NDEKLER

NDEKLER ......................................................................................................... 1 TABLOLAR.............................................................................................................. 7 NSZ...................................................................................................................... 8 1. BLM: BLGENN TANIMI VE TARH SREC..................................... 10 1.1 BATI TRAKYA NERESDR? ....................................................................... 10 1.2. BATI TRAKYA VE TRKLERN TARH ................................................... 10 1.3 OSMANLI TRKLERNN BATI TRAKYAYI FETH ................................. 11 1.3.1. Bat Trakya'da Osmanl Gcnn Zayflamas......................................... 13 1.3.2. 187778 Osmanl-Rus Sava.................................................................. 14 1.3.3. Rodop Trk Mukavemet Hkmetinin Kurulmas..................................... 16 1.3.4 Garbi Trakya Hkmeti ........................................................................... 19 1.3.5 58 Gnlk Bat Trakya Trk Devleti......................................................... 19 1.3.6 Mttefikler Aras Bat Trakya Hkmeti................................................... 22 1.3.7 Lozan Antlamasndan Sonraki Durum .................................................... 23 2. BLM: BATI TRAKYA TRKLER ETMN LGLENDREN ULUSLARARASI ANLAMALAR ....................................................................... 33 2.1. LOZAN BARI ANTLAMASI .................................................................... 33 2.1.1 LOZAN BARI ANTLAMASI HLALLER .......................................................... 35 2.2. 4 ARALIK 1960 ETMDE AYRIMCILIA KARI UNESCO SZLEMES ............................................................................................................................. 37 2.3. 1951 KLTR ANLAMASI........................................................................ 40 2.4. TRK-YUNAN KLTR KOMSYONU ANKARA VE ATNA TOPLANTILARI PROTOKOL (20 ARALIK 1968) ........................................... 42 2.4.1. 1951, 1968 Kltr Anlamalarnn hlalleri............................................ 46 2.5. TRKYE LE YUNANSTAN ARASINDA KLTREL BRL ANLAMASI (UBAT 2000) .............................................................................. 48 2.6. YUNANSTANIN BATI TRAKYA TRK AZINLII ETMNE LKN ULUSLARARASI YKMLLKLER ........................................................... 51 3. BLM: BATI TRAKYA TRKLERNN ETMN LGLENDREN KANUNLAR, BAKANLIK KARARLARI VE KARARNAMELER................... 53
3.1. 3.2. 2203/15.8.1952 sayl Kanun Hkmnde Kararname..............53 2567/31.8.1953 sayl Kanun Hkmnde Kararname..............53

3.3. 3065/6.10.1954 sayl Kanun Hkmnde Kararname (Meraal Papagos Kanunu) ............................................................................54 3.4. 149251/28.11.1957 Sayl Bakanlk Karar.............................54 3.5. 28767/5.4.1965 Sayl Bakanlk Karar ..................................54 3.6. 31/10.10.1968 Kral daresi Kararnamesi................................54 3.7. 725/29.10.1969 Kral daresi Kararnamesi..............................54 3.8. 695/12.10.1970 Sayl Kanun Hkmnde Kararname .............55 3.9. 1109/25.1.1972 sayl Kanun Hkmnde Kararname..............55 3.10. 57658/39.5.1972 Sayl Bakanlk Karar ............................55 3.11. 143/17.9.1973 Sayl Kanun Hkmnde Kararname.............55 3.12. F.247.8/124895/11.11.1976 Sayl Bakanlk Karar ..............55 3.13. 682/1.9.1977 Sayl Kanun ..................................................56 3.14. 694/16.9.1977 Sayl Kanun ................................................56 3.15. 695/16.9.1977 Sayl Kanun ................................................56 3.16. 16287/18.2.1978 Sayl Bakanlk Karar (FEK B139,1978) .56 3.17. 52447/8.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ................................56 3.18. 55367/16.5.1978 Sayl Bakanlk Kararnamesi.....................56 3.19. 55368/16.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................56 3.20. 55369/16.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.21. 61318/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.22. 61319/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.23. 61320/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.24. 61321/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.25. 70464/29.6.1978 Sayl Bakanlk Karar ..............................57 3.26. 904/6.12.1978 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi ..........57 3.27. Z/3301/10.4.1979 Sayl Bakanlk Karar.............................57 3.28. 1024/19.12.1979 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi.......57 3.29. Z/3291/10.4.1979 Sayl Bakanlk Karar.............................58 3.30. Z/1125/12.3.1980 Sayl Bakanlk Karar.............................58 3.31. Z2/72/3.3.1982 Sayl Bakanlk Karar.................................58 3.32. Z2/201/17.6.1982 Sayl Bakanlk Karar.............................58 3.33. D4/225/4/ 10.3.1983 Sayl Bakanlk Karar.........................58 3.34. G2/640/620.3.1984 Sayl Bakanlk Karar.........................58 3.35. Z2/277/21.5.1984 Sayl Bakanlk Karar.............................58 3.36. Z2/15/9.1.1985 Sayl Bakanlk Karar.................................58 3.37. Z2/210/24.12.1987 Sayl (Yaynlanmam)Bakanlk Karar.58 3.38. 462/7.11.1991 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi ..........58 3.39. 2009/1214.2.1992 Sayl Kanun.........................................59 3.40. 39/414.2.1992 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi ........59 3.41. Z2/365/11.8.1992 Sayl Bakanlk Karar.............................59 3.42. Z2/219/24.5.1993 Sayl Bakanlk Karar.............................59 3.43. Z2/141/31.5.1994 Sayl Bakanlk Karar.............................59 3.44. 2341/2.10.1995 Sayl Kanun ..............................................59 3.45. Z2/411/8.11.1995 Sayl Bakanlk Karar.............................59 3.46. Z2/412/8.11.1995 Sayl Bakanlk Karar.............................59 3.47. Z2/454/18.12.1995 Sayl Bakanlk Karar ...........................59 3.48. F.152,11/B3/790/28.2.1996 Sayl Bakanlk Karar ..............59 3.49. Z2/102/8.4.1996 Sayl Bakanlk Karar...............................60 3.50. Z2/103/8.4.1996 Sayl Bakanlk Karar...............................60 3.51. 2413/12.5.1996 Sayl Kanun ..............................................60 3.52. Z2/152/22.5.1996 Sayl Bakanlk Karar.............................60 3.53. Z2/130/29.4.1996 Sayl Bakanlk Karar.............................60 3.54. 2621/23.6.1998 Sayl Kanun ..............................................60 3.55. Z2/306/1.9.1998 Sayl Bakanlk Karar...............................60

3.56. 2640/3.9.1998 Sayl Kanun ................................................60 3.57. 847, 564, 897/27.07.1999 Dedeaa, skee ve Gmlcine Valilik Kararlar ..............................................................................60 3.58. Z2/520/20.1.1999 Sayl Bakanlk Karar.............................60 3.59. Z2/182/29.4.1999 Sayl Bakanlk Karar.............................61 3.60. Z2/239/11.6.1999 Sayl Bakanlk Karar.............................61 3.61. G2/5560/25.11.1999 Sayl Bakanlk Karar.........................61 3.62. Z2/583/27.12.1999 Sayl Bakanlk Karar ...........................61 3.63. Z2/514/21.12.1999 Sayl Bakanlk Karar ...........................61 3.64. 2817/13.2.2000 Sayl Kanun ..............................................61 3.65. G2/933/3.3.2000 Sayl Bakanlk Karar ..............................61 3.66. 62092/10.06.2002 Sayl Bakanlk Karar ............................61

4. BLM: BATI TRAKYA TRKLER ETMNN TARH SREC ....... 62 4.1. 19231940 Yllar...................................................................................... 62 4.2. 19401950 Yllar...................................................................................... 63 4.3. 19501963 Yllar...................................................................................... 64 4.4. 19631967 Yllar...................................................................................... 65 4.5. 19671974 Yllar...................................................................................... 66 4.6. 19741982 Yllar...................................................................................... 66 4.7. 19821990 Yllar...................................................................................... 67 4.8. 1990 ve Gnmz...................................................................................... 69 5. BLM: BATI TRAKYADA LKRETM................................................. 75 5.1. ANAOKULLAR............................................................................................ 75 5.1.1. Yunan Anaokullar.................................................................................. 76 5.1.2. Trk Anaokullar .................................................................................... 79 5.2. LKOKULLAR.............................................................................................. 80 5.2.1. Yunan lkokullar.................................................................................... 80 5.2.2. Trk lkokullar ...................................................................................... 82
5.2.2.1. Karneler.......................................................................................................86 5.2.2.2. Okul Mdr ve Yardmclar.........................................................................88 5.2.2.3. Nakiller .......................................................................................................90 5.2.2.4. rencilerin Trk lkokullarndan Mezun Olma Durumlar ...........................93 5.2.2.5. Kltrel Faaliyetler ......................................................................................94 5.2.2.6 lkokullara Yardmlar....................................................................................96 5.2.2.6.1. Yunanistann Yapt Yardmlar ..........................................................96 5.2.2.6.2. Trkiye Cumhuriyetinin Yapt Yardmlar..........................................99 5.2.2.7. Kitap Meselesi ...........................................................................................100 5.2.2.7.1. Trke Kitaplar ..................................................................................100 5.2.2.7.2. Yunanca Kitaplar ...............................................................................119 5.2.2.8. Ara Gereler.............................................................................................122 5.2.2.9. Tatil Gnleri ..............................................................................................122 5.2.2.10. Trke Eitim ..........................................................................................124 5.2.2.11. Eski Harf Meselesi ve Hafz Reat Ekibi ...................................................128 5.2.2.12. renci ve Okul Saylar ..........................................................................129 5.2.2.12.1. renci Saylar ...............................................................................129 5.2.2.12.2. Okul Saylar....................................................................................139 5.2.2.13. Ders Saatleri ............................................................................................140 5.2.2.14. Encmenler..............................................................................................148 5.2.2.15. Yeni Okul Almas ve almas .............................................................153 5.2.2.16. Mfredat Program ...................................................................................154

5.2.2.17. Gnlk Geziler.........................................................................................155 5.2.2.18. Okul Tabelalar ve Trk Okulu Durumu....................................................155 5.2.2.19. retmenler.............................................................................................160 5.2.2.19.1. lkokul Mezunu retmenler ............................................................160 5.2.2.19.2. Trkiye Firarisi retmenler.............................................................160 5.2.2.19.3. Medrese Mezunu retmenler ..........................................................161 5.2.2.19.4. Trkiye Mezunu (Formasyonlu) retmenler....................................162 5.2.2.19.4.1 Yunanca Snavlar ......................................................................171 5.2.2.19.5. Kontenjan retmenleri....................................................................172 5.2.2.19.6. Selanik zel Pedagoji Akademisi (S..P.A.) Mezunu retmenler....178 5.2.2.19.7. Yunanl retmenler ........................................................................183 5.2.2.19.8. ngilizce retmenleri ......................................................................186 5.2.2.19.9. retmen Yetitirme Kurslar ...........................................................186 5.2.2.19.9.1. Trkiyede Dzenlenen Kurslar.................................................186 5.2.2.19.9.2. Yunanistann Dzenledii Kurslar............................................187 5.2.2.19.10. retmenlerin Sendikalamas ........................................................189 5.2.2.19.10.1. Bat Trakya Trk retmenler Birlii (B.T.T..B.) .................189 5.2.2.19.10.2. Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti (B.T.M.M.M.M.C.) ......................................................................................194 5.2.2.19.10.3. Rodop - Evros lleri Selanik zel Pedagji Akademisi Mezunu retmenler Dernei ....................................................................................196 5.2.2.19.11. retmenlerin Tayini......................................................................198 5.2.2.19.12. retmen Azilleri...........................................................................200 5.2.2.19.13. Trk retmenlerin Sigortalanmas.................................................202 5.2.2.19.14. retim Grevlileri Kadrosu...........................................................203 5.2.3. Mfettilik....................................................................................................203 5.2.3.1 .S.M.E. (Y )..............................................................................................206

6. BLM: ORTA RETM ............................................................................ 207 6.1. TRK ORTAOKULLARI ........................................................................... 208 6.1.1. GMLCNE CELAL BAYAR LSES .................................................. 208
6.1.1.1. Celal Bayar Lisesinin smi..........................................................................210 6.1.1.2. retmen htiyac ......................................................................................210 6.1.1.3. Hazrlk Snf ............................................................................................213 6.1.1.4. renci Saylar .........................................................................................214 6.1.1.5. lk Mezunlar ..............................................................................................215

6.1.2. SKEE MUZAFFER SALHOLU AZINLIK ORTAOKUL VE LSES . 216

6.1.2.1. retmen htiyac ......................................................................................217 6.1.2.2. renci saylar..........................................................................................218 6.1.2.3 lk Mezunlar ...............................................................................................219

6.1.3. DOKUZ YILLIK MECBUR ETM.................................................... 219 6.1.4. TRK ORTAOKULLARINA GRLER ................................................ 220 6.1.5. RETMENLER.................................................................................. 223 6.1.6. SINIF GEME SSTEM ...................................................................... 225 6.1.7. DERSLER VE KTAPLAR..................................................................... 229 6.1.8. KLTREL FAALYETLER ................................................................. 230 6.2. TRKYE ORTAOKULLARI ..................................................................... 230 6.3. BATI TRAKYA TRK OCUKLARI N YUNAN ORTAOKULLAR VE LSELER (GMNASYOLAR)........................................................................... 233 6.4. DEVLET ORTAOKUL VE LSELER ......................................................... 235 6.5. MEDRESELER ........................................................................................... 236

6.5.1. GMLCNE MEDRESES (MEDRESE- HAYRYE) .......................... 237 6.5.2. AHN MEDRESES............................................................................. 240 6.5.3. DERSLER VE DERS SAATLER ........................................................... 242 6.6. ORTARETM RENCLER N AILAN YURTLAR .................... 243 7. BLM: YKSEKRENM........................................................................ 244 7.1. SELANK ZEL PEDAGOJ AKADEMS (S..P.A.)................................ 244 7.1.1. Selanik zel Pedagoji Akademisinin Kuruluu..................................... 244 7.1.2. Kurulu Amac...................................................................................... 244 7.1.3. Okuldaki Gelimeler ............................................................................. 245 7.2. NVERSTE.............................................................................................. 248 7.2.1. Trkiye niversiteleri ........................................................................... 248
7.2.1.1. DKATSA(DKAA)- DOATAP ...............................................................249

7.2.2.Yunanistan niversiteleri ...................................................................... 255 7.2.3. Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei .................................... 262 SONU VE NERLER ...................................................................................... 264 KAYNAKA......................................................................................................... 267 TARANAN SREL YAYINLAR........................................................................ 267 YARARLANILAN NTERNET SAYFALARI .................................................... 268 KTAP VE TEZLER............................................................................................. 269 EKLER 1 BATI TRAKYA TRKLERNN ETMN LGLENDREN KANUNLARIN TRKE TERCMELER ...................................................... 273
Ek 1 Aznlk Lisesi Kanunu Gerekesi ................................................273 Ek 2 Gmlcinede ''CELAL BAYAR LSES'' Ad le Kurulacak Lisenin Kanun Projesi.....................................................................................275 Ek 3 Gmlcine'de <<Celal Bayar Lisesi>> Ad le Bir Lise Kurulmasna Dair Dileri Bakanl'nn Kanun Tasars Hakknda Anayasann 57. Maddesinin 3. Paragraf Gereince Saytay Genel Mdrlnn Takriri. ..........................................................................................................278 Ek 4 Bu kanun tasars grld srada baz grler ileri srlm ve kabul edilmitir. Trk rkndan olan yerlere Mslman dininden ibaresi konulmutur. Ayrca 10 ve 11 maddeler eklenmitir: ..........................279 Ek 5 3065/1954 Bat Trakya Trk lkokullarnn Kurulu ve Faaliyet ekli le Bunlarn darecilerini ve Bat Trakya Trk lkokullar Mfettilerini lgilendiren Baz Meselelerin Dzenlenmesi Hakknda 69 Ekim Tarih ve 3065 Sayl Kanun:.............................................................................280 Ek 6 skee Aznlk lisesinin al 28767/8.4.1965 (FEK 142 G, 1965) Sayl Bakanlk Kararyla Olmutur: ...................................................284 Ek 7 1109/1972 Numaral Kanun........................................................285 Ek 8 42617/2.4.1977 Aznlk Okullar Mdr Yardmclarnn grev ve yetkililerine ilikin Milli Eitim ve Mezhepler Bakan Kararnamesi: (Bu Bakanlk Kararnamesi byk bir ihtimalle Kanun Tasladr. Kanun taslanda baz deiiklikler yaplarak 16287/18.2.1978 sayl Bakanlk Kararnamesiyle Meclisten gemitir.) .................................................290

Ek 9 Bat Trakya Trk Aznlnn Aznlk Okullarna likin 694/1977 Numaral Yasa ...................................................................................294 Ek 10 Aznlk Okullar le zel Pedagoji Akademisi retim ve Denetim Grevlileri Sorunlarnn Dzenlenmesine likin 695/1977 (FEK 264/A,/16.9.1977) Numaral Kanun ....................................................298 Ek 11 Bat Trakya Aznlk okullar retmen kadrolarnn Teekkl Hakknda 55367\16578 (.501 78) Nolu Milli Eitim ve Din leri Bakanl Karar.................................................................................303 Ek 12 Szlemeli Mslman retmenlerin greve alnmalar ve bunlarn memuriyet durumlar hakknda 55368/1978 (FEK. 520/661978) nolu Milli Eitim ve Din leri Bakanlk Karar...........................................304 Ek 13 Bat Trakya Mslman Aznl Okullarnda Kayt, Nakil, renim, Snav, renim Belgeleri ve Dier Konular Hakknda 55369/1978 (FEK. 501/B/1.6.1978) Sayl Bakanlk Kararnamesi .....................................306 Ek 14 Z2/277/21.5.1984 (R.G.316/21.5.1984) Milli Eitim Bakanl 21 Mays 1984 tarihi ve 316 sayl Resmi Gazetede yle bir karar yaynlanyor .......................................................................................311 Ek 15 Z2/205/20.5.1993 Kura Sistemi le lgili Bakanlk Kararnamesi.312 Ek 16 Eitim Konusunda Z2/219/24.5.1993 Say ve Tarihli Bakanlk Kararnamesi.......................................................................................313 Ek 17 Z2/141/210694 sayl Bakanlk Karar ile Z2/219/ 1993 sayl Bakanlk Kararnda yaplan deiiklikler (R.G. 464/B/21 Haziran 1994) resmi gazetede yaynlanmtr:............................................................316 Ek 18 F12/921/g1/1058/31895 sayl, Ders Programlarnn Dzenlenmesi ve Ders Saatlerinin Tespiti ile ilgili Milli Eitim ve Din leri Bakanl Karar ........................................................................318 Ek 19 Trakya Aznlk Okullar Eitim Personeline, S..P.A.ne Ait Konularn dzenlenmesine likin Hkmleri ve Dier Hkmleri eren 2341/4 Ekim 1995 Sayl Yasa............................................................324 Ek 20 F.E.K. 776/21602 say A Karar Say 62092 Trakyann Aznlk Okullarnda Encmen Heyetlerinin grev ve sorumluluklar ................328

EKLER 2 BATI TRAKYA TRKLER LE LGL FOTORAFLAR ........... 330

TABLOLAR
TABLO 1 19891992 YILLARINDA LKOKULLARDAN MEZUN OLAN RENCLER......... 93 TABLO 2 LKOKULLARDAN MEZUN OLDUKTAN SONRA 9 YILLIK MECBUR ETM TAMAMLAYIP T AMAMLAMADIKLARI ................................................................. 93 TABLO 3 19541955 RETM YILINDAK ETME AT GENEL STATSTK BLGLER 129 TABLO 4 195758 RETM YILI TBARYLE BATI TRAKYA TRK LKOKULLARINDA RENC SAYILARI ......................................................................................... 130 TABLO 5 19841987 YILLARI ARASI 1. SINIFA BALAYAN RENC SAYILARI ......... 130 TABLO 6 19891992 YILLARINDA LKOKULLARDAN MEZUN OLAN RENCLER....... 131 TABLO 7 19601995 YILLARINDA LKOKULLARDAK RENC SAYILARI .................. 131 TABLO 8 DEDEAA BLGESNDEK OKULLARIN RENC VE RETMEN SAYILARI 132 TABLO 9 GMLCNE 1. BLGE MFETTLNE BALI OKULLARIN RENC VE RETMEN DURUMLARI ................................................................................. 133 TABLO 10 GMLCNE MFETTL 2. BLGE OKULLARI, RENC SAYILARI VE RETMEN SAYILARI ..................................................................................... 134 TABLO 11 SKEE MFETTL 1. BLGE OKULLARI, RENC SAYILARI VE RETMEN DURUMLARI ................................................................................. 137 TABLO 12 SKEE MFETTL 2. BLGE OKULLARININ RENC SAYISI VE RETMEN DURUMU ...................................................................................... 138 TABLO 13 HAFTALIK DERS DAITIM CETVEL .......................................................... 140 TABLO 14 HAFTALIK DERS DAITIM CETVEL .......................................................... 141 TABLO 15 HAFTALIK DERS DAITIM CETVEL .......................................................... 142 TABLO 16 HAFTALIK DERS DAITIM CETVEL .......................................................... 142 TABLO 17 AHLAK BLGS DERS PROGRAMA GRNCE 2 DERSHANEL OKULLARDA PROGRAM YLE UYGULANMITIR. ................................................................ 143 TABLO 18 LKOKULLARA RENC SAYISINA GRE RETMEN ATANMA DURUMU .. 203 TABLO 19 CELAL BAYAR LSESNDE RENC SAYILARI .......................................... 214 TABLO 20 SKEE MUZAFFER SALHOLU AZINLIK ORTAOKUL VE LSESNDE RENC SAYILARI ....................................................................................................... 218 TABLO 21 TRKYE ORTAOKULLARINA GDEN RENC SAYILARI ........................... 232 TABLO 22 GMNASYOLARA DEVAM EDEN RENC SAYILARI .................................. 235 TABLO 23 YUNAN LSELERNE 198995 YILLARINDA DEVAM ETM RENC SAYILARI ...................................................................................................................... 235 TABLO 24 SELANK ZEL PEDAGOJ AKADEMSNDEN MEZUN OLAN RENC SAYILARI ...................................................................................................................... 247

NSZ Bat Trakya Trkleri Yunanistana brakld 1923 tarihinden sonra eitimde yaanan olaylar, gelimeleri inceledim. Bat Trakya Trklerinin eitimini irdeleyen birok alma vardr. Yaplan almalara ek katk salamas iin byle yazl bir eser meydana getirmeyi prensip olarak kabul ettim. Byle bir almay meydana getirerek eitimin tm detaylarn bir kitap iersinde toplamay uygun grdm. Kitap zengin ieriiyle bir ilki oluturduu kansndaym. Bat Trakya Trkleri eitiminin iinde bulunduu sorunlar tek tek ele alarak bilginize sunmaya altm. Okuyunca bilgileri doyurucu olduunu greceksiniz. Bat Trakya Trklerinin eitim artlarnn nerelerden nerelere geldiini anlam olacaksnz. Eitimin devaml olarak gelitirilmesi, daha iyiye gitmesi gerekirken nasl yok edilmek istendiini grecek ve kavrayacaksnz. Eitim ile Bat Trakya Trklerinin nasl kreltilmek istendiini, eitim seviyesinin devaml olarak aa seviyelerde tutularak rencilerin Yunan Okullarna gitmelerinin tevik edildiini anlayacaksnz. Yunanistanda Trk Kimliinin eitim ile nasl yok edilmek istendiini hissedeceksiniz. Kitab, Bat Trakya Trklerinin eitim alanndaki sorunlarn daha iyi anlatabilmeyi ama olarak belirledim. Bu alma esnasnda Bat Trakyada yaynlanan haftalk gazete ve dergileri, genel merkezi stanbulda bulunan, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei tarafndan yaynlanan dergi ve gazeteleri tek tek tarayarak eitim alanndaki tm verileri ortaya kardm. Fakat gazete ve dergilerin topland byk bir ktphane olmad iin kaynaklara ulamakta zorluklar ektim. Bu kitab hazrlamaya balamamdan 78 sene sonra byle bir eser ortaya koyabildim. Bu esnada Gazi niversitesi Snf retmenlii Blmnden aldm diplomamn denklik ilemi iin Dikaa kurumuna bavurdum. Dikaa tarafndan karlan dokuz fark dersini vermeye almaktaym. Bu alma dnda Rodop Rzgr Gazetesinde iki yl altm. Ayrca bu kitap hazrlama safhasnda mutlu bir yuva kurmay da baardm. Bu kitabn yazlmasnda desteini esirgemeyen aileme, gazetesinde bana yer ayrarak yazmam gelitiren ve her trl belge, fotorafa ulamamda desteini esirgemeyen Rodop Rzgr Gazetesi sahibi brahim Baltalya, kitabn dzeltilmesini stlenen skee Muzaffer Saliholu Lisesi Trk Dili ve Edebiyat retmeni Sadettin akire ve Selahattin Merie sonsuz teekkr ederim. Ayrca leri gazetesi sahibi Halil Hkiye, retmenin Sesi dergisi sahibi lknur Halile, Gndem gazetesi sahibi Hlya Emine, Trakya gazetesinin saylarn tedarik etmeme vesile olan Rza Krldkmeye, Akn gazetesinin

koleksiyonlarn bana emanet eden Sayn Hasan Hatipoluna, koleksiyonlarndan yararlanmam sa layan Celal Bayar Lisesi Din Dersi retmeni Rdvan Hasana, Byk Msellim ky imam Mehmet beye sonsuz teekkrlerimi sunmay bir bor bilirim. Kitap ile ilgili yaplacak tm eletiri ve katklar memnuniyetle karlayacam beyan ederim. erafettin HURT hursit_serafettin@yahoo.com.tr hursitserafettin@gmail.com

1. BLM: BLGENN TANIMI VE TARH SREC 1.1 BATI TRAKYA NERESDR? Trklerin, Aznlk halinde bulunduklar saha Yunanistann en dou kesinde, Trkiyenin de batsnda bulunmaktadr. Bu toprak parasn douda Meri Nehri, batda Karasu Mesta Nehri, kuzeyde Rodop Dalar, Bulgaristan ve gneyde Ege Denizi evirmektedir. Doudan batya uzanan bu arazi ortalama olarak Kuzey- Gney genilii 50 km. kadardr. Dar bir erit halinde uzanan toprak paras 8.578 km2 byklnde bir yzlmne sahiptir. Bugnk Bat Trakya skee (Ksanti), Gmlcine (Komotini), Dedea a (Evros-Aleksandropoli) blgelerinden olumaktadr. Blgede 150.000 kadar Trk yaamaktadr.1 Nfusun en youn olarak yaad yer Gmlcinedir. 1.2. BATI TRAKYA VE TRKLERN TARH Bat Trakya, M.. 2000 yllarndan beri zerinde yaanlan bir blgedir. Blgenin en eski yerleimcileri Hint-Avrupa kkenli bir halk olan Traklardr. M.. 7. yzyldan itibaren bu blge srasyla Pers, Yunan ve Makedonya uygarlklarnn egemenliinde yaam, bundan sonra M. 335 ylna kadar Trakya Krall hkm srmtr. Daha sonra Bat Trakya, Roma ve Bizans imparatorluklarnn egemenlii altnda yaamtr. Osmanl Devleti blgeyi 1354 ylnda fethetmi ve burada 559 yl hkm srmtr. Ancak blgede Trk varlnn, Balkanlara M.. 2. yzylda ulaan skit Trklerinin ve Orta Asya'dan batya g eden kavimlerin geliiyle balad bilinmektedir. Hun Trkleri M.S. 4. yzylda, Avar Trkleri 5. yzylda, Peenekler 9. yzylda ve Kuman Trkleri 11. yzylda buraya yerlemilerdir. Bat Trakya'daki bu Trk kavimleri Osmanllarn Balkanlar fethi srasnda faydal olmulardr. Hatta Balkanlarda konuulan Slav dilinde "yardmc" anlamna gelen "Pomaga" veya "Pomagi" kelimelerinden gelien Pomak ismi, Balkanlarn fethi srasnda Osmanl Trkleri tarafndan Kuman Trklerine verilen isimdir. Yurtlarndan ayrlp batya ynelen Hunlar, M.S. 4. asrn ortalarnda Alan lkesini ele geirerek Dou Gotlar hkimiyetleri altna aldlar. Daha sonra Tuna'y aarak Trakya'ya kadar ilerlediler. Hun hkmdar Rua zamannda Dou Roma'y haraca balayan Hunlar, Atillann Bizansllarla yapt savalarda Singudunun (Belgrat), Naisus (Ni), Philippopolis (Filibe) gibi 70
1 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi Yl:1 Say:4 sayfa:1,1967 stanbul.

10

kadar Bizans ehrini topraklarna dhil ettiler. 453te Atillann lmnden sonra Avrupa'da kalan Hunlarn bir ksm sonradan gelen Avarlara katlm, dier bir ksm da Slav ve Germenlerle karmlardr. Ancak u kadarn belirtmek lazm gelirse Keltler, llirler ve Traklar, buralara Hunlardan da nce gelip yerlemilerdir. Hunlarn batya gittikleri yolu izleyen Avar Trkleri, Bat Rusya ve bugnk Polonya'nn Pripet, Dinyeper ve Dinyester bataklklarnda yaayan Slavlar da nlerine katarak Balkanlara inmiler, bylece Balkanlarn byk lde Slavlamasna sebep olmulardr. Daha sonra blge, Trk soyundan olan Bulgarlar ve Macarlarn istilalarna maruz kalm, Bulgarlar X. yzylda batda Morova suyuna, Srbistan'a, gneyde ise Makedonya'ya kadar uzanan topraklarda siyasi varlk gstermilerdir. Macarlar ise M.S. 896'dan itibaren Peenek Trklerinin gitmesiyle Tuna ve Tisan'n sulad ovalara yerleerek, Bizansllarla, dier Trk boylarna kar ittifak halinde yaamlardr. Trklerin Ouz kolundan olan Peenekler Bizans'a kar yaptklar savalarda defalarca Tuna'y gemiler, Makedonya'ya, hatta Srbistan ve Bosna-Hersek'e, kadar gelmilerdir. Ancak XII. asrda benliklerini yitirmeye balam ve bir mddet sonra da tamam ile Macarlaarak silinmilerdir. Ayn yzyllarda Kumanlar (Kpaklar) da Dou Avrupa'da devlet kurmulardr. Bulgar Trkleri, Hristiyanl kabul edip Bizans Ortodoks Kilisesi'ne tabi olduktan sonra, zamanla Slavlamlar ve X. asrda lisanlarn tamamen unutmulardr. Macarlar ise, Bulgar Trklerinin akbetine uramamak iin Hristiyanln Katolik mezhebini kabul ederek, Kuman (Kpak) Trkleri ve dier Trk kabileleriyle karmlardr. "Kuman-Peenek" Trk Federasyonu'nun M. 1091'de yklmasndan sonra, Trakya ile Rodoplar, Makedonya ve Bulgaristan'n dalk blgelerinde kalm olan Kumanlar, Osmanl Trklerinin Balkanlar fethetmelerine kadar, "aman" dinine mensup olarak yaamlardr. 20 Austos 1389 M. (791 H.) tarihinde meydana gelen Birinci Kosova Sava'n mteakip kendi arzularyla slamiyeti kabul etmilerdir. 1.3 OSMANLI TRKLERNN BATI TRAKYAYI FETH Trklerin gneyden Rumeli'ye geileri, ilk olarak Osmanllardan nce, Aydnolu Umur Bey tarafndan gerekletirilmitir. Bizans mparatorluu tac iin, III. Andranikos'un lm zerine balayan ekimeden byk demostik (mparatordan sonra gelen kara ordular komutan) Kantakuzen'e yardm etmek zere donanmasyla Rumeli'ye geti. Umur Bey, 1344 ylna kadar Kantakuzene yardm etti. Ancak, bu tarihten sonra Kantakuzen, Umur Bey'in de tavsiyesine uyarak Osmanl Padiah Orhan Gazi'ye kendisine yardm etmesi iin bavurdu. Orhan Gazinin olu Sleyman Paa, komutasndaki 20.000 kiilik Trk kuvvetini Rumeliye geirdi. Bu kuvvetler Edirne'nin geri alnmas iin Kantakuzen'e yardm etmiler, geri dnlerinde impe (impi) Kalesi'ne bir miktar kuvvet brakmlardr. Daha

11

sonra Gelibolu ehir ve limann alarak Rumeli'de yerlemek iin bir kprba elde etmi oldular. Osmanl Trklerinin Gelibolu'ya yerlemeleri, Avrupallarn dikkatlerini ektiyse de, Balkanlarn durumunun kark olmas Trklerin iini kolaylatrd. Malkara, Tekirda ve Bolayr alndktan sonra, Avrupa devletleri ve Bizans tarafndan yaplacak bir mdahale ihtimali de gz nne alnarak Anadolu'dan bu blgeye Trk ve Arap gmenleri geirilmi, Gelibolu ve Marmara sahillerine yerletirilmilerdir. Sleyman Paann ve Orhan Bey'in vefatlaryla, ehzade Murat Bey'in Bursa'ya dn, Rumeli'deki fetih hareketlerini byk lde aksatm, Bizansllar ileri bir yryle Malkara ve orlu'yu geri aldklar gibi, Marmara sahillerini de elde etmeye almlardr. Osmanl Padiah'nn balarnda olmad bir anda Rumeli'deki kuvvetlere kumanda eden Lala ahin Paa, Hac lbey ve Evranos Beyler, Bizansllara kar iddetle mukavemet ederek, Rumeli'de kmas muhtemel bir panii nlemilerdir. I. Murat Anadoluda ileri yoluna koyup, Balkanlarda tekrar fetihlere balad srada, buralardaki siyasi durum, Osmanl ilerlemesini kolaylatracak vaziyette idi. Srp hkmdar Dua'nn lmnden sonra Srbistan prensleri birbiriyle mcadele ederken, Bulgarlar ve Rumlar da dhil mcadele ierisindeydiler. Latinler ise yukarda saydmz unsurlarla daimi anlamazlk halindeydiler. Kuzeyde Macar Kral Byk Layo'un, gneyde Venediklilerin Katoliklii, Ortodoks Balkanlara zorla kabul ettirme teebbslerini, bu blgenin yerli halk benimsemiyordu. Bu durum, adalet ve vicdan hrriyetine byk bir titizlik gsteren Osmanllarn yerli halkn sempatisini kazanmasna sebep olmu ve fethi kolaylatrmtr. Daima ilerleyen ve ilk nce bir u beylii olarak kurulan Osmanl Devleti, I. Murat'tan itibaren dzenli ordularla ve Lala ahin Paa, Evranos Bey, Hayrettin Paa gibi deerli kumandanlar sayesinde, Ferecik'ten balayarak, Gmlcine, skee, Drama, Kavala, Serez ve Karaferya kasabalarn da eline geirerek Bat Trakya'nn tamamn fethetmitir (13631374). Bat Trakya'ya 1363 ylndan nce de Anadolu'dan baz Mslman Trk boylarnn gelip yerletiini biliyoruz. Gmlcine Krmahalle Camiinin iinde bizzat grdmz (581 H. / 1185 M.) tarihli bir kabir ta bulunmaktadr. Bu blgenin fethinden nce u veya bu sebeple oraya giden Trklerin blgede yaadklarn gstermektedir. Daha sonra kademe kademe Balkan yarmadasnn tamam fethedilmi Mora'nn alnmas kesin olarak gerekleip, Yunanistan'n Osmanl topraklarna katlmasyla fetih hareketleri, Osmanllarn takip ettikleri kademeli fetih politikasyla 16. asra kadar srmtr. Osmanllar, Balkanlarda fethettikleri topraklara Anadolu'dan Trk oymaklar getiriyor, bu topraklardaki ehir ve kasabalara yerletiriyorlard. Osmanl dneminde Rumeli'de byk iskn politikalar izlenmitir. lk iskn faaliyeti Sultan Orhan zamannda yaplm, Karesi halkndan bir grup gebe 1357'de Gelibolu evresine ve daha sonra da Hayrabolu'ya yerletirilmitir. Daha sonra I. Murat devrinde, Saruhan blgesindeki Yrkler Serez blgesine

12

yerletirilmi, ayrca 1400 ylnda Menemen ovasnda bulunan Yrkler Filibe'ye srlmlerdir. Teselya'nn fethinden sonra buraya da nemli sayda Yrk kavimleri yerletirilmi, Osmanllarn Yeniehir olarak adlandrdklar bugnk Larissa ehri kurulmutur. Ayrca, Tanrda (Karagz) Yrkleri 1453 ile 1642 arasnda Demirhisar, Kelmeriye, Drama, Kavala, Saraban, alayk, Yenice-i Karasu, Gmlcine, Erican, Dimetoka, Ferecik ile Dou Trakya ve Bulgaristan'a, Selanik Yrkleri Makedonya ve Tesalya'ya, Ofabolu Yrkleri Manastr, Kosova, Bulgaristan ve Dobruca'ya, Vize Yrkleri Dou Trakya ile Dimetoka ve Hasky'de iskn edilmilerdir. Bu oymaklarn Rumeli'de oalmalar ve geni alanlara yaylmalar, Osmanl Devletinin bu blgede yaayan halka ynelik kanun ve nizamnameler karmasna sebep olmutur. Osmanl Devleti buralardaki yerli aristokrasiyi kendi asker snf iine almaya alm, Ortodoks Metropolit ve Piskoposlarna tmar tahsis etmi, nemli manastrlarn imtiyazlarn onaylam, birok ehirlerin eski imtiyaz ve vergi muafiyetlerini devam ettirmitir. Osmanllarn Balkanlardaki fetihleri srasnda yerli halkn Osmanl idaresini tercih etmesi, bu fetihleri kolaylatran bir faktr olmutur 1.3.1. BATI TRAKYA'DA OSMANLI GCNN ZAYIFLAMASI Kanun Sultan Sleyman devrinde zirveye ulaan Osmanl Devleti, 16. asr sonlarnda gerilemeye balam ve 17. y.y.'da "Kprllerin" idaresinde son kalknma hamlesini yaptktan sonra, 1682 ylnda balayan harpte Avusturya ve mttefiklerine yenilerek, Karlofa Bar Anlamasn imzalamak zorunda kalmt (24 Recep 110 Hicri takvim / 26 Ocak 1699 Miladi takvim). Osmanl Devleti iin bir dnm noktas saylan bu antlamayla, Avusturya, Venedik, Lehistan ve Rusya'ya ilk defa olarak byk bir toprak paras terkedilmi; bylece Osmanl asker gcnn dman karsnda zayflad ortaya kmtr. Osmanl Devletinin zayflamasndan istifade etmek isteyen Rusya, ar I. Petro'dan itibaren scak denizlere inmek amacyla Balkanlarda askeri harekta balamtr. Osmanl Devletinin zayflamasndan yararlanan Rusya, ar 1. Petro devrinden itibaren Balkanlarda asker harekta balam, 1774 Kk Kaynarca Anlamasyla Osmanl Devletindeki Ortodokslarn himayesini ele alarak Karadeniz'den Ege'ye kadar olan blgelerde etkisini arttrmt. Bu tarihten itibaren 18. yzyl sonuna kadar meydana gelen gelimeler, Rusya'nn Osmanl Devleti karsndaki tehdit ve basksnn daha da artmasna sebep olmutur. 1789 Fransz htilali ile glenen milliyetilik fikirlerinin Osmanl Devletinde yaylmasyla kan Srp (18041817) ve Yunan (18151830) isyanlar, 1814'te Etniki Eterya Derneinin kurulmasyla balayan Yunan bamszlk hareketi, Osmanlnn, blge siyaseti iindeki zayflama srecini hzlandrmt. Yunanllarn 18211829 yllar arasnda Osmanl Devletine kar giritikleri mcadelede Rusya, Yunanllar desteklemi, Fransa ve ngiltere de Rusya'nn Yunanistan zerinde tek bana hak sahibi olmasn engellemek iin yine Yunanistan'n yannda yer almlardr. Rusya'nn, 18061812 yllar arasnda yrtt sava sonucunda imzalanan Bkre Anlamasyla Eflak-

13

Bodan ve Besarabya'y igalinden sonra, Osmanl Devleti ile Rusya arasnda yaplan 182829 sava neticesinde imzalanan Edirne Antlamasyla (14 Eyll 1829) Srbistan ve Eflak-Bodan'a geni lde muhtariyet verilmiti. Ayn yl iinde daha nce, ngiltere, Fransa ve Rusya arasnda Londra'da imzalanan bir protokolle Yunanistan'n bamszl ngrlm, bu karar yine Edirne Antlamasyla Osmanl Devletine kabul ettirilmiti. Edirne Muahedesi Yunanistan'a istiklal kazandrmsa da Rusya'ya hibir fayda salamamtr. Bu yzden Trk dmanln milli bir siyaset haline getiren Ruslar, Balkan milletlerini tahrikle Osmanl Devletinin bana eitli gaileler karmaktan geri kalmyorlard. Bu hareketler sebebiyle 1853 ylnda kan Krm Harbi'nde ngiliz ve Franszlar da Osmanlnn yannda yer almalaryla Ruslar feci bir ma lubiyete uramlar ve 1856'da imzalanan Paris Muahedenamesi ile iki tarafn da Karadenizde tersane kurmas ve donanma bulundurmas yasaklanmt. Bu gelimeler yannda Rumeli'de kan isyanlar, Rusya ve Avrupa devletlerinin mdahaleleri ve blge halklarnn Osmanl idaresine ballklarnn azalmas, Rumeli'de ve dolaysyla Bat Trakya'daki Trk varlnn gerilemeye balamasnda bir dnm noktas olarak kabul edilebilecek olan 187778 Osmanl-Rus savan hazrlayan unsurlar olmutur. 1.3.2. 187778 OSMANLI-RUS SAVAI "93 Harbi" olarak da anlan 18771878 Osmanl-Rus savanda yaanan yenilgi, Balkanlarda yaayan Trkler ve hatta btn blge halk iin, atmalar, yamalar, toplu katliamlarla dolu ac bir kaderin balangc olarak grlebilir. nk bu yenilgiden sonra Rus askerlerinin ve Bulgar etecilerin, daha sonraki tarihlerde Yunanllarn, Srplarn ve Osmanl'nn knden yararlanarak Balkanlar zerinde hak iddia eden btn glerin oyunlaryla bu blge artk, huzursuzluk ve basklar altnda durmak bilmeyen bir mcadele ve aresizlik iinde yaanan bir yklma srecine girmi oluyordu. Blgenin stratejik nemi yannda tarihi ve ekonomik zelliklerini ve halknn deiik etnik kkenlerden geldiini gz nnde bulunduran Osmanl Devleti, 18281829 Osmanl-Rus seferinin stanbul'un ve Boazlarn korunmas bakmndan blgenin nemini daha da arttrmas karsnda, 1864 ylnda, geni bir Edirne vilayeti kurmutu. Be sancakl Edirne vilayeti, btn Trakya'y iine alacak ekilde Balkan sradalarnn gneyinde yer alyor, Karadeniz, stanbul vilayeti, Marmara, anakkale Boaz, Ege Denizi ve Mesta-Karasu Nehri ile evriliyordu. Siyasi bakmdan salanan bu btnlk daha sonralar, Yeilky (Ayastefanos, 3 Mart 1878) ve Berlin Antlamalar (13 Temmuz 1878) ile bozulmutur. Bu anlamalarla siyasi ve askeri bakmlardan Osmanl Devleti'nin kontrol altnda kurulan Dou Rumeli vilayeti Bulgaristan tarafndan ele geirilmi, bylece Trakya'nn birlii de bozulmutur. 1886 ylnda ise Dou Rumeli'nin elden kmasyla, Trakya artk yalnz douda Karadeniz, Marmara Denizi, gneyde Ege Denizi ve batda Mesta Nehri arasnda kalan bir blge haline gelmitir.

14

18771878 Osmanl-Rus Sava'nn son Osmanl direnmesini Filibe nlerinde yapan Sleyman Paann yenilerek Rodop Dalarna ekilmesinden sonra, Ruslar 20 Ocak 1878'de Edirne'yi igal etmiti. Balkanlardaki sava Ruslarn ve mttefiklerinin lehine gelitii sralarda Anadolu'nun kuzeydousunda da Osmanl kuvvetleri yenik duruma dmlerdi. aresiz kalan Osmanl Devleti byk devletler nezdinde bar arama abalarna girimi, diplomatik ynden birok zorlukla karlatktan sonra, Ruslarn menfaatlerine daha ok yer veren bir mtarekenin yaplmasn salamt. 31 Ocak 1878'de imzalanan bu mtareke ile sava durdurulmu, fakat Rus ordular atalca istihkmlarnn birinci hattn igal etme hakkn elde ederek, stanbul yaknlarna, Yeilky'e kadar gelmilerdi. Yorgun dm bir orduyla, Rus ordularna daha fazla kar gelmenin mmkn olamayacan anlayan Osmanllar, Ruslarla anlama yoluna gitmekten baka are bulamam, 3 Mart 1878 tarihinde Ayastefanos (Yeilky) Antlamasn imzalamak zorunda kalmlard. Bu anlamayla, yaklak 4 milyon kadar bir Trk nfusu, Bulgar ve Rus egemenlii altnda kalyordu. Anlamann Balkanlar ile ilgili blmleri yleydi: 1. Hristiyan bir hkmeti ve milli milis askeri bulunacak olan, muhtar ve Osmanl Devletine bir miktar vergi verecek bir Bulgaristan kurulacaktr. Bulgaristan prensi, serbeste halk tarafndan seilecek ve vazifesi, byk devletler uygun grdkten sonra, Bab- Ali tarafndan tasdik olunacaktr. 2. Bulgaristan'da Osmanl askeri bulunmayacak ve Bulgar milis birliklerinin kurulmasna imkn vermek zere, iki yl mddetle Rus birlikleri Bulgaristan'da kalacaklardr. 3. Bulgaristan topraklar Ege Denizine kadar uzanmaktadr. Bulgaristan snr, douda Midya ve Lleburgaz'n yaknndan gemektedir. Gmlcine ile skee arasndaki Karaaa (Portolagos) krfeziyle Struma Nehrinin az arasndaki kylar Bulgaristan'a braklm olup, Ege kysndaki Kavala Liman da Bulgarlara terkedilmitir. Batda skp, Manastr, Debre ve Ohri Gl Bulgar snrlar iindedir. Bu yzden Selanik, Yanya ve Arnavutluk da Edirne vilayetinden ayrlmtr.2 Ayastefanos Antlamasyla, Osmanl Devletinden ayr bir Bulgaristan kurulmu oluyordu. Bulgaristan'a verilen topraklar Tuna'dan Marmara ve Ege Denizine, Karadeniz'den Ohri glne kadar uzanyor, bu topraklar zerinde 2.587.000 Bulgar'a karlk, ou Trk olmak zere 4.000.000 kadar Bulgar olmayan nfus yayordu. Anlamayla Bulgar Prenslii Osmanl hkimiyetine braklm gibi grnyorsa da, iki yllk bir mddet iin Rus komiserinin fiil idaresi ve Rus askerlerinin igali altnda bulunacakt. Bulgaristan'n idaresi Ruslarn nezaretinde dzenlenecei iin, Rusya gerekte Ege Denizine kadar uzanm bulunmaktayd. Bu ekilde kurulmu bir Bulgaristan, stanbul iin devaml bir tehdit unsuru oluturacakt. Ayrca Girit, Tesalya ve Arnavutluk'ta yaplacak olan slahat iin Osmanl Devleti Rusya'nn fikrini de almak
2 Halit Eren, Bat Trakya Trkleri, stanbul, 1997

15

zorundayd. Bylece Rusya Osmanl Devletinin i ilerine de el atm oluyordu. Bu antlama, Osmanl Devletinin kn hzlandran bir gelime olmutur. Ayastefanos Antlamas'nn konumuz bakmndan nemi bilhassa, Bat Trakya meselesinin bir kayna n tekil etmesinde yatmaktadr. Bu deerlendirme, bir kaynakta u ekilde ifade edilmektedir: "93 Harbiyle Osmanl mparatorluu'nun bana alan gaileler Cumhuriyet Trkiye'sinin de d politikasnda srekli uramak zorunda kald gaileler olarak hala nemini korumaktadr. Trkiye Cumhuriyeti'ni d politika gndemini en ok megul eden konu olan Ege sorunu, Kbrs sorunu ve Ermeni sorunu 93 Harbinden kaynak bulmu sorunlar olarak hayatiyetlerini idame ettirmektedir." Ayastefanos Antlamas, Rodoplar ve dier Rumeli blgelerinde yaayan ve Rus ve Bulgar zulmn yakndan tanyan Trklerin byk tepkisini grm, Trkler arasnda ayaklanmalar kmtr. Rus igal kuvvetlerinin ve Bulgar milislerinin Trk halka kar uyguladklar zulm karsnda, devlet mekanizmas, ekonomisi ve mali kaynaklar zayflam, st ste gelen yenilgilerle ortaya kan problemlerin ve toprak kayplarnn altnda ezilmi olan Osmanl Devletinin elinden hi bir are gelmiyordu. Bu mezalimden kaan yarm milyon kadar Trk Dou Trakya'ya, stanbul'a ve Rodop dalarna g etmiti. G eden Trklerden bir ksm, geri ekilmekte olan Osmanl askerlerinin bir blmyle birlikte Rodop dalarna karak Rus kuvvetlerine kar mcadeleye girimilerdi. Bask ve zulm karsnda balatlan bu ayaklanmalar, Avrupa devletlerine, kurulmak istenen Bulgaristan'n byk bir ounluk olan Trklere yaama hakk bile vermeyeceini, Ayastefanos Antlamasnn deitirilmesi gerektiini anlatm, bu devletler tarafndan Rusya'ya bu amala bask yaplmaya balanmt. 1.3.3. RODOP TRK MUKAVEMET HKMETNN KURULMASI Yukarda iaret edildii gibi Ayastefanos Antlamas sonrasnda Osmanl Devleti'nin elinden kan topraklarda Ruslarn ve Bulgarlarn idaresi altnda kalm olan Trkler, Ayastefanos Antlamasn tanmadklarn belirten eylemlere ve ayaklanmalara baladlar. Antlamann imzalanmasndan krk gn sonra, Rodop sradalarnn kuzeyinde, irmen yaknlarnda, Trklerle Kazak svarileri arasnda ilk silahl arpmalar meydana geldi. Bundan sonra ayaklanmalar, btn Dou Rumeli ve Rodop'larda birok yere yayld. Rodop dalarna snan Trkler, nce Rus ordular Bakomutan Grandk Nikola'ya bavurmu, yaplan zulmlere bir son verilmesini istemiler, ancak bu mracaatlar dikkate alnmamt. Sleyman Paa komutasndaki Trk kolordusu mensuplar, Rus kuvvetleri tarafndan yenildikten sonra, arta kalan Osmanl askerlerini de aralarna alp ellerine geirdikleri birka topla kendilerini mdafaaya devam etmilerdir. Rus kuvvetleri, Bulgar eteleriyle birlikte ayaklanmalar bastrmaya alm, arazinin elverisiz olmas nedeniyle baarl olamamtr. Trklerin ayaklanmalar ve mcadeleleri, Ruslar iin byk bir problem haline gelmitir.

16

Bu mcadeleler devam ederken, Trklerin ileri gelenleri de yardm elde etmek amacyla Babliye bavurularda bulunuyorlard. Trklerin milletvekilleri Abdullah Efendi ve Hac Halil Efendi tarafndan derlenen ve Trakyal milletvekilleriyle ky meclis yelerinin imzalarn tayan bir muhtra, Padiah II. Abdlhamite ve ngiltere'nin stanbul Sefiri Layard'a gnderilmi, muhtrada "Rusya'nn Rumeli'ye tecavznden beri Ruslar ve onlara nclk eden Bulgarlar, Trklere trl eza ve cefalarda bulunmulardr. Akl ve hayale smayacak, insanla yakmayacak hareketlerde bulunmulardr" denilmiti. Rodop Trklerinin Osmanl hkimiyetinden hi bir lkenin hkimiyetine girmeyeceklerini, Rus ve Bulgar ordularna kar kanlarnn son damlasna kadar mcadelelerini srdreceklerini belirten Trk ileri gelenleri, Osmanl Padiahndan silah ve cephane istemi ve bu cephanenin Rodop Trklerinin sava kazanmalarna yardmc olacan bildirmitir. Ancak Padiah Rodop Trklerinin bu isteklerine kar hi bir yardmda bulunamamtr. Rodop Trkleri ise mcadeleyi daha dzenli bir ekle dntrm, Osmanl tarihinde ilk Trk Muvakkat Hkmeti'ni kurarak mcadelelerini siyasi bir organizasyon iinde srdrmlerdir. Bu hkmet, bir kaynaa gre 16 Mays 1878, dier bir kaynaa gre ise 4 Mart 1878 tarihinde, Sultanyeri kazasnn Karatarla kynde kurulmutur. Hkmetin drt kiilik bir kurucular heyeti (Ahmet Aa Timirski, Hac smail Efendi, Hidayet Paa ve Kara Yusuf avu) ve otuz kiilik bir Temsilciler Meclisi bulunuyordu. Aa yukar drt milyon Trkn yaad bir blgenin hkmeti durumundayd. Rodop Muvakkat Trk hkmeti Bulgar istilalarna kar sekiz sene sreyle etin bir sava vermi, Balkanlar savunmu olan Sleyman Paa ve Plevne kahraman Gazi Osman Paa ordularnn, silah ve dier mhimmatndan yararlanmlardr. Rus ve Bulgar istila saldrlarna kar Rodoplar baaryla savunan Trk kuvvetlerinin says, deiik kaynaklarda ok farkl olarak gsterilmitir. Herhalde eli silah tutan btn Trkler gerektiinde savaa katldklarna gre, zaman zaman, eitli sahalarda kullanlan btn Trk kuvvetlerinin says on binle yirmi, yirmi be bin arasnda tahmin edilebilir. Osmanl Devleti, birok cephede uram olduu ar yenilgilerden sonra, Dou Rumeli'de Trklerin yrttkleri savunmay destekleyecek durumda deildi. Tamamen blge Trkleri tarafndan verilen bu mcadele srasnda, Rodop Trkleri, artan ya ma, cinayet, soygun gibi eylemlerin nne geebilmek iin direniyorlard. Silahl milis kuvvetleri, gerilla saldrlaryla igalci kuvvetlere ar darbeler vuruyor, daha sonra dalara snyorlard. Rodop kahramanlarnn banda bulunan Kara Yusuf avu ile Hidayet Paa (ngiliz asll Sinclair) ilk gnlerde uyum iinde olmu fakat sonralar Hidayet Paa'nn ayrlmasyla Rodop kuvvetleri ikiye blnmt. Mcadelenin kritik bir safhasnda meydana gelen bu olay karsnda Rodop Trkleri yine bir ba altnda birlemilerdir. Bu mcadeleler srerken Rodop dalar Bulgaristan'n Filibe ve Krcaali ovalaryla Bat Trakya arasnda bir snr oluturmaktayd. Bulgaristan'n kuzeyinden ve Romanya'daki Osmanl hkimiyetindeki

17

blgelerden g eden Trkler Rodoplarla bu dalarn gneyindeki Gmlcine, skee ve dier illere snmlardr. Rodop Trklerinin milisleri savarlarken, bu gler de devam etmitir. Halk Bulgar ve Rus idaresinin tm arlarna ramen silahlarn teslim etmemi, milis kuvvetlerine katlmtr. Rodop Muvakkat Trk hkmeti bu mcadeleyi srdrrken bir taraftan da Osmanllarn desteini salamaya alyordu. Ancak Osmanl Devleti'nden yardm alamayan Rodop Trkleri, glerinin tkenmesi sonunda, yenilgiye uradlar. Yenilgide, ayn dnemde blgede ba gsteren kolera salgnn da pay olduu, durumu daha da gletirdii dnlebilir. O tarihlerde yklan kylerin harabeleri bugn Bat Trakya'da grlebilmektedir. Bat Trakya ve Rodoplar'daki bu Trk ayaklanmas Avrupa devletlerinin de dikkatini ekmi ve Ayastefanos Antlamas'n deitiren 13 Temmuz 1878 tarihli Berlin Antlamas'yla arki Rumeli imtiyazl vilayetinin kurulmasnda hi phesiz etkili olmutur. Bu vilayetin kurulmasyla bir dereceye kadar rahatlayan Trkler vilayetin 1885'te Bulgaristan'a ilhakndan sonra yeniden ayaklanmlar ve sonunda Osmanl Devleti'ne katlmaya muvaffak olmulardr. Balkan Harbi sonunda Bat Trakya Bkre Muahedenamesi'yle (10 Austos 1913 ) Bulgaristan'a brakld. Trkler zerindeki Bulgar basks gnden gne artt. Bunun zerine Edirne'ye ekilmi olan Trk aknc mfrezelerinden umum eteler kumandan Eref Kuuba 116 kiilik bir gnll grubu ile Bat Trakya'ya girdi ve Bulgarlara kar oradaki Trkleri organize etti. Eref Kuuba ve 116 kiilik grubu 1519 Austos 1913 tarihlerinde Bat Trakya ilerine doru ilerleyerek karlat Bulgar eteleri ve askeri birliklerini yenmi, Koukavak, Krcaali ve Mestanl kazalarn ele geirmi ve buralarda hkmet reisleri tayin ederek asayii salamtr. Ancak harekt, Sol Cenah Erkan- Harbiye Reisi Kaymakam Enver Beyin, Eref Bey'e telgrafla verdii u emirle durduruldu: "Koukavak'tan daha ileri gitmenize muvafakat edilmiyor." Fakat st makamlarn mfrezenin olduu yerde durmas iin verdii bu emir, kesin bir ifade tamyor ve mfrezenin esas amiri olan Enver Bey'in ahsi fikrini belirtmediinden, mfrezenin bundan sonraki hareketi iin ak bir kap brakyordu. Bunun zerine Eref Bey, bu kazadan daha da ileriye gidebilmek, yani btn Bat Trakya'y igal edebilmek iin yeni kuvvetler salamak ve Enver Bey ile bizzat grmek iin 22 Austos'ta Ortaky'e gitmi ve burada Enver Bey ile yapt grmede, btn Bat Trakya'nn igali zerinde karara varlmtr. Bundan sonra, Bat Trakya'daki igal hareketinin yeni bir merhalesi balam oluyordu. Enver Bey-Eref Bey grmesinden hemen sonra Bat Trakya'ya geen gnll subay ve erler, 31 Austos 1913'te Gmlcine, 1 Eyll 1913'te ise skee'yi igal ettiler. Bundan hemen sonra, Meriin batsnda, Sofulu ve Fereik civarlarnda, Bulgar kuvvetleriyle Trk kuvvetleri arasnda 2223 Eyll tarihlerinde sert ve kanl arpmalar oldu. Bu arpmalar neticesinde Bulgarlar, Yunan igalinde bulunan Dedea a'a snmak zorunda kaldlar. Bylece Trk kuvvetlerinin Bat Trakya'daki igal sahas genilemi oluyordu.

18

1.3.4 GARB TRAKYA HKMET Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi ve daha sonra Garbi Trakya Hkmeti Mstakilesi, Bat Trakya'nn tarihinde, ortaya k ve yok oluu bakmndan nemli ve ibret verici bir tarihi vakadr. Gmlcine'nin ele geirilmesinden sonra burada, Hoca (Mderris) Salih Efendi bakanlnda Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi kurulmu, bir de, Salih Hocadan baka Raif ve Halit Bey'lerle daha eski baz memurlardan kurulu bir Garbi Trakya Muvakkat Hkmet Heyeti meydana getirilmiti. Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi'nin stnde Garbi Trakya Hkmeti cra iyesi, bunun banda ise, ayn zamanda Erkan- Harbiye-i Umumiye Reisi vazifesini grmekte olan Sleyman Askeri Bey bulunmaktayd. Hkmette yetkiler bata Sleyman Askeri Beyin, ondan sonra da Eref Kuu ba ile kardei Hac Sami Bey'in elindeydi. Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi'nin bayra ekilmi, posta pulu bastrlm, btn hkmet tekilat faaliyete gemiti. Zorla dinleri deitirilmi olan yz bin Trk'n tekrar Mslmanla dnmeleri iin din adamlarndan meydana gelen heyetler kurularak eitli blgelere gnderilmiti. Sleyman Askeri Bey emrinde bir mlazm olarak Bat Trakya'daki aknlara katlan Fuat Balkan anlarnda, ky meydanlarna Bulgarlar tarafndan aslm anlarn indirildiini, ikence ile zorla Hristiyan yaplan Trklerin yeniden kelime-i ahadet getirerek Mslmanla dndklerini anlatr. 1.3.5 58 GNLK BATI TRAKYA TRK DEVLET Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi'nin kurulmas, gerek Sofyada, gerekse stanbul'da endieye uyandrmt. Bat Trakya'daki bu gelimeleri bandan beri olumlu karlamayan Bakumandanlk Vekleti, yabanc teebbslerin de etkisiyle, Bat Trakya'ya gitmi olanlarn memlekete dnmelerini emretti. Buna karlk olarak, Eref Bey tarafndan Babliye, sabk 10. kolordu kumandan Hurit Paaya ve Erkan- Harp kaymakam Enver Bey'e birer sureti gnderilmek zere verilen 25 Eyll 1913 tarihli cevapta yle deniliyordu; "...bu gnden itibaren Garbi Trakya Hkmet-i Muvakkatesi altndaki almamz Hkmet-i Mstakileye tebdil ve ilan, maalesef rabta-i maddiyemizi Hkmet-i Osmaniyemizden kesmi olduumuzu ilana mecbur oluyoruz... Merkezimiz Gmlcine ehridir. Dedeaa, skee, Eridere, Dardere, Krcaali, Koukavak ehirlerini ve dier kaza ve nahiyelerini idare etmekteyiz. Hkmetimiz tam tekilatla kurulmutur. ... Kuvvetlerimize ilhak ve hkmetimize iltica eden baz efrat ve zabtann iadeleri Hkmet-i Osmaniye'ce talep edilmekte ise de huku- dvel kaidelerine istinaden arz olunur ki Garbi Trakya hkmetiyle Osmanl Devlet-i Aliyye'sinin yekdieriyle muahedelenmi bu gibi iade-i mcrimin ve bahusus da siyasi mcrimler hakknda bir anlama bulunmadndan bu hususun da nazar- mtalaadan uzak bulundurulmamas istirham olunur... Garbi Trakya Hkmet-i Mstakilesi Riyaseti Eref." Garbi Trakya hkmet-i Mstakilesi'nin kuruluu, Bat Trakya'daki halka da yine 25 Eyll 1913 tarihli bir beyannameyle duyuruldu. Bu beyannamede; "...te bugnden itibaren muvakkat olarak tevkil eylediimiz

19

hkmet-i muvakkatimiz Garbi Trakya Hkmeti Mstakilesi namna tahvil ve ilan istiklal eylediimizi bilcmle hkmetlere ve lem-i insaniyete ilan eylemekle fahr-u eref duyduumuz ilan olunur..." Mstakil hkmet, kuruluunu yabanc devletlere de yle duyurmutur; "...Allah'mza dayanarak ve benliimize gvenerek bu gnden itibaren slam, Hristiyan, Trk', Bulgar', ayn hukuka malik olmak artyla Garbi Trakya Hkmeti Mstakilesi'ni ilan eylemi olduk." Bat Trakya'nn yneticileri, o gne kadar igal edilmemi olan ve Yunanllarn elinde bulunan Dedeaa' da almalar gerektiine inanyorlard. Bkre grmelerinde Yunanllar, Bulgarlarn idaresi altnda kalacak olan Rumlara yaplmasn istedikleri muamele hakknda Bulgarlarla anlaamamlar, 817 Eyll 1913 tarihlerinde stanbul'da yaplan Osmanl-Bulgar bar grmeleri srasnda bir Osmanl-Bulgar yaknlamasn baltalamak amacyla, Dedeaa ehrini ve limann Bat Trakya hkmetine teslim etmilerdir. Bundan sonra Yunanllar, Bat Trakya hkmetiyle temas kurarak Bat Trakya-Yunan snr olarak Mesta-Karasu'yu kabule hazr olduklarn, Bulgarlara kar kullanlmak zere Bat Trakya halkna silah ve mhimmat vereceklerini bildirmilerdir. Gerekte Yunanllar bu vaatlerini tutmam, tersine Bat Trakya zerinde askeri tedbirler almlardr. Dedeaa'n Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi'ne gemesi, hkmetin nemli ve zengin bir ticaret limanna sahip olmas demekti. Bu, Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesinden, Garbi Trakya Hkmeti Mstakilesi'ne gei srasnda, yeil, beyaz, siyah renklerden meydana gelen ay yldzl bayran trenle, Gmlcine, skee ve Bat Trakya'nn dier yerleriyle beraber Dedea a'ta da resmi binalara ekilmesini mmkn klm, o zamana kadar Garbi Trakya Hkmeti craiyesi reisi ve Erkn Harbiye-i Umumiye Reisi olan Sleyman Askeri Bey, Garbi Trakya Kuvay Milliye Kumandan sfatyla, Bat Trakya'nn savunmas ve Bulgar etelerinin kovulmasndan sorumlu kumandan olarak grev almtr. Dedea a'n teslim alnmasndan sonra hkmet, Samuel Karaso adl bir museviye resmi Bat Trakya ajansn kurdurmu, Trke ve Franszca olarak Independant adl bir gazete karmaya balamt. Maalesef Bat Trakya'da byk mitlerle kurulan bu ilk mstakil Trk hkmeti, Bulgarlarn eline teslim edilerek son bulmutur. Mstakil hkmetin bayra Bat Trakya'nn ehirlerinde dalgalanrken, stanbul'da Osmanl Hkmeti ile Bulgar yneticiler arasnda yeni snrlar zerinde mzakereler yaplyordu. Mzakerelerin sonucunda stanbul Antlamas olarak bilinen Osmanl--Bulgar Antlamas, 29 Eyll 1913'te imzaland. Yeni snr, kuzeyde Karadeniz'den, Revza nehrinin a zndan balayp Krklareli'nin kuzeyinde eski snrdan 50 km., Edirnenin kuzeyinde ise 30 km. geniliinde bir toprak eridini, Edirnenin hemen batsnda ise 1015 km.lik yerleri ve Cisri Mustafapaa'y Bulgarlara brakarak Meri'e iniyor; Mustafapaa'nn dousunda Meri'i geerek, bu nehrin batsnda 2530 km. geniliinde bir blgeyi Osmanl Devleti'ne brakarak Sofulunun kuzeyinde Meri'e vardktan sonra, Ege denizine kadar Meri boyunca uzanyordu.

20

Buna gre, daha nce Trk kuvvetlerince igal edilmi olan Mustafapaa Bulgarlara, Karaaa ve Dimetoka Osmanl Devleti'ne kalyordu. Bylece Bat Trakya, tamamen Bulgarlara kalyordu. Antlamann Bat Trakya ile ilgili hkmleri yleydi; 1. lan edilecek umumi af, Bat Trakya iin de geerli olacaktr. Bulgar hkmeti tarafndan yaplacak ilandan iki hafta sonra umumi aftan faydalanma hakk kalmayacaktr. 2. Her iki tarafn elinde bulunup dier tarafa geecek yerler, imzadan sonra on gnde askerden boaltlacak ve bundan sonraki on be gn iinde dier taraf memurlarna verilecektir. mzadan sonraki hafta iinde, iki taraf, ordularn datacaktr. " Buna gre Bat Trakya hkmeti ve bu ite alanlarn da, giritikleri kurtarma iinden vazgeerek, en ge 25 Ekim 1913 gnne kadar Bat Trakya'y Bulgarlara teslim etmeleri gerekiyordu. Bu sonu, tabiatyla btn Bat Trakya'da byk zntyle karlanmt. Bat Trakya Hkmeti ve halkn, Bulgarlara kar silahl direniten vazgeirmek ve yattrmak iin stanbul muhafz Albay Cemal (Cemal Paa) Ekim 1913 balarnda Dedeaa, Gmlcine ve skee'ye giderek Bat Trakya'nn Bulgarlara teslimini sa lad. Bat Trakya hkmetinin ileri gelenleri, Sleyman Askeri, Eref Kuuba ve dier subaylar stanbul'a dndler. Sadece birka subay, Trklerle Bulgarlar arasndaki anlamazlklar gidermek iin Bat Trakya'da kaldlar. Bunlardan biri olan stemen Fuat (Balkan) hatralarnda, kendisinin de bu vazife ile skee'de kaldn ve skee ve havalisini Bulgarlara teslim ettiini, bir mddet sonra muhtelif yerlerde kalm bulunan be zabiti de Bulgarlarn eitli bahanelerle snr d ettiini anlatmaktadr. Bamsz Bat Trakya hkmetinin sonu ve blgenin Bulgarlara teslimi, Cemal Kutay'n hatralarnda ise u szlerle dile getirilmektedir; " Eref Beyin, Dedea ata vazifelendirdii bir Fransz tebaas vastasyla temin ettii terzi Rum kzna ilk rneini hazrlatt bayran siyah ksm matemi, ay yldz Trkl, yeil slam, beyaz ise giriilen iten yz akyla kma hasretini temsil ediyordu. Trk evlerinin, evk ve mitle binlercesini dikerek, resmi, hususi btn yaplara ekilmi olan bayran indirilmesi ok hazin oldu. Alamayan yoktu! mit ksa srmt. " Bablinin Bat Trakya'y feda etmesine sebep olarak ileri srlen faktrler arasnda, Bulgarlarla bar imzalanmazsa Ruslarn Anadolu'nun dousunu igal edeceklerine dair korkular; hazinenin para sknts ve Maliye Bakan Cavit Bey'in Franszlardan bor alabilmek iin Bulgarlarla bar meselesinin zlmesi konusunda Osmanl hkmetine bask yapmas; Enver Bey'in o sralarda apandisitten hasta oluu ve Bat Trakya ileriyle ilgilenemeyii, saylabilir. Bat Trakya'nn tesliminden sonra Trk milislerin ellerindeki silahlar, ileride yine Bat Trakya davas iin kullanlmak midiyle emniyetli ellerde sakland. 1.Dnya sava srasnda 30 Temmuz 1915 tarihinde Yzba Fuat Balkan'n sevk ve idaresinde Drama'da Bat Trakya Kurtulu Komitesi kuruldu. Daha sonra Fuat Balkan'n stanbul'a arlmas zerine 27 Eyll

21

1917'de Kavala'dan stanbul'a hareket etmesiyle bu teebbs de baarsz kald. Mondros Mtarekesi'nin imzalanmasndan sonra (30 Ekim 1918), 10 Kasm 1918'de stanbul'da bulunan Bat Trakyallarn dzenledii bir kongre kararyla Bat Trakya Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Bu cemiyet, itilaf devletleri adna Fransz kuvvetlerinin Bat Trakya'y igali (15 Ekim 1919) sralarnda faaliyetini srdrd ve merkezini Gmlcine'ye nakletti. Cemiyetin maksad, douda Meri, batda Ustruma, kuzeyde 1912 Balkan Savandan nceki Trk Bulgar hududu, gneyde Ege Deniziyle evrili blgenin, ahalisinin reyine mracaat suretiyle siyasi mukadderatnn tayin ve tespiti idi. 1.3.6 MTTEFKLER ARASI BATI TRAKYA HKMET Bat Trakya Franszlar, ngilizler talyanlar ve Yunanllar tarafndan igal edildi. Bu srete Bat Trakya da Mttefikler aras Bat Trakya Hkmeti kurulmutur. Bu Bat Trakya da kurulan 3. Trk Hkmetidir. Bununla birlikte Bat Trakya da General arpinin direktifiyle Mslman Genler Birlii kurulmu ve Franszlar lehine propaganda yapmalar salanmtr. Bu birliin yneticileri 8 kii idiler. Bunlar Baytar Mehmet Efendi, Ethem Hac Hafz, Hseyin Avni Kalpa, Haclarn Mehmet Efendi, Ahmet Efendi (Fotoraf), Avukat Raif Efendi Olu Hamdi, A Kara Hseyin Efendi, Franszca retmeni Ahmet Zade Halit Bey idi. O srada Franszlarn Bat Trakyadaki generalleri arpi yaplacak bir referandumda Fransz Manda idaresini semeleri iin Bat Trakya Mslman Trk Aznlna baz vaatlerle zerk bir idare teklif etmi ve yaplacak bir referandumda Yunan idaresi yerine Fransz manda idaresinin tercih edilmesi iin halka konumalar yapyordu. Ancak Bat Trakya insanna ok yakn olan ve Bat Trakya da Yunan propagandas yapan Yunan temsilcisi Vamvakas isimli kii birok faaliyette bulunmu ve yaplan referandumda Yunan idaresinin kabul edilmesinde ok etkili olmutur. Bat Trakyal Trkler kendileri namna sz sahibi olacak ve bundan sonraki Bat Trakya ynetimini belirlemek zere 8 kiilik bir heyet belirlendi. Bunlarn arasnda 1 Bulgar, 1 Rum ve 1 Musevi temsilci de vard. Dier 5 temsilci ise Bat Trakyal idi. Ancak halkn beklediinin tersine kiiler seilmiti. Halkn bekledii temsilciler Pedereli Tevfik Efendi, Hakk Bey, Bekir Stk Efendi, Avukat Mustafa Efendi ve Hasan Tahsin idi. 3 Bu durum resmen olmasa da hile ile Bat Trakyay Yunanllar a vermek anlamna geliyordu. nk beklenilen olmamt. Bat Trakyann kaderini ve bundan sonra kimin boyunduruu altnda yaanacan belirleyecek olan temsilcilerinin Trk olanlarnn isimleri Hafz Galip Efendi, Tabak Halil Aa, Ortacl Ali Bey, Karamsakyl Osman Aa, Hac Yusuf tur. Bunlarn dnda Rum temsilcisi Nikalao Zoidis, Musevi temsilcisi Muis Karasu, Bulgar temsilcisi ise Petku Daef idi. Bat Trakya Halk aslnda Fransz himayesini istiyordu ancak Hac Yusuf dndaki Trk temsilcileri ve Rum temsilcisi 14 Mays 1919 tarihinde Yunan idaresini
3 Kemal evket Batbey, Bat Trakya Trk Devleti 19191920, stanbul, Sayfa:39

22

semilerdir. Bunun zerine savatan galip kan devletlerin babakanlarna gnderilmek zere Heyeti Umumiye namna Pedereli Tevfik tarafndan bir mazbata hazrlanmtr. Bu mazbatayla Bat Trakyann Yunanistana verilmemesi, yaplan seimin feshedilmesi, Fransz igal ordusunun Bat Trakyallar himaye etmek zere Bat Trakyallarn istedii zamana kadar Bat Trakya da kalmas istenmitir. Yunanllarn idaresi kabul olunduktan sonra Yunanllar ilk olarak Gmlcineyi igal etti. Bu igal sonras Bat Trakya da Yunanllar tarafndan rfi bir idare sistemi kurulmutur. Bylece balayan Yunan igali 22 Mays 1920de tamamlanabilmitir. Yaplan referandum ve Yunan igali mttefikler ile Yunanistan arasnda imzalanan Sevr Antlamas(Yunan Sevri) ile resmi bir boyut kazanmtr.4 Franszlarn, igalin balad ilk gnlerde blgede bulunuu Trklere kar eziyet ve cefa hareketinin yaplmasn nlemitir. Ancak daha sonralar hi adil olmayan ve yaplan eziyetlerle hayatndan bezdirilen Bat Trakya Halk haklarn bile arayamaz duruma getirilmitir ve Trkiyenin 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalad Lozan Antlamas ile Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn korunmas iin baz haklar elde edilmise de Trk yerine kullanlan Mslman szc Yunanistann eline Bat Trakyadaki aznln Trk kimliini inkr etmesi iin byk olanak salamtr. 1.3.7 LOZAN ANTLAMASINDAN SONRAK DURUM Lozan Bar Anlamasyla, Bat Trakyada plebisit (Halk oylamas) yaplmas mmkn olmaynca, "Garbi Trakya Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti", antlama sonunda, ismini aynen devam ettirdi ve ihtilalci tedbirlere de bavurmay karar altna ald. Bu maksatla da gizli bir program kabul etti. Cemiyet, maksadna bir an nce ulaabilmek iin Sovyetlerle ibirlii yapmak istedi ve 19 Eyll 1924te Sovyet Sefaretine bir muhtra verdi. Muhtrada; Sovyet yardmyla, Bulgaristann elinde kalan Bat Trakya blgesinde 1015 bin kiilik silahl kuvvet kurmak istediklerini; bu kuvvetin kurulmas iin tahminen yarm milyon, bir aylk masraf iin de 800.000 TLye ihtiya duyduklarn belirttiler. Ancak, bu muhtray alan Sovyet temsilcileri, cemiyet yeleri ile temaslarn kesmiler ve bir daha grmemilerdir. Cemiyetin ihtill yoluyla Bat Trakya'y kurtarma dncesi de bylece gerekleemedi. Dardan yardm ve destek mitleri snnce, Bat Trakya Trklerinin son kurtulu mcadele azimleri de krlm oldu. Ancak ileler bitmedi. 1923ten sonra Yunanllar, ncelikle Bat Trakyadaki Trk nfus ve mal dengesini, kendi lehlerine evirmeye almlardr. rnein blge nfusunun ve gayrimenkullerinin yaklak %85i 1922de Trklere aitken; 1924 sonunda Trklerin nfusu %40-45lere dmtr (Blgeye yerletirilen ok sayda Rum gmenler ile). Benzer ekilde Trk mallarnn byk bir ksm da, Lozan ve
4 http://www.geocities.com/begunay/bt.htm

23

dier anlamalara aykr olarak gasp edilmitir. Bu uygulamalarla, Trk snrnda bulunan Evros ilinde Trk varl, ksa bir sre iinde yok denecek kadar azalmtr. Ayrca Trkler, eitli sistematik abalarla Trkiyeye ge zorlanmtr. Milli Mcadele sonras Lozan Antlamas grmeleri esnasnda Trk ve Yunan heyetleri arasnda, 30 Ocak 1923te bir protokol imzalanmtr. Bu protokole gre, Trkiyede kalan Rumlarla Yunanistanda kalan Trklerin deiimi yaplacak, yalnz 30 Ekim 1918den nce stanbul belediye snrlar iine yerlemi bulunan Rumlar ile Bat Trakya Trkleri bu deiimin dnda tutulacakt. Yani bu blgelerdeki aznlklar, deiim hkmleri dnda braklacakt. Yine bu protokole gre, bu anlamay uygulamak zere Trk ve Yunan temsilcilerden oluacak bir karma komisyon kurulacakt. Bu komisyon, Ekim 1923te almaya balamasna ramen, yerlemi ifadesinin yorumu hakknda taraflar arasnda gr ayrl kmtr. Trk delegasyonu, yerlemi ifadesinin manasn Trk mevzuatna gre yorumlamak isterken; Yunanllar, 30 Ekim 1918den nce stanbulda bulunan her Rumun yerlemi saylacan ileri srd. Buradaki anlamazlk, Milletler Cemiyetine gtrld ve oradan da Milletleraras Daimi Adalet Divanna havale edildiyse de bir zm bulunamad. Bunun zerine Trk - Yunan ilikileri gerginleti. Yunanistann Bat Trakya Trklerinin mallarna el koyarak buralara Trkiyeden gelen Rumlar yerletirmesi ve Trkiyenin de stanbul Rumlarnn mallarna el koymas zerine, gerginlik daha da iddetlendi. 1925 sonras Trk-Yunan ilikilerinin normallemesi ile iki lke arasnda 1 Aralk 1926da Atina Anlamas imzalanmtr. Bu anlamaya gre; Yunanistanda bulunan ve Trklere ait olan emlakler, eitli uzmanlardan oluan bir komisyonun belirleyecei deer zerinden Yunan hkmetince satn alnacakt. Trkiyede bulunan ve 1912 ylndan nce lkeyi terk etmeyen Rumlara (stanbuldakiler de dhil) ait emlakler ise, sahiplerine iade edilecekti. Nfus deiimi ile ilgili baz sorunlar zen bu anlama, tam olarak uygulanamam ve 1926 sonras Trk-Yunan ilikileri tekrar gerginlemitir. Bu arada Bat Trakya Trkleri ada rgtlenme abalar iine girmiler ve bu amala skeede skee Trk Birlii ve Gmlcinede de Gmlcine Trk Genler Birlii derneklerini kurmulardr. Bu dernekler, milli birlik ve beraberlii gelitirici ve pekitirici eitli kltrel ve sportif faaliyetler dzenlemilerdir. 1930lu yllara gelindiinde Yunanistan, ite byk ekonomik skntlar ve dta ise Bulgaristan tehdidi altndayd. Yunanistann iinde bulunduu bu olumsuz artlar, Trkiyeye ile ilikilerini iyiletirmesi ve mevcut sorunlarn zm iin aba gstermesini gerekli klmtr. ki lke arasnda 10 Haziran 1930da imzalanan Ankara Anlamas ile nfus deiimiyle ilgili tm sorunlar zlyordu. Bylece; yerleim tarih ve doum yeri dikkate alnmakszn tm stanbul Rumlar ve Bat Trakya Trkleri yerleik (etabil) kapsamna alnyor ve iki lkedeki aznlk mallar konusunda birok dzenleme yaplyordu.

24

30 Ekim 1930da Trkiye ve Yunanistan arasnda imzalanan dier anlama ile (Deniz kuvvetlerini snrlandrma, serbest dolam ve dostluk konularn ieren) ikili ilikilerde ve Yunanistann Bat Trakya Trk aznlna ynelik politikalarnda biraz dzelme olmutur. Ancak aznln elindeki mallarn gasp, hukuki klflar altnda (kamulatrma, tapu sorunu v.b.) srdrlmtr. Ky ve snr blgelerinde tanmaz mal alm satmn izne balayan ve Hazineye ait mallarn korunmas (vekil brakmadan Yunanistandan ayrlanlara ait mlklerin hkmete ynetimini ieren) 1938 yasalar, bu dnemde karlmtr. Bylece Trklere ait topraklara, Rum gmenlerin 1930 ncesi zorla iskn ile kamulatrlan mallarn Trklere iadesi yasal olarak engellenmitir. Daha nce nfus mbadelesi konusunda gerekli almalar yapmak amac ile kurulmu bulunan Karma komisyonun faaliyetleri, 19 Ekim 1934te sona ermitir. Bunun yerine karlkl nfus mbadelesine tabii tutulan halkn mal varlklar ile ilgili hususlara, her iki lke mahkemelerinin bakmas ve hukuki bir karara varmas benimsenmitir. kinci Cihan Harbinde nce Alman ve bilahare Bulgar igali ile birlikte Bat Trakyada Bulgar vahetini yeniden yaayan Trk Toplumu varln korumak iin adeta lm-kalm mcadelesi vermitir. Bu dnem Kemal evket Batbeyin Ve Bulgarlar geldi kitabnda, yle ifade edilmektedir; Bulgarlarn Bat Trakya Trklerine kar, hi bir zaman unutmadklar byk kinleri vardr. O kin ki iki madde iinde ylece sralanabilir: 1- 1913'te onlara kar kurtulu sava yapmamz ve <<Bat Trakya Hkmeti Mstakiliyesini>> kurmamz, 2- 1919'da yaplan referandumda Bulgarlar istemeyiimiz. te bu tarihi olaylar, Bulgar kinini her vakit taze ve ayakta tutmaya yetmitir. O zamanlar Gmlcine'de Trk Konsolosu Tevfik Trkerdir. 23 Nisan 1941 gecesi katliam yaplaca kendisine bildirilince, hemen kalkt, Bulgar kumandanlna gitti. Katliam yaplmasn nlemeye muvaffak oldu. Fakat ev basmalar, insan ldrmeler yine oldu. 23 Nisan akam, baslan Trk evlerinden gklere ykselen ac feryatlar ve teneke almalar uuldarken, kahraman Tevfik Trker de Bulgar vahetini protesto etmek zere, hayatn hii sayarak Bulgar ve Alman kumandanlklarna gidiyor ve katliam yaplmamas konusunda sert bir ltimatom veriyordu. Bat Trakya Trkleri, II. Dnya Savanda Yunan Ordusuna 16.500 asker verdiler ve topraklarn talyan ve Alman ordularna kar savunmak iin kahramanca arptlar. Bu arpmalarda 5000 kadar Bat Trakyal Trk hayatn kaybetmitir.5 II. Dnya Harbini mteakip balayan Yunan Sava esnasnda Trkler Kralclarn en gvenilir eleman olarak grldler ve Yunan komnist etelerine kar n planda savaa srldler. 1946'dan 1949'a kadar hem Yunan, hem Bulgar komnistlerine kar arptlar. Kayplar hep devam etti.

5 www.kumkale.net/19mayis3.html

25

Yunan Sava 1949da komnistlerin yenilgisi ile bitti. Ama Trklerin mcadelesi bitmedi. Bat Trakya blgesinin tekrar Yunallarn eline gemesinden sonra Trklerin savata dmanla ibirlii yapt gibi aslsz bahanelerle topraklar kamulatrlmtr. zellikle komnistlerin saldr ve katliamna maruz kalan Trklerin nemli bir ksm, Trkiyeye g etmek zorunda kalmtr. 1950 ylndan sonra iki ayr olay, Trkiye ve Yunanistanda olduu kadar iki lke aras ilikilerde de mspet ynde etkili olmutur. Bunlardan birisi, Sovyet tehdit ve tehlikesi altnda bulunan iki lkenin NATOya girerek, ayn ittifak iinde yer almalardr. Dieri ise, Kbrsn geleceidir. Kbrs ilhak etmek isteyen Yunanistan, Kbrs Trklerine ve Trkiyeye irin grnmek amacyla Bat Trakya Trklerine ynelik politikasnda byk deiiklikler olmu, onlarn Trk kimlii kabul edilmitir. Bu yumuama ve iyi ilikileri gelitirme atmosferinde Trkiye ve Yunanistan arasnda 1951 ylnda bir kltr anlamas imzalanmtr. Bu anlama, Bat Trakya Trk aznlnn eitim konusundaki skntlarn ksmen de olsa giderecek ve biraz rahatlatacak hkmler iermitir. Bylece; ilk kez Trkiyeden blgeye Trk retmenler gelmesi, iki lkedeki aznlk rencilerine karlkl burs verilmesi ve Bat Trakya Trk okullarndaki ders mfredatlarnn yeniden dzenlenerek gncelletirilmesi gibi uygulamalar mmkn olabilmitir. Ayrca blge, ilk defa bir Trk Cumhurbakan, Celal Bayar, tarafndan Aralk 1952de ziyaret edilmi ve bu ziyaret esnasnda da blgedeki ilk Trk Lisesi (Gmlcinedeki Celal Bayar Lisesi) almtr. Dier taraftan Aznlk Okullar Eitim Kanununun 1954te yrrle girmesi ile Trk okullarna Trk ibaresini de ieren tabelalar aslabilmitir. 195060 aras iyi seyreden Trk - Yunan ilikileri, 1963ten itibaren Kbrsta durumun gerginlemesine paralel olarak ktlemitir. Bu yllarda Kbrs Trklerinin katliama maruz kalmalarna askeri mdahale (adaya asker kartarak) yaplarak nlemitir. Yunanistanla Trkiye arasnda imzalanm bulunan Serbest Dolam ve kamet Anlamasn 16 Eyll 1964 tarihinde iptal etmitir. Arkasndan da stanbulda yaayan 8.500 dolaynda Yunan uyruklu Rum, snr d edilmitir. Bu durum ve Kbrsta yaanlan olaylar, Bat Trakya Trklerine ynelik Yunan politikasn daha da sertletirmi ve ktletirmitir. Bu dnemde Bat Trakya Trklerine ait mallarn gasp edilerek Rumlara datlmas, Trk aznlk okullarnda grev yapan formasyonlu retmenlerin grevlerine son verilmesi olaan hale gelecektir. Ayrca 4 Austos 1963te yaplan bir yasal dzenleme ile (ki bu durum bugn de geerlidir), aznln gayrimenkul alma veya kiralamasn yasaklama gibi anlamalara aykr ve ilkel bir uygulama da balatlyordu. 1967 ylnda Yunanistanda Albaylar Cuntasnn darbe ile ynetime gelmesi, Bat Trakya Trkleri asndan tam bir felaket olmutur. Trk aznla ait topraklarn eitli gerekeler ile gasp edilmesi, Trkler ait mallar satn alacak Yunanllara dk faizli ve uzun vadeli krediler verilmesi, Trklere uygulanan eitli ikence ve zulmler, bu yllarda yaanlan ola an olaylar arasndadr.

26

Bu dnemde Yunanistann banda bulunan Cunta ynetimi, bir dizi yeni yasa ve uygulama ile Trk aznl olabildiince zor durumda brakmaya almtr. Bu ama dorultusunda 1968 ylnda kartlan bir kanunla anlamalar dorultusunda oluturulmu Cemaat Heyetleri da tlmtr. Ayn yl Yunan Anayasasna eklenen bir madde ile de, Hristiyan olmayanlarn devlet memuru olamayaca hkme balanmtr. Dier taraftan ise, 20 Aralk 1968de imzalanan ve Bat Trakya Aznlna yeni haklar getiren Trk-Yunan Karma Kltr Protokol de, Yunanistan tarafndan iletilmeyecektir. Bu dnemde yaanlan gelimeler, Cunta ynetiminin zihnindeki Trk fobisi ile bambaka bir grnm ve mahiyet kazanacaktr. Bylece Trk aznla ait Birlik ve okul tabelalarndaki Trk kelimesi bulunana tabelalarn bulunmas, Trke mzik ve radyo dinlemesi, TV seyredilmesi ve gazete okunmas yasaklanacaktr. (197073 arasnda balatlan eitli uygulamalarla) Kbrsn Yunanistana ilhakn amalayan 74 darbesi arkasndan Trkiyenin duruma mdahale etmesi ve Kbrs Bar Harektlar ile soydalarnn can ve mal gvenliini teminat altna almas, Trk - Yunan ilikilerinde tekrar yeni bir skntl dnemi balatmtr. Kbrsta tezghlad darbeyle amacna ulaamayan Yunanistan, bu hezimetin acsn Bat Trakya Trklerinden kartmaya almtr. Bat Trakya Trklerine ynelik etnik temizlik ilemi, artk alenen ve resmi bir devlet politikas olarak uygulanacaktr. Bu kapsamda; Trk esnaflara ait dkkn ve mallarn yamalanmas, esnafn deyemeyecei meblalarda ar para cezalarnn verilmesi, Trklere ait 3280 dnm topran kamulatrma mazereti ile gasp ve 40 bin asker ile 30 bin milisten oluan yaklak 70 bin Yunan silahl kuvvet mensubunun blgeye yerletirilmesi gibi faaliyetler ilk gzlenenler arasndadr. Bu olaylar; blgedeki tarihi Trk varlnn izlerini yanstan, camii ve mezarlklara saldrlar, mahkemelere intikal eden eitli hukuki konularda Trkleri haksz kartan kastl kararlar ve Trk ocuklarnn eitim hak ve zgrlklerini engelleme abalar izlemitir. 694/1977 sayl yasa ile aznla ait okul ynetimleri, cemaat mensuplarndan alnarak valilere devredilmi ve bylece de aznlk ocuklarnn kltrel asimilasyonu amalanmtr. 1975 ile 1977 yllar arasnda artk Bat Trakya Trklerinin etnik temizlik ileminin uygulanmaya konduu bir devre olmutur. Bu amala, aznlk mensubu Trklere imzasz veya baz terr rgtlerinin ad yer alan tehdit mektuplar gnderilerek blgeyi terk etmeleri, aksi taktirde ldrlecekleri mesajlar iletilmitir. Bu tr olaylarn tertipileri veya faalleri, ne hazindir ki hala gnmzde dahi yakalanamamtr. Bu terr olaylar ve kayna hakknda k tutacak rnek bir olay, 1977 ylnda Rodop iline bal Ambarkyde yaanmtr. Bu kyde yaayan Trklerin topraklar, Yunan hkmeti tarafndan gasp edilmek istenmitir (szde yasal gerekelerle). Bunun zerine kyllerin direnmesi ve topraklarn vermek istememesine, Yunan polisi havaya ate amak suretiyle halk korkutarak direnlerini krmtr. Daha sonra fanatik

27

Yunanllar devreye girerek Trklerle kavgalar yaanmtr. Bunun neticesinde Ambarky ve evre kylerden 50 dolaynda Trk kyls yaralanmtr. Ambarky olayndan sonraki yllarda eitli gereke ve bahaneler klf gsterilerek Trklere ait verimli toprak ve arazinin, gasp srdrlmtr. Bu erevede Gmlcnede 1978de 4.000 dnm arazi organize sanayi blgesi yapma; 1980li yllarda ise, 3.200 dnm arazi niversite ve 4.300 dnm arazi de askeri blge bahaneleri ile Trklerden alnmtr. in tuhaf ve ilgin taraf, anlan gerekelerle alnan arazilerin ou bo tutulmu ve hatta bir ksm da bazen arazileri gasp edilen iftilere kiraya verilmitir. Bu arada 18 Eyll 1979da Yunan Meclisinde kabul edilen 1091 sayl Bakanlk Karar ile Trk aznln eitim, sosyal ve kltrel faaliyetleri iin gerekli giderleri salayan vakflar da, Trk aznln elinden alnarak valiliklere balanmak istenilmitir. Bu durum; blge Trklerinin kltrel varlklarn koruma ve srdrmelerine son vermeyi amalamtr. Ancak eitli anlamalara aykr olan bu duruma Trkiye ve Bat Trakya Trklerinin ok sert tepki gstermesi zerine, Yunan hkmeti geri adm atarak bu karar uygulamay ertelemitir. Mart 1982de Bat Trakya Trkleri asndan bir dnm noktas tekil edebilecek nhanl olaylar yaanmtr. Konu, skee line bal nhanl kynde yaayan 200 civarnda Trke ait arazinin tapularnn geersiz saylmas ve ellerinden alnmas ile balamtr. Bu durum karsnda Trk kyller, skee ehir merkezinde 17 Mart - 2 Nisan 1982 tarihleri arasnda defa oturma eylemi yapm ve topraklarnn gasp edilmesini protesto etmilerdir. Trkiyede de yank bulan bu eylemler, Trk yazl ve szl basnnda yer almtr. Yunanllarn blgeyi igal ve ilhakndan bu yana yaplan basklar karsnda Trkler, ilk kez byle bir meru mdafaa ve protesto eylemi yapmlardr. Bu eylemleri sonras nhanl kylleri, arazilerini 1983 yaz boyunca ellerinde tutmalarna ramen, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetinin (KKTC) ilanndan 5 gn sonra, topraklar alnarak Yunan kyllere verilmitir. Ayrca tutuklanan 9 kylden 8i de, 1 Aralk 1983te 1er yl hapis cezasna arptrlmtr. Benzer arazi gasp olaylar, ayn yllarda skeenin kuzeyindeki blgede yaayan Trklere de uygulanmtr. Yunan bask ve zulm karsnda yava yava rgtlenmeye balayan ve bylece de kendine zgvenleri artan Bat Trakya Trkleri, eitli milletleraras platformlarda problemlerini anlatmaya ve kamuoyu oluturmaya balamtr. Bu kapsamda; Almanyada yaayan Bat Trakyal Trklerin kurduu dernekler, Yunanistann Trk aznla uygulad bask ve zulm politikasn Kasm 1983te Avrupa Konseyine ikyet etmilerdir. Bu konuda 9 farkl lke parlamenterleri tarafndan bir rapor hazrlanm ve 11 Mays 1984te Bakanlk Divanna verilmitir (Bu belge, daha sonra dier lke aznlk dosyalar ile birletirilecektir). Dier taraftan Austos 1986da 5 kiilik bir ABD parlamenter heyeti blgeyi ziyaret etmi ve incelemelerde bulunmutur.

28

15 Kasm 1983te KKTCnin ilan edilmesi ile Trk aznla kar yeniden basklar artmaya balamtr. Bu basklar; 19831986 ylar arasnda, yine Trklere ait arazilerin gasp edilerek Yunallara verilmesi, esnaf ve serbest meslek sahiplerine yapay bahanelerle ok ar para cezalar verilmesi, aznlk orta dereceli okul bitirme snavlarnn Yunanca yaplmas gibi vakalara rastlanmtr. Ayrca yurt dna seyahat eden Trklerin Yunan vatandalndan kartlmas ve yurt dnda eitim grm Yksekokul mezunu Trk genlerinin diploma denkliklerinin tannmamas gibi eitlilik arz etmitir. Ayrca 1985ten itibaren i bulma vaadi ile Trk nfus ve ikametlerinin blge dna alnmas gibi yeni asimilasyon taktikleri de denenmitir. Trk aznln iinde bulunduu bu olumsuz durum ve artlar, ayn zamanda Bat Trakya Trklerinin sahip olabilecei en nemli liderden birisi iin gerekli ortam da hazrlyordu. Bu lider; azim, karar ve yksek cesaret sahibi ve mcadeleci bir kiilie sahip olan Dr. Sadk Ahmet olacak ve Trk aznla hakl mcadelesinde yol gsterecektir. Ayrca Dr. Ahmetin liderlemesinde d nedenler olarak; Yunanistann ATa ye olmas, Almanyadaki aznlk mensuplarnn konuya sahip kmas, insan haklarnn evrensellik kazanmas ve Yunan makamlarnn yapay gerekelerle Dr. Ahmeti mahkemelerde srndrme faktrleri de etkili olmutur. Dr. Sadk Ahmet, 1985 ylnda kendi kiisel abalar ile Trk aznln ikyet ve isteklerini ieren bir imza kampanyas balatr. Bu kampanyaya ait belgeler, bir ara Yunan makamlarnn eline gese de bir su unsuru bulunmaz. Yaklak 10.000 imza toplayan Dr. Sadk Ahmet, metnin ngilizce evirisini, 25 Eyll 1987de Selanikte yaplan Demokrasi ve nsan Haklar konulu toplantda, katlmclara datr. Bunun zerine hakknda dava alan Dr. Sadk Ahmete, yalan haber yaymak ve sahte evrak hazrlamak suu ithaf edilerek 30 ay hapis ve 100.000 drahmi de para cezas verilir. (24 Haziran 1988) Dr. Sadk Ahmet cezasn ekmek zere Selanikte Diavata cezaevine gnderilmitir. Bu karara Dr. Sadk Ahmetin itiraz davas amas ile konuya, tm Bat Trakya Trkleri ve Trkiyedeki demokratik rgtler ve hatta baz Alman parlamenter sahip kar. Bylece Dr. Ahmetin imza kampanyas davas, aznlk arasndaki birlik ve dayanmay pekitirdii gibi Bat Trakya Trklerinin problemlerini de uluslararas arenaya tamtr. Dr. Sadk Ahmet, 8 Haziran 1990 seimlerinde ikinci defa Rodop ilinden milletvekili seilmesi ile de, dokunulmazlk kazanacak ve dava decektir. Dr. Sadk Ahmet, seim kampanyas esnasnda Trk kelimesi kullanarak halk iddet ve blnmeye tevik etmek gibi baz mesnetsiz sulamalarla ayr davadan daha yarglanmtr. Bu davalar da; aznlk, Trkiye ve baz Alman parlamenterlerce sahiplenilmi ve izlenmitir. Konuya gsterilen ilgi, Dr. Sadk Ahmetin sebepsiz yere ceza almasn nlemitir. Bat Trakya Trkleri, haklarn savunacak ve koruyacak kendi bamsz milletvekillerini semeyi 1985ten itibaren denenmitir. Blgeye asker sevk etme ve oy verdirme gibi Yunan tertiplerine ramen, Dr. Sadk Ahmet, 18 Haziran 1989 seimlerinde Rodop ilinden ba msz milletvekili seilmitir. Bu

29

seimlerden tek bana bir iktidar partisi kmamas zerine, 5 Kasm 1989da erken seime gidilmitir. Eksik belge doldurduu bahanesi ile Dr. Sadk Ahmetin Kasm 1989 seiminde aday olmas engellenmitir. Trk adaylarn seimi kaybetmesi iin sandk banda Trk semenlerin dvlmesi de dhil her trl nlemi alan Yunanllar, smail Rodoplunun Rodop ilinden bamsz milletvekili seilmesini engelleyememilerdir. Bu ikinci seimlerin de yenilenmesine karar verildikten sonra, Yunanistan, 8 Nisan 1990da nc kez arka arkaya seime gitmitir. Bu sefer, Trkiye ve dier lkelerden gelen temsilci ve tarafsz gzlemcilerin seimleri izlemesi, Yunan makamlarnn seime hile katmalarn nispeten nlemitir. Nisan 1990 seimlerinde Rodop ilinden Dr. Sadk Ahmet ve skee ilinden ise, Ahmet Faikolunun milletvekili seilmeleri ile Trk aznlk, parlamentoda iki bamsz temsilci elde etmitir. Ancak yeni iktidar, bamsz adaylar iin de (listeler) hemen %3 seim baraj getirerek bu durumun tekerrr etmemesi iin nlem alnmtr. Siyasi alanda bu basklar yetmiyormu gibi Yunanistan, Bat Trakya Trklerinin gzbebei olan skee Trk Birlii, Gmlcine Trk Genler Birlii, Bat Trakya Trk retmenler Birliinin kesin kapatlma kararnn Yargtayda 4 Kasm 1987de grlerek karara balamtr. 20 Kasmda da karar yaynland halde, aznln kapatma kararn ancak 5 Ocak 1988de renmesi, Bat Trakyada Trk varlnn inkrnn tuzu biberi olmutur. Bu gelimeler 29 Ocak olaylar olarak adlandrlan Trklk direniinin ilk temel tan oluturmutur. Trklk direniinin bir dier nedeni de 29 Ocak 1988 Cuma gn Yunanistan Babakan A. Papandreu ile Trkiye Cumhuriyeti Babakan Turgut zaln Davos'ta bir araya gelerek ikili grmelerde bulunacak olmalarna ramen Bat Trakya Trklerinden sz etmemeleridir. Halk bu grmede Bat Trakya Trklerinin Yunanistann insafna brakld dncesi hkim olmutur. Davosta Bat Trakya Trklerinden sz edilmemesi ve Trk derneklerinin kapatlmas Bat Trakya Trkleri arasnda infiale yol amtr. Bunun zerine Aznlk Yksek Kurulu 25 Ocakta toplanarak mcadele karar almtr. Kapatma kararn protesto etmek iin bir yryn yaplmas, aznlk okullarnn bir gn iin kapatlmas ve yetkili tm devlet mercilerine bu kararlarn telgrafla bildirilmesi karalatrlarak, bir eylem tespit komisyonu kurulmutur. Komisyon, yryn 29 Ocak gn, Cuma namazndan sonra Gmlcine Eski Camiinden Vilayet Konana kadar yaplmas kararn almtr. Polis, ayn gn, yer ve saatte Hristiyanlarn da bir kar gsteri talebinde bulunduunu ve bunun reddedilmi olduunu gereke gstererek yry yasaklamtr. Gmlcine Radyosu, Yunanca ve Trke anonslar yaparak, Trklerin herhangi bir ekilde bir araya gelmesinin yasaklandn duyurulmutur. Bu duruma ramen, Yasak Blge dhil olmak zere her taraftan Gmlcineye kadnl erkekli binlerce aznlk mensubu gelmeye balaynca gerek skee k, gerekse Gmlcine girileri polis noktalaryla kesilmitir.

