka $a:ne" &$a:nu#i 2ora 2lado 5roljee kad u alud (e ne a $un'e2"D D& alud (e ne a $un'e2? To $igurno 2i$li da ga nikad neu ljubi#iD- 5o2i$li %era" D+n o$jea da 2ije $r'e- 2lado$# i 3ivo# ra orilo ljud$ko 5ra novjerje" Gdje da $2ogne2 ljubavi u 5u$#o2 $r'u? Gdje da $2ogne2 vjeru u ljude kad $e ra bila i $2rvila? .a- $ad na2 gdje bi: 2orala #ra3i#i onoga koji 2i #o 5i6e" Govori o #a2ni'i i okovi2a- dakle $e nala i 2e>u Re2e#in'i2a"D MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

D8olje da ga ne #ra3i2" e2u? ,jubav #ra3i $reu- a ja $a2 bijeda- ne$rea i o$ve#a" Sa2o u a o$ve#u 3ivje#i- #o $a2 5ri;$egla baki"D I ovi: 2i$li #rgnuo je Eili5 koji joj je donio objed" %era je u ela jelo- a Eili5 ju je dvorio kao da je u DCrveno2 dvor'uD a boga#i2 $#olo2 gro4i'e Ra#kav" ; Eili5e ; re(e 2u %era 5olugla$no" ; .ana$ u noi 2i e2o odavle 5objei" ; Ali vi $#e 5oru(ili ka5e#anu da e#e o$#a#i""" ; To reko: $a2o a#o da vi6e ne 5a i na 2ene" ; I voli#e a5ovijeda#i" ; Zna6 li da $#raga 5o$#oje jo6 jedne 2ale drvene $#ube koje $e $5u6#aju $#r2o 5a $e 5o nji2a 2o3e ravno u 6u2u? ; Zna2- va6a 2ilo$#i" ; Mi e2o- dakle- onuda 5objei" ; A ka2o 3eli va6a 2ilo$#? ; & Slave#i- k baki" ; Ako va$ #ko na 5u#u 5re5o na? ; <reodjenu# u $e u ovo odijelo 6#o $i 2i donio" Ti e6 $a 2no2" ; .obro- va6a 2ilo$#i" ; 9#jela $a2 (eka#i do $u#ra u noi- ali $a2 $ 5ro ora (ula da ka5e#an ove noi kani $ 2o2'i2a u 5a#rolu" To je dobra 5rigoda" ; +n e $igurno o$#avi#i nekoliko 2o2aka u dvoru" ; A #i na$#oj da i: o5ije6 kako bi a$5ali" ; &(ini# u $ve 6#o 3eli#e" ; A $a2 re'i ka5e#anu da 3eli2 i ai 2alo na rak- ako ne2a 5ogibelji da 2e #ko a#e(e" Eili5 je 5o6ao da i vr6i %erin nalog- a ona $vu(e $voju bijelu :aljinu koju je dobila od Kraja(ia- odjene na $ebe o5ravu $voje $obari'e- 5riko5(a oko glave $voje duge 5le#eni'e i $ve3e i: #a2ni2 ru5'e2"

Ka5e#an joj je 5oru(io da $e u Eili5ovoj 5ra#nji 2o3e 5ro6e#a#i oko dvora" Sun'e je bilo vi$oko kad je %era 5rola ila i$5od kro6na#og drvea" Eili5 je o$#ao kod jednog drve#a i na$lonjen na debelo $#ablo 5ro2a#rao kako $e na ob orju $ku5ljaju 2ali bijeli obla(ii" .o#le je njegova go$5odari'a a2i6ljena :odala gore;dolje 5o $vje3oj 2a:ovini" <oru(nik 8ranko i a6ao je van- 5o dravio je i 5o(eo ra govara#i" I a>e i Sini6a5o dravi je vojni(ki i a5odjene $ njo2 najobi(niji ra govor" %era je $ nji2e ra govarala ravnodu6no gledajui ga i$5od #a2nog ru5'a koji je jo6 vi6e i$#i'ao bljedilo nje inog li'a" Ka5e#an i 8ranko do$kora $e o5ro$#e- a %era $e o5e# vra#i u kuu" <odve(e vidjela je kako $u Sini6a- 8ranko i jedan dio 2o2aka odja6ili" & lova(ko2 dvor'u bilo je $ve #i:o kad je Eili5 5oku'ao na vra#a $voje go$5odari'e" S5re2na $a2 ; 6a5ne ona i o#vori vra#a" ;Vojni'i a$5a6e kao aklani" ; +nda 2o3e2o ii" Zako5(ala je dugi gra>an$ki ka5u# i #i:o i a6la i $voje $obe na :odnik" Eili5 je i6ao na5rijed- a %era ga $lijedila" <olako o#vori6e vra#a 6#o $u vodila na drvene o#vorene $#ube" 9ladni rak a$#ruji %eri u li'e" Sve je okru3avala #a2aa 5red njo2 'rnila $e 6u2a" Eili5 $e $5u$#i 5o $#uba2a- a nji2 $ide %era" Eili5 je $#ajao u jedno $#ablo i (ekao" Kad je ona $i6la- 5o>o6e oboje na5rijed" %era je br ala $a2o da 6#o 5rije od2akne i dvori6#a u 6u2u" %ajedno2 bane ne#ko 5red nju i u:va#i je a oba ra2ena" +na $e #rgne i 5rigu6eno krikne" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Tko je? ; u5i#a u #a2i 2u6ki gla$" .jevojka ne odgovori" <re5o nala je #aj gla$ i #e ruke koje je (vr$#o dr3a:u" ; Mi $2o- go$5odine ka5e#ane ;javi $e Eili5 #i:o" ; I voli#e $e vra#i#i ; a5ovjedi Sini6a kon#e$i" %era ni#i je odgovorila ni#i $e 2aknula" ; Ako $e $a2i ne vra#i#e na#rag- ja u va$ $ilo2 odnije#i ; a5rije#i $e ka5e#an" Sad je uvidjela da $e 2ora vra#i#i" Sve #roje 5ode 6u#ei u dvor" Kad $u u6li u %erinu $obu- 5o6alje Sini6a Eili5a van- a on o$#ade $ %ero2 $a2" ; Vi $#e vrlo lukavi i #vrdoglavi- kon#e$o" <ri(injali $#e $e kao da kani#e o$#a#i- a a$novali $#e bijeg" ; Za6#o :oe#e da 2e $ilo2 adr3i#e? #o :oe#e $a 2no2? ; Zar va2 ni$a2 rekao da va$ 3eli2 5reda#i gro4u <e#ru? ; %e vjeruje2 va2@ ; Kon#e$o@ Vi $#e 5a2e#na djevojka" e2u do5u6#a#e da va$ 2r3nja #oliko a$lje5ljuje" Zar ne uvi>a#e da va2 neu lo? Sini6a je i govorio ove rije(i gla$o2 koji2 $e govori 5rija#elju" ; Go$5odine ka5e#ane- vi na#e 6#o o va2a 2i$li2@ ; Kako ne- i 5redobro" ; Ako 2e dana$ ili $u#ra 5u$#i#e o#ii odavle- uvjeri# e#e 2e da $a2 va2 u(inila krivo" ; Meni- dodu6e- ne bi bilo 3ao kad bi$#e 5ro2ijenili $voje 2i6ljenje o 2eni- ali ja #u 5ro2jenu neu ku5i#i" Vi e#e o$#a#i ovdje bilo 2ilo2 ili $ilo2- i #o radi va6e $igurno$#i" ; ovjek koji je $vjedo(io 5ro#iv 2ene najedno2 $e brine a 2oju $igurno$#? ,a3e#e@ Vi 5o$#u5a#e $a 2no2 kao :ulja" ; Moli2 va$ lije5o- re'i#e jedan5u# da $a2 lo5ov- #a# ili ra

bojnik- da bude i #u 5ro2jene@ Sva krv u avrela je u djevoj'i" +na je o$jeala da bi ovog (ovjeka 2ogla $ada na 2je$#u u$#rijeli#i" %jegove dr ovi#e rije(i i jo6 dr ovi#iji gla$ koji2 je #o i rekao i a vale $u $av nje in bije$" ; Vidje# e2o #ko e koga 5ri$ili#i@ Vi 2ene da o$#ane2 ili ja va$ da 2e 5u$#i#e o#ii" ; Vi e#e o$#a#i- 5a 2akar va$ ja 2orao a#vori#i kao $u; 3nja" S #i2 rije(i2a o$#avi Sini6a %eru i i a>e" Kon#e$a 5o ove u $obu Eili5a- 5ogleda ga o6#ro u o(i i re(e lju#i#oA ; Eili5e- kako $e ka5e#an 2ogao vra#i#i- a da #o ni$2o (uli? ; %e na2- va6a 2ilo$#i" ; Eili5e- #i $i 2e i dao" ; Krivo 2i (ini#e" Vrlo krivo" I dala 2e $rea kao 6#o $a2 ja va$@ ; Idi i 5u$#i 2e na $a2u" .rugo ju#ro dugo je ku'ao Eili5 na kon#e$ina vra#a" +na $e #ek vrlo ka$no oda vala" Eili5 joj done$e aju#rak- ali gaje %era odbila" +n je odnio jelo ne#aknu#o" Tako je bilo i u 5odne" & alud je Eili5 2olio %eru da jede" ; .o#le dok ne i a>e2 i$5od ovoga krova- neu ni6#a oku $i#i" Eili5 je bio #u3an" %era nije vi6e govorila 5re2a nje2u onako blago i 5ovjerljivo kao 5rije" & nje ino2 gla$u bilo je #oliko $u2nji(avo$#i da ju je 2orao o5a i#i" &ve(e je 5onovno 2olio %eru da ne6#o alo3i" Ali ona je odrje6i#o rekla da e 5rije u2rije#i nego oku$i#i kakvo jelo" I $luga ode" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

KA<ETA% SI%ISA Vra#a ka5e#anove $obi'e u 5ri e2lju #i:o $e o#vorila" ; Sini6a@""" Sini6a- ar ne (uje6? ; 6a5#ao je ne#ko u $u 2raku" ; Tko je? ; ogla$i $e lovoljno ka5e#an" ; Ja $a2- Eili5" Za6#o ne u5ali6 $vje#lo? ;Suvi6no 2ije" %ekoliko #renu#aka vladala je 6u#nja" ; #o $i do6ao? Ako ona a2ije#i da dola i6 k 2eni? ; Ve ionako ne vjeruje u 2ene""" ;Ti:o@""" uje6 li""" u2 3en$ke $uknje" +boji'a $u 5ri$lu:nula" Sa $#uba u 5rvo2 ka#u (uli $u $e #i:i i br i kora'i" ; Sad na$ je $igurno (ula" .o >avola- 6#o $i #ako neo5re an? ; lju#io $e ka5e#an" +nda- a(a$- na$#aviA ; Je li u ela ve(eru? ; %ije" Zavladala je o5e# 6u#nja- ali ne adugo" ; I5ak je ne6#o (udno ; $#ane govori#i Eili5 ; kad voli $2u #i u 5ogibelj nego o$#a#i kod na$" Ako ode- 2o3e 5a$#i u ruke Kraja(iu""" +5e# ne bija6e odgovora" ; .obra je kao vedro nebo- ali #vrdoglava" Mo3da $i joj 6#o $krivio? Sini6a ne odgovori" ; Zar bi joj #i 2ogao 6#o na3ao u(ini#i- Sini6a?

; <u$#i 2e" ; Ali i5ak- 2eni bi #o 2ogao rei" ; uj 2e Eili5e- je$i li $e ikada 5re2a 2ladoj djevoj'i 5onio ludo- ne5ri$#ojno- a kad $i $#ao ra 2i6lja#i o #o2e o$jeao $i da ni$i kriv- a i5ak $i kriv? C ; .ogodilo $e i #o" ; A da li #e je a #o djevojka 2r ila? ; Kako koja" ;Vidi6- #o je ono" ; Ti valjda ni$i nikada bio 5re2a njoj ne5ri$#ojan? Sini6a ne odgovori" ; Tako" Sad 2ije- naravno- $:va#ljivo a6#o :oe $ilo2 od na$" Sad 2ije $ve ra u2ljivo" Ali #i $ije i5ak o#eo od $2r#i- 5a bi 2ogla 2i$li#i da i2a6 neke na2jere" ; #o bi 2ogla 2i$li#i?@ +#eo $a2 je $2r#i jer 2i $e $vidjelo da $e na$2ije2 $vije#u i ni6#a drugo ; ra u2ije6? ; .a- da- ali a6#o $i 2e onda $lao u nje inu $lu3bu kad je jo6 bila na Gri(u? ; <i#a6 $uvi6ne $#vari" %ije li 2e okrivila da $a2 je jedno2 o#eo i ka5u'in$ke 'rkve- jer $ilo2 :ou da bude 2oja? A ni$a2 li #i rekao da bdije6 i 5a i6 $vake noi da li $e #ko vere oko kue? 9#io $a2 da 6(e5a2 ni#kove i da joj doka3e2A ako $a2 2lad i lud- ni$a2 :ulja@ ; .a- da- #ebi je do #oga da #e ona ne 5re ire@ ; %i ona- ni#i #ko drugi@ ; Ali a6#o o $ve2u #o2e $ njo2 ne govori6? Za6#o $e ne o5ravda6 kad #i je #oliko do nje""" ; %e brbljaj glu5o$#i" .o 2oje 2ije (a$#i i ni do (ega vi6e" Govori6 kao baba $5le#kari'a" ; Sa 2no2 bi 2ogao da bude6 i$kreniji" ; .o bije$a- kakve i$kreno$#i :oe6? #o bi :#io na#i? ; & alud 2e grdi6- vidi2 da $i u bu>en" ; Valjda $:vaa6 da ne 2ogu bi#i ravnodu6an 5re2a $#ra6noj $2r#i gro4i'e Ra#kav" %i$a2 li ja kriv 6#o $u ljudi a 5alili dvor i 6#o je u nje2u i gorjela i gro4i'a? #o e rei ona kada #o do na? Za#o je ni$a2 :#io 5u$#i#i odavde da ne $a na #u $#ra:o#u" ; %i$i :#io? Zar $i $e 5redo2i$lio? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Valjda neu gleda#i kako u2ire od gladi" +boji'a $u 6u#jeli" Svaki je bio abavljen $voji2 2i$li2a" <ro6lo je nekoliko #renu#aka" Sini6a re(eA ; Idi gore k njoj i re'i joj neka $e u2iri@ Su#ra u noi 5u #uje2o Ti i ja i$5ra#i# e2o je u Slave#i- ali 5od uvje#o2 da u 2e jelo@ ; %e na2 :oe li 2i vjerova#i" +d2a: je na$lu#ila da $a2 #i odao nje in bijeg" ; Grdi 2e i 5$uj 5red njo2- (ini 6#o na6- $a2o $#ekni o5e# nje inu vjeru" Ti 2ora6 o$#a#i kod nje u Slave#iu i ; 5a i#i"

; +$#a# u" Voli2 je ba6 kao i #ebe" ; Meni je $vejedno voli6 li je ili ne- ja bi: $a2o :#io da $e do(e5a2 lo5ova bog kojeg 5o$#ado: ja ; :uljo2" A ja$#reb koji vreba nju- nanju6i# e je" I on $igurno vjeruje da ju je doi $#a o#eo >avo" Sad idi i 5onudi joj ve(eru" ; Ide2- 2o3da e i5ak je$#i" ; uje6- Eili5e@ %eka joj daju #o5le ju:e i $#arog vina- a onda je 5i#aj :oe li da joj ku:ar jo6 6#o drugo 5ri5ravi" Eili5 je i a6ao i$5uni#i Sini6inu a5ovijed" 8r o $e vra#io vedra i ve$ela li'a" ; .akle- u ela je ve(eru? ; u5i#a ka5e#an" ; & e# e- ali :oe da joj #i $a2 ka3e6 6#o $i joj 5o 2eni 5o ru(io" Sini6a ne re(e ni6#a" +$#avi Eili5a i u$5ne $e u $#e5eni'e" Kad je u6ao u $obu$#ajala je 5red %ero2 ne#aknu#a ve(era" ; Va6a #vrdoglavo$# 2nogo je vea nego 6#o $a2 2i$lio ; re(e on nakon 5o drava" ; Vi $#e 2e- dakle 5ri$ilili da va$ 5u $#i2 odavle o#ii" <a dobro- ali ja u va$ $a2 5ra#i#i u Slave#i" ; To je 5o$ve $uvi6no" ; %eu da 2i gro4 <e#ar- kad $e vra#i- $5o(i#ne da ni$a2 i vr6io du3no$# koju bi u #o2 $lu(aju i2ao $vaki 2u6kara' 5re2a 3eni u va6e2 5olo3aju" ; <re2a 2eni vi ne 2o3e#e i2a#i du3no$#i" Sini6a je (a$ gledao- a onda $e nakloni i naglo i a>e i $obe" Za nekoliko (a$aka dvorio je Eili5 %eru kod ve(ere- a Sini6a je i veo i $#aje $vog vran'a i odja6io u #a2nu 6u2u" &$ki2 5u#eljko2 no$io ga njegov konj br i2 ka$o2" +kru3ila i: je :ladna je$en$ka no" %a ob orju #re5erile vije de" & 6u2u nije do5irao ni jedan #ra(ak nji:ova $vje#la" Gu$#o drvee $akrivalo $e u #a2i" Konj je :i#ao- Sini6a ga je #jerao kao ono kad je no$io %eru kro gri(ke uli'e" ,u#ao je 6u2o2 u brdi'e- ni brdi'e 5re$kakivao jaruge i uvale $ve br3e i br3e" Konj je u #a2i 5o$r#ao- a$#ao i o5e# 5re$kakivao grabe i vodene $la5ove 6#o $e $5u6#a:u ni $#r2ine Slje2ena" Jurei ovako- konj $e najedno2 $5o#akne- 5o$rne i 5adne na 5rednje noge" Sini6a $ide $ konja i 5odigne ga" Bivo#inja je #e6ko di$ala i dr:#ala" <re$#ra6ila $e od 5ada" Sini6a je 5o#a56a 5o vra#u" +nda 5rivine k $ebi lije5u vran(evu glavu i re(e 2u kao da govori $ (ovjeko2" ; A a6#o ja #ebe 2u(i2? #a $i #i 2eni- jadni'e- $krivio? I onda i vede konja i jaruge na 5u#eljak- u ja6i i vra#i $e u lova(ki dvora'" Kad je 5ri$5io ona2o- ve je $ve #vrdo $5avalo" I 5ro or %erin bio je ve u #a2i" Sini6a $#ade u nojenog konja #r#i- a onda ga uvede u $#aju" Tada $jede 5od kro6nja#u li5u i a5ali $2o#ku" +ko njega 'vrku#ali $u noni kuk'i- na grani $2je6#ale $e 5#i'e- vje#ri bi ka#kada a6u6#io li6e2- a i a $#aje adrndao 5a$ lan'e2 na ko2e je bio $ve an" <ro6la je ve davno davno 5ono kad je u6ao u kuu i #i:o a#vorio vra#a" Svje#iljka na $#uba2a #injala je" +n je u#rne- ude ravno u $voju $obu i $jedne u #a2i" %akon nekoliko (a$aka a5ali uljani'u" To5lo 3u#o $vje#lo oba$ja ga i a#i#ra- kao da $e i nenadilo kad 2u je ugledalo li'e" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

8ija6e blijedo- i$5unjeno grubo2 bje$o2u(no2 boli- kao da 5a#i od #e6ke #jele$ne bole$#i koja gaje #aj (a$ na5ala" Tako je dugo urio u 2ra(nu $#ijenu kao bole$nik koji je $#i$nuo ube da ne vi(e" ,i'e 2u $e 5o$ve 5reobra ilo- $a$vi2 $e $#i;$nulo- gurio $e kao da ga :va#aju $2r#ne boli" +nda #rgne $a $#ola no3 i

2irno2 kre#njo2 5ovu(e lijevi rukav gore i are3e u 5odlak#i'u" Garava- $na3na ruka $e a'rveni- krv $e 5ro$u 5o $#olu" +n je gledao krv kao da 2u je ugodno i abavno 5ro2a#ra#i kako ka5lje 5o $#olu" I $ada kao da $e kru#a- bje$o2u(na bol ubla3ila- a li'e 2u $e 5okrilo bole$ni2 (e nue2" <ri:va#i 5ero- a2o(i ga u krv- 5one$e na bijelu :ar#iju i 5ovu(e jedno $lovo ; 5a drugo i #ree" DZna6 li- %ero- 6#o je 5la( be $u a? <a#nja be jauka? Za6#o ove 'rvene ka5lje ne 2ogu kriknu#i? Za6#o 2e 2u(e nije2o?""" %ero@ S2ije6 li $e 6#o 5ara2 $voju ruku da #i 6alje2 krvave $voje u di$aje? S2ije6 li $e ranjeniku 6#o krvlju 5i6e na $a2r#no2 boji6#u u vrui'i? S2iluj $e- %ero@ <la(ui do ivlje $lavuj $lavuji'u $r'a ledena""" Sje#na no 2o3e a5laka#i blagu ro$u- i oblak 2o3e je'a#i gr2ljavino2- a gro2 a#u#nji da nade oda:a" Sa2o je 2oja bol nije2a- lu>a(ki nije2a i $#ra:ovi#a" %e- ne $2ij $e- %ero ; 5u$#i ludu neka vi(e i luduje- #o joj godi- #o joj bla3i $2uenu du6u"D <ero 2u i 2akne i 5adne na 5a5ir- a Sini6a $5u$#i glavu na ruke" Vani 5od 5ro oro2 igrao $e vje#ar $u:i2 li6e2- a nad dvor'e2 6u2ilo granje i 2uklo je'ala o2orika" %o je 5lovila dalje" Sini6a 5odigne glavu" Su2orna bol na blijedo2 li'u $u$rela $e $a 3u#i2 $vje#lo2 uljani'e" +n je u#rne" Jo6 (i#av $a# bilo je u $obi #i:o i #a2no" Sa2o $e (ulo kako Sini6a u bu>eno di6e" %ad dvor'e2 $abla$no je vi3dao vje#ar" Ju#arnje $un'e 5rovalilo kro 5ro ore i i$5unilo $obu- a #o5li #ra'i na#i3eljno $e 5ovla(ili 5o bijelo2 5a5iru 5uno2 krvavi: u di$aja" Sini6a $ko(i kao da gaje #ko naglo 5robudio i 5ogleda oko $ebe" <odigne lijevu ruku i o5a i akrvavljeni laka#" Trgne glavo2 kao da 2u nije ja$no 6#o $e #o $ nji2 dogodilo" Ruko2 5rije>e 5reko (ela- $#i$ne o(i i 5ogleda o5e# $voj laka#" Kao da $e ne(e2u do$je#io- $ko(i $ 5o$#elje- 5o:i#i k $#olu $ neki2 $#ra:o2 daje odanle ne(ega ne$#alo" <ogled 2u 5adne na 5i$2o i$5i$ano krvlju" <ograbi 5i$2ognje(i ga- u5ali $vje#lo i 5ribli3i 5a5ir 5la2enu" +nda o(i$#i $voj laka#- 5ode do velike 5o$ude $ vodo2 i #uri glavu u :ladnu vodu" Kad je obri$ao li'e 5oku'ao je na vra#a Eili5" ; Za$#oje kod #ebe #ako dugo gorjelo $vje#lo? ; u5i#a on ka 5e#ana" ; I2ao $a2 ne6#o 5o$la" ; %e2a6 kakvo 5i$2o a nju? ; Kakvo 5i$2o? .ana$ je ne 2ora2 vi6e o5o2inja#i da $e (uva $voji: ne nani: o#2i(ara" ; Ti $i joj uvijek 5i$ao $a2o #o da $e (uva $voji: du62ana" ;Valjda joj ni$a2 5i$ao ljubavna 5i$2a@ ; Zna6- Sini6a- #i $i vrlo bi$#ar- ali $ada $i u5ravo #ako glu5 i $2ije6an kao i $vaki 2u6kara' koji $e nala i u #akvo2 $#anju" #o je krv vrelija- #o $u ludo$#i vee- a #i $i- (ini $e- nadvi$io $ve lu>ake ovoga $vije#a" ; Kojeg >avola govori6?@ Re'i ja$no 6#o 2i$li6" ; Ka6alj i ljubav ne 2ogu $e $akri#i" A #ko :oe da #o $akri va- 5o$#aje jako $2ije6an" Sini6a je i u$#io kle#vu i 5odigao 5e$ni'u 5re2a Eili5u" ; .a 2i ni$i bio 2je$#o o'a- drobio bi: #e" Zna6- ne diraj 2e $ #akvi2 ludo$#i2a- jer""" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Eili5 je 5roblijedio" ; Sini6a@ Jo6 2e nikad ni$i ovako"""

Rije( 2u je a5ela- adr:#ala" Ka5e#an $e $2ra(i" %i Eili5ovo li'e $5u6#ale $e kru5ne $u e" Ka5e#an 5o:i#i Eili5u- agrli ga i 5olugla$no re(eA ; %e a2jeri 2i" Zna2 da $a2 lud i nikad #e ne bi: :#io uvrijedi#i" Ali ne6#o 2e je na5alo kao 5adavi'a" ,u5a2 oko $ebe i 5o(inja2 luda6#va""" %e $rdi $e- ali #e 2oli2A nikad 2e ni6#a ne 5i#aj- 2akar 6#o $e dogodilo" %e i$5i#uj 2e- jer 2e #o (ini goro5adni2" Je$i li ra u2io? <u$#i $ve kako je$#- 6u#i i ne 5i#aj ni6#a ;jer ne na2 ni6#a i ne 2ogu ni6#a rei" ; Zna2- na2 i uvi>a2 da $a2 ludo 5o$#u5ao" +d$ad e6 $a 2no2 bi#i adovoljan" I oni 5ru3i6e $ebi ruku i 5ogleda6e $e u o(i" Malo i a #oga i a6ao je Sini6a u dvori6#e gdje je na6ao dva 2o2ka" ; %o- dje'o- je$#e li noa$ ulovili kakvu vje6#i'u? ; Je$2o- ka5e#ane" 8a6 e va2 5rija#i@ Evo je@ I 2o2ak 2u 5oka3e veliku lije5u $rnu" Sini6a je 5ogleda- 5o ove ku:ara i nalo3i 2u kako e je 5riredi#i- a onda re(e" ; %ajbolje ko2ade 5o$la# e6 gore kon#e$i" To $e 5ri$#oji" & #aj (a$ i a6la je i kue %era a2o#ana u gra>an$ki ka; 5u#i" Sini6a je 5o dravi i u5i#aA ; Je$#e li dobro $5avali? ; 8olje nego 5ro6le noi" ini $e da na #avanu i2a obije $ni: 3ivo#inja? ; To $u 6#akori" Mi $2o i2 $e ve 5rivikli- ali u gornje2 ka#u $e i odve (uju" +ve noi nee#e i: vi6e $lu6a#i" ; Kad kree2o na 5u#? ; i2 $e $2rkne" %era o$#avi Sini6u i 5ode $ 5oru(niko2 8ranko2 na 6e#nju- dok je Sini6a odja6io u goru" <+SJET%ICI 8ilo je o a5adu $un'a" %era je $#ajala kod 5ro ora" %ebo je bilo vedro- a rak (i$# i $vje3" 8i# edakle- lije5a- ali :ladna no ; 2i$lila je #e6ko o(ekujui $u2ra(je kada e krenu#i na 5u# u Slave#i'" Jedino je 5la6ila 5o2i$ao na njene $u5u#nike" +na je vidjela Eili5a kad $e 6uljao u ka5e#anovu $obu" +$i2 #oga- bila je uvjerena daje Eili5 obavije$#io Sini6u o nje ino2 bijegu" Sada $e o$jeala 2edu nji2a kao ne5rija#elji2a" Kako je bila $5re2na da 0 Sini6i 2i$li uvijek najgore- na (a$ je $5o5adne #je$kobna 2i$aoA ; Ako 2e ne odvedu u Slave#i'@? %ije i2ala kad da o #o2e dalje ra 2i6lja" I 6u2e (uo $e lova(ki rog" Jedandva- #ri i $va $ila lova(k: rogova a uji6e u nje ini2 u6i2a kao da i: je (ula $ve ja$nije C bli3e" & dvori6#u na$#ane u buna" Sini6ina 2o2(ad 6#r'ala $e i gleda 5re2a 6u2i" Sini6a- 8ranko i Eili5 i ado6e do lje$e i o$#ado6e gleda#i #ko #o dola i" ; +vi na2 ni$u dobro do6li ; #i:o e Sini6a i 5o>e br o u dvor k %eri" ; Kon#e$o- dola e neki lov'i" Treba#e $e dobro $akri#i i ni 5o6#o $e ne 5ribli3avaj#e 5ro oru" %a$#oja# u da od2a: odu" ; Ako o$#anu dulje? ; Ja u i: ve lije5o o#5ravi#i- a vi $e dobro aklju(aj#e" .ok $e Sini6a vra#io u dvori6#e- doja6ili $u 2nogobrojni lov; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

'i u boga#i2 lova(ki2 odijeli2a- $ 5u6ka2a o ra2enu- vi(ui i kli(ui" +#2jene go$5ode u dra3e$ni2 lova(ki2 ko$#i2i2a i jo6 dra3e$niji2 ka5i'a2a na glavi au$#avi6e $voje obije$ne konje 5red dvor'e2" i#av 5ro$#or i$5unio $e viko2$2ije:o2 i $rda(ni2 kli'anje2 2ladi: ljudi" &le#jeli $u #ako naglo u dvori6#e kao da $u 5ali i neba" Mo2(ad ka5e#anova $#r(a;la $e oko go$5ode i go$5oda #e i2 5ri:va#ila konje" Sini6a je 5renera3en gledao neugodne go$#e i jedva a#o2io $voju lju;#inu 6#o $u do6li ova2o 5a i2 i nije 5o6ao u $u$re#" Za 2alo (a$aka 5o:i#i k nje2u 'ijela (e#a 2ladi: da2a 5ru3ajui 2u ruke i kli(uiA ; Zdravo- ka5e#ane@ .obar ve(er- ka5e#ane@ ; Je$2o li va$ i nenadili? ; Mi $2o dana$ va6i go$#i@ Go$5ode koje $u 2u ovo govorile ni$u bile ni#ko drugi nego gro4i'a Auer$5erggro4i'a ikulini- kon#e$a Terka %ada3di- kon#e$a Benka- lije5a kerka .ra6kovieva- barone$a ,in(ika i jo6 de$e#ak 2ladi: 5le2kinja koje $u $e oku5ile oko ka5e#ana kao le5#irie oko 2edenog 'vije#a" Sini6a i2 je u vraao 5o drave- ljubio i2 redo2 ruke- 5i#ao a dravlje i rekao $vakoj nekoliko ljuba ni: rije(i" ; Rekao $a2 ja; ogla$i $e gro4 Ivan .ra6kovi koji je 5ri$#u 5io ve$eloj gru5i go$5oda ; (i2 $e 5ojavi ka5e#an Sini6a i gu bili $u $vi o$#ali 2u6kar'i $voju vrijedno$#" Gro4 je i$#inu rekao" +$#ala go$5oda o$#ado6e aboravljena" Me>u nji2a bili $u barun Skerle'- gro4 Vojk44v- grad$ki odvje#nik .vojkovi- no#ar Sale- gro4ovi Ivan i Karlo Erdodv $a 2nogi2 $voji2 5rija#elji2a" .ru6#vo je bilo ve$elora igrano" Go$5oda $u i2ala do koljena a5rljane (i 2e- a i (i 2i'e go$5oda 5oka ivale $u da $e vraaju $ duljeg i le#a" To $e vidjelo i 5o #o2e 6#o $u na:ru5ili u dvori6#e i drugi lov'i i $va $ila goni(a koji $u no$ili na le>i2a e(eve- 5#i'e i nekoliko $rna" ; Mi e2o dana$ o$#a#i kod va$ ; re(e .vojkovi" ; %ada2 $e da e#e na2 da#i akloni6#e" ; Vrlo rado ; odvra#i Sini6a" ; Sa2o- ja ni$a2 ovdje kue; do2ain" Vi dobro na#e ko2e dvora' 5ri5ada" ; .a- da ; odvra#i .vojkovi ; ali $ada $e 2o3e $2a#ra#i ku; edo2aino2 ovog dvor'a barun Skerle'" ; Mi e2o dana$ ovdje ve(era#i i 5ro$5ava#i no ; re(e gro 4i'a ikulini" ; +:o- i barun Ivo Skerle' je ovdje? ; 5olugla$no e Sini6a gro4i'i na(ajno $e (udei" ; <ri$ilili $2o ga da 5o>e $ na2a- da $e abavi i aboravi na $ve" ; Vi e#e $e ve 5obrinu#i a #o- dra3e$na gro4i'e- odvra#i galan#no Sini6a" Gro4i'a ga udari dr6ko2 bi(a 5o ra2enu" Ka5e#an nije ni naj2anje 5oka ivao da je bio bunjen" Ali dok $e 5o dravljao $ go$5odo2- $ve $u 2u 2i$li bile u onoj $obi u kojoj je $jedila %era kod a#vorenog 5ro ora" +(i#o je 2orala (u#i buku i $2ije: 5red $voji2 dvor'e2" Ka5e#an je $2i6ljao 6#o da $ada uradi@ Ka2o e $ %ero2? Me>u#i2- davao je odredbe ka2o $e i2aju $#avi#i konji i $avje#ovao $e $ go$5odo2 i go$5o>a2a ka2o i kako e i: $2je$#i#i" ; Ve(era# e2o u 5rvo2 ka#u- u onoj velikoj $obi- a $5ava# e go$5ode u 5rvo2 ka#u- a go$5oda dolje ; re(e .vojkovi" ; I2a#e li dobrog ku:ara? ; a5i#a gro4 .ra6kovi" ; I2a2" %e2aj#e brige ; u2iri ga ka5e#an" ; .akle- :ajde2o u dvora' ; reko6e go$5oda"

Sini6a a2oli a o5ro6#enje 6#o 2ora 5oi na5rijed- 5red go$5o>a2a- i u$5ne $e $ gro4o2 .ra6kovie2 u a $#ube u 5rvi ka#" Za nji2a navrije6e go$5o>e i go$5oda" Za(a$ $u idovi 2alog dvor'a od vanjali ve$eli2 gla$ovi2a i $2ije:o2" <o $oba2a ra i6le $e go$5o>e i nji:ovi 5ra#io'i- #e $e 5o(e6e $2je6#a#ira gledava#i i ra$5ravlja#i gdje e #ko $5ava#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

<ona6ali $u $e #ako kao da $u u $vo2e i da $ve 6#ogod je u dvoru 5ri5ada nji2a" Go$5ode ni$u 2ogle 5ro5u$#i#i da kri#i(ni2 oko2 ne ra gledaju i naj2anju $i#ni'u koja i2 $e (inila ne godna 5a $u 5rigovarale uku$u gro4i'e Ra#kav i nje ine unuke" & 5ojedini2 $oba2a $aku5ile $u $e 2ale $ku5ine go$5o>a i go$5ode" Medu nji2a $e ogovaralo kuedo2ai'u kao da je jo6 3iva i odgovorna a $ve ono 6#o i2 $e u $oba2a nije $vidjelo" 8arun Ivo Skerle' nije 5oka ivao ni naj2anje u bu>enja" Kao da i ne 2i$li na #o da ga $ve 6#o vidi u dvor'u $jea na njegovu biv6u aru(ni'u" %a5okon $u $#vorili o$novu kako e $e $2je$#i#i" +nda 5o; va6e ka5e#anova ku:ara da $e dogovore o ve(eri" Kad je i #o bilo $vr6eno- a2oli6e go$5o>e $voje kavalire da do>u dolje i da $e 5ro6eu 5o 6u2i i 2alo 5robrbljaju" +ko dvor'a gro4i'e Ra#kav bila je 5rava o5$ada" Sjedne $#rane $2je$#i6e goni(e da $e od2ore" %eki od nji: :ranili $u lova(ke 5$e- a drugi 5olijegali na e2lju i a5u6ili lule" Go$5oda i go$5o>e bu(no $u $e ra govarali- dra6kali $e i bijali 6ale- dok $u go$5ode aran3irale igru $ 5oja$o2 koju i: je jedno2 nau(io .vojkovi $ %erini2 5oja$o2" & ku:inji vr#io $e ku:ar- a oko njega 5o2agali $u vojni'i da ve(era bude 6#o br3e $5ravljena" & 5rvo2 ka#u no$ili $u #renkov'i $u>e i veliki: or2ara $#are gro4i'e koja je ovdje i2ala $vega u i obilju i (e$#o 5rije de$e# godina dvorila ve$ela dru6#va" & jedno2 2alo2 kabine#u a#vori6e $e na dogovor Sini6a i Eili5" ; +vi: na2 ai$#a nije #rebalo@ ; re(e Sini6a 2r ovoljno" ; .a $a2 2ogao $lu#i#i- $5re2ili bi$2o kon#e$u od2a: na 5u#" ; Kad bi$2o je 2ogli bare2 krio2i'e i ve$#i i dvora? ; re(e Eili5" ; To je $ada ne2ogue" 9#io bi: na#i (ija je 5rokle#a a 2i$ao da do>u ova2o" ; Sa2o ako nije gro4i'e Auer$5erg@ ; 8ilo #ko 2u drago- $a2 >avo 2u je 5ri6a5nuo #u a2i$ao" Ali $ad je glavno kako e2o $akri#i kon#e$u" ; Ja $a2 (i#avo vrije2e $#ajao u bli ini %erini: vra#iju- alina $reu- ni#ko $e nije na nji: ni oba reo" Mo3da i2 #o nee ni ubudue 5a$#i na 5a2e#" ; Svakako bi$2o 2orali kon#e$i dojavi#i $ve da na kako ovi ljudi kane o$#a#i ovdje 5reko noi" A 6#o veli6 na #o kako $u navalili na dvor? ; <rava je $ra2o#a" .rugi2a $e i ne 2o3e a2jeri#i- ali #aj 2ladi Skerle'@ Kako je 2ogao $a2o dove$#i i: ova2o kao da je on ovdje ve go$5odar? <a da 2u du6a ne adr6e u ovi2 5ro$#orija2a u koji2a je ona nekad vladala? %ajvi6e bi: volio udari#i ga u gubi'u" Sa2o jedno 2e je $#ra:A da e %era bog #e dr ovi#o$#i 5lanu#i i da nee o$#a#i 2irna" ; Idi- dakle- k njoj i u5o ori je na 5ogibelj" Sini6a je 5o6ao :odniko2 i kad je vidio da nikoga ne2a u bli ini- #i:o 5oku'a na kon#e$ina vra#a" ; Kon#e$o ; 6a5ne on #i:o" ; 8r o o#vori#e@

Vra#a $u $e 5olako o#klju(ala" Ka5e#an je od2a: 5ri2ije#io da je %era 5o#re$ena" ,i'e joj bija6e blijedo- a u o(i2a joj je o5a io duboko ogor(enje" Ka5e#an joj $ nekoliko rije(i 5rio5i da e go$#i o$#a#i ovdje" ; Ja bi: va2 $avje#ovao da bude#e 5o$ve 2irni i da 5ri(eka #e dok $e 5ru3i goda da va$ $re#no i vede2o i dvora" ; 9oe li #o bi#i 2ogue? ; 9oe- kad $e go$5oda 5ona5iju i dru6#vo ra igra" Ja u va$ i ve$#i oni2 $#uba2a koji2a $#e 2i ve jedno2 :#jeli 5o bjei" ; 8i# e od kori$#i a na$ oboje da i: i bjegne2 ; re(e %era" ;Vi na#e 6#o bi $e dogodilo kad bi$#e 2e i ne:o#i'e i dali""" ; Ali- aboga- kon#e$o@ Kad $e ba6 ni6#a ne 5ou daje#e u 2ene- bar 2i #o vjeruj#e- da u na$#oja#i o(uva#i $voju ko3u" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Ja2(i2 va2 da u va$ bar u $voju kori$# i ve$#i i dvora" Kako- #o 5re5u$#i#e 2eni" Moli# u va$ $a2o da bude#e 2irni- da $e ne 2i(e#e 5o $obi i niko2e ne o#vara#e" S one $#rane 5re2a 5okrajnjoj $obi abravi#e vra#a vi- a $ ove do5u$#i#e 2i da ja u 2e2 klju(" Kad bi: va2 ku'ao- 2oglo bi #o 5obudi#i ne(iju 5o orno$#" Kon#e$a je $a2o glavo2 5o#vrdila da 5ri$#aje" Sini6a je uvidio da $e u nje inoj du6i 5odigla bura" <oga>ao je kakvi $u je o$jeaji $na6li kad je (ula ve$elje i rado$# dru6#va koje2u je ona nekada bila $redi6#e- a $ad $e- e#o- 2ora 5red nji2a $kriva#i" Sini6a je o$je#io daje on ne 2o3e #je6i#i" Grubo bi odbila kad bi na$#ojao da joj rekne koju 5rija#elj$ku rije(" S#oga $e 5okloni- o5re no o$#avi $obu i aklju(a vra#a" Jedva 6#o je $5re2io klju( u d3e5- kad 2u do>e u $u$re# gro4i'a Auer$5erg $ gro4o2 Vojk4rFje2" ; 9#jela bi: va$ i 2iri#i- go$5odo ; re(e gro4i'a" ; Mi $e ni$2o 5o$vadili ; odgovori Sini6a ; 5a $e nee2o ni 2iri#i" Mi $2o 5ro#ivni'i- ali #o ne $5ada ova2o" Gro4 Vojk44v je o5a io da Sini6a ne2a volju da $ nji2 ra govara 5a $e udaljio" Kad $u gro4i'a i Sini6a $i6li u dvori6#e- u 2e ga gro4i'a i$5od ruke i 5ode $ nji2 5odalje od 2lade3i koja je 5jevala" ; Zna6 li (ija je a2i$ao da $2o do6li ova2o? Moja@ ; To $a2 i 2i$lio ; re(e on" ; Ali 2orala $i 2e obavije$#i#i" ; 8a6 na5ro#iv- :#jela $a2 #e i nenadi#i" ; Gro4i'a 5ogleda ka5e#ana $u2nji(avo i re(e 2u #i:o- ali 3e$#oko i $#ra$#venoA ; #o $ve #o na(i? Za6#o ve (e#vr#i dan ne dola i6 bli u? Za6#o ni$i do6ao u e$#ine kako $i 2i obeao? Meni $e $ve (ini da $e #i ovdje vrlo dobro abavlja6" Rekla bi: da u ovo2 kraju i2a vrlo lije5i: vje6#i'a""" ; +5ro$#i 2i- draga- ali ja $a2 ovdje da vr6i2 $voju $lu3bua ne a#o da $jedi2 u a #e" <a i2a6 do$#a drugi:@ ; 8ude6 li ovako $a 2no2 govorio- ja u $e 5obrinu#i da $voje $u2nje i doka3e2" ; Kakve $u2nje? Koji2 5ravo2 #i govori6 o $u2nja2a" Mivaljda- ni$2o aljubljeni 5ar@ Ja ni$a2 vodio a5i$nik o #vo ji2 ljubavni2 5u$#olovina2a- ni#i e6 #i o 2oji2a" ; <a i- Sini6a" Ja ni$a2 vi6e ono 6#o $a2 bila" Ta valjda vi di6 da ljubi2 $a2o #ebe@ ; .oi$#a $i dr ovi#a kad govori6 o ljubavi" Ili ne na6 6#o je #o ljubav? ; A #i na6?

; Ako ne na2- 2ogao bi: jo6 na#i kad bi: $e u koju i$kre no aljubio" ; uj 2e- Sini6a" 9ou da na6A ja $e #ebe neu odrei" I a#o #i veli2A (uvaj 2e $e" Mogu #i ra ori#i $reu i $av #voj u; gled kad bi: rekla $a2o jednu rije(""" Sini6a $ku5i obrve i 5ogleda gro4i'u i$#ra3ujui" ; i2e #i 2eni 5rije#i6? .ana$ #i #o neu ka a#i- jer a #o i2a jo6 vre2ena" Ali u5a2#i da $vakako 3eli2 5o$#a#i #voja 3ena" Sini6a $e gro:o#o2 na$2ije" ; Zar 2i$li6 da u ja 5rekri3i#i oni: $#o#inu ljubavnika ko ji2a je i$5unjen #voj dnevnik? Ti $i doi$#a 5oludjela" %i#i $e 2eni :oe 3eni#i- ni#i bi: $e o3enio #obo2" Tebi $e $vidjelo da u 2e6 (a$nika a ljubavnika- i #u $a2 #i 3elju i$5unio" & 8e(u ni$a2 i2ao drugog 5o$la" Mogu i #voje $lu3be kad god 2e bude volja" ; Tvoja grubijan6#ina 5rela i $ve grani'e" Ja #i- evo- o bilj no veli2A ako $e #i ne $2a#ra6 2oji2 vjereniko2- onda u #e ja na #o 5ri$ili#i" Sini6a $#i$ne u$#a- #rgne je a ruku i a5i#a 2ukli2 gla$o2A ; Koji2 5ravo2 #i 2eni 5rije#i6? Gro4i'a $legne ra2eni2a- $lavodobi#no $e na$2ije i doba'i 2uA ; .rugi 5u#- dragi 2oj- a #o i2a2o jo6 do$#a vre2ena" Ja u a 5ol godine najavi#i kralji'i da $i 2e a5ro$io" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

;A ja u kralji'i $2jerno rei da $i #i lagala i da voli2 ba'i#i $ablju nego 5o$#a#i #voj 2u3" ; E- onda #i ni6#a drugo nee 5reo$#a#i nego da $a na6 (i2e u #e 5ri$ili#i" &o$#alo2- #voje li'e $vjedo(i da i $ada vrlo dobro na6 o (e2u $e radi" Gro4i'a $e na$2ijala i o$#avila Sini6u" +n je $#ajao kao uko5an" ,i'e 2u $e $2ra(ilo- kao da $u ga obu ele brige" Me>u#i2- 5rido6e k nje2u 2lade 5le2kinje i 5ovedo6e ga a $obo2 u igru" I on $e $ nji2a $2ijao vedro i ve$elo- dok 2u je u du6i bilo 2ra(no kao u #a2ni'i" Ve $e $5u$#ila i no i u 5rvo2 ka#u 5lanu6e $vje#iljke" I ku:inje je a2iri$ala ve(era" Go$#i $e $#ali u$5inja#i u 5rvi ka# i oku5ili $e u blagovaoni'i" Gro4 .ra6kovi 5onio je u lov lije5i broj bo'a naj4inijeg 6a25anj'a- 5a je do$kora 'ijelo dru6#vo bilo ra igrano i ra dragano" Sini6a $e $2ijao i 6alio" Ali u o(i2a #i#rao 2u 2ra(ni oblak" Svoji2 2i$li2a bio je od$u#an- a $vi oko njega bija:u 2u ne$no$ni i 2r$ki" 8uka i $2ije: ra lijegao $e $obo2 i do5irao do %ere" I 2e>u $obe u kojoj je (a2ila i blagovaoni'e kojoj $e ve$elio #aj $vije# bila je $a2o jedna o2anja $oba u koju $u ka#kad dola ile go$5ode i go$5oda da 2alo 5ro(avrljaju" I dok je dru6#vo 5jevalo- a 6a25anja' $e #o(io- unuka gro4i'e Ra#kav $jedila je u 2ra(noj $obi- $#i$nu#a o id- gu6ei $e u boli i ogor(enju" Kakve li dr ovi#o$#i ; govorila je u $ebi ; kakva be6u#no$#@ Kako $e 2ogu $a2o #ako ve$elo abavlja#i ovdje- u dvoru 2oje bake- kad ona le3i #ako #e6ko bole$na? Ili je- 2o3da- o dravila? +:- #o bi bila odve velika $rea" Ali njoj je 2o3da i5ak bolje- 2o3da je ve 5o$ve drava? To je lako 2ogue" Zar bi ovi ljudi ina(e 2ogli 5jeva#i u nje ini2 $oba2a? Kad bi $a2o 6#o 5rije 2ogla odavdeda je vidi- da je agrli" 9oe li ka5e#an ve jedno2 doi daje odvede? %ajedno2 a(uje i 5okrajnje $obe njegove korake" +na i: je dobro 5o navala" Ali od2a: i a njega (ula $u $e dva 3en$ka gla$a" I nji: je 5o navala" 8ija:u #o gla$ovi gro4i'e Terke i gro4i'e Auer$5erg"

; uj#e- ka5e#ane ; re(e gro4i'a ; 2i $2o 5rona6le da na2 nedo$#aje jedna $oba" ; Bali2- gro4i'e- 6#o va2 ne 2ogu 5o$lu3i#i- ali u gornje2 ka#u ne2a vi6e u5o#rebljivi: $oba" ; A $#oje ovdje? ; re(e gro4i'a i 5oka3e na vra#a koja $u vo dila u %erinu $obu" ; To je ko2ora u kojoj $e ne 2o3e $#anova#i" ; Za6#o ne? & 6u2i ne #ra3i2o $5avae $obe $ balda:ino2" %era je (ula daje 6kljo'nula kvaka" ; <a #u je a#voreno? ; 5ri2ije#i Terka" ; .a- a#vorena je ; odgovori Sini6a" ; A a6#o? ; Za#o jer u ko2ori i2a2o $5re2i6#e 5u6aka i baru#a" ; To $e 2o3e lako i nije#i van" ;C #o bi $e 2oglo ; re(e Sini6a 2irno ; ali onda bi$2o 2orali u5ali#i $vje#lo- a 2eni $u va6i 3ivo#i odve $ku5o'jeni- 2o2'i $u 2oji 2alo vi6e 5ili- 5a nije ba6 5o3eljno da i2 5ovjeri2 #akav 5o$ao" Sluga 5o ove Sini6u van" ; +5ro$#i#e 6#o va$ 2ora2 na(a$ o$#avi#i" Zovu 2e" ; Ali $e od2a: vra#i#e@ ; 5ri2ije#i Terka" Sini6a i a>e" ; Kako va2 $e do5ada ovdje- kon#e$o? ; u5i#a gro4i'a Terka ra gledav6i 5o $obi" ; .a $a2 ja bila gro4i'a Ra#kav- $igurno bi: $ebi udobnije uredila #aj dvora'" ; Gro4i'a $e nije ni a 6#o brinula- a %era uo5e nije 2i$lila na #akve 5o#rebe" +na je 3ivjela u raku" ; Valjda nije le#jela na 2e#li? S:vaa2 5ro$#e 3ene ako a; 3ele 5roja:a#i na 2e#li- ali ona je i2ala (i$#okrvni: konja" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Mo3da joj je >avo 5o$lao jednog od $voji: vrana'a da je ugrabi" ; %eki dr3e da #o nije bio 5ravi >avo" I ja $a2 uvjerena da je #o bio jedan od na6i: D,u'i4eraD@ ; D,u'i4eraD? .akle je i$#ina da 5o$#oji #akvo dru6#vo? ; Ali ne oni: i 5akla nego i gro4ov$ki: dvora" ; ini $e daje onda %erin >avo od krvi i 2e$a" ; I ja bi: #o rekla" %i$a2 ga vidjela 5a ne 2ogu 5ro$udi#i5re2da vjeruje2 u >avle" ; Ja $a2 uvijek $lu#ila da $e $ %ero2 ne6#o o$obi#o doga>a i da ona nekakvi2 (arolija2a aluduje 2u6kar'e" ; Sad i: vi6e nee aludiva#i" %joj vi6e ne2a 5ovra#ka na Gri(- 5a $e o(i#o i nee vi6e nikada vra#i#i" ; A ka2o je ne$#ala? ; To na >avo- onaj koji ju je o#eo" ; Ako je $ud nade ; onda je nee ni#ko $5a$i#i od lo2a(e" ; .aje $#ara na 3ivo#u- kralji'a bije 5o2ilovala" +vako $e ne2a #ko brinu#i a nju- a 2eni nije ni na kraj 5a2e#i da $e u #o 2ije6a2" ; A 6#o e bi#i $ i2anje2 gro4i'e Ra#kav?

; +no e 5ri5a$#i bra#u $#are gro4i'e barunu Skerle'u" ; #e#a $a2o a #aj dvor na Gri(u" Kako ga ni$u 2ogli $5a $i#i" ; Kad je $vje#ina vidjela da je %eru o#eo >avo- #ako $e ra$ 5alila da je bilo ne2ogue njo2e vlada#i" Za nekoliko (a$aka bio je (i#av dvora' u 5la2enu" ; udi2 $e da $e nije na6ao ni#ko #ko bi gro4i'u i nio i 5la 2ena" ; Svje#ina nije do5u$#ila daje i ne$u" Kli'ala je od rado$#i kad je vidjela da gro4i'a 2ora i gorje#i" %i$a2 nikad 2i$lila da e 5oginu#i #ako $#ra6no2 $2ru" I %erine $obe 5rodre 5rigu6eni krik" ;S#oje #o bilo? ; udnova#o" Meni $e (ini daje 3en$ki krik" ; Kao da $e ne6#o $#rovalilo@ <o$lu6aj#e 2alo@ ; uje#e li 6#ogod? ; %i6#a" Sve je #i:o" Mora2 5ri na#i da 2e je $#ra: ; re(e Terka 5re5la6eno" ; Vi $e boji#e du:ova? ; Sa2a ne na2- ali $va $a2 5ro#rnula" Sini6a $e o5e# vra#io go$5o>a2a" +5a io je kako $u obje 5ri$lonile u:o o vra#a" To gaje abrinulo" Kad $u ga o5a ile 5o>o6e 2u u $u$re#" ; Va6 baru#- go$5odine ka5e#ane- govori- i #o 3en$ki2 gla $o2 ; re(e gro4i'a Auer$5erg- a u o(i2a odra3avala joj $e lju bo2orna $u2nja" ; %e2oj#e $e 6ali#i- gro4i'e ; boja3ljivo e Terka" ; %e6#o $2o ai$#a (ule" Kao daje gla$ 3ivog $#vora" Jo6 2e $ad 5rola e $r$i" Sini6a je od2a: $:va#io da $u go$5ode ne6#o (ule i da $e Terka o biljno 5re$#ra6ila" ; A:- 5u$#i#e #o ; re(e i2 Sini6a" ; I a>i2o i ove $obe" ; %a5ro#iv- ja bi: :#jela da vidi2 $#oje #a2o ; odlu(no na gla$i gro4i'a" ; I 5ravo i2a#e- kon#e$o" %e boji2 $e du:ova- ali bi va2 bilo neugodno kad bi: va2 5ri5ovijedao kakve $ve gla$ove (uje2o nou u ovo2 dvor'u" ; Zar bilja- ka5e#ane? ; u5i#a Terka? ; Je$#- kon#e$o" Ja ne vjeruje2 ba6 ni u 6#a- ali ai$#a $vake noi (uo $a2 $vakakvi: gla$ova" .o>i#e na (a6u 6a25anj'a5a u va2 i$5ri(a#i" +bje go$5ode 5o6le $u a ka5e#ano2 u blagovaoni'u" Sini6a i: je 5oveo ona2o da %era ne bi (ula 6#o e i2 ka iva#i" S#ado6e u bli ini gro4i'e ikulini i baruna Skerle'a" ; Svake noi i 2e>u dvanae$# i dva $a#a (uje2o ja i 2oji 2o2'i nekakvo jaukanje ; kao da ne#ko :oda 5o #avanu i MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

jau(e" I6li $2o da vidi2o $#oje- ali ni$2o na6li ni6#a" Kad $2o 5o6li na $5avanje- o5e# ne6#o ajau(e@ Ve $a2 2i$lio daje ne#ko a#voren u 5odru2u" <onovno $2o 5re#ra3ili (i#avu kuu- li nigdje 3iva $#vora" %i#i i2a u kui 2a(ke- ni#i kakve druge 3ivo#inje koja bi 2ogla i ve$#i #akve gla$ove- a i5ak ne#ko 5o kui :oda i jau(e"

; Zar $#e #o (uli od2a: 5rvi dan kad $#e do6li ova2o? ; u5i #a barun Skerle' koji je #ako>er $lu6ao Sini6u" ; %e- ve $a2o od one ve(eri kad je gro4i'a Ra#kav i gorje la" Ja $e $ve2u #o2e $2ije2 i ne vjeruje2 ni u 6#a- ali i5ak ne 2ogu 5orei da $vake noi (uje2 jauk" ; %e2oj#e $e $2ija#i ; re(e Terka ; ali ja neu ovdje 5re noi#i" ; %i ja ; u5adne gro4i'a ikulini" ; Za6#o da $ebi 5okvari 2o 'ijelu ve(er? #o 2i$li#e vi- go$5odine barune? ; Ja 5ri$#aje2 u va$" Ionako $2o bli u grada" Za6#o da ne ide2o kui kad je go$5o>a2a ovdje neugodno $5ava#i? ; <a dobro ; 5ri:va#i rije( gro4i'a Auer$5erg" ; A vi- Sini6avi e#e na$ 5ra#i#i? ; Ako ba6 $vo2 $ilo2 :oe#e da ide2- ja $a2 $5re2an" Ali 2i$li2 da $e odvi6e boji#e" 8ilo bi ani2ljivo da #o ajedno $lu6a2o" ; %e- ne- 2i e2o i5ak o#ii ; re(e barun Skerle'" ; Go$5ode nee ni na 6#o drugo 2i$li#i nego $a2o na #o kad e 5o(e#i jauk" A onda na2 je (i#ava abava 5okvarena" ; Ali 6#o e rei oni drugi? ; u5o ori Sini6a" ; S2ija# e $e go$5o>a2a i ruga#i- i ba6 a#o o$#a#i ovdje da (uju #aj noni jauk" ; Mi uo5e nee2o niko2e ka a#i a6#o odla i2o ; $avje #ovao i: je Skerle'" ; Tako je najbolje ; 5o#vrdi gro4i'a ikulini" ; Mi $2o od lu(ili da ode2o- a drugi na$ 2oraju $lu6a#i" Gro4i'a ikulini 5o>e $ada go$5o>a2a i go$5odi i i$5ri(a i2 kako nije o$#anu ovdje" %e2a do$#a 2je$#a a

godno da

$5avanje ni#i i2a u $oba2a 5o#rebne udobno$#i" +na i: 5o iva $ve u $voju 5ala(u gdje e 2lade3 u nje inoj 5rvoj dvorani 2oi da 5le6e" Kad je #o 2lade3 (ulali$#o2 je 5ri$#ala u nju i $ada ve ni#ko nije :#io da o$#ane" i#avi2 dru6#vo2 5ronio $e gla$A ; Ide2o gro4i'i ikulini@ Gro4i'a ikulini i2ala je o$obi#u vrlinuA 2ogla je $vako2 doka a#i 6#o je :#jela i $vakoga 5ridobi#i a $voju o$novu" Tako je i ovaj 5u#a 5ridobila 'ijelo dru6#vo" Sva#ko je :#io ii u Zagreb- a ni#ko ni#i je nao ni#i 5i#ao a6#o" Sini6a $e nije nadao #oliko2 u$5je:u $voje i 2i6ljene 5ri5ovije$#i" Jedva je 5rikrio ve$elje 6#o e $e rije6i#i dru6#va koje 2u je ovaj (a$ bilo #ako $ilno na 5u#u" Za (a$ bili $u $vi $5re2ni na odla ak" Ka5e#an Sini6a i 5oru(nik 8ranko 5o>o6e $ nji2a" Sini6a je ja6io na5rijed da i2 u #a2i 5oka uje 5u#" Kad $u jedno vrije2e ja6ili kro u$ki klana'- na6ao $e 8ranko najedno2 kraj Sini6e" +boji'a $e- na Si;ni6in 2ig- udalje od dru6#va i i gube $e u #a2i" ; Sad budi o5re an- 8ranko ; 5ri6a5ne 2u Sini6a" ; Kad #e budu 5i#ali gdje $a2- #i re'i da $a2 odja6io na5rijed da oba vije$#i2 ka6#elana gro4i'e ikulini o dola$ku go$#iju" ; A 6#o u i2 rei kad ra aberu da #e ne2a u gro4i(inoj 5a la(i? ; Re'i i2 6#o :oe6- 2eni je $vejedno" Sa2o i2 ne re'i i$ #inu" I rekav6i #o Sini6a $e 5ovukao 2alo 5o$#ran'e" A kad $u do6li do aokre#a$krene konja nalijevo i ne$#ade u #a2noj 6u2i" Tu je $#ao u gu$#o2 6ikarju i 5ri(ekao dok $u o$#ali ja:a(i 5rojurili kraj njega" Kad je i 5o$ljednjeg ne$#alo- Sini6a 5odbode konja i vra#i $e na#rag u lova(ki dvora'" i#avi2 5u#e2 2i$lio je $a2o na #o 6#o $e #o 2oglo dogodi#i $ %ero2" Kakav $u #o gla$ (ule gro4i'a Auer$5erg i kon;#e$a Terka" MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

Ka5e#an je $ve br3e #jerao konja i o$jeao $ve veu #je$kobu i boja an" ; .a joj $e nije dogodilo kakvo lo? & njegovoj du6i $ku5ljao $e $#ra:- 5o(eo je $lu#i#i lo" Zabavljen #e6ki2 2i$li2a doja6io je u dvori6#e lova(kog dvor'a" %a 5ragu $#aja6e Eili5" ; Jedva $a2 #e do(ekao ; re(e on 5la:i2 gla$o2" ; #o $e dogodilo? ; %e na2- ali dobro nije" <oku'ao $a2 na vra#a i vao $a2 je- ali u alud" %e javlja $e" ; %ije 2ogue@ Mo3da $5ava" ; %e vjeruje2" Tako $a2 je gla$no do ivao da bi $e 2orala 5robudi#i" Sini6u obu 2u #e6ke $lu#nje" <o:i#i $#uba2a- a a nji2 Eili5" Kad $u do6li k vra#i2a- 5oku'a Sini6a dva #ri 5u#a- ali $e ni#ko ne oda ove" 8r o $egne u d3e5 u koje2 je i2ao klju( od drugi: vra#iju i o#vori i:" <red nji2 ijevne #a2a" Ali ni#ko $e ne oda ove" ; .aj $vje#lo ova2o" Eili5 $ko(i u blagovaoni'u gdje $u jo6 gorjele $vijee 6#o $u i: u5alili u (a$# go$#i2a i o5e# $e vra#i" Svje#iljka o$vije#li $ve ku#ove $obe" Sini6a 5ogleda na 5o$#elju" 8ila je 5ra na" <ogleda na divan- ni #a2o ni6#a" %e6#o ga $#egne u $r'u" <ode nekoliko koraka bli3e k oni2 vra#i2a kro koja $e 5rola ilo u drugu obu u kojoj $u ra govarale gro4i'a Auer$5erg i Terka" Tu $e le'ne- $#ane" ;#o $e #o bilo?@ I Eili5 5o:i#i na5rijed" <red nji2a na 5odu le3ala je be $vije$#i %eraodjevena i $5re2na a 5u#" Sini6a je 5odigne- 5olo3i na kreve# i 5ogleda joj u li'e" 8ilo je blijedo- a o(i a#vorene" Ruke $u joj bile 5o5u# leda- a #ijelo uko(eno i :ladno" Kao daje u nje2u 3ivo# ve davno uga$nuo" Sini6a je blijedi2 li'e i 5re$#ravljeni2 o(i2a ne#re2i'e gledao u %eru" ;#o je #o bilo? ; %e na2- ali $lu#i2" ; %a 6#o 2i$li6? ; .a je (ula kakav ra govor i 5okrajnje $obe" Sve 2e je $#ra:""" ; .a nije 2o3da (ula ono o Skerle'u i gro4i'i ikulini? ; #o #o o Skerle'u? ; To da udvara gro4i'i" ; <u$#i ludo$#i" .aj br o vode ili ko2ovi'e" ; Mi$li6 li daje one$vije6#ena? ; Mora da je one$vije6#ena" .rugo nije 2ogue- drugo ne $2ije bi#i""" Eili5 od2a: i a>e da done$e ne6#o (i2e bi kon#e$u do vali k $vije$#i" Sini6a $e 2u(io da $2i$li 6#o $u u(inili drugi kad bi #ko bio u ne$vije$#i" Ali $e nije 2ogao ni(e2u do$je#i#i" To gaje #ako ra lju#ilo da $e $#ao udara#i 6ako2 5o glavi ne bi li 6#o 5rije 5rodr2ao i nje kakvu 2i$ao" & alud@ +n u:va#i %eru a ruku i kad je o$je#io kako je ledena 5ro;do6e ga 2r li $r$i? .a nije i5ak?""" .alje $e nije u$udio 2i$li#i" I 5o2i$ao na $#ra6nu rije( koja 2u $e na2e#ala 5o#re$la ga u dno du6e" 8io je $a#rven- i gubio $2i$ao a $vako 5ro$u>ivanje" S5u$#io $e na koljena- u;:va#io :ladnu %erinu ruku i $#ao 6a5u#a#iA ; Mr i 2e- %ero- 5re iri 2e koliko :oe6- $a2o 3ivi- 3ivi@ #o e jadna ne$re#na e2lja- ako uga$ne $un'e?@ Sve e u; 2rije#i kad o:ladi $un'e""" +na je le3ala ne5o2i(no- nije2o""" Tada 5ri$loni u:o na nje ine grudi ne bi li (uo ku'aj $r'a" %jena grud bila je :ladna i #i:a ; kao $2r#"

MARIJA J & R I / ZAG+RKA K+%TESA %ERA

To ga go#ovo i be u2i" +bi2 ruka2a u:va#io $e a ko$u- kao da (e je i6(u5a#i" & o(i2a adr:#ao 2u u3a$" &$#a 2u $#ala blijedi#i- i grudiju 5rovalili 2u gla$ovi boli i $#ra:a" & #o $#u5i u $obu Eili5" Sini6a $ko(iA ; .aj- daj- 5o2o i joj br o" 8udale $2o- jer ne na2o da joj 5o2ogne2o" Trebali $2o od2a: ne6#o u(ini#i" Zna6 li #i 6#o bi bilo najbolje? ; Zna2- $a2o ako je #o $a2o ne$vje$#i'a" ; %e bun'aj- ve 2i re'i 6#o da radi2" ; %a#ari joj $lje5oo(ni'e o'#o2" Sini6a je 5okorno $lu6ao njegove a5ovijedi i $#ao %eri #r#i $lje5oo(ni'e- dok je Eili5 #ro 3ile na nje ini2 ruka2a" Za 2alo dade Sini6i neku bo(i'u i re(e 2uA ; Me#ni joj ovo 5od no$" Ako je 3iva- 5robudi# (e je@ Sini6a u 2e bo(i'u i 5o$lu6a Eili5a" .r3ei joj bo(i'u 5od no$o2 u5iljio je o(i u nje ino li'e- o(ekujui na5e#o da li e $e 5robudi#i" inilo 2u $e daje 5ro6ao (i#av $a# o#kako je u alud (ekao na nak da %era 3ivi" %ajedno2 o5a i da nje ino li'e gubi bljedou- da joj $e u$#a 5olako o#varaju i da joj $e grudi di3u i $5u6#aju" ; +5a3a6 li i #i 6#ogod? Ili 2e vid o$#avlja? ; u5i#a Sini6a Eili5a" ; u#i- 6u#i@ ; #i:o e Eili5" ; I5ak je $a2o ne$vje$#i'a" Sini6ina ruka u kojoj je dr3ao bo(i'u adr6e i on dodirne bo(i'o2 %erino li'e" i#avi2 #ijelo2 5ro>e 2u neki neobi(ni o$jeaj" %erine $u o(i bile o#vorene" Gledala je ravno u njegove" %je in 5ogled bio je 5o$ve ne$vje$#an- 5la: i 5re$#ra6en" Kao da nije ni6#a o$jeala ni ra abirala 6#o $e oko nje biva" +ba $u 2u6kar'a 6u#jela i (ekala :oe li 6#ogod rei" Ali ona i nije odavala da i: ra$5o naje" Sini6a $e jo6 uvijek nadao da e 5odii glavu i rei 6#o $e #o $ njo2 dogodilo" Ali ona je #ek aklo5ila o(i i u$nula" Sini6a i Eili5 $jeli $u kraj nje vrlo abrinu#i" Mu(ila i: je nei vje$no$# 6#o $e je #o $ njo2e dogodilo- a jo6 vi6e i: je 2u(io $#ra: nad #i2 6#o e bi#i" ; #o na2 je $ada u(ini#i? ; u5i#a Sini6a" ; <ri(eka# e2o dok $e 5re$5ava" ; Trebalo bi uga$i#i $vje#iljke da ne i gleda kao da $lavi2o $ve(ano$#" Idi Eili5e- ja u o$#a#i kod nje" Eili5 $e udaljio- dok je Sini6a o$#ao $jedei u %erinu 5o$#elju i $lu6ao je kako di6e" Svoj 5ogled u5ravio je u nju" <o2no je 5a io na $vaki 5okre# nje ini: u$ni'a$vaki dr:#aj nje ine ruke i brojio #e6ke u di$aje koji2a je ka#kad u da:nula" %ajedno2 o5a i da joj 5o (elu 5adaju ka5lje noja- da joj $e u$ni'e ru2ene5ro irnu 5u# nje ina li'a 5robija bole$ni 5o3ar" Ka#kad bi $e #rgnula kao da $e 5re$#ra6ila- ka#kad je 2i'ala u$ni'a2a kao da ne6#o govori" Sini6u je oblijevao noj" Vidio je da %eru :va#a vrui'a i #o ga je $ilno $#ra6ilo" Ako je $na>e bole$# #e6ka- o5a$na? Kako e je lije(i#i- a ne oda#i gdje $e nala i? To da do naju i o5e# je odvuku u #a2ni'u? A 6#o e u(ini#i ako oboli? #o e $ njo2 u #o2 5u$#o2 dvoru gdje $u na oku5u $a2i 2u6kar'i koji je ne 2ogu njegova#i?

S#o#inu briga 5ro:ujalo 2u je grudi2a i $#o#inu ra ni: o;$nova kako e i 6#o u(ini#i" & alud $e #je6io daje njegov $#ra: i$5ra an" Svaki2 (a$o2 $ve $e vi6e uvjeravao daje %era ai$#a a5ala u #e6ku vrui'u" & dvor'u je $ve u#i:nulo" Mo2(ad 5olegla $5ava#i" Sa2o je Eili5 :odao 5o dvoruga$io $vje#iljke- ra 2i6ljajui o %erinoj ne$vje$#i'i" Vani $e di ao vje#ar no$ei #2a$#e oblake i koji: $e do$kora $5u$#ila $i#na je$en$ka ki6a" <ro6ao je go#ovo (i#av $a# $#oje Sini6a $jeo u %eru i u dr:;#ala $r'a o(ekivao kad e $e 5robudi#i" %ajedno2 $e djevojka #rgne- 5odigne ruke uvi$ kao da nekoga :oe da ulovi- onda o5e# $5u$#i ruke i $#ane $e $2ije6i#i" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%e5re$#ano je 2i'ala u$ni'a2a kao da $ neki2 ra govara" Malo $e o5e# u2iri- ali a (a$ 5rodr2a $obu o(ajni vri$ak i nje ini: u$#aA ;%e daj#e je- ne daj#e je@ 8aki'e- ne2oj i gorje#i""" <o2o- 5o2o i#e@""" %ekoliko (a$aka le3ala je 2irno nau nak- ali onda 5odigne glavu i $#ane uri#i u Sini6u" ; %ije #o >avo ; nije >avo@ %e2oj#e $e lju#i#i ; nije 2oja ba ki'a ni6#a kriva- ka5e#an je kriv""" a$ a#i2 aklo5i o(i i ba'i $e 5re2a idu- ali je a 2alo u:va#i nova $#rava" <o(ne vika#i i $vega grlaA ; %e2oj#e- 5o2o i#e- ljudi@ Va#ra- va#ra- baki'a gori""" &:va#i ruka2a $voju 5rekra$nu ko$u i $#ade je #rga#iA ; Ja ide2 u va#ru@ Mi e2o ajedno@ 8aki'e ne2oj- #voja %era je kod #ebe@ Ma2i'a je #u- #a#a je $ na2a- 2i e2o a jedno u 5la2en@ 8aki'e- 5e(e? +d2a: e2o #e o$lobodi#i""" &2ukne #e6ko di6ui" Ka5lje noja 'urile joj ni li'e" Jabu(i'e $u joj gorjeleruke $u joj bile nojne- a (i#avo #ijelo $avilo $e u klu5ko" Sini6a je u eo 5okriva( i 5okrio je- ali ga ona odba'i- $jedne na kreve# i u5re u 2ladia $2ueni 5ogled" <red #i2 5ogledo2 le'nuo $e Sini6a" Sve vi6e je k nje2u $agibala glavu i $ve 6ire o#varala o(i" %ajedno2 vikneA ; Ka5e#an je kriv@ Ka5e#an je a5alio dvor@ Ka5e#an je kriv@ Sini6a je u$#ao" <ri(inilo 2u $e da $e (i#ava $oba vr#i" Sav je adr:#ao$klo5io ruke i 5rogovorio 2oleiA ; Moli2 va$- kon#e$o- u2iri#e $e@ Ali ona nije (ula njegove rije(i ni#i i: je $:va#ila" Sini6a je 2orao uvidje#i da govori u alud- jer je ono 6#o 2u je rekla bilo #ako>er ne$vje$no" Ali i5ak je vidjela da je kraj nje on koji ju je onoga dana o#eo u odijelu >avla i #i2e ra bje$nio 5ra novjernu $vje#inu" %erine rije(i 5ale $u na Sini6inu du6u 5o5u# olova" .o6lo je- na5okon- ono 5red (i2 je #ako $ilno $#re5io" +na je- dakle- $a nala daje 5odivljala $vje#ina a5alila nje in dvor u koje2 je i gorjela nje ina bakajedini o$lon 6#o gaje i2ala na $vije#u" Sini6a $e o$jeao kriv i nije $e ni(i2 5red $obo2 i$5ri(avao" Sagnuo je glavu i ra 2i6ljao o ono2 $#ra6no2 danuA DJa $a2 $a2o 2i$lio na #o kako da nju $5a$i2 i ni$a2 nikada ni $lu#io da bi $e 2ogla dogodi#i #akva $#ra:o#a" .a $a2 #o 2ogao $lu#i#i- o$#avio bi: $voju 2o2(ad da brani dvor $#are gro4i'e" <rokle#a- avedena $vje#ina@ Tko bi 2i$lio da je #ako o#rovana? 8io $a2 lud 6#o #o ni$a2 5redvidio" %e- #o ni$a2 nikada ni u $nu 2i$lio- #o ni$a2 5red2ijevao" Ja ni$a2 uo5e ni na 6#o drugo 2i$lio nego na nju i na $#ra6nu lo2a(u koja bije

5rogu#ala" 8o3e 2oj- ja bi: je bio $5a$io 5a daje i gorio 'ijeli Gri( i 'ijeli Ka5#ol@ Ali 6#o u $ad? Moje djelo urodilo je $#ra6ni2 5o$ljedi'a2a" #o u- aboga$ad- 6#o?D Kad je njegov 5ogled o5e# 5ao na djevojku- koja je le3ala 2irno i #e6ko di$ala$r'e 2u $e $#i$lo- a grudi ga aboljele" Takvi: boli nije jo6 nikad o$je#io" +#ko5(a ovra#nik jer 2u je bilo kao da e $e ugu6i#i" Eili5 je $#ajao i a njega kod o#voreni: vra#a" %jegove $u o(i bile 5une $u a" Kad gaje Sini6a a2ije#io- u$#ane- 5ode k nje2u i $#avi 2u obje ruke na ra2enaA ; #o $a2 $krivio 8ogu da je 2oje djelo #ako $#ra6no ka nio? @ ; Ti ni$i kriv@ ; Ali $a2 #o 2ogao druk(ije u(ini#i" Trebao $a2 ra ru6i#i kulu kod Ka2eni#i: vra#a" Trebao $a2 $ve nje ine $#ra3are$ve $u'e i graban#e 5o$#rijelja#i i #ako je o#e#i i ne bi: bio u(i nio #oliki lo(in kao 6#o $a2 u(inio #ada kad 2e na5ala 2i$ao da $e odjene2 u >avla i aigra2 o5a$nu igru" Ali $ad je ve 5reka$no" Vidi6 6#o $e dogodilo@ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Mladi 5oka3e na 5o$#elju" %era je o5e# bula nila- govorila o $ve2u i $va(e2u i $vaki (a$ o5e#ovala ne $#ra6ne rije(i koje $u 5arale Sini6ino $r'eA ; Ka5e#an je kriv""" ; Sada ne2a druge nego da $e 5o$avje#uje2o 6#o e2o u(ini#i ; re(e Eili5" ; Slu6aj 2e- 5rija#elju" Trebali bi$2o 5onaj5rije neku 3en $ku koja bi je njegovala" Ali koga? <rije#i o5a$no$# da je 5re 5o na- a onda je o5e# #u ne$rea" Trebali bi$2o lije(nika- ali gdje da ga u 2e2o? Sva#ko je 5o na" ; %e bi li bilo dobro da 5ovjeri6 $ve Kraja(ievoj Sandi? ; 5o$avje#uje Eili5" ; .a- ve $a2 i $a2 2i$lio na #o- ali kako e Sanda doi ova 2o i o$#a#i kod na$? To nije 2ogue" %je in je o#a' nee 5u$#i #i i kue" %a5okon- 5od kakvo2 i liko2 da ode? +na nije a #o ni do$#a odva3na" ; Sad 2ije 5alo na 5a2e# ; klikne Eili5" ; Zna2 3enu koja voli %eru i koja ne vjeruje daje ona vje6#i'a" To je 5a2e#na i ra bori#a 3ena koje e $ve 5rije u(ini#i nego oda#i $voju biv6u go$5odari'u" &5o nao $a2 je u dvoru gro4i'e Ra#kav kad je ona2o dola ila" Ide2 k njoj" ; .obro- idi- ali $a2o 6#o br3e" A 6#o e bi#i $ lije(niko2? ; S#illera ne 2o3e2o dove$#i= #ko na bi li 6u#io" &o$#alo2ne brini $e- ja u uredi#i $ve 6#o bude 5o#rebno" +na 3ena koju u dove$#i na i lije(i#i" Sve e bi#i dobro" ; 8roji# u (a$ove dok $e vra#i6" Sini6a je $jeo u %eru- bri$ao joj $ li'a noj i $lu6ao kako bula ni 6#o 2u je i 5rou ro(ilo #oliki: 5a#nja" Sve je u dvor'u bilo #i:o" Sa2o $u %erine o(ajne ne$vje$ne rije(i ka#kad u dr2ale #i6inu i 5o#re$le Sini6ino $r'e- i$5unjeno briga2a i boli2a" A je$en$ka ki6a 5adala je 5o 5ro ori2a dvor'a $je#no i #u3no""" 9,JE8ARKA 8ARICA CI%.EK Miki'a $e (i#avo 5o$lije5odne 2o#ao oko duana 8ari'e Cindek" +na je bila najuglednija :ljebarka na Gri(u" <re2da udovi'a- u2jela je ona 5odii $voj 5o$ao #ako da je $va#ko najradije ku5ovao kod nje i nje in je kru: bio na gla$u" Mnogo

joj je 5o2ogla u #o2e i gro4i'a Ra#kav koja je 8ari'i o#vorila $va velika6ka vra#a- 5a $u $e u ju#ro u nje $ ko6ara2a $ku5ljali ino6i $vi: gri(ki: 5ala(a" Zbog #oga 2r ile $u udovi'u $ve :ljebarke- a 5onajvi6e nje ina $u$jeda <al(ika" .uan Andrije <al(ia- 5rvi od 8o;gorodi(ine $like- bio je #ik u Cindekovkindakle drugi duan 5o redu i$5od Ka2eni#i: vra#a" +d2a: do njega #rgovao je 2ladi Ada2 Suli $voje gu2be i 5oko$#" .uani $u bili 2aleni" <olovi'a vra#a $lu3ila kao i log- a druga kao ula " Miki'a je odavno ba'io oko na lije5u udovi'u koju je $vaki dan vi>ao kad bi va3no- kr'a# $5i$i2a $#u5ao u #oranj" Ali ona bi ga jedva 5ogledala" Kako od onog dana kad je %era o#e#a nije bilo 5re$lu6avanja ni 2u(enja- i2ao je Miki'a do$#a vre2ena 5a $e i dana$ (i#avo 5o5odne vr#io oko duana" %a5okon je 5odve(e $#ao 5red vra#i2a- a5alio luli'u i 5ogledao i$5od oka u duan" Videi da je udovi'a $a2a- o#vori vra#a i ude" ; .obar ve(er- go$5o 8ari'e ; 5o dravi Miki'a" &dovi'a je $jedila u ku#u i 5lela (ara5e" ; .obar ve(er" S#oje dobra- dija(e? ; .o6ao $a2 na $vje3i kru:" %i#ko u gradu ne na u2ije$i#i kru: kao vi ; re(e Miki'a" &dovi'a 2u dade kru:a- a Miki'a $jedne da alo3i" ; #o $e #o 5o gradu 5ri5ovijeda ; u5i#a udovi'a ; da $u na gari6#u DCrvenog dvor'aD vidjeli kako nou 5le6u vra i? W MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; .akako da $u i: vidjeli" ; To je ludorija" ,judi vjeruju u $vakojake glu5o$#i" ; %e #ako gla$no- ga dari'e ; o5o2ene je Miki'a" ; Vi na #e da va$ ja neu oda#i- ali 2ogao bi ne#ko drugi (u#i i okrivi#i va$" ; Ja $e nikoga ne boji2" <o6#en (ovjek ne2a ni 5red ki2 $#ra:a" A ja i2a2 $voju 5a2e#" ; To ja na2- ali- vidi#e- nije dobro ovako govori#i u $av gla$" Rei e da a#o ne vjeruje#e ni u 6#a jer $#e i vi 'o5rni'a" Mlada $e udovi'a na$2ijeA ; To o 2eni ne 2o3e rei ni#ko na $vije#u" ; To $e ra u2ije" Za#o $a2 va$ i :#io na ne6#o u5o ori#i" Kad je ono bila 5re$lu6ana Ka#i'a .olene'- $5o2enula je da $#e i vi bili u 'e:u@ ; Ja? ; i nenadi $e Cindekovka" %je ino $vje3e ru2eno li'e 5roblijedi" ; %eka joj 8og ra$vije#li 5a2e#@ Kako je 2ogla 2ene $5o2enu#i kad 2e i ne 5o na? Ja $a2 5o6#ena 3ena i dr3i2 $e $voga reda" A 6#o $u rekla go$5oda na #o? ; +ni #o ni$u ni (uli- jer $a2 ja bio $a2 kod 5re$lu6avanja" A vi na#e- 8ari'e- da va$ ja neu oda#i" Ja #o (ak ni$a2 ni a 5i$ao" Za va$ $a2 $5re2an i $u'a 5revari#i" Vi na#e 6#o $a2 va2 rekao 5rije ri dana" ; <u$#i #o- Miki'e" Ti ni$i (ovjek a 2ene" %jegovo li'e $e $2rkne i on 5ri>e k udovi'i" ; 8ari'e- vi ne $2ije#e ovako govori#i $a 2no2" Za$#oja ne bi: bio a va$? Zar ni$a2 ja (ovjek od 2agi$#ra#a i u(en kao 2alo koji?

; <ro#jerani 5o5ov$ki >ak $i #i- dragi Miki'e@ ; %i$u 2ene o#jerali- nego $a2 ja $a2 o#i6ao" To govore $a2o oni koji $u 2i jalni- jer na2 la#in$ki kao go$5oda" 8ari'a $e na$2ije" %o u i$#i 2a: Miki'a je u:va#i naglo a obje ruke- na 6#o udovi'a $ko(i $a $#ol'a" ;<u$#i 2i ruke@ ; S#avi i: 2eni oko vra#a- 8ari'e ; #i:o e Miki'a u5iljiv6i $voje 2ale o(i u lije5o udovi(ino li'e" ; & kraj ludo" %i$a2 jo6 na #o $5ala" ; 8ari'e- vi e#e #o 5o3ali#i@ ; %e boji2 $e nikoga" ; Ako ja :ou- vi e#e i5ak doi u #oranj" Ako 2e 5o$lu 6a#e""" 8ari'a $e u5re i :#jede dijaku i$#rgnu#i ruke- no on i: dr3a6e (vr$#o i 5oku6a 8ari'u 5rivui na $voje grudi" Ali udovi'a bija6e jaka i (vr$#a- gurne Miki'u $vo2 $nago2 od $ebe i 5o:i#i k vra#i2a" %o on $#ane na vra#a i dvo$#ruko2 $nago2 u:va#i udovi(ine ruke na$#ojei je $ilo2 5oljubi#i" ; 8ari'e- u 2oji2 je $5i$i2a va6e i2e" 8iraj#eA :oe#e li u #oranj ili u 2oj agrljaj? ; %e na2 6#o 2ije vi6e 2r$ko ; re(e ona i 5oku6a 2u $e i$#rgnu#i" Miki'a $e $#ao $ njo2 bori#i" Bilave udovi(ine ruke odlu(no $u $e branile- ali dijak bija6e i5ak ja(i" Miki'a je 8ari'u ve 5o$ve 5rivukao k $ebi kad $e na 5ragu 5ojavi gu2bar Ada2" Sa2o jedan 5ogled kro $#aklena vra#a ra ja$nio 2u o (e2u $e radi" +n gurne vra#a i u>e u duan- o#kine Miki'u od 8ari'e- rine ga do vra#a i agr2iA ; 8e$#idni lo5ove- da 2i vi6e ni$i 5rekora(io ovaj 5rag@ Miki'a S2ernjak na6ao $e na uli'i" A gu2bar a#vori vra#a od duana" 8ari'a je $#ajala 5o$ve u dnu $obe i gledala i nena>eno gu2bara" ; Valjda va2 nije krivo 6#o $a2 va$ obranio? ; u5i#a Ada2" %jegovo 2lado li'e 5oru2eni" 8io je vi6e godina 2ladi od 8a ri'e- i uvijek $e 5red njo2 nekako a$#idio" ; To je ludo 5i#anje ; odvra#i 2u udovi'a uvrije>eno$jedne na $#ola' i $#ade na $voji2 ruka2a bri$a#i #ragove Miki(ini: 5r$#iju" Gu2bar je o$#ao 5red njo2 $#ojei" %akon kra#ke 6u#nje re(eA MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; 8ari'e- ar va2 je drago 3ivje#i ovako be obrane? Svije# je ao- a udovi'i $e $va#ko u$udi u(ini#i lo" ; Ako na>e2 (ovjeka kakvog 3eli2 o5e# u $e uda#i" Ada2 je u da:nuo- a 8ari'a ga 5ogleda i$5od oka" ; Zar ga ni$#e jo6 na6li? ; u5i#a on 5la:o" ; Je$a2" Ali kad je on #ako lud 5a 6u#i""" Valjda ga neu ja 2oli#i" Ada2 $e a'rveni do u6iju" <ri>e bli3e k njoj na$loni $e na $#ol #ako da 2u $e li'e 5ribli3ilo nje ino2A ; Tko bi va$ nao- 8ari'e? &vijek govori#e druga(ije- a ja $ve gu#a2 i gu#a2" Vi #o ne vidi#e ili va2 $e do5ada kad $e ja #oliko 3alo$#i2" ; A 6#o bi$#e vi rado? %o? Re'i#e@ +n $e aru2eni i 5ro2u'a" ;Va$- 8ari'e@

&dovi'a $e na$2ije6iA ; Ja $a2 naj$ku5lja roba u $vo2 duanu- dragi 2oj ; od govori 2u ona" ; Za koliko bi$#e je dali? ; Za dobro $r'e i 5o6#enu du6u" Gu2bar $e jo6 vi6e aru2eniA ; A ar ja #o ne2a2? ; u5i#a on 5o#i6#eni2 gla$o2" ; .a $#e 5o6#ena du6a- #o na2- ali a $r'e ne na2" Zar bilja i2a#e dobro $r'e? ; Sa2o a va$- 8ari'e@ ; Tako #o5lo i i$kreno i rekao je #e rije(i da je ona nje3no 5ogledala u lije5o 3alo$no njegovo li'e koje je 5o$ve k njoj 5ribli3io" I kao daje 2inula 6ala- obori o(i i agleda $e u 5od" %jega je #o ra juna(ilo i on na$#avi govori#i jo6 uvijek onako na$lonjen na $#olA ; Ve $u 5ro6la dva Mi:olinja 6#o 2i$li2 uvijek na va$" Ali oko va$ $u $e 2o#ali #oliki 2aj$#ori koji $u ve $#are 4ir2e- 5a 6#o $a2 2ogao? Morao $a2 6u#je#i- (eka#i 6#o e#e vi- jer 2i $e (inilo da $e vi- 8ari'e- $a $vaki2 $a2o 6ali#e- ali nikoga od nji: ne gleda#e" ;Toje i$#ina@ +n u6u#i i $2e#e $e- ali i5ak na$#aviA ; Ja ne2a2 bog na 6#o- ni$a2 dugo 2aj$#or i ne2a2 jo6 #ako veliku rije( 2e>u 5urgari2a- ali 2i $e (i#av dan 2o#a 5o glavi kako bi 2i lije5o bilo 5o$lova#i u duanu kad bi: $e uve(e 2ogao $ va2a vra#i#i do2a- kad bi: va2 2ogao uju#ro 5o2oi no$i#i ko6aru $a :ljebo2 u duan- kad bi: $2io doi k va2a na ra govor kad god #o a3eli2" 8ari'a ga gledala 3arki2 5ogledo2 i 6u#jela" Ada2 je od #og 5ogleda $av 5ro#rnuo i go#ovo ne:o#i'e 2e#nu $voju ruku na nje inu" ; 9oe#e li 2i bi#i uvijek dobri- Ada2e? ; u5i#a ga ona #i:o" ; %eu $e kle#i i neu va2 o #o2 govori#i" Vi e#e vidje#i" %i6#a drugo ne 3eli2 na $vije#u- $a2o va$- 5a kako va2 onda ne bi: bio dobar? Mrak je 5ao 5o $obi" 8ari'a u$#ade da a5ali 2alu $vje#iljku" Jedva 6#o ju a5alila- o#vore $e vra#a duana" %a 5ragu $#aja6e Miki'a $ jedni2 5anduro2" ; #o :oe6? ; o#re$i#o e Ada2 Miki'i" ; +vdje je 5o iv a go$5u 8ari'u Cindek" ; Kakav 5o iv? ; u5i#a Ada2" ; #o $e #o va$ #i(e? ; 5o$5rdno e Miki'a" ; #o $#e joj vi? ; %je in budui 2u3- a #i $e odavle no$i ako :oe6 i2a#i 'i jele ko$#i" .aj a2o 5o iv" Miki'a $e 5re$#ra6io jaki: Ada2ovi: 6aka i re(e 5anduru neka ga 5reda" Ada2 5ro(i#a 5o iv koji2 $e 8ara Cindek u roku od o$a2 dana 5o iva na 2agi$#ra#" ; #o :oe $ njo2 go$5odin Sale? ; u5i#a Ada2" ,i MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

To 5i#aj#e njega ; odvra#i Miki'a- 5ogleda

lobno Cin;

dekovku i i a>e ajedno $ 5anduro2 i duana" Kad $u Ada2 i 8ari'a o$#ali $a2i- i$5ri5ovjedi 2u ona $ve 6#o joj je i$5ri(ao Miki'a i kako je jedna vje6#i'a na 2uka2a rekla daje i ona u D'e:uD" ; Vi da $#e u 'e:u- 8ari'e?@ ; klikne Ada2 u bu>eno ; Ti? To je bilo 5rvi 5u# da ju je o$lovio $ D#iD" A $a2 #o nije o5a io" ; %e vjeruje6 li u #o- Ada2e? ; %i#i 8ogu ne bi: #o vjerovao- ni $#o#ini $vjedoka- ni $vi2 'o5rni'a2a@ Ti $i najbolja i naj5o6#enija 3ena- 8ari'e" Ja u ii 2je$#o #ebe Saleu" Ti 2i $e ne boj nikoga" Ja u #e brani#i$a2o 5re5u$#i $ve #o 2eni" Mlada je udovi'a bila ganu#a" Su e joj na5uni6e o(i" Gu2bar je $voji2 jaki2 ko6(a#i2 ruka2a 5ogladi 5o li'u- $agne $e k njoj- ovije joj ruku oko ra2ena re(eA ; %e 3alo$#i $e- 8ari'e@ Ja u go$5odi rei 6#o i: ide" Ti $i 2oja i ni#ko $e #ebe ne $2ije do#ai ni 2ali2 5r$#o2" Zna6 li? ; .a $a2 5rije nala da 2e #ako rado i2a6- ne bi: $e bila uvijek onako dr3ala od #ebe ; u da:ne" ; &vijek $u 2i babe govorile da bi 2e #i u eo $a2o bog 2og duana" Ada2a $u #e rije(i ko$nule" ; A #i $i #o vjerovala? ; .a $a2 vjerovala- ne bi: #e bila ni 5ogledala" ; 9oe6 li da $e k 8o3iu vjen(a2o? ; 9ou ; odvra#i ona #i:o" ; %ikada #o nee6 5o3ali#i- 8ari'e" ; .ao 8og ; odvra#i ona" ; Ali vrije2e je da a#vori2 duan ; #i:o e ona i i vine $e i njegova agrljaja" ; ,judi $u li""" ; Ja u #e o#5ra#i#i do #voje kue" Za nekoliko (a$aka a#vorila je 8ari'a duan- a i$#o #ako i gu2bar Ada2 $voj- 5a $e oboje u$5e6e 5u# Markova #rga" %ikad jo6 nije Ada2 #ako $re#an krenuo kui i $vog dua; na" <re2a $vako2e #ko je 2ladi 5ar $u$reo bio je Ada2 ljuba niji nego obi(no" %o u i$#i 2a: 5ono$niji i odva3niji" <red 8ari(ino2 kuo2 Ada2 $#ane" ; Su#ra u uju#ro doi da #i 5o2ogne2 no$i#i ko6aru $ :lje bo2" Mogu li? ; .o>i ; re(e ona" I oni $ebi 5ru3i6e ruke i ra ido6e $e $5okojni- $re#ni" .avno je 5ro6la 5ono" Je$en$ka ki6a 5o5lavila gri(ke uli'e" Sve je $5avalo u duboko2 $nu- $a2o $u $e 5ro ori gro4i'e Cikulini jo6 uvijek $vije#lili" Ve$eli vu(i gla be 5rodirali $u kro a#vorene 5ro ore i odavali daje dru6#vo ve$elo" & Ka2eni#a vra#a u$5eo $e konjanik i $krenuo u +5a#i(ku uli'u" Tu je $#ao 5od 2alo2 kui'o2- $i6ao $ konja i 5oku'ao na 5ro or" Morao je do$#a dugo ku'a#i dok $e 5ro or(i o#vorio i na nje2u $e 5ojavila 3en$ka glava" ;Tko je? ; Ja $a2- Eili5" <o naje#e li 2e- go$5o Cindekovka? ; Za i2e 8o3je- 6#o va$ no$i a2o u #o doba noi? +#kuda $#e do6li? ; u# e#e- 5u$#i#e 2e u dvori6#e" ;Ali- aboga- #a ja $a2 $a2a- udovi'a" #o e $vije#? ; %e brini#e $e a $vije#- ga dari'e" Radi $e o jedno2 3ivo#u koji vi 2o3e#e $5a$i#i" ; Govori#e li i$#inu? ; 8og 2ije $vjedok" Vi na#e da ni$a2 la3a'" %ekoliko #renu#aka vladala je #i6ina" 8ari'a kao daje neko vrije2e ra 2i6ljala 6#o da uradi- a onda $e a(uo nje in gla$A ; .o>i#e" .o$kora $e o#vore vra#a u dvori6#u i Eili5 u>e $ konje2" Tu ga $ve3e i a 2alo na>e $e na$u5ro# 8ari'i Cindek koja $e a2o#ala u dugi ogr#a(" ;S#oje- dakle? ; Re'i#e 2i- 8ari'e- vjeruje#e li vi da je na6a go$5odari'a-

kon#e$a %era- vje6#i'a? C MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; #o va2 5ada na 5a2e#@ ;Ako je ona 'o5rni'a- onda je i Kraja(i 'o5rnjak" ; Voli#e li jo6 uvijek kon#e$u kao 6#o $#e je neko voljeli? ; Kako je ne bi: voljela@ %ikad nije bilo na Gri(u bolje gro 4i'e" ; A 6#o 2i$li#e je li ono bio >avo koji ju je o#eo? ; Tako 2i 5o6#enja- 2i$lila $a2 u 5rvi 2a:" Ali ka$nije $a2 $:va#ilaA ; Mo3da $e $a2o ne#ko 5re#vara daje vrag daje 2o 3e o#e#i" ; Zakuni#e 2i $e- ga dari'e- da nee#e nikada niko2u ka a#i ono 6#o u va2 $ada 5ovjeri#i" ; &$a:nuo 2i je ik- ako bi: $e i brbljala" ; Ja na2 gdje je na6a go$5odari'a@ ; Zaboga- gdje? ; %joj 5rije#i veliko lo" Za5ala je u vrui'u i $ada le3i be 5o2oi i be njege" Mi 2u6kar'i ne 2o3e2o joj 5o2oi i ako i2a u va$- 8ari'e- $r'a- 5o>i#e $a 2no2 i #o od2a:" ; Vi 2nogo #ra3i#e" Zna#e da $a2 :ljebarka i""" ; Sva va6a 6#e#a bi# e na2irena- a #o $e ne brini#e" ; %ije ba6 $a2o #o" Morala bi: 5rije neko2e rei" Ali kad je #ako lo kako vi veli#e- ide2" Mnogo dobra u3ivala $a2 i od $#are i od 2lade gro4i'e" +ne $u 2i 5o2ogle- da nije bilo nji:- ne bi: ja dana$ i2ala #ako lije5 duan" .obro :ou da na5la#i2 dobri2" Vi $#e 5o6#en (ovjek" <o(ekaj#e $a2o 2alo da neko2e na5i6e2 5i$2o" ; Zna2 ko2e 3eli#e 5i$a#i" Gu2baru Ada2u? ; %a5i$a# u $a2o #oliko da $a2 o#i6la 5o va3no2 5o$lu k $vojoj $e$#ri u 8ukova'" %eka bude 2iran i neka 2i vjeruje da $a2 o#i6la u 5o6#eno2 5o$lu" ; .obro@ ; re(e Eili5" ; &(ini#e #o" 8ari'a $e $5re2ila i 5o$#avila 5i$2o #ako da ga je Ada2 2ogao nai kad uju#ro do>e da joj 5o2ogne no$i#i kru:" 9ljebarka je i2ala kola $ jedni2 konje2 koji2a je ra vo ila :ljeb" Eili5 je u5regnuo- a do#le je 8ari'a nabrala u $vo2 vr#u ra nog bilja i u ela od $voji: kuni: ljekarija kojekakvog korijenja" 8ari'a je uvjeravala Eili5a da e kon#e$u o$#avi#i vrui'a i be lije(nika" Ta koliko je ona bole$nika o dravila Dbo3jo2 5la:#i'o2D- Dov(i'o2D i ra ni2 drugi2 e2lja2a i elenje2 i korijenje2@ Za (e#vr# $a#a 5o>o6e oni 5o ki6i i vje#ru 5u# Slje2ena" 8ari'a je $a2a u5ravljala $voji2 konje2- a Eili5 je ja6io 5red njo2 5oka ujui joj 5u#" & velike #e6koe- 5o debelo2 bla#u- vo ei $e jaruga2a i lo6i2 kolni2 5u#e2 na5okon $u 5ri$5jeli 5red vra#a lova(kog dvor'a" 8ari'a je bila i nena>ena kad je vidjela gdje je nje ina go$5odari'a- a jo6 vi6e ju je a(udilo kad je u nju na6la lije5og ka5e#ana Sini6u kojega je 3eljela $vaka gri'ka go$5oda i djevojka" Kad je u6la u $obu- 2ladi je 5o6ao k njoj i 5ru3io joj ruku" 8ari'a $e i nenadila nad njegovo2 ljuba no6u i od2a: 5ri6la k %eri" +na je jo6 uvijek

le3ala u ne5re$#anoj vrui'i i jo6 je bula nila" 9ljebarka joj 5o5u# lije(nika o5i5ala ruke i abrinu#o 5ogledala u li'e" ; To je gro ni'a- dragi go$5odine ; re(e ona" <o na2 ja #o vrlo dobro" Kad bi: i2ala #oliko 4orin#i- koliko $a2 ljudi ve i lije(ila od #e bole$#i@ ; Ja ni5o6#o ne 5re ire2 va6e nanje- draga 3eno ; 5ri2i je#i Sini6a ; ali $e jo6 uvijek boji2 da ne bi bilo dobro dava#i joj lijekove koje nije 5ro5i$ao lije(nik" ; %e- go$5odine- #o va2 je vrlo jedno$#avno" .a# u joj $a2o na (elo Dbo3je 5la:#i'eD- onako ledene- #o joj 2ora2 (e$#o 2ijenja#i" I2a2 jo6 i drugog bilja koji2 u joj oblo3i#i glavu i 5r$a- 5a e $ve bi#i dobro" Evo- vidi#e- ovo je korijenje koje $e 2ora $ku:a#i i o:ladi#i i kad bude :ladno- da# u joj ga 5o5i#i" Ako va$ je $#ra:- a vi oku$i#e 2alo od #oga 5a e#e vidje#i da je vrlo dobro i kori$no" A $ada 2e o$#avi#e 2alo $ ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

njo2e na $a2u daje 5olo3i2 u kreve# kako #reba" Ako joj ne bi bilo bolje- jo6 uvijek 2o3e2o va#i lije(nika" Sini6a i Eili5 5o>u u drugu $obu gdje $u $jeli i 6u#ei gledali 5reda $e" .onekle i2 je odlanulo $#oje 8ari'a bila u dvor'u" 8ili $u uvjereni da e je ona njegova#i" Ali Sini6a $e nije 2nogo 5ou davao u nje ine lijekove" ; %e boj $e- Sini6a@ ; re(e na5okon Eili5" ; <o na2 :ljebar;ku" ,ije(ila je $ve na6e 3ene na gro4i(ino2 dvoru i ra u2ije $e u #o" 8ila je u $lu3bi ljekarnika i od njega 2nogo nau(ila" 8ari'a je- 2e>u#i2- oblo3ila glavu $voje biv6e a6#i#ni'e :ladni2 li6e2 i ne5re$#ano ga 2ijenjala" To je :ladilo %erino (elo i uvla(ilo u $ebe vruinu #ako daje ve 5re2a ju#ru a5ala u 2iran $an" .rugi dan o$vanuo #2uran i $iv- 5ravi #urobni je$en$ki dan" Sini6a je $jedio u $obi adubljen u 2i$li" Svaki (a$ o(ekivao je vije$# i 5rvog ka#a gdje je %era le3ala jo6 uvijek be $vije$#i" Cijelu no nije 5ro$5avao nijednog (a$a" Ali ni $ada nije 2ogao a$5a#i" & du6i 2u je bilo #a2nije i #u3nije nego vani- na ob orju- na koje2u $u $e obje$ili debeli- #a2ni obla'i #e je bilo kao daje $u2ra(je" & dvor'u je bilo #i:o kao u 'rkvi" Sve je :odalo na 5r$#i2a- $va 2o2(ad kao daje $:vaala 6#o $e doga>a- kao daje nala 6#o #r5i ka5e#an i kakva $e velika ne$rea $#rovalila na njegovu du6u" <red ve(e bilo je %eri na#no bolje" Sini6a $e nije ni 2aknuo i $voje $obe" Sakrivao je 5red $vi2a $voju bol koja gaje #ako vidljivo $lo2ila" Me>u#i2 je 5od;ve(er 5ri2io 5i$2o od $u'a Kraja(ia koji2 ga 5o iva da od2a: do>e u grad" Za5ovjedi Eili5u da $e ne 2akne i dvor'a i da $vakoga #ko bi god do6ao da $e $kloni u dvor na5ro$#o odbije" Kad $e $5u$#io 2rak- Sini6a odja6i na Gri(" S<,ETKE & kui $u'a Kraja(ia vladala je ve vi6e dana #i6ina" &2uknula je $vakida6nja 5je$2a 2ale Sande" +d ju#ra do 2raka :odala je djevojka 5o kui nije2a i 3alo$na" Slu3in(ad je 6a5ui 5i#alaA ; #o $e dogodilo $ na6o2 2lado2 go$5odari'o2 da je 5re$#ala 5jeva#i? Jo6 nikada do$ad nije a5alo $un'e- a da dra3e$no djevoj(e ne bi i$5unilo kuu $voji2 vonki2 5jevo2" Sada ve nekoliko dana 6u#i" I $ada redi i (i$#i $obe $voga o'a- radi u ku:inji- i la i u 5ro$#ran vr#- 5o$luje i nad ire" Ali ne 5jeva" I $a2 $uda' Kraja(i o5a io je da 2u $e ki 5ro2ijenila" Znao je daje 3alo$na 6#o joj je a#voren bra#- ali nije 2ogao doku(i#i a6#o je #ako blijeda

i #ako $ilno 5o#i6#ena" Kraja(i nije ni $lu#io da je 2lado Sandino $r'e bole$no bog Eran'e$ka Malako' vja" %ije ni $lu#io kako je nje ino $r'e on $a2 ra3alo$#io- a i5ak Sanda bija6e jedini $#vor na $vije#u kojeg je Kraja(i ljubio i koje2 je i$kreno vjerovao" +#kad je njegov $in Ti#o :#io da $ o$#ali2 Re2e#in'i2a o#2e nje2u i$5red o(iju %eru- $#ra6nu #u vje6#i'u- i bri$ao je Kraja(i i $voga $r'a vla$#i#og $ina" +#a' i ki u5ravo $u $jedili u ve(eru kad $e $u'u najavio ka5e#an Sini6a" Suda' 5o>e u drugu $obu u kojoj je obi(no radio i #u 5ri2i 2ladoga ka5e#ana" Kad je Sini6a 5ogledao $u'a Kraja(ia- u digla 2u $e u du6i 2r3nja na #og $i#nog $u:onjavog- 2alog (ovjeka koji je $voji2 5ra novjerje2 $krivio $vu %erinu ne$reu" Suda' ga od2a: u5i#aA ; S#oje- go$5odine ka5e#ane" Va6a 5o#jera jo6 nije donijela nikakva u$5je:a? Mi$lio $a2 da e#e na2 od2a: dove$#i 'ije lu (e#u vje6#i'a kako $#e #o jedno2 rekli- a nji2a ni #raga" ; Ja ni$a2 kriv- go$5odine $u'e- 6#o $e vje6#i'e nee ro(i#i C MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

njo2e na $a2u da je 5olo3i2 u kreve# kako #reba" Ako joj ne bi bilo bolje- jo6 uvijek 2o3e2o va#i lije(nika" Sini6a i Eili5 5odu u drugu $obu gdje $u $jeli i 6u#ei gledali 5reda $e" .onekle i2 je odlanulo $#oje 8ari'a bila u dvor'u" 8ili $u uvjereni da e je ona njegova#i" Ali Sini6a $e nije 2nogo 5ou davao u nje ine lijekove" ; %e boj $e- Sini6a@ ; re(e na5okon Eili5" ; <o na2 :ljebar;ku" ,ije(ila je $ve na6e 3ene na gro4i(ino2 dvoru i ra u2ije $e u #o" 8ila je u $lu3bi ljekarnika i od njega 2nogo nau(ila" 8ari'a je- 2e>u#i2- oblo3ila glavu $voje biv6e a6#i#ni'e :ladni2 li6e2 i ne5re$#ano ga 2ijenjala" To je :ladilo %erino (elo i uvla(ilo u $ebe vruinu #ako daje ve 5re2a ju#ru a5ala u 2iran $an" .rugi dan o$vanuo #2uran i $iv- 5ravi #urobni je$en$ki dan" Sini6a je $jedio u $obi adubljen u 2i$li" Svaki (a$ o(ekivao je vije$# i 5rvog ka#a gdje je %era le3ala jo6 uvijek be $vije$#i" Cijelu no nije 5ro$5avao nijednog (a$a" Ali ni $ada nije 2ogao a$5a#i" & du6i 2u je bilo #a2nije i #u3nije nego vani- na ob orju- na koje2u $u $e obje$ili debeli- #a2ni obla'i #e je bilo kao daje $u2ra(je" & dvor'u je bilo #i:o kao u 'rkvi" Sve je :odalo na 5r$#i2a- $va 2o2(ad kao daje $:vaala 6#o $e doga>a- kao daje nala 6#o #r5i ka5e#an i kakva $e velika ne$rea $#rovalila na njegovu du6u" <red ve(e bilo je %eri na#no bolje" Sini6a $e nije ni 2aknuo i $voje $obe" Sakrivao je 5red $vi2a $voju bol koja gaje #ako vidljivo $lo2ila" Me>u#i2 je 5od;ve(er 5ri2io 5i$2o od $u'a Kraja(ia koji2 ga 5o iva da od2a: do>e u grad" Za5ovjedi Eili5u da $e ne 2akne i dvor'a i da $vakoga #ko bi god do6ao da $e $kloni u dvor na5ro$#o odbije" Kad $e $5u$#io 2rak- Sini6a odja6i na Gri(" S<,ETKE & kui $u'a Kraja(ia vladala je ve vi6e dana #i6ina" &2uknula je $vakida6nja 5je$2a 2ale Sande" +d ju#ra do 2raka :odala je djevojka 5o kui nije2a i 3alo$na" Slu3in(ad je 6a5ui 5i#alaA ; #o $e dogodilo $ na6o2 2lado2 go$5odari'o2 da je 5re$#ala 5jeva#i? Jo6 nikada do$ad nije a5alo $un'e- a da dra3e$no djevoj(e ne bi i$5unilo kuu $voji2 vonki2 5jevo2" Sada ve nekoliko dana 6u#i" I $ada redi i (i$#i $obe

$voga o'a- radi u ku:inji- i la i u 5ro$#ran vr#- 5o$luje i nad ire" Ali ne 5jeva" I $a2 $uda' Kraja(i o5a io je da 2u $e ki 5ro2ijenila" Znao je daje 3alo$na 6#o joj je a#voren bra#- ali nije 2ogao doku(i#i a6#o je #ako blijeda i #ako $ilno 5o#i6#ena" Kraja(i nije ni $lu#io da je 2lado Sandino $r'e bole$no bog Eran'e$ka Malako' vja" %ije ni $lu#io kako je nje ino $r'e on $a2 ra3alo$#io- a i5ak Sanda bija6e jedini $#vor na $vije#u kojeg je Kraja(i ljubio i koje2 je i$kreno vjerovao" +#kad je njegov $in Ti#o :#io da $ o$#ali2 Re2e#in'i2a o#2e nje2u i$5red o(iju %eru- $#ra6nu #u vje6#i'u- i bri$ao je Kraja(i i $voga $r'a vla$#i#og $ina" +#a' i ki u5ravo $u $jedili u ve(eru kad $e $u'u najavio ka5e#an Sini6a" Suda' 5o>e u drugu $obu u kojoj je obi(no radio i #u 5ri2i 2ladoga ka5e#ana" Kad je Sini6a 5ogledao $u'a Kraja(ia- u digla 2u $e u du6i 2r3nja na #og $i#nog $u:onjavog- 2alog (ovjeka koji je $voji2 5ra novjerje2 $krivio $vu %erinu ne$reu" Suda' ga od2a: u5i#aA ; S#oje- go$5odine ka5e#ane" Va6a 5o#jera jo6 nije donijela nikakva u$5je:a? Mi$lio $a2 da e#e na2 od2a: dove$#i 'ije lu (e#u vje6#i'a kako $#e #o jedno2 rekli- a nji2a ni #raga" ; Ja ni$a2 kriv- go$5odine $u'e- 6#o $e vje6#i'e nee ro(i#i ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

ni#i na kri3anju- ni#i na Medvedni'i" Mo3da nije $ada nji:ovo vrije2e" ; Ve je nekoliko dana 5ro6lo 6#o je o#e#a najvea na6a vje6#i'a- a o njoj ni gla$a" Vi $#e 2ogli u:va#i#i o#2i(ara" ; Go$5odine $u'e- ne 2ogu a >avlo2 u 5akao" ; %e vjeruje2 da ju je >avo odnio u 5akao" +n ju je $igurno $2je$#io negdje na e2lji" Ta (uli $#e daje onu ve(er- kad ju je >avo o#eo- 5rokle#a vje6#i'a a5alila 5ola Me$ni(ke uli'e" ; Ali- go$5odine- #o $u a5alili $a2i ljudi" Vje#ar je no$io i$kre i 3eravi'e 5a $e $a2o 5o $ebi ra u2ije da $u $e $la2na#i krovovi u Me$ni(koj uli'i 2orali a5ali#i" Suda' je i nena>eno 5ogledao u ka5e#ana" ;Vi ne vjeruje#e da $u #o u(inile vje6#i'e da o$ve#e $voju ka5e#ani'u? D<rokle#i glu5anD- 5o2i$li Sini6a u $ebi- Dkako bi: ga rado udario 5o #oj elavoj 6u5ljoj glavi@D ; %e- go$5odine $u'e ; re(e gla$no ; ja u #o ne vjeruje2" & 5rvo2 redu na2 kako $e #o dogodilo- a onda ar #o nije #ako ra u2ljivo? Beravi'a 2ora a5ali#i $la2u- #u ne #reba vje6#i(ji: ruku" ; %e2oj#e #ako govori#i jer 2i $e (ini kao da i vi nee#e da 5rogoni#e vje6#i'e" Vi na#e da je $a2 5odban odredio da $e 2ora jedno2 u(ini#i kraj lo(ini2a 6#o i: 5o(injaju #e vra3je babe" ; #o- dakle- 3eli#e od 2ene? ; <o vao $a2 va$ ova2o da va2 ka3e2 6#o $e o5e# dogodi lo" & $vo2 vinogradu u 8ukov'u i2a2 u klije#i 2nogo vina" +vi: dana 5rona6li $u 2oji ljudi i$5od klije#i o#vor- #ako ve lik da $e 2o3e kro a nj 5rovui (ovjek" &$#anovili $2o da 2i 2anjka lije5a 2jera najboljeg vina" ; 8i# e da $u vrlo $5re#ni lo5ovi koji $u va2 5rovalili u klije#" ; %e go$5odine ka5e#ane- #o $u u(inile vje6#i'e" Sini6a $e jedva u dr3ao da 2u ne ka3e kakvu grubo$#" ; <i#aj#e $a2o no#ara Salea" I on je u #o uvjeren- a i .voj;

kovi 2ije i$#o rekao" ; #o- dakle- da radi2? ; u5i#a Sini6a $u'a" ; Treba#e 5o$#avi#i oko klije#i $#ra3u" Va6i 2o2'i $igurno i2aju u a $e $ve#inje 5a i2 vje6#i'e ne 2ogu naudi#i" Belio bi: da lo(inke u:va#i#e na djelu" ; .obro- go$5odine $u'e" Mene ai$#a ani2a ova $#var" %ajdulje a o$a2 dana na# e#e #ko $e go$#i va6i2 vino2" Sa2o bi: 5ri2ije#io da bi $e- a5ravo- go$5odin Sale 2orao 5obrinu#i a #o" ; Ja $a2 uvjeren da e#e vi #o bolje u(ini#i" Ali- 2oli2 va$ne re'i#e 2u da $a2 va$ a #o a2olio" ; I2a#e li 2i jo6 6#ogod rei- go$5odine $u'e? ; .ana$ ne" Ako bi va2 #o bilo ugodno- o$#ani#e 2alo kod na$" Sini6a $e a:valio na ljuba no2 5o ivu- o5ro$#io $e i i a6ao" Jedva je 5o6ao nekoliko koraka kad $e $u$re#ne $ grad$ki2 no#aro2 Saleo2 i grad$ki2 odvje#niko2 .vojkovie2" ; #o radi#e vi ovdje- go$5odine ka5e#ane? ; u5i#a ga .voj; kovi" ; &5ravo $a2 5o6ao na 2agi$#ra# da va2 5o6alje2 5oruku gro4i'e Auer$5erg" ; #o 3eli gro4i'a? ; .a do>e#e od2a: gro4u .ra6koviu gdje je dana$ velika abava u (a$# .ra6kovieva i2endana" Sini6a je odlu(io od2a: 5oi ona2o" .r3ao je daje #o bolje nego da gro4i'a 6alje nekoga a nji2 u lova(ki dvora'" Sva #roji'a odo6e u 5ala(u Ivana .ra6kovia" Sve $u dvorane $jale u 2oru $vje#lo$#i" Go$5o>e $u blje6#ale $voji2 $vileni2 :aljina2a i dragulji2a koji2a $u oki#ile lije5e na5ra6ene glave" Zrak je odi$ao ra li(i#i2 2iri$avi2 voda2a- kro dvorane 5rono$io $e 'ilik gla be- a 2ladi 5arovi nji:ali $e u lagano2 5le$u" I

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Ka5e#an $e 5okloni do2ai'i i o$#ali2 go$5o>a2a koje $u $e oku5ile oko njega i rado nalo ga i$5i#ivale a6#o ga nije bilo kod gro4i'e ikulini" +n i2 je o5e# i$5ri(ao 5ri5ovije$# koja je bila $a$vi2 la3na- ali je djelovala #ako 5rirodno da $u 2u 2orale vjerova#i" I$5ri(ao i2 je kako je njegov konj 5u#e2 na$#radaokoliko je i2ao ne5rilika i kako $e 3alo$#io 6#o nije 2ogao doi" Toko2 ve(eri ugrabila je kon#e$a Terka u godan (a$ Sini6u i 5ovukla ga $a $obo2 u jedan 5okrajnji $alon" Kad je ka5e#an $jeo u na$lonja(- kon#e$a ga u:va#i a ruku i dr6ui2 gla$o2 re(eA ; Sini6a- ja $e udaje2" ; e$#i#a2 kon#e$o" ;Vi lobni (ovje(e@ Zar $e ne raduje#e? ;Va6a 2ije $rea vrlo 2ila" ; Sini6a- ne2oj#e $e 6ali#i" Ta vi na#e 6#o $a2 va2 rekla 5ri

je 2je$e' dana? Ka5e#an je ve na #o $a$vi2 aboravio" ; Vi na#e- Sini6a- a6#o $e udaje2A $a2o bog va$" ; %e vjeruje2" Vi ni$#e #ako la djevojka" Kon#e$a je u digla $voju lije5u 'rnu glavu" I nje ini: o(iju ljubo2orni bije$" ; S#idi#e $e@ Zar je #o lo D6#o va$ ljubi2?D ;Alije lo- 6#o :oe#e 5revari#i $voga 2u3a@ ; +#kad $#e vi- Sini6a- 5o$#ali 4ra#ar? Ili 2o3da 2i$li#e druk(ije? Vi na#e da ne2a (ovjeka na $vije#u a koga bi: $e vi6e voljela uda#i nego a va$" 9oe#e li bi#i 2oj 2u3? ; %ije 2i ni na kraj 5a2e#i" Terka je 5roblijedila" S#ra$#veno 2u $#i$nula ruku" ; Ru3no je 6#o govori#e" ;Alije i$kreno" ; Zar vi 2ene ai$#a ne ljubi#e? ; %e- kon#e$o- ja va$ bilja ne ljubi2" ; Koju- dakle- ljubi#e?

ra(io je

; %ikoju" ; %e vjeruje2 va2" Va6e o(i 2i govore da ljubi#e" Kad bi: je nala" ; #o bi bilo? ;+#rovalabi:je" +va rije( i nje ini: u$#a vu(ila je kao krvna o$ve#a- i Sini6a je 5o #o2 vuku $:va#io da bi doi$#a bila kadra 5o(ini#i ono 6#o je rekla" I kad je 5o2i$lio na %eru- koja le3i u 5u$#o2 dvor'u- o$a2ljena i od $vi: 5re rena- go#ovo $e 5re$#ra6io Terkine 5rije#nje" ; Kad bi ona nala da ljubi2 %eru? Kad bi ona nala gdje $e $ad nala i? +#r(ala bi Kraja(iu i odvela ga ona2o da je o5e# dovu(e u #oranj" A kako bi bilo lako $a na#i gdje je %era@ Svaki dan i $vaki (a$ 5rije#i 5ogibelj da je o#kriju" Svaki (a$ 2ogao bi u dvor doi Skerle' koji $e dr3i vla$niko2 dvor'a5riredi#i ondje lov i""" ; + (e2u ra 2i6lja#e? ; u5i#a ga kon#e$a Terka" ; Meni $e $ve (ini da va$ ne6#o neobi(na 5rivla(i ona2o 5od Slje2e" Mi$li#e da ni$a2 5rogledala da $#e 5rije 5o 'ijele dane i noi boravili u Zagrebu- a $ada je ve 6e$#i dan 6#o $#e uvijek vaniu dvor'u? Ve o #o2e 6a5uA da va$ ondje ne dr3e $a2o vje6#i'e" ; To $u bablje 5ri5ovije$#i" Vi $#e 5a2e#na djevojka 5a $e (udi2 da vjeruje#e nakla5anji2a" Ja $e ne brine2 ni a kakvu 3en$ku- ne ljubi2 nijednu- ali nije i$klju(eno da u 2o3da je dan5u# ljubi#i""" ; Zar ne bi: 2ogla ja bi#i ona koju bi$#e vi ljubili? ; %e na2- kon#e$o" Mo3da da- no 2o3da i ne" Terka je 5o3udno $lu6ala ove rije(i- o5e# $e 5ribli3ila ka5e#anu i #i:o 2u 6a5nulaA ; Ta ja ne #ra3i2 da 2e bog na kako ljubi#e" Sa2o 2alo2alo 2e voli#e" Sini6a je od$u#no 5ogleda" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; 8are2 #oliko 2e voli#e da va$ ja $2ije2 ljubi#i" Vidi#e- Si;

ni6a- bog va$ :ou da $e uda2 a drugoga- $a2o bog va$@ Gledaj#e- 2e- Sini6a" Zar ni$a2 lije5a? %i$a2 li $#a$i#a? Ka3u da $a2 a2a2na" %e bi$#e bili 2u6ko kad #o ne bi$#e a5a ili" ; To $a2 ja ve odavna a2ije#io" ;C ni$#e 5lanuli 3eljo2 da $va ova 2oja lje5o#a bude va6a? ; ,je5o#a 2e va6a nije o$#avila $lije5a- ali ja ni$a2 $#voren a $u5ruga" Ja $a2 vu'iba#ina koja $e voli 5o#u'a#i 5o $vije#uja $a2 lu>ak- draga kon#e$o ; 5ravi #renkov$ki :ajduk" <a 6#o e#e $ #akvi2 (ovjeko2? ; Za#o va$ ba6 #ako $ilno i ljubi2" ,jubi2 va6u $nagu- va6e 5u$#olovine- ljubi2 va6e :ajdu6#vo@ I nje ini: o(iju $i5ala je va#ra- li'e joj $e 3arilo- u o(i2a blje$kala $#ra$#" Svladana neobu dani2 o$jeaji2a ba'i $e Terka Sini6i oko vra#a" ; Ti $i 2oj- #i 2ora6 bi#i 2oj@ ; klikne ona $#ra$#veno" Jo6 5rije 2je$e' dana bio bi Sini6a u vra#io nje in agrljaj i $a2e o$ve#e koja je onda u nje2u ki5#jela jer ga je %era #ako $ilno 5re irala" Ali dana$ je bio #oliko 5ro3e# $vojo2 5ri#ajeno2 ljubavlju da nije 2ogao 5re2a Terki bi#i ljuba an" Me>u#i2 $inula 2u je 2i$ao" +n u:va#i Terkine ruke 6#o 2u i: je $avila oko vra#a- 5olako i: o#kloni od $ebe i re(e joj blagoA ; 9oe#e li- kon#e$o- da va2 da2 jedan 5a2e#an $avje#? ; Vi 2i daje#e $avje#e kad va2 ja daje2 $voju ljubav? ; Bena 5obu>uje ljubav kad nije 5oda#na" Kad bi$#e bili lu kaviji i koke#niji- 5obudili bi$#e 5rije ono a (i2 #e3i#e" ; Vi i2a#e 5ravo- ali 2oja je ljubav 5o5u# va#re" I gara22u(i2 $e i ne 2ogu je a#aji#i" Sini6a- ako 2e ne 2o3e#e lju bi#i- 2ora#e $e da#i ljubi#i od 2ene" Za 2je$e' dana ja u bi#i 3ena drugoga i vi e#e bi#i 2oj" & #aj (a$ u>e u $alon gro4i'a Auer$5erg" Kad je 5ogledala kon#e$u Terku- o5a ila je nje ino a3areno li'e i o(i 6#o $u 5la2#jele" ; Vi udvara#e 2lado2 ka5e#anu- kon#e$o? ; lobno e gro 4i'a" ; Ali na2 da #o nije o biljno" +n ve nije $voj" Terka bije$no 5ogleda gro4i'u" Gro4i'a je a2ije#ila #aj 5ogled i dobro ga ra u2jela- no ona $e o$jeala 5objedni'o2" %a$2ije6ila $e i 5o vala Sini6u da 5o>e $ njo2 na 5le$" ; +5ro$#i#e- ali dana$ ne 2ogu 5le$a#i ; odgovori joj Sini6a" ; Mora2 jo6 5ora govara#i o va3ni2 5o$lovi2a $ gro4o2 .ra6kovie2" Ka5e#an je o$jeao da $u ove go$5o>e 5o$#ale $ada $2r#ne ne5rija#elji'e" A #o 2u je bilo drago- jer 2u $e (inilo da $e #i2e o5a$no$# o$ve#e udaljuje od %ere" D%eka $e $ada 2e>u$obno gri u" %eka $u2nji(e jedna drugu- bar nee nijedna 5o$u2nja#i da i2a2 koga kod $ebe u dvor'u"D K Sini6i 5ri>e .vojkovi i a2oli ga da 5o>e $ nji2" Ka5e#an a2oli da2e da ga o#5u$#e" ; Ja 3eli2 $ va2a jo6 govori#i ; re(e Terka Sini6i" ; Ja $a2 uvijek 5re2a go$5o>a2a vi#e - ali grad$ki odvje# nik i2a $a 2no2 $lu3beni: ra govora" Sini6a ode- a gro4i'e Terka i Auer$5erg o$#ale $a2e" a$ $e gledale uboji#i2 5ogledi2a" ; Moli2 va$ da $e ne #rudi#e o$vaja#i Sini6u- kon#e$o ; 5od rugljivo e gro4i'a" ; +n je ve aru(en" ; %e- on $e nee 3eni#i" ; To va2 je on rekao? Vidi#e kakav je kavalir@ Mudro $e rije6io va6eg udvaranja" ; Ali i va6eg #ere#a ; re(e Terka lju#i#o i o$#avi gro4i'u" Me>u#i2 je .vojkovi 5o6ao $a Sini6o2A ; Za6#o- go$5odine ka5e#ane- #vrdi#e $u'u da u njegovu vi nogradu ne2a vje6#i'a? ; Kako vi #o na#e?

; +vaj (a$ do6ao je ova2o i i$5ri5ovijedao 2i $#oje $ va2a ra govarao" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Ja ne vjeruje2 da $u #o u(inile nekakve babe" .obro vino ide 5rije u $la$# 2u6kar'i2a" ; Ali kad $uda' #vrdi da $u vje6#i'e- (e2u 5ro#u$lovi#i? ; udi2 va2 $e- go$5odine odvje#ni'e@ Suda' je ionako do$#a 5ra novjeran- 5a (e2u ga jo6 vi6e u #o2 5o#5iruje#e? ; To nije 5ra novjerje" I ja $a2 uvjeren da $u #o doi$#a 2o gle u(ini#i vje6#i'e" Sini6a 5rekri3i ruke na 5r$i2a i 5ogleda .vojkovia o6#ro u o(iA ; Go$5odine grad$ki odvje#ni'e- vi u vje6#i'e ne vjeruje#e@ ; Kako 2o3e#e #ako o 2eni 2i$li#i? Zar ja ni$a2 brani#elj akona koji #vrdi da vje6#i'e 5o$#oje? ; Svejedno" Va6e 2i li'e $vjedo(i da u #o ne vjeruje#e" Meni $e (ini da $e vi u $ebi ruga#e $vi2a oni2a koji u vje6#i'e vjeru ju" Ali a6#o vi $u'a Kraja(ia jo6 vi6e :u6ka#e na vje6#i'e? .vojkovi $e 2alo le'ne 5a e uvrije>enoA ; +5ro$#i#e- go$5odine ka5e#ane- vi 2e odve $2jelo obje duje#e" Va6e $u rije(i vrlo (udnova#e" ; S:va#i#e i: kako va$ volja" Ali kad #vrdi#e da $u u Kraja; (ievu vinogradu 5okrale vino vje6#i'e- onda 2ora2 dr3a#i da 5ravi#e i $u'a ludu ili da i2a#e nekakav 'ilj radi kojega 5o dr3ava#e i u$5iruje#e u nje2u #o ludo 5ra novjerje" ; Go$5odine ka5e#ane- va6e 2e rije(i vrije>aju" ; A vi #ra3i#e adovolj6#inu" ; %e kani2 $e $ va2a #ui" ; To va2 ne bi: ni $avje#ovao" ; Ali ja va$ uvjerava2 da $u u Kraja(ievu vinogradu i5ak vje6#i'e i da 2u one i o$ve#e kradu vino" ; Mo3da Dvje6#i'eD ; 5ijani'e 2u6kog roda" ; Ali- go$5odine ka5e#ane- vi o'rnjuje#e i grad$kog ka5e#a na i 2ene i $u'a= kao da :oe#e da ka3e#e da $u #o 5o(ini li neki drugi ljudi- a 2i da i: ni$2o 2ogli ili ni$2o :#jeli ulovi#i" ; Ilijedno ili drugo@ S #i2 rije(i2a o$#avi Sini6a .vojkovia- a ovaj 5o:i#i gro4i'i Auer$5erg i $#ane joj ne6#o va3no 5ri5ovijeda#i" Sini6a je 5ro6ao $jajni2 dvorana2a u koji2a je vrvio $vije# u $vili i dragulji2a- bu(no i ve$elo $e abavljao- 5le$ao u 5o#5unoj be bri i- (avrljao i ogovarao- ljubakao- di5lo2a#i irao i kovao 5oli#i(ke i dru6#vene $5le#ke" Go$5ode $u na$#ojale da jedna drugu na#krile $voji2 odijelo2 i lje5o#o2- a djevojke :le5ile a #i2 kako bi 6#o 5rije na6le 5rikladna 2u3a" Kad je Sini6a i a6ao na :odnik- o5a i dvije 5ojave koje $u 6e#ale 5o debelo2 $agu u$red boga#o i$kieni: idina" Zao$#ao je 2alo na vra#i2a da vidi #ko $u" .o$kora do5re do njega 5rigu6eni ra govor" 8ija:u #o gro4i'a ikulini i barun Skerle'" ; %e2oj#e- go$5odine barune nije dobro da $e 3alo$#i#e" To $e vi6e ne da 5ro2ijeni#i ; govorila je gro4i'a ikulini 2la do2 barunu"

; Ja $e ne 3alo$#i2 bog nje- ali 2ije #e6ko 6#o $a2 2orao do3ivje#i #akvu $ra2o#u" ; To e $e aboravi#i- go$5odine barune" %a5okon- vidi#enije ona $ve2u #o2e kriva" %ije i2ala odgoja" Gro4i'a Ra#kav 5re5u6#ala je $a2oj $ebi i djevojka je radila $#oje :#jela" ; Ali bila je ra bori#a" ; <u$#i#e #o- go$5odine barune" Mi$li#e na lje56e $#vari@ Tko na ne2a li na $vije#u du6e koja e va$ ra u2je#i i ljubi#i? +na ionako nije 5ri$#ajala k va2a" ; Mi$li#e li da u nai #akvu du6u? ; Ja u va2 je 5o2oi #ra3i#i- ve i a:valno$#i koju o$je a2 5re2a va6oj 2aj'i" ; Zar vi- go$5odo baruni'e? Vi $#e 2ladi i #reba#e 2i$li#i na $voju $reu" ; .a- go$5odine barune- ja $a2 2lada udovi'a- ali $rea nee vi6e na 2oja vra#a" <odala $a2 $e 5o$ve2a 'ilju da 5o 2a3e2 drugi2a k $rei" Ja 3ivi2 od #u>e $ree i kad bi: 2o gla vidje#i va$ $re#na- bila bi: vrlo- vrlo adovoljna" ; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

;Vi $#e 5le2eni#i- gro4i'e" ; %e na2 je li #o 5le2eni#o$#- ali ja $a2 uvijek bila #akva" Zaboravi#e na $ve 6#o va$ je ve alo $ %ero2" ; Zaboravi# u i aboravlja2" Ali i5ak volio $a2 je- bila je lije5a i o#2jena" ; Sa2o odvi6e #vrdokorna- 5re2alo delika#na i odvi6e $a 2o$vje$na- a da bi $e 2ogla 5odvrgava#i 5ro5i$i2a koji: $e 2ora dr3a#i go$5oda na6eg $#ale3a" ; .a- ona je bila odvi6e $vojevoljna- a 2o3da $e i nije nala 5ona6a#i kako bi #o 5ri$#ajalo buduoj dvor$koj go$5o>i" Ali ka2o je do$5jela? Mi$li#e li- gro4i'e- daju je doi$#a o#eo 5ravi >avo- onaj koji o#i2a vje6#i'e? ; Sve $#oje ona radila 5oka uje daje bila vje6#i'a ; 2ogao je dakle bi#i i 5ravi >avo" %eki o5e# #vrde daje #o bio D,u'i4erD" ; Kakav D,u'i4erD? ; %i $a2a ne na2 5ravo" ula $a2 da u na6i2 krugovi 2a 5o$#oji #akvo dru6#vo radi abave ; ali ne na2 ni6#a o nje2u" Sini6a nije :#io dalje $lu6a#i ovaj ra govor 5a je 5o6ao :odniko2 nade$no u 3elji da ode i kue" Tu ga $u$re#ne gro4 %ada3di i $rda(no ga 5o dravi" ; #o $e #o $ va2a dogodilo- dragi ka5e#ane? Sav $e $vije# (udi 6#o $e #ako kloni#e dru6#va" Sini6a $e i$5ri(a 5o$lo2- a onda navede ra govor na Re2e#in'e" ; 8a6 $a2 $ada ra govarao $ gro4o2 .ra6kovie2" %a$#oja# e2o da na2 $uda' 2lade3 5u$#i na $lobodu" .r3i2 da 2i $li#e na one 2lade ljude 6#o $u :#jeli da $5a$e %eru" Suda' Kraja(i nije 3alio ni vla$#i#og $ina" Ta #o je ludo$#" Mladi lju di agledali $e u kra$nu djevojku 5a i2 $e o$obi#o do5alo da budu nje ini $5a$i#elji" Belja a vi#e6#vo2 ra igrala je 2lade glave- ali #aj je na6 Kraja(i vidio u nji2a uro#nike i 6#o ja $ve na2"

- ," ; A :oe li i: doi$#a 5u$#i#i na $lobodu? ; Ja $a2 u(inio $voje" 8ilo bi ludo da dje'u 5u$#i2o (a2i#i u #a2ni'i a ovakvu 2alu 5u$#olovinu" Ja u ve nai na(ina da Kraja(ia na #o 5ri$ili2" ; +n 2i$li daje gro4i'a %era doi$#a nekakva $#ra6na vje6#i'a ; re(e Sini6a ne bi li od bana $a nao kako on 2i$li o %eri" ; .a li je vje6#i'a ili nije- #o ja ne 2ogu 5ro$udi#i ; re(e ban" ; Svakako- bila je neobi(na djevojka" %e6#o u nje nije bilo naravno@ Ali u a $ve jo6 bi vi6e bila 6#e#a da bog nje na6i 2ladi 5le2iki $inovi (a2e" Sini6a nije :#io dalje govori#i o %eri" %ada3dijevo 2nijenje nije ga obradovalo" 8an ga je $ada 5oveo o5e# u dvoranu u krug 5le2ia gdje $e u5ravo ra$5ravljalo o gro4u <e#ru +r6iu" ; S#oje #o $ <e#ro2 +r6ie2? ; a5i#a %ada3di go$5odu" ; 9#io je kod kralji'e 5o$redova#i a %eru- ali ka3u da nije bio 5ri2ljen" ; Kako #o? +n je bare2 uvijek i2ao o$iguran 5ri$#u5 na dvor" ; +vaj 5u# ne#ko je gro4u a5rije(io da do>e do kralji'e ; re(e .vojkovi" ; Valjda kakva $5le#ka? ; u5i#a %ada3di" .vojkovi $legne ra2eni2a i odvra#iA ; Svakako- neko2e nije bilo 5ravo da %era do>e na $lo bodu" ; Tko va2 je #o ka ao? ; u5i#a Sini6a koji je do$ad 6u#io" ; Moji gla$ni'i- go$5odine ka5e#ane" .vojkovi $e na$2ije6io- a neki $#ari 5le2i a$u(e brkove i re(eA ; %e #reba ni rei #ko" .aje 3en$ko- #o $vi vidi2o" Ja 2i$li2 da ne2a 2u6kar'a ko2e ne bi bilo 3ao da onako lije5o dije#e $5ale na lo2a(i" ; %e na#e li vi- go$5odine gro4e ; u5i#a 5le2i Malako' v gro4a Vojk44vja ; #ko bi 2ogla bi#i #a 3ena? ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; +#kud bi: ja nao? ; odvra#i Vojk44F ; Meni ni$u 5o na#e $5le#ke na6i: da2a" ; A ja 2i$li2 da bi: 5ogodio ; u5le#e $e ban" ; Mo3da lije 5a 2lada udovi'a? ; Sa2o je 5i#anje koja" Ja 5o naje2 vi6e lije5i: 2ladi: udovi'a ; re(e Vojk44F" ; Mi bi$2o od2a: 5ogodili #ko je kad bi$2o nali a6#o joj je %era bila na 5u#u" ; Sigurno a#o jer joj je o#i2ala onoga kojeg je ona 3eljela ; nagla$i .vojkovi" ; Sad i$#o2 ne na2o ni6#a" & %eru je bilo aljubljeno 5o lovi'u na6i: kavalira- 5a 2i $e $ve (ini da ju je jedan od nji: o#eo ; 5ri2ije#i Malako' v" ; A 2o3da je i5ak >avo" #o veli#e vi- go$5odine ka5e#ane? ; u5i#a gro4 Vojk44v Sini6u" ; Ja ne vjeruje2 u >avle" ; Va6i 2o2'i ili ni$u $ebi dali do$#a #ruda da ga ulove ;

lobno e .vojkovi( ; ili je bilja >avol$ki ja6io 5a ga ni$u 2o gli u:va#i#i" ;Va2aje #o $ilno 3ao? ; Sini6a (e gro4u Vojk44vju 5o$5rdno" ; Za6#o ni$#e vi 5o#ekli a nji2a? ; na$2ije $e ka5e#an gro4u u li'e" ; Za6#o ba6 ja? ; Jer $#e joj na koljeni2a 5ri$i ali ljubav" ; A vi $#e $e a#o $a 2no2 #ukli ; i nije li $ve u redu? ;Ako va2 je drago- 2ogli bi$2o jo6 jedno2 5oku6a#i" %ada3di je od2a: 5rekinuo ovaj ra govor- gro4a Vojk44vja 5oveo u $#ranu i rekao 2uA ; %e2oj#e- aboga- o5e# $ nji2e a5o(inja#i@ Vi bar na#e kakav je" Jedno2 $#e ve ionako na$#radali- a 2eni $e (ini da va$ o5e# :oe i a va#i na dvoboj" ; +va 2u $e 3elja nee vi6e i$5uni#i" I2a ne#ko #ko e Sini6i br o 5odre a#i krila" ; Gro4i'a Auer$5erg? Eno u5ravo $ njo2 $ad govori" Kao da lije5a go$5oda ba6 nije adovoljna $ 2ladi2 ka5e#ano2" Gledaj#e $a2o kako $e 2rgodi" Sini6a je u5ravo $#ajao 5red gro4i'o2 koja gaje $rdi#o gledala i lovoljno 2u reklaA ; Sini6a- #o 2ora ve jedno2 5re$#a#i" Ja $a2 #i 5rije neko liko dana obrekla aru(ni 5r$#en #ek nakon 5ol godine- ali $a2 $e 5redo2i$lila" Mi e2o $e vjen(a#i a 2je$e' dana" ; Mo3e6 $e vjen(a#i i dana$- ali ne $a 2no2" %e2a6 nikakvo 5ravo od 2ene a:#ijeva#i da #e o3eni2" ; Zar #e je 2o3da Terka o2a2ila? Mi$li6 da ni$a2 o5a ila kako $e %ada3di oko #ebe ulaguje? Go$5odin ban 2ora# e odu$#a#i od $voje na2jere da #e o3eni $vojo2 kerko2" ; To i ja 5o#vr>uje2" ; Sini6a- 5o$ljednji 5u# #e 5i#a2A 9oe6 2e u e#i ili ne? ;%e@ ; Ti i ne $lu#i6 da $i u 2oji2 ruka2a" <a2#iA a 2je$e' dana bi# e2o vjen(ani" To je 2oja 5o$ljednja rije(" ; i2e e6 2e na #o 5ri$ili#i? ; Sje#i $e 2alo $voje 5ro6lo$#i- 5a e6 od2a: na#i" Ili $e na da6 da ni#ko ni6#a ne na? Sini6a je 5roblijedio- 5ogledao 2ra(no gro4i'u" ; #o #i na6? ; u5i#a je grubo" %a$2ije6ila $e i ljuba no 2u odvra#ilaA ; 8udi 5a2e#an- dragi Sini6a@ & #aj (a$ 5ri$#u5i k nji2a gro4 Vojk44v i 5ogleda Sini6u u lobni $2ije6ak" Ka5e#an- ne 5ogledav6i Vojk44vja- re(eA ; ,aku no- gro4i'e@ ; %eka ide ; 6a5ne Vojk44v gro4i'i ; vra#i# e $e" 8ilo je ka$no u noi kad $e Sini6a vra#io u lova(ki dvora'" Svuda je bilo #a2no$a2o je u njegovoj $obi jo6 gorjela $vje#iljka" Eili5 je (ekao" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Kako joj je? ; u5i#a ga Sini6a" Vrlo dobro" S5ava 5o$ve 2irno- vrui'a je 5o5u$#ila" ; 9vala 8ogu@ ; re(e on i $#ade 6e#a#i gore;dolje 5o $obi"

; Ti $i ne6#o lovoljan ; 5ri2ije#i Eili5" Ka5e#an ne odgovori" e#ao je dalje" +nda $e najedno2 au$#avi 5red Eili5o2 i u5i#a ga 2rko i #i:oA ; Kako bi 2ogla Auer$5ergovi'a na#i ; ono? ; +na? Ja ne na2" To 2ije go#ovo nevjeroja#no@ ; <rokle#a 3ene#ina" <rije#i 2i- :oe daje o3eni2" ; Ti? +nakvu""" Ali ako i5ak na? ; +3eni# je neu 5a da i na" ; To je $#ra6no" +na je o5a$na 3ena" Mo3e #e #u3i#i kralji'ia onda $i i gubljen i ni#ko #e vi6e nee i bavi#i" ; <a 6#o? I gubi# u $a2o $voju glavu@ Ionako 2i nije draga" +boji'a $u u6u#jeli" Sini6a je o5e# 6e#ao gore;dolje- a onda naglo $#ane" ; Eili5e- ne 2i$li2o na #o= idi $5ava#i" Eili5 i a>e i $obe" Sini6a $kine $a $ebe ka5u# i na$#avi :oda#i 5o $obi dok ga ne $vlada u2or i $an" %ERA I SI%IA Rano uju#ro 5robudi Eili5 Sini6u" ; #o $e dogodilo? ; +na $e o$vije$#ila i :oe $ #obo2 govori#i" ; Sa 2no2? Sini6a $ko(i $ kreve#a i $#ade $e br o odijeva#i" Kad $e odjenuo- 5ode u 5rvi ka#" %a :odniku do(eka ga :ljebarka Cinde;kovka i ve$elo 2u re(eA ;Vidi#e- go$5odine ka5e#ane- nala $a2 da e 2oj lijek kori$#i#i" %ikad ni$a2 bila #ako $re#na 6#o $a2 nekoga i lije(ila kao dana$" ; Kon#e$a 3eli $a 2no2 govori#i" ; I voli#e ui" Sini6i je adr:#alo $r'e kad je o#vorio vra#a" %era je le3ala na 5o$#elji aklo5ljeni: o(iju" Kra$ne- velike nje ine o(i 5ro5ale $u u 'rni2 kolobari2a" 8ujna 5e5elja$#a ko$a uokvirivala blijedo li'e i 5ro$i5ala $e 5o bijeli2 ja$#u'i2a" Sini6a o$#ane u bli ini vra#a" +na o#vori o(i i $ukobi $e $ njegovi2a" %ekoliko #renu#aka 5o#rajala je 6u#nja" %ikad u 3ivo#u nije o$je#io #akvu 5o;#i6#eno$#- #oliki $#ra: kao $ada- 5red oni2 6#o e ona ka a#i" Ali 2irni nje in 5ogled i nenadio ga i on je bio go#ovo $re#an 6#o je 5o(ivao na nje2u" Za3elio je da 2u ona ni6#a ne ka3e i da ga uvijek gleda ovako- be lju#ine i 2r3nje" .jevojka o#vori u$#a- i on je 2orao o5e# $lu6a#i nje in o5ori gla$A ; Mi i2a2o krvav ra(un- go$5odine ka5e#ane" +n je adr:#ao" ; Slu6a2 va$" ;Vi $#e $e jednog dana :#jeli da $e 5o abavi#e i 5ovu(e#e a no$ $u'a Kraja(ia" ; .a va2 veli2 da nije bilo #ako- vi 2i ne bi$#e vjerovali ; 5olugla$no e on" ; %i$#e li one ve(eri i$5ri(ali da va$ je $a2o 3elja a 5u$#o lovino2 ko5kala da 5roja6i#e Gri(e2 5o5u# >avla? ; Rekao $a2" ;C #vrdili $#e da ni$#e i2ali nikakvi: li: na2jera da 2ene o#2e#e? ;To #vrdi2 i $ad" ; Ali vi na#e- go$5odine ka5e#ane- 6#o $#e #i2e u(inili 2eni@ ; re(e %era i 5odigne $voju lije5u glavu" I nje ina 5o gleda $ukljao je 5la2en 2r3nje kao nikad do $ada" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

+d #oga je 5ogleda bio Sini6a go#ovo 5ora3en" Sad je- dakle- do6ao (a$ obra(una@

; Zar $a2 va$ i2ao 5re5u$#i#i Kraja(i(u? ; .a@ Morali $#e 2e o$#avi#i i 5ronai kakvu drugu 5u$#olo vinu- a ne 2ene@ Trebali $#e 5o#ra3i#i druk(iju abavi'u koja va$ ne bi u(inila uboji'o2 2oje bake""" .ok $#e $e vi abav ljali 5u$#olovino2- je'ala je 2oja baki'a 3iva u 5la2enu@""" Rije( joj je a5ela i 5la(no adr:#ala" A $ njo2 i Sini6ino $r'e" +n 5ri$#u5i korak bli3e" ; Ja va2 $e kune2""" Kon#e$o- ar bilja 2i$li#e da $a2 vi jer- a ne (ovjek? +na je i nena>eno 5ogledala u njegovo blijedo i 2u#no li'e i $lu6ala #aj njegov neobi(ni gla$ i kojega je 5rovirivalo neko duboko #ronue i bol" %jegove o(i koje $u $e u5iljile u nju #ako neobi(no i (udno- doj2ile je $e druk(ije" inilo $e kao da #o nije onaj ironi(ni- lobni- 5o$5rdni 5ogled koji2 ju je drugda gledao" DAko $e a $ve 5okajao?D 5o2i$li %era" DMo3da je $#ra6na $2r# baki'e 5o#re$la njegovu du6u- 5a 2u je $ada 3ao 6#o je i2ao $ njo2 le na2jere" Mo3da $e a $ve #o kaje" Mo3da i2a i on negdje na $vije#u dobru baku 5a gaje a5eklo?D ;Vi $e $ada- 2o3da- kaje#e- ali ve je 5reka$no" %ikad vi6e nee#e 2oi vra#i#i 6#o $#e u(inili" Sini6a nije odgovorio" Gledao je u 5ro or kro koji je u $obu virio $u2orni je$en$ki dan" %era- kao da ga nije :#jela vi6e kori#i- najedan5u# u5i#aA ; Kako #o da ni$#e 5o vali ova2o koga od +r6ievi:? Zar 2e oni 5re iru? %ada2 $e da e#e 2i rei i$#inu" ; Gro4 Kr$#o je o#5u#ovao $a 3eno2 u 8e( od2a: 5o$lije onog doga>aja- a <e#ar le3i bole$#an" ; Kod kralji'e nije bio? ; %e" Vele da je ne#ko a5rije(io da dobije kod kralji'e audijen'iju" A" ; .akle- $ve $e $urvalo na 2ene" Sad bar na2 da $a2 $a2a" 9vala va2 6#o $#e 2i $ve rekli" Sini6a je ra abrao da $ada 2ora o#ii" +n $e nakloni be rije(i" .olje nalo3i Eili5u da nikoga ne 5u$#i u dvora'- a 2o2'i2a da $a$ijeku $vakoga #ko bi :#io da 5rovali" +n je 5ak i ;ja6io na $vo2 vran'u u 6u2u" i#av dan ja6io je Sini6a 5o gori 5a nije do6ao ni na objed" Vra#io $e #ek 5odve(e" Konj 2u je bio i 2u(en- gladan i nojan- a on $a2 blijed i 2ra(an" ; Kako je gore? ; u5i#ao je Eili5a" ; .obro" Su#ra Cindekovka odla i" %era $e ve $a$vi2 o5o ravila" Moli2 #e- do>i $ na2a k ve(eri" Mo2'i 2i$le da $i bo le$#an 6#o ne dola i6 k nji2a" <o$lije ve(ere Sini6a $e abavljao $ 2o2'i2a kao $a $voji2 5rija#elji2a- a onda $e 5ovukao" & $vojoj $obi aklju(a vra#a- ba'i $a $ebe ka5u# i $jedne k $#olu" Svje#lo uljani'e i$5ru3ilo $e 5re2a nje2u kao od na#i3elje- o$vije#lilo 2u li'e i agledalo 2u $e u o(i" Srdi#o gurne uljani'u na $#ranu- 5okrije li'e ruka2a i o$#ane ne5o2i(an" a$ovi i $a#ovi $u 5rola ili- a on je $jedio uko(eno- $agnu#e glave i 5okrivena li'a" Ve je bila duboka no kad je Sini6a $5u$#io ruke $ li'a" 8ija6e #ako i 2u(en kao daje ne#o2 5ro3ivljavao naj$#ra6nije #renu#ke" Cr#e li'a 2u $e 5o$ve 5ro2ijenile i ra vukle- o(i 2u gorjele kao od vrui'e" %ajedno2 $e $agne i $#ade 5i$a#i kao u nekoj be$vje$#i'iA DTi 2i veli6 da $i $a2a- %ero? Ti $a2a? Ti? Ta $ve 2i$li 2oje uvijek $u kod #ebe" %ero- o$jea6 li kako #e oblijeu 2ilo- #i:o- da #e ne 5robude? %e (uje6 li kakve #i u di$aje 6a5u- kako 5la(u?""" Mr i6 2e- %ero@ Za6#o 2ora2 ja 5ogiba#i a #obo2? Za6#o 2ora $un'e grija#i kru#u e2lju? Za6#o 2ora $lavuj #ra3i#i $lavuji'u $voju? Ali- u$a:nu# MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

e e2lja kad je ne grije $un'e i uginu# e $lavuj ako ne do ove $lavuji'u $voju"D <i$ao je $ve dalje i dalje- $ve dok uljani'a nije 5o(ela dogorijeva#i" +nda 5ograbi i$5i$anu :ar#iju- 5ri2akne je k uljani'i i 5o$ljednji 5la2i(ak 5re#vori je u 5e5eo" .rugi dan uju#ro a$jalo #o5lo $un'e" %era je bila ve u$#ala i o$jeala $e #ako dobro da je a3eljela i ai na rak" Tu joj 3elju i$5uni6e" <od kro6nja#o drvee u dvori6#u lova(kog dvor'a i ne$o6e $#ola'- a %era $jedne da uda:ne $vje3i gor$ki rak" +ko dvor'a vladala #i6ina" %a 5ragu $#ajao je 5oru(nik 8ranko i u5u$#io $e $ %ero2 u ra govor" Sini6a ba'io $e i a %erini: leda na e2lju i 6u#io" Cindekova je :odala 5o dvori6#u #ra3ei u dje#elini nak $reeA (e#veroli$#" %era je bila blijeda- i 2u(ena" %je in gla$- neko #ako vonak- $na3an i odlu(an- vu(io je $lo2ljeno" Sini6i je #o 5alo u o(i i on je ra abrao daje u nje inoj du6i ne$re#na bakina $udbina 5rou ro(ila #e6ki 5reokre#" Ra govarala je $ 5oru(niko2 o 5o$ve obi(ni2 $#vari2a" Sini6i nije rekla ni rije(i" +n je 5odu5ro glavu lijevo2 ruko2- a de$no2 je (u5ao i #rgao #ravu na kojoj je le3ao- gnje(io je- drobio i odba'ivao" a$ bi 5re$#ao i 5ri$lu:nuo- kao da o(ekuje da e ga %era 5o va#i i 6#o god 2u rei" Ali ona $e nije na njega ni oba irala" Sini6a u$#ane" 8ranko 2u 5ogleda u li'e i 5ri>e k nje2u" +n bi 2u najvolio odgovori#i kle#vo2- ali $e $vlada i odvra#i grubi2 gla$o2A ; %i$a2 do$#a $5avao ove noi" %i $ada 2u %era ni6#a ne re(e" Gledala je 3alo$no u e2lju i 5ro2a#rala 2rave koji $u $e $aku5ljali u veliko2 2ravinjaku $5re2ajui $e a i2u" DKako i2 je lije5oD- 5o2i$li ona" D+ni i2aju $voj do2 i i2aju $e gdje $5re2i#i a i2u" A ja ne2a2 nigdje nikoga- ne2a2 ni krova ni kui6#a" 8a6 ni6#a i nikoga@D I #i: 2i$li #rgne je Sini6a" S#ane $a$vi2 bli u k njoj i ra6iri $voj ka5u#" ; S#oje? ; a5i#a ona ka5e#ana i 5ogleda ga i nena>eno" ; Ti:o- kon#e$o@ +5a io $a2 i a 5lo#a dvije ba5$ke glave" ; .vije babe? ; 5olugla$no e %era i $agne $e bli3e k Sini6i koji je $#ajao 5red njo2 dr3ei ruke u d3e5u ka5u#a i ra6iriv6i ga #ako da je bila 5o$ve $akri#a" I a 5lo#a 5o2olila $e doi$#a dva gadna i $#ara 3en$ka li'aA jedno $u:odugulja$#o i a6iljeno- a drugo okruglo- 2e$na#o- $ jedni2 a32ireni2 oko2" 8ile $u #o baba Jana i baba &r6a" <oru(nik 8ranko 5o:i#i 5re2a nji2a- ali dok je do6ao do 5lo#a- babe $u 5objegle i i gubile $e u 6ikari" Cindekova $e gurila 5od 5lo#o2 i 5re$#ra6eno gledala 5o dvori6#u- a kad je baba ne$#alo- 5o#r(ala je k Sini6i i %eri" ; Ako $u va$ vidjele- va6a 2ilo$#i? ; +nda $u i va$ vidjele- 8ari'e ; odvra#i %era" ; Ako $u va$- kon#e$o- i vidjele- ni$u va$ 2ogle 5re5o na #i u ovo2 odijelu i ru5'u ; re(e Sini6a" ; #o $u $a2o ovdje #ra3ile? ; Zna2 da (e$#o 5ola e na Slje2e bra#i ljekovi#o bilje ; 5ri 5ovijedala je Cindekovka" ; <rokle#e $u ove babe" Cijeli $vije# na Gri(u i 5o $eli2a dr6e 5red nji2a" &vijek ne6#o 2o#aju i 6araju- a ni#ko ne na 6#o rade i kako 3ive" Svaka i2a kuu a ni#ko ne na o#kud" Sini6a je $lu6ao 8ari(ino 5ri(anje i neko vrije2e ra 2i6ljao- a onda 5o ove k $ebi 5oru(nika 8ranka"

; uje6 li- ne bi li bilo dobro da ove dvije babe 2alo 5ogra bi2o? #o #o one ovdje rade? Mene bi ba6 ani2alo da li bi lja beru bilje? ; .obro ; re(e 8ranko" ; & e# u dva 2o2ka- 5a e2o a nji2a" ; MARIJA J & R I / ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Tko na ni$u li kakve u:ode? Mogao i: je #ko 5o$la#i ova2o da 5rinju6e 6#o 2i ovdje radi2o" Su2nja2 da bi babe do6le ova2o 5o kakvo2 5o6#eno2 5o$lu" ; Kon#e$o- 2oli2 va$- 5o>i#e gore ; obra#i $e $ada Sini6a %eri" ; 8ilo bi najbolje da $e uo5e ne 5oka uje#e" Vidi#e- ni $#e ni ovdje ba6 #ako $igurni- 2akar $2o u 6u2i" Kad $e Sini6a :#io $ kon#e$o2 o5ro$#i#i- ona ga au$#aviA ; Ako ne2a#e drugog 5o$la- do>i#e 2alo u $obu" Sini6i je $r'e ja(e aku'alo" <o6ao je i a %ere" Kad $u bili u $obi %era ga a5i#aA ; &vijek ra 2i6lja2 o #o2e kako #o da ni$#e do dana$ jo6 nikad 5rona6li nijednu vje6#i'u" Vi $#e bilja redovno $#ra3ari; li na kri3anju? ; <rvi 2je$e' go#ovo $vaki dan" Kod #i: rije(i 2alo $u$#aneA $je#io $e ne2ilog $u$re#a $ %e;ro2 u 6u2i" %o br o na$#avi 2irni2 gla$o2A ; Mene je ani2alo da vidi2 #e vje6#i'e" ;C ni$#e nikada nijednu vidjeli? ; %ikada" %i na kri3anju- ni#i na Medvedgradu" Meni $e $ve (ini da #i: $a$#anaka uo5e ne2a" Ja ne vjeruje2 u vje6#i'eali $a2 2i$lio da i5ak ne6#o je$# 2edu 3ena2a- da $e negdje $a$#aju ili 2o3da 6#ogod 6araju" Ali u alud" %igdje ni$a2 ni 6#a 5rona6ao" ; Meni $ve #o i gleda vrlo $u2njivo" ;C 2eni" Suda' 2i $e #u3io da $u 2u vje6#i'e u klije#i 5o5ile vino" ; Tako? Vidi#e- kad bi $e 5rona6lo da #e lo(ine i 5rovale ni$u 5o(inile vje6#i'e- bilo bi #o veliko djelo" <o2i$li#e koliko bi #o ra$#ere#ilo #e ne$re#ne vje6#i'e" ; udi2 $e da 2i #o nije 5alo na 5a2e#" ;#o? ; .a i$#ra3uje2" ; Zbilja bi$#e #o u(inili- ka5e#ane? ; &(ini# u- kon#e$o" Ionako ni$a2 do $ada jo6 ni6#a u(inioa 2i$li2 da bi 2i bila du3no$# 5oka a#i kako ni$a2 ovdje ba dava" Sini6a ra abra da $e na nje ino2 li'u javila neka vedrina" %eru $u njegove rije(i doi$#a #ako obradovale da joj $e li'e go#ovo 5o$ve2a ra vedrilo" +na rado$no klikneA ; Ka5e#ane- #o bi bilo veliko djelo" Sini6ino $r'e br3e je udaralo- njegove $e grudi na5unile 5ri#ajeno2 rado6u" To je bila 5rva vedra rije( i nje ini: u$#a" To bija6e 5rvi nje in gla$- 5rvi 5ogled- koji nije bio i$5unjen 2r3njo2 5re2a nje2u" & #aj (a$ $#u5i u $obu Cindekovka $5re2na na 5u# da $e vra#i u Zagreb" %era joj $e ganu#o a:vali 6#o joj je u(inila #oliko dobra" ; Sa2o jedno $e boji2 ; re(e %era" ; #o e ka a#i va6 Ada2 da $#e #ako ne$#ali i grada? ; %e boji2 $e ja- kon#e$o" +n vjeruje da $a2 o#i6la 5o 5o 6#eno2 5o$lu i ni#ko ga nee ra uvjeri#i"

Sini6a je i a6ao i $obe i 5ri(ekao dolje Cindekovku" 9#io joj je da#i nagraduali je ona odbila" ; 8ari'e- je$#e li dobro ra 2i$lili da bijedna va6a rije( 2o gla kon#e$u $#aja#i glave? ; u5i#a jo6 jedno2 Sini6a" ; %eka $e va6a 2ilo$# #oga ne boji" Takvi: 2u(ila na $vije#u ne2a koja bi 2i o#vorila u$#a" Jo6 je $un'e bilo vi$oko na ob orju kad je 8ari'a u Eili5ovoj 5ra#nji o$#avila dvora' i 5o6la na Gri(" %A ME.VE.%ICI Mrak $e $5u6#ao 5o 6u2i i aklonio 2ali dvora'" Sve $e $2irilo- dan $e $5re2ao na 5o(inak" Sini6ina $e 2o2(ad ra i6la" %eki $u 5o6li na kri3anje- ne; MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

koji u Kraja(iev vinograd- a o$#ali $e $abrali u dvori6#u" <u6ili $u lule ili 5ri(ali u$5o2ene $ boji6#a" Sini6a je $jedio u $vojoj $obi- na$lonio glavu na ruke i ra 2i6ljao o %eri" Sa$vi2 $e i gubio u $rei 6#o 2u je dana$ govorila #ako blago- be 2r3nje- onako kako govori $ drugi2a" To ga je u$reivalo" +na koja 2u je jo6 5rije o$a2 dana rekla u li'e da je 5odli lo5ov i :ulja? Zar je 5ro2ijenila $voje 2nijenje o nje2u ili ga je #ek $#avila na ku6nju? Zar je :#jela da vidi :oe li bilja ne6#o u(ini#i? Te $u ga 2i$li 5rogonile 'ijele ve(eri" Ta2a je bivala $ve gu6a" Vje#ar je 6u6#io $u:i2 li6e2 6#o $e naku5ilo 5od drvee2- a o2orika nad dvor'e2 5o(ela 4iuka#i" 8ranko $e jo6 uvijek nije vra#io i 6u2e ka2o je 5o6ao #ra3i#i babe 6#o $u $e #ako $u2njivo 6uljale oko dvora" %i Eili5 $e jo6 nije vra#io $ Gri(a" I njegovi: 2i$li Sini6u #rgnu6e 2o2'i koji banu6e u $obu i 5o va6e ga neka do>e u dvori6#e" Ka5e#an i a>e da vidi $#oje" ; Gledaj#e ona2o- ka5e#ane ; re(e jedan vojnik; gore- 5re 2a vr:un'u Slje2ena@ Vidi#e li ono gore? S#o #o 2o3e bi#i? Sini6a je o5a io kako $e kro #a2u $ brda $vije#li neki 5la;2i(ak" %ije #o bila va#ra ve nekoliko 2ali: 5la2enova koji $u $e di ali uvi$ i #ajan$#veno $vije#lili kro #a2nu no" ; Mo3da kakvi lov'i 5ale va#ru i 5ri5re2aju ve(eru? ; %e vjeruje2 da $u #o lov'i" uli bi$2o bare2 lova(ki rog ili 5u'njavu" Cijeli dan ni$2o a2ije#ili da bi #ko god u 6u2i lovio ; odvra#i Sini6a" ; %e6#o i5ak 2ora bi#i" ; .a vidi2o :oe li 5la2en 5ora$#i" S#ajali $u u $ku5ini i na5e#o 5a ili kako $e 5la2en ra vija" a$ gaje vje#ar 5u:nuo na jednu- (a$ na drugu $#ranu- ali $e nije 5oveavao" Sa2o je ka#kad 5o$#ao 2anji- 5a $e vidio $a2o di2 5un i$kri'a- a onda bi o5e# 5ro$ukljali 5la2eni je i'i" %o 5la2en $e vidio $a2o $ jednog 2je$#a u dvori6#u" Ve dva kora(aja dalje nije $e vidjelo ni6#a" ; <o>i2o vidje#i 6#o je ; re(e Sini6a" ; %e#ko 3iv 2ora da je gore" Mo2'i $u 5o6li od2a: u kuu- u eli $voje 5u6ke i br o $e vra#ili da e $ ka5e#ano2 u 6u2u" ; Valjda nee#e $vi $a 2no2? ; re(e ka5e#an" ; Troji'a neka o$#anu ovdje i da 2i ni$#e nikoga 5u$#ili u kuu" Sini6a 5ogleda na %erin 5ro or i o5a i da kod nje #inja jo6 2alo $vje#lo" To je nak daje ona jo6 budna"

; Kon#e$i ne #reba#e ni6#a ka a#i ; a5ovjedi Sini6a" ; Mo3da bi $e abrinula" Vojni'i $u $2a#rali a5ovijed $voga ka5e#ana $ve#injo2- 5a $u 5o6li u kuu i a#vorili vra#a" e#vori'a 5ak 5o>o6e $ nji2" & 6u2i je vladala gu$#a #a2a" +ni 5o>o6e kro 6ikarje i 2e>u gu$#og drvea 5re2a $vje#lu koje i2 $e $vaki (a$ gubilo 5red o(i2a- a onda $e o5e# 5ojavljivalo" Vje#ar je $ve vi6e la2a#ao $u:i2 grana2a" <reo$#alo li6e 5adalo je i le5r6alo 5o #a2i 5o5u# 6i62i6a- a 5od nji:ovi2 noga2a 6u6#ilo gr2lje i 5u'ke#alo granje" Sini6a je i6ao 5rvi- 5a ei ne5re$#ano na 5la2en koji je uvijek bio jednako velik" %ikako nije 2ogao da $e do2i$li 6#o bi #o 2oglo da bude" DValjda nije 8ranko gore udario #abor- 5a $e kod va#re grije? #o bi on uo5e gore radio? Ako nije 2ogao nai babe- 2orao $e vra#i#i kui" A i5ak $e nije vra#io" Mo3da je alu#ao u 6u2i" Svejedno- bilo 6#o 2u drago- ja 2ora2 vidje#i 6#o $e gore doga>a"D Malo ka$nije $na>o6e ga ve druge 2i$liA D.a ni$u 2o3da kradljiv'i koji $e u5u#i6e u goru da 5odijele 5lijen- ili drugi lo(in'i?D S#oje dalje :odao i vi6e $e u$5injao u brdo- #o gaje vi6e ani2alo kakav je #o 5la2en koji #ako 2irno i jednako gori" Kao da $u 5a$#iri a5alili 2alo ognji6#ea i5ak u gu$#oj 6u2i ni#ko ne 5a$e" Ve $u :odali vi6e od $a#a ne 5a ei na 5u##ek $u $e u$5injali u 5rav'u #ajan$#venog 5la2ena koji $e $akrivao i MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

o5e# 5ojavljivao" +ko nji: vi3dao je vje#ar i $ve ja(e lo2a#ao goli2 grana2a" Ta2a je bivala $ve ne5ro irnija- a 6u2a $ve gu6a" Ka#kad bi a$#ali i 5ri$lu:nuli da li $e 6#o (uje" %igdje nadaleko nije $e (ulo ljud$koga gla$a" Sa2o je vje#ar vi3dio i li6e 6u6#ilo" %ajedno2 bane i gr2lja ne6#o 'rno i ale#i $e ravno 5re2a nji2a" ; %e2oj#e 5u'a#i- #o je $rna ; a5ovjedi Sini6a" ; Mogli bi $2o 5re$#ra6i#i one gore kod 5la2ena" ; Ako 2i do>e koja u bli inu ; re(e jedan 2o2ak ;ja u je no3e2 akla#i" ; .rugi $e na$2ija6e i $#ado6e ga dra6ka#i 6#o #o nije od2a: u(inio" +5e# $u 5o6li dalje dok ne o5a i6e nad $obo2 'rne- na5ola 5oru6ene idine" ; To je Medvedgrad ; re(e Sini6a" ; 9ajde2o- 2o2'i- da o5$jedne2o #vr>avu" Sini6a nade 5u#eljak i 5ovede 2o2ke a $obo2" <o ka2enu 5ora$lo #rnje i dra(ali i2 #o nije $2e#alo" Ka5e#an $e verao 5rvi ne 2arei a bodljikavo #rnje- a vojni'i $u naliA kad on ne6#o u#uvi u glavu- 2oraju $vi a nji2" Verui $e do6li $u na $#r2u 5einu 5od kojo2 je ijevnuo #a2ni 5onor" Sini6a 5ogleda dolje u #a2u- ali nije ra abrao dno" ; Svejedno ; re(e on ; #a2no je i dolje i ovdje gore" %ekako e2o $e ve 5rovera#i" 9va#ao $e ka2enja #vrde 5eine- gr2lja i drvea i u$5injao $e na 5einu 5o5u# divoko e" Kro gu$#u #a2u i a 5ovi6enog ida ablije6#i 2u ne6#o 5red o(i2a" S#ane adr3av6i $e a jedan gr2" ;S#oje #o? Sa$vi2 gore na 5eini le5r6alo na vje#ru nekoliko 5la2i;(aka" ; Sad $2o na 'ilju ; ve$elo e Sini6a i $#ade $e :va#a#i $#a ri: ru6evina- 5la i#i $ve vi6e i vi6e" Svaki (a$ bi 2alo 5o; 5o$#ao i 5ri$lu6kivao- ali nije (uo ni6#a nego 6u2 vje#ra i $u6anj li6a" ; udnova#o" .a $u lov'i- ve bi na$ 5$i nanju6ili" &$5eli $u $e do 6iroki: idina koje $u obrubile jedan dio

brda" Sad $u ve 2ogli u$#a#i- 5eli $u $e #i:o i o5re no- 5rovla(ili 5okraj ida o(ekujui da e doi do nekakva o#vora" ; %e bi$2o li $e 5o5eli na id? ; u5i#a #i:o ka5e#ana jedan 2o2ak" ; e2u? Valjda e2o nai kakvu ru5u ili 5ro or na idu da $e 5rovu(e2o u ru6evinu" +n 5ode na5rijed dr3ei u ru'i kuburu" Za nekoliko (a$aka nai>e na o#vor" Tu je id bio 5oru6en- 5a $e 2oglo ui u ru6evinu" <red nji2 ijevala #a2a" S#u5i6e u u$ki :odnik 5a o5e# u jedan o#vor" .uboko u idu inula i2 5red o(i2a ru5a- a kro nju bije$nu 5la2en" Sini6a $e okrene- digne ruke 5re2a 2o2'i2a u nak da o$#anu na 2je$#u" ; %i rije(i@ ; 6a5ne on" +nda #i:o- 5olagano- 5ode bli3e- 5ri$loni $e $av o id i aviri u ru5u" .olje 5ru3ilo $e dvori6#e o5a$ano vi$oki2 idina2a be krova- a na e2lji- u jedan 5oru6eni id- gorjelo 2alo ognji6#e" Su:o granje- na$lagano jedno na drugo- 5la2$alo je 5olagano- a na ognji6#u $#ajao je 'rn ogareni ko#ao u koje2 $e ne6#o 5u6ilo" & ognji6#e $jedile dvije 3ene" Sini6a i: je vidio $a2o $ ledaali je od2a: ra abrao da $u #o babe &r6a i Jana" ; %eka 5rovre i u$ki5i $vako 2lado $r'e koje oku$i ovaj lju bavni na5i#ak ; govorila je &r6a" +nda je u ela nekakvu bo(i 'u i 5o$i5ala 5o va#ri neku #ekuinu- a #ada je va#ra 5lanula i 5odigla $e uvi$" ; %eka 5lane $vako2 na6e2 ne5rija#elju kua- neka gori $vako2 krov nad glavo2 #ko god na$ $e do#akne" ; %eka 5ole#i $ Medvedni'e do +ki;grada i od +ki;gra; da do Su$edgrada $va#ko #ko $e na2a e ovo2 (udo#vorno2 2a$#i" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

8abe $u urile u lon'e- 6a5u#ale kojekakve rije(i- 5odi ale u3arene 6i5ke $ ognji6#a- 5ravile 5o raku krivulje- a onda o5e# gorue 6i5ke $5u6#ale u lon'e i 5onovno 6a5#ale (udnova#e rije(i" Tada u e6e i jednog vr(a vode- $#ado6e $e okre#a#i lijevo i de$no i govori#iA ; %eka $e $aberu vra3ji obla'i i neka i: ra bije ,u'i4er- a i nji: neka 5adne #u(a i 5o#u(e i uni6#i u$jeve na6i: ne5rija #elja@ 8aba &r6a je $vaki (a$ 32ignula oko2 i '2oknula je iko2- dok je baba Jana bila 2irna- a li'e joj i gledalo va3no" +na u 2e o5e# $u:o granje- 2e#ne ga na ognji6#e- a i njega $ukne gu$# di2- 5un 3arki: i$kra" ; A 6#o 2i$li6 ; re(e baba Jana ; :oe li na$ ,u'i4er u$li6a#i? ; Mi$li2 da :oe ; odvra#i &r6a" ; A a koga #i #o #ako 5o6#eno $5re2a6? ; Za jednu ,u'i4erku@ ; Je li o#2jena? ; 8eno- kad $u ,u'i4erke no$ile ru5'e?@ <od 'rni2 ogr#a(e2 blije6#ili $u joj dragulji- a u$#a joj 2iri$ala" ; A 6#o #i je rekla? ; &r6o- #i 2i 2ora6 5o2oi- 6a5#ala je ona 2olei" 9ou 5o $ve $vje3i- 5o$ve novi na5i#ak koji e6 $ku:a#i na Medvedni'i kod a5ada $un'a" ; Za koga? ; u5i#a2 je ja" ; Zaljubila $a2 $e u kra$nog 2ladia@ ; E ; reko: ja ; kad je #ako- 5la#i# e6 #ro$#ruko" ; +$jeala $a2 da joj u$#a gore a njegovi2 'jelovo2 i 5ovi6i: 'ijenu" <la#ila bi ona i 5ol i2e#ka da ga 2o3e agrli#i"

; <a $#oje onda bilo? ; ne$#r5ljivo e baba Jana" ; S#oje bilo? Za vonili 'ekini na 2ojoj 5oli'i" ; &r6a ; 2olja6e 2e ona- a gla$ i ruke dr:#ale joj kao da i: #re$e gro ni'a" ; %a(ini 2i #akav na5i#ak da a 2no2 5o; 2a:ni#a- da 5oludi" Ra u2ije6 li? Ako #o u(ini6- &r6a- nee6 2oi 5rebroji#i koliko u #i la#nika $a$u#i u 5rega(u" ; A ja je u5i#a2A ;Je li jako 2lad? ; Mlad kao ka5lja- vi$ok kao gora- a lije5 kao $un'e" %ikad jo6 ni$a2 vidjela #akvog 2ladia" ; E- 5a dobro ; reko: ja ; ali bi# e $ku5o" Treba 6i62i6a i gore Medvedni'e" ; %e 5i#aj a 'ijenu ve radi 6#o br3e 2o3e6" ; %ije #ebe badava rodila 2a#i u 5e#ak" 8lago #ebi@ ; u#i- kre ubo- jal #i $e 'ijedi i u$#iju" Ali- 5ovu'i je ik" .ok i2a2 ja- bi# e i a #e" ; %a5i#ak je na 5ola go#ov" Kako e2o $ada? ; u5i#a Jana" ; Me#nu# e2o 6i62i6a da $e o:ladi- drobi#i ga ka2enje2 i onda $ku:a#i $ve o$#alo- a $u#ra oro2 5oi do2a" ; .a- ali ja $a2 ve ogladnila ; re(e Jana" ; <ro3drljivko@ Beluda' #i ne2a dna- dublji je od den'a" 9ajde- u 2i #a2o gibani'e i 5e(enog 5urana" 8a6 nee 6ko di#i ni 2eni" Ta2o je i vino" 8abe $e $5re2ale k 2a$noj ve(eri i 5ri#o2 ra govarale kako e $ve 2e#nu#i u #aj ljubavni na5i#ak" 8a6 $u agri le u ba#ak kad $e kro ru5u 5o2oli Sini6ina glava" +ne $e #rgnu6e i 5re$#ra6eno u5rije6e o(i u nenadanu 5rika u" ; Eno >avla@ ; vikne baba Jana" &r6a je gurne u rebra i 5ovi(eA ; u#i- $#ara beno" To je (ovjek" Ka5e#an je ve bio kod gari6#a- a a nji2 5o:i#a6e i o$#ali 2o2'i" Jedan 5ograbi babu Janu koja je $#ala bje3a#i i 5ovu(e je na#rag- a drugi o5koli6e gari6#e i &r6u" Ali ona nije 5oka ivala ni naj2anje $#ra:a" <odu5rla $e obi2 ruka2a o $#rukgledala u vojnike kao u $voje 2u6#erije na Gri(u i $a2o ne5re$#ano 32irkala 2anji2 oko2" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

; #o vi #u radi#e? ; u5i#a Sini6a $#rogi2 gla$o2" ; #o radi2o? Sabirale $2o 5o gori ljekovi#o bilje ; odvra#i &r6a" ; +#kad je #o abranjeno? ; A 6#o je ovo? ; u5i#a Sini6a 5oka ujui na lona' 6#o je bio na ognji6#u" ; To je na6a ve(era- go$5odine" Ako $#e gladni- 5onudi# u va$" ; %ije 5o#rebno ; odvra#i Sini6a" ; To2 u ve(ero2 5onu di#i ja #ebe@ Tko i2a od va$ u3e? ; u5i#a on 2o2ke" Sve3i#e joj ruke- da joj bude ve(era $lada@ ; Zar ne2a#e drugog 5o$la nego ve a#i $#are 3ene- $iro#e koje $abiru ljekovi#o bilje a ljekarnike? ; A 6#o e6 rei onda ako #i ka3e2 da $2o (uli $ve 6#o $#e va$ dvije ra govarale? Ku:a#e na5i#ak a 2ladog junaka ko jeg je 5o3eljela neka lije5a djevojka" ; Mi $2o #o govorile- va6a 2ilo$#i? Va$ je o5$jeo ne(a$#ivi= dao 8og da o$lije5i2- 5a2e# 2i 5o#a2nila- a govor anije2io-

ako je #o i$#ina@ Mi ni$2o 'o5rni'e- go$5odine ka5e#ane@ ; & alud $e kune6- $#ara vje6#i'e" ; Zar ja da $a2 'o5rni'a? Ta 6#o va$ je na5alo? Vi $#e ovdje $#ran 5a ne na#e $ ki2 govori#e" %e2a 5obo3niji: 3ena na Gri(u od na$" Mi da $2o 'o5rni'e koje ide2o $vaki dan u 'rkvu? <i#aj#e $a2o go$5odina 3u5nika koliko 5u#a $e u #jednu i$5ovijeda2o i 5ri(e6uje2o" .a $2o 2i 'o5rni'e- ne bi na2 3u5nik dao $ve#e :o$#ije" .ok je &r6a ovako govorila- gurila $e baba Jana i 6kiljila i$5od ru5'a $voji2 2ali2 $i#ni2 o(i2a o(ekujui 6#o e $e $ada dogodi#i" ; Mo2'i- $ve3i#e obje babe" ; %e boji2 $eja nikoga ; odvra#i &r6a" ; Sa2o 2e odvedi#e ka2o god :oe#e" <ravedna $a2- 5a e 2i 5ravdu dijeli#i@ ; Vodi#e i: ravno na Gri( ; odredi Sini6a" ; <o dravi#e go$5o dina Salea i Kraja(ia i 5redaj#e i2 'o5rni'e" 8i# e i2 drago@ .va 2o2ka 5ovedo6e babe" Sini6a je $ dvoji'o2 2o2aka 5o6ao a nji2a i #ako $e lako $5u6#ali ni Medvedgrad" SJE%E <R+,+STI %era je a2i6ljeno $jedila u $obi lova(kog dvor'a i ra 2i6ljala o ono2 $#oje ra govarala $a Sini6o2" 9oe li on bilja u(ini#i $#oje obeao? Valja ludo2 $u'u doka a#i da vje6#i'a ne2a" Ra 2i6ljajui u#rne $vje#iljku" Ali nije 2ogla u$nu#i" Vje#ar je $abla$no vi3dao nad dvor'e2- bilo joj je #je$kob;no u du6i" Sjela je u 5ro or urei u #a2nu ne5ro irnu no" %ajedno2 joj oko a5ne o ne6#o 'rno'rnje od noi 6#o $e 2i'alo 5od 5ro oro2" +na $agne glavu bli3e 5ro oru da 6#o bolje uo(i 6#o $e dolje gibalo kao $ku5ina 'rni: du:ova" Za 2alo (a$aka 5oku'a ne#ko na kuna vra#a- a do u6iju joj do5ru 5o na#i gla$ovi" ; Mi $2o $e vra#ili- o#vori#e ; (uo $e gla$ 5oru(nika 8ranka" Vra#a $e o#vorila" %o kao da $e u :odniku ne6#o u$ko2e 6alo" Kro dvora' od vanjale kle#ve- (uli $e 5rigu6eni gla$ovi- #e6ko di$anje- kao da $e ne#ko #u(e i rve" +na 5o:i#i do vra#a i 5ri$loni u:o na klju(ani'u" I :odnika u 5ri e2lju do5irali $u (udni gla$ovi" %era je ve (ula kako $e ne#ko u$5inje $#uba2a i kako neki $#rani gla$ a5ovijedaA ; %a5rijed- go$5odine 5oru(ni'e" Ako ne na>e2o va6e 'o5rni'e- 5ogodi# e va$ u 6iju vrue #ane" ; Ako 2e o$#avi 5a2e# ; re(e $a2a $ebi ; i gubljena $a2" 8r o odjene $voj dugi gra>an$ki ka5u#- $ve3e oko glave ve liki ruba' i navu(e ga na o(i #ako da joj je 5okrilo 5ola li'a" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

+nda 5obr a u ku:inju koja je bila u 5rvo2 ka#u" 8r o u5ali $vje#lo- $agne $e u ka2in u ko2e je va#ra bila davno a5re#ana- avu(e ruke u 5e5eo- a5rlja nji2e li'e i $#ane ra 2e#a#i 5o$ude kao daje u5ravo 5o(ela 5o$5re2a#i ku:inju" Kad je (ula korake 5o :odniku- o#vori br o vra#a ku:inje- na$loni $e na 5rag i agleda $e glu5o u do6ljake" <red njo2 je $#ajao 8ranko $ve an- a i a njega $#u5alo je 6e$# ljudi" Svi $u bili odjeveni u duge ogr#a(e- a 5reko glave bile $u i2 5reba(ene 'rne ka5u'e" %era $e le'nula" +ve je ljude ve vidjela one ve(eri kad je $ Re2e#in'i2a bila kod babe &r6e" Jedan od nji: i6ao je i a 5oru(nika i dr3ao u njega u5eren 5i6#olj" Kad je 5oru(nik o5a io %eru- nije ni oko2 #re5nuo" +na je- 2e>u#i2- $#ajala 2irno kod vra#a i 5i#ala 5oru(nikaA

; Kakva $u #o go$5oda- va6a 2ilo$#i? %era je govorila 5o$ve 2irno" %je in gla$ bio je $a$vi2 5ro2ijenjen" I gledala je kao 5rava 5rav'a#a $lu3avka $a $ela" ; Gle- ku:ari'e ; na$2ije $e jedan od 'rni: 5ojava" ; Kako #i je i2e? ; Zove2 $e Eva ; odvra#i %era- avla(ei $vaku rije( kao da je $labou2na i beda$#a 5a ni6#a ne :vaa 6#o $e oko nje doga>a" ; A gdje #i je- 'uro- ona druga 6#o je bila 5o5odne ovdje? ; u5i#a o5e# 'rna 5ojava" ; Ja $a2 $a2a $lu3avka- i2a2o $a2o jo6 jednog ku:ara" ; %e 5i#a2 ja a ku:ara nego a onu lije5u udovi'u koja je bila 5o$lije 5odne ovdje" ; A? +na je o#i6la u grad" ; A kako je dugo bila ovdje? %era $legne ra2eni2a" ; To ja ne na2" Go$5oda 2i ne 5ola3u ra(une" %ajedno2 $e 'rna 5ojava okrene i re(e $vo2 druguA ; ini $e daje ona druga 3en$ka bila ova 'ura" ; To $e ra u2ije" Cindekovka je u#ekla" ; .one$i na2- 'uro- jela i vina" Valjda i2a#e ne6#o u kui? ; .olje i2a" ; +nda no$i" %era 5ode ni $#ube u 5ri e2nu ku:inju i #u- kako je i 5redvi>ala nade #ri $ve ana 2o2ka i ku:ara" <red nji2a je $#ajala jedna 'rna 5ojava $ u5ereni2 5i6#olje2" +na u 2e $ve 6#o je u ku:inji na6la i $#ade no$i#i gore" Crne 5ojave $jedo6e oko $#ola- a %era i: je dvorila" %i$u $e na nju ni oba irali- ve $u ra govarali uvjereni da ona ni6#a ne ra u2ije i ne $:vaa" ; I o5e# #i je lije5a 8ari'a u2akla- dragi Ma#i(ek" Ka5e#an Sini6a o#eo #i je i$5red no$a" ; Te6ko $e na#je'a#i $ ,u'i4eri2a@ ; +:o- i ka5e#an je nji:ov bra#? ; Tko bi bio onaj vi$oki $#a$i#i ,u'i4er koji je #ek 5rije dva 2je$e'a do6ao u 5akao? Valjda ni$a2 $lije5@ ; %a- $ad bi na2 #rebalo da na$ #u a#e(e" ; Kojeg bi vraga ovdje #ra3io? Zna6 daje baba &r6a rekla da $u $vi o#i6li u Kraja(iev vinograd na $#ra3u" ; A da na$ i5ak a#e(e? ; Ako je ,u'i4er- jo6 e na2 5o2oi da 5objegne2o@ ; A 5oru(nik? %jega $2o $ve ali i 5ri$ilili 5i6#olje2 da na$ uvede u dvor" Mi$li6 da na$ nee #u3i#i ka5e#anu? ; %eka #u3i" ; +nda e2o o5e# 2je$e' dana $jedi#i u a5eku@ ; Za6#o 5ravi6 #akve beda$#oe- Ma#i(ek? Za6#o luduje6 a udovi'a2a koje $u $ebi i abrali ,u'i4eri? ; Vrag i: odnio@ Za6#o da $e 2i uvijek davi2o $ oni2 6#o oni odba'e" Ja u 8ari'u nai- 5a 2akar ka5e#an Sini6a de$e# #i$ua ,u'i4era na:u6kao na 2ene" ; 9ajde- 5ij2o- 5a $e 5o3uri2o odavle" Za6#o ,u'i4ere da :u6ka2o na $ebe? ; Kad i2a do$#a drugi: djevojaka koje 2o3e2o u e#i" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Ja :ou 8ari'u ; udari Ma#i(ek 5o $#olu o(i#o ve 2alo 5ri5i#" ; Ti $i lud" Ti $i :#io i gro4i'u %eru" Svi $e na$2ija6e gro:o#o2" ; To $i #i i 2i$lio" Ali ona je i ,u'i4eri2a o#5r:nula 5red no$o2" ; Kako o#5r:nula? Ti bedak@ ; Za6#o bi: bio bedak? %ju je odnio vrag u 5akao" ; Valjda $i vidio daje bio ,u'i4er ; na6 ,u'i4er@ ; %e2oj- ni oni ne naju a nju@ ; To #i je #ako" Jedan je od nji: djevojku ukrao i $akrio je da je drugi ne ukradu" ; <ravo i2a" +n $e 2u(io- neka 2u i bude" ; A $ad jedan na drugoga $u2nja da je %eru o#eo- a ni je dan ne na ; koji" Ve $e i $va>aju bog #oga ; i na $ablje" ; A bog2e i #ra3e 5o dvorovi2a" ; Sve $u jedni drugi2a 5re2e#nuli" ; A na6li $u 5ra no gnije do@ ; ,o5ov je djevojku dobro $akrio" ; A 6#o 2i$li6 a6#o ga ni$u 2ogli u:va#i#i #renkov'i? A? ; .a nije ka5e#an"""? ; A:a ; #o je ono 5ravo@ ; A ona djevojka koju je baba &r6a vidjela $ ka5e#ano2? ; To je bila ova #u gadura ; re(e jedan i 2a:ne glavo2 5re 2a %eri $#oje u $vo2 neobi(no2 ko$#i2u i a5rljani2 li'e2 dvorila (udne go$#e" .one$i jo6 vina" +na 5ode :i#ro dolje- a kad $e o5e# vra#ila $ 5uni2 vr(e2 govorili $u ve o Auer$5ergovoj" ; %je ine $luge 5ri5ovijedaju da $e u Mokri'a2a doga>aju (udne $#vari" Vele da je ne(a$#ivi u 5odru2u- 5a $vake noi lar2a kao daje bje$o2u(an" ; Sa2o ako #o nije du: keri gro4i'e Ra#kavA ; Kakve keri? ; E- #o va2 je velika 5ri5ovije$#" Jedan gro4i(in dragi 5o2a; 2io $e a 2a#ero2 kon#e$e %ere- ali ga je gro4i'a Auer$5erg ulovila i onda je lije5u 2ladu gro4i'u od $#ra:a 5red ljubo2or no2 Auer$5ergovo2 5o$lao na drugi $vije#" ; Vra3ja baba@ A #ko je #aj nje in dragi? ; A:a@ 8a6 u #i ga obje$i#i na no$" .ok dr3i2 je ik a ubi 2a- do#le $e ne #reba2 brinu#i 6#o u $u#ra 5oje$#i i 5o5i#i" ; .akle #e debelo 5od2a uje? ; I2a i a6#o" .a $a2o rije( 5i$ne2- ne 2anjka i2 u3e oko vra#a" .ok $u #o govorili- $#ajala je %era kod or2ara a $u>e" Cijela $oba avr#jela $e oko nje i ona $e u:va#ila a or2ar" <ri #o2e je a ve(alo $u>e- a jedan od 'rni: ljudi 5ogleda k or2aru i 5ovikneA ; 9ej- 6#o radi6 #u- 'uro? 9ajde- do>i a2o" +5ra# u #i 5rljavo li'e" .jevojka je o$#ala $#aja#i kod or2ara- dok nije (ovjek 5o6ao 5re2a njoj i grubo je 5o#egao a ruku" ; ekaj- (ekaj@ S#oje #o? ; i on vi ne kao daje 5rona6ao ne6#o ani2ljivo" ; uje6- djevojko- o#kud #ebi #ako 4ine i 2ale ruke? Crne 5ojave oko $#ola u vr5olji6e $e i $ve $e glave okrenu6e 5re2a %eri" ; .o>i ova2o- da #e bolje 5ogleda2o" %era $e 5re$#ra6ila" Ali- 5o2i$li u $ebi- $ada je u alud da $e o5ire"

,agano 5ode $a (ovjeko2 koji ju je vodio a ruku k $#olu dok $e 'rni ljudi $ku5i6e oko nje- agledavajui joj ljubo5i#no u li'e" ; Skini ruba'@ ; a5ovjedi jedan od nji:" Kon#e$a 5ro#rne" +$jeala $e i gubljeno2" %je ine 5e5elja$#e ko$e- koje je 5o navao 'ijeli Gri(- oda# e je" & #o2 (a$u 5ra$ne :i#a' i 5o#re$e 'ijeli dvora'" Crni $e ljudi le'nu6eu$ko2e6a6e" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

;#oje #o? ; %e#ko je do6ao u dvora'" ; S 5ro ora $e ne vidi ni6#a" +naj koji je dolje 5a io $ na5ereni2 5i6#olje2 5o:i#i i $#ade 2a:a#i ruka2aA ; Ti:o@ .olje je ne#ko" 9oe da i2 o#vori2o i lu5aju na vra#a" ; Ako je ka5e#an- ne bi$2o #rebali bje3a#i" <ogledaj#e" ; 8je3i2o@ ; a5ovijedao je vi$oki $u:i (ovjek" ; Ali kuda e2o? Valjda kro 5ro or$ke re6e#ke? ; 8r o" .olje ra bijaju vra#a" +ni $e nagurali na vra#a i $vaki je :#io bi#i 5rvi" Vi$oki $u:i (ovjek vodio je kro :odnik na drvene $#ube dvor'a" %era je o$#ala $ka2enjena" & ovo nekoliko #renu#aka u koji2a $e $ve #o bilo nije 2ogla ni6#a 2i$li#i" +na je #ek gledala vi$okog $u:og (ovjeka koje2u je glava bila #ako 5o2no $a;kri#a ka5u'o2- a koji je #ako dobro 5o navao #ragediju nje ine 2ajke i nje inog avodnika" Sada je odveo 'rne 5ojave $#uba2a a koje $u 2ogli na#i $a2o oni koji dobro 5o naju 5ro$#orije dvor'a" I kad je $ada uvidjela da $u 5objegli- $#ade #r(a#i 5o $oba2a nade 5oru(nika 8ranka" +n je jo6 uvijek bio $ve an" %era 2u 5o(ne br o odve iva#i ruke i noge" ; 8je3i#e a nji2a- 5objei e@ <o>i#e u 5o#jeru a #i2 vra i2a od ko$#i i 2e$a@ Moli2 va$- ulovi#e i:" Ali ka5e#ana ne 2oj#e 5ove$#i u 5o#jeru" <oru(nik je i nena>eno gledao u %eru" Ali nije ni6#a rekao- jer $u dolje $ve vi6e lu5ali na vra#a" 8ranko 5o:i#i dolje- o#vori vra#a" & :odnik bane Sini6aA ; S#oje? Gdje je kon#e$a? 8ranko 2u br o i$5ri(a 6#o $e $ve dogodilo u dvor'u" +nda 2u i$5ri5ovjedi da $u ga u 6u2i 5o$lije5odne ulovili ljudi u 'rni2 ogr#a(i2a i ka5u'a2a i $ve ali njega i njegova dva 2o2ka" 8ilo i: je o$2ori'a- a a#ekli $u i: nenadano- i a leda" +nda 5ri$ili6e 8ranka da 5ode $ nji2a u dvora' i da on 5o ove 2o2ke neka o#vore vra#a" 8ranko je #o u(inio uvjeren da je Sini6a kod kue 5a $e ve$elio kako e i2 'rni ra bojni'i 5a$#i u ruke" ; A $ad bje3i2o a nji2a ; dovr6i 8ranko koji je 5ri5ovije dajui odrje6ivao 2o2ke 6#o $u le3ali u :odniku $ve ani" ; %ji: i2a o$2ori'a- a na$ $a2o 5e#ori'a ; re(e ka5e#an" ; %e#ko 2ora o$#a#i u dvor'u bog kon#e$e" ; +$#ani #i@ ; re(e 8ranko" ; #o #i 5ada na 5a2e#? 9ajde- 2o2'i- u$#aj#e- 5a a 2no2" Sa2o- 2i$li2 da na6a 5o#jera nee i2a#i nikakva u$5je:a" Sini6a $e $ 5e#ori'o2 2o2aka i gubi u #a2nu no" 8ranko $e nije u$udio 5oi k %eri- jer je ona 3eljela da on 5ode a ra bojni'i2a- a Sini6a je odredio druk(ije" %ije 5ravo nao 6#o da u(ini kad $e najedno2 5ojavio Eili5" Vra#io $e i grada ka2o je 5red ve(er o#5ra#io Cindekovku"

8ranko 2u $ve i$5ri(a i 5onuka ga neka 5o>e kon#e$i i re(e joj da $u $vi o#i6li u 5o#jeru a ra bojni'i2a- ali neka ne ka3e daje on o$#ao" Eili5 i vr6i njegovu 3elju i 5ode k %eri koja je u5ravo o5rala $voje ugljeno2 a5rljano li'e" ; Kad bi i: $a2o ulovili?@ Kad $a2o ne bi 5objegli@ ; go vorila je ona u bu>eno i $#ala k 5ro oru urei 5o:le5no u #a2u" Za nekoliko (a$aka 5adne u #a2i nekoliko :i#a'a" +na je kod $vakog :i'a adr:#ala od $#ra:a da e one ljude 5oubija#i" Ve je u du6i do(arala $ebi $liku kako e ra bojnike dove$#i ova2o u dvora'- kako e ona vidje#i nji:ova li'a i $a na#i od nji: $ve 6#o $u govorili o dvoru gro4i'e Auer$5erg" Cijeli2 je #ijelo2 5odr:#avala od 3elje da $a na i2e onog $#ra6nog (ovjeka koji je ra orio nje in do2 i uni6#io nje inu MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

2ajku i o'a" Sad 2u je- na5okon- na #ragu" Tako i nenada i neo(ekivano" .o dana$ je (e$#o 2i$lila da ga nikad nee 5ronai" %ije $e 2ogla 2aknu#i od 5ro ora" Su$#e3ui da: i ku'aje $r'a- u5iljila je o(i u no- nadajui $e da e $e #renkov'i vra#i#i vodei ne5o na#e 5rovalnike" Me>u#i2- 5ro>e i (i#av $a#- a %era je jo6 uvijek u alud $#ajala kod 5ro ora i (ekala" Vje#ar je valjao 5o e2lji $u:o li6e" Kad god bi ja(e a2a:nuo i li6e a6u6#ilo 2i$lila je da dola e" Eili5 je $#ajao i a %ere" %ije nao a6#o ona #ako ne5o2i(no $#oji kod 5ro ora i #ako #e6ko o(ekuje da dovedu 'rne 5rovalnike" %ije $e u$udio ni a5i#a#i je" %ajedno2 $e ona #rgne- kao daje ne6#o o5a ila" ; .ola e- dola e ; klikne ona- a rado$# joj oba$5e li'e" ; %e vidi2 ni6#a- $ilno je #a2no- ali (uje2 korake" Vode i:" Sad u ga vidje#i li'e2 u li'e" ; Koga #o? ; +noga koji 5o na lo(in'a kojega #ra3i2@ Sa2o da nje ga na>e2@ Sa2o do#le i2a $vr:e 2oj 3ivo# dok on bude ka 3njen" ; Ali- aboga- kon#e$o- vi ne2a#e a 6#o 3ivje#i? Va2a je 'ijeli $vije# o#voren" ; Kraja(iev #oranj@ Sa2o #aj 2ije o#voren u $vako2 (a$u 3ivo#a" ; Mi$li#e da ne2a na $vije#u ljud$ko $r'e koje va2 je o#vo reno u $vako2 (a$u 3ivo#a? +vo je 5i#anje i nenadi" ; Ti 2i$li6 na onoga koji 2i je 5i$ao ona 5i$2a? ; .a- na njega" ; Kad bi $e 2orao $a 2no2 u$5inja#i 5o #rnju i $iro2a6#vu5ro6la bi ga ljubav o kojoj 2i 5i6e" .akle- 5i$ao joj je o ljubavi- 5o2i$li Eili5" Sad bar $igurno na2" +nda re(e gla$noA ; I2a i velike 5o3r#vovne ljubavi u $vije#u- $a2o je valja #ra3i#i" ; Ja $a2o #ra3i2 onoga koji 2ora bi#i ka3njen" %ajedno2 $e ona #rgnula" D#o #o ra govara2 $a $lugo2 o #ako o biljni2 $#vari2a@ udno@ A on govori kao daje 5i$2en (ovjekD- 5o2i$li ona u $ebi" %a $#uba2a $u $e a(uli kora'i" Eili5 i: je 5re5o nao 5a br o i a>e i $obe u koju je a 2alo u6ao Sini6a" ; Je$u li i: ulovili? Zar ne da je$u? ; a5i#a ga od2a: u

bu>eno %era" ; %ije bilo 2ogue@ ;#o? %ije bilo"""? ; %e@ %e$#ali $u u 6u2i" +ni $igurno i2aju dobro akloni6#e5a bi i: bilo u alud #ra3i#i" I$5alili $2o 5re2a 5rav'u ka2o $u 5objegli nekoliko :i#a'a- ali nijedan nije 5ogodio" Kao da $u 5ro5ali u e2lju i 2i $e vra#i$2o" ; Zar $#e vi bili u 5o#jeri- ka5e#ane? ; .a- ja- $ 5e#ori'o2 $voji: 2o2aka" %je ine o(i 5lanu6e lju#ino2" ; +nda je ra u2ljivo da i: ni$#e ulovili" ; #o $#e #o rekli- kon#e$o? ; .a i: ni$#e ni 5rogonili" ; Vi govori#e kao u gro ni'i" #o va2 je- aboga? ; Govori2 5ri 5unoj $vije$#i" Vi $#e i: 5u$#ili da 5objegnu@ ; +vo je krvava uvreda- kon#e$o ; re(e Sini6a 5ovi6eni2 gla$o2" ;Vi 2e 2o3e#e na va#i :uljo2- ali ne kukavi'o2" ; %e radi $e o #o2" ; + (e2u $e onda radi? Ja :ou #o na#i" ; Vi #o na#e bolje od 2ene" ; %e igraj#e $e rije(i2a koje 5ale gore od $vi: uvreda" Kako 2i $2ije#e $5o(i#nu#i da $a2 ra bojnike 5u$#io 5objei? Za6#o? ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Jer $#e u dru6#vu ,u'i4era@ ; ,u'i4era? Ja? Kad vi #o #akvo2 $igurno6u #vrdi#e- onda je doi$#a ne2ogue da $e brani2" ; +ni #o #vrde- a ne ja" ; +ni koji $u bili ovdje? <a da je #o i$#ina- a6#o bi: onda 5u$#io #e ljude bje3a#i? ; Suvi6no je da $e 5re#vara#e" Ja na2 da $u ,u'i4eri i ovi ljudi u vrlo dobro2 5rija#elj$#vu" ; To $a2 $ada 5rvi 5u#a (uo" ; A a6#o $u oni rekli da va$ $e ne 2oraju boja#i- jer bi$#e i2 vi jo6 5o2ogli da 2ogu u2ai? ; Za6#o $u i5ak 5objegli? ; Jer ni$u nali da $#e vi i$5alili :i#a' i da #o vi lu5a#e na vra#a" ; Kon#e$o- ja #ra3i2 od va$ da 2i doka3e#eA je li i$#ina da $#e $ve #o (uli od oni: ljudi koji $u bili ovdje? ; +d nji: $a2 (ula" ;C oni $u i ri(i#o i rekli 2oje i2e? ; Je$#- va6e i2e" ;C vi u #o vjeruje#e? ; I2a2 li ra loga da ne vjeruje2? ; %e2a#e ra loga? +nda je $uvi6no da $e 5red va2a bra ni2" ; Za6#o bi$#e $e vi 5reda 2no2 branili? ; Za6#o? Tvrdoa u njegovu li'u kao da $e ra$#o5ila" +n je $agnuo 2alo glavu i 5odigao k njoj o(i" & nji2a je ne6#o adr:#alo- kao da ga o$#avlja $vije$#" Jedan #renu#ak $vlada ga $labo$#" 8ilo 2u je da re(eA

DZa#o :ou da $e brani2 jer ni6#a drugo ne 3eli2 nego da vi o 2eni ne 2i$li#e lo"D To je :#io da joj re(e ; $a2o #o" %ije vi6e 2ogao $u$5regnu#i $voje o$jeaje koji $u ga #aj #re; nu#ak #ako $vladali da $u 2u 5o#i$nuli ove rije(i na u$#a" I on i: o#vori da i re(e 6#o je o$jeao- 5a u5re u nju ovla3ene o(i i akora(i dva koraka bli3e k njoj" %era $e #rgne i 5odigne ruku kao da $e :oe obrani#i" Sini6a $#ane- $#i$ne u$#a- a o(i 2u $e uko(e" & nji2a $e $ledila bol- 2r#va i kru#a kao 3elje o" &$5ravi glavu i o$#ane dva;#ri (a$a 5o5u# ka2enog likane5o2i(an i nije2" Sad je bio o5e# :ladan i leden- 2iran i $abran" Rije(i 6#o i: je kanio i rei a2rle $u 2u u grudi2a i dok je i %erini: o(iju virio $#ra: 5red nji2- on $e 2irno 5okloni i re(e #vrdi2 o5ori2 gla$o2A ; %eu va2 dulje dodijava#i" ,aku no- kon#e$o@ I a>e i $obe i $5u$#i $e 5o $#uba2a" Eili5 i 8ranko $#ajali $u u :odniku i ra govarali" Sini6a 5o>e kraj nji: ravno k vra#i2a" ; Ka2o e6 $ada- Sini6a? ; u5i#a ga Eili5 5re$#ra6eno urei u njegovo li'e" ; S#o #i je? ; #o bi 2i bilo? +du(i $e glu5i: 5i#anja ; odgovori 2u on i okrene $e 5oru(nikuA ; %eka 2i o5re2e konja" ; Ka2o e6 $ada- Sini6a? Tebi ne6#o nije 5ravo? +$#ani2ogu #e i ra bojni'i i nenadi#i" Eili5 i 8ranko gledali $u 5renera3eno- ali $e ni jedan nije u$udio ni6#a 5ri2ije#i#i" +boji'a $u $#ajali kao uko5ani" Za nekoliko (a$aka (uli $u kako je Sini6a i veo i $#aje konja" Zrako2 je vi nuo bi( i konj je divlji2 #rko2 5ojurio u #a2nu gu$#u 6u2u" ,A.IS,AV SA,E Ve je a5alo $un'e kad $e Cindekovka 5red Gri(e2 o5ro$#ila $ Eili5o2" Za#o udovi'a 5obr a da 6#o 5rije do>e u grad" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

&5ravo je vonilo 5o dravljenje kad je u6la 5od Ka2eni#a vra#a" <red $liko2 8ogorodi'e 5oklekne i 5o2oli $e" Kad je u$#ala o5a i daje i <al(ieva duana gleda #roje ljudi" & 5olu#a2i je ra abrala 6ilja$#o Miki(ino li'e- elavu glavu Andrije <al(ia i naka no- lobno li'e njegove 3ene" %e6#o $u govorili- a <al(ika $e lorado na$2ijala" 8ari'a 5ode ravno $vo2 duanu" %a $voje (u>enje o5a i daje o#voren" Kro $#aklena vra#a 5ri2ije#i Ada2a kako $5re2a u ko6aru :ljebove kru:a" ; .obar ve(er ; 5o dravi ona vjerenika" Ada2 $e okrene- a li'e 2u $e ra vedrilo" ; 9vala 8ogu da $i do6la@ %i$a2 ja $5re#an u #o2 5o$lu kao #i" ; Zar $i duan i2ao o#voren@? ; <a kako u ga 5u$#i#i ovako? Koliko $a2 nao- #oliko $a2 5rodavao" 8ari'a $e (udila $#oje on ne 5i#a gdje je bila" ; .obar $i- Ada2e- i :vala #i@ ; re(e 2u ona" ; A ni$i li 2i a2jerio 6#o $a2 onako nenadano o#i6la? ; Za6#o bi: #i a2jerio? ; A ni$u ni ljudi 5i#ali gdje $a2? ; A:- 6#o ljudi@ 8riga 2e a nji:"

; Ada2e- neu #e vara#i" Ja ni$a2 bila u 8ukov'u" ; %i$i bila ondje? ; %e" Ali gdje $a2 bila- #o #i ne $2ije2 rei" <ri$i3e2 #i da $a2 bila u 5o6#eno2 5o$lu- da $a2 5o2agala jednoj dobroj du6i= $a2o #ko je ona- #o #i ne $2ije2 ka a#i" ; <a kad ne $2ije6- a #i ne re'i" ; Vjeruje6 li 2i 6#o $a2 #i rekla? +n je 5ogleda #o5li2 o(i2a i odvra#iA ; Ko2e da vjeruje2- ako ne #ebi? Ada2 $e obi2 ruka2a do#akne nje ini: ra2ena" ; 8ilo 2i je $a2o #o 3ao 6#o #e ni$a2 na6ao kro dan u duanu" Jako $a2 $e do$a>ivao" Sad $i o5e# do6la" 9oe6 li dana$ k 2ojoj 2aj'i? +ndje bi$2o 2ogli 2alo 5ri5ovijeda#i" ; 9ou" I ja $a2 #e $e a3eljela" +ve rije(i #ako $u ga ra bla3ile da 2u $e li'e aru2enilo i on je 5ogleda odano i i$kreno" Sav $re#an $5re2i $ njo2 duan- a onda $e u5u#i6e k njegovoj 2aj'i" S#ari'a je bila dobra i blaga li'a" <ri2ila je $voju buduu $na:u vrlo 5rija no i od2a: 5o6la u ku:inju da $5re2i ve(eru" %ji: dvoje o$#ado6e u $obi- $jedei kraj $#ola i (avrljajui" Ada2 joj i$5ri(a #ko je $ve do6ao i #ko je $ve naru(io kru:a- a onda $u $#varali o$nove a $voju buduno$#" %ijedno od nji: nije a5odjelo ra govora o #o2e gdje je 8ari'a bila i $#oje radila" Ada2a kao da #o i nije ani2alo" 8io je 5o$ve 2iran i $5okojan i u de$e# $a#i nave(er o#5ra#i je do kue" ; Su#ra uju#ro doi u da #i 5o2ogne2 no$i#i :ljeb" ; .o>i ; re(e 2u ona #o5lo- i vu(e $voju ruku i njegove i 5o:i#i u kuu" .rugo ju#ro uranio je Ada2 i 5o6ao k 8ari'i" Ve na 5o(e#ku uli'e o5a i da 5red 8ari(ino2 kuo2 $#oji 2nogo ljudi" To gaje neugodno i nenadilo- go#ovo ga obu eo neki $#ra:" Kad je do6ao ona2o- $#ado6e ga ljudi rado nalo gleda#i" ; #o #u $#oji#e? ; u5i#a" ;A ni6#a@ +dvedo6e :ljebarku 8ari'u" ; Ka2o je odvedo6e? ;Ada2 e a5re5a6#eno" ; Go$5odinu Saleu na 2agi$#ra#" ; A a6#o? ; %e na2o@ Ka3u da ju je odala jedna 'o5rni'a" Ada2 $e $je#io 5o iva 6#o gaje 5rije dva dana Sale 5o$lao 8ari'i i $r'e 2u je ja(e aku'alo" +bu eo ga $#ra: i bije$" %ije ni 5o6ao u kuu $voje vjereni'e nego $e u5u#i ravno na 2agi$#ra#" Go$5odin Sale bio je va3nija o$oba od grad$kog ka5e#ana" +n je a5ovijedao nad 'ijelo2 $igurno$no2 obla$#i" +$obi#o MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

je- 5ak- bio va3na o$oba jer je vodio $ve i$#rage 5ro#iv vje6#i'a" +n i: je 5o ivao- 5rvi 5re$lu6avao- a#varao- 5o ivao $vjedoke i vodio 5redi$#rage" .ana$ je rano $jeo a $voj 5i$ai $#ol" %a glavi 2u $e bijelila vla$ulja- i$5od koje $e ugodno i$#i'alo 5ravilno 2r6avo li'e $ #a2ni2 o(i2a" %ije bio lije5- ali vi$ok i vi#ak- o#2jen u dr3anju- va#ren u udvaranju go$5o>a2a" +ko i bo(eni: u$#a #i#ralo 2u ne6#o #ajan$#veno 6#o $e 3ena2a o$obi#o $vi>alo" %jegovo li'e bilo je uvijek 5o$ve 2irno i $5okojno- 5a je i $ad kad je $jeo a 5i$ai $#ol- i gledao 5o#5uno adovoljan"

<red nji2 $#oji Andrija <al(i $a 3eno2" 9ljebar je u velikoj ne5rili'i i ne5re$#ano u ruka2a gu3va 6ubaru- ali njegova 3ena- $u:a i vi$oka u$#obo(ila $e odlu(no 5red <al(ie2- kao da je ona njegov $uda'" Siro2a6ni 2ali i debeli 2e6#ar dr6e vi6e 5red 3eno2 nego 5red no#aro2 koje2u 2ora odgovara#i na 5i#anja" 8oja3ljivo- 5ogledavajui u $voju energi(nu 3enu- 2u'aA ; Je$#- va6a 2ilo$#i- ona je $igurno 'o5rni'a" Je$#- je$#- 2o gao bi: na #o 5ri$ei? ; A 5o (e2u #o $udi#e? ; u5i#a Sale" <al(i je 5i#ajui 5ogledao $voju 3enu koja ga gurne- 5ogleda ga $#rogo i 6a5neA ; 8edak- govori $ad@ ; Je$#- #o va2 je #ako- go$5odin no#ariu6" 8ari'a je i2ala 2ali duan <od ido2" %i#ko od gra>ana nije kod nje ku5o vao kru: nego $a2o kojekakve $ki#ni'e" +nda je najedan5u# 5o(ela 5o:a>a#i $#aru gro4i'u Ra#kav i 2ladu %eru" &vijek $u ne6#o 6u6kale- dok $e nije najedan5u# 8ari'a 5re$elila na Gri(" & ela je duan kod Ka2eni#i: vra#a- ba6 u 2oje2 $u$jed$#vua #aj bog2e nije je4#in" +#kud njoj najedno2 #oliko nova'a a naja2ninu? ; Valjda joj 5o$ao ide dobro ; re(e Sale" <al(i je u(inio kre#nju kao da bi :#io reiA D<a valjda"D Ali $rdi#i 5ogled njegove 3ene od2a: gaje i$5ravio" +n $#ane ka6lja#i i 5ri5ravlja#i $e na odgovor" ; .a- va6a 2ilo$#i- dobro joj ide- i ba6 je #o (udno" +na i2a 2nogo goru robu nego 2i- a i5ak 5rodaje vi6e" Kad ide2o na $aja2- ona $#oji kod $vojega $#ola- 5odu5re $e obi2 ruka2a$2iju'ka $e na $ve $#rane i ljudi bje3e k njoj kao da 5rodaje 2ed" Kad god $e vraa kui $a $aj2a ne vo i ni#i ko2adi kru:a na#rag ; a 2i bog2e 5olovi'u" <al(i je $u$#ao- kao da vi6e ne na dalje" <ogledi njegove 3ene u5rli $e u njega i bo'kali ga kao bodljike" +n $#ade #r a;#i obi2 ra2eni2a- na2je6#a#i $e $ad na jednu $ad na drugu nogu- okre#a#i u ru'i 6ubaru" +nda $e o5e# naka6lja i na$#aviA ;C na #rgu je i$#o #ako" Sve $e gura oko nje inog $#ola kao da joj je kru: od 6eera" & duan :rle ljudi kao da dijeli kru: badava" A vjeruj#e- va6a 2ilo$#i2oj kru: je 2nogo bolji" <i#aj#e $a2o dijaka Miki'u" +n jede $a2o 2oj kru:" I druga go$5oda od 2agi$#ra#a :vale 2oj kru:" ; A a6#o onda $vi ku5uju kod nje? ; Jer i2a vraga u d3e5u@ ; Mo3da je i5ak nje in kru: ne6#o bolji ; re(e Sale" <al(i 5onovno u6u#i" Sa2o 2a:ne glavo2" %ije $e u$udio 5ro#u$lovi#i Saleu- ali $e nije ni u$udio 5ogleda#i 3enu" Gledao je u 5od- ali je o$jeao nje ine 5oglede- 5a 2u je $ve bilo i2a u du6i" Sad je ona $#ala ka6lja#i i gurka#i ga u leda" Svega ga je oblijevao noj" & $vojoj velikoj ne5rili'i ne5re$#ano je gu3vao jadnu 6ubaru i na2je6#ao noge" ; %e- ne ; nikako nije bolji- va6a 2ilo$#i" Kako bi bio bolji kad i2a i$#o bra6no koje i2a2o i 2i? Sa2o- ona 5e(e kru: u noi" .a5a(e- 5o$lije 5ola noi" To $vi u $u$jed$#vu naju" Za6#o ga ne 5e(e 5o danu- da je 'ijeli $vije# vidi? ; Tko ne2a ni6#a da $akriva- #aj radi 5o danu- kao i $vi 2i drugi 5o6#eni ljudi ; u5le#e $e <al(ika koja je ve bila $va na igla2a" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; .obro ; re(e ; Sale ;ja (u ve $#vari i$5i#a#i" ; %eka va6a 2ilo$# i$5i#a kao $vjedoka i 2oju 3enu ; 5red lo3i <al(i" ; +na 2nogo vi6e na nego ja" Sa2o va$ 2oli2go$5odin no#ariu6- da ne bi$#e rekli 8ari'i da $a2 ja 5ro#iv nje $vjedo(io- 2ogla bi 2i a2jeri#i" Andriji je odlanulo kad je 5o2i$lio da ve 2o3e o#ii" Ali najedno2 2u 3ena akr(i 5u# i 5ogleda ga #ako bije$no da $e $iro2a6ni Andrija uko(io i nije 2ogao ni koraknu#i" ; Jo6 nije $ve rekao- go$5odin no#ariu6 ; 5ri2ije#i <al(ika" ; .akle- 6#o i2a#e jo6 rei? ; u5i#a Sale" ; To- va6a 2ilo$#i ; 5o(ne $ada <al(i kao navinu# ; da 8ari'e nije bilo dva dana i dvije noi kod kue" <rije dva dana 5redve(e dobila je 5o iv od 2agi$#ra#a- a i$#u no neka2o je ne$#ala" %i#ko ne na gdje je bila- a kad $u je 5i#ali ka2o je o#i6la- $legnula je ra2eni2a- $2ijala $e i odvra#ilaA D#o va$ #o briga?D +na je $igurno 5objegla 5red va6i2 5o ivo2" Jer kako bi ina(e :ljebarka koja i2a duan $a2o #ako na dva dana o#i6la i grada? Ja i2a2 3enu 5a ne 2ogu o$#avi#i duan" ; A ka2o je o#i6la? ; u5i#a Sale" ; To na 2oja 3ena" ;C #i na6@ #o- vraga- 5r#lja6 kao da ne na6 govori#i? ; i$ke;$i $e na njega <al(ika" ; .a- da- ve $a2 $e $je#io" +na je $igurno bila dva dana u 'e:u 'o5rni'a" Vjeruj#e- va6a 2ilo$#i" 8ari'a je 5rava 'o5r; ni'a" %a #o 2ogu 5ri$ei" ; Ali 5o$ljednja rije( a5ne 2u u grlu" Mali debeli 2e6#ar na6ao $e na koljeni2a- o(i 2u 5re$#ravljeno i$ko(ile- a li'e2 2u $e 5relio u3a$" Sale je $ko(io $a $#ol'a- a <al(ika $#ala krije6#a#i dr3ei $e a glavu" Kod adnji: <al(ievi: rije(i u6ao je u no#arevu $obu gu2;bar Ada2" <al(ieve ga rije(i #ako ra$5ali6e daje aboravio da je u no#arevoj $obi i 5ograbio je <al(ia a vra#" ; <rokle#i bablji 5o#5la#@ ; vikne Ada2" ; Zadavi# u #e- bab; $ka kr5e#ino@ 8aba #e je nau(ila da #u3i6 8ari'u- a #i govori6 kao 2agara'" ; <u$#i ga@ ; 5ovikne Sale gu2baru" ; %eka 'rkne kad la3e ; bje$nio je Ada2" ; %eu vi6e- neu""" gu6io $e <al(i 5od jaki2 ruka2a bije $nog Ada2a- 2olei $klo5ljeni2 ruka2a" ; Sve $i lagao" <ri naj da $i lagao@ ; 5ovi(e Ada2" ; Je$a2- je$a2" <u$#i 2e- neu vi6e nikada" %e2oj 2e agu6i#i- dragi Ada2e" Ja ni$a2 kriv ; 5ro$jakao <al(i i #re $ao $e 5o5u# 6ibe gledajui 5re$#ravljeno u ra jarenog gu2; bara" Ada2 5odigne ruke $ <al(ieva vra#a na koje2 $u o$#ali u#i$nu#i njegovi 5r$#i" <al(i $ko(i br o na noge i kao da ga vje#ar o#5u:nuo a (a$ ga ne$#ade i $obe" <al(ika je 5o6la a nji2 i #i:o klela" %o#ar Sale $#ade 5red Ada2a i $#rogo 2u re(eA ; #o $#e #o u(inili Ada2e? ; ,agao je i ako jo6 jedno2 $la3e drobi# u 2u ko$#i" Sale je $a ani2anje2 gledao u 2ladog gu2bara i blago 2u re(eA ; Ali- dragi Ada2e- vi $#e gra>anin i 5ri$e3nik- 5a nije li je5o da $e ovako 5ona6a#e na ovo2 2je$#u" Ja bi: va$ $ada 2orao ka ni#i"

; Za#o 6#o $a2 branio 5o6#enu 3enu? ; Kako vi na#e daje 8ari'a 5o6#ena? ; +badvije ruke 5olo3i# u a nju u va#ru" ; Gle- gle" Va$ je 2lada udovi'a ba6 jako a(arala" Mo3da ljubavni2 na5i#ko2? ; %e- go$5odine no#are- nego $voji2 5o6#enje2" ; Vi $#e $e- dakle- u nju agledali? ;Ja $a2je vjerio" ; +- o- #o ni$a2 nao" Sad- naravno- ra u2ije2" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

;C a#o $a2 do6ao ova2o 5o nju" ;Vrlo 2ije 3ao- dragi Ada2e- ali ona je ve u #ornju" +d ne2ile vije$#i 2ladiu $e $#eglo $r'e" ; Kako 2o3e#e- va6a 2ilo$#i- a#vori#i u #oranj 5o6#enu gra >anku kojoj ne 2o3e ni#ko ni6#a 5rigovori#i? ; Jer 5ro#iv nje 5redle3e #u3be koje $u vrlo o biljne" ; uli $#e na $voje u6i daje <al(i lagao" ; E- ali nije $a2o on" ; Tko jo6 i2a 5ro#iv nje 6#ogod i rei? ; Meni je vrlo 3ao- ali Ka#i'a .olene' na 2uka2a je i$ka ala da je i 8ari'a u 'e:u" ; %ee2o #ako- go$5odine no#are@ Zna2 ja o#kud #aj vje#ar 5u6e" To je $ku:ao onaj lo5ov Miki'a- jer 8ari'a nije :#jela da $e $ nji2 $5le#e" ; Miki'a ju je na5a$#ovao? ; u5i#a $a ani2anje2 Sale" ; Je$#- ali $a2 ga ja ba'io na uli'u" 8ari'a nije nikada bila u 'e:u" ;A re'i#e 2i a$#oje dva dana i dvije noi i bivala i grada- a da ni#ko nije nao gdje je?@ I #o ba6 5o$lije #oga $#oje dobila 5o iv? To i gleda kao daje 5objegla" ; .a je 5objegla- onda bi bila o$#ala i $akrila $e" To 2ora uvidje#i $vaki ra u2an (ovjek" ; A gdje je bila? ; <o $vo2 5o$lu" ;A 6#o je i2ala 5o$la u lova(ko2 dvor'u 5od Medvedni'o2? Vi valjda na#e da $e ondje nala e #renkov'i" +ndje $u je vidjela dva $vjedoka" To nije i$#ina" %eka 2i $vjedo'i #o ka3u u li'e" ; Ja va2 $vjedoke ne 2ogu oda#i- jer bi$#e i2 $e vi 2ogli o$ve#i#i" Evo 6#o $#e u(inili $ <al(ie2@ ; .o ovi#e onda #renkov'e- neka oni ka3u je li 8ari'a bila ondje" ; <a dobro- 2i e2o i: 5i#a#i" ; Ali 2oli2- go$5odine- da #o u(ini#e od2a:" Ja :ou da $e #o ra ja$ni" ; Sa2o $e 2alo $#r5i#e" ; Ja $a2- go$5odine no#are- gra>anin i 5ri$e3nik i neu 2iro va#i dok $e ne doka3e da 8ari'a nije bila 5od Medvedni'o2 i da nije ni6#a kriva" Jo6 je bio u rije(i kad $e o#vore vra#a i u $obu $#u5i ka5e#an Sini6a"

Sale je $a a(u>enje2 5ogledao u do6ljaka" 8io je ku6#rav- blijed i 2ra(anodijelo 2u je bilo neuredno i vla3no- a (i 2e bla#ne do koljena" ; Evo- va6a 2ilo$#i ; 5ri6a5ne Ada2" ; Mo3da e go$5odin ka5e#an na#i da na2 #o ka3e" ; I i>i#e 2alo@ ; re(e Sale" ; Ja u $ nji2e govori#i" Gu2bar $e 5ovukao i $obe da 5ri(eka u :odniku" ; Gdje $#e #o- aboga- bili? ; a5i#a Sale kad $u o$#ali na $a2u" ; Tra3io $a2 5o gori va6e vje6#i'e" Mi$li2 da $#e adovoljni $ ju(era6njo2 2ojo2 lovino2" ; A da- vi 2i$li#e na one dvije $#ari'e" ; Je$#e li i: $5re2ili u bu:aru? ; %a 3alo$#- go$5odine ka5e#ane- ovaj 5u# $#e $e 5revarili" ; Kako 5revario? ; +ne dvije 3ene ni$u vje6#i'e" ; Kako ni$u? ; u5i#a Sini6a i nena>eno" ; +bje .uganke 5o na#e $u gra>anke i o nji2a $e ne na ni6#a ne5ovoljno" ,ije(ni'i ka3u da i2 one beru 5o gori ljeko vi#o bilje" Vi $#e i: $igurno ondje na6li 5a $#e 2i$lili da $u vje6#i'e" ; Ako i2a vje6#i'a- dragi go$5odine- onda $u #o ai$#a ove dvije babe" ; Za#o jer 2alo (udno i gledaju? ; na$2ije $e Sale" ;C 2eni i gledaju kao vje6#i'e- no vidi#e kako $e (ovjek (e$#o 5revari" ;

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Sa2 3u5nik- kojega $a2 dana$ 5o vao ova2o- au eo $e a nji: i rekao da $u one naj5obo3nije 3ene u gradu" A au ele $u $e a nji: i druge u5livne li(no$#i" ; Kakve $u #o li(no$#i? Gro4i'a ikulini- 5a i $a2 Kraja(i koji #vrdi da one ni$u vje6#i'e" I Ra4ael je bio ovdje" Vi ga valjda 5o na#e? To je neki 5obo3ni (ovjek o koje2 $vije# dr3i daje $ve#a'- 5a 6#o on veli #o je 5uku Sve#o 5i$2o" ;C $ve #e ljude $#e vi do$ad 5re$lu6ali? ; E- #o va2 je #ako" Jo6 ni$a2 5ravo ni o(i o#vorio- ve je 'ijeli grad nao da $u .uganke dovedene na 2agi$#ra#" ; A je$#e li- go$5odine no#aru 5re$lu6ali i 2oje 2o2ke? ; %aravno da je$a2" ; %i$u li va2 ka ali da $2o i: na6li kako 5ri5ravljaju neka kav ljubavni na5i#ak a neku o#2jenu da2u" ; Je$u- ali ja 2i$li2 da $u $e 2o2'i 5revarili" S#ari'e $u $ebi 5ri5ravljale ve(eru" A kako je #o bilo na Medvedni'i- 2i $lili $u da one 5ri5ravljaju na5i#ak" Sini6a je bio $ilno i nena>en- ali je 5rikrio $voje i nena>enje" & #aj (a$ u6ao je u $obu $uda' Kraja(i da 5o#ra3i Salea" ; 8a6 $#e dobro do6li- go$5odine $u'e ; 5o dravi Sale Kra; ja(ia" ; Ka5e#an #vrdi da $u na Medvedni'i vidjeli .uganke gdje vare na5i#ke a ljubavne (arolije" ; To nije 2ogue ; odvra#i on" ; Alija $a2 i: vidio ; re(e Sini6a" ; Ja nikako ne vjeruje2 da bi one bile vje6#i'e" To veli i

Ra4ael i 3u5nik" I2a#e li jo6 5o$la- go$5odine no#are? ; Moli2 va$ da 2e 2alo 5ri(eka#e u 5okrajnjoj $obi- bi# u od2a: go#ov" Kad je Kraja(i o#i6ao u drugu $obu- u5i#a Sini6a SaleaA ; Vi $#e- dakle- one babe 5u$#ili kui? ; #o drugo da uradi2? uli $#e $a2i kako i: brane" Ali 2o li2 va$- ka3i#e 2i- dragi Sini6a- je li i$#ina da je ju(er 5o$lije 5odne kod va$ bila neka :ljebarka $ Ka2eni#i: vra#a? Ka5e#an je od2a: nao o (e2u $e radi" 8aba &r6a i Jana vidjele $u i 5re5o nale Cindekovku 5a $u je 5rijavile" ; +#kud bi: ja 5o navao va6e :ljebarke? ; 9e ; na$2ije $e Sale ; ali ona je vrlo lije5a i 2lada" ; +nda 2ije 3ao daje ne 5o na2" ; .a je nije 2o3da koji od va6i: 2o2aka dovabio ona2o? ; & #o2 $lu(aju ne bi oni #o 2eni 5ri5ovijedali" A #ko va2 je #o ka ao? ; .va $vjedoka ; odvra#i Sale ; ali #o $u $lu3bene #ajne koje ne $2ije2 odava#i" Ja $a2 $e u 5rvi (a$ 5obojao da $#e $e 2o3da vi $ 2lado2 udovi'o2 onako 2alo $5leli- a u #o2 bi: $lu(aju bio u neugodno2 5olo3aju" %e bi- naravno- ba6 ni va2a bilo ugodno da a #o $a na va6a vjereni'a" ; Moja vjereni'a? A koja je #o? ; %o- no- ne2oj#e $e $kanjiva#i" Sve $e #o na- ni6#a $e ne da $akri#i" Gro4i'a Auer$5erg odnijela va2 je $r'e" <a- #o je i naravno" D.akle- ona 2e kani 5ri$ili#i?D 5o2i$li Sini6a" Ka5e#an nije :#io dulje ra govara#i $a Saleo2" Sad je nao da $u babe &r6a i Jana na $lobodi" %o vi6e nego #o bilo 2u je neugodno 6#o je (uo o gro4i'i Auer$5erg" ; .akle- :ljebarka nije bila kod va$? ; u5i#a Sale" ; To je- nai2e- a na$ va3no- jer 5ro#iv nje 5redle3i #u3ba da je vje6#i'a" Sini6a $e i nenadi i odvra#iA ; %e- kod na$ nije bilo nijedne 3ene" To e va2 5o#vrdi#i $va 2oja 2o2(ad" Sale je i$5od oka $u2njivo 2o#rio Sini6u kao da 2u ne vjeruje" Ka5e#anu kao da je ne6#o 5alo na 5a2e#- #e $e naglo o5ro$#i i br o o$#avi no#arevu $obu" Me>u#i2 je Sale 5o vao u $obu Ada2a" ; #o je rekao go$5odin ka5e#an? ; u5i#a Ada2" ;+n je nije vidio" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; .akle- vidi#e- go$5odine no#are- da $u va6i $vjedo'i lagali" ; Ali i java ka5e#ana ne2a nikakve vrijedno$#i" Ako je on nije vidio- 5i#anje je nije li ona bila ondje $ njegovi2 2o2 'i2a? ; %e2oj#e #ako govori#i- va6a 2ilo$#i" Rekao $a2 va2 da je ona 2oja vjereni'a" I ja va2 veli2 da neu 2irova#i" Sa 2no2 nee#e #ako lako i ai na kraj" 9ou da $e doka3e da ni6#a nije i$#ina od onoga 6#o $e o 8ari'i govori" ; Zna#e li 6#o- dragi Ada2e? Ja bi: va2 rado 5o2ogao- jer i ja 2i$li2 da 8ari'a nije vje6#i'a" Sa2o 2e je $#ra:A ako $e Kraja(i u5le#e u $#var- onda e $e 8ari'u #e6ko i bavi#i" ; Vidi#e- go$5odine no#are- vi i $a2i ne 2o3e#e vjerova#i u

#e #u3be" <u$#i#e je na $lobodu- a ja va2 ja2(i2 da nee 5obje i" +nda 2o3e#e 2irno dalje vodi#i i$#ragu" ; To je vrlo #e6ko" Vi na#e da onoj koja jedno2 do>e u #o ranj vi6e ne2a $5a$a" Ada2ovo ru2eno li'e 5roblijedi i on a2i6ljeno obori glavu" ; .a" Ja vrlo dobro na2 6#o #o na(i" Ali- go$5odine no #are- kad vi $a2i ne vjeruje#e da je 8ari'a la 3ena- onda nee#e valjda do5u$#i#i da bude veeg la" .aj#e ne6#o u(ini#e ili re'i#e 6#o da uradi2" Kako daje i bavi2? Sale je $lo3io ruke o#raga- 5ro6e#ao $e nekoliko 5u#a 5o $obi i ra 2i6ljao" +nda $e au$#avi 5red gu2baro2- u:va#i ga a ka5u# i re(e 2u 5olugla$no i 5ovjerljivoA ; Ja na2 kako va2 je" Vi $#e $in ugledne obi#elji 5a va2 je velika $ra2o#a 6#o va2 je vjereni'a u #ornju" ; %ije 2eni do $ra2o#e- ali 3ao 2i je nje" Vi je 2ora#e i bavi#i- go$5odine no#are@ ; Sa2o je jedan na(in kako bi $e 2ogla i bavi#i i #ornjabar do#le dok ne bude dovr6ena i$#raga" ; Moli2 va$- re'i#e 2i kako" ; 8i$#e li vi :#jeli 6#ogod a nju u(ini#i? ; Kako ne bi:@ Radije da 2ene a#vori#e nego da ona (a2i u #ornju" Saleove o(i a$ja6e kao da je Ada2 rekao ne6#o 6#o 2u je bilo vrlo ugodno" ; Ali ono 6#o u va2 $ada rei 2ora o$#a#i 2edu na2a" .aj#e 2i ruku i rije( da e#e 6u#je#i" ; Glavu va2 ala3e2- go$5odine no#are" ; Mi $2o 2u6kar'i- 5a 2o3e2o i$kreno ra govara#i" Vi na#e- dragi Ada2e- da kad jedno2 Kraja(i 5ri2i #u $#var u ruke- 8ari'i nee bi#i $5a$a" %o ja bi: 2ogao i$:odi#i da je 5u$#i2 na $lobodu" ; Moli2 va$- no#are- da #o u(ini#e" ; Kad bi$#e vi 5olo3ili (e#iri $#o#ine 4orin#i- onda bi $e 2o glo u(ini#i da $e 8ari'a 5u$#i i #ornja" To je $a2o a $igurno$# da 8ari'a nee 5objei" .akako- da vi #o ne bi$#e $2jeli niko2e rei" ; u#je# u i nov'e od2a: donije#i" ; .aj#e 2i ruku da e #o o$#a#i 2e>u na2a" Mladi 5ru3i no#aru de$ni'u i ode" I a6av6i na uli'u na6ao je 5red 2agi$#ra#o2 $ku5inu ljudi koji $u ga ajedljivo gledali" %eke 3ene $#ale $u $e 5od$2ijava#i" Jedna $e (ak u$udila doviknu#i 2uA ; Gdje #i je #voja 8ari'a? Ada2 $e okrene- a2a:ne 5re2a nji2a 6ako2 i u5i#a 5ovi6eni2 gla$o2A ;Kojaje #o rekla? ; Bene $u anije2ile- a Ada2 i2 dovikneA ; Sa2o neka $e ijedna u$udi da $ 8ari'o2 $ebi je ik bru$i@ <oklo5i# (uje ovo2 6ako2 da e 5obira#i (elju$#i 5o uli'i" Bene $e 5re$#ra6ile i 5objegle- a 2ladi gu2bar u5u#i $e kui da nabavi nova' koji2 je :#io da $5a$i 8ari'u" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

SI%IA I #2a$#i: oblaka $i5io je 5o $lje2en$koj gori 5rvi $nijeg kad je Sini6avra#iv6i $e od ,adi$lava Salea- do6ao u lova(ki dvora'"

+d $ino- kad $e onako ra$#ao $ %ero2- nije ga vidio ni#ko u dvor'u" Kad je $ja6io- nije bilo nikoga u dvori6#u 5a je 5o vao 2o2ka da odvede konja u $#aju" Bivo#inja je bila bla#na- 2okra i i 2u(ena" Kad je 2o2ak o#i6ao- 5ogleda Sini6a na %erin 5ro or" 8io je o#voren" DZa6#o je nje in 5ro or o#voren kad je #ako :ladno?D 5o2i$li on" DZar $e 5re$elila u drugu $obu? Ili $jedi kod o#vorenog 5ro ora?D <ro6e#a $e 5o dvori6#u i nekoliko 5u#a krio2i'e 5ogleda na 5ro or" %adao $e da e je vidje#i- 5a je dugo :odao dvori6#e2 gore;dolje" DJedan5u# e i5ak a#vori#i 5ro orD- 5o2i6ljao je on" D8i# e joj :ladno"D 9odao je ne5re$#ano 5o dvori6#u i (ekao da $e %era 5ojavi na 5ro oru" I kue nije i a6ao ni#ko 5a ni Eili5 ni 8ranko" DKako #o da ni Eili5 ne dola i da 2i 6#o ka3e?D $rdio $e Sini6a" DSve je #i:o i 2irno- kao da $u $vi 5o2rli"D %a5okon ga o$#avi $#r5ljivo$#- ude u kuu i 5ode ravno u $voju $obu" Tu je kod 5ro ora a#ekao Eili5a" DTako@ Sjedi kod 5ro ora- a ne na doi 5red 2ene" .rug;da je nao dola i#i i javi#i 2i 6#o god o njojD- 2i6lja6e Sini6a" +krene $e Eili5u i re(e 2u #i:oA ; %i$i vidio da $a2 do6ao? ; Je$a2 ; odvra#i on #i:o" ; %ije #e dugo bilo" JJ,J"JSSSJ" ; Re'i neka 2i done$u ne6#o a jelo" Eili5 i a>e- 5a $e a kra#ko vrije2e vra#i $ jedni2 2o2ko2 koji je ka5e#anu donio bu#ine i kru:a" Sini6a od ju(er nije ni6#a oku$io- 5a je 5o:le5no jeo" Eili5 je- 2e>u#i2- o5e# $jeo u 5ro or i gledao kako 5ada $nijeg" +boji'a $u 6u#jeli" Sini6i dodijala 6u#nja" ,ju#io $e 6#o 2u Eili5 ni6#a ne ka uje o %eri" %a kraju 5o(ne $a2 i$5i#iva#iA ; S#oje rekla kon#e$a kad $i joj 5ri5ovijedao kako $2o ulo vili &r6u i Janu? %ije li $e #o2e radovala? ; %ije- jer joj #o ni$a2 2ogao 5ri5ovijeda#i" ; Valjda $u #i 2o2'i ka ali 6#o $e dogodilo? ; %aravno da je$u" ; Koji #i je >avo? #o $e dr3i6 kao (angri ava baba? Sini6a odgurne jelo od $ebe i a5ali $2o#ku" %ekoje vrije 2e 6u#ei 5u6io- a onda $e okrene Eili5u" ; Idi gore i re'i kon#e$i neka a#vori 5ro or" Mogla bi $e na; :ladi#i" Eili5 nije u$#ao" ; Za6#o ne ide6? ; ra$rdi $e Sini6a" ; Za#o jer joj #voju 5oruku ne 2ogu odnije#i" ; Za6#o ne? ; Jer nije gore" ; Valjda nije o#i6la 5o #o2 vre2enu na 6e#nju? ; %e na2 ka2o je o#i6la" Sini6a $e abrinu#o agleda u Eili5a" ; Ti ne na6 gdje je %era? ; %e na2" ; Zar $i 5oludio? Valjda je ni$i 5u$#io $a2u i ai i kue? ; %i$a2 je 2ogao 5ra#i#i- a ne na2 ni kada je o#i6la" ; %e na6 kada je o#i6la" %eka #i vrag a#vori u$#a" Govori ja$no" #o #o na(i? ; Mogu li ja$nije govori#i? +#i6la je" ; Ali kako je 2ogla o#ii? Zar ni$i 2ogao na nju 5a i#i? ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

Eili5 u$#ane i 5ode 5re2a Sini6i" Balo$ni2 gla$o2 re(e 2uA ; &(ini $a 2no2 6#o :oe6- ja ni$a2 kriv" .o$#a $a2 bog #oga 5re5a#io" %i$a2 $e u$udio ni da #i i a>e2 u $u$re#" ; #o $e dogodilo? ; u5i#a Sini6a" & gla$u 2u je adr:#ala #je$koba" ; Evo 6#o je bilo" &ju#ro $a2 5oku'ao na nje ina vra#a kao obi(no- daje a5i#a2 :oe li aju#rak" Ku'ao $a2 dugo- ali ne bija6e odgovora" Mi$lio $a2 da $5ava i vra#i2 $e o5e# dolje" Ali ne6#o 2i nije dalo 2ira" <onovno 5o>e2 gore i $#ane2 ku'a#i" Sve je bilo #i:o" <oku6a2 o#vori#i vra#a" %i$u bila aklju(ana""" Soba 5ra na" <o>e2 kro 'ijeli 5rvi ka#- 5re#ra3i2 'ijelu kuu- ali njoj ni #raga" ; %igdje je ni$i na6ao? ; %igdje" Ka2o je do$5jela- #o na $a2 8og" I gleda da je o#i6lajo6unoi" ; Valjda $i ne6#o 2orao (u#i? ; %i6#a ni$a2 (uo" .ugo $a2 bdio (ekajui #ebe i 5rije nego $a2 u$nuo 5ri$lu:nuo $a2 na $#uba2a" uo $a2 nje ine ko rake- :odala je 5o $obi" +nda $a2 $e o5e# 5ovukao u #voju $obu i (ekajui na #ebe a$5ao" Sini6a je nekoliko (a$aka urio 5reda $e" +nda o$#avi Eili5a i u$5e $e u 5rvi ka#" %a :odniku nije bilo 3ive du6e" Ka5e#an je $#ao i gledao u vra#a $obe u kojoj je $#anovala %era" Tada $e 5olako 5ribli3i i o#vori i:" Soba bija6e 5ra na- 5o$#elja ne#aknu#a- divan 5ra an- $vi ku#ovi 5u$#i" Sini6a je $#ao u$red $obe i gledao oko $ebe" inilo 2u $e kao da je $oba $#ra6no velika i da ne2a u njoj nikakvog 5oku$#va" Kao da jo6 nikad nije vidio #ako 5ra nu $obu kao $#oje bila ova" +$jeao $e kao daje (i#av $vije# 5u$#- a on $#oji $a2 u$red #e be$krajne 5u$#o6i" Sve je i gledalo kao da je %era $a2a o#i6la" <onijela je $a $obo2 $ve $i#ni'e 6#o i: je i2ala- (ak i ru5(i 6#o gaje o$#avi; la 8ari'a Cindekovka" & #o2 je ru5(iu i2ala %era $ve ano nekoliko la#nika 6#o i: je donio Eili5- #obo3e i nje ine $obe na Gri(u- a a5ravo i: je Eili5u dao Sini6a" & $obi je bilo $ve #ako kao da ju je %era $a2a uredila 5rije nego je o#i6la" Ra gledao je $ve ku#ie- $#ol- or2ari i $ve o$#alo 5oku$#vo ne bi li na6ao gdjegod kakvo 5i$2o ili kakav drugi nak nje inog odla$ka" Ali nigdje ne nade ni6#a" I 2u(en ba'i $e na divan i 5okri ruka2a li'e" +na je- dakle- o#i6la" Ka2o? Za6#o? %a $ve #o nije nao $ebi odgovori#i" %eko je vrije2e ovako 5ro$jedio" Tada ude u $obu Eili5" %ije $e u$udio i6#a a5i#a#i- ali je $jeo na $#ola' u nadi da e Sini6a a5o(e#i ra govor" Vrlo je dugo ovako (ekao- dok Sini6a 5odigne glavu- 5ogleda Eili5a i re(eA ; .one$i 2i ova2o $ve 2oje $#vari" Za 2alo vre2ena donio 2u je gore $ve $#oje nao da Sini6i #reba ; (ak i neke knjige koje je rado (i#ao" ; %i $ ki2 neu govori#i ; re(e Sini6a" ; +$#avi 2e dok #e ne ove2" Eili5 ki2ne glavo2 i i a>e" i#av dan 5ro6ao je #i:o i 3alo$no" 8ranko je o#i6ao na Gri(- a Eili5 je $jedio u Sini6inoj $obi i urio 5reda $e" Mo2(ad je u velikoj dru3in$koj $obi 5olugla$no ra govarala" %i#ko i2 nije dao nikakav nalog 6#o da rade i ka2o da idu" %i#ko nije nao 6#o $e dogodilo $ ka5e#ano2- ali $u 2o2'i bili #i:i" %i#ko nije a5jevao- kako je #o obi(no

bivalo" %i#ko nije gla$no govorio" Svi $u o$jeali da ne6#o #e6ko le3i u 5a da bi $2e#ali 5je$2o2 i gla$ni2 ra govoro2" Snijeg je 5adao 5o gori- a vje#ar $i5ao 5a:ulji'e u 2ale 5ro ore" %o je do5lovila kao ogro2na- #i:a ne2an i 'rni2 krili2a 5okrila e2lju" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

raku

Sini6a je le3ao na divanu" Sa#i2a $e nije ni 2aknuo $a $vog le3i6#a" Znao je da bi- i5ak- #rebalo 5oi na Gri( i 5rijavi#i grad$ko2 ka5e#anu nonu 5rovalu u dvora'- da bi valjalo ne6#o odredi#i 2o2'i2a i 5o$la#i i: na $#ra3u a ra bojni'i2a ili u Kraja(iev vinograd" Ali nije i2ao $nage da u$#ane- da 5ode dolje i $ ki2 ra govara" S2e#ao gaje $vaki gla$ 6#o bi do5ro do njega i 5ri e2lja" Belio je o$#a#i $a$vi2 $a2" .a nikoga ne vidi- da nikoga ne (uje" I vana je (uo kako ne#ko lo3i 5e- (uo je 5u'ke#anje va#re" Ve od #oga aboljelo ga u glavi" Jedva je (ekao da $vi 5odu $5ava#i i da u dvor'u avlada #i6ina" Sa $jevera navrla i2a i $nijeg 5okrio goru" %o a$jela na $voje 'rno 5rije$#olje i uljuljala u $an $ve 6#o bija6e 3ivo" Tek Sini6a je budan" ,e3i ne5o2i(no urei u #a2u i $anjari""" """ 8rani6 $e od 2ene? Za#o jer #e 3eli2 brani#i? <ogledaj u 2oje $r'e@ Zar ne vidi6 da $vaki njegov udara' 6a5e #voje i2e" Svaki #r aj di6e #obo2- %ero""" Ja #e vidi2 i (uje2 #voje korake ; $lu6a2 #voj gla$ i gleda2 #e kako $e 2ene 5la6i6""" """ Cijela $oba i$5unjena je #obo2 ;ja #e o$jea2 i u#i2 #e" """ Slu6a2 #voje korake #i:e- lagane- odlu(ne" """ u2 3en$ke :aljine 6u6#i 5o $obi" 8o3e- ja #u le3i2- a ona je ovdje@ +5ro$#i#e- kako je #o dr ovi#o- kon#e$o- da $a2 legao na divan" .ugo $a2 (ekao na va$ i u2orio $e" Za6#o u va6i2 o(i2a dr6e $#ra:? %i6#a ne 3eli2- ni a (i2e ne (e ne2- $a2o a #i2 da 2e ne $2a#ra#e $voji2 lo#voro2@ ; %e2oj#e o#ii" +$#ani#e" ; <re ri#e 2e i 2r i#e 2e- ali o$#ani#e- da va$ 2ogu $vaki dan vidje#i ; da (uje2 va6 gla$2akar $a 2no2 govorili o5oro- 2akar 2e obje>ivali@ Sve 2i #o godi- $a2o kad na2 da u va$ o5e# vidje#i- kad na2 da $#e 3ivi- da va$ nije a#eklo nikakvo loda va2 je #o5lo u $obi i da $jevernjak ne 5u6e oko va6i: ra2ena" C 9oe#e li da ide2 odavde? Ja u o#ii" %eu va2 na o(i" .o$#a 2ije 6#o na2 da $#e #u" +5ro$#i#e- kon#e$o- 6#o $a2 ovako govorio i 6#o $a2 $e u$udio doi ova2o" S#ra: 2e bilo a va$ 6#o $#e #ako dugo i o$#ali" & $obi a6#ro5ou kora'i" <lane $vijea- a Sini6ino blijedo uko(eno li'e 5o2oli $e u #o2 $vje#lu kao $abla$#" Su2oran- i 2u(en njegov 5ogled u5ilji $e u vra#a" +nda Sini6a 5ole#i kao da e i: o#vori#i" &:va#i kvaku" Ali vra#a bija:u abravljena" S2ueno 5ogleda 5o $obi" Sve 2u je #i#ralo 5red o(i2a" <o raku le5r6ale dugolja$#e i$kre- 5re#varale $e u 2odre (rknje i gubile u #a2i" Svije#li kolu#ii vr#jeli $e 5red njegovi2 o(i2a- a $vijea- koju je (a$ 5rije u5aliokao daje blijedila" +n 5ri#i$ne ruke na $lje5oo(i'e" Za#i2 5ro#are o(i i $jedne" & noga2a o$je#i bol- a u 'ijelo2 #ijelu 2lo:avo$# i u2or" Kao daje u$#ao od dugo#rajne #e6ke bole$#i"

I 2u(eni2 5ogledo2 aokru3i $obu i re(e $a2 $ebiA DJa $a2 vra#a abravio i nu#ra" .a #o nije- 5ri$egao bi: da je bila ona u $obi" Kao da $a2 je 3ivu vidio@D Vje#ar je $ve ja(e 5u:ao i 5r$kao $nijeg 5o 5ro ori2a" Sini6ino #ijelo adr:#i od i2e" DGdje je $ada i kako joj je? %ije li na #o2 vje#ru i na #oj i2i?D 5i#ao $e 5olugla$no" +5e# je u#onuo u 2i$li koje $u 2u ra>ale $like i 5rika e i 2u(ile ga 'ijelu no" Sun'e je ve bilo vi$oko- a 8ranko i Eili5 jo6 uvijek ni$u avirili u Sini6inu $obu" %i$u $e u$udili da 5odu gore" e#ali $u 5o dvori6#u 5o koje2 je noa$ 5ao debeli $nijeg i ra govarali 6#o da urade" 8ilo i2 je (udno 6#o Sini6a nikoga ne ove- ne #ra3i jela i nee ni $ ki2 da ra govara" ; +$jeao $a2 ve davno ; re(e 8ranko ; daje Sini6a i gubio $r'e a kon#e$o2" Ali $ada vidi2 daje i gubio i 5a2e#" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; u#i@ ; #i:o e Eili5" ; To ne $2ije6 govori#i" Jedno2 2e go#ovo i$#ukao kad $a2 2u #o $5o2enuo" %i$a2 nikad ni u $nu 5o2i$lio da bi Sini6a 2ogao #oliko ljubi#i" Taj grubi i o5o ri (ovjek najedno2 $e ra$#alio na #oj ljubavi kao djevoj(i'a" ; Grub je i o5or- #o je i$#ina- ali u dubini $voje du6e i$#o je #ako #ankou#an" 8oji2 $e a njega" Ra govarajui u>o6e u kuu" Eili5 odlu(i da 5ode gore- 2akar ga Sini6a i grdio" %a6ao ga je gdje $e#a 5o $obi gore;dolje" %a veliko njegovo a(udenje nije ga 5ri2io goro5adno" <o(eo 2u je govori#i kao da je jedva (ekao da 2u ka3e $voje 2i$li" ; Zna6 li- Eili5e- o (e2u 2i$li2? ; + (e2u? ; .a %era nije odavle o#i6la $a2a" Sve 2i $e (ini daje $ ne ki2 #aj bijeg ugovorila" ; Ve $a2 #i ju(er :#io #o rei" .a nije 8ari'a Cindek bila nje ina 5ou dani'a? ; Ali :ljebari'a je u #ornju" ;Za i2e 8o3je@ ; Je$#- #reba da $vi $vjedo(i#e da nije bila ovdje" Ali- i5akneka 2i o5re2e konja" Za 2alo 5ojuri on 5re2a Gri(u" &5ravo je a vonilo 5odne kad je Sini6a u6ao 5od Ka2eni#a vra#a" S Markova #rga u5ravo je $ila ila 8ari'a Cindek $ gu2;baro2 Ada2o2" Sini6a je o5a io da i: $vje#ina (udno gleda 5a au$#avi konja da vidi :oe li :ljebarka u duan" Ali ona $e u5u#ila $vojoj kui" Sini6a i: je $lijedio i daleka" <red kuo2 o5ro$#ila $e 8ari'a $ Ada2o2 koji $e u5u#i $vo2 do2u" Sini6a 5ode ravno do 8ari'e" +na $e vrlo a(udila kad je o5a ila ka5e#ana" <o2i$lila je daje- 2o3da- o5e# do6ao 5o nju" Sini6a joj ukra#ko re(e 6#o $e dogodilo- a onda je u5i#aA ; Re'i#e 2i ako $2ije#eA na#e li ka2o je kon#e$a o#i6la? ; Tako 2i o(injeg vida ; #o ne na2" ; A je li va2 bare2 govorila da kani o$#avi#i lova(ki dvo ra'? ; %ije@ A da 2ije rekla- ja bi: je od #oga odgovorila- jer je 5o(inila veliko lo kad je o#i6la $a2a- be a6#i#e" Kod va$ je bila #ako $igurna" %i#ko je ne bi 2ogao brani#i kao vi"

; Je$#e li kad u ra govoru o5a ili da nije bila rado u dvor'u i da 3eli odanle o#ii? ; Malo je $a 2no2 ra govarala" Jedan jedini 5u# 5o(ela 2i je govori#i da $e nada kako e ka5e#an Sini6a doka a#i Kraja(iu da ne2a vje6#i'a" To bi bila a 2ene velika $rea ; rekla je kon#e$a" Sini6a u$#ane i $5re2i $e da ode" %a odla$ku re(e jo6 :lje;barkiA ; Ako va$ #ko ikada u5i#a da li $#e bili u lova(ko2 dvor'une $2ije#e #o 5ri na#i" Ja $a2 dao nalog 2oji2 2o2'i2a da i oni #o a#aje" 8ari'a 2u a:vali i Sini6a $e o5ro$#i" Za#i2 je obi6ao Sandu i o'a S2olea" Ali ne 2ogav6i nigdje ni6#a $a na#i o %eri- 5o3uri 5od Slje2e" Jedva je (ekao da $e vra#i" &$red 6u2$ke #i6ine (ekala gaje 5ra na $obi'a u kojoj je $#anovala %era" To 2u je bilo do$#a da a3eli 6#o 5rije o#ii ona2o" Kad $e na6ao u #oj $obi- o5a i Eili5 da Sini6ino li'e nije vi6e #ako 2ra(no kao 6#o bija6e kad je o#i6ao" Sini6a je $jeo na na$lon divana i 5o vao Eili5a da do>e bli3e" ; .o$#a $2o ovdje $jedili- $2ijali $e Kraja(iu i dangubili" ; +dla i2o li odavle? ; %a5ro#iv" +$#a# e2o ovdje dok ne i vr6i2 ono 6#o $a2 nau2io" ; A 6#o je #o? ; .oka a# u Kraja(iu i $vi2 $ve'i2a da ne2a vje6#i'a i da %era nije ni 2ogla bi#i vje6#i'a" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; To je #e3ak 5o$ao i nee #i u$5je#i" ; Mora- 5a 2akar $a2 5o$#ao vje6#i'o2" %e (uje6 li von'e $aoni'a? +boji'a 5ri$#u5i6e k 5ro oru" Ra abrali $u da $u 5red dvor'e2 $#ale $aoni'e" & nji2a $u $jedile gro4i'a Auer$5erg i iku;lini i barun Skerle'" ; +vi: 2ije #rebalo@ ; 2r2ljao je Sini6a" ; Idi dolje i re'i i2 da ni$a2 kod kue" Jedva je #o i govorio" Go$5ode $u dolje 5i#ale a Sini6u i $#ale $e u$5inja#i $#uba2a" Eili5 i2 je 5o6ao u $u$re#- dok je Sini6a o$#ao u $obi" Za 2alo ude gro4i'a Auer$5erg" & 'rno2 kr nu $#oje odijevalo nje ino vi$oko $#rojno #ijelo i gledala je kao kralji'a" Sini6a joj $e nakloni i 5oljubi ruku" Su$5regnuv6i $voj bije$ u5i#aA ; A gdje $u oni drugi? ; Valjda #i nije krivo 6#o $2o ovdje $a2i? ; %i i daleka" 9#io bi: $a2o 5o dravi#i gro4i'u i baruna" ; A ja bi: 3eljela da o$#ane2o ovdje" ; +5ro$#i# e6 2i- ali ja ne 3eli2 ra govara#i u ovoj $obi" ; Za6#o? ; To je $ve#i6#e- a ja na2 da e6 $a 2no2 ra govara#i o be ; bo3ni2 $#vari2a" Gro4i'a $e na$2ijala" +6#ro je 5ogledala 5o $obi 5a kad nije vidjela ni6#a $u2njivo- udovolji (udnoj Sini6inoj 3elji i 5ode $ nji2 u drugu $obu" Sini6a 5onudi $vojoj go6i $#ola'" +na 5ogleda ka5e#ana ironi(ki na$2ije6eni2 li'e2A ; Ti $igurno vi6e ne na6 gdje $#anuje2""" ; Zar ni$i jo6 uvijek go6a gro4i'e ikulini? ; Ali #i $i aboravio 5u# do nje ine 5ala(e" Sad $e na$2ije ka5e#an"

; <u# $u 2i a2ele vje6#i'e" Sigurno $i (ula kakav $a2 lov i2ao na Medvedni'i" ; To ai$#a nije 5o$ao a #ebe- dragi Sini6a" 9ou #e $5a$i#i #akve dangube" Evo- (i#aj@ Gro4i'a 5ru3i ka5e#anu 5i$2o" +n ga ra 2o#a i ra abere da njegov a5ovjednik 5i6e gro4i'i o nje2u" & 5i$2u je $#ajaloA DAko 3eli#e- ja u ka5e#ana Sini6u od2a: o5e# 5o va#i u 8e(@D +va vije$# neugodno ga dirnula" Ali njegovo li'e o$#alo je 2irno- kao da $e #o njega i ne #i(e" S2o#a 5i$2o i re(eA ; A 6#o $i 5i$ala a5ovjedniku? ; .a $e uvijek #u3i6 kako nije a #ebe doli(no $#ra3ari#i Kraja(ieve vje6#i'e" ; Ali $ada je $#var 5o$#ala o biljnija" ; +#kad je na Gri(u gro4i'a Terka? Sini6a $e na$2ijao i $legnuo ra2eni2a" ; Ti $e valjda nada6- dragi ka5e#ane- da gro4 %ada3di i2a u 8e(u veu 2o od 2ene? .o6la $a2 #e u5i#a#i 6#o #i je dra3eA da bo3iuje2o u 8e(u ili u Mokri'a2a? Takvo 5i#anje i gla$ koji2 je #o i rekla 5obudi6e u Sini6i ogor(enje" Go#ovo ga $5o5ala 3elja da bude grub i o$oran" Ali $e $vlada i odvra#i $ udvorni2 $2ije6ko2A ; Mi$li2 da e $vakako bi#i ugodnije u Mokri'a2a" ;Vrlo dobro" +(ekuje2 #e dakle dan 5rije 8adnjaka" Ali da ne aboravi6A (eka2 #e $ objedo2" ; 8i# u #o(an" ; Za$ad neu 5i$a#i a5ovjedniku" Vidi2 da #i je dra3e da o$#ane2o ovdje- a #o je i 2eni 2ilije" Ja $a2- nai2e- 5rodulji la $voj do5u$# kod kralji'e a dva 2je$e'a" ; Tako dugo? %ee6 li $e ovdje do$a>iva#i? ; %e dragi 2oj" &3iva# u 2edene #jedne $voga braka@ .akle- do vi>enja- u Mokri'a2a" Gro4i'a i a>e i $obe- a a njo2 Sini6a" & blagovaoni'i na>o6e gro4i'u ikulini" +na je $anjivo gledala u Skerle'a i ne6#o 2u govorila $#oje on 5o orno $lu6ao" S"S" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

<re irni2 5ogledo2 5o dravio je Sini6a baruna Skerle'a- a ljuba ni2 rije(i2a gro4i'u ikulini rekav6i joj da $e vrlo raduje 6#o je o5e# vidi" %o on $e 2nogo vi6e radovao kad $u go$5ode i javile da e $e od2a: vra#i#i" I$5ra#i i: do $aoni'a" Za nekoliko (a$aka von'e $aoni'a i gubilo $e u 6u2i" To je Sini6i bilo vrlo ugodno" ; S#oje :#jela? ; u5i#a Eili5" ; ,jubo2orna je na Terku 5a bi 2e :#jela o#5re2i#i u 8e(" ;C ba6 $ada kad $i :#io da $e la#i6 #ako va3nog 5o$la kao 6#o $i 2i 5rije 5ri5ovijedao? ; %e boj $e- ni$a2 ja #ako lud" <onudila 2i je Mokri'e ili 8e(" A na6 6#o #o na(i? Ako ne do>e2 k njoj na i2anje- ona e onda 2oje2 a5ovjedniku 5i$a#i da :ou u 8e(" A ja $a2 ljuba no 5ri2io 5o iv a Mokri'e" ; Sa2o ako nije $ebi u#uvila u glavu da je bilja 2ora6 o3eni#i" Mogla bi i$5uni#i 5rije#nju" ; %e 2ogu $:va#i#i kako bi ona nala""" %i#ko nije 2ogao ni6#a vidje#i ni $a na#i" Ti $i jedini bio 5ri$u#an kad $a2 uda

vio onu 5rokle#u 3enu""" ; I5ak- nije $igurno" Tko na je li 2r#vo #ru5lo doi$#a i gorjelo? ; To nije 5o$ve $igurno" Ako ne$re#ni'a nije i gorjela- na li Auer$5ergova a #o i od koga je 2ogla $a na#i? ;Ako na- onda #i ne2a $5a$a" +na e #e- ako je ne o3eni6- oda#i" #o bi #i 2oglo drugo 5reo$#a#i? ; +vo@ ; odvra#i Sini6a i #rgne i d3e5a 5i6#olj" ; To bi bilo $#ra6no@ ; re(e Eili5" ; Za6#o? I2a2 li ja koga na $vije#u #ko bi a 2no2 3alio? I2a2 li o'a- 2ajku- $e$#ru ili dragu koja bi 2e ljubila? Svakako 2i je dra3e ako $a2 $ebi 5ro$vira2 glavu nego da (eka2 dok 2e o$ude" Sini6a je $#ao kraj 5ro ora i agledao $e u 6u2u" Eili5 je 3elio da 5ovede ra govor o %eri- 5a $e u$koro i do2i$lio kako da a5o(ne" ; Ti e6 od$ad $#anova#i u #oj $obi? ; Za6#o #o 5i#a6? ; Moglo bi $e dogodi#i da $e ona i5ak vra#i" ; %ee $e ona vra#i#i""" ; #o ju je $a2o 2oglo nagna#i da na$ je ovako o$#avila? ; &vjerena je da $a2 lo#vor" <a- na5okon- i2a 5ravo" %i$a2 li lo(ina'? %ad 2ojo2 glavo2 vje(no lebdi $2r#na o$uda" ; Ali ona o #o2 ni6#a ne na" ; Svejedno" .r3i 2e o5aki2 (ovjeko2" ; Za6#o ni$i 5oku6avao doka a#i $u5ro#no? ; <oku6ao $a2- ali ona 2i nije dala da govori2" Mi$lila je da u i rabi#i nje inu o$a2ljeno$#""" ; Ali ar nije vidjela 6#o $i $ve a nju u(inio? .a $i je 5o6#ivao ovdje u dvoru gdje $i 2ogao u(ini#i $ve 6#o $i :#io? ; Mo3da bi #o bila uvidjela da ni$u do6li oni 'rni ljudi- koji $u govorili o 2eni #ako daje 5onovno 5ovjerovala $a2o lo" ; Kako #i ljudi dola e $ #obo2 u ve u? ; %e na2" Ali 5u$#i 2e $ada na $a2u" Eili5 je 3elio ra govara#i o 5rovalni'i2a- ali $e 2orao 5okori#iA Sini6a je 3elio da ga o$#avi na $a2u" VJETICE S5u$#ila $e ve(er" %a Gri(u je $ve bilo 5u$#o" Sini6a je ja6io 5ra ni2 uli'a2a 5o debelo2 $nijegu" Kro okan'a 5urgar;$ki: kui'a irkalo $5okojno $vje#lo- a 5ro ori velika6ki: 5ala(a $jali $e i navije6#ali boga#$#vo i ve$elje" Ka5e#an je $i6ao $ konja 5red 5ala(o2 gro4a .ra6kovia" Tu je 5o#ra3io bana gro4a %ada3dija" Sluga 5ovede Sini6u u $alon gdje je $jedio ban" ; Zna#e li- go$5odine ka5e#ane- a6#o $a2 va$ 5o vao? MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; %e na2- 5reu vi6eno$#i" ; Mo3da va2 je 5o na#o da gro4i'a .ra6kovi( i2a u 8ukov'u i2anje" .vor je 5o$ve 5ra an i ni#ko u nje2u ne $#a nuje- o$i2 ne6#o $lu3in(adi" &5ravi#elj i $vi drugi $#anuju u 5o$ebni2 grada2a" Kad je dana$ uju#ro u5ravi#elj i2anja do6ao u dvor da vidi 6#o $e #o dogodilo $a $luga2a da ne dola e na 2aro4- i2ao je 6#o vidje#i i (u#i" %a dvoru $u $e bile

#akve $#vari da je u5ravi#elj bio 5ri$iljen $a2 doi ova2o da na2 #o javi" <oveo je i obje $luge da o$obno 5ri5ovijedaju 6#o $e bilo" <o va# u i:- neka va2 $a2i ka uju" +vako e#e lak6e 5ro$udi#i 6#o #o 2o3e da bude" %ada3di naredi lakaju da dovede $luge 6#o $u dana$ 5ri$5jeli i 8ukov'a" &>o6e dva 2lada 2o2ka- vi$oka- na i gled do$#a odva3na" 8an i2 naredi da 5ri(aju ka5e#anu $ve 6#o $u 5ro6le noi do3ivjeli" ; Slavio $a2 $voje godovno- 5a $2o 2alo vi6e 5ili i abav ljali $e u na6oj $obi koja je od2a: kraj veliki: vra#a u dvor" +ko 5ola noi na6i drugovi o#i6li $u na 2aro4- a ja i #e4an aklju(ali $2o velika vra#a u dvoru i legli $5ava#i" Vra#a $2o $a2o 2alo 5ri#vorili" %i$2o dugo $5avali- kad $e 5robudi2" inilo 2i $e da ne#ko vani :oda" Slu6ao $a2 jedno vrije2e 2i$lei da je2o3da- koji od na6i: drugova o$#ao u dvoru 6#o bi $e lako do godilo ; bili $2o $vi 2alo 5ri5i#i" Ali 2i $e nije :#jelo u$#a#i da 5ogleda2" Glava 2i je bila #e6ka i :#io $a2 $5ava#i dalje" Ali o5e# (uje2 korake" Sad $a2 ra abrao da 5red vra#i2a na6e $obe ne#ko 6a5e i da ne6#o oko brave 6u6ka" <ogleda: 5re2a vra#i2a" 8ilo je #a2no" %i$a2 ni6#a vidio- $a2o $a2 (uo da je ne#ko 5red vra#i2a" 8r o 5robudi2 #e4ana" +boji'a $ko(i2o $ kreve#a i $#ane2o $lu6a#i" 8adava- ne#ko je 5red vra#i2a" ; Tko je #o vani? ; vikne2 ja" &2je$#o odgovora o#vore $e vra#a- a 5red na2a $e $#vori 'ijela 5ro'e$ija baba" .vije $u i2ale u ru'i $vje#iljke- a i a nji: bilo je vi6e baba koje $u i2ale u ru'i 2e#le" Sad $a2 nao da $2o a5ali u ruke 'o5rni'a" <o(eli $2o $e kri3a#i i 2oli#i 8oga" S5o5ao 2e #akav $#ra: da ni$a2 2ogao ni $#aja#i- 5a $a2 kleknuo i ne5re$#ano $e kri3ao" ; A kako $u i gledale #e babe? ; u5i#a Sini6a" ; To ne bi: nao rei" %a nji2a $u vi$jele nekakve duge $uknje i nekakvi ru5'i" %a glavi $u i2ale 5e(e i #ako $u i: na; vukle na li'e da i2 ga ni$2o 2ogli vidje#i" Mo3da $a2 koju i vidio- ali 2e je bilo #ako $#ra: da 2ije $ve 5red o(i2a #i#ralo" #e4an $e i$#o #ako bojao" Sa2 bi $e 3u5nik 2orao 5re$#ra6i#i da i: je vidio" & #ren oka 5ovali6e 2e na 5od i $ve a6e 2i ruke $#raga kao ne2ono2 dje#e#u" S#ra: 2e $a$vi2 5reu eo 5a ni$a2 ni 5o2i$lio da $e brani2" .a je #o bio ra bojnik- ve bi: 2u ja 5oka ao #ko $a2" Ali od 'o5rni'a ne 2o3e $e ni#ko obrani#i" Zakolju (ovjeka na 2je$#u" .ruge $u- 2e>u#i2- $ve ale #e4ana- a onda $u na$ ba'ile na 5od i 2e#la2a na2 $e gro ile i $#ale kri(a#i ; 8o3e 5ro$#i ; kao 3ivine" inilo 2i $e da $u $e ra le#jele 5o dvor'u" %ikad u 3ivo#u neu aboravi#i 6#o $2o #e noi (uli i do3ivjeli" Sva $e kua #re$la- $ve je gr; 2jelo" %i$a2 $e u$udio ni da:nu#i ni#i do va#i $vojega druga" Co5rni'e $u gore 5o $oba2a 5le$ale- $kakale- vri$kale i $2i;jale $e 5akleni2 $2ije:o2" A 2eni $e di ale ko$e" 8ojao $a2 $e da e $e vra#i#i- akla#i na$ i $r'e na2 i vadi#i" Go#ovo dva $a#a #rajao je #aj 5akleni 5le$ i $#ra6na gr2ljavina- a onda najedno2 $ve u#i:ne- kao da $u odle#jele rako2" Kad $u na$ drugi dan na6li $ve aneo#i6li $2o $ o$#ali2 $luga2a gore 5a $2o i2ali 6#o vidje#i" +dnijele u $ve la#o i $rebro i drobile $ve 6#o ni$u :#jele odnije#i" <o 5odovi2a le3alo je 're5ovlje- rublje- 5o#rgani $#ol'i i 6#o $ve ja na2" <ro ori $u bili o;#voreni ; $igurno $u onuda odle#jele" +$#avile $u i nekoliko 2e#la" ; A kako $u u6le u dvora'? MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

;Vra#a $2o na6li o#vorena" Kako $u i: o#vorile- #o $a2 8og na" Kad je $luga $ve #o i$5ri5ovijedao- a onaj drugi na Sini6ina 5i#anja #o 5o#vrdio- o#5ravi i: %adad3i i $obe" +nda re(e Sini6iA ; I$#o #akav $lu(aj- kako $e $jea#e- dogodio $e 5rije neko liko 2je$e'i" A i5ak odonda do dana$ nije go$5odin no#ar Sale u6ao u #rag oni2a koji $u #o 5o(inili" Ako 5o$#oji #akva 3en$ka 'o5rnja(ka (e#a- 2o3da i5ak ne le#i 5o raku? ; + #o2 $a2 ja 5o$ve uvjerenA da :odaju 5o e2lji" ; <o vao $a2 va$ ova2o i 2oli2 va$ da u 2e#e #u $#var u ruke" %e2oj#e $e o$lanja#i na ono 6#o vele go$5oda od grada" A kad bi$#e 2ogli ui u #rag 6#o je na $#vari- bio bi: va2 $ilno a:valan" ; .o dana$ 2i je $ve u$5jelo 6#o $a2 $ebi u#uvio u glavu- a ovo 2e doi$#a dra6ka" <reu e# u- dakle- ulogu na6ega grad $kog ka5e#ana" ; Ali 2oli2 va$ da 2u #o ne ka3e#e- o$jeao bi $e uvrije>en ; a2oli ga ban- a onda 5o ove Sini6u da o$#ane na ve(eri" .ru6#vo 6#o $e $abralo na ve(eri nije bilo veliko" +$i2 do2ai'e i do2ainaa#i2 bana %ada3dija- Benke .ra6kovi i Terke- banove keri- bio je 5ri$u#an jo6 $a2o Terkin vjerenik Karlo Erdodv- njegov bra# i Sini6a" i#avu ve(er govorilo $e o doga>aju u 8ukov'u" Svi $u bili 2nijenja da $u #aj (in i5ak 5o(inile vje6#i'e" Terka je 2nogo ra govarala $ vjereniko2- $a2o da 2o3e 5rikri#i va#rene 5oglede 6#o i: je doba'ivala Sini6i" <o$lije ve(ere ra i6lo $e dru6#vo 5o $aloni2a" Sini6i je 5o$#alo do$adno 5a $e $ do2ai'o2 5o#aji'e o5ro$#io" +na 2u #o nije a2jerila- jer je dr3ala da $igurno ide gro4i'i Auer$5erg" Ka5e#an je 5rola io dugi2 5ra ni2 :odniko2 koji je vodio na glavne $#ube" %ajedno2 i a Sini6e ne#ko uga$i $vje#iljku i on o$#ane u 2raku" I nena>en $#ane" & i$#i (a$ o$je#i na $vo2 lak#u ne(iju ruku" ;Tko je? ; Ti:o- aboga" Ja $a2" ;Vi? #o radi#e #u? ; %i$#e li o5a ili a6#o $a2 $e #ako o5ro$#ila $ go$#i2a? 9#je la $a2 va$ do(eka#i" ; e2u? Za6#o? ; Sini6a- vi $#e 2i du3ni ra ja6njenje" To je $ve" +dgovori#e 2i $ve" ; <a dobro" I voli#e" ; +vdje bi na$ ne#ko 2ogao (u#i" &>i#e 2alo u $alon" <red Sini6o2 $e o#vore vra#a i a$ja ru3i(a$#o $vje#lo" Ka5e#an od2a: o5a i da #o nije $alon- ve Terkina $oba 5una ra$ko6i" Zaga$i#o 'rvene #a5e#e i 5oku$#vo od $vile u#a5ljalo $e u #ajan$#veno2 $vje#lu 6#o $e 5ro$ulo 5o $obi kao ru3i(a$#a 2agla" <ogled je bio (aroban- a2a2an" Terka bija6e odjevena u kunu :aljinu koja je o#krivala $ve lje5o#e nje inog #ijela" Grudi na5ola o#krivene- a rukavi 5rore ani do ra2ena" Crna ko$a $ koje je bijeli 5ra6ak ve bio i6(e6ljan- bila je #ek lako $5le#ena- 5a $e $5u6#ala do ra2ena" Sini6a je 2orao 5ri na#i da je ovako lje56a nego u $alonu u $ve(anoj odori" ; Vi $e i vrgava#e $uvi6noj o5a$no$#i da 2e ovdje na>u ; re(e Sini6a" ; Ja $a2 $5re2an doi $u#ra 5rije 5odne" ; %e" 9ou da $ada govori2o" %i#ko na$ nee nai- dru6#vo je ve$elo i bu(no- i ne $lu#i gdje $2o" Sjedni#e 2alo- go$5o dine ka5e#ane- i daj#e da va$ 5onudi2 (a6i'o2 6a25anj'a" & (a6a2a obrubljeni2 la#o2 a5jenu6alo $e vino" Ali Sini6a ga $e nije ni do#aknuo" .a nije ovo na5i#ak 6#o ga je baba &r6a varila na Medvedgradu? ; 5i#ao $e" ; %ee#e- dakle (a6i'u 6a25anj'a? ; 9vala- ne" Volio bi: da od2a: ka3e#e a6#o $#e 2e ova 2o 5o vali"

; MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; <a dobro" Vi $#e 2i rekli jedne ve(eri- kad $a2 va2 $e $a2a 5onudila da 2e u 2e#e a 3enu- kako $e vi ne kani#e 3e ni#i- jer va2 $e brak ne 2ili" ; To i $ada veli2" ; A i5ak u i2a#e gro4i'u Auer$5erg? +na $e ne bi u$udila #o govori#i kad #o ne bi bilo i$#ini#o" Terka $e 5ri2akne bli3e i u5i#a ga $#ra$#venoA ; Zar je 2ogue- Sini6a- da vi ljubi#e 3enu koja je uvenula od 5oljuba'a $#o#ine ljubavnika? ; Tko veli da je ljubi2? ; Vi je ne ljubi#e- a i5ak je u i2a#e? Ako kani#e vjen(a#i 3enu koju ne ljubi#e- onda ne $2ije#e u e#i drugu nego 2ene" ; Vi ra$5ola3e#e $a 2no2 kao da $#e 2e i naj2ili@ ; A ona? Ako va2 je 5ribavila $klono$# kralji'e- #o ja 2ogu jo6 vi6e" ; Kon#e$o- ako ovako 5ro$lijedi#e $a 2no2- neu vi6e bi#i 5re2a va2a uljudan" Vi valjda o$jea#e da $#e 2e ru3no obi; jedili" ; Ali (i2e- aboga? ; i2e? Ja $a2 $#ekao naklono$# kralji'e $vojo2 $abljo2 u krvavo2 boju- a ni5o6#o ba5$ki2 u5livo2" ; #o va$ onda ve3e $ #o2 3eno2 kad nije ni6#a a va$ u(i nila? Radi (ega je ljubi#e? ; ,jubavni'u $e ne 2ora ljubi#i" ; +nda je ne $2ije#e ni o3eni#i" A vi je i nee#e o3eni#i" Terka ga 5ogleda va#reno i 6a5ne 2uA ; Sini6a- ar ne o$jea#e koliko va$ ljubi2? ; %e o$jea2" ,jubav je (uv$#vo veliko i lije5o- 5a ga vi ne 2o3e#e o$je#i#i" ; Vi $#e 5oludjeli" Vi $#e $lije5i" Ja i gara2 od va6e bli inea va6e $u o(i #ako vedre i (i$#e" To 2e vrije>a- #o 2e ra dra3u; je" Vi $e 5re#vara#e- vi :ini#e ; $a2o da 5obje$ni2" 8ijele nje ine ruke ovi$e $e oko njegova vra#a" Vrue li'e 5ri$loni Terka na njegova u$#a- ali Sini6a $e #rgne- gurne je od $ebe i u$#ane" Terka gaje gledala 5renera3eno" +(i joj 5lanu6e" Ali $ vrui:- 3edni: u$#iju5rovali bje$o2u(ni jadA ;Vi $#e obe u2ili- Sini6a""" ; Kad vi ni$#e 5re2a $ebi do$#a ra bori#i- do5u$#i#e da bu de2 ja" Sini6a $e nakloni- 5ode k vra#i2a i :#jede i ai- ali i: nije 2ogao o#vori#i" Vra#a $u bila aklju(ana- a klju( nije bio u bravi" To ga i nenadi" S#i$nuo je u$#a i nekoliko (a$aka gledao nije2 u aklju(ana vra#a" +nda $legne ra2eni2a- okrene $e k Terki koja $#aja6e kao bijeli ki5 oba$jan ru3i(a$#o2 2aglo2" <olagani2 korako2 vra#i $e ka5e#an i $jedne u na$lonja(" %ekoliko $u (a$aka oboje 6u#jeli a onda 5ro bori on ne:ajno i :ladnoA ; #o $ve #o na(i? #o $#e #o nakanili? Terka 5o:i#i k nje2u- 2e#ne 2u ruke na ra2ena i gro ni(avo 5ro6a5eA ; Za nekoliko dana $e udaje2" Vi $#e $i6li $ u2a- Sini6a" Vi $#e lu>ak@ Vi $#e lo(ina'@

u#ei gledao je 2ladi ka5e#an lje5o#i'u koju je 5o#re$ala gro ni(ava 3elja a njegovi2 'jelovo2" +na je vidjela $a2o njegovo garavo li'e i #a2ne o(i u koji2a je 5la2#jelo ne6#o duboko i a#ajeno" <o5u# 2a(ke 6#o (eka na $voj 5lijen$#ajala je kraj njega i 5iljila 2u u #a2ne jeni'e" %jegov 2ir i :ladnoa u$5irivali $u u njoj va#ru u 5o3ar" <re5u$#iv6i $e 2a:ni#oj volji $voje $#ra$#iba'i 2u $e 5red noge i ogrli i: 6a5uiA ; ,jubi2 va$- Sini6a" ,jubi2 va$@ ; u#i#e" %e govori#e o ljubavi" ; Za6#o ne? ; u5i#a 5re$#ra6ena njegovi2 grubi2 gla$o2" ; Va6i2 u$#i2a ne 5ri$#aje ova $ve#a rije(" ; Sve#a rije(? Vi govori#e ; o $ve#oj rije(i? Vi""" #akvi2 gla $o2? Vi ljubi#e- Sini6a? Vi nekog ljubi#e""" Sl

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

Terkin je gla$ dr:#ao od o(aja" Sini6a 5odbo(i glavu i ne odgovori" ; & #oj $obi- bli u 2ene- #ako bli u 2oje lje5o#e- vi 2i$li#e na drugu? ; +be6(a$#io bi: je kad bi: ovdje 2i$lio na nju ; 6a5ne on" ; +be6(a$#ili? ; na$2ije $e ona gro:o#o2" ; Auer$5ergovu bi$#e obe6(a$#ili?@ ; A:- o njoj 2o3e#e govori#i koliko va$ volja@ +na va2 je ravna" Kao gro2 o$inu Terku ove rije(i" <odigla je glavu- i$5ru3ila vra# 5o5u# 2ije $5re2ne na obranu" ; %ije ona? .akle je druga? ,je56a- 2lada i a2a2nija od 2ene? ; 5i#ala je gro ni(avo2 $#re5njo2" ; %e govori#e o njoj@ ; a5rije#i Sini6a u dignu#i2 gla$o2" ; %e 2o3e bi#i lje56a od 2ene@ Za2a2ila va$ je- 5rokle#; ni'a- (arolija2a" & Sini6i 5lane bije$" Sjeala gaje %ere" ; u#i#e- a5ovijeda2 va2" ;Vi $#e o5(arani- vi $#e o2a2ljeni@ Sa2o va$ vje6#i'a 2o3e ovako $2u#i#i ; $a2o""" Ka5e#an joj agu6i rije(- 5ri#i$nuv6i joj ruku na u$#a" +na 5roblijedi" To Sini6u o$vije$#i" 8r o $5u$#i ruku $ nje ini: u$#a" ; +5ro$#i#e 6#o $a2 #ako grub- ali ne 2ogu 5odno$i#i da $e ijedno2 rije(ju do#akne#e onoga 6#o 2ije $ve#o" ; Sve#o? ; i ne2oglo i 5re$#ravljeno 5onovi Terka" ; Zar i2a ne6#o $#oje $ve#ije od 2lade lje5o#e- od vrui: u$ana i 3ar ki: 'jelova? Zar je ona bo3i'a? ; 8ude#e li 2e dalje $jeali nje- 2ora# u o5e# bi#i grub 5re 2a va2a" Terka je a2uknula" Te6ko je di$ala" %ekoliko (a$aka $#ajala je 5red nji2 6u#ei i u5ijala o(i2a njegovo lije5o 2u3evno garavo li'e- njegovu ru$u glavu i 5ono$an $#a$" .r:#ala je" Snaga je o$#avila 5a $e o5e# $5u$#ila 5okraj njega na koljena i #i:o 5ro6a5#alaA ; Za6#o ne $2ije2 govori#i o njoj?

; Za#o- jer $u 2i- kad na nju 2i$li2- i naj$la>a u$#a ; gad na" ; %e $:vaa2 va$ ; 6a5ne ona" Ali nije 2ogla dalje 6a5#a#i" Sini6a joj grubo a#vori ruko2 u$#a" SJE%E <+. MES%IK+M K&,+M Crna krila noi 5okrila $u gri(ke uli'e" %oobdija 5o5u# du:a 5rola i grobno2 #i6ino2" %jegova 2ala blijeda $vje#iljka $abla$no #inja kro #a2u" I dvora Terkinog o'a i a>e Sini6a u 5u$#u uli'u" +d njegovi: koraka adr:#ala nona #i6ina" <red nji2 $#r6e uvi$ gole $#ijene i gorjelog dvor'a gro4i'e Ra#kav" Jo6 5rije nekoliko #jedana $#anovala je #u u $jaju obo3avana i 5ono$na kon#e$a %era" <la2en je uga$io $jaj- 5rogu#ao dvora'- a gole $#ijene o$#ado6e kao nadgrobni $5o2enik %erinog do2a" Sini6a $e odrine od #e $#ra6ne $like i $5u$#i $e ni Me$ni(ku uli'u" %i $a2 ne na ka2o je 5o6ao" +$jea 3elju da 5ode grado2 5o 2rkloj #a2i- da bude $a2- 5o$ve $a2- ni od kog vi>en" %ad Me$ni(ki2 vra#i2a 2ala $vje#iljka- $vje#ionik grad$ki: vra#a" Ali vra#ar $5ava" %jegovi $u 5ro ori #a2ni" Sini6a 5ode uli'o2" S obi: $#rana 'rne $e 2e$ni'e- (vr$#o a#vorene" %igdje budna $#vora" 9ladni rak brije 2u u li'e i :ladi 2u (elo" Sad $krene lijevo i $#ane $e u$5inja#i u$ki2 5u#eljko2 na brdo i nad Me$ni(ke uli'e" S#ane 5red 2alo2 5odr#ino2 koju je a$uo $nijeg" +vdje je 5rije vi6e 2je$e'i na6ao %eru" Tu je ona 5rvi 5u# 5o$u2njala da je on onaj lo#vor koji ju je lona2jerno C MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

dao odnije#i i ka5u'in$ke 'rkve" & du6i o3ivjela 2u $lika i doga>aj one ve(eri" Za2i$li $e" Trgne ga 6kri5anje $nijega $#oje dola ilo i nad 5odr#ine" %e#ko gore :oda 5o $nijegu" Je$#- #o(no $e (uju kora'i" <od nji2a 6kri5a $nijeg" Kao da i2a vi6e ljudi@ uje $e $vaka noga kako 5ro5ada u $nijeg i kako $e o5e# i vla(i i $nijega" Kakvi $u #o ljudi gore? %ije 2ogao odolje#i na#i3elji" I a>e i ru6evine i 5olagano 5ode 5rav'e2 koji2 je (uo 6kri5anje $nijega" Ali br o $#ane i 6iroko o#vori o(i ne bi li 5ro ro 'rnu no" Gore na brdu 5o bijelo2 $nijegu ne6#o $e a'rnilo" D<ri(eka# u da vidi2 ka2o idu"D Ali- u alud je (ekao" Crne $jene 2i(u $e ne5re$#ano- (uje $e $vaki dodir nogu 5o $nijegu- :odaju- ali ne 5ola e ni 5re2a Gri(u ni 5re2a Me$ni(koj kuli" %e5re$#ano :odaju- a uvijek o$#aju na i$#o2 je$#u" D& du:ove ne vjeruje2- ali ljudi drave 5a2e#i nee $e vr#je#i kao vr ino kolo" Ide2 vidje#i@D odlu(i Sini6a" I on 5o:i#i 5o najdublje2 $nijegu 5re2a $jena2a koje i 2e>u bijelog 6ikarja i gleda:u kao $abla$#i" +vo kao da je 5ovorka lu>aka" Jedan $#u5a i a drugog i obila e 6ikarje" Sad $e o5e# vraaju na#rag- onda 5onovno obila e i$#i krug" Ma koji je #o bije$@ %i#ko ne govori ni rije(i" +bu 2e ga gro ni(ava 3elja da i bli a vidi i go#ovo $e 5obojao da e do#le dok 5ri$5ije gore 5rika e i6(e nu#i" Za#o jur;ne na5rijed" %o $ad $e 5ovorka $2ela" Eno- bje3i ; i ve je ne$#ala $ druge $#rane Me$ni(kog brijega" Sini6a $vo2 $nago2 5o#r(i a nji2a" Ali $ad ga grabi6e (e#iri ruke" Kao da $u nikle i e2lje" ,ak#ovi2a udari Sini6a u ne(ija rebra i o$je#i da 2u 5okrivaju o(i i

ve3u nekakvu #kaninu oko vra#a" To ga ra jari- 5o(ne lo2a#a#i oko $ebe- o$lobodi de$nu ruku- la#i $e $ablje i a2a:ne oko $ebe" %i6#a ne vidi- ali ra abire da $u na5ada(i 5objegli" ,ijevo2 ruko2 5oku6a $kinu#i 5ove $ glave" 8io je #o 3en$ki ruba'" %i #raga na5ada(i2ani#i #ajan$#venoj 5ovor'i" .oga>aj $e bio #ako br o daje Sini6a #ek $ada 5o(eo o nje2u ra 2i6lja#i" DSada $e odavle neu 2aknu#iD- odlu(i" DKad $e 2alo ra dani- 5o#ra3i# u #ragove u $nijegu"D %a$loniv6i $e na $#ablo $ 5i6#olje2 u ru'i- nau2i (eka#i" +5e# je $ve a5alo u nono 2r#vilo" 8ilo je 2irno i :ladno" a$ovi 5rola ili u grobno2 2uku" Ruke $u Sini6i o eble- 5a je jedva o$jeao 5i6#olj 6#o gaje (vr$#o i 5ri5ravno dr3ao" Ali kao da ga nee #reba#i" Ta2a $e 5rorjeduje" Ti:one(ujno- o$#avlja e2lju no" %a i$#oku 5roviri ora" Sada je ve dobro ra abirao #ragove u $nijegu" Svanuli dan 2u 5o$vije#li i on 5o>e #ragovi2a $#o5ala u $nijegu" +no 6#o je 5rona6ao u5ravo ga 5renera i" +5a io je kako #ragovi $#o5ala 5oka uju ne5ravilan krug" Sa$vi2 $e #o(no ra abire da je (udna nona 5ovorka koju je vidio :odala ne5re$#ano jedni2 #e i$#i2 krugo2- da #aj krug vodi i 2e>u gr2ova i drvea i da ga je 5ovorka obi6la go#ovo nebrojeno 5u#a" %o jo6 ga vi6e i nenadi kad o5a i da $u $#o5ala u $nijegu od 3en$ki: nogu" Sa2o nekoliko #ragova odaje 2u6ke (i 2e" DTa #o je go#ovo be u2no@D- 2i$lio je u $ebi Sini6a" D.a $u #o 2u6ke $#o5e2i$lio bi: da $e nekakvo dru6#vo o5ilo na $2r# i 5ri5ravilo #akvu lu>a(ku abavu" Ali onda bi dru6#vo gala2ilo- $2ijalo $e" A #aje 5ovorka bila nije2a@ #o da na5okon 2i$li2 o #o2e? Kakve $u #o 3ene i 6#o $u ovdje radile? .a #o 5ri5ovijeda2 (ovjeku drave 5a2e#i- rekao bi 2i da $a2 o2a2ljen vino2" Ali ide2 dalje" Sad u vidje#i ka2o $u #o 5objegli"D Sini6a $e uvjeri da #ragovi vode ni brdo- 5re2a 6u2i i $#ade i: $lijedi#i dolje i$5od Zvje di6a- 5a o5e# 5re2a Me$ni(ki2 vra#i2a" Ali #u $u $e #ragovi na kolnoj $2r nu#oj 'e$#i i gu; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

bili" Snijeg je na 'e$#i 5ovo3en i $2r nu# kao ko$#- $#o5ala $e ne 2ogu ra$5o na#i" Ka2o je 5ovorka krenula? %a Gri( ili u Ili'u? To $e nije 2oglo u$#anovi#i" Sini6a 5ode o5e# na#rag na 2je$#o odakle je $lijedio #rag" %ije 2u bilo #e6ko nai #ragove njegovi: na5ada(a" %ji:ove (i 2e o$#avile $u u $nijegu duboke ru5e" 8je3ali $u na Me$ni(ka vra#a- ali #u $e #ragovi na 'e$#i gdje nije bilo $nijega i gubi6e" D#o je #o a5ravo bilo?D 5i#ao je 5onovno $a2 $ebe i krenuo 5je6i'e 5od Slje2eu lova(ki dvora'" <o uli'a2a 3urile $u 5iljari'e i no$ile 3ive3 na Markov #rg" & M+KRICAMA Ce$#o2 5re2a Sa2oboru ja6u dva konjanika" %e 3uri i2 $e" Konje $u 5u$#ili da idu korako2" u#e i 5ro2a#raju 5rekra$ni kraj" +ko nji: 5ru3a $e dolina 5rekrivena debeli2 $nijego2" <red nji2a 5ono$no $e u di3u 5obijeljene $a2obor$ke gore- 2edu nji2a +ki 6#o $e aodjeo kraljev$ki2 5la6#e2 od $nje3nog :er2elina" Sva dolina ledeno je 2ore" I njega di3u $e bijele gore kao ledene $an#e" %ad nji2a a5lavilo $e nebo- 5uno $un(anog la#a" 8ijeli $nijeg lje$ka $e kao da je 5o$i5an la#ni2 5ra6ko2- a a2r nu#i 5o#o'i $jaje kao $#akleni 5u#elj'i" Gore na vr: Te5'a;brijega $jedi $a2obor$ki grad" ilja$#e kule ure u 2odro nebo- a :ladne i2 $#ijene u5ijaju #o5lo $un'e"

Konjani'i 5rodo6e i$5od grada- u kui'e $a2obor$ki: 5urgara i $vrnu6e 'e$#o2 5re2a Mokri'a2a" ; Kako je (aroban dan- Sini6a- ar ne? To o5aja i bla3i? ; Mene ne" Ja voli2 $ivo nebo- gu$#u 2aglu i 2rklu no" ; Su2oran $i" To je a#o 6#o $i 5robdio #olike noi na Me$ni(ko2 brijegu (ekajui #ajan$#venu 5ovorku" ; I #i $i bio $a 2no2 5a nije na #ebe djelovalo" .a $2o ba re2 2ogli koga do(eka#i? Ali ni6#a" Kad $e vra#i2 u Zagrebo5e# e2o lovi#i neobi(ne none 5#i'e 6#o 5le6u kolo 5o a2r nu#o2 $nijegu" ; Sa2o 5a i da #ebe u Mokri'a2a ne ulovi Auer$5ergova" ; %e brini" &vidio $a2 da je uludo 3ene u5uiva#i na ra bor" #o i: vi6e na$#oji6 dove$#i k 5a2e#i- #o 5a2e# od nji: br3e u 2i(e" .a ni$a2 do6ao u Mokri'e- gro4i'a bi 2a:ni#a la= da $a2 do6ao #o(no u roku kad 2e 5o vala- 5ri2ila bi 2e ljuba no" A jer- evo- dola i2 5rije roka- vidje# e6 da joj nee bi#i 5ravo 6#o $a2 #u" +d jednog do drugog kraja brda navije6#alo vono 5odne- kad $u 5o$red $nje3nog :u2ka i bijele 6u2e 5rovirile okrugle 'rne kule grada Mokri'e" Sini6a i Eili5 $krenu6e u dvori6#e" <red nji2 $e 5ru3io dvor $ vi$oki2 5ro(elje2 i dva2a krili2a $ obi: $#rana" %i#ko i: nije do(ekao" .vije 3ene $#oje kod den'a i ne6#o (i$#e" +djevene $u u 'rne :aljine kranj$kog kroja" Glave $u $ve ale bijeli2 ru5'i2a- i$5od bradi'e- 5a $u i2 li'a na5ola $akri#a" Sini6a au$#avi konja" %a5ola u 6ali 6a5ne Eili5uA ; %ee bi#i dobro- Eili5e" Su$reli $2o na 5rvo2 koraku 3ene" ; Ako $u lije5e i 2lade- onda ni6#a ne (ini" ;Vraga $u lije5e@ Jedna je $#ara kao Me#u ale2- a ona druga i2a 3u#i'u" ,i'e joj je $#ra:ovi#o 3u#o" A 6#e#a je- 5ogledaj $a2o kako je $#a$i#a" %a5okon 5ojavi $e $luga i 5ri:va#i konje" .o6lja'i 5o>o6e gore" Sini6a je i2ao 5ravo" Gro4i'a Auer$5erg bila je u ne5rili'i" I$5ri(avala $e da nee 2oi 5rove$#i dan $ nji2e- jer da jo6 i2a vrlo 2nogo 5o$la a blagdane" MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

.ala gaje $2je$#i#i u lijevu kulu" Tu je bila oru3ana" Zidine je 5okrivalo $#aro oru3je- lukovi- ko5lja- $ablje- 2a(evi i 5u6ke" S#ijene $e go#ovo ni$u vidjele od 2no6#va oru3ja- ali je $oba bila i$5unjena $#oli'a2a i divani2a 5odobni2 a ugodno (avrljanje" <odve(e ra gledao je Sini6a $ Eili5o2 oru3je 6#o gaje o$obi#o ani2alo" ; .a na6 kako i2a2o lije5u $obari'u@ ; re(e on Eili5u" +nu 6#o $2o je vidjeli na den'u" Malo $a2 je bolje 5ogledao" ,i'eje $iro#i $#ra6no 5ro5alo i 3u#o- kao daje u$#ala i groba" +(i#o a#o $akriva i obara o(i" ;Valjda na2 ju je gro4i'a a#o odabrala ; odvra#i Eili5 ; da $e #i ne bi 2nogo adr3avao u ovoj kuli" +boji'a $e na$2ija6e i na$#avi6e ra gledava#i oru3je" <odve(e je dvor o3ivio" <ri$5jeli $u novi go$#iA gro4i'a ikuli;ni- barun Skerle'- gro4 Vojk44v i grad$ki odvje#nik .vojkovi" Sini6a $e oko 5ola noi 5ovukao u $voju kulu- vrlo adovoljan 6#o $e rije6io go$#iju koji $u 2u 'ijelu ve(er do$a>ivali" Sjeo je- ali nije a5alio $vje#iljke" Kro 5ro or je ra$vje#ljavala $obu 2je$e(ina" +n je rado $jedio

ovako $a2- gdje ga ni#ko nije $2e#ao- 5a $e 2ogao 5o volji 5oda#i $voji2 2i$li2a" Mi$lio je na %eru" Kad god je nou u #a2i o$#ao $a2- nije 2ogao 2i$li#i o drugo2 nego o njoj" Ve je bilo ka$no kad 2u $e 5ri(ini da :odniko2 ne#ko kora'a" %ekoje vrije2e $lu6ao" Valjda ga gro4i'a ne kani u:odi#i? ,aki- 3en$ki kora'i (uli $u $e jo6 gla$nije" <ri2ije#i da $u 5ro6li 5okraj njegove $obe" To ga nalju#i" &5ali $vje#iljku i o#vori vra#a" Svje#lo 5odigne uvi$- ali ne vidje nikoga" +5e# $e vra#i u $obu uvjeravajui $e da $u ne5ro$5avane noi krive 6#o 2u $e 5ri(inja da ne#ko kora'a 5o :odniku" Za#o 5ode u 5o$#elju i 5oku6a a$5a#i" Ali nije 2ogao u$nu#i" ,e3ao je na ja$#u'i2a i buljio u 2je$e(inu $#oje #ajan$#veno ra$vje#ljavala $obu" Ti6ino2 5rodre neki #i:i 6#ro5o#" Kao da $e ne6#o 5o2i(e 5o idu na koji je 5ri$lonjena njegova 5o$#elja" Trgne $e- u5ilji o(i u $#ijenu i 5ri$lu:ne" D,udo$#@ Sve je #i:o- ni6#a $e ne (uje" %o i5ak $e giba- 2i(e $e- 5la i" Sad je $#alo" To je u bli ini- kao da je u idu? Je$#- kad 5ri$loni2 u:o o id- (uje $e jo6 ja(e" .a- u idu je@ #o #o 2o3e da bude? Kao daje id o3ivio"D 8r o u$#ane- u5ali $vje#iljku i 5o(e i$#ra3iva#i id" %igdje ni6#a" <ode u :odnik" %i ondje ni6#a" Srdi# vra#i $e Sini6a u $obu- uga$i $vje#lo i legne" udnova#o" Kao da $e $ada 6u6ke#anje (ulo i daleka" %a5okon je $ve u#i:nulo" Mje$e(ina $e 5olako 6uljala $ 5ro ora" Sini6u obuj2i $an" .rugo ju#ro bio je Sini6i 5rvi 5o$ao da 5onovno ogleda id u $obi i :odniku" & $obi nije na6ao ni6#a- ali u :odniku- $a$vi2 ni$ko nad 5odo2- o#kri u idu dug2e koje bija6e obijeljeno va5no2- $a2o $e okr:nuo ko2adi va5na 5a $e a'rnilo" +d2a: je bio na'i$#u da dug2e $a(injava $a2o rub jednog avora- 5ri(vr6enog na neki2 vra#i2a koja $u #ako>er bila okre(ena 5a $e ni$u ra likovala od ida" +krene avor i o#vori ni$ka vra#a" Morao $e jako $agnu#i da bi 2ogao 5ogleda#i u #a2ni 5ro$#or 6#o je ijevnuo kro vra#a" 8io je (e#verougla$# i 5roduljivao $e u vi$inu- a na $#ijeni $u bile 5ri$lonjene lje$#vi'e kakve $u rabili oni 6#o $u (i$#ili di2njake" Sini6a br o 5ovu(e glavu na#rag i na$2ije $e $a2 $ebi" 8a6 $a2 $e 5ovukao a no$" Ta #o je di2njak koji $e ne rabi" Sigurno je 5ro5u: 5rou ro(io #aj noni 6#ro5o#- ukori $a2 $ebe" 8u(no a#vori vra#a- o$#avi $voju kulu i u5u#i $e 2edu o$#ale go$#e gdje je 5o$ve aboravio $voj noni do3ivljaj" i#av dan 5ro6ao je bu(no- no a Sini6u jednoli(no i do$adno 5a 2u je bilo vrlo ugodno kad $e o5e# na6ao $a2 u oru3ani #ik u a $voju $5avau $obu" &vukao $e u udubinu ida u kojoj MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

je bio 5ro or" Cijela je udubina i gledala kao 2ala i ba u kojoj $e je jedva 2ogao okrenu#i jedan (ovjek" S#ojei kod 5ro ora 5ro2a#rao je kako je 2je$e(ina 5o$rebrila 'ijeli kraj" Sa$vi2 $e adubio u $voje 2i$li kad $e- najedno2- naglo okrene" DKakav je #o 6#ro5o#? %e#ko je o#vorio vra#a oru3ane"D 8r o $e 5ovu(e u udubinu 5ro ora da $e $akrije 2je$e(evu $vje#lu" & #a2no2 dijelu $obe- ka2o nije do5irala 2je$e(ina- a(uju $e kora'i i a6u6#i 3en$ka :aljina" DS#oje #o? kljo'nulo je oru3je? Kao daje u ela 5u6ku? #o li?D Sa2o #renu#ak bilo je #i:o- a onda $e vra#a 5olako a#vore i ne6#o a6u6#i 5o :odniku"

Sini6a $e br o i6ulja i $voga ku#a i 5o:i#i a 6u2o2 3en$ke :aljine" +#vori vra#a oru3ane" & :odniku je #a2a kao u grobni'i- ali u idu $e ne6#o 5ovla(i2i(e- 5la i" %ekoliko koraka 5ode na5rijed i 5ri$loni u:o na id" DJe$#- #u je@D Sini6a na5i5a 3elje na vra#a koja $u bila 5ri#vorena i br o i: o#vori" <o lje$#vi'a2a vukla $e gore neka 3ena" &:va#i je a ra2e i 5ovu(e" <rigu6eni gla$ $#ra:a a2nije kro di2njak" Sini6a je dr3ao 3enu a ra2e" +na $e branila- ali je on u:va#i jo6 (vr6e i 5ovu(e u oru3anu" +$je#io je daje jaka- ali 2u $e nije 2ogla o5rije#i" Silo2 je dovu(e k 5ro oru na 2je$e(inu da joj 5ogleda u li'e" %o ona ga je $krivala" To ga je jo6 vi6e 5odjarivalo da vidi #ko je #a 3ena 6#o $e nou 5o#krada u kulu- u i2a oru3je i 5ovla(i kro di2njak" Jedno2 ruko2 u:va#i Sini6a nje ine obje ruke- a drugo2 joj $ilo2 5ridigne glavu" & 5rvi (a$ bio je i nena>en" & $u:o2 5ro5alo2 li'u 5re5o nao je onu djevojku koju je dana$ $a$#ao kad je u6ao u dvor" Ali nije 5u$#io i ruke #u glavu" %e6#o ga $ililo da uri u ovo li'e- #ako $ilno 5ro5alo i 5o3u#jelo" %je ine o(i- u koje bija6e #ek ovaj (a$ agledao- $2u#ile $u ga" Zar je #o bole$na 5rika a? Je li 5o2jerio 5a2eu ili 2u je 6a25anja' $2u#io vid? Te o(i- #ako lije5e i #a2ne- #ako 2u; dre i odva3ne nije i2ao ni#ko nego ona" I #ako vi$oko (elo $#oje navije6#alo neu$#ra6ivo$# nije i2ala nijedna 3ena nego ona" Ali- ona nije i2ala #ako $#ra6no 5ro5alo li'e- #ako $#ra6nu 3u#u 5u#@ %e- #o nije nikada nje ina 5rilika" DJa $a2 ai$#a i gubio 5a2e#D- 5o2i$li Sini6a" Ali jo6 uvijek je dr3ao nje inu glavu 5re2a 2je$e(ini i $a $#ra:o2 5iljio 5ogled u nje ine o(i" ; Za i2e 8o3je- #ko $#e vi? Va6e o(i 5o na2- ali va$ ne 5o na2@ ; <u$#i#e 2e- go$5odine ; 5la:i2- #i:i2 gla$o2 6a5ne ne nanka" ; %e 2ogu va$ 5u$#i#i" %e6#o i2a u va2a 6#o #ako dobro 5o naje2" A i5ak""" ; Vi $e vara#e- go$5odine- vi 2ene ne 2o3e#e 5o nava#i@ ; 6a5ne jedva (ujno" Sad $e Sini6a ne(e2u do$je#i" Kako je ne nanka bila u dubini 5ro ora- nije 2ogla i ai jer je on $#ao 5red nju" +n $e okrene u5ali $vje#iljke i 5rine$e je k djevoj'i" Svje#lo $e 5ro$ulo 5o njoj" DS#a$- #aj vi$oki $#a$- obli i $na3ni- da- #akav $#a$ i2ala je ;ona@ Sa2o o(iove o(i@ Zar je 2ogue da na $vije#u i2a #akve o(i jo6 koja druga 3ena?D S#oje dulje gledao u #e o(i- #o gaje vi6e $nala io neki o(ajni $#ra: daje 2o3da ovo li'e i5ak nje ino" S5o5ala ga vr#oglavi'a" <ri$#u5io je k njoj- obi2 ruka2a 5ri:va#io nje ina ra2ena i u $#ra:u rekaoA ; +ve 2e o(i ne 2ogu 5revari#i" Zar je 2ogue da $#e #o vi? ; ini 2i $e da 2e $udbina $#ra6no 5rogoni ; re(e ona gla $no" +d #oga gla$a #rgnuo $e Sini6a kao da gaje 5ogodila o6#ri'a no3a" .a- #aj gla$#o je nje in gla$" Takve o(i doi$#a ne2a nijedna druga 3ena" +n i: je 5re5o nao" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

Mje$#o da klikne od rado$#i 6#o ju je na6ao- on je 5renera3eno gledao u nje ino $#ra6no 5ro2ijenjeno li'e i o(ajno u$kliknuoA ; %ero- %ero- 6#o $e #o $ va2a dogodilo? Koje va$ je lo a de$ilo? ; To da $#e 2e 5re5o nali@ ; Zar va$ $a2o #o #ako $#ra6no une$re(uje? A 2ene i$5unja u3a$ kad gleda2 va6e li'e@

+na $e ironi(no na$2ije6i? ; Zar ne- ni$a2 vi6e lije5a? Sad 2e vi6e ni#ko nee o#i 2a#i" ;Vi $#e $#ra6no bole$ni %ero- a ja $e o$jea2 krivi2 da $#e ovako na$#radali" Ja $a2 kriv da $a2 va$ 5u$#io be nad ora- 5a $#e 2ogli o#ii i lova(kog dvor'a" S:vaa#e li 2oj (in? Ta- 5o3ali#i bi: 2orao $vaki ljud$ki $#vor da ga je #akvo lo ade$ilo" ; Vi 2i$li#e da 2e kakva bole$# ovako 5ro2ijenila? ; A 6#o bi drugo- aboga? ; Ako va$ #o u bu>uje onda u va2 5ri na#i i$#inu- da ne 2ora#e $ebi vi6e ni6#a 5redba'iva#i" +ne ve(eri kad $u u lova( ki dvora' 5rovalili oni ljudi na6la $a2 dobru a2i$ao" Kad $a2 (ula da 5rovalni'i dola e- 5o#r(ala $a2 u ku:inju i li'e na2a ala ugljeno2" I gledala $a2 kao a5rljana $lu3avka" <re2da $u oni ljudi 5o navali kon#e$u %eru- ni$u 2e onakvu 5re5o nali" Kad $a2 5objegla i dvor'a- 5rola ila $a2 $eli2a 5re2a Sa2oboru gdje 2e ni$u ljudi 5o navali" & $elu $a2 govorila $ ra ni2 3ena2a koje $u vrlo rado 5ri5ovijedale o $ve2u i $va(e2u" Tako 2ije 5ri(ala neka 3ena o korijenju 6#o ga neki (ovjek u $elu 5ri5ravlja i nji2e $i i$5ire li'e" Za nekoli ko dana li'e 2u je 5ro5alo i 5o3u#jelo kao li2un" Tako ide onda na 5ro6#enja i 5o $eli2a 5ro$ja'i" ,judi 2i$le daje ai$#a bole$#an 5a ga u dr3avaju" <o6la $a2 k #o2 (ovjeku i a 'ekin dobila od njega #aj blago#vorni korijen" Vidjela $a2 (ovjeka kako i gleda- 5a $a2 $e uvjerila da je ona 3ena govorila i$#inu" Ali ja ni$a2 $a2o nakva$ila li'e ovo2 #ekuino2 od ku:anog korijenja nego i ko$u i od #oga je 5o#a2nila" Vi najbolje na#e da bi 2e 5e5elja$#a ko$a 2ogla $#aja#i glave" Evo$ad na#e da 2e nije nikakva bole$# 2orila" To- uo$#alo2- i vidi#e jer u #ijelu ni$a2 ni2alo 5ro5ala" ; Ali a6#o $#e #o u(inili- %ero? Za6#o $e ni$#e radije 5ovjeri li Kraja(ievoj Sandi? +na bi va2 bila 5o2ogla" Mogli $#e o#ii daleko u $vije# gdje va$ ne 2o3e $#ii Kraja(ieva ruka" Mogli $#e $e 5ovjeri#i o'u S2oleu da va2 on 5o2ogne" Moglo $e na $#o na(ina- ali ne ovako@ Ta vi i2a#e 5rija#elja koji bi va2 rado 5o2ogli" ; Ja ne #ra3i2 da 2i #ko 5o2ogne" Meni nije do #oga da 5objegne2 Kraja(ievu bije$u i $vojoj $2r#noj o$udi" I2a2 drugi 'ilj 3ivo#a" ; Vi i2a#e drugi 'ilj 3ivo#a? ; .a@ I a#o va$ 2oli2- kad $#e 2e ve 2orali ovako a #ei- da 2e ne $5re(ava#e u o$novi koju i2a2 i ve$#i" %i#ko ne $2ije $a na#i #o 6#o $#e dana$ o#krili- ni#i $2ije#e u5o ori#i koga na ovaj di2njak" %e$re#ni2 $#e 2e $lu(aje2 5re5o naliali od ovoga (a$a vi 2e ne 5o naje#e" ; Ako #o ai$#a 3eli#e od 2ene ja u $e 5okori#i" ; Tra3i2 va6u (a$nu rije( i 2oli2 daje odr3i#e" ; %e na2 :oe#e li 2i vjerova#i ; gorko e Sini6a ; ali ja va2 #u (a$nu rije( adaje2" ; Mi $e- go$5odine ka5e#ane- ni$2o vidjeli" ,aku no@ ; Jo6 jednu rije( va$ 2oli2" Zna2 da ne2a2 5rava 5i#a #i a va6e o$nove- ni#i a 5ovod a6#o $#e do6li u5ravo u ovaj dvor" I5ak- u 2nogo2 o$jea2 $e $ukriv'e2 $vega 6#o va$ je ade$ilo" Vi 2e $2a#ra#e :uljo2- ali 2ora#e 5ri na#i da i :ulje i2aju (a$ova kad $e u nji: 5robudi $avje$#" Meni je 3ao 6#o $a2- 2o3da- bio 5ovod da va$ je ade$ila nova ne$rea" 9#io bi: da #o i$5ravi2" %e na2 6#o kani#e- ali :#io bi: va2 bi#i na u$lu i" ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

; & ono2 6#o ja i2a2 da i vr6i2 ne 2o3e 2i ni#ko 5o2oi" Ja nekoga #ra3i2" ; & ovo2 dvor'u? ; .a- ovdje" ; uo $a2 kad $#e u6li u oru3anu i u eli oru3je" ; Vi $#e #o (uli? I2a2 va6u (a$nu rije( da ni$#e ni6#a vidjeli i ni6#a (uli" %era i vadi i d3e5a $voje :aljine 5i6#olj i 5oka3e ga Sini6i" ; Evo- #o $a2 u ela" 8ude li #o #ko o5a io- vi ne na#e ni6#avi ni$#e ni6#a (uli ni vidjeli" Vi ne 5o na#e $lu3avku gro4i'e Auer$5erg" S #i2 rije(i2a i a>e %era i $obe" Sini6a $e ba'i u na$lonja(" To 6#o $e ovaj (a$ dogodilo doi$#a 2u $e (inilo da je bio $a2o $an- kra#ak #ra6an $an" Zar je 2ogao $anja#i da e je nai ovdje- 5a jo6 #akvu? Za$#oje u(inila na $ebi #akav lo(in? Tko je #aj (ovjek koga #ra3i? Ko2e je na2ijenila ovaj 5i6#olj? Mo3da Kraja(iu ili .vojkoviu? .a nije 2o3da Skerle'u? To bi 2oglo bi#i najvjeroja#nije" +n ju je o$#avio u (a$u kad bije 2ogao brani#i" .a- on je 2o3da najvi6e kriv $#oje ona a5ala u #oliku bijedu" Mogao ju je lako obrani#i" .aje 5o6ao kralji'i- $ve bi bilo u redu" Mo3da je $a nala #ko je $5rije(io gro4u <e#ru audijen'iju kod kralji'e" .ok je ovako ra 2i6ljao- $#vori 2u $e 5red o(i2a nje ino li'e i on adr6e" Kako je 2ogla da #o u(ini? Zar je bilja obra(unala $a 3ivo#o2? Te noi Sini6a nije legao" 9odao je $oba2a kao lu>ak" .uboka 3alo$#- 5o#i6#eno$#- bije$ na $udbinu- o(aj i $#ra: od onoga 6#o bi i2alo doi- vi#la:u $e njegovo2 du6o2 5o5u# vi:ora" %ije $e $2irio ni drugi dan kad $e na6ao 2edu go$#i2a koji $u bili bu(ni i ve$eli" %i$u ni $lu#ili 6#o $e doga>a u Sini6inoj du6i" Jedino $u ga 5i#ali a$#oje blijed i a6#o 2u je 5ogled $2e#en" %o on je u2io o5ravda#i $e kakvo2 6alo2" Cijelo 5rije5odne o$jeao je $ilnu u budeno$#" Kad god $u $e o#vorila vra#a$vaki 5u# 2u je a#re5erilo $r'e" Mi$lio je da e ui ; ona" Kad je 5o$lije5odne 5o6ao u $voju $obu da $e odjene a i le# u 6u2u- $u$reo ju je nenadano u :odniku" 8ila je odjevena u i$#o ono 'rno odijelo u koje2 ju je vidio na den'u- a na glavi je i2ala onaj i$#i ruba' koji joj je #ako vje6#o $akrio li'e" .a: 2u je a$#ao kad ju je $5a io" Sav je 5ro#rnuo- ali je 5ro6ao kraj nje 2irno i ne 5ogledav6i je- u5ravo kao 6#o je i ona 5ro6la 5okraj njegaa da $e nije oba rela" 8r i2 korako2 o#i6ao je u $voju $obu i ondje $e aklju(ao" S#ajao je neko vrije2e u$red $obe- ali nije ni6#a vidio" <red o(i2a 2u je lebdjela $a2o ona- u onoj 'rnoj odjei- $ ru5'e2 na glavi- na 5o$lu $lu6kinje- $ oni2 li'e2" A i5ak- kako bi bio $re#an kad bi ga 5rija#elj$ki 5ogledala? a$ ka$nije $#ao $e odijeva#i- ve $u ku'ali na vra#a" D%i$a2 5ra novjeranD- re(e $a2 $ebi- Dali i5ak dr6e2 od ne(ega@ 8oji2 $e@ Svuda vidi2 neku 5ogibelj- kao da u raku $#oji 5i$ano da e $e dogodi#i ne6#o $#ra6no@ #o? Zar i2a jo6 ne6#o $#ra$nije od onoga 6#o $a2 ju(er do3ivio?D %AVJETAJ 8+R8E %a 8adnjak o 5odne u6ao je u 5ro$#rano dvori6#e grada Mokri'e 'io ni o#2jeni: $aoni'a u koji2a $u $e dove li novi go$#i" Sini6a i Eili5 $#ajali $u na :odniku lijevoga krila dvora i 5ro2a#rali kako $e i $aoni'a i$kr'avaju go$5o>e i go$5oda i o#2jeni: velika6ki: krugova" ; <ogledaj@ ; 6a5ne Eili5" ; To je ban %ada3di- gro4ovi Erdodv- kon#e$a Benka i Terka- gro4i'a .ra6kovi- gro4 .ra6kovi i 5le2i Malako' v" <a #ko je #o jo6 dolje? &5ravo 'ijela (e#a" Kao da e bi#i $va#ovi@

MARIJA J&RI/ ZAG+RKA ; %e na2 6#o e $vi ovdje" Gro4i'a 2i nije rekla daje koga 5o vala ; 2rko odvra#i Sini6a" ; Jo6 $e ne $jea2 da je na badnje vee i2ala #oliko go$#iju" ; I gleda da $5re2a ne6#o o$obi#o" & $alonu go$5odari'e Mokri'a gro4i'e Auer$5erg na$#ala 3iva gu3va- od vanjao ve$eli $2ije: i bu(no (avrljanje" Sini6a je 5o6ao 2edu go$#e i redo2 i: 5o dravio" %jegova 5ojava 5obudila je 5o orno$#" Svi2a je 5alo u o(i daje ne6#o o2r6avio i da 2u je li'e bilo blijedo" 8ljedoa ga $a2o jo6 5olje56avala" +(i $u 2u u blijedo2 li'u i gledale $anjive- a 'rna ko$a jo6 'rnjo2" Go$5o>e i go$5o>i'e gledale $u ga (e nu#ljivo" Svaka je 3eljela da 5ri>e k njoj i da joj ne6#o ka3e" +n i: je redo2 5o dravio- kavalir$ki i2 5oljubio ruke i rekao 5o koju ljuba nu rije(" .o$kora o5ro$#ili $e go$#i- a ka6#elan i: 5oveo u $obe koje $u bile a nji: $5re2ljene" Sa2o je Terka 2alo ao$#ala i 5ri;6a5nulaA ; #o na(i da $#e vi ve ovdje? ; Ja bi: va$ 2orao 5i#a#i kako #o da vi dola i#e ova2o? ; Gro4i'a je 5o vala o'a i .ra6kovia- 5a kako u ja o$#a#i? +ni i ne $lu#e kakva 2e 2r3nja dijeli od gro4i'e" Sa2o jedno 2e $2uuje" Gro4i'a 2e je neobi(no ljuba no 5ri2ila" ; %e 2ogu na#i a6#o" ; Vi $e (udno dr3i#e 5re2a 2eni" +d one ve(eri ni$#e 2i do6li bli u" ; %i onda ni$a2 ja do6ao k va2a nego $#e 2e vi do2a2ili" A vjeruj#e 2i- #o ba6 nije ani2ljivo" ; 8i# e la- Sini6a- ako ovako na$#avi#e" ; <rije#i#e $e koliko va$ volja@ Valjda $a2 ja $voj go$5odar" Moj uku$ vrije>a kad 2i $e ne#ko nu>a- 5a 2akar #o bilo i u #a2i" Kon#e$a je 5roblijedila od lju#ine" 9#jede odgovori#i ali $u na dvori6#u a vonila von'a $aoni'a" Sini6a je 5o6ao k 5ro oru i na $voje i nena>enje o5a io Re2e#in'e" K+%TESA %ERA <o5u# 5#i'a 5o$kakali $u $a $aoni'a i o#5r:nuli 5o $#e5eni'a2a" Sini6a i2 je 5o6ao u $u$re# i 5o dravio i:- i ra io i2 $voje ve$elje 6#o $u 5u6#eni na $lobodu" ; 8anje 5o$redovao ; re(e Ti#o ; 5a $u na$ na5okon 5u$#i li" uli $2o daje do6ao ova2o i od2a: $2o 5o:i#ali a nji2" Beljeli bi$2o govori#i $ nji2" Ka5e#an je $a2 5o6ao k banu i najavio 2u da $u >a'i $#igli i da 3ele $ nji2 govori#i" 8an i: je 5ri2io u neko2 2alo2 $alonu i 2lade3 o$obi#o $rda(no 5o dravio" Sa $vaki2 $e 5ojedini2 rukovao- 5o#a56ao ga 5o ra2enu i rekao 2u koju ljuba nu rije(" ; A $ad budi#e 5a2e#ni@ ; re(e i2 %ada3di" ; Mladi $#e- a gledali $#e $e u lije5u djevojku- 5a $#e dr3ali $vojo2 vi#e6ko2 du3no6u daje #reba o#e#i $#ra6noj $udbini- 6#o- na5okon- nije lo(in- ali je u o5re'i $a akono2" ; %e- va6a 5reu vi6eno$#i ; 5reu 2e rije( Eran'e$ko o bilj ni2 li'e2 i jo6 o biljniji2 gla$o2" ; Mi $e do>o$2o a:vali#i a va6e vi$oko 5o$redovanje- ali ujedno dr3i2o a du3no$# da va2 ka3e2o 'ijelu i$#inu" .a $2o 5oku6ali $5a$i#i kon#e; $u %eru- bio je $a2o 5ovod" %a$ je na #aj (in 5onukalo na6e uvjerenje" %e $a2o da $2o uvjereni da ona nije vje6#i'a- nego

$2o uvjereni i #o daje 'ijeli #aj 5o$#u5ak ne5ravedan" ; <a dobro ; odvra#i ban" ; Vi 2o3e#e i2a#i $voje uvjerenjeali i5ak ni$#e $2jeli #akvo 6#o (ini#i" Vi na#e da $#e je :#jeli o#e#i vla$#i akona- a #o je $vakako- ka3njivo" ; Ali kad $2o do6li do uvjerenja da je #aj akon a$#ario i daje 5o$ljedi'a $#ari: 5ra novjerni: abluda? ; u5adne Ti#o Kraja(i" ; Koliko je bilo ve ra ni: akona koji $u $e 5oka ali lo6i2a 5a $u i: dokinuli" ; Ve kralj Kolo2an i dao je akon koji2 $e abranjivalo vjerova#i u vje6#i'e i (arolije- a i$#o je u(inio i kralj Karlo Veliki" Ka nio je $2ru onoga koji bi 6irio nauk da 5o$#oje vje6#i'e" ;Ali onda $e 5ojavi6e ra ne #eolo6ke knjige koje $u uvjeravale da vje6#i'e 5o$#oje" I kad je 5a5a Ino'en# VIII" i dao bulu MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

kojo2 je u #u nauku a5ovjedio vjerova#i- onda $u $e akoni o5e# 5ro2ijenili" ; Ali- 5reu vi6eno$#i- 2i u #o ne vjeruje2o i nee2o vjero va#i- 5a 2akar ne na2 6#o $ na2a u(inili" &5ravo je $#ra6no gleda#i 6#o $e #o kod na$ radi" Ja $a2 uvjeren da ni va6a 5reu vi6eno$# ne vjeruje da 3ene od krvi i 2e$a le#e 5o raku i da 5rave #u(u i gr2ljavinu" ; Ja $a2o re$5ek#ira2 akon@ ; odvra#i ban" ; Ali 2i nee2o 2irova#i dok ne i$:odi2o da $e #aj akon ukine" ; Vi :oe#e 5ravi#i i revolu'iju- draga dje'o? ;Ako je drava i 5ro$vije#ljena 5a2e# revolu'ija- onda naravno da #o :oe2o@ I$kreno va2 5ri naje2o da $2o do$ad #o $voje uvjerenje #ajili i u$u>ivali $e o nje2u govori#i $a2o u kolibi'i u Re2e#a2a- ali od$ad govori# e2o be $#ra:a javno- 5a dogodilo $e $ na2a 6#o 2u drago" ; Ali- aboga- dje'o- ne2oj#e #o (ini#i@ Vi na#e kakve $u 5o$ljedi'e""" ; Mi na2o 6#o na$ (eka@ Zar vi 2i$li#e- va6a 5reu vi6eno$#ida bi kon#e$a %era ikad 5ala 5od $u2nju daje vje6#i'a da nije javno govorila kako ne vjeruje u vje6#i'e? ; Vi na#e daje $akrila Ku6enku koja je bila o5#u3ena@ ; To ne bi ni2alo $2e#alo ni $u'a ni grad$kog odvje#nika" +ni bi bili $ve i$5ri(ali i unu'i gro4i'e Ra#kav ne bi $e bilo ni6#a dogodilo daje nije a2r io Kraja(i" ; Sa2o a#o 6#o $e rugala 5ra novjerju o vje6#i'a2a- 6#o 2u je u li'e rekla da ne vjeruje u vje6#i'e- $a2o a#o ju je a de$ila #olika ne5ravda ; na$#avi Malako' v" ; +d onog doba a2r io je Kraja(i %eru 5a ju je u $vojoj 2r3nji ne akoni#o dovabio u a#vor" Mi #o $ve dobro na2o" E#o- i $in Kraja(iev #o na i on je $ na2a" ; %era je na$#radala $a2o bog $voga uvjerenja i $voje 5ro; $vije#ljeno$#i ; 5ri:va#i rije( Ti#o" ; Ali 2i e2o $lijedi#i nje in 5ri2jer 5a 2akar na$ ade $ila nje ina $udbina" %erino i2e bi# e a5i$ano na a$#avi 5od kojo2 e2o :rabro- o#voreno i javno na5rijed" Sada va6a 5reu vi6eno$# na na6e 2i$li i bude li na$ Kraja(i 5ro gonio i jednog na$ dana o5#u3io bog (arolija- neka va6a 5re

u vi6eno$# una5rijed na daje #o a#o 6#o :oe2o da na6 5uk i na6e dru6#vo o$lobodi2o od $#ra6nog la koje je ra orilo #oli ko do2ai: ognji6#a i dovelo #oliko nevini: 3ena na lo2a(u" ; .rago 2i je ; odvra#i ban ; da $#e bare2 i$kreni" Za$ad va2 2ogu $a2o $avje#ova#i da bude#e u2jereni i da ne 5re>e#e grani'e akona koji 5o$#oji" + o$#alo2 e2o govori#i drugi 5u#@ Mlade3 je o$#avila bana" Sini6a i: je (ekao na vra#i2a blagovaoni'e i a2olio da 5o>u $ nji2 u kulu" Kad je ka5e#an a#vorio vra#a oru3ane i na6ao $e $ 2lade3i na $a2u- re(e 5olugla$noA %ekoliko 5u#a $a2 5oku6ao da do>e2 do va$ kad $#e bili u a#voru- ali be u$5je:a" ; Rekla na2 je Sanda da $#e :#jeli $ na2a govori#i ; odvra#i Ti#o" ; 0 (e2u- #o ni$2o nali" ; +donda kad $a2 do nao da $#e vi 5oku6ali $5a$i#i kon#e; $u %eru (ini 2i $e da vi ne vjeruje#e u vje6#i'e" A kako $a2 i ja 2nijenja da je #o abluda ne nanja i glu5o$#i- 2i $2o- o(i#oi$#i: na ora" Ia'i $e i nena>eno 5ogleda6e" ; Va2a je o(i#o nevjeroja#no da ba6 ja ovako govori2" %o ne2oj#e gleda#i 2oju odoru- dragi 2ladi 5rija#elji" ; +5ro$#i#e- go$5odine ka5e#ane ; re(e Ti#o" ; .a vi ne vje ruje#e u vje6#i'e- #o je- 2o3da- 2ogue- ali kad $#e ve govo rili o kon#e$i %eri- onda va$ 2ora2 5od$je#i#i da $#e u5ravo vi 2nogo 5ridonijeli nje inoj ne$rei" Vi $#e $vjedo(ili da $#e je na6li jedno2 u 6u2i na kri3anju" ; Ja? ; 5ovikne Sini6a i $ko(i uvi$" ; Tko va2 je #o rekao? ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

; Ja $a2 5rovalio u ured 2oga o'a i na6ao va6 i$ka u a 5i$niku" ; & a5i$niku@ ; klikne Sini6a" %ekoliko je (a$aka 6u#io" Sjeao $e da 2u je #o i$#o $5o(i#nula i %era" ; Go$5odo ; $ve(ani2 gla$o2 re(e Sini6a ;ja va2 adaje2 $voju (a$nu rije( da $a2 u a5i$nik govorio ba6 5ro#ivno- da $a2 ga 5ro(i#ao i 5o#5i$ao $vojo2 ruko2" ; Za5i$nik koji $a2 ja (i#ao nije bio 5o#5i$an ; odvra#i Ti#o" +vo je na 2lade3 o$#avilo veliki doja2" ; 8udui da 2i adanoj rije(i go$5odina ka5e#ana 2ora 2o vjerova#i- #o je onda ja$no daje a5i$nik koji je (i#ao Ti#o krivo#voren" Sini6a i$5ri(a (i#av 5ri or $ Kraja(ie2 kad ga je 5re$lu6avao" Re2e#in'i aklju(i6e daje a5i$nik doi$#a ne#ko 2orao krivo#vori#i" Ti#o je 6u#io- ali $e u $ebi bojao da je #o u(inio $a2 njegov o#a'- dok $u drugi #vrdili daje #o Miki(in 5o$ao" ; Za5i$nik je doi$#a 5i$an Miki(ino2 ruko2 ; re(e Ti#o" Sini6a od2a: dodaA ; Alije 5i#anje je li on 2oj i$ka $a2 5reina(io ili 2u je #ko drugi rekao da #o u(ini" ; Mi e2o #o 5ronai@ +d dana$ 2i 5o(inje2o $voju bor bu 5ro#iv 5rogona vje6#i'a gla$no i javno- #o $2o 2alo 5rije

navije$#ili banu" Ali 2i bi$2o rado u6li u #rag i ono2e D>avluD koji je o#eo %eru@ Taj je (ovjek $igurno onaj i$#i koji je %eru 5rvi 5u#a o#eo" Mi $2o uvjereni da je #aj >avo D,u'i4erD i da 5ri5ada nekoj dru3bi koja $e na iva D,u'i4eri2aD" ; A a6#o bi #aj D,u'i4erD o#i2ao kon#e$u? ; <o6#ene na2jere nije i2ao" I ako $e jedno2 $ nji2e $re#ne2o- on e $voje djelo 5la#i#i glavo2 ; odvra#i Ti#o gla $o2 koji je odavao da 2r3nja na onog (ovjeka i2a dublji: ra loga" ,o",# ; +d ovoga (a$a vi $#e- go$5odine ka5e#ane- na6 $ave nikar ne? ; Je$a2- 2lada go$5odo ; odvra#i ka5e#an" S ka5e#ano2 i rukova6e $e $vi redo2 i onda $e $ nji2 o5ro$#i6e" Ti#o je o$#ao 5o$ljednji i u5i#a Sini6u kad $u o$#ali na $a2uA ; Je$#e li 2o3da (uli 6#ogod u va6e2 krugu govori#i #ko na$ je i dao kad $2o $5a6avali kon#e$u? ; %i$a2" Ali kad bi: i$5i#ivao go$5odu od $uda 2o3da bi 2i rekli" ; &(ini#e #o@ Mene je $#ra: da je i daji'a u na6oj $redini" <rije nego 5o(ne2o na6u borbu- 2orali bi$2o ga 5o na#i" Kako $#e o5a ili- go$5odine ka5e#ane- ja i2a2 5re2a va2a 5ovjerenja" I onda kad $e govorilo o va6e2 i$ka u 5ro#iv kon; #e$e- ne6#o 2i nije dalo da u #o vjeruje2" ; Vi $e u 2eni nee#e 5revari#i ; odvra#i Sini6a i o#5ra#i 2ladia i dvor'a" S<,ETKE GR+EICE A&ERS<ERG & velikoj dvorani grada Mokri'a $lavi $e badnje ve(e" Vi6e od #ride$e# go$#iju $jedi u $ve(ani2 odora2a oko gole2a $#ola" To(i $e 6a25anja'- redaju $e 5o dravi i dravi'e- a do2ai'a- gro4i'a Auer$5erg- $jaji od $ree i adovolj$#va" +na $jedi na (elu $#ola" Kao 5rva kralji(ina dvor$ka go$5oda i2ala je #o 5o(a$no 2je$#o $vuda- 5a i kod kue" <o$lije gro4i'e Ra#kav bila je ona 5o $vo2 5olo3aju 5rva u dru6#vu- jer je ban bio udova' 5a nije bilo bani'e" Gro4i'a je $ebi de$na 5o$jela bana- a $lijeva Sini6u" Go$#i ni$u jo6 nikada vidjeli gro4i'u #ako ljuba nu i $re#nu kakva je MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

bila dana$" Rekli $u- da5a(e- da $e 5o2ladila" Tride$e#$ed2a godina nije $e ni na (a$ o5a3ala" %a5ro#iv- gro4i'a je i gledala lje56a i $vje3ija od djevojaka i 2lade gro4i'e ikulini" ; #o #o na(i da va6 $#ri' #oliko obila i gro4i'u Auer$5erg? ; 5i#ala je Terka $vog vjerenika- 2ladog i 5la:og gro4a Karla Erdodvja" ; %e na2 ; odvra#i on" ; Zar ne bi bilo 2ogue da gro4i'a 5o>e a Kri$#o4ora? ; Jedno je on bio u 2ilo$#i gro4i(inoj- ali $ada je #o 5ro6lo" Kri$#o4or je veliki kar#a6 i ne vjeruje2 da bi ga ona :#jela u e#i" ; ekaj#e ; eno- gro4 u$#aje@ 9oe da i re(e dravi'u" Svi $u u2uknuli i gledali na kavalira koji je u$#ao dr3ei u ru'i (a6u 5unu 6a25anj'a"

+#2jena gro4ova 5ojava 5obudila je veliku 5o orno$# u dvorani gro4i'e Auer$5erg" %jegovo blijedo li'e- obra$lo 'rno2 brado2 u kojoj $e ve na5adno bijelila 2noga bijela vla$- i gledao je vrlo $ve(ano" Svi $u o(ekivali da e i rei ne6#o o$obi#o va3no i br o 5rekinuli ra govore $a $voji2 $u$jedi2a" Gro4 je 5o(eo vonki2 gla$o2A ; Vi$okorodene go$5ode i vi$okorodena go$5odo@ Kako je nje ina 5reu vi$eno$# gro4i'a Auer$5erg 2ene odlikovala ve liko2 5o(a6u 5ovjeriv6i 2i u5ravu ovog (a$nog $#ola- #o 2e a5ala velika (a$# da va6i2 vi$okoro>i2a objavi2 ne6#o 6#o e $vakoga od va$ vrlo obradova#i i ra ja$ni#i va2 a6#o na$ je nje ina 5reu vi$eno$# 5o vala na dana6nju ve(er u $voje dvore" Svi $u rado nalo 5ogledali (a$ u gro4a Erdodvja- (a$ o5e# u gro4i'u Auer$5erg" Sa2o $e gro4i'a ikulini #ajan$#veno $2ije6ila= kao da na 6#o e gro4 objavi#i" ; +$obi#o $a2 $re#an 6#o ovaj (a$ i2a2 $reu objavi#i va 6i2 vi$okoro>i2a da $e nje ina 5reu vi$eno$# dana6nji2 da no2 aru(ila $ naj:rabriji2 junako2 na6e voj$ke kojega 5o na 'ijela dr3ava $a2o 5od jedni2 i2eno2A Sini6a@ Sini6a 5roblijedi" & i$#i #ren u$#anu gro4 Vojk44v i .vojkovi i viknu6eA ; Bivjeli@ e$#i#a2o@ <rije nego bi oko2 #renuo- oba$u6e gro4i'u i ka5e#ana (e$#i#ka2a" +na i: je 5ri2ala ljuba no $e $2ije6ei- dok je Sini6a 6u#io i vojni(ki $e naklanjao go$#i2a koji $u dola ili da 2u i ra e $voje 3elje" Terka je o$#ala na $vo2e 2je$#u" %ije $e u$udila ni u$#a#i- #ako je dr:#ala od u bu>enja" Gro4i'a je #o o5a ila 5a ju je 5reko $#ola i a ivala ironi(ni2 $2ije6ko2" %i#ko nije vi6e $jedao a $#ol" Sve $e ra i6lo 5o dvorani i ra$5ravljalo o veliko2 i nena>enju" Svi $u 5ogledo2 5ra#ili Sini6u koji je $#ajao 2iran i blijed i nije2i2 vojni(ki2 5o dravo2 a:valjivao na (e$#i#ka2a" +nda $e najedno2 okrenuo $vojoj nenadanoj vjereni'i- 5onudio joj ruku i i veo je i dvorane" 8e rije(i vodio je gro4i'u kro $obe i doveo je u nje ine odaje" & 2alo2 gro4i(ino2 $alonu Sini6a 5u$#i gro4i'u" +na gaje gledala 2irno i go#ovo rugajui 2u $e" ; Ti $i doi$#a vrlo $ve(an@ ; Ve $a2 :#io da i$#o onako $ve(ano kako je gro4 Kri$#o4or na6e aruke navije$#io $ve o5ore(e2""" ; <a $i $e i5ak 5redo2i$lio@ ; Ali #voja garda- go$5odin Vojk44v i .vojkovi- bili $u do bro 5ri5ravljeni- 5a $u 5renaglo i a vali (e$#i#ke" Me>u#i2 $a2 uvidio da bi: i a vao veliku $abla an- a #o ni$a2 :#io u(i ni#i i 6#ovanja 5re2a $vojoj (a$ni(koj odori@ ; .akle- $voju odoru 'ijeni6 vi6e od 2ene" ; Tebe ni$a2 i2ao a6#o nikad 'ijeni#i""" ; Mo3da" &o$#alo2- $vejedno" Ti $i- dodu6e- dr ovi# i $ilo vi#- ali ja u #i doka a#i kako $e a #ebe brine2" %i$a2 $e :#jela 5rije de$e# godina uda#i a kne a- a dana$ $a2 $e 5re; i MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

do2i$lila" Ti- i$#ina- ni$i nikakav 5le2i- ali ja $a2 $e 5obrinula i a #o" Evo- ovdje je #voja 5le2ika 5ovelja" Vladarka #i je 5odijelila na$lov baruna- a na dan vjen(anja dobi# e6 5ovelju na dar"

,i'e ka5e#anovo 5oru2eni do (ela" .ivlji bije$ navaljivao 2u i o(iju i i $vake 3ili'e li'a" I$#rgne gro4i'i i ruke 5ovelju- ra dere je na ko2adie i ba'i joj 5red noge" ; S:vaa6 li 6#o $i u(inio? ; S:vaa6 li da #e ja neu nikada o3eni#i? %ikada i ni a 6#o na $vije#u" Voli2 5rije u2rije#i" Gro4i'a $e na$2ije" ; %a vje6ali2a? ;Makar i ondje""" ; <a dobro@ <o va# u ova2o grad$kog no#ara Salea i grad $kog odvje#nika" %eka (uju 2oju o5#u3bu i neka #e u:a5$e" Sad $e na$2ije Sini6a" ; Mene? %eka $a2o 5olo3e ruku na 2ene- 5rekinu# u obo ji'i kralje6ke" Gro4i'a je :#jela o#ii- a Sini6a joj akr(i 5u#A ; i2e 2i $e 5rije#i6? %ee6 i ai i ove $obe dok 2i #o ne ka3e6@ & ovi2 je rije(i2a bilo #oliko gnjeva da $e gro4i'a 5ovukla 2alo na#rag 5re2a #a5e#ni2 $#ijena2a" ; Govori@ S#o na6? ; 5onovio je Sini6a" ; Zna2 da $i uboji'a" ; To 2i 2ora6- 5rije $vega- doka a#i" ;Vrlo lako" .va $u (ovjeka koji e $vjedo(i#i" ; To je ne2ogue" %i#ko nije 2ogao ni6#a na#i@ ; Zbilja? Kako bi: ja ina(e $a nala doga>aje one noi od 5rije de$e# godina? Sini6a je nije2o urio u gro4i'u- a li'e 2u $e 2ra(ilo" ; Zna2 daje bila i2a- kao i $ada" & ka$nu no dogodilo $e u jedno2 2alo2- o$a2ljeno2 dvor'u ne6#o neobi(no" %eki $ilovi#i 2ladi- go#ovo dje(ak- na$i#io $e $voje ljubov'e- #e lije 5u i 2ladu gro4i'u- koju je drugo2e o#eo- ugu6io" I$#e noi ne$#a 2ladia" & kui 5orodila $e va#ra" I (udnova#o- u5ravo je i gorjela ona $oba u kojoj je bilo #ru5lo ugu6ene lje5o#i'e" Veli $e- da5a(e- da nije bila ugu6ena- nego je na5ola 3iva i gorjela u va#ri koju je 2ladi 5o#5alio" Mladi uboji'a je 5objegao i jednog dana 5ojavio $e u Trenkovoj (e#i i $ad $lu3i u 'ar$koj voj$'i" <o na6 li ga- Sini6a? ; <o na2@ I bude li 5o#rebno- ja u ga $a2 5rijavi#i voj ni(koj obla$#i neka ga $#rijeljaju- $vuku $ njega odoru i vje6aju" Ali onda e $e on bare2 2oi o5ravda#i i rei i$#inu kako $e #o doi$#a bilo- jer #i $i dodala 5ro$#e nei$#ine i 5odlo$#i" ; +vako 2ije 5ri5ovijedao onaj koji 2ije #o 5ovjerio@ ; Tko je bio #aj (ovjek? ; To #i ne 2ogu rei ni 5od 5rije#njo2 da e6 ovdje 2ene ugu6i#i" ; %eu nikada $ebi okalja#i ruke ovako bla#no2 krvlju" %e#ko 5oku'a na vra#i2a i a(uje $e 3en$ki gla$A ; Al2a- do>i@ Tvoja je od$u#no$# go$#i2a agone#na" ; +d2a:@ ; odgovori dvor$ka go$5oda i u5o ori Sini6uA ; Evo gro4i'a ikulini 2e o5o2inje- do>i o5e# k go$#i2a" ; Ja $a2 bio i o$#a# u $voj go$5odar@ ; odvra#i Sini6a" ; Valjda nee6 5o(ini#i $abla an? ; Ve $a2 #i rekao da odvi6e 5o6#uje2 $voju (a$ni(ku odo ru- a da bi: $ada i a vao $ra2o#nu $abla an na 3en$ku glavu" Ali i o5e# #i veli2A u e# #e neu nikada" Tvoja je $#var kako e6 i kada ove aruke o5o va#i" <re5u6#a2 #i da ude$i6 a $ebe onako kako je najbolje" ; A 6#o e6 #i u(ini#i?

;To je 2oja briga" Sini6a 5ode ravno u lijevu kulu gdje je Eili5 i2ao $voju $obu" %a6ao gaje gdje (i#a" ; #o #ebe no$i u #o doba ova2o? ; a(udi $e Eili5" ; 9ou da #e u5o ori2 da bude6 $5re2an na $ve" Moglo bi $e dogodi#i da ve ovi: dana o#5u#uje2 na drugi $vije#" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Ti od neko doba ni$i drav- Sini6a" & #ebi $ve #r a i ki5i#i $i na5ola lud" ; To i $a2 o$jea2" Ali kako da ne 5oludi2? uj 2e@ I on 2u i$5ri5ovjedi $voje nenadane aruke $ gro4i'o2 i ono $#oje (a$ 5rije $ njo2 govorio u nje inu $alonu" ; Sini6a- ovo e #i $kr:a#i vra#" Ti e6 bi#i 5ri$iljen gro4i'u o3eni#i" ; %ikada" <a i 6#o #i veli2A nikada@ ; Meni $ve ne6#o veli da :oe6" ; Ja $a2 ve $#vorio odluku" ; Ali od koga je #o ona 2ogla do na#i? ; Mo3da od ; njega? ; To je nevjeroja#no" Zar on #ebe 5o na? %ije #e vidio $ve od de$e#e godine- 5a ne 2o3e ni $lu#i#i #ko $i 2u #i? ; A i5ak $lu#i ili je nekako do nao 5a 2i $e ovako o$veuje? ; +nda bi bare2 nao $#var onako kako $e bila- a ne bi go vorio nei$#inu" ; Mo3da je :#io da 2e 5rika3e lo5ovo2" ; %e ra u2ije2 a6#o" ; Tko bi #o nao? e2u da $ebi #i2e ra bija2 glavu? .o$#a je da gro4i'a i5ak glavnu $#var na" A $ad $5avaj- Eili5e" Ja ide2- da ne bude $abla ni" Za 2alo (a$aka u6ao je Sini6a u dvoranu- kr'a#u go$#i2a" Crveno $ukno $ve(ane odore dobro je 5ri$#ajalo njegovu garavo2 li'u 6#o bija6e blijedo i 5reliveno 2u3evno2 od;lu(no6u" Kad je 5ogledao $voji2 #a2ni2 #ajan$#veni2 o(i2a 5o go$#i2a- 2u6ki $5ol o$je#io je avi$#- a 3ene (e3nju" <ogledi2a $u 2u $lale u di$aje i 'jelove- ne $lu#ei 6#o $e doga>a u njegovoj du6i" & K&,I <ono je bila ve davno odbila" <o dolini a2uknuli $u ve $ve(ani vonovi i a2rla 5je$2a $eljaka 6#o $u $e vraali $ 5ol;noke" Sini6a je $#ajao u udubini 5ro ora oru3ane i gledao 5o daleko2 kraju" Mje$e(ina je 5ala u5ravo na re6e#ke 5ro ora i 5ro$ula $voj $rebrni $jaj 5o Sini6inoj ru$oj glavi" & du6i 2u je bilo #2urno i obla(no" %ije 2ogao da dulje i dr3i u dvorana2a gdje je od vanjala bu(na abava" Sklonuo $e na(a$ da $e od2ori" +vdje- u kuli- bilo je #i:o- 5a $e 5o$ve 5redao $voji2 2i$li2a" I2ao je #oliko #oga da 2i$li@ +d onog (a$a kad je 5re6ao 5rag ovog dvora $urvalo $e #ako 2nogo na njegovu du6u" Trebalo 2u je $a2oe- da $e $abere i ra 2i$li 6#o e u(ini#i" %o $ve $#oje a2i$lio i2alo je $a2o jednu idejuA o$#a#i u #o2 dvoru kao vjerenik ; $a2o da bude u %erinoj bli ini" Kao daje (uo u $obi neki 6#ro5o#" +krene $e" <renera3eno u5ilji o(i u $abla$nu $liku" <red nji2 $#aja6e 3ena $a 3u#i2 bole$ni2 li'e2 i kojega $u u njega 5iljile velike 'rne o(i" +n $e 2akne da 5ode 5re2a njoj"

; +$#ani#e dok va2 ne $kine2 krinku@ +na je 5oludjela- o(ajno e Sini6a u $ebi" %eu joj $e o5ira#i- jer #o e je $a2o ra dra3i#i" eka# u da vidi2 kako bi: je 2ogao u2iri#i" Ali nije i2ao kada (eka#i" I nje ini: u$#a 5onovno 5rovali i$#i 5rije#ei gla$A ; .akle $a2 va$ na6la- uboji'e@ D&boji'e?D 5onovi u $ebi ka5e#an i 5ogleda bolje u %erino i obli(eno li'e"

MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; Ako ni$#e kukavi'a- o$#ani#e ovdje dok va2 ne i re(e2 o$udu" ; Kon#e$o- 6#o $e #o $ va2a biva?@ ; Slu#ila $a2 da $#e :ulja i da va2 ni6#a na $vije#u nije dovoljno 5odlo 6#o ne bi$#e u(inili- ali da $#e uboji'a #o i5ak ni$a2 na$luivala" ; S#o #o govori#e- kon#e$o? Ja ne na2 6#o $e #o $ va2a do godilo" ; %i6#a@ 8a6 ni6#a" ini $e da $#e $lu#ili da va2 od onog di2 njaka 5rije#i 5ogibelj" Zla va6a $avje$# navela va$ je u #rag #o2 $krovi#o2 2je$#u a koje 2o3da ne na ni gro4i'a Auer$5erg" ; %e $:vaa2 va$" ; +no radi (ega $a2 do6la u ovaj dvor i2a $e i$5uni#i@ +na je 5oludjela- 2i6lja6e Sini6a i $r'e 2u $e $#i$lo od boli" %je ine o(i $#ra6no $u buljile u njega- on je ra abrao gro ni(avo dr:#anje nje ini: u$#a" Za#o :#jede 5oi 5re2a njoj- ali ona vikneA ; %e 2i(i#e $e" Sini6a $e $ve vi6e uvjeravao daje ne$re#ni'a 5o2jerila 5a2eu" ; &boji'e@ ; vikne ona" ; &boji'e? ; 5onovi #i:o Sini6a" ; #o #o na(i? ; Sad #o ne na#e- ali gore- u gro4i(inu $alonu- 2ogli $#e $e $je#i#i $vega 6#o $e bilo 5rije de$e# godina? Gore ni$#e 5i#ali 6#o #o na(i? Mladiu $e (inilo da $ada i njega o$#avlja 5a2e#" +#kud ona nade 6#o je bilo 5rije de$e# godina? Kako na $#oje govorio $ gro4i'o2? Mo3da je $lu6ala? Ali u kakvoj je #o ve i $ njo2? A ona je na$#avilaA ; Sjea#e li $e kad u lova(ki dvora' 5rovali6e oni 'rni lju di koji $u govorili o va2a? Jedan od nji: $5o2enuo je 2oju u2orenu 2ajku i on na uboji'u koji ga 5laa da 6u#i" +ve $#e ljude 5u$#ili 5objei" I bje3ala $a2 i dvor'a- i naka ila $voje li'e u neobu danoj 3elji da 6#o 5rije do>e2 u Mokri'e" Tu $a2 i2ala nai uboji'u" I 2oja je baka nala daje uboji'a ljubavnik gro4i'e Auer$5erg- a #o je rekao i onaj 5rovalnik" uljala $a2 $e 5o kui kao $abla$#- 5ri$lu6kivala i #ra3ila 5u# do gro4i(ini: odaja" I na>o: gaA evo- onaj di2njak" +nuda $a2 $e u$5ela do gro4i(ini: odaja i (ekala" I dana$ 2ije 5o$lu3ila $rea" ; Je$#e li $ve (uli 6#o $a2 govorio $ gro4i'o2? ; u5i#a Sini6a" ; ula $a2 da va2 je 5redba'ila uboj$#vo- da va2 $e ne6#o #i2e 5rije#ila" Rekla va2 je da $#e $e a$i#ili lije5e 2lade gro 4i'e- ugu6ili je i a5alili ; i- kona(no- daje na5ola 3iva i gorje la" Vi $e ni$#e branili@ ; A i5ak nije $ve bilo onako kako je ona govorila"

; #o nije bilo? Re'i#e? Je$#e li ubili 2ladu gro4i'u ili ni$#e? ; Je$a2- ali je ni$a2 nikuda od2a2io- ni#i $a2 je uo5e 5o navao 5rije nego 6#o $a2 5o(inio #o ne$re#no djelo" ; Godinu dana bila je 2oja 2ajka u va6oj kui a#o(ena@ ; Kon#e$o- ja je ni$a2 ni 5o navao" %ije nikako 2ogue da je ona 3ena koju $a2 ubio bila va6a 2ajka" & njegovu je gla$u dr:#ala neka #ajna #je$koba" Kao da $e $a2 boji daje i5ak bila nje ina 2a#i" ; ,udo $e brani#e" Gro4i'u Keglevi $va#ko je 5o navao" 8ila je lije5a 2lada 'rnka- 'ijeli Gri( ju je na ivao Dlije5a +lgaD" +ve rije(i 5ado6e na Sini6u kao ba#" %je2u $e (inilo da 2u ne#ko lu5a kladivo2 5o $lje5oo(i'a2a i da 5ri #o2 vi(eA D+lga@;+lga@"""D Sve 2u $e 5red o(i2a avr#jelo" inilo $e da je oru3je na $#ijena2a 5o(elo udara#i jedno o drugo- a oru3ana daje 5una ljudi koji vi(uA D+lga@ +lga@ +lga@D I ; I$#ina je $a2o jedno ; re(e kona(no Sini6a ; a #o je da $a2 doi$#a ubio jednu 3enu" Ali #o bija6e ne$re#ni $lu(aj- a ni 5o6#o 5odli (in" %i#i $a2 je 5rije 5o navao ni#i $a2 nad njo2 a5alio dvor" Moj (in nije bio 5odao" Za6#o $a2 je ubio- #o va2 ne 2ogu rei" Ako je #o bila va6a 2ajka- onda u rado $voj (in o5ra#i $vojo2 $2ru" +dlu(no- i$kreno i 2u3evno vu(ale $u ove rije(i i do#akle $e nje ine du6e kao :ladni oblog vrueg (ela" Klonula je na $#ol i 6u#jela ; da $abere $voju $nagu" %a vra#i2a ablije6#i $vijenjak u ru'i ka6#elana- a $ nji2 ude u dvoranu gro4i'a Auer$5erg" ; Gdje $i #i- Sini6a- #ra3i2 #e 5o$vuda@ #o radi6 u #a2noj oru3ani? %je in gla$ vu(io je re$ko i neugodno" Sada #ek o5a i gro4i'a da Sini6a nije $a2" +na 5ogleda u njegovo i 2ijenjeno li'e- o5a i njegove ra$ko5(ane grudi- na$2ije $e ironi(no i okrene $e ka6#elanuA ; Moli2 va$- ovni#e ova2o Ma#iju@ ; #o $i nakanila? ; u5i#a Sini6a gro4i'u #i:o" ; To $e #ebe ni2alo ne #i(e" Idi go$#i2a- ve je $vi2a (ud nova#o 6#o #e ne2a" ;+$#a# u ovdje@ ; S kakvo2 $a2 #e grdobo2 a#ekla@ Ali #i ni$i kriv- odve $i 5io" Ka6#elan $e vra#i" Za nji2 u>e u $obu gole2a ko6(a#a lju;de$kara bru#alna li'a" 8ija6e #o $#ra: i #re5e# $lu3in(adi" 8io je kuni krvnik- 6ibao je i a#varao ne5o$lu6nu $lu3in(ad i $ve one koji2a $u go$5odari grada 2ogli a5ovijeda#i" S nji2 u>o6e i dva 2o2ka" Gro4i'a ga o$loviA ; Ma#ija- ova djevoj(ura i2a bi#i 5red 'ijelo2 $lu3in(a di ka3njena 6iba2a- a onda je 2e#ni dva dana i dvije noi u klade" %eka ra 2i6lja o djevoja(ko2 5o6#enju" Ma#ija 5ode 5re2a %eri- ali 2u Sini6a akr(i 5u# i vikneA ;Van@ Svi $u u (udu 5ogledali ka5e#ana" ; +dvi6e je 5io@ ; 6a5ne gro4i'a ka6#elanu" ; Moli2 va$- go$5odine ka5e#ane ; a2oli ka6#elan ; da ne $5re(ava#e $lugu u vr6enju go$5odari(ine a5ovijedi" ;Van@ Je$#e li (uli? ; Ti ne na6 6#o radi6- Sini6a ; 6a5ne gro4i'a Sini6i #i:o" ;

.o>i" A onda nalo3i Ma#ijiA ; I vu'i djevojku i odvedi je" Vi$oka ljude$kara 5o>e 5re2a 5ro oru i :#jede obii Sini6u- ali ovaj 5odigne obje ruke- 5ograbi ogro2nog Ma#iju a ra2ena i ba'i ga u vra#a" Gro4i'a je 5re$#ravljeno 5objegla- uvjerena da je Sini6a od vina 5o2a:ni#ao" Mo2'i 5ri$ko(i6e da i a Sini6ini: leda do5ru do %ere- ali on $e ve okrenuo udario 5rvog 2o2ka- koji 2u je bio bli3i- u leda da $e od2a: $ru6io 5red njegove noge" <re>e 5reko njega i 5ovu(e drugog 2o2ka na#rag od %ere #ako 3e$#oko 5re2a vra#i2a da je i ovaj 5ao kao ko2ad drve#a" Ka6#elan je na$#ojao Sini6u u2iri#i" Ali on kao da je jedva do(ekao da $e $ neki2 5o#u(e" Za2a:ne ruko2 5re2a ka6#elanu- 5ograbi ga a ra2ena i vikneA ;Van@ Ka6#elan $e :#io o5rije#i i u:va#io Sini6u a 5r$a" %o (i2 ga je do#aknuo- 5lane ka5e#an- grabi ka6#elana a obje ruke i $#i$ne i: k #ijelu #ako daje $#ajao uko(en 5red ka5e#ano2- #e $e nije 2ogao 2aknu#i" A onda ga 5ovu(e k vra#i2a i gurne u :odnik" Kad $u $vi bili na :odniku- alu5i Sini6a vra#i2a i aklju(a i:- a onda 5o:i#i na druga vra#a koji2a $e ula ilo u njegovu $5avau $obu 5a i: abravi" Cijelo #o vrije2e $#aja6e %era $#i$nu#a u a id kod 5ro ora" <red o(i2a lebdio joj jo6 uvijek onaj 5ri or 6#o $e ne#o2 5red njo2 odigrao #ako naglo i br o daje #ek $ada $#ala $:va; MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

a#i 6#o $e dogodilo" Kad je Sini6a abravio vra#a- ogleda $e k %eri" +na je jo6 uvijek $#ajala na 5rija6nje2 2je$#u" ; A 6#o e bi#i $ada? ; u5i#a ona #i:o" +vo 5i#anje nije o(ekivao" I rekla ga je #ako kao da #ra3i od njega $avje#" ; #o god vi 3eli#e ; odvra#i on odlu(no" ; Gnjev gro4i'e 2ora 2e $#ii ako o$#ane2 dulje u dvoru" ; 9oe#e li o#ii odavle? ; .ragovoljno 2e nee 5u$#i#i" iba# e 2e" ; Vi e#e od2a: i ii i dvora" ; Sini6a 5ovu(e $vilenu vr5'u od von'a koje je $5ajalo nje govu $obu $ Eili5ovo2" +d2a: i a #oga (uli $u $e kora'i i ku'anje" ; Je$i li #i- Eili5e? ; Je$a2" ; Sini6a $e okrene k %eri i re(e joj #i:oA ; Mora#e 2e rije6i#i adane rije(i da va$ ne 5o na2" Eili5 2ora $ve $a na#i" ; <ri$#aje2" Sini6a o#klju(a vra#a- a Eili5 ude u $obu" I nena>eno je gledao Sini6u kad gaje na6ao a#vorena $a $obari'o2 kojoj $u $e jo6 5rije dva dana rugali" ; S5re2i $e na 5u#- Eili5e" Ali od2a:@ <one$i $a2o oru3je i 2oju veliku kabani'u- a onda $e vra#i" Eili5 je o#i6ao- a Sini6a je o$#ao kod vra#a" Za nekoliko (a$aka vra#io $e Eili5 i donio $ve 6#o 2u je Sini6a odredio" %a #o $e $ve #roje $5re2i i i a>u i $obe" Si6li $u 2ra(ni2 $#uba2a lijevog krila dvor'a" Kad $u do6li do vra#a- a5ovjedi Sini6a vra#aruA ;+#varaj@ ; %eka 2i va6a 2ilo$# o5ro$#i- ali gro4i'a je a5ovjedila da ne $2ije2 nikoga 5u$#i#i i dvora" Ako va$ 5u$#i2 o#jera# e 2e"

Sini6a 5ograbi vra#ara jedno2 ruko2 a ra2e" %o on je o(i#o ve nao $#oje Sini6a u(inio $ Ma#ijo2 i njegovi2 2o2'i2a- 5a $e od2a: 5okorio" Sini6a ga 5ogleda 5rije#eiA ; +daberiA $lu3bu ili glavu" Vra#ar nije2o $egne a klju(e2 i o#vori vra#a" ; .aj 2i klju( od dvori6#a ; a5ovjedi ka5e#an" Vra#ar 2u ga dade i oni i a>u u dvori6#e" Cijelo 5ro(elje dvora bija6e $jajno ra$vije#ljeno" Kro 5ro ore $jali $u $e $#akleni lu$#eri $a $#o#ina2a $vijea" Sini6a 5rvi 5o>e 5re2a vra#i2a dvori6#a i o#klju(a i:" %era i Eili5 i a>u- a a nji2a Sini6a koji aklju(a dvor i $5re2i klju(" ; Idi u $#aju ; naredi Sini6a Eili5u ; i o5re2i na6e konje" %eka u5regnu $aoni'e gro4a %ada3dija- ali $kini von'a" Sa2o $e br o vra#i@ .ok je Eili5 5o6ao da #o i vr6i- $#ajala je %era $a Sini6o2 na $nijegu 5odalje od dvora" %i$u 5rogovorili ni rije(i" Sad je #ek Sini6a o5a io da %era nije do$#a odjevena i da ne2a #o5log ogr#a(a" Skine $voju kabani'u i re(eA ; .o5u$#i#e- 2enije odvi6e #o5lo""" Ve je o$jeala i2u 5a $e 6u#ei ogrnu Sini6ino2 kabani'o2" .o#le je 5ri$5io Eili5 $ konji2a i $aoni'a2a u koje Sini6a 5o$jedne %eru" +n i Eili5 u ja6i6e konje i 5o#jera6e 'e$#o2 5re2a Sa2oboru" Zrak je bivao $ve :ladniji- a 2je$e' bli$#ao na 5lavo2 nebu" Eili5 nije nao 6#o da 2i$li o #o2 nono2 i le#u- ali je 6u#io najui da ne $2ije ni6#a 5i#a#i dok 2u Sini6a $a2 ne re(e 6#o $ve #o na(i" <u#e2 ni$u govorili" Sini6a je ja6io a $aoni'a2a- a Eili5 $a $#rane" Sva#ko $e adubio u $voje 2i$li" %a5okon $#igo6e u Sa2obor" <urgari $u ve $5avali- ni 3ivog $#vora nije bilo na uli'i" Sini6a au$#avi $aoni'e i a2oli %eru da $i>e- a onda naredi ko(ija6u da $e od2a: vra#i u Mokri'e" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; Mi e2o gore u $a2obor$ki dvor ; re(e Sini6a %eri" +ndje i2a2 dobre nan'e" & TII%I SAM+8+RSK+G GRA.A %a $nje3no2 brdu nad kui'a2a Sa2obora lje$ka $e na 2je$e(ini $a2obor$ki grad" <rednji dio- $ 2ali2 i vei2 kula2a- le3i na $#r2ini brijega- i a njega u digao $e drugi dio grada- a nad nji2 $e kao labu>i vra# i$5ru3ila bijela vi$oka kula" & ani2 5u#eljko2 u ka5eli'u $v" Ane u$5inju $e gore 5re2a gradu %era- Sini6a i Eili5" +vaj $#u5a na5rijed- %era i a njega- a Sini6a u nju" Eili5 $e ka#kad okrenuo i 5ogledao (udnu djevojku koja je :odala odva3ni2(vr$#i2 korako2" %ijedan5u# nije 5o$rnula ni#i $e okli nula na $#r2o2 5u#eljku" %a 5ogibeljni2 2je$#i2a 5o$u$#ao gdjekad Sini6a da 5ri5a i na nju- ali ona je 5rovalije 5re$ko(ila ili obi6la- $2jelo bi aga ila u debeli $nijeg" Kad $u $e 5o5eli na brijeg- o$#ado6e i$5od ogro2ni: grad$ki: idina" Sini6a krene k 2alo2 ula u u dvor i udari $abljo2 5o vra#i2a" %ije dugo #rajalo kad $e i nu#ra javi gla$A ;Tko je? ; Car$ki o4i'ir" I nad re6e#aka 5o2oli $e 2alo okruglo li'e" ; .aj- daj- 3uri $e- Silvio ; 5o3urivao je Sini6a" ; +- o vo$$ignoria?@ +- #o2e $e ni$a2 nadao ; ogla$i $e odo go ve$eli gla$" +d2a: $e o#vori6e vra#a" +ni ak- #u'an 2ladi dr3ao je u ru'i $vje#iljku i $vije#lio do6lja'i2a 5o u$ko2 #a2no2 :odniku"

Valovi#i $vod $5u$#io $e ni$ko nad nji:ove glave" ; Je$u li go$5odari kod kue? ; Vero- vero- naravno da je$u- ali""" ; .obro- dobro@ %e #reba6 i2 ni javi#i da $a2 #u" ; %eka $a2o vo$$ignoria a5ovijeda 6#o 3eli" Za va$ je u dvoru uvijek $ve o#voreno@ ; .a# e6 na2 negdje 5renoi#i" Talijan(i $e $agne k Sini6i i 5ri6a5ne 2uA ; Za va$ i onu $ignorinu jednu $obu"""? ; %e@ e2u brblja6 6#o #e ne 5i#a2@ ;8ene- bene@ #o e#e- ja $a2 veliki brbljava'" Moli2- i voli#e@ +vdje u ovoj kuli i2a 5rekra$na dvorana- a va6a 2ilo$# je ovdje ve 5renoila" 8a6 je nalo3ena@ I $vje#lo jo6 gori" Malo 5rije $u o#i6li neki odo do""" ; .obro- dobro- uvijek govori6 5revi6e@ Sini6a 5onudi %eri da u>e 5rva- a a njo2 u>o6e on i Eili5" Soba je bila okrugla- #o5la i ugodno ra$vije#ljena" Mali Talijan(i 5obr a k %eri- jer je bio $ilno na#i3eljan kako i gleda #a 3ena koju je doveo lije5i ka5e#an" %o kad joj je 5ogledao u li'e- i bulji o(i u Sini6u kao da 2u je :#io reiA ; +vaj je i gubio drave o(i@ Sini6a naru(i Silviju da done$e ku:ana vina i ne6#o alogaja- a onda 5o ove Eili5a u drugu $obu" Tu ga 5ovu(e k 5ro oru i #i:o u5i#aA ; #o 2i$li6 #ko je #a 3ena? ; Ja $e ne u$u>uje2 ni 5ogleda#i je" Kad $a2 je vidio kako $e u$5inje u brdo- 5a nje in :od""" ; <ogledaj joj dobro u o(i- vra# i bradi'u" #o $lu#i6 ; i$#ina je; Sini6a 2u br o i$5ri5ovjedi 6#o $e dogodilo" Jo6 $e Eili5 nije o5oravio od i nena>enja- kad ga Sini6a o5e# o$#avi i vra#i $e u $obu k %eri" +na je $#ajala kod 5ro ora i gledala dolje" %a MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

$#olu 5u6ilo $e vino i 2iri$ala bu#ina- :ladno 5e(enje $vakojaki kola(i 6#o i: je donio brbljavi Talijan(i(" ; S2ije2 li va$ a2oli#i da 2alo alo3i#e? ; u5i#a Sini6a djevojku" +na odvra#iA ; Sa2o 2alo #o5log vina" Sini6a i %era $jedo6e k $#olu" +n joj 5ru3i (a6u vrelog vina" Mladia obu e neki neobi(ni o$jeaj" <rvi 5u# u 3ivo#u $jeo je $ njo2 k $#olu" +nda kad je bila $lavljena- lije5a i od $vi: obo3avana nije nikad $jedio $ njo2 ovako $a2 i 5rija#elj$ki" Gledala je 5reda $e u (a6u u kojoj $e 5u6ilo vino" Eili5 je $#ajao kod vra#a da i: 5odvori ako 6#o u$#rebaju" +na ga je o5a ila #ek onda kad je 5ri6ao k $#olu i o5e# :#io o#ii" %era ga 5ogleda- 2e#ne ruku na $#ola' 5okraj $ebe i ovne ga blago i #i:oA ; Sjedni- Eili5e" +n $e #rgne- a li'e2 2u 5rele#i ne6#o blago" ; Sjedni@ ; 5onovi ona" ; %ekad $2o na$ dvoje bili dobri 5rija#elji" Ra nje3en- Eili5 je 5ri6ao %eri i $#ao 'jeliva#i nje inu ruku" DJa nikad jo6 ni$a2 5oljubio ovu rukuD- 5o2i$li Sini6a" D%ikad 2ije nije 5ru3ila" %i onda kad $2o $e 5rvi 5u# $reli u $alonu gro4i'e ikulini"D

; S2ije2 li? ; obra#i $e Eili5 Sini6i" ; Kad kon#e$a 3eli- $jedni" Kako vidi#e ; doda Sini6a ; o# kako $#e vi o#i6li i lova(kog dvor'a- Eili5 je o$#ao kod 2ene" I ni$a2 $ nji2 ne adovoljan" Sa2o je uvijek u di$ao a va2a" Ako ga #reba#e- ja va2 ga 5re5u6#a2" ; Kako vidi#e- od $ada vi6e neu i2a#i $luga ni $lu3avki" ; Za va$ nije jo6 $ve 5ro5alo" Tu $u jo6 +r6ievi u koje $e 2o3e#e 5ou da#i" Trebalo bi i: obavije$#i#i u 8e(" +ni ne naju ni6#a" 8ili bi 5re$re#ni kad bi do nali da $#e 3ivi" A onda $u #u jo6 Re2e#in'i koji $u 2i rekli da $e $5re2aju na veliku borbu 5ro#iv vje6#i'a" 8ili $u kod bana i o#voreno 2u rekli 6#o 2i$le o vje6#i'a2a i akoni2a koji odre>uju $5aljivanje #i: ne$re#ni: 3ena" ; +#voreno $u 2u rekli? & %erini2 o(i2a $ijevneA ; Zar $u bilja #o odlu(ili? ; .a- kon#e$o- oni $u #o odlu(ili i 2ene $u 5o vali da i2 bu de2 na 5o2oi" +vo 5obudi nje inu 5a3nju" Sini6a o5a i daje #o o$vje3uje i o3ivljuje" ; Mene $#var $ilno ani2a- o$obi#o odonda kad $a2 a#e kao one dvije $#are .uganke" ; Za#ekli? Gdje? ; u5i#a %era $a ani2anje2" Sini6a joj i$5ri(a $ve 6#o $e dogodilo na Medvedni'i i kod no#ara Salea" %je ino li'e kao da $e $#alo o$vje#ljava#i i kad je Sini6a dovr6io klikne ona go#ovo u bu>enoA ; I Sale i Kraja(i 5u$#ili $u #e 3ene na $lobodu? %e (ini li va2 $e #o $u2njivo? ; +d 5rvog (a$a $a2 o5a io da $e #u ne6#o krije- i #o 2i ne da 2irova#i" +dlu(io $a2 da $e dru3i2 $ na6i2 2ladi2 uro# ni'i2a" +$i2 #oga- ban 2e a2olio da 2i2o Salea i grad$ke go$5ode i$#ra3uje2 jedan (udni noni 5o$je# vje6#i'a" Kad je %eri i$5ri(ao 6#o $e bilo na dvor'u gro4i'e .ra6kovi u 8ukov'u- ona je $a$vi2 o3ivjela" ; <rava je $rea da $u #e Dvje6#i'eD 5o$je#ile gro4i(in dvor" Ina(e $e ban ne bi #oliko ani2ao a $#var" +vo bi $e $ada 2o glo i vr$no i$kori$#i#i" Mladi ka5e#an o5a i da nji:ov ra govor 5obu>uje u %eri nove 2i$li i 5odaje joj novi 3ivo#" <o6#o $u o #o2e dulje ra govarali- 5onudi joj da $e od2ori i da legne $5ava#i" ;Vi e#e ovdje bi#i 5o$ve 2irni i ne$2e#ani" Eili5 je od2a: u$#ao i o5ro$#io $e od $voje biv6e go$5odari'e" I Sini6a je u$#ao da e o#ii" Ali 5rije nego $e o5ro$#io re(eA

; Kon#e$o- ja neu da ono 6#o $e dana$ 2edu na2a bilo o$#ane nerije6eno" +naj koga vi $2a#ra#e a#orniko2 $vojega do2a i $vojeg 3ivo#a- 2ora bi#i ka3njen" %ikad $e jo6 ni$a2 ni 5red ki2 u 3ivo#u kleo" Ali $ada #u 5red va2a- na i 2aku dana6nje badnje noi- ja va2 $e kune2 $voji2 5o6#enje2- ku ne2 va2 $e $vojo2 vi#e6ko2 rije(i- da u kriv'a nai i 5reda#i ga va2a bilo 3iva ili 2r#va ; 5a i onda kad bi: #o bio ja" Mirni nje in 5ogled 5o$ve gaje i nenadio" %adao $e da e i #i: o(iju 5lanu#i 2r3nja i bije$" Ali one $u gledale 2irno 5reda $e" +nda $e najedno2 u5ravi6e u njega" ; Vi na#e- ka5e#ane- da $e 2nogo #oga bilo 6#o je dalo 5ovoda $u2nja2a koji2a $a2 va$ $u$re#ala" %e na2 #ko $#e- a ono 6#o $a2 (ula o va2a i 6#o $a2 do3ivjela o5ravdava $vaku 2oju objedu" Ali 2o3da i5ak ni$#e a $ve ono krivi" To

ne na2- ali 5ri2a2 va6u rije( koju 2i adaje#e ; i rado bi: da $e ne 5revari2" ; Vi $e nee#e 5revari#i" Zala3e2 va2 $voj 3ivo# i $voju (a$#@ %era je 5rvi 5u# u 3ivo#u 2orala 5ri na#i da vjeruje njego vi2 rije(i2a" Za6#o- #o nije 2ogla da odgone#ne" Jo6 5rije koji $a# bila je uvjerena daje #aj 2ladi najvei lo#vor na $vije#u- daje naj;gadniji 5odla' i :ulja" Sadanajedno2- vjeruje rije(i koju joj je adao" ; Jo6 jedno bi: va$ a2olio- kon#e$o" ;#o? ; .a 2i ka3e#e 6#o $#e nakanili u(ini#i i ka2o 3eli#e 5oi" ; Ide2 na Gri(" ; Me>u $voje ne5rija#elje? ; Zar ne2a2 ondje i 5rija#elja? Sa2i $#e 2i #o $5o2enuli" ; Ali oni $u jo6 5re$labi da va$ 6#i#e od 5ogibelji koja va2 5rije#i" .a va$ Kraja(i o5e# dobije u ruke? ; <ogledaj#e 2e" Mo3e li #ko u 2eni 5re5o na#i nekada6nju kon#e$u? Mladi nije vi6e o5a3ao #o nje ino li'e" Kad gaje 5rvi 5u#a ugledao- 5re$#ra6io $e" Ali $ad- kad je ovdje $jedio $ njo2 i kad je ona govorila $ nji2 blago i 5rija#elj$ki- 5o$ve je aboravio daje $ njenog li'a ne$#alo lje5o#e" ; I$#ina- ovako va$ nee ni#ko 5re5o na#i" Ali 6#o bi$#e vi ra dili na Gri(u? ; +ndje 2e (eka velika adaa" Ide2 $u#ra u oru" ; Moli2 va$- kon#e$o- odgodi#e $voj odla ak" Su#ra jo6 o$#a ni#e ovdje@ Va2a #reba od2ora- a onda ; ra 2i$li#e- 5rije $ve ga- dobro 6#o e#e u(ini#i" Su#ra uve(e 2ogli bi$2o $e onda dogovori#i 6#o e bi#i najbolje" ; Ali vi $e nee#e dana$ vi6e vra#i#i u Mokri'e? ; u5i#a ona" ;%e@ ; To nije 5a2e#no" Va6a vjereni'a i nje ini go$#i o$udi# e va6 odla ak" ; Ja u 5ronai dobru i liku da $voj odla ak i$5ri(a2" ; A a6#o #o? ; Ja $a2 va$ ne:o#i'e li6io bake i kui6#a- 5a o$jea2 5rvo2 $vojo2 du3no6u da va2 5o$lu3i2 voji2 $avje#o2" Moli2 va$ da 2i #o ne odbije#e" ; .obro" Su#ra u jo6 o$#a#i ovdje" ; 9vala- kon#e$o@ ; odvra#i on i 5ode 5re2a vra#i2a na koja je i a6ao" %a 5ragu $e jo6 au$#avi" ; Ja u i ai na druga vra#a" I voli#e $e aklju(a#i- da va$ $u#ra u ju#ro ne bi $lu3in(ad $2e#ala" ,aku no- kon#e$o@ Sini6a $e nakloni kao da $#oji 5red njo2 u kakvo2 $alonu" %era aklju(a vra#a 6#o $u vodila na :odnik i 5ode k 5ro oru" Mje$e' je ve bio a6ao- a nad a$nije3eno2 okoli'o2 obje$ila $e #a2a" %je ine 2i$li ni$u $e 2ogle o#kinu#i od $vega onoga 6#o je dana$ do3ivjela" .o ivala je $ebi u 5a2e# kako je $#ajala u $#aro2 #a2no2 di2njaku i $lu6ala Sini6in ra govor $ gro4i'o2" +nda je $lu6ala $a2o ono 6#o $e govorilo o uboj$#vuMARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

ali $ada $e $5o2injala i drugi: Sini6ini: rije(i" Sje#ila $e da 2u je gro4i'a davala neku 5le2iku 5ovelju- a on je odbio i doviknuo gro4i'i da je nee o3eni#i- ve da e radije $a2 5ri na#i $voj lo(in" D%a5okon- valja 5ri(eka#i doka e" Tko na- 2o3da i5ak ono nije bila 2oja 2ajka@ Mo3da je i$#ini#a njegova obrana daje nije o#eo i da 2u nije bila ljubavni'a" Gro4i'a 2u je- dodu6e- #o 5redba'ila- ali #ko na ne (ini li 2u krivo"D %era je na5okon legla" Ali nije 2ogla a$5a#i" S#o#inu 5i#anja 2u(ilo je nje inu du6u" Vi6e ju je 5u#a u:va#io bije$ na $a2u $ebe" Za6#o vjeruje adanoj rije(i ovog (ovjeka nad koji2 lebdi $#ra6na $u2nja? Ve je $an akla5ao nje ine o(i kad $e najedno2 #rgne" .o u6iju do5irali $u joj gla$ovi" DS#oje #o? Ra$kala6eni $2ije:- vri$ak 3ena i :i:o#? +#kuda je #o?D +na u$#ane i $#ade $lu6a#i" Sad o5e# ne (uje ni6#a" %era $jedne na 5o$#elju" +5e# je (ula neobi(ne gla$ove kao i 5rije" %eko je vrije2e $lu6ala" D.olje je abava@ Kako #o ni$2o 5rije vidjeli nikakvo $vje#lo- ni#i koga (uli@? Kakav je #o gla$? Sa$vi2 $li(an ka5e#anu Sini6i" Valjda je i on #a2o"D #o je dalje $lu6ala- #o joj $e vi6e (inilo da i 2e>u #i: gla$ova- 2u6ki: i 3en$ki:- (uje Sini6in gla$" D8a6 njegov gla$ ra$5o naje2D- 5o2i$li ona" .ugolja$#i 5ro ori nje ine $obe ve $u $e 5o(eli bijeli#i- a ona je jo6 uvijek $lu6ala ra$kala6eni $2ije: i viku koju je 5olako 5okrivala buka 6#o ju je $a $obo2 dono$io dan" <rvi #ra'i $un'a 5robudi6e Eili5a oda $na" <ogleda 5o $obi i o5a i Sini6u kako $jedi kod $#ola u drugo2 ku#u $obe" +djeven je- 5red nji2 #inja $vje#iljka- a glava 2u 5o(iva na ruka2a" Eili5 nije 2ogao ra abra#i drije2a li ili $e #ek adubio u 2i$li" DSigurno joj je o5e# 5i$ao@D 5o2i$li" DTaj e 6enu#i u2o2 ; kao i ona"D .ugo je 5ro2a#rao Sini6u ne 2aknuv6i $e" %ije :#io da Sini6a $a na da gaje ovako vidio" %a5okon $e ka5e#an 5renuo- 5ogledao oko $ebe- u eo $a $#ola 5a5ir i a5alio na $vijei" Kad je Eili5 ra abrao daje Sini6a uga$io $vje#lo i u$#ao- 5odigne glavu i u5i#aA ; Zar $i ve u$#ao? ; .a- ne 2ogu $5ava#i- ne 2ogu 2irova#i" ; Za6#o? Sini6a 5ode dva #ri 5u#a 5o $obi- onda $jedne u Eili5a na 5o$#elju i re(e 2u #i:o- $2rknu#a i blijeda li'a" ; Eili5e- na 2ene je 5ala $#ra6na ka na" ; Kakva ka na? Za6#o? ; Moj lo(in" ; #o $i ubio onu 3enu? %ije drugo ni avrijedila@ ; Zna6 li da je #a 3ena bila %erina 2a#i? ; +na 3ena %erina 2a#i? ; Je$#- $ve vi6e dola i2 do #og uvjerenja" ; Kako $i do6ao na #u 2i$ao? Sini6a i$5ri(a $#oje $ve 5ro6le noi do nao od %ere" ; %e2a $u2nje- #o je bila ona" Re'i 2i- Eili5e- ar $e ona koju $a2 ugu6io doi$#a vala +lga? ; Je$#" Kad $a2 onda 5i#ao $lugu #ko je #o do6ao u dvorrekao 2i jeA ,ije5a gro4i'a +lga" A kad $a2 5o$lije #oga uni6ao a #obo2 u $obu- na6ao $a2 ve lije5u gro4i'u u #vo ji2 ruka2a ugu6enu" ; Eili5e- #o e $e lo $vr6i#i@ ; Za6#o? ; Volio bi: da $a2 ubio $voju nego nje inu 2ajku"

; MARIJA K+%TESA

J&RI/ %ERA

ZAG+RKA

; &2iri $e- Sini6a" Ti ni$i vi6e 5o$ve 5ri $ebi" ; %e 2ogu $e u2iri#i" Je$a2 li uboji'a nje ine 2a#ere ili ne? To 2e 5i#anje ubija" ; A #i ga rije6i" &5i#aj gro4i'u Auer$5erg- neka #i ka3e $ve 6#o na" ; .a- neka ona rije6i #u $#ra6nu agone#ku" & KRVAV+J ST&<ICI 8ari'a Cindek $#ala je 5ali#i $vijee na bo3i(no2 drv'u" & nju je $jedio Ada2 i $ rado6u 5ro2a#rao nje ine oble- $5re#ne ruke kako $u u3igale $vjei'u a $vjei'o2" ,i'a 2u gorjela od u bu>enja i kad je a5alila i 5o$ljednju $vijeu i okrenula $e k nje2u- 5ogledav6i ga na$2ije6eni2 li'e2- on joj ovije ruke oko $#ruka i u5i#a jeA ; 8ari'e- ar ne da 2e i2a6 rado? ; %e 5i#aj 2e- ve o#vori o(i 5a gledaj" 8ari'a 2u 5olo3i obje ruke na ra2ena i agrli ga" ; Kad bi #i nala kako je lije5o ovako 3ivje#i@ %ikad jo6 ni $a2 i2ao ovako lije5 8o3i" & #o ne#ko 5oku'a na 5ro or" ; Tko bi #o 2ogao da bude? ; 9odi- 5ogledaj ; re(e ona" Ada2 5ode k 5ro oru i o#vori ga" +nda e 5olugla$noA ; Ka5e#an Sini6a@ ; Sigurno je ne6#o vrlo va3no kad je do6ao do 2ene" Idi- o; #vori 2u vra#a" %akon nekoliko (a$aka Ada2 5u$#i u $obu Sini6u- Eili5a i jednu 3enu- a2o#anu u Sini6inu kabani'u" 8ari'a je od2a: bila uvjerena da je #o %era" ; 9#io bi: $ va2a 5rogovori#i nekoliko rije(i- 8ari'e ; re kao je Sini6a" ; +nda i voli#e $a2o rei $ve 5red Ada2o2" +n je 2oj 2u3- a 5red nji2 neu i2a#i #ajni@ ; Vi $#e $e ve vjen(ali? ; .a- go$5odine ka5e#ane ; odgovori Ada2 u2je$#o 8ari'e" ; Vjen(ali $2o $e na br u ruku" %ije dobro da 8ari'a bude $a2a u #akvi2 vre2eni2a kad nijedna 3ena nije $igur na a $voj 3ivo#" ; +nda va2 od $r'a 3eli2 2nogo dobra ; re(e Sini6a $ki dajui $ %ere kabani'u" ; Ja $a2 2i$lila da je #o ne#ko drugi- da je #o ; kon#e$a" A 2oli2 #ko je #o? ; Za2olio bi: va$- 8ari'e- ako 2o3e#e- u 2i#e ovu djevoj ku k $ebi na neko vrije2e" +na je Eili5ova ki" ; ini $e da je $iro#a bole$na- ali ni6#a a#o" Ja u je vrlo rado 5ri2i#i" Ali 2oli2 va$- $jedni#e 2alo" ; Mo3da bi$#e i$5ili koju (a6i'u vina? ; 5onudi Ada2 ka 5e#ana" I 2alo dru6#van'e $jelo je oko $#ola u #o5loj $obi 2la dog bra(nog 5ara i a5ri(alo $e" Sa2o je %era 'ijelo vrije2e 6u#jela" Sjedila je 2alo 5odalje od nji: i 8ari'a je $vaki (a$ 5ogledavala u nju- u$#ajala i 5i#ala je $ veliki2 $a3aljenje2 bi li :#jela ovo ili ono" %aj5o$lije 5ri2ila je %era 5onudu da joj $ku:a vina"

Sini6a $e uvjerio da %eru doi$#a nee ni#ko 5re5o na#i kad je ne 5re5o naje ni 8ari'a" Me>u#i2- kao da nije kanio o#ii" Ra$5ri(ao $e $ do2aini2a- 5a je na odla ak go#ovo i aboravio" & ra govoru $vra#i$e govor i na Kraja(ia" ; %a badnju no o5e# 2u je ne#ko i klije#i odnio vina a (i#avo bure ; 5ri(ao je Ada2" Vele da ne$re#nik 5la(e a vi no2" %i#ko $e od grad$ke $#ra3e ne u$udi o$#a#i u klije#i" Svaki 5u# kad 2u odne$u vino nadu u klije#i 2e#lu" ; A #o je nak da vino kradu vje6#i'e@ ; doda Sini6a" ; %jegov $e 5ogled $u$re#ne $ %erini2 i on ju $#ade 5o or; ; MARIJA J&RI/ ZAG+RKA K+%TESA %ERA

no 2o#ri#i" inilo 2u $e da 2u ne6#o 5ogledo2 govori- ali nije $:va#io 6#o" ; Zar $e bilja ni#ko ne u$u>uje 5oi u klije# i do(eka#i vje6#i'e? ; u5i#a ona #i:i2 gla$o2 koji nije ni 2alo 5od$jeao na gla$ kon#e$e %ere" ; <oku6ali $u- ali ni$u od $#ra:a 2ogli o$#a#i" Kona(no $e Sini6a $#ane o5ra6#a#i od 2ladog 5ara o$#aviv6i %eru kod 8ari'e koja 2u obea da e 5ovjerenu djevojku budno 5a i#i i dr3a#i je kod $ebe dokle god 3eli" <o o borju 5la e $ivi $nje3ni obla'i- a $nijeg 6kri5i od i2e" Sve $e avuklo k #o5loj 5ei $vog do2a" %adaleko 5o gri(ki2 uli'a2a nije vidje#i 3ivog $#vora" Male kui'e 5urgara i gole2e 5ala(e velika6a 5ri(injaju $e u 2rkloj noi kao $abla$#i" Tek gdjegdje gledaju ra$vije#ljeni 5ro ori u #a2nu no kao u3arene o(i" <red $liko2 8ogorodi'e #inja kandilo" Sini6a i Eili5 5rodo6e i$5od Ka2eni#i: vra#a i $krenu6e i van grada" Sini6a krene 5re2a Ka5#olu" ; Ka2o ide2o 5je6i'e? ; u5i#a Eili5 Sini6u" ; & Kraja(iev vinograd@ ; eka#i vje6#i'e? ;Valjda i: $e ne boji6@ ; Vraga $e boji2- ali $ada bi na2 #rebali na6i 2o2'i" ; Su#ra e2o $#var bolje 5ri5ravi#i" .ana$ ide2o #ek ona ko- na 5red$#ra3u@ Eili5 je $:va#io daje Sini6a $a2o a#o 5o6ao u vinograd jer je %era $5o2enula da $e ni#ko ne u$u>uje ii u klije#" %je2u $e (inilo ludo i ne$2o#reno da idu ovako $a2i- ali $e nije u$udio 5ro#u$lovi#i" A i ne bi 2u kori$#ilo" Ra abrao je da Sini6a $ada ne bi okrenuo na#rag 5a da u #a2i negdje na njega vreba $2r#" 9odali $u 5o debelo2 $nijegu" %a (a$ove (i 2e i2 a5adale u $nijeg do koljena" <red nji2a $e 'rnila no" %i$u vidjeli ni 5e# kora(aja" 9ladni rak brijao i2 li'e- a nad nji2a vi$jeli $nje3ni obla'i" ; Zna6 5u# u Kraja(iev vinograd? ; u5i#a Eili5a" ; Zna2 $2jer u koje2 le3i" Klije# je na 2alo2 bre3uljku nad Re2e#a2a" Mi$li2 da vi6e ni$2o daleko" &$5injali $u $e i o5e# $5u6#ali" ; Evo $a2o$#ana" Sad de$no gore- 5a e2o od2a: $#ii do klije#i ; re(e Sini6a" I oni $e u$5injali u $kli$ki bre3uljak" Ka5e#an bi $vaki (a$ $#ao- ogledao $e na $ve $#rane i 5ri$lu6kivao da li $e 6#o (uje" Ali $ve je naokolo bilo #i:o i 5u$#o" ; Kao da je #o klije# ; u5o ori Eili5" ; Je$#- #o je" Sad o5re no"

<olako $u $e 5ribli3avali klije#i" ; Sakri# e2o $e u bli ini ; re(e Sini6a i $#ade obila i#i gr 2lje da nade godno akloni6#e" %ajedno2 $e $5o#akne i 5ro5ade jedno2 nogo2 u dubinu- ali $e od2a: i vu(e i 5ri6a5ne Eili5u" ; +dgrni2o $nijeg- #u je nekakva ja2a" +boji'a $e 5ri:va#ili 5o$la i $#ado6e odgr#a#i $nijeg" %a $voje (u>enje o5a e daje i$5od $nijega- #ik u a id klije#i- i$ko5an rov koji2 $e (ovjek 2o3e $5u$#i#i u klije#" ;Vidi6- ovo je $igurno ula Dvje6#i'aD u 5odru2@ Sini6a $e $5u$#i noga2a u ja2u" Jo6 2u je glava bila vani kad ra abra da je noga2a udario u bure" S5u$#i $e jo6 ni3e- 5rovu(e kro ru5u glavu i na>e $e 2e>u buradi" ; .o>i a 2no2 ; ovne Eili5a" Eili5 $e $5u$#i a ka5e#ano2- a onda ruka2a nagrne nad ja2u $nijeg da ne bi #ko o5a io da je kro ru5u (a$ 5rije ne#ko 5ro6ao" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

; I2a6 lojani'u? ; u5i#a Sini6a" ; Ti na6 da ni$a2 nikad be $vje#la ; odvra#i Eili5 i u5ali $vijeu" +gleda6e 2je$#o gdje bi $e 2oglo $klonu#i i onda $e $2je$#i6e 2e>u burad i uga$i6e lojani'u da (ekaju Kraja(ieve Dvje6#i'eD" <ro6ao je (i#av $a#- a da $e ni#ko nije 2aknuo" Tijeko2 drugog $a#a do5re Sini6i najedno2 do u6iju kako 6kri5i $nijeg" ; %e#ko ide" <ri5re2i 5i6#olj ; 6a5ne Sini6a" Za(a$ u #a2i ra abra6e da $u kro ru5u 5rovirile neke noge u (i 2a2a" ovjek $e $5u6#a kro ru5u i$#o #ako kako $u i oni u6li u klije#" Sini6a je 5o2no 5ri$lu6kivao" Ra abrao je da $u noge (ovjekove u klije#i- a gornji dio #ijela i glava jo6 vani" .r3ao je u 5ri5re2i ruke da (ovjeka 5ograbi i $ve3e re2eno2 6#o gaje o#ko5(ao od $ablje" Eili5 je bio bli3e o#voru 5a o$je#i da gaje (ovjek udario nogo2 u bedro" +naj vani re(eA ; .ovraga- kao da $a2 udario nogo2 u ljud$ko 2e$o" ; I a>i na#rag ; re(e ne#ko vani" I (ovjek $#ade naglo i vla(i#i i klije#i $voje noge" Ali Sini6a 5ri$ko(i- u:va#i ga a noge i $#ade ga vui u klije#" ; Joj@ 5ovikne (ovjek i o5$uje" ; %e#ko 2e je 5ograbio a noge- vuku 2e dolje- dolje- u klije#""" & i$#i (a$ o$je#i Sini6a da ne$re#nika ne#ko vu(e i vana a glavu- a oni u klije#i a noge" Ali Sini6a je bio ja(i i ve je 5ovukao (ovjeka 5reko 5olovi'e #ijela u klije#- gorui od 3elje da dobije lo5ove u 6ake" Sad e- na5okonra$krinka#i vje6#i'e go$5odina Salea i Kraja(ia@ To je Sini6i dalo dvo$#ruko $nage- 5a je 5ovukao (ovjeka $#ra6no2 $nago2 k $ebi" Ali najedno2 #re$ne Sini6a o burad dr3ei u ru'i (ovjeka" ; +ni gore 5u$#ili $u ga #ako naglo i ruke da $a2 go#ovo ra bio glavu ; klikne Sini6a" %ajedno2 ra abere da 2u $e (ovjek u ruka2a #r a kao 5ile kad 2u odre3u vra#" ; Za5ali br3e lojani'u ; 6a5ne Eili5u" +vaj ga 5o$lu6a i 5ali" +boji'a $u $e gro ila" a

%a e2lji je le3ao (ovjek be glave" I #ru5a 2u $kakala uvi$ krv kao i vodo$koka i 5u6ila $e u :ladno2 raku kao kro5" Tru5lo je bilo be glave- 2je$#o glave le3ala je u a nj 'rna ka; 5u'a" ; +r#a'i $u 2u odre ali glavu $a2o da ne bi$2o vidjeli #ko je ; klikne Sini6a" ; +$#ani #u- a ja ide2 a nji2a" ; Zar $i 6enuo u2o2?@ Vani u a$jedi 2ogu #e do(eka#i $ jo6 krvavi2 no3e2" & 5rvoj va#ri go#ovo je Sini6a na #o aboravio 5a odlu(i da e naj5rije 5ri$lu:nu#i kro ru5u gdje $e nala e o$#ali" & alud je $lu6ao- ni6#a nije 2ogao a2ije#i#i= a#o 5ru3i 5reda $e 5i6#olj i o5re no $e i vu(e i klije#i" %igdje nije bilo nikoga" %a $nijegu #a2nila $e velika 2rlja krvi- ali glave nije bilo nigdje" ,o5ovi je dakle u e6e $obo2" Sini6a $e vra#i u klije# i 5o2no 5re#ra3i #ru5lo" +dijelo 2u bija6e od 4inog $ukna- gra>an$kog kroja- a ko6ulja (i$#a i ovra#nik od (i$#e $vile" <o odijelu- dakle- u2oreni je bio i2uan (ovjek" To $u 5oka ivale i ruke na koji2a nije bilo ni #raga #e6ko2 ili 5ro$#o2 5o$lu" Ali #ijelo je 5oka ivalo $nagu i jake 2i6i'e" ; Zagrnu# e2o ja2u i 5oi #rago2 koji2 $u 5objegli ; re(e Sini6a Eili5u" ; .a bare2 vidi2o ka2o u o#i6li" Ve a nekoliko (a$aka oni $u 5obr ali ni bre3uljak #rago2 (i a2a" %a veliko nji:ovo (udo vodio je #aj #rag ravno na Gri(" Sad $u ga $lijedili $ jo6 veo2 5a3njo2" To je bio #rag $#o5a koje $u odavale da $u onuda 5ro6la bar dvoji'a- #roji'a 2u6kara'a u (i 2a2a" Kako je 5adao o6#ar $nijeg- #ragovi $u $e ja$no ra abirali" ; Mo3da $u #o #ragovi nekog drugog ; ali $vejedno" MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

%ajedno2 $e na>o6e 5red kui'o2 gdje $u #ragovi okrenuli 5re2a vra#i2a" ; To je kua babe &r6e ; i nena>eno e Sini6a" ; 8e $u2 nje je $a 'e$#e jo6 ne#ko u6ao u kuu" Ka5e#an nije oklijevao" &dari 5o 5ro oru- ali $e ni#ko ne oda va" %i drugi ni #rei 5u# nije $e ni#ko oda vao" To ga je ra lju#ilo" ; Ako ne o#vore- 5rodrije# u $ilo2 u kuu" Sini6a $e 5o5ne na vra#a koja $u vodila na dvori6#e" Kad je ve :#io $ko(i#i 5reko- 5ra$ne :i#a' i a vi3di nad Sini6ino2 glavo2" +n $egne a 5i6#olje2 i u vra#i :i#a' u #a2u" .vori6#e je bilo $ilno #a2no i u$ko" S jedne $#rane id &r6ine kue- a $ druge id $u$jedne kue #vorili $u u ani 5ro$#or" Ali Sini6a $ko(i u #aj #a2ni 'rni 5ro$#or" Jedva $e do#akao e2lje kad o;$je#i daje ne#ko bli u njega" &5eri 5i6#olj i 5ovikne o6#roA ; Tko 2e $e do#akne- 5oginu# e@ I$#i 2a: #rgne i kori'a $ablju" Eili5 je o$#ao na uli'i i 5re$#ra6eno $lu6ao 6#o $e #o biva" ; Zgrabi#e ga ; a5ovijedao je i #a2e neki gla$ koji $e Sini6i (inio 5o na#i2" ; Sini6a- aboga- $#oje #o? ; (uo $e Eili5ov gla$ $ uli'e" Ka5e#an $e 5ovu(e na#ra6ke k vra#i2a da a6#i#i leda i vikneA ; %eka do>e #ko i2a odva3no$#i" ; &$#rijeli#e ga ; 5ovikne o5e# 5o na#i gla$ i #a2e"

; Eili5e- vikne Sini6a- 5o#r(i k banu- neka 5o6alje vojnikeovdje $e $krivaju lo5ovi" ; Ide2- bje3i2 ; odvra#i Eili5 i a(uju $e njegovi :i#ri ko ra'i" %ajedno2 $ve a2ukne" Kao da je gro2 udario 2e>u Sini6ine 5ro#ivnike" Zanije2ili $u" %je2u $e (inilo daje ne#ko na njega na5erio 5i6#olj- 5a $ad- a koji #renu#ak5ra$nu# e :i#a' i $a$u#i u njega #ane" %e (ekajui ni (a$a- Sini6a i$5ali 5i6#olj" Mukli #u#anj odjekne kro dvori6#e" #o je #o? 9i#a' 2u ni#ko ne u vraa" DKoji je #o vrag? Valjda ni$u 5objegli? Ili :oe da ga na2a2e dublje u dvori6#e? To va2 ve$elje neu 5riu6#i#iD- 5o2i$li Sini6a" DIli $u 5objegli? Ali kako? Valjda $u $e od6uljali kad ni$a2 ni6#a (uo"D ; Ta#i- lo5ovi@ & 5o2o@ & 5o2o@ ; 5ovi(e najedno2 kre;6#av 3en$ki gla$ na uli'i" DTko #o vi(e?D (udio $e Sini6a $#ojei jo6 uvijek na i$#o2 2je$#u" <o uli'i (uo $e 3a2or" I $u$jedne kue i a6li ljudi i oku5ljali $e oko &r6ine kolibe" Za 2alo $e vra#io i Eili5 $ vi6e $lugu i 5ala(e gro4a .ra6kovia gdje je $#anovao ban" %a$#ala je gu3va i buka" Sve je 5i#alo 6#o $e #o dogodilo" Sini6a je 5o6ao u kuu babe &r6e koja je kro 5ro or vikalaA ; <rovali6e 2i u kuu ra bojni'i" <u'ali $u- a ja $iro#a jadna $a2a u kui" ; A gdje va2 je 2ali ,ovro? ; u5i#a Sini6a" ; ,ovro? +n je kod $voje bake Jane" %ije on u 2ojoj kui" ; A ja $a2 ga ve ovdje vidio@ ; Vi? Va6a 2ilo$# jo6 nije bila u 2ojoj kui ; a(udi $e $#a ri'a" ; Mo3da $a2 i5ak ve bio ; re(e Sini6a" ; 9ajde- 2o2'i5re#ra3i#e kuu i 5odru2- 2o3da e2o gdjegod nai #a#e" Sini6a je 5o orno 2o#rio babu &r6u nee li $e 5re$#ra6i#i kad (uje da e 5re#ra3i#i 5ivni'u" Ali nje ino li'e nije 5oka ivalo nikakve 5ro2jene" <re#ra3ili $u $ve $#oje bilo u kui i Sini6a je $a2 5o6ao u 5odru2- ali nigdje ne na>e ni6#a" S#ra3nji id $u$jedne kue 5o$ve je a#varao dvori6#e i onuda nije 2ogao ni#ko i ai o$i2 da $e u$5eo na kuu i 5reko MARIJA K+%TESA J&RIC %ERA ZAG+RKA

krovova 5objegao- a #o bi $e 2oglo u(ini#i $a2o lje$#va2a" <o5rijeko a#varao je o5e# dvori6#e $#ra3nji vi$oki id dvora 5le2ia Malako' vja" .akle bilo je ne2ogue i ai i &r6ina dvori6#a- okru3ena $a dvije $#rane idina2a $u$jedni: kua- a $ #ree &r6ino2 kuo2 (iji $u 5ro ori i2ali re6e#ke" Za#o je Sini6a bio uvjeren da $u 'rne 5ojave koje ga na5ado6e- u kui" %o 5re2da je nekoliko 5u#a 5onovno 5regledao $ve- nije i: 2ogao nai" ,judi koji ni$u nali a Sini6in $ukob u dvori6#u reko6e da $e &r6i 5ri$nilo da $u do6li #a#i 5a je u bunila $vije#" Ali $#ara je #vrdila da $u #a#i 5u'ali i o#i6la je k $u$jedi2a- a Sini6a dade o5koli#i kuu 5anduri2a koji $u do6li i 2agi$#ra#a" ekali $u do ore i onda o5e# kuu 5re#ra3ili- ali niko2e ni #raga" .rugi dan Sini6a je :#io #ru5lo be glave i lo3i#i u 2r#va(ni'i nadajui $e da e odijelo ne#ko 5re5o na#i" Ali #ru5lo je ne$#alo" SAVEZ%ICI

I$#i dan 5o$lije5odne 5ode Sini6a k 8arki" %a6ao ju je $a2u i ; #o va2 je- 8ari'e? ; a(udio $e ka5e#an" ; +:- va6a 2ilo$#i- na2 ja $ve ; 6a5#ala je :ljebari'a- a $u e joj 5onovno navrije6e na o(i" ; Kon#e$a 2i je $ve rekla" Tko bi #o 2i$lio?@ +na veli da 2i $e $a2o a#o dana$ nije odala da i$5roba :ou li je 5o danu 5re5o na#i" Ali #ko bi je ovakvu 5re5o nao@ ; Ali a6#o 5la(e#e? ; u5i#a je Sini6a" ; Kako ne bi: 5lakala- va6a 2ilo$#i? +na- $iro#a- nije 5ri 5a 2e#i" Kako bi $e (ovjek drave 5a2e#i 2ogao ovako nagrdi#i? Sve bi (ovjek volio da#i nego $voju lje5o#u"

a5lakanu"

; <a nije #ako $#ra6no ru3na" 8ari'a 5ogleda Sini6u 6iroki2 o(i2a i 5re$#ane 5laka#i" ;Vije 2ora#e doi$#a $ilno volje#i kad #ako govori#e@ ; Tko va2 je rekao da je ja voli2? ; Zar bi$#e $e ina(e a nju #oliko brinuli? ; To 2ije du3no$#" Vidi#e- $vije# joj je a5alio dvor u koje2 je i gorjela $#ara gro4i'a- nje in jedini o$lon- a $ve #o a#o 6#o $u ljudi 2i$lili da ju je o#eo vrag" Sve2u $a2 kriv- 5a $e $ada 2ora2 a nju brinu#i" 8ari'a je 6u#jela" Ali- ka5e#anove rije(i i5ak je ni$u uvjerile daje $a2o du3no$# #a koja ga nuka da $e brine a kon#e$u" ; Ja ne bi: :#io da vi 2oje (ine krivo $:vaa#e i da- 2o3dajo6 o #o2e govori#e kon#e$i" 8o3e $a(uvaj- #o $eja ne bi: u$udila" Kako bi: joj 6#o govorila? Kod nje nije $ve u redu ; 5a2e# joj $e 5ore2e#ila- va6a 2ilo$#i" Sjedi- 6u#i- gleda 5reda $ei ne 2i(e $e" +vako $jedi od ju#ra" %a5okon- nije ni (udo" Koliko je ne$re#ni'a 5re#r5jela@ ; 9oe#e lije- 8ari'e- adr3a#i kod $ebe? ; Kako ne bi:@ %iko2e ni$a2 du3na #oliko a:valno$#i kao njoj" Ali re'i#e 2i- va6a 2ilo$#i- a$#oje ovako nagrdila li'e? ; .a je ni#ko ne 5re5o na" ; <a ar je ba6 2orala u e#i onaj $#ra6ni 3u#i korijen? To je gadna $#var" ; Vi 5o naje#e #u biljku? Zar od nje ne 2o3e li'e vi6e o; dravi#i" ; %e na2- va6a 2ilo$#i" Sa2o #o na2 da i2a lo5ova koji $ebi 3u#i2 korijeno2 i$5iru li'e da i gledaju 3u#i i bole$ni 5a onda 5ro$ja(e" ,i6e2 od #og korijena obla3u $ebi ruke- 5a i2 $ve 5o'rveni i nabrekne i onda ovako idu na 5ro6#enje- 5a (ak nikad ne na6 je$u li 5ravi bok'i ili lu5e3i" Zna2 da 'rvene 5jege koje do>u od li6a o5e# ne$#anu a dva #ri 2je$e'ano da li o dravi i li'e kad $e i$5ire vodo2 od korijena- #o ne MARIJA K+%TESA J&RI/ %ERA ZAG+RKA

na2" Ali- o5ro$#i#e 6#o #oliko brblja2" Vi bi$#e :#jeli $ njo2 govori#i? I voli#e a 2no2" I 8ari'a uvede Sini6u u (i$#u i urednu $obi'u $ 5ro ori2a na dvori6#e" %era je a2i6ljena $jedila u ku#u $obe" 8ari'a $e 5ovu(e i o$#avi i: $a2e" .jevojka $e nije ni 2aknula kad je ugledala Sini6u" +n 5ri$#u5i k njoj i 5ogleda joj u $u2orne o(i u koji2a je $ada i $a2 o5a io ne6#o 2u#no 6#o gaje a$#ra6ilo" 8ari'a 2u je govorila da je %erina du6a bole$na i da e je o$#avi#i u2"

Kad ju je $ad ovakvu vidio- (inilo 2u $e da ne2a krivo i u $r'u ga a ebe 5ri #oj 5o2i$li" %ekoliko (a$aka nije 2ogao 5rogovori#i" +na ga nije ni6#a 5i#ala#ek je $jedila urei 5reda $e kao da u $obi ne2a nikoga" ; .o6ao $a2 va$ obavije$#i#i o vrlo ani2ljivi2 $#vari2a ; re(e Sini6a" +na ga u5i#no 5ogleda 5a je 5o#o2 ra abrao da e je ani2a#i ono 6#o joj i2a ka a#i" Za#o joj $#ade 5ri(a#i redo2 $ve 6#o $e dogodilo" %je ine o(i u5iljile $u $e #ako u Sini6u da 2u $e $va du6a a#ala$ala" +vako dugo nije jo6 nikad u njega gledala- ovako 5o orno nije ga jo6 nikad $lu6ala" +(i $u joj bivale $ve vee- jeni'e joj $e 6irile i bivale $vje#lije" +$jeao je da je $vo2 du6o2 u5ijala njegove rije(i i da ono 6#o 5ri(a budi u njoj 3ivo#" To je ve jedno2 o5a io ; kad joj je 5ri(ao kako je ulovio Janu i &r6u" Sa2o- ovaj 5u# bio je u(inak njegove 5ri(e ja(i" %era je u$#ala- 5ri6la bli3e i kliknulaA ; #o 2i$li#e kakvi2 je krugovi2a 5ri5adao 2r#va'? ; I gleda da je gra>anin- ali o5e# 2i je (udno a6#o bi gra>anin koji je ovako dobro odjeven- krao vino" Go#ovo bi: rekao da je ova kra>a i2ala drugu $vr:u" Svakako $u lo5ovi u5ravo ne(uveno o5re ni i be du6ni" <o2i$li#e kad oni $vo2 vla$#i#o2 drugu odre3u glavu $a2o a#o da 5o nje2u ne bi$2o ulovili 'ijelu bandu@ 8i# e- dakle- da i2 je vra6ki $#alo do #oga da i: ne ulove@ ; Kad bi$2o 2ogli bare2 na$lu#i#i #ko $u? Kad bi i: $e ba re2 2oglo ulovi#i? ; To i$#o 2i je dana$ rekao ban" ;+nje ovdje? ; .a" Ju(er $e vra#io i Mokri'a i ja $a2 na6ao dobru i li ku da i$5ri(a2 $voj nagli odla ak na badnju ve(er" 8an 2e je ovla$#io da u(ini2 $ve 6#o dr3i2 5o#rebni2 i da u5o#rijebi2 i ban$ku (e#u ako 2i a#reba" ;C vi nee#e 6u6#a#i- ka5e#ane? Zar ne da nee#e? ; To 2ije $ada jedini 'ilj" A $2ije2 li va$ u5i#a#i- kon#e$o6#o $#e nakanili vi? ; eka#i dok $e :ulje ne ra$krinkaju" ; Mo3da bi i5ak bilo bolje da #o 5ri(eka#e gdje drugdje" ; %e 2ogu odavle" %i koraka neu odavle" ; uo $a2 da $e +r6ievi vraaju u Zagreb" Gro4u <e#ru ne bi$#e $e $2jeli kri#i" ; %e- ne- ja $ad ne 3ivi2 ni a koga i ni a 6#o drugo nego $a2o a #o da #ra3i2 lo#vore" %i#ko ne $2ije $a na#i a 2ene o$i2 va$- Eili5a i 8ari'e" Ja $a2 5re$#ala 3ivje#i a one koji $u 2e 5rije okru3ivali" &2rla $a2 a nji: i a $ebe" +d $ada 3ivi2 $a2o a one ra bojnike koji $jede na akoni2a i ubijaju ljudeuni6#avaju ljud$ke du6e i 5rogone 5a2e# ; dravu 5a2e#" ; +5a$an je 5u# koji2 $#e odlu(ili 5oi" ; Zna2" Vodi na lo2a(u" To e ionako bi#i 2oj $vr6e#ak" ; To ne $2ije bi#i va6 $vr6e#ak ; odvra#i on #akvi2 gla$o2 da gaje ona neobi(no 5ogledala" Ali #o je bilo $a2o a(a$" +nda je o5e# $#ala govori#i o 2r#va'u i o babi &r6i" ; Za6#o $u va$ ovi ljudi u dvori6#u 5u$#ili? Kako #o da ni$#e 5u'ali kad je onaj 5o na#i gla$ ko2andiraoA ; &$#rijeli#e ga?

MARIJA

J&RI/

ZAG+RKA

K+%TESA

%ERA

; Kad $a2 $5o2enuo bana- od2a: $u u2ukli" To 2i je $ad ja$no" A na#e li 6#o? 8ojali $u $eA ako 2e nadu 2r#va u dvori6#u babe &r6e- da bi i2 2oglo od voni#i" Ja $a2 5o$ve $iguran da $a2 ve (e$#o (uo onaj gla$ koji je ko2andirao lu 5e3i2a" Sa2o ne na2 gdje" ; A 2i$li#e li da $u kod babe &r6e bili oni i$#i koji $u 5o bjegli i vinograda? ; Ako 2e #rag (i a2a nije aveo- onda je #o $igurno" Sa2o ne na2 ka2o $u 2ogli onako najedno2 ne$#a#i? ; Mo3da u 5odru2 odakle $e jedne noi 5ojavi6e ljudi $ ka; 5u'a2a" Vidjela $a2 i: $voji2 o(i2a kako $u $e u$5eli lje$#; va2a i 5odru2a kad $a2 jedno2 bila u kui &r6inoj" .a- vi na#e 6#o $e #o doga>a kod babe &r6e a koju 5ri5ovijedaju da 5rodaje ljubavne na5i#ke" +nda $a2 #a2o vidjela nekog vi$okog okrinkanog (ovjeka koji je $igurno #ako>er do6ao 5o ljubavni na5i#ak- ali je li'e 5okrio kao i 2i- da ga ne bi vidje li" %ikada ni$a2 $a nala #ko je #o bio" Sa2o na$ je na 5u#u kui do$#igao i u5o orio da na$ u a$jedi (ekaju nekakvi ljudi" %o$io je 'rveni 5la6#" ; %ije li on bio u ve i $ oni2 ljudi2a 6#o $u i a6li i 5odru 2a? ; %e vjeruje2" Meni $e (inilo da ne5re$#ano 5a i na 2ene i da 2e njegova $jena 5ra#ila $ve do DCrvenog dvor'aD" Jo6 ka$no u noi gledala $a2 kro 5ro or i 5od jedni2 drve#o2 vidjela neku vi$oku 5ojavu koja je ondje $#ajala ; kao da (uva 2ene" ; Mo3da $e ni$#e 5revarili" A ni$#e nikada o nje2u ni6#a $a nali? ; %i$a2" <a gdje bi: o nje2u (ula? Svakako $e 5ri#ajio" Tko bi :#io 5ri na#i da je bio kod babe &r6e? .r6ua $r'a $lu6ao je Sini6a #o 5ri(anje" Ali nijedan 5okre# ni 5ogled nije odavao kako gaje ovo kon#e$ino $jeanje 5o#re$lo" +n je jedini nao daje #aj (ovjek bio on $a2" ; I odonda ; na$#avi %era ; na2 da $e ovi ljudi $ ka5u; 'a2a nala e kod babe &r6e" %i onda ni dana$ ni$u i: 2ogli nai" Sigurno i2aju nekakvo #ajno $krovi6#e do kojega ne 2o3e oko do5rije#i" ; Ja $a2 dana$ 5onovno $ve dobro 5regledao i uvjerio $e da ni$u 2ogli 5objei" ; Ali a6#o je baba &r6a vikala u 5o2o? ; u5i#a %era" ; &vjeren $a2 daje naj5rije $akrila lu5e3e- a onda $#ala vi ka#i u 5o2o ; neka ljudi 2i$le daje bilja bila na5adnu#a" Jer da je 5alo nekoliko :i#a'a- #o je- na5okon- (ula 'ijela uli'a- a $voji2 a5o2aganje2 odvra#ila je $a $ebe $vaku $u2nju" ; .a- 2oglo bi bi#i #ako" %a 6#o vi $ve ne do>e#e- ka5e#ane? Sad $a2 5o$ve u2irena" Vi e#e $igurno o#kri#i 5rave vje6#i'eja u #o una5rijed vjeruje2" ; To bi a 2ene bila 5rava $rea" ; Srea? Zar $u va2 6#o la u(inile? ; %i$u- ali bi: va2 #i2e 2ogao doka a#i da i: ono2 go do2 u lova(ko2 dvor'u ni$a2 5u$#io 5objei" %era u6u#i i a2i6ljeno $e agleda u 5od" ; .a ; re(e nakon kra#ke 6u#nje ; 2o3da $a2 va2 u(inila

krivo" %e- $igurno $a2 va$ krivo obijedila" Ali vi 2e a#o ne $2ije#e o$udi#i" %ikad va$ ni$a2 ni a 6#o o$u>ivao" %a$#ade kra#ka 6u#nja" Sini6a je 5rekineA ; +dve $a2 va$ dugo adr3ao" Kon#e$o- 2oli2 va$do5u$#i#e 2i da 5o6alje2 $vog 5oru(nika +r6ievi2a da i2 jave va6 boravak" Vi ne 2o3e#e o$#a#i ovdje" ; 9ou o$#a#i" Tu 2ije dobro" ; Vi $#e 5rivikli udobno$#i2a""" ; Ali $a2 navikla 3ivje#i i o kru:u i vodi u #a2ni'i" +$#a# u 5o $vaku 'ijenu" ; Za6#o 3eli#e o$#a#i? ; Reko: va2 da je jedina $vr:a 2og 3ivo#a #ra3i#i doka e da vje6#i'a ne2a" MARIJA J&RIC ZAG+RKA ; .obro" Ali ; do5u$#i#e 2i jednu 2olbu" ; Re'i#e" ; S2ije2 li va$ 5ra#i#i na #o2 o5a$no2 5u#u? +na 2u 5ogleda u o(i 6#o $u je gledale #o5lo- 2olei" ; .a- go$5odine ka5e#ane" Ja va$ 2oli2A budi#e 2i $a ve nik" ; Svoj 3ivo# ala3e2 da 5oka3e2 $vije#u $#ra6nu abludu o vjerovanju u vje6#i'e koja je va$- kon#e$o- #ako ne2ilo 5o godila" SA8RA%A .JE,A MARIJE J&RI/ ZAG+RKE K+MEA %ERA- SVEZAK!" Gra4i(ka uredni'a .anijela Karli'a Korek#ori'a <aula Bu5an Gra4i(ka 5ri5re2a Gra4i(ko;likovna redak'ija kol$ke knjige X K+,SKA K%JIGA- ."." Zagreb- Ma$arvkova !Y %AK,A.A MARIJA J&RI/ ZAG+RKA- ."+"+" Zagreb- Vla6ka Z!b Za i dava(e An#e Bu3ul- 5ro4" Beljko Car Marino S2i(ikla$ Ti$ak Gra4i(ki avod 9rva#$ke- d"o"o" Zagreb Ti$kanje dovr6eno u $#udeno2e !001" IS8% OPG;0;R0!1Y;0 )'jelina* IS8% OPG;0;R0!ZZ;1 )$v" !* CI< ; Ka#alogi a'ija u 5ublika'iji %a'ionalna i $veu(ili6na knji3ni'a ; Zagreb &.K Y!C"CRG"1!;GC J&RI/;Zagorka- Marija Gri'ka vje6#i'a V Marija Juri Zagorka" ; Zagreb A kol$ka knjiga- !001" ; )Sabrana djela Marije Juri Zagorke* IS8% OPG;0;R0!1Y;0 )'jelina* Sv" !A Kon#e$a %era IS8% OPG;0;R0!ZZ;1 110OC00!!