CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

CNG N TP HC K I MN: NG VN 6
A.PHN VN BN
*Cc th loi truyn dn gian: (nh ngha)
I. Truyn thuyt:Loi truyn dn gian k v cc nhn vt v s kin c
lin quan n lch s thi qu kh, thng c yu t tng tng k o. Truyn
thuyt th hin thi v cch nh gi ca nhn dn i vi cc s kin v
nhn vt lch s c k.
II. C tch : Loi truyn dn gian k v cuc i ca mt s kiu nhn vt
quen thuc:
- Nhn vt bt hnh (nh: Ngi m ci, ngi con ring, ngi c hnh
dng xu x);
- Nhn vt dng s v nhn vt c ti nng k l;
- Nhn vt thng minh v nhn vt ngc nghch;
- Nhn vt l ng vt (con vt bit ni nng, hot ng, tnh cch nh
con ngi).
Truyn c tch thng c yu t hoang ng, th hin c m, nim tin
ca nhn dn v chin thng cui cng ca ci thin i vi ci c, ci tt i
vi ci xu, s cng bng i vi s bt cng.
III. Truyn ng ngn.
L loi truyn k bng vn xui hoc vn vn , mn chuyn v loi vt,
vt hoc v chnh con ngi ni bng gi , kn o chuyn con ngi ,
nhm khuyn nh, rn dy ngi ta bi hc no trong cuc sng
IV. Truyn ci: Loi truyn k v nhng hin tng ng ci trong cuc
sng nhm to ra ting ci mua vui hoc ph phn nhng thi h, tt xu trong
x hi.
c im tiu biu ca cc th loi truyn dn gian
Truyn thuyt
C tch
Ng ngn
-L truyn k v cc s -L truyn k v cuc -l truyn k mn
kin v nhn vt lch s i ca cc nhn vt chuyn loi vt, vt,
thi qu kh
quen thuc
cy cihoc chnh con
ngi ni bng gi,
kn o chuyn con
ngi .
-C chi tit tng -C chi tit tng tng -C ngha n d, ng
tng ,k o
k o

Truyn ci
-L truyn k v
nhng hin tng
ng ci trong
cuc sng
-C yu t gy
ci

-C ct li s tht lch
s, c s lch s
-Th hin thi v
cch nh gi ca nhan
dn i vi nhn dn v
nhn vt lch s c k

-Th hin nim tin v -Nu ln bi hc -Nhm gy ci,

c m ca nhn dn v khuyn dy ngi i
mua vui, ph
chin thng cui cng
phn, chm bim
ca ci thin, ci tt, ci
nhng thi h tt
l phi
xu trong x hi,
hng con ngi
n ci tt

TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

-Ngi k, ngi nghe -Ngi k, ngi nghe

tin cu chuyn c tht .
khng tin cu chuyn c
tht

H thng kin thc cc vn bn cc tht loi truyn dn gian

Th
loi

Tn
truyn
CRCT

Nhn
vt
chnh
LLQ,
C

Chi tit tng

tng k o

Ngh thut

ngha

*Ngun gc v
hnh dng ca
LLQ, C v vic
sinh n ca C)

*S dng cc yu t tng
tng k o
-Xy dng hnh tng
nhn vt mang dng dp
thn linh

*Ngi ca ngun
gc cao qu ca
dn tc v
nguyn on kt
gn b ca dn tc
ta.

BCBG

Lang
Liu

*LL c thn
mch bo: "Trong
tri t, khng g
qu bng ht go

*S dng chi tit tng

tng
-Li k chuyn theo trnh
t thi gian.

*Suy tn ti nng,
phm cht con
ngi trong vic
xy dng t nc

Thnh
Ging

Thnh
Ging

*S ra i k l v
tui
th
khc
thng.
-Nga st, roi st,
o gip st cng
Ging ra trn.
-Ging bay v tri.

*Xy dng ngi anh hng

gi nc mang mu sc
thn k vi chi tit k o,
phi thng, hnh tng
biu tng cho ch, sc
mnh ca cng ng ngi
Vit trc him ho xm
lng
-Cch xu chui nhng s
kin lch s trong qu kh
vi hnh nh thin nhin
t nc: l gii ao, h, ni
Sc, tre ng

*Ca ngi ngi

anh hng nh
gic tiu biu cho
s tri dy ca
truyn thng yu
nc, on kt,
tinh thn anh
dng, kin cng
ca dt ta.

ST, TT

*Hai nhn vt u *Xy dng hnh tng

l thn, c ti nng nhn vt mang dng dp
phi thng
thn linh ST,TT vi chi tit
tng tng k o
-To s vic hp dn
(ST,TT cng cu hn MN)
-Dn dt, k chuyn li
cun, sinh ng

*Gii thch hin

tng ma bo
xy ra ng
bng BB thu cc
VH dng nc;
th hin sc mnh
v c m ch
ng thin tai, bo
v cuc sng ca
ngi Vit c.

Truyn
thuyt

ST,TT

TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1
S tch
H
Gm

Thch
Sanh

C tch

Em b
thng
minh

Cy bt
thn
(truyn
c tch
Trung
Quc)

MN : NG VN 6

L Li- * Ra Vng, gm *Xy dng tnh tit th

ch
thn
hin nguyn, tinh thn
tng
ca dn ta on kt mt
ca
lng chng gic ngoi xm
ngha
-S dng mt s hnh nh,
qun
chi tit k o giu ngha
Lam
(gm thn, RV)
Sn

*Gii thch tn gi
HHK, ca ngi
cuc khng chin
chnh ngha chng
gic Minh do LL
lnh o chin
thng v vang v
nguyn on kt,
kht vng ho
bnh ca dt ta.

-Sp xp tnh tit t nhin

kho lo( cng cha b cm
trong hang su, nghe n
khi bnh v gii oan cho
TS nn v chng)
-S dng nhng chi tit
thn k
-Kt thc c hu

*c m, nim tin
ca nhn dn v
s chin thng ca
nhng con ngi
chnh ngha, lng
thin

Thch
Sanh

*TS l mt nhn
vt c ngun gc
xut thn cao qu
(c Ngc Hong
sai thi t u thai
lm con, thn dy
cho v ngh)
- Ting n (cng
l, nhn i, yu
chung ho bnh)
-Niu cm thn:
(tnh ngi, lng
nhn o)
-Cung tn vng

Em b
thng
minh
(nhn
vt
thng
minh)

*Khng c yu t *Dng cu th tithn k, ch c cu to tnh hung th thch

v cch gii em b bc l ti nng,
phm cht
-Cch dn dt s vic cng
mc tng dn, cch gii
to ting ci hi hc

* cao tr khn
dn gian, kinh
nghim i sng
dn gian; to ra
ting ci

* ML nm m gp
v c cho cy
bt bng vng, ML
vt tr nn tht

*Khng nh ti
nng, ngh thut
chn chnh phi
thuc v nhn dn,
phc v nhn dn,
chng li cc c
-c m v nim
tin ca nhn dn
v cng l x hi
v kh nng k
diu
ca
con
ngi.

M
Lng
(kiu
nhn
vt c
ti
nng k
li)

*Sng to cc chi tit ngh

thut k o
-Sng to cc chi tit ngh
thut tng tin phn nh
hin thc cuc sng vi
mu thun x hi khng
th dung ha
-Kt thc c hu, th hin
nim tin ca nhn dn vo
kh nng ca nhng con
ngi chnh ngha, c ti
nng.

TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1
LCV
CCV

V
* Hnh tng c
chng vng- l cng l, l
ng lo thi ca nhn
dn vi ngi nhn
hu v nhng k
tham lam.

ch
Truyn
ng
ngn

ch ngi
y
ging

Thy bi
xem voi

5 thy
bi m

Chn,
Tay, Tai,
Mt,
Ming

5 b
phn
ca c
th
ngi

eo nhc
cho mo
Treo bin
Truyn
ci

Ln
ci, o
mi

MN : NG VN 6

Ch
nh
hng
bn c

Anh
ln
ci v
anh o

*To nn s hp dn cho
truyn bng yu t hoang
ng(hinh tng c vng)
-Kt cu s kin va lp li
tng tin; Xy dng hnh
tng nhn vt i lp,
nhiu ngha; Kt thc
truyn quay v hon cnh
thc t.
*C yu t n d *Xy dng hnh tng gn
ng
gi vi sng
-cch ni ng ngn, gio
hun t nhin, su sc
-Cch k bt ng, hi hc,
kn o

*Ca ngi lng bit

n i vi nhng
ngi nhn hu v
nu bi hc ch
ng cho nhng k
tham lam, bi bc.

*C yu t n d,
ng
*C yu t gy
ci (ngi ch
nghe v b ngay,
cui cng ct nt
ci bin)

Sgk (c thm)

*Ng ph phn
nhng ngi hiu
bit cn hp m li
hunh
hoang,
khuyn nh chng
ta phi bit m
rng tm nhn,
khng ch quna
kiu ngo.
*Khuyn
con
ngi khi tm hiu
v mt s vt, hin
tng phi xem
xt chng mt
cch ton din.
*Nu bi hc v
vai tr ca mi
thnh vin trong
cng ng khng
th sng n c,
tch bit m cn
on kt, t, gn
b cng tn ti
v pht trin.ng
tr
Sgk (c thm)

*Xy dng tnh hung cc

oan, v l (ci bin b bt
b) v cch gii quyt mt
chiu khng suy ngh, n
o ca ch nh hng
-S dng nhng yu t gy
ci
-Kt thc bt ng: ch nh
hnh ct nt ca bin

*To ting ci
hi hc, vui v,
ph phn nhng
ngi thiu ch
kin khi hnh
ng v nu ln
bi hc v s cn
thit phi tip thu
kin c chn lc.

*C yu t gy
ci (cch hi,
cch tr li v iu
b khoe ca l

*To tnh hung gy ci

-Mu t iu b, hnh
ng, ngn ng khoe rt l
bch ca hai nhn vt

*Ch giu, ph
phn nhng ngi
c tnh hay khoe
ca-mt tnh xu

*C yu t n d *Cch ni ng ngn, gio

ng
hun t nhin, su sc:
+Lp li cc s vic
+ Cch ni phng i
+Dng i thoi, to ting
ci hi hc, kn o
*C yu t n d, *S dng ngh thut n
ng
d(mn cc b phn c
th ngi ni chuyn
con ngi)

TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1
mi

bch)

MN : NG VN 6
-S dng bin php ngh kh ph bin trong
thut phng i.
x hi.

3. Ch ra im ging v khc nhau gia truyn thuyt vi c tch; gia

truyn ng ngn vi truyn ci.
*So snh truyn thuyt v truyn c tch.
Ging nhau:
- u c yu t hoang ng, k o.
- u c m tp nh s ra i k l v ti nng phi thng ca nhn vt
chnh
Khc nhau:
- Nu truyn thuyt k v cc nhn vt, s kin lch s v cch nh gi ca
nhn dn i vi nhng nhn vt, s kin c k th truyn c tch k v cuc
i ca cc nhn vt nht nh v th hin nim tin, c m ca nhn dn v
cng l x hi.
*So snh NN vi TC:
Ging nhau:
- u c chi tit gy ci, tnh hung bt ng.
Khc nhau:
- Nu mc ch ca truyn ng ngn l khuyn nh, rn dy ngi ta mt bi
hc trong cuc sng th mc ch ca truyn ci l mua vui, ph phn, ch giu
nhng hin tng ng ci trong cuc sng.

*Vn hc trung i:
1. Con h c ngha: c hai con h c ngha
a.Ngh thut:
-S dng ngh thut nhn ho, xy dng mang ngha gio hun.
-Kt cu truyn c s tng cp khi ni v ci ngha ca hai con h nhm t m
t tng, ch ca tc phm.
b. ngha vn bn: Truyn cao gi tr o lm ngi: Con vt cn c ngha
ngha hung chi l con ngi.
2. M hin dy con:
a-Ngh thut:
-Xy dng ct truyn theo mch thi gian vi nm s vic chnh v m con thy
Mnh T
-C nhiu chi tit giu ngha, gy xc ng i vi ngi c.
b- ngha:
- Truyn nu cao tc dng ca mi trng sng i vi s hnh thnh v pht
trin nhn cch ca tr.
- Vai tr ca b m trong vic dy d con nn ngi.
3. Thy thuc gii ct nht tm lng.
a-Ngh thut:
-To nn tnh hung truyn gay cn
-Sng to nn cc s kin c ngha so snh, i chiu
TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

-Xy dng i thoi sc so c tc dng lm sng ln ch truyn (nu cao

gng sng v mt bc lng y chn chnh)
b- ngha:
- Truyn ngi ca v Thi y lnh, khng nhng gii v chuyn mn m cn c
tm lng nhn c, thng xt ngi bnh.
- Cu chuyn l bi hc v y c cho nhng ngi lm ngh y hm nay v mai
sau.
*Lu : Phn tm tt vn bn: cc em c li vn bn v tm tt theo cch
ngn gn nht
B.PHN TING VIT
I. T v cu to t ting Vit:
1.T l g?
-T l n v ngn ng nh nht dng t cu.
- T n l t ch c mt ting, VD: Bn, gh, t, sch
- T phc l t c 2 ting tr ln, t phc gm c:
+ T ghp: Ghp cc ting c quan h vi nhau v ngha, VD: Bn gh,
bnh chng, n , mt mi
+ T ly: C quan h ly m gia cc ting vi nhau, VD: m m, sch
snh sanh, trng trt,
Cu to t
2.M hnh:
T n

T phc
T ghp

T ly

II. T mn:
1. T thun vit: l nhng t do nhn dn ta t sng to ra.
2. T mn: (vay mn hay t ngoi lai) L nhng t ca ngn ng nc
ngoi c nhp vo ngn ng ca ta biu th nhng s vt, hin tng, c
im,m ting ta cha c t tht thch hp biu th.
- B phn t mn quan trng nht trong ting vit l t mn ting Hn
(gm t gc Hn v t Hn vit).
- Ngoi ra cn mn t ca mt s ngn ng khc Anh, Php,
3.Cch vit cc t mn:
+i vi t mn c Vit ho hon ton th vit nh ting Vit:
+i vi t mn cha c Vit ho th dng gch ni ni cc ting vi
nhau.(Sin-ga-po, Ma-lai-xi-a)
3.Nguyn tc mn t: Tip thu tinh hoa vn ho nhn loi. Gi gn bn sc
dn tc.Khng mc t mt cch tu tin.
Phn loi t theo ngun gc

M hnh:
T thun vit

TRNG THCS TRN CAO VN

T mn

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

T mn
Ting Hn

T gc Hn

T mn
Cc ngn t khc

T Hn Vit

III. Ngha ca t:
1. Ngha ca t :l ni dung m t biu th.
2. Cc gii thch ngha ca t: 2 cch.
- Trnh by khi nim m t biu th, VD: Tp qun: l thi quen
ca.
- a ra nhng t ng ngha hoc tri ngha vi t cn gii thch.
V d:
Lm lit: Hng dng, oai nghim;Nao nng: Lung lay,
khng vng lng nay mnh na.
IV. T nhiu ngha v hin tng chuyn ngha ca t:
1. T c th c mt ngha hay nhiu ngha. (v d: Ton hc, Vn hc, Vt l
hct c mt ngha); chn, mt, mit c nhiu ngha)
2. T nhiu ngha l kt qu ca hin tng chuyn ngha.
- Ngha gc: L ngha xut hin t u, lm c s hnh thnh cc ngha
khc.
- Ngha chuyn l ngha c hnh thnh trn c s ca ngha gc.
V d: Mi (mi kim, mi dao, mi bt), chn (chn tri, chn my,
chn tng, chn ,), mt (mt na, mt tre, mt na),u (u ging, u
ng, u sng,...)
V. Li dng t:
1- Cc li dng t:
+ Li lp t.
V d:
(1) Truyn dn gian thng c nhiu chi tit tng tng k o nn em
rt thch c truyn dn gian.
(2) Bn Lan l mt lp trng gng mu nn c lp ai cng u rt
ly lm qu mn bn Lan.(t gch chn l t lp nn loi b vit li cho
ng)
=>Lan l mt lp trng gng mu nn c lp u qu mn.
+ Li ln ln cc t gn m.
V d:
(1) Ngy mai, chng em s i thm quan Vin bo tng ca tnh.
(2) ng ho s gi nhp nhy b ria mp quen thuc.
(3) Ting Vit c kh nng t linh ng mi trng thi tnh cm ca con
ngi.
(4) C mt s bn cn bng quang vi lp.
(5) Vng ny cn kh nhiu th tc nh: ma chay, ci xin u c bn
linh nh; m au khng i bnh m nh cng bi,
TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

Nhng t gch chn l t lp, nn thay bng cc t sau: (1)tham quan,

(2)mp my, (3)sinh ng, (4)bng quan,(5) h tc.
+ Li dng t khng ng ngha.
V d:
(1) Mc d cn mt s yu im, nhng so vi nm hc c, lp 6B tin
b vt bc.
(2) Trong cuc hp lp, Lan c cc bn nht tr bt lm lp
trng.
(3) Nh th Nguyn nh Chiu tn mt chng thc cnh nh tan ca
nt ca nhng ngi nng dn.
(4) Lm sai th cn thc th nhn li, khng nn bao bin.
(5) Chng ta c nhim v gi gn nhng ci tinh t ca vn ho dn tc.
S li bng nhng t sau : (1) im yu hoc nhc im,(2) bu hoc
chn, (3)chng kin, (4) thnh khn v ngu bin, (5) tinh tu
IV. T loi v cm t.
1.Danh t:
a.Ngha khi qut: L nhng t ch ngi, vt, hin tng, khi nim
b.c im ng php ca danh t:
-Kh nng kt hp:Danh t c th kt hp vi t ch s lng pha
trc, cc t ny, n, y, kia,v mt s t khc sau to thnh cm danh
t.
-Chc v ng php ca danh t:
+in hnh l lm ch ng: Cng nhn ny// ang lm vic.
+Khi lm v ng phi c t l i km :Ti// l ngi Vit Nam.
-Cc loi danh t: Xem m hnh danh t sau:
+Danh t n v:nu tn n v dng tnh m, o lng s vt
+Danh t ch s vt:dng nu tn tng loi hoc tng c th ngi, vt,
hin tng, khi nim
.Danh t chung : l tn gi mt loi s vt
.Danh t ring:tn ring ca tng ngi, tng vt, tng a phng
Danh t

Danh t ch n v

n v t nhin

Danh t ch s vt

n v quy c

Chnh
xc

c
chn
g

TRNG THCS TRN CAO VN

Danh t chung

Danh t ring

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

-Cch vit hoa danh t ring. (Quy tc vit hoa ) ghi nh sgk T-109
2. Cm danh t:
a.Ngha khi qut:L t hp t do danh t vi mt s t ng ph thuc n to
thnh.
b.c im ng ngha ca cm danh t: ngha ca cm danh t y hn
mt danh t (cng nhn/ch cng nhn kia)
c.Chc v ng php ca cm danh t: ging nh danh t
*M hnh cm danh t y :
Phn trc
t2
t1
Tt c

nhng

Phn trung tm
T1
T2
em

hc sinh

Phn sau
s1

s2

yu qu

kia

3.S t v lng t:
* S t: L nhng t ch s lng v th t ca s vt.
-Khi biu th s lng s vt, s t thng ng trc danh t (v d: hai con
g, ba hc sinh).
-Khi biu th s th t, s t ng sau danh t (v d: Canh bn canh nm va
chp mt; Ti // l con th nht.)
Lu : phn bit s t vi danh t n v (s t khng trc tip kt hp vi ch
t, trong khi danh t n v c th trc tit kt hp c vi s t pha
trc v ch t pha sau)
V d: khng th ni: mt i con tru, m c th ni l:mt i g kia.
* Lng t: L nhng t ch lng t hay nhiu ca s vt.
Lng t c chia thnh hai nhm:
+ Lng t ch ngha ton th: tt c, tt thy, c,
+ Lng t ch ngha tp hp hay phn phi: nhng, mi, mi, tng,
cc,
*Phn bit s t v lng t:
- S t ch s lng c th v s th t (mt, hai, ba, bn, nht, nh)
- Lng t ch lng t hay nhiu (khng c th: Nhng, my, tt c, dm,
vi)
4. Ch t:
* Ch t l nhng t dng tr vo s vt, nhm xc nh v tr (nh v)
ca s vt trong khng gian hoc thi gian.
* Hot ng ca ch t trong cu:
+ Lm ph ng S 2 sau trung tm cm danh t (theo di ch t kia m
hnh cm danh t trn)
+ Lm ch ng hoc trng ng trong cu.
V d: Ch t () lm ch ng v nh v s vt trong khng gian
( // l qu hng ca ti.)
C
V
V d: Ch t (y) lm trng ng v nh s vt trong thi gian
TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011

 CNG N TP HC K 1

MN : NG VN 6

(Nm y, ti// va trn ba tui.)

TN
C
V
5. ng t:
- ng t l nhng t ch hnh ng, trng thi ca s vt.
- ng t thng kt hp vi cc t , s, ang, cng, vn, hy, ng,
ch to thnh cm ng t.
- Chc v ng php ca ng t:
+ Chc v in hnh l lm v ng.
+ Khi lm ch ng, ng t thng mt ht kh nng kt hp vi cc t ,
s, ang, hy.
-ng t chia lm hai loi:
+ng t tnh thi (thng i hi c ng t khc i km:
+ng t ch hnh ng, trng thi : ng t ch hnh ng (i, ng, nm,
ht) v ng t trng thi(yu, ght, hn, gin, v, gy, nt)
6.Cm ng t:
*Cm ng t l t hp t do ng t mt s t ng ph thuc n to thnh
(ang hc bi,)
t
*Cm ng t c ngha y v c cu to phc tp hn mt ng t
*Chc v ng php ca cm ng t:ging nh ng t
-Lm v ng
-Lm ch ng: khng c ph ng trc (v d:i // l hnh ng qu quyt.)
-Cm ng t c cu to y gm ba phn: Xem SGK/148
*M hnh sau:
Phn trc
Phn trung tm
Phn sau
cng/cn/ang/cha
tm
c/ngay/cu tr li
7.Tnh t v cm tnh t:
- Tnh t l nhng t ch c im, tnh cht ca s vt, hnh ng, trng
thi.
- Cc loi tnh t: Tnh t ch c im tuyt i: trng bc, cht.
(khng kt hp vi cc t ch mc ,), tnh t ch c im tng i: , xanh,
vng (kt hp c vi t ch mc )
- Tnh t v cm tnh t c th lm v ng, ch ng trong cu. Kh nng lm
v ng ca tnh t hn ch hn ng t.
V d: Vng // l mu ca l.
tt
- Cm tnh t dng y nht gm 3 phn: (C th vng ph trc, ph
sau nhng phn TT khng th vng mt)
+ Ph ng phn trc;
+ Phn trung tm;
+ Phn sau.
*Lu : xem li tt c cc bi tp trong SGK ca cc bi hc.

TRNG THCS TRN CAO VN

NM HC 2010-2011