30

Kavaladan ok sayda polis gc sevk edilmitir. Ynetim tarafndan Eski Cami ve Yeni Cami ibadet edilmesi yasaklanmtr. Buralarda Cuma namaznn yasaklanmas zerine, aznlk zgrln olmad yerde ibadet etmenin de caiz olmad gerekesiyle teki cami ve mescitlerde de Cuma namaz klmama karar almtr. Gmlcine Trk Genler Birliinin bulunduu caddede te biri kadn, yaklak 5000 kii toplanmtr. Gmlcineye gelmeye alan 15.000 kii ise yol ayrmlarnda polis zoruyla engellenmitir. Yry akama doru smail Rodoplu, Ahmet Faikolu, Mftolu ve mamolunun konumalar ile sona ermitir. Toplant yerinden dnen halkn da lmas da bir yrye dnmtr. Bunun zerine polis yryleri dvmeye balamtr. 29 Ocak Trklk Yry sonras bunlar olurken dnya Bat Trakya Trklerine ne oluyor diye sorarak, sorunlarna eilmeye balamtr. Bat Trakya Trkleri ilk defa Trkln inkr eden ynetime Biz Trkz diye haykrmtr. Aznlk Yksek Kurulu, 29 Ocak 1988de meydana gelen elim olaylarn yldnm vesilesiyle Eski Camide bir mevlit dzenlenmesine karar verir. 28 Ocak gn aznlk ileri gelenleri polis st dzey yetkilileriyle temasta bulunduklar bir srada, Yunanistandaki yerel radyolar, Solakidis adl bir Yunanlnn, kendisiyle ayn hastanede tedavi grmekte olan bir Mslmann saldrsna urad haberini vererek, Yunanllar 29 Ocak mevlidini engellemeye arr. Bu arada, Mslman-Trk Aznla kartlyla tannan Gmlcine-Maronya Metropoliti Damaskinosun da ayn amala yandalarna arda bulunduu haberleri yaylmtr. Yerel basn ve radyolar, 29 Ocak sabah da Solakidisin ld haberini yaymlardr. (Oysaki Solakidis, 21 ubatta lecektir) Sabah 11.00den itibaren Yunanllar 810 kiilik gruplar halinde toplanarak, Trklerin bir kahvesine ta ve sopalarla saldrrlar. Kahvedekiler Gmlcine Trk Genler Birlii binasna snr. Saldrganlar girenleri karamaynca arya ynelirler ve aznlk mensuplarna ait dkknlar tahribe balarlar. Bu tahrip srasnda, saldrganlarn arkasndan ar bir ekilde ilerleyen polis otosu herhangi bir mdahalede bulunmaz. Yabanc gzlemcilerin raporlarna gre, hibir Yunanl dkkn saldrya uramamtr. Bu srada Eski Camide bekleyen cemaat, saldr haberini alr ve aralarnda Mehmet Emin Aga ve skee Bamsz milletvekili Ahmet Faikoluda bulunduu halde Gmlcine Trk Genler Birlii binasna gitmeye teebbs ederler. Fakat polis caminin evresini tutmutur. Saldrganlar, ta, sopa, bak ve demir ubuklarla Mehmet Emin Aga ve Ahmet Faikolu dhil olmak zere pek ok aznlk mensubunu yaralamlardr. Bu duruma, polis seyirci kalm ve hatta saldrganlara yardm etmi ve yol gstermitir. Benzer olaylar, 2324 Austos 1991de, aznln anlamalara uygun setii Mehmet Emin Aay Mft kabul etmeyen ve yerine bir Mft tayin eden uygulamay protesto eden skeelilere de tatbik edilmitir.

31

Trk aznlk, 1990 ylnda brahim erifi ve 1992de ise, Mehmet Emin Aay mft semi ve arkasndan da seilmi mftleri Yunan Devletinin tanmasn istemitir. Ancak bu konuda olumlu bir cevap alnamad gibi yasal yollarla seilen mftler, sahte mftlk iddiasnda bulunmak itham ile yarglanmaktadr. Kasm 1994te yaplan yerel seimlerde, ilk defa valilerin de halk tarafndan seimi gndeme gelmitir. Ancak Trk aznla kendi valisini seme imkn vermemek iin, Trklerin ounlukta bulunduu iller dier civar illerle birletirilmi ve muhtemel byle bir durum nlenmitir. Bat Trakya Trklerinin kahraman ve mmtaz liderlerinden Dr. Sadk Ahmet, 24 Temmuz 1995 tarihinde hala nasl olduu pheli elim bir trafik kazasnda ehit olmutur.6 Bat Trakya Trklerinin siyasi lideri Yeni Demokrasi Partisinden Milletvekili seilen lhan Ahmettir. Mecliste bulunan tek Trk Milletvekilidir.

6 www.turkhaber.org/32.html

32

2. BLM: BATI TRAKYA TRKLER ETMN LGLENDREN ULUSLARARASI ANLAMALAR 2.1. LOZAN BARI ANTLAMASI Lozan Bar Antlamasnn Siyasi Hkmler adn tayan 1. blmnn 3. kesimi, Aznlklarn Korunmas ad altnda Trkiyedeki Mslman olmayan aznlklarn statsn belirleyen hkmler getirmektedir. 3744. maddeleri oluturan bu hkmlerden sonra gelen ve kesimin son maddesi olan 45. madde hkmne gre Trkiyenin Mslman olmayan aznlklara tanm olduu haklar, Yunanistanca da kendi lkesinde bulunan Mslman Aznla tanmtr. demektedir. Bylece kabul edilen 45. madde ile Lozann Aznlklar Koruma hkmleri Bat Trakya Trklerinin Aznlk koruma rejimi olarak ortaya kmtr. 45. maddeyle Bat Trakya Trklerinin gelecei garanti altna alnmtr. MADDE 37- Yunanistan 38den 44e kadar olan maddelerde belirtilen hkmleri temel kanun olarak tanyacak ve hi bir yasa, hi bir ynetmelik ve hibir resmi ilemin bunlarla elimesine izin vermeyecektir. MADDE 38 - Yunan Hkmeti, Yunanistanda oturan herkesin, doum, bir ulusal topluluktan olmak milliyet, dil, soy ya da din ayrm yapmakszn, hayatlarn ve zgrlklerini korumay tam ve eksiksiz olarak salamay ykmlenir. Yunanistanda oturan herkes, bir inancn, dinin ya da mezhebin, kamu dzeni ve ahlak kurallaryla atmayan gereklerini, ister akta isterse zel olarak, serbeste yerine getirme hakkna sahip olacaktr. Mslman Aznlk, btn Yunan uyruklularna uygulanan ve Yunan Hkmetince, ulusal savunma amacyla ya da kamu dzeninin korunmas iin, lkenin tm ya da bir paras zerinde alnabilecek tedbirler sakl kalmak artyla, dolam ve g etme zgrlklerinden tam olarak yararlanacaklardr. MADDE 39 - Mslman aznla mensup Yunan uyruklular, Mslman olmayanlarn yararlandklar ayn yurttalk haklaryla siyasal haklardan yararlanacaklardr. Yunanistanda oturan herkes, din ayrm gzetilmeksizin, kanun nnde eit olacaktr. Din, inan, ya da mezhep ayrl hibir Yunan uyruunun, yurttalk haklaryla siyasi haklardan yararlanmasna, zellikle kamu hizmet ve grevlerine kabul edilince, ykseltilme, onurlanma ya da eitli mesleklerde ve i kollarnda alma bakmndan bir engel salamayacaktr. Herhangi bir Yunan uyruunun, gerek zel gerekse ticaret ilikilerinde, din, basn ya da her eit yayn konularyla ak toplantlarda, diledii bir dili kullanmasna kar hibir kstlama konmayacaktr.

33

Devletin resmi dili bulunmasna ramen, Yunancadan baka bir dil konuan Yunan uyruklularna, mahkemelerde kendi dilleriyle szl olarak kullanabilmeleri bakmndan uygun den kolaylk salanacaktr. MADDE 40- Mslman aznla mensup Yunan uyruklular, hem hukuk bakmndan hem de uygulamada, teki Yunan uyruklulara uygulanan ayn ilemlerden ve ayn gvencelerden yararlanacaklardr. zellikle, giderlerini kendileri demek zere, her trl hayr kurumlaryla, dinsel ve sosyal kurumlar, her trl okullar ve buna benzer retim ve eitim kurumlar kurmak, ynetmek ve denetlemek ve buralarda kendi dillerini serbeste kullanmak ve dini trenlerini serbeste yapmak konularnda eit hakka sahip olacaklardr. MADDE 41- Genel eitim konularnda, Yunan Hkmeti, Mslman uyruklularn nemli bir oranda yaadklar il ve ilelerde bu Yunan vatandalarnn ocuklarnn ilkokullarda kendi dilleriyle renim grmelerini salamak iin uygun kolaylklar gsterecektir. Bu hkm, Yunanistan Hkmetinin, sz konusu okullarda Yunan dilinin retilmesini zorunlu klmasna engel olmayacaktr. Mslman aznla mensup Yunan uyruklularn nemli oranda mevcut olduklar il veya ilelerde Devlet Btesi, belediye ya da teki btelerce eitim, din veya hayr amacyla genel gelirlerden salanabilecek paralardan yararlanma ve denek konmas hususunda bu aznlk, adil bir biimde pay alacaklardr. Bu paralar, ilgili kurumlarn yetkili temsilcilerine teslim edilecektir. MADDE 42Yunan Hkmeti, Mslman aznln aile hukuku ve kii haklar konusunda, bu meselelerin sz konusu aznln rf ve adetlerinde ele alnp zmlenmesine elverecek btn tedbirleri almay kabul eder. Bu tedbirler, Yunan Hkmetiyle ilgili aznlklardan her birinin eit sayda temsilcilerinden kurulu zel komisyonlarca dzenlenecektir. Anlamazlk karsa, Yunan Hkmeti ile Milletler Cemiyeti Meclisi ile birlikte Avrupa hukukular arasndan seilmi bir hakem tayin edeceklerdir. Yunanistan Hkmeti, sz konusu aznla ait camilere, mescitlere ve teki din kurumlarna her trl korunmay salamay ykmlenir. Bu aznln, bugnk durumda, Yunanistandaki mevcut olan vakflarna, din ve hayr ileri kurumlarna her trl kolaylk ve izinler salayacak ve Yunan Hkmeti, yeni din ve hayr kurumlarnn kurulmas iin bu gibi zel kurumlara salanm olan gerekli kolaylklardan hibirini esirgemeyecektir. MADDE 43- Mslman Aznla mensup Yunan uyruklular, inanlarna ya da dinsel trenlerine aykr herhangi bir davranta bulunmaya zorlayamayacaklar gibi, hafta tatili gnnde mahkemelerde bulundurulmaktan veya herhangi kanuni ilem yaptrlmasndan kandklarndan dolay bunlarn hibir haklar dmeyecektir. Bununla birlikte bu hkm, sz konusu Yunan uyruklular, kamu dzeninin korunmas iin, teki Yunan uyruklularna ykletilen ykmler dnda tutar anlamna gelmeyecektir.

34

MADDE 44Yunanistan bu kesimin bundan teki maddelerindeki hkmlerin, Yunanistann Mslman aznlkla ilgili olduu lde, uluslararas nitelikte ykmler meydana getirmemelerini ve Milletler Cemiyetinin gvencesi altna konulmalarn kabul eder. Bu hkmler, Milletler Cemiyeti Meclisinin ounluunca uygun bulunmadka, deitirilemeyecektir. ngiltere, Fransa, talya ve Japonya Milletler Cemiyeti Meclisinin ounluunca raz olunacak herhangi bir deiiklii reddetmemeyi ibu anlama uyarnca kabul ederler. Yunanistan Milletler Cemiyeti Meclisi yelerinden her birinin bu taahhtlerden herhangi birine kar yaplan tecavz ya da tecavz tehdidini meclisin dikkatine sunmaya yetkili olacan ve Meclisin gereine gre uygun ve etkili grlecek bir hareket eklini seip talimat verebileceini kabul eder. Yunanistan, bundan baka, bu maddelere ilikin olarak, hukuk bakmndan ya da uygulamada Yunan Hkmeti ile imzac teki Devletlerden herhangi biri ya da Milletler Cemiyeti Meclisine ye herhangi baka Devlet arasnda gr ayrl karsa, bu anlamazln, Milletler Cemiyeti Misaknn 14. maddesi uyarnca uluslararas nitelikte saylmasn kabul eder. Divann karar kesin ve Milletler Cemiyeti Misaknn 13. Maddesi uyarnca verilmi bir karar gcnde ve deerinde olacaktr. MADDE 45- bu kesin hkmleri ile Yunanistann Mslman aznla tannan haklar, Trkiye tarafndan da kendi topraklarnda bulunan gayri Mslim aznlklara tannmtr.7 2.1.1 Lozan Bar Antlamas hlalleri Temel insan haklarndan biri de eitimdir. Eitim insan insan yapan temel unsurdur. Eitimin en byk hedefi; toplumdaki bireylerin doumundan lmne kadar kendi milli ve manevi deerleri ile donatarak kltrnn istek ve beklentilerine uyacak biimde etkilenmesi ve deitirilmesidir. Buna ksaca kltrleme deriz. Peki, bugn pratie ve uygulamalara baktmzda ne gryoruz? Tabii ki bunun tam tersi uygulamalardr. Sanki yukardaki Antlamaya imza atan Yunanistan devleti deil de gelimemi nc dnya lkelerinden biri gibi hareket etmektedir. lkokullara bakldnda yukarda sz geen kltrlemenin Trk Toplumunun isteklerinden gittike uzaklaan bir mecraya doru gittii grlmektedir. Bugn okullarn ounda eitim deil, hibir lkede benzeri olmayan bir programszlkla alan retmenler, eitimciler gryoruz. leride inceleyeceimiz medreseler, bunun en bariz rneidir. Lozan Antlamasna gre, Bat Trakya lkokullarnn ynetimi, renci velileri tarafndan seilmi olan okul encmenleri tarafndan ynetilmektedir. Ancak, 694/1977 sayl yasayla, encmen seimleri valiye devredilmitir. Vali, ilkokullara renci velilerinin semi olduu en az be, en ok on be kiinin
7 zkan Hseyin, Tekilt Ve dare, (Bavyera Eyaleti Bat Trakya Trkleri Aile Birlii) Bat Trakya Aratrma Merkezi Yaynlar:1,2000 Almanya, sayfa:163.

35

yer ald listeden istedii encmeni seerek tayin edebilmektedir. Bylece, 694/1977 sayl yasa okullarn ynetimini renci velilerinin semi olduu kiilerin ellerinden alarak valinin tayin edecei kiilere vermektedir. Bu konuda son gelime 2817/2000 sayl kanunla olmutur. Bu tarihten sonra encmenleri Blge Genel Valisi seme yetkisi tannacaktr. Encmenler zerine kartlan yasa ve kararlarla okulu ynetecek kiiler halkn istedii kiiler deil en az oyu alan kiiler Encmen olarak seilmektedir. Bundan dolay Lozan Antlamasnda belirtilen ynetme ve denetleme hakk sekteye uramaktadr. Halk Okulu kimin yneteceini seememektedir. Dolaysyla Encmen seimlerinde Lozan Antlamasna aykrlk gze arpmaktadr. Selanik zel Pedagoji Akademisi 31/10.10.1968 sayl Kraliyet kararnamesiyle 1968 ylnda kurulmutur. Bu Akademi Bat Trakya Trk lkokullarna retmen yetitirmek iin alm bir kurumdur. Yunan Devleti bu akademide; Bat Trakya Trk Aznlna mensup rencileri bir yl hazrlk olmak zere yl Yunan dilinde eitip Trk lkokullarna tayin ederek Lozan Antlamasn ihlal etmektedir. Hemetli, ahin, Gkepnar, Ilca, Dolaphanda Lozan Bar Antlamas temel hkmlerine aykr olarak alm olan Gimnazyumlar din eitimi dnda tm dersler yunanca yaplmaktadr. Bu okullarda yalnzca din dersi Trke grlmektedir. Din eitimi dnda Yunanca eitim yapan ve Gimnasium (Gimnasyo) ad verilen bu okullar Lozan hkmleri gerei Trk Aznlk Okulu statsne evrilmelidir. Lozan Antlamas okullarn nasl kurulacan belirlemektedir. Lozana gre aznlk okullarnn kontrol tamamen Bat Trakya Trklerinde olmas gerekirken Yunanistan Eitim ve Dini ler Bakanl retmenleri grevlendirme, ders kitaplarn datma, okul binalarn tamir etme gibi birok konuda kontrol elinde tutmaktadr. Trkiye ile Yunanistan arasndaki 1951 Kltr Anlamas ve Kltr Protokol aznlk okullarnda okutulacak Trke kitaplarn Trkiye, Yunanca kitaplarn da Yunanistan tarafndan hazrlanmasn ngrmtr. Ancak Yunanistan, zellikle 1970den sonra Trkiye den gnderilen kitaplara izin vermedii gibi, son dnemde Trke kitaplar antlamalara aykr bir ekilde kendisi hazrlayp bastrmtr. Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn bu kitaplar kabul etmemesi zerine Trkler aleyhine birok davalar almtr. Yunanistan, Lozan Antlamasna aykr bir ekilde Zenginis adl bir Yunanlya Trke okuma kitaplar hazrlatp okullara gndermitir. Aznlk mensubu kyllerin okullara girip ikili anlamalara ters den kitaplar toplamalar zerine, hrszlk ve meskene tecavz suundan aleyhlerine dava almtr. Bu davalarda ilk defa Ocak 1998de yarg nne kan 12 soyda beraat etmitir. Bu durum 1999 ylna kadar, Trkiyeden yeni kitaplarn gnderilmesine kadar devam etmitir. Zenginis adl Yunanlnn yazd kitaplarla Lozandaki eitim hakk gasp edilmitir.

36

Lozan Bar Antlamasnn 40. maddesi, aznla, kendi okullarn ve eitim kurumlarn amak, ynetmek ve denetlemek hakkn tanmaktadr. Aznlk okullarnda Yunanca mfredat uygulayacak retmenlerin Milli Eitim ve Dinileri Bakanl tarafndan atanmas tabiidir. Trke mfredat uygulayacak retmenlerin ise bilfiil aznlk tarafndan, dier bir deyile okul encmenleri ve renci velilerinin tercih ve onaylar dorultusunda grevlendirilmesi gerekir. Hlbuki bu alanda yrrlkte bulunan kanun ve ynetmelikler, aznln retmen seme ve grevlendirme hakkn byk lde kstlamaktadr. retmen atama yetkisi gemite valilere, son dnemde de Blge Genel Sekreterliine verilmi, okul encmenlerinin, dier bir deyile renci velilerinin bu alandaki takdir ve tercih hakk ynetmeliklerle kstlanarak kt zerinde braklmtr. Aznlk retmenlerinin encmenlerin yetkileri erevesinde atanmak amacyla yapm olduklar bavurular kabul edilmemektedir. Lozan Antlamasnn aznla tand btn haklara ramen Yunan hkmeti Bat Trakya Trk insannn eitilmesine srekli engel karmaktadr. Bat Trakya Trklerinin eitim ve retim ilerini dzenleyen uluslararas anlamalar hibir zaman laykyla iletilmemekte, aleyhte yasalar karlarak Trklerin a da eitim ve retimden yoksun, geri braklm insanlar topluluu haline gelmesine allmaktadr; Yunan ynetimi bunun iin tm olanaklarn kullanmaktadr. Lozan Antlamasnn 37. maddesinde u arpc ifade yer almaktadr: "Lozan Antlamasyla aznla tannan bu haklar, Yunanistan tarafndan temel kanunlar olarak kabul edilir. Hibir kanun, kararname, resmi faaliyet bu antlama hkmlerine ters demez, stn olamaz." Bu ifade grmezlikten gelinerek Lozan Antlamasna aykr yasalar, kanun hkmnde ve Cumhurbakan kararnameleri kartmtr. Lozan Antlamasnn salkl bir ekilde uygulanmas iin bu kanunlarn kaldrlmas gerekmektedir. Lozan Antlamasnn salkl bir ekilde uygulanmasnn yolu bulunmaldr. 2.2. 4 ARALIK 1960 ETMDE AYRIMCILIA KARI UNESCO SZLEMES Madde1. 1. Bu szlemenin amac bakmndan ayrmclk terimi; rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da baka bir gr, ulusal ya da toplumsal kken, ekonomik koul ya da dou temeli zerinde eitimde davran eitliini kaldrmak ya da bozmak amac ya da sonucuyla ve zellikle, Herhangi bir kii ya da grubu herhangi bir tr ya da dzeyde eitim grmekten yoksun brakmak; a. Herhangi bir kii ya da grubu, dk standartl bir eitimle snrlamak; b. Bu szlemenin 2. maddesinin hkmleri sakl kalmak zere kiiler ya da gruplar iin ayr eitim sistemleri ya da kurumlar kurmak ya da srdrmek; ya da c. Herhangi bir kii ya da gruba, insan onuruyla badamaz koullar uygulamak;

37

zere yaplan herhangi bir ayrm, dlama, snrlama ya da yelemeyi ierir. Madde2. Bir devlette izin verildiinde; a. Eitimden eit yararlanma olana, ayn dzeyde retim eleman ve ayn nitelikte okul bina ve donanm sa lamak ve ayn ya da edeerde ders grme frsat sunmak kouluyla, iki ayr cinsten renciler iin ayr eitim sistem ve kurumlarnn kurulmas ya da srdrlmesi; b. Katlma ya da yazlmann istee bal olmas ve salanan eitimin yetkili makamlar tarafndan ayn dzeydeki eitim iin konulabilecek ya da onaylanacak standartlara uymas kouluyla rencilerin ana babalar ya da yasal vasilerinin isteklerine uygun bir eitim vermek zere din ve dil gerekeleriyle ayr eitim sistem ve kurumlarnn kurulmas ya da srdrlmesi; c. Herhangi bir grubun dlanmasn deil, kamu makamlarnca salananlara ek eitim kolaylklar salamay amalamas ve bu ama uyarnca almas ve salanan eitimin yetkili makamlar tarafndan ayn dzeydeki eitim iin konulabilecek ya da onaylanacak standartlara uymas kouluyla zel eitim kurumlarnn kurulmas ya da srdrlmesi; Bu szlemenin 1. maddesinin anlam bakmndan bir ayrmclk uygulamas saylmaz. Madde3. Bu szlemenin anlam erevesinde ayrmcl kaldrmak ya da nlemek iin, Szlemeci Taraflar; a. Eitimde ayrmclk ieren her trl yasa hkmn ve ynetsel ynergeyi kaldrmay ve her trl ynetsel uygulamaya son vermeyi; b. rencilerin eitim kurumlarna alnmasnda hi bir ayrm yaplmamasn, gereinde yasa yoluyla gvenceye balamay, c. Okul cretleri ve rencilere burs ya da baka yardmlar salamas ve yabanc lkelerde renimini srdrmek iin gerekli izin ve kolaylklar bakmndan kamu makamlar tarafndan salt yetenek ve gereksinme dnda hi bir davran ayrmna olanak tanmamay; d. Kamu makamlar tarafndan eitim kurumlarna salanan herhangi bir yardm konusunda, salt rencilerin belli bir gruptan olmalar nedeniyle herhangi bir kstlama ya da yelemeye izin vermemeyi; e. lkelerinde oturan yabanc uyruklulara kendi yurttalarna salad ayn eitim olanaklarn salamay stlenir. Madde4. Bu szlemeye taraf devletler, ayrca koullara ve ulusal geleneklere uygun yntemlerle eitim konusunda frsat ve davran eitliini gelitirmeye ve zellikle; a. lkretimi cretsiz ve zorunlu, ortaretimi deiik biimleriyle genellikle herkesin yararlanabilecei, yksek retimi bireysel yetenek temeli zerinde herkesin eit olarak grebilecei bir eitim olarak gerekletirmeye ve yasann ngrd okula gitme ykmllne herkese uygulamasn salamaya; b. Ayn dzeydeki tm kamu eitim kurumlarnda eitim standartlarnn edeerde olmasn ve yine salanan eitimin niteliine ilikin koullarn e dzeyde tutulmasn gvence altna almaya;

38

c. lkretim grmemi ya da ilkretimi tamamlamam kimselerin eitilmesini ve bunlarn kiisel yeteneklerine gre renimlerini srdrebilmesini uygun yntemlerle zendirmeye ve glendirmeye; d. Ayrm gzetmeksizin retim meslei iin yetime olana salamaya ynelik bir ulusal politikay saptayp gelitirerek uygulamay stlenir. Madde5. 1. Bu szlemeye taraf devletler, aadaki konularda uzlamtr. a. Eitim insan kiiliinin tam gelimesine ve insan haklar ve temel zgrlklere saygnn glenmesine ynelik olmal, tm uluslar, rk ve din gruplar arasnda anlay, hogr ve dostluu zendirmeli ve Birlemi Milletlerin barn korunmas yolundaki etkinliklerini daha da ileri gtrmelidir. b. Ana babalarnn ve uyguland yerlerde vasilerin ocuklar iin nce, yetkili makamlarca konan ya da onaylanan en az eitim standartlarna uymakla birlikte kamu makamlarnca ynetilen kurumlardan baka kurumlar seme ve ikinci olarak, yasalarn uygulanmas uyarnca bu devlette izlenen ilemlerle badamak kouluyla ocuklarnn ana baba ve vasilerinin inanlarna gre din ve ahlak eitimi almalarn ve hibir kii ya da grubun kendi inancyla badamayan dinsel eitim grmeye zorlanmamasn salama zgrlne sayg gstermek temel ilkedir. c. Ulusal aznlk yelerinin, okullarnn ynetimi dhil, kendi eitim etkinliklerini yerine getirme ve her devletin eitim politikasna gre kendi dillerini kullanma ya da retme haklarn tanmak temel ilkedir. Bununla birlikte, aadaki hkmler sakldr: i. Bu hak, ulusal aznlk yelerini bir btn olarak topluluun kltr ve dilini anlamaktan ve topluluk etkinliklerine katlmaktan alkoyacak ve ulusal egemenlii zedeleyecek biimde kullanlamaz. ii. Eitim standard, yetkili makamlarca saptanan ya da onaylanan genel standartlardan dk olamaz. iii. Bu gibi okullara devam, istee baldr. 2. Bu Szlemeye Taraf Devletler, bu maddenin 1. fkrasnda dile getirilen ilkelerin uygulanmasn gvenceye balamak zere tm gerekli nlemleri alr. Madde6. Szlemeye Taraf Devletler, bu szlemeyi uygularken Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kltr rgtnce, bundan byle eitimde eitli ayrmclk biimlerine kar ve eitimde frsat ve davran eitliini salamak zere alnacak nlemleri saptamak amacyla benimsenen tavsiyelere en byk zeni gstermeyi stlenir. Madde7. Bu Szlemeye Taraf Devletler, Birlemi Milletler Eitim Bilim ve Kltr rgt Konferansna, bu Konferansa belirlenecek tarihlerde ve biimlerde sunacaklar dnemsel raporlarnda, 4. maddede tanmlanan ulusal politikann saptanmas ve gelitirilmesi ve bu politikann uygulanmasnda elde edilen baarlarn ve karlalan engeller dhil, benimsedikleri yasal ve ynetsel hkmlerle bu Szlemenin uygulanmas amacyla giritikleri eylemler konusunda bilgi verir.

39

Madde9. Bu szlemeye ekince konamaz.8 2.3. 1951 KLTR ANLAMASI Madde -1 - Her Akit Hkmet, kendi lkesi zerinde bulunan niversitelerde veya dier retim kurumlarnda, dier Akit Hkmet lkesinin dil, edebiyat ve tarihinin veya bunlara ilikin baka konular hakknda krsler kurulmasn, dersler veya konferanslar dzenlenmesini salamak iin elinden geleni yapacaktr. Madde -2- Her Akit Hkmet, dierinin lkesi zerinde o lkede Kltr Enstitleri kurulmasn dzenleyen mevzuatn genel hkmlerine uymak kouluyla bu gibi Enstitler kurabilecektir. Madde -3- Her Akit Hkmet, kendi lkeleri arasnda, niversite personeli, profesrler, renciler, bilimsel aratrma yapanlar ve teknisyenlerle dier meslekler ve faaliyetler temsilcilerinin dierini zendireceklerdir. Madde -4- Eer bir Akit Hkmetin niversite veya bilimsel Enstitlerinin kayt ve sair cretleri bir lkede dierinden daha yksek ise cretleri daha yksek olan Akit Hkmet, dier lkede okuyan kendi renci saysn gz nnde tutarak cretleri belirli bir renci says iin dier Akit tarafn lkesinde cari meblaa indirmek olanan ngrecektir. Madde -5- Eer Akit Hkmet, dier Akit Hkmet lkesinin rencilerinin ve niversite mezunlarnn aratrma ve incelemelerde bulunmalarna veya teknik bilgilerini gelitirmelerine olanak salamak amacyla kendi lkelerinde bir sre kalabilmelerini salamak iin, inceleme burslar ve parasal yardm tahsisata ihdas edecektir. Madde -6 - Akit Hkmetler, fikir, sanatsal, bilimsel, medeni ve sosyal faaliyetler alannda karlkl yardm amacyla kendi lkesinin bilim dernekleri arasnda en sk ibirliini alabildiince zendireceklerdir. Madde -7 - Her Akit Hkmet, kendi lkesi zerinde dier tarafn vatandalar veya bir vatandalar gurubu tarafndan yaplan bilimsel ve kltrel aratrmalar, dier tarafn talebi zerine ve fiili imkn orannda kolaylatracaklardr. Madde -8 - Akit Hkmetler, yasal bir akademik unvan verilmesi veya belirli durumlarda mesleki bir ama ile bir veya dier memleket lkesinde yaplan snavlara gerek giri ve gerekse terfi imtihanlarna, br lkede karlkl olan snavlarn denkliinin tannmas koullarn inceleyecektir. Madde -9 - Her Akit Hkmet (a) kendi lkesinde dier lkenin (b) bu lke de buna karn kendi lkesinde br lkenin niversite personeline, profesrlerine, yksek ve ayn zamanda orta retim rencilerine mahsus tatil kurslar dzenlenmesini zendirecektir.

Szlemenin dier maddeleri, devletler arasndaki usul hkmlerini ierdiinden

alntlanmamtr.

40

Madde -10 - Akit Hkmetler, kltrel ve mesleki ibirliini gelitirmek amacyla bu maksatla seilmi, heyetlerin karlkl ziyaretlerini <<davet ve parasal yardm yoluyla >> zendireceklerdir. Madde -11 - Akit Hkmetler, eitim amac gden ve kendi lkelerince tannm olan genlik ve ergin kurulular arasnda ibirliini zendireceklerdir. Spor ve izcilik alannda yaknlama, temas ve karlkl yardmlara zendirmek ve geziler ve izcilik kamplar dzenleyeceklerdir. Madde -12 - Akit Hkmetler, aadaki aralarla her lkede dierinin kltrnn daha iyi tannmasn salamak amacyla birbirlerine karlkl yardmda bulunacaklardr: Kitaplar, sreli yaynlar ve dier yaynlar, Konferans ve konserler, Sanat sergileri ve kltrel nitelikli dier sergiler, Tiyatro temsilleri, Radyo, filmler, plaklar ve dier mekanik aralar. Madde - 13 - ki lkenin fazla paralarna sahip bulunduklar eski eserlerle mze eyasn mbadele etmek, arkeolojik kaz ve aratrmalarna tarihsel antlarn tamiri veya restorasyonu faaliyetlerinden komu lkenin ilgili uzmanlarn bilgilendirmek veya onlar bu faaliyetlere katlmaya davet etmek, bu suretle gerek faaliyetlerin gereklemesine, gerekse elde edilen sonularn deerlendirilmesinde karlkl ibirliini salamak, her Akit lkesinin kendi mevzuatlar erevesinde, eski eya ile mze eyasnn kalplarnn alnmasna, ktphanelerde muhafaza olunan el yazmalarnn fotokopilerinin karlmasna, bu el yazmalarnn geici br tarafa nakil ve fazla saylarnn mbadele olunmasna, tarih incelemeleri iin (mahkeme ve kadastro arivleri de dhil olmak zere) her trl Devlet arivi sicil ve belgelerinden yararlanlmasna karlk olarak izin vermek, hususlarnda Akit Hkmetler yekdierine yardm edeceklerdir. Madde -14- Akit Hkmetler, her iki lkede yaynlanan okul kitaplarnn iki lkeden her biri hakknda yanllklar iermemesine, kendi mevzuatlarnn kabul ettii snrlar iinde zen gstereceklerdir. Madde -15 - ki lkenin iinde bulunduklar corafi blgeyi ilgilendiren kltrel ve bilimsel sorunlar incelemek iin uzman toplantlaryla ve konferanslar zendirmenin uygun olup olmayaca hususunda Akit Hkmetler danmada bulunacaktr. Madde16 bu Anlamann uygulanmasn teminen, behemehal Devlet memuru olmalar gerekmeyen drt yeden oluan bir srekli karma komisyon kurulacaktr. Bu komisyon, biri merkezi Ankarada ve Trk yeden, dieri merkezi Atinada ve Yunanl yeden olumak zere iki ubeyi ierecektir. Her ubenin iki yesi bulunacaktr. Trkiye Milli Eitim Bakanl, Trk Dileri Bakanl ile anlaarak Trk ubesinin yesini ve Yunan Eitim Bakanl, Yunan Dileri Bakanl ile anlaarak Yunan ubesinin yesini atayacaktr. Her liste, onay iin diplomatik yolla dier Akit Hkmete sunulacaktr.

41

Madde 17 Karma komisyon her kez gerektiinde ve ylda en az bir kez, sra ile Trkiyede ve Yunanistan'da genel heyet halinde toplanacaktr. Bu toplantlarda komisyonlar, bakentinde toplantnn yaplaca lkenin hkmeti tarafndan atanacak beinci bir ye ile tamamlanacaktr. Madde 18 1-Karma komisyonun balca grevlerinden biri, bir genel heyet toplants srasnda, ibu Anlamann uygulanmasna ilikin ayrntl nerilerde bulunmak olacaktr. Akit Hkmetlerin onayndan sonra, bu neriler ibu Anlamay eklenecek bir ek halinde toplanacaktr. Akit Hkmetlerin onay nota teatisi suretiyle tebli edilecektir. 2 -Bundan sonra, Karma Komisyon Anlamann ileyiini inceleyecek ve ekte yaplmas zorunlu grlecek her trl deiiklii Akit Hkmetlere nerecektir. 3 -Srekli Karma Komisyon toplantlar arasnda ekte deiiklik yaplmas, ubelerden her biri tarafndan dier ubenin izniyle nlenebilecektir. 4 -Ekte yaplacak deiiklik, Akit Hkmetlerin onayndan sonra yrrle girecektir. Bu onay nota teatisi suretiyle tebli edilecektir. Madde - 19 - Her Akit Hkmet, i bu Anlamann uygulama alanna giren hkmlerin yerine getirilmesine yardm edecek kurulular veya kiileri atamak olanana sahip olacaktr. Madde -20 bu Anlama onaylanacak onay belgeleri Atinada teatisinden 15 gn sonra yrrle girecektir. Madde 21 - bu Anlama, en az be yl sreyle yrrlkte kalacaktr. Bundan sonra ve i bu srenin sona ermesinden en az alt ay nce Akit Hkmetlerden biri tarafndan feshedilmedike Akit Taraflardan birinin feshi ihbar ettii tarihi izleyecek alt aylk srenin sona ermesine kadar yrrlkte kalacaktr. Trkiye A.: Faik Zihni Aktr Yunanistan A.: Alexandre Contoumas9 2.4. TRK-YUNAN KLTR KOMSYONU ANKARA VE ATNA TOPLANTILARI PROTOKOL10 (20 ARALIK 1968) Bu protokoln gnmzde de geerliliini korumas bakmndan asln olduu gibi almak isterim. Bu protokoln titizlikle uygulanp uygulanmadn taraflar kontrol edecektir. Ayrca aada belirtilen tavsiyelerin, bir aznln
9 Hulusi Kl,Trkiye ile Yunanistan Arasnda mzalanan kili Anlamalar, nemli Belgeler ve Bildirgeler, T.C. Dileri Bakanl Yunanistan Dairesi Bakanl, Ankara, Sayfa :195. Bu anlama 2000 yl ubat aynda imzalanan Kltr Anlamasyla deitirilmek istenmitir. Fakat her iki lke de bu Anlamay meclislerinden geirmemitir. .(

1951 Kltr Anlamas yerine gemesi planlanan anlamadr. Anlama Yunanistan ve Trkiye D leri Bakanlar tarafndan imzalanmtr. 19 Temmuz 2001 tarihinden itibaren her iki lkede de yrrle girmitir.)
10 Ayn, sayfa:238

42

zararna olarak dier aznla daha fazla imkn salayacak nitelikte bulunmad hususundaki kanaatini ifade ile uygulamada mtekabiliyete sayg gsterilmesini belirtmektedir. Komisyon, aadaki tavsiyeleri kabul etmitir: I-Aznln Dili: 1. Komisyon, aznlk okullarnda, aznlk dilinin ve resmi dilin kullanlmas ile ilgili imdiki uygulamaya, gemite olduu gibi, gelecekte de devam olmasn tavsiye eder. zellikle: A - imdiye kadar resmi dilde okutulan dersler, bundan sonra da bu dilde okutulacaktr. B - Btn dier derslerin retimi, istisnasz olarak, aznlk dilinde yaplacaktr. C - Yukardaki hususlarla ilgili olarak Komisyon, iki tarafn aznlk okullarnda resmi dilde ve aznlk dilinde okutulan derslerin listelerinin, diplomatik yoldan teatisini tavsiye eder. eitli derecedeki aznlk okullarnn her snf iin ders saatlerinin says bu listede gsterilecektir. 2. (1). Paragrafn (a) fkras hkmleri sakl kalmak kaydyla, aznlk dilinin, bu okullarda, retmen ve renciler tarafndan, teneffsler, okul faaliyetleri, konferans, retmen toplantlar gibi btn dier vesilelerle kstlanmakszn kullanlmasna msaade olunacaktr. II- Gze Hitap Eden Eitim Aralar: 3. ki lkenin temsilcileri arasnda Viyanada evvelce varlan anlama gereince (Viyana Raporu, Blm II, Paragraf 7) Komisyon, aznlk dilinde yazlm gze hitap eden eitim aralarnn, aznlk okullarnda, aznlk dilinde okutulan derslerin retimi srasnda, kontrolden sonra, kstlanmakszn serbeste kullanlmasn tavsiye eder. 4. Komisyon iki tarafn verdii, gze hitaben eitim aralarnn gnderilmesi, kontrol ve okullara datm iin aadaki usul tavsiye eder: A - Taraflar, aralarn listesi ile iki rneini, diplomatik yoldan, karlkl olarak yetkili makamlarn tasvibine sunacaktr. Taraflar, ayn zamanda bu malzemenin datm ile ilgili olarak temennilerde bulunabileceklerdir. Yetkili makamlarn bu husustaki karar, liste ve rneklerin alnndan sonra bir ay iinde, ilgili tarafa bildirilmelidir. B - Taraflar tasvip olunmu listelerde gsterilen aralar, kendi konsolosluk makamlarna gndereceklerdir. C - Konsolosluklar, sz konusu aralar, datm iin yetkili makamlara tevdi edeceklerdir. Bu makamlar, aralar istisnasz olarak, btn aznlk okullarna datacaklardr. D - Listeye gre kontrol ve kontrol mhr tayan malzemenin okullara tevdii, yetkili makamlarca en ge bir ay iinde tamamlanacak ve datm listesi, ilgili tarafa gnderilecektir. 5. Yukardaki paragrafta belirtilen sreler, mtekabiliyet esasna gre ileyecektir.

43

III. Okul Kitaplar: 6. ki hkmetin temsilcilerinin raporu uyarnca, komisyon taraflarca, aznlk okullarnda snf kitaplklar ve okul kitaplklar kurulmasna msaade edilmesini ve mevcut kitaplklarn zenginletirilmesinin tevikini tavsiye eder. 7. Bu tavsiyenin, mtekabiliyet esasna gre, iyi bir ekilde uygulanmasn salamak amacyla, taraflar aadaki usule uyacaklardr: A - Sz konusu kitaplklar iin teklif edilen kitaplarn listeleri ile birer rnei aznlk okullar mdrleri veya yokluklarnda yerlerine bakanlar tarafndan yetkili makamlarn tasvibine sunulacaktr. B - Bu makamlar, en ge bir ay iinde, kararlarn okul mdrlklerine bildireceklerdir. 8. Halen mevcut okul ve snf kitaplklarndaki kitaplarn tam bir listesi, aznlk okullar mdrleri tarafndan yetkili makamlarn onayna sunulacaktr. Bu makamlar, uygun ve pratik bir yoldan kitaplar inceleyecekler ve kararlarn okul mdrlerine, mmkn olan en ksa zamanda, yazl olarak bildireceklerdir. Ancak, bu inceleme, kitaplklardan retmen ve rencilerin serbeste istifade etmelerini engellemeyecektir. 9. Her iki taraf, karlkl aznlk okullarna kendi konsolosluklar araclyla kitap verebilir. Konsolosluklar bu kitaplar, tasvip edilmeleri ve iki ay iinde datlmalar iin yetkili makamlara tevdi eyleyecektir. Taraflar, kitaplarn datmlaryla ilgili arzularn, diplomatik yoldan, bildirebilirler. Kitaplar aznlk okullarna datlr datlmaz datm listesi ilgili tarafa ulatrlacaktr. 10. Kitaplklar, retmen ve rencilerin istifadesine ak olacaktr. IV. Ders Kitaplar: 11. Ders kitaplar sorununa geici bir zm yolu bulmak amacyla alnmas gereken ncelikli tedbirlerin Viyana Raporunda yer alan tekliflere, her iki tarafn, geni lde uymu oluklarn Komisyon, memnunlukla ifade eder. Bu ncelikli tedbirlerin bundan sonraki uygulamasnda, taraflar, aznlk okullarndaki eitimin aksamamasna zen gstereceklerdir. Bu tekliflerin uygulanmasn tamamlamak iin komisyon aadaki hususlar tavsiye eder: 12. a) Her iki heyet, ekli kitap listelerini komisyona sunmulardr. Listelerde kaytl kitaplarn iki rnei, en ksa zamanda diplomatik yoldan verilecektir. Bu listeler, okullarn kategorisini, snflar ve kitaplarn ait olduklar dersleri kapsar. b) Taraflar, kararlarn 1969 ubat sonuna kadar karlkl olarak bildireceklerdir. Ayn sre iersinde taraflar, metinleri kabul edilebilir grlmeyen ders kitaplarnda deiiklik yaplmasn telkin edebilirler. c) Bu kitaplarn telkin edilen deiikliklere uygun metni, ilgili tarafa, diplomatik yoldan, 1969 Mays ay sonuna kadar tevdi olunacak ve kitaplarn son ekli 19681969 ders yl sonuna kadar verilecektir. d) Bu usuln uygulamasndaki ekil kusurlar, iki tarafa, msamaha ile karlanacak ve bu gibi kusurlar formalitelerin sratle tamamlanmasna engel tekil etmeyecektir.

44

13. Aznlk okullarnda retimin aksamamas amacyla, taraflar, nceki paragrafta sz konusu edilen son dzeltme verilinceye kadar, evvelce onaylanm veya uygun grlm olunan kitaplarn kullanlmasna engel olmayacaklardr. 14. Yetkili makamlarn onayna sunulmu kitap taslaklar varsa, gerekli msaade i bu protokoln imzas tarihinden itibaren 10 gn iinde verilecektir. Sz konusu taslaklar baslr baslmaz, kesin eklini alm olan kitaplar, ieriklerinin taslaa uygunluunun kontrol ve kullanlma msaadelerinin verilmesi iin yetkili makamlara sunulacaktr. Sz konusu kitaplarn tevdiinden itibaren 20 gn iersinde kontrol tamamlanacak ve gerekli msaade verilecektir. bu msaade ilgili aznlk okullar mdrlerine yazl olarak bildirilecek ve ilgili tarafa bu konuda bilgi verilecektir. Asl kitaplar baskda bulunan dersler iin ilgili taraflar geici olarak baz kitaplarn okutulmasn teklif ederse taraflar bu geici kitaplarn onay iin gerekli ilemleri kolaylatracaklardr. Bu kitaplarn tevdiinden itibaren 20 gn iersinde bu onay verilecek, okul mdrleri durumundan yazyla haberdar edilecek ve ilgili tarafa bu konuda bilgi verilecektir. 15.Taraflar, gerekli grdkleri takdirde, aznlk dilinde okutulan dersler iin yeni kitaplar teklif edebileceklerdir. Bu amala ve Viyana Raporuyla kendisine verilen grev uyarnca, komisyon aznlk okullarnda okutulacak aznlk dilindeki kitaplarn ilgili taraflarca gnderilmesi, kontrol ve datm iin aadaki usul tavsiye eder: a) Kitaplar veya kitap taslaklar yetkili makamlara diplomatik yoldan, her yln 30 Eyll tarihine kadar ulatrlacaktr. Resim varsa, taslaklara bu resimlerde eklenecektir. b) Kitaplar ve taslaklar, iki lke arasndaki ilikilere zarar verebilecek hibir husus ihtiva etmemelidir. Yetkili makamlar, taslak metinlerinden veya resimlerinden bu esasla atan her hususu kartabileceklerdir. c) Metinlerin incelenmesi, mteakip yln ubat ay sonuna kadar tamamlanacak ve ilgili tarafa bildireceklerdir. kartlmas istenen hususlar, bu duyurmada belirtilecektir. d) Taraflar, kendi dillerinde yazlm olan taslaklar kendi lkelerinde bastrmakta serbest olacaklardr. e) Baslm kitaplarn iki rnei, ayn yln temmuz ay sonuna kadar kesin tasvip ilemi iin, diplomatik yoldan, gnderilecektir. f) Kesin tasvip 1 Eyll tarihine kadar bildirilecektir. g) Tasvip edilen kitaplar, karlkl olarak, konsolosluklar araclyla, yetkili makamlara gnderilecek ve bu makamlar kontrol mhrn kitaplara bastktan sonra, 15 Eyll tarihine kadar kitaplar btn aznlk okullarnn istifadesine sunacaklardr. lgili taraf yazl olarak, haberdar edilecektir. Bu sreler, mtekabiliyet esasna gre ileyecektir. 16) nceki paragrafta tesis edilen usul, uygulamann kazandrd tecrbenin nda, daha etkili klnmak amacyla, iki taraftan birinin istei zerine, yeniden gzden geirilebilir.

45

17) lgili taraflar, daha nce tasvip edilmi kitaplarn metinlerinde dzeltmeler ve deiiklikler yaplmasn sonradan teklif etme hakkna sahip bulunacaklardr. Bununla beraber, retimin aksamamas prensibine sayg gstereceklerdir. V - Din, Irk ve Milliyet uuruna Sayg Gsterilmesi: 18) Komisyon Trk ve Yunan halklarnn dini ve milli uuruna sayg gsterilmesi hakknda Raporun 10. paragrafnda yer alan prensibin nemine iaret eder ve aadaki tavsiyelerde bulunur: a) Aznlk okullarndaki levhalar, resimler, portreler v.s. iki lke arasndaki dostluk balarnn kuvvetlendirecek nitelikte olmaldr. b) Taraflarca, bu prensibin uygulanmasna zarar verecek unsurlarn giderilmesi iin uygun tedbirler alnmaldr. c) Kltrel nitelik tayan dekoratif malzeme dnda okul binalarnn devaml dekorunu, stanbuldaki aznlk okullarnda Atatrkn, Bat Trakyadaki aznlk okullarnda Yunan Devlet Bakannn portreleri tekil etmelidir. (Okulun bulunduu lkenin milli bayramlar veya dier istisnai haller vesilesi ile aznlk okullarnn, donatmada her trl arlktan kanlarak, uygun bir ekilde sslenebilecei tabiidir.) d) Yukarda belirtilen prensibe uygun dmeyen faaliyetlerin tertiplenmesine msaade olunmamaldr. e) Aznlk okullarnda, retmenlerin, rencilerini rki ve dini mensubiyetleri sebebiyle kk drc imalarda bulunmamalarna msaade olunmamaldr. f) Taraflarca, aznlk rencilerini din deitirmeye sevk edici faaliyetlerde bulunmaktan kanmaldr. Her iki delegasyon, imzas tarihinden itibaren yrrle girecek olan bu Protokolde yer alan btn tavsiyelerin Hkmetlerince kabul edildiini beyana yetkilidir.11 2.4.1. 1951, 1968 KLTR ANLAMALARININ HLALLER Trkiye ile Yunanistan arasndaki 1951 Kltr Anlamas ve Kltr Protokol aznlk okullarnda okutulacak Trke kitaplarn Trkiyeden, Yunanca kitaplarn da Yunanistan tarafndan hazrlanmasn ngrmtr. Ancak Yunanistan, zellikle 1970ten sonra Trkiyeden gnderilen kitaplara izin vermedii gibi, son dnemde Trke kitaplar antlamalara aykr bir ekilde kendisi hazrlayp bastrmak iin giriimlerde bulunmutur. Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn bu kitaplar kabul etmemesi zerine Trkler aleyhine birok dava almtr. Yunanistan, Lozan Antlamasna aykr bir ekilde Zenginis adl bir Yunanlya Trke okuma kitaplar hazrlatp okullara gndermitir. Aznlk mensubu renci velilerinini okullara girip ikili anlamalara ters den kitaplar toplamalar zerine, hrszlk ve meskene tecavz suundan aleyhlerine dava almtr. Bu davalarda ilk defa Ocak
11 Ayn, sayfa:238

46

1998de yarg nne kan, 12 Bat Trakyal Trk beraat etmilerdir. Okullardaki Trke kitaplar hem ierik hem de fiziki olarak ok eski olup acilen gncel hale getirilmeleri gerekmektedir. Zenginisin yazd Yunanca kitaplarn okutulmasna ait yaplan basklar Trkiyeden Trke kitaplarn geliine kadar srmtr. Yasa d yollarla hazrlanan Yunanca kitaplar okumak istemeyenler mahkemelerde yarg nnde perian olmulardr. Aznlk ilkokullar ok uzun bir sre, temel eitimde kullanlan ada kitaplardan mahrum kalmlardr. Trkiye ile Yunanistan arasnda alnan kararla Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn gncel ierikli, ada okuma kitaplarna kavutuu yl 2000dir. Yunan Ynetimi son 35 yldan bu yana, Bat Trakyada ilkokul rencilerinin Trke ders kitaplar (Alfabe, Trke, Fen, Matematik, Din ve Ahlak Bilgisi) datmndan eitli gerekelerle mahrum brakyordu. Bu mahrumiyet ayn zamanda Eitim kalitesinin dmesine, dolaysyla da eitim seviyesinin dmesine neden olmutur. Son zamanlarda Yunanistan-Trkiye ilikilerinde kaydedilen olumlu gelimeler bu alana yansm, iki lke makamlar arasnda srdrlen grmeler sonucunda kabul edilen yeni Trke ilkokul kitaplar 2000 ylnda blgeye gnderilerek okullara datlmtr. Evet, bu ikili anlama ve protokoller imzalanm, ancak 1968'i takip eden yllar ierisinde Yunanistan'n atlan imzalara ters den davranlara yneldii ve Bat Trakya Trklerinin eitimine darbe vurmak amacyla yeni yasalar kard grlmektedir. Bunlar "Bat Trakya Mslman Aznlk Okullarna ilikin" 694/1977 sayl yasa ile "Aznlk Okullar ile Selanik zel Pedagojisi Akademisi retim ve Denetim Kadrosunun Sorunlarnn zmne ilikin" 695/1977 sayl yasadr, ilki Cemaat Ynetim Kurullar ile Okul Encmenlerinin Trk okullarnn kurulmas ve ynetimi konusundaki yetkilerini fiilen ve resmen sfra indirerek valiye devretmekte, ikinci yasa ise devlet memuru sayd Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenleri bu okullara empoze etmektedir. lkokullarmzda ders programndaki Trke okutulan ders saatleri devaml olarak azaltlmtr. Trke ders saatlerinin devaml olarak azaltlmas 1951, 1968 Kltr Anlamalarnn ihlali anlamna gelmektedir. 1951 Kltr Anlamasnn yerini alacak yeni bir Kltr Anlamas 2000 ylnda imzalanmtr. Fakat D leri Bakan Yorgo Papandreu ve smail Cem arasnda imzalanan yeni Kltr Anlamas her iki meclisten de gememi ve yasallamamtr.( 1951 KLTR ANLAMASI YERNE GEMES

PLANLANAN ANLAMADIR. ANLAMA YUNANSTAN VE TRKYE DI LER BAKANLARI TARAFINDAN MZALANMITIR. 19 TEMMUZ 2001 TARHNDEN TBAREN HER K LKEDE DE YRRLE GRMTR.)

47

2.5. TRKYE LE YUNANSTAN ARASINDA KLTREL BRL ANLAMASI (UBAT 2000)12 Bundan byle Taraflar olarak anlacak Yunanistan ile Trkiye Cumhuriyeti; iki lke halklar arasnda mevcut dostane ilikileri glendirmek ve daha da gelitirmek, ayn zamanda bilim ve eitim, kltr ve sanat, spor, genlik ve basn-yayn alanlarndaki ibirliini zenginletirmek arzusundan hareketle aadaki hususlarda anlamlardr: MADDE 1 Taraflar, bilim ve eitim alanlarndaki ibirliini gelitirmek zere gerekli tedbirleri alacaklardr. Bu amala Taraflar: a) ki lkenin yksek retim kurumlar ile bilim ve aratrma kurulular arasnda dorudan ibirliini tevik edecek ve glendirecekler, b) Birbirlerinin dil ve edebiyatnn retimini gelitirmek amacyla ilgili niversiteleri bnyesindeki almalar tevik edecekler, c) niversiteler ile yksek retim ve teknoloji kurulularnn akademik ve bilimsel kadrolar mensuplarnn yan sra rencilerin, bilim adamlarnn, uzmanlarn, okutmanlarn ve aratrmaclarn deiimini gerekletirecekler, d) mknlar lsnde, yksek lisans, doktora ve aratrma burslar tahsis edecekler, e) lk ve orta retim ile eitim makamlarndan retmen ve uzman deiiminde bulunacaklar, f) Ortak okul etkinliklerini, karde okul ilikilerini ve renci deiimini gelitirecekler, g) Dzenleyecekleri dil ve uygarlk konularndaki seminerlere ve eitim programlarna katlm destekleyecekler, h) Dzenleyecekleri konferans ve kongrelere katlm tevik edecekler, i) Eitimin her dzeyinde bilgi ve tecrbe deiimini tevik edecekler, j) zellikle okul kitaplarnda, dier lkenin tarihi, corafyas, kltr ve ekonomisi hakknda bilgi sunumu konusunda ibirlii yapacaklardr. Bu amala, yanllklarn dzeltilmesine ynelik nerilerde bulunmak zere okul kitaplarn inceleyecek ve mbadele edecek bir Karma Uzmanlar Komitesi oluturacaklar, k) Taraflardan biri tarafndan verilen akademik derece, diploma ve mezuniyet belgelerinin ne lde ve hangi koullar altnda dier tarafa verilen benzeri akademik derece, diploma ve mezuniyet belgelerine denk olarak kabul edilebileceini incelemek zere yetkili kurulular arasnda ibirliini tevik edeceklerdir.
12 1951 Kltr Anlamas yerine gemesi planlanan anlamadr. Anlama Yunanistan ve Trkiye D leri Bakanlar tarafndan imzalanmtr. 19 Temmuz 2001 tarihinden itibaren her iki lkede de yrrle girmitir.

48

bu anlamada tanmlanan eitim faaliyetleri ile balantl dier btn konulara ibu Anlamann Uygulama Programlarnda yer verilecektir. MADDE 2 Taraflar, birbirlerinin devlet arivleri ve ktphaneleri arasnda ibirliini destekleyecekler, birbirlerinin aratrmac ve uzmanlarnn bahis konusu kurumlarda aratrma yapmalarn karlkl olarak kolaylatracaklar ve yukarda belirtilen alanlarda uzman deiiminde bulunacaklardr. MADDE 3 Taraflar, UNESCO, AGT, Avrupa Konseyi ve dier uluslararas kurulular bnyesinde kltr, bilim ve eitim alanlarnda kendi aralarndaki etkin ve dostane ibirliini ve karlkl yardmlamay gelitirecekler ve yekdierinin karlarna aykr olabilecek eylemlerden kanacaklardr. MADDE 4 Taraflar, iki lkenin genlik kurulular arasndaki ibirliini tevik edeceklerdir. Taraflar ayrca, genler arasnda dostluk balarn glendirmek, dostane bir hava yaratmak ve bar idealini gelitirmek amacyla, genlikle ilgili konularda bilgi ve tecrbe deiiminde bulunacaklardr. MADDE 5 Taraflar, kltr alanndaki ibirliini gelitirecekler ve aada belirtilen hususlar zellikle tevik edeceklerdir: a) eitli sanat eserlerinin tantmn amalayan sergiler ile dier kltrel etkinliklerin iki lke yetkili makamlar araclyla dzenlenmesine ynelik giriimler, b) eviriler, kitap deiimleri, yaynlar ve dier kltrel malzeme dhil olmak zere dier tarafn edebi eserlerinin tantlmas, c) Dier tarafn kltrel konularda dzenleyecei uluslararas konferanslar, yarmalar, festivaller ve toplantlara temsilci gndererek katlm, d) ki lkenin sanat ve yazarlar arasnda bireysel veya kurumsal temaslarn gelitirilmesi, sanat ve sanat eitimi alanlarnda uzman, yazar, eletirmen ve sanat deiimi, e) Tiyatro, opera, bale, mzik, sanat ve folklor gruplar ile solist ve uzman deiimi, f) Film deiimi ve dier lke tarafndan dzenlenen uluslararas, film festivallerine katlm yoluyla sinema alanndaki temaslarn gelitirilmesi, g) Kltrel miras ve zellikle arkeoloji, sanat tarihi, mzecilik, gzel sanatlar, koruma, yenileme, mimari, malzeme ve yapsal deerlendirme alanlarnda bilgi ve uzman deiimi, h) Doal, mimari, tarihi ve kltrel antlar, mahaller, siteler, nesneler ve sanat eserlerinin korunmas ve muhafazasna ilikin almalar hakknda bilgi deiimi,

49

i) Kltrel mirasn korunmasna ilikin konularn ele alnaca ikili faaliyetler dzenlenmesi, MADDE 6 Taraflar, fikri, mlkiyet ve bununla balantl haklar alannda ibirliini tevik edeceklerdir. MADDE 7 Taraflar, dnya barn glendiren ve halklar ile bireyler arasndaki kardelik ve dostluu gelitiren bir ara olarak sporun nemini teyit ederler. Taraflar ayrca, sporun eitsel, toplumsal ve elendirici rolnn nemini ve zellikle halk salna katksn kabul ederler. Bu nedenle Taraflar, resmi spor kurulular arasnda dorudan temas kurulabilmesi amacyla spor ve beden eitimi alanlarnda daha youn ibirliini tevik etmeye aba gstereceklerdir. Taraflarn spor tekilatlar arasndaki ibirlii imknlarn ierecek sz konusu ibirliinin kapsam ve ayrntlar bahis konusu devlet kurulular tarafndan belirlenecektir. MADDE 8 Taraflar, bir ibirlii protokol imzalanmas amacyla, TRT ve ERT S.A. dhil iki lkenin radyo ve televizyon kurulular arasnda dorudan ibirliini tevik edeceklerdir. Taraflar ayrca, bir ibirlii protokol imzalanmas amacyla, ulusal haber ajanslar (AA ve APE) arasnda ibirliini tevik edeceklerdir. MADDE 9 bu anlamann uygulanmas iin bir Trk-Yunan Ortak Komitesi kurulacaktr. Bahis konusu Komite, ibu anlamann uygulama programlarn hazrlamak, grmek ve sonulandrmak amacyla her ylda bir dnml olarak taraflardan birinin bakentinde toplanacaktr. MADDE 10 bu anlama, taraflarn, ulusal mevzuatlar uyarnca yerine getirilmesi gereken tm onay ilemlerinin tamamlandn diplomatik kanallardan birbirlerine bildirecekleri tarih itibariyle yrrle girecektir. bu anlamann yrrle girmesini takiben, taraflar arasndaki 1951 tarihli Kltr Anlamas'nn ilerliine son verilecektir. bu anlama, her iki tarafn 1952'den bu yana eitim konularndaki aznlk haklar ile ilgili olarak daha nce zerinde anlamaya vardklar dzenlemelere halel getirmeyecektir. MADDE 11 bu anlama be yl sreyle yrrlkte kalacaktr. Anlama, sz konusu srenin sona ermesinden alt ay nce taraflardan birince feshi ihbarda bulunulmad takdirde, kendiliinden be yl sreyle yenilenmi saylacaktr. 50

Atina'da 4 ubat 2000 tarihinde her biri ayn derecede geerli olmak zere Yunanca, Trke ve ngilizce dillerinde iki zgn nsha olarak dzenlenmi ve imzalanmtr. Yorumda farkllk olmas halinde, ngilizce metin esas alnacaktr. Yunanistan Adna Trkiye Cumhuriyeti Adna George A. Papandreu smail Cem Dileri Bakan Dileri Bakan 2.6. YUNANSTANIN BATI TRAKYA TRK AZINLII ETMNE LKN ULUSLARARASI YKMLLKLER Bat Trakya Trkleri eitiminin snrlar; 1913 Atina Antlamasna bal 3 Numaral Protokol, 1920 Yunan Sevrinin 8. ve 9. maddeleri, Lozan Antlamasnn 40. ve 41. maddeleri, Trkiye ile Yunanistan arasnda imzalanan ikili anlamalarla belirlenmitir. Avrupa Topluluunun eitim politikas AET Anlamasnn 57. maddesi diplomalarn karlkl tannmasn, EURATOM Anlamas ise (Madde 9/2) niversite statleri konusunda bir kurumun oluturulmasn iermektedir. Ayrca Yunanistann taraf olduu nsan Haklar alanndaki evrensel nitelikteki uluslararas szleme ve belgeler ise unlardr: Birlemi Milletler nsan Haklar ve Evrensel Beyannamesi13, Din ve nanca Dayal Ayrm ve Hogrszln Birlemi Milletler Irk Ayrmnn Tm Biimlerinin Ortadan Kaldrlmasna likin Uluslararas Szleme, Birlemi Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kltrel Haklara likin Uluslararas Szleme, Avrupa nsan Haklar Szlemesi. Ayrca Yunanistan, bir szleme gibi hukuksal balayclklar bulunmamakla birlikte, AGK Helsinki Nihai Belgesi (1975), AGK Madrid zleme Toplants Kapan Belgesi(1980), AGK Viyana zleme Toplants Kapan Belgesi(1989), AGK Beeri Boyut Konferans Belgesi (Kopenhag 1990), Yeni Avrupa in Paris art (21 Kasm 1990) Avrupa topluluu komisyonu yayn organ olan CONTAC BULLETINin Sonbahar 1990/1991 7. blmnn 3 numaral nshas AZINLIK HAKLARI Madde 5: Aznlklarn kendi dil, din, kltr ve milli benliklerini koruma ve bunlara sayg gsterilmesi haklar vardr. Onlarn varln tehdit eden her trl aktif harekete kar korunma haklar vardr.14 Avrupa Sosyal artnn alma hakk ve gvencesini dzenleyen 1. maddesine,15 B.M. Beyannamesinin nsan Haklarna likin 26. maddenin 3. paragrafnda yle denilmektedir: Ana-baba, ocuklarna verilecek olan eitimin seiminde birinci derecede hak sahibidir. 16
13 26. maddenin 3. paragrafnda: Ana-baba, ocuklarna verilecek olan eitimin seiminde birinci derecede hak sahibidir. 14 D.E.P. Partisi Gazetesi, Gmlcine 1992, say:5. 15 Gndem Gazetesi, Gmlcine, 2001, say:211 16 D.E.P. Partisi Gazetesi, Ayn Eser, say:5.

51

Avrupa Konseyi nsan Haklar Rehberinin Eitim Hakkna ilikin 1. protokoln 2. maddesi: Eitim hakkn inkr etmee hibir kimse yetkili deildir. Eitim-retimle ilgili herhangi bir ilemin icra edilii srasnda, ana babalarn ocuklarna kendi din, gelenek ve greneklerine uygun eitim-retim vermeleri iin Ynetim bunu garanti etmeli ve sayg duymaldr.17 Yukardaki Uluslararas Antlamalar, Szlemeler gz nndeyken eitimimize vurulan darbeler anlamszdr. Yunanistann altna imza koyduu metinlere sadk kalmasn Bat Trakya Trkleri beklemektedir.

17 Ayn Eser, say:5.

52

3. BLM: BATI TRAKYA TRKLERNN ETMN LGLENDREN KANUNLAR, BAKANLIK KARARLARI VE KARARNAMELER 3.1. 2203/15.8.1952 sayl Kanun Hkmnde Kararname18 Celal Bayar Lisesinin 195253 retim yl itibariyle retime alacan belirtir. Okulu, encmenlerin ynetecei belirtilmektedir. Trke ders yapacak retmenlerin Bat Trakya Trklerinden olmas gerektiini, olmad durumlarda Trkiyeden Kontenjan retmenler vastas ile eitime devam edileceini belirtir. Bat Trakyal retmenlerin maalar Okul Encmeni tarafndan denir. Snf geme, okula yazlma, retmen maalar, Yunan Liseleriyle e deer olduu, retmenlerin dz liselerdeki not verme sistemini uygulayaca, Yunanca dilinin daha iyi renilmesi iin ek ders yaplabilir gibi konular kapsamaktadr. 2567/1953 sayl kanun hkmnde kararname ile baz deiiklikler yaplmtr. Lozan Antlamas ve 1951 Kltr Anlamasndan sonra Yunanistann Bat Trakya Trkleri eitimine ilikin kendi bana kard bir yasal dzenlemedir. 3.2. 2567/31.8.1953 sayl Kanun Hkmnde Kararname19 Celal Bayar Lisesi ile ilgili baz eksiklikleri gideren kanun hkmnde bir kararnamedir. Celal Bayar Lisesinde okutulacak Trke ve Yunanca dersleri belirtir. Ders programlar hakknda bilgi vermektedir. 2203/1952 sayl kararnamede baz deiiklikler yaplmtr. Okulun ileyiinde baz deiiklikler yaplm ve Yunanl retmenler hakkndaki baz dzenlemeler rayna oturmutur.

18 Bat Trakya Trklerinin Eitiminde nemli Kanunlarn tam metinleri EK blmndeki ksmda verilecektir. 2567/1953 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile bir blm deitirilmi ve baz eklemeler yaplmtr. Ekler blmnde Trke tercmesi vardr. 19 2203/1952 sayl Kanun Hkmndeki Kararnamede baz deiiklikler yaplmtr.

53

3.3. 3065/6.10.1954 sayl Kanun Hkmnde Kararname (Meraal Papagos Kanunu)20 Bat Trakyadaki ilkokullarna ilk defa Trk Okulu diye tanyan bu kanun ilkokullarn ileyi ekline aklk getirmektedir. Bu kanun Bat Trakya Trklerinin lkokullarn ilk olarak Trk olarak tanmlar. Bu dnemde btn okul tabelalar Mslman Okulu eklinden Trk Okulu ekline dntrlmtr. Trk Okulu ekline getirilmesinin tek nedeni Trk Yunan dostluudur. Trkiye mezunu retmenlerin de greve balamasyla en rahat ve baarl bir eitim dnemi balanmtr. Fakat 1967 ylnda Yunanistanda yaplan Askeri darbeyle uygulamalarda zorluklar balamtr. 1972 ylnda da 1109/1972 sayl kanun hkmnde kararname ile deitirilmitir. Bundan sonra Bat Trakya Trklerinden Trk diye sz edilmemektedir. Bundan sonra Trkler Mslman olarak isimlendiriliyor. Milliyet ile din ismi birbirine kartrlyor. 3.4. 149251/28.11.1957 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakyadaki ilkokullarn Mfredat Programn oluturmaktadr. 1957 ylna kadar eitimde Trkiye lkokullarndaki mfredata uygun olarak yrtlyordu. 1957 ylnda kan yeni Mfredat ile Bat Trakya Trk okullarnn mfredat yeni bir dzene girmitir. Mfredat Trke, Fen Bilgisi, Matematik, Geometri, Hayat Bilgisi, Din Bilgisi, Resim, Mzik ve Beden Eitimi derslerinin ama ve ilkelerini belirliyordu. Gnmzde bu bakanlk karar ile uygulamaya konulan Mfredat Program uygulanmamaktadr. 3.5. 28767/5.4.1965 Sayl Bakanlk Karar Muzaffer Saliholu Lisesinin skeede almas ile ilgili Bakanlk Karardr. Bu Bakanlk Karar ile skeede 6 snfl zel bir lise almasna izin verilmitir. Lisenin alma koullarna yer vermektedir. Trk ve Yunan dilinde yaplacak olan dersleri belirlemektedir. Trk dilinde eitim yapacak retmenlerin Bat Trakya Trkleri iersinden olmas gerektii hkm getirilmitir. Okul Mdrnn Bat Trakya Trklerinden olaca hkmne yer vermektedir. Trke okutulan okul kitaplarnn Bakanlk onayndan sonra okulda okutulacan belirtmektedir. 3.6. 31/10.10.1968 Kral daresi Kararnamesi Selanik zel Pedagoji Akademisinin Selanikte almas ile ilgilidir. Akademinin eitim yl 2 yldr ve yksekokul niteliindedir. Yunan Mslmanlarna retmen yetitirmek iin kurulmutur.21 3.7. 725/29.10.1969 Kral daresi Kararnamesi Selanik zel Pedagoji Akademisinin ders saatlerini ve programn belirliyor. Trke olarak yalnz Trk Dili ve Edebiyat ile Din Eitimi dersleri

20 1109/1972 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile baz maddeleri deitirilmi ve kaldrlmtr. 21 Yunanistan ynetimi, Trkiye retmen Okulu mezunu retmenlerinin nn kesmek amacyla bu Yksekokulu amtr.

54

okutulmaktadr. Dier derslerin tm yunanca olarak okutulmaktadr. Mezun olduklarnda da Trk lkokullarnda Trke derslerini ilemektedirler!. 3.8. 695/12.10.1970 Sayl Kanun Hkmnde Kararname22 Yunanistan ocuklarnn d lkelerdeki eitim grmelerini dzenleyen kanun hkmnde kararnamedir. 3.9. 1109/25.1.1972 sayl Kanun Hkmnde Kararname23 3065/1954 sayl (Meraal Papagos Kanunu) kanunda deiikliklerle ve Bat Trakya Trk lkokullarnn kurulu ve alma izinleri bu kararnameden sonra Valilik tarafndan verilip, mfredat programlarnn kurulacak heyetlerle yeniden belirlenmesine, okul bitirme, diploma snavlarnn heyet gzetiminde yaplmas, kurucu yelerin belirlenmesiyle kkl deiimler yaplp, temelden kontrol balatlmtr. Ayrca Trk dilinde okutulan derslerin Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunlar tarafndan da okutulacana, o yllarda alan yerli retmenlerin greve devam edip, yeni yasalarla belirlenen vasflarn aranmayacana, bir ve er yllk zel anlamalarn yenilenecei, Yunan dilinin iyi bilinmesi gereklilii de yasayla belirlenip yeni bir ilke imza atlyordu. Yasann 7. maddesi uyarnca disiplin cezalarnda yeni dzenlemeler getirilmitir. lkokullarn Kavaladaki Genel Mfettilie baland hkme balanmtr. Aznlk Trk lkokullarnda tatil gnleri de, bu yasa ile tekrar belirlenmi: dini, milli, bayramlar ve kandiller dnda devlet okullarnn kapal olduu gnler, Aznlk okullarnn da kapal olaca hkme balanmtr. Szn ettiimiz 1109 sayl kararname ile Aznlk okullarnda eitime bir kez daha darbe indiriliyor ve eitim retim Paskada 20, ylbanda 20 gn olmak zere 40 gn daha da ksaltlmtr. 3.10. 57658/39.5.1972 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Ortaokullarndaki Ortaokul Bitirme snavlarnn nasl yaplaca ve hangi artlarda liseye yazlabileceine dair dzenlemedir. 3.11. 143/17.9.1973 Sayl Kanun Hkmnde Kararname S..P.A.nn retmen kadrosu ve ileyii hakknda dzenlemelere yer vermitir. Okulun retim kadrosu, encmen heyeti, mdr grev ve yetkilerini belirlemitir. 3.12. F.247.8/124895/11.11.1976 Sayl Bakanlk Karar24 Gmlcinedeki Mfettiliin artk, Bakanlk Kararyla, Kavalada yeni kurulan Mfettilie ba landn belirtir. 1109/1972 sayl Bakanlk Kararndaki uygulamalarn alanlar belirtilmitir.

22 2413/1996 sayl Yasa ile baz deiiklikler yaplmtr. 23 3065/1954 sayl Kanun Hkmnde Kararnameyi yeniden dzenlenmitir. 24 2640/1998 sayl Yasa ile Gmlcinede yeniden Mfettilik brosunun almasn kararlatrlmtr.

55

3.13. 682/1.9.1977 Sayl Kanun Aznlk okullarnda Yatl Yurt almas ile ilgili dzenlemeleri iermektedir. Yatl Yurttaki uygulamalarn nasl olacan belirtmektedir. 3.14. 694/16.9.1977 Sayl Kanun Lozan Antlamasna gre, Bat Trakya lkokullarnn ynetimi, renci velileri tarafndan seilmi olan okul encmenlerince yrtlmekteydi. Ancak, 1977 ylnda karlan 694 sayl yasayla, Encmen atamalar valiye devredilmitir. Vali, ilkokullara renci velilerinin semi olduu en az be, en ok on be kiinin yer ald listeden istedii encmeni seerek tayin edebilmektedir. Bylece, 694 sayl yasa okullarn ynetimini renci velilerinin semi olduklar kiilerin ellerinden alarak valinin tayin edecei kiilere vermektedir. Yasann yaynland tarihte grevde bulunan retmenler, ne nitelie sahip olurlarsa olsunlar, her hangi bir biimde grevden ayrlncaya kadar grevlerine devam etmek zorunda braklmlardr. retmenler herhangi baka okulda grev almalar engellenmitir. Ksacas Aznlk Okullar ileyiini yeniden dzenlemitir. 3.15. 695/16.9.1977 Sayl Kanun 695 sayl yasaya gre ise Aznlk okullarnda Mslman retmen atamalar ve istihdamlar yaplrken, Selanik Pedagoji Akademisi kl retmenler tercih edilir cmlesi dikkat ekicidir. lkokullara bu tarihten sonra Trkiye retmen Okulu Mezunu retmen atanmamtr. Ayrca bu yasayla encmenlerin retmen seme haklar da ellerinden alnmtr. Bat Trakya da bulunan ilkokullarn bazlar cemaat ynetim kurullarnn yetkisinde, bazlar ise zel olup cemaat ynetimi dnda ynetilmektedir. Kylerde bulunan okullar ise okul encmenleri ynetimindedir. Olduka kt koullarda eitim ve retime devam edilmektedir. 3.16. 16287/18.2.1978 Sayl Bakanlk Karar (FEK B139,1978) Aznlk Okullarndaki Mdr ve Mdr Yardmclarnn grev ve yetkilerini dzenlemektedir. Mdr ve Mdr Yardmclarnn Aznlk Okullarna nasl atanacan belirtmektedir. 3.17. 52447/8.5.1978 Sayl Bakanlk Karar Encmen heyetlerinin seim eklini, yeniden seilmesini, encmenlerin yetki ve grevlerini belirlemektedir. 3.18. 55367/16.5.1978 Sayl Bakanlk Kararnamesi25 lkokullarda grev olacak retmenlerin saylarn belirler. renci ve snf saysna gre ka retmenin grev alacan dzenlemektedir. 3.19. 55368/16.5.1978 Sayl Bakanlk Karar26 Szlemeli retmenlerin greve alnmalarn, yer deitirmelerini, okula gelmeyen retmenlerin yerini doldurmas srasnda takip edilecek yntemi,
25 lk etapta Z2/72/1982 ve Z2/201/1982 sayl Bakanlk Karar ile dzeltilmitir. Z2/182/1999 sayl Bakanlk Karar ile kaldrlmtr. 26 Z2/219/1993 sayl Bakanlk Karar ile kaldrlmtr.

56

Disiplin Hukuku, alma izninin sona ermesi ile ilgili dzenlemeleri kapsamaktadr. 3.20. 55369/16.5.1978 Sayl Bakanlk Karar Aznlk okullarnda kayt, nakil, renim, not, terfi, renim belgeleri, mecburi retim ya, kayt mecburiyeti, kaytlarn yaplaca okullar, kayt sresi, kayt ekli, nakiller, renim, derecelendirme (not), terfi defteri-diploma defteri, tatil gnleri, geziler, retim creti konular hakknda dzenlemelerde bulunmutur. 3.21. 61318/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar Selanik zel Pedagoji Akademisinin kendi iindeki ileyiini dzenler. Bu okuldaki snav sistemini, retim biimini, rencilerin uymas gereken kurallar belirtmektedir. 3.22. 61319/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar S..P.A.nn Hazrlk Snfna ait dzenlemeleri kapsamaktadr. Okula kimlerin, nasl alnacan belirlemektedir. rencilerin uymas gereken kurallar belirlemektedir. 3.23. 61320/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar27 rencilere S..P.A.ya girite uygulanan snav sistemini dzenlemektedir. Giri snavlarnda yazl ve szl snav uygulanmaktadr. Bu snavlarn yannda rencilerin psikolojik ve beden sal snanmaktadr. 3.24. 61321/30.5.1978 Sayl Bakanlk Karar S..P.A.daki Okul Mdr ve Yardmclar ile retmenlerin grev ve yetkilerini dzenlemektedir. 3.25. 70464/29.6.1978 Sayl Bakanlk Karar Encmenlerin grev ve yetkilerini belirlemektedir. Ayrca her okulda bir okul kurucusu bulunacan belirtmektedir. Bu karardan sonra encmenlerin vali tarafndan atanma sreci balamtr. Szlemeli retmenlerin sigorta kapsamna alnmalar bu kararname sonucu yasalamtr. Fakat uygulanmas konusunda problemlerle karlalmtr. 3.26. 904/6.12.1978 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi Bat Trakya Trk lkokullarnda grev alan geici ve asl devlet memuru retmenlerin maa bordrolarn dzenler. 3.27. Z/3301/10.4.1979 Sayl Bakanlk Karar Gmlcinedeki Celal Bayar Lisesi ve skeedeki Muzaffer Saliholu Lisesinin isimleri deitirilmitir. Celal Bayar Lisesi Gmlcine Aznlk Ortaokulu ve Aznlk Lisesi, Muzaffer Saliholu Lisesi de skee zel Aznlk Ortaokulu ve zel Aznlk Lisesi olarak deitirilmitir. 3.28. 1024/19.12.1979 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi28 S..P.A. mezunu ve aznlk retmenlerinin haklarn belirlemektedir. retmenlerin geici ve devlet memuru olarak atanmalar, bunlarn grev ve yetkilerini belirlemektedir.
27 Z/1125/1980 sayl Bakanlk Karar ile baz yerleri deitirilmitir. 28 2640/1998 sayl yasa ile deitirilmitir.

57

3.29. Z/3291/10.4.1979 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk lkokullarnda grev alan retmenlerin sigortalanmas ilerini dzenlemektedir. Encmenlerin retmen sigortalarnn denmesi konusunda kstaslar belirlemektedir. 3.30. Z/1125/12.3.1980 Sayl Bakanlk Karar Baarl Medrese mezunu rencilerin S..P.A.ya snavsz girilerini ve teknik lise rencilerinin snav kazandktan sonra hazrlk snavlarna girmelerini dzenlemektedir. 3.31. Z2/72/3.3.1982 Sayl Bakanlk Karar29 Bat Trakya Trk lkokullarna ka retmen atanacan dzenlemektedir. retmen saysnn renci saysna edeer olmas gerektiini belirtmektedir. 3.32. Z2/201/17.6.1982 Sayl Bakanlk Karar30 Z2/72/3.3.1982 sayl Bakanlk Kararnda bir deiiklik yapldn ve baar durumuna gre retmenlerin yerlerinde kalmasn dzenlemektedir. 3.33. D4/225/4/ 10.3.1983 Sayl Bakanlk Karar31 Gmlcine'deki Orta Eitim Brosunun kapatlmas ve yerine Kavala'daki Aznlk Genel Mfettiliine balanmas konusunu dzenlemektedir. 3.34. G2/640/620.3.1984 Sayl Bakanlk Karar32 Bati Trakya Trk Ortaokullarnda ve Liselerinde Trke okutulan derslerden Yunanca snav zorunluluu getirmitir. 3.35. Z2/277/21.5.1984 Sayl Bakanlk Karar Gmlcine ve skee Aznlk Liselerindeki birinci ve ikinci snflardaki snf geme sistemini belirtiyor. Daha nceki yasada belirtilen Yunanca snav zorunluluunun bir sene tehir edildiini ve gelecek yldan itibaren uygulanacan belirtmektedir. 3.36. Z2/15/9.1.1985 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk lkokullarndaki Hayat Bilgisi dersinin Trke ilenmesinin kaldrldn belirtmektedir. Hayat Bilgisi dersinin yerine evre dersi getirildiini ve bu evre dersinin Yunanca ilenecei belirtilmektedir. 3.37. Z2/210/24.12.1987 Sayl (Yaynlanmam)Bakanlk Karar Medreselerden baka okullara kayt olmay ve yatay gei haklarn dzenlemektedir. 3.38. 462/7.11.1991 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi Bat Trakya Trk lkokullardaki dersleri, eitim ve retimin ykseltilmesi iin ek ders verilmesi ile ilgili konular dzenlemektedir.
29 55367/1978 sayl Bakanlk Kararnn tamamlanmas iin karlmtr. Z2/201/1982 sayl Bakanlk Karar ile baz deiiklikler yaplm ve Z2/182/1999 sayl Bakanlk Karar ile kaldrlmtr. 30 Z2/182/1999 sayl Bakanlk Karar ile kaldrlmtr. 31 2640/1998 sayl Kanunun 9. maddesiyle deitirilmitir. 32 Z2/277/1984 sayl Bakanlk Karar ile tamamlanmtr.

58

3.39. 2009/1214.2.1992 Sayl Kanun33 Bat Trakyadaki lkokullarn ve Ortaretim okullarnn Dalk blgedeki ve ehir merkezindekilere gre iki ksma ayrlmasn dzenlemektedir. retmenlerin atanma taleplerini ve ayrlma meselelerini dzenlemektedir. Ayrca Gimnasyumlar ile ilgili dzenlemeleri de iermektedir. 3.40. 39/414.2.1992 Sayl Cumhurbakanl Kararnamesi Balkan Kolunda grev alacak retmenlerin grev ve yetkilerini, retmen atamalarnn bir srayla yaplacan ve S..P.A. mezunu retmenlerin saysnn 250 olacan belirtmektedir. 3.41. Z2/365/11.8.1992 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Okullar Genel Mfettiliinin ilk ve ortaokullardaki grev ve yetkilerini dzenlemektedir.34 3.42. Z2/219/24.5.1993 Sayl Bakanlk Karar35 Szlemeli retmenlerin greve nasl balayacan, yer deitirmelerin nasl yaplacan, retmenlerin yeterli olmamas durumunda baka bir okuldan retmen atanabilecei gibi konular dzenlemektedir. 3.43. Z2/141/31.5.1994 Sayl Bakanlk Karar Szlemeli retmenlerin nasl atanacan belirtmektedir. retmenlerin atanmas ve ceza almasnn kontrol tamamen valinin eline gemitir. Ayrca szlemeli retmenlerin ileyecekleri sulardan dolay alacaklar ceza hkmlerini iermektedir. 3.44. 2341/2.10.1995 Sayl Kanun Bat Trakya Trk lkokullarnda grev yapan retmenlerin deerlendirilmesi, S..P.A. okuluna giriler ve yapsal dzenlemeler ve retmenlerin grevlerini yerine getirip getirmediklerinin deerlendirilmesi konularnda dzenlemeler yaplmtr. 3.45. Z2/411/8.11.1995 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Eitimini Deerlendirme Kurulunun (YSME) ileyi ve grevlerini belirlemektedir. 3.46. Z2/412/8.11.1995 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk lkokullarnda ve Liselerinde retmenlerin yer deitirmesi ile ilgilidir. 3.47. Z2/454/18.12.1995 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Eitimini Deerlendirme Kurulunu (YSME) kimlerin oluturacan ve ileyi tarzn belirlemektedir. 3.48. F.152,11/B3/790/28.2.1996 Sayl Bakanlk Karar Yksek Okullara ve niversitelere girite uygulanan %0,5lik kontenjan uygulamas ile ilgilidir. Yunan niversitelerine her blmne bir renci alnabileceini belirtmektedir.
33 2817/2000 sayl Kanunun 1. maddesinin 8. bendi ile baz deiiklikler yaplmtr. 34 Z2/102/1996 ve Z2/306/1998 sayl Bakanlk Kararlar ile tamamlanmtr. 35 Z2/141/1994 sayl Bakanlk Karar ile yeniden dzenlemeler yaplmtr.

59

3.49. Z2/102/8.4.1996 Sayl Bakanlk Karar36 Mfettilik ile ilgili Z2/365/11.8.1992 sayl Bakanlk Kararndaki baz blmleri tamamlamtr. 3.50. Z2/103/8.4.1996 Sayl Bakanlk Karar Yunanl retmenlerin Bat Trakya Trk lkokullarna ve Liselerine atanmas ile ilgilidir. 3.51. 2413/12.5.1996 Sayl Kanun37 D lkelerde eitim gren ocuklarla ilgili ve Bat Trakya Trk lkokullarna S..P.A. mezunu retmenlerin sekreter olarak yerletirilmesi ile ilgilidir. Bu sekreterlerin says 40 adettir. 3.52. Z2/152/22.5.1996 Sayl Bakanlk Karar Bu bakanlk karar ilkokulu bitiren rencilerin Aznlk Ortaokullarna girmek istediklerinde Kura Sistemi (ans) ile kayt olma trn uygulamaya sokmutur. 3.53. Z2/130/29.4.1996 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakyada Dalk Blgedeki ulam zor olan okullar belirlemektedir. 3.54. 2621/23.6.1998 Sayl Kanun Medreselerdeki ileyii ve yaplanmay yeniden oluturur. Medreselerin Papaz Okullaryla edeer olduunu belirtir. Dolaysyla kz rencilerin de Medreseye alnmas konusunda yasal dzenleme getirilmitir. 3.55. Z2/306/1.9.1998 Sayl Bakanlk Karar Z2/365/11.8.1992 sayl Bakanlk Kararnamesinin baz maddeleri yeniden dzenlenmi ve Mfettilerle ilgili dzenleme rayna oturtulmutur. 3.56. 2640/3.9.1998 Sayl Kanun38 Mesleki ve Teknik eitimdeki baz dzenlemeleri, okullarn temizlii ile ilgili, retmen eksiklii grlen yerlere retmenlerin atanmas konularn kapsamaktadr. Ayrca mfettilikle ilgili ksmnda 1024/1979 sayl Cumhurbakanl kararnamesi hkmne geri dnlmtr ve Gmlcinede Mfettilik brosunun yeniden almas kararlatrlmtr. 3.57. 847, 564, 897/27.07.1999 Dedeaa, skee ve Gmlcine Valilik Kararlar Dedea a, skee ve Gmlcinedeki ilkokullarn snf saylarna gre ka retmen bulunmas gerektii konusunu ve hangi ilkokulda ka derslik ve ka retmenin bulunduunu belirtir. 3.58. Z2/520/20.1.1999 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk okullarndaki bo 40 ynetim birimi kadrosuna (Sekreter) atama konusunu dzenlemitir.

36 Z2/306/1998 sayl Bakanlk Karar ile baz blmleri dzeltilmitir. 37 2640/1998 ve 2817/2000 sayl Kanunlar ile dzeltilmitir. 38 2817/2000 sayl kanun ile 2 madde de baz deiiklikler yaplmtr.

60

3.59. Z2/182/29.4.1999 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk lkokullarnda ka renciye, ka retmen atanacan belirleyen dzenlemedir. 55367/1978 sayl Bakanlk Kararnn tamamlaycsdr. 3.60. Z2/239/11.6.1999 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Eitimini Deerlendirme Kurulunu (YSME) oluturan ekibin hangi kurumlardan oluturulacan belirlemektedir. 3.61. G2/5560/25.11.1999 Sayl Bakanlk Karar Medreselerde uygulanan ders programn yeniden dzenlemektedir. 3.62. Z2/583/27.12.1999 Sayl Bakanlk Karar lk ve Ortaokullarn temizlii iin temizliki istihdam edilmesi ve okullardaki tamiratlar ile ilgilidir. 3.63. Z2/514/21.12.1999 Sayl Bakanlk Karar 55369/1978 sayl Bakanlk Kararnda baz deiiklikler yaplmtr. 3.64. 2817/13.2.2000 Sayl Kanun zel Eitime muhta ocuklarn eitimleriyle ilgilidir. 3.65. G2/933/3.3.2000 Sayl Bakanlk Karar Aznlk Lise 1, 2, 3 snflara ait ders programn ierir. 3.66. 62092/10.06.2002 Sayl Bakanlk Karar Bat Trakya Trk lkokullarda grev yapan Encmenlerin grev ve sorumluluklarn dzenler.

61

4. BLM: BATI TRAKYA TRKLER ETMNN TARH SREC 4.1. 19231940 YILLARI Bat Trakyada Trke eitim 1923 ylnda imzalanan Lozan Antlamas ile Yunanistann korumasna braklm ve eitim Lozan Antlamas ile garanti altna alnmtr. Bat Trakyann Yunanistana gemesinden sonra Rodop valiliine Trk Aznlk eitimini dzenleyen, kontrol eden bir mfetti atanmtr. Fakat mfettiin grev ve yetkileri tam olarak belirlenmemitir. Lozan Antlamasnn akabinde Aznlk eitimi Osmanl Devletinden kalan kadrolarla yrtlmeye allmtr. O zamanlarda eitim, eski harflerle yrtlyordu. Her kyn kendine gre okul saylabilecek bir odas vard. Cami avlusunun bir blmndeki bir bina okul olarak hizmet vermekteydi. retmen kadrosu ounlukla caminin de hocas saylyordu. rencilere genellikle Kuran- Kerim ve matematik bilgisi veriliyordu. 1928 ylnda Trkiyede yaplan harf inklbnn, Bat Trakya Trk lkokullarna yansmas uzun srmemitir. lk etapta Kireiler Trk lkokulunda Trke harflerle eitime balanm, 1929 ylnda da Rodop Hususi Trk lk Mektebi ad altnda yeni harflerle eitim yapacak bir ilkokul almtr. O dnemde Trkiyeden firar edenler Bat Trakyaya yerleiyorlard. Firar edenler arasnda eyhlislamlar, valiler, mftler, retmenler, hocalar bulunmaktayd. Bunlarn hepsi Trkiyeye ve Atatrke dmandlar. Ynetim bu kiilere eski yazyla eitim yapmalar artyla lkede oturma izni veriyordu. Zaten firar edenlerin yeni yazdan haberleri yoktur. Ynetim yeni yazya izin veriyor gibi gzkse de eski yazy krklemek iin destek vermekten geri durmuyordu. 19231940 yllar arasnda karnelerin bir taraf yunanca dier taraf da eski harflerle hazrlanyordu. 19231940 yllar arasnda Bat Trakyadan Trkiyeye g hareketlerinin arkas kesilemiyordu. Bu yzden de Bat Trakya Trkleri eitiminde bir ilerleme kaydedilememitir.

62

4.2. 19401950 YILLARI 19401950 yllar ise kinci Dnya Sava ve Sava yllarn kapsamaktadr. Bat Trakyay Almanlarn igali ardndan Bulgaristann eline gemesi ve Yunanistan hkimiyetine getikten sonraki i sava yllarn kapsamaktadr. Bulgarlar, Trk retmenlerin her biri hakknda, ksa zamanda Ermeniler ve Trkiyeden kaan mltecilerden bilgi edinmilerdir. Daha nceki dnemde, Yunan Hkmetinin hizmetinde olan bu Trkiye firarileri, abucak Bulgar Hkmetine yanamlardr. Baarl Trk retmenlerine alma izni vermediler. Deerli Bat Trakyal Trk retmenleri bu suretle isiz braklmlardr. Bir nceki dnemde yeni harflerle eitim yapan retmenleri yldrmlardr. Eitim yeniden eski harflerle yaplmaya balanmtr. Bat Trakyada be yl sreyle eski harflerle eitim yaplmtr. Yeni harflerle eitim yapmak isteyenler devaml olarak grevlerinden azledilmilerdir. Bilgili ve baarl retmeler bir bir ilerinden olmulardr. Bulgarlar, o dnemde retmenler vastasyla Pomak Trklerine siz eskiden Bulgardnz ve imdi yeniden Bulgar isimleri alacaksnz. diye bask yapyorlard. Okullarda Bulgarca retiliyordu. Karneler Bulgarca ve Trke olarak hazrlanyordu. kinci Dnya Savanda baz okullar almyordu. kinci Dnya Sava esnasnda okullara askerler ve Yunanl aileler yerletirilmiti. 1947 ylna kadar baz okullardan Yunanl aileler kmamak konusunda diretmekteydiler. Bu esnada Gmlcine Cemaat Heyeti Trk Milletvekillerini toplayarak durumu tartm ve okullar meselesini grmlerdir.39 Yaplan gerekli giriimlerden sonra 1948 yl Ocak ay sonunda okullardaki Yunanl aileler ve askerler kartlm ve kapal okullar yeniden eitime balamlardr. Bulgarlar Bat Trakyay terk edince de i karklk km ve E.A.M idaresi Bat Trakyay ynetmeye balamtr. Bu sefer de okullara Yunanistan bask uygulamaya balamtr. zellikle Balkan Kolunda oturanlar iin Yunanca alfabeyle Bulgarca kitaplar hazrlamlardr. retmenlere okullarnda Trke retmemelerini, daha fazla Yunanca retmelerini istemilerdir. Fakat bu istekler Balkan Kylerinde byk tepkilere yol amtr. Lozan Antlamasna aykr bu durumu hi bir balkan ky kabul etmemitir. Yunanistanda i istikrar salannca eitim rayna oturmaya balamtr. Encmenlerin ehirde ve kylerde retmenleri belirli bir cret karl istihdam etme dnemi balamtr. 1949 ylna kadar baz retmenlerin maalar ttn koanlaryla deniyordu. Daha sonra karlan kararnameyle bu ttnle deme ii kaldrlmtr. sava yllarnda Bat Trakya Trkleri Hkmet kuvvetleri yannda yer almlardr. Dadaki etelerle Bat Trakya Trk genleri de arpmlardr. etecilere kar yaptklar bu mcadeleler Mareal Papagos tarafndan fark edilmi olacak ki aada deinilecei gibi eitim alannda kkl deiiklikler
39 Trakya Gazetesi,S:340, 29.12.1947

63

yaanmasna vesile olmutur. Hkmet bu olumlu duruma istinaden Trk okullarnda baz iyiletirme hareketlerine girimitir. 1949 ylnda 1. Kral idaresi dneminde Cemaat Ynetim kurullarna ve okullara baz iyiletirici hkmler getirilmitir. Bu kral idaresi kanununda cemaat ynetim kurullar, ynetimleri altndaki ehir Mslman okullarn ve Medreseleri ynetecek ve buralarda grev alacak retmenlerin atanmas yetkisine sahip olacaktrdenilmektedir. 1949 ylna kadar medreseler Osmanldan kalma sistemle devam ediyorlard. karlan kanun ile medreselere resmi bir kimlik kazandrlmtr. Medrese yla karlmtr. Medresede okutulan Trke derslerin yanna Yunanca dersler de eklenmitir. Bat Trakya Trkleri Lozan Antlamas ile Yunanistana brakldnda Din ve Eitim ilerinin tm aznla devredilmiti. 4.3. 19501963 YILLARI Bu dnem Bat Trakya Trklerinin altn a olmutur diyebiliriz. Trkiye ile Yunanistan arasnda 1951 ylnda imzalanan Kltr Anlamas eitim alannda bir dnm noktas olmutur. Bu anlamayla Trkiyeden ders kitaplar getirme ii rayna oturmu, yeni okul binalar yapmna Trkiye katk salam, retmen yetitirilmesi iin retmen okullarna renci gnderilmesi salanmtr. Formasyonlu retmen yetitirilmesine, eski retmenlerin eitim seminerlerine tabi tutulmasna balanmtr. 1952 ylnda Celal Bayar Lisesinin al iin Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Celal Bayar bizzat Gmlcineye gelmitir. Kendi ismini tayan lisenin aln yapmtr. Lisedeki Trk dilindeki dersler Bat Trakyada lise retmeni bulunmamas nedeniyle Trkiyeden kontenjan retmenleri getirilmesine balanmtr. Bu retmenlerin bir blm lisede grev alrken bir blm de ilkokullarda grev alarak eitimin kalitesini ykseltmeye almlardr. 1954 ylnda 3065 sayl kanun karlarak; ilkokullarmzn kurulu ve faaliyet ekilleri ile bunlarn idarecilerinin grevleri belirlenmitir. Ayrca bu kanuna Mareal Papagos kanunu da denilmektedir. Bu kanunla ilk kez olarak Bat Trakyadaki ilkokullara Trk lkokulu denilmitir.40 Formasyonlu retmenlerin Bat Trakyaya gelmesiyle Kltrel alanda bir kprdanma olmutur. Toplam retmen says 300 amtr. Fakat bu retmenlerin yalnz 150ine grev verilmitir. Dierlerine eitli zorluklar karlarak retmenlikleri engellenmitir. 1953 ylnda karlan bir genelgeyle ilkokullarda yaplan Msamerelerin Yunanca tercmelerinin de mfettilie verilmesi istenmitir. Yaplan etkinliklere bir yerde kstlama getirilmi oluyordu. Baz okullarda yaplan msamereler kesintiye uram olsa da byk ilkokullarda 1970 ylna kadar msamereler yaplmaya devam edilmitir.

40 Trakya, Ayn Eser,S:587.

64

1957 ylnda Bat Trakya Trk lkokullarnda eitim birliinin salanmas iin mfredat program yaynlanmtr. Bu mfredat programyla eitim birliinin salanmas amalanmtr. Fakat Mfredat Programnn uygulanmasnda da baz problemler ortaya kmtr. 1960 ylnda Trk Okulu teriminin kaldrlmas ynnde okul mdrlerine bask yaplmaya balanmtr. Bu bask bir kanunla deil yine szl emirle olmaktadr. Trk Okulu ifadelerini bu tarihten sonra baz okullarda Mslman Okulu eklinde deitirildiini grmekteyiz. Yukarda yaplan iyiletirmelerin arkasnda yatan baz gerekler vardr. Yunanistann bu kadar olumlu ii yapmasnn nedeni Trk Yunan dostluunun dnda 12 Adalarn Yunanistana gemesine Trkiyenin ses karmamas ve Bat Trakya Trklerini Kbrs Trklerine de bir rnek gstermek amac ile lml yaklalmtr. 4.4. 19631967 YILLARI 1960l yllarn sonlarna doru eitimdeki basklarn artt dnemin balangc olmutur. Trk Okullar deyimi mfettilik tarafndan rafa kaldrlmtr. Bu ilk etapta hibir kanuna dayandrlmakszn yaplmtr. lkokullardaki eitim seviyesinin dk olmas sebebiyle veliler, ocuklarn baka ilkokullara gndermeye balamlardr. Fakat ynetim bu durumu fark etmesi sonucu, rencilerin ikamet ettikleri yerde eitim grmeleri konusunda bir kararname yaynlamtr. Bu kararnameyle bir okuldan baka bir okula nakil yaplmasnn nne geilmitir. rencilerin baarl okulu seme zgrl ortadan kaldrlmtr. 1963 ylnda okullara yaplan bir tebligat sonucu Trke kitaplarn okullarda bulunmasna yasak getirilmitir. Sebep olarak ta kitaplarn iinde bulunan Trk Liras tabirlerinin olmas gsterilmitir. Bu durum 1966 ylna kadar devam etmi, daha sonra bu kstlama kaldrlmtr. Daha sonraki yllarda kitaplarn Bat Trakya Trk retmenler Birlii tarafndan dzeltildikten sonra baslmas ve denetime verilmesi yoluna gidilmitir. 19631967 yllar arasnda tatil gn meselesi kmtr. Tatillerin Cuma gn m? Pazar gn m? olsun eklindeki tartmalar, Bat Trakya Trklerini ikiye ayrmtr. Normalde tatillerin pazar gn olmas gerekiyordu. Fakat baz dini evreler tatilin cuma gn olmas konusunda srar etmilerdir. 1960l yllarn banda okullardaki ders programlarnn uygulanmasnda baz problemler ortaya kmtr. Yunanl retmene fazla ders verdirmek iin yasalara uymayan ders programlarn mfettilik uygulamaya koymu, normal hazrlananlar ise geri evirmekten uzak durmamtr. 1964 ylnda ortaokullarn isimlerinde sorunlar balamtr. Celal Bayar Lisesinin ismi Komotini Lisesi olarak deitirilmitir. 1958 ylndan beri verilen mcadele sonunda 1965 ylnda skeede Muzaffer Saliholu Lisesinin aldn gryoruz. retmenlerini Bat Trakya Trk genleri oluturmutur. Baz bran derslerine Kontenjan retmenlerinin geici srelerle atandklarn gryoruz.

65

1965 ylnda okullarmza telefon emriyle Trke yazlarn, Trke okul gazetelerinin kaldrlmas emredilmitir. 1966 ylnda Selanikte Selanik zel Pedagoji Akademisi ismiyle bir okul kurulmutur. Bu okula ilk etapta renci bulunmas sknts yaanmsa da baz vaatler verilmesi zerine faaliyetine balamtr. rencilerini ilk etapta medrese mezunu renciler oluturmutur. 4.5. 19671974 YILLARI Kbrsta yaanan olaylar Bat Trakya Trklerini etkilerken, 1967 ylnda cunta ynetiminin i bana gelmesi Trklerin yaamn daha da ekilmez duruma getirmitir. Cuntann gelmesiyle Encmen seimlerinin yaplmas rafa kalkmtr. Encmenler cunta tarafndan atanmaya balanmtr. Kitapszlk ve retmenlerin atamalarndaki problemleri hat safhaya ulamtr. Bu yzden okullarn kapand gzlenmitir. Eitimdeki aksaklklarn giderilmesi iin Trk ve Yunan heyetleri toplantlar yapmlar, Viyana Raporuna imza atmlardr. lk etapta Raporun uygulanmasndan kanlmtr. Fakat ayn yl iersinde Kltr Protokolnn imzalanmasna nclk etmitir. 1968 ylnda Trk- Yunan Kltr Protokol imzalanmtr. Bu protokolle yeni kitaplar, yeni ara-gereler gelerek okullarda kullanlmaya balanmtr. 1970 ylna doru baz blgelerde Yunan Anaokullar almtr. ocuklarn bu okullara gnderilmesi iin halka byk basklar yaplmtr. 1968 ylnda imzalanan Kltr Protokol okullarda Trke yazlarn kaldrlmasna mani olamamtr. 1972 ylnda karlan 1109 sayl yasayla 3065/1954 sayl yasa neredeyse batanbaa deitirmitir. Bu yasayla okullara Trk Okulu denilmesinin yasaklamasna bir klf getirilmitir. Yerel uygulayclarn yllardan beri uyguladklar politika resmiyete sokulmu oluyordu. Bu yasayla retmenlerin atanabilmesi iin yunanca snav zorunluluu getirilmitir. Encmenlerin yetkileri de bu yasayla bir yerde snrlandrlmtr. 57658/39.5.1972 sayl Bakanlk kararnamesi Aznlk Ortaokullarna giri snavlarnda ve snf geme konularnda baz deiiklikler yaplmtr. Selanikte faaliyet gsteren S..P.A. mezunu retmenlerin ilkokullara atanmasna balanmtr. Trkiye mezunu retmenlerin yerine akademi mezunlarnn atanmas sreci de bylece balamtr. Bu atamalara kar baz kylerde direniler yaplmtr. retmenlerin bir ey retemedikleri ortaya knca byk mcadeleler verilmitir. Birok renci velisi mahkemelere sevk edilmi ve yksek para ve hapis cezalar verilmitir. 4.6. 19741982 YILLARI 1975 ylnda ilkokullara Ahlak Bilgisi dersi konulmutur. Bu dersle yunanca derslerin saati arttrlmtr. 1976 ylnda Bat Trakyadaki btn Trk Okullar Kavaladaki Genel Mfettilie balanmtr.

66

1976 ylnda ilkretim 9 yla karlmtr. Fakat Bat Trakya Trk Liselerine gitmek isteyenler iin bu 9 yllk mecburi eitim uygulanmamtr. Mecburi eitim Yunan Ortaokullarna devam etmek iin uygulanmtr. Trke eitime devam etmek isteyenler mecburi eitimden yararlandrlmamlardr. 694/1977 sayl yasayla aznlk okullarnn ileyii yeniden dzenlenmitir. Bunun yannda S..P.A.nn retim kadrosunu dzenleyen 695/1977 sayl yasayla bir nceki yasa birbirlerini tamamlayan yasalar niteliindedir. 694/1977 sayl yasayla okul encmenleri, Trk Okullarnn kurulmas ve ynetimi konusundaki yetkilerini fiilen Valiye devretmilerdir. 695/1977 sayl yasa da devlet memuru sayd S..P.A.l retmenleri bu okullara empoze etmektedir. Bu yasalarda iki husus vardr: 1- Yasann tm maddelerinde dari Takdir kavramnn ola anst egemenliidir. Hemen hemen btn maddeler valinin takdirine braklmtr. 2- Bu dzenlemeler yaplrken Devletleraras Karlkllk ilkelerinin gz nnde bulundurulacann durmadan tekrar edilmesidir. 695/1977 sayl yasann 31. maddesinde Mslman retmenlerin atamalar ve istihdamlar yaplrken S..P.A. mezunlar tercih edilir. yer almaktadr. Bu yasa ile Trk Okullarna Formasyonlu retmen atamalarnn nne set ekilmitir. Bundan byle Encmenler istedikleri retmeni istihdam edemez duruma gelmitir. Bir yerde Encmenlerin grevi askya alnmtr. 1981 ylnda S..P.A.l renciler Gmlcine Trk Genler Birliinde bir basn toplants yapmlardr. Bu toplantda renciler; okullarnda ne Trke ne de Yunancann doru drst retilmediini, dolaysyla Trk Okullarnda verimli olamayacaklarn beyan ederek Akademinin iinde bulunduu durumu izah ederek Bat Trakya Trklnden yardm istemilerdir. Burada nemli olan retmenlerin hangi artlar altnda yetitirildii ve gizli amacn ne olduunun vurgulanmas olmutur. S..P.A. mezunu retmenlere ynetim okullarda bir ey retmemeleri konusunda bask uygulamaktadr. Bundan nce de S..P.A.l baz retmenlerin ilerinden atlmalar sebebiyle boykot yaplmtr. Bu boykota Formasyonlu retmenler de destek vermilerdir. Boykota destek veren Formasyonlu retmenler ynetim tarafndan srf boykota katldklar iin grevine son verilmitir. Bu esnada S..P.A.l retmenler Formasyonlu retmenlere gereken destei vermemilerdir. Maalesef S..P.A.l retmenler, Formasyonlu retmenler iten el ektirilip yerlerine kendilerinin getirilmesine alk tutmulardr. Bir okulda retmen var deyip geri adm atmaktan uzak durmulardr. 4.7. 19821990 YILLARI 1982 ylnda baz ilkokullara istihdam edilen retmen bavurularnn kabul edilmesi beklenirken, ynetim bu retmenlerin yerine S..P.A.l retmenleri atamtr. Bu retmenlerin atanm olmas nedeniyle birok okulda boykot yaplm ve ocuklar okullara gnderilmemitir. Bu boykotlar nedeniyle bir iki sene ders yaplmayan okullar olmutur.

67

1980li yllarda da Gimnasyumlar almaya balamtr. Bat Trakya Trk rencileri iin Balkan kollarnda Yunan dilinde ders yapan Yunan okullar almtr. Bu okullara halk her ne kadar rabet etmemi olsa da bugn faaliyetlerini srdrmektedirler. Yaplan hakszlklarn uluslararas platformda dile getirilmesi 1983 ylnda balamtr. Akn Gazetesi Avrupa Meclisi Aznlmzn eitim problemini incelemektedir. haberiyle eitimimizin iinde bulunduu iler acs durumunun Avrupaya gtrld haberini veriyordu. 41 Avrupa Parlamentosu Yunanistan Bat Trakya Trklerinin eitimi konusunda yaratt skntlar iin knamtr. Trk Aznln sorunlarnn incelenmesi iin Parlamentoya ngiliz Muhafazakr Partisi Milletvekillerinden Con Davit Taylor ve arkadalar tarafndan bir karar tasars sunulmutur.42 Pakistan temsilcisi Birlemi Milletler nsan Haklar Komisyonuna Aznln eitimiyle ilgili bir rapor sunmu ve Trklerin bir niversiteye dahi sahip olamadklarn beyan etmi ve Yugoslavya delegeleri de bu konuyu desteklemilerdir.43 1984 ylnda Bat Trakya Trk retmenler Birliinin kapatlma giriimlerinden dolay okullarda boykot kararlar uygulanmtr. Fakat yaplan giriimler, dernein kapatlmasna mani olamamtr. Yine 1984 yl itibariyle Liselerde Trke okutulan derslerden Yunanca snav zorunluluu getirilmitir. renciler boykot yapmlar ve derslere girmemilerdir. Fakat sonucun deimeyecei anlalnca renciler boykotu kaldrmlardr. Fakat sene sonu snavlarnda sonular feci olmutur. Hibir renci mezun olmamtr. Ayrca bu dnemlerde Kontenjan retmenlerine ge vize verilmesi nedeniyle gecikmeler olmutur. retmenler ubat ve Mart aylarnda ders ba yapabilmilerdir. 1986 ylnda, Dr. Sadk Ahmet, Bat Trakya Trklerinin ikyet ve isteklerini ieren yazya imza toplad gerekesiyle tutuklanmtr. Bu ikyet ve istekler eitimdeki sorunlar da kapsamaktadr. 1987 ylna gelindiinde Dikaa kurumunun diplomalara denklik vermemesi zerine gen bilim adamlar harekete geerek sorunlarn topluma duyurmak ve sorunlarnn halli iin direnie gemilerdir. lk olarak bir yry tertip edilmitir. Ardndan da Valilik nnde adr kurarak oturma eylemine gemilerdir. eitli basn bildirileri yaynlayarak durumu Yunanistan kamuoyuna duyurmak istemilerdir. Bu hareketleri baarl da olmutur. 29 Ocak 1988 tarihinde Trkln varolu mcadelesi yaplmtr. Bu esnada okullarda boykot karar alnarak tm Bat Trakya Trkl Trkz diye haykrmtr.

41 Akn, Say:820, 18 Austos 1983, Gmlcine. 42 Ayn, Say:822, 13 Eyll 1983 43 Ayn, Say:842, 13 Austos 1984

68

1.2.3 ubat 1988 tarihlerinde eitimimizdeki problemlerin ekilmez bir hal almas dolaysyla Bat Trakya apnda toplu greve gidilmitir. Bu boykota katlm %90lar civarnda olmutur. Boykotun nedeni olarak; okullarmzdaki kitaplarn olmay, retmenlerin sorunlarnn halledilmemi olmas, ders saatlerinde yaplan ksaltmalar gsteriliyordu. 1989 Kasm ay iersinde eitimimizdeki kt gidiatn halledilmesi iin bir boykot karar alnmtr. Eitimden kimse memnun olmad iin boykotta katlm %100e yaklamtr. Milletvekilimiz Dr. Sadk Ahmet Meclise bir soru nergesi sunmutur. Bu soru nergesinde; okullarmzdaki Kitap sorunu, retmenler sorunu, medreseler ve S..P.A. sorunu, ortaokullara giri snavlar, liselerdeki snavlar ve Trkiyeden gelen Kontenjan retmenlerin zamannda greve balamalarnn engellenmesi gibi konular Milli Eitim ve Din leri Bakanlndan cevap istemitir.44 4.8. 1990 VE GNMZ 1992 ylnda okullardaki sorunlarn artmasna ramen Yunanistan Devleti Bat Trakya Trkleri eitimine son darbeyi de vurmak iin Zenginis isminde bir stanbul Rumuna Trke alfabe kitaplar hazrlatmtr. retmenlere bask yaparak, kitaplar okullara datmtr. Dr. Sadk Ahmet ve aznlk ileri gelenleri Bir Yunanl, Trke Trke retemez tezinden yola klarak, bu kitaplarn mevcut Kltr Anlamalarna aykr olduunu ileri srerek, kitaplarn okullardan alnarak Milli Eitim Bakanlna biz bu kitaplar istemiyoruz denilerek teslim edilmitir. Fakat bu kitaplar dier yllarda yeniden okullara datlmtr. Bundan sonra baz retmenler bu kitab bazlar ise Trkiyeden gelen kitaplar uygulamaya devam etmitir. 1992 ylnda devlet okullara yardm yapaca bahanesiyle k aylarnda baz okullar tamir etmeye balamtr. Ayrca bu yaplan tamirler, encmenlere sorulmadan emrivaki olarak devlet eliyle yaplmaktadr. Bylece ynetim encmenlerin okullardaki denetim hakkn bilerek inemitir. 1993 ubat aynda yasa d hazrlanan Alfabe-Okuma Kitabn ynetimin okutulmas iin, retmenlere bask yapmas sonucu okullar yeni bir boykota gitmilerdir. Bu boykotun nemli bir yan da S..P.A. mezunu retmenler de tam kadro olarak bu boykota katlmlardr. Ayn gnlerde Gmlcine Valiliinde yasa d olarak hazrlanan bu kitabn tantm yaplacaktr. retmenlere davetiyeler gnderilerek bu tantma a rlmlardr. retmenler bu kitab istemediklerini boykota katlarak ve bu davete gitmeyerek ortaya koymulardr. 1993 ylndan itibaren yasa d kitaplar kabul etmeyen retmen ve encmenler aleyhine davalar almtr. Bu davalarda birok encmene 17er ay hapis cezas ve para cezas verilmitir. Yasa d kitap olaylarnda toplam cezalar 500 ay bulmutur. Bu cezalar halk yldrmak iin verilmitir. Yani bir yerde kastl cezalardr.
44 Gerek, S:246, 18.10.1989, Gmlcine

69

skee'nin da lk blgelerinden Mustafovada kadnlar; 11 ubat 1993 tarihinde okula giderek istenmeyen kitaplar almlar, Karakol nne gelmi ve bu kitaplar teker teker karakola frlatarak kitaplar istemediklerini ifade etmilerdir. Ayn zamanda bu hareket kadnlarn da eitime ve milli davaya sahip kmalar adna nemli bir davrantr. Kitap davalar devam ederken Trkiye Hkmeti 11 eit ve 7.000 adet Trke ders kitabn Gmlcine Konsolosluuna teslim etmitir. Gmlcine Konsolosluu yetkilileri incelenmek zere kitaplarn rneklerini mfettilie iletmilerdir. Liselerde 9 yllk mecburi eitimi engelleyen ortaokul giri snavlar 1993 yl itibaryla kaldrlmtr. Fakat yerine Utan Kuralar denilen yeni bir uygulamaya geilmitir. Bu utan kuralar ile Trk dilinde eitim yapmak isteyenler zorunlu eitimden yararlandrlmyordu. Trk ortaokullarna gitmek isteyen renciler tombala sistemine taklyordu. 1994 ylnda karlan bir kanun ile retmenlerin szlemelerinin feshedilmesi ve yeniden anlama yaplmas salk veriliyordu. retmenlerin bavurularnn kabul yalnz ve yalnz valinin insafna braklyordu. Bunun zerine bu yasaya kar retmenler, renciler bir boykot karar almlardr. 28 Mart2 Nisan tarihlerinde Bat Trakya apnda retmen-renci boykotu baarl bir ekilde uygulanmtr. Ynetim boykotu krmak iin ayn tarihlerde seminer bahanesiyle S..P.A.l retmenleri ayn at altnda toplamtr. Bu bir yerde retmenlere gzda niteliindeydi. Bu boykot olaylarna katlan 14 retmeni ynetim memuriyetten azletmitir. Ayn tarihlerde ynetim 35 yllk hizmet yln doldurduu gerekesiyle baz retmenleri grevden almtr. 1995 ylnda Trke okutulan Beden Eitimi, Resim, Mzik gibi bran derslerinin Yunanca ve Yunanl retmenler tarafndan okutulmaya balanmtr. Bat Trakya Trkleri bu derslerin yunanca okutulmasn tepkiyle karlamlardr. Bu gelimeler karsnda ynetimi uyarmak amacyla Aznlk Okullarnda 913 Ekim 1995 tarihleri arasnda renci boykotu yaplmtr. Eitimimizdeki bu olumsuz gelimeler zerine Bat Trakya Trk Belediye Mdrleri kendi aralarnda 13.3.1995 tarihinde toplanarak eitim ile ilgili baz kararlar almlardr. Alnan bu kararlar bir muhtra ile Milli Eitim Bakan Sayn G. Papandreu'ya sunulmutur. Ksaca bildiride u hususlar yer almtr: 1. Yasa gereince Aznlk lkokullarnn DOKUZ YILA karlmas. 2. Aznlk Okullarnda 19501960 yllar arasnda baslm kitaplar okutulmaktadr. Bunlar da ypranm olup bu kitaplarn fotokopileri ile ders ilenmektedir. Dileimiz: Bu sorunlarn iki lke arasnda yaplan anlamalar erevesinde zme balanmas ve Trkiye tarafndan hazrlanp Yunanistan makamlarna teslim edilmi olan kitaplarn bir an evvel onaylanp datlmas. 3. Blgede Aznlk ORTA ve LSElerin arttrlmas. 4. ki medresenin durumunun dzeltilmesi. 5. S..P.A.'da Trke derslerin arttrlmas. 6. Boykota katlp

70

grevden alnan retmenlerin yeniden grevlerine iade edilmeleri. 7. Tayin edilmemi Aznlk Lise retmenlerinin tayin edilmesi.45 Ortaokullarda uygulanan tombala usul giri sistemi Dantaya alan dava sonucu 1996 ylnda kaldrlmtr. Ortaokullarmza bundan byle bavurularn, bavuru srasna gre belirlenen kontenjanla alnma dnemi balamtr. 1999 ylnda Liselere Bat Trakyal Trk retmenler atanmaya balanmtr. Yaplan uzun mcadelelerden sonra Trkiye tarafndan hazrlanan kitaplar 2000 yl itibaryla datlmaya balanmtr. Yllarca srdrlen mcadelenin bylece karl alnm oluyordu. karlan yeni bir yasayla medreseler alt yla kartlmtr. Ayrca medreseye kz renci alnmas da bu yasayla balamtr. Oysa Medreseler kurulu amac dnda alt iin kapatlmas gereken okullardr. Gnmz artlarna uygun eitim vermemektedir. 2000 yl iersinde skeenin ahin lkokulunda retmen olarak grev alabilmek iin yaplan bavuruya verilen cevap yle olmutur: 1-retmen atamalarnda ncelik S..P.A. mezunlarna tannmaktadr. 2- Srada 203 atama bekleyen retmen vardr. 3- Sranz gelince dilekeniz incelenecektir. Bylece retmenlik bavurusuna bir cevap verilmi gibi gzkse de znden de anlalaca zere bavuruya cevap verilmemitir. Sadece retmen atamalarndaki prosedr belirtilmitir. 2000 ylnn Kasm aynda Encmen seimleri yaplmtr. Yllardan beri yaplmayan Encmen seimleri nihayet yaplmtr. Ancak, yetkileri zaman iinde kartlan yasalarla sfra indirildikten sonra yaplmtr. Encmenlerin yetkileri yok denecek kadar azdr. Bat Trakya Trkleri eitiminde gelinen nokta; eitim vermeyen okullar konumuna getirilmitir. Bat Trakya Trk lkokullarnda eitim seviyesinin drlerek Aznlk ocuklarnn Yunan lkokullarna gitmeleri salanmtr. Ynetim, retmenleri Yunan Kltrne hizmet etmeleri, okullarda iyi eitim vermemeleri konusunda devaml sktrmaktadr. Eitim uras 2005 ylnda Milletvekili lhan Ahmetin de destei ile yaplmtr. Eitim uras Sonu Bildirisi yaynlanarak sorunlarn ele alnmas ve zm yollarnn ortaya koyulmas almasndan nemlidir. Eitim uras Sonu Bildirisi u ekilde aklanmtr: 1-) OKUL NCES ETM 1. Trk Aznln youn olarak yaad blgelerde ocuk yuvalar ve anaokullarnn almas zaruret arz etmektedir. 2. Aile ortamnn doal uzants olan yuva ve anaokullarnda eitim dili hususunda aznlmzn temel tercihi anadili olan Trkedir. Bununla birlikte arzu eden ebeveynler iin ift dilli (Trke - Yunanca) yuva ve anaokullarnn kurulmas imkn da tannmaldr.

45 leri, S:793, 24.3.1995 Gmlcine.

71

3. Alacak ocuk yuvalar ve anaokullarnn; aznlk eitim sistemi dhilinde olmas, aznlk eitimimizin hukuki erevesini oluturan Lozan antlamas ve dier anlama ve protokollere dayanmas gerekmektedir. 4. Bu okullarda grev alacak eitim kadrolarnn yetitirilmesi amacyla gerekli almalar yaplmaldr. 5. Bu okullarda grev alacak retmenler arasnda yurtdnda eitim grm ve formasyon kazanm soyda eitimcilerin de yer almas gerekmektedir. 6. Soyda yerel yneticiler aznlk eitimine katklarn arttrmal, ocuk yuvalar gibi okul ncesi eitim kurumlarn faaliyete sokarak aznlk eitim srecine destek salamaldr. uramz, soyda yerel yneticilerin bu yndeki almalarn tevik etmektedir. 2-) LKRETM A-) Ders kitaplar sorunu 1. Aznlk eitiminin yllarca Trke ders kitaplarndan mahrum braklmas aznlk eitiminin kalite ve seviyesinin dmesine yol amtr. Son yllarda Trkiye ile Yunanistan arasnda yaplan grmeler sonunda 2000 ylnda aznlk okullarna Trkiye'den yeni Trke ilkokul kitaplar gnderilmitir. 2. Ancak bu aamadan sonra nem arz eden konu, bu kitaplarla verilen eitimin verimli bir ekilde uygulanabilmesi iin Trk Aznlk retmenlerine ynelik tamamlayc mesleki eitim programlarnn balatlmas ve bu programn periyodik olarak devam ettirilmesidir. 3. Aznlk ortaokul ve liselerindeki kitap sorunu hala devam etmektedir. Kitaplarn onay ve basm iin Yunanistan ile Trkiye arasnda devam eden grmelerin biran nce tamamlanarak ortaokul ve liselerde okutulacak Trke ders kitaplarnn okullarmza ulatrlmas gerekmektedir. B-) retmen sorunu 1. Bu alanda yaanan en nemli ve en byk problem 1968 ylnda Cunta Ynetimi tarafndan, aznlk eitim sisteminin zelliklerine ters den, Selanik zel Pedagoji Akademisi'nin (S..P.A) kurulmas olmutur. retmenlik formasyonu kazandrmas bakmndan son derece yetersiz bir kurum olan Selanik zel Pedagoji Akademisi, aznlk eitiminin en nemli przlerinden biri olmutur. 2. Aznln gr alnmadan Cunta Ynetimi tarafndan kurulan Selanik zel Pedagoji Akademisi (S..P.A) kapatlmaldr. Bu kurumun yetersizlii Bat Trakya Trk Aznl'nn yan sra ok sayda Yunanl yetkili, eitimci ve aydnn kabul ettii bir gerek olduu gibi, bu yetersizlii S..P.A.dan mezun olan Trk Aznlk yesi retmenler de defalarca dile getirmilerdir. retmen yetitirme konusunda aznln gr ve talepleri dikkate alnmal ve siyasi otorite eitim sorunlarn zmede gerekli olan radikal kararlar almaktan ekinmemelidir. Yeni retmen yetitirme mekanizmasnn hayata geirilmesi amacyla yksek okul seviyesinde drt yllk zel bir faklte kurulmaldr. Sz konusu eitim kurumu Yunanistan ile Trkiye

72

niversiteleri arasnda yaplacak ibirlii ile hayata geirilmeli ve bu fakltede Trk ve Yunanl retmenler grev yapmaldr. C-) Encmen heyeti kararyla retmen tayini 1. Aznlk eitimini belirleyen temel metin olan Lozan Antlamas'nn 40. Maddesi, aznla kendi okullarn ve eitim kurumlarn amak, ynetmek ve denetlemek hakkn vermektedir. Konuyla ilgili olarak yrrlkte olan kanun ve ynetmelikler aznln bu hakkn elinden almaktadr. Aznln kendi retmenini seme ve belirleme hakknn kstlanmas demokrasiyle badamad gibi, ada eitim anlayna da ters dmektedir. 2. Aznlk okul encmenlerinin kanunlardan kaynaklanan yetkilerini kullanarak retmen atamak amacyla yaptklar bavurular kabul edilmemektedir. Bu konuda encmen heyetlerinin haklln ispatlayan "Yunanistan Vatandan Avukat" (Ombudsman) kurumunun raporlar mevcuttur. retmen belirleme ve tayin etme alannda aznln takdir ve tercih hakkna sayg gsterilmeli ve Trke eitim verecek aznlk yesi retmenlerin okul encmenleri ve renci velileri tarafndan belirlenmesi talep edilmektedir. 3. Son yllarda aznlk ortaokul ve liselerine faklte mezunu gen soyda eitimcilerin tayin edilmesi aznlk eitimi adna sevindiricidir. Eitim fakltelerinden mezun olan formasyon sahibi gen soyda eitimciler aznlk ilkokullarna da tayin edilmelidir. Bu alanda diploma denklii aranmamal veya denklik sreci hzlandrlmal ve okul encmenleri vastasyla tayinler kolaylatrlmaldr. D-) Ders saatleri 1. Yunanistan ile Trkiye hkmetleri arasnda imzalanan anlamalarla belirlenmi ve hassas bir dengeye oturtulmu ders saatlerindeki bu denge zamanla Trke ders saatleri aleyhine tahrif edilmitir. Trke olarak okutulmas gereken derslerin says zaman iinde azaltlm baz derslerin ise saatleri ksaltlmtr. 2. Aznlk eitimini belirleyen anlamalara aykr den bu tr uygulamalardan kanlmas ve sz konusu yanl uygulamalarn dzeltilmesi gerekmektedir. Bu balamda aznlk okullarndaki Beden Eitimi, Mzik ve ngilizce derslerinin aznlk mensubu retmenler tarafndan okutulmas talep edilmektedir. E-) Aznlk eitim kalitesinin iyiletirilmesine ynelik programlar Aznlk eitiminin glendirilmesi amacyla yrtlecek programlar tek tarafl deil, aznlkla diyalog dhilinde ve Trke ile Yunaca mfredat kapsayacak ekilde planlanmaldr. F-) Kontenjan retmenler Yunanistan'da grev yapacak Trkiye vatanda kontenjan retmenlerinin says 1952 tarihli mutabakatta olduu gibi yeniden 35'e ykseltilmeli, bu retmenlerin eskiden olduu gibi skee, Rodop ve Evros illeri kylerinde grevlendirilmesi uygulamasna dnlmelidir. G-) Okullarda kltrel faaliyetler msamereler

73

lkokullarda kltrel faaliyetlerin dzenlenmesinde bugne kadar yaanan eitli brokratik engeller giderilmeli, bu tr etkinlikleri gerekletirmede encmen heyetlerine gerekli tm kolaylklar salanmal ve kltrel etkinliklerin dzenlenmesi encmen heyetlerinin yetkisine braklmaldr. H-) zrller okulunun kurulmas Aznlk eitim sistemine gre faaliyet gsterecek mlkiyeti ve ynetimi aznla ait olacak bir zrller okulunun kurulmas iin Bat Trakya Trk retmenler Birlii ile Bat Trakya Yksek Tahsilliler Dernei tarafndan bir fizibilite almas yaplmal ve byle bir okulun kurulmas iin imknlar aratrlmaldr. 3-) ORTARETM 1. lkemizde geerli olan dokuz yllk zorunlu ilkretim uygulamasnn aznlk eitimini de kapsamas bir zorunluluktur. Rodop ilinde genel, teknik ve mesleki eitim veren toplam 25 devlet ortaretim kurumuna karn bir aznlk ortaokulu ve lisesi, skee ilinde de genel, teknik ve mesleki eitim veren toplam 37 devlet ortaretim kurumuna karn, bir aznlk ortaokulu ve lisesi mevcuttur. Gmlcine Celal Bayar Aznlk Ortaokul ve Lisesiyle, skee Muzaffer Saliholu Aznlk Ortaokul ve Lisesinin, aznlk rencilerinden gelen ihtiyac karlamakta grlen yetersizlik gz nnde bulundurularak, mlkiyeti ve ynetimi aznla ait olacak ekilde, aznlk nfusunun Rodop, skee ve Evros illerinde youn olarak yaad yerlerde Trke ve Yunanca eitim verecek yeni ortaokul ve liselerin almas ya da Rodop ve skee illerinde Trk rencilerine ynelik olarak alan devlet ortaokul - liselerin Gmlcine Celal Bayar Aznlk Ortaokul - Lisesi ve skee Muzaffer Saliholu Aznlk Ortaokul - Lisesi statsne dntrlmesi zaruret arz etmektedir. 2. Kendi binas bulunmayan skee Muzaffer Saliholu Ortaokul ve Lisesi'nin bina sorunu en ksa srede giderilmeli ve yeni bir binaya kavuturulmaldr. 3. Halen faaliyet gsteren Gmlcine Hayriye Medresesi ile ahin Medresesi, Gmlcine Celal Bayar Aznlk Ortaokul - Lisesi ile skee Muzaffer Saliholu Aznlk Ortaokul - Lisesi statsne sahip eitim kurumu haline dntrlmelidir. 4. Ayrca Bat Trakya'daki camilerde grev yapacak din grevlilerini yetitirmek amacyla bir okul kurulmaldr. 4-) OKUL BNALARI ONARIMLARI VE OKUL ARA GERELER 1. Aznlk okullar an gereklerine uygun eitim ara - gereleri, bilgisayar laboratuvarlar ile Trke ve Yunanca kaynaklarn yer alaca kitaplklarla donatlmaldr. 2. Tamir ve onarma ihtiyac olan aznlk okullar tespit edilmeli ve bu okullar zaman harcanmadan onarlmaldr. 5-) OKUL TABELALARI Aznlk ilkokullarnda halen asl bulunan "Mslman Okulu" veya "Aznlk Okulu" eklindeki tabelalarn 3065/1954 say ve tarihli yasa

74

hkmlerine uygun olarak "Trk lkokulu" eklinde deitirilmesi talep edilmektedir. bu sonu bildirisinin Rodop milletvekili Sayn lhan Ahmet bakanlnda bir heyet tarafndan aznlk adna, Yunanistan ve Trkiye Hkmetlerine, ilgili kurum ve kurululara ulatrlmas kararlatrlm, ayrca basn - yayn organlarnda geni ekilde yanstlmas uygun grlmtr. Kamuoyuna nemle duyurulur. Gmlcine, 27 Kasm 2005

5. BLM: BATI TRAKYADA LKRETM 5.1. ANAOKULLAR Her milletin amac kendi dilini, dininin, kltrn; milli ve manevi deerlerini yaatmak iin, eitimi kullanarak bunlar gelecek nesillerine aktarmaktr. Aznlk asndan bu uygulamaya bugne kadar Yunan devleti izin vermemitir. Yunan Devleti Bat Trakya Trklerini entegrasyon ad altnda asimile etmeyi planlamaktadr. Bu plan uyarnca Aznlk anaokullarnn almasna izin vermemektedir. Yunanistanda anaokulu (nipiagogia) kurulmas tamamen devletin tasarrufu ve yetkisi altndadr. Bat Trakya Trk Aznl iin ok nemli olan bu anaokullar konusu ne yazk ki aznlk bireyleri tarafndan kurulmas mmkn deildir. Yunan mevzuat bireylere yalnz ocuk yuvalar, ocuk kreleri kurma hakkn tanmaktadr. O halde aznlk, belediyeler veya devlet tarafndan kurulan ve ynetilen bu anaokullarnda grev alan retmenlerin yalnz Yunanllardan deil ayn zamanda Trk retmenlerden de olmas hususunda talepte bulunmaktadr. Bat Trakyada Trk Aznlnn yaad blgelerde devlet tarafndan alan ve ynetilen anaokullara Trk retmen istihdam her eyden nce anayasal bir zorunluluk olup, ayn zamanda uluslararas metinlerde var olan eitim hakknn korumas hkmne de uygundur. Anaokullarnda Trk retmenlerinin var olmasnn yasal dayanaklarn yle sralayabiliriz:46 1) Siyasal ve ahsi Haklarn Korunmasna ilikin olan Uluslararas Szlemenin 27 maddesine gre ...Milli Aznlklarn var olduu devletlerde yaayan aznlk bireylerine, kendi kltrlerini ounluk insan ile birlikte ayn
46 lhan Ahmet, Gmlcine Milletvekili, www.ilhanahmet.com.

75

eitim kurumunda gelitirmelerine ve temsil etmelerine engel olunamayaca gibi devlet tarafndan bu hususta ek imknlar da salanmaldr... denmektedir. ( Yunanistan bu szlemeyi 2462/1997 sayl kanun ile i hukuk metni haline getirmitir) Ek imknlar olarak Trk retmen atanmas istenmelidir. 2) ocuk Haklarna ilikin olan uluslararas szlemenin 30. maddesine gre ...milli aznla mensup olan ocuklarn Anadilde eitim alma hakk... vardr. (Yunanistan bu szlemeyi 2101/1992 sayl kanun ile i hukuk metni haline getirmitir.) 3) Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Haklarn Korunmasna ilikin olan Uluslararas Szlemenin 30. maddesine gre ...Velilere kendi ocuklarna onlarn dinsel veya manevi deerlerini korumalar asndan devletin kontrolnde veya tekelinde olmayan bakaca eitim kurumlarnda da eitim almalarn salama hakk tannmtr.... (Yunanistan bu szlemeyi 1532/1985 sayl kanun ile i hukuk metni haline getirmitir.) Bu dzenlemeler nda Bat Trakya Trk Aznl ocuk Krei kurup ynetme hakk sakl kalmak art ile devlet tarafndan ynetilen anaokullarda da Trk retmen alnmas hususunda hukuki ve siyasi giriimlerde bulunulmaya devam etmelidir. ocuk Kreleri ve Yuvalar Yunan mevzuat ocuk Kreleri ( Pedikos statmos) ad altnda faaliyet gsteren merkezlerin zel giriimler tarafndan kurulmasna imkn vermektedir. Bu ocuk krelerinde-yuvalarnda verilen eitim anaokullarda verilen eitim ile byk oranda benzerlik gstermektedir. Bu merkezleri kurmak tamamen ticari bir faaliyet olarak telaki edilmemelidir. Bunlarn Aznla yararlar byktr. Bu yuvalarn-krelerin kurulmasn, almasn, denetlenmesini dzenleyen ayr bir kanun vardr. Bu kanun byle bir yuvada veya krete grev yapacak olan retmenlerde baz artlar aramaktadr. Yunanistanda anaokulu retmeni unvann veren eitim faklteleri vardr.47 5.1.1. YUNAN ANAOKULLARI Anaokulu veya ocuk Bakm evi gibi terimleri Trke gazetelerde 1966 ylndan itibaren okumaya balyoruz. O dneme kadar Yunan devleti tarafndan anaokullar ile ilgili, Bat Trakya Trkleri zerine her hangi bir alma yaplmamtr. Yunanistan Saray Konseyinin ald karar sonucunda, Bat Trakya Trkl iin 1966 ylndan itibaren byk Trk Nahiyelerinde Trklere ynelik anaokulu almas ynnde baz almalara skeenin ahin ilesinde balanmtr. Yunan Devleti ahinde yalnzca Yunan dilinde eitim veren bir Anaokulu ama giriiminde bulunmutur. Bu anaokulda grev alan retmen Yunanl retmendir. Bu yzden renci velileri ocuklarn bu okula gndermek istememilerdir. Fakat polis zoruyla, ocuklarn Anaokuluna devam
47 lhan Ahmet, Gmlcine Milletvekili, www.ilhanahmet.com.

76

etmesi bir sre salanmtr. O dnemde anaokullarnn Trk renciler iin bir Yunanlatrma, bir asimle merkezi gibi alr halde hizmet verdii ifade edilmektedir. ocuklar anaokulda Trke bir kelime dahi konuturulmuyorlard. Anaokulunda eitimden ok Yunanlatrma faaliyeti gze arpyor ve ocuklar Hristiyanlk dininin baz emirlerini yerine getiriyorlard. Bu durum velilerinin tepkisine neden olmutur.48 Yunanistann Bat Trakya Trklerine empoze etmek istedii ilk Anaokulu bu artlar altnda almak istenmitir. Fakat btn abalara ramen halk bu duruma tepkisiz kalmam ve okula katlm ok az olmutur. 1970li yllarda baz anaokullarn tutmas sonucu ky ve ilelere birok <<Kre>>, <<ocuk Bakmevi>> almtr.49 1970 ylnda alan bu anaokullarna hi bir aile ocuunu gndermemitir. Fakat 197071 retim yl itibariyle baz ocuklar buralara ailelerinin rzalar ile gnderilmilerdir. retmenler ocuklar ikolatalarla, tatllarla, breklerle karlamlar, ocuklara her istediklerini yaparak sevimli bir retmen olduklar roln oynamlardr. Bu aldatc durumlar Anaokullarn ilemesine, almasna ilk etapta n ayak olmutur.50 Fakat alan anaokullarda Rum retmenler ocuklarn Trk ve Mslman olduklarn unutup Yunan rf ve adetlerini retmek istemeleri sonucu baz okullar boalmtr. 1980lerin ortalarna doru Yunan anaokullarnn yeniden gndeme getirilerek ocuklarn bu okullara devam etmesi ve Yunan ocuklaryla kaynamas ve Yunancay daha salam olarak renebilecekleri ynnde yaplan propagandalar sonu vermeye baladna tank olunmutur. renci velileri Trk dilinde Anaokulu olmad ve ocuklarn Yunanca ile ne kadar abuk tanrlarsa bu dili renebilecei tezini ileyen Yunanl yneticilerin savunduu gr dorultusunda ocuklarn anaokullara gnderme furyas balamtr. 2001 ylnda da Trklere ynelik Yunan anaokulu ama uygulamasn Gmlcinenin ap ilesine bal Kozlukebir (Aryana) Belediyesinde gryoruz. Kozlukebirde 40a yakn Trk kadn bir araya gelerek bir Anaokulu almas iin imza kampanyas balatmlar, toplanan imzalar yetkililere verilerek bir anaokulu almas taleplerini iletmilerdir. Normalde masum bir istek gibi gzkse de yzde yz Trk olan bu kyde Yunan dilinde anaokulu almas istenmektedir. Anaokulu amak iin imza toplayanlarn alacak anaokulunda Trk dilinde de ders yaplacak m? sorusuna; Anaokulda yalnzca Yunan dilinde ders yaplacaktr. Zira ocuklar Trkeyi zaten evde reniyorlar. diye cevap vermilerdir.51
48 Ahmet Aydnl, Bat Trakya Faciasnn yz, stanbul, Akn Yaynlar, 1971. s:447 49 Ayn, sayfa:53. 50 Akn, Ayn Eser, S:493, 1970 51 Bu cevap tarz Bat Trakya Trkleri arasnda Yunan grlerini savunan kiilerin cevap eklidir. Yunanistan ynetimi okullarmzdaki Trke eitimi kaldrmak iin syledii bir ayak

77

Almas istenen Anaokulu yalnzca Yunan dilinde eitim verecek olmas duyarl ky halk ve bilinli Bat Trakya Trkleri tarafndan tepki gsterilmitir. Bu kez Anaokulun almamas iin imza kampanyas balatlmtr. mza metninde u grlere yer verilmiti: Son gnlerde baz kiilerin zellikle kymzde (Kozlukebir), Anaokulu amak bahanesiyle okul ncesi ocuklarn anne ve babalarndan imza toplama giriiminde bulunduklar grlmektedir. Bilindii gibi, Bat Trakya Trk Aznlnn eitim ve retim merkezleri ama, bunlar idare etme ve bunlara retmen tayin etme hakk Lozan Bar Antlamasyla Mslman Trk Aznla tannmtr. Kymzde bo ktlara imza toplama eklinde sinsice srdrlen bu tr giriimler hi bir zaman halkmzdan destek bulamaz. Aznlmzn eitimini asimle etmeye ynelik bu tr giriimler ky sakinleri tarafndan nefretle karlanmtr. Anaokulu ap amama tasarrufu sadece Mslman Trk Aznla aittir. Ky halkmz bu art niyetli kiilere kar imza kampanyas balatmtr. Toplanan imzalar yetkililere iletilmitir. Fakat bir sonu alnamamtr. Anaokulu, 3 renci ile ilk etapta retime balamtr. Kozlukebir Belediye Bakan Sayn Halit Mehmet; Anaokulu ile ilgili hibir yetkilinin kendisiyle grmediini ve bu almalar karanlk glerin art niyetli faaliyeti olarak kabul ettiini belirtmitir. 4 Mays 2001 tarihinde de Danma Kurulu Anaokul gndemi ile Kozlukebirde toplanmtr. Bu toplantdaki konumalarla halka baz tavsiyelerde bulunulmutur. Bu tavsiyeler: 1- Aznln zararna olan uygulamalarn dnda kalnmaldr. 2- Trk anaokullarnn Lozan Antlamasnda belirtildii gibi Trke ve Yunanca eitim vermesi gerekir. 3- Anaokullarmzdaki retmenleri kendimiz seebilmeliyiz. 4- Bu tr tek dil eitim veren anaokulunu Enfiyeciolu ve takm desteklemektedir. (Bu Enfiyeciolu ve takm ifadesiyle Bat Trakya Trklerini guruba ayran ve paralamak iin her trl entrikay ortaya koyan grup ifade edilmektedir. Yunanistann Bat Trakya politikasn oluturmaya alan gruptur.) Bu kiiler Bat Trakya Trklerini paralamak iin alan kiilerdir. O yzden kendi isteklerimiz yerine getirilinceye kadar anaokulu protesto ederek ocuklarmz gndermemeliyiz. eklinde olmutur. Btn bu uyarlara ramen halk ocuklarn Yunan dilinde eitim yapan anaokuluna gndermekten geri kalmamtr. Bugn renci saysnn 10u bulduu ifade edilmektedir. Anaokulun alnn yl dnmnde Margaritu Papandreu, Hrisa Manolya gibi kiiler Kozlukebire bir Yunanca Kurs daha aarak bu kez de bayanlara Yunanca retmeye balamlardr. Kursa 3540 bayan katlmtr. Bir yerde, ky halkna Anaokulun ileyiine katkda bulunduklar iin teekkr edilmi oluyordu. Bu kursun bana da Anaokulun retmenini getirerek hanmlarn anaokulu retmenine sempati duymalar hedeflenmitir. Yunan devletinin her eyi gze alarak, Yunan Anaokulu sistemini, Trk Aznla kabul ettirme abalar devam ede gelmektedir. Ayrca Gmlcine ve skeedeki Yunan
oyunudur. nmzde uluslar aras anlamalar dururken byle bir propagandaya gitmesi ok acdr. Lozan Antlamas, Kltr Anlamalar yrrlkteyken bu slubun taknlmas ok adr.

78

anaokullarna Trk ocuklarnn btn uyarlara kar devam ettii gzlenen bir durumdur. Kozlukebir kynde olayl bir ekilde alan Anaokulun benzerleri skeede Ketenlik ve Dolaphan kylerinde ve daha pek ok yerde almtr. Buralarda da renci anneleri imza toplayp anaokulu almas isteiyle valilie bavurmulardr. Valilik de bu isteklerini ok ksa srede karlamaya alm ve Anaokul hemen faaliyete geirilmitir. Trk annelerinin imza toplamas ile alan Anaokullar, Lozan Antlamasnn inenmesi anlamna gelmektedir. Bu Anaokullarn almasna imza koyan bayanlar bindii dal kesmektedir. Yunan devleti Lozan Antlamasnn inenmesi iin Bat Trakya Trk bayanlarnn bir blmn kullanmaktadr. Bat Trakyadaki baz kylerde Trkler ile Yunanllar kark olarak yaarlar. Byle kylerde Yunan anaokullar alyor. Bu anaokullara Trkler de ocuklarn gnderme lksne dmektedirler. ocuklarn geleceini hie saylarak taknlan bu tutumlar ileri kuaklar iin ok tehlikeli tutumlardr. skee, Gmlcine gibi ehir merkezleriyle Yassky ve ap gibi byk ilelerde de Yunan anaokullarna gnderildii gzlenmektedir. Yunanistan ynetimi anaokul meselesini asimilasyona n ayak olaca iin devaml olarak desteklemektedir. Yunan anaokulu sistemini oturtabildii takdirde arkasndan Yunan ilkokullar, Yunan Liseleri gibi okullar daha ok aarak Trk Okullarnn kapatlmasn amalamaktadr. Bu sayede Bat Trakya Trklerini Trk dilinden koparmay amalamaktadr. Bu durum uzun bir sreyi kapsamaktadr. Yunan devleti amalarna ulamak, asimilasyonu hzlandrmak iin hibir fedakrlktan kanmamaktadr. 5.1.2. TRK ANAOKULLARI Bat Trakya Trklerinin eitim sistemi iinde Lozan Bar Antlamas, Kltr Anlamas ve Protokol'ne uygun olarak Trk Anaokullar bugne kadar kurulmamtr. Bu durum, Yunanl eitimcilerin Lozan Antlamasnda anaokullarndan bahsedilmiyor gerekesiyle mi olmutur, yoksa devletin eitim politikasnn bir sonucu mudur tartmaya ak bir konudur. Gerek olan bir ey var, o da bugne kadar aznln eitimdeki zel ve zerklii dikkate alnarak, aznlk ocuklarnn gidebilecei anaokullarn kurulmam olmasdr. 1952 ylnda Trk Anaokullaryla ilgili bir haber Trakya Gazetesinde yer almaktadr. Habere gre 195253 retim yl iin skee Trk Cemaati ats altnda bir Anaokulu alaca ve 6 yana kadar ocuklarn yazlaca belirtilmektedir. steyenlerin ocuklarn yazdrabilecekleri duyurulmaktadr. 52 Fakat bundan baka her hangi bir kayda rastlanmamaktadr. Bat Trakya Trkleri eitiminde 2003 yl itibariyle ift dilde eitim yapan anaokulu yoktur. Trk anaokullarn Lozan Antlamasnda belirtildii ekilde almas en doal istekler arasndadr. Yani anaokulda Trke ve Yunanca
52 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:524.

79

eitim verilecek, dolaysyla da Trk ve Yunanl retmenlerin grev almals gerekir. Bu okullarn retmenlerini Bat Trakya Trkleri seebilmelidir. Bu yndeki isteklerin kabul grdn yalnz ve yalnz Bat Trakyay ziyaret eden bakanlarn azndan duyulmaktadr. 2001 ylnn Mays aynda Bat Trakyay ziyaret eden ileri Bakan Vasso Papandreu Trk ve Yunan dilinde retim yapan anaokullarnn alacan beyan etmitir. Bat Trakyay ziyaret eden siyasiler Vasso Papandreu gibi anaokullarnn alacan devaml olarak beyan ediyorlar fakat bu ynde bir uygulama grlmemektedir. ki dilde eitim yapacak anaokullar, vaatlerden teye geememektedir. Toplumda, bu soruna ilk zm hareketinin Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei'nden geldiini grmekteyiz. 1998 ylnda dernein bir alt kolu olarak kurulan "ocuk Kulb", aznlk insanna bir alternatif kurum olmutur. Bugn saylar artarak devam eden bu ocuk Kulplerinin amac, "aznlk ocuklarnn sosyal ynden geliimine katkda bulunmak" olarak ifade edilmektedir. Snrl imknlar dhilinde eitim verilmeye allan bu kulplere, halkn rabet gstermesi bu konuda nemli skntlarn yaandnn da iareti olmaktadr. 5.2. LKOKULLAR Bat Trakya Mslman-Trk Aznlnn en yaygn ve youn olduu eitim kurumu ilkokullardr. Aznlk eitim sorunlarnn en youn olarak yaand, eitimin kalitesinin tartld ilkokullar, verilen eitim asndan da kemekeliin yaand meknlardr. Aznlk eitiminin temel yaplar olan ilkokullardaki eitimin ok iyi irdelenmesi, kalitesinin tartlmas gerekmektedir. Devletin en ok yasa, kararname ve bakanlk kararlar yaynlad, her geen gn eitli uygulamalarla adeta uygulama tahtasna dnen ilkokullar, ilevsiz bir hale dntrlmtr.53 lkokullar bal altnda Yunan lkokullar ve Trk lkokullar olarak ele alnmtr. 5.2.1. YUNAN LKOKULLARI Yunan lkokullarnn Bat Trakya Trklerinin eitimi konusunda yeri olmamas gerekirdi. Yunan lkokullar Bat Trakya Trkleri iin eitimdeki kalitesizliin bir sonucu olarak karmza kmaktadr. Yunanistan Devleti Trk lkokullarndaki eitimin seviyesini aa ekerek, Trk rencilerinin Yunan lkokullarna devam etmesini amalamaktadr. Bat Trakya Trk lkokullarnda Yunanca eitimi yok denecek seviyede tutarak, Trk lkokullarnda yeterli derecede Yunanca eitim verilemiyor tezini ne srmektedirler. Bunun akabinde Eer iyi derecede Yunanca renmek istiyorsanz ocuklarnz Yunan lkokullarna gndermelisiniz gibi tavsiyelerde bulunulmaktadr.

53 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:379395,

80

Yunanistan ynetimi bylelikle iyi derecede Yunanca renmek isteyenlere, adres olarak Yunan lkokullarn gstermektedir. Zaten Trk lkokullarnda 6 yl boyunca ocuklarn Yunanca renememesinin ana kayna retmenlerin Yunancay Trk lkokullarnda renilemeyeceinin halka kavratlmak istenmesinden kaynaklanmaktadr. Dolaysyla Yunanl retmenlerin ve mfettiliin bu art niyetli tutumuna kanan baz renci velileri ocuklarn Yunan lkokullarna gndermektedirler. Baz kylerde renci velileri ocuklarnn Trk lkokullarnda Yunanca renemediklerini mfettilie ikyet olarak bildiriyorlar. Fakat mfettilik zaten bu amac gtt iin ocuklarn Yunan lkokullarna gndermelerini salk veriyor. Mfettiliin amac Trk Okullarndaki eitimi baltalamak ve rencileri Yunan Eitiminin iine katarak bir potada tmeyi planlamaktadr. Yani Trk Okullar eitim asndan ne kadar alt seviyelerde tutulursa ocuklarn Yunan lkokullarna kaymalar o derece fazla olur mant iletilmektedir. Bu durum halk, gerekten iinden klmaz bir halde dndrmektedir. in iinden kmakta zorlanan halkmz ocuunu 4. ,5. snftan sonra Yunan lkokulluna gndererek, ocuun Yunanca renme srecini hzlandrmay dnyor. Btn bunlar yaplrken Yunanistan ynetimi bir yere kadar amacna ulam olmaktadr. Yunan lkokullarna ocuklarn gnderenlerin kendine gre ok hakl gerekelerle yaplan bu hareket, aznln kendine ait olan kurumlarn yava yava kapanmasn salar. kincisi de Bat Trakya Trklerinin kendine ait olan deerlerinden (anadil, kltr, din) uzaklamasn hzlandran bir sre olmaktadr. Bu konularda hassas olan anne ve babalar yakndan yaayarak vicdani rahatszlklarn da vurmaktadrlar. Yunan lkokullarna ocuklarn gnderen anne ve babalarn dikkate deer nemli ikyetlerinden biri, din ve kltr konusunda olmaktadr. ocuklar bu okullara giderken Yunan kltrn ve dininin baz zelliklerini de ister istemez renerek uygulama yoluna gidiyor. Bu da renci ailelerini rahatsz etmektedir. u konu unutulmamaldr; bir toplum, kendi inan ve kltrn yaamazsa mutlaka bir baka inan ve kltrn egemenliine girer. Bunun yannda Yunan lkokulundan ikyeti olup ocuklarn yeniden Trk lkokuluna kayt ettirmek isteyen velilere ise izin verilmemektedir. Buna rnek olarak 1978 ylnda yaanan bir olay aktarmak istiyorum. Yunan ilkokulunda renim gren renciyi Trk Okuluna yazdrlmak isteniyor. Fakat okul mdr alayc tavrla Sen Devlet Okulundaki ocuu alp Trk Okuluna m kaydettirmek istiyorsun? soruyor. Sonuta izin verilmiyor. Trk lkokullarndan Yunan lkokullarna gei olmasna ramen Yunan lkokullarndan Trk Okullarna geilerde izin verilmemektedir.54 Yunan lkokullarna rencilerin gnderilmesine gereke olarak Trk Okullarndaki eitimin kalitesizlii gsterilmektedir. Bu olayn grlen, ne kan tarafdr. Grlmeyen tarafnda ise ailelerin kendi ilerinin selameti iin
54 leri, Ayn Eser, S:128,13.10.1978

81

Yunanistan ynetiminin oluturmaya alt politikann tesiri altnda kaldklar ve ocuklarn Yunan lkokullarna gnderdikleri gereidir. Eitimin kalitesizliini bahane gstermek suretiyle kck beyinleri kendilerinin dahi doru drst bilmedikleri bir kltrn kucana atmalar bal bana bir intihardr. Yunanistan Hkmetinin yapmak istedii de bu deil midir? Okullarn dzeltilmesi iin gayret sarf edileceine iin kolay ynne kalyor gibi gzkmektedir. Fakat durumun yle olmad elbette be on yl sonra anlalacaktr. Yunan lkokullarna gnderilen ocuklarn, kltr erozyonunun sonucu karsnda ailelerin zor durumda kalacaklar gerei ortadadr. Yunan ilkokullarnn Bat Trakya Trkleri eitiminde yeri olmamaldr. Verilen eitim, Yunan Kltrn alamaktan baka bir fayda salamayaca aikrdr. 5.2.2. TRK LKOKULLARI 1923 Lozan Antlamasyla Yunanistanda kalan Bat Trakya Trklerine din ve eitim gibi meseleleri yrtmek, idare etmek hakk tannmtr. Bat Trakya Trkleri elindeki Osmanl kalnts kadrosuyla Eitim Tekilatn kurmu ve yeni hayatna almaya almtr.55 1940 ylna kadar eitim her ne kadar eski retmen kadrolar ile idare ediliyor olsa da Trkiye Firarisi retmenler de kendilerine ilkokullarda yer bulmulardr. kinci Dnya Sava srasnda Bat Trakyay Bulgarlar igal ederek eitimimize Bulgarca damgas da vurulmutur. Bulgaristan igali srasnda Bulgarca dili retilmitir. Trkiye Firarisi retmenler Bat Trakyadaki baarl Trk retmenlerini devaml olarak ikyet ederek okullardan atlmalarna vesile olmulardr. Bu da o dnemde eitimin kalitesinin dmesinde rol oynamtr. kinci Dnya sava sonrasnda ilkokullara asker yerletirildii iin ok kt durumdayd. zellikle ehir ilkokullarnn hali iler acsyd. ehir ilkokullarndan askerler ve mlteciler uzun yllar kartlmam ve eitim bu okullarda yaplamamtr. Buralardan karlan asker ve mlteciler okullar ok kt kullanld iin binalarn bakma ihtiyalar vard. Bu okullarn temizlenmesi, tamirlerinin yaplmas gerei zerine baz yardmlar yaplarak, eitim yaplacak duruma getirtilmesi gerekiyordu. 195060 yllar, aznln toparlanmaya balad yllardr. Vatan ile Anavatan arasnda yaplan Kltr Anlamasyla, retmen okullarna renciler gnderilmeye balanm ve mezun retmenler geri dnmlerdir. Fakat ynetim olmayacak zorluklar karm ve 300 retmenden ancak 150si retmenlik yapabilmitir. Daha sonraki yllarda ise retmen uzaklatrmalar sonucu 50 retmen grevden alnmtr. Gkeler okulunda garip bir uygulama gze arpmaktadr. Encmenlerden ikisi Yunanllara olan yaknlklar dolaysyla olsa gerek Gkeler Trk Okulunu Yunan Okulu ekline getirmek iin Bakanla dileke verdiklerini
55 Yeni Bat Trakya, say:34, Sayfa:18 1986 stanbul. (1983 1988)

82

gryoruz. Bu durum btn Bat Trakya Trk okullarn tehlikeye atmaktadr. 56 Gkeler okulundaki bu durum 3 hafta sonra verilen dileke geri ekilmitir. Bu olay ile 24 kii ilkokuldan ocuunu alarak Yunan lkokuluna yazdrmas ile sonulanmtr. ocuklar Yunan lkokulundan mezun olunca ocuklarnn iine dtkleri kltr erozyonunun farkna varp ocuklarn Trkiye Ortaokullarna gndererek hatalarndan dnmlerdir.57 196070 yllarnda medreselerde korkun bir boluk domu ve medreseler bo kalmtr. Ynetim medreselerin kapanmamas iin zoraki medreseye renci gnderme yoluna gitmitir. 1969 ylnda da S..P.A. alm ve Medreselerin cazip hale getirilmesi iin rencilerini buradan alnmas uygulamasna balanmtr. Bylece medreselere de kaybolan ilgi yeniden artmaya balamtr. S..P.A.da eitim gren renciler mezun olup ilkokullara retmen olarak atanmlardr. Bir sre sonra retmenlerin okullarda bir ey retmediklerinin anlalmas zerine gerekli itirazlar Mfettilie yaplm fakat hibir olumlu sonu alnamamtr. Bunun zerine renci velileri zor kullanarak retmenleri okullara sokmamak istemilerdir. Fakat ynetim zor kullanarak retmenleri okullarda tutmay baarmtr. retmenlerin okullara sokulmamas zerine ynetim renci velileri hakknda davalar aarak onlar yldrma yoluna gitmitir. 1975 ylnda lkokullara Ahlak Bilgisi dersi konulmutur. Bu ders yunan dilinde ilenmeye balanmtr. Bylece Trke ders saati azaltlarak Yunanca ders saatleri arttrlmtr. Trke ilenen bir ders says daha da aaya ekilmitir. 17 Austos 1976 ylnda Dedea ata Trk lkokulu, 21 Austos 1976 gecesi de Susurkydeki Trk lkokulu atee verilmitir. 58 Kbrsta gelien olaylar baz milliyeti kesimi harekete geirmi ve okul yakma gibi olaylara rastlanmtr. 1976 ylnda kartlan kanuna gre Mecburi Eitim 9 yla karlmtr. lkokullardaki bu yeni uygulamay Akn Gazetesi pheyle karlayarak Aznlk okullarna yansyp yansmayaca tartma konusudur59 diye balk atmtr. Bu balk gnmzde de geerliliini koruyarak ilkokullarmzda eitim 6 yl olarak devam etmektedir. Yunanistanda Mecburi eitim 9 yl olmasna ramen Bat Trakya Trk lkokullarna devam eden renciler bu haktan yararlanamamaktadr. 694/1977 sayl kanun uyarnca ilkokullara atanacak retmenler, ncelikle S..P.A. mezunu retmenlerden seilir maddesi getirilmitir. Bu kanun ile Formasyonlu Trkiye Mezunu retmenlerin yeniden grev almas
56 Trakya Gazetesi , Ayn Eser, Say:748. 57 Ayn, Say:752. 58 Aznlk Postas, Say:221, Sayfa:1, Gmlcine 1976 59 Akn, Ayn Eser,Say:649, 29 Nisan 1976

83

engellenmitir. Yaklak olarak krk yldr okullara Formasyonlu retmen atanamamaktadr. retmenlik bavurusunda bulunanlara bu kanun bir maddesi gereke gsterilerek grev verilmedii belirtilmektedir. 1980li yllarda lkokullara atanan S..P.A. mezunu retmenlerin ilkokullardaki baarszlklar gn yzne kmaya balamtr. S..P.A. mezunu retmenler ders konularna hkim olmadklar iin lkokullarda baarsz oluyorlard. Dolaysyla renci velileri bu durumdan hakl olarak rahatszlk duymular, retmenlerin geri ekilmesini istemilerdir. Yerlerine de Trkiye Mezunu retmenlerle anlap eitime devam etmek istediklerini belirtmekteydiler. Ynetim S..P.A. mezunu retmenlerin ilkokullarda grev almalar konusunda emrivakiler yapnca renci velileri de okullar kapatarak bu retmenleri okullara sokmamlardr. Baz okullarda boykotlar bir sene kadar srmtr. Fakat hibir gelime kaydedilmemitir. Yunan ynetimi geri adm atmamtr. Gnmzde de bilgi seviyeleri dk retmenlerle eitime devam edilmektedir. Ayrca S..P.A. Mezunu retmenler baz dzenlemelerle okullara mdr olarak atanmaktadrlar. Okul Mdr daha nceleri Trkiye Mezunu Formasyonlu retmenler oluyordu. Bu uygulamalarla okul mdrlkleri Formasyonlu retmenlerden alnp S..P.A. mezunu retmenlere verilmitir. 29 Ocak 1988 Trklk haykrndan sonra Yunan devlet yetkililerinin Bat Trakyada Trk yoktur aklamalar sonucu 1,2,3 ubat tarihlerinde Trkl tanmayan hkmeti protesto iin okula gitmeme karar alnm ve %99 baarl olmutur.60 Ayn tarihlerde Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Gmlcine Trk Genler Birlii, skee Trk Birlii ve lkokullardaki Trk lkokulu ibarelerinin kaldrlmas grevin baarya ulamasn salamtr. Bu grevin amac, Bat Trakya halk Trktr mesajn dnyaya duyurmaktr. Eitimin kalitesinin ykseltilmesi ve eksilen Trke ders saatlerinin yeniden dzenlenmesi iin 198889, 198990 retim yllarnda eitim boykotu yaplmtr. Fakat Hkmet btn olaylara ramen geri adm atmamtr. Ynetim eitimin gn getike kalitesizlie itilmesine gz yummaktadr. 1992 ylnda lkokullardaki Trke ders kitaplarnn yetersizliinden dert yanan eitim camiasna Yunanistan Hkmeti zm buldum diyerek Yunanl yazarn yazm olduu baz kitaplar okullara sokmak istemitir. Yunanl yazarn yazm olduu kitap Lozan Antlamasna, Kltr Anlamalarna aykryd, bu durum Bat Trakya Trklerini ileden karmtr. Bunun zerine okullara datlan kitaplar bir bir toplanarak Dr. Sadk Ahmet nderliinde Milli Eitim Bakanlna iade edilmitir. Bu yasa d uygulamalar 2000 ylna kadar devam edilmitir. Bu sre iersinde birok renci velisi hapis ve para cezalarna arptrlmlardr. Eitimdeki karklk srekli devam ede gelmektedir. Sra gelir, Lozan Antlamas ileri srlr, sra gelir 3065 sayl kanundan bahsedilir ve 3065 sayl kanunla Lozan Antlamas hkmsz gsterilmek istenmitir. Yani Deve
60 Trakyann Sesi, Say:271, 4 ubat 1988, Gmlcine.

84

kuuna uar msn diye sormular, hayr deveyim uamam demi. Yk tar msn diye sormular hayr kuum yk tayamam demi. Bat Trakya Trkleri Eitiminde de ayn yol ile iler biraz daha zorlatrlyor ve her geen gn biraz daha iddetli olarak Trk okullarnn gerilemesine allmaktadr. Alfabe dahi retemeyecek durumda olan retmenle idare edilen bir ilkokuldan 6nc snf diplomas alabilecei srarla iddia edilmektedir. ocuklarna iyi bir eitim vermek isteyenlerin nne geilmektedir. Ynetime lkokullar Aznlk okullar mdr? Ynetilmesi ve eitimi aznlk tarafndan m yaplr? diye sorulsa evet denir. Fakat uygulamaya gelince hemen devlet okulu saylrlar. 3065 sayl kanuna uzaktan uza a bu manaya gelecek forml bulunur. Peki, bu kanunun ilgili maddeleri var; onlar niin uygulamyorsunuz denilince sessiz kalnr.61 Aznlk eitim sorunlarnn en ok yaand, eitimin kalitesinin tartld ilkokullar, verilen eitim asndan kemekeliin yaand meknlardr. Aznlk eitiminin temel yaplar olan ilkokullardaki eitimin ok iyi irdelenmesi, kalitesinin tartlmas gerekmektedir. Devletin en ok yasa, kararname ve bakanlk kararlar yaynlad, her geen gn eitli uygulamalarla adeta uygulama tahtasna dnen okullar, ilevsiz bir hale dntrlmtr. lkokullar deerlendirirken aslnda ok geni ve kapsaml bir deerlendirme yapmak gerekir. Bu deerlendirmenin iinde; okul yaplarnn, retmenlerin, ders programlarnn, kitaplarn, ara-gerelerin, rencilerin, velilerin, idari yapnn mutlaka salkl bilgilerle tahlil edilmesi gerekmektedir. Tabii i burada bitmemeli ve gelecek iin salkl hedefler ve neriler de yaplabilmelidir. Hastal sadece tehis etmek yeterli deildir. Uygulanacak tedavi ynteminin de nemli olduu aktr. Bat Trakya Trklerinin eitiminde byk nemi olan ilkokullar, lks binalar olmaktan teye gidememektedir. Bunun nedeni eitimimiz iersinde retmenlerin kalitesizliinden ve Yunanistan devletinin S..P.A. mezunu ve dier retmen kadrosuna dolayl ynden iyi eitim vermeyin basksnn bir sonucudur. Son dnemde lkokullarda tam gn eitim sistemine geilmek istenmektedir. Baz okullarda renci velilerinden imza toplanarak tam gn eitime geilmektedir. Fakat bu tam gn eitim sadece Yunan dilinde yapld iin tepki almaktadr. Encmenler Kurulu ile Bat Trakya Trk retmenler Birlii arasnda yaplan toplantlarda tam gn eitime kar olmadklarn belirtmilerdir. Fakat tam gn eitimde Trk dilinde okutulan derslerin de yaplmasn ve Trkiyeden Snf retmeni blmlerinden mezun olan retmenlerin de bu programa dhil edilmesi istenmitir. Tam gn eitimin yaplabilmesi iin ift dilli eitim zerinde kesinlikle durulmal ve srar edilmelidir. Aksi takdirde renciler okula gnderilmemelidir.

61 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:787.

85

5.2.2.1. Karneler Bat Trakya Trkleri 1923te Lozan Antlamasyla Yunanistana kaldnda karneler ilk etapta Yunanca ve Osmanlca olarak dzenleniyordu.1928 ylnda Trkiyede yaplan Harf nklb 1936 ylna kadar tam olarak yansmamtr. O yzden karnelerin bir taraf Yunanca ve dier taraf Osmanlca olarak 1936 ylna kadar dzenlenmitir. kinci Dnya Sava srasnda ise ilkokullar, eitim alannda ilk etapta sekteye uramtr. Fakat ilerleyen zaman iinde eitim iyi kt rayna oturmutur. 194142 retim yl iinde Trk Okullarnda hazrlanan karnelerin bir taraf Trke dier taraf da Bulgarca olduu grlmektedir. kinci Dnya Sava sonras Bat Trakyann tekrar Yunanistana gemesiyle karneler Trke ve Yunanca olarak dzenlenmeye balanmtr. Karneler bu halde dzenlenirken skee ehri Mslman (?) Okullar Mfettii btn Aznlk Okullarna 20-Mays -1962 tarihli ve 362 sayl bir tamim gndermitir. Tamimde <<Aznlk Okullarnda ylsonunda verilen diplomalarda veya karnelerde yalnz Rumca dilini kullannz>> denilmitir. 1962 ylna kadar karnelerin bir taraf Yunanca bir taraf da Trke olarak dzenleniyordu. Bu durum 51 yllk bir gelenektir. Bunu bozmak, herhalde o dnemde Bat Trakya Trklerine tatbik edilen bir efkat (?) eseri olsa gerekir. O dnemde halk arasnda Trkeyi kaldrmak iin ne kadar vasta varsa hepsi kullanlmak istenmitir.62 Ayrca karneler, bu zamana kadar yalnz Okul Mdr imza koyarken yeni uygulamayla Yunanl retmenlerin de karneleri imzalamasn istenmeye balanmtr.63 1977 ylnda kartlan 694 sayl yasaya dayandrlarak okullar, yeni kuruluyormu gibi alglanarak baz okul encmenlerinden 15 kiilik okul kurucu listesi istenmitir. Bat Trakyadaki ilkokullar sanki yeni kuruluyormu gibi alglanlmtr. stenilen 15 kiilik kurucu listesi kanun d bir uygulama olduu iin encmenler bu istenilen listeyi vermemilerdir. stenilen kurucu yelerin ynetime verilmemesi zerine 1000 kadar renciye karneleri diplomalar verilmek istenmemitir.64 ocuklar bu sebeple ortaokullara
62 Ayn, Say:884. 63 Akn, Ayn Eser, S:326,6.6.1964 64 Bu problem skee Mftsnn gndermi olduu u mektuptan anlyoruz. Durumun ehemmiyeti bakmndan mektubu aynen yaynlyorum: Saygdeer Milli Eitim ve Din leri Bakanna, Atina Konu: Bir takm Aznlk lkokullarnda Karne ve Diplomalarn verilmesinin gecikmesi. Ba mft ve Mftlerle ilgili 2345/1920 sayl yasann hkmlerini gz nnde bulundurarak, size aadaki hususlar bildiririz: 1-skee Aznlk Okullar 1. ve 2. Eitim Blgesi Mfettileri, Bat Trakyada yaayan Mslman veli ve ebeveynlerin Bat Trakyada Aznlk Okulu kurma eklini dzenleyen <<Bat

86

zamannda kaytlarn yaptramamlar ve bir yl kaybetmek zorunda kalmlardr. Diplomalar 55369/1978 sayl bakanlk kararnamesinin 10. maddesine gre dzenlenir. Bu 10. Madde ise yledir: Terfi Defteri-Diploma Defteri 1-retim ylnn sona ermesini izleyen 5 gn iinde okul mdr ile mdr yardmcs 2 nsha halinde, her snf iin, renci terfi defteri dzenleyerek yetkili Aznlk Okullar Mfettiliinin onayna sunar. Bu defter (verilen) rnee gre tanzim olunur. ki defterden birini mfetti alr, dierini de onayl olarak okula iade eder. 2-Keza 1. paragrafta ngrlen sre iinde okul mdr ile mdr yardmcs tarafndan 3 nsha halinde diploma defteri dzenlenerek yetkili
Trakya Mslman Aznl Aznlk Okullar>> balkl 694/1977 sayl yasann 5. Maddesinin 1. paragrafna, gya dayanld gerekesiyle skeede 197879 retim ylnda ilkokulu bitiren ya da bir st snfa geen yaklak bin kadar renciye karne ve diplomalarnn verilmesini, 18 kadar Aznlk Okulu Mdrne verdikleri szl direktifleriyle yasaklamlardr. 2- Yetkili Mfettilerin yukardaki szl direktif ve emirleri bize gre tamamen anlamszdr. nk memleketimizde szl deil, yazl yasalar geerlidir. Ayrntl olarak, Sayn Mfettiler, bir ka ay nce, mfetti eliyle Valilere hitabeden matbu ktlar Mslman okullarnda grev yapan Hristiyan retmenler kanalyla dattlar ve eitli kurnazca oyunlarla skeede Aznlk Okullar kurulmas iin her Aznlk lkokulu veli ve ebeveyninden imza istediler. Bu kabiliyetsizlik ve tecrbesizlikler Mslman nfus zerinde yle kt intibalar uyandrd ki, bir takm ilkokullardaki 1000 kadar renci karne ve diploma almaktan mahrum kaldlar ve bunun sonucu olarak ilkokulu bitiren bu renciler Aznlk Liseleri ve dier ortaretim okullar snavlarna katlamadlar. Ve btn bunlar ocuk Yl ilan edilen 1979 ylnda oldu. 3- Sz edilen yasann bu hatal tefsiri ve Aznlmzn, yetkili mfetti ve genellikle il mahalli makamlarnca maksatsz ve insanlk d muameleye tabii tutulmas, ocuk velileriyle ebeveyninler ve bilhassa Aznlmzn bu ilkokul rencileri zerinde fke ya da eer isterseniz felaket yaratt iin, Yunanistanda yaayan biz Trk Aznlnn tannm haklarn tehlikeli ve dzeltilmeyecek biimde rencide eden ve bizim olduu kadar, Yunanistanla Trkiye arasnda imzalanan eitli eitim anlamalarna ters dmesi nedeniyle devlet iin de hayati nem tayan bu sorunun hemen ve sratle zmlenmesi gerekmektedir. Aznlmzn Mslman rencilerinin manevi Lideri olarak, arzu edilmeyen hareket ve sonularn nne gemek iin, skee Valiliindeki Aznlk Okullarnn Mslman rencilerine karne ve diplomalarnn derhal verilmesini, skee Valilii 1. ve 2. Eitim Blgesi Sayn Mfettilerine emretmenizi itenlikle rica ederim. skee Mfts Mustafa Hilmi, Gerek, Ayn Eser, S:32,1977

87

Aznlk Okullar Mfettiine sunulur. Anlan Mfetti gerekli kontrol yaparak bunu Aznlk Okullar Genel Mfettiinin onayna sunar. Bu nshalardan bir tanesini Genel Mfetti alr, ikincisini Aznlk Okullar Mfettiine, nc nshay da onayl olarak okula iade eder. renci diplomalarnn hazrlanp onaylanmas iin de ayn formalite uygulanr. Buradaki problem de eitimin Trke ve Yunanca yaplmasna ramen verilen Diplomalarn tek dilde sadece Yunanca olmasdr. Diplomalarn Trke ve Yunanca olarak iki dilde hazrlanmas gerekir. 5.2.2.2. Okul Mdr ve Yardmclar Okul Mdr ve Mdr Yardmcsnn grev ve yetkileri kanun maddeleriyle dzenlenmitir: 1- 3065/1954 sayl kanuna gre (Madde 2) Okul Mdrleri Mfredat Programnn yapmnda grev alr. 2- 3065/1954 sayl kanuna gre (Madde 5) Okul Encmeninin genel sekreterlik vazifesini Okul Mdr stlenir. Bu iki madde 1109/1972 sayl kanunla deitirilse de genel olarak bu grevlerini yerine getirmekle mkelleftirler. 3- 694/1977 sayl kanunun 7. maddesi Mdr ve Mdr Yardmclarna sorumluluklar yklemektedir. 4- 16287/1978 sayl bakanlk kararnamesi Aznlk Okullar Mdr Yardmclarnn Grev ve Yetkililerine likin Milli Eitim ve Din leri Bakan kararnamesi.65 Bu kararname ile Mdr yardmclar Okul Mdr ile benzer grevleri yapabilme yetkisi verilmitir. Ayrca Mdr yardmclar yasalarla belirlenmi Devlet Okullar Mdrlerinin yetkilerini de kullanabilmektedirler. Kanuni dzenlemeler Okul Mdrnn tm yetkilerini kullanmay gerek grldnde bu yetkiyi kullanmay Mdr Yardmclarna vermitir. Bu bakanlk kararnamesi ile Formasyonlu retmenlerin Mdrlk yapmalar da ortadan kaldrlmtr. Birden fazla retmen olduu durumlarda S..P.A. mezunu retmen mdrlk grevini yrtr diye Yunanca metinde hkm vardr. 5- 55369/1978 sayl bakanlk kararnamesinde Mdrlere rencinin okula kaydedilmesi, rencinin nakil ilemlerinde ve Karne ve Diplomalarda grevler yklemitir. 6- 70464/1978 sayl bakanlk kararnamesinde Okul Encmenlerinin grevlerini yapmak istememeleri veya ihlalleri olursa Encmenlerin grevlerini Mdr ve Mdr Yardmclar yrtebilir. hkm vardr. Mdr ve Mdr
65 Kararn tam metni Ek blmnde verilmitir. Akn Gazetesi bu Bakanlk Kararnamesini 42617/2.4.1977 say ve numarasyla vermektedir. Akn Gazetesinin vermi olduu 42617/1977 sayl Bakanlk Kararnamesi byk bir ihtimalle Kanun Tasladr. Akn Gazetesi bu metni say:689 18 Ekim 1977 tarihinde yaynlamtr. O yzden Kanun Tasladr diyebiliriz.

88

Yardmclar gerek grld hallerde Encmenlerin grevlerini yrtmekle ykmldrler. 7- Z2/219/1993 sayl bakanlk kararnamesinde Okul Mdrleri Szlemeli retmenlerin dilekelerini alp gerekli ilemi yapmakla mkelleftirler. 8- Z2/141/1994 sayl bakanlk kararnamesinde Okul Mdrlerine Szlemeli retmenlerin dilekelerinin ilemleri hakknda Z2/219/1993 sayl Bakanlk kararnamesinde baz deiiklikler yapmtr. 9- F12/921/G1/1058/31.8.1995 sayl Bakanlk kararnamesi Okul Mdrnn hangi derslere ka saat girmesi gerektii konusunda dzenleme yapmtr. Kanunlar byle iken uygulamalarda ise gariplikler diz boyudur. Kanunlar karlmadan Bat Trakya Trklerinin sabrn denemek istercesine yasa d uygulamalar uygulanmak istenmitir. nce kacak uygulamalar, yasa d yollarla uygulanarak halkn tepkisi llmtr. ayet yeterli tepki gelmez ise yasa karlmaktadr. Kanunlar yukarda zikrettim imdi uygulamalarda nelerle karlaldna bir bakalm. Lozan Antlamas Yunanl retmenlere yalnz dil dersi vermesi konusunda izin vermekteydi. dari ilerle herhangi ilgileri yoktur. Ynetim bu durumu grm ve gizliden gizliye bu retmenlere sorumluluklar yklemeye balamtr. Bu durumu ilk olarak 195657 retim ylnda gryoruz. Mfettilik 195657 retim ylnda Yunanl retmenlere daha ok yetki vererek okul ynetimine yava yava dahil etmitir. Eskiden Trk lkokullarna verilecek yardmlar encmenler alrd ve kullanrd. Belediye tarafndan verilecek yardmlara encmen adna Trk Okul Mdr imza atard. Mdr, encmenlerin sekreteri gibiydi. Bu durum ynetimi rahatsz etmi olacak ki mfettilik bu sekreterlik meselesini Mdr yardmcln yapan Yunanl retmenlere vermek istemitir. Bu yzden okula verilecek yardmlarn belgelerini Yunanl retmenlerin imzalamas iin okul mdrlerine bask yaplmtr. Bu sekreterlik meselesini Yunanl retmen olan mdr yardmcsna vererek bir yerde ynetim encmenleri kontrol altnda tutmak istemitir. Yaplan bu uygulamalarn yasal bir erevesi yoktu.66 Fll kynde Trk Okul Mdr ile Yunanl retmen arasnda bir srtme kmtr. Bu srtme Yunanl retmenin, Trk retmenin yetkilerini kullanmak istemesinden kaynaklanmtr. Yunanl retmen mfettie bir yaz gndererek durumu bildirmitir. Mfettite Trk retmene bir yaz yazarak okul mhrnn Yunanl retmene de vermesini ifade eden bir yaz gndererek emrivaki yapmtr. Bu durum okul mdrl yetkilerini Yunanl retmenle paylamasn isteyen mfettiin bir oyunu olarak karmza kmtr. Mfetti baz okullarda Trk retmenin mdrlk yetkilerini Yunanl retmenle paylamas iin bask uygulamtr.67

66 Akn, Ayn Eser, Say:23, 19 Temmuz 1957 67 Ayn, S:91,13.2.1959

89

Okullara gnderilen bir emirname Trke ve Yunanca hazrlanan karne, tasdikname ve diplomalar 1964 ylndan geerli olmak kaydyla yalnz yunanca olarak hazrlanacan bildirmitir. Ayrca bu yeni uygulamayla Yunanl retmenden de imza alnmas gerektii belirtilmitir. Yunanl retmenlerle okul mdr ayn statye getirilmitir.68 42617/2 Nisan 1977 sayl bakanlk kararnamesiyle Mdr Yardmcsnn grev ve yetkileri belirlenerek okul ynetimine ortak edilmitir. Daha sonra karlan 16287/818.2.1978 sayl bakanlk kararnamesiyle mdr ve mdr yardmclarnn grev ve yetkileri yeniden oluturulmutur. Bylece mdr neredeyse btn yetkilerini mdr yardmcsyla paylayor durumuna getirilmitir. 1979lu yllarda bilindii gibi okul mdrlerini Trkiye retmen Okulu mezunlar oluturuyordu. Bu yllardan sonra basnda retmen Okullar yerine S..P.A. mezunu retmenlerin atand yazlar kmaya balamtr.69 1980 yl iersinde de bu sistem ilerletilerek Okul mdrlkleri Trkiye mezunu retmenlerden alnp S..P.A. mezunu retmenlere devredilmitir.70 Eer bir okulda S..P.A. mezunu bir retmen varsa o okul mdr olmaktadr. ayet okulda Trk retmen olarak S..P.A. mezunu bir retmen yoksa o zaman Trkiye Mezunu Formasyonlu retmen Okul Mdr olabilmektedir. 5.2.2.3. Nakiller rencilerin nakil ileri, 694/1977 sayl yasadan anlalaca zere genel eitim kanunlar uygulanmaktayd. renciler istedikleri okullara gei yapabiliyorlard. Bat Trakya Trkleri rencilerinin nakil ilerini dzenleyen yasa ancak 1978 ylnda kabilmitir. 55369/1978 sayl yasann 7. maddesi; Nakiller 1-Nakillere msaade edilen haller: a) Devlet ilkokullarna, b) rencinin ailesi veya velisi ev deitirdii zaman bir baka aznlk ilkokuluna, c) Yetkili mfettilike makul grlecek nedenlere dayanan hallerde. 2-Nakil hallerinde, nakil alacak rencinin, rencilik durumunu belirten (not, devamszlk, ahlak, ceza, ihtar) nakil belgeleri dzenlenir. 3-Nakil belgesi, rencinin naklen gidecei okul mdrlne posta yolu ile gnderilir. Nakil belgesi rencinin yeni gidecei okul mdrlne ulancaya dein, renci, naklini istedii okul mdr tarafndan verilen basit bir pusula ile okula kabul edilir. 4-Yurtdna kmak isteyen rencilere ise, anne-baba veya velisinin dilekesini mteakip, renim sresince ald notlar gsterir bir belge dzenlenir. Bu belge yetkili mfettiin onay ile verilir.

68 Ayn, s:326, 6 Haziran 1964 69 Ayn, s:747, 28 Kasm 1979 70 Ayn, say:764, 1 Eyll 1980

90

5-zel veya devlet (ilkokullarndan) okullarndan aznlk (ilkokullarna) okullarna renci nakline msaade edilmez. 71 Bat Trakya Trkleri eitiminde Nakiller meselesi eitim seviyesinin dk olmas sebebi ile karmza kmaktadr. Baz okullarda eitimin kalitesinin dk olmas sebebi ile sorunlarla karlalmtr. renci anne babalar iyi retmeni olan okulu seerek ocuunu gelecee en iyi ekilde hazrlamak istemilerdir. Bu yolda 1960 ylna kadar hi bir engelle karlalmamtr. renci istedii okulu seip o okulda eitimini yapabilmekteydi. Fakat 1960 ylndan itibaren rencilerin baka bir okulda okumak istemelerine kar baz engeller ortaya kmtr. 1960l yllarda skee iline bal Koyunkyde, lkokulu bile bitirmemi bir ilkokul retmeni grev yaptrlyordu. Dolaysyla Koyunky'de baz renciler skee Merkez okuluna yazlmak istemekteydiler. ocuklar okula yazlmlardr. Ynetim bu durumdan rahatsz olacak ki okula bir yaz gndererek baka okuldan renci alnmamas srarla istenmitir. Mfettilik dardan okula kayt olan rencilerin okul ile iliiklerinin kesilmesini istemitir. renci velisi ocuunun bu okulda kalmas iin mfettie ve valiye karak ocuunun iyi eitim almas iin rpnmtr. Fakat hi bir sonu alamamtr. Bylece bir sene kouturmayla gemitir. Dolays ile renci okula gidememitir. Bunun zerine mfetti renci velisine ocuunu okutmak istemiyor diye para cezas bile vermitir.72 O dnemde evre kylerden skee Merkez Trk lkokuluna yazlmak isteyenler oktu. Okul o dnemin en iyi eitim veren okuluydu. ocuunun geleceini dnen renci velisi bu okula ocuunu yazdrmak istiyordu. Bu konuda skee Merkez Trk lkokulu Mdr ile Mfettilik birok kere mnakaaya girmi olmasna ramen rencilerin okula yazlmalar bir trl salanamamtr.73 Btn bu gelimeler olurken skee Trk Cemaatine Milli Eitim Bakanlndan 2719/2311960 sayl emir gelmitir. Bu emirde 2345 ile 3065 kanunlardaki grler ifade edildikten sonra baka okuldan renci alnamayaca srar edilmekle beraber bu yln yarsna gelinmi olmas dolaysyla durumun olduu gibi devam etmesi fakat 19601961 retim ylnda okullara baka yerden renci alnmamas emrediliyordu.74 Yunanistan bu karar ile rencilerin istedii okula gitme giriimini engellemitir. Baka bir okul olan Kireiler Trk lkokuluna dardan kaytl renci alnd gerekesiyle okul mdrne 3065 sayl kanun bir maddesindeki vesaire kelimesinden bir anlam karlarak 30 gn okula gelmeme cezas kesilmitir. Gmlcinede istinaf edilen mahkeme bu cezay 15 gne
71 Bu ksm Z2/514/1999 sayl Bakanlk Kararnamesi ile okullara olarak genellenmitir. Dolays ile yasa yalnz lkokullar kapsar iken Orta ve Liseleri de kapsar duruma getirilmitir. 72 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:789. 73 Ayn, Say:790. 74 Ayn, Say:791.

91

indirmitir. Encmenler ve ky halk kendi aralarnda aldklar kararla 15 gn okulu boykot ederek ocuklarn okula gndermemiler ve ynetimin ald karar protesto etmilerdir. Bu esnada eitli yerlere protesto telgraflar ekerek kamuoyu oluturmak istemilerdir.75 Yaplan protestolar bir fayda salamam ve rencilerin baarl okulda eitim grmeleri engellenmitir. 1967 ylna gelindiinde nakil ilemlerinde baz gz yummalar olmutur. Bu durum mfettiliin dikkatini ekmi olacak ki bir emirname yazarak btn Trk Okul Mdrlerine gndermitir. Emirnamenin zeti yledir: Her ky, kasaba ve ehirdeki okullar ancak ayn ky, kasaba ve ehirde ikamet eden ocuklar okula alacaklardr. Kyde oturan ocuklar ehirde okumayacaklardr.76 Bu emirle ocuklarn yer deitirmelerine kstlama getirilmi oluyordu. Bu emre uymayan skee Merkez ve Kireiler ilkokul retmenleri mfettilik tarafndan soruturmaya tabii tutulmulardr. Soruturma sonucu grevlerinden uzaklatrlmlardr.77 Mfettilik bu nakil ilerini tam olarak rayna koymadndan mdr bilinmez fakat 1973 ylnda da yine nakil ilemleri ile ilgili baz sorunlar gndeme gelmitir. Mfettilik baz durumlarda bu nakillere izin verirken baz durumlarda izin vermemesi renci velilerini yllarca zor durumda brakmtr. 55369/1978 sayl bakanlk kararnamesinin 7. maddesi ile nakil ilemleri rayna oturmutur. Fakat burada dikkatimizi eken 5. maddedir. zel okullarda veya devlet okullarnda renim gren Trk rencilere Trk lkokullarna dnmek istemeleri durumunda dnmelerine izin verilmemektedir. 1999 ylna kadar bu yalnz ilkokullarda uygulanrken Z2/514/1999 sayl bakanlk karryla deitirilerek lkokullar ksm karlarak btn Aznlk Eitimini kapsamas ynnde deitirilmitir. Bir renci eer Trk Okulundan naklini Yunan lkokuluna veya devlet ortaokuluna veya lisesine almak isterse msaade edilmektedir. Fakat renci eitime ayak uyduramaz veya baka bir art ile Trk Okuluna gemek isterse buna izin verilmemektedir. Son dnemde rencilerin bazlar Trk lkokulundan alnp Yunana lkokullarna yazdrlyor ve eitimlerine orada devam etmektedirler. Bu durum btn uyarlara ramen srp gitmektedir. te bu okullardan renciyi alp Trk lkokuluna veya Liseye yazdrmak isterseniz bu mmkn olmamaktadr. renci velilerinin bu durumu dikkate alarak hareket etmeleri gerekmektedir.

75 Ayn, Say:813. 76 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:3 77 Ayn, Say:3

92

5.2.2.4. rencilerin Trk lkokullarndan Mezun Olma Durumlar Bat Trakya Trkleri her yl ilkokullardan 1.000 kiinin zerinde mezun vermektedir. nemli olan mezun olan rencilerden ka kiinin ortaretime devam ettiidir. 196869 retim ylnda 1075 renci mezun olmutur.78 Fakat ka ki i ortaokula gitmitir? Bu soruya imknlarn kstl olmas sebebiyle her zaman cevap verilememektedir.

Tablo 1 19891992 Yllarnda lkokullardan Mezun Olan renciler Genel Toplam Erk. Kz Top. Erk Kz Top. Erk. Kz Top Erk. Kz Top. Dedea a 34 31 65 48 47 95 57 37 94 139 115 254 Gmlcine 439 367 806 411 329 740 396 352 748 1246 1048 2294 skee 325 296 621 300 303 603 335 290 625 960 889 1849 Toplam 798 694 1492 759 679 1438 788 679 1467 2345 2052 4397 19891992 yllar dikkate alndnda lkokullardan mezun olan renciler her yl yaklak olarak 1465 kiidir. Yunanistanda mecburi eitim 9 yldr. Bu 1465 renciden ka mecburi eitime gidebilmitir? Bunun cevabn Natanail Panagiotisin kitabndan renmemiz mmkn gzkyor. Tablo 2 lkokullardan Mezun Olduktan Sonra 9 Yllk Mecburi Eitimi Tamamlayp Tamamlamadklar 199091 ehir Devlet Aznlk Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Dedea a 9 1 10 ---skee 92 59 151 19 18 37 Gmlcine 64 30 94 98 30 128 Toplam 165 90 255 117 48 165 1492 kiiden 225i devlet okullarna 165i de Aznlk Ortaokullarna devam etmitir. 250 kii de Trkiyedeki ortaokullarna gittiini dnrsek toplam
78 Ahmet Aydnl, Ayn Eser, sayfa 403. 79 Na . , , \, 1996, sayfa:41

ehir 79

198990

199091

199192

93

640 kii ilkokuldan sonra ortaokula devam edebilmektedir. Geri kalan 825 kii ilkokulu bitirdikten sonra hibir eitim kuruluuna devam etmemektedir. Yunanistanda zorunlu eitimin 9 yl olduu belirtiliyor. Bu zorunlu eitimden 825 kii yararlanamamaktadr. Yunan devleti zorunlu eitim 9 yl ise bu soruna bir zm bulmak zorundadr. Yunanistann Bat Trakya Trklerine 45 tane daha Celal Bayar Lisesi gibi Aznlk Ortaokulu amasna izin vermesi gerekmektedir. 5.2.2.5. Kltrel Faaliyetler Kltrel faaliyetler bir ilkokulun ne kadar aktif ve baarl olduunu gstermesi bakmndan nemlidir. Ayrca bu gibi etkinlikler, ocuklar aktif bir hale gelmesi iin ok yapc ve nemli faaliyetlerdir. ocuklar kltrel faaliyetlere katlarak toplumun dinamiklerini ortaya koymaktadrlar. ocuklarn i dnyalarnn gelimesi ve becerilerinin artmas iin bu etkinliklere katlmalar gerekmektedir. Bat Trakya Trk lkokullarnda kltrel faaliyetler genellikle eitim retim ylnn sonlarnda sergilenmektedir. rencilerin yl iersinde yaptklar etkinlikler sergilenir, yl iinde renmi olduklar iirler ve mzik paralar renci velilerine ve izlemeye gelen misafirlere sunulmaktadr. Ayrca birok okulda da kk tiyatro eserleri sergilenirdi. Bu tr faaliyetler genellikle iyi retmen kadrosu bulunan okullarda yaplmaktayd. Gkeler, Kireiler, skee Merkez, Gmlcine Merkez, Krmahalle, Yenice Mahalle Trk Okullarndaki ylsonu etkinlikleri ok byk olur ve Gmlcine Bakonsolosluk erkn, milletvekilleri, vali, mfetti ve halk davet edilirdi. Ylsonlarnda yaplan faaliyetlere rnek vermek gerekirse; tiyatro eserini ortaya koymak, resim sergisi, gzel yaz sergisi, byk erkek ocuklara ait oyma ileri, aldan kabartma ileri, renkli harita almalar, kzlarn rme ve el ileri, eitli grafikler telden yaplma ev eyalar, yl iersinde yaptklar telgraf aleti, elektrik lambas almas, amur ileri gibi. 19521953 retim yl sonunda Trakya Gazetesinin verdii habere gre skee ve Kireiler lkokullarnda sene sonu etkinlikleri yaplmamtr. Buna sebep Mfettiliin okullara gnderdii emirdir.80 Bu emir sadece skee blgesi iin verilmitir. Fakat ilerleyen tarihlerde dier yerlerde de bu tr etkinliklerin yaplmazdan nce yetkililerin onayndan geirilmesi istenmitir. Okullardaki msamerelere eitli engeller getiren tamim de udur: Yunan Krall Mslman Okullar Mfettilii Bat Trakya Protokol No: 41 Mslman Okullar Mfettiliine! Trakya Genel Valiliinin 453 sayl ve okul enliinin yapl tarzna ilikin emrini aada tebli ediyor, buna uygun olarak hareket edilmesini rica ediyoruz. Komotini 15.5.1953 Mfetti M. Minaidis. <<Mslman okullarnn ylsonu msamerelerinde pedagoji ilminin kaidelerine uygun olmayan haller mevcut olduuna dair ikyetleri dikkate
80 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:551.

94

alarak bundan byle msamerelerin yaplma ve tatbikinde aadaki talimatn tatbik edilmesini emrediyoruz: 1- Okul msamerelerinde ark, iir, ske v.s.nin Yunan ruhuna uygun olmas! 2- Mslman okullar Yunan vatanda ocuklarnn terbiye merkezleri olduundan siyasi istismarlar hatrlatan tavsiyelerin vurgulanmas uygun deildir. 3- Msamere yerinde, devlet memurlar rtbelerine uygun bir ekilde yerletirilip kendilerine sayg gsterilmelidir. 4- Rumca ve Trke temsiller ayn zamanda ark ve oyunlar ayn nispette olmaldr. 5- Temsiller, arklar ve iirler, diyaloglar v.s. msamereden 15 gn nce Mfettiliin onayna sunulmaldr. 6- Okul mdrnn konumas yalnz Trke deil Rumca da verilmelidir. 7- Msamere mddeti iki saati gememelidir. 8- Msamereden gn nce alakadar mfetti bir fikir edinmek iin provalara davet edilmelidir. 9- Elii sergilerinde Rum retmenler tarafndan yaptrlm olan iler de ayn ekilde serbest bir ekilde tehir edilmelidir. Bu talimatmzn sadakatle tatbikini istiyor ve tebliine de Mslman Okullar Mfettiini memur ediyoruz. mza.81 Bu tamimden anlaldna gre her yaplacak msamereyi mfetti grmek istemektedir. Bu durum msamerelerin her okulda yaplmasn engellemek istiyor anlam karrsak yanl yapm olmayz. nk mfettiin her okula giderek denetlemesinin imkn yoktur. Dolaysyla denetimden gemeyen msamereye izin verilmediinden bu yolla baz kstlamalara gidilmek istenmitir. Ynetim bu kltrel etkinlikleri engellemek iin inceleme sresini uzun tutarak retmenleri yldrmak istemitir. Kltrel faaliyetlerin sona ermesindeki byk nedenler arasnda; msamerelerin Trke ve Yunanca yaplmasnn istenmesi, Trkelerinin Yunan diline tercmesinin istenmesi, u kadarnn Trke, u kadarnn Yunanca olmas zorunluluu, kt niyetli kiilerin zorunlu kstlamalar okullarda kltrel faaliyetlerin yok olmasna olanak salamtr.82 20002001 retim ylnda Kurcall Trk lkokulunda iki dilde skeler, arklar ve iirlerle ssl bir etkinlik yaplmtr. Fakat Mfettiliin duruma olan bakndan dolay bir daha tekrarlanamamtr. Ayn yl Aaky Trk lkokulunda da byle bir etkinlik yaplm fakat dili yalnzca Yunanca olmutur. Yunan dilinde bir etkinlie izin veren mfettilik, Trk dilinde kltrel etkinlie scak bakmamas sonucu yalnz Yunanca yaplmtr. Kltrel etkinliin sadece Yunanca yaplmasna halk tepki gstermitir. Bu tepki sonucu bir daha Yunanca bir etkinlik yaplmamtr.
81 Ayn Eser, Say:556. 82 Akn, Ayn Eser, say:777, 31 Mart 1981

95

20012002 retim yl sonunda kltrel etkinlik baznda Bat Trakya Trke basnda hi bir haber kmamtr. Dolaysyla kltrel etkinlik olmamtr diyebiliriz. Ayrca bu tr etkinliklere girimek iin iyi niyetli retmenlere ve mfettilere ihtiya vardr.

5.2.2.6 lkokullara Yardmlar 5.2.2.6.1. Yunanistann Yapt Yardmlar Bat Trakya Trk Okullar ilk etapta kendi kendini idare etmekteydiler. Okullarn kendi gelirleri olan mlk kiralar, rencilerin kayt srasndaki balar, devletin baz yardmlar ile ayakta kalmaya alyordu. Bat Trakya Trk aileleri o dnemde ok fakir olmasna ramen eitime ok nem veriyorlard. rencilerin ayaklarnda giyecekleri ayakkablar bile neredeyse bulunmuyordu. rencilere o denemde ABDden bile yardm yaplmtr. Fakat gnderilen ayakkablarn ok eski ve kark olmas Bat Trakya Trk okullarnda zntyle karlanmt. Ayakkablar hi bir tasnif yaplmam ve ylece darmadank bir ekilde gnderilmitir. Bu tarihte halkmzn ne kadar fakir olduunu gstermesi bakmndan nemlidir.83 Halkn fakir oluu 2. Dnya Sava srasnda dorua ulamtr. 2. Dnya Sava srasnda da ilkokullara askerler, gmenler yerletirilmitir. Okullar adeta bir dam andrmaktayd. Bu yzden okullarn tamirat gerekiyordu. Fakat halk okullar tamir yapacak ekonomik gce sahip olmad iin devletten yardm istenmitir. Milli Eitim Bakanl da okullarn tamiratlar iin denek ayrmtr. 194546 retim ylnda tamiratlar iin ayrlan paradan Gmlcine Trk Okullar iin 10 milyon, skee Trk Okullar iin de 12 milyon drahmi ayrlm ve bu paralar Aznlk Mfettiinin emrine verilmitir.84 Tamiratlar iin ayrlan paradan baka okullarn genel ihtiyalar iin de para ayrlmtr. 1946 47 retim ylnda 2.000.000 drahmilik yardm yaplmtr. 194748 retim ylnda ise bu rakam 400.000 drahmiye drlmtr. Milli Eitim Bakannn Trakyadan olmasna ramen artrlamamtr.85 194849 eitim yl iin Milli Eitim Bakanl skee Cemaatine eitim ilerinde kullanlmak zere 30.000.000 drh. gndermitir. Bu parann 5.000.000 milyon drahmisi ahine verilmek zere verilmitir.86 195051 mali yl btesinden 30.000.000 drahmilik bir yardm vard. Fakat Babakan Venizelosun daha nce blgeye yapt ziyaretlerde Trk Okullarnn iler acs durumunu grm ve 100.000.000 drh. daha Maliye Bakanl
83 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, say: 293. 84 Ayn, say: 297. 85 Ayn, say: 367. 86 Ayn,Say:387.

96

btesinden eklenerek 130.000.000 drh. toplam yardm yaplmtr.87 Bu yardmn okluu bakmndan bazlar rahatsz olacak ki bu parann 100.000.000nun Yunanca retmenlerin tutulmas iin harcanmas gibi bir durum ortaya kmtr. Fakat Milletvekilleri Nuri Fettaholu ve Kaligais duruma gerekli itirazlarda bulunarak bu parann cemaatlerin emrine verilmesi konusunda fikir birliine vararak, itirazda bulunmulardr. Yaplan itirazlar sonucu yardmlar direkt olarak Cemaatlerin eline verilmitir. Cemaatler de bu paralar encmenlere vererek okullarndaki eksikliklerin gidermesi salanmaktayd. Okullarn yenilenmesi iin Belediyeler de gereken yardm yapmaktadr. Yenice Trk lkokulu iin kyllerin ve Yenice Belediyesinin 6.500.000 drahmilik yardmyla yeni okul binas yapmna balanmtr.88 Bu durum belediye ile ky sakinlerinin ortak almasyla olmaktadr. Hkmet 195253 retim yl iin bteden 150.000.000 milyon drahmi ayrlmtr. Bu parann ayrlmasnda milletvekillerinin gayretleri byktr.89 Hkmet 1954 yl iersinde yeni yaplan Trk Okullarna 220.000.000 dr. yardmda bulunmutur. Bu paralar yalnz ina halindeki okullara verilmitir. Bu okullar Bokluca Trk Okuluna 15.000.000, nelli Trk Okuluna 20.000.000, Tekke Trk Okuluna 20.000.000, Snnetiky Trk Okuluna 15.000.000, Ilca 3. Trk Okuluna 15.000.000, Sinikova Trk Okuluna 25.000.000, Yassren Trk Okuluna 30.000.000, ahin Trk Okuluna 35.000.000, Demircik Trk Okuluna 20.000.000, ahin Medresesine 25.000.000 milyon drahmi yardmda bulunmutur.90 195556 yl btesinden Bat Trakya Trkleri eitimine 850.000 drahmilik yardm yaplmtr.91 Btn bu yardmlar yaplrken unu belirtmek faydal olacaktr. Hkmet aznlk eitimine belirli bir bte ayrmaz fakat okullarn bulunduu valiliklere veya nahiyelere gndererek onlarn taksim yapmasn uygun grr. Yardmlar nahiyeler vastasyla yaplmaktadr. Nahiyeler yardmlar encmenlere vererek, okullarn ihtiyalarn karlamaktaydlar. Encmenlere bu paralarn kullanm konusunda hi karlmyordu.92 1957 yl devlet btesinden Trk Okullarna 700.000 drahmilik bir yardmda bulunulmutur. Bu parann 430.000 drahmisi Gmlcine, 250.000 dr. skee ve 20.000 drahmisi Dedea a blgesi okullarna harcanmak iin valilerin emrine verilmitir. Valiler de bu paralar okul encmenlerine pay etmitir.93
87 Ayn, Say:476. 88 Ayn, Say:496 89 Ayn,S:523. 90 Ayn, S:606. 91 Ayn, S:666 92 Ayn, S.613 93 Ayn, S:719.

97

Gazete haberlerine yansd kadaryla okullara verilen yardmlar direkt olarak encmenlere verilerek hibir eye karlmyordu. Bu yardmlarn encmenlere verilmesi ii 1962 ylndan sonra baz kstlamalara uramtr. 1972 ylnda da Encmenlerin Okul zerindeki yetkilerini sfra indirmitir. 1109/1972 sayl kanun ile Encmenlerin yetkilerinin valiye devredilmitir. Encmenler valilerin oyunca gibi olmutur. Okullar ynetme ve denetleme yetkisi encmenlerden valiye devredilmitir. 1977 ylnda da bir kararname ile Aznlk Okullar Ynetim ilerinin Cemaat Ynetim Kurullarndan alnp valilere verilmitir. Yunanistan ynetimi 1992 ylna gelindiinde okullar tamir etme sevdasna dmtr. Okullar k gn tamir ederek ocuklar ortada braklmtr. ocuklar uzun sre okullar tamiratta olduu iin eitim yapamamlardr. Ayrca Encmen Heyetlerine sorulmadan yaplmtr. Tamirat almalarnn eitim sresinde yaplmas eitimi aksatmtr. Ynetim bu davranyla eitimi sekteye uratmtr. Ynetim Bat Trakya Trklerinin olan okullar kendisi tamir ederek bir yerde bu okullar kendine mal etmek istemitir. Aznlk Yksek Kurulu konu hakknda tepkisini ortaya koyarak aadaki duyuruyu yaynlamtr:94 Bilindii gibi bir sredir valiliklerden emir alan mteahhitler sorgusuz sualsiz okullarmza girerek, tamir bahanesiyle, dam, kap, pencere v.s. skerek, ocuklarmz k ortasnda okulsuz brakmaktadrlar. Aznlmzn Bat Trakya'daki varlnn hukuki temellerini tekil eden Lozan Antlamasnn 40. maddesi, ''eitim kurumlarn kurma, ynetme ve denetleme hakkn'' bize vermitir. Lozan Antlamasnn bu ak hkmne ramen, idarenin giritii bu szde onarmlarn bir tek amac vardr. Okullarmz zerindeki haklarmz yok etmektir. imdi idarecilerimize soruyoruz: Yetmi yldr neredeydiniz? Brakn yardm, kendi olanaklarmzla okullarmz tamir etmek istediimizde bile bunu engelliyen sizler, birden bire niye yardmsever kesildiniz? Bizler vergi veren, askerlik yapan, savata bu devletin snrlarn korumak iin gven duyulan yegne uyruklar olarak, elbette devletimizden yardm, alacaz. Ama yardm okullarmz zerindeki hak ve otoritemizi yok etmek iin kullanlamaz. Eer idarecilerimiz yardm etmekte samimilerse, tahsis ettikleri paralarn nerelerde kullanlacan, gerek ihtiyalarn neler olduunu okul encmen ve mtevellilerine sormaldrlar. Eer idarecilerimiz samimilerse onarmlar k ortasnda yaptrmak yerine okullarn tatil olduu zamanlarda yaptrmaldrlar. Eer darecilerimiz samimilerse harcadklar paralarn hesabn kamuoyu nnde son drahmisine kadar vermelidirler. Bunlar yaplmazsa skece ve Gmlcine Valileri, Aznlmzn sahibi olduu okullarmza izinsiz olarak zorla girme, kap, pencere ve damlarn tahribi yoluyla okullarmzda eitim ve retimi aksatma ve usulsz hesapsz para

94 Gerek, Ayn Eser, S:348, 12.12.1992

98

harcama suu ilemi olacaklardr ve bu sulardan dolay yarg organlar nnde hesap vereceklerdir. Onarm bahanesi ad altnda yapmak istediiniz ince kurnazlklara ne Avrupa Topluluunu ne de Bat Trakya Mslman Trk Aznln aldatabilirsiniz. Aznlmz idarenin oyununa gelmemeye aryor, idareyi ise, girdii kmaz yoldan geri dnmeye davet ediyoruz. Bat Trakya Trk Aznl Yksek Kurulu Yrtme Kurulu Komitesi Yaplan itirazlar, protestolar kazanlm hakk geri almay mmkn klmamtr. Bu tamiratla ile birok okul uzun sre eitim yapamamtr. Bat Trakya Trkleri Eitimi iersinde Devletin Yardmlar tabii ki yaplmaldr. Fakat bu yardmlar yaplrken Encmenleri ineyerek deil Lozan Antlamasnn verdii haklar gzetilerek yaplmaldr. Son dnemde de okullara baz yardmlar yaplmaktadr. Milletvekili lhan Ahmetin ahsi mdahalesi ve D leri Bakan Yardmcs Evripidis Stilyanidisin yardmlar sonucu, (O.S.K.) Okul Binalar Tekilat tarafndan, Rodop ve skee illerinde 85 aznlk okuluna verilmek zere okul tehizatlar gnderilmitir. Bu tehizatlar, masa, sandalye, bilgisayar, snf ara gereleri, oyunlar ve rencilere eitli hediyelerden olumaktadr. Ayrca, Gmlcine dadiye okulunun, at ve pencerelerinin deimesi iin 150.000 Euroluk bir denek de kabul edilmitir. 200.000 Euro masrafla Dernazkydeki aznlk ilkokulunun inas bitmi ve ayrca da Rodop lindeki okullarda kullanlmak zere, 300.000 Euro Rodop Valiliine verilmitir.95 Yunan devletinin yapt bu yardmlar Valilik tarafndan okullarda kullanlmaktadr. Yaplan yardmlarda Encmenlerin bir takdir hakk yoktur. 5.2.2.6.2. Trkiye Cumhuriyetinin Yapt Yardmlar Trkiye Cumhuriyeti Bat Trakya Trklerine her zaman yardmda bulunmaktadr. 1952 ylnda Cumhurbakan Celal Bayarn Yunanistan ziyareti ve Celal Bayar Lisesinin al esnasnda skee ve Gmlcine okullarnn ihtiyalar iin 3.500 dolarlk 4 eki Kuzey Yunanistan Valisi Stratosun emrine vermitir.96 1954 ylndan 1957 yl iersinde Trkiye Cumhuriyeti 5.827.737 milyon drahmilik yardmda bulunmutur. Bu yardmlar, Gmlcine Cemaatine: 1. lkokulun tamiri; dier cemaat okullarnn tamiri; yurt binasnn almas ve iletmeye almas; Kz Yurdu ve Enstitsnn temini iin bina satn alnmas ve bir matbaann almas iin verilmitir. skee Cemaatine: ki ilkokulun tamiri iin verilmitir. Ayrca Boyaclar, Yardml, Dinkler, Semetli, Kargl Sarca, Byk Doanca, Yassky, ap, epelli, Arabacky, Kk Doanca, Karakurcall, Yahyabeyli, Demirbeyli Trk Okuluna da yardmlar yaplmtr. Bunu yannda 1957 yl iersinde Gkeler Trk lkokuluna, Karakurcall Trk
95

96 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:532

www.batitrakya.net

, 25042005,

99

lkokuluna, Aaky Trk lkokuluna, Ayazma Trk lkokuluna ve daha birok Trk lkokuluna kurulma aamasnda Trkiye Cumhuriyeti yardmlarda bulunmutur. Ayrca birok okulun yeniden yaplmas ve dank olan eitim yuvalarnn toparlanmas iin maddi manevi yardmlarda bulunmutur. Trkiyeden gelen Kontenjan retmenlerinin maalar da bu yardmlardan karlanmaktadr.97 Trkiye Cumhuriyeti Bat Trakya Trk rencilerinin kitap, ara gere ihtiyalarn mevcut Kltr Anlamalar gereince karlamaktadr. Son dnemde Celal Bayar Lisesine Bilgisayar odas ve bilgisayar hediye edilerek eitime katkda bulunulmutur. 5.2.2.7. Kitap Meselesi 5.2.2.7.1. Trke Kitaplar Bat Trakya Trkleri eitiminde Trke kitap konusu devaml olarak sknt yaratan bir konudur. Lozan Antlamasndan sonra kitap meselesi tam olarak rayna oturmamtr. Kitap konusunda bir her hangi bir anlama sz konusu deildir. Trkiyeden gelen her trl Trke neriyat nce mfettilik tarafndan incelendikten sonra sata kartlyordu. renciler bu kitaplar kendi paralar ile satn alyorlard. Trkiyede 1928 ylnda Harf nklb olmas hasebiyle Trke kitaplarda da bir deiiklik olmutur. te bu harf deiikliinden sonra Trkiyeden kitaplar her iki ylda bir gelmeye balamtr. Trkiyede yaplan Harf nklb Bat Trakya Trklerinin eitimine de girmesi yeni kitaplarn gelmesi ile kolaylamtr. Yunanistan Bat Trakya Trk lkokullarnda Trk Tarihi kitaplarnn okutulmasna dahi izin veriyordu. Bu kitaplar da Trkiye gnderiyordu. Tarih kitaplarnn okutulmas hibir saknca grlmyordu. Yunanistann Bat Trakya Trklerine o dnemde gveni tamd. Tarih Kitaplarnn gelmesi ve okutulmas 2. Dnya Sava hemen ncesinde yasak edilmitir.98 1940 ylndan sonra 2. Dnya Savann da etkisi ile Trkiyeden kitap gelmemitir. renciler 1946 ylna kadar not tutarak ders yapmak mecburiyetinde kalmlardr. 1946 ylnda Trkiyeden kitap gelmesi beklenirken Atinada baslm Trke Alfabe kitaplar datlmaya balanmtr. Bu kitaplar 1930 yllarnda Trkiyede baslan kitaplarn tpkbasmlarn basmtr. Fakat Trk dilinde birok yenilik olduu iin bu kitaplardaki bilgiler ve kullanlan dil 16 sene nceki kitaplarn eski dili ile yazlyd. 30 ylda dilde deime, sadeleme ve yenilik hareketleri olduu iin renciler kitaplar anlamakta zorluk ekiyorlard. Bu kitaplarn baslmas, okutulmas Bat Trakya Trk Aznlnn faydasna deil zararna olmutur. Ayrca Yunanistan
97 Ayn, S:693. 98 Akn, Ayn Eser, S:238,10.8.1962

100

Hkmeti Aznln kitap ihtiyacnn karlanmas iin deil de kitaplardan elde edecei geliri gz nnde tutarak byle bir yola bavurmutur.99 1947 ylnda Bat Trakya Trklerinin kitap ihtiyacnn giderilmesi iin Gmlcine Trk Cemaati adresine Trkiyeden 25.000 adet kitap gelmitir. Bunlar; Genel Corafya, Matematik, Tabiat Bilgisi, Dilbilgisi kitaplaryd. Bu kitaplarn iersinde Alfabe kitab da mevcuttur. Fakat Yunanistan Hkmeti Alfabe kitabn kendi bastrd iin onaylamamtr. Dier kitaplarn datmnda bir problemle karlalmamtr.100 Gmlcinede 1951 ylnda ilgin bir olayla karlalmtr. Trkiyede gya harf deiikliine gidilmi ve eski harfler yeniden kullanlyormu diye baz kastl haberler dedikodular kartlyordu. Baz kyler bu aslsz haberleri ynetimin tevikiyle de hemen yrrle koymaya girimilerdir. Bu aslsz haberlere paralel olarak Gmlcine Mfettiinin eskiden kalma khne kitaplar getirtip, tevik mahiyetinde baz okullara dattna da ahit olunmutur. Trakya Gazetesi bu durumu ok eletirmi ve bu eletirilerden sonra Gmlcine Valilii Trakya gazetesine bir mektup gndererek <<Eski harflerle retim yapmak isteyen encmenlerin isteklerinin yerine getirildiini beyan ederek mfettiliin hi bir zaman tevik etmediini>> ifade etmitir. in asl ise 2. Dnya Sava ncesi bastrlan baz eski yazl kitaplarn ziyan olmaktansa baz okullara vererek okutulmas amalanmtr. Eski kitaplarn datlmas depolarda rmesinin nlenmesi iin dnlmeden yaplan bir davran tarzdr. Yani mfettilik kitaplar yakarak yok etmek yerine Trk ocuklarnn bilgisiz kalmas iin kullanmann daha mantkl olacan dnm olacak ki bu yola bavurmutur.101 Yunanistann Bat Trakya Trklerinin eitimine ne derece nem verdii burada grlmektedir. renciler bir mteri gibi alglanmaktadr. Yunanistan, sadece kendi menfaatleri asndan bu soruna yaklamay bir frsat olarak grmtr. 1951 ylnda yaplan Trk Yunan Kltr Anlamas kitap konusundaki bir boluu doldurmutur. Bat Trakya Trklerinin Trke Kitap ihtiyalar bundan byle tamamen Trkiye tarafndan karlanmaya balanmtr. 1952 ylnda Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Cell Bayarn Gmlcinede kendi adn tayan Liseyi amak iin geldiinde de Bat Trakya Trk lkokullarnda okutulmak zere kitaplar getirmitir. Trkiye Cumhurbakan Celal Bayarn getirmi olduu kitaplar okullara datlmtr.102 1956 ylna gelindiinde kitap meselesinde ilgin olaylar yaanmtr. Okullarda izinsiz hi bir Trke yardmc ders kitabna izin verilmemeye balanmtr. Bu duruma rnek olarak Boyaclar Trk lkokulunda yaanan hadiseyi nakletmek istiyorum:
99 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, say: 295 100 Ayn, say: 303. 101 Ayn, Say:462. 102 Ayn, S:532.

101

Boyaclar Trk lkokuluna Mfetti bir baskn yapar. Bu baskn sonucunda okulda <<Doan Karde>> ocuk dergisi, <<Armaan>> isimli bir iir kitab, <<Gen Ay>> isminde bir dergi, <<Trk Korsanlar>> isimli bir roman ve <<Yeni Matematik>> kitab bulunmutur. Matematik kitab Trkiyeden derslere yardmc olmas amacyla gnderilen kitaplardandr. retmen bu kitaplar okulda bulundurduu iin Mfettilik iki ay okuldan uzaklatrma cezas vermitir. retmen karara itiraz etmek iin daha yksek lk retim Heyetine bavurmutur. Fakat heyet karar onaylayarak retmen iki ay okuldan uzaklatrlmtr. Okulda ders d Trke Kitap bulundurmak su unsuru olarak grlmtr.103 1960 ylnda da okullara kitap gelmitir. Ancak imdiye kadar Trkiyeden Trk Cemaatlerine gnderilen kitaplar bir deiiklik ile Bat Trakya Aznlk Okullar Mfettiliine gnderilmitir. Mfettilik okullara tebligat yaparak ihtiyalar kadar kitaplar alabileceklerini bildirmitir. Birok retmen kitaplar alm fakat okullarn byk ihtiyac olan Alfabe kitaplar gelmemitir. Dier taraftan skee Aznlk Okullar Mfettiinin okullara yapt tebligatta Dalk blge okullarndan ihtiyac olanlarn da kitap almalar gerektiini belirtmitir.104 Dalk blgelerdeki Trke eitimin dier yerlerdeki eitimle ayr tutulmak istendiini bize gstermesi bakmndan nemlidir. 1963 ylnda mfettilik okullara gnderdii bir yazda; bundan byle Okuma-Yazma kitaplar hari Aritmetik, Geometri ve Tabiat Bilgisi kitaplarnn bulundurulmasn yasak etmitir.105 Sebep olarak kitaplarn iinde Trk Liras ve ehir isimlerinin yazlm olmas gsterilmektedir.106 Yunanistann Trke
103 Ayn, S:687. 104 Akn, Ayn Eser, Say:225, 30 Mart 1962 105 Ayn, s:300, 6 Aralk 1963 106 Mslman Okullar Mfettilii Prot. No. 701 Komotini, 30- 11 .1963 Mslman Okullar Mdrlerine, <<Malmunuzdur ki, bu gnlerde gelmesi beklenen 1. snfnkileri hari btn snflarn yunanca okuma kitaplar gelmitir ve datlmaktadr. Bunlar Milli Eitim Bakanl tarafndan ba olarak verilmektedir. Ayn ekilde Trk Hkmetinin balam olduu Trke alfabeleri ve okuma kitaplarn verdik. rencilerin yukarda sz geen bu temel {esas) kitaplardan baka okullarnzda dardan ithal edilmi yardmc mahiyette retici kitaplar olan aritmetik, geometri, hayat bilgisi ve tabiat bilgisi de kullanlmaktadr. Ancak bunlarn iinde yer alan btn aritmetik birimlerinin {llerin) tamam ile Yunanistanda kullanlmakta olanlara uygun ekilde olmas gerekir. Kltr, ziraat, istihsal, ticaret sanayi ve ulatrma gibi dier maddeler {malumat) bakmndan da bu

102

kitaplarn okutulmasn engellemek istediinde nasl sudan bahaneler gsterildiinin kavranmas bakmndan nemlidir. Bu tamimle okullarda yardmc ders kitab olarak gnderilen kitaplara bir kstlama getirilmitir. 1966 ylnda ise kitap konusunda daha da ileri gidilerek mfettilik okul mdrlerine gnderdii 29.9.1966/463 sayl tamimle; okullarda ne kadar 1. snf Okuma Yazma kitab varsa kullanlmasn ve okullarda bulunmasn yasak etmiti. 107 lerleyen gnlerde ise daha da ileri gidilerek Tabiat Bilgisi, Matematik kitaplarnn okunmasn yasaklamas108 barda taran son dem olmutur. Yunanistann Bat Trakya Trklerine sergilemi olduu bu tavrlar Bat Trakya Trklerini ileden karmtr. Trke kitaplarn Bat Trakya Trk Okullarndan toplanarak okutulmasna izin verilmemesi zerine Trkiye Hkmeti Yunanistana bir uyarda bulunmutur. Uygulamalar devam ederse stanbul Rumlarna misillemeye bavuracan belirtmitir. Trkiyenin sert ve beklenmedik k Yunanistan yeniden dnmeye sevk etmitir. Yunanistan bunun zerine yeniden kararn gzden geirmi ve toplatlan Trke kitaplarn Bat Trakya Trk lkokullarna iade etmitir. Ayrca piyasada satlan Trke Alfabe ve Dilbilgisi kitaplarnn kullanmna da izin vermitir. 109 Yunanistann Bat Trakya Trk Aznl zerindeki kstlamalar, basklar Trkiyenin stanbul Rumlarna Misillemeye bavuracan belirttii durumlarda hemen kstlamalarn kalktn grmekteyiz. 1968 ylnda imzalanan Kltr Protokol, kitaplarn nasl ve hangi artlarda getileceini ve datlacan belirlemektedir. Bu protokol, kitaplarn denetleme yetkisini de taraflara ngrmektedir. Fakat Yunanistan olmayacak ekilde
hususlar aramalyz ki renciler, zerinde yaadklar ve vatandalar bulunduklar memleketin durumu hakknda sarih bilgi sahibi olsunlar . Zira terbiyevi renim srasnda rencinin vatannn itimai ve kltrel hayat hakknda genel bilgilere sahip, olmas ilk retimin asli ve temel grevidir. Yukardaki izahatn sonu olarak: a) Ba olarak verilenlerden baka Trke alfabe ve okuma kitaplar ile b) Yukarda bahsi geen temel prensipler ve amalara yer vermeyen yardmc kitaplarn bundan byle {bu durumda) okulunuzda bulundurulmas mmkn deildir. Bunlara binaen retmen ve rencilerin kullanmalar iin okulunuza sokacanz yardmc kitaplarn seilmesinde yukarda sylenenlere uygun ruh ve grle hareket etmenizi rica ederiz. bu yazy aldnzda, okulunuza sokacanz kitaplarn retmenler kurulunun ilgili olarak alaca bir kararla tespit edilmesi yerinde olur. Sz geen kararn iki nshalk bir suretinin bize gnderilmesini rica ederim. Mfetti: M. Minaidis. Ayn, s:302 ,20.12.1963. 107 Ayn, s:406, 1 Ekim 1966 108 Ayn, Say:407, 8 Ekim 1966 109 Ayn, s:412, 3 Aralk 1966

103

zorluk karmas, en kk kelimeden dolay kitaplarn datlmasna izin vermemesi birok sorunu ve uygulamay da beraberinde getirmitir. ki lke arasnda ba gsteren kitap kstlama olaylarnda sonra Hkmetler aralarnda karar alarak, Yunanistanda Rodop - Evros Trk retmenler Birliinin gnderilen kitaplar dzeltmesini ve ondan sonra mfettilie onay iin gnderilmesini benimsemilerdir. Rodop - Evros Trk retmenler Birliinin dzeltmelerini yapt, hazrlayp basmn ngrd kitaplar 5.2.1969 tarih ve 52 sayl Trkiye Cumhuriyeti Milli Eitim Bakanl karar ile Yaymlar Mdrlnn 6.11.1969 tarih ve 3993 sayl emri ile yapld grlmektedir. Bu mutabakata varldktan sonra Trkiyeden kitap rnekleri Rodop Evros Trk retmenler Birliine gnderilmitir. Bat Trakya Trk retmenler Birlii, kitaplardaki para birimlerini ve yer isimlerini Yunanistan artlarna gre hazrlanmtr. Bat Trakya Trk retmenler Birlii tarafndan oluturulan Komisyon, Tabiat Bilgisi 4., 5., 6. snf Matematik 4.,5. snflara ait kitaplar gzden geirerek gerekli dzeltmeleri yapmtr. Kitaplar dzeltildikten sonra yeniden Mfettiliin denetimine sunulmutur. Mfettilik Bat Trakya Trk retmenler Birliinin hazrlam olduu kitaplarn n sayfasndaki hazrlayanlar ksmnda Rodop-Evros110 Trk retmenler Birlii yazsndaki Birlik kelimesi sakncal bulunularak ini mrekkebiyle zeri karalanmtr. Bat Trakya Trklerinin BRLK kelimesinin manasn renerek bir Birlik oluturacandan korkarak bu harekete gidilmitir diyebiliriz. Birlik kelimesi karalanm olarak kitaplar datlmtr. Yukardaki paragraflarda belirtilen yardmc ders kitaplaryla engellemelere kar ilk yasal dzenleme 55369/1978 sayl Bakanlk kararnamesiyle yaplmtr. Bakanlk kararnamesinin 15. maddesi uyarnca; <<Milli Eitim ve Din leri Bakanl tarafndan onaylanmam kitap v.s. yaynlarn okullara sokulmas veya okullarda kullanlmas yasaktr.>> denilmektedir. Bu yasa uyarnca bugne kadar yaplan uygulamalar yasa d ve keyfi uygulamalar olmutur. 1978 ylnda yaplan bu dzenleme bugne kadar yaplan engellemelere ve keyfi uygulamalara bir klf uydurulduu grlmektedir. Yllar iersinde baz kitaplarn tpkbasmlar defalarca yaplmtr. Yllar 1989 yln gsterdiinde kitaplarn ierdii bilgilerin eskimesi ve kitaplarn bir paavraya dnmesi zerine Okul Encmenleri ve Bat Trakya Trk retmenler Birlii baz ikyetleri bir mektupla Babakana bildirmilerdir.111
110 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:96, 1970 111 Bat Trakya Trk retmenler Birlii Gmlcine 2.12.1989 Bat Trakya Trk lkokullar Encmenleri olarak yaptmz toplantda okullarmzdaki eitimi aksatan ana sorunlardan birinin de kitapszlk olduu zerinde fikir birliine vardk. Yllardan beri sknts ekilen Trke kitaplarnn halli Trk-Yunan Heyetlerinin 1968de imzaladklar protokolde dile getirilmektedir.

104

Yaplan ikyetleri Trkiye dikkate alarak 1991 ylnn Austos aynda Bat Trakya Trk Aznlk Okullarnda okutulmak zere kitap gndermi ve onaylanmas iin Yunanistan Hkmetine sunmutur. Bu kitaplarn bir an nce onaylanmas beklenirken 12 ubat 1992 tarihinde Aznlk Okullar Genel Koordinatr Kiristalis gndemi belirlemeden tm retmenleri skee ve Gmlcinede ayr ayr toplantya armtr. Bu toplantda Zenginis Efstathios adl bir Yunanlnn ilkokul birinci snflar iin Alfabe ve Okuma kitab hazrladn ve bu kitab takdim etmek iin toplanldn aklamtr. 55 adet Trkiyeden gnderilen Trke kitaplarn onaylanmas beklenirken bir Yunanlnn ders kitab hazrlamas kabul edilemez bir durumdur. Bu durum Kltr Protokolnn inenmesi demektir. bu durum tepkiyle karlanm ve Dostluk Eitlik Bar Partisi Bakan ve Milletvekilimiz Dr. Sadk Ahmet Yunanl Trke Trke retemez! Trke Trkeyi ancak Trk retir! noktasndan hareketle yaynlanan kitaplarn kesinlikle okullara sokulmamasn bildirmitir.112 Ayn konuda Aznlk Yksek Kurulu Yrtme Komitesi, 20 ubat 1992 Perembe gn toplanarak 26,27,28 ubat tarihlerinde renci Boykotu yaplmas karar almtr. 113
Biz, okul encmenleri olarak 1968 protokolnn altnda siz yetkililerin bu sorumuzu acilen zme kovuturmanz istemekteyiz. Sayglarmz arz ederiz. Bat Trakya Mslman-Trk Aznl Okul Encmenleri Heyeti 1.ADEM BEKROLU, 2.HSEYN ESAT, 3.HSN HACI, 4.SMAL SARICA 112 D.E.P. Partisi Gazetesi, yl: 1992, say:2, Gmlcine. 113 1) Aznlk okullarnda Trke okutulan "derslerin kitaplar konusunda Aznln sarslmaz ve temel tutumu, bu kitaplarn, Lozan Antlamas'nn ilgili hkmlerinde, 1951 Kltr Anlamas ve 1968 ylnda Yunanistan ile Trkiye arasnda imzalanan Kltr Protokol'nde ngrld ekilde, Trkiye'den gnderilmesidir. 2) AGK (Avrupa Gvenlik ve ibirlii Konferans) srecinin balatt anlay da Aznln bu hakl tercihini teyit eder mahiyettedir. Zira AGK sreci, eitim alannda da serbestiyeti temel ilke olarak tescil etmektedir. 3) Yukarda belirttiimiz nedenlerle Zenginis'in ilkokul birinci snf Trke ders kitaplarn ve ileride bunun gibi hazrlanacak dier Trke ders kitaplarnn ocuklara verilmesini kabul etmiyoruz. Bu itibarla okullarmzda Trke olarak okutulan derslerin kitaplarnn mevcut antlama protokol ve zelikle Aznln tercihlerine uygun olarak biran nce Trkiye'den getirtilmesini gnderilmi olanlarn da datlmasn talep ediyoruz. 4) A.Y.K. Yrtme Komitesi yukardaki madde de belirtilen neden ve gereklerden tr Bat Trakyadaki tm Aznlk Okullarndaki renci velilerinin 26.27 ve 28 ubat tarihlerinde ocuklarn gn sreyle okullara gndermemelerini tavsiye etmektedir.

105

Aznlk Yksek Kurulunun ald bu karara skee Trk Birlii, Bat Trakya M.M.M. Muallimler Cemiyeti, Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei de birer duyuru yaynlayarak katldklarn ve yasa d hazrlanan kitaplar istemediklerini duyurmulardr. Ynetim Bat Trakya Trk Aznlnn bu sesine kulak tkam ve renci boykotu yaplmasna ramen yasa d olarak hazrlanm bu kitaplar okullara datmtr. Daha sonra ise okul encmenleri bu datlan kitaplar rencilerden toplayarak, kitaplar istemiyoruz diye okul mdrlerine teslim etmilerdir. Mfettilik bu durumu haber alnca mdrlere yeni bir emir gndererek kitaplarn sadece ders srasnda rencilere verilmesini tavsiye etmitir. Encmen heyetleri bu durum zerine kitaplar okuldan toplayp mfettilie gnderme karar almlardr.114 Kitap toplama ii olaylara da sahne olmu ve birok renci velisi tutuklanmtr. Baz encmenler hakknda yldrm hzyla davalar almtr. Fakat kitap toplama ii engellenememi ve toplanan kitaplar Milletvekili ve D.E.P. Partisi Bakan Dr. Sadk Ahmetin yazhanesine birer birer teslim edilmitir.115 199293 retim ylnda Aznlk Okullar Mfettii 27 Austos 1992 tarihli bir yazyla okul mdrlerine yle demitir; lkokulun mdrleri, mdr yardmclaryla ibirlii halinde 1.9.1992 tarihinden itibaren balayacak 19923 retim ylnda kullanacaklar kitaplar beraberce teslim alacaklar. Bu lkokullarn birinci snflarnda Trke okutulan kitaplarn aynlar ikinci snflara da datlacaktr. Okul mdr ve mdr yardmclar kitaplar almaya gittiklerinde Trke okutulan matematik dersi iin Yunan okullarnda okutulan Yunanca Matematik kitab gnderildiine tank olmulardr. Fakat almalar konusunda bir zorlama yaplmamtr.116 Bu demek oluyor ki; Trke kitaplarn Trkiyeden gelme ii rafa kaldrlyor anlam karlabilir. Ayrca Bat Trakya Trk lkokullarnda matematik kitabn da Yunanca hazrlayarak retmenlere gsterilmekteydi. Yunanistan Bat Trakya Trklerini asimle etmek iin neleri planladnn grlmesi bakmndan nemlidir. 199293 retim ylnda mfettiin gnderdii yazda da belirtildii gibi kitaplar datlmtr. Bunun zerine Aznlk Yksek Kurulu Ynetim Komitesi datlan kitaplarn toplanmas ynnde karar almtr.117

Durum Bat Trakya Mslman Trk Toplumuna nemle duyurulur. YRTME KOMTES 114 D.E.P. Partisi Gazetesi, yl: 1992, say:4, Gmlcine. 115 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:30. 116 Ayn, say:30. 117 Aznlk Yksek Kurulu Yrtme Komitesi 8 Ekim 1992 Perembe gn yapm olduu olaanst toplantda, Aznlmz ilkokullarnda okutulmak zere Bay Zenginis tarafndan 1951

106

stenmeyen kitaplarn toplanmasyla ilgili 21 Ekim 1992 tarihinde skeenin Ilca Kynde baz gelimeler olmutur. Bat Trakya Trk kadnlar okulun evresinde toplanp okuldaki yasad yollarla okullara sokulan kitaplar almak istemelerine Akademili retmen kar kmtr. Fakat Ilca ky anneleri kitaplar almasn bilmilerdir. Sonraki gn bir otobs dolusu emniyet mensubu, okula yasak kitaplar girmesin diye bekleyen annelerin zerine coplarla yrmlerdir. Anneleri datmaya almlardr. Annelere Her kim Trkiyeden Trke Kitap okumak isterse Trkiyeye gitsin tarznda hakaret ederek tehditler savurmulardr. Bunu gren okul ocuklar okulun pencerelerinden atlayarak okulu terk etmilerdir. Elmal kynde de 23 Ekim 1992 tarihinde halk aralarnda karar alarak okuldaki istenmeyen kitaplar okuldan almak iin szlemilerdir. Fakat polis durumu haber alarak nlem almtr. Halk okulun nne gelince, Polis: Okullara girilmesinin yasak olduunu ve girilmeyeceini belirtmitir. Bunun zerine kyller Polise: Bu okul zel okuldur. Devletin okulu deildir. Asl siz burada kanunsuz bulunuyorsunuz. Biz okuldan kitaplar alacaz diye belirtmilerdir. Bunun zerine Polis kitaplarn bana bir ey gelmemesi iin kitaplar kendileri alarak okuldan ayrlmlardr. Bu olaylarn zerinden biraz geince Ynetim kitaplar yeniden datmaya balamtr. Bu durumu gren ahin, Elmal, Ilca ve Koyunkydeki Trk renci velileri okulu Boykot etme kararlar almlardr.118 Boykot yaplarak ynetimin tutumu protesto edilmitir. 199192 ve 199293 retim yllarnda toplanan kitaplar Gmlcine Milletvekili Dr. Sadk Ahmetin yazhanesinde toplanmtr. Bu toplanan kitaplarn akbeti iin bir toplant yaplarak Milli Eitim Bakanlnn kapsna
Kltr Anlamasna ve 1968 Kltr Protokolne aykr olarak hazrlanan kitabn okullarmzdan uzaklatrlmas hususunda aadaki kararlar almtr: 1 -renci velileri, okul encmenleri, nahiye mdrleri, belediye ve nahiye meclis yeleri, muhtarlar ve tm din adamlarmzn faaliyete geip bu kitaplarn okullarmzdan uzaklatrlmasn salamalar, 2 -Bu kitaplarn en ge 16 Ekim 1992 Cuma gnne kadar okullarmzdan toplanmas, toplanacak kitaplarn, datlacak metinle birlikte Milli Eitim Bakanlna postalanmas veya milletvekillerimize veya Yrtme Komitesi yelerine teslim etmeleri nemle duyurulur. 3 Ayrca sz konusu kitabn Aznlmz tarafndan istenmediini dile getiren muhtrann tm renci velileri tarafndan imzalandktan sonra bir heyet tarafndan ilgili makamlara gtrlmesine karar verilmitir. nemine binaen halkmza duyurulur. AZINLIK YKSEK KURULU YRTME KOMTES 118 Gerek, Ayn Eser, S:343, 31.10.1992

107

brakma karar verilmitir. Milletvekili Dr. Sadk Ahmet ve skee Milletvekili Ahmet Faikolu ile birlikte 51 kiilik Aznlk Heyeti toplanan istenmeyen kitaplar Milli Eitim Bakanl nne brakmlardr. Yunanl yazarn hazrlad kitaplar istemediklerini bir yaz ile belirtmilerdir.119

119 Gmlcine, 12.11.1992 Milli Eitim ve Din leri Bakan Sayn Georgios SOUFLiAS'a, Saygdeer Bakan, Bildiiniz gibi, Bat Trakya Trk Aznl okullarnda Trke olarak okutulan ders kitaplar, 1951 Kltr Anlamas ve 1968 Kltr Protokol gereince, Trkiye'den gelmekteydi. Son yirmi yldan bu yana, Yunan hkmetleri, tek yanl olarak, bu anlamalar uygulamamaktadr. Lozan Antlamasna gre, Aznlk Okullar, zel statye sahip olup, almalar ve faaliyet gstermeleri, tamamen Aznln kendi yetki ve sorumluluundadr. nsan Haklar ve B.M. Beyannameleri, ocuklarn eitim ekil ve trn seme hakkn, ncelikle, velilere tanmaktadr. Yunan hkmeti, maalesef, btn bu anlamalar ihll etmekte ve velilerin isteklerine aykr olarak, Yunanl Prof. Efstratios Zenginis tarafndan hazrlanan ilkokul 1. ve 2. snf Trke Okuma Kitabnn okutulmasn, zorla kabul ettirmeye almaktadr. Kabule ayan olmayan bu kitap, yukarda deinilen ikili anlamalara aykr olarak hazrlanmtr. Sayn Bakan, Size ak bir ekilde beyan ederiz ki, Bat Trakya Trk Aznl bu tr kitaplar imdiye kadar kabul etmedii gibi, bundan byle de, hibir ekilde kabul etmeyecektir. Bu Aznln temsilcileri olarak bizler, bugn bu maksatla Bakanlnzn nne gelmi bulunuyoruz. Size, Bat Trakya Trk halknn urad infial ve duyduu endieleri ifade ediyor ve bir protesto belirtisi olarak, kabule ayan olmayan bu kitaplar size teslim ediyoruz. Hepimizin arzusu, Bat Trakya Aznlk Okullarnn amirleri durumundaki resmi makamlara, kabul edilmeyen bu kitaplarn okullarmzdan derhal geri alnmas talimatn vermeniz ve Yunanistan ile Trkiye arasnda yaplan anlamalar uygulayarak, Aznlmza verilmek zere Trkiye tarafndan gnderilmi olup Bakanlnzda bulunan kitaplar onaylamanzdr. Uzun yllardan beri Aznlk Okullarnda srdrlmekte olan kitapsz eitime bir son verilmesini salamak iin bu kitaplarn derhal datlmasn rica ediyoruz. Bata eitim sorunu olmak zere, Aznln problemlerinin, zaman zaman imzalanan ikili anlamalarn iyi niyetle uygulanmasyla zme kovuturulmasnn mmkn olabileceine inanyoruz. Sayglarmzla (51 adet imza)

108

Hazrlanan bu yazy vermek zere iki mft ve iki milletvekili ve Sabk Milletvekili Rodoplu Mili Eitim ve Din leri Bakanna vermek zere yukarya kmak istemiler fakat emniyet gleri izin vermek istememilerdir. Polis, Sayn Polidorosu (Milli Eitim Bakan Yrd.) arayarak iki mftnn giriine izin verip vermeyeceini sormutur. Polidorosta Yalnz iki milletvekili gelsin. demitir. Bu cevab duyan Milletvekili Ahmet Faikolu hzl admlarla Bakanlk kapsna gelerek Polidoros bizi, uluslararas anlamalarla braklm bir aznln resmi temsilcileri olarak kabul etmemekle ne yaptn zannediyor? Bu Bakanlk babasnn iftlii mi? Her Yunan vatandann bir eitim sorunun olduu zaman buraya gelmeyecekte nereye gidecek? Sayn Polidorosun bu yapt Yunanistan demokrasisi iin bir yz karasdr. Kendisini iddetle knyoruz eklindeki szleri soka nlatmtr. Btn bu olaylar cereyan ettikten sonra milletvekilleri yazy bakan yardmcsna iletmiler ve kmlardr. Bunun zerine bakan yardmcs bir basn toplants yapm120 ve Elen ocuklarna yeni kitaplar veriyoruz gibi
120 Sayn Bayanlar, Baylar, Trakya'nn Aznlk Okullarna datlm olan kitaplar yani ilkokul Birinci Snf Okuma Kitaplar ile ilgili olarak bir grlt yaratlmaya teebbs edilmektedir. Bu konu hususunda ben sizlere unlar sylemek istiyorum: Bunun Yunan devletinin Aznlk rencileri eitimi iin gsterdii ilginin sarih kant olduunu vurgulamam ve tasrih etmem gerekir. Bu ilginin gsterilmesi, kendiliinden, Yunan devletinin Mslman Aznl rencilerine, kar szde lkaytl hususundaki mesnetsiz her trl iddiay rtmektedir. Bu noktada bu kitabn gecen sene de datldn ve okutulduunu kaydetmek istiyorum. Pedagojik ynden ahane bir kitaptr, rencilere geen sene de datlmtr. Bu sene de tekrarlanan kk tepkilere ramen normal olarak okutulmutur. Yunan devletini ierisindeki Elen ocuklarn kltr (eitim -renim) byk ilgi (dikkat ihtimam) gstermekte olduunu vurgulamam gerekir. Ve kltrel ilikilerin ve kltr (renim) dzeyinin ykselmesi hususunda gsterdii byk ilgi erevesinde Trakya'daki Mslman okullarna datlan ve okutulan kitapla zenginletirme cihetine gitmektedir. Btn Elen ocuklarna iyi eitim vermek istiyor ve bunu yapyoruz. Kitabn z itibariyle hibir taraftan itiraz ve istinaf vuku bulmamtr. erii kusursuzdur. Bundan baka beni ziyaret etmi olan iki Bamsz Milletvekilinin bana sylediklerine gre, itirazlar 1968 protokolne riayet konusundadr. Fakat bu protokol baka eylerden bahsetmektedir. Biz protokoln ve uluslar aras antlamalarn uygulanmasnn

deerlendirilmesinden yetkili olan Dileri Bakanl ile anlatk (grtk) ve Dileri Bakanl bize Yunanistan'n uluslararas ykmllklerine riayet ettiini belirtti. Mslman

109

ifadelerde bulunmutur. Bunun zerine Bat Trakya Trk Aznl Yksek Kurulu Yrtme Komitesi tepki olarak bir duyuru yaynlayarak aklamadaki yanl ifadeleri knamtr.121

aznln yunan ocuklarna bu kitaplar tahsisi uluslararas ykmllklerimiz ve uluslararas alanda hakim (geerli) usuller ierisindedir. Bundan baka Babakan Mitsotakis'in geen sene iln etmi olduu Trakya'nn Kalknmas Program ierisinde Trakya'nn btn alanlarda yani ekonomik, sosyal, eitim alanlarnda gelimesi iin byk abalar sarf edilmesi gerekir. Blgenin kalknmas iin nemli denekler tahsis edilmektedir. Ve ayrca biz Milli Eitim Bakanl olarak Mslman aznln okullarnn bakm ve tamirat iin nemli denekler tahsis ediyoruz. Gsterge olarak size bu yl iin skee Vilyetinin okullarnn tamirine 250 milyon, Rodop Vilyetinin okullarnn tamirine de 200 milyon drahmi tahsis edildiini sylemek istiyorum. Bundan baka, iki Bamsz Milletvekiline bu davranlaryla Mslman aznln artlarnn dzelmesine katkda bulunmadn vurguladn kaydedelim. Vasflandrlamayan bir davrantr ve her halkarda Yunan devletinin ilgilendii konu olan Mslman aznln yaam artlarn dzeltmez. Zorunlu aklama olarak sizlere bunlar sylemek istiyorum. Bundan baka kitabn okutulduunu ve gemite izlenen prosedre uygun ekilde -normal yollu- izleyen yani Ankara'dan gelerek Dileri Bakanlnn kontrolnden geen kitaplara paralel olarak daha baka kitaplar da olacan sylemek istiyorum. Fakat burada konu ayrdr: Yunan devleti Mslman okullarnda Elen ocuklardr biz bunlarn en iyi ekilde eitim grmelerini istiyoruz ve maddi aralar tahsis ediyoruz. Hepsi bu kadar, teekkr ediyorum. 121 1923 ylnda Yunanistan ile Trkiye arasnda imzalanan Lozan Bar Antlamasyla etabli (yerleik nfus) olarak Yunanistana braklan Bat Trakya Mslman Trklerinin her trl hak ve hukukunu koruyacan vadeden Yunanistan, iki lke arasndaki dostluk yllarnda Aznln kendi kltrn gelitirmesi iin 1951 ylnda Trkiye ile Kltr Anlamas imzalam, Bat Trakya'daki Aznlk Okullarnn tabellarn her iki dilde ''Trk lkokulu'' diye yazdrm, kitaplarn Trkiye'de bastrtmtr. 1968 ylnda ise Yunanistan'da Albaylar Cuntasnn ynetimde olmasna ramen, yine Trkiye ile Kltr Protokol imzalanarak Bat Trakya'daki Mslman Trk ocuklarna eitim yapan okullarda ara-gere, kitap ve haftalk Trke -Yunanca ders saatlerini ieren dzenleme yrrle girmitir. te yandan, dnyadaki gelimeler aznlk haklarn n plana karm, nsan Haklar szlemesi, AGK gibi uluslararas anlamalar her topluma kendi kltrn gelitirme ve yaatma hakkn tanmtr.

110

Son yllarda toplumumuzun ulusal kimliini inkar eden yetkililer, toplumumuzdan sadece Mslman Aznl diye bahsederek Trklmz yok etmeye kalkmlardr. Bu ak insan haklar ihlali karsnda ''Helsinki zleme Komitesi'' (Helsinki Watch) ve Amerika Birleik Devletleri Dileri Bakanl (State Department) raporlar Bat Trakya Aznlnn ''Trk'' olduunu ak olarak vurgulamtr. nsan Haklar kurulularnn yapm olduu bu aklamalardan sonra Sayn Babakan Miotakis 14 Mays 1991 tarihinde yremizi ziyareti srasnda Aznlmzdan Trk Aznl olarak bahsetmi ve baz gzel vaatlerde bulunmutur. Ne yazk ki, aradan iki yla yakn bir zaman gemesine ramen Aznlk haklarmzda herhangi bir dzelme olmad gibi, aksine artlarmz daha vahim duruma gelmi bulunmaktadr. 13 Kasm 1992 gn Aznlmza zorla kabul ettirilmek istenen ve bir Yunanl tarafndan hazrlanan ilkokul birinci snf kitaplarn, Aznlk temsilcileri, Milli Eitim Bakanlna teslim etmek zere gtrdklerinde, Bakan Yardmcs Sayn Polidoras milletvekillerimizle grmek istememi, daha sonra fikrini deitirerek kendilerini kabul etmi, ancak, sorunun zn bir yana brakarak bu kez milletvekillerimizle Aznlmzn ulusal kimlii zerinde tartmaya tevessl etmitir. Bakan Yardmcs Polidoras basna yapt aklamada da gz gre gre Aznlmz Elen Mslmanlar olarak tanmlam, ocuklarmza ise ''Elen ocuklar'' deyip 1951 Kltr Anlamasn ve 1968 Kltr Protokoln inkar etmitir. Sayn Babakanmz da kitaplarn kabul edilemez olduunu sylediimiz gnlerde, iki yl nce yremizde sylediklerini unutarak, Bakann yalanc durumuna drmemek iin, Bat Trakya Trk Aznl ocuklarna ''Elen ocuklar'' demekten kendini alamamtr. Bu koroya Hkmet Szcs Bay Manginas da katlp Aznlmzn ulusal kimliini inkar etmitir. Sayn yetkililer unu ok iyi bilmelidirler ki, dnyada bir toplum basklarla ulusal kimliini deitirmez. Her toplumun ulusal kimlii nesnel gerek olarak ortadadr. Biz Bat Trakya Mslman Trk Aznl olarak dosta dmana bir kez daha Trk olduumuzu haykrmakla gurur duyarz. Sizlerin, bizleri Elen Mslmanlar olarak asimle etme abalarnz beyhudedir. Dnya kamuoyu nnde gln duruma dmekten baka sonucu olmayacak bu kmaz yoldan gelin geri dnn. skee, 02. 12. 1992 BATI TRAKYA TRK AZINLII YKSEK KURULU YRTME KOMTES, Gerek, Ayn Eser, S:347, 5.12.1992

111

Bakann aklamalarna verilen cevaptan sonra Bat Trakya Trk Aznl Yrtme Kurulu halka ynelik olarak ta bir duyuru yaynlayarak mcadelelerin nasl gelitiini halka anlatm ve mcadelenin kutlu olmas temennisi ifade edilmitir.122 Bylece bu kitaplarn okullarda okutulamayacan btn Atina ve Dnya basnna duyurulmu oluyordu. 123 Btn yaplanlarn bir tek amac vardr: Biz byle kitap istemiyoruz. Bize bir daha Yunanl birisinin hazrlad kitaplar gndermeyin! idi. Fakat ynetim bu mesaj almam olacak ki, 199293 retim ylnn ortasnda anlama d hazrlanan iki kitap daha yollamaya cesaret etmitir. Bunun tantm iin btn retmenleri 1 ubat 1993 tarihinde valilik salonunda olmalarna dair bir davetiye gndermitir.124
122 Yunan makamlarnn Lozan Antlamasn, 1951 Kltr Anlamasn ve 1968 Eitim Protokol'n hie sayarak tek tarafl olarak hazrladklar okuma kitaplarna Aznlmzn tepkisi gemi mcadelelerine layk bir ekilde gereklemitir. Oldu bittiyi kabul etmeyen Bat Trakya Mslman Trk Toplumu'nun haklarn yerinde haykrmak zere, Bamsz Milletvekilleri Dr. Sadk Ahmet ve Ahmet Faikolu, seilmi Mftlerimiz Faziletli Mehmet Emin Aga ve Faziletli brahim erif, Yrtme Komitesi yeleri, Kurulularmzn ve D.E.B. Partisinin Ynetim Kurulu yeleri, Nahiye Mdrlerimiz, Aznlmzn basn mensuplar, Aznlmz ileri gelenleri kitaplar bir otobse ykleyerek 12 Kasm 1992 gn Atina'ya Milli Eitim Bakanlna brakmlar ve Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn protestosunu en anlaml ekilde dile getirmilerdir. Bylece direniimizin ilk safhas tamamlanm ve ileride yeni mcadele iin g ve gven tazelenmitir. nderlerimizin birlik ve beraberlik iinde hareket etmeleri Aznlmzda sevin, kartlarmzda ise aknlk ve karamsarlk yaratmtr. Oldu bittiyle anlamalara aykr olarak kabul ettirilmeye allan okul kitaplarna ynelik mcadelemiz, idarecilerimizin izledikleri kmaz yolu terk edene kadar devam edecektir. Birlik ve Beraberlik iinde yrtlen mcadelemizde kazanlan baarmz tm Bat Trakya Mslman Trk Aznlna kutlu olsun. skee, 02.12.1992 BATI TRAKYA TRK AZINLII YKSEK KURULU YRTME KOMTES, Ayn, S:348, 12.12.1992 123 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, yl: 1992, say:38, Gmlcine. 124 YUNANSTAN CUMHURYET RODOP VALL RODOP L BRNC DERECEL AZINLIK OKULLARI KNC ETM BROSU Gmlcine, 18.1.1993 Protokol No:GRMS 1/49 ETM BROMUZ DENETMDEK MSLMAN RETMENLERNE

112

Davetiyenin alnmasndan sonra ynetimin, Yunanllara yazdrp, Bat Trakya Trk ocuklarna kabul ettirmek istedii Trke Ders Kitaplarn protesto etmek amac ile dernek temsilcileriyle de grldkten sonra, DEP Partisi Ynetim Kurulunun ald kararlar yle olmutur: 1-) Aznlk Okullar Mfettiliince 1 ubat 1993 Pazartesi gn Vilayet Toplant Salonunda yaplaca ilan edilen toplantya, kendini Trk ocuklarnn retmeni kabul eden hibir Aznlk retmeni katlmamaldr. 2-) kili anlamalar d hazrlanan Trke ikinci snf ve Trke Dilbilgisi kitaplarn hibir Aznlk retmeni ilgili Mfettiliklerden almamaldr. 3-) Bat Trakya Trk Okullarndaki tm renci velileri 15 ubat 1993 tarihlerinde okul binalarnn giri kaplar nnde toplanarak, bu tarihler arasnda okulun igal edildiini ve okullara (retmen-renci) kimsenin giremeyeceini herkese, taknla kalmadan ama ciddiyetle anlatmaldr. 4-) 15 ubat tarihleri arasnda tm Aznlk retmenleri boykot balatarak grev yapmamaldrlar. 5-)15 ubat tarihleri arasnda renci velilerimiz ocuklarn okullara gndermemelidirler.125 Alnm olan karar Aznlk Yksek Kurulu da bir bildiri yaynlayarak boykota ar yapm ve Yunanistan Hkmetini yanltan dnmesini istemitir.126
KONU: Pedagojik toplant 1.2.1993 tarihinde, Pazartesi gn, saat 09.30'da Rodop Valilii toplant salonunda pedagojik bir toplant yaplacaktr. Bu toplantda Bay Evstratios Zenginis'in ilkokullarn st snflar iin hazrlam olduu Trke Dilbilgisi kitab ile Pinelopi Stathi'nin ilkokul 2. snf iin hazrlam olduu Trke kitab tantlacaktr. Bu toplantya tm Mslman retmenlerin, katlmalar zorunludur. Ayrca, okul mdrlerinin 02.2.1993-05.2.1993 tarihleri arasnda gelip bu kitaplar teslim almalar rica olunur. Eit:im Brosu Bakan (Mhr ve imza) VLASOS PSARRAS, Gerek, Ayn Eser, S:353,23.1.1993 125 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:48. 126 26 OCAK TARHL YRTME KOMTES DUYURUSU Uzun yllardan beri idarecilerimiz maalesef Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn gerek uluslararas gerekse lkemiz yasalarndan kaynaklanan haklarn eitli uygulamalarla inkar edip, elinden almaya almaktadr. Bilhassa son gnlerde eitim ve retim sahasnda zerkliimizi ilgilendiren Lozan Antlamas'nn ilgili maddelerini ihlal eden Trkiye ile Yunanistan arasnda 1951 ylnda yaplan Kltr Anlamas ile 1968 ylnda yaplan Kltr Protokol'n hie sayan bir takm keyfi

113

Boykot srasnda Trkiye D leri Bakanl u basn aklamasn yapmtr:127 Trkiye ile Yunanistan arasnda mevcut anlama ve protokoller, Bat Trakya'daki Trk Aznlk Okullarnda okutulacak ders kitaplarnn Trkiye tarafndan hazrlanmasn ngrmektedir. Bu kitaplarn sz konusu Anlama ve Protokollerde belirlenen yntem izlenerek, Yunan makamlarnn onaynn alnmasndan sonra Bat Trakyaya gnderilmeleri gerekmektedir. Bugne kadar, Trkiye tarafndan nerilen kitaplara Yunan makamlarnn ok eitli bahaneler gstererek onay vermemeleri zerine, uzun sredir Bat Trakya'ya kitap gnderilmesi mmkn olamamaktadr. Son olarak, 1991 yl

uygulamalar iine girmitir. Bu kabilden olarak geen yl olduu gibi bu yl da 1951 Kltr Anlamas ve 1968 Kltr Protokol'n ineyerek Zenginis isimli bir Yunanl tarafndan hazrlanan ilkokul Okuma Kitaplar zorla okullarmza, ocuklarmza datlmak istendi. Bu topraklar zerinde varln uluslararas, bilhassa Trkiye ile Yunanistan arasndaki antlama ve gvencelerle srdren Bat Trakya Mslman Trk Aznl her frsatta idarecilerimiz tarafndan yaratlan bu anormal uygulamalara kar daima kendi gc ve imkanlar orannda kar km ve idarecilerimize taahhtlerini hatrlatmtr. Hatta ikili anlamalar hilafna baslp okullarmza zorla datlan kitaplar hibir ekilde kabul etmediimizi ve edemeyeceimizi ak seik belirtmek amacyla Bat Trakya Aznlnn temsilcilerinden oluan 50 kiilik bir heyetle Atina'ya Milli Eitim Bakanl'na giderek binlerce kitab iade etmiizdir. imdi de rendiimize gre skee ve Gmlcine'deki ilkokullarmzda grev yapan Mdr ve retmenlerimize okullarmzn bal olduu Mfettiliklerden birer yaz gnderilerek ilkokullarmzn ikinci snflar iin Stathi Pinelopi adnda bir Yunanl retmen tarafndan hazrlanm ikinci snf Trke Kitab'n grmeleri ve Mdrler tarafndan alnarak ocuklarmza datlmalar emredilmektedir. Bu durum karsnda toplum olarak idarecilerimizin bir daha Trkiye ile Yunanistan arasndaki Kltr Anlamalarn ihlal etme giriimlerine topluca tepkimizi gstermek amacyla Yrtme Komitemiz 26 Ocak 1993 Pazartesi gn olaanst toplanarak oybirlii ile u kararlar almtr: Karar: 1 -Trkiye ile Yunanistan arasnda 1951'de imzalanan Kltr Anlamas ve 1968'de varlan Kltr Protokol'ne aykr olarak baslan ve zorla, okullarmza datlmak istenen bu kitaplar kabul etmediimizi btn ocuk velileri encmenler aracl ile bal olduklar Mfettiliklere bildireceklerdir. 2 -darecilerimizin bu keyfi uygulamasn protesto amacyla ocuklarmz 1,2,3,4.5 ubat tarihlerinde okullara gitmemeleri karar alnmtr. Halkmza duyurulur. AZINLIK YKSEK KURULU YRTME KOMTES ,Gerek, Ayn Eser, S:355, 9.2.1993 127 Ayn, S:355, 9.2.1993

114

Ekim aynda Bat Trakya'daki Trk Aznl Okullar'na gnderilmek zere nerilen ders kitaplar iin Yunan makamlarnn onay henz alnamamtr. Sunulan kitaplar iki lke arasnda mevcut anlama ve protokollere uygun olarak sratle incelemek ve onaylamak yerine, Yunan makamlar bu defa kendileri Bat Trakya'daki Trk Aznlk Okullar iin kitap hazrlama yoluna gitmilerdir. lk defa geen yl ilkokul birinci snflar iin Trke Okuma Kitab hazrlamlardr. Bat Trakya Trk Aznl mensuplar, yrrlkte bulunan Anlama ve Protokol hkmlerinde ngrlmeyen bu uygulamaya tepki gstermitir. Yunan makamlarnn, aznln tepkisini dikkate almadan, bu defa ilkokul ikinci snflar iin Trke Okuma ve Dilbilgisi kitaplar hazrladklar renilmitir. Blgeden alnan haberlere gre aznlk, retmenleri ve rencileri ile bu durumdan ciddi rahatszlk duymaktadr. Aznlk okullarnn kitap ihtiyalarnn karlanmas amacyla iki lke arasnda ne ekilde ibirlii yaplaca mevcut anlama ve protokollerle belirlenmitir. Bu mekanizmaya Yunanistan ilerlik kazandrmamasna ramen, Trkiye'nin Bat Trakya'ya kitap gndermedii, bu nedenle Trk Aznlk Okullarnda ders kitab sorunu ortaya kt propagandasn yapmaktan da geri kalmamtr. Yunanistan'n son olarak iki yeni kitap daha hazrlam olmas aznln kimliini bizzat ekillendirme konusunda srarl olduunu gstermektedir. Bu durumun iki lke arasnda mevcut anlama ve protokoller ile gnmzde geerli aznlk haklar ile badar bir yan bulunmamaktadr. Temennimiz, Yunanistan'n ders kitaplar konusunda gerekleri grmesi ve tek tarafl hareket etmekten vazgeerek aznln eitimi alannda, Trkiye ile mevcut anlama ve protokollerdeki hkmlerine uygun ibirlii yapmasdr. Bunun zerine Yunanistan Dileri Bakanl da kar bir aklama yaparak: Kitap sorununun olmadn fakat Dr. Sadk Ahmet gibi kiilerin byle olaylar yaratmak istediklerini ve olaylarn yanl anlaldn belirtmitir.128 Btn bu karlkl yaplan aklamalar, duyurular ok etkili olmu ve % 100 baar salanarak boykot tam olarak uygulanmtr. lerleyen tarihlerde kitaplar okullara sokmadklar gerekesiyle birok kiiye dava almtr. 12 ubat 1993 tarihinde skee Adliye Saraynda grlen dava sonunda Mustafova kynden; eh Cemali, Hayta Cemali, Krt Cemali, Krt Hilmi, Saliholu Cemali, Osmanca Hasan ve Kabza Hseyin skee Sust Mahkemesince 17er ay hapis cezasna arptrlmlardr. Karar daha sonra temyiz edilerek para karl serbest kalmlardr.129 Davadan sonra 15 ubat 1993 tarihinde skee Aznlk Okullar Mfettii, beraberindeki polislerle birlikte Mustafova kyne gelerek kitaplar Polis

128 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:49. 129 Ayn, say:50,

115

zoruyla bizzat okula sokmutur. Mfetti ayrca eski kitaplarla ders yaplmasn yasaklayarak verilen yeni kitaplarla ders yapmalarn emretmitir.130 Btn bu olaylar olurken Yunanistan tarafndan onaylanan 11 eit Trke Ders Kitab, Trkiyede baslp iki TIR arabasyla Gmlcine Bakonsolosluuna teslim edildii ve son onay iin kitaplarn mfettilie gnderildii ilan ediliyordu. bylece Yunanistan, gsterilen tepkiden ve Trkiyenin tutumundan dolay geri adm atmak zorunda kalmtr. Trkiyenin gndermi olduu kitaplar unlardr: Matematik - lkokul 1. snflar iin, Matematik - lkokul 3. snflar iin, Yeni Psikoloji - Lise 2. snflar iin, Ev Ekonomisi - Orta 1. snflar iin, Ev Ekonomisi - Orta 2. snflar iin, Kimya Lise 2. Edebiyat Kolu iin, Kimya Lise 2. Fen Kolu iin, Kimya Lise 3. Matematik Kolu iin, Kimya Lise 3. Fen Kolu iin, Kimya Lise 1. snflar iin, Kimya Lise 3. snflar iindir. Bu kitaplara bakldnda yalnz lkokullar iin Matematik 1. ve 2. snflara ait matematik kitaplar grlmektedir. Dierleri Orta ve liselere ait kitaplardr. Bu kitaplardan hi birine Yunanistan ynetimi izin vermemitir. Kitaplarn gelmesine ramen Yunanistan kendi yasa d kitaplarn okutmak adna onay vermemitir. 15 ubat 1993 ylndaki kitap boykotuna katldklar gerekesiyle 8 retmen grevlerinden uzaklatrlmtr. 8 S..P.A.l retmenin grevden uzaklatrlmas yeni bir boykot kararn da beraber getirmitir. S..P.A.llarn ald karar gereince ilk bata Milli Eitim Bakanna bir mektup gnderilerek grevden alnan arkadalarn grevlerine iade edilmedii takdirde genel boykotta gidilecei bildirilmitir. Atinadan ses gelmemesi zerine, S..P.A.l retmenler, Bat Trakya Trk retmenler Birlii ve M.M. Mslman Muallimler Cemiyeti yneticileri, D.E.P. Partisi ve Aznlk Kurulular da S..P.A.l retmenlere destek olmak iin 1012 ubat 1993 tarihlerinde boykot karar almlardr. Boykot kararna tm retmenler tam kadro olarak katlmlardr.131 Kitap olaylar dolaysyla yaplan boykota katldklar gereke gsterilerek 5 retmen (Terzi Hasan Mehmet, Recep Rzg, Mehmet Pika, Hseyin Ali avu ve Sami Pala) Disiplin Kuruluna sevk edilmilerdir. Dier katlan retmenlere ise 1 ay maa almama cezas verilmiti.132 S..P.A.l retmenlerin bu cezalara layk grlmesinden sonra 15 S..P.A.l retmenin
130 Ayn, say:51. 131 Ayn, say:62. 132 Ayn, say:70.

116

ald cezalarnn kaldrlmas iin Gmlcine Valiliine bavurmular ve merkezi Kavalada bulunan Aznlk Okullar Genel Mfettii Kristalis ile de bir grme yapmlardr. Ancak bu grmede de yalnz tehdit ve bask ile karlaan S..P.A.l retmenler daha sonra yaptklar bir toplantda 1011 Mays 1993 tarihinde Boykot yapmak zere aadaki karar almlardr:133 a- Sorumlulara, verilen haksz cezalar tekrar gzden geirmek iin 751993 tarihine kadar sre tannmas, b- Bu sre iinde olumlu bir yant alnmazsa 1011 Mays 1993 tarihlerinde uyar mahiyetinde greve gidilmesi ve mcadelemizin bundan sonra gelimelere gre srdrlmesi. Akademili retmenlerin bu alm olduklar karar Bat Trakya Trkleri Yrtme Kurulu, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, B.T.M.M.M. Muallimler Cemiyeti Boykota destek vererek tm eitim camias bu boykota tam kadro olarak katlmtr.134 Yaplan tm giriimler Yunanl yazarn yazd kitaplar bir trl okutulmas engellenememitir. Ayrca verilen cezalar geri alnmamtr. Fakat baz retmenlere ayet kitaplar okuttuklar takdirde cezalarnda baz indirimler yaplabileceini mfettilik, S..P.A.l retmenlere bir teklif olarak iletilmitir. retmenlere kitaplar kabul ederseniz cezalarnz indirilecektir trnde rvet teklifleri yaplmtr. Teklifi reddeden retmenler durumu basna byle yanstmlardr. stenmeyen kitaplar konusunda birok encmen de ceza almtr. Ceza alanlarn bazlar; skeeden Kara Ali Cemil, Paa Hseyin, Mastanl okul encmenleri: Ahmet Hac Osman, smail Hac erif, Ahmet Ali ve Hseyin Raif, epelli okul encmenleri: Salim Cengiz ve Mehmetali Ergn, Barakl okul encmenleri: Ali Mehmet, Mehmet Mehmet ve Arif Mehmet, Yahyabeyli kynden: bi Hseyin Salih, Gagal Mehmet Hseyin ve Hac smail Mehmet, Ircan kynden: Salih Necmi Ahmet, Mustafa Bayram Yusuf, Mustafa Yusuf Mustafa, Salih Salih Ali, Mehmet Halil Mehmet ve Kr Salih Salih, Tuzcukyl Osman Ali Cahit, skeenin Ilca Kynden; Samiye Hralolu, Kadriye Hralolu, Emine Hralolu, Mnevver Hralolu ve Hsniye Snneti, Narlkyden; Mehmet Salih, Yabackldan Hasan Hasan, Ahmet Kadir, Sadk Sami, Ahmet Selahattin ve Sleyman Kamber Hilmi, elebikyden; Kara smail, Nasuh lyas ve Hasan Seyfettin gibi daha birok kii eitli hapis ve para cezalarna arptrlmlardr. 15 ubat 1993 tarihinde kitap boykotuna katldklar ve elebalk yaptklar gerekesiyle 14 retmen de grevden alnmtr. Grevden alnan retmenler: Gmlcine ilinden smail smail, smail Molla Ahmet, Mehmet Hac Ahmet, Aziz Rzg Mehmet, Ahmet Hasan Ahmet, Ahmet smail ve Mehmet Osman.

133 Gerek, Ayn Eser, S:362, 7.5.1993 134 Ayn, S:362, 7.5.1993

117

skee ilinden: Ahmet mam, Rdvan Uzun, Salih Khya, Recep Karabykl, Bahri Molla, smet Tccar ve Mehmet Hacoludur.135 stenmeyen Kitaplar konusunda mcadelede yntem deitirilerek devam edilmitir. Fakat kitaplarn okullara girmesine engel olunamamtr. Kitaplarn okullara sokulmas retmenleri baka yntemlere itmitir. Baz retmenler el altndan normal kitaplar ilemeyi srdrm, bazlar eski onaylanm kitaplar fotokopi yntemiyle oaltarak kullanm, bazlar da kendi alma notlar ile rencilerin karsna karak eitimin devamn salamlardr. lerleyen tarihlerde yine bir kitap meselesi kmtr. 12 Haziran 1997 tarihinde Atinann Hilton Otelinde Pomaka Alfabe Kitab Hamdi mer imzal olarak karm ve tantm yaplmtr. 17 Haziranda Danma Kurulu bu konuyla ilgili knama metni yazm ve basn-yayn kurulularna ve yetkili makamlara iletilmitir. Knama metninde Aznln etnik kimlii zerinde oynanmak istenen oyunlar devam etmekte olduu, Bat Trakya Aznl bir btndr blnemez ifadelerine ve halkn milli kimliinin anlalmas iin referanduma gidilmesi gerektii grlerine yer verilmitir.136 Bu kitap okullara sokulmamtr. Bat Trakya Trkleri kitap konusunda 10 yldan fazla sredir verdikleri toplu mcadelenin, birlik beraberliin semeresini nihayet 2000 yl banda almlardr. 2000 ylnda grlen Dostluk havas, yaplan ikili grmeler sonucu Trkiyeden kitap gelmesi mmkn olmutur. Trkiyede hazrlanan Trke ders kitaplar hazrlanmas safhasnda Bat Trakya Trk retmenlerinden kiilik grup ta yardm etmi olduu belirtilmektedir. lkokullar iin hazrlanan 19 eit ders kitab unlardan olumaktadr: 1-) Okumaya Balyorum, 2-) Matematik 1, 3-) Matematik 2, 4-) Matematik 3, 5-) Matematik 4, 6-) Matematik 5, 7-)Matematik 6, 8-)Trke 1, 9-) Trke 2, 10-) Trke 3, 11-) Trke 4, 12-) Trke 5, 13-) Trke 6, 14-) Fen Bilgisi 4, 15-) Fen Bilgisi 5, 16-) Fen Bilgisi 6, 17-) Din Kltr 4, 18-) Din Kltr 5, 19-) Din Kltr 6.137 Kitaplarn toplam says 225 bin adettir. Yaplan incelemeler sonucunda Yunanistann onay vermesi zerine kitaplar Bat Trakyadaki Trk lkokullarna datlmtr.138 Bylece yllardan beri ekilen skntlar, kitapsz yaplan dersler, yaplan boykotlar, fotokopi eitiminin sonu gelmi oluyordu. Kitaplarn gelmesi Bat Trakya Trklerinin yllardan beri srdrdkleri hakl, kararl, sabrl bir mcadelenin rndr. Yeni gnderilmi olan kitaplarn azalmas ile 2006 ylnda yeniden kitap gnderilmitir. 2006 ylnda lkokullara gnderilen kitaplarn says 64.900 adettir. Trkiye Milli Eitim Bakanl tarafndan Bat Trakya'daki Trk lkokullarnda okutulmak zere gnderilen kitaplar ve adetleri yledir: lkokul
135 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:112. 136 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say: 49. 137 Ayn, say:155 138 Ayn, say:160

118

Trke 3. 5600 adet, lkokul Trke 4. 4500 adet, lkokul Trke 5. 5000 adet, lkokul Trke 6. 4500 adet, lkokul Fen Bilgisi 4. 5100 adet, lkokul Fen Bilgisi 5. 5000 adet, lkokul Fen Bilgisi 6. 4500 adet, lkokul Din Kltr ve Ahlak Bilgisi 4. 5600 adet, lkokul Din Kltr ve Ahlak Bilgisi 5. 5600 adet, lkokul Din Kltr ve Ahlak Bilgisi 6. 4500 adet, lkokul Matematik 4. 5000 adet, lkokul Matematik 5. 5000 adet, lkokul Matematik 6. 5000. 5.2.2.7.2. YUNANCA KTAPLAR Yunanca kitaplar ile ilgili bir sorun yaandna ahit olunmamtr. Bu kitaplar dzenli olarak her sene okullara datlmtr. Yunanca Kitaplar her sene renkli olarak rencilere datlmtr. Bu kitaplar Yunan lkokullarnda okutulan kitaplarn aynyd. Bu uygulama ilk yllardan beri bu ekilde uygulanyordu. Atina niversitesi retim grevlilerinden Anna Frangudaki ve emrindeki komisyon 1997, 1998, 1999 yllar iersinde, Bat Trakyada yaptklar inceleme ve Bat Trakya Trk Aznlk okullarnda grevli Bat Trakya Trk Aznl mensubu retmenler ve Yunanl retmenlerle yaplan toplantlar sonucu ilkokullarda okutulacak olan Yunanca ders kitaplarn hazrlamlar ve bu kitaplarn (yardmc ders kitaplar da dahil) basm yaplp 2000/2001 retim yl banda tm okullara datm yaplmtr. Bat Trakya Trk rencilerin Yunanca renimlerinde karlatklar zorluk dikkate alnarak Aznlk Eitimini Destekleme program erevesinde, Anna Frangudaki ve ekibinin hazrlam olduu kitaplar okullarda okutulmaya balanmtr. Bu kitaplarn zellii; Trk ocuklarna Yunancann yabanc bir dil olduundan yola klarak hazrlanm olmasdr. Fakat bu kitabn hazrlanmas srasnda baz hata ve art niyette vardr. Bu art niyetler; Bat Trakya Trkln e ayrarak Pomak, ingene ve Mslman diye ayran zellikler kitaplara da yanstlmtr. Kitabn birok yerinde ingene Masallar, Pomaka gibi Bat Trakya Trklerini paralara blme iaretleri vardr. Ayrca stanbula Konstantinopolis, zmite Nikomidya gibi Trkiye illerine de Yunanca isimlerle bahsedilmektedir. Ayrca kitaplarda Kbrs Haritas ve Kbrs Bapiskoposu Makaryosun resimleri mevcuttur ki bu papaz resmi yasaktr. Btn bu olumsuzluk karsnda Bat Trakya Trk retmenler Birlii bir bildiri yaynlayarak; kitaplarn yeniden gzden geirilerek baz ksmlarnn dzeltilmesini isteyen bir bildiri yaynlamtr.139 Yeni hazrlanan
139 ANNA FRANGUDAK VE EMRNDEK KOM SYONUN BATI TRAKYA TRK AZINLIK LKOKULLARINDA OKUTULMAK ZERE HAZIRLAMI OLDUKLARI YUNANCA DERS KTAPLARI Atina niversitesi retim grevlilerinden Anna Frangudaki ve emrindeki komisyon geen yl (1997, 1998, 1999) iersinde, Bat Trakya'da yaptklar yerinde inceleme ve Bat Trakya Trk Aznlk okullarnda grevli Bat Trakya Trk Aznl mensubu retmenler ve Yunanl retmenlerle yaplan seminerler sonucu ilkokullarmzda okutulacak olan Yunanca ders

119

kitaplarn hazrlamlardr. Bu kitaplarn (yardmc ders kitaplar da dhil) basm yaplp 2000/2001 retim yl banda tm okullara datm yaplmtr. Bat Trakya Trk Aznlk ocuklarnn daha kolay ve daha abuk resmi dili (Yunancay) renmeleri iin gsterilen ilgi ve gayreti takdirle karlyoruz. steimiz de bu. Ancak, Anna Frangudaki ve emrindeki komisyon, ad geen Yunanca ders kitaplarn hazrlamadan nce Trkiye ile Yunanistan arasnda yaplm olan Lozan Antlamas'n, Trkiye ve Yunanistan'n 1951 ylnda imzaladklar Kltr Anlamas'n, nsan Haklar ve Temel zgrlklerin Korunmasna likin Szlemeyi, Trkiye/Yunanistan Ortak Kltr Komisyonu'nun 1968 Protokol'n dikkatlice okumalydlar. Okumalydlar ki, hazrladklar Yunanca ders kitaplarnda yaptklar hatalara dmesinler. A- Lozan Antlamas 1923/Madde 40. "Gayri Mslim ekalliyetlere mensup olan Trk tebaas hukuken ve fiilen dier Trk tebaaya tatbik edilen ayni muamele ve ayni teminattan mstefit olacaklar ve bilhassa, masraflar kendilerine ait olmak zere her trl messesat hayriye, diniye ve itimaiyeyi, her trl mektep ve sair messesat talim ve terbiyeyi tesis ve murakabe etmek ve buralarda kendi lisanlarn serbeste istimal ve ayini dinilerini serbeste icra etmek hususlarnda msavi bir hakka malik bulunacaklardr." (Ad geen bu madde stanbul Rum Aznl'na geerli olduu gibi, aynen Bat Trakya Trk Aznl'na da geerlidir.) B- Trkiye - Yunanistan Kltr Anlamas 1951/Madde 14. "Akit Hkmetler, her iki lkede yaynlanan okul kitaplarnn iki lkeden her biri hakknda yanllklar iermemesine, kendi mevzuatlarnn kabul ettii snrlar iinde zen gstereceklerdir." C- nsan Haklarnn ve Temel zgrlklerinin Korunmasna likin Szleme. Paris, 20 Mart 1952 Madde 2 "Hi kimse eitim hakkndan yoksun braklamaz. Devlet, eitim ve retim alannda yklenecei grevlerin yerine getirilmesinde, ana ve babann bu eitim ve retimin kendi dini ve felsefi inanlarna gre yaplmasn salama haklarna sayg gsterir." D- Trkiye/Yunanistan Ortak Kltr Komisyonu 1968 Protokol. Madde 12. b fkras, "Taraflar kararlarn karlkl olarak bildireceklerdir. Ayni sre iersinde taraflar, metinleri kabul edilebilir grlmeyen ders kitaplarnda deiiklik yaplmasn telkin edebilirler." E- 4 ubat 2000 tarihinde Atina'da Yunanistan ile Trkiye Cumhuriyeti arasnda imzalanan Kltrel birlii Anlamas, Madde I/j. : zellikle okul kitaplarnda, dier lkenin tarihi, corafyas, kltr ve ekonomisi hakknda bilgi sunumu konusunda ibirlii yapacaklardr. Bu amala, yanllklarn dzeltilmesine ynelik nerilerde bulunmak zere okul kitaplarn inceleyecek ve mbadele edecek bir Karma Uzmanlar Komitesi oluturacaktr. Sz geen maddelerde genel olarak anlatlmak istenen nedir?

120

bu kitaplar Bat Trakya Trk rencileri iin ok faydal bir yol tutularak hazrlanmtr. nk bu anlay Yunancay bir yabanc dil gibi retmeyi amalyordu. Kitaplarn iindeki ayrlk, Bat Trakya Trk Aznln paralayc konular btn almaya tepki gsterilmesine neden olmutur. Yunanistan bir tane iyi ey yaparken iki tane de Bat Trakya Trk Aznln tasvip etmedii, onlar yok etmek iin, ayrc ifadeler araya koymaktan geri kalmamtr. Yeni yazlan kitaplarn retimi konusunda da Yunanl retmenlere her sene seminerler verilmektedir. Hazrlanan bu mkemmel kitaplar ile yaplan eitimin ne kadar faydal olduu konusunda yaplan aratrmalar Anna Frangudaki ve ekibini hsrana uratmtr. Yaplan incelemelerde Yunanca konusunda beklenen ilerlemenin gereklemedii ifade edilmitir. renciler yaplan almalara olumlu cevap vermemilerdir. Bat Trakya Trklerinin Yunanca eitimden ok Trke eitime ihtiyalar vardr. renciler anadili olan Trkeyi en iyi ekilde rendikten sonra Yunanca retimine gemelidirler. renciler anadil olan Trkeyi iyi bilmediklerinden dolay Yunancay da renememektedirler. lk etapta doru ve gzel ana dil eitimi yaplmaldr. Daha sonra Yunanca Anadil olan Trkenin zerine ina edilmelidir.
Kiinin, KMLN, SOYUNU, DNCESN, NANCINI, SOSYAL YAAMINI rencide edecek davranlardan kanlmaldr. Ne yazk ki, Anna Frangudaki ve ekibi hazrlam olduklar Yunanca ders kitaplarnda sakncal konulara bilerek veya bilmeyerek yer vermilerdir. Yapm olduumuz incelemeler sonucu sakncal grdklerimiz ek listede srayla gsterilmitir. SAKINCALI GRDKLERM Z:1- Harflerin yazl / YAZMA ve OKUMA (bileik harfler) kitabnn 25. sayfasnda, NGENE MASALLARI (Ta inganika Paramitya), 2- PAZAR ve DNYASI kitabnn 30. sayfasnn 6. satrnda POMAKA (Pomakika), Ayni kitabn 47. sayfasnda stanbul'dan Pazaryeri resmi, burada STANBUL yazmas gerekirken Konstantinopolis yazmaktadr. 3- SZLERLE YOLCULUKLAR (2. Kitap)'n 23. sayfasnda, ZMT yerine NKOM DYA (ikinci satrda ve STANBUL yerine Konstantinopolis (3. satrda) yazmaktadr. 4HATIRLIYORUZ ve KUTLUYORUZ adl kitabn (TMAME ke YORTAZUME) 18. Sayfasnda Makaryos'un (papaz resmi yasaktr.), 49. Sayfasnda Kbrs Haritas (siyasi amal) bulunmaktadr. Bizce bu kitabn tamam sakncaldr. 5- Btn kitaplarn arka kapaklarnda, MSLMAN OCUKLARI ETM PROGRAMI (Programa Ekpedevsi Musulmanopedon) eklinde yazl bulunmaktadr. Sakncal grdklerimizin en ksa zamanda halledilmesini yetkililere neririz. Bat Trakya Trk retmenler Birlii G. Sekreter: Fikri Mehmet Bakan: Cahit Aliosman, Ayn, Say:203.

121

5.2.2.8. Ara Gereler Bat Trakya Trk lkokullarnn eitiminde ara gerelerin byk nemi vardr. 1968 ylna kadar her retmen ders ile ilgili ara gereci kendi salyordu. retmenlerin kendilerinin imknlar yeterli olmad iin baz okullarda hibir eitim ara gereci bulunmuyordu. Bu duruma Yunan Devletinin engellemeleri de n ayak olmutur. 1951 ylnda imzalanan Trk Yunan Kltr Anla mas eitimde baz iyiletirmeleri, 1968 ylnda imzalanan Kltr Protokol de Bat Trakya Trk lkokullardaki ara gere ihtiyalarnn, Trkiye tarafndan karlanacan karara balamtr. Protokolde; eitim aralaryla ilgili maddede, aznlk diliyle yaplan derslerde kullanlacak ders ara ve gerelerinin kontrollerden sonra serbeste kullanlmasna ve sz edilen aralarn tm okullara, yetkililerce da tlmasnn ngrlmesi ile 196970 yllarnda Trkiyeden tm aznlk okullarna datlmas iin pek ok ders ara gereleri gelmitir. Gnderilenler daha ok Tabiat Bilgisine ait ara-gereler, levhalar, Matematik ve Geometrik ekillerin izilmesine yarayan pergel, cetvel daha birok levazm Aznlk Okullar Mfettii tarafndan rencisi ok olan okullara datlmtr.140 rencisi az olan okullara datlamamtr. Gnmze gelindiinde bu ara gerelerin yenileri gelmedii iin bir ksmnn yok olduunu, bir ksmnn yprandn, bir ksmnn gnmz artlarnda kullanlmamaktadr. lkokullara yeni kitaplarn gelmemesi sonucu her okulda bir fotokopi makinesi vardr. Fotokopi aleti ile eski kitaplarn oaltlmas yaplmaktadr. Son yllarda baz okullara bilgisayar konulmutur. Fakat bilgisayarlar eitim iinde aktif olarak kullanlamamaktadr. Bilgisayarl eitim iin hazr programlarn olmamasndan dolay bilgisayarlar gerektii gibi kullanlamamaktadr. Yeni kitaplarn gelmesiyle Fen Bilgisi derslerinde mevcut olan baz deneylerin yaplmas iin ara gere ihtiyac daha ok domutur. retmenler ara gere ihtiyac olduu konusunda ikyetlerini her platformda belirtmektedirler. 5.2.2.9. Tatil Gnleri Bat Trakya Trk lkokullarnda tatil gnleri ilk zamanlarda Bayram ve Kandil dnemlerinde oluyordu. rencilerin ou kylerde oturduu iin yaz tatili de yaz ilerinin balamas ile oluyordu. renciler yaz ilerinin balamas ile okul sona eriyordu. Bat Trakya Trk lkokullarndaki tatil gnlerini yasal erevede ilk olarak 3065/1954 sayl yasann 8. maddesi ile belirlenmitir: 1 -Bat Trakya Trk okullarnn kapal olmas gereken gnler: a) 28 Ekim ve 25 Mart milli bayramlar ve Majeste Kraln isim gnlerinde, b) Trk-Mslman bayramlarnda, 1- eker Bayram'nda 5 gn.
140 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:60,1969

122

2- Kurban Bayram'nda 5 gn. 3- Hz. Muhammetin mukaddes 4 gnnde (Regaip Kandili, Mevlit Kandili, Mira Kandili, Berat Kandili). c) Hafta sonu ve 1 Ocak gnlerinde. d) Tm Yunanl retmenler 27 Haziran, 8 Austos 1919 tarihli Kral radesinde belirtilen Ortodoks- Hristiyan ve milli gnlerde de ( Azizler Yortusu da dhil) tatil yaparlar. 1954 ylndan sonra tatil gnleri bu esaslara gre yaplmtr. Hafta sonu tatili konusu Bat Trakya Trklerini itilafa dren bir konu olarak karmza kmtr. Hafta sonu tatili normal koullarda CumartesiPazardr. Bat Trakyada Hafz Reat ve ekibinin slami kesimi kandrarak bir ikililik kartmak istemesi sonucu okullarda Cuma gn tatil yaplsn srarlar zerine bir kargaalk kmtr. Mfettilik bu gibi konularda bazen sessiz kalm, baz durumlarda ise Cuma gn tatil yapmak isteyenlere ayn kyde baka bir okul almas iin destek vermitir. Baz kylerde iki okul olmasnn ana sebebi de buradan kaynaklanmaktadr. Cuma gn tatil yapmak isteyenlerin kurduklar okullarn tabelalarna bakldnda Mslman Okulu yazl olduu fark edilecektir. Hafta sonu tatili meselesi Bat Trakya Trklerinin ban ok aartmtr. Hafta sonu tatilinin cuma gn m? pazar gn m? Olacak tartmasna giren ve basna da yansyan Kalfa Kyn rnek verebiliriz. 196162 retim ylnda tatil gn Pazar gn olarak gsterilmektedir. Kyller arasnda, tatilin Cuma gn yaplmas konusunda tartma kmtr. Yl iersinde ani oylama yaplarak tatil gn Cuma gn yaplsn karar karlmtr. O dnem okul hafta sonu tatilini Cuma - Cumartesi yapmtr. 196263 retim ylnda hafta sonu tatili yeniden oylanyor. Okul Mdrnn gayretleri ve halkn yardan fazlasnn katlmyla hafta sonu tatili Cumartesi - Pazar gn olsun karar alnmtr. Cuma gn tatil olsun diyenler aznlkta kalmalarna ramen ocuklarn okula gndermemilerdir. Durum Mfettilie aksetmitir. Mfettilik, her olayda olduu gibi bu olayda da sessiz kalarak Cuma gn tatil isteyenlere mit vermitir. Cuma gn tatil isteyenler aldklar bu cesaretle Kalfa kyne ikinci bir lkokul amlar ve tabelas Kalfa Ky Mslman Okulu olmutur.141 Hafta sonu tatili ou okulda Cumartesi - Pazar gnleri yaplmaktadr. Fakat baz kylerde eskiden kalma bir adet olmak zere Cuma Cumartesi gnleri tatil, Pazar gn ise ders yapan okullar mevcuttur. Bu okullar yukarda zikredilen ikililik sonucu olmutur. 3065/1954 sayl yasay deitiren 1190/1972 sayl kararname ile Bat Trakya Trk Okullarndaki tatil gnleri deitirilmitir. Yukardaki tatil gnlerine Paskada 20, ylbanda da 20 gn olmak zere 40 gn daha eklenmitir. Eitimdeki tatil gnleri gittike oalmtr. 1978 ylnda karlan 55369/1978 sayl Bakanlk Karar ile 1109/1972 sayl kararname deitirilmitir. 1109/1972 sayl kararnamede ylba ve Paska
141 Akn, Ayn Eser, Say:280, 5 Temmuz 1963

123

tatili blm 55369/1978 sayl kararname ile Yunanistan lkokullarnda tatil olduu zaman Aznlk lkokullar da tatil yapar maddesi getirilerek tatil says arttrlmtr. Yunan lkokullarnda tatil var iken Trk lkokullarnda da tatil yaplmas sonucu tatiller yllk eitim sresini daha da ksaltmtr. Gnmzde de tatil gnleri konusunda baz uygulamalara devam edilmektedir. 20022003 retim yl banda ise deiik bir uygulama yaplmasna allmtr. Mfettilik telefon emriyle Cuma gn derslerin 13.30a kadar yaplmas iin szl emir vermitir. Bu szl emre baz retmenler uymu bazlar ise yazl bir emir olmad gerekesiyle uygulamadan kamtr. Tatil gnleri konusunda yeni bir ikililik yaratlmtr. Tatil gnleri meselesini kararak hangi retmenlerin Mfettilie aynen uyaca konusunda da bir yerde deneme yaplmtr. 5.2.2.10. Trke Eitim Bat Trakyada Trke harfler ile eitime balanmasna, Edirne retmen Okulu mezunlarndan Mehmet Hilmi ve Osman Seyfi bata olmak zere onlarn etrafnda toplanan kiiler liderlik etmilerdir. Harf nklbnn uygulanmas ilk olarak skeenin Kireiler Trk lkokulunda balamtr. skeenin Kireiler Trk Okulu retmenleri u isimlerden oluuyordu: Osman Seyfi, Nuri Ylmaz, Baytar Mehmet, Mustafa Nagah, Hafz lyas ve Raif Efendidir. Yeni harflerin Aznlk lkokullarnda ilk defa yer almas Kireiler Trk Okulunun Hkmete mracaat ile balar. Bu mracaat 1928 yl sonlarna rastlar ve o yl Kireilere yeni harflerin retimi msaadesi verilmitir. Kireiler Kynde halktan Abdurrahim Efendi, Hafz lyas Efendi, Raif Efendi, Deirmenci Halil Aa, Halilolu Halil Aa ve kardei Mehmet Efendi, zzet Aa, Raif Aa, Yetim Mehmet Efendi, Yusuf Aa, Hac Rahim Aa yeni harflerin kye girmesinde nc olmulardr.142 Bylece skeenin Kireiler Trk lkokulu ilk olarak Trk Harfleriyle eitime balayan ilkokuldur. Trke harfler ile eitim yapmak iin ikinci bavuru ise Gmlcinede olmutur. Gmlcinede bir dnm noktas niteliinde olan yeni harflerle eitime 1929 ylnda balanmtr. Bu nemli an yazar smail ahap stnn kaleminden nakledeyim: 1929 ylnn Kasm aynn ilk haftasyd. Trkiyede devrimlerin hzla geliip olutuu gnlerdi. O gnlerde Bat Trakyal Trkler de bu yeniliin havasna girmilerdi. Hele Harf Devrimi Bat Trakyal aydnlar ok etkiliyordu. Genlik tekilatmz kurslar am, yal bal insanlara bu kurslarda yeni harfler retiliyordu. Bu arada Gmlcinede Arif Zade Raif, Hatip Yusuf Keresteci Mnir, Trigratl Hseyin, Terzi Hasan ve Derici Mmin efendiler adnda alt aydn ocuk babas yeni Trk Harfleriyle eitim yapacak bir ilkokula izin verilmesi dileiyle Rodop Valiliine mracaatta bulundular. Okulun ad <<Gmlcine Hususi Trk Okulu>>dur. Mracaat zerinde resmi incelemeler srd gnlerde, alt mteebbisten biri olan Rahmetli Hatip Yusuf, bir gn yannda zayf yapl bir gen adamla, gnn Mslman
142 Ayn, S:493,24.8.1970

124

Mektepler Mfettii Areteos Argiyanis Efendiyi makamlarnda ziyaret etti. Yanndaki gencin elinde, almasna izin istenen okula retmen atanmasn isteyen bir dileke vard. Hatip Yusuf bu genci Mfetti efendiye takdim etti. Mfetti genci tepeden trnaa uzun uzun szd. Sonra da gzn ondan ayrmadan ve Hatip Yusufa bakmadan yle konutu: Bak Hatip. Yaptnz mracaatla cemiyet hayatnzda yeni ve nemli bir noktaya girmi oluyorsunuz. Bu sizin iin tarihi bir ktr. Bize gelince, biz hkmet olarak byle bir okula izin vereceiz. Fakat unu iyi biliniz ki, bu nemli ve gl i yoldan derleme insanlarla yrmez dedi. Rahmetli Hatip bu kmser gre, muhatab olan gen retmen adayndan fazla ierlemiti. Hemen: Siz msaadeyi ltfedin, bundan sonras bizim iimizdir, Mfetti Bey. cevabn verdi. Aradan ok gemedi, valiliin 29111929 tarih ve 35290 sayl yazs ile okulun almasna, ayn tarih ve ayn sayl bir baka yazs ile de bu okulda alma isteinde bulunan gence retmenlik izni kt. Okula RODOP HUSUS TRK LK MEKTEB ad verildi. Ancak ortada ne okul binas, ne eyas ne de garanti edilmi rencisi vard. Her eyi ile kendi kendine ait ve kendi bana bir teebbst. Bu nitelii ile de gayret ie girienlere dyordu. Nitekim yle de oldu. Hatip Yusuf ( Hasan Hatipolunun babas) ilk i olarak, Gmlcinede Harilaos Trikupi Caddesinin (B) kmazndaki evinin alt katn olduu gibi okula verdi. Bu blm derslik olmaya elverili bir salondu. Rahmetli ayn salona bir soba ve bir de kara tahta salad. Sra okul sralarna gelmiti. Onlar da okula yazlan rencilerin getirmesi kararlatrld ve yle oldu. Okul 1 Aralk 1929 tarihinde ald. Okul mevcudu yalnz 7 kiiydi. Bu renciler; Hasan Hatipolu, Mehmet Derici, Hasan Trigatl, Mustafa Terzi, Fehime ve Arif Raifzade kardeler, Fahriye Mnirdir.143 Bu ocuklarn en by sekiz yandayd. Gen retmen snfn hem mdr, hem retmeni, hem de hademesiydi. Byk grevine balamadan nce pencere nne gelerek iinden gelen derin bir arzuyla Tanrm beni utandrma dedi. Bu ekilde 19291930 ders ylna girilmiti. O yl okul mevcudu, ancak ve ancak bu salonun alabilecei orannda 17 olarak artt. Bylece Atatrkn balatm olduu harf inklb Bat Trakyann Gmlcine safhas bylece balam oluyordu.144 19301931 retim ylnda okul ayn sokakta eski fakat okula elverili baka bir binaya nakledilmitir. Kaytlar balaynca okur saysnda birden ve beklenmeyen bir art olmutur. Bunun zerine retim kadrosuna Gmlcinede emekli retmenlerden Mehmet Arif ve Ahmet Mdrolu adnda iki deerli ve gen eleman daha katlmtr. Bu srele kadro glenmitir. Baka okullardan naklen gelen rencilerle snf says altya karlmtr. Bylece Hususi Okul tam tekilatl bir okul olarak almaya balamtr. Okul her ders ylnn sonunda gerekletirdii merasim ve msamerelerle halkn sevgisini kazanmtr.
143 Ayn, S:493,24.8.1970 144 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:56

125

19331934 yllar Yunanistandaki Laikon ve Filelefteron partileri arasnda iktidar sava hat safhadayd. Bu yllarda Bat Trakya Trkleri iinde YenilikiMuhafazakrc mcadelesinin de, memleketin genel politikasna paralel olarak iddet gsterdii devredir. Laikon partisi Gmlcineye vali olarak tekilat olan Miltiyadis Mandas atad. Vali de Trklerin oylarn alabilmek iin, o tarihlerde ok gl olan genlik tekilatlarnn gen elemanlarna Cemaat idaresini vermitir. Bu ekilde yeni Trk harflerinin retim alan genilemi, Cemaate bal okullarda retim tamamen yeni Trk Harfleriyle yaplmaya balamtr. Bunun zerine Hususi Okul tarihi grevini yitirmi, 19331934 ders yl banda kurucularnn ald yerinde bir kararla rencisini, retmenlerini ve btn demirba eyalarn Cemaat Okullar kadrosuna balamlardr.145 Btn bu gelimeler kinci Dnya Sava srasnda Bulgarlarn Bat Trakya'y istila etmeleriyle sekteye uramtr. Bulgarlar Bat Trakya'y istila edince Trkiye firarisi retmenler Bulgarlarla ileri balayp Trk diliyle retim yapan birok retmeni gammazlayarak, yerlerine bu retmenleri geirmilerdir. Pek tabii ki bu retmenler Arap harfleriyle yaplan eitimi desteklemilerdir. te bu hareketler maalesef Trk diliyle eitimi be sene sekteye uratmtr.146 Yeni Trk Harfleriyle yaplan eitimi baltalamak iin Trkiyede eski harflere dnld gibi aslsz iddialar ne srlmekteydi. Nitekim 1951 ylnda Gmlcinenin baz kylerinde bu sylentilere inanlarak eski harfle eitime balayanlar olmutur. Mfettilik eski harfle eitim yapmak isteyenlere 20 sene nceki kitaplar vermitir. Eski yazy destekleyenler daha ok Trkiye Firarisi retmenlerdir. Ynetim de bunlara arka kmaktan vazgemedii grlmtr.147 Trakya Genel Valisinin Trakya Gazetesine gnderdii bir cevap yazsndan anlald zere bu kitaplar Mfettiliin depolarnda mevcuttur. Bunlarn tketilmesi ve paraya evrilmesi adna bu kitaplar istenildii takdirde okullara satlmaktayd. Ynetim bu ynde ak destek vermese bile bu kitaplarn bitmesi iin bu duruma ses karmyordu. Eski harflerle eitim yapacaklara izin ve kitap tahsis etmekteydi. 1928 ylnda harf inklb olmasna ramen yeni harflerle retime tam olarak 1957 yl itibariyle geilememitir. 1957 yl itibariyle okullarmzda kullandklar yazlara gre trlyd. Bir ksm retimde yalnz yeni harfleri, bazlar eski harfleri kullanmakta, bazlar ise zellikle eski harflerden yeni harflere geen okullarmzda ise esas itibariyle yeni harfler kullanlmakla beraber Kuran Kerim okutulmas esnasnda eski harflere yer verilmekteydi.148

145 Ayn, Say:56, 146 Kemal evket Batbey, Ve Bulgarlar Geldi, stanbul, Boazii Yaynlar, 1976, sayfa:53 147 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:460 148 Akn, Ayn Eser, S:35,1.11.1957

126

Ynetim eitimin kalitesini en alt seviyede tutabilmek iin yetenekli retmenlere kar art niyetli tutumlar sergilemektedir. Bu duruma rnek olarak Elmal Trk lkokulunda olanlar nakletmek istiyorum. Elmal ky 150 rencisi olan irin bir kydr. Kydeki Trke retmeni iyi Trke bilmedii iin yerine iyi Trke bilen bir retmen tutmak istemilerdir. Mfettilie dileke ile bavurulur. Mfetti retmen adayndan baz belgeler istemitir. retmen belgeleri tamamladktan sonra belgeleri mfettilie teslim etmitir. Fakat bu sefer mfetti retmenden siyasi durum belgesi (Polis tarafndan verilen ve Komnist olup olmadn saptayan belge) istenmitir. Gerekli polise gidilerek belge iin dileke yazlr. Polis, mfettilie yaplacak incelemenin sonucu hakknda bilgi gnderileceini beyan etmitir. Mfetti retmene denerek Sen kye git ie bala, polisten belge gelince ben tayin nameni gnderirim demitir. Tevfik retmende 19 Ekim 1960 tarihinde okulunu amtr. 10 gn sonra mfettilie giden Tevfik retmen tayin namesini istemitir. Ald cevap; Kye git fakat derslere girme nk meslektalarn ikyette bulundular. olmutur. Encmenler mfettilie bir dileke vererek durumu bildirerek zm bulunmasn istemilerdir. Fakat encmenlerin verdii dilekeye bir cevap verilmemitir. Bunun zerine renci velileri 5 Aralktan sonra ocuklarn okula gndermeyerek durumu protesto etmilerdir. Bu direni epey srm fakat bir sonu dourmamtr. Veliler de yava yava ocuklarn okula gndermeye balamlardr. Halk encmenlerin bir ey yapamadn dnerek sulamaya kalkmlardr. Onlar da istifalarn hazrlayp vali yardmcsna gitmilerdir. 29 Aralk 1959 olaylarn da anlatan bir dilekeyi vali vekiline sunmular ve okullarnda Trke derslerini okutacak bir retmen tutmak hakknn kendilerine ve kyllerine verilmedii iin istifa etmek zorunda kaldklarn bildirmilerdir. Vali vekili Ocak 1960ta Elmal kyne gitmitir. Fakat bir gn ncesinden jandarma kye giderek Tevfik retmenin oturma iznini elinden alp kyden kartmtr. Vali vekili kylnn derdini dinler. Daha sonra vali vekili Tevfik retmenin Trk Konsolosluundan para aldnn tespit edildiini, bu yzden atanmann yaplamayacan sylemitir. Gel gelelim retmen tayin olabilmek iin alnmadk kap brakmamtr. Fakat ikyetlerini dinleyen birini bulamamtr. Nisan ayna gelinmesine ramen durum hala zlememitir. Ayrca Trke isteyenler, Trkm diyenler Trkiyeye gitsin tarzndan dayatmalar da olmutur.149 Ynetim tarafndan byle dayatmalar olur iken renci velileri de Okula ocuklarn gndermeyerek boykot yaparlar, okul aylarca kapal kalr, bu duruma mfetti tarafndan nem bile verilmez. Okulda Yunancaya gerektii gibi nem verilerek alan Trk Okullar, Trke okutur veya okutulmaz bir duruma getirilmek istenmektedir.150 Bu gibi olaylara birok kyde rastlanmtr. Gzel Trke retebilecek retmenlerin bir ekilde yanl bulunur ve atanmamas iin nne her trl engeller kartlmaktadr.
149 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:794 150 Ayn, Say:787.

127

196565 retim ylnda Trkenin okullarda uygulanmasnn nne nasl geeriz diye planlar yaplmtr. Bu planlar szl emirlerdir. Szl emirler verilerek Trkenin retilmemesi iin almalar yaplmtr. 196566 ylnda skee blgesindeki retmenlere Mfettilik szl emir vererek okullardaki; Alfabe retilen kk snflarda harf ekillerinin fi halinde, ocuklarn gzleri nnde bulunacak ekilde aslmamasn; ocuklara say retmek iin baz meyve resimleri ile bir kiraz, iki zm gibi filerin aslmamasn; yi Trke ile yazlm kompozisyonlarn dier renciler tarafndan da okunup rnek olarak alnmas ve okul gazetesinde aslan yazlarn aslmasn; Baz ahlaki grlerle emirleri Trke olarak duvarlara aslmasn; Ders saat ve programlarn Rumca olduu ekilde Trke olarak ta aslmasn; Yasak etmitir. Rumca olarak ta her eyin aslabileceini bildirmitir. Bir yl sonra Gmlcine Vilayeti yazl emir vererek yasa kesinletirmitir.151 Bundan sonra okullarda Trke yazl levha grmek imknszdr. Ayrca bu emir uyarnca tabelalardaki Trke yazlar da silinmitir. Grld gibi ilk olarak szl olarak verilen emir uyguland takdirde yasal hale getirilmitir. Btn bunlar olurken Yunanistan devleti 1968 Kltr Anlamas uyarnca 428293/18169 Trk dilinin ve alfabesinin btn okullarda kullanlmas ynnde genelge yaynlayarak uygulamaya koymutur. Bat Trakya Trkleri Alfabe Birliine 1969 ylnda kavuulmutur diyebiliriz.152 5.2.2.11. Eski Harf Meselesi ve Hafz Reat Ekibi Yeni harf, eski harf meselesi Bat Trakyada kltrel kalknmay sabote etmek iin kullanlan iyi bir vasta olmutur. dare etmek iin paralamak lazmdr formlnn uygulanmasnda bu yeni yaz eski yaz konusu sinsice bir vasta olarak kullanlmtr. Eski harflerin kullanlmasna 1969 ylna kadar devam edilmitir. Eski yazy, Hafz Reat ve ekibi Yunanllarla ibirlii yaparak, Bat Trakya Trkln ikiye ayrmak iin kullanmtr. Eski harflerle eitimi; Yunanistan ynetimi el altndan desteklemitir. Bununla ilgili Gmlcinede ilgin bir olay ile karlalmtr. Sylentilere gre Trkiyede harf deiikliine gidilmi ve eski harfler yeniden kullanlyormu diye haber kartlmutr. Bu sylentilere kanan baz kiiler de bu deiiklii
151 Okullara gnderilen evrak yledir: <<Yabanc levha ve yazlarn kaldrlmasna dair, 12.1.1967 tarih ve 30 sayl bu emri: Mslman Okullar Mdrlerine, Rodop Valiliinin 879-66 sayl emri gereince okullarda Trke Yazl her eyin taklp yazlmas yasak edilmitir. Bu emre uymak zere duvarlarda bulunan resmi dildekinden gayri yabanc dildeki levha ve yazlar kaldrmanz ve kanuni muameleden kanmak zere, sz geen genelgeye uyduunuzu bize bildirmenizi rica ederim. Mfetti Evstratos Harakas>>,Akn, Ayn Eser, S:419,4.2.1967 152 Natanail Panagiotidis, To Meonotko Ekpedevsi...... ,Gnomi,1996 Dedeaa, S:30.

128

hemen uygulamaya koymak istemilerdir. Bunlara, Gmlcine Mfettiinin eskiden kalma khne kitaplar getirtip tevik mahiyetinde datm olduu da gzlenmiti.153 Trakya Gazetesi harf deiiklii olmadn, sylentilerin aslsz olduunu beyan etmitir. Bu duruma neden olan Gmlcine Mfettilii de knamtr. Trakya Gazetesinin bu haberine karlk, Gmlcine Valilii Trakya Gazetesine bir mektup gndererek eski harflerle retim yapmak isteyen encmenlerin, isteklerinin yerine getirildiini beyan ederek mfettiliin hi bir zaman tevik etmediini ifade etmitir. in asl ise sava ncesi bastrlan baz eski yazl kitaplarn ziyan olmaktansa baz okullara vererek onlar yok etmek iin bir yntem olarak karmza kyor. Yani mfettilik kitaplar yakarak yok etmek yerine onlar Trk ocuklarnn bilgisiz kalmas iin kullanmann daha mantkl olacan dnerek byle bir yola bavurmutur.154 1968 Kltr Anlamas uyarnca Arap Harfleriyle eitim ortadan kalkmtr. Fakat 1970li yllara gelindiinde Arap Harfleriyle eitimi Medreseden sonra S..P.A.dan mezun olan retmenlerin devam ettirdiini grlmektedir. Akn Gazetesi 110 okulda Arap Harfleriyle retim yapld belirtiliyor, Cemaat Heyetinin de Arapa Eitimi krkledii ynnde haberlere rastlanmaktadr.155 Hafz Reat ve ekibi Bat Trakya Trkleri eitimine yllarca darbeler indirmitir. Eitimin gelimemesi iin Yunanllarn ayak oyunlarna alet olmay kendilerine hner sanmlardr. Hafz Reat ekibinin sinsi planlar ile grevine son verilmi ve snr d edilmi ok retmen mevcuttur. 5.2.2.12. renci ve Okul Saylar 5.2.2.12.1. RENC SAYILARI Bat Trakya Trklerinin renci saylar yllara gre eitlilik arz etmektedir. Bu da doaldr. kinci Dnya Sava srasnda Bat Trakyadan Trkiyeye g edenler olmutur. Bat Trakyada devaml olarak nfus azalmas olmutur. Bu nfus azalmalar doal olarak renci saylarna da yansmtr. Tablo 3 19541955 retim Ylndaki Eitime Ait Genel statistik Bilgileri B.T.T. OkulB.T.T. Says lkokullarndaki Toplam:292156 renci Says:13478 Trk Rum Cell retmenlerin retmen Bayar Says:325+31 Says:190 Lisesindeki =356 renci

153 Trakya Gazetesi , Ayn Eser, Say:460. 154 Ayn, Say:462. 155 Akn, Ayn Eser, 18.12.1971 156 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:618.

129

Gmlcine:155 Top:8151 ehir: 8 Erk.:4512 Ky:146 Kz:3639 skee:120 Top:4925 ehir:2 Erk.:2749 Ky:118 Kz.:2176 Dedea a lindeTop:402 (ehir, Erk.:228 Dimetoka Kz:174 Sofulu):17 Byk leler:3 Ky:14

182 126 17

100 82 8

Says:150 Hazrlk Snf:50 Snf:50 Snf:50

Tablo 4 195758 retim Yl tibariyle Bat Trakya Trk lkokullarnda renci Saylar Snflar Gmlcine skee Dedea a B.T.T. renci Erkek Kz Toplam Toplam Erkek Kz Toplam Saylar Snflara Gre Toplam 1. 1240 1161 2401 2290 118 77 195 4886 2. 769 751 1520 1250 54 44 98 2868 3. 630 624 1254 895 43 24 67 2216 4. 595 476 1071 702 30 17 47 1820 5. 496 295 791 430 23 19 42 1263 6. 309 136 445 260 15 1 16 721 Toplam 4039 3443 7482 5827 283 182 465 13.774 ki emadan anlaldna gre 195455 retim yl ile 195758 retim yllar arasnda ok kk d olmutur. Tablo 5 19841987 Yllar Aras 1. Snfa Balayan renci Saylar 19841985 198586 198687 Toplam Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Erk. Kz Toplam Dedea a 65 54 119 89 63 152 80 88 168 234 205 439 Gmlcine 556 526 1082 648 575 1223 562 471 1033 1766 1572 3338 skee 391 403 794 412 406 818 429 398 827 1232 1207 2439 Toplam 1012 983 1995 1149 1044 2193 1071 957 2028 3232 2984 6216 195758 retim ylnda ilkokul birinci snfa balayanlar 4886 iken 30 yl sonra bu say 2072ye158 inmitir. Saynn aaya inmesi uygulanan sindirme ve
157 Na .., 41

ehir 157

130

bask politikasnn bir sonucudur. Bu sindirme ve bask politikas Bat Trakya Trkn Avrupa lkelerine ve Trkiyeye ge zorlamtr. Uygulanan bu zlm politikas rencilerin yzde ellinin stnde azalmasna neden olmutur. Tablo 6 19891992 Yllarnda lkokullardan Mezun Olan renciler 198990 199091 199192 Genel Toplam Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Erk. Kz Top. Dedea a 34 31 65 48 47 95 57 37 94 139 115 254 Gmlcine 439 367 806 411 329 740 396 352 748 1246 1048 2294 skee 325 296 621 300 303 603 335 290 625 960 889 1849 Toplam 798 694 1492 759 679 1438 788 679 1467 2345 2052 4397 198485 retim ylna gre lkokullara 1995 renci kayt olurken 6 yl sonra mezun olanlar 1492 olarak gzkmektedir. Bu bize 6 yl iinde 503 kii ilkokullarn deiik snflarnda kalarak veya terk etmek suretiyle okulu bitiremedikleri sonucunu veriyor. Yine 198586 retim ylnda 2193 renci ilkokullara kaydolmu fakat 6 yl sonras mezun olan renci says 1438 kiidir. 6 yl iersinde 755 kii ilkokullardan mezun olamamlardr. Bu durum uygulanan politika sonucu byle olmutur. renciler ve aileleri eitim artlarnn yetersizlii karsnda bir baka lkede eitim almay tercih etmilerdir. Tablo 7 19601995 Yllarnda lkokullardaki renci Saylar retim Yl 19601961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 B.T.T.lk. renci retim Yl B.T.T. lk. Saylar Saylar 11.268 1978- 1979 12.885 11.399 11.880 12.165 13.040 13.646 14.276 14.922 16.078 15.945 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 12.500 12.307 12.085 11.633 11.495 11.295 10.965 10.474 10.328 renci ehir 159

158 Yukardaki emann ortalamas alnmtr. 159 Na . , , \, 1996, sayfa:41

131

1971 15.637 1989 9.931 1972 15.237 1990 9.468 1973 14.966 1991 9.629 1974 14.754 1992 9.344160 1975 13.978 1993 9.131 1976 13.461 1994 8.851 1977 13.191 1995 8.628 1978 13.101 199900 7.046 Okullardaki renci saylarndaki toplamlara baktmzda yllara gre devaml bir azalma olduunu gryoruz. Bunun nedeni baz zamanlarda yaanm g hareketleridir. Ayrca ailelerin yaam standardn yukar ekmekte karlatklar glkler, rencilerin azalmasnda da bir etki yaratmtr. 1994- 95 retim ylna ait okullarn isimleriyle bunlarn ka renci ve retmenle eitim verdiklerine dair bir ayrnty vermek istiyorum. Tablo 8 Dedeaa Blgesindeki Okullarn renci ve retmen Saylar No Derslik Okul smi ve Yeri161 Says 1 2 2 8 3 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 2 10 2 11 2 12 2 13 2 14 2 15 2 16 2 17 2 18 2 19 2 Agrianis Aleksandrupolis(Dedea a) Atarnis(Hotallar) Avras(Hasanlar) Geriku Goniku Didimotiho Dikellis (Dikilita) Komaru(Musaky) Leptokarias(Fndcak Makris (Miri) Meg. Deryo(Byk Devrent) Mesimrias(Gvendik) Mkrakiu(Ktkl) Peramatos(Greci) Petrolofu(Taal) Plakas(Sarlar) Polias(Aksakal) Russas(Ruanlar) renci Says retmen Durumu Erk. Kz Top. Yunan Trk 28 77 2 3 8 8 33 2 5 2 6 23 7 3 6 5 8 16 20 47 1 7 3 7 40 6 9 3 2 22 4 4 6 2 4 7 15 48 124 3 10 11 15 73 8 14 5 8 45 11 7 6 8 9 15 31 1 4 1 1 1 1 2 1 1 2 2 2 1 1 1 1 1 1 2 2 4 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

160 . , . . , \,1995, sayfa:95 161 Natanail M.P. sayfa:74

132

20 4 Sidirus(Demirren) 28 23 51 2 2 21 2 Sidirohoriu 17 28 45 2 2 Dedea a blgesindeki 21 Trk lkokulu, Gmlcine 1. Blge Mfettiliine baldr. Sarlar Trk lkokulu 2000 yllarnn balarnda, Hotallar Trk lkokulu da 20042005 retim ylnda renci azlndan dolay kapatlm olduunun da altn izelim. renci azlndan dolay okullar kendiliinden kapanmaktadr. Kanunlarda yl ak kaldktan sonra kapatlr diye belirtiliyordu. Fakat bu durumlar gz nne alnarak yeni kanun kartlmtr. Dolaysyla okulun rencileri saysndan az ise kapatlyor. Kapatlan okullarn yeterli renciye ulatklarnda alacaklar ise u anda belirsizdir.

Tablo 9 Gmlcine 1. Blge Mfettiliine Bal Okullarn renci ve retmen Durumlar No Derslik Okul smi ve Yeri162 Says 1 2 2 2 3 2 4 4 5 4 6 2 7 4 8 2 9 2 10 2 11 2 12 2 13 2 14 2 15 2 16 4 17 2 18 2 19 4 20 2 21 2 Agiohoriu (Hacky) Agras Amfion (Hacmustafaky) Aratos (Karacaolan) 1. Arizvi (Ircan) 2. Arizvi (Ircan) 1. Arriana(Kozlukebir) 2. Arriana(Kozlukebir) Arsakio(Aa ky) Arhontikon(elebiky) Velkiu(Bekirky) Burlon Bragias (Ballahor) Darmenis(Dirmendere) Dilinon(Dennazky) Doku(Domruky) Drosias (Dundarl) Evronos(Evrenky) Esohis (Uekdere) piu(Iklar) Kampis renci Says retmen Durumu Erk. Kz Top. Yunan Trk 14 10 24 1 1 6 8 14 1 1 6 5 11 1 1 31 30 61 2 2 19 15 34 2 2 9 10 19 1 1 19 25 44 3 2 13 11 24 1 1 13 4 17 1 1 18 12 30 2 1 9 9 18 1 1 2 3 5 1 1 13 12 25 2 1 12 20 32 1 1 7 12 19 2 1 35 36 71 3 3 15 14 29 1 1 17 14 31 2 1 26 25 51 2 2 12 11 23 1 1 3 4 7 1 1

162 Natanail M.P. sayfa:75

133

22 2 23 2 24 2 25 2 26 7 27 7 28 2 29 2 30 2 31 6 32 2 33 2 34 2 35 2 36 2 37 2 38 2 39 2 40 2 41 2 42 2 43 2 44 2 45 4 46 2 47 2 48 2 49 2 50 2 51 4 52 2 53 2 54 2 55 2 56 4

Kampu Kerasias Kehru Kiniron (Taknlar) 2. Komotini(Gmlcine) 3. Komotini(Gmlcine) Lofariu(Nefeciler) 1. Likiu(Kurcall) 2. Likiu(Kurcall) Mastanl(Mastanl Mh. Gmlcine) 1. Mikro Kehru 2. Mikro Kehru Mikro Pisto(K. Msselim) Monastiriu Mistaka(Byklky) Neda Nevron Nikiton (gaziler) Passu Plagias(Payamlar) Protatu(arbaky) 1. Ragadas (Kzla a) 2. Ragadas (Kzla a) Sappes(ap) Skalomatos(Menetler) Skiadas Strofi (Dolaplar) Tsiflikiu(iftlik) Tsukas 1. Filiras(Sirkeli) 2. Filiras(Sirkeli) Hamilu Kehru Hamilu Sappon Haradras Hlois

6 7 16 8 85 84 13 29 15 94 7 3 6 5 19 13 6 3 23 8 11 7 24 16 3 16 7 2 24 9 6 9 10

4 10 10 7 89 73 6 21 16 70 6 5 14 5 15 14 6 4 19 10 4 13 3 14 24 7 12 2 4 19 8 10 10 19

10 17 26 15 174 157 19 50 31 164 13 8 20 10 34 27 12 7 42 18 4 24 10 38 40 10 28 9 6 43 17 16 19 29

1 1 1 1 5 5 2 2 1 4 1 1 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 1 2 2 1 1 1 1 2 1 2 2 1

1 1 1 1 4 4 1 3 1 4 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 2 1 1 1 1

Tablo 10 Gmlcine Mfettilii 2. Blge Okullar, renci Saylar ve retmen Saylar

134

No Derslik Okul smi ve Yeri163 Says 1 2 2 4 3 4 4 2 5 5 6 2 7 2 8 2 9 4 10 2 11 2 12 2 13 2 14 2 15 2 16 2 17 2 18 2 19 2 20 2 21 4 22 2 23 9 24 2 25 2 26 2 27 2 28 2 29 2 30 2 31 2 32 2 33 2 34 2 35 2 36 2

renci retmen says Durumu Erk. Kz Top Yunan Trk . Ayazmatos(Ayazma) 10 6 16 1 2 Amaksadon(Arabacky) 25 25 50 2 2 Amarandon(Yahyabeyli) 23 21 44 2 2 Amvrosias (Ortac) 7 4 11 1 1 Ano Brisini (Hacviran) 31 33 64 2 3 Ano Drosinis 7 5 12 1 1 Ano Kardamu 8 5 13 1 1 Ardias 2 2 4 1 1. Asamatos(Bulatky) 11 14 25 2 3 2. Asamatos(Bulatky) 4 5 9 1 1 Askiton 2 1 3 1 1. Baku 10 9 19 1 1 2. Baku 7 9 16 1 2 Vennas(Demirbeyli) 14 17 31 1 1 Galanis 9 10 19 1 2 Glifadas(Nural) 4 - 4 1 1 Dranias 10 10 20 1 2 Drimis (Kardere) 6 10 16 1 1 Dimis (Sendelli) 8 14 22 1 2 Erganis (Yardml) 11 15 26 1 2 Tamnas(Eekili) 11 15 26 2 3 ampoleos(Yanpolis-Yabackl) 5 2 7 1 1 asmu(Yassky) 64 72 136 5 5 ppiku - 3 3 1 salu(Uysall) 9 16 25 1 2 teas (Hasky) 1 1 2 1 Kalamokastro(KarglSarca) 7 4 11 1 2 2. Kallintirio(Kalenderky) 14 9 23 1 1 Kalivion 7 7 14 1 2 1. Kalhontas(Kalfa) 12 11 23 1 2 2. Kalhontas(Kalfa) 15 9 24 1 2 Kato Vrosinis (Kozren) 6 10 16 1 1 Kato Drosinis (Kkviran) 7 3 10 1 1 Kato Kardamu (Gerdeme) 9 6 15 1 2 Kikidio(Tuzcuky) 15 15 30 1 2 Kovalu 7 2 9 1 1

163 Natanail M.P. sayfa:77

135

37 11 38 6 39 5 40 2 41 4 42 2 43 4 44 2 45 2 46 4 47 3 48 2 49 2 50 4 51 2 52 2 53 2 54 2 55 2 56 2 57 4 58 2 59 2 60 2 61 2 62 2 63 2 64 5 65 4 66 2 67 2 68 2 69 2 70 2 71 2 72 2 73 4 74 2 75 2 76 4 77 2 78 2 79 2

1. Komotini(Gmlcine) 4. Komotini(Gmlcine) Koptero Krovilis(Karakurcall) Kimis (Keziren) Lambru (Satky) Linu (Kozlardere) Mavromatiu(Karagzl) Megalo Dukato(B. Doanca) Magapistu(Byk Msellim) Meletis (Melikli) Mesis (Mee) Mikro Dukato(K. Doanca) Misho(epelli) Miranon(Muratl) Monahon Mirtiskis (Mosack) Mosayku (Karamusa) Nimfeas Omiriku(Omurluky) Organis Osmaniye Pagurion (Bayatl) Palio Kalisti Paladiu (Palazl) Patermon Pamforu(Hambarky) Pelekitis Poliantos(Narlky) Porpis (Ortakla) Rizomatos (Gebecili) Salpis Salmonis(Salmanl) Sarakinis Sehre-Kiustu Sidiradon(Demircili) Smigadas Stilariu(Barakl) Simvolon Sosti(Susurky) Tihiru (Bulduklu) Tilaka Foleas(Yuvacl)

80 66 37 7 35 23 11 7 14 30 7 2 1 23 7 1 34 2 4 9 27 22 6 4 2 3 4 47 21 3 11 8 16 1 28 6 13 14 4 10 10 11 12

75 48 32 7 25 22 30 6 15 27 17 1 6 20 5 25 2 1 8 26 19 11 4 2 3 2 38 21 10 11 8 8 5 20 8 20 11 6 5 12 6 10

155 114 69 14 60 45 41 13 29 57 24 3 7 43 12 1 59 4 5 17 53 41 17 8 4 6 6 85 42 13 22 16 24 6 48 14 33 25 10 15 22 17 22

6 4 2 1 2 2 2 1 1 2 1 1 2 1 2 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1

8 4 3 2 2 2 3 1 2 3 2 1 1 3 1 1 3 1 1 1 3 3 1 1 1 1 1 3 3 1 2 1 2 1 3 1 3 1 1 1 1 1 1

136

Tablo 11 skee Mfettilii 1. Blge Okullar, renci Saylar Ve retmen Durumlar No Derslik Okul simleri ve Yerleri164 renci retmen Says Saylar Durumlar Erk. Kz Top. Yunan Trk 1. 2 2. 2 3. 4 4. 2 5. 2 6. 4 7. 2 8. 2 9. 2 10.2 11.10 12.2 13.12 14.2 15.6 16.6 17.2 18.2 19.2 20.2 21.2 22.8 23.6 24.2 25.4 26.6 27.4 28.2 29.4 30.4 31.2 32.2 33.2 Eoras Akarpu Eoras Vafeykon Velohoriu Geniseas Gorgonas Grigoru Diaspartu Diaforu Ehinu(ahin) Kato Termon Kendavru Kidareos 1. Kimmerion 2. Kimmerion Kirras Kotinu Lefkopetras Medusas M. Termon Mikis 2. Ksantis(skee) Potamohoriu Satron Selero(Gkeler) Simadron Siraku Smintis Sunio Spanotopu Stirigmatos Temenus 19 8 28 3 6 25 21 7 3 1 115 12 161 2 75 84 6 4 15 12 7 78 79 7 19 84 34 5 29 23 4 3 18 6 2 27 6 7 12 19 7 7 106 12 152 1 56 60 4 2 11 10 5 67 59 3 13 57 20 4 31 19 3 2 15 25 10 55 9 13 37 40 14 10 1 221 24 313 3 131 144 10 6 26 22 12 145 138 10 32 141 54 9 60 42 7 5 33 1 1 2 1 1 2 1 1 1 1 6 1 6 1 3 3 1 1 1 1 1 4 4 1 2 3 1 1 2 2 1 1 1 2 2 2 1 1 2 2 1 1 1 8 1 6 1 3 4 1 1 1 2 1 5 4 1 2 6 2 1 3 3 1 1 2

164 Natanail M.P. Sayfa:80

137

34.4 35.6

Filion 15. Drosero

38 41 79 2 82 62 144 8

2 --

Tablo 12 skee Mfettilii 2. Blge Okullarnn renci Says ve retmen Durumu No Okul smi ve Yeri165 1 Avatu 2 Emoniu 3 Alkionis 4 Almatos 5 Vanianu 6 Glavkis 7 Dekarhu 8 Dimariu 9 Eksohis 10 Erasmiu 11 Evlalu 12 Zilotis 13 Zumpuliu 14 liopetras 15 Teotoku 16 seas 17 Kentitis 18 Kotilis 19 Kremastis 20 Kiknu 21 Kirnu 22 Mantenas 23 Megalu Evmiru 24 Megalu Orfanu 25 Melivion 26 Mikrohorio 27 Mikro Orfanu 28 Mikro Timpanu 29 Morsinis 30 1. Ksantis(skee) 31 Palio Zigu 32 Palio Katramiu
165 Natanail M.P. sayfa:81

renci Saylar retmen Durumlar Erk. 15 6 9 19 4 81 17 41 8 8 17 11 10 30 2 15 21 35 6 6 31 13 4 9 30 11 2 4 1 256 14 16 Kz 7 6 8 15 1 75 8 36 6 12 10 8 6 31 3 9 23 25 13 12 29 18 5 10 32 6 1 2 230 13 23 Top. 22 12 17 34 5 156 25 77 14 20 27 19 16 61 5 24 44 60 19 18 60 31 9 19 62 17 3 4 3 486 27 39 Yunan 1 1 1 1 1 3 1 2 1 1 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1 2 1 1 1 2 1 1 1 1 14 1 1 Trk 2 1 1 2 1 3 1 3 1 2 1 1 1 2 1 1 1 2 1 2 1 2 1 1 2 1 1 1 1 14 1 1

138

33 Palio Olviu 2 2 4 1 1 34 Pahnis 72 78 150 3 4 35 Pilimatos 4 4 1 1 36 Prosiliu 8 10 18 1 1 37 Revmatos 7 8 15 1 1 38 Felonis 9 6 15 1 1 39 Hrisas 34 35 69 2 3 40 Hrisu 4 9 13 1 1 41 Oreu 30 28 58 2 2 Bat Trakya Trk lkokullarnda 199495 retim ylnda toplam 8082 renci bulunmaktadr. Bu rencilerin 4235ini erkekler ve 3847sini de kzlar oluturmaktadr.166 2003-2004 retim yl itibari ile Gmlcine ilinde 3.165 ve Dedea a illerinde de 581 tane renci bulunmaktadr. Gmlcine ve Dedea a blgelerinde toplam 3.746 renci bulunmaktadr. Rodop-Evros lleri SPA Mezunlar retmenler Dernei 2003-2004 retim ylnda yapt alamada yer alan verilere gre, Gmlcine belediyesi snrlar ierisinde yer alan 16 Trk lkokulunda toplam 1019 renci, ap belediyesinde yer alan 10 Trk lkokulunda 255 renci, Sirkeli belediyesindeki 21 Trk lkokulunda 496 renci, Kozlukebir belediyesindeki 15 Trk lkokulunda 322 renci, Yassky belediyesindeki 6 Trk lkokulunda 241 renci, Susurky belediyesindeki 11 Trk lkokulunda 203 renci, Cambaz belediyesindeki 5 Trk lkokulunda 44 renci, Maronya belediyesindeki 9 Trk lkokulunda 149 renci, Kavakl belediyesindeki 4 Trk lkokulunda 69 renci, Arabacky nahiyesindeki 2 Trk lkokulunda 98 renci, Mehrikoz nahiyesindeki 9 Trk lkokulunda 77 renci, Hemetli nahiyesindeki 10 Trk lkokulda 192 renci eitim grmektedir. 5.2.2.12.2. OKUL SAYILARI 1930 ylnda okul saylarna bakldnda 305 okul olduu anlalmaktadr. 1930 ylndan sonra yaanan gler sebebiyle okul saylarnda baz dler olmutur. 195455 retim yl itibariyle 292 ilkokul almaktadr. Bu okullarn 155 tanesi Gmlcinededir. Gmlcinedeki okullardan 8 tanesi ehir merkezindedir.167 1970 ylna gelindiinde 13 okul kapanarak bu say 279a inmitir. Bunlarn 115i skeede, 147si Gmlcinede ve 17 tanesi de Dedea atadr. 1976 ylna gelindiinde ise okul says 38 eksilerek 241e inmitir.168
166 Natanail M.P. Sayfa:82 167 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:912. 168 Cengiz Orhunlu, Yunanistan Trkleri, Trk Dnyas El Kitab, Ankara 1976 Sayfa:1099,1103.

139

199293 retim ylna gelindiinde ilkokul saylar daha da azalarak 232ye dt grlmektedir. skee blgesinde 20 yl iersinde birok okul kapanm ve okul says 76ya, Gmlcinede 135 indirilmitir. Dedea a blgesinde ise 21e ykselmitir. Dedeaa blgesindeki okul art blgesel haritalardaki oynamalar dolaysyla olutuunu syleyebiliriz. 169 19992000 retim ylna ait okul says 229 olmutur. Bu okullarn 132si Gmlcine blgesinde, 76s skee blgesinde, 21i de Dedea a blgesinde bulunmaktadr. 1930 ylnda 305 olan ilkokullar 70 yl iersinde 76 okul eitli vesileler ile kapanarak 229a inmitir.170 Bat Trakya Trklerinin 229 lkokullarndaki derslik says 650dir. Okullarn byk bir ounluunu 2 derslikten olumaktadr. Tam olarak vermek gerekirse; 2 derslie sahip 175 ilkokul, 3 derslie sahip 1 ilkokul, 4 derslie sahip 35 ilkokul, 5 derslie sahip 3 ilkokul, 6 derslie sahip 7 ilkokul, 8 derslie sahip 2 ilkokul, 9 derslie sahip 1 ilkokul, 10 derslie sahip 1 ilkokul, 11 derslie sahip 1 ilkokul, 12 derslie sahip 1 ilkokul, 28 derslie sahip 1 ilkokul vardr. Rodop-Evros lleri SPA Mezunlar retmenler Dernei 2003-2004 retim ylnda yapt alamann sonucu olarak Gmlcine ve Dedea a blgelerinde 150 ilkokuldan ancak 138 lkokulun ak olduu bilgisini kamuoyuna sunmutur. Ak lkokullarn 118i Gmlcinede 20 tanesi ise Dedea a blgesinde bulunmaktadr. 5.2.2.13. Ders Saatleri Bat Trakya, Yunanistan snrlarna dhil olduu zaman, ders saatlerinde bir deiiklie gidilmemitir. Osmanl dnemindeki eitim sistemi devam ettirilmitir. Baz okullarda Yunan dili retilmesi yoluna gidilmitir. 1953 yl itibariyle Trk ve Yunan Hkmetinin ald karar neticesinde Tarih, Corafya ve Yurttalk Bilgisi gibi dersler Bat Trakyal Trk retmenleri tarafndan ilenmeye balanmtr.171 Yunanl retmen yalnz Yunan dili dersini ilemitir. 1957 ylna kadar ders programlaryla ilgili herhangi bir dzenlemeye gidilmemitir. Okullardaki retmenler dersleri paylaarak ders ilemilerdir. kili anlamalar uyarnca ilk kanuni dzenleme 1951 ylnda Trk Yunan Kltr Anlamas uyarnca karlan 149251/28.11.1957 sayl Bakanlk kararnamesine gre yaplmtr. Bu kararname Mfredat Programn belirtmitir. Mfredat Programyla ders saatleri aadaki ekilde dzenlenmitir. Tablo 13 Haftalk Ders Datm Cetveli
169 Na . , , \, 1996, sayfa:39 170 Lambros Mpaltsiotis-Kostantinos Ts., H Meonotiki Ekpedevsi, Sakula 2001, Komotini 171 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:534.

140

(6 Dershaneli okullar iin) Birinci Devre kinci Devre Snf Snf 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1. Din dersi 2 3 3 3 3 2. Yunanca 8 8 8 8 8 8 3. Tarih - 2 2 2 4. Corafya - 2 2 2 5. Trke 9 9 8 7 7 7 6. Hayat Bilgisi 3 3 3 - - 7. Tabiat Bilgisi - 2 2 2 8.Matematik-Geom. 3 4 4 4 4 4 9. Resim-i 1 2 2 1 1 1 10.Gzel yaz 2 2 1 1 1 11. Mzik 1 1 1 1 1 1 12. Beden Eitimi 1 1 1 1 1 1 Ders Saati Toplam 26 32 32 32 32 32 Yukardaki derslerin her iki dil bakmndan da lmna gre Trk dilinde okutulan derslerin ders saati haftalk toplam 126, yunan dilinde okutulanlarn toplam ise 60tr. Tablo 14 Haftalk Ders Datm Cetveli (4 Dershaneli Okullar iin) Dersler Birinci devre SINIFLAR 1.(Ayr) 2.-3.(Birlikte) 1. Din dersi 3 2. Yunanca 8 8 3. Tarih 4. Corafya 5. Trke 10 9 6. Hayat Bilgisi 4 4 7. Tabiat Bilgisi 8.Matematik-Geom. 3 4 9. Resim-i 1 2 10.Gzel yaz 2 11. Mzik 1 1 12. Beden Eitimi 1 1 Ders Saati Toplam 28 34 kinci devre 4. (Ayr) 5.-6. (Birlikte) 4 4 8 8 2 2 2 2 7 7 2 2 4 5 2 1 1 1 1 1 1 1 34 34 Dersler

141

Tablo 15 Haftalk Ders Datm Cetveli (3 Dershaneli Okullar iin) Dersler Snflar 12 (Bir Arada) 2 8 10 4 4 2 2 1 1 34 Saat 34 (Bir Arada) 2 8 2 2 8 2 2 4 1 1 1 1 34 Saat 56(Bir Arada) 2 8 2 2 8 2 6 1 1 1 1 34 Saat

1. Din dersi 2. Yunanca 3. Tarih 4. Corafya 5. Trke 6. Hayat Bilgisi 7. Tabiat Bilgisi 8.Matematik-Geom. 9. Resim-i 10.Gzel yaz 11. Mzik 12. Beden Eitimi Ders Saati Toplam

Tablo 16 Haftalk Ders Datm Cetveli (2 Dershaneli Okullar in) Dersler Birinci devre kinci devre 1.,2.,3. Snflar Bir Arada 4.,5.,6. Snflar Bir Arada

1. Din dersi 3 4 2. Yunanca 8 8 3. Tarih 2 4. Corafya 2 5. Trke 10 7 6. Hayat Bilgisi 4 7. Tabiat Bilgisi 2 8.Matematik-Geom. 4 5 9. Resim-i 1 1 10.Gzel yaz 2 1 11. Mzik 1 1 12. Beden Eitimi 1 1 Toplam 34 34 ki dershaneli bir okulda 1.,2.,3. snflar haftada Yunanca 8, Din dersi 3, Trke 10, Hayat Bilgisi 4, Matematik-Geometri 4, Gzel Yaz 2, Resim-i 1, Mzik 1, Beden Eitimi 1 saat olarak ilenmesi ngrlmekteydi. ki dershaneli bir ilkokulun 1.,2.,3. snfndaki renciler haftada 8 saat Yunanca dersi ve 26

142

saat Trke dersi grmeleri ngrlmtr. 4.,5.,6. snf rencileri ise haftada 12 saat Yunan dilinde, 22 saat Trke dersi olarak belirtilmitir. Sonu olarak bu mfredat programna gre iki dershaneli bir ilkokulda Yunanca ilenecek ders says 20 saat, Trke okutulacak ders saati ise 48dir. Fakat uygulamalarda mfettilik yukarda belirtilen ders programlarna uymamakta srar etmitir. rnek olarak Bekirli Trk Okulunu verebiliriz. Bekirli (Peleketi) Trk lkokulunda Yunan vatanda bir Trk retmenle bir Yunan retmeni vardr. 196162 retim ylnda Yunanl retmen ders programna gre iki dershaneli bir okulda 24 saat ders yapacaktr. Mfettilik bu ders programn onaylamtr. Fakat 15 gn sonra ders cetveli mfettiin okula gelmesiyle kapatlacak ve Yunanca derslerin 28 saat olmas gerektiini belirtecektir. Kanuna aykr bir ekilde ders programn Mfettilik uygulamak istemitir.172 Ders programlar hakknda baka bir problem ise yine 196162 ders ylnda kyor. skeenin Sakarkaya kynde iki dershaneli bir ilkokul vardr. Normalde Yunanl retmen 20 saat derse girmesi gerekirken 26 saat ders mfettiliin zorlamasyla verdirilmitir. 196263 ylnda da Yunanl retmene ayn ders saatler ayrlmtr. Fakat mfetti bu program kabul etmemi ve Yunanca derslerin 32ye tamamlanmasn istemitir. Yasalarla belirlenen hak bylece keyfiyete dayal olarak zorla Bat Trakya Trklerinin elinden alnmtr.173 Mfredat programlarna aykr olmasna ramen Mzik, Resim ve El ii derslerinin Yunanl retmene verilmesi iin mfettilik baz ders programlarn tasdik etmemekte direnmekteydi. Bu derslerin Yunanca yaplmas iin okul mdrlerine devaml olarak bask uygulanyordu.174 Baz durumlarda ise ders saatlerinin Trke ve Yunanca olarak eit saat olmas gerektiini belirterek mfetti ders programlarn imzalamaktan kamtr. Mfettilik Okul Mdrlerinden Yunanca ders saatlerinin arttrlmas iin olmadk yntemler denemitir.175 13/18.2.1975 numaral protokol numaras ile hazrlanan bir genelge ile programa, Ahlak Bilgisi ad altnda Yunanca okutulacak yeni bir ders eklenmitir. Ahlak Bilgisi dersinin eklenmesi ile ders program aadaki ekilde deimitir; Tablo 17 Ahlak Bilgisi Dersi Programa Girince 2 Dershaneli Okullarda Program yle Uygulanmtr. Dersler Birinci Devre Snf kinci Devre Snf

172 Akn, Ayn Eser, Say:215, 12 Ocak 1962 173 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:851 174 Ayn, Say:851 175 Akn, Ayn Eser, Say: 299, 29 Kasm 1963

143

123 (Bir Arada) 456 (Bir Arada) 1. Din dersi 3 3 2. Yunanca 10 10 3. Tarih 2 2 4. Corafya 2 5. Ahlak Dersi 1 6. Trke 8 7 7. Hayat Bilgisi 2 8. Tabiat Bilgisi 2 9.Matematik-Geom. 3 3 10. Resim-i 2 1 11.Gzel yaz Kaldrld Kaldrld 12. Mzik 1 0.5 13. Beden Eitimi 1 0.5 Toplam 32 32 Yeni eklenen ders sonucunda, iki dershaneli bir ilkokulda 1.,2.,3. snflar iin Yunanca okutulan dersler; Yunanca 10, Tarih 2 saat ve Trke okutulacak dersler ise Din dersi 3, Trke 8, Hayat Bilgisi 2, Matematik 3, Resim-i 2, Mzik 1, Beden Eitimi 1 saat olarak dzenlenmitir. 4.,5.,6. snflar iin Yunan dilinde ilenen dersler; Yunanca 10, Tarih 2, Corafya 2, Ahlak Dersi 1 saat olarak dzenlenmitir. Trke olarak okutulan dersler ise yle dzenlenmitir; 4.,5.,6. snflarda Trke okutulan dersler iin Din Dersi 3, Trke 7, TabiatFen Bilgisi 2, Matematik 3, Resim 1, Mzik yarm ders saati ve Beden Eitimi de yarmar ders saattir. Yunan dilinde okunan ders saatleri 20 saatten 27 saate karlmtr. Trk dilinde okutulan ders saatleri 48den 37ye drld programda gzkmektedir. Fakat uygulamada 33 saate drld grlmektedir. yle ki; Resim, Mzik, Beden Eitimi ve Gzel Yaz gibi yetenek dersleri Tabiat Bilgisi ve Din Dersi saatleri iersinde okutulma zorunluluu getirilmitir. Dolaysyla Yunanca derslerinin says Ahlak Bilgisi dersiyle artrlm ve baz derslerde de ders saati fazlalatrlarak Yunanca grlen dersler fazlalatrlmtr. Bunun yannda Trke derslerinde ise kesintiye gidilmitir.176 Bu dzenleme ile 6 dershaneli bir okulda Trke okutulan ders saatleri toplam 107, Yunanca okutulan ders saatleri toplam ise 79a karlmtr. Milli Eitim Bakanlnn Z2/15/ 91 -1985 (R.G. say:20 cilt:2/17.1.1985) tarihli karar ile Aznlk Okullarnda bu gne kadar Trke okutulan Hayat Bilgisi dersi yrrlkten kaldrlarak, yerine Yunan dilinde okutulmas ngrlen evre Dersi getirilmitir.177 Bu duruma gre Yunan dilinde okutulan ders saatleri toplam 29 saate, Trk dilinde okutulanlar ise 35 saate indirilmitir. Daha nce belirtildii gibi Yetenek dersleri temel ders saati iersinde okutulma
176 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:201, 1975 177 retmenin Sesi: Aylk Toplumsal Eitim ve Kltr Dergisi, Gmlcine 2000, say:28

144

zorunluluu olduu iin Trke grlen ders saatleri 31e inmitir. Bu durum 2 dershaneli okullara gredir. 27 Austos 1985 tarihli 2/636 protokol numaral bir genelge ile Aznlk okullarna yeni bir uygulama getirilmitir. Bu uygulama sonucunda da, Trk dilinde okutulan ders saatleri ile Yunan dilinde okutulan ders saatleri eitlenmitir.178 ki dershaneli bir okuldaki uygulama yle oluyordu: Dershanenin birinde mutlaka beinci ve altnc snf ile birinci veya ikinci snf, dierinde de, nc ve drdnc snf ile birinci veya ikinci snfn bulunmas zorunluluu vardr. Byle olunca da, her iki dershanede de, ikinci devre snf bulunmaktadr. lkedeki eitim yasalarna gre birleik snflarda en byk snfn ders datm program uyguland iin her iki dershanede de, Elen dilinde okutulacak Yurttalk- Ahlak Bilgisi okutulmakta ve yine her iki dershanede de, Corafya yerine bu dersin konularn ieren evre dersi okutulmaktadr. Bu son deiikliklerle ve yetenek derslerinin de, temel dersler iinde okutulduunu gz nnde bulundurursak, bu uygulama sonucunda, iki dershaneli bir aznlk okulunda Elen ve Trk dilinde okutulan derslerin haftalk saat toplam u tabloyu gstermektedir. Elen dilinde okutulan ders saatleri otuz (30), Trk dilinde okutulan dersler de otuz (30) saattir. Be yl gibi ksa bir zaman dilimi iinde, iki dershaneli bir Aznlk okulunda, Elen dilinde okutulan ders saatleri yirmi (20) saatten otuz (30) saate karlrken, ayni okulda, Trk dilinde okutulan ders saatleri krk sekiz ( 48) saatten otuz (30) saate indirilmitir. Bu durumda 6 dershaneli bir okulda ise Trk dilinde okutulan ders saatleri toplam 90 saat, Yunanca okutulan ders saatleri toplam ise 85 saat olmutur. Milli Eitim ve Din leri Bakanlnn F12/921.61.1058 say ve 31.8.1995 tarihli genelgesine gre lkokullara ngilizce dersi konulmakta ve bu dersin retimi bran hocasnn yapmasna karar verilmektedir. Bu bran hocas da Yunanl retmenden bakas olamazd. Yine ayn genelgeye gre Beden Eitimi, Resim, Mzik derslerini Yunanl retmenlerin yapmalar, Bat Trakya Trkleri iersinde bran retmeni bulunmamas dolaysyla verilmitir.179 Ders saatlerinin azaltlmas ve Trke grlen derslerin Trk retmenlerin elinden alnmasndan sonra Danma Kurulu ald karar uyarnca genelgeye itiraz etmi ve Trke yaplan derslerin Yunanllar tarafndan verilecek olmasna tepki gstermitir. Danma Kurulunun ald karar neticesinde 9 Ekim 1995 tarihinden itibaren ocuklar okullara gnderilmeyerek durum protesto edilmi ve kaldrlmas istenmitir.180 Alnan karar Bat Trakya apnda

178 Ayn, say:28 179 Ayn, say:28 180 BATI TRAKYA TRK TOPLUMU DANIMA KURULU'NDAN DUYURU .

145

Yunan Ynetimi, yllardan beri Bat Trakya Mslman Trk Toplumu zerinde sistemli bir ekilde uygulad ayrmc ve baskc politikalarla bu toplumu asimle etmek veya ge zorlamak amacn gtmektedir. Asrlardr bu topraklar zerinde yaam ve yaamaya kararl Bat Trakya Trk Toplumu, eitli dnemlerde karlat insanlk d ve antidemokratik bu uygulamalara kar tepki gstermi, bu ad faiste uygulamalarn, aznln statsn belirleyen uluslararas Lozan Antlamas'na, Trkiye ile Yunanistan arasndaki ikili anlamalara, yine uluslar aras nsan haklar beyannamelerine aykr olduunu her frsatta Atina'daki devlet ve hkmet yetkililerine duyurmu, heyetler gndererek bizzat tepkisini gstermi ve haklarn hukuki yollardan aramtr .Ama ne yazk ki lkemiz yetkilileri son derece hakl ve iyi niyetli isteklerimize kulak asmam, bariz hakszlklar, dzeltmeye alacak yerde bunun tam aksine her trl antidemokratik ve insan haklarna aykr uygulamalarna devam etmilerdir. : Son olarak, 1995-96 eitim-retim ylnda uygulanmak zere Milli Eitim ve Din leri Bakanl'nn kard yeni eitim Programyla Bat Trakya Trk Aznl eitimine yepyeni bir darbe indirilmitir . Yeni Eitim Kanununun Aznlkla ilgili blm hazrlanrken Aznln gr alnmam, yasada Aznln anadili Trke'den tek kelime bahsedilmemi ve retmenlerin tayin ve grevden alnma uygulamalaryla neticede Trke retiminin andrlmas ve tmyle ortadan kaldrlmas hedef alnmtr. Yksek okullara Aznlk genlerinin alnmasyla ilgili uygulamalarda da aka Aznl blmeyi amalayan bir sistem getirilmekte, bu okullara Aznlk ocuklarnn kabul ve yerletirilmesi Ynetimin keyfine braklmaktadr, Milli Eitim ve Din leri Bakanl'nn bu yl skee Aznlk Okullarnda balatt bir dier uygulamayla da Trke derslerinin says azaltlmakta, bugne kadar Aznlk mensubu retmenlerin Trke verdii dersler "uzman retmenler tarafndan verilsin'' gerekesiyle Yunanca verilmeye balanmaktadr: - Bu uygulamalarla Bat Trakya Trk Aznl'nn Trke eitiminin yok edilmesi istenmektedir, -Tm okullarmzda: 1951 ve 1968 ikili anlamalar gereince uygulanan ders programlar Yunanca lehine altst edilmekte ve bylece Bat Trakya Trk Aznlnn genleri, yani gelecei tehdit edilmektedir, -Bu yeni uygulama ile Yunan Ynetimi Bat Trakya Trk Aznl'nn resmi Aznlk kimliini hie saymakta, yegane garantrmz Anavatan Trkiye le tarihi ve kltrel balarmz koparmay amalamaktadr,

146

byk bir baaryla uygulanmtr. Fakat uygulamada ynetim herhangi bir geri adm atmamtr. Bugn ilk etapta skeenin 13 ilkokulunda uygulanan durum daha sonraki yllarda 30 retmen daha grev alarak uygulama tam olarak yrrle sokulmaya allmaktadr. Gnmzde 6 snfl ilkokullarda Trke derslerin toplam 126 saatten 83 saate drlmtr. Yunan dilinde okutulan derslerin toplam ise 60 saatten 112 saate karlmtr. ngilizce retmeni olarak Belgin Hakk bavuruda bulunmutu. Fakat Mfettilik Sen Liselere gre retmensin dolaysyla ilkokullarda grev yapamazsn diyerek bavuruyu reddetmitir. Dolaysyla ngilizce dersinin Trk Dilinde yaplmasna scak baklmyor diye bir sonu karabiliriz. Trk Dilinde ilenen derslerde srekli bir azalma grlmektedir. Yunanistan ynetimi Trk Dilinin iyi renilmemesi iin her trl engellemeyi ister yasalar erevesinde isterse yasa d olarak uygulamaktan geri durmamaktadr. ngilizce retmeni Belgin Hakk ilk olarak Gmlcine Medresesine atanmtr. Daha sonra yaplan itiraz sonucunda Demirbeyli (Vena) Trk lkokuluna atanmtr. lkokullara Trk ngilizce retmeninin atanmas bir ilki oluturmutur. Bu atama seim ncesi yaplan bir atamadr.

-Bilhassa okullarmzdaki masum ocuklarmz kendince Pomak, ingene vs. gibi etnik snflara ayrma abalar, bize bu uygulama ile ne gibi eytanca amalar gttn aka belirlemektedir. te bunun iindir ki, Yunanistan idarecilerinin tek tarafl ve hi kimseye danmadan, sadece Bat Trakya Trk Aznl'nn uzun vadede eritilmesine ynelik bu uygulamalar BZ BATI TRAKYA TRK AZINLII OLARAK HBR EKLDE KABUL EDEMEYZ. Trk ve Mslman olarak bu topraklarda varlmz srdrmek, Lozan Antlamas, ikili anlamalar ve uluslararas insan haklar szlemeleri gerei haklarmz aramak en doal hak ve grevimizdir . Bu nedenle, Aznlmzn en yce organ olan Bat Trakya Trk Toplumu Danma Kurulu, 24 Eyll 1995 tarihinde yapt olaan st toplantsnda ikayetlerimizi bir kez daha en bata Cumhurbakan ve Babakan olmak zere tm devlet yetkililerine duyurmay kararlatrmtr . Ayn zamanda 9 Ekim 1995 Pazartesi gnnden itibaren bir hafta sreyle tm Bat Trakya Trk lkokullarnda bu uygulamalar uyar niteliinde ocuklarmz gndermemek suretiyle BOYKOT KARARI ALMITIR, Sayglarmzla BATI TRAKYA TRK AZINLIIna duyururuz. . Gmlcine 24 Eyll 1995 DANIMA KURULU, leri, Ayn Eser, S:817, 6.10.1995

147

5.2.2.14. Encmenler Encmenin kelime anlam kurul, komisyon demektir. Bat Trakya Trkleri arasnda encmen kelimesinin anlam okul encmenidir. Encmenlerin yetkilerine, Lozan Antlamasnn 40. maddesi aklk getirmektedir. Okul encmenlerinin grevi; okullar kurmak, ynetmek ve denetlemektir. Encmenler ile ilgili ilk yasal dzenleme 3065/1954 sayl kanunla yaplmtr. Bu kanuna uygun olarak seimler yaplmtr. Encmenlerin bu kanuna gre vazifeleri; okulun gelir ve giderlerine bakmak, velilerden toplanan paradan szlemeli retmenlerin maalarn, sigortalarn demek, okulun tanr tanmaz mallarn bakmn salamak ve en nemlisi okulda veliyi temsil etmektir. Bu vazifeler encmenlerin gzle grnen ileridir. Aznlk bakmndan ise asl vazifesi okulun gidiini Aznlk Trk Okulu halinde yrtmektir. Ayrca btn evraklar, dosyalarda toplamalar ve her ii yazl olarak yapmalar istenmekteydi. 181 Encmen seimlerinde ynetim baz kanunsuzluklar yapmaktadr. Kanuna gre yaplan encmen seimlerinden sonra seilen encmenler vali tarafndan onaylanrd. Fakat 1963 ylnda yaplan encmen seimlerinde 9 kiilik encmen listesi valilik tarafndan istenmitir. Bu 9 kiilik encmen listesi iersinden ehrin valisi encmenleri semek istemitir.182 Valilik normalde en ok oyu alan kiiyi semesi lazm gelirken valilik en az oyu alan kiiyi semek iin zen gsterildiine tank olunmutur. 1970 ylnda da encmenler, yasaya aykr olarak tayin edilmek istenmitir. Hlbuki encmenler yllardan beri seim ile i bana gelmekteydi. Encmenler, Yunan devlet okullarnda bile halk tarafndan seilirken aznlk okullarnda 3065 sayl yasa ihlal edilerek tayin edilmek istenmitir.183 Yasalara ramen byle uygulamalar ancak Bat Trakya Trkleri eitimine kar yaplabilmektedir. Encmenler retmen seme haklarn son olarak 197071 retim ylnda yerine getirebilmilerdir. O retmenlerin 2si Gmlcine, 4 skee ve 1 tanesi de Dedea a blgesinde grev almlardr.184 Bu retmen atamalarndan sonra Bat Trakya Trk lkokullarna retmen almlarnda encmenlerin istekleri dikkate alnmamtr. 197172 retim ylndan sonra okullara Medrese ve Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler tayin edilmeye balanmtr.185 52447/2251978 (R.G..473T.B') bakanlk kararnamesiyle encmen seimi ile ilgili yeni dzenleme yaplmtr. Encmen seimlerinin nasl yaplacan, hangi durumlarda yaplaca belirtilmitir. Encmen seimlerine 5
181 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:916. 182 Akn, Ayn Eser, S:274,17.5.1963 183 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:67, 1970. 184 Ayn, say:97, 1970. 185 Ayn, Say:121, 1971

148

kiiden fazla aday varsa seimlerin yaplacan belirtmekteydi. Bu kararnamenin kmasndan bir ay sonra encmenlerin grev ve yetkileri yeni bir kararname ile ellerinden alnmtr. Bu 70464/2061978 (.579/B/ 296 1978) sayl bakanlk kararnamesidir. Bu bakanlk kararnamesi ile Okul encmenlerinin grevlerini yapmak istememeleri veya ihlalleri olursa encmenlerin grevlerini Mslman Okullar Mdr ve Mdr Yardmclar yerine getirebilir denilmektedir.186 Ayrca Bat Trakya Trk lkokullarndan 10 kiilik bir liste istenmekte ve bu 10 kiiden birinin vali tarafndan Okul Kurucusu olarak atanaca belirtilmektedir.187 retmenlerin .K.A. kurumuna sigortalanmas gerektii belirtilmitir. Ynetim bu yeni kararname gerei okullara yeni kurulmu muamelesi yaparak okullardan kurucu listesi istemitir. Baz kyler durumu yadrgayarak byle bir liste gndermemilerdir. Bunun zerine mfettilik Bize nasl kar gelirsiniz? diyerek son snf rencilerine diplomalarn vermemi ve birok renci ortaokul giri snavlarna katlamamtr.188 Yunanistann yasa d uygulamalarna bir rnek daha karmza kmtr. Bu yasad uygulamalara kar kanlara mfettilik diplomalar onaylamayarak rencilerin akabinde encmenleri cezalandrma yoluna gitmitir. Uzun zamandan beri yaplmayan encmen seimleri 17 Ekim 1979 tarihinde yaplmtr. Encmen seimlerinin olmas iin en az 5, en ok 15 encmen adaynn olmas durumunda encmen seimlerinin yaplabilecei belirtilmekteydi. Az sayda encmen adaynn olduu durumlarda ise vali bizzat kendi renci velisini semek durumuna gitmitir.189 Yaplan seimlerde en ok oy alan okul encmen adaylar deil de en az oyu alan renci velisi vali tarafndan encmen olarak atand grlmtr.190 Byle durumlar daha nceleri de valiler tarafndan yaplmt. 1994 ylnda encmenler ile ilgili yeni bir yasal dzenleme yaplmtr. Z2/219/1993 sayl bakanlk karar ile retmenlerin anlamayla seme hakkn encmen heyetlerinden alp valilere devretmitir. Vali istedii retmeni grevden alp, istedii retmene grev verebilmektedir. Bu yasann ilk kurban Ali avu Hasmdir. Valinin istedii takdirde her retmeni eitli sebepler gstererek grevden alnabildii grlmektedir. Karar vali istedii gibi vererek retmeni ders ortasnda dahi grevden alabilmektedir. Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Encmenler Heyetleri, Dostluk Eitlik Bar Partisi ve Bat Trakya Trklerinin nde gelenleri 28 Mart2 Nisan 1994 tarihleri arasnda encmenlerin haklarnn gasp edilmesi dolaysyla boykot yaplmas karar almlardr. Boykota Gmlcineden yzde yz katlm varken skeede yzde
186 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:74. 187 Akn, Ayn Eser, Say: 726, 15 Aralk 1978 188 Ayn, s:743, 14 Eyll 1979 189 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:299, 1979 190 Akn, Ayn Eser, Say: 747, 28. Kasm.1979

149

be orannda boykota katlm olmutur. Verilmek istenen mesaj; kan yasann anlamalara aykr olduu ve iptal edilmesidir.191 Fakat yaplan btn uyarlara ramen kararlarn uygulanmas engellenememitir. Encmenlerin okullarla ilikisi neredeyse kesilme noktasna getirilmitir. 2000 Mart aynda, meclisten geen 2817/2000nolu kanunun 9. maddesi, 19. paragrafna gre encmen heyetlerinin seimini valilerin yetkisinden alarak Blge Genel Sekreterliine vermitir. Blge Genel Sekreterlii yasay yanl yorumlamak istemi ve olaylar bundan sonra gelmitir. Blge Genel Sekreteri, Aznlk Eitim Koordinatrlerine bir emirname gndererek Bat Trakya Trk lkokullarnda Encmenlerin belirlenip iki gn iersinde isimlerin kendilerine ulatrlmasn istemitir. Aznlk Eitim Koordinatr de bu emirnameyi aynen Bat Trakya Trk Okulu Mdrlerine gndermitir. 23 Ocak 2001 tarihindeki bu emirnamede okul encmenlerinin oluturulmas iin iki renci velisinin ismini okul mdrlerinin tespit ederek yetkililere verilmesi istenmitir. Blge Genel Sekreteri Devlet lkokullarndaki bu uygulamay Bat Trakya Trk lkokullarnda da yasa d olarak uygulamak istemitir. Bu emrivaki duruma her kesimden tepkilerin gelmesiyle Danma Kurulu acil olarak toplanarak, sz konusu kanunun deitirilmesi iin bir mcadele balatmaya karar vermitir.192 Yaplan knama ve direkt olarak Milletvekili Galip Galipin mdahalesi ve halkn tepkisi sonu vermitir. Blge Genel Sekreteri Aris Papadopulos geri adm atm ve Kanunun hatalar ierdiini kabul ediyor ve uygulamay dondurduunu belirtiyordu. Fakat bu yanl uygulamann kaldrldn beyan etmiyordu. 193 zm iin de l ynetimi ve yerel yneticilerle ibirlii yaplacan belirtmitir. Fakat bu durumda da bir terslik vardr. birlii iin Bat Trakya Trk retmenler Birliini adres olarak gstermesi gerekirken Blge Genel Sekreterlii siyasi otoriteyi muhatap olarak alacan belirtmitir. Encmen seimlerdeki bu olaylar, Gmlcine Pasok Milletvekili Galip Galip Halkn Avukatna (Sinigoros tou Politi) bavurarak sorunu aktarm ve zm bulunmasn istemitir. Bu kurumun yapt inceleme sonucu encmen seiminin 694/77 sayl yasaya uygun olarak yaplmasnn en doru olacan belirterek encmen seimlerinin yenilenmesi gerektiini belirtilmitir. 12 Aralk 2002 tarihinde seimler ilan edilip yaplmtr. Katlm % 60 civarnda olmutur. Fakat seimlerin yaplm olmas encmenlerin grevlerinde herhangi bir yenilik getirmedii aktr. Encmenlerin grevlerini okul mdrleri yerine getirmek iin azami gayret sarf etmektedirler. Bu uygulamalarla encmenler ile okul arasndaki iletiim yok olmutur. Yenice Mahalle Trk lkokulunda 2 Haziran 2003 tarihinde ilgin bir olay olmutur. Encmen heyetleri kstl olan grevlerini yerine getirirken Yenice Mahalle Trk lkokulu Mdr tarafndan baz basklara maruz kalmlardr.
191 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:111. 192 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say: 203. 193 Ayn, say:204.

150

Encmen heyeti okulun ihtiyac olan baz ders ara gerelerin alnmas kararn alarak eksiklikleri gidermek istemitir. Fakat okul mdr yetkisi olmamasna ramen okula ara gere almn ve alnan kararlar uygulamamalar ynnde encmenlere bask uygulamtr.194 Bu antidemokratik
194 BATI TRAKYA TRK AZINLII DANIMA KURULU Gmlcine - 14 Haziran 2003 Bat Trakya Trk Aznl Danma Kurulu 13 Haziran 2003 tarihinde toplanm, Gmlcine Yenice Mahalle Trk ilkokulunda, demokratik bir hak olan seimle ibana gelmi okul encmen heyetinin karlat sorunlar ve iki encmenin istifasna neden olan olaylar incelemitir. Danma Kurulu, encmen heyetinin kanunla belirlenmi olan grev ve yetkilerini zgr bir ekilde yerine getirmesini engelleyen okul mdrnn tutumuna bir anlam verememitir. Yllardr encmen seimlerinin gereklemesini bekleyen Bat Trakya Trkleri, geen yl yaplm olan seimleri aznlk eitiminin gelecei iin umut veren bir adm olarak deerlendirmiti. Ancak encmen heyetlerinin grevlerini yapmalarnn engellenmesi Bat Trakya Trk toplumunda derin hayal krkl ve tepkiye yol amtr. Bat Trakya Trk Aznl Danma Kurulu, Yenice Mahalle Trk ilkokulunda meydana gelen bu hukuk d ilemi iddetle knar, yetkili makamlar iki encmenin istifasna sebep olan idareci hakknda derhal soruturma amaya davet eder. Anayasann 28. maddesi ve Lozan antlamasnn ilgili hkmleri nda aznlk encmenlerinin grev ve yetkilerini kstlayc, hukuki ve idari dzenlemelerin kabul edilmezliini vurgulayarak bu konunun nem ve hassasiyetini, Milli Eitim ve Din leri ile Dileri bakanlarnn dikkatine getirir. Danma Kurulu, hkmetin blgedeki yksek temsilcisi sfatyla encmen seimlerini yapan Blge Genel Sekreteri'nin duruma sratle el koyarak bu tr olaylarn bir daha tekrarlanmamas iin gerekli tedbirleri almasn beklemektedir. BATI TRAKYA TRK RETMENLER BRL KINAMA Son dnemde Gmlcine Yenice mahalle Trk lkokulunda yaanan vahim ve dndrc olaylar kaygyla izliyoruz. Bu okulumuzda encmen seimlerinin gerekletirilmemek istenmesi ve devamnda renci velileri tarafndan seilen encmen heyeti yelerinin okul mdr tarafndan basklara maruz kalmalar ve grevlerini zgr bir ekilde yapmalarnn engellenmesi bu endielerimizin tepkiye dnmesine neden olmutur. Encmen heyetinin okulun ihtiyalar iin baz ders ara - gereleri almn ve yine encmen heyetinin ald baz kararlarn, okul mdr tarafndan yetkisi olmamasna ramen iptal edilmesini ve bu iptal kararn encmenlere de dikte ettirmesini hayretle karlyoruz. Yaplan bu bask ve mdahaleler sonucu Hakk Halim Ba, Raif Mustafa ve Mehmet Emin akr'dan oluan encmen heyetinden Raif Mustafa ve Mehmet Emin akr bu antidemokratik mdahalelere tepki gstererek grevlerinden istifa etmilerdir. Bu vahim ve dndrc olay, 14 Haziran 2003

151

duruma tepki gsteren Raif Mustafa ve Mehmet Emin akr encmenler istifa etmilerdir. Kanunlarda yaplan deiiklikler mdrlerin her eye karr hale getirmitir. Okul encmenlerine Mart 2005 itibari ile Vergi Beyannamesi vermeleri konusunda zorunluluk getirilmitir. Bat Trakya Trk Okullarnn mal varlklar kayt altna alnmtr. Encmen seimleri 18 Ocak 2006da yaplmak zere ilan edilmitir. Fakat okul encmenlerinin yllar iersinde urad erozyon sonucu hibir grev ve yetkisi kalmamtr. Yunanistan ynetimi yetmi yl gibi ksa srede encmenlik kurumunu yok etmeyi baarmtr. Encmenlerin kstl grevlerini okul mdrlerinin uygulamasna mani olunmaldr. Rodop - Evros lleri SPA Mezunlar retmenler Dernei tarafndan hazrlanan raporda; 18 Ocak 2006 tarihinde yaplan Encmen seimlerinin Gmlcine ve Dedea a illerinde 69 Trk lkokulunda gerekletii, 69 okulda ise yaplmad anlalmaktadr. Rapora gre seim yaplmayan Trk lkokullar unlardr: Gmlcine Belediyesi: 4. Trk lkokulu, ehrekst Trk lkokolu, Osmaniye Trk lkokulu, Kalfa 1. Trk lkokulu, Seymen Trk lkokulu, Semetli Trk lkokulu, Bulduklu Trk lkokulu, Barakl Trk lkokulu, Sarancna Trk lkokulu. ap Belediyesi: ap Trk lkokulu, Karakurcal, iftlik, Evrenky, Lefeciler ve Hacmustafaky Trk lkokullar. Sirkeli Belediyesi: Snrdere, Kzlaa, Yeniky ve Kren Trk lkokullar. Yassky Belediyesi: Yalanca, Ortac, Karamusa ve Sasall Trk lkokullar. Susurky Belediyesi: epelli, Gebecili, Eekili, Susurky ve Kozlardere Trk lkokullar. Cambaz Belediyesi: Bayatl ve Karagzl Trk lkokullar. Maronya Belediyesi: Yahyabeyli, Ambarky, ayvakf ve Krvakf Trk lkokullar. Kavakl Belediyesi: Melikli, Ortakla ve Palazl Trk lkokullar. Mehrikoz Nahiyesi: Mehrikoz nahiyesine bal 9 Trk lkokulun hi birinde seimler yaplmamtr. Hemetli Nahiyesi: alab, Aa Gerdeme, Yukar Gerdeme, Hacren, Kulbeler ve Kozdere Trk lkokullar.
oylaryla encmen heyetini seen renci velilerini olduu kadar tm eitim camiasnn da tepkisine neden olmutur. Ayn zamanda bir eitimci olan, okul mdrnn ise, hangi maksat ve mantkla kendisini seimle ibana gelen encmen heyetinden stn tutarak, antidemokratik mdahalelerde bulunmasn anlamakta glk ekiyoruz. Okul mdrnn acaba hangi yasa ve anlamalara dayanarak bu gibi hareketlerde bulunduunu merak ediyoruz. Bat Trakya Trk retmenler Birlii olarak, zel bir statye sahip olan aznlk eitiminin ok nemli ve vazgeilemez bir kurumu olan encmen heyetleri aleyhine yaplan her trl bask ve hakszln karsnda olacamz tm kamuoyuna duyururuz. Bu vahim olay iddetle knar, yetkililerden olaya mdahale ederek Gmlcine Yenicemahalle Trk ilkokulu encmen heyetinin zgr ve demokratik bir biimde alabilmesi iin gerekli nlemlerin acilen alnmasn talep ederiz. Bakan: Cahit Aliosman Genel Sekreter: Ali Emin

152

Kozlukebir Belediyesi: Faal olarak alan 15 aznlk ilkokulunda da encmen seimleri yapld. Arabacky Nahiyesi: Arabacky nahiyesine bal faal olarak alan iki aznlk ilkokulunda da seimler yapld. Dedea a iline bal olarak alan 20 Trk lkokulundan 17'sinde seim yaplmamtr. Seimlerin yaplmamas Bat Trakya Trk Aznl iin utan verici olduu kansndaym. Bize verilen hakk nasl elimizin tersi ile ittiimizi gstermesi bakmndan nem arzetmektedir. 5.2.2.15. Yeni Okul Almas ve almas Bat Trakya Trkleri Yunanistana dhil olduktan sonra Okul Ama konusu Trklerin eline verilmitir. Bu Lozan Antlamas uyarnca olmaktayd. Lozan Antlamas Bat Trakya Trklerine okul ama yetkisi vermitir. Bat Trakya Trknn bu ok zel olduu kadar zerk olan Okul Kurma ve Ynetme hakkn dzenleyen uluslararas hukuk metinleri ile i hukuk metinleri unlardr: a) UNESCO nun eitimde kiiler aras ayrm yasaklayan ana hukuk metni, b) Lozan Bar Antlamasnn 4043 maddeleri ve zellikle 40. maddenin 2. fkras ile 41. madde. c) 1968 Trk - Yunan Kltr Anlamas d) 4 ubat 2000 ylnda Trkiye ile Yunanistan arasnda imzalan Kltr Anlamas e) Bat Trakya'daki Aznlk Okullarna ilikin olan 694/ 1977 sayl kanun. f) zel okullarn almasna ilikin olan 682/1977 sayl kanundur. Aznlk okullarn kurulmas, Lozan Antlamasnn 40. maddesinin 2. fkrasnn bir uygulamas olarak neredilen Aznlk Okullarna ilikin olan 694/1977 ile zel Okullara ilikin olan 682/1977 sayl kanun ierii erevesinde deerlendirilmelidir. Spesifik olarak, 694/1977 sayl kanunun 4 ve 5 maddelerine gre aznlk okulu kurmak iin u kanuni prosedr izlenmelidir: 1) Aznlk okullar koordinatrne istenilen bir blgede okul kurmak zere yazl bir dileke sunulur. . Bu dileke, kurulmas istenilen okula, bal bulunan blgede yaayan renci velileri tarafndan sunulur. Bu renci velilerinin ka kii olaca 694/1977 sayl kanunda belirtilmemi olup bu saynn belirlenmesi hususundaki yetki blge valisine braklmtr. (694/1977, 5. madde 2. fkras) 2) Yukarda sz edilen dileke koordinatr tarafndan valiye onay iin sunulur. (2000 ylnda yaplan bir deiiklik ile valinin bu yetkisi Blge Genel Sekreterine devredilmitir) 3) Vali (yeni dzenlemeye gre Blge Genel Sekreteri) Milli Eitim Bakanlnn da ayrca onayn alndktan sonra kurulmak istenen okulun kurucusu olarak dilekeyi sunan velilerden birisini belirler. Bu belirleme tamamen vali tarafndan okul kurulmas hakkndaki mracaat dilekesinde var olan ahslardan birisi iin yaplr. Valinin bu belirleme ilemine kar, kurucu olarak belirlenen ahs itiraz edebilir ve bu grevi kabul etmediini valilie bildirir. Bunun zerine dilekede var olan bir baka kii tespit edilir. O da kabul

153

etmez ise o halde bu ilem dilekede var olan ahslarn tkenmesine kadar devam eder. Dilekede var olan velilerden hi kimse kurucu olmay kabul etmez ise o halde vali resen dilekede yer almayan bir baka renci velisini atar. Bu ekilde kurulan bir okul tamamen okul kurucusu ve seim ile greve gelen okul encmenleri tarafndan ynetilir. (694/1977 sayl kanunun 6 ve 7. Maddeleri ) 195 Bat Trakya Trklerinin okul ama hakk Lozan Antlamasndan nce de vard. 16/23 Haziran 1882 sayl kanun Bat Trakya Trklerinin okullarn iletilmesi ve okul ama ile baz hkmler iermektedir. Ayrca 2781/34 Haziran 1922 sayl yasada da okullarn ileyii ve almas ile ilgili hkmler vard. 196 Bu kanunlar Lozan Antlamas ncesi olduu iin geersizdirler. Lozan Antlamas ile okul ama konusu yeniden dzene girmitir. Lozan Antlamas ile giderlerini kendileri demek kayd ile okul ama konusunda izin verilmitir. 1952 ylna kadar sava yllar ve i karklklar olduu iin bu yetki pek kullanlmamtr. Savatan sonra baz okullar almaya balamtr. Nitekim 14 Mays 1952 tarihinde Kozlukebir Nahiyesine bal Kk Msellim, Kurcall, gaziler, Hacky ve Durhasanlar kylerinde yeni okul binalar Nahiye Mdr Hac Halilolu Ahmet a a ve davetliler huzurunda her kyde ayr ayr tren yaplarak almtr.197 Bunu yannda 1957 yl iersinde Gkeler Trk lkokulu, Karakurcall Trk lkokulu, Aaky Trk lkokulu, Ayazma Trk lkokulu ve daha birok Trk lkokulu kurulmutur. Btn bunlardan anlalaca zere okullarn allarnda Trkiye ve Yunanistan devletinin yardm ettikleri gzlenmektedir. Bunlarn yannda halk kendi katklaryla da birok okul inaatn yaparak okullarn yenilemilerdir. 1894/8.8.1990 sayl kanun ile lkedeki tm ilk ve ortaokullarn tanr veya tanmaz mallarnn mlkiyet hakk yerel ynetimlere devredilmek istenmitir. Dnemin milletvekili Dr. Sadk Ahmet bu yasaya ek bir paragraf yazdrarak yasann aznlk okullarn istisna kabul edilmesini kabul ettirmitir. Bat Trakyadaki Trk Okullarnn mlkiyet hakk vakflarmza aittir. Yani okullarmz vakf maldr.198 Son dnemde mlkiyet hakkn Yunanistan ynetimi halkn elinden almak iin eitli faaliyetler iersinde olduu gerei alnan duyumlar arasndadr. 5.2.2.16. Mfredat Program Bat Trakya Mfredat program 195758 ylna kadar dnlmemitir. Prensip itibariyle okullarda Trkiye lkokullarnda uygulanan mfredat
195 lhan Ahmet, www.ilhanahmet.com,06.06.2004 196 - , , , . . \ - 2001,. 52. 197 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:508. 198 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:42

154

program uygulanmtr. Bu programn uygulanmasnda hi bir makam itiraz etmemitir. 1954 ylna gelindiinde ilkokullara ynelik mfredat program ele alnmtr. 3065/1954 sayl yasann 2. maddesinde Milli Eitim Mfettilii kuraca bir kurulla Yunanistan ilkokullar erevesi dhilinde Trk Okullar iin mfredat program yapar.cmlesi koyularak mfredat program hazrlama iine balanmtr. Hazrlanan mfredat programn 195758 retim ylnda yrrle girmitir. 1963 ylnda ise Rodop- Evros Trk retmenler Birlii tarafndan Trkeye evrilerek tm okullara datlmtr.199 Fakat ilerleyen tarihlerde mfredat program devaml olarak yontulmutur. lk etapta ders saatlerinin uygulanmasnda baz problemler kmtr. Daha sonraki yllarda ise Trke ilenen birok ders Yunanl retmenler tarafndan ilenmesi uygun grldnden gnmzde mfredat program diye bir ey kalmamtr. Ayrca eitimdeki gelimeler, yeni kitaplarn gelmi olmas dolays ile Bat Trakya Trk lkokullarnda mfredat programndan sz edilemez. Baarszln tevik edildii bir ortamda mfredat program aramak hayal olur. Bat Trakya Trkleri yeni bir mfredat program hazrlayarak eitimde birlii salamaldr. 5.2.2.17. Gnlk Geziler 55369/1978 sayl Bakanlk kararnamesiyle okullarda yaplacak gezilerin hangi durumlarda yaplacan belirtmektedir. Kararnamesin 13. Maddesine gre renci gezileri u artlar altnda yaplmas kararlatrlmtr: 1-Ders gezileri ve dier geziler, nceden hazrlanp yetkili mfettie de onaylanan bir program dhilinde yaplr. 2-ok gnlk geziler iin anne-babalarn rzalar da alnr. Bu geziler Yunanistan dahilinde ve sadece ilkokulun son iki snfndaki renciler iin yaplabilir. Bu yasada belirtilen ders gezilerinin (gnlk geziler) gerekten kararnamede belirtildii gibi yapldna inanmak zordur. Gnlk gezilerde hibir ama gzetilmeden yapldna ahit olunmaktadr. rencilerin gezi isteriz diye koro halindeki isteklerine retmenlerin gnlk gezilere gtrdkleri vaki olmaktadr. Gazetelere yansd kadaryla retmenlerin ders ilememek iin ocuklar sk sk gezilere gtrdkleri de belirtilmektedir. Gnlk geziler sadece piknik yapmak maksadyla gereklemektedir. Kararnamede belirtilen mfettilikten onay alnarak program erevesinde yapldna inanmak zordur. Okullarda yaplan gezilerin gn doldurmak iin deil de eitimde gzleme dayal bir faaliyet olarak uygulanmaldr. 5.2.2.18. Okul Tabelalar ve Trk Okulu Durumu Bat Trakya Trk lkokullarndaki tabelalarda 1954 ylna kadar bir dzenleme yaplmamtr. Okullarn tabelalarnda bazlar Trk Okulu bazlar ise Mslman Okulu eklindedir. Mslman, Trk lkokulu tabelalar da Harf
199 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:907.

155

nklb zamannda eski Trke yeni Trke tartmalarndan dolay bir ikililik olmutur. Mfettilik eski yazy tevik etmitir. Bat Trakya Trklerinin Yunanistan Sava srasnda devletin yannda yer aldndan dolay zamann Papagos Hkmeti Bat Trakya Trklerine bir jest yapmak ihtiyac duymutur. te bu yzden 3065/54 sayl yasaya Trk Okulu terimini koymay uygun grmtr. 3065/1954 sayl yasa gereince lkokullara Trk Okulu denilmeye balanmtr. Trakya Genel Valisi kanunun uygulanmas iin okullara A.1043/17.12.1954200 sayl karar gndermitir. Bylece okullarn Trk Okulu olduu kabul edilmitir. lkokullardaki tabelalar Trk Okulu olarak deitirilmitir. Hatta baz okullar bu tabela iini yava yrtmek istemilerdir de bunun zerine Trakya Genel Valisi bir genelge daha yaynlayarak tabelalarn derhal deitirilmesini emretmitir.201 195455 retim ylnda Aznlk lkokullar mhrlerindeki Mslman kelimesinin yerine Trk kelimesi koyulmutur. Ayn ekilde Aznlk Okullar Mfettii evrak ve mhrlerinde Trk Aznlk Okullar Mfettii unvann kullanmaya balamtr. Uygulanmaya balanmasndan iki yl gibi ksa bir sre gemi olmasna ramen, 195657 retim yl itibariyle mfetti usul deitirerek mhr ve evrak balklarnda Trk kelimesi bulunmasna ramen okullara Mslman
200 YUNANSTAN KRALLII TRAKYA GENEL VALL Genel Valilik ileri Brosu Protokol No: A1043 Komotini (Gmlcine) 27.12.1954 ACLDR. Tm Rodop Vilayeti Belediye ve Nahiye Bakanlarna; Sayn hkmet bakannn emri zerine, bundan byle gereken her yerde, MslmanMslmanca szckleri yerine Trk-Trke szcklerin kullanmanz (kullanmalarn) rica ederiz. Trakya Genel Valisi G. Fessepulos (Genel vali Gmlcinede oturmaktadr. Kararlar tm Bat Trakyay kapsamaktadr.) 201 YUNANSTAN KRALLII TRAKYA GENEL VALL Genel Valilik ileri Brosu Protokol No: A 202 Komotini (Gmlcine): 5.2.1955 Bundan byle Mslman-Mslmanca yerine Trk-Trke szcklerinin kullanlmasna ilikin hkmetin sert emirlerine ramen Komotini/Aleksandrupolis milli yolu zerindeki Aratos kynde Mslman Okulu balkl bir tabela ak ve seik bir ekilde hala mevcut bulunmaktadr. Gerek bu, gerekse Rodop ili blgesinde muhtemel mevcut olan tm benzeri tabelalar derhal indirilip deitirilmelidir. Trakya Genel Valisi G. Fessopulos

156

Okulu diye hitap etmeye balamtr. Gmlcine Mfettilii de eski Mslman Okulu isimli mhr kullanmaya balamtr.202 Bylece okullarn isimlerindeki tartmalar balamtr. Halk arasnda da ilkokullarn Mslman kelimesi mi yoksa TRK kelimesinin kullanlaca hakknda zc hadiseler, tartmalar olmutur. Bu tartmalarn ilki Sirkeli Trk lkokulunda yaanmtr. Ky iinde okulun tabelasnn Trk Okulu mu? Yoksa Mslman Okulu mu? Olsun trnden tartmalar yaanmtr. Trk kelimesi koyulmas, Mslmanln elden gittii eklinde halka anlatan iki ihtiyar, kyl arasnda ikilik yaratmlardr. Sonuta olay jandarmaya intikal etmitir. Daha sonra jandarma halk toplayarak okulun tabelasnn ne olmasn istiyordunuz diye soru sorarak karar verilmesini istemitir. Bu aamada kendisini tutamayan Hac smail isminde bir kyl Biz Trkz, okul tabelasn da Trk diye yazdk, siz isterseniz indirin! diye barmtr. Sonuta Trk Okulu tabelas aslmtr.203 lerleyen gnlerde Sirkeli Trk lkokulunun tabelas baz kyller tarafndan Mslman Okulu diye deitirilmitir.204 Bunun zerine Trk Okulu yazlmasn isteyenler tekrar kyly ikna ederek okullarna Sirkeli-Filira Ky Trk lkokulu tabelas aslmasn salamlardr. Bu bir kyde yaratlm bir ikililik rneidir. Aslnda birok kymzde tabelalar ile ilgili tartma yaanmtr. 1960 ylna gelindiinde mfettiliin Trk Okullarna kar olumsuz tavrlarnda birden bire bir art gze arpmaktadr. 28 Ekim OH mili gn dolaysyla ahin Trk Okulu mdr Hafz Salih anta elenk koymaktadr. elengin zerinde de her zamanki gibi ahin Trk Okulu yazlmtr. elengin zerindeki yazda okulda Trk Okulu diye yazlmasndan dolay Jandarma okul mdrn makamna ararak Trk kelimesini niin kullandnn izahn istemitir. Ayrca okul mdrne sz hakk vermeden Sen burada Trklere nderlik yapamazsn, sen vatan hainisin, sen komnistsin, seni birka gn iinde srgn ettireceim diye tehdit etmitir. Mdr de bu tehdit karsnda istifasn mfettilie vermi ve ayn gn mfetti istifay kabul ettiini bildirmitir.205 Tabela isimlerinde yaanan hadiselere Mfettiliin taknm olduu ters tavr yetmezmi gibi halkn kendi arasnda Trklk, Mslmanlk srtmesi hat safhalara kadar gitmitir. te buna rnek olarak Karacaolan ky Trk lkokulu tabelasna bir de Mslman kelimesi ilave edilmitir. Tabela Aratos Ky Trk lkokulu yazl iken Aratos Ky Mslman Trk lkokulu ekline evrilmitir.206

202 Akn, Ayn Eser, Say:11, 12 Nisan 1957 203 Ayn, Say:93, 27 ubat 1959 204 Ayn, S:96, 20.3.1959 205 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say: 806. 206 Akn, Ayn Eser, Say:147, 20 Mays 1960

157

Trk lkokulu yazl tabelalara kar o kadar dmanlk vardr ki Hacmustafaky, Byk Sirkelinin 1. ve 2. Trk Okullar tabelalarnn zerleri ayn gecede karalanmtr. Bu karalamalarn sebebi tabelalarda Mslman olmayp ta Trk isminin bulunmasdr.207 Gerekten tabelalar konusunda halk gerektii gibi dnmeyerek Trk Okulu yazl tabelalar okullara aslnca Mslmanln elden gittii kans olumutur. Baz kylerde bu yzden iki ilkokul mevcuttur. te bunlara rnek olarak Ircan, Kurcall, Kozlukebir, Kalfa, Byk Sirkeli kylerindeki okullar gsterebiliriz. Kye ikinci okul yaplmasn Yunanistan makamlar iten ie desteklemilerdir. Mslman Okulu kurmak isteyenlere szl olarak destek verilerek yasad yollardan da ekonomik yardmlarda bulunulmutur. Bylece Bat Trakya Trkl arasndaki ikilik krklenmitir. Cunta ynetiminin i bana geliiyle Trke yazlara birok kstlamalar getirilmitir. 196566 ylnda mfettilik yasalara aykr olarak ismini yeniden Mslman Okullar Mfettii olarak deitirmitir. Mfetti Dimitriyadis isim deitirdikten sonra skee Merkez Trk lkokuluna, Gkeler Ky Trk lkokuluna, Yassren Trk lkokuluna ve kalabalk rencilerin bulunduu Trk lkokullarn ziyaret ederek Trk Okulu mhrnn kaldrlmasn szl olarak iddetle emretmitir. Okullarn d tarafta bulunan tabelalara bir ey sylememekle beraber okul iinde Trk Okulu olduunu, Trke okutulduunu gsterecek hibir emare bulunmamasn iddetle emretmitir. Rumca olarak ta her eyin aslabileceini bildirmitir. Bu szl emir bir yl sonra Gmlcine Valiliinin 12.1.1967/30 sayl yazl emri ile yasal hale getirilmitir.208 Bundan sonra okullarda Trke yazl levha grmek imknszdr. Ayrca bu emir uyarnca tabelalardaki Trke yazlarda silinmitir. Trke yazl levhalar silindikten sonra mfettilik okullara telefon ederek Trk Okulu yazl tabelalarn indirilmesi iin okul mdrlerine emirler yadrmaya balamtr. Bu szl emirlere baz retmenler uyarken baz retmenler ise uymamlardr. in ilginci bu szl telefon emirleri yalnz Trk Okulu Tabelalar bulunan okul mdrlerine sylenmitir. Mslman Okulu tabelalar bulunan okullara bir ey denilmemitir.209 1109/25.1.1972 tarih sayl yasann yrrle girmesiyle okullarda asl bulunan Trk Okulu tabelalar M/KON olarak deitirilme srecine girilmitir.
207 Ayn, Say:169, 18 Kasm 1960 208 Mslman Okullar Mdrlerine, Rodop Valiliinin 879-66 sayl emri gereince okullarda Trke Yazl her eyin taklp yazlmas yasak edilmitir. Bu emre uymak zere duvarlarda bulunan resmi dildekinden gayri yabanc dildeki levha ve yazlar kaldrmanz ve kanuni muameleden kanmak zere, sz geen genelgeye uyduunuzu bize bildirmenizi rica ederim. Mfetti Evstratos Harakas>>, Ayn, S:419,4.2.1967 209 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:134, 1970.

158

Birok okulun tabelalar 3 Mart 1972 gn Jandarma tarafndan indirilmitir. 210 Bu sreten sonra okullardaki tabelalarn bir blm M/KON lkokulu bir blm de Mslman lkokulu eklinde olutuunu gryoruz. Okullarn tabelalarnda yine bir ikililik vardr. lerleyen yllarda Trk kelimesinin sylenmesi bile yasak edilmitir. 1996 97 retim ylnda skee Merkez lkokulunda Rasim Hint Yunanl retmenlerin de bulunduu bir ortamda okuldan Trk Okulu diye bahsetmitir. Bunun zerine Rasim Hint, Disiplin Kuruluna sevk edilmitir. Daha sonra hi bir somut gereke gsterilmeden, dnemin Blge Genel Sekreteri Haris iokasn imzasn tayan bir belgeyle atama emri gelmitir. Atamann gerekesinde Dairenin yarar iin eklinde bir ifade yer almtr. Bu atama emriyle grev yeri Gmlcinenin Hebilky Trk lkokuluna retmen olarak atanmtr. retmen bir yerde srgne gnderilmitir. Rasim Hint retmen konuyla ilgili hukuki itirazda bulunmutur. 199798 retim ylnda da yeniden skee Merkez Trk lkokulunda greve balamtr. Fakat mfettilikten resmi bir belge gnderilerek grev yeri yeniden deitirilmitir. Bu seferki grev yeri Gmlcinenin Kziren kyne kmtr. 1998 Austos aynda Aznlk Eitimi Sicil Kurulu, Rasim Hintin Trk Okulu terimini kulland gerekesiyle Bir yl sreyle devlet ve zel okullarda retmenlik yapma hakkndan mahrumiyet cezas ile cezalandrmtr. Btn bunlar Bat Trakyadaki ilkokullara Trk Okulu dedii iin olmaktadr. Ynetimin, Trk Okulu terimi karsnda taknm olduu tavr, retmenin bir yl sreyle grevden uzaklatrlmasyla sonulanmtr.211 1967 ylndan itibaren gelien olaylar, aznln zellikle aznlk haklar noktasnda hep aleyhine olmutur. 1967 ylna kadar TRK olan aznlk, kimyasal ve biyolojik deiimlere urayarak kimliinden arnm ve sadece dini aznlk statsne dnmtr. Bat Trakyadaki lkokullarn tabelalar Aznlk lkokulu statsndedir. Fakat ynetim Mslman Okulu yazl tabelalar deitirmek iin kendiliinden bir giriimde bulunmamaktadr. Nitekim Hasanlar Mslman lkokulu tabelas gazete haberi ile ynetim uyarlarak deitirilmitir. Okulun yeni tabelas Hasanlar (Avra) Aznlk lkokulu olmutur.212 Ne yazktr ki, Yunanistana demokrasinin gelmesi, Yunanistann Avrupa Birliine ye olmas hatta Avrupa Birliinin dnem bakanln yapmas da eskiden var olan tutumunu deitirmesine neden olmamtr. Bu konularda Avrupa Birliinin de zellikle Yunanistanda ihlal edilen aznlk haklarna samimi yaklatn sylemek mmkn deildir.

210 Akn, Ayn Eser, Say:540, 4 Mart 1972 211 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, Say:95 212 Rodop Rzgar Gazetesi, say:184, 2005

159

5.2.2.19. retmenler Bat Trakya Trk lkokullarndaki retmenler ok eitlilik arz etmektedir. lk yllarda ilkokul, ortaokul, lise, medrese mezunu kiiler retmen olabilmekteydi. Daha sonra Trkiyeden firar eden kiiler retmen olarak okullarda grev almaya balamlardr. Celal Bayar Lisesinin almas ile gndeme gelmi olan Kontenjan retmenleri vardr. Kontenjan retmenleri her yl Trkiye tarafndan Bat Trakya Trk Okullarna gnderilmektedir. Bu retmenlerin lkokullarndaki baarlar grlnce Trkiyeye toplu olarak 1957 ylndan sonra retmen Okullarna renci gnderilmeye balanmtr. Yunanistan devleti Trkiye mezunu retmenlerin nn kesmek iin Selanikte bir akademi amtr. 197172 retim ylnda da Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunlar ilkokullara devlet tarafndan emrivaki bir ekilde atanmaya balanmtr. Encmenlerin istekleri dikkate alnmamaya balanmtr. Yunan dilinde ders yapan Yunanl retmenler de vardr. Son dnemde ngilizce dersinin ilkokullara girmesi ile ngilizce dilinde eitim yapan Yunanl ilkokul retmenleri eitim kadrosuna dhil edilmek istenmektedir. Tabii bir de lkokullara ngilizce retmeni olarak atanan Trkiye mezunu retmen de vardr. imdi bu retmen eitlerini teker teker ele alalm. 5.2.2.19.1. lkokul Mezunu retmenler 1933 ylnda retmen ihtiyacnn karlanmas iin Osmanl Devletinde retmenlik yapm olanlar ve ilkokul mezunlar retmen olarak alnmtr. 213 lkokulu bitirmi olan renci kendine gvenip retmen olmak iin mfettilie bavurarak retmen olma hakk kazanabilmitir. Uygun grld takdirde de retmen olarak atanmlardr. Ynetim bunlara istedii harflerle eitim yapmasna izin vermitir. Fakat lkokul Mezunu retmen grubu yeni harflerle eitim yapmay kolay kolay kabul etmemilerdir. Eitimi dk seviyede tutmular ve daha ok din eitimi zerinde durmulardr. Gnmzde ilkokul mezunu retmen kalmamtr. 5.2.2.19.2. Trkiye Firarisi retmenler Bu retmen grubu Atatrk, Trk ve Trkiye dman ve rejim aleyhtar kiilerdir. Bu retmenler arasnda valiler, kaymakamlar yer almtr. 192324 ders yl iinde hkmet Trk lkokullarna Trkiyeden firar etmi olan siyasi mltecileri retmen olarak atamaktan geri durmamtr. Trkiye firarisi retmenler, 19231940 yllar arasnda lkc, yeniliki Bat Trakya Trk retmenlerini devaml Yunan Hkmetine ikyet etmilerdir. kinci Dnya Savanda, Bat Trakyay Bulgaristan istila etmitir. te bu yllarda Trkiye firarisi retmenler Bulgarlarla ilerini rayna oturtmular ve Trk retmenlerin her hareketini bu sefer Bulgar Hkmetine bildirmilerdir. Bylece Bulgarlara yaranmaya onlara irin grnmeye almlardr. Vasfl
213 leri, Ayn Eser, S:1,11.4.1975

160

Bat Trakyal Trk retmenler ksa srede iten atlmlardr. Gmlcine Merkez Okulu, Bulgar hafiyesi olan, Trkiye kaa retmenlerle dolmutur. zellikle bunlarn balarnda vaktiyle Osmanl mparatorluu dneminde Biga Kaymakaml yapm, zzet Bey bulunuyordu. Bu adam mthi bir Trk dman idi. Bulgarlarn Bat Trakyada yapt fenalklarn hepsinde bu ismin eli vardr denebilir. Bu tr retmenler Arap harfleriyle eitim yapmlardr. Baz yllar eski harflere geri dnld gibi dedikodular kararak Bat Trakya Trklerinin eitimini devaml olarak aaya ekme gayreti iersindeydiler. Bat Trakyaya yeni harflerin yerlemesine uzun yllar mani olmulardr.214 1952 ylnda Celal Bayar Lisesinin alp, Trkiyeden Kontenjan retmenler ad altnda retmenler gelmeye balaynca Trkiye Firarisi retmenler bu duruma kar kmlardr. retmenlerin getirilmemesi iin hkmete bask yapmaya almlardr. Bunu da kendilerinin akta kalacaklar gerekesi ile yapmlardr. Bu retmenler, geleceklerini garanti altna alabilmek iin devletten sigortalanmalarn istemilerdir. Buna dair bir yazy Majeste Krala gndermiler ve Majeste Kraln Genel Sekreteri G. Venteridis vastas ile retmenlerin haklarnn gzetilecei cevabn almlardr.215 Kendi karlar iin herkesi ikyet etmekten geri durmamlardr. Trkiye Firarisi retmenler Bat Trakyann yetimi yetenekli retmenlerini devaml ikyet ederek grevlerinden atlmalarna neden olmulardr. O dnemde Trkiyeye g eden retmenlerin balca gerekelerinde Trkiye Firarilerinin kendilerini Yunan Hkmetine ikyet ettikleri iin katklarn belirtmilerdir. Bat Trakya Trkleri bu retmenlerden ok ekmitir. Gnmzde bu tr retmenler kalmamtr. 5.2.2.19.3. Medrese Mezunu retmenler Medreseyi bitirenler eitli dnemlerde retmen olarak alnmlardr. retmen ihtiyac nedeniyle gnlller retmen olabiliyorlard. Bu kiilerden hi bir diploma veya Yunanca yeterlilik aranmamtr. lkokullarda ilk grev alan retmen gurubundandrlar. 1952 ylnda Trkiyenin at retmenlik kurslarna devam etmilerdir. Kurs sonunda bir sertifika almlardr. Sertifika aldktan sonra Yunanistan devleti bu retmenlere de kt gzle bakmaya balamtr. Bu retmen grubuna da Yunanca yeterlilik snavlarna katlmalar istenmitir. Yunan ynetimi tarafn tutanlar kolayca snavlarn verip grevlerine balamlardr.216 199596 retim yl itibariyle 81 retmen grev yapmaktadr. lk dnemde Bat Trakya Trk retmenler Birlii ats altnda bulunmulardr. Fakat Yunanistann milli grlerini savunarak Birlik iersinden kopmulardr. Daha sonra bu retmenler Bat Trakya Medrese
214 Kemal evket Batbey, Ve Bulgarlar Geldi, sayfa;52 215 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S. 519. 216 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:7.

161

Mezunu Mslman Muallimler Cemiyetini kurmulardr. Bu cemiyet, az saydaki yesiyle faaliyetlerine devam etmektedir. 5.2.2.19.4. Trkiye Mezunu (Formasyonlu) retmenler 1930 ylndan 1940 ylna kadar Trkiye retmen Okullarna her yl 5 ile 8 renci gnderilmitir. Giden rencilerin hayatlarn Trkiyede srdrmek istemeleri sonucu Bat Trakyaya ok byk yaralar amtr. 10 ylda gnderilen toplam renci says 60 civarndadr. Fakat gidenlerin geri gelmemi olmas Bat Trakya eitimini derinden sarsmtr. lk gnderilen renciler Bat Trakyaya dnmlerdir. Bunlar: evket, Mmn, Sefer, Cemalettin ve Hseyin retmenlerdir. Fakat bunlarda ilk ikisi 1941 ylndaki kinci Dnya Sava esnasnda dier ikisi de aldklar cretlerden memnun olmadklar gerekesiyle Trkiyeye kamlardr.217 1951 ylnda yaplan Kltr Anlamas uyarnca Bat Trakyann retmen ihtiyacnn tam olarak karlanmas iin ok sayda renci retmen Okuluna gnderilmitir. retmen Okullarna gnderilen rencilerin saylar yle olumutur: 1516 Ocak 1955 tarihinde yaplan retmen Okullar snavlarna 63 renci katlm, 20 kii, 218 195556 yl iin ise 85 kii snavlara katlp 20 kii, 219 195657 retim yl iin snavlar 20 kii, 220 1957 ylnn ubat aynda retmen okuluna ahin Trk lkokulu mezunu 5 kii,221 195758 retim yl sonunda 68 kii snavlara katlm 20 kii, 222 1958 Kasm aynda aklanan sonulara gre 90 kii,223 1959 ylnda ise 78 kii,224 1960 ylnda ise 90 erkek
217 Trakya Gazetesi, S:608 218 Kazan kiilerin doum yerlerine gre isimleri yledir: Gmlcineden Osman Hseyinolu, Abdullah Mustafaolu, smail Hseyinolu, Yardmldan Mustafa Ahmetolu, Ballafardan Hseyin Mustafaolu, Domrukyden Mehmet Latifolu ve Ahmet Latifolu, Basrlkyden Hseyin Mehmetolu, Eekiliden Salih Hasanolu, Narlkyden Necati Saliholu, smet Osmanolu ve Reit Saliholu, Salmanldan, brahim Mehmetolu, Palazldan Salih Salimolu, Karaanlardan Kadri Aliolu ve Mehmet Hasanolu, Boyaclardan Rza evketolu, Misvakldan kr Eminolu, Kireilerden Mustafa Tahsinolu, skeeden Niyazi Mehmetolu., Ayn ,S:613. 219 Ayn, S:633 220 Ayn, S:674 221 Akn, Ayn Eser, Say:2, 8 ubat 1957 222 Ayn, Say:28, 23 Austos 1957 223 1958-1959 retim yl iin lk retmen snavlarn kazananlar: 1-Hseyin zeyir K. Doanca ,2- Sevim Nedim skee, 3- emsiye brahim, skee.4- lyas Hakk ,Bulatky. 5-Ahmet Mehmet, Gmlcine Merkez. 6-Fevzi Ahmet, skee. 7-kr Mehmet, Kireiler. 8-Ahmet

162

Hseyin ,Kireiler. 9- Mehmet Veysel ,Byklky .10- Hamdi Ltf, Gebecili. 11-Reit Mmin,skee. 12- Fikri kr, skee. 13- Hsn Hseyin,skee.14- Nurettin Ahmet, Mizanl.15. Hseyin Halil, epelli. 16-Latif Halil brahim Hacmustafaky, 17- Kadir Mustafa ,Ambarky. 18-Nadir Yusuf Mee ky. 19- Nuriye Halil, epelli. 20-Sleyman smail, Mizanl. 21- Osman Nuri, skee. 22- Mustafa Reit, Muratl. 23- Hseyin Ahmet, Gmlcine. 24- Ali Osman Hasan, ap. 25- Hasan smail , skee. 26- Adnan Raif, skee. 27-Ali Sleyman , Generli. 28- Mehmet Salih, Boyaclar. 29- smet Halil, Boyaclar. 30- Nihat Ahmet, Sendelli. 31- Salih, Kurcall. 32- Rasime Sadk, Gmlcine. 33- Ali smail, Salmanl. 34- Sebile Mustafa, Bayatl. 35- zzet Mehmet, skee, 36- Halil Emin, Krky, 37- Hayrettin Salih, Bekirli. 38Hseyin smail, Bekirli. 39- Hasan Osman, Yahyabeyli. 40- Hasan Hseyin,Gmlcine. 41- Halil Tevfik,Seymen. 42- Hseyin Ahmet, Ayazma. 43- Rasime brahim, epelli. 44- Fatma mail, epelli. 45- efika Nazm, epelli. 46- Abdullah smail, Ballafar. 47- ermin brahim, skee. 48- Asiye Tevfik, Yenice. 49- Nahide Emrullah, Boyaclar. 50- Nuri lyas, Bekirli. 51- Halil Tevfik, Seymen. 52- Celalettin Ahmet, Bulatky. 53- Fevzi Mehmet, Gmlcine. 54- Sabri Mehmet, Gmlcine. 55- Ahmet Hseyin, Demirbeyli. 56- Hatice Hseyin, Gmlcine. 57Hsn Hseyin, skee. 58- Mustafa Reit, skee. 59- Hayrettin Hakk, Mizanl. 60- Halide Mustafa, Gmlcine. 61- Hasan Kzm, Memkova. 62- Mehmet Fehim, Bulatky. 63-Cemali Sleyman,Ayazma. 64-Osman Hasan,Basrlky. 65-smail Halil, API. 66-Leman Ahmet,Gmlcine. 67-Enver Salih,kszl. 68-Hamdiye Salihi Kireiler. 69- Osman smail, Yahyabeyli. 70-erafettin Nezir, Eekili. 71-Ahmet Ali, Eekili, 72- Cemil Mehmet, epelli. 73-Ali Ahmet, Ayazma. 74-Hseyin Mustafa, Basrlky. 75-Rahmi Kzm,Kasrky. 76- Hasan Ahmet, Gmlcine. 77-Saadettin Ethem,B. Msellim. 78-Emine Raif,Gmlcine. 79- ekre mer, Gmlcine. 80-Ahmet Halilibrahim,Lefeciler. 81-Hasan Latif,Karacaolan. 82-Hasan Sabri, Kireiler. 83- Meral Ahmet, Kireiler. 84- brahim Ahmet,Yassren 85- Fehim Tahsin,Gebecili. 86- Hilmi brahim, Sakarkaya. 87- Ahmet Ali, K. Mselim. 88- brahim Hseyin,ahin. 89- Melek Ahmet, Boyaclar. 90- Ergn Sabri, Boyaclar. YEDEKLER: 1-Sabri Mehmet, Salmanl. 2- Cahit Mustafa, Yardml. 3- Sabahatin Ali, Kurcall. 4- Hasan Ahmet,Gmlcine. 5-Muzaffer Sabri, Balabanl. , Ayn, S:83,14.11.1958 224 1960 ylnda retmen okulu snavn kazananlar unlardr: Efrahim Halil, Seyfettin Mehmet, Selahattin Mehmet, Kerime Sabri, Cavit kr, Hseyin Emin, Rza Rahim, Mehmet Hasan, Emel Baki, Halit Ali, Hseyin Ahmet, Faruk Hseyin, Ahmet Hasan, Ahmet Salih, Tuncel Mmin, Ahmet Halit, Semiha Hseyin, Tahsin Mustafa, Hasan Hseyin, Aydn Sadk, Selahattin Zeynel, Hseyin mer, Celali Osman, Fikri Mehmet, Nihat Osman, Hasan Nuri, Fitnet Hseyin Mehmet Ahmet, Selahattin Mehmet, Halit Rasim, erif Hasan, Ali Hakk, Necati Hayri, Muzaffer

163

ve 20 kz olmak zere 110 kii, olmak zere toplamda 363 civarnda kii Trkiyenin deiik retmen Okullarna alnmlardr. retmen Okullarna gnderilenler, retmen olarak 1960 ylndan itibaren Bat Trakyaya dnmeye balamlardr. Dnmeye balamalaryla birlikte nlerine Yunanca yeterlilik snavlar karlmtr. Bu snavlar daha nce de yaplyordu. Fakat Trkiye retmen Okulu mezunlar gelince daha zorlatrlm ve ama retmenlerin baarszlna odaklanmtr. Bu snavlar veren retmenler retmen olarak yerletirilmilerdir. retmen okulu mezunlarnda ilk atamay 09011961 tarihinde olduunu gryoruz. Gmlcine 1. Trk Okulunda salk dolaysyla iki retmen istifa etmelerinden dolay yerlerine retmen Okulu mezunu Byk Doancal Tevfik olu Halil Can ve Eekili kynden Mehmet Hseyin Kadolunu mfettilik 25.2.1961 tarihinde tayin etmitir.225 Toplu olarak retmen Okuluna giden rencilerin ilk olarak grev verilmesidir. Fakat ilerleyen tarihlerde retmen Okulu mezunu retmenler oalmaya balaynca ynetim bu retmenlerin zerine gitmitir. Trkiye Mezunu retmenler en kk bir ak verilirse hemen mahkemeye verilmilerdir. retmen emsettin Beyin bana gelenler buna rnektir. Grevden atlm olan emsettin retmen emniyete a rlr. retmen orada daha nce bir Polis Mdrne biraz Trke retmitir. te bu rettii belgeler, ders notlar nne koyulmutur. retmen bu ders notlarndan bir tanesinin kendisine ait olduunu dierlerinin kendisine ait olmadn belirtmise de kabul ettirememitir. Polisler bu k t ve belgelerde su unsuruna rasladklar iin retmenin evine giderek arama yapma yapmlardr. Evde bulunan bir tank resmi ve ocuunun bir baarl kompozisyon almasna polisler el koymulardr. Bu dnemde evlere girip arama yapmak ve baz fotoraf ve yazlar alp incelemek Polis asndan ok basitletirilmiti. 226 Bu retmenlere birer Trkiye casusu gibi davranlmaya balanmtr. 1965 ylnda encmenler Trkiye Mezunu bir retmen ile Szlemeli olarak anlap mfettilie bavuruda bulunmulardr. Ne var ki Mfetti szl emir vererek retmenlere grev izni vermemitir. retmenlere Okulda yardmc
Sadk, Faruk kr, Fadl Halil, Ali brahim, Naim Kazm, Sdka brahim, Ali Mmin, Samim aban, Hseyin Hasan, kr Ali, Sadi Mustafa, Mehmet Hseyin, Talat Ali, Vedat Ahmet, Burhan smail, Sami Salih, Hamdi Halil, Besim Mehmet, Ali Ali, Halil Rasim, Necmi Hseyin, Ahmet Hasan, Osman Hasan, Mehmet Hilmi, Hasan Ali, Celalettin Rahim, Hsniye Nuri, Cengiz Nihat, smail Adem, Cahit Hasan, Arif Rait, Niyazi Hasan, Necmi Kadir, Nazmi Ali, Mustafa Reit, Selamettin mer, Nahide Bekir, Sabriye Kamil, Raife Hseyin, Fikriye Musa, Zevcan Mehmet ve Aye Kemalle toplam 78 kii retmen okulunu kazanmtr. Yedeklerde 15 kii olarak belirlenmitir.,Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:806. 225 Ayn, Say:812. 226 Akn, Ayn Eser, Say: 363, 3 Haziran 1965

164

ol, fakat alma demitir. retmenin derse girip girmedii polis tarafndan denetlenmek suretiyle kontrol edilmitir. Bu tarihten sonra Mfettilik retmenlere geici alma ruhsat dahi vermemitir. Mfettilie yaplan itirazlara Selanikteki Aznlk Okullar Genel Mfettiliinden gelecek emre uyulacaktr eklinde cevap verilmekteydi. Bu cevap Gmlcine blgesindeki retmen bavurular iindir.227 Milletvekilleri iin iine girince durumlarda dzelmeler olmutur. retmenlerin atamalar yaplmtr. Bu olay da bize Milli Eitim Bakanl ile mfettilik arasnda bir uyum olmadn gstermesi asndan nemlidir. Siyasi bask ynetime geri adm attrmaktadr diye bir sonu karlabilir. 1966 ylnda Bat Trakyadaki birok ilkokul kapaldr. Nedeni 100 kadar Trkiye retmen Okulu mezunu retmene alma izni verilmedii iindir. Dolaysyla okullarda Trke eitim yaplamamakta ve yalnz Yunanca eitim verilmektedir. renci velileri durumu protesto ederek ocuklarn okullara gndermemeye balamlardr. Bu yzden okullarn birou kapal kalmtr. 228 retmenlerin atanmalarnn yaplmamas zerine o dnemde milletvekili olan Sayn Hasan Hatipolu ile Molla Yusuf Hkmete verdikleri gvenoylarn ektiklerini 24 Kasm 1966 tarihli dileke ile bildirmilerdir. Bundan sonra valiler apar topar Atinaya arlarak retmen atamalar konusu Milli Eitim Bakanlnda grlmtr. Yaplan grmeler sonucu Milli Eitim Bakan valilere u emri vermitir: Okul Encmeni hangi retmenle anlama yapmsa, o retmenin ilgili okula tayini yaplacaktr. 196667 retim yl iin alma ruhsat ancak aralk aynn ortalarnda verilebilmitir. Okullarda renciler 3 ay boyunca ders yapamamlardr.229 Daha sonraki yllarda ise Trkiye Mezunu retmenlerden iyi hal kad istenmeye balanmtr. Bu kt Komnist deillerse polis tarafndan verilmektedir. Fakat son uygulamalarda valilik skee'de 2, Gmlcine'de 4 retmene verilen iyi hal kdna itiraz etmekte ve tetkiki iin yksek kurula arz etmektedir.230 Valilik istemedii retmene grev vermemek iin iyi hal ktlarna itiraz ederek istedii retmene grev vermemek iin mcadele vermitir. yi hal kd meselesinden sonra bu sefer de retmenlere baka bir engel karlmtr. Sen skeelisin ancak skee Vilayeti hudutlar iersinde retmenlik yapabilirsin. denilmitir. Yani Vilayet dnda retmenlik yapamazsnz denilmitir.231 retmenlerin bal bulunduklar illerde grev almalarna izin verilmeye balanmtr.

227 Ayn, Say: 371, 16 Kasm 1965 228 Ayn, Say:409, 22 Ekim 1966 229 Ayn, say:413, 10.12.1966 230 Ayn, Say: 414, 14 Aralk 1966 231 Ayn,S:417,10.1.1967

165

196768 retim ylnn banda Aznlk Okullar Mfettiinin okul mdrlerine gnderdii emre gre, Aznlk Okullarnda grevli szlemeli retmenler, geen ylki yerlerinde kalacaklardr diye belirtmitir. Bylelikle retmenlerin yer deitirmeleri geici bir sre iin durdurulmutur.232 Szlemeli retmenler yer deitirirken ayn ilden grev alma emrinden dolay grev alamayarak akta kalmlardr. Byk zahmetlerle Yunanca snavn geen retmenler, greve baladktan sonra ynetim tarafndan olmadk sebeplerden dolay retmenlikten el ektirilmeye allmaktadr. 1967 yl iinde gerek sebep gsterilerek gerekse sebep gsterilmeksizin birok retmenin iine son verilmitir. Bunlardan; Aydn Mehmet, Hseyin smail, Hseyin brahim ve Cengiz Ali avu (Salmanl), 233 Gmlcine'nin Yalml ky retmeni Hatice Hseyin, skee'nin Karaanlar retmeni Faik Ahmet,234 Gmlcinenin Ircan ky Trk retmeni Mehmet Hseyin retmenlikten atlanlarn bazlardr. retmenlere byle basklar yaplrken 1974 ylndan sonra Trkiye Mezunu retmenle anlama yapan encmenlerin istekleri yerine getirilmeyerek yerine S..P.A. mezunu retmenlerin atanmasna balanmtr. Bunlara rnek olarak Mishos - epelli Trk Okulunda 2 retmenin iine ynetim tarafndan son verilmesinden sonra encmenler yine retmen Okulu Mezunu retmenle anlarlar ve retmenlerin atanmas iin evraklar blge mfettiliine gnderirler. Fakat Aznlk Okulu Mfettii bu istek karsnda olumsuz tavr taknarak okula akademi mezunu retmen tayin etmitir.235 Bu olayda olduu gibi Ilca Trk Okulu Encmenlerinin isteine kar da Akademi mezunu retmen gnderilmitir. Bu gibi olaylara Demirbeyli, Hacky, Karaanlar, Gynkl, Koyunky, Dolaphan, Elmal, Balabanl, Kozlarderedeki gibi daha birok okullarn retmen Okulu retmen isteklerine S..P.A. mezunu retmenler atanarak cevap verilmitir. Bunun zerine birok kyde renci boykotlar yaplmtr. Fakat uygulama bir trl durdurulamamtr. Buna rnek olarak Karaanlar rnek olayn nakletmek istiyorum: Simandra-Karaanlar kynde retmen problemi yznden ynetimi protesto ve retmenin grevden alnmas iin BOYKOT yapma karar alrlar. Hseyin Raitolu adndaki retmen hi bir diplomas olmad halde 1967 ylnda Karaanlar kynde retmenlie balar. 1982 ylna kadar retmenlik yapan retmenin okula hi yarar olmadnn anlalmas zerine 140 renci velisi skee lkokul Mfettiliine, skee Valiliine, Selanikteki Kuzey Yunanistan Bakanna ve Atinadaki Eitim Bakanna ve tm yetkililere durumu arz ederler. Bir sene yetkililere mektup ve muhtra vermekle geer ve hi bir yant alnmaz. 198283 retim ylnda retmenin deitirilmesi iin
232 Ayn, S:438,12..9.1967 233 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:7, 234 Ayn, Say:8 235 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:195, 1974

166

BOYKOT karar alrlar. 1983 Nisan ayna kadar bu boykot devam eder. 6 Nisan gn ocuklarla beraber anne-babalarda okula gelerek istenmeyen retmeni derse sokmamak artyla derslerin devam etmesine karar vermilerdir. Bu i iin de skeenin Faziletli Mfts Mustafa Hilminin ncln istemilerdir. Mft de 130 ocuun eitimsiz bir ekilde okula devam etmesine gnlm raz deildir diyerek Karaanlar kyne destek vermek iin kye gitmitir. 6 Nisan gn istenmeyen retmen hari bir Trk, ki Yunanl retmen ile derslere balanr. Bunun zerine ynetim bu retmenin grevine son vererek yerine S..P.A. mezunu bir retmeni atamtr. Kyl bir oldubitti ile kar karya kalmtr. nce gidip akademi mezunu Ali retmene Bak sayn retmen, bizim seninle hibir al veriimiz yok. Yedi aydan beri beceriksiz bir retmenle urayoruz. Birazck insafn varsa, Allahn seversen bu ie karma diye ikaz ediyorlar. Fakat retmen Ben devlet memuruyum, ne derlerse onu yaparm diye cevap vermitir. Sonraki sabah kyller okulun nnde yine toplanmtr. retmenler birer birer snflara girmilerdir. Fakat sra akademili retmene gelince, kyl okula girmesine engel olmak istemilerdir. Bu anda emniyet grevlileri zora bavurarak kyllere mdahale etmek istemitir. Hafif bir tartmadan sonra akademi retmenini polis arabasna almlardr. Bu arada halk kkrttklar gerekesiyle Salih Slko ve smail Mustafay da polis tutuklayp skee Karakoluna gtrmtr. Encmen heyeti ve nahiye mdr Sefer Sleyman skee valisine giderek durumun gidiatn ve isteklerini belirtmilerdir. Vali gelen heyete Hi bir eyin deimeyeceini akademili retmeninin yannda din dersi retmeninin de tekrar derslere gireceini sylemitir. Heyet btn bunlar halka anlatarak Pazartesi gn eyleme devam etme karar almlardr. Polis baz evlere girerek keyfi cezalar yazarak halk yldrmak istemitir. Pazartesi gn kyl yine okulun nnde toplanmtr. Bunun zerine mfettilik yunanl retmeni okula gndermemitir. Okulu yalnz Trkiye retmen Okulu Mezunu Orhan retmen giderek am ve derse balamtr. Ayn gn istenmeyen retmen Benim hakkm vermiyorlar diye ikyet etmesi zerine maliyeden elemanlar gelerek encmenlere hesap sormulardr. 13 Nisan gn Salih Slko ve smail Slko'nun mahkemesi grlp 24 ve 26 ay hapse mahkm edilmilerdir. Ayn gn Orhan retmen kyde derslere devam ettii srada mfettilik tarafndan disiplin kuruluna sevk edilmitir. 236 Suu da bundan bir yl nce baka retmen tarafndan ilenildii iddia edilen bir disiplin suunu mfettilie ihbar etmedii zannyla sulanmtr. retmen mzevirlik, ispiyonculuk yapmad iin Orhan Rahmiolu grevinden uzaklatrlmtr. skee Valisi Fanis Donas tarafndan 27.4.1983te imzalanan azil kararnda gereke olarak aynen yle denilmitir: Drt dershaneli Karaanlar Aznlk lkokulunda 1982 ylnn ilk aylarnda Kontenjan retmeni Tekin Ahmet Durann 5. snfn rencilerine Dilbilgisi Dersi retmek iin onaylanmam kitap kullandn, kendi ocuunun da sz
236 Gerek, Ayn Eser, S:80, Nisan 1983

167

edilen snfta renci olmas nedeniyle bilmesine ramen, bu durumu amirlerine haber vermeyen ve ayrca yine ayn Kontenjan retmeni tarafndan anakkale Mar adl arknn ocuklara retildiini bildii halde -ki bunu resmi ifadesinde de kabul etmektedir- bu durumu amirlerine ihbar etmeyen retmen Orhan Rahmioluna 611/1977 sayl Cumhurbakan radesinin 207. maddesinin 1. paragrafnn 6. bendi uyarnca meslekten kesin terk cezas vermeyi kararlatryoruz..237 skeenin Karaanlar Trk lkokulu renci velileri Orhan retmenin grevden alnmasndan sonra yerine S..P.A.l retmen atanmtr. Halk bu duruma isyan ederek Jandarmayla iki kere tartmlardr. kinci tartmada 28 Nisan 1983 tarihinde 200 Jandarmayla okul igal edilmitir. Orhan retmenin grevden uzaklatrlma kararn retmene eline vermilerdir. Orhan retmen okuldan ayrlrken 120 renci arkasndan hngr hngr alam ve retmenleriyle birlikte okullarn terk etmilerdir.238 Karaanlar kylleri iyi bir eitim iin bilgili bir retmen isterken bana gelen hadiseler byledir. retmen Okulu Mezunu retmenlerin de nasl kolayca grevinden atlmasn gstermesi bakmndan ibret verici bir tablodur. retmen Okulu Mezunu retmenler eitimin iyilemesi kalitenin ykseltilmesi iin bir frsattr. Fakat ynetim bu baary engellemek iin retmenlerin nlerine devaml olarak engeller karma yoluna gitmeyi yelemitir. Ynetim S..P.A.l retmenleri Trkiye retmen Okulu Mezunu retmenlerin nn kesmek iin bir koz olarak kullanmtr. 363 retmen Okulu Mezunundan ancak yarsna grev verilmitir. Bu grev verilenlere de ynetim eitli vesilelerle grevlerinden almtr. 200405 retim ylnda 93 civarnda retmen grev almaktadr. Grev alan 93 retmeninde ynetim atamalarn Z2/219.24.05.1993 sayl kanun kartlarak yeniden dzenlemitir.239 retmen tayinleri valilerin ellerine braklarak, ynetim eitimin mutlak hkimi olmutur. Bunun zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii bu Bakanlk kararnamesine tepki gstermitir:240 lk etapta bir basn bildirisi hazrlanarak durumun dzeltilmesi istenmitir.
237 leri, Ayn Eser, S:298,6.5.1983 238 Akn, Ayn Eser, Say:816, 21 Mays 1983 239 Defter ubat 19 240 Bat Trakya Trk retmenler Birlii Basn Bildirisi: Gmlcine 6 Mart 1994 Milli Eitim Bakanl, Bat Trakya'daki Aznlk Okullar'nda grev yapan szlemeli Trke Dersleri retmenleri'nin zellikle szlemelerinin yenilenmesi ve disiplin sularna ilikin 24 Mays 1993 tarihinde bir karar imzalam olup, bu karar getiimiz gnlerde Bat Trakya Mslman Trk Aznl retmenlerine tebli edildi. Bu Bakanlk Kararnamesi ile Lozan Bar Antlamas'nn 40. maddesinde ifadesini bulan '' Aznlk Okullarnn zellii ve otonom yaps'' tamamen ortadan kaldrlmakta, AGK

168

Bat Trakya Trk retmenler Birliinin bu basn bildirisine Gmlcine Trk Genler Birlii, Vaaz ve raat Heyeti de ayn grlere katldn bildiren duyurularla destek olmaya almlardr. Yaplan btn giriimlere kar Hkmetin, Bakanlk kararnamesini deitirmek iin olumlu bir adm atmamas zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii Boykot Karar almtr.241 Yaplan boykot herhangi bir
Szlemesi'nin aznlklara ilikin hkmleri inenmekte ve Yunanistan'n bu konudaki geerli yasalar ve anayasas hkmlerine ters dlmektedir. Bat Trakya Trk retmeni'nin Lozan'dan kaynaklanan okul encmenleriyle i ilikisini ortadan kaldran veya okul encmenlerini devre d brakarak blge valilerine bu konuda olaanst ve yasad yetkiler tanyan ayrca, szlemeli Trke dersleri retmenlerinin sorgusuz-sualsiz feshedilmesi yetkisini Valilere veren bahse konu Bakanlk Kararnamesinin Bat Trakya Trk Aznl ve zellikle retmenlerimiz tarafndan kabul edilmesi dnlemez. Bu dncelerle 6 Mart 1994 pazar gn toplanan Bat Trakya Trk retmenler Birlii Genel Kurul yeleri, bahse konu Milli Eitim Bakanl Karar'nn reddedilmesine ve bu hususta aadaki almalarn yaplmasna oy birlii ile karar verdi: 1- Tm retmenler tarafndan imzalanan bir ikayet metninin Milli Eitim Bakanl 'na gnderilmesine, 2-Milli Eitim Bakanl'nn bahse konu Karar'ndaki anlamalar d hkmlerin aklanarak iptaline destek katklarn salamak zere, aadaki kurum ve lkelere birer yaz gnderilmesine; a)Lozan Bar Antlamas'nda imzas bulunan lkeler , b)Avrupa Birlii Dnem Bakan, Komisyon Bakan ve Birlik lkeleri, c)Avrupa Konseyi nsan Haklar Komisyonu Bakanl, )Bat Avrupa Birlii Bakanl, d)AGK Sekreterlii, e)Helsinki Watch Sekreterlii, f)Birlemi Milletler Genel Sekreterlii, g)zgrlkler Vakf Bakan Daniel Mitterend. 3-Milli Eitim Bakanl'nn bahse konu Karar'nn iptali iin Dantay nezrinde dava almasna, 4-Milli Eitim Bakanl'nn bahse konu Karar'nn iptalini salamak zere, boykot dahil olmak zere her trl eylem kararnn alnmasnda Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulunun yetkili klnmasna. Durum kamuoyuna duyurulur.,Gerek, Ayn Eser, S:385, 12.3.1994 241 Bat Trakya Trk retmenler Birlii'nden BOYKOT KARARI

169

sonu getirmemi fakat birlik ve beraberliin sergilenmesi adna yksek katlm olmutur. Daha sonra bu kanunda Z2/141.21.6.1994 sayl kanunla baz maddeler deitirilerek retmenlerin durumlar daha da iinden klmaz bir hal almasna vesile olunmutur. Bu kararla da retmenlerin ceza alma konular daha da arlatrlmtr. Btn bu olaylar olurken retmenlerin 35 yllk hizmet yln doldurduklar gerekesiyle grevden uzaklatrlmalar olmutur. Ynetim iine geldiinde retmenleri zel retmen, iine geldiinde ise devlet memuru olarak alglayarak 35 yan geenleri emekliye sevk etme sevdasna dmtr. Grevden alnan retmenler haklarn aramak iin yasal haklarn kullanarak dava amlardr. 2003 ylnda aklanan dava sonucu zel Szlemeli retmenlerin 35 yl ve 60 ya durumundan emekli edilemeyecei karar kmtr.242

Komotini, 21 Mart 1994 Yunan ynetimi, Bat Trakya Trk Aznl eitimine 24 Mays 1993 tarihinde hkmet gazetesinde yaynlad bir karar ile en byk darbeyi indirmi bulunmaktadr. Bu karara gre Lozan Antlamas'nn 40. maddesi tamamen ihlal edilmi bulunmaktadr. Lozan Antlamas'nn 40. maddesi Bat Trakya Trk Aznl'na eitim asndan u haklar vermektedir: a-Eitim kurulular (okullar) vakf maldr. b-Aznlk insan okulunu kendi kurar . c-Okul yneticilerini kendi seer.(Encmenleri) d-Encmenler, okulun bakmn, onarmn yaptrrlar. e-retmenini kendi seer, paralarn der ve gerektiinde retmenini deitirir. Yunan ynetimi, altna imzasn koyduu Lozan Antlamas'n bu tutumu ile tanmam olmakta ve tek tarafl olarak feshetmektedir. Bu nedenle: Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulu, konunun ciddiyetini dikkate alarak, 1-B.T.T..B. Genel Kurulu'ndan, 2-D.E.B. Partisi'nden, 3-M.M.M. Cemiyeti'nden, 4S..P.A.'l retmenlerden, 5-Seilmi Mftlerimizden, 6-Vaaz ve rat Heyeti ve dier din grevlilerinden, 7-B.T. Aznl Yksek Tahsilliler Demeinden, 8-Gmlcine Trk Genler Birlii'nden, 9- skee Trk Birlii 'nden, 10- Tm okul encmenlerinden, verilmi olan DESTEK ve GUVEN'e dayanarak, Yunan ynetiminin 24 Mays 1993 tarihli kararna kar, Bat Trakya Trk Aznl RETMEN ve RENCLER iin, 28 Mart 1994 Pazartesi gnnden 2 Nisan 1994 Cumartesi gnne kadar , toplam be (5) i gn BOYKOT KARARI almtr. Bati Trakya Trk retmenler Birlii YNETM KURULU, Ayn, S:386, 28.3.1994 242 Gndem Gazetesi, Say:305.

170

19992000 retim yl sonunda Szlemeli retmenlik iin bavurulduunda u cevap verilmitir: <<1- 694/77 sayl yasaya gre lkokullarda retmenlik grevlendirilmesi hakknda ncelik S..P.A. mezunu retmenlere aittir. 2- u anda 203 tane retmenlik fazlal mevcuttur. Bu retmenlerin atanmasndan sonra dilekenize cevap verilecektir.>> Buradan da anlald zere dilekeye gerek cevap verilmemi ve retmen fazlal giderildikten sonra cevap verilecei zikredilmektedir. Bu durum dilekelere, bavurulara nasl bir cevap veriliini gstermesi asndan gayet ilgintir. 5.2.2.19.4.1 Yunanca Snavlar Trk retmenler ilk defa 1939 ylnda Yunanca snava tabii tutulmulardr.243 Bu Yunanca yeterlilik snavlarnn 2517/1940 sayl yasann 29. maddesine dayandrlarak yapld ileri srlmektedir.244 Bu Yunanca snavlar retmenlerin Yunanca bilgilerini lmek iin yaplmaktadr. Fakat asl niyet ynetime yakn isimlerin snav kazanmalarn salamaktr. Eer retmen ynetime yakn deil ise azyla ku tutsa da Yunanca yeterlilik snavn verememekte ve retmenlik mesleine balayamamaktadr. 1960 ylnda Trkiye retmen Okulu mezunu retmenler gelmeye balaynca bu Yunanca snav sistemi daha da iinden klmaz bir hal almtr. retmenlere Yunanca snav vermeleri konusunda titizlikle zerinde durulmaya balanmtr. Yunanca snavlarn bu kadar sk tutulmasnn sebebi, eitimin kalitesinin ykselecei endiesinin de byk pay olmutur.245 1964 ylndan itibaren Bat Trakya Trk retmenlerine uygulanan Yunanca yeterlilik snavlar stanbul Rum retmenlerine de Trke yeterlilik snavn getirilmitir. Bat Trakya retmenlerine yaplan bu Yunanca yeterlilik snav karlkllk ilkesi uyarnca uygulamaya sokulmutur. 1965 ylna gelindiinde Yunanca yeterlilik snavn vermeyenlere grev verilmemesi gndeme gelmitir. O gnn Milletvekilleri Sayn Hasan Hatipolu ve Molla Yusuf Hasan Hkmete gvenoyu vermek konusunda baz pazarlklar yapmlar ve bunu sonucu olarak Yunanca snav vermeyenler de retmen olarak atanmlardr.246 Yunanca yeterlilik snav retmenler iin gerekten bir ikence olmutur. retmenler yllarca bu snavlar geebilmek iin almlardr. Fakat birok retmen yeterlilik alamam ve grev yapma ans bulamamlardr. Gnmzde de retmenlik yapmak isteyenlere Dikaann karm olduu dersleri vermi olsalar bile Yunanca yeterlilik snavlar uygulanmaktadr. Snavlar Milli Eitim ve Din lerine bal Orta retim Kurumlar vastasyla yaplmaktadr. Sorularda Ortaokullara ait Tarih kitaplarndan yazl ve szl
243 Trakya Gazetesi, Ayn Eser,S:564,1953 244 Ayn, S:566,1953 245 Ayn, S:809,7.12.1960 246 Akn, Ayn Eser, S:368,2.10.1965

171

snavlar yaplmaktadr. Ayrca verilen bir konu zerinde kompozisyon yazdrlmaktadr. Bu snavlar verenlere retmenlik yapma ans verilmektedir. Ayrca dershane aacaklar iin de bu snavlarn verilmesi gerekli grlmektedir. Tabii bunlar ortaokulu ve liseyi Yunanistan dnda bitirmi olanlar iin geerlidir. 5.2.2.19.5. Kontenjan retmenleri Kontenjan retmenleri meselesi, Gmlcinede alacak olan Celal Bayar Lisesinin retim kadrosu iin gndeme gelmitir. Kontenjan retmenlerinin gelmesi iin skee ve Gmlcine Cemaatlerinden bir ekip daha nceleri Milletvekilleriyle birlikte Milli Eitim Bakanna karak Kontenjan retmen istemilerdir. Bu isteklere olumlu yant verilecei ve Karllk lkelerine uyulaca belirtilmitir. Ayrca Trk Milletvekillerine u yazl cevap verilmitir: <<Nuri Fettaholu ve Osman stner Rodop Milletvekilleri, Arkadalar; Israrl gayretlerinizin neticesi olarak ve bu hususta gstermi olduunuz gayretleriniz ve istekleriniz incelenmesi zerine Trkiye ile Yunanistan arasnda dostluun olumas iin sarf ettiiniz gayretlerin neticesi olarak; Trkiyede bulunmakta olan Elen Okullarnda ayn vaziyetin mevcut olmamasna ramen, Gmlcine ve skee Mslman Okullarna 6ar Trk retmenin getirilmesine karar verdik. Sayglarmla Dileri Bakan Yardmcs E. Averof>> Verilen ifahi cevapta 16 retmenden sz edilmi fakat burada 12 retmen gzkmektedir. Bu bir yanllktan olmutur. Toplam 16 retmen olduu anlalmtr.247 Trkiyeden gelecek Kontenjan retmenlerinin yeterli grlmemesi zerine bu saynn artrlmas iin 15 Ekim 1952 tarihinde skee Cemaat Bakan Atinaya giderek Milletvekilleri Sayn Nuri ve Osman refakatinde baz grmelerde bulunmulardr. 16 Kontenjan retmeninin 25e karlmasn rica etmilerdir. Bunun zerine Yunanistan248 ile Trkiye249 arasnda yaplan

247 Trakya Gazetesi, Ayn Eser,S:523,1952 248 Bat Trakya Trk Aznlk ve stanbuldaki Rum Aznlk Okullarnda Karlkl Olarak Grevlendirilecek Kontenjan retmenleri Hakknda Teati Edilen Notalar , Trkiyedeki Yunanistan Bykelilii Aziz Dostum, Deerli zamannz almamak amacyla, geveze olmayan nmdeki kaleme bavurdum. Yine, aznlklarmz ve bilhassa, Bat Trakya aznlk okullar iin Trkiye'den gnderilecek 25 ilkokul retmeninin durumu sz konusudur. 2526 D/3 Ankara, 10 Kasm 1952

172

Hkmetim, buradaki dostlarmn talebine yaklamna gsterilen zeni takdir edildiine inanmak istemektedir. lk olarak, Yabanc uyruklu ilkokul retmenleri, aznlk okullarna kabul edilmemektedir. Atina Hkmeti, ou kez <<Ynetmelii>> koruyucu rollerinde fazla yetenekli olan <<ilgili servislerinin>> direniini byk glklerle krd. Sonuta uzla, zde ok aklc olan aada belirtilen, artlar esas olmak zere saland: 1. lkokul retmenlerinin Aznlk okullarna atanmas Trakya Genel Valisi tarafndan yaplacak ve bu okullarda Yunanca okutulan dersler iin aznlktan olmayan en az bir Yunan uyruklu retmen grev yapacaktr. 2. lkokul retmenlerinin mesleki diplomalar bizim Milli Eitim Bakanlmzn kontrolne sunulacaktr. 3. Trk ilkokul retmenleri aznlk okullarnda yneticilik grevleri talep etmeyeceklerdir. 4. Oturma izinleri bir yl geerli olacak ve her yl sonunda yenilenmesi gerekecektir. Trkiye'den gnderilen Trk uyruklu retmenlerin almasna yukardaki artlarda izin verilmektedir . Karlkllk ilkesi erevesinde, Hkmetim gereken deiiklii yapma yetkisini ve stanbul'daki Rum aznlk okullar iin benzer bir uygulamadan yararlanma hakkn sakl tutmak arzusuyla, Hkmetinizin yukardaki hususlara ilikin kararn iki kelimeyle bana bildirirseniz memnun olurum. Sayglarm sunarm. Alexandre Contoumas Yunanistan Bykelisi, Hulusi Kl, Ayn Eser, Sayfa :195. 249 Dileri Bakanl Ankara, 21 Kasm 1952 Sayn Bykeli ve Aziz Dostum, Bat Trakya Mslman aznlk okullar tarafndan talep edilen 25 ilkokul retmeni ile ilgili 10 Kasm 1952 tarihli ve 2516 D/3 sayl mektubunuza cevaben, aadaki hususlar size bildirmeye yetkili klndm. Bakanlktaki ilgili Dairenin raporlarndan, Trkiyedeki Rum Aznlk ortaokullarna Yunanistan'dan Yunanl retmenler getirme imkannn uzun yllardan beri tannd anlalmaktadr. imdi Trakya'daki aznlk okullarna benzer bir imkan verilmek suretiyle Yunan Hkmeti karlkllk esasn uygulamaktadr. Mektubunuzda sralam olduunuz retmenlerin Yunanistan'daki Trk aznlk okullarna atanma ve oralarda alma artlarna ilikin gzlemlerimiz aada belirtilmitir: 1. Trkiye'de Rum-Ortodoks aznlk okullar idareleri bizzat, ilgili Trk makamlarnn onayn almak suretiyle, Yunan uyruklu veya baka uyruktan ilkokul ve ortaokul retmenlerini kendileri istihdam etmekte veya tayin etmektedir.

173

mektuplamalar sonucu 16 olan Kontenjan retmeninin says 25 olarak arttrlmtr. Fakat yaplan yazmalardan sonra Kontenjan retmeni olarak 24 kiinin gnderilecei kararlatrlmtr. lk olarak gelmeleri bakmndan hangi okuldan geldikleri ve isimleri yledir: Van Merkez Okulu retmeni Haim Oktay, Tokat Merkez Okulu retmeni Hamdi zsayn, Denizli Acpayam Okulu retmeni Ziya Kaylan, Edirne Kean Merkez Okulu retmeni Yaar Gksoy, Aydn ine Merkez Atatrk Okulu retmeni Burhanettin Cokun, ayn okulda retmen ei Hesna Cokun, Amasya 3. Blge Gezici Baretmeni Hsn Ecevit, Sivas Merkez Ula
Ancak, mektubunuzun 1. paragrafnda belirtilen, eklen Bat Trakya Genel Valisinin insafna braklan tayin sistemi, bizde uygulanan sistem kadar adil bir uygulama tekil etmemektedir. Dorusu, ekilden ziyade zde farkl iki sistemin var olduu grlmektedir. 2. retmenlerin diplomalarnn kontrolnn mesleklerini icra edecekleri lkenin Milli Eitim Bakanl tarafndan kontrol edilmesi uygun ve doaldr. Trkiye'de de byle bir sistem uygulanmaktadr. 3. 3. Paragrafta zikredilen koul Trkiye'de uygulanmaktadr. 4. 4. Paragrafta sz konusu edilen, oturma izninin sresinin yenilenmesinin onaylanmas konusunda Trk makamlarnn yetkisi bulunmamaktadr. Sayn Bykeli bu vesileyle ksa bir sre nce benimle ifahen grmek istediiniz ilkokul kitaplar sorunu konusunda size bilgi vermek istiyorum. Trk Milli Eitim Bakanlndan aldm bilgilerden, Trkiye'de bulunan Rum -Ortodoks aznlk okullarna, nce Trk makamlarnn kontrolnden gemek artyla, ana dillerinde okutulmasna izin verilmi derslerin kitaplarn istedikleri yerden temin etmelerine msaade edildii anlalmaktadr. Uzun zamandan beri uygulanan bu sistem, bu okullar iin Yunan Hkmetince salanan kitaplar kabul etmeleri imkann ortadan kaldrmamaktadr. Bu kitaplar da doal olarak yukarda belirtilen kontrolden gemektedir. Milli Eitim Bakanl'na yaptmz bavuruya cevaben, Gmlcine Konsolosluumuzun adresine bir miktar kitabn gnderildiini rendik ve bunun zerine, bu kitaplar ilgili okullara dorudan teslim etmeme talimat verdik. Konsolosluk bu kitaplar henz almadn bildirdi. Ek bir telgrafmzda kitaplar alnr alnmaz bunlar Trakya Genel Valisi tarafndan belirlenecek bir kontrol makamna sunmasn isteyeceiz. Bylece, bizde halen uygulanmakta olanla birlikte iyi bir karlkllk esas kurulmu olacan dnyorum. ayet bu kitaplarn arasnda tesadfen, Trke okutulmayan derslere ilikin kitaplara rastlanrsa, Trk Konsolosluu bunlar alkoyacaktr. Sayn Bykeli, sayglarm ve en iyi duygularm sunarm. Genel Sekreter Yardmcs Nuri Birgi

174

Buca Baretmeni Hayrettin Serhat Kulu, zmir Kiraz le Hallar ky Baretmeni aban lerigelen, Gmhane Bayburt Kalam ky Baretmeni Mehmet Karaaslan, stanbul Fatih ilkokul retmeni Nurettin Akhun, Erzincan Merkez Okulu retmeni Mehmet lhan, Mula Fethiye Merkez Aknc Okulu retmeni Seyfi Koryrek, Nide Bor Yalca Okulu retmeni Mahmut Zor, Burdur Yeilova Merkez Okulu retmeni Nuri Onay, Hatay Altnz Merkez Sarlar ky retmeni Kamil Ergven, Zonguldak aycuma mleki ky Baretmeni Ahmet Kayrak, Erzincan Merkez Cumhuriyet Okulu Baretmeni Sabri Cokun, Nide Bor Merkez Ya lca ky okulu retmeni Ali Girgin, Yozgat ayralan Milli Eitim memuru ve Merkez Okulu Baretmeni Sami Tufan, Hatay Altnz Kamberli ky Baretmeni Nail Atabay, Bursa Tirilye Buca Okulu Baretmeni Mustafa Kirazcolu, Bursa Mudanya Tirilya okulu retmeni Sefer alayan, Zonguldak aycuma Merkez Okulu retmeni Kemal Kalelidir. Kontenjan retmenleri 20 Kasm 1952 tarihinden itibaren 24 retmenden 21 tanesi gelmilerdir. 3 retmen de baz sebeplerden tr gecikmilerdir. Bat Trakyaya gelmi olan retmenlerden 6s Gmlcine Cemaat Okullarnda grev almlardr. Dier 15i skeeye gitmilerdir. Bu 15 retmen u ekilde grevlendirilmilerdir: Boyaclar Trk lkokuluna 2, Yenice Trk lkokuluna 1, Kurdasanl Trk lkokuluna 1, Hemetli Trk lkokuluna 1, Gkeler Trk lkokuluna 1, Misvakl Trk lkokuluna 1, Karaky Trk lkokuluna 1, Meyzanl Trk lkokuluna 1, Kireiler Trk lkokuluna 1 retmen grevlendirilmitir. Kalanlardan birisi Yassren Trk lkokuluna, birisi de ahin Trk lkokuluna gitmitir. Dierleri skee Merkez Trk lkokulunda grev almtr.250 Fakat ahin ve Yassren kylerinde grevlendirilen retmenler Askeri sorumlulardan da izin alnmas lazm gelmitir. Yaplan giriimler ahin ve Yassrenin Askeri Blgede olmas sebebiyle Kontenjan retmenlerine izin verilmemitir. Daha sonra Kontenjan retmeni Gencerli Trk lkokulunda greve balamlardr. Kontenjan retmenleri 195253 retim ylnda grevlerini yaptktan sonra 195354 retim yl iin bu retmenlerin hangi artlarda grev alabileceklerini belirten bir tamimi okul encmenlerine Trakya Genel Valilii gndermitir. Bu tamimle Kontenjan retmenlerinin tutulmasna baz kstlamalar getirilmitir.251 60 adet rencisi bulunmayan okullara Kontenjan
250 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:531,1952 251 Son derece mstacel Gmlcine 12.6.1953 Yunan Krall Trakya Genel Valilii lk retim Mfettilii; Gmlcine, skee, Kireiler, Gkeler, Kurdasanl, Gencerli, Boyaclar, Karaky, Yenice, Misvakl, Mizanl, Allar, ve Hemetli Mslman okul encmenlerine; Trk tebaas retmenlerin tutulmas iinde gayri tabiilik grldnden Yunanistan ve Trkiye hkmetleri arasndaki anlamann neticesinde bu hususta baz talimatlar veriyoruz:

175

retmenlerinin gitmesi yasaklanmtr. Bu kararla baz okullar Kontenjan retmeni alamamlardr. 195455 retim ylnda yaplan giriimler sonucu retmenlerin saylar 35e ykseltilmitir.252 195455 retim ylnda 35 olan retmen says 195556 retim yl iin 30 kiiye indirilmitir. 5 kii eitli sebeplerden dolay gelememilerdir. Yine yaplan baz giriimlerle ve ynetimin iyi bir tavr taknmasyla 30 retmen, yaplan giriimlerle 8 kii artm ve 38e
1. Trk tebaal retmen almak isteyen encmenler, tutmak istedikleri retmenlerin adet ve isimlerini bize, 31.8.1953 tarihine kadar bildirmee mecburdurlar. 2. Tayinler ve yerletirme yalnz tarafmzdan yaplr. Trk tebaas bir retmenin bizden tayinname almaynca vazifeye balamasna hi bir sebeple msaade edilmez. Aksi takdirde retmenin Yunanistan dahilinde retmenlik yapmasna msaade edilmez. Okul encmeni de cezalandrlr. 3. Bat Trakyada bir Mslman okuluna Trk tebaal bir retmen tayin edebilmek iin Yunan Milli Eitiminin, bu retmenin diplomasn tasdik etmesi ve kendisine i yapabilmesi iin izin vermesi arttr. 4. Eer encmen, hi olmazsa ayn adette yunan tebaal Mslman retmen tutacan beyan etmezse bu encmenin Trk tebaas retmen almak iin verecei dileke kabul edilmez. 5. Eer okulda, bu sene, 60 renci yok idi ise yine bu okullara Trk tebaal retmen tutmak iin verilecek dileke kabul edilmez. 6. Mslman okullarnn mdrl Yunan tebaas Mslman retmene aittir. Eer herhangi bir sebepten tr bu mdr vazifesi banda bulunmazsa buna hkmet tarafndan tayin edilmi bulunan Rum retmen vekalet eder. Bu talimat Bat Trakya Mslman Okullar Mfettilii vastas ile ilgililere bildirilir. Genel Vali Ath. Mihas,Trakya,S:558,1953 252 Trkiyedeki Yunanistan Bykelilii No: 3657/1954 Yunanistan Bykelilii, Dileri Bakanlna sayglarn sunar , ve Hkmetinin talimat zerine, iki lke arasnda 10 ve 21 Kasm 1952 tarihlerinde varlan anlama erevesinde, Hkmetinin Bat Trakya'da Trk Aznlk okullarnda grevlendirilen Trkiye'den gnderilen retmen saysnn 10/21 Kasm 1952 tarihli ikili ad hoc uzla uyarnca 35'e ykseltmeyi kararlatrdn bildirmekten onur duyar. Bu karar Yunan Hkmeti tarafndan karlkllk ilkesi erevesinde alnm olup, yukarda sz konusu edilen anlamann ayrlmaz bir paras olarak kabul edilmektedir. Yunanistan Bykelilii bu vesileyle Dileri Bakanl'na sayglarn yineler. Ankara, 27 Ocak 1955,Hulusi Kl, Ayn Eser, Sayfa :208.

176

ykselmitir. Fakat 38e ykseltilen retmenler eitli nedenlerle yl iersinde geri ekilmi, bir blm ise Yunanistan Hkmeti tarafndan geri alnmas konusunda istekte bulunulmutur. Bu kadar retmenin gelmi olmas baz kesimleri rahatsz etmi ve 195758 retim yl iin 19 retmen gelmesi kararlatrlmtr.253 1960l yllarda Kontenjan retmenleri zerinde bir bask oluturulmak istenmitir. retmenler her tarafta izlenerek korkutulmak istenmitir. Bir rnek olay aktarmak istiyorum. Celal Bayar Lisesinde Mzik dersine giren Cemalettin retmen snfta rencilere Yunanca bir ark retmitir. Her eyin iinde bir bit yenii arayan ynetim Bu arky ocuklara nasl syletirsin? Bu arky bir Trkn sylemesi baka manalar ierir. diyerek retmenlik vazifesinden uzaklatrmlardr. Polis bu arky rettii iin retmeni snr d ederek, Yunan dman ilan etmitir.254 Trkiyeden gnderilen retmenler, baz yllar grev yerlerine gitmi olmalarna ramen Yunan resmi makamlarnca zamannda grevlerine balamalarna msaade edilmemitir. Devaml olarak alma ruhsatlar geciktirilmitir.255 1966 ylnda ise daha da ileri gidilerek Yunanistan Hkmeti 8 retmeni istenmeyen kiiler olarak grm ve lkeye girilerine ve lkede olanlarn da snr d edilmesine karar vermitir.256 Kontenjan retmenlerinin ka kii olarak gelmesi gerektii lke arasnda esen dostluk rzgrlarna gre deiiklie uramaktadr. likiler iyi durumdaysa gelen retmenlerin says artmakta ve zamannda grevlerine balamaktadrlar. Fakat ilikiler kt yolda ise retmenler az olarak gelmekte ve grevlerine Mart aynda balayabilmektedirler.257 Tabii btn bunlara stanbul Rumlarnn retmen ihtiyac da gz nnde tutularak retmen saysnda oynamalar yaplabilmektedir. 198485, 198586 retim yllarnda da retmenler Yunanistanla gerginleen ilikiler nda mart ay iersinde grevlerine balayabilmilerdir. Bu yllarda retmen says 11 kiiye kadar drlmtr.258 Kontenjan retmenleri 1999 ylnda da 16 kii olarak kasm ay itibariyle Bat Trakya Trk Okullarnda grevlerine balayabilmilerdir.259 Kontenjan retmenlerinin maalar Trkiye tarafndan denmektedir. alma ve ikamet izinleri ise her ders ylnn banda Yunan yetkililer tarafndan yenilenmektedir.
253 Trakya Gazetesi, Ayn Eser,S:716, 4.11.1957 254 Ayn, S:718, 25.11.1957 255 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:9 256 Akn, Ayn Eser, S:411,25.11.1966 257 Ayn, Say: 541, 11 Mart 1972 258 Ayn, Say:874, 19 Mart 1986 259 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:148

177

Kontenjan retmenleri Bat Trakya Trklerine ok byk katklar salamaktadrlar. Eitimdeki kalitenin ykselmesinde byk faydalar olmaktadr. Liselerdeki retmen ihtiyacn yllarca karlamlar ve hala da karlamaktadrlar. 200405 retim ylnda Kontenjan retmenleri 15 tane olarak gelmitir. Celal Bayar Lisesinde grev alan retmenler ve branlar unlardr: Recep Bal (Edebiyat), Necip Ylmaz (Matematik), Fatma Zincir (Matematik), Mustafa Duran (Matematik), Mustafa Ttncolu (Fizik), Suat Tuna (Kimya), Selcan zgr (Biyoloji). lkokul retmenleri ise Cemalettin Din, Mustafa Yarar, Sleyman Uzun, Ali tveren, Kenan alkan, Cengiz Koyuncu, Birol Uzun, Mihti Gezererdir. Toplamda 16 retmen gelmektedir. 260 5.2.2.19.6. Selanik zel Pedagoji Akademisi (S..P.A.) Mezunu retmenler Selanikte 1969 ylnda alan Selanik zel Pedagoji Akademisinden (S..P.A.) mezun olan retmen grubunu olutururlar.261 Bu retmen grubu, Bat Trakya Trklerinin eitimini baltalamak ve Trkiye retmen Okulu mezunu retmenlerin nn kesmek iin yetitirilmilerdir. lk yllarda Medrese mezunlar S..P.A.ya alnmtr. Medresede de doru drst Trke gremeyen bu renciler gittikleri akademide de Trke eitim almadklarndan dolay Trkeleri yetersizdir.262 197172 ders ylnda encmenlerin istekleri dikkate alnmakszn, Lozan Antlamas ve i yasalar dikkate alnmakszn atamalar yaplmtr. lk iki sene halk tarafndan tepki gsterilmemitir. Fakat gnler getike eitimin kalitesini drdkleri fark edilmitir. Bu retmenler Yunanistan devleti tarafndan denmektedirler. Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler ilk yllarda devlet memuru statsnde grev yapmaktaydlar. Bu retmen gurubu Yunanistan devletinin ak dediine ak demekle ykmldrler.263 Trkiye mezunu retmenlerin nn tkamak iin S..P.A. mezunu retmenler kullanlmtr. Bu konuda baz ilkleri aktarmak istiyorum: Mishosepelli Trk lkokulunda retmen ihtiyac domutur. Okul Encmen Heyeti Trkiye retmen Okulu Mezunu bir retmenle anlap Mfettilie evrakn onaylanmas iin gndermilerdir. Fakat Mfetti encmenlerin bu isteini onaylamak yerine dilekeyi onaylamayarak yerlerine S..P.A. mezunu retmeni atamtr.264 Bylece encmenlerin retmen istei yerine

260 Ayn, say:397 261 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:762, 1959 262 Akn, Ayn Eser, 18.12.1971 263 Aznlk Postas, Ayn Eser , Say:121, 1971 264 Ayn, Say:195, 1974

178

getirilmeyerek S..P.A.l retmenlerin Trkiye mezunu retmenlerin yerini doldurma iine balanlmtr.265 Trkiye Mezunu retmen isteyen okullara devaml olarak S..P.A.l retmenlerin atanmasna halk tepki gstermitir. Gmlcinenin Demirbeyli, Hacky, epelli, skeenin Karaanlar, Gynkl, Koyunky, Elmal, Kendavros Trk lkokullar gibi daha birok yerde renciler okullara gnderilmeyerek boykotlar yaplmtr. Bu boykotlarn en k Demirbeyli kynde266 200 gn ile en by Karaanlar267 kynde 5 yl olarak gereklemitir. Bu boykotlar nedeniyle birok retmen grevinden alnm ve eitli cezalara arptrlmlardr. Baz retmenlere boykotu krklyor gerekesiyle hapis cezalar verilmitir. Yaplan btn mcadelelerden bir sonu alnamamtr. S..P.A. mezunu retmenler ynetim tarafndan koruma altna alnmtr. 694/1977 sayl kanun ile Bat Trakya Trk lkokullarna atanmalarnda ncelik tannmtr. Bu sayede Trkiye mezunu retmenlerin ilkokullara szlemeli retmen olarak alnmas sreci sona ermitir. Encmenlerin istedii retmeni istihdam etme hakk da bylece ortadan kaldrlmtr. Bat Trakya Trk lkokullarnda Okul Mdrleri gelenek olarak ayn okulda en uzun grev yapan retmenler oluyordu. 16278/1978 sayl Bakanlk kararnamesi ile Okul Mdrleri S..P.A. mezunu retmenler olmas salanmtr. Trkiye Mezunu retmenlerin Okul daresinden uzaklatrlma sreleri de bylece balamtr. 1980 ylnda 30 retmen ilk defa devlet memuru olarak lkokullara atanmlardr. Bu gne kadar atanan retmenler devlet memuru olarak saylmamlardr. Bu atananlar direk olarak devlet memuru olarak atanmlardr. Daha nceleri atananlar retmen rtbesiyle devlet eitim altrcs yardmclar olarak atanmaktaydlar.268 skee blgesine atanan retmenlerden ynetimin basksndan ikyet ederek grevi brakmlardr. Gmlcinede istifaya rastlanmamtr.269 S..P.A. mezunu retmenlere 1992 yl iersinde ihtiyalar olmad halde yunanca kurslar almtr. Fakat bu retmenlerin asl ihtiyac olan ey Trke ders grmeleriydi. Ynetim Yunancalarn gelitirmeleri iin Yunanca kurs ama sevdasna kaplmtr.270 Bu kurs belki de Yunal yazar Zenginis isminde bir Yunanlnn hazrlam olduu Alfabe ve Okuma kitabnn daha abuk kabuln salamak iin dzenlenmi olduu yorumu getirilirse herhalde yanl olmaz. Nitekim 199192 retim ylnda Yunanl yazarn hazrlam olduu
265 Ayn, Say:195, 1974 266 Ayn, Say:239, 1977 267 Akn, Ayn Eser, Say:939, 27 ubat 1988 268 Ayn, S:211,24.4.1981 269 Ayn, S:214,15.5.1981 270 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:20.

179

Alfabe ve Okuma kitab gelince S..P.A. mezunu retmenler de apkalarn ellerine alp dnmler ve halkn bu kitaba kar olan tutumuna onlarda destek vererek katlmlardr. Dostluk Eitlik Bar Partisi Bakan ve Milletvekili Dr Sadk Ahmet, Aznlk Kurulu ve Bat Trakya Trk Derneklerinin aldklar karar gerei 15 ubat 1993 tarihinde yaplacak olan Yunanl yazarn hazrlad kitaba hayr boykotuna S..P.A. mezunu retmenlerde katlarak tepki gstermilerdir. Bylece S..P.A. mezunu retmenler ilk defa olarak Bat Trakya Trkleri ile beraber hareket etmilerdir. Boykota katldklar gerekesiyle S..P.A. kl retmenler blge mfettiliklerine ifade verilmeye a rlmlardr. fadeleri alndktan sonra eitli para cezalar verilmitir. 8 retmenin de iine son verilmitir. 8 S..P.A.l retmenin grevden alnmas zerine ilk bata Milli Eitim Bakanna bir mektup gnderilerek grevden alnan arkadalarn grevlerine iade edilmedii takdirde genel boykota gidilecei bildirilmitir. Atinadan ses gelmemesi zerine, Bat Trakya Trk retmenler Birlii ve Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti yneticileri, DEP Partisi ve Aznlk Kurulular da S..P.A.l retmenlere destek vermek zere 1012 ubat 1993 tarihinde boykota tam kadro olarak katlmlardr.271 S..P.A.l retmenlerin yeniden greve alnmalar uyarsnda bulunmulardr. Ynetim olaylar kontrol etmekte etkisiz kalnca 1993 ylnda yeni bir Yunanca kurs am ve retmenlerin katlmalar iin davetiye gndermitir. Kursa gidildiinde baz retmenler kapdan ieri sokulmayarak Aznlk Okullar Genel Koordinatr Dimos Kristalis tarafndan kovulmulardr. Bunun nedeni ynetime kar kulluk grevlerine yerine getirmediklerinden dolaydr. S..P.A.l retmenler tam toplumla bart denildii srada bir grup S..P.A. mezunu ve hala Akademiye devam eden 3035 retmen aday grup halinde ynetim tarafndan Strazburga gtrlmlerdir. S..P.A. rencilerinin ve retmenlerinin Strazburgta bulunan Avrupa Parlamentosunun merkezine gtrlmesi Bat Trakya Trklerinin yararna bir durum deildir. Yunanl yetkililer Bat Trakyada nasl iyi yaadklarn, hi bir ayrmn yaplmadn syletmiler ve Avrupann gzlerini Yunanllar zoruyla boyama iine katkda bulunmulardr.272 Bu gelimeler olurken Aznlk Yksek Kurulu bir duyuru yaynlayarak durumun ne kadar vahim olduunu ortaya koymu ve durumu knamtr.273
271 Ayn, say:62. 272 Gerek, Ayn Eser, S:351, 9.1.1993 273 rendiimize gre, idarecilerimiz nmzdeki gnlerde Akademi kl retmenler ve Selanik zel Pedagoji Akademisi son snf rencilerinden bir gurup insanmz ellerinden tutup Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu'nun bulunduu Strazburg ehrine gtreceklermi. Her biri birer Aznlk evlad olan bu retmenleri durup dururken, Bat Trakya Mslman Trk Toplumu'na kar hi bir zaman samimi davranmayan idarecilerimizin alp Avrupa'nn siyasi

180

2000 ylnda okullara Trkiyeden Trke kitaplarn gelmesiyle kendilerini daha da gelitirmek isteiyle Yunanistan Milli Eitim Bakanl Soydalar ve ok Kltrl Eitim Genel Sekreterliinden baz taleplerde bulunmulardr. Bu taleplerde dikkat eken konu Yeni kitaplarn retiminde karlalan sorunlarn halli iin bir dizi seminer programlarnn yaplmasn ve yeni tekniklerin retilecei zel kurslar almasn talep etmilerdir.274 2001 ylnda iletilen istekler yerine getirilmemitir. Bunun zerine S..P.A. mezunlarnn kurduu Rodop-Evros li Selanik zel Pedagoji Akademisi retmenleri Dernei 5 Kasm 2002 ylnda yaptklar genel kurulda oy birlii ile alnan kararlarn ynetime iletmilerdir.275 Yaplan isteklerin bir blm
ARENASI durumundaki Strazburg'a gtrmeleri, Bat Trakya Trk Toplumu tarafndan katiyen iyiye ve hayrla yorumlanacak bir olay deildir. Her eyden nce sadece basit birer retmen statsndeki Bu insanlar Strazburga Bu ders yl ortasnda, okullarndan koparlp gtrmekle neyi ispatlamak istiyorlar? Bu toplumun siyasi sahada dertlerini ve isteklerine tercman olacak milletvekilleri ve kurulu bakanlar varken, bu Akademi kl retmenleri Strazburg'a srklemenin alemi ne? Bizim anlayabildiimiz kadaryla, idarecilerimiz son yllarda eitli entrikalarla Bat Trakya Trk Aznlnn eitim yapsn dzenleyen TRKYE ile YUNANSTAN arasndaki ikili anlamalar bozmaa almaktadr. Bunun iin de anlamalara aykr olarak tek tarafl kitap basp zorla okullarmza datmak, z be z Aznlk mal olan okullarmz kimseyi muhatap almadan, keyfi olarak tamire kalkmak, okullarmza, okul encmenlerine sormadan retmen yerletirmek... btn bunlardan maada milli birlik ve beraberliimizi paralamak amacyla eitli etnik guruplara blerek Ana Kltrmz olan TRKE'den uzaklatrma abalar, bizleri ister istemez bylesi derin endielere srkleyen gelimelerdir. te bunun iindir ki, idarecilerimiz tarafndan Strazburga gtrlecek Akademi kl retmenlerimiz, ne gibi bir oyunun iinde olduklarn bilmeli, bugn basit bir seyahatten ibaret grnen bu durumun, gelecekte kendileri iin olduu kadar, yllar yl hakszlklar karsnda kvranan BATI TRAKYA TRK TOPLUMU iin de tamiri mmkn olmayan kt sonular douracan ok iyi hesaplamaldrlar. YRTME KOMTES, Ayn, S:352, 16.1.1993 274 Gndem Gazetesi, Say:221. 275 1. Aznlk okullarnda mdr ve mdr yardmcsnn yetkilerinin netletirilmesini talep ediyoruz. Bakanlk Kararnamesiyle alnan ve yrrlkte olan 16287/78 sayl kararda bu ayrm tam olarak belirtilmedii iin, ilevsel sorunlar olumakta. Yukarda belirtilen kararn ikinci paragrafna gre, mdrlerle mdr yardmclar ayn yetkilere sahip. Dier taraftan ayn kararn

181

kabul edilmitir. Seminer iin de Boazii niversitesi Eitim Fakltesinden

nc paragrafnda mdr yardmclarna ayrca 24 yetki daha verilmekte. Netice itibaryla Aznlk okullarnda mdrler ile mdr yardmclar arasnda yetki dalmn net bir ekilde yaplmasn talep ediyoruz. 2. Selanik zel Pedagoji Akademisi, drt yllk eitim veren niversite dzeyinde bir okul olsun ve burada Trkiye niversiteleri ile ibirlii erevesinde (Trkiye-Yunanistan Eitim birlii) Trk dili, edebiyat, din kltr dersleri verilsin. Selanik zel Pedagoji Akademisi giri snavlarnda Trk Dili ve Yunan Dili dersleri temel alnsn. 3. Lozan Antlamas 41. Maddesi 1. Paragrafnda ve 694/1977 sayl ilgili yasada belirtildii zere, beden eitimi dersinin bu uzmanla sahip, Aznlk retmenleri tarafndan verilmesini talep ediyoruz. 4. Aznlk okullarnn gerekli eitim ara gereleriyle donatlmasn istiyoruz. 5. Aznlk okullarnda oluacak ak kadrolara, Selanik zel Pedagoji Akademisinden mezun olmu retmenler atansn. Size hatrlatrz ki, 29122000 tarihinden bu yana, okullarda ak kadrolarn olmasna ramen, Selanik zel Pedagoji Akademisi retmenlerinin tayini yaplmamaktadr. 6. retmenlerin Aznlk okullarna yedek tayini ile ilgili olarak, tekrar eski dzenlemenin getirilmesini talep ediyoruz, zira bu dzenleme retmenlerin genel verimliliini arttrmaktayd. Bu yl uygulanan farkl tercih sistemi haksz eitsizlikler dourdu, eski sisteme gre tayin listesinin ilk srasnda yer almalarna ramen, tayinleri yaplmayan derneimizin pek ok yesini umutsuzluk noktasna getirdi. Sizden daha nce yrrlkte olan dzenlemenin tekrar yrrle getirilmesini rica ediyoruz. Zira bu sayede, hakszlklarn nne geilmi olacak, yelerimiz huzura kavuacak. 7. Aznlk okullarnn ihtiyalarnn giderilmesi zere yaplan deneklerin oaltlmasn, ancak bu sayede okullar harcamalar karlayabilirler. 8. Kk rencilerin salnn korunmas ve bulac hastalklarn nne geilmesi asndan, Aznlk okullarna temizlik grevlileri alnmas konusu kesinlikle ok nemli. 9. Aznlk ilkokullarna da eitim grevlilerinin atanmasn ve 2341/95 sayl yasada ngrlenlerin Selanik zel Pedagoji Akademisi retmenleri iin geerli olmamasn, atamalarn Aznlk okullarna yaplmas nedeniyle atamalara ilgili retmenlerin de dhil olmasn talep ediyoruz. 10. Ayrca Aznlk okullarna mdr olarak her okulda grev yapan en eski Selanik zel Pedagoji Akademisi retmeninin atanmasn istiyoruz. Bakan, Hasan Hasan Genel Sekreter, Ahmet Salih

182

Zeynep Beykont ve grubu baz incelemelerde bulunmu ve seminer iin 2003 yl ubat ay tarihi verilmitir. Bat Trakya Trkleri tarafndan yaplan incelemeler sonucu Boazii niversitesinde bu isimde bir retim grevlisinin olmad anlalmtr.276 Bu kiinin Trkiye dnda yaad ve yabanc biriyle evli olduu ortaya kmtr. Ynetim bu aldatmacann iine niin girmitir bilinmez fakat eitimin yararna yaplm bir hareketten uzaktr. S..P.A.l retmenleri bu oyuna niin drlmek istenmitir? Dnlmesi gereken bir konudur. S..P.A. mezunu retmenlerin iyi niyetle eitimin kalitesini ykseltme abalar bylelikle imdilik sonusuz kalmtr. Bylece S..P.A. mezunu retmenlerin Trk Dili seminer istekleri karlanmamtr. retmenlerin kendi bilgi, kltr birikimlerinin salamlatrlmas iin daha ok almas gerekmektedir. Avrupa Birlii projesi erevesinde aznlk retmenlerine ynelik Takviyeli Trke Dil Kurslar" almas zorunludur. Trke ve Yunanca eitim seviyesinin birbirine paralel olarak ykseltilmesine zen gsterilmelidir. Trk ocuklarnn Yunan yasalarn tanyan retici genler olarak yetiip topluma uyum salayabilmeleri asndan Yunancay da iyi renmeleri gerektii konusunda hibir phe bulunmamaktadr. S..P.A. mezunu retmenler gerekli eitimi alamadklarndan dolay gittikleri ilkokullarda istenmeyen kii konumuna gelebilmektedirler. Buna Delinazkyde (Dilina) yaanan bir olay ile rnek vermek istiyorum. 200405 retim ylnda Delinazkye S..P.A. mezunu olan Mehmet akr atanmtr. retmen ihtiyac olmamasna ramen atanan bu retmen Encmen ve okuldaki retmenlerle srekli bir tartma iine girmitir. Bunun zerine encmen heyeti ve okul retmenleri mfettilie bir dileke vererek retmenin okuldan alnmasn istemilerdir. Fakat Mfettilik bir adm atmaynca ky halk da okulu boykot etme karar almtr. Bunun zerine Aznlk Okullar Genel Koordinatr Savvas Marangos okula gelerek boykotu balatmamalar konusunda dileklerde bulunmutur. renci velileri karalarndan dnmeyeceklerini belirterek 3 gn Boykot yapmlardr. 3. gn Milletvekili lhan Ahmet iki hafta iinde retmenin grevden alnaca szn verdii iin boykot sona erdirilmitir. Fakat sorun zme kavumadan kalmtr. Ynetim en iyi zm zmszlktr ilkesini uygulamaktadr. 5.2.2.19.7. Yunanl retmenler Bat Trakya Trkleri Lozan Antlamas ile Yunanistana braklnca lkokullarda Yunanl retmenler yalnz Yunanca dil derslerine girmilerdir. Yunanl retmenler lkokullarn ynetim ilerine karmyorlard. Hatta Tarih, Corafya, Yurttalk Bilgisi dersleri 1953 yl itibariyle Trke olarak ilenmekteydi. Daha sonraki yllarda bu dersler Yunanca olarak ilenmeye balanmtr. 1957 ylna kadar Yunanl retmenler, okullarda yalnz retmendirler. Fakat 1957 ylndan itibaren ilkokullarda datlan kahvaltlk
276 Rodop Rzgar Gazetesi, Kurcall-ap-Gmlcine 2003

183

evraklarna imza yetkisi getirilmitir. Yine ayn yl Yunanl retmenlere snf geme ve diplomalara imza yetkisi verilmitir. 277 Mfettiler tarafndan baz da kylerinde deiik uygulamalar yaplmtr. Trke okutma kabiliyeti olan retmenlere izin verilmemesi, Rum retmenlerin Rumca metinleri Trkeye deil Pomakaya yani Bulgarcaya tercme etmeleri gibi durumlara rastlanmtr. Mfettiin bir ky okulunda ocuklardan Pomaka ark sylemelerini istemesi ve rencilerin Biz Trkz ve Trke ark syleriz cevabnn gelmesi mfettii olduka kzdrmtr. Mfettiin bu tarz davranlar halk arasnda da ho karlanmamtr.278 Burada geen olaylar mnferit olay gibi gzkse de Mfettiin byle olaylara adnn karmas ynetimin ocuklara yunanca retmek dnda daha baka grevler de yklendiini bizlere gstermektedir. 1960 yllarnda Dalk blgede bulunan kylerde Yunanca retmek hususunda ok dikkat edilmektedir. Mesela Ksehall ova kynde ise hi Rum retmeni olmad halde Elmal da kynde 2 tane Rum retmeni vardr. Da kylerine Yunanl retmenlerin en baarllar gnderilmitir. Ova kyleri ise gnderilmese de olur diye bir tutum izlenmitir. Bunun nedeni Ova kyleri yeterince Trk ve bilgili olduklar iin kandrlmaya msait deillerdir. Fakat da kyleri biraz bilgi bakmndan eksik olduu iin onlar aldatp Yunan rkndan geldikleri masaln daha kolay yuttururuz bahsinden nem verilmektedir. Yunanl retmenlerin bir grevi de rencilere Yunanllk bilincini alamak ve asimile etmektir.279 1964 ylndan sonra Yunanl retmenler okul mdrnn grevlerini paylatn ve ayn statye getirildiini grlmektedir. Bu tarihe kadar okul karneleri yalnz Trk Okul Mdrnn imzasyla veriliyordu. 1964 ylndan sonra Yunanl retmenlere de karnelere imza atma yetkisi getirilmitir. Dolaysyla Trk Mdre gven ve ehemmiyet kalmadn gstermesi asndan nemlidir. Yunanl retmenlerin baz durumlarda rencilere kt davrandklar basna yansmtr.280 Yine baz kylerde ocuklarn isimleri Yunanl retmenler tarafndan deitirilmeye kalkld gazete stunlarna

277 Akn, Ayn Eser, S:23,10.7.1957 278 Trakya Gazetesi , Ayn Eser, Say:785 ,skee, 1959 279 Ayn, Say:793, 1960. 280 skeenin sea ky Aznlk lkokulunda grevli Rum retmen 5. snf rencisi Mustafa Kocann kolundan tartaklayarak kolunun zedelenmesi iddiasyla ocuk babas Halil Koca tarafndan mahkemeye verilmitir. Ortopedi uzmanndan alnan raporla birlikte mahkemeye verilmitir. ,Aznlk Postas, Ayn Eser, say:237, 1977.

184

yansmtr.281 Baz durumlarda ise rencilerin milliyetlerini deitirmeye kalkld olmutur. zellikle dalk blgedeki renciler zerinde bu eit uygulamalara rastlanlmtr.282 zellikle 197085 yllar arasnda tatbik edilen Trk rencilere Yunanca retmeme uygulamas maalesef gerektir. Daha nceki yllarda Yunanl retmenlerle renci velileri kar karya gelerek niin yunanca retilmedii konusunda tartmalar yaanmtr. retmenler de renci velilerinin ocuklara Yunanca renmelerine kolaylk salamadklar zannyla sulamlardr.283 Karlkl sulamalar srp gitmi ve renciler Yunanca renmeden ilkokullardan mezun olmulardr. Bunun altnda yatan gerek neden ise rencilere Yunanca retilmeyerek gelecekte baarszla srklemek ve Trklerin Bat Trakyay terk etmelerinin zeminini hazrlamak zerine kurulan dzendir. Bu tespit yalnz bana ait deildir. Dedea a niversitesinde bir toplantda Yunanl bir Profesr bizzat belirtmitir. Yunan niversitelerine devam eden Trk rencilerin Yunanca yetersizliinden dolay sylenmitir. Trk rencilere lkokul ve Lise dnemlerinde takip edilen Yunancann iyi retilmemesi siyasetinin gnmze yansmalar iyi olmad belirtilmitir. Yunanl retmenlere baz dnemlerde yunanca seminerler dzenlenerek pedagojik bilgilerinin artrlmas yoluna gidilmitir.284 zellikle Anna Frangudaki ve ekibinin 2000 yl iersinde hazrlam olduklar yeni sistem kitaplarn retimi iin seminerler dzenlenmi ve Yunan dilinde verilen eitim seviyesinin ykseltilmesi iin gayret sarf edilmitir. Yunanl retmenler gerek manada yunanca retmek istedikleri zaman rencilerin Yunanca rendikleri gzlenmektedir. Fakat Yunanl retmenler baz dnemlerde sallaba al maa sistemini kendilerine ilke edindikleri iin maalesef ilkokul andaki ocuklara yeteri dzeyde Yunanca retmekten uzak grld dnemler olmutur. 1995 ylnda Trke okutulan Beden Eitimi, Resim, Mzik gibi dersler Yunanca ve Yunanl retmenler tarafndan okutulup retilme giriimlerinde denemeye balanmtr. skeedeki baz okullarda uygulanmaya balanmas
281 Oreon aymahalle Trk lkokulunda grevli bir Rum retmen, bu okuldaki rencilerin adlarn deitirmi, yani Rumlatrmtr. rnein Raife ili Rafaella Cila, aban ili de Savas ilos olarak deitirme giriiminde bulunmutur.,leri, Ayn Eser, S:63,17.1.1977 282 skeenin dalk blge kylerinden Sinikova (Satre) kyndeki Yunanl retmen snf iersinde <<siz hangi millettensiniz?>> sormas zerine renciler <<Trk rkndan >>olduklarn syleyince retmen nce zorla Mslmanlatrlm yunanl olduklarn tezini ortaya atm fakat rencilere bunu kabul ettiremeyince rencileri dvmtr. renci velileri bu durum zerine dayak retmen okuldan ayrlana kadar okulu boykot karar almlardr.,D.E.P. Partisi Gazetesi, yl: 1992, say:6, Gmlcine. 283 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:689,1956 284 leri, Ayn Eser, S:279,16.12.1982

185

sonucu 913 Ekim 1995 tarihleri arasnda renci boykotu yaplmtr. Fakat gsterilen tepkilere ramen bir sonu alnmamtr. Baz okullarda devam etmektedir. Baz okullarda ise bu dersler ilenmemektedir. 195455 retim ylnda Yunanl retmen says 190 iken 19992000 retim ylnda 359 saysn bulmutur. Bu retmen grubu okullarda mdr yardmcl grevini yrtmektedirler. 1977 ylndan itibaren kartlan Bakanlk kararnamesiyle birok yetkiyi ellerine almlardr. Okul Mdr ile eit yetki seviyesine getirilmilerdir. 5.2.2.19.8. ngilizce retmenleri lkokullara ngilizce dersi 1995 yl itibari ile konulmutur. lk olarak grevlendirilen Yunanl retmenler 30 kiidir. 20012002 retim yl iersinde atanmlardr. Bu atanan retmenler iersinde Trk retmen mevcut deildir. Bat Trakya Trkleri ayn yl iersinde ngilizce retmeni Belgin Hakk ile dadiye Trk lkokuluna encmenler vastasyla, Szlemeli retmenlik bavurusunda bulunmulardr. Fakat okul mdr bu bavuruyu reddederek dilekeyi ileme koymamtr. Daha sonra dari itirazda bulunulmutur. dari itiraz deerlendirmek iin Aznlk Okullar Genel Koordinatr toplanp aadaki karar almtr:1- Belgin Hakk lkokul retmeni deildir. 2Encmenlerin okullara retmen alma hakk yoktur. 3- Bu kararda yetkinin dorudan doruya Milli Eitim Bakannda olduunu zikretmektedir. Btn bunlar olurken Vatandan Avukat da durumdan haberdar edilerek konuyu incelemi ve verilen kararn yanl olduu konusunda gr bildirmitir. Durum mahkemeye kadar ulamtr. Yunanistan 2004 genel seimlerinde Yeni Demokrasi Partisi'nden (YDP) Rodop milletvekili aday aday olan lhan Ahmet'in ei ngilizce retmeni Belgin Hakk seim ncesi Gmlcine Medresesi'ne tayin edilmitir. Gmlcine Milletvekili aday aday lhan Ahmet, einin Gmlcine Medresesine atanmasna tepki gstererek ngilizce retmeni Belgin Hakk'ya ilikin atama karar deitirilmi ve 05.01.2004 gn itibariyle, Gmlcine ili Demirbeyli (Venna) Trk lkokulu'nda grevlendirilmitir.285 Bu atama, Bat Trakya Trk lkokullarna yaplan ilk Trkiyeden mezun ngilizce retmeni atamasdr. 5.2.2.19.9. retmen Yetitirme Kurslar 5.2.2.19.9.1. Trkiyede Dzenlenen Kurslar Trkiyede dzenlenen bu kurslar, 1951 Kltr Anlamas gereince Yunanistan ile Trkiye Hkmetleri mterek anlaarak yaplmtr. Ellerinde retmenlik yapma diplomas olmayan lkokul ve Medrese mezunu retmenler katlmtr. Bu retmenlerin bilgi ve becerilerini gelitirmek, ellerinde bir

285 www.abttf.com., Avukat lhan Ahmet'in hak mcadelesi,15.01.2004

186

belgeleri olsun mantyla birlikte ileride ma dur duruma dmemeleri iin almtr. Trkiyede dzenlenen bu kurslara 3 yl devam edilmesi gerekiyordu. Trkiyede kurs grmek isteyenler 1955 ylndan itibaren bu kurslara katlmlardr. Bu kurslar Kepirtepe, Yunus Emre, Hasanolan ve Arifiye retmen Okullarnda yaplmtr. 1955 ylndan 1960 ylna kadar 95 kiiye retmenlik belgesi verilmitir. 196063 yllarnda da 48 retmen bu kurslara katlarak retmenlik belgesi almtr. Trkiyede kurs gren retmenler kendilerini gelitirmilerdir. retmenler kendilerini gelitirdii anda ynetimin retmenlere kar baz olumsuz tavrlar taknmasnn sklat gzlenmitir. Baz zamanlarda 10 retmen birden sorgusuz sualsiz grevden alnmtr. Grevden alnan retmenler sahalarnda baarl ve Trkiyede seminerlerden gemi kiilerdir. Bunlar retmenlikten karldktan sonra ynetim halka Canm size Trke ne lazm? Niye Trke okuyorsunuz? cabnda biz size Yunanca yazl Kuran- Kerim de okuturuz gibi propagandalar yaparak retmenlerin Trke retmelerini engelleme gayreti iersine girmilerdir. Bu propaganda zellikle Balkan Kolunda yaayan Trklere ynelik yaplmtr. Baz retmenler ise Trkiyedeki Milli Bayramlar kutluyor gibi bahanelerle grevlerinden alnmlard. Buna rnek olmas bakmndan u hadiseyi nakletmek istiyorum: Sirkeli retmeni 28 Ekim OH Milli Bayramnda rencilerin yorgun dtklerinden tr sonraki gn okula gelmemelerini salk vermiti. Mfettilik bu olay duyunca hemen retmeni Trkiyenin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramnda tatil yaptryor gerekesiyle sulamtr. Suu; 29 Ekim Cumhuriyet Bayram dolaysyla ocuklara tatil yaptrd tezidir. Mfettilik retmenden 434/ 20111959 tarihli emirle savunma istemitir. retmen savunmasn yapp mfettilie evraklar teslim etmi ve 78 gn sonra 40/1960 tarihli yazl emirle retmen grevinden azledilmitir. Encmenler karara itiraz etmi fakat durum deimemitir. te bu durum Trkiyede kurs grd iin reva grlmtr.286 Eitimde gerekleecek olan iyileme, bu gibi olaylarla engellenmek istenmitir. Trkiye kurslarna katldklar iin ynetim bazlarna gzda vermek amacyla engellemelerin yapldna ynelik dnemin gazetelerinde bu tr haberlere yer verildii gzlenmitir. Eitimdeki iyileme hareketlerinden sonra ynetim, eitli sorunlar yaratarak iyilemenin engellenmesi yoluna gitmitir. Yunanistan ynetimi asimilasyonu kafasna taktndan dolay amacna ulamak iin elinden geleni yapmaktadr. Tabii bu gibi durumlar arzulanan tutum ve davran rnekleri deildir. Eitimin gelimesi, Bat Trakya Trklerinin yannda Yunanistann Bat Trakya blgesinin de gelimesine, kalknmasna katk salayaca gz nnde tutulmaldr. 5.2.2.19.9.2. Yunanistann Dzenledii Kurslar
286 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:793, 1960

187

Bat Trakya Trk retmenlerine, Yunanistan ilk defa olarak 1950 ylnda seminer tertip etmitir. Bu seminer sayesinde derslerin hangi metotlarla ilenecei konusunda rnek dersler, okullarda tutulmas lazm gelen defterler konularnda bilgiler verilmitir. 1953 ylnda ise yine seminerler yaplm ve Trke derslerinin ilenmesi ve ocuk geliimi konularnda bilgiler verilmitir. in ilgin olan taraf ise bu konularn irdelenmesinde Trkiyeden gelen Kontenjan retmenlerinden de yararlanlm olmasdr. 195058 dneminde retmenlerin eitimi konusuna zel bir nem verildii gzlenmektedir. Seminer faaliyetleri ilk etapta Gmlcine ve skeede yaplmaktayken daha sonraki yllarda Selanikte yaplmaya balanmtr.287 Selanikteki kurslarda da Kontenjan retmenleri 1962 ylna kadar grev almlardr. Fakat 1962 ylndan itibaren kurslar yalnz Yunanca olarak yaplmaya balanmtr.288 Bu kurslara iki sene katlanlara baarl olup olamadna baklmakszn sertifikalar verilmitir.289 Kriter olarak yalnz kendi adamlar olup olmadna baklmtr. 1962 ylndan sonra Trkiye retmen Okulu mezunlar Bat Trakyaya gelince bu Yunanca kurslar daha da nem kazanmtr. Bu safhada da birok ayrmlar yapldn gnn gazeteleri bahsetmektedir. Ynetim Yunancay bir Yunanl gibi bilenleri bile bu snavlardan geirmemek iin zel gayret sarf etmitir. 1972 ylnda da 69 retmen Milli Eitim ve Din leri Bakanl Mstear kararyla Selanikte ksa sreli kurslardan geirilmilerdir.290 1982 ylna gelindiinde ise bu Yunanca kurslar Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenlere tatbik edilmeye ba lanmtr. Selanik zel Pedagoji Akademisinin yunanca retimindeki baarsn gstermesi asndan ilgintir. Fakat bu retmenlerin Yunancadan ok Trke renmeleri gerekiyordu. 291 nk mezun olduklar okullarnda Trk Dili ve Edebiyat ve Din Dersi dnda hi Trke ders grmyorlard. Yine Selanik zel Pedagoji Akademisini bitiren retmenlere, Austos 1992 tarihinde Yunanca kurs almtr.292 Bu Yunanca kurslarn amac; Yunanca retmekten ok kendi ideolojilerini bu retmenlere belletmek olmaktadr. Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler 1993 ylnda da kursa arlmtr. Fakat bu kursa davetli olarak katlan 17 retmen, otelde yer kalmad mazeretinin arkasna snlarak Aznlk Okullar Koordinatr Dimos Kiristalis tarafndan oradan kovulmulardr. Bu durumu retmenler; Bakanla ve Babakana mektupla bildirmiler fakat sonu deimemitir. Ynetim
287 Ayn, Say:443, 1950 288 Akn, Ayn Eser, Say:241, 31 Austos 1962 289 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:827, 1961 290 Aznlk Postas, Ayn Eser ,Say:139, 1972 291 leri, Ayn Eser, S:279,16.12.1982 292 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:20.

188

retmenlerin baz hatalarndan phelendii iin onlar otele almayarak cezalandrma yoluna gitmitir.293 31 Mays 2000 tarihinde skee Aznlk Okullar Koordinatr Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler ile bir toplant yapmtr. Bu toplantda retmenler yeni gelen Trke kitaplarn ilenmesi konusunda baz skntlarn aktarmlardr. Sonu olarak Trke retimi konusunda kendilerine yardm edilmesi ve bu ynde kurslar veya seminerler tertip edilmesini istemilerdir. retmenlerin bu istekleri Anna Frangudaki ve ekibiyle yaplan grmelerden sonra 2003 ylnda zlecei zannediliyordu. Ynetim Boazii niversitesinden retim grevlisi Zeynep Beykont adnda birisiyle anlaldn beyan etmitir. Fakat yaplan aratrmalardan sonra bu isimde birinin Boazii niversitesinde yer almadnn anlalmas zerine Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler, tertip edilecek olan seminere katlmama karar almlardr. Zeynep Beykont isimli kiinin Boazii niversitesinden olduu yalannn atlmasndaki gerek sebep eitimi ileriye gtrecek bir almann yapsyla uyumad aikrdr. Eitimin kalknmas iin iki lke arasndaki yaplacak almalar dnda hi bir giriim fayda salamayacann anlalmas gerekir. Tek tarafl zm alternatifleri maalesef eitimi baltalama gayretlerinin dna kamamaktadr. Eitimdeki her trl faaliyet karlkllk ilkelerine gre yrtlmelidir. Aksi tutumlar eitimi daha byk felaketlere srklemektedir. 5.2.2.19.10. retmenlerin Sendikalamas Yukarda saydmz Trk retmenleri bugn sendikal bakmndan ayr dernek ats altnda toplanmlardr. 5.2.2.19.10.1. Bat Trakya Trk retmenler Birlii (B.T.T..B.) lk olarak 30 Temmuz 1936 ylnda Rodop-Evros retmenler Birlii ad altnda kurulan bu dernek Bat Trakya Trk retmenlerinin ilk mesleki kuruluudur. Rodop-Evros Trk retmenler Birlii tznden, 1936 ylndaki ilk kurucularnn 34 retmen olduunu grlmektedir. 1936 ylnda kurulan dernein ilk bakan Hasan Hilmi Nalbantoludur. Ksa bir sre faaliyet gstermi olan dernek, 2. Dnya Sava ve i sava yllarnda faaliyetlerine ara vermitir. 20 Aralk 1952 tarihinde Rodop Bidayet Mahkemesinin 175 sayl kararyla (175/20.12.1952) yeniden onaylanp, hizmete kald yerden devam etmitir. Rodop - Evros Trk retmenler Birlii 1960'l yllara kadar bu isimle faaliyet gstermitir. Trkiye Cumhuriyetinin 19501960 yllar arasnda Kltr Anlamasna bal kalarak retmen okullarna alm olduu renciler mezun olup Bat Trakya'ya dndklerinde, Rodop - Evros Trk retmenler Birliinin ynetimine gelmilerdir. O yllarda yelerin bir blmnn skee ilinden
293 Ayn, Say:76.

189

olmas nedeniyle dernek bnyesinin geniletilmesine karar verilmitir. 27.07.1966 tarihinde ismi zerinde de giriime geilerek tm Bat Trakyay kapsamas asndan yeni unvan Bat Trakya Trk retmenler Birlii eklinde olmas oy birliiyle genel kurulda kabul edilmitir. 19 Ekim 1966 tarihinde ve 334/1966 sayl Rodop Bidayet Mahkemesi kararyla da gerekli onay almtr.294 Kuruluundan 1965 ylna kadar Bat Trakyadaki tek Trk retmen Dernei olarak etkinlik gstermitir. 1960l yllarn banda Trkiye retmen Okullar mezunu retmenlerin Bat Trakyaya gelmeleri, Trk okullarnda greve balamalar ve dernekte yava yava sz sahibi olmaya balamalar zerine Yunan ynetimi buna bir are dnerek Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti formln bulmutur. Bylelikle, pek ok Medrese Mezunu retmen Bat Trakya Trk retmenler Birliinden istifa ederek yeni dernee ye olmulardr. Tabii, vicdan, Yunanlnn uydusu olmaya raz olmayan baz kendi kendini yetitirmi retmenlerin eski Birliklerini terk etmediklerini de belirtmek gerekir.295 1970li yllarda lkokulu bitiren renciler Ortaokul snavlarnda baarsz olmulardr. Bunun zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii lkokul rencilerine Yunanca kurs amak iin ynetime bavurmutur. Fakat Mfettilik her defasnda olumsuz cevap vererek Bat Trakya Trk retmenler Birliinin Yunanca kurs talebine olumsuz cevap vermitir.296 Birlik, 1966 ylndan bu yana Bat Trakya Trk retmenler Birlii ismi ile faaliyet gstermekteydi. Cunta ynetimi dneminde Trk lkokullarnda "Trk" kelimesi bulunan tabelalar indirilmeye balannca dernein tabelasnn da indirilmesi ynnde basklar yaplmaya balanmtr. 1983'ten sonra Rodop Valisi Papadimo "Yan yana yaayan iki cemaatin Hristiyan ve Mslman toplumlar arasnda Trk kelimesinin huzursuzlua ve srtmeye neden olabilecei" gerekesiyle tabelann indirilmesini ve tzkteki "Trk" szcnn kaldrlmasn istemitir. Gmlcine Valisi Papadimo mahkemeye bavurmutur. Bavurduu dilekeyi aynen veriyorum: Komotinide (Mavrikiyu 13) merkezi bulunan ve <<Bat Trakya Trk retmenler Birlii>> bal altnda faaliyet gsteren Dernein yasal temsilcisine KARI Rodop ok hkimli Bidayet Mahkemesi nezrinde Rodop ilinde ve merkezi Komotini'de bulunan Derneklerin Denetim Amiri sfatyla Rodop Valisi Apostolos Papadimu'nun DLEKES
294 Akn, Ayn Eser, Say:845, 13 Ekim 1984 295 Bat Trakya Trk Toplumu Eitim retiminin Geirdii Gelime Raporu, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Gmlcine 1998, s.:4 296 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:89, 1970.

190

Ad geen Dernek, 30.7.1936 tarihli ve 56 maddeden oluan tznn, Rodop Bidayet Mahkemesince 199/36 sayl karar ile onaylanmasndan sonra faaliyette bulunmuyor grnmektedir. 19411944 yllarnda Trakya'nn Bulgar igali altnda bulunduu dnemde, tzn aslnn kaybolmas nedeniyle, Dernein 175/52 sayl karar ile (yeniden) tannm ve ayn Mahkemenin 334/66 sayl karar ile (tzn) 1 ve 9 maddelerindeki deiikler kabul edilmi olup, Rodop Bidayet Mahkemesince tutulmakta olan Dernekler defterinde numara ile kaytl bulunmaktadr. 795/71 sayl kararnamenin 41. maddesi uyarnca, ad gecen kararnamenin resmen yaynlanmasndan sonra 12 ay iinde tm derneklerin, tzkleri anlan kararname hkmlerine uyum salayacak biime getirmeleri mecbur klnm ve eskiden var olup ta iptali gerektirmeyen tzk maddeleri dnda yeni maddeler eklenmesi istenmitir. Eer Dernekler, 795 Sayl kararnamenin maddesinin ruhuna ters decek hkmlerin, tzklerinde var olmasna ramen, bunlar 12 aylk sre iinde (dzeltmez) uyarlamazlarsa Denetim Amirinin bavurusu zerine Mahkemelerce datlabilir. Dernekler Yasas hkmlerine ters den hkmler bulunduu veya yaplan dzeltmelerin uygun olmad gerekesi ile mahkemece tzkleri onaylanmayan tannmayan dernekler mahkemeye bavurmu olmalarna ramen, datlmak ile kar karya kalmlardr. Ad geen Dernek, tznn 4, 7, 9, 10, 16,18, 21, 23,24, 37, 38, 40, 43, 4B, 50, 52, 54 ve maddelerinde deiiklik, dzenleme, uyarlama yaparak, belirlenen sre iinde, 15.12.1971' de onanmak zere, Rodop ok Hkimli Bidayet Mahkemesine (Yeni Tzk Tasarsn) sunmu olmasna ramen, Yasalara ve Kamu dzenine (Medeni kanunun 105. madde) ters dt iin, Trakya stinaf Mahkemesi'nin 191/72 sayl karyla reddedilmitir. Tzk maddeleri arasnda Yasalara ve Kamu dzenine ters den maddelerin var oluu, mahkemenin merkez karar ile belirtilmi olmasna ramen, faaliyetlerine devam ettii gerekesiyle ibu Dernein datlmas istenebilir. Fakat aadaki ek gerekelerden tr de datma isteinde bulunmaktaym: Bugn Dernekler; Medeni Kanunun 78, 106 maddesi, Medeni Kanunun giri blmnn 107 maddesi Usul Hukuku Kodeksinin 740 maddesi ve 12. Maddesi, 1179/38 sayl Zorunlu Yasa, 864/60 sayl Kral radesi, 281/14 sayl Yasann iptal edilmeyen hkmlerine genelde tm yasalara uyulaca n koulu ile faaliyet gstermekte olup, bu yasalarn veya tzklerin inenmesi halinde ve sadece Mahkeme kararlar ile Derneklerin datlmas mmkn olmaktadr. Ad geen Dernek, tzndeki hkmlerin -yasa d olduunu belirten yukardaki istinaf mahkemesi - dnda yasalara da ters dmektedir. nk a) 1. Maddesinde ''Bat Trakya Trk retmenler Birlii'' szckler balk olarak yer almaktadr. b) 2. Maddesinde kurulu amalar aklanrken unlar da sylenmektedir: Bat Trakyadaki ''TRK OKULLARININ'' ilerlemesine ilikin almalarda bulunulmas ''TRK RENCLERNE'' resmi dilin okutulmas,

191

''TRK OKULLARINDA''' okutulmak zere ders kitaplar basm ve yayn, ''TRK RETMENLERN'' devlet statsne getirilmesi iin almalarda bulunulmas c) 15. madde ''Dernein Mhrnde Yunanca olarak ''BATI TRAKYA TRK RETMENLER BRL szckleri yer alr'' denilmektedir. d) 17. madde TRK RETMENLER demektedir. Bir yanda bunlar yukardaki yasalara ters derek, byle ifadelerle sanki yabanc ahslarn birlii ve zellikle TRK UYRUKLULARIN birliiymi gibi bir anlam vermektedirler ki esasnda, slam dininden, Trk ulusundan, Elen uyruklu ahslarn oluturduklar bir birliktir. (yine bu szlerle) Yunanistan topraklar iinde ve zellikle Bat Trakya da ''TRK OKULLARI faaliyet gstermekteymi anlam kmaktadr ki aslnda, uluslararas Anlama ve Antlamalara uygun olarak, Mslman Aznl iin Elen okullar faaliyettedirler. te yandan da, Dernekler almalarna ilikin yasalara ters olarak, ad geen Dernein hedefleri, almas, amalar, bal zerinde belirsizlikler mevcuttur. Ayrca, yelerin yerlilikleri zerinde, yani yelerin Yunanistan m yoksa yabanc doumlu ya da uyruklu olduklar okullarn Yunan okulu mu deil mi, ya da Aznlk Okulu mu olduklar, retmenlerin hangi yerden ya da uyruktan olduklar v.s. zerinde belirsizlikler ortaya kmaktadr. Ad geen Dernein, Medeni Hukukun 80. maddesi koullarn yerine getirmedii iin datlmas gerektii, bu dilekem yasalara uygun ve hakikat olduu iin, mahkemece kabul edilmelidir. bu dilekemde izah edilen gerekelerden tr, Merkezi Komotinide bulunan BATI TRAKYA TRK RETMENLER BRL'' baln tayan Dernein datlmas iin karar karlmal ve karlan bu datma karar, Rodop Bidayet Mahkemesi Dernekler defterine ilenmelidir. Mahkeme masraflarn da bu Dernek demelidir. Komotini 16.01.1984 vekil Avukat YANGNS NKOLAOS297 Dernein kapatlmas iin Mahkemeye bu dileke ile bavuran Gmlcine Valisi, amacna ok gemeden ulamtr. Mahkeme, gerekli deiiklilerin yaplmasn aksi takdirde, kapatlaca kararn vermitir. Bat Trakya Trk retmenler Birlii bu istei yerine getirmeyince emniyet gleri 1985te tabelay indirmilerdir. Daha sonra yerel mahkemelerde dernein tabelasnn indirilmesi ile ilgili davalar grlmtr. Fakat itiraz davalarna hep olumsuz cevaplar verilmitir. Yerel mahkemelerin olumsuz kararlarnn ardndan dava Yargtaya gtrlmtr. 1988de yerel mahkemelerin verdii kararlar onaylanarak dernek resmen kapatlmtr. Bat Trakya Trk retmenler Birliinin kapatlmasndan sonra kitap meselesinden dolay Yunanistan Babakanna Bat Trakya Trk retmenler Birlii bir mektup gndermitir. Bu mektuba Yunanistan Babakan cevap vermitir. Bu cevapta dikkatimizi eken Trk varlnn tannmas asndan nemlidir. Ayrca dernein kapatlm olmasna ramen Yunanistan
297 Gerek, Ayn Eser, S:89,21.2.1984

192

Babakannn cevap verdiine gre hala kapatlmam anlam karlabilir. Kapatlma karar Babakanla ulatrlmam anlam da karlabilir. Z2/141.21.6.1994 sayl yasann karlmasyla retmenlerin atanmalar ve grevine son verilmeleri valinin iki duda arasnda kalmtr. retmen atanmas ile ilgili btn yetkiler valiye devredilmitir. Bunun zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii durumu protesto etmek iin 1994 ylnda 28 Mart - 2 Nisan tarihleri arasnda okullarda retmen - renci Boykotu yaplmas iin bir duyuru yaynlamtr. Bu duyuruyu su unsuru olarak kabul eden Ynetim, Bat Trakya Trk retmenler Birliinin Ynetim Kurulunun asli ve yedek yeleri ile Denetim Kurulunun asli ve yedek yelerine; Adnan Raif Bakan, erafettin erif, Orhan Rahmi, Mehmet Bulut, Ali Emin, Efraim Halil, Nazmi apar, Hasan Ahmet, Mehmet Hasanolu, Sami Salih, Ramadan Hasandan oluan dernek yneticilerine kar yasa d dernee ye olmak ve faaliyette bulunmak suundan dava almtr. Bu dava, 5 Haziran 1997 tarihinde Patrann Agrinio blgesindeki Hkimli Asliye Ceza Mahkemesinde grlmtr. Dava sonucu Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulu yeleri 8 ay cezaya arptrlmlardr. Bunun zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulu mahkemenin kararna itiraz etmek zere istinafa gitmilerdir. Bat Trakya Trk retmenler Birliinin 1994 ylndaki ynetim kurulunun asli ve yedek yeleri ile denetim kurulu yelerinin, yasad dernee ye olmak ve faaliyette bulunmak suundan 8er ay hapis cezasna arptrlmasyla ilgili istinaf mahkemesi 6 Haziran 2000 tarihinde Patra da grlp sonulandrlmtr. Mahkeme Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulu yelerinin beraatna karar vermitir.298 Dernek 1988'den bu yana resmi olmamasna ramen 270 yesi ile faaliyetlerine devam etmekte ve toplum nezrinde resmi bir dernekmiesine faaliyetlerini yrtmektedir. Dernek ats altnda; mzik, resim kurslar, halk oyunlar ve Trk Halk Mzii Korosu almalar dzenlenmektedir. Bunun yannda her yl lise son snf rencilerine niversiteye hazrlk kurslar yine Bat Trakya Trk retmenler Birlii ats altnda yaplmaktadr. Dernek; her yl retmenler gn, anneler gn, retmenler gecesi, bilgi kltr yarmas ve geziler tertiplemektedir. Yine gemi yllarda dernek; yelerinin hazrlam olduu kitaplar da basarak yayn hayatna kazandrmtr. Bat Trakyada ilk defa tiyatro almalar geekletiren kurulu yine Bat Trakya Trk retmenler Birlii olmutur. Bat Trakya Trk retmenler Birlii; Bat Trakya Trk Aznlnn eitim ve retiminde doan sorunlar yerel, hkmet ve uluslararas sahalara tayarak sorununun zm iin eitli giriimler yapmaktadr. Basn duyurular, brorler ve basn aklamalar yaparak cereyan eden eitli konular hakknda halk bilgilendirmektedir. Zaman zaman okul encmenlerini eitim ve retim konularnda eitli toplantlara
298 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:172

193

davet ederek, onlar grevleri ve ocuklarnn eitimleri konularnda bilgilendirmektedir. yelerinin eitli sorunlar ve sosyal haklar ile ilgili, yetkili makamlar nezdinde eitli giriimlerde bulunmaktadr. Bat Trakya Trk retmenler Birlii 2004 yl Ynetim ve Denetim Kurulu yeleri unlardr: Ynetim Kurulu Bakan: Sadk Salihbey Asbakan: Kadir Yunusolu Genel Sekreter: Sadettin akir Kasadar: Ylmaz Abdi ye: Reit Salih ye: Mehmet Latif ye: Ali akmak Denetim Kurulu Orhan Rahmiolu Sibel iraneci Glten eymiolu Bat Trakya Trk retmenler Birlii 6 Ocak 2005 tarihi itibari ile skeede bir ube amtr. Bu ube skee ve blgesindeki retmenlere hizmet sunmak iin almtr. 5.2.2.19.10.2. Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti (B.T.M.M.M.M.C.) Bu retmen grubu Rodop Evros Trk retmenler Birlii ats altndaydlar. Fakat Trkiyeden getirilecek Kontenjan retmenleri srasnda Rodop Evros Trk retmenler Birlii ats altndaki retmenlerle byk tartmalara girmilerdir. Medrese-i Hayriyeden mezun olan kiiler; retmen olarak istihdam edildikleri ky ve nahiyelerde daha ok eski harflerle retim yapmakta ve ayrca imamlk grevini de ifa etmekteydiler. Onlarn bu tutumlar reformist retmenler tarafndan Trkle adeta ihanet eklinde yorumlanmtr. Bat Trakyada eski harflerle retim yapmakta olan Medrese Mezunu retmenlerin katlmyla 1965 yllarnda bu dernek kurulmas iin almlardr.299 Daha dorusu Yunanistan ynetimi bu retmen grubundaki baz kiilere bir tzk imzalatarak dernei kurdurtmutur. Bu retmen grubuna dernein kurulmas aamasnda Trkiye Firarisi retmenler de yardmda bulunarak destek vermilerdir. Fakat faal olarak almamlardr.300 Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti 9 Aralk 1965 tarihinde yaptklar toplantda ilk Ynetim Kurulu yle olumutur: Bakan: Mustafa Hatipolu, Bakan yardmcs: smail Selim Glistan, Genel Sekreter: Hafz Ahmet Ahmet,
299 Ahmet Aydnl, Ayn Eser, sayfa 378 300 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:762,14.4.1959

194

Kasadar: Hafz Mustafa mer Jandarma, ye: Hatip Mehmet Ahmet, ye: Ali Mehmet, ye: Mehmet Latif.301 Medrese mezunu retmenlerine ilk dnemde Yunan Hkmeti cahil ve gericilii temsil ettii iin bol para yardmnda bulunmutur. Onlarn kylere retmen olmalarn temin iin hkmetin zor kullanmas, Bat Trakya Trk Eitimini ykan sebeplerin banda gelmitir. Bu retmen gurubu Hristiyan bir milletin, Trk ve Mslman bir ktleyi yok etmek iin yaptklarna, biraz uzun sreli programlara kk menfaatler uruna alet olmaktan ne yazk ki ilk etapta ekinmemilerdir.302 Fakat daha sonraki dnemlerde hatalarn grerek bu yanltan dnmlerdir. Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyetinin ilk toplumsal harekete katlm 199394 retim ylnda olmutur. Ynetimin retmenlere ynelik antidemokratik ve anti pedagojik uygulamalarna tepki olarak 199394 retim ylnda yaplan renci-retmen boykotlarna fiilen katlmlardr. Bat Trakya Trklerinin milli davalarna bu tarihten sonra aktif olarak katldklar grlmektedir. Yaplan panellere katlarak Bat Trakya Trkleri Eitiminin iinde bulunduu amazlar dile getirmilerdir. Uluslararas Bat Trakya Trkleri Kurultayna katlarak bildiri sunmulardr. Trkiye Byk Millet Meclisi nsan Haklar nceleme Komisyonunun dzenlemi olduu toplantlara katlarak Bat Trakya Trklerinin eitim sorunlarn cesaretle dile getirmilerdir. Bat Trakya Trklerinin en yksek karar organ olan Bat Trakya Trk Aznl Danma Kurulunun daimi yesidir. Dernee Gmlcine (Komotini) ve skee (Ksanthi)'nin ahin (Ehinos) Medresesi'nde okuyan, mezun olan, Bat Trakya Trk lkokullarnda retmenlik yapanlar, 79571 sayl rade-i Kraliye'nin 8. maddesindeki hkme gre Cemiyete ye olma hakkna sahiptirler.303 Halen Gmlcine'de (Komotini) faaliyet gsteren ve sicil defterinde 215 yesi bulunan Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyeti; Bat Trakya'da bulunan dier derneklerle ortaklaa pek ok faaliyete imza atmaktadr. Dernein balca amalar; yeler arasnda dayanma ve yardmlamay salamak, yelerinin mesleki sorunlarn paylaarak zmler aramak ve yelerinin kltr seviyelerini ykseltmek amacyla eitli etkinlikler dzenlemektir. Ynetim kadrosu halen aadaki gibidir: Asm avuolu (Bakan), Raif Hasan S. (As bakan), Emin Emin Kadir (Genel Sekreter), Hasan Ali (Kasadar),
301 Akn, Ayn Eser, Say:374, 14 Aralk 1965 302 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:7 303 Mihenk Dergisi, Gmlcine, 2003, say:6

195

Salih H. Ba (ye), Fahri Macr (ye), Mehmet mer (ye). 5.2.2.19.10.3. Rodop - Evros lleri Selanik zel Pedagji Akademisi Mezunu retmenler Dernei Dernek Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenleri tarafndan 1994 ylnda 71 kurucu yeyle kurulmu ve 394/09.06.1995 sayl stinaf mahkemesi kararyla Rodop li S..P.A. Mezunu retmenler Dernei bal ad altnda resmen faaliyete balamtr. yelerinin ekonomik, mesleki, toplumsal ve sendikal haklarn korumak ve bunlarn iyiye gitmesini salamak, yeleri arasnda kiisel dostluk ve ibirlii ilikilerinin gelimesini ve glenmesini salamak, toplumun tmne ynelik hizmetlerde ve genelde mterek ama ve menfaatler dorultusunda dier kurum ve kurulularla ibirlii yapabilmeyi ama edinerek yelerinin manevi, kltrel ve yaam dzeyini ykseltmek, mesleki formasyonunu artrmak, grevli yeleri arasnda yakn ibirlii, karlkl anlay ve dayanma ile toplumsal adaletin tesisini salamak, genelde eitimin ve okul a ndaki ocuklarn eitim, kltr ve manevi dzeyinin ykseltilmesine katkda bulunmak, konferanslar, geziler, toplumsal etkinlikler dzenlemek ve yardm komisyonlar oluturmak maksadyla kurulmutur. Dernek, 2001 ylnda mracaat neticesinde 121/2001 No.lu mahkeme kararyla ad, Rodop- Evros lleri S..P.A. Mezunu retmenler Dernei olarak deitirilmi olup, halen bu balk ad altnda faaliyet gstermektedir. Dernek kurulduktan sonra toplumsal olaylarda yer almlardr. Dernein 2002 tarihinde yaplan genel kurulunda Yunan devletinden baz talepleri olmutur. Milli Eitim ve Din leri Bakanna u ekilde bir mektup gndererek isteklerini dile getirmilerdir: 1. Aznlk okullarnda mdr ve mdr yardmcsnn yetkilerinin netletirilmesini talep ediyoruz. Bakanlk kararnamesiyle alnan ve yrrlkte olan 16287/78 sayl kararda bu ayrm tam olarak belirtilmedii iin, ilevsel sorunlar olumaktadr. Yukarda belirtilen kararn ikinci paragrafna gre, mdrlerle mdr yardmclar ayn yetkilere sahiptir. Dier taraftan ayn kararn nc paragrafnda mdr yardmclarna ayrca 24 yetki daha verilmektedir. Netice itibar ile aznlk okullarndaki mdrler ile mdr yardmclar arasnda yetki dalmnn net bir ekilde yaplmasn talep ediyoruz. 2. Selanik zel Pedagoji Akademisi, drt yllk eitim veren niversite dzeyinde bir okul olsun ve burada Trkiye niversiteleri ile ibirlii erevesinde (Trkiye-Yunanistan Eitim birlii) Trk dili, edebiyat, din kltr dersleri verilsin. Selanik zel Pedagoji Akademisi giri snavlarnda Trk Dili ve Yunan Dili dersleri temel alnsn. 3. Lozan Antlamas 41. maddesi 1. paragrafnda ve 694/1977 sayl ilgili yasada belirtildii zere, beden eitimi dersinin bu uzmanla sahip, aznlk retmenleri tarafndan verilmesini talep ediyoruz. 196

4. Aznlk okullarnn gerekli eitim ara gereleriyle donatlmasn istiyoruz. 5. Aznlk okullarnda oluacak ak kadrolara, Selanik zel Pedagoji Akademisinden mezun olmu retmenler atansn. Size hatrlatrz ki, 2912 2000 tarihinden bu yana, okullarda ak kadrolarn olmasna ramen, Selanik zel Pedagoji Akademisi retmenlerinin tayini yaplmamaktadr. 6. retmenlerin Aznlk okullarna yedek tayini ile ilgili olarak, tekrar eski dzenlemenin getirilmesini talep ediyoruz, zira bu dzenleme retmenlerin genel verimliliini arttrmaktayd. Bu yl uygulanan farkl tercih sistemi haksz eitsizlikler dourdu, eski sisteme gre tayin listesinin ilk srasnda yer almalarna ramen, tayinleri yaplmayan derneimizin pek ok yesini umutsuzluk noktasna getirdi. Sizden daha nce yrrlkte olan dzenlemenin tekrar yrrle getirilmesini rica ediyoruz. Zira bu sayede, hakszlklarn nne geilmi olacak, yelerimiz huzura kavuacaktr. 7. Aznlk okullarnn ihtiyalarnn giderilmesi zere yaplan deneklerin oaltlmasn, ancak bu sayede okullar harcamalarn karlayabilirler. 8. Kk rencilerin salnn korunmas ve bulac hastalklarn nne geilmesi asndan, aznlk okullarna temizlik grevlileri alnmas konusu kesinlikle ok nemlidir. 9. Aznlk ilkokullarna da eitim grevlilerinin atanmasn ve 2341/95 sayl yasada ngrlenlerin Selanik zel Pedagoji Akademisi retmenleri iin geerli olmamasn, atamalarn Aznlk okullarna yaplmas nedeniyle atamalara ilgili retmenlerin de dhil olmasn talep ediyoruz. 10. Ayrca Aznlk okullarna mdr olarak her okulda grev yapan en eski Selanik zel Pedagoji Akademisi retmeninin atanmasn istiyoruz. Bakan, Hasan Hasan Genel Sekreter, Ahmet Salih S..P.A. Mezunu retmenler Derneinin 23.11.2004 tarihli genel kurulunda da, Bat Trakya Trk lkokullarnn almasna ynelik kararlar Yunanistan Milli Eitim Bakanlna iletilmitir. Kararlarn tamam yledir: 1- Aznlk retmenlerine Trke konusunda eitim seminerleri verilmeli ve Trkiyedeki uluslararas tannm niversitelerle ibirlii yaplmaldr. 2- Aznlk okullar ara-gere asndan zenginletirilmelidir. Okul ktphaneleri kurulmal ve Trk filolojisini anlatan kitaplar bulunmaldr. 3- S..P.A. Selanik zel Pedagoji Akademisi niversite haline dntrlmeli; Yunanistanda bulunan dier pedagoji akademileri gibi drt yl eitim verilmeli, bugn Trke programnda okutulan, rnein Trk Dili, Edebiyat, Din Dersi, Matematik, Mzik, Beden Eitimi v.b. dersler konusunda blmler oluturulmaldr. Bunlar, 1951 Eitim Protokolne gre Trkiyedeki bir eitim kurumu ile ibirlii halinde yaplmaldr. 4- S..P.A.ya girite, Yunan Dili ve Trk Dili zel ders saylmaldr. 5- Bo olan yerlere retmen atamalar yaplmaldr. 6- cra blge tazminatlar, mesafeler gz nnde tutularak btn aznlk retmenlerine yaygnlatrlmaldr. 7- Aznlk ilkokullarna da geici atamalar yaplmaldr.

197

8- Aznlk okullarna, grev sreleri en fazla olan S..P.A. mezunlar mdr olarak atanmaldr. 9- Aznlk ocuklarnn ift dilli eitim dolaysyla karlat zorluklar vardr. Bugn iin 20den fazla renciye sahip olan iki snfl okullar snflya dntrlmelidir. renci says 40tan fazla olduunda ise okullar drt snfl olmaldr. 10- Milli bayramlarda kutlamalar Trke ve Yunanca yaplmaldr, byle olduu zaman metinler daha iyi anlalacaktr. Bu eskiden uygulanyordu, fakat haksz bir ekilde kaldrlmtr. 11- ngilizce dersi, anadili Trke olan Aznlk retmenleri tarafndan okutulmaldr, bylece anadili Trke olan renciler kelimeleri daha iyi anlayacaklardr. 12- Beden Eitimi dersi, Lozan Antlamasnn 41. maddesine ve 694/1977 sayl kanuna gre Aznlk eitimcileri tarafndan yaplmaldr. 13- retmenlerin 250 ile sabitletirilen saylar 350ye karlmaldr. 14- Trke ders kitaplarnn says azalmaktadr, bunlarn takviyesini rica ediyoruz; nk nmzdeki eitim ylnda ders kitab sknts ekilebilir. Bakan Karabekir Hasan Genel Sekreter Hseyin Mehmet S..P.A. derneinin istekleri ynetim tarafndan uygun grld llerde zlmeye allmaktadr. Fakat yukarda 1. maddede zikredilen seminer talebi ynetim tarafndan zlmeye allmtr. Ynetim Boazii niversitesinden Zeynep Beykont ile anlama salandn ve seminer programnn balayacan duyurmutur. Bat Trakya Trkleri tarafndan yaplan incelemede Boazii niversitesinde Zeynep Beykont isminde retim grevlisi olmad ortaya kmtr. Derinlemesine yaplan aratrmada ise Zeynep Beykontun yabanc bir lkenin vatanda olduu ve Yunanl birisiyle evli olduu ortaya kmtr. Ortaya kan bu uygunsuz durum Bat Trakya Trklerinin hangi durumlarla mcadele etmek zorunda olduunun anlalmas asndan nemlidir. Ynetim burada retmenleri yanltm ve bilgilerini gelitirmelerini deil de krelmesi iin almalar yapt izlenimi uyandrmaktadr. Dernein 155 yesi vardr ve her iki ylda bir seimler yaplarak ynetim ve denetim kurulu yeleri belirlenmektedir. Dernein 2005 yl Ynetim Kurulu unlardan olumaktadr: Kuru Abdurrahim, Hasan Hasan, Rzg Recep, Binba rfan, Hasan dris, Blbl Mehmet, Hac Hakk. Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunlar skeede de bir dernek kurmulardr. 5.2.2.19.11. retmenlerin Tayini Bat Trakya Trk Okullarna tayinler 3065/54 sayl yasaya gre Bat Trakya Trk Toplumunun bir nevi kendi i iidir. Lozan Antlamas hkmlerine gre renci velileri veya okulun resmi temsilcileri olan okul encmenleri, istedikleri Trk retmenle 3 yl iin i szlemesi yaparlar ve devlet adna da ilgili mfettiler bu szlemeleri onaylarlard. yl i szlemesinin sona ermesi halinde ise retmenlerle renci velileri arasndaki yazl i szlemesi ya

198

yenilenir ya da feshedilirdi. Bylelikle hem retmene isterse yer deitirme zemini hazrlanr hem de eer isterse renci velileri baka bir Trk retmenini okullarna getirme olana na kavuurlard. 304 Tamamen Lozann 40. maddesine uygun olan yukardaki retmen tayini yntemi 1109/72 sayl yasann 6. maddesinin 1-a fkras ile deiiklie uratlmtr. nce Trke derslerin retimi, S..P.A. kl retmenler veya bunlarn muadili olan okullardan mezun olanlar tarafndan yaplr. denilmitir. Yine ayn maddenin 3. fkras ile Trk Dili retmenlerine Yunanca bilmeleri zorunluluu ve bunun bir snavla belirlenmesi hususu getirilmitir. Aznlk okullarnn almas ve almasna ilikin 694/1977 say ve tarihli yasann 7. maddesindeki 1. fkrasnn a paragrafna gre, Trk Okullarna Trk retmen atanmas yntemini yasa maddesiyle belirlenmesi hususunu iptal ederek bu hususu Bakann yetkisine brakmtr. Milli Eitim Bakannn Trk retmenin atanmas konusunda istedikleri zaman istedikleri karar almakla Trk retmeni atama yntemlerinin belirlenebileceini yasa hkmne balamtr. Bat Trakya Trk Okullarndaki Trk retmenlerin atanmalarna ilikin Z2/219/93 sayl Milli Eitim Bakanl kararnamesinin 1. maddesi hkmlerine gre ise Lozann ruhunda yatan Trk retmenlerin Trk renci velileri tarafndan zel szlemeli olarak tutulmalar hususu tamamen ve kkten deitirilmektedir. Bunun yerine retmenin okul mdrne bavurusundan sonra retmenin nitelii ve nicelii ilgili vali tarafndan incelenip eer olur karar karsa, ancak o durumda aznln kendisi okul encmenleri aracl ile devreye girmekte ve retmenle maddi pazarlk yaplmas hususu gndeme gelmektedir.305 Grld gibi 1954 ylndan karlan 3065 sayl yasayla, hemen hemen Lozann 40. maddesi uyarnca yaplan Trk retmen Szlemeleri son olarak 1993 ylnda yaynlanan Z2/219 ve Z2/141 sayl kararnamelerle kkten deitirilmekte ve aslnda aznln kendisi lkokullara retmen tayinlerinde hemen hemen devreden karltlmtr.306 Gnmzde Ortaokullara retmen atama hakk Encmen Heyetlerinde vardr. Bu haklar 55368/1978 sayl Bakanlk kararnamesi, 694/1977 sayl kanunun 7. paragraf ve Z2/219/1993 sayl Bakanlk kararnamesi ile dzenlenmitir. Bat Trakya Trk Okullarna retmen almann artlar unlardr: 1. Atanacak olan retmenin, retmenlik yapabilmesi iin gerekli olan artlarn var olmas gerekmektedir.(Z2/219 Bakanlk kararnamesinin 5. maddesi)
304 Bu uygulama 2345/54 sayl yasann 6. maddesine gre yaplmaktadr. 305 Bu uygulama Z2/219/24.05.1993 ve Z2/141/21.06.1994 sayl yasalara gre yaplmaktadr. 306 Bat Trakya Trk Toplumu Eitim retiminin Geirdii Gelime Raporu, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Gmlcine 1998, s.:5

199

2. Encmen Heyeti retmen ile anlamas gerekmektedir. (Z2/141 Bakanlk kararnamesinin 4. maddesi) 3. retmen anlamas ile ilgili szlemenin Blge Genel Sekreteri tarafndan onaylanmas gerekmektedir.307 retmen alm artlar byledir. Bu artlar Ortaokullar iin uygulanabilmektedir. Fakat lkokullardaki uygulamalarda deiiklikler olmaktadr. 694308 sayl Bakanlk kararnamesi retmen almlarnda ncelik Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunlarna ait olduunu belirtilmektedir. Bu karar olduu iin Bat Trakya Trk lkokullarna szlemeli olarak retmen alm yaplamamaktadr. Szlemeli retmen alm iin yaplan tm bavurular bu gereke ile reddedilmektedir. Bu konu Formasyonlu retmenler blmnde daha ak bir ekilde ifade edilmitir. 5.2.2.19.12. retmen Azilleri zellikle Trkiye retmen Okullar kl retmenlerin 1961 ylndan sonra Bat Trakya Trk lkokullarnda grev yapmaya balamasndan sonra, Trk retmen kymlar da Bat Trakyada gndeme gelmitir. retmen kymlarn veya azillerini u ana balk altnda toplamak mmkndr: 1- Keyfi Aziller: zellikle 1965 ve 1966 yllarnda yaplan retmen azillerinde grlmektedir. Siz okulda Trk Okulu ibaresi bulunan okul tabelasnn indirilmesine tepki gsterdiniz... ve benzeri gerekeler veya iddialarla ok sayda retmen okulu kl retmen 1965 ve 1966 yllarnda Trk Okullarndaki retmenlik grevlerinden azledilmilerdir. 2- Disiplin kurullarna sevk etmek suretiyle yaplan aziller: Baz retmen okulu kl retmenler de Blge Disiplin Kurullar kararyla retmenlik mesleinden azledilirler. Yani bu snfa dhil olan retmenlerin, gya disiplin suu iledikleri gerekesi ile mesleklerini icra hakk ellerinden alnmtr. Bu retmenlerin yasalarn ngrd ekilde lkenin en yksek yarg organlar nezrindeki itiraz bavurular kendileri asndan hibir olumlu sonu getirmemitir. 3- Salk sorunu veya disiplin cezas nedeniyle okuldan bir sre iin uzaklama sonras, sebebiyle aziller: Her alan kesimde olduu gibi Bat Trakya Trk retmenlerinden kimileri de belirli bir sre iin disiplin cezalarna arptrlarak veya salk sorunlar nedeni ile okuldan
307 lhan Ahmet, www.ilhanahmet.com,06.06.2004 308 lkokullara retmen atamasn engelleyen bir kararnamedir. lkokullara ncelikle S..P.A. mezunlar atanr maddesi Trkiye Mezunu retmenlerin atanmalarn engellemek iin karlmtr. Trkiye Mezunu retmenleri lkokullarda grev yapmalar isteniyorsa bu madde deitirilmelidir. Aksi takdirde lkokullarda Trkiye Mezunu retmen atanmasn grmek hayaldir.

200

uzaklatrlmaktadrlar. rnein; Mehmet Bulut adl bir retmen Tberkilos hastalna tutulmas ve yine Adnan Raif adl bir retmen de Bat Trakya Trk retmenler Birliinde idarecilik yapt bir srada Trklerin yaad bir kyn adn Trke olarak bir zarfn zerine yazd gerekesiyle disiplin cezasna arptrlmtr. Ald ceza okuldan uzaklatrmadr. Cezas bittikten sonra yeniden okulda grevine balamak istediinde ise kendilerine kadro yokluu sylenmitir. Dolaysyla retmen azledilmitir.309 Aziller ile ilgili yaanan dier baz olaylarda da yle gelimeler olmutur: Krky retmeni, mam Ahmet Rasim ve Kehaya Salih; istenmeyen kitaplar iin duyuruya imza att, meslektalarn greve ard ve istenmeyen kitaplar Eitim Bakanlna postaladklar iin skee 1. ve 2. Blge Aznlk Okullar Mfettileri iki retmeni Blge lkretim Disiplin Kuruluna sevk etmilerdir. Mfettiler bu retmenleri Dairenin kar gerei yasa hkmne dayanarak bir nevi srgne gndermilerdir.310 Mfettilik, Sirkeli retmeninin 28 Ekim OH Milli Gnnden sonra yorgun olduklarndan dolay 29 Ekim Cumhuriyet Bayramna denk gelen bir sonraki gn ocuklara tatil yaptrd suundan dolay retmenden 434/ 20 111959 tarihi emirle savunma istenmitir. retmen savunmasn yapp mfettilie evraklar teslim etmi ve 78 gn sonra 40/1960 tarihli yazl emirle retmen grevinden azledilmitir. Encmenler karara itiraz etmi fakat durum deimemitir. te bu durum Trkiyede kurs grd iin reva grlmektedir.311 Baarl retmenlerin en kk an yakalayp retmenlikten atmak iin frsat kollanmaktadr. retmenlerin 1992 ylnda bir Yunanl tarafndan Alfabe ve Okuma Kitab dolaysyla retmenler Boykot yapma karar vermilerdir. te bu durumdan dolay baz retmenlere cezalar kesilmitir. Bazlar da srgn edilmek suretiyle cezalandrlmak yolu tutulmutur. te buna rnek B.T.M.M.M. Muallimler Cemiyeti Bakan Asm avuoludur. Bu retmen Gmlcinenin Mastanl Mahallesi Trk Okulunda grev yapmaktayd. Kitap davasnda aktif grev ald gerekesiyle skeenin Gynkl kyne srgne gnderilmitir. Bunun zerine Aznlk Yrtme Kurulu, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Bat Trakya M.M.M. Muallimler Cemiyeti ve S..P.A. Mezunlar Dernei karar alarak olay knamlardr.312
309 Bat Trakya Trk Toplumu Eitim retiminin Geirdii Gelime Raporu, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Gmlcine 1998, s.:6 310 Balkan (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:20. 311 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:793, 1960 312 Aznlk yelerinin gerektii ekilde eitilebilmesi, bunun serbeste ve aznln kendi dilinde yaplabilmesi gvencesi, gnmzde en doal aznlk haklarnn banda geliyorsa da, lkemiz Yunanistan, Bat Trakya Mslman Trk Aznlnn bu haklardan yararlanmamas iin elinden geleni yapyor.

201

5.2.2.19.13. Trk retmenlerin Sigortalanmas Yunanistanda salk ve emeklilik sigortas olmayan tek alan kesim Trk Okullarnda szlemeli olarak alan Bat Trakyal Trk retmenleridir. Bu boluun doldurulmas iin 1109/1972 sayl yasann 6. maddesinin 5. fkrasnda yle denilmektedir: nceki paragrafta ahslar KAya (Sosyal Sigortalar Kurumu) balanr. Bu messesedeki btn sigorta dallarna hak kazanr ve alma yeri bahis konusu edilmez. KA kanununa gre ngrlen btn iveren deneklerini Yunan hkmeti yklenir. bu paragrafn uygulanabilmesi iin gerekli ayrnt KA ynetim kurulunca hazrlanr. Bu madde Bat Trakya Trk lkokullarnda hibir zaman uygulanmamtr. Yunanistan apnda sigortasz kesim kalmamasna ramen zellikle Bat Trakya Trk retmenler Birlii yesi Trk retmenler sigortasz braklmtr. Bu durumu Bat Trakya Trk retmenler Birlii Ynetim Kurulu yelerinin pek ok kez Milli Eitim Bakanl nezrinde dile getirilmitir. retmenler tarafndan yukarda belirtilen ilgili yasa hkmnn uygulanmasn istenmesi zerine, Milli Eitim Bakanl 16.05.1978 tarihinde yaynlad bir kararname ile szlemeli Trk retmenlerin iverenin demekle mkellef olduu sigorta primlerinin devlet tarafndan denir eklindeki ifadesini okul encmenleri szlemeli Mslman retmenlerin sosyal sigorta primlerini derler eklinde deitirilmitir. Zaten retmen cretlerini demekte zorlanan
Bir aznln milli ve kltrel varln korumasnn eitimden getiini ok iyi bilen lkemiz yneticileri, eitim alanndaki hakszlklara her gn bir yenisini eklerken, eitimin temel talar olan retmenlerimize ynelik basklarda bulunmay da ihmal etmiyorlar. Bunun en son rneklerinden birini ise, Medrese Mezunu Mslman Muallimler Birlii Bakan ve Yrtme Komitesi yesi Asm avuoIu'nun 15 yldr hizmet verdii Mastanl Trk lkokulundan, skee'nin Gynkl kyne tayini oluturuyor. Asm avuolu'na ynelik bu hareketin, ynetimin retmenlerimiz zerinde zellikle son zamanlarda younlatrd bask ve caydrma politikasndan baka bir ey olmadn hatrlatrken, aznln birlik ve beraberliinden rahatsz olan Yunan devletinin bu tr hareketlerinin devam edecei inancn da tayoruz. Okul encmenlerimizle yaplan szlemelerle grev yapan, encmenlerimiz tarafndan maalar denen Asm avuolu gibi retmenlerimizin zel durumunu Yunanl yetkililere bir kez daha hatrlatrken, Bat Trakya Mslman Trk aznlnn uluslararas antlamalarda belirtilen ''parasn kendi vererek kendi okulunu kendi kurma, ynetme ve denetleme'' hakknn bir kez daha inendiini ifade ederiz. lkemiz yneticileri bu konuda da imza ettikleri Lozan Antlamas'n bir kez daha ihlal etmi, Trkiye ve Yunanistan arasna imzalanan 1951, 1968 Kltr Protokollerini hie saydklarn aka ortaya koymulardr. 16 EKM 1993, Gerek, Ayn Eser, S:376,22.10.1993

202

renci velilerine altndan kalkamayaca ykmllkler getirilmitir. Bunun sonucu olarak ta Bat Trakya Trk retmeni hala sigortasz olarak almaktadr.313 5.2.2.19.14. retim Grevlileri Kadrosu Bat Trakyadaki Trk Aznl okullar bir nevi zel okul statsnde olmasna ve retmen kadrolar, Lozann 40. maddesinde belirtildii gibi, giderlerini karlamak kouluyla aznln kendi i meselesi olmas gerekmektedir. Fakat 55367/1978 sayl kararnamede Bat Trakya Aznlk Okullarnn retim grevlileri kadrosuna ilikin kararname ile okullardaki renci saysna gre retmen kadrolarn snrlamakta ve bunun sonucunda da okullardaki pek ok Trk retmeni kadro fazlal durumuna derek ynetim tarafndan azledilmilerdir. Tablo 18 lkokullara renci Saysna Gre retmen Atanma Durumu Snf Says314 renci Says Atanacak retmen Says 1 Dershaneli Okula 8 1 Trk, 1 Yunanl 2 Dershaneli Okula 940 1 Trk, 1 Yunanl 4 Dershaneli Okula 4190 2 Trk, 2 Yunanl 6 Dershaneli Okula 91140 3 Trk, 3 Yunanl 8 Dershaneli Okula 141190 4 Trk, 4 Yunanl 10 Dershaneli Okula 191240 5 Trk, 5 Yunanl 12 Dershaneli Okula 241290 6 Trk, 6 Yunanl 14 Dershaneli Okula 291-... 7... Trk, 7... Yunanl rencilerin fazla olduu durumlarda her snfa 50 renci gelecek ekilde ayarlama yaplmaktadr. Bat Trakya Trk lkokullarndaki snflar 2 derslikten 24 derslie kadar olan okullar hizmet vermektedir. Ama daha ok 2 derslikten oluan okullar mevcuttur. 5.2.3. Mfettilik Bat Trakya Trklerinin Eitimi 1923 ylnda Yunanistana gemitir. Aznlk eitimi iin bir mfettilik kurulmamtr. Yalnz valilik emrinde bir mfettilik brosu kurulmutur. Mfettiliin grevleri belirtilmemitir. 30 yl bu makam ilkokul retmeni Argiryadis tarafndan idare edilmiti. 1936 ylndan sonra da Minaidis bu vazifede grev almtr.315
313 Bat Trakya Trk Toplumu Eitim retiminin Geirdii Gelime Raporu, Ayn Eser, s.:7 314 Lambros Mpaltsiotis-Kostantinos Tsitselikis, H Meonotiki Ekpedevsi tis Trakis, Sakula,2001, sayfa309. 315 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:836, 1962

203

Bat Trakya Trkleri eitiminin her aamasnda bire bir ilgilidirler. retmenlerin bilgi seviyelerinin ykseltilmesi konular da buna dhildir. Buna rnek olarak 2630 Temmuz 1950 tarihleri arasnda yaplm toplanty rnek olarak verebiliriz. Bu toplantnn birinci gn retmenlerin mfettilie kar grevleri, okullarda tutulmas gereken defterler konusunda bilgi verilmitir. Dier 6 gnde ise snflarda nasl ders ilenecei konusunda bilgiler verilmitir. Derslerin hangi yntemlerle verilmesi gerektii konusunda bilgilendirilmilerdir.316 retmenlerin bu bilgi seviyelerini ykseltilmesinin yannda mfettilik zaman zaman okullara kar olumsuz tutum da takndklar gzlenmitir. 1954 ylnda 3065 sayl kanun gerei Mfettiliin ismi Trk Okullar Mfettilii olarak deitirilmitir. Fakat bu kanun ok uygulanamamtr. Zamanla ismi Aznlk Okullar Mfettilii ekline dntrlmtr. Bu uygulamay hi bir kanuna dayanlmakszn yaplmtr. nk bu yndeki deiiklik 1972 ylnda yaplmtr. Mfettiliin Bat Trakya Trklerine uygulad baz olumsuz tutumlarna yle bir gz atalm; Mfettiliin retmen azletmek istemesi sonucu eitli bahaneler kararak retmen azledebilmektedir. Buna benzer bir olay 28 Ekim Yunanistan Milli gnnden sonra kartlmtr. Milli gnden sonra Sirkeli Trk lkokulu mdr ocuklarn yorgun olduklarn gz nnde tutarak 29 Ekimde de okulun tatil ettiini sylemitir. Mfettilik makam bunun zerine okul mdr okulu 29- Ekim Cumhuriyet Bayram olmas dolaysyla okulu tatil etti diye soruturma amtr. Mfetti bir yerde retmenleri azletmek iin kz altnda buza aramaktadr. Baarl retmenleri nasl cezalandraym diye inceden inceye dnmektedir. Bu bir manevi bask rneidir.317 skeenin Gkeler belediyesine bal Hykky ve Koruky okullarnda hi yoktan bir bayrak meselesi kartlmtr. Bayraklar eskidii iin Gkeler Belediyesine bavurulmu ve yeni bayrak alnmasn istemilerdir. Meclisten kan karara gre encmene bayrak smarlamasn sylemiler ve encmen bayra smarlamtr. Bayra bir Yunanl bayrakya smarlamlardr. 10 gn sonra Rum retmen ehre inerken encmen bayrakdan geip bayra almasn sylemitir. Fakat retmen bayra almadan geri dnmtr. Encmene de bayra almaya gidersen mfettilikten gemeden gitmemelisin demitir. Encmen de ehre inmitir. Bayran hazr olup olmadn sormaya giderken kendisini bir polis karlam ve alp emniyette sorguya gtrmlerdir. Orada ona nasl bayrak smarladklarn, ne yolda hareket ettiklerini sormulardr. Encmen sorgu bittikten sonra kye dnmtr. Kyde de Gkeler karakoluna mensup polislerle karlam ve yeniden sorguya alnmtr. Burada da nasl bayrak smarladklarn falan sormulardr. Ertesi gn 3 encmen de mfettilie gitmilerdir. Mfetti onlara nasl bayrak smarladnz, ay yldzl Yunan bayra smarlamsnz. Bana sormadan hi bir
316 Ayn, Say:443 ,1950 317 Ayn, Say:792 ,1960

204

yerden para alamazsnz diye barmaya balamtr. Yine bayra almadan kylerine dnmlerdir. Ertesi gn ancak Belediye bakan bayraklar teslim etmitir. Bir hafta karakol, emniyet, mfettilik tarafndan sebepsiz yere huzursuzluk yaratlmtr. te Trk Okullarn tefti eden mfettiin ve emniyetin bir bardak suda kopard haksz frtna... te Bat Trakya Trkleri bu gibi manevi tazyik ve aslsz iftiralarla kar karya kalmaktadr.318 1960 ylna gelindiinde mfettiliin Trk okullarna kar olumsuz tavrlarnda birden bire bir art gze arpmaktadr. 28 Ekim OH Mili gn iin ahin Trk Okulu mdr Hafz Salih anta elenk koymutur. elengin zerinde her zamanki gibi ahin Trk Okulu yazldr. Bu durum 3065 sayl kanuna gre byle yaplmaktadr. Bunun zerine Jandarma Okul Mdrn makamna ararak Trk kelimesini kulland iin azarlayp hi bir sz hakk vermeden Sen burada Trklere nderlik yapamazsn, sen vatan hainisin, seni birka gn iinde srgn ettireceim diye azarlayarak baz sulamalarda bulunmutur. Mdr de tehdit karsnda istifasn mfettilie vermi ve ayn gn mfetti istifay kabul ettiini bildirmitir.319 Kurcall Trk lkokulu Encmenleri 196061 retim yl iin retmen Okulu Mezunu bir retmenle 9.000 drahmiye anlamtr. Bu durumu mfettie bildirmilerdir. Mfetti evraklarn tamamlamasn istemitir. Okulun byk dershanesini de ikiye blmelerini ve bu suretle 4 dershaneye karlmasn sylemitir. Bylece yeni retmene yeni bir snf tahsil edilmitir. 20 gn sonra Rodop Valisi karakol vastasyla okula bir emirname gndermitir. Bu blnen dershanenin blnmeye msait olmadn, renci says gz nne alnd zaman retmen artrmna kesinlikle haklar olmadn bildirmitir. Paras devlet kasasndan kmayan bir retmene bylece alma frsat verilmemitir Okul encmenlerinin istedikleri retmeni seme hakk gasp edilmitir. Mfettilerin, ynetimin, Bat Trakya Trklerinin Eitimini engellemek iin neler yaptnn anlalmas iin nemli gstergelerdir.320 Mfettilik makam skee ve Gmlcinedeki brolarn tek at altnda toplamak iin Aznlk Okullar Genel Mfettiliini 1992 yl itibariyle Kavalada amtr. Genel Mfettilik makam 2004 yl iersinde Kavaladan Gmlcine'ye nakledilmitir. Mfettiliin genel merkezidir. Buray drt kiilik bir kadro idare eder. Birincisi ilkokul veya lise retmenidir. Bu retmen ilkokul ve liselere ait retim metotlarn bilmeli ayrca aznlk eitimiyle ilgili kanunlara vakf olmaldr. kincisi ise memur DE1 konumunda olmaldr. ncs ise sekreterdir. Mfetti olmak iin en az 5 yl Bat Trakya Trk Okullarnda grev yapma zorunluluu vardr. Genel Mfettilik aznlk okullarnn her trl ilerine
318Ayn, Say:794, 1960. 319 Ayn, Say: 806, 1960. 320 Ayn, Say: 806, 1960

205

bakmaktadr. Mfettilik 4 ksma ayrlmtr. 2 ksm Gmlcinede 2 ksm da skee blgesindedir. skee 1. Blgesi Mfettii, skee 2. Blgesi Mfettii olarak, Gmlcine 1. Blge Mfettii, Gmlcine 2. Blge Mfettii olarak ayrlmtr. Mfettilerin grev ve yetkilerini belirleyen kanunlar 2009/1992 (F.E.K. 18/A/1421992) 32. Maddesi, Z2/365/1181992 (F.E.K. 544/B/14 21992) ve Z2/365/1181992 (F.E.K. 544/B/ 2881992)dir.321 Genel Mfettilik Bat Trakya Trklerinin ilkretim ve lise blmnn her trl ilerine bakmaktadr. Ayrca Dileri Bakanl ile de koordineli olarak almaktadr. 5.2.3.1 .S.M.E. (Y ) Grevleri ve kimlerden olutuu 2341/1995 sayl kanunla belirlenmitir. Bat Trakyadaki aznlk okullarna atanacak eitim personelini semek ve yerletirmek ve bu personelin grev ve disiplin konularn stlenmek zere bir Aznlk Eitimi Sicil Kurulu (piresiako Simvoulio Mionotikis Ekpedefsis)(.S.M.E.) oluturulmutur. Bu kurul u grevlilerden olumaktadr: Bakan olarak, vekili ile beraber, Yksek retim Kurulu Pedagoji ubesi veya pedagoji blmne mensup bir retim grevlisi, Bakan yardmcs olarak, Bat Trakya Aznlk Okullar Koordinatr ve kendisine veklet edecek Aznlk Okullar Eitim Brosu Bakan, Aznlk ve her iki toplumun kltr konularnda uzman iki bilim adam ve bunlar vekilleri, Bunlardan biri S..P.A. mdr olabilir. Bu kurul toplantlarn Trakya niversitesi Eitim Fakltesinde yapmaktadr.

321 Natanail M.P. Sayfa:83

206

6. BLM: ORTA RETM Bat Trakya Trklerinin aznlk olarak kald yllarda, Osmanl mparatorluu devrinden kalm ortaretim kurumlar olan Rtiye ve dadiyeler vardr. Tanzimat sonrasnda almaya balayan Rtiyeler, ptidai ad verilen snfl okuldan sonra gelen yine snfl bir okuldur. Bugnk anlamda Rtiye ilkokulun son snfna tekabl eder. dadiyeler de, Osmanl eitim sisteminde Sultanilere ve Yksek Meslek Okullarna renci hazrlayan eitim kurumlaryd. stanbul dnda alan ilk dadiye Yeniehir (bugnk Yunanistan snrlar iersindeki Larisa ehri) dadiyesidir. Yeniehir dadiyesi 1875 ylnda almtr. Bundan sonra Selanik, Manastr gibi ehirlere yaylan dadiyeler 1890l yllarda Gmlcineye de bir dadiye almasna kadar gelmitir. Genel anlamda dadiye, bugnk ortaokul, Sultani de lise karldr. Lozan Antlamasndan sonra Gmlcinede bir Rtiye ve bir dadiye, skeede ise bir Rtiye vard. Rtiyeler ve dadiyeler 1930 ylnda ada ilkokullara dntrlmtr.322 Bat Trakyada orta retim eitlilik arz etmektedir. Orta retim be deiik ekilde olmaktadr. Bat Trakyada orta retim dzeyinde iki tane ortaokul vardr. Bunlardan biri Gmlcinedeki (Komotini) Celal Bayar Lisesi dieri de skeedeki (Ksanthi) Muzaffer Saliholu Lisesidir. Eitim dili Trke ve Yunanca olarak iki dilde yaplmaktadr. Bunun yannda iki tane de Medrese vardr. Bunlar ahin ve Gmlcine Medreseleridir. Medreselerin eitim dili Yunanca, Trke ve Arapadr. Bat Trakya Trklerinin tasvip etmedii Gimnazyumlar (ortaokul ve liseler) da vardr. Bu okullar Bat Trakyadaki dalk blgelerde kurulmutur. Eitim dili Yunancadr. Yalnzca Din Eitimi dersi Trke ilenmektedir. Yunan liseleri Yunanistann devlet liseleridir. Burada eitim tamamen yunancadr. Yunanistandaki eitim kurumlarnda yer bulamayan renciler yurtdndaki okullara giderek eitimlerini tamamlamaktadrlar. Trkiye liseleri gibi...

322 Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Bat Trakya Trk Aznl Ortaretim Raporu, Gmlcine, 1998, sayfa:3

207

6.1. TRK ORTAOKULLARI Bat Trakyada Trke Eitim veren Celal Bayar ve Muzaffer Saliholu Liselerini, Trk Ortaokullar bal altnda incelenecektir. Bu balk altnda Trk Ortaokullarna gitmek isteyen ve devam eden rencilerin karlatklar problemler ortaya konacaktr. Celal Bayar ve Muzaffer Saliholu Liseleri de Bat Trakya Trk lkokullar gibi zel Okul statsnde eitim hayatlarna devam etmektedirler. 6.1.1. GMLCNE CELAL BAYAR LSES Bat Trakyada alan ilk orta retim kurumu Celal Bayar Lisesidir. Celal Bayar Lisesinin almasna nasl karar verildiine Trakya Gazetesinde yle nakledilmektedir: 13 Haziran 1952 tarihinde Yunanistan majeste Kral ve Kralie stanbulda bulunuyorlard ve Celal Bayar onlarn erefine bir balo dzenlemiti. lk dans da Kral ve Kralie yapmlardr. Bir ara Kralie Cumhurbakan Celal Bayara: Mhim bir ie giritim. Bat Trakya Trklerine bir lise aacam ve bu liseye kendi isimlerinin konulmasna msaade etmenizi istiyorum demilerdir. 323 Celal Bayar Lisesinin almas fikri, ilk olarak bu baloda ifade edilmitir. Milli Eitim Bakanlndan Gmlcine Valiliine verilen bir emirle Majeste Kralie tarafndan yaplacak olan Celal Bayar Lisesi iin acele 56 dekarlk msait bir arsa bulunmas istenmitir.324 Lise binas, Krmahallede 15 bin metrekarelik eski bir Osmanl-Trk mezarlnn yerine kurulmutur. Mezarln dzenlenmesinde ve temellerin kazlmas esnasnda kan kemikler ''Nakl-i Kubur'' yntemi ve bata Gmlcine Mfts olmak zere kalabalk bir dini trenle Mastanl mezarlna nakledilerek gmlmtr.325 Bylece lisenin almas iin yer bulunmu oluyordu. Bin metrekare zerine kurulan Celal Bayar Lisesi binas, alt ayda tamamlanm, masraflar da Kraliyet Ailesi Yardm Kurumu tarafndan karlanmtr. Lisenin giri kapsnn yannda Kral Pol ve Kralie Frederika Yardm Kurumu tarafndan Yunanistan-Trkiye dostluunun belgesi olarak kurulmutur, 1952 yazl kitabesi vardr. ki lke arasndaki dostluu simgelemek iin de okula, o zamann Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Celal Bayarn ismi verilmitir. Lisenin al trenine Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Celal Bayar konuk olarak davet edilmitir. Bat Trakya Trkleri iin 2 Aralk 1952 tarihi nemli bir tarihi gndr. Celal Bayar Bat Trakyaya gelii esnasnda getii yollarda Bat Trakya Trkleri byk sevgi gsterilerinde bulunmulardr. Gmlcineye vardnda da tanm yerindeyse yer yerinden oynamtr. Lisenin bahesini, anneler babalar byk bir heyecan iersinde doldurmulardr. Kadn, erkei, genci ihtiyaryla okulun
323 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:512,1952 324 Ayn, S:513,1952 325 retmenler Birliinin hazrlam olduu Eitim Raporu, 1998, Gmlcine

208

bahesi tka basa doldurulmutur. Cumhurbakan Celal Bayar okulun am treni iin lisenin kapsna geldiinde lisenin kapsna, Trk ve Yunan bayraklarnn renklerini simgeleyen kurdeleler aslmtr. Kapnn iki tarafnda yars beyaz-krmz ve yars beyaz-mavi renkli kumalardan elbiseler giymi olan iki gen kz dizilmitir. Trk stiklal Mar derin bir hrmetle dinlenildikten sonra Trkiye Cumhuriyetinin Cumhurbakan, kurdeleyi kesmitir. Kral Pavlos ve Kralie tarafndan takip edilerek lise gezilmitir. Cumhurbakanna okul hakknda gerekli bilgiler verildikten sonra merasim sona ermitir.326 Bylece Celal Bayar Lisesi cokulu bir ekilde almtr. Okulun alndan sonra Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Celal Bayar lisenin ihtiyac iin ara gere yardm yapmtr.327 Celal Bayar Lisesinin kuruluu ve almas, 2203/15 Austos 1952 say ve tarihli kanun hkmndeki kararname ile belirlenmitir. Bir yl sonra 2567/3 Eyll 1953 say ve tarihli kanun hkmnde kararname ile baz maddeleri deitirilmitir. Alt snfl olarak alan Lise Encmen Heyeti tarafndan ynetilmektedir. Celal Bayar Lisesi nce 1952/53 ders ylnda Gmlcine Merkez Okulu binasnda ''hazrlk snf'' olarak almaya balamtr. Giri imtihanlar 24 Aralk 1953'te yaplan ve baar gstermi rencilerin meydana getirdii birinci snf ile 195354 ders ylnda asl retime gemitir. Lisede baz yllar derslik azlndan dolay renci ihtiyacnn karlanmas iin ift tedrisat yapld da olmutur.328 Celal Bayar Lisesine 1996 ylnda kurayla renci alnmaya balanmasndan sonra gelen talebin karlanabilmesi iin Cell Bayar Lisesine 1998 ylnda 3 derslik yaplmtr. 1999 ylnda da 2 derslik daha ilave edilmitir.329 Celal Bayar Lisesine 2002 yerel seimler ncesi Yorgos Papandreu tarafndan Ek Binann temeli atlm ve ksa srede bitirilmitir. Ek binann iinde 6 snf, bir fizik- kimya laboratuar, bir ktphane, bir bilgisayar odas, her iki katta da tuvalet, retmenler odas, mdr odas, encmen heyeti odas ve asansr gibi blmler vardr. Bilgisayar odas Trkiyenin Gmlcine Bakonsolosluu tarafndan ba lanan on adet bilgisayarn teslim edilmesi ile 2005 yl banda hizmete almtr.330 Ek dersliklerin de hizmete girmesi ile 17 derslik ile Celal Bayar Lisesi eitim vermektedir. Celal Bayar Lisesi kuruluundan bu yana 50 yl doldurmasnn ansna 50. yl kurulu etkinlikleri ile 2002 ylnda kutlamtr.
326 Ziya akir, T. Cumhurbakan Celal Bayarn Yunanistan Seyahati Hatralar, smail Akgn Matbaas, stanbul,1953, S:42. 327 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:532,1952 328 leri, Ayn Eser, S:159,1.2.1980 329 retmenin Sesi, Ayn Eser, Say:22 330 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, 31012005.

209

Celal Bayar Lisesi Encmen Heyetinin isteini dikkate alan Aznlk Eitimi Koordinatr Savvas Marangoz, kanun gerei okuldaki aznlk mensubu retmenler arasndan edebiyat retmeni Tunalp Mehmet'i okula mdr olarak tayin etmitir. Yeni mdr 12 Eyll 2005 tarihinden itibaren yeni grevine balamtr. 6.1.1.1. Celal Bayar Lisesinin smi Lisenin ilk kuruluunda yani 1952 ylnda adna CELAL BAYAR LSES ad verilmitir. 27 Mays 1960ta Trkiyede meydana gelen ihtilalden sonra Trk Hkmetinin Yunanistan ile vard bir anlama gereince lisenin ad ATATRK LSES olmas konusunda mutabakata varlmtr. Fakat Yunanistanla kararlatrlan bu isim maalesef konulmayp KOMOTN (GMLCNE) LSES ismi konulmutur. Bu isim koyulurken her hangi bir kanuni deiiklie gidilmemitir. sim deiikliine yaplan itirazlar hibir sonu vermemitir. Bundan sonra lisenin ad bir ara Gmlcine Karma Lisesi olarak ta deimitir.331 Yunan liselerinden ayrlabilmesi iin 4379/1964 sayl kanun ile ismi GMLCNE (KOMOTN) MSLMAN LSES olarak 332 deitirilmitir. Daha sonraki yllarda Gmlcine (Komotini) Mslman Ortaokul ve Lisesi eklinde deitirilmitir.333 Gmlcine (Komotini) Mslman Ortaokul ve Lisesi tabelas ile 25 Austos 2001 tarihine kadar adlandrlmtr. En son olarak ta Gmlcine (Komotini) Aznlk Ortaokul ve Lisesi eklinde deiiklie gidilmitir. Celal Bayar Lisesindeki bu deiiklik yalnz Yunanca olarak yazlmtr. 6.1.1.2. retmen htiyac Celal Bayar Lisesinin retmen ihtiyac iin Bat Trakyada Ortaokul ve lise retmeni bulunmad iin, ortaokul ve lise retmeni yetiinceye kadar (ilk be yl iin) Trk Dili ile okutulacak ders retmenlerinin Trkiyeden gnderilmesine karar verilmitir. Lisenin eitim retime balad 195253 yllarndan 1975lere kadar Trk Dili ile okutulan btn derslerin eitimi, tam kadro ile Trkiyeden gnderilmi Kontenjan retmenleri tarafndan yaplmtr.334 Lisenin kurulu kararnamesinin 6. maddesinde ngrlen okul mdrl, okul encmeni tarafndan teklif edilen ve ilgili genel mfetti tarafndan
331 Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Bat Trakya Trk Aznl Ortaretim Raporu, Gmlcine, 1998, sayfa:5 332 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, Say:905, 1965 333 Gerek, Ayn Eser, S:284, 6.4.1991 334 retmenin Sesi, Ayn Eser, say:15

210

onaylanan, dini Mslman Yunan Uyruklu retmenlerden birine verilir... hkm 1971 ylnda ilk kez uygulamaya konmutur. Trkiyede niversite tahsilini tamamlam Bat Trakyal bir lise retmeni Celal Bayar Lisesine mdr olarak atanm, atama karar da resmi gazetede yaynlanmtr. Ancak bu karar uygulanmamtr. Yaplan btn giriimler sonusuz kalmtr. dari Okul Mdrl makam devaml olarak bo kalmtr. Ayn yl yine Trkiyede lahiyat Fakltesi mezunu retmenlik bavurusunda bulunmu ve olumlu sonu alnm olup liseye din dersi retmeni olarak atanmtr. Fakat lisenin kurulu kararnamesindeki 6. madde uygulanmamtr. 1974 ylnda S..P.A. mezunu bir ilkokul retmeni vakit kaybedilmeden Celal Bayar Lisesine dari Mdr olarak atanmtr. Derse girmek veya herhangi bir resmi ilem yapma yetkisi olmayan bu ilkokul retmeni 200405 retim ylna kadar szde okul mdrl grevini yapmtr. Kontenjan retmenleri konusunda belirtildii gibi baz dnemlerde retmenlere zamannda alma izni verilmemitir. Bu uygulama bazen karlkllk ilkesine gre olmu bazen de Yunanistan ynetiminin bir art niyeti sonucu olmutur. Sonu olarak retmenlerin ge grev almalarndan dolay ortaokulda bir dnem Trke ders ilenmeden kapanmaktayd.335 19741979 yllar aras toplam 28 yerli retmen liseye retmenlik bavurusunda bulunmu fakat her seferinde Lisenin retmen ihtiyac yok, ihtiya olduu zaman size grev verilecektir gibi yuvarlak cevaplar verilmitir. Bu retmen bavurularna 1987, 1988, 1990 yllarnda kiisel olarak bavurular yaplm fakat her birine liseye retmenlerin Trkiyeden gnderildii cevab verilmitir. 199091 retim ylnda Celal Bayar Lisesinde hibir kontenjan retmenine grev verilmemi ve Din dersi dnda Trke ders yaplmamtr. Bunun zerine 199192 retim yl iin encmen heyeti ve renci velileri geni apl bir toplant yapmlardr. Bu toplant sonucu Bat Trakyal retmenlerden almak istediklerini ve her trl masraf kendilerinin deyeceklerini bildirmilerdir. Aadaki retmen kadrosuyla bavurular yaplmtr.: Trk Dili ve Edebiyat retmeni Nuri Nuri, Trk Dili ve Edebiyat retmeni Reit Salim, Trk Dili ve Edebiyat retmeni Yakup Kurt, Fizik-Matematik retmeni Ramadan Tuban, ngiliz Dili retmeni lk Recep, Elii ve Resim retmeni Hasanolu Mustafa, Felsefe ve Psikoloji retmeni Emine Tabak Ahmet, Felsefe ve Psikoloji retmeni Elvan Yunusolu, Beden Eitimi retmeni smet Kadir, Biyoloji ve Zooloji retmeni Nedim Ahmetolu. 336
335 Akn, Ayn Eser, Say:308, 15 Ekim 1966 336 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:21

211

Fakat gelen cevap yine ayn olmutur. Liseye retmenlerin Trkiyeden geldiini o yzden atanmann yaplamayaca cevab verilmitir. Bunun zerine Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei retmenlerin atanmalarnn yaplmas iin Milli Eitim ve Din leri Bakanna337, valiye bir dizi mektup ve muhtra gndermilerdir. Durumun dzeltilmesini ve retmenlerin atanmas temennisinde bulunmulardr. Fakat hi bir netice alnamamtr. Yukardaki bavurular birok kez bireysel olarak yapld gibi okul encmenleri vastasyla da defalarca yaplmtr. Bireysel bavurulara Kavaladaki Aznlk Okullar Koordinatr Dimos Kiristalis tarafndan u cevap
337 Milli Eitim ve Dinileri Bakan Sayn G. Suflias'a Sayn Bakan, 1991-92 Ders Ylnn sona ermesine ramen, Bat Trakya Aznl'nn eitim sorunlar zmlenmeyip var olmaya devam etmektedir. Bu sorunlardan bir tanesi de, Komotini Aznlk Lisesi retmenleri sorunudur. Yunanistan ile Trkiye arasnda imzalanm olan anlamalarca, Trke okutulan derslerin retmenlerinin hemen hemen tm, kontenjan retmenleri olup Trkiye'den gelmektedirler. Ancak uzun yllardan beri Aznlk Lisesinde grev yapan kontenjan retmenleri, her yl Mart aynda derslere balamaktadrlar. (Kendilerinin ifadelerine gre bu gecikme, Trkiyedeki Yunanistan Konsolosluklarnn zamannda vize vermemesinden kaynaklanmakta. Bunun sonucu olarak da renciler o derslerin ok az bir blmn grp renebilmektedirler. Bunun yannda, bu ekilde sorunlar olan bu derslerle ilgili, Liseye tayin olmak isteyen, Aznlk mensubu, Dernek yelerimiz olan yetenekli retmenlerimiz mevcuttur. Hatta bu konuda. N.D. 2203/ 1952 sayl kanunla N.D.2567/1953 sayl kanunun 5. maddelerine uygun olarak, Komotini Aznlk Lisesi Encmen Heyeti'nin bu retmenleri ie alma ilemi ve karar da mevcuttur. Ancak Encmen Heyetinin bu ilem karar Kavala'da bulunan Aznlk Okullar Mfettiliinden hal onay beklemektedir. Bunun sonucu olarak da bugne kadar tayinleri hakknda her hangi resmi bir karar alnmam durumdadr. Bunlarn yannda, ilgililerin Sayn Rodop Valisine yazl olarak sunduklar konuyla ilgili muhtraya da henz cevap verilmemitir. Tm bunlar gz nnde bulundurarak isiz retmenlere alma ortam yaratmak, derslerin normal renimini ve eitimini salamak iin, Komotini Aznlk Lisesi Encmen Heyetinin ilem ve kararlarnda belirtilen retmenlerin liseye tayinleri hakknda gerekli ilemleri yapmanz rica ederiz. Sayglarmzla Ynetim Kurulu Adna Bakan Ali Kamber Sekreter Dr. Cafer Hafz Mehmet,Gerek, Ayn Eser, S:333, 8.7.1992

212

verilmitir: 861992 tarihli dilekenizle ilgili olarak size, skee Aznlk Ortaokulu-Lisesinde halen 11 Mslman retmenin grev yapmakta olduunu ve bu retmenlerin Trk dilinde okutulan derslerin retmen ihtiyacn fazlasyla karladn, keza Gmlcine Aznlk Ortaokulu-Lisesinin retmen ihtiyacnn Trk Uyruklu Kontenjan retmenlerle karlandn bildirir, bu konudaki talebinizin, anlan okullarda bo kadrolar ortaya kmas veya sizin brannzla ilgili derslerin retim ihtiyacnn artmas halinde istikbalde gzden geirilebileceini bilginize sunarz.338 Grld gibi retmenlerin alnmayaca her bavuruda tekrarlanmtr. retmen ihtiyacnn karlanmas iin bir defasnda dorudan Milli Eitim ve Din leri Bakanlna yaplan bir bavuruya (Reit Salim) Tayin edildiiniz zaman maanz kim verecek eklinde gelen cevap zerine okul encmeni okul velilerini okula davet etmitir. renci velileri 13 Ekim 1991 tarihinde yaptklar toplantda tayin edilecek yerli retmenlerin maalarn deyeceklerini, imzaladklar zel bir protokolle belirtmilerdir. Bundan sonraki bavurulara verilen yantlar ise Lisede retmen ihtiyac yok eklinde olmutur. 1992 ylnda Helsinki Watchn yaynlad raporda Yunanistana; Trk Aznla kendi retmenini seme hakkn vermesini tavsiye eder eklinde yer verilmitir. Yllar bu mcadelelerle geerken 1999 ylnda mcadelenin semeresi olarak Gmlcine Celal Bayar Lisesine iki retmen atanmtr. Sibel Ali (ngilizce retmeni), Ylmaz Apti Mehmet (Beden Eitimi retmeni) olarak Kasm 1999 tarihinde atanmtr.339 200102 retim ylnda Tunalp Mehmet Edebiyat retmeni olarak atanmtr. Celal Bayar Lisesinde 20042005 retim ylnda grev yapan Bat Trakyal retmenler unlardan olumaktadr: Halil Aydn (Matematik), Mustafa Mehmet Erol (Mzik), Sezgin Berber Ahmet (Beden Eitimi), Ylmaz Apti Mehmet (Beden Eitimi) Sibel Ali (ngilizce), Belgin Mehmet (Biyoloji), Rdvan Hasan (Din Eitimi), Tunalp Mehmet (Edebiyet). Kontenjan retmenleri ise unlardan olumaktadr: Recep Bal (Edebiyat), Necip Ylmaz (Matematik), Fatma Zincir (Matematik), Mustafa Duran (Matematik), Mehmet Ttncolu (Fizik), Suat Tuna (Kimya), Selcan zgr (Biyoloji).340 20052006 retim ylnda da Murat Karahseyin Fizik retmeni olarak atanmasyla Celal Bayar Lisesinde retmen says 32 olmutur. Bu retmenlerin dokuzu Bat Trakya Trklerindendir. 6.1.1.3. Hazrlk Snf Lisenin ilk ald yllarda ortaokul snavlarnda yeterli baary gsteremeyenler iin bir snf almtr. Burada ilkokullara ait Yunanca ve Trke kltr dersleri gsterilip lisenin giri snavlarna yeniden katlyorlard.
338 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:26. 339 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:152 340 Ayn, say:397

213

195657 retim yl sonunda yaplan snavlarda byk baarszlklar olmutur. Bu dnemde hazrlk snfna 25 renci devam etmitir. Yaplan snav sonucu yalnz 12 kii 1. snfa balayabilmitir. 13 kii ise baarsz olmutur. Bunun sonucunda gnn gazeteleri retmenleri sulamlardr. rencileri gerektii gibi hazrlayamadklarndan ikyet etmilerdir.341 Bunun zerine kapatlmtr. Fakat 195758 retim ylnn kasm aynda retmen takviyesi yaplarak yeniden almtr. Fakat bu hazrlk snf da zerinden ok gemeden kapatlmtr.342 6.1.1.4. renci Saylar Tablo 19 Celal Bayar Lisesinde renci Saylar
YAZ GR. Kazanan Gz gr. Kazananlar

1952 1953 1954 1955 1956 1957 52 27 1958 1959 21 17 1960 1961 1962 33 23 41 28 1963 25 13 1965 1966 91 33 1967 91 33 42 15 1968 22 20 120 20 1969 22 22 104 16 1970 202 22 104 46 1971 141 17 46 1972 135 91 45 1973 135 95 40 1974 76 23 1975 139 29 77 1976 157 33 120 90 1977 104 36 1978 117 61 63 61 1979 124 43 1980 125 105

Celal Bayar Lisesi

Snfta Kalanlar

Snfta Kalanlar Geenler

Snfta Kalanlar

Mezun Olanlar

Genel Toplam

Snfta Kalan Geen

Geen 5. Snf Top. Snfta Kalan Geenler

Snfta Kalan

1. Snf Top.

2. Snf Top.

3. Snf Top.

4. Snf Top.

6. snf Top.

341 Akn, Ayn Eser, S:22, 5.7.1957 342 Ayn, S:35,1.11.1957

Katlanlar

Katlanlar

Geenler

50 50 50 50 50 27 30 27 12 1 21 20 13 2 21 15 --- 17 17 22 17 21 10 12 5 21 6 10 7 12 25 15 25 9 18 5 14 19 5 37 12 23 12 15 16 8 13 24

50 100 150 200 250

150

68 39 19 30 18 2 51 46 100 33 30 39 23 5

26 20 1 24

27 22 --- 23 16 5 25 18 3

180 200 174 --- 226

40 26 27 13 19 23 60 30 20 42 32 -- 34 23 4 19 11 3 24 22 1 67 24 53 33 21 4 45 18 15 27 11 7 16 9 3 16 9 14 5 65 34 25 30 19 37 6 15 61 17 22 11 6 17 2 48 37 26 14 16 123 50 30 14 12 16

6 3 5

193 184 300

145 19 346 73 146

214

1981 1982 120 99 1983 32 1984 120 20 1985 26 4 2 1986 203 12 225 11 23 1987 173 14 172 12 26 1988 202 33 205 35 1989 217 41 208 36 1990 230 38 1991 80 22 19 1992 201 31 264 27 1993 60 1995 1996 158 65 1997 129 45 1998 151 40 1999 153 120 2000 180

17

16 6 7 17

10 4 7 7

1 7

6 - 6 0 0

8 0

20 5 1 1 8 K 0

372 360 180 82 41 50 37 196

51 14 9

32 15 -

18 9

5 7 6

12 4 10

220

10 15 26 23 400

Ortaokullardaki renci saylarnda kesin rakamlara ulamak gerekten zordur. Saylar gazete sayfalarndan elde ettiim iin birok eksiklikleri beraberinde barndrmaktadr. 200304 retim ylnda 31 renci Celal Bayar Lisesinden mezun olmutur.343 200405 retim ylnda da yeni dersliklerin yaplmas ile 18ye ulaan dersliklerde 2530 kii ders ilemektedir. 20052006 retim ylnda okulda yaklak olarak 550 renci renim grmektedir. Ortaokul birinci snfa ise 157 renci kayt yaptrmtr. 200405 retim yl sonunda 48 kii renim grd son snftaki tm renciler mezun olmutur. 6.1.1.5. lk Mezunlar Lise ilk mezunlarn 195859 retim ylnda vermitir. lk mezunlar 27 kiidir. lk mezunlar olmas sebebiyle isimlerini ve yerlerini belirtmek istiyorum: 1- Mustafa Ali, 2- Ahmet Mehmet, 3- Sabiha Aliosman, 4- Cahit Ahmet, 5Mustafa Haim Gmlcineden, 6- Mmn Ethem - B. Msellim, 7- brahim smail - B. Doanca, 8- Nazmi smail - Kargl Sarca, 9- Sami smail, 10Tahsin Haim, 11- Firuz Mehmet, 12- Burhan Mehmet, 13- Hasan Mehmet, 14Cahit Mehmet Gmlcineden, 15- Cahit Mustafa - Muratl,16- Hseyin Mustafa - Karacaolan, 17- Recep Mustafa - Ayazma, 18- Hamdi Ali Gmlcine, 19- Faik Besim - B. Msellim, 20- Burhan Osman stner, 21Sabri Rasim - Gmlcine, 22- Selahattin Ruen - Ayazma, 23- Ramadan Sleymanck - Yelkenciler, 24- Hasan Halil - ap, 25- Raife Meral Mehmet Gmlcine, 26- Alaiddin Hseyin - Narlky, 27- Hasan Hseyin Domrukydendir. Bu ilk mezunlara 28 Haziran 1959 tarihinde diplomalar

343 Gndem Gazetesi, Say:380, 2004

215

verilerek mezun edilmitir. lk mezunlara Kraliyet Yardm Tekilat tarafndan 10 gnlk Atina gezisi tertip edilmitir.344 Celal Bayar Lisesinde 2001 ylndan beri mezuniyet treni yaplmaktadr. Mezuniyet trenine st dzeyde katlm olmaktadr. Gmlcine Belediyesinin Nifea turistik tesislerinde gerekleen ve 2004 ylnda ncs dzenlenen trene; T.C. Gmlcine Bakonsolosu Hseyin Avni Botsal, Rodop Milletvekili lhan Ahmet, Rodop Milletvekili Hrisa Manolya, Rodop Vali Yardmcs Panayotis Grigoropulos, Blge Eitim Mdr Teodoros Muhis, skee Muzaffer Saliholu Lisesi Sahibesi Saime Krldkme, kurum ve kurulu bakanlar, retmenler, renci velileri ile mezun olan renciler katlmlardr. 6.1.2. SKEE MUZAFFER SALHOLU AZINLIK ORTAOKUL VE LSES Gmlcinede Celal Bayar Lisesi almas iin almalar balaynca skee Cemaati de brahim Demir bakanlnda 18 Austos 1952 tarihinde bir toplant yaparak skeeye de bir lise almas iin mcadele karar vermilerdir. brahim Demir bakanl altnda Gkelerden Ali, Karakyden Adil ve Yeniceden Raiften oluan ekip 25 Austos 1952 tarihinde Atinaya gitmilerdir. Heyet Dileri Bakan Sayn Venizelos ile grmler ve skeede de bir ortaokul almas ynnde isteklerini iletmilerdir. Dileri Bakan Sayn Venizelos Ortaokul meselesi iin bu yl Gmlcinede lise yaplmakta olduundan btenin yeniden artrlmasnn doru olmadn, zamann da gecikmi olduunu dolaysyla skeede lise meselesinin gelecek yla kalaca cevabn vermitir.345 1952 ylnda yaplan ilk Ortaokul istei on yl mcadelelerle gemitir. Mcadelenin semeresi ancak 1965 ylnda alnmaya balanmtr. Fakat lisenin kurulmas iin yeni bir problem kmtr. Lisesinin sahibi olarak bir kiinin gsterilmesi istenmitir. Lisenin sahibi olarak Cemaat Bakan Muzaffer Saliholu olmutur. Okulun ismi de skee Aznlk Lisesi olmutur.346 skee Aznlk Lisesinin al 28767/8.4.1965 (FEK 142 G, 1965)sayl Bakanlk kararnamesiyle olmutur. skeede almasna izin verilen ilk ve tek zel aznlk ortaokulu 23 Eyll 1965 Perembe gn eitime balamtr. Aznlk ortaokulu ilk olarak Kk Okul denilen binada almtr. Birinci yl 40 renci kayt olmutur. Snflarn artmas ile okul binas yetersiz kalmtr. Bunun zerine okul kurucusu skee Valiliine bavurarak yer talebinde bulunmutur. Valilik okul kurucusu Muzaffer Saliholunun talebini yerinde bulmu ve okulun lise ksm iin eskiden valilie ait bir binay yer olarak gstermitir. 197071 retim ylnda
344 Ayn, S:108, 3.7.1959 345 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:521, 1952 346 Akn, Ayn Eser, S:360,15.5.1965

216

lise ksm bu yeni temin edilen binada balamtr. Bina iki katl olup, kapal ve ak toplam 735 metre karelik bir alana sahiptir. skee Muzaffer Saliholu Lisesi yer darlndan dolay 1970 ylnda bugnk binasna tanmtr. 20042005 retim yl itibari ile okulun baz sorunlar vardr. Bu sorunlarn en nemlileri Trke kitaplarn gelmemesinden dolay yaplan fotokopi eitimi, okul binasnn yetersizliidir. Son dnemde okulda mezuniyet trenleri yaplarak eski renciler ile yeni rencileri bir araya getirilerek nostalji yaanmaktadr. Aznlk zel Ortaokul ve Aznlk zel Lisesinin 200405 retim ylnda Okul Mdr Hikmet akir olmutur. Okulun sahibesi ise Saime Krldkmedir. 6.1.2.1. retmen htiyac Okul 23 Eyll 1965 tarihinde alarak retmenlerini de tespit etmitir. lk retmenler yle olumutur: Yunanca retmeni olarak Athanasiadis Evangelidis atanmtr. Cemaat yeleri Trke retmeni Yaser brahim, Biyoloji, Matematik, Fen dersleri retmeni Hamdi Bykl, Beden Eitimi ve okul mdr Yusuf Saliholu, resim derslerini de Mustafa akr verecektir. Bu retmenler Bat Trakyal olup Trkiye niversitelerinden mezun olmulardr. Ayrca Kontenjan retmenlerinden Sabriye zyap ngilizce ve Rdvan Ser de Mzik retmeni olarak atanmlardr. Kontenjan retmenleri ayrca Gmlcine Aznlk Lisesinde de grev yapmaktadrlar.347 Muzaffer Saliholu Lisesinin ngilizce dersi 1985 ylna kadar Kontenjan retmenleri tarafndan ilenmitir. skee Aznlk Lisesinden 199293 retim ylnda 2 retmen, grevlerinden mfettilik tarafndan alnmlardr. Okul mdrnn mfettile yapt szl mnakaa sonucu retmenlerin ders saatlerinin az olduu, kadro fazlal bulunduu gibi eften pften meselelerden dolay grevlerinden alndklar tespit edilmitir. Grevden alnan retmenler Mmin Hseyin ve Necmi Delioludur.348 1992 ylnda bu retmenlerin atlmas ile okulda retmen ihtiyac domutur. Encmen heyetleri retmen alm iin bavurularda bulunmulardr. Fakat 1998 ylna kadar retmen atamas yaplamamtr. 349 Ancak 1998 ylnda retmen almna izin verilmitir. 1998 ylnda skee Aznlk Lisesine ilk olarak atanan Mustafa Hacdr(Beden Eitimi retmeni). Daha sonra Hmeyra Mustafaolu (Biyoloji-Kimya retmeni), Nurten ehmiolu (ngilizce retmeni) ve Hikmet akir (Matematik retmeni) 20

347 Ayn, Say:369, 21 Eyll 1965 348 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:30 349 Ayn, say:26.

217

Ekim 1999 tarihinde grevlerine balamlardr.350 Daha sonra Sadettin akir (Edebiyat retmeni) atanarak lisede grev yapmaya balamlardr.351 skee Muzaffer Saliholu Lisesine 20042005 retim ylnda u yeni retmenler atanmtr: Sebahattin Bandak (Kimya), Hakan Mmin (Edebiyat), Sevim Kadolu (Edebiyat), Nihat Hoka (Matematik). Celal Bayar Lisesinde grevli olan Mzik retmeni Mustafa Mehmet Erol haftada iki gn Muzaffer Saliholu Lisesinde de ders vermektedir.352 Yeni atanan Trke eitim veren retmenler ile Trk retmen says 17ye ykselmitir. 200506 retim ylnda Erhan Hseyin Ali (Beden Eitimi) ve Seluk Fehmi (Fizik) retmen retmen olarak greve alnmlardr. Bat Trakyal Trk retmenler skee Muzaffer Saliholu Lisesinde 15 kii olarak grev yapmaktadrlar. 6.1.2.2. renci saylar Tablo 20 skee Muzaffer Saliholu Aznlk Ortaokul ve Lisesinde renci Saylar
Snava Katlanlar Yaz Gr. Kazananlar Geenler 1. Snf Toplam Gz Gr. Snavlarna retim Yl Ba 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1982 1983 1984 1985 1986 1987 Snava Katlanlar 27 50 50 66 60 31 47 64 48 55 58 55 Snfta Kalanlar Geenler 3. Snf Toplam 4. Snf Toplam Geenler 5. Snf Toplam Snfta Kalan Geenler 6. Snf Toplam Snfta Kalanlar Snfta Kalanlar Snfta Kalanlar Mezun Olanlar 2. Snf toplam Okul Toplam Snfta Kalan

Geenler

78 21 17 17 22 13 18 41 31 9 20 22 39 29 8 14 14 32 32 16 13

69 34 17 30 14 17 8 8 11 10 12 13 10 ----- 23 12 5 20 13 25 5 --- 17 13 26 5 1 17 17 6 9 4 15 11 23 18 3 22 11 18 3 3 14 8 9 8 15 1 21 17 10 23 5 10 23 5 12 2 11 9 6 14 10 ? 21 7 19 5 16 4 3 --9 15 8 1 16 14 7 17 3 18 4 9 9

69 78

30 30 34 35

14 40 18 11 23 48 10 31 26 47 10 30 26 15 21 29 53 31 40 18 21 16 44 14 18 33 21 17

120 --- 127 2 155 --72 17 167 124 --- 152 150

17 14 78 33 20 48 29 7

37 24 4 00 287 235 183 120 86 84

26 10 6 37 15 1 53 7 75 12 22 9 4 20 15 53 14 55 13 27 21 15 15

33 22 26 15 2 19 12

12 1 5 5 2 9 4 1 5 3 14 14 4 4

10 2 4 5 5

350 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:144 351 Ayn , say:152 352 Ayn, say:397

218

1988 1989 1990 1992 1993 1994 1996 1997 1998 1999 2000

81 21 75 10 91 18 90 13 73 14 45 12 30 91 45 94 45 116 40 110 17

85 122

40 17 16 373 28 13

200405 retim ylnda 430 kii renim grmtr. 2004-2005 retim ylnda 40. kurulu yln kutlamtr. 6.1.2.3 lk Mezunlar Birinci snfa 69 renci olarak balayan okul, 6 yl sonra 11 renci ile ilk mezunlarna kavumutur. Muzaffer Saliholu Lisesinin ilk mezunlar unlardr: 1-Kymet Mehmet, 2-brahim Yusuf, 3- Faruk smet, 4- ukla Bahri Recep, 5- Banca Bahri Mehmet, 6- Halil Mustafa, 7- Aliosman rfan Yaz dnemi mezunlardr. Sonbahar mezunlar ise; 1- Kse Mmn, 2- Ergin Ahmet, 3- Nihal Murat, 4- Necla Hseyindir.353 renci saylar, Trke derslere Yunanca snav zorunluluu getirilmesinden sonra skee Aznlk Lisesinde de renci oranlarnda d grlmtr. 6.1.3. DOKUZ YILLIK MECBUR ETM Yunanistanda Mecburi Eitim 1976 ylnda 9 yla kartlmtr. Bu dzenlemeden nce renciler ortaokullara girecekleri zaman snava tabii tutuluyorlard. Yunanistan 9 yllk ilkretim zorunluluu uygulamasn 1980 81 retim yl iin uygulamaya sokmutur. Bu yldan sonra devlet ortaokullarna gitmek isteyen ilkokul mezunu renciler kaytlarn snavsz olarak yaptrmlardr. Fakat aznlk ortaokullarna gitmek isteyen renciler maalesef snava tabii tutulmulardr.354 Aznlk ortaokullarna 9 yllk zorunlu eitim yasasna ramen snav sistemiyle renci alnmas doal olarak tepkilere yol amtr. Bu durum devaml olarak ikyet edilmitir. Yaplan ikyetler bir sonu vermitir. rencilerin ortaokullara snav ile alnmalarna son verilmitir. Fakat gelen gideni aratr cinsten olmutur. Snav ile giri yerine Tombala ile giri sistemi getirilmitir. Aznlk ortaokullarna renciler, bundan byle Tombala sistemi ile alnaca Z2/205/1993 tarihli yasa ile belirtilmitir.355 9 yllk zorunlu eitimin aznlk eitimine yansmamasndan dolay Bat Trakya Trk Belediye Mdrleri kendi aralarnda toplanarak baz kararlar
353 Akn, Ayn Eser, S:527,12.10.1971 354 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:333, 1981 355 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:66.

219

almlar ve bir muhtray Milli Eitim Bakan Sayn G. Papandreu'ya sunmulardr. 13.3.1995 tarihli Muhtrann zeti; Yasa gereince Aznlk rencilerinin de DOKUZ YILLIK zorunlu eitimden yararlandrlmas istenmitir.356 Fakat yaplan ikyetler ve verilen mcadele sonusuz kalmtr. Bat Trakyada Aznlk Okullarnda retime devam etmek isteyenler gerek yer sknts dolaysyla, gerekse ynetimin art niyeti sonucu 9 yllk mecburi eitimden yararlanamamaktadrlar. Bunun yannda devlet ortaokullarna gitmek isteyenlere her hangi bir snrlama getirilmemitir. Bat Trakya Trkleri 9 yllk mecburi eitimlerini Celal Bayar Lisesinde veya Muzaffer Saliholu Lisesinde srdrmek istedikleri durumlarda bu yasa uygulanmamaktadr. 6.1.4. TRK ORTAOKULLARINA GRLER Bat Trakya Trklerinin iki Ortaokuluna kaydolmak isteyen renciler, ilk etapta haziran ve eyll aylarnda yazl ve szl snava tabii tutularak alnyorlard. Yazl snavlarda aile, ev ve okul evresiyle ilgili olarak ocuun yaayna dair bir konu zerinden kompozisyon ile 6. snf okuma kitabndan alnacak 56 satrlk bir imla yazs yazdrlyordu. Ayrca 6. snf Matematik dersinden 4 basit ilem zdrlyordu. Szl snavda ise 6. snf matematik ve mfredat programndaki faiz hesaplamalarna kadar olan ksmlardan bir problemin szl olarak veya tahta banda zmlenmesi ile 6. snf okuma kitabndan bir parann okutulmas ve dzgn bir ekilde aklanmas istenmekteydi. 357 Yunanca derslerden de tarih ve dil snavlar yaplyordu. Snav baar ile verenler ortaokullara girmeye hak kazanmaktayd. 1970li yllarda ilkokullarda okutulan yunanca eitimin yetersiz olduu ve dolaysyla ortaokula girilerde baarszlklar gze arpmtr. Bunun zerine Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Aznlk Okullar Mfettiliine bavurarak lkokul rencilerine Yunanca seminer vermek isteini belirterek izin istemitir. Fakat Aznlk Okullar Mfettii her seferinde Bat Trakya Trk retmenler Birliine yetki veremeyeceini belirtmitir.358 Bu dnemde ilkokullardaki Yunanca retimi kastl olarak engellendiinden dolay, renciler ortaokullara girilerde uygulanan yunanca snavlarndan baarsz olmuturlar. Aznlk ortaokullarna 9 yllk zorunlu eitim yasasna ramen snav sistemiyle renci alnmas tepkilere yol amtr. Bu durum 1993 ylnda karlan yasa ile deitirilmitir. Snav sistemi ile giri kaldrlm ve yerine tombala sistemi getirilmitir.359
356 leri, Ayn Eser, S:793, 24.3.1995 357 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:1, 1967 358 Ayn, say:89, 1970. 359 YUNANSTAN CUMHURYET M LL ETM VE DN LER BAKANLII LK VE ORTA DERECEL AZINLIK OKULLARI KOORDNATRL

220

Ynetim bir yanltan kaaym derken bir baka yanla bulamtr. rencilerin 9 yllk zorunlu eitimi bu sefer de tombala sistemiyle engelleniyor olmutur. rencilerin Trk dilinde eitim yapmak istemeleri ansa balanmtr. Bat Trakya Trkleri hakl olarak bu durumu ynetime ikyet
Kavala, 21.05.1993 / Posta Adresi: VeniZfou 37 Prot. No: F.I7.I./353 P.K. 37-65110 KAVALA Tel:.228954 . Gmlcine ve skee Aznlk Ortaokullarna KONU: Aznlk Ortaokullarnn 1. snfna renci kayd. lgi: Milli Eitim ve Din leri Bakan'nn Z2/205/20.5.1993 tarih ve sayl karar. Gmlcine ve skee Aznlk Ortaokullarnn 1. snfna renci kayd, 1993-1994 ders ylndan itibaren, ekte kaytl karar gereince, aadaki ekilde yaplacaktr: 1) Her yl Mays aynn sonuna kadar Valinin verecei kararla, bir sonraki ders ylnda Aznlk Ortaokulu 1. snfna kaydedilecek renci says saptanacaktr . 2) Kura ilemine katlma hakkna, Mslman ilkokullar mezunlar sahiptir. 3) Kura ilemine katlabilmek iin, ilgilenen renci velileri, 10-20 Haziran tarihleri arasnda Aznlk Ortaokuluna dileke sunacaklardr. 4) Aday saysnn, Valinin belirledii saydan az veya buna eit olmas halinde, kura ilemi yaplmaz ve Mdr ve yardmcsnn sorumluluuyla, renci 1. snfa kaydedilir . 5) Kura ilemi, Aznlk Okullar Koordinatrnn kararyla tayin edilen ve birer yedekleri bulunan, Mdr veya Mdr yardmcsyla iki retmenin yer ald ve iki velinin de katld ve Mdr veya Mdr yardmcsnn bakanlk ettii, Komisyon huzurunda yaplr. 6) Kura ile belirlenmi olan rencilerin velileri tarafndan, kayt veya nakil ilemi iin 30 Haziran tarihine kadar gerekli evrakn sunulmas gerekmektedir. 7) Aznlk Ortaokulunun Mdr veya Mdr yardmcs, bo yer olmas halinde, kura srasna gre belirlenmi olan rencilere durumu yazl olarak bildirir. 8) Aznlk Okullar koordinatrnn, velilerin bavurusu zerine verecei kararla, kaytl rencinin ikiz kardei olma, nemli ailevi, ekonomik veya salk gibi nedenlerle kura ilemi dnda, azami be renci kaydedilebilir . Koordinatr Resmi Mhr ve mza DMOS KRSTALLS Datm: 1) Milli Eitim ve Din leri Bakanl(Yabanc ve Aznlk Okullar Mdrl) 2) Gmlcine ve skee illeri Ortaretim Mdrlkleri,Gerek, Ayn Eser, S:365, 12.6.1993

221

etmilerdir. Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei, Celal Bayar Lisesi renci Velileri Dernei, Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Bat Trakya Medrese Mezunu Mslman Muallimler Cemiyetleri ayr ayr Tombala sistemini knadklarn bir bildiri yaynlayarak duyurmulardr. Bat Trakya Trkleri Danma Kurulu da ayn ynde bir aklama yazs yaynlayarak durumu protesto etmitir.360 Yaplan aklama ve itirazlardan sonra 1993 ylnda Bat Trakya Trk retmenler Birlii iki Trk Lisesine girilerde uygulanan Kura Sistemini UNESKOya ikyet etmitir. ikyetler u ekildeydi; 1-KURA SSTEM aznln anadilde eitim grmesini engellemektedir. 2-KURA SSTEM bu lkenin baka hi bir okulunda yaplmad iin aznla yaplm bir hakszlk ve baskdr. 3-KURAda kazanamayan veya kazanamayacaklarna inandklar iin kaydolmayan renciler, Trkiye bata olmak zere, nc lkelere giderek eitimlerine devam etmekte veya okullar terk etmektedirler. denilmektedir. Bu bavuru UNESKO tarafndan ciddiye alnarak konu 11 ile 13 Ekim 1994 tarihinde grlmtr. Problemin Yunanistan tarafndan acilen zlmesi tavsiyesinde bulunulmutur. ikyet eden Bat Trakya Trk retmenler Birliinden de konu zerinde i hukuk yollarnn tketilmesi istenmitir. Bunun zerine iki renci velisi Tombala Sisteminin yasalara
360 lkemiz Yunanistan'da ilkrenim zorunlu dokuz yl olduu halde, Yunan ynetimi 1976 ylndan bu yana Aznlk ocuklarna alt yl sren ilkrenimlerinden sonra Aznlk ortaokullarna girilerinde eitli engeller uygulamaktadr. Aznlmzn bu konudaki tm itirazlarna ve tepkilerine ramen, Yunan ynetimi yeni kard bir kararname ile bu engellere bir yenisini daha eklemitir. Yunanistan Eitim ve Din leri Bakanl, 20 Mays 1993 tarihinde Aznlk ortaokullarna gnderdii bir kararla Aznlk ortaokullarna renci almnda 1976 ylndan bu yana uygulanan snav usulnn deitirilerek bundan byle Aznlk ortaokullarna alnacak rencilerin "KURA " usul ile belirleneceini belirtmektedir. 2000 ylna yaklatmz bir dnemde Avrupa Topluluu yesi Yunanistan hkmetinin Aznlmzn "Eitim" konusunda olduu kadar, dier alanlardaki sorunlarna kar olan tutumunda bir yumuama beklenirken Yunanistan Eitim ve Din leri Bakanlnn bu yeni kararn yasalara aykr, ad, antidemokratik ve mantksz bir uygulama olarak kabul eder ve iddetle knarz. Bat Trakya Mslman Trk Aznl olarak Yunanistan hkmetinin Aznlk eitiminde uygulad tm engellerle birlikte bu yeni kararnn da bir an nce geri alnarak, Yunanistan genelinde olduu gibi uluslararas antlamalar ve yasalar gereince Aznlk ocuklarna da ada bir eitim sisteminin getirilmesini srarla istiyoruz. YRTME KURULU 21-6-1993, Ayn, S:363, 12.6.1993

222

aykr olduu gerekesiyle Dantaya dava amlardr.361 Yaplan durumalardan sonra 1996 ylnda Dantay Tombala sistemini kaldrmtr. 362 Bundan sonraki uygulama ise Ortaokula kayt olma bavuru srasna gre renci alnmaya balanmtr. Snflarn kaldrabilecei lde renci alnmaktadr. Ortaokula girilerde uygulanmasn istediimiz sistem; Trk lkokulunu bitiren her renci bavurduu takdirde Trk Ortaokullarna alnmasdr. Bunun iinde bina ve dershane ann kapatlmas ynnde almalar yaplmaldr. Trke ve Yunanca eitim veren yeni ortaokul ve liseler almaldr. 6.1.5. RETMENLER Bat Trakya Trk Ortaokul ve Liselerine retmen ihtiyac ilk olarak Celal Bayar Lisesinde olmutur. nk ilk alan lisedir. Bat Trakyadaki ortaokullarda grev alacak retmen bulunmad iin, Bat Trakya Trklerinden ortaokul ve lise retmeni yetiinceye kadar (ilk be yl iin) Trk Dili ile okutulacak ders retmenlerinin Trkiyeden gnderilmesine karar verilmitir. Lisenin eitim retime balad 195253 yllarndan 1975lere kadar Trk Dili ile okutulan btn derslerin eitimi, tam kadro ile Trkiyeden gnderilmi kontenjan retmenleri tarafndan yaplmtr.363 skee Muzaffer Saliholu Lisesinin retmen ihtiyacnn byk bir blm Bat Trakya Trklerinin yetitirdii retmenlerden olumutur. Sadece Mzik ve ngilizce retmenleri Kontenjan retmenlerinden olumutur. 1984 yl itibari ile Bat Trakya Trk Ortaokullarnn retmen ihtiyac iin Trkiyede renim grm 23 retmen mevcuttur. Bunlarn 13 skee Aznlk Lisesinde grev almtr. 9 tanesi de hi grev alamamtr.364 1987 yl itibari ile liselerde retmen ihtiyac domutur. retmenlerden Nuri Mehmet 29.10.1987, Kadri smet Hseyin 11.10.1988, Reit Salim 20.7.1992, 29.5.1990 sayl dilekeleri ile Liselere retmenlik bavurusunda bulunmulardr. Fakat Mfettilik Trk Dili ve Edebiyat dersinin retmenlerinin Trkiyeden karland belirterek grev vermemitir. Celal Bayar Lisesinin Kontenjan retmenlerinin 199192 retim ylnda da ge gelecek olmas dolaysyla encmen heyeti ve renci velileri geni apl bir toplant yapmlardr. Toplant sonucu Bat Trakyal retmenlerden okullarna retmen isdihdam etmek istedikleri ve her trl masraf kendileri deyeceklerini belirtilerek bavuruda bulunulmutur. Mfettilik yine retmen kadrolarnn atanamayacan belirtmi ve retmenlerin Trkiyeden getirme srecinin devam edeceini belirtmitir. Bunun zerine Bat Trakya Aznl
361 leri, Ayn Eser, S:796, 14 Nisan 1995/ 362 Ayn, S:832, 16.2.1996 363 retmenin Sesi, Ayn Eser, say:15 364 Akn, Ayn Eser, Say: 843, 5 Eyll 1984

223

Yksek Tahsilliler Dernei Milli Eitim Bakanlna mektup gndererek sorunlarn zmn istemilerdir.365 199293 retim yl iin skee Muzaffer Saliholu Ortaokulu-Lisesi retim grevlilerinin listesi her yl olduu gibi Aznlk Okullar Koordinatrlne gnderilerek alma izinlerinin yenilenmesini istemilerdir. Fakat gelen cevapta Mmin Hseyin ve Necmi Deliolunun isimleri listede gzkmemitir. Bu retmenler sebep gsterilmeden retmenlikten atlmtrlar. Okul idaresi ile Koordinatr arasnda yaplan szl tartmalarda ders saatlerinin az olduu, kadro fazlal bulunduu gibi bir takm szde gerekeler sralamtr. Bylece iki kiinin retmenlik izinleri onaylanmamtr.366
365 Milli Eitim ve Dinileri Bakan Sayn G. Suflias'a Sayn Bakan, 199192 Ders Ylnn sona ermesine ramen, Bat Trakya Aznl'nn eitim sorunlar zmlenmeyip var olmaya devam etmektedir. Bu sorunlardan bir tanesi de, Komotini Aznlk Lisesi retmenleri sorunudur. Yunanistan ile Trkiye arasnda imzalanm olan anlamalarca, Trke okutulan derslerin retmenlerinin hemen hemen tm, kontenjan retmenleri olup Trkiye'den gelmektedirler. Ancak uzun yllardan beri Aznlk Lisesinde grev yapan kontenjan retmenleri, her yl Mart aynda derslere balamaktadrlar. (Kendilerinin ifadelerine gre bu gecikme, Trkiyedeki Yunanistan Konsolosluklarnn zamannda vize vermemesinden kaynaklanmakta olduu belirtilmekteydi. Bunun sonucu olarak da renciler o derslerin ok az bir blmn grp, renebilmektedirler. Bunun yannda, bu ekilde sorunlar olan bu derslerle ilgili, Liseye tayin olmak isteyen, Aznlk mensubu olan yetenekli retmenlerimiz mevcuttur. Hatta bu konuda N.D. 2203/ 1952 sayl kanunla N.D.2567/1953 sayl kanunun 5. maddelerine uygun olarak, Komotini Aznlk Lisesi Encmen Heyeti'nin bu retmenleri ie alma ilemi ve karar da mevcuttur. Ancak Encmen Heyetinin bu ilem karar Kavalada bulunan Aznlk Okullar Mfettiliinden uzun zaman onay beklemek gerekmitir. Tm bunlar gz nnde bulundurarak isiz retmenlere alma ortam yaratmak, derslerin normal renimini ve eitimini salamak iin, Komotini Aznlk Lisesi Encmen Heyetinin ilem ve kararlarnda belirtilen retmenlerin Liseye tayinleri hakknda gerekli ilemleri yapmanz rica ederiz. Sayglarmzla Ynetim Kurulu Adna Bakan Ali Kamber Sekreter Dr. Cafer Hafz Mehmet, Gerek, Ayn Eser, S:333, 8.7.1992 366 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:30.

224

199394 retim yl itibariyle Kontenjan retmenlerinin geliine Yunanistann izin vermemesi sonucu dersler bo gemitir. Bunun zerine Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei Bakan Adem Bekirolu bakanlnda oluturulan retmenler heyeti Dou Makedonya Genel Sekreteri Kabelisi ziyaret ederek; Yllardan beri atanmay beklediklerini, ancak bu konuda verilen szlerin bir trl yerine getirilmediini belirtilerek bu konuda yardm istemilerdir. Yaplan btn giriimlere kaygsz kalan ynetim bu giriime de kaygsz kalarak her hangi bir iyileme yaplmamtr.367 1998 ylnda lise retmenlerinin atamalar yaplmad gerekesiyle 29 Eyll tarihinde bir yry yaplr. Yry Celal Bayar Lisesi nnden balayp Blge Genel Sekreterlii binasna kadar srmtr. Burada Millii Eitim Bakan Yerasimos Arsenis ile yaplan grme olumlu olmu ve Dikaadan tannm diplomalar olan retmenlerin atamalarnn yaplaca vaat edilmesi zerine yry tamamlanmtr.368 Nitekim 1998 ylnda Mustafa Hac ile ilk atama grlmektedir. 19992000 retim yl banda skee Aznlk Lisesine Hmeyra Mustafaolu (BiyolojiKimya retmeni), Nurten ehmiolu (ngilizce retmeni), Hikmet akir (Matematik retmeni) olarak greve balamlardr.369 Nitekim skeede yaplan bu atamalara Gmlcinedeki Celal Bayar Lisesine de Sibel Ali (ngilizce), Ylmaz Abdi Mehmet (Beden Eitimi) retmeni olarak atanmtr.370 Yllardr atanmayan retmenler bir mr mcadele etmenin karln bylece almtrlar. Liselere retmen almlar konusunda bugn itibari ile bir sorun kmamaktadr. 6.1.6. SINIF GEME SSTEM 198384 retim yl Trk Liselerindeki snf geme sisteminin deitii bir dnemdir. Trk Liselerinde yaplan yeni dnem al gnnde okul idaresi son snf rencilerine; Yeni bir yasaya gre bundan sonra Aznlk Liselerinde Yunan Liseleriyle beraber sene sonunda Yunanistan apnda yaplan mezuniyet snavlarna gireceklerdir. diye hitap etmitir. Okul idaresini verdii bu haber maalesef yl iinde Trke okutulan derslerin ylsonunda Yunanca snav yaplaca dorulanmtr.371 1351/1983 sayl yasa uyarnca Yunanistan iindeki zel liselerin birinci ve ikinci snflarnda ylsonu snf geme, nc snflarnda da mezuniyet snavlar, okul dndan gelen snav kurullar tarafndan yaplmas ngrlmtr. G2/640/1984 sayl Bakanlk kararnamesi ile Aznlk Liselerini de kapsamna alnan bu uygulama Trk dili ile okutulan Matematik, Fizik,
367 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:55 368 Ayn, Say:101. 369 Ayn, Say:144 370 Ayn, Say:152. 371 Akn, Ayn Eser, Say:822, 13 Eyll 1983

225

Kimya ve Biyoloji derslerine ylsonunda Yunan diliyle snav zorunluluu getirilmitir.372 Liselerde uygulamaya sokulan Trke grlen derslerden ylsonunda Yunanca snav zorunluluu getirilmesi rencileri derin derin dnmeye itmitir. 28 Mart 1984 tarihinde tm renci velilerinin ve encmenlerin katld bir toplant tertip edilmitir. Toplantda durumun vahim olduu zerinde gr birliine varlmtr. Okul mdryle yaplan grmede durumun ehemmiyetini okul mdrne de belirtilmitir. Fakat okul Mdr Yardmcs Sayn Yannis Penidis Trke okutulan Fizik, Kimya ve Matematik gibi derslerin sene sonunda Yunanca yaplacan dorulayarak yasann uygulanacan belirtmitir. Bunun zerine renci velilerinden oluan bir heyet Gmlcinedeki Mfetti ile grerek durumu dzeltmesi ynnde srar etmilerdir. Fakat mfetti kanunun yrrlkte olduunu ve uygulanacan bildirmitir. Durumda deiiklik olmamas zerine Gmlcine Celal Bayar Lisesi ile skee Muzaffer Saliholu Lisesindeki renciler karara tepki mahiyetinde 30 Mart 1984 tarihinden balayarak bir hafta uyar boykotu yapma karar almlardr. renciler boykot yaparak durumu protesto etmilerdir. Yunanca snav zorunluluu ile ilgili Aznlk Yksek Kurulu toplanm ve konuyu Milli Eitim ve Din leri Bakanyla grmek zere bir heyet oluturulmutur. Heyete Milletvekili Mehmet Hafz Yaar, Milletvekili Ahmet Mehmet, Hasan Hatipolu, Hasan Kakolu, Nazmi Halil, brahim Onsunolu, Celal Zeybek ve Halit Ethem seilmitir. 12 Nisan 1984 tarihinde Milli Eitim ve Din leri Bakan Yardmcsyla grp bir muhtra vermilerdir. Yunanca snav zorunluluunun bir an nce kaldrlmasn istemilerdir.373

372 Ayn, Say:823, 7 Ekim 1983 373 Milli Eitim ve Din leri Bakan Yardmcsna, Sayn Bakan renciler ve ocuk velileriyle yaplan toplantlar sonucu seilmi aada isim ve imzalar bulunan bizler, Aznlk Orta Eitim Mfettiinin Aznlk Liselerinde Trke okutulan derslerden snf geme ve mezun olma snavlarnn bu yldan itibaren devaml olarak Yunanca yaplacan bildiren son szl emirlerine kar ikyetlerimizi bildiririz. nk bu gne kadar bu derslerin her birinin snav okutulduu dilden yaplrd. Yunanca okutulanlar Yunan dilinden, Trke okutulanlar Trk dilinden. Aznlk Liseleri Genel Mfettiinin bundan byle Yunanca ve Trke okutulan derslerin snavlar Yunanca yaplacaktr, eklindeki szl emirleri l olarak yllarca gelenek haline gelmi bir uygulamay ortadan kaldrmakla kalmyor. Ayrca Aznlk Liselerinin kurulu kanunlarna da tezat tekil ediyor.

226

198384 retim yl sonunda Trke grlen Matematik, Biyoloji, Fizik ve Kimya derslerinden Yunanca snavlar yaplmtr. Lise son snf rencileri Yunanistan apndaki lise bitirme snavlarna katlmaya mecbur edilmilerdir. Sonu rktc olmutur. Snav sonular aklannca rencilerin 20 zerinden 0 ile 3 arasnda notlar ald anlalnca tm Bat Trakya Trkl kahrolmutur. Durum iki Aznlk Lisesinde baarszlkla sonulanmtr. 1983 84 retim ylnda Aznlk Liselerinden hibir renci mezun olmamtr. 374 Ynetim bu baarszlktan ve gelen tepkileri yumuatmak iin yeni bir Bakanlk kararnamesi karmtr. Ynetim Z2/227/21.5.1984 sayl Bakanlk kararnamesini kararak sadece 198485 retim yl iin snavlarn Trke yaplaca belirterek bir senelik geri adm atlmtr. 198586 retim yl iin Yunanca snav zorunluluu yeniden balatlmtr. Bat Trakya Aznlk Liselerinde renim gren rencilerin babalar Milli Eitim Bakanna bir muhtra gndererek Yunanca snav sistemi uygulamasnn kaldrlmasn istemilerdir.375 Aznlk Liselerindeki bu baarszlklarn hat safhaya ulamasyla renci velileri bir heyet oluturarak okul mdrne, valiye, mfettilie tepki gstermiler ve uygulamadan vazgeilmesi gerektiini savunmulardr. Fakat hi bir olumlu sonu alnamamtr. Heyet 1986 ylnda Milli Eitim Bakanlyla grlmek zere Atinaya gitmi fakat grlmeden geri dnmtr. Yunanca snav uygulamasnn getirilmesinden sonra Bat Trakya Trk rencilerin baarszl karsnda sevinenler de olmutur. Aznlk Okullar
Bu durum sebepsiz olduu kadar Pedagojiye aykrdr. Tepeden inmedir. Aznlk okullar Mfettii, sizlerin G2)640)63- 84 tarihli Kararnamenize tercman olarak bu fikre varmaktadr ki, ad geen Kararnamede byle Yunanca snav yaplr diye bir belirtiye rastlanmamaktadr. Sayn Bakan Mfettiin bu szl emri, Aznlk Ortaokul ve Liselerinde renci dnyasnda, ana babalarn da byk tepki ve kargaalklara yol at. Bu gnk hesaplara gre rencilerin bu derslerden snf geme, mezun olma snavlarnda geer not alaca phelidir. nk dersleri Trke okumulardr, snavlar ise Yunanca olacaktr. Aznlk Okulu rencileri Trk dili ile eitim yapar. lkretimde Yunan dili ile yaplan tedrisat, gerek metot ve gerekse dil bakmndan ocuklar istenilen seviyeye getirememektedir. Sayn Bakan Btn bu szlerden sonra meselenin tekrar incelenmesini ve Aznlk, Okullar Mfettiinin szl emirlerinin tarafnzdan geri alnmasn rica ederiz. mzalar, Gerek, Ayn Eser, S:97, Nisan 1984 374 Ayn, S:104, 1984 375 Akn, Ayn Eser, Say:881, 14 Austos 1986

227

Genel Mfettii bir basn organna parlak fikrini ortaya atmtr. Azn doldurarak; Artk Trkiyeden retmen gelmeyecek, Trkiyeden kitap gelmeyecek, siz Yunan retmenlerini ve Yunanca kitaplar hazmetmeye alnz, hem sonra fizik, kimyann Trkesi olsa ne olacak Yunancas olsa ne olacak diye gazetelere beyanatta bulunmutur. Yaplan bu uygulamann Bat Trakya Trklerinin eitimine nasl darbe vurulmak istendiinin kavranlmas iin nemlidir. Bu uygulama ile Celal Bayar Lisesini ve skee Muzaffer Saliholu Lisesinin bir Yunan Okulu haline getirme ileminin ilk giriimi yaplm olduunu gryoruz.376 Yunanca snav uygulamasyla Celal Bayar Lisesinin renci says yl iersinde 362den 42 renciye, skee Aznlk Lisesi de 234 renciden 85 renciye dmtr. Celal Bayar Lisesinin lise ksm ise drt yl boyunca kapal kalmtr. Bu dnem zarfnda renciler kitleler halinde Trkiye Liselerine kayt yaptrmaya balamlardr. Bunun zerine Yunanistan Aznlk Liselerine girileri bir nevi artrma yoluna gitmi ve Yunanca snavlarnn sertlii yumuatlarak rencilerin liselere devam etmeleri salanmtr. Celal Bayar Lisesi 198889 retim ylnda lise ksm tekrar renci alarak retime almtr. 199091 retim yl sonunda lise son snf renciyle retime balayabilmitir. Kapanmaya yz tutmu skee Aznlk Lisesi ayn kolaylklarn salanmas sonucu renci saysnda artlar olmutur. Yunanistan zel Okullar Kurucular Federasyonunun kurul snavlarna kar Dantay nezrinde at dava sonunda 1351 sayl yasann ilgili maddesi iptal edilmi ve 1892/1990 sayl yasa ile 199091 retim ylnda lise bir ve ikinci snflarda kurul snavlar kaldrlm, lise son snf mezuniyet snavlarnda kurul uygulamas olduka basit duruma getirilmitir. Bu uygulamalarla bir yerde liselerde eksik olan Trke ders kitaplarnn yerini Yunanca ders kitaplarnn almas sreci balatlmak istenmitir. Bat Trakya Trk Ortaokullarna devam eden renciler 20002001 retim ylnda birinci snfa balayan rencilerin sadece yzde 26snn baar ile tamamlayabildii, yzde 30unun snf geemeyerek yeniden ylsonu snavna girmek zorunda kald, rencilerin yzde 44nn ise baarsz olduu Uluslararas Helsinki nsan Haklar Federasyonunun 2002 ylnda yaynlad raporda belirtmitir. Raporda, ortaokul reniminin zorunlu olmasna ramen aznlk okullarnda renime balayan her be renciden ancak birisinin nc snfa kadar ulaabildii bunlardan ancak te birinin renimini tamamlayabildii belirtilmektedir. Aznlk Ortaokullarda kalan rencilere ayet Yunan ortaokullarna giderlerse snf geirtip bir st snfa gidebilecekleri bile teklif edilmektedir. Buradan yola karak, Bat Trakya Trklerinin ortaretim kurumlarn Yunanistan baarsz eitim verildiini ne srerek, Yunan ortaokullarna rencileri ynlendirmeyi planlamaktadr.

376 Gerek, Ayn Eser, S:335, 29.8.1992

228

6.1.7. DERSLER VE KTAPLAR Bat Trakya Trk Ortaokul ve Liselerinde Yunanca olarak; Eski Yunanca, Yeni Yunanca, Tarih, Corafya, Vatandalk Eitimi dersleri okutulmaktadr. Trke olarak ise; Matematik, Trke, Fizik, Kimya, Din Eitimi, Biyoloji, Mzik, ngilizce, Psikoloji, Tabiat Bilgisi ve Beden Eitimi dersleri okutulmaktadr. Yunan dilinde okutulan ders kitaplar normal olarak Yunanistan liselerinde okutulan kitaplardr. Trk dilinde okutulan kitaplar ise Trkiye tarafndan gnderilen kitaplarla yaplmaktadr. Trke kitaplar konusunda devaml olarak skntlar yaanmaktadr. Celal Bayar ve Muzaffer Saliholu Liselerinde Trke kitaplar gelmedii iin kitaplar fotokopi yoluyla oaltlarak ders yaplmaktadr. 1970 ylndan 1993 ylna kadar yalnzca 5 defa kitap gelmitir. Fakat gelen kitaplar az sayda geldii iin bu kitaplar kalmamtr. Son 15 yldan beri de Trkiye tarafndan gnderilen kitaplar, Yunanistan tarafndan onaylanmad iin rencilerin eline ulamamaktadr. ki Lisede de eski kitaplarn fotokopileri oaltlarak rencilere verilerek dersler yaplabilmektedir. Eski kitaplardaki bilgiler gnn gelimeleri karsnda geride kald iin de verim alnamamaktadr. Uluslararas Helsinki nsan Haklar Federasyonu 2002 ylnda yaynlad raporda Celal Bayar Lisesinde Trke kitap eksiklii olduunu dolaysyla Matematik, Fizik ve Kimya derslerinin Trk retmenlerin Yunanca kitaplar kullanmak zorunda kaldklar belirtilmektedir. Bu durum Bat Trakya Trk Eitimini Yunanistann nasl uygulamak istediinin anlalmas iin nemli bir saptamadr. Yunanistan Yunanca kitaplar ortaokullara sokarak Aznlk Liselerini Yunan Lisesi haline getirmeyi amalamaktadr. Celal Bayar ve Muzaffer Saliholu Liselerinde bulunan renciler Trkiyenin gndermi olduu kitaplar Yunanistann onaylamasn yarm asra yakn bir zaman beklemitir. Ortaokullara beklenen kitaplarn bir blm 2006 yl iersinde gelmitir. Ortaokul bir ve ikinci snflar iin Din Kltr ve Ahlak Bilgisi 2005, ortaokul birinci, ikinci ve nc snflar iin Matematik ders kitaplar 2.850, Ortaokul birinci ve nc snflar iin Fen Bilgisi kitab 900 adet olarak gelmitir. Ortaokullara gelen toplam kitap says 6800 adettir. Bu kitaplar arasnda Ortaokul ikinci snflara ait Fen Bilgisi kitab gelmemitir. Lise bir ve ikinci snflar Din Kltr ve Ahlak Bilgisi dersi iin 1450, lise iin Analitik Geometri 1500, lise birinci, ikinci ve nc snflar ini Geometri 2100, statistik 1500, lise birinci ve ikinci snf iin Kimya 1550, lise iin Matematik 750, leri Matematik 1500, lise bir ve iki iin Bilgisayar 1080, lise iin Astronomi ve Uzay Bilimleri iin de 1500 kitap gelmitir. Liselere gelen toplam kitap says 12.930 adettir. Ortaokul Trke, Lise Edebiyat, Ev Ekonomisi, Ortaokul ikinci snfa ait Fen Bilgisi kitaplar ve dier eksik kitaplarn da 2006-2007 retim ylnda gelecei umut edilmektedir.

229

6.1.8. KLTREL FAALYETLER Celal Bayar ve Muzaffer Saliholu Liselerinin kltrel faaliyetler alannda yerleri byktr. Celal Bayar Lisesi ilk defa ylsonu msameresini 18 Haziran 1955 tarihinde gerekletirmitir. Msamere program 20 para Yunanca, Trke iirler, birok Yunanca, Trke ve Franszca arklar, Yunanca ve Trke kk piyeslerden olumutur. Birok resmi davetli Celal Bayar Lisesinin ilk ylsonu msameresini izlemitir.377 Msamereler ylsonu etkinlii olarak halka sunulmutur. Ayrca Liseler arasnda yaplan spor msabakalarnda da byk baarlara imza atmlardr. 1960 ylnda yaplan Atletizm yarmalarnda okul baznda birinci olmulardr. Bu yarmalarda cirit atma, 400 metre kou, 4 X 100 bayrak kousu, tek adm uzun atlama, 800 metre kou, 3 adm uzun atlama, yksek atlama, srkla atlama, 100 metre engelli kou, 100 metre srat kousu, serbest disk atma, ta atma, glle gibi yarmalar yaplmaktayd. 378 Yunanistanda gerekletirilen darbeden sonra Cunta ynetiminin gelmesiyle kltrel faaliyetlerde kstlamalar uygulanmaya balanmtr. Kltrel faaliyetlerin birde Yunancasnn istenmesi ve Mfettiliin kontrolnden sonra bu tr etkinliklere izin vermesi kltrel alandaki faaliyetlerin kknn kaznmasna vesile olmutur. 6.2. TRKYE ORTAOKULLARI Bat Trakya Trkleri eitim hayatnda Trkiye Ortaokullarnn byk nemi vardr. Trkiye Ortaokullar deyince Trkiyedeki Dz, Sanat ve Yap Enstitleri(Meslek Liseleri), retmen okullar anlalmaldr. Trkiye Ortaokullarna 19241940 yllar arasnda her yl 56 renci gnderiliyordu. Gnderilen renciler 1958 yl itibari ile 600 civarnda renci gnderilmitir. Fakat gnderilen rencilerin geri dnp Bat Trakya Trklerine hizmet etmesi beklenirken gidenlerin ou Trkiyede kalmay yelemeleri sonucu Bat Trakya kazanl kamamtr. Gnderilen renciler Bat Trakya iin deil de Trkiye iin yetitirilmitir. Bylece Bat Trakyadan Trkiyeye beyin g yaanmtr. Trkiye ile Yunanistan arasnda 1951 ylnda imzalanan Kltr Anlamas uyarnca 195560 yllar arasnda 363 kii retmen Okullarna gnderilmitir. Gnderilen retmenlerin hemen hepsi Bat Trakyaya dnmtr. Celal Bayar Lisesi 1952 ylnda aldktan sonra ortaretimin nemi daha iyi anlalmtr. Liseye giremeyen renciler Trkiye ortaokullarnn yollarn tutmulardr. Bunun en byk nedeni iyi bir eitim almak iindir. Baz dnemler Bat Trakya Trklerinin Trkiyeye gidip geri dnmemeleri zerine kstlamalara gidilmitir. Bir ara Trkiye ortaokullarna gitmek isteyenlere Bat Trakyadaki Trk Ortaokullarna girite uygulanan giri snavlarna katlma mecburiyeti getirilmitir. Giri snavlarnda baarsz
377 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:628,1955 378 Akn, Ayn Eser, S:148,3.6.1960

230

olanlara Trkiye ortaokullarna gitme hakk veriliyordu. Bunun nedeni de Bat Trakyadaki iki Trk ortaokulunun bo kalmasn nlemektir. Bat Trakya Trk ilkokullarndan 196768 ders ylnda 1075 renci mezun olmutur. Bunlarn 40 Gmlcinedeki Trk Ortaokuluna, 30u da skeedeki Trk Ortaokuluna kaytlarn yaptrmlardr. Bunlarn dnda 1005 renci mahalli okullardan hi birine kaytlarn yaptrmamlardr. Pek ok ocuk velisi Gmlcinedeki Trkiye Bakonsolosluuna mracaat ederek ocuklarnn tahsillerini Trkiyede kendileri tarafndan yaptrmak iin, tahsil vizesi verilmesi istendii halde; gerekli vize msaadesi konsolosluk yetkilileri tarafndan hi bir suretle verilmemitir. Bu durum mezun olan 1005 Bat Trakyal Trk genci ortaretim hakkndan yararlanma olana ortadan kalkmtr.379 Bunun zerine baz renciler turist vizesi alarak Trkiye ortaokullarna gitmilerdir. Tabii bunlar Trkiyede birok zorlukla kar karya kalmlardr.380 Bat Trakya Trk lkokullarnda yrtlen Yunanca retmeme politikas sonucu Yunan liselerine devam eden rencilerin baarsz olmalar Trkiye ortaokullarna gidenlerin saysn zamanla artrmtr. Ayrca Yunanistanda mecburi eitimin dokuz yla karlmas, Trk ortaokullarna snrl derecede renci alnmas ve Yunan Liselerindeki rencilerin baarszlklar Trkiye ortaokullarna rabet edilmesinde nemli faktrler olmutur. Eitim alanndaki sorunlara Yunanistanda zm getirilememesi nedeniyle 198283 retim ylnda balatlan bir uygulama ile her yl 250 Bat Trakyal renciye Trkiyedeki ortaretim kurumlarnda parasz yatl kontenjan ayrlmas yoluna gidilmitir. Ayrca isteyen rencilere Trkiyede eitim hakk tannmtr.381 Yunanistan 1996da eitim alannda Yunan niversitelerine girilerde binde belik bir kontenjan ayrmtr. Bu karar ile e zamanl olarak Trk lkokullarnda Trk rencilerine Yunanca retmeme politikasndan vazgeilmitir. Bundan sonra Trkiye ortaokullarna gidilerde baz dler olmutur. Bat Trakyadaki yetimi beyinlerin byk bir blm Trkiye niversitelerinden mezun olmulardr. Trkiye ortaokullar Bat Trakya Trklerinin ortaretim ihtiyacn karlamtr ve hala karlamaktadr.

379 Ahmet Aydnl, Ayn Eser, sayfa.403 380 Aznlk Postas, Ayn Eser, 16.10.1971. 381 Ylmaz Tezcan, Trk-Yunan likilerinin Dn-Bugn, sayfa:123, Ankara 1995.

231

Tablo 21 Trkiye Ortaokullarna Giden renci Saylar Trkiye Ortaokullarndaki Ortaokullara Meslek Liselerine Yllara Gre renci Durumu 19241940 her yl 56 renci Genel Toplam: 102 1946 9382 1947 9+35383 1948 35 1951 11384 1952 9 1954 47 1955 3 5 1957 7+30+16=53 5 19451958 Genel Top.: 500 kii gnderilmitir 1958 21 6 1959 131. (110 kii retmen 6+6=12 Okuluna) 1960 13385 6
382 Bedia zalp, Ltfiye kr, Necmi Dincer, Fuat Baolu, Halil alyan, smet ztrk, Ziya Cansn, Aydn Kesiciolu, Fikret Erdem. Trakya Gazetesi , Ayn Eser, Say:302, 1947 383 Yollanan kiilerin isimleri ve okullar yledir: GMLCNEDEN: Haydarpaa lisesi: Nihat Ali, ekip ztrk, Raif Mustafa. Balkesir Lisesi: Muammer Mustafa, Melih Hasan, Faik Kemiki, brahim Ahmet, Halil Hasan. Kandilli Kz Lisesi: Kymet Ali, Fazilet Bilal. SALMANLIDAN: Bursa Lisesine: Cengiz Ahmet, Mustafa Hseyin Ali Kseali, Feyiz Kak, SKEEDEN: Edirne Lisesine: Nazif Ali, Hikmet Mmin, Cahit Mehmet, Nihat Mehmet, Reha Muzaffer, Naci Hseyin. Bilecik Ortaokuluna: dris Hasan, Rafet Demir, Mehmet Ahmet Ltfi, Hikmet Hseyin, Necdet Demir, Yusuf Raif, Niyazi Mehmet. Haydarpaa Lisesine: Mmin Bekir, Osman brahim, smet Mmin. Kandilli Kz Lisesine: Gnl Nuri, Yldz Osman, Naciye Hasan, Nezihe Hseyin, Ayn, say: 339, 1947 384 apdan Hseyin Mustafa, Yasskyden Turhan Ali, Ircandan Hseyin Yusuf, Lefecilerden Yaver Hasan, erafettin Hasan, Gmlcineden Halilibrahim Salih, Nurettin Ahmet, Mehmet Mustafa, Yaln Hseyin Can, Yassrenden Halil Hasan, skeeden Ramadan Ali Osmandr. Ayn, Say:458, 1950 385 Hamdi Halil, Bahri Halil Samsun Kolejine, Cavit kr Kadky Kolejine, Semra Sami, Atika Mustafa, Zehra Ferit, mit Kaylan, Ulviye Talat Kandilli Kz Lisesine, Ali Mmin Eskiehir Kolejine, Rfat Hasan Edirne Lisesine, Muharrem Rasim Vefa Lisesine, Emine Mehmet Bursa Kz Lisesine ve Mehmet Mehmet Haydarpaa Lisesi. Ayn, say: 787, 1960

232

1961 1962 1963 1964 1965 1966 1968 1982 1983

10 107

10 4 4 1005 kii bavurmasna ramen hi kimseye izin verilmemitir 30 1983ten itibaren 250 renci gnderilmeye balanmtr

6 6 4 6

6.3. BATI TRAKYA TRK OCUKLARI N YUNAN ORTAOKULLAR VE LSELER (GMNASYOLAR) Yunanistan Bat Trakya Trk renciler iin Yunan Liseleri amtr. Bu Ortaokullara ksaca Gimnasyo denilmektedir. Gimnasyolar ile ilgili ilk hazrlk 1977 ylnda grlyor. skee blgesinde 1977 ylnda bir takm ilkokullarda rencilere karneler verilmiyor. Karnelerin verilmemesinin nedeni ise renci velilerinin Mfettiliin gndermi olduu bir belgeye imza atmak istememeleridir. Bu belge skee blgesinde Trklere ynelik bir Gimnasyo (Yunan Dilinde Eitim Yapan Ortaokul) almas iin bir dilekedir. Gimnasyo almas iin mfettiliin gndermi olduu bu dilekeye imza atmayan renci velilerine mfettilik bask kurmak amac ile rencilerin karne ve diplomalarnn vermesini dondurmutur. Aznlk liderleri yetkililere sorunu bildirip yardm istemilerdir. skee Mfts bu problemi bir mektup ile Milli Eitim Bakanlna bildirmi ve yardm istemitir.386 stemi olduu eyi yaptrmak iin Yunanistan Hkmeti rencilerin nasl gelecei ile oynayabildiini de kantlayan bir grntdr. rencilerin karneleri verilmeyerek renci velileri cezalandrlmak istenmitir. Yunanistan Devleti istedii dilekeleri kendi yandalarndan almtr. Gimnasyolar ilk defa 1983 ylnda tanesini retime amtr. Bu okullar ahin (Ehinos), Gkepnar (Glafki), Dolaphan (Sminthi)dadr. Alan okullarda 198384 retim ylnda toplam renci says 22dir. Ilca (Therma) ve Hemetli (Organi) kylerinde de 198485 retim ylnda yeni Gimnasyolar eitime almtr. Bu okullarla birlikte Gimnasyolarn says bee ulamtr. Gimnasyolarn bee ulamas ile 198485 retim ylnda renci says 64 ykselmitir. Sonraki yllarda bu say 84, 103, 120, 137, 144 ve 199596 retim ylnda be okuldaki renci says toplam 192ye ulamtr.

386 skee Mftsnn gndermi olduu mektup lkokullar blmndeki Karneler ksmnda verilmitir. Gerek, Ayn Eser, s:32, 1977

233

Terme (Ilcalar) kyndeki Gimnasyoya 198384 retim ylnda 4 renci kaydolmutur. 198485 retim ylnda da 3 renci yazlmasyla 7 kiilik bir okul olmutur. Bu rencilere bir taksi tahsis eden ynetim, rencileri ky ky dolatrarak reklm yaplmtr. ki yl byle devam etmitir. Daha sonra renci velileri hatalarn anlayp geri adm atmlar ve ocuklarn okula gndermemilerdir. renciler okulu braknca okul kapanmak zorunda kalmtr.387 Fakat ynetim halka eitli basklar uygulayarak okulun yeniden almasn salamtr. Gmlcinenin Hemetli (Organi)de 198485 retim ylnda alan Gimnosyonun aln Yunan ynetiminin tayin ettii retmen Hseyin Paaolu yapmtr. Ald yl 9 renciye Din Dersi vermeye balamtr.388 Gimnasyolardaki renci saysnn oaltlmas iin devlet her trl basky yapmtr. Gmlcine Valisi Zivis Bekos 10 Ocak 1986 tarihinde Yasak Blgedeki Hemetli kyndeki Trklere, kendilerinin Trk olmadklarn sylemesi; ocuklarn Yunanca eitim yapan Gimnasyolara gndermeyenlerin cezalandrlaca tehdidini savurmaktan geri durmamtr. Bu Gimnasyolarn bulunduu blgelerdeki insanlara devaml bask uygulanarak Gimnasyolarn kabul salanmaya allmtr. Gimnasyolarn almas ile Lozan Antlamasnn 40. maddesi ihlal edilerek eitime balanmtr. Gimnasyolar alrken; dier aznlk ortaokullarnn tabi olduu zel statye uyulmamtr. Ynetim bu okullar amakla; okul ama hakkn Bat Trakya Trklerinden alarak dorudan devletin yetkisine vermek istemitir. Anayasann emri uyarnca lkretim dokuz yla karldna gre, burada da aznlk ilkokullarnda uygulanan karma eitim programnn uygulanmas gerekmektedir. Gimnasyolarda btn dersler Yunanca olarak yaplmaktadr. Yalnz Din Eitimi Trke olarak verilmektedir. Ynetim alan Gimnasyolar, aznla sunulan bir imtiyazm gibi gsterme abas iindedir. Fakat ynetim Bat Trakya Trklerinin eitimini sfra indirmek istemesinin bir sonucu olarak Gimnasyolar karmzda durmaktadr. Ynetim ilk etapta Bat Trakya Trk Ortaokullarnda Trke grln derslere Yunanca snav sistemi getirerek ilk adm atmtr. Yunanca snav sistemi Trk Ortaokullarnda Trke eitimin bir nemi olmadnn altn izmek iin byle bir uygulamaya gidilmitir. Daha sonraki aama ise Trke eitim verilmeyen Gimnasyolar kurmaktr. Bunu da Bat Trakya Trklerinin tasvip etmemesine ramen sistemi kurmu ve oturtmutur. Gimnasyolardan sonraki adm ise yine Dalk Blgelerde yaayan Bat Trakya Trklerine ynelik Meslek Liseleridir. Meslek Liseleri aznlk tarafndan kabul grrse ileri ki aamalarda ama, Trke eitim yapan ortaokullar yava yava ortadan kaldrmaktr. Ynetim her ii aama aama yaparak birden Bat Trakya Trklerinin gzn korkutmaktan kanmaktadr. Ynetimin bu uygulamalar Bat Trakya Trklerinin eitiminde
387 Ayn, S. 124, 17.9.1985 388 Akn, Ayn Eser, Say:845, 13 Ekim 1984

234

Trkeyi yok etme abalar olarak grlmektedir. Bat Trakya Trkleri son dneme kadar Gimnasyolarn kapatlmas ynnde gr belirtmilerdir. Bu Gimnasyolarn Gmlcine Celal Bayar Aznlk Ortaokul - Lisesi ve skee Muzaffer Saliholu Aznlk Ortaokul - Lisesi statsne dntrlme zaruretleri bulunmaktadr.389 Son dnemde Gmlcine milletvekili lhan Ahmet Gimnasyolara Trke ve din dersi getirmek iin altn beyan etmitir.390 Milletvekili bu aklamalar ile Gimnasyolar desteklediini ortaya koymutur. Tablo 22 Gimnasyolara Devam Eden renci Saylar
Gimnasyolar 391 YILLAR 1983 84 (Ehinu) ahin 5 (Glavkis) 11 Gkepnar (Smintis) 6 Dolaphan (Termon) Ilca (Organis) Hemetli Toplam 22 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1997 -98 85 86 87 88 89 90 91 7 12 10 13 11 30 33 32 13 21 20 36 42 39 43 153 8 6 30 64 14 8 29 84 28 8 37 103 38 5 28 120 48 7 29 137 43 6 26 144 25 5 26 132 110 7 23 325

6.4. DEVLET ORTAOKUL VE LSELER Bat Trakya Trk Ortaokullarnn azl ve bunlarda uygulanan giri engelleri nedeni ile devlet ortaokullarna giden Trk renci says yldan yla artmaktadr. Tablo 22de bu art grlmektedir. Tablo 23 Yunan Liselerine 198995 Yllarnda Devam Etmi renci Saylar
Okul392 1. Gmlcine Lisesi 2. Gmlcine Lisesi 3. Gmlcine Lisesi 198990 15 10 19 199091 12 9 13 199192 15 11 14 199293 11 12 31 199394 44 18 44 199495 199697 48 15 47

389 Gndem Gazetesi, say:471, Gmlcine 390 11 Austos 2005 tarihinde Olay Gazetesinde yaynlanan mlakattan alnmtr. Milletvekili lhan Ahmet bu aklamalar ile Bat Trakya Trklerinin fikirleri ile bire bir rtmedii ortadadr. 391 . , . . , \,1995, sayfa: 88 392 . , . . , \,1995, sayfa:94

235

4. Gmlcine Lisesi 7 Kalistitis Lisesi -ap Lisesi 27 Yassky Lisesi 28 Ksilagani Lisesi 2 Sidirohario Lisesi -1. Gmlcine Ortaokulu 8 2. Gmlcine Ortaokulu 12 ap Ortaokulu 6 Yassky Ortaokulu 2 Ksilagani Ortaokulu -T.E.L. Gmlcine 20 E.P.L. Gmlcine 6 T.E.S. Gmlcine Toplam 162

8 -37 22 2 3 14 6 4 -15 11 -164

22 -47 34 --5 9 6 2 -19 15 -199

40 -71 59 --6 7 6 3 -27 25 -298

56 2 103 81 2 2 7 2 8 2 -27 24 -422

73 4 92 67 2 1 10 9 11 4 -39 30 2 454

485

Devlet Liselerindeki bu artlar Yunanistan ynetimi tarafndan krklenmektedir. Devlet liselerine giden renciler ynetim tarafndan zayf alsalar da derslerden geirtilmektedir. Yani renciler dier Yunanl rencilerin yakalad baary yakalayamasa da derslerden baarl saylmaktadrlar. Bylece bilgi seviyesi yeterli olmadan liseden mezun olmaktadrlar. Ynetim bu durumu devaml olarak krklemektedir. Bunun nedeni rencilerin Bat Trakya Trk ortaokullara gitmesini engellemektir. Ynetim bu okullara talebi artrmak iin Trk ortaokullarna giden rencilere; baarsz olduunuz derslerden geiririz ama Yunan liselerinde eitime devam ederseniz gibi tekliflerde bulunmaktadr. Devlet bu psikolojik ortamda tabii ki renci saylarnn artmas normaldir. Devlet okullarnda Bat Trakya Trk rencileri bir dersten baarsz olsalar da ynetimin uygulad politika sonucu bir st snfa geirilmektedir. 6.5. MEDRESELER Bat Trakyada Medreseler 1947 senesine kadar Osmanl Devletinden yadigr kald ekilde eitime devam etmitir. 1949 ylndan nce be medrese vardr. Fakat bunlar yasad olarak aktr. Ynetim medreselere uzun zaman dokunmamtr. 1949 senesinde be medrese birleerek Gmlcine Mftlnn nderliinde bir araya gelmiler ve baz giriimlerde bulunularak Gmlcine Medresesi (Medrese-i Hayriye) oluturularak yar resmi bir hale getirmek istemilerdir. ahin Medresesi 1926 ylnda kurulmu fakat Yunanistandaki i karklklar dolaysyla 1940 ile 1954 yllar arasnda kapal kalmtr.393 ahin Medresesi 1954 ylnda yeniden alarak hizmet vermeye balamtr. Medreselerde eitim ilk yllarda 3 yl olarak yaplmaktadr. Bu sre 1957 ylnda drt yla, 1960 ylnda be yla, 2000 ylnda da alt yla karlmtr.394 Medreseler ald yllarda halkn ihtiyalarna cevap vermekteydi. Medreselerin 1960 ylna kadar byk hizmetler vermitir. Bat Trakya
393 Bat Trakya Trk retmenler Birlii Orta retim Raporu, 30.05.1989. s.:1 394 Ayn, s.:2

236

Trklerinin ilkokul retmeni ihtiyacn ve camilerin ihtiyac olan hocalarn yetimesi medreseler sayesinde olmutur. Medrese retmenlerine talep 1960 ylndan sonra durmutur. Bunun nedeni de Trkiye retmen Okullarna giden rencilerin geri gelmelerinden kaynaklanmtr. Medrese mezunlarnn retmenlik yapma durumlar ortadan kalkmtr. Bu yzden medreselerde 196070 yllar arasnda korkun bir boluk domu ve medreseler bo kalmtr. Ynetim medreselerin kapanmamas iin zoraki renci bulup gndermitir. Yunanistanda askeri darbenin olmasndan sonra eitimdeki olumlu havann etkisi ile medreselere resmiyet hakk istenmitir. Fakat hibir sonu alnamamtr. Medrese ynetimi, medreseyi resmi bir statye getiremediinden dolay okul iin son bir ricada bulunmak istemitir. Medrese mezunlarna Yunan Pedagoji Akademilerine giri izni verilmesi istenmitir. (Kimin aklna geldiyse!) Bunu, Medrese mezunlar nasl olsa retmen oluyor mant ile istemilerdir. retmen olurken pedagojik bilgi ve yntem rensinler ve zamann artlarna ayak uydurabilsinler diye dile getirmilerdir. Ynetim bu hakk vermiyor ama Bat Trakya Trklerine zel bir Pedagoji Akademisi aacaklarna sz veriyorlar ve ardndan Selanik zel Pedagojisi Akademisi almtr. Buraya sadece Medrese mezunu renci alnmaya balanmtr.395 Medreseler 1981 yl itibariyle ilkokul mfettiliine baldrlar.396 Gnmze gelindiinde ihtiyalara cevap veremez ve eitimi ok dk seviyelere getirilmitir. Medreselerde grlen dersler gnmz ihtiyalarna cevap vermekten uzaktr. Son yllarda ynetimin ald karar neticesinde kz renciler de medreselere alnmaktadr. 6.5.1. GMLCNE MEDRESES (MEDRESE- HAYRYE) Gmlcinede, Osmanl mparatorluu devrinden kalma drt alr medreseden en nemlisi Kayal Medresesidir. Klasik medrese retimi yapan Kayal Medresesinin ba mderrisi, Bat Trakyann tarihi kiilerinde Hafz Salih Efendi, 1938 ylna kadar medresenin banda bulunmutur. 1931 ylnda Kayal Medresesinde okuyan 80 rencinin, 25 Mart Yunanistan resmigeit trenine katld dikkate alnra, o zamann artlarnda medresenin bir anlam tad anlalmaktadr. Ayrca o yllarda geit trenlerinde fes giyiliyordu ve bu alay konusu olduu iin rencilere zor gelmitir. Daha sonraki yllarda fes kaldrlm ve fes Medresenin simgesi olmaktan karlmtr. Bulgar igali yllarnda retime ara veren medrese, 1946 ylnda yeniden eitim faaliyetine balamtr. Ancak 1948 ylnda, klasik Arapa eitimine tepki gsteren baz renciler, Trke ve Fen derslerini kapsayan dar ereveli
395 Gerek, Ayn Eser, Say:57, 16.04.1981 396 Ayn, S:57, 16.4.1981

237

bir deiimi benimseyip Kayal Camiinde yeni bir oluumu gerekletirmilerdir. Camide eitim yapmann glklerini amak iin Sohtalar Medresesine geme bavurular sonu vermeyince renciler, Sohtalar Medresesinin kaplarn krarak, o gnn artlarna gre modern saylan binay igal ederek eitimlerine burada devam etmek istemilerdir. Bu gnk medrese 1949 ylnda yl sreli olarak eitime balamtr. Ayn yl Yunanca dersler de okutulmaya balanmtr. Gmlcinedeki bu okul Gmlcine Medrese-i Hayriyesi adn almtr. Medrese-i Hayriyye 1949 ylnda ilkokul sonras yllk bir okul olarak kurulurken byk bir hata ilenmitir. Kurucular bu yeni messeseyi kesin ortaokul statsne ba lamayarak ilkretim mfettiliine bal bir messese olarak brakmlardr. in resmiyet ynyle -o zaman belki de meselenin ehemmiyeti takdir edilemediinden- uraan olmuyordu. leride lise tahsili, niversite tahsili dnlmeyerek, medrese blgeye sadece din adam yetitirecek bir okul olarak dnlm ve eitimine izin verilmesi kfi grlyordu. Bylece medrese zel bir dini okul olarak kalmtr. lk hocalar eski medrese usulne gre yetimi hocalardan; Hasan Efendi, Kadir Efendi, Hafz Ahmet ve Dervi Hac Halil Efendiler ile eitime balamtr. Encmen heyeti 13 Austos 1949 tarih ve 438 numaral karar ile ilk encmen heyeti olarak mfettilik tarafndan atanmtr. Encmen heyeti u kiilerden olumutur: Bakan: Faziletli Mft Hac Hafz Mustafa, Hac Mehmet olu manifaturac Mustafa Efendi, Yusuf olu bakkal Hac Kamil Efendi, Mehmet olu Hayrullah Aa (Mehur Hayrullah, 1914lerde Eref Kuuba emrinde etecilerle arpan vatanperver bir adam), eski mft ktiplii yapan Ali olu Hac Hafz Halil Efendi, Eekili bakkal Salih olu Hac Hafz Hasan Efendi, manifaturac Hac Sadk Efendidir.397 lk mezunlarn 11 kii olarak vermitir. Haziran 1951 ylnda ilk mezun olan medreseliler, 1980 yl itibari ile yaptklar meslek ve oturduklar yer yledir: 1- Hseyin olu Ali (saati)- Gmlcine, 2- smail avu olu (retmen) Gmlcine, 3- Mustafa Jandarma (retmen) - Gmlcine, 4- Mehmet olu Ahmet (retmen) - Tiheron, 5- brahim olu Galip (emekli retmen) Byk Msellim, 6- Glistan smail (emekli retmen) - Trkiye, 7- Ahmet olu Ali (retmen) - Basrlky, 8- Latif olu Ali (retmen) - Deirmendere, 9Mustafa olu Hasan (retmen-mdr) Gmlcine, 10- brahim Kad olu (bakkal) Eekili, 11- Hseyin olu Mehmet (ifti) Demirbeyli. 398 195455 retim ylnda Medresedeki renci says 180dir. Medrese-I Hayriye mezunlarna devlet bir yandan retmenlik grevi vermesine ramen ynetim Medrese mezunlarna liseye devam etme imkn bir trl tanmyordu. nk medrese mezunu ortaokul mezunu bile saylmyordu. 1952 ylnda Celal Bayar Lisesi de faaliyete geince ve hele mezun vermeye balaynca medrese, ortaokul, lise fark belirginlemitir. Resmiyetin ne anlama geldii anlalmtr.
397 Salih Halil Haki, Aznlk Musalla Tanda, hls Matbaas, stanbul, 1988 sayfa:78 398 leri, Ayn Eser, S.158, 25.1.1980

238

Medresenin kurulu esnasnda yaplan hatann farkna o zaman varlmtr ve telafi yollar aranmaya balanmtr. Bu maksatla Medrese-I Hayriye de baz iyiletirme hareketleri yaplmtr. Tahsil sresinin yldan drt yla karlmas, Rum retmenlerinin ortaokul retmenlerinden grevlendirilmesi gibi. Ne yazk ki, bu tedbirler fayda vermemi ve Medrese-i Hayriyenin resmiyet talebinden netice alnamamtr. Resmiyet talepleri hkmetlere ve devirlere gre zaman zaman tekrarlanmsa da Yunan Milli Eitim makamlar oyalayc bir politika ile mracaatlara kaamak cevaplar vererek daima batan savmlardr. Tahsil sresinin ten drde, bir mddet sonra drtten be e karlmasyla bir ilerleme oluyor ve resmiyete doru gidiliyor hissi verilmek istenmi ancak hakikatte oyalamaktan baka bir ey yaplmamtr. 1967 ylnda yaplan askeri darbe ile ynetimi Cunta ele alm ve retimin parasz olmas ile Medresede kitaplar bedava datlmtr. Gmlcine Medresesi encmen bakan olan Gmlcine Mfts Mustafa Efendi medresenin ortaretime dhil edilmesi iin yapt bavuruya cevap alamamtr. Merhum Gmlcine Mfts, medreseye Trk retmen tayininde tercihini kullanrken resmi makamlarla srekli ihtilafa dm ve 1968 ylnda encmen bakanlndan azledilmitir. Bu azil, medresenin mftlkten koparlmas ynnde atlan ilk admdr. Bundan sonraki yllarda Kayal Medresesi renci yurduna dntrlm, masraflar devlete ait olmak zere rencilere cretsiz yemek verilmeye balanmtr. 1969 ylna kadar bu okul mezunlar hem ilkokul retmeni, hem de imam, hatiplik vazifesi yapmaktaydlar.399 Medresede 1970li yllardan sonra yalnz S..P.A.ya renci yetitiren bir okul durumuna getirilmitir. Gmlcine Medresesinde grev yapan Hasan Paaman rencilerine Mfettilikten onayl olmayan bir kitab okuttuu iin Aznlk Okullar 2. Blge Mfettilii tarafndan ilk soruturmas yaplm ve daha sonra il disiplin kuruluna verilmitir. Mfettilik Paamann grevine son vermitir.400 Medresede renim gren renciler, 1982 ylnda okula resmi bir stat verilmesi talebi ile iki sefer dersleri boykot ederek direnie gemiler fakat fazla etkili olamamlardr. Yalnz, Yunanca dersleri okutan ilkokul retmenleri yerine lise retmenleri atanmaya balanmtr. Arca Trke okutulan Fen Bilgisi dersi Yunanca okutulmaya balanmtr. Trk dili ile okutulan din a rlkl dersler, Arap lkelerinde renim grm Bat Trakyal Trk retmenler tarafndan okutulur ve retmenlerin tayinlerinde herhangi bir zorluk sz konusu deildir. Gnmzde medresenin S..P.A.ya renci yetitirmekten baka bir ilevi yoktur.401

399 Dr. Halit Eren, Bat Trakya Trkleri,stanbul 1997, sayfa:147 400 Akn, Ayn Eser, say:673, 1977. 401 Bat Trakya Trk retmenler Birlii Orta retim Raporu, 30.05.1989. s.:2

239

199798 retim yl itibariyle Gmlcine Medresesinde 204 kaytl renci vardr. Bu say medresenin alndan bu yana en yksek renci saysdr. 6.5.2. AHN MEDRESES ahin Medresesi, 1926 ylnda Hac Beir Aa tarafndan yaptrlmtr. Klasik medrese eitimi ile faaliyetini srdren medrese, Bulgar igali ve i sava nedeni ile 1940 ylndan 1954 ylna kadar kapal kalmtr. Trkiyedeki Cumhuriyet idaresine muhalefeti nedeniyle Yunanistana iltica etmi olan Hafz Reat gzetiminde ahin Medresesi 195556 retim ylnda ynetim tarafndan da byk propagandalar yaplarak almtr. Gerekte dinine ba l Balkan Kolu fertleri bu messeseyi barna basmtr. Fakat 1957 yl iersinde baz oyunlar oynanmaya balanmtr. Mslman olan halka baz brorler datlarak Sizin eski dininiz Hristiyanlktr, vaktiyle sizi zorla Mslman yaptlar diye propaganda yapmlardr. Yar Yunanca yar Bulgarca ve Yunan alfabesiyle yazl olan bu brorler blge halkn derin znt ierisine sokmutur. Bu brorde ayrca halkn Trk olduu unutularak Sizler Pomaksnz ve aslnda Agriyanozsunuz diye yazlar yazlmtr. Hafz Reat ve ekibi de bu propaganday seslendirmekten uzak durmamtr. 195657 retim ylnda ahin Medresesi Hafz Reatn tertip ettii bir msamere dzenlemitir. te bu msamereye halktan kimse katlmayarak Medrese ynetimi uyarlmak istenmitir. Medresenin iyi yolda olmadnn gstermesi asndan bu olay nemli bir gstergedir. Medreselerde oynanmak istenen oyun halk tarafndan tasvip edilmemitir. Gerekten Bat Trakya Trk Aznln paralama siyaseti 1957lerde balamtr.402 Yunanistann resmi gnlerinden olan 28 Ekim OH geit treninde Medrese rencilerine fes giydirilmek istenmitir. Olay knamak iin renciler 26 Ekim 1966 tarihinde derslere girmemiler ve durumun dzeltilmesini istemilerdir. Durum dzeltilmi ve renciler derslere devam etmilerdir.403 Burada fes giydirilerek Atatrkn apka nklbna kar gelmek istenmitir. 1966 ylnda Medreselerde fes giydirilme uygulamas kaldrlmt. Fakat 1967 ylnda yeniden mecburi olarak fes giyme zorunluluu getirilmitir. skee ahindeki bu uygulama balatlm olup Gmlcinedeki Medresede ise bu karara kar klarak giyilmemitir.404 Daha sonraki yllar bu uygulama kaldrlmtr. Medrese, ahinde saygnl olan retim kadrosuyla, zamann ihtiyalarna gre retmen ve din grevlisi yetitirmeye ynelik yl sreli bir eitimle faaliyetini srdrmtr. Ancak 1970li yllarda medreseyi amacndan saptrmaya ynelik giriimler younlam, saygn hocalardan biri azledilmi ( imdiki seilmi skee Mfts Mehmet Emin Aga) ve ahin
402 Akn, Ayn Eser, Say:5, 1 Mart 1957 403 Ayn, s:410, 3 Kasm 1966 404 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:8

240

Medresesi Bat Trakya Trk toplumunun deerlerine hizmet etmekten saptrlmtr.405 194971 yllar arasnda medresenin rabette olmasnn bir baka sebebi de Medreseye giden rencilerin askerlikten muaf tutulmalardr. Bu yllar arasnda mezun olanlarn hi biri imam veya hatip olmak istememilerdir.406 ahin Medresesinde 1980 ylna gelindiinde boykot yaplmtr. renci boykotunun nedeni deerli bir retmenin okuldan ynetim tarafndan el ektirilmesi olaydr. Bu boykot ile Medrese kapanmaya yz tutmutur. Yunanistan ynetimi ne pahasna olursa olsun medreselerin varln yaatmak ve korumak istedii iin yine kendine yakn olan uaklar araclyla duruma derhal mdahale ederek medresenin kapanmasn nlemitir. Bu boykotlar karsnda ynetim atlan retmenlerin yerine yeni retmenler gndermede gecikmemitir. skee Muzaffer Saliholu Lisesi retmenlerinden bazlar ahin Medresesinde ders vermek iin gnderilmeye balanmtr. Bylece medrese Bat Trakya Trkleri tarafndan da desteklenmi oluyor ve ynetimin ekmeine de ya srlm oluyordu.407 Ynetim bir yerde bir tala iki ku vurmu saylyordu. Ynetim hem medresenin kapatlmasn nlemi hem de liseden retmen getirerek medresenin meruluunu pekitirmitir. Medresede grev yapan Yunanl retmenler normal ilkokul retmenleridir. Yani medresedeki yunanca derslere ilkokul retmenleri girmektedir. Bu durum 198283 retim ylnda yunanl ilkokul retmenleri grevlerinden alnp yerlerine gerek ortaokul ve lise retmenleri atanarak medreselere gerek deeri verilmeye balanmtr.408 Medreselere lise retmenlerinin atanmas renci boykotunun getirileri arasndadr. ahin Medresesine devam eden renciler, eitimin 6 yla karlmas iin okulda boykot yaparak derslere girmemilerdir. Medresenin normal lise statsne karlmas iin renciler kendi balarna hareket ederek bir mcadeleye girmilerdir.409 Boykot fazla uzun srmemitir. Yaplan renci boykotu amacna 2000 ylnda ulamtr. Ynetim medreselerdeki eitimin 20002001 retim ylndan itibaren 5 yldan 6 yla karldn ilan etmitir. Bu iyiletirmenin yannda kz rencilerin de medreselere alnmak istenmesiyle yeni karanlk planlarn olduu yolunda duyumlar alnmasna vesile olmutur. Bunun zerine Vaaz ve rad Heyeti, iyi eitim verilmedii ve yeni ada dzenlemelerin yaplamayacann anlalmas zerine kapatlmas konusunda tepkilerini ortaya koymulardr. Bu tepkilere Trk Milletvekilleri, Bat Trakya Trklerinin Dernek ve Kurulular da ortak olarak Medreselerin kapatlmasn
405 Bat Trakya Trk retmenler Birlii Orta retim Raporu, 30.05.1989. s.:3 406 leri, Ayn Eser, S:159,1.2.1980 407 Ayn, S:234,11.12.1981 408 Gerek, Ayn Eser, S:77,1982 409 Ayn, S:66,1982

241

istemilerdir. Gnmz artlarna uygun olmadn, Yunanca dersler arlkta olarak yaplan eitimin medreselerin ilevini ortadan kaldrdn belirterek okullarn kapatlmasnn veya Trk Ortaokulu haline getirilmesini ynetimden talep etmilerdir. Medreselere devam eden renciler Yunanistan ynetiminin niversite girileri srasnda getirdikleri binde belik kontenjan sayesinde Yunan niversitelerine girebilmektedirler. 6.5.3. DERSLER VE DERS SAATLER Medreselerde Bat Trakyal Trk retmenler tarafndan okutulan dersler unlardr: 1- Din Dersi, 2- Trke, 3- slam Tarihi, 4- Arapa, 5- Tefsir, 6Hadis, 7- Fkh, 8- Trk Edebiyat. Yunanl retmenler tarafndan okutulan dersler ise unlardr: 1- Eski Yunanca Metinler ve Tercme, 2- Yunan Dili ve Eski Bizans Metinler, 3- Yeni Yunanca Metinler, 4- Yeni Yunanca Dili, 5Matematik, 6- Tarih, 7- ngilizce, 8- Fen Bilgisi Dersleri (Biyoloji- Fizik Kimya), 9- Corafya, 10- Antropoloji- Salk, 11- Beden Eitimi. 410 Medreselerde drt dilde eitim yaplamaktadr. Bu diller Yunanca, Trke, Arapa ve ngilizcedir. Ders eitlerine ve programa baklnca eitimin muhteem olmas beklenebilir. Fakat gzden karlmamas gereken; program baka onu uygulayanlar bakadr. Uygulamada byk problemler yaanmaktadr. Ynetimin sinsi uygulamalar sonucu amacndan saptrlan medreselerde bugn; Trke, Din Bilgisi ve Arapa derslerinin dnda tm dersler Yunanca okutulmaktadr. 19992000 ders ylnn haftalk ders saatlerinin 88i Trke-Arapa, 115i ise Yunanca derslerden olumaktadr. Gmlcine Medresesinde 6 Trk retmen (Arap lkelerinden mezun) ve 7 Yunanl retmen grev yapmaktadr. ahin Medresesinde ise durum daha da vahimdir. ahin Medresesinde 7 Yunanl retmene karlk yalnz iki Trk retmen grev almaktadr. Resmi gazetede yaynlanan ders saatleri yledir: Dini Dersler (Kuran- Kerim, Arapa, slam Tarihi) ve Trk Dili; Orta 1. snfta 9, Orta 2. snfta 9, Orta 3. snfta 10; Lise 1. snfta 9, Lise 2. snfta 8, Lise 3. snfta 8 saattir. Yunanca okutulan dersler ise Orta 1. Snfta 28, Orta 2. snfta 27, Orta 3. snfta 27; Lise I. Snfta 26, Lise 2. snfta 28, Lise 3. snfta 28 saat olarak okutulmaktadr. Bu saatlere semeli dersler dhil deildir. Haftalk ders programnda Yunan dili ile okutulan derslerin saati ok fazla olup Trk dili ile okutulan Din Kltr dersleri (Kuran- Kerim, Arapa, slam Tarihi, Din Dersi, Trke, Tefsir, Fkh ve Hadis) ancak haftada okutulan tm ders saati toplamnn te biri kadardr. Yunanca derslerin ve retmenlerin fazla olmasnn amac iyi Yunanca retmek deil, rencilerin etnik benliini yok etmek, kltrel deerlere olan ballklarn kopararak kendi emellerine msait bir hale getirip Selanik zel
410 Asm avuolu, 4. Uluslar aras Bat Trakya Trkleri Kurultay Konumalar, Bildiriler, Komisyon Raporlar, Sonu Bildirisi Londra 2000, Akmat Matbaas, ABTTF, 2000 Sayfa:112

242

Pedagoji Akademisine gndermektir. Bugn yaklak 240 rencinin eitim grd medreselerden her yl mezun olanlarn ou akademiye giderek (medreselerde olduu gibi) yl parasz, yatl ve burslu olarak Yunan tornasndan getikten sonra dolgun maala bata Lozan Antlamas ve Kltr Anlamalarna aykr olarak Bat Trakya Trk lkokullarna retmen olarak atanmaktadrlar.411 6.6. ORTARETM RENCLER N AILAN YURTLAR Celal Bayar Lisesi yaknlarnda liseye devam eden rencilerin kalmas iin 50 kiilik yurt binas yaplmtr. Yurt binas Trkiye Cumhuriyetinin yardm ile Trk Cemaati tarafndan yaplm ve 1955 ylnda hizmete almtr. Binada 50 rencinin yatma, yeme ve alma ihtiyalar karlanmaktadr. Yurdun mdrlne Celal Bayar Lisesi mdr vekili Kalifatidis getirilmitir.412 Daha sonra Mcahit Mmin Aznlk Lisesi renci Yurdu Mdrlne getirilmitir.413 Celal Bayar Lisesi renci Yurdu 2004 ylnda istimlk edilmek ile kar karya kalmtr. Valilik yurdun ehir plan uygulamas snrlar iinde kaldn, o yzden bir blmnn yklacan bildirmitir. Bat Trakya Trklerinin Dernek ve Kurulular hep birlikte kar gelerek uygulamay durdurmulardr. Yunanistan ynetimi Medreseler ve baz Gimnasyolar iin de renci yurtlar kurmutur.

411 Asm avuolu, 4. Uluslar aras Bat Trakya Trkleri Kurultay Konumalar, Bildiriler, Komisyon Raporlar, Sonu Bildirisi Londra 2000, Akmat Matbaas, ABTTF, 2000 Sayfa:111 412 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:650,1956 413 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:24

243

7. BLM: YKSEKRENM 7.1. SELANK ZEL PEDAGOJ AKADEMS (S..P.A.) S..P.A. 1966da Yunan makamlar tarafndan bir yl hazrlk olmak zere yl Yunanca eitim vermek zere Selanikte alan bir okuldur. Resmi ad Selanik zel Pedagoji Akademisidir. 7.1.1. SELANK ZEL PEDAGOJ AKADEMSNN KURULUU Trkiyeden kontenjan retmenlerinin gelecei 1952 ylnda Atina ve Selanikteki baz gazeteler Dedea ataki Pedagoji Akademisinde Mslman retmenlere mahsus bir snfn faaliyete gemesi hususunda Bakanln hi bir itiraz yoktur. eklinde haber yapmlardr.414 S..P.A. okulunun o yllarda Dedea ata almas dncesinin var olduunu sylenebilir. Fakat Yunanistan ynetimi okulun Dedeaata almasnda saknca grd iin S..P.A.y Selanikte amay uygun grmtr. Selanik zel Pedagoji Akademisi, askeri ynetim dneminde karlan 31/10.10.1968 sayl Kraliyet kararnamesiyle 1968 ylnda kurulmutur. Medrese Mezunu renciler, bir yl hazrlk okuduktan sonra iki yllk eitim almak iin S..P.A.ya devam etmektedirler. Daha sonra okul 3 yla karlmtr. Ayrca gimnasyolardan, Yunanistan liselerinden, Meslek liselerinde ve Bat Trakya Trk ortaokullarndan da 56 yl nce erkek ve kz renciler alnmaya balanmtr. 7.1.2. KURULU AMACI a) Devlete, daha gvenilir retmenler yetitirmek, b)Aznlk okullarnda grev alacak retmenin Yunan diline vakf olmasn salamak, c) Eski tayin sistemini ortadan kaldrmaktr. Tabii bu amalar grnenlerdir. Okulun gizli amac; Trkiyeye gidip eitim kursu grm veya Trkiyedeki retmen Okullarnda okumu olan Bat Trakyallar devreden karacak retmeni yetitirmektir. Bu okula yalnzca Yasak Blgede domu ve be senelik Medreseden mezun olanlar alnmaktadr. Medresede Trke eitim ok dk olduunu da belirtmek gerekir. Bu genler akademide yalnz Yunanl retmenlerden ders grmekte ve Trkeden ok Yunanca renmektedirler. Bu okulda parasz yatl ve burslu olarak okumaktadrlar. S..P.A.dan mezun olanlar Trk lkokullarna
414 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:520,18.81952

244

retmen olarak atanmalar, eski Yasak Blgede yaygn olan isizlik ve fakirlik ortamndan kurtulmak iin bir i gvencesi olmas, bu genleri her eye ramen S..P.A.ya devam etmelerine zemin oluturulmutur. Mezun olan S..P.A.l retmenler, Yunanistan ynetiminin sznden kamamaktadrlar. 7.1.3. OKULDAK GELMELER Selanik zel Pedagoji Akademisi yasal erevede alm bir okuldur. Fakat Bat Trakya Trklerinin rzas olmad iin rencilerin buraya ynlendirilmesi asndan baz skntlara dlmtr. S..P.A.nn eitime balayabilmesi iin, Medrese kl rencilerin bu okula kaydrlmas gerekiyordu. Bu planlarn gerekleebilmesi iin, bir taraftan henz retmenlik grevine balamam medrese mezunlarnn bu okula kaydrlma kampanyas srdrlrken, dier taraftan da ynetim, zamann Bat Trakya Aznlnn baz ileri gelenlerini devreye sokarak ad geen okula, Trkiyeden Edebiyat ve Din hocalarnn grevlendirilecei vaatlerinde bulunarak onlardan destek istemilerdir. Ayrca S..P.A.ya renci bulabilmek iin zel davetiye bastrlarak eski medrese mezunlar ve son snf rencilerine gndermilerdir. Yalvarmalar, vaatler ve hatta karakol mdahaleleriyle S..P.A.ya renci bulunmutur. sizlikten bunalan medrese mezunu Trk genleri S..P.A.y zoraki tercih etmilerdir. Bu gelimelerden sonra sz konusu okula 11 renci kaydn yaptrmtr. Bu renciler, ok gemeden kendilerine sylenen yaldzl vaatlerin tamamen hayal mahsul olduunu fark etmilerdir. Bunun zerine baz renciler okulu yarda kesmilerse de, ilgili sorumlularn kendilerine yaptklar uyarlar neticesinde ve o tarihlerde Medrese mezunlarnn yurt ii ve yurt dnda herhangi bir okulda renime devam anslar ok dk olduundan, tekrar geri dnmek zorunda kalmlardr. lk iki ylda kelimenim tam anlamyla sefa srmlerdir. renciler adeta el stnde tutulmulardr. Ne zaman ki renciler sayca artm, plann tutuu da anlalmtr. te o zaman perde aralanarak akademinin kuruluunun asl amac ortaya kmaya balamtr. 197172 retim ylnda Akademide okuyanlara kar ynetim tarafndan manevi bask uygulanmaya ve kska altna alnmaya balanmtr. ocuklarn boyun emediini grnce hyanetle, nankrlkle ve yedikleri ekmein hakkn vermemekle itham etmeye balamlardr. Hocalarn syledikleri rencileri milli ve dini bakmdan rencide etmeye balamtr. renciler meslek uruna bu szlere katlanmlardr. Tarih derslerinde Bat Trakya Mslman Trklerinin daha nceleri Yunanl ve Hristiyan olduu fakat Osmanl mparatorluunun Mslman yaptn sylemeye balamlardr. Sizler TRKOFONAN MSLMANsnz diye beyin ykama iine girmilerdir. Bu beyin ykama iinde kar kan olursa Trkm diyen Ankaraya szleri sylenmitir. Yunanlatrma faaliyetleri aktan aa ortaya dklmtr. Baz renciler ar ithamlara dayanamayarak okulu yarda brakmtr.

245

S..P.A.l renciler okuldaki problemler ile ilgili yneticilerden baz talepleri vardr. Bu istekleri 13 maddeyle yle sralamlardr: 1- Trk Edebiyat dersi iin Trkiyeli bir retmenin getirtilmesi, 2- Trke derslerinin artrlmas ve okulda okutulmas, 3- Din dersi iin Trkiyeli bir retim grevlisinin atanmas. 4- Mzik dersinin Trke yaplmas. 5- Trkiye Cumhuriyetinden bir pedagog eitimcinin getirilmesine msaade edilmesi. Bu isteklerin yerine getirilmesi iin 3 gnlk uyar grevi 9 Mart 1979da balatlmtr. stekleri kabul edilmedii takdirde bu uyar grevine devam edeceklerini, eyalarn toplayp okulu dahi terk edebileceklerini sylemilerdir. Sonra ne oluyorsa oluyor ve grev iten ie zlmeye balamtr. stekler gerekletirilmeden de grev sona erdirilmitir.415 S..P.A.da yaanan sorunlarn artarak devam etmesi zerine bir yl sonra btn okul grev yapmtr. Btn giriimlerde olduu gibi bu grevde de okuldaki baz renciler grevin baarszla uramas iin ynetim tarafndan katlmalar engellenmitir. Katlmayan renciler unlardr: 1- skee Kotiliden Konte Muh. Sabri, 2- skee Oreondan Recep Karabykl, 3- skee Kendavrostan Molla Ahmet Hasan, 4- skee Dimaryondan Dudu Emin, 5Gmlcine Merkozdan Davut Mehmet, 6- Gmlcine Merkozdan Cara kr, 7- Gmlcine Merkozdan Cara Mehmet, 8- Gmlcine Hacmustafakyden Hasan Hakk, 9-Gmlcine Hacmustafakyden akr Mehmettir. Bu renciler ynetimin oyunlarna alet olarak boykotu krmlardr.416 S..P.A.l renciler rahat olmadklar ortadadr. 28.11.1981 tarihinde S..P.A.l renciler isteklerini bir muhtra ile Milli Eitim Mdrlne iletmilerdir. Bu muhtrann 8. maddesi yle; Aldmz burstan dolay mdr tarafndan yaplan basknn durdurulmas ki bursta; caba yatak caba yemek ve 20.000 drahmilik aylktr. Bize ikide bir Sizi domuzlar gibi besliyoruz, uslu uslu oturunuz diyorlar ve hayvan gibi yetitirmek istiyorlar gibi ikyetleri ieren muhtraya cevap gelmemitir.417 1981 ve 1982 yllarnda yaptklar boykotlarla ynetimin basksn hi azalmad ve artarak devam ettii ortaya kmtr. Yedi rencinin kovulmasna ve bir oununda eyalarn toplayarak okulu terk etmelerine yol aan bu gelimeler srasnda Akademi Mdrlne verilen dilekenin 2. maddesinde rencilerin yaknmalar ilgintir. Tek yaprakl LER gazetesi 26 ubat 1982 tarihli saysn okuyoruz: Hi Trke ders grmeden Trk Okullarnda retmenlik yapmalar halkn tepkisini toplamtr. 1976 ylnda S..P.A. mezunu retmenlerin ocuklara hi bir bilgi veremediinin anlalmas zerine ilk olarak Demirbeyli (Venna) Kylleri S..P.A.l retmenden baka Trkiye Mezunu bir retmen istiyorlar. Fakat mfettilik oral olmuyor. Bylece ynetimin Trkiye mezunu
415 leri, Ayn Eser, S:139,11.5.1979 416 Ayn, S:166,21.3.1980 417 Ayn, S:234,11.12.1981

246

retmenlerin yerini S..P.A. mezunu retmenlerle doldurulmas dncesi anlalm oluyordu. 1981 yl Aralk aynda Akademi 3. Snf rencileri yanlarna iki milletvekilleri yannda skee Mftlnden Mftolu H. Mehmet ve gazetecilerden GEREK, LER, AKIN ve HAKKA DAVET dergisi sahipleri bulunuyordu. Akademililer namna Filira Sirkeli kynden gen konutu. Konumasn kaleme alm ve u ikyetleri okudu: Okullarmzda Trke retmiyorlar, dolaysyla oumuz dalk blgeden geldiimiz iin yarn Trk ocuklarna verimli bir eitim veremeyeceklerini, Yunancay dahi doru drst retmediklerini, retmenlerin onur krc davranlarda bulunduklarn, Bu ikyetlerini resmi makamlara ilettiklerini ancak hibir nlem alnmadn belirttiler. Ayrca geen dnem Milletvekili olan Hasan mamolu ve Cell Zeybekten yardm istediklerini fakat ipe un serildiini ve problemlerinin hala devam ettiini, imdiki Milletvekilleri H. Yaar ve Ahmetten giriimlerinde kendilerine yardmc olmalarn istediklerini, Bat Trakya Trk Aznlnn kendilerine sahip kmasn istediklerini bildirmilerdir.418 Bu aklamalarn sahipleri gerekten vicdan sahibi Bat Trakya Trk Aznlnn barndan gelen ocuklardr. Fakat bir gerek daha var ki bu okulu Yunan Milli stihbaratnn Trk Aznl blmek ve bilgisiz brakmak iin kurmu olduu bir kurumdur.419 Gerek gazetesinde bir haber gzmze arpyor.; S..P.A.ya devam eden rencilere okulda Trke konuma yasa getirildii dolaysyla renciler okulda yalnz Yunanca konumalar konusunda bask yaplyor. Hatta Cuma gnleri camide Cuma Hutbesinin Yunanca okutulmas konusunda rencilere bask yaplmaktadr.420 S..P.A.l rencilere uygulanan basknn anlalmas iin gazetelere yansyan olaylar gerekten znt vericidir. S..P.A.da yaplan eylemlerden rahatsz olan ynetim, her eylemden sonra baz rencileri okuldan uzaklatrmtr. Btn bu faaliyetler, akademi rencilerinin aznlk eitimine bak asn ortaya koymaktadr. Tablo 24 Selanik zel Pedagoji Akademisinden Mezun Olan renci Saylar renim Mezun renim Mezun Yl Says Yl Says 197071 10 1981 17 1972 16 1982 13 1973 27 1983 12
418 Gerek, Ayn Eser, S:307,21.12.1991 419 Gerek, Ayn Eser, S:307,21.12.1991 420 Ayn, S:378, 10.11.1993

247

1974 16 1984 16 1975 14 1985 5 1976 19 1986 13 1977 16 1987 14 1978 9 1988 21 1979 13 1989 17 1980 20 1990 19 Toplam 307 200506 retim yl itibari ile S..P.A.nn kapatlmas iin tm kurumlar gr belirtmitir. Yunanistan ynetimine bu okulun kapatlmas ynnde bask oluturulmaya allmaktadr. Gmlcine Yeni Demokrasi Partisi Milletvekili lhan Ahmet 2006 ylnda mecliste gerekleen Eitim Komisyonu toplantsnda Selenik zel Pedagoji Akademisinin kapatlmasn beyan etmitir. Bylece Akademinin kapatlmas iin mecliste de kamuoyu oluturulmaya allmaktadr. 7.2. NVERSTE 7.2.1. TRKYE NVERSTELER Bat Trakya Trkleri daha ok Trkiye niversitelerinde renim grmeyi tercih etmilerdir. Trkiye niversitelerinin seilmesindeki temel ama Trkiyenin anavatan olmasndan kaynaklanmtr. Bat Trakyann ilk lisesi olan Celal Bayar Lisesi mezunlarnn da ilk tercihleri Trkiye niversiteleri olmutur ve olmaktadr.421 Bat Trakya Trkleri ilk niversite mezununu 1967 ylnda naat Yksek Mhendisi Hasan Urgancoluyla kazanmtr. Daha sonra Hasan Latif ve Burhan stner ayn meslekten mezun olmulardr. Bat Trakya Trklerinin ilk doktoru ise Necati Hasanoludur. Trkiyede okuyup Yunanistanda da Muadelet (Denklik) snavlarn vermi ve Salk Bakanlndan belge olarak 1968 ylnda hizmete balamtr.422 Bat Trakya Trkleri Trkiye niversitelerine her yl yksek oranda katlmaktadrlar. Trkiye ortaokullarna girilerde 1983 ylnda patlama olunca 1989dan sonra niversite snavlarnda da bir art olmutur. niversite snavlarna 1992 ylnda rekor diyebileceimiz 515 kiilik katlm olmutur.423 Trkiye niversite snavlarna 1997 ylnda 573 renci katlmtr.

421 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, 04.07.1960 422 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:21, 1968. 423 BALKAN (D.E.P. Partisi) Gazetesi, Ayn Eser, say:22.

248

Trkiye niversitelerindeki merkezi olarak yerletirme ilemine son verilmitir. Bu nedenle 20042005 retim ylndan itibaren, belirlenen yabanc uyruklu renci kontenjanlar erevesinde yabanc uyruklularn bavurular ilgili niversitelerce kabul edilecek olup, her lke iin ayrlan kontenjann toplam yabanc uyruklu renci kontenjannn %20sinden fazla olmamak kaydyla adaylarn kabulleri yaplacaktr. Yabanc Uyruklu renci Snav (YS) Temel renme Becerileri testinden en az 40n ve stnde puan alan renciler niversitelere bizzat bavurarak kayt yaptrma hakk kazanmaktadrlar. Trkiye niversitelerine girmek isteyen renciler yazl olarak renci Seme ve Yerletirme Merkezi, SYM-YS, 06538, Ankara, Trkiye ya da ahsen SYM-YS, Karyad Sokak, No.28, Aaayranc, Ankara, Trkiye adresinden Bavurma Belgesi ile ilgili yln SYM-YS Klavuzunu isterler. Bu belgeler, yln Ocak ayndan itibaren cretsiz olarak, ahsen bavuranlara elden verilir, yazl bavuranlara ise posta ile gnderilir. Durumu bavurma koullarna uyan adayn, bavurmak iin (1) Bavurma Belgesi ile birlikte (2) bavurma ve snav cretini yatrdna dair belgenin asln en ge Klavuzda belirtilen tarihe kadar SYMye ulaacak ekilde gndermesi/vermesi gerekir. Snav creti 100 ABD Dolar olarak SYMYS-3031, Trkiye Bankas, Gvenevler ubesi, Ankara hesabna yatrlr. Parann yatrldna dair makbuzu bavurma ve snav cretini yatrdna dair belge olarak kullanrlar. Yabanc Uyruklu renci Snav (YS) Ankarada yaplmaktadr. Snava girerken adaylardan Snava Giri Belgesi ve Pasaportlarnda Grlmtr damgas aranmaktadr. Yabanc Uyruklu renci Snavna (YS) giren renciler istedikleri blmleri kazanabilmektedirler. 2006 ylnda yaplacak YS snavlar Nisan aynda yaplacaktr. 7.2.1.1. DKATSA(DKAA)- DOATAP Dikatsa/Dikaa Kurumu lke dndaki niversiteleri bitirip aldklar diplomann Yunanistanda geerli olduunu tasdik eden kurumdur. Dier bir deyi ile diplomalarn denklik ilemlerini yrten kurumdur. Bu kurum Yunanistan dnda eitli niversitelerden mezun olmu Yunan vatandalarnn diplomalarn kontrol eder ve Yunanistan iindeki geerliliini tasdik eder. Bu her yunan vatanda iin uygulanr. lk yllarda Dikaa Kurumu ile ilgili bir sorunlarla karlalmamtr. Yurtdnda niversiteyi bitirip denklik snavlarn hibir zorluk ile karlamadan verebiliyorlard. stanbul niversitesi di hekimliinden mezun bir doktor 11.04.1972 tarihinde Selanik niversitesindeki denklik snavn

249

vermi, Bat Trakyada grev yapabilir belgesi almtr.424 Yine ayn yl 2 avukat, 1 doktor ve 1 veteriner Dikaann karm olduu dersleri vererek Bat Trakyada ie baladklarna gazetelerde yer alan haberlerden anlyoruz.425 Fakat 1980li yllarda Bat Trakya Trklerinin yurtdndan aldklar diplomalar incelenmeye alnmaz olmutur. Diplomalarnn denklii iin 45 yl ncesinden bavurulmasna ramen Dikaa kurumundan herhangi bir cevap verilmemitir. Bu durum zerine 1986 ylnda diplomalar tannmayan niversite mezunu Trk genleri Dikaa kurumuna kar yapacaklar giriimleri yrtmek amacyla bir Mcadele Komitesi kurmulardr. Komite, kamuoyu oluturmak iin Trke ve Yunanca bildiriler yaynlamlardr. Bunun akabinde bir yl sonra yeniden Ocak 1987 ylnda yaplan denklik snavlarna girmilerdir. Trkiyeden mezun 9 doktor, 5 di hekimi, 2 eczac, 1 veteriner hekim ve 1 iletmeci yaplan snavlarda da denklik alamamlardr. Yunanistanda di hekimleri iin snav koulu olmamasna ramen denklik verilmemitir. Bunun zerine 3 ubat 1987 tarihinde Gmlcinenin eitli yerlerine protesto afileri aslm ve ksa bir yryn ardndan, Gmlcine Valiliinin nne de bir direni adr kurulmutur. Gmlcine Valisi Mcadele Komitesi ile grerek bir zm getirme sz vermitir. Bunun zerine Mcadele Komitesi Gmlcine Valisinin szne gvenerek direnie son vermitir. Mcadele Komitesinin bu kampanya srasnda izledii strateji Bat Trakya Trklerinin sorunlar konusunda o zamana kadar gsterilen tutumdan farkl olmutur. ekilen telgraflar ve yaplan bavurular daha ok Yunan sol ve ii kurulularna ynelmitir. Yunanistan solunu ve i Kurulularn da yanlarna almak istemilerdir. Nitekim Yeni Demokrasi Partisi Aznlk Milletvekili Mehmet Mftolunun yan sra, Yunan Komnist Partisinin (KKE) drt milletvekili de Meclise soru nergeleri vermitir. Mcadele Komisyonunun 16.06.1987 tarihinde dzenledii yrye Gmlcine ilindeki sekiz sol kuruluun temsilcileri, Gmlcine ofrler Dernei Bakan, i Merkezi temsilcisi, 1986 belediye seimleri Gmlcine komnist bakan aday Nikos Fakiridis ve Yunanl niversiteli genler de katlmtr. Bu olayda Yunan halk ilk olarak Bat Trakya Trk Aznln hakl davasnn yannda yer almlardr. Nitekim diplomalar tannmayan 11 gen 24 Ocak 1988de de Gmlcinede yirmi gnlk bir alk grevine girimilerdir.426 Mcadele Komitesi Bat Trakya Trklerinin de desteini salamak iin bildiri ve basn duyurusu ile kendi sorunlarn dile getirerek destek arama yoluna gitmilerdir. Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei salonunda

424 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:134 425 Aznlk Postas, Ayn Eser, say:156 426 Baskn Oran, Trk-Yunan likilerinde Bat Trakya Sorunu, Bilgi Yaynevi, 1991 Sayfa:151.

250

16.04.1988 tarihinde Bat Trakya Trk basnn armlar, dertlerini anlatarak basn duyurusu datmlardr.427

427 Yksek renimini yurt dnda gren her Yunan vatandann Yunanistanda alabilmesi iin diplomasn onaylatt DiKAA denilen kurulu vardr. Bu kurulu kendi kriterlerine gre gerekten baz niversiteleri tanmamakta ve mezunlarnn diplomalarn onaylamamaktadr. 1984 ylnn ikinci yarsndan itibaren diplomasn onaylatmak iin bavuran Aznlk bilim adamlarna da ambargo uygulanmaya balanmtr. Bu keyfi uygulama karsnda eli-kolu bal oturmayan bilim adamlar 2 yla yakn bir sredir mcadele etmektedirler. eitli eylemlerin yan sra defalarca partiler, mesleki-bilimsel kurulular, kitle rgtleri, sendikal rgtler ve basn ziyaret edilmi, Partilerce Meclise soru nergeleri verilmi kitle rgtleri ilgili makamlara heyet gndermi ve muhtralar gndermi ve basn tarafndan da sorun sk sk gndeme gelmitir. Bu konuda yaplan son alma 2126 Mart tarihinde bir heyetin Atinadaki temaslardr. Partiler (Pasok N.D., KKE, Diana, Eap, KKE i AA, Esk) ziyaret edilmi, kitle rgtleri ve basnla son durum tartlm olup Pasok ve N.D. sorunun zmnde yardmc olacaklarna sz vermiler, dier partiler somut destek de vermilerdir. Basn da konuya geni yer vermitir. Drt (4) yldan beri srncemede olan bu insani ve hakl davann zmlenmemesinin sorumlusu kimdir, kimlerdir? Kendi yurduna, kendi halkna hizmet vermek iin memleketine dnen bizler mi? Yunanistanda hangi fakltelerin tanndn nceden renip de ona gre faklteye giren ve mezun olup dndnde sar ve dilsiz makamlarla karlaan bizler mi? alma Hukuku'na uymayan ve mesleimizle ilgili olmayan ilerde almak zorunda kalarak geimimizi salamaya alrken i ve alma hakk konusunda nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 23. maddesini ve bu Beyannameye gre hazrlanan 1975 Anayasasnn 22. maddesini ilgili mercilere hatrlatan bizler mi? Tabii ki deil. Sorumluyu bulmak iin de herhalde khin olmaya gerek yok. Tek sorumlu Pasok hkmetidir. nk: 1982 yl balarnda DiKAA denilen kuruluu kaldracaz ve diplomalar bundan sonra niversitelerde tannacak diyen, EFEE (Yunanistan Ulusal renci Birlii), SEPA (Yurtd Mezunlar Dernei)'nin de Bu dorultudaki arlarna kulak asmayan ve aksine byle bir resmi devlet kuruluunu bask arac olarak kullanan PASOK hkmetidir. Sorunumuzla ilgili, Meclise sunulan soru nergelerine verilen cevaplar yersiz ve inandrc olmaktan uzak olup PASOK hkmeti Bakanlarna aittir.

251

Mcadele Komitesi aldklar karar gereince 10 Mays 1988 tarihinde Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei nnden valilik binas nne kadar yry yapmlardr. Yryn sonu olan valilik binasna varldnda bir komite oluturularak Gmlcine Valisi Zizis Bekos ile grmtr. Daha sonra vali dar karak sorunlarn halli iin altn belirten bir konuma yapmtr. Bunun zerine Dikaazedeler Gmlcine Valisine; Sorunlarmz halledilmedii takdirde alk grevi de dahil her trl yasal mcadeleyi srdrecekleri mesajn iletmiler ve yazl olarak problemlerini valiye iletmilerdir.428 Valiye sunulan bildiriye Bat Trakyadaki Trk derneklerinin yan sra eski milletvekilleri, Gmlcine Hukuk Fakltesi renci Birlii, Yunanistan Komnist Partisi Gmlcine Genlik Kollar, Gmlcine Kadn Derneklerinin de iinde bulunduu 10dan fazla Yunan dernei de imza atmtr. Bu direnilerin ardndan, 1 di hekimi ile 2 doktorun diplomalarnn denklii onanm, dierlerinin ki ise onanmamtr. Bunun zerine Yrtme Komitesi bir bildiri yaynlayarak alk grevine baladklarn bildirmilerdir. 429
Dantaya atmz davann grlmesini bir yl gibi uzun bir sre erteleten yine PASOK hkmetidir. eitli kitle rgtleri, mesleki kurulular, hatta kendi yelerinin ikyetlerine, muhtralarna kulaklarn tkayan PASOK hkmetidir. Verdiimiz insancl mcadeleyi krmak, bizi ierden blmek gibi BZANS oyunlarna girien, darya kar ite diplomalarn tanyoruz gibi -kendilerini savunabilmek iin 3 arkadamzn diplomalarn tanyan ve soruna kkl zm getirmeyip hakszla hakszlk katan PASOK hkmetidir. Genelde, gemi hkmetlerden miras ald Aznlk Sorunlarn zeceine daha da ileriye gtren yine PASOK hkmetidir. Bizler bu uygulama karsnda ylmadmz, mcadelemizi daha da ileriye gtreceimizi bir kez daha belirtirken. PASOK hkmetinin bu antidemokratik, insanlk d uygulamasn knyor ve diplomalarmzn tannmas ile ilgili sorunlarmza kkl zm talep ediyoruz. Komotini 1641988 DPLOMALARI TANINMAYAN AZINLIK BLM ADAMLARI MCADELE KOMTES Ahmet Hasan, merolu mer, Mehmet Hsamettin, Akifolu Birol, Hseyin Hseyin , Gerek, Ayn Eser, S:203, 21.4.1988 428 Ayn, S:205, 12.5.1988 429 Hemeriler, Soydalar! Aznln gen bilim adamlaryz. Yllardr diplomalarmzn DKAA tarafndan tannmas iin mcadele ediyoruz. DKAA 1984ten beri tamamen keyfi olarak uygulad ayrm

252

Dikaazedeler 24 Mays 1988 tarihinden itibaren 20 gnlk alk grevinde bulunmulardr. Bu alk grevi esnasnda Mcadele Komitesine deiik yaklamlar, baz sulamalarda bulunulmaktan geri durulmamtr. Bunun zerine Mcadele Komitesi bildiri yaynlayarak sulamalara cevap vererek kendilerini savunmulardr.430

politikas sonucu bizleri yaamsal sorunlarla kar karya brakmakta, dier yandan anayasal hakkmz olan alma hakkmz elimizden almakta, blgemizi de bilim adamlarndan mahrum etmektedir. znde bu sorun bizim iin DEMOKRAS ve yasalar nnde ETLK sorunudur. Hkmetin onay ve destei ile DKAAnn izledii bu antidemokratik tutumu iddetle knyoruz. Bir daha tekrarlyoruz: ALIMA HAKKIMIZ N MCADELE ETMEKTEYZ. 45 seneden beri mesleimizi icra edeceimize, isizlikle kar karya kalmakta, 1992 ncesi lkemize Ortak Pazar lkeleri bilim adamlar gelmeye hazrlanrken biz mesleimiz dnda ilerde almaktayz. Doktorlar, eczaclar, mhendisler renperlikle, iilikle, garsonlukla uramaktadrlar. 1984ten beri DKAA raflarnda bekleyen 25 diplomadan 3 tannmtr. Bu, verdiimiz hakl mcadele sayesinde, ayn zamanda blgemizdeki ve Yunanistandaki demokratik glerin destei ile gereklemitir. Fakat yetkililer Yunan halknn demokratik duyarllna karn, bizi oyalama taktiine devam etmektedirler. Politik partilerin byk ounluu, tm ilgili kurulular, ahsiyetler ve iyi niyet sahibi herkes hkmetin bu kabul edilemez politikas kar olduklarn belirtmi ve belirtmeye devam etmektedirler. Biz bu destei takdirle karlamakta ve problemlerimizin blgemizdeki ve Yunanistandaki demokratik glerin desteinin artmasyla zmleneceine inanmaktayz. Hakl olduumuzun bilinciyle sizleri bir defa daha problemlerimizin zm iin, lkemizde demokrasinin ufuklarn hep birlikte geniletmek iin protesto sesinizi ykseltmeye aryoruz. SORUNUMUZ SZ VERLD GB ZMLENMED N MCADELEMZ ALIK GREV LE SRDRYORUZ. Mcadele Komitesi, Ayn, S:207, 24.5.1988 430 Yetkililerin sansrleme abalarna ramen, dayanma komitemizin de byk gayretiyle lke basn da delinmi, hatta Atina'da yayn yapan ve 10 belediyenin radyosu olan Diavlos-10da da 3 defa yarm saatlik program yaynlanmtr. Bu arada Belediye Meclisi de sorunumuzu grmek zere, yakn zamanda blgemizi ziyaret edecek olan Hkmet Heyetine durumu iletme karar almtr.

253

lerleyen gnlerde Dikaa madurlarnn madurluluklar giderilmi ve diplomalar tannmtr. Fakat bu sefer de eczaclar hedef alan olumsuz durumlar olmutur. Eczaclara eczane ama ve iletme izinleri verilmemitir.
24 Mays Sal gn balayan ve 20 gn sren Alk Grevimiz 13 Haziran Pazartesi gn son bulmutur. Dier eylemlerden farkl zellikleri alan Alk Grevi kararn demokratik usulle olan bir eylemci arkadalar, ZNEL ve NESNEL artlar gz nnde bulundurarak yine demokratik bir ekilde oy birliiyle sonlandrdk. Bize pratik dayanma gsteren parti, dernek, kurulu, basn, ahsiyetler ve yurttalar, greve ara vermemizi anlayla karladlar. Dier yandan eylemlerden kendilerine politik kar salamay adet edinmi baz Aznlk politikaclar ve gazetecileri, eyleme ara veriimiz holarna gitmemi olacak ki, uyduruk ve irkin ithamlarla bizleri ve dayanma komitemizdeki Hristiyan yurttalarmz suladlar. Bakalarnn mideleriyle Alk Grevi'nin devamndan yana olan bu ahslara Aznlk sorunlarnn ok olduunu hatrlatr ve yeni Alk Grevleri iin hodri meydan diyoruz. Kendisini Aznln Gandi'si zanneden <<leri>> gazetesi sahibi son saysnda, eylemci arkadalar bir siyasi partinin baz yelerinin ynettiini iddia etmi, eylemimize glge drmek istemitir. leri gazetesinde yaynlanan yaz seviyesiz olup, basn deontolojisine uymayan bir yazdr. Okuyucusunun zihnini bulandrmak, mcadele eden ve dayanma gsteren herkese kara almakla mcadelemizi saptrmay amalamaktadr. leri gazetesi ne yazk ki, yine kentimizde yaynlanan Eteftero Vima ve Patrida gazeteleriyle ayn dorultudaki yazsyla sadece bunlarn hizmet ettii yere hizmet etmitir. Aralarndaki tek fark dierlerinin Yunan dman olarak sulad Hristiyan dayanmaclarmz kendisinin Yunan faisti olarak sulamasdr. Demokrat olduunu iddia eden, fakat komnist dayanmaclarmz grdke midesinin bulandn aklayan bu hasta zihniyetin gerek gazeteci olarak gerek fert olarak Aznla ne fayda getirecei ortadadr. Bunun yan sra Yank gazetesi 'de, grevciler arasnda siyasi tutumlarndan dolay ikilik olduunu ve grevin bu nedenle zldn yazmtr ki bu da aslszdr. Biz eylemcilerin gemii, mcadelesi ortadadr ve tm Aznlk fertleri tarafndan bilinmektedir. Halkmzn ounluu tarafndan bylesi pay karmalara, sylentilere saptrma ve karalamalara annda gerekli yantlar verildiini byk bir memnunlukla saptam bulunuyoruz. Bundan byle de aslsz sylentilere ve gerek d sulamalara hi bir aznlk ferdinin kulak asmayacana ve bizlere dayanmasn srdreceine phemiz yoktur. Bu gne kadar bu mcadeleyi nasl byk bir baaryla yrttysek bundan sonra da daha dinamik bir ekilde srdrmekte kararlyz 30.6.1988 Mcadele Komitesi, Ayn, S:211-212, 16.7.1988

254

Eczaclar eczane almasna izin verilmemesi zerine dava aarak sorunlarn dantaya kadar tamlardr. Bu durum Atina basnnda da yank bulmutur. lk etapta skeedeki eczaclara verilen izin Gmlcine ilinde verilmemitir.431 Eczaclarn bu mcadelesindeki baarsnn en son rn apdan Ercan Hafzali ve Aakyden smail Sarsakaldr. Fakat bu arkadalar da Eczane aabilmek iin ilk etapta Hristiyan meslektalarnn engellemeleriyle karlamlardr. Fakat sonuta birlikte mcadelenin sonucunu almlardr.432 Dikaa kurumunun ismi 2005 ylnda DOATAP olarak deitirilmitir. DOATAPn internet adresi www.doatap.grdir. 7.2.2.YUNANSTAN NVERSTELER Bat Trakya Trkleri iin Yunan niversitelerine girmek ok zordur. Bunun nedeni ilkretim ve lise dnemlerinde yeterli derecede eitim verilmediinden dolaydr. Yunanistan niversitelerine giden Bat Trakya Trkleri ile ilgili ilk haber 1967 ylnda kmtr. Bu haber ile ilk defa olarak Selanik niversitesi Tp Fakltesinde 5, Hukuk Fakltesinde de 13 renci renim grmee balamtr.433 Bat Trakya Trk Aznl tarihinde ilk defa olarak Yunanistan niversitelerinden 1970 ylnda renci mezun olmutur. Mezun olanlardan biri Gmlcineden Hasan mamolu (Selanik Hukuk Fakltesini) ve biri de skeeden Hikmet Cemilolu(Selanik Tp Fakltesi)dur.434 Yunan niversitelerine giri snav 1977 ylnda kaldrlmtr. Snavlarn kaldrlmas 309/1977 sayl yasa gereince uygulanmtr. Yunanistan apnda lise bitirme snavn geenler niversitelere yerletirilmeye balanmtr. Fakat Trk liselerindeki renciler Yunanistan apnda uygulanan lise bitirme snavlarna girememekteler ve girseler dahi baarl olamamaktaydlar.435 Bundan dolay da Yunanistan niversitelerine girememektedirler. Avrupa Birlii'nin aznlklara verilen eitim konusundaki basklarnn bir sonucu olarak, Yunanistan 2341/1995 sayl Yksek renim Yasasnda deiiklik yaparak, 199596 retim dneminden itibaren niversite seme snavna katlacak Bat Trakyal Trk rencilere Yunan niversitelerine girite % 0,5 orannda kontenjan ayrlmaya balanmtr. Uygulanan % 0,5lik (binde be) Kontenjan sonucu ilk yl Gmlcineden 31 ve skeeden de 35 renci Yunan niversitelerine girmilerdir.436 Kontenjan uygulamasnn ikinci yl skeeden 62, Gmlcineden de 54 kii kazanarak toplamda 116 renci
431 Ayn, S:377, 1.11.1993 432 leri, Ayn Eser, S:782, 23.12.1994 433 Ahmet Aydnl, Ayn Eser, sayfa:401 434 Bat Trakya Siyasi, Kltrel ve Trk Dergi, Ayn Eser, Say:40 435 Aznlk Postas, Ayn Eser, Say:333, 1981 436 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say: 12

255

Yunanistan niversitelerinin deiik blmlerini kazanmlardr.437 200001 retim ylnda 70, 200102 retim ylnda 137, 200304 retim ylnda ise sadece Gmlcine ilinden 111 Bat Trakyal Trk renci alnmtr.438
437 Ayn, say:52 438 ap Farkl Kltrler Lisesi (Toplam 16 renci); Adem Emel Girit Okul ncesi Eitimi (Rethimno), Ali Hatice Patra Matematik, Ahmet Erhan Girit Pedagoji (Rethimno), Ahmet Hoca Seher Selanik Siyasal Bilimler, Emin Meral Selanik Biyoloji, braim braim Ege lkokul Pedagojisi (Rodos), smail Mustafa Atina Uluslararas ve Avrupa Ekonomisi, Latif Vildan Yanya lkokul Pedagojisi, Sali Yusuf Yanya Tp, Sar Sakal Fatme Florina lkokul Pedagojisi, ahpali Halit Volos Elektronik-Bilgisayar Haberleme Mhendislii, Sleyman Zuhal Atina lkokul Pedagojisi, Cce M. H. Zeynep Patra Tp, Hamit Ali Kardia Aa ve Mobilya Teknik ve Dizayn, Haseki Nihat Yanya Bilgisayar, Hseyin mit Selanik Makine Mhendislii. Gmlcine 1. Lisesi (Celal Bayar Lisesi, Medrese ve kinciye snava girenler Toplam 60 renci); Ali braim Patras Malzeme Bilimleri, Abdal Mehmet Agrinio evre ve Doal Kaynaklar, Ahmet Mehmet Volos Hayvansal rnler ve Su Kaynaklar, Ahmetik M. Rdvan Gmlcine Etnoloji ve Tarih, Deli Amet Emre Kavala Endstri Bilgisayarl, Emin zcan Pantio Sosyal Politika, bram Fatma Selanik Filoloji, smail Oktay Karpenisi Orman Mh. (TEI Lamia), smail Sevgi Volos Okul ncesi retmenlii, smail enay Selanik Gda ve Diyetisyenlik, Kaymak Zeynep Selanik Eczaclk, K. Hasan Ayhan Florina Tarm rnleri Kalite Kontrol ve Ticareti, K. . Hasan Onur Patra Biyoloji, Kara Hasan brahim Yanya Malzeme Bilimleri, Kahraman Bilal Orestiada Tarmsal Kalknma, Kele Recep Tripoli Haberleme Teknolojisi Bilimi, K. Mehmet braim Atina Filoloji, Kahya Mehmet Orestiada Orman ve Doal rnler, Kr Hseyin Seher Trke ve Modern Asya Eitimi, Ltfi Halil Aye Atina Ebelik, Memet Ahmet Kerkira Bilgisayar, Memet zdan Kavala Muhasebecilik, Memedali Cneyt Midilli Haberleme, Mehmet Mesut Halkida Uak Teknikerlii, Molla A. Ahmet Volos Tarih Arkeloji ve Sosyal Antropoloji, Molla M. Seval Patra Sosyal stihdam, Mmin Mmin Selanik Hayvansal retim, Mustafa Seval Atina Ziraat ve Hayvansal retim, Besim Okan Selanik Tarmsal dare ve letmeleri, Besim Cokun Selanik Balkan Slav ve Dou Eitimi, Nizam Ahmet Serez Beden Eitimi, Nizam Hakk Drama Ormanclk, Dede Nihat Serez naat leri, mer Feyme Atina Salk Ziyaret Personellii, Osman Erem Gmlcine Beden Eitimi, Rasim Glten Patra Kre Pedagojisi, Reit Celal Serez Topografi, Sali Mustafa Tripoli Bilgisayar Teknolojileri ve Bilimi, Sali Hasan Kozani Elektrik, Sali Sali Feyme Selanik Tarih ve Arkeoloji, erif Glah erif Seniha Atina Ekonomi Bilgisayar, erif Mesut Samos Haberleme Teknolojileri, erif Bilal Patra Elektrik, Sinap H.

256

niversiteye Yunanl renciler 20 zerinden 19 lise diplomas notuyla niversite d kalrken, Trk renciler ise 02 ile ilk tercihlerine girebiliyorlar. Bu bir yerde baarsz olanlarn da niversiteye girmeleri demektir. Dolaysyla niversite bnyesinde yetersiz olarak rencilerin bir blm okulu brakmak zorunda kalmaktadrlar.

brahim Serez Bilgisayar ve Haberleme, Tahir Sevil Larissa Biyokimya ve Biyoteknoloji, alabl H.Murat Drama Mimarlk, Candrma Sanem Gmlcine Helen Filolojisi, Haim Mustafa Selanik Otomasyon, Halil lker Larissa Elektrik, Halilcik H. Mustafa Serez Makine, Hasan smail Arta Tarmