S.

zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

Eitim Fakltesi Dergisi

http://kutuphane. uludag. edu. tr/Univder/uufader. htm

Kodly Yntemi ve lkretim Mzik Derslerinde Kodly Yntemi Uygulamalar*

Sezen zeke
Uluda niversitesi Eitim Fakltesi sezenozeke@uludag.edu.tr

zet. Mzik retim yntemlerinden en ok ad geen ve en yaygn kullanlan uygulamalardan biri olan Kodly yntemi, gnmzde Amerika ve Avrupa bata olmak zere birok lkenin mzik retmenleri tarafndan benimsenmi yaklamlardan birisidir. Kodly, gelitirdii yntem ile, ocuun doal geliimine odaklanan bir yaklam sergilemi, ocuktaki bilinen olgulardan yola klarak, okul ncesi dneminden balayan srece odaklanm, ve devamnda da mzikal adan okur-yazar yetikinlere ulamay hedeflemitir. Kodly ve benzeri uygulamalar bilmemiz mzik retmenleri olarak neyin, niin, ve nasl yapldn anlamamza yarayaca gibi kendi yntemlerimizi gelitirmemize katkda bulunarak gelecek nesillere ynelik davranlarmz daha iyi kavramamza yol aacaktr. Varolan uygulamalar bilmek ve bu uygulamalar kendi ortammza adapte edebilmek yaplacak en nemli ilerden biridir. Bu nedenle, bu alma ile, mzik retmenlerinin eitim-retim ortamna katkda bulunabilmesi dncesiyle, Kodly felsefesi ve Kodly yntemi hakknda ksa bilgi verilerek, zellikle Kodly yaklamna gre hazrlanm rnek bir ders plan sunulmas hedeflenmitir. Anahtar Szckler: Mzik retim yntemleri, Kodly yntemi, Kodly uygulamalar. Abstract. Kodly method is one of the many music education theories that is adopted and practiced in many countries in the world today. Kodly focused 111

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

on child-development approach in his method so moving from the known elements, he focussed on the early chidhood period and he aimed to reach the musically literate people in continuation. Knowing the Kodly and other practices helps us to understand why and how we do the things in the name of music education and it will eventually help us to comprehend our attitudes toward students as well as to develop our own methodologies. Therefore, as music teachers, the major task to do is to know these theories and adapt them to our teaching/learning environments. For this reason, with this study, to contribute to the music teachers applications in their lessons, it is aimed to give brief information about Kodly philosophy and methodology and to present sample lesson plan prepared by the Kodly approach. Key Words: Music education methods, Kodly method, Kodly practices.

Giri Mzik retiminde okul ncesi dnemden niversiteye kadar olan srete yllar boyunca birok pedagojik yaklamlara ynlenilmi ve zellikle okulncesi ve ilkretim dnemindeki renciler iin saysz mzik retim teorileri gelitirilmitir. Bunlardan en yaygn mzik retim teorilerinden biri olarak kullanlan Kodly yntemi, gnmzde Amerika ve Avrupa bata olmak zere birok lkenin mzik retmenleri tarafndan benimsenmi ve uygulamaya konulmu yaklamlardan birisidir. Bu alma ile, mzik retmenlerinin eitim-retim ortamna katkda bulunabilmesi dncesiyle, Kodly yaklamna gre hazrlanm rnek bir ders plan sunulmas hedeflenmitir. Kodly felsefesi ve yntemi hakkndaki bilgiler bu makalenin birinci derecedeki amalar arasnda olmamas sebebiyle ilgili konuya makalede ksaca yer verilecektir. Zoltan Kodly Zoltan Kodly 1882-1967 tarihleri arasnda yaam Macar eitimci, besteci, ve mzikologtur. Mzik eitimine erken yalarnda ello alarak balam, fakat daha sonra kariyerine eitimci olarak devam etmitir. Mzik herkes iindir retmenler, mzii ve mzik yapmay rencilerin hayatnn ayrlmaz bir paras olmas ynnde gelitirmelidirler (Boshkoff, 1991). Bu cmle bize Kodlynin mzik eitimine yaklam hakknda genel bir fikir vermektedir.

112

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

Felsefesi Kodly, zellikle kk ocuklarn eitimleriyle ilgilenmi olup, eitimin, mmkn olan en erken yata balamas gerektiine inanmtr. Kodly, gelitirdii yntem ile, ocuun doal geliimine odaklanan bir yaklam sergilemi, ocuktaki bilinen olgulardan yola karak, okul ncesi dneminden balayan srece odaklanm, ve devamnda da mzikal adan okuryazar yetikinlere ulamay hedeflemitir. Mzikal adan okur-yazar olmu bir birey, evresindeki sesleri duyar, ayrt eder, dnr, sembolleri okur ve yeni sesler retir. Bu balamda, Kodly, mzik herkes iindir felsefesini takip ederek, herkesin mzikal adan okuma-yazma bilen bir birey olmas gerektiini savunmutur. Ayrca, Kodly anadilin ocuklar iin ok nemli olduuna inanarak zellikle kendi kltrnn halk mzikleriyle ilgilenmitir. Kodly yaklam, aslnda mzikaliteyi gelitirmek ve ocuklarn nasl daha iyi renebileceine aklk getirmek iin dnlm sistematik bir dizi fikirdir. Bu sistem iinde, Kodly, ark sylemenin hem kula hem de zekay gelitirdiini sylemi, bu yolla kulaklaryla grp, gzleriyle duyabilen okur-yazar ocuklar yaratabileceine inanmtr (Boshkoff, 1991). ocuklarn bir dili renirken konumalar srekli olarak duyarak/dinleyerek gelitirdikleri dncesinden yola karak sesleri de ayn ekilde model kiilerin ark sylemelerini dinleyerek gelitirebileceklerini vurgulan Kodly, ocuklarn kendi doal enstrmanlar olan seslerini de kullanarak ok daha iyi bir renme gerekletirebileceklerini dnmtr. (Howard, 1996). Bu balamda Kodly, kendi teorisini gelitirerek, btn Macar halkn mzikal adan okuma-yazma becerisine sahip birer vatanda olarak grmeyi hedeflemitir. Yntemi Kodly, yntemini, tamamen geliimsel yaklam (child-development approach) takip ederek yani ocuun doal geliimini gz nnde bulundurarak ekillendirmitir. Kodly ynteminde kullanlan tekniklere ksaca baklacak olursa ta, ti-ti, tri-tri v.b. gibi isimlerle adlandrdmz ritmik hecelere, fonomimi diye adlandrdmz el iaretlerine ve yer deitirebilen do sistemi dediimiz aralklama yntemi ile solfej eitimine rastlamak mmkndr. Bu tekniklerin, otantik ocuk oyunlar, tekerlemeler ve arklardan otantik halk mziklerine ve Mozart, Beethoven gibi byk besteciler tarafndan yaplm olan mziklere kadar geni kaynaklarla desteklenmesi de Kodlynin ynteminde nerdii materyallerdir. Bu bahsedilen teknik ve materyalleri kullanrken dikkat edilmesi gereken en nemli husus, ocuun yaantsnda varolan olgulardan yola klmasdr. 113

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

rnein, Kodly kk yataki ocuklarn yry admlarnn drtlk notalarla ve koma admlarnn da sekizlik notalarla ifade edilebileceini dnerek ritim elerinin retilmesine drtlk ve sekizlik notalardan balanmas gerektiini savunmutur. Ayrca melodik adan da, Kodly, ocuklarn bir dizi iinde yarm sesleri temiz syleyemedikleri dncesiyle 5 sesten oluan pentatonik dizinin ncelikle kullanlmasn sylemitir. Burada da, ocuun doal geliim aral olan kk l aralndan yani sol-mi seslerinden balanmas gerektiini, sonra la ve daha sonra do ve re seslerini reterek pentatonik diziye ulalmas gerektiini savunmutur. Bu yolla pentatonik dizi retildikten sonra, Kodly pes la, pes sol, ve tiz do notalarnn retilmesi gerektiini savunur ve en son olarak ta fa ve si notalar retilerek majr ve minr diatonik diziye ulalm olur (Choksy, 1988). Kodly felsefesi ve yntemi ile ilgili bu ksa bilgilerden sonra bir sonraki blmde bir Kodly dersi kapsamnda yaplabilecek etkinlikleri kapsayan rnek Kodly ders plan sunulacaktr. rnek Kodly Ders Plan (Mann, Lovell, & Tekse, 1998) Bir Kodly ders plan genel hatlaryla 3 blm kapsamaktadr. I. II. Hazrlk Sunu

III. Uygulama Hazrlk blm genelde renmenin bilinsiz bir ekilde gerekletii blmdr. Bu blmde renci ile oyunlar oynanarak, arklar/oyunlar kulaktan reterek veya resimler ile sunumlar yaparak sonradan retilecek bilgiler ocuun kafasna yerletirilir. Bu blm, ocuun yaplan etkinliklerden zevk almasn ve elenmesini salayan fakat aslnda okuma-yazma becerilerine ulamasna altyap hazrlayan blmdr. Sunu blm aslnda isimlendirme veya tantma blm diye de adlandrlabilir. Bu blmde isimlendirmeler ve retmenin ynlendirmesiyle yaplan keifler ile renciden retilen bilgilerin bilinli bir ekilde kefedilmesi ve tanmlanmas istenir. Bu blm dersin ok ksa bir blmn oluturur fakat iyi bir renme gerekleebilmesi iin bu blme ok iyi bir ekilde hazrlanlmas gerekir. Uygulama blm renilmi veya sunulmu olan bilgilerin baka bir durum iinde kullanlmas eklinde ifade edilebilir. Bu blmde renciden, rendiklerini yeni durum ve koullara kendi yntemleriyle yaratc bir ekilde aktarmas istenir. 114

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

Bu bahsedilen hazrlk, sunu ve uygulama blmleri bir Kodly dersinin temelini oluturmaktadr ve her bir blm kendi kendine balca bir ders saatine iaret edebildii gibi her bir ders saati bu belirtilen 3 blm de kapsayabilmektedir. Kodly ders planna gre dikkat edilmesi gereken en nemli husus her bir dersin bir sonrakini destekleyerek dier derslere hazrlk oluturmasdr. Bu ekilde bir planlama, zincirleme olarak bir nceki dersten bir sonraki derse balanarak devam eder. Bu balamda, her bir ders iin plan yaparken ncelikle yaplmas gereken i, hazrlk, sunu ve uygulama blmleri dnlerek hazrlanm amalarmz belirlemek olmaldr. Bu amalar belirlendii takdirde hem dersin ileyiine byk kolaylk salayacak hem de bir sonraki derslerle planl bir eklide balant kurmamza yarayacaktr. Hazrlk, sunu ve uygulama blmlerinden oluan amalarmz ve derste kullanacamz materyalleri belirledikten sonra dersi daha verimli bir ekilde geirebilmek ve bu belirttiimiz amalarmza ulaabilmek iin her bir ders saatinde yapabileceimiz etkinlikleri Tablo 1 de sunulan ders plan ablonunda grld gibi dzenleyip dersi bu anlamda 5 blm altnda inceleyebiliriz: I) Al, II) Odak noktas, III) Hareket etkinlikleri, arkl oyunlar veya oyunlar, IV) Yardmc odak noktas, V) Kapan. Tablo 1. Ders Plan ablonu
Ders Plan Amalar Hazrlk: Sunu: Uygulama: I. Al A. Selamlama B. Tekerleme II. Odak Noktas III. Hareket etkinlikleri, arkl oyunlar veya oyunlar IV. Yardmc Odak Noktas V. Kapan
**

Materyaller

**

Ad geen rnek ders plan ileyii ilkretim 6. snflara kadar ideal bir ekilde uygulanabilir. Fakat ilkretim 4. snftan 6. snfa kadar olan aamada, rencilerin ya ve ilgileri gerei gene ayn yaplanma kullanlabilmesine ramen, al ve kapan blmlerinde belirtilen etkinlikler bir al ve kapan arksyla ve/veya ritmik etkinliklerle yer deitirebilir.

115

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

I. Al Bu blm dersin ilk 5 dakikasnda ocuklarn ilgisini ekici ve onlar derse hazrlayc bir hazrlk aamasdr. Aslnda bu blme snma blm de denilebilir. Ama, snma iin bilinen elerin tekrar ve ilk ark iin hazrlk oluturmaktr. Dolaysyla, alk tekrar, ses tekrar, hareket etme ve benzeri snma hareketleri ieren oyunlar veya almalar kullanlabilir. Dersin bu blmnde ana vuru ve ton iinde ark syleme olgular oluturulur. Ve bu belirttiimiz amaca hizmet etmek zere ok ksa bir selamlama ve tekerleme ile ders alr. A. Selamlama Burada sunulacak ya da uygulamas yaplacak seslerden oluan bir selamlama kullanlabilir. rnein, o derste la sesi retilecekse bir nceki derslerde renilmi olan sesleri yani sol-mi yi ve o derste tantlacak la y ieren bir selamlama yaplabilir. Ayrca, buradaki ama snma olduu iin, bu ok ksa selamlama ile sadece bilinenlerin tekrar da yaplabilir. B. Tekerleme Konuma sesiyle sylerken ilgiyi ritim ve vurulara ekmek amacyla tekerleme sylenir. Burada da bilinen ritimlerin veya retilecek ritimlerin ierdii bir tekerleme ile snlabilir. II. Odak Noktas Dersin 10-15 dakikalk blmn kapsayan bu blmde ders deiik etkinliklerle devam eder. Bu blm dersin nemli bir blmdr ve ocuklarn youn konsantrasyonu gerekir. Bilinen para tekrar edilir ve o parann iindeki eler tekrar edilip bilinmeyenler renilir. Ama, bilinen bir para ile okuma becerilerini gelitirmek ve eski bilgilerini tekrar etmektir. Ksaca, dersin bu blmnde, belirli bir konu tantlr veya eski bilgiler tekrar edilir. III. Hareket etkinlikleri, arkl oyunlar veya oyunlar Bu blm yeni mzik konularn hazrlamak iin ideal bir blmdr. Ayrca dersin akn deitiren ve dersi rutinden karp biraz elenmek iin frsat yaratan bir blmdr. Bu blmde yeni para retilebilir ve dolaysyla bu para sonraki dersler iin bir hazrlk tekil eder. zellikle, bir nceki blmdeki (Odak noktas) younluktan sonra bu blm ocuklarn mzik yapmann mutluluuna ve doyumuna ulamas iin arklar, danslar, oyunlar ve deiik mzik etkinlikleri ile devam etmelidir. 116

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

IV. Yardmc Odak Noktas Dersin bu blm daha esnek bir blmdr. Yeni bir ark retimi, hikaye okuma, doalama, dinleme, veya dier eit etkinlikler kullanlabilir. Bu blm genelde uygulama veya tekrar iin gzel bir blmdr. Ayn zamanda bir sonraki derse hazrlk tekil etmesi asndan yeni bir ark retmek iin de iyi bir zamandr. En nemlisi, bir nceki blmde yaplan hareketli arkl oyunlardan sonra rencinin ilgisini tekrar baka bir konuya ekebilmek iin retmenin snf biraz daha sakin duruma sokmaya alt blmdr. V. Kapan Al blmnde olduu gibi bu blmde de sunulacak veya uygulamas yaplacak olgulardan oluan bir etkinlik yaplr. Yada II. Blmde (Odak noktas) tantlm olan yeni olgular ieren bir tekrar da yaplabilir. Sonu Sonu olarak, Kodly gelitirdii yntem ile, ocuun doal geliimine odaklanan bir yaklam sergilemi ve retimin ocuun yaantsnda varolan ve bilinen olgulardan yola klarak gerekletirilmesi gerektiini savunmutur. Kodly felsefesi, mzikaliteyi gelitirme adna ve ocuklarn nasl daha iyi renebileceine aklk getirmek adna dnlm bir sistemdir. Bu sistem iinde, Kodly ders plan, hazrlk, sunu ve uygulama blmleri dnlerek hazrlanm olan bir uygulamadr ve her bir derste sunulacak olgunun nceki derste hazrlanmas, sonra o olgunun sunulmas ve en son olarak da o olgunun uygulanarak yeni tecrbeler ile birletirilmesini hedefleyen bir ileyi ile gerekletirilmesi en ideal uygulama eklidir. Her bir ders saatinde byle bir ileyi takip edilirse hazrlk, sunu ve uygulama amalarmzn gereklemesine yardmc olacak sistemli bir ileyi ile allm olur. Bu anlamda, Kodly ynteminde kullanlan teknikler ve kullanlan materyaller de belirli bir ileyie yardmc olarak kullanlr. retmenin buradaki en nemli grevi her bir dersi dikkatlice planlayarak bir nceki ve sonraki derslerle balant salamaktr. Bylece sistematik bir yaklam iinde renme salkl bir ekilde gerekleebilir. Gemii anlamamz gelecee k tutacaktr ve neyin, niin, ve nasl yapldn anlamamz mzik retmenleri olarak hem kendi yntemlerimizi gelitirmemize katkda bulunacak hem de gelecek nesillere ynelik davranlarmz daha iyi kavramamza yol aacaktr. Kodly ve benzeri uygulamalarn geerlilii dnyann birok lkesindeki mzik eitimcileri tarafndan 117

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

kabul edilmi olmasna ramen, an istek ve gereksinimleri lsnde yeni uygulama yntemleri de gelitirilmitir ve gelitirilmeye devam etmektedir. Dolaysyla, her bir retmenin ideal bir eitim-retim ortam yakalayabilmesi iin btn bu yaklamlar ve sreleri iyi takip edip uygulayabilmesi ve bunun sonucunda da her bir yaklamn kendisine uyan taraflarn kendi zgn yntemleriyle yaratc bir ekilde birletirerek kullanmas beklenir. Bu nedenle, varolan uygulamalar bilmek ve bu uygulamalar kendi ortam ve artlarmza uyarlamak yaplacak en nemli ierden biridir.

Bu alma, yazarn 05-07 Eyll 2005 tarihleri arasnda stanbul Kadky Halk Eitim Merkezinde gerekletirilen I. stanbul Mzik retmenleri Sempozyumunda sunduu bildiriden gelitirilmitir.

Kaynaka
Boshkoff, R. Lesson Planning the Kodly Way. Music Educators Journal. Ekim 1991: 30-34. Choksy, L. The Kodly Method. 2. Bask, New Jersey: Prentice-Hall, 1988. Howard, P. M. Kodly Strategies for Instrumental Teachers. Music Educators Journal 82(5), Mart 1996: 27-34. Mann, R., Lovell, J. ve Tekse, P. Yaynlanmam Ders Notlar. Arizona State University, Tempe: Arizona. 1998.

Kodly Method and Its Practices in Primary School Music Lessons Abstract Music belongs to everyone, and, with a little effort, is available to everyone, teachers should strive to make a prime necessity of life for their students (Boshkoff, 1991). This sentence gives us an idea of Kodlys approach to music education. Famous Hungarian composer, Zoltan Kodly, lived between 1882 and 1967 and his philosophy of music education is completely applicable today. He is not only educator but composer and musicologist as well. In his early training, he studied cello but later he formulated as an educator. He insisted that children can learn a lot by using their own instruments - their singing voices (Boshkoff, 1991). 118

S. zeke / Eitim Fakltesi Dergisi XX (1), 2007, 111-119

Kodly method is one of the many music education theories that is adopted and practiced in many countries in the world today. Kodly focused on child-development approach in his method so moving from the known elements, he focussed on the early chidhood period and he aimed to reach the musically literate people in continuation. In the sequences of his method, he thought that the quarter and eighth notes are good place to begin to teach rhytmic patterns. He believed that quarter notes show the childs walking pace, and the eighth notes, his running. These are the rhythms of childs dayto-day living. In his melodic sequences, Kodly was aware that the avarage young child cannot acuretly sing the half-steps in tune. So, he thought that pentatonic scale is more comfortable for children to sing than diatonic scale. He claimed that minor-third (sol-mi) is melodically the first interval sung by children. Then the next note would be la. After that do is thought as a home tone and finally re comes as the last remaining tone of pentaton (Choksy, 1974). Kodly used three main tools in his method: Movable-do system, rhythm syllables, and curwen hand signs. He also believed that the materials used for teaching music for young children should come from authentic children games and folk songs and from good composed musics. According to Kodly, well prepared lesson plan is the first step for a successful teaching. Kodaly lessons consist of three parts: 1) presentation 2) preparation and 3) practice. On the lesson plan, objectives for preparation, presentation, and practice have to be determined so each lesson can support the one before and the one after. In this study, outline of sample lesson plan prepared by the Kodly approach is presented. According to this approach, for more productive lesson, the lesson can be divided into 5 parts: 1) Opening 2) Primary Focus 3) Change of Pace 4) Secondary Focus and 5) Closing (Mann, Lovell, and Tekse, 1998). Knowing Kodly and other practices helps us to understand why and how we do the things in the name of music education and it will eventually help us to comprehend our attitudes toward students as well as to develop our own methodologies. Therefore, as music teachers, the major task to do is to know these theories and adapt them to our teaching/learning environments.

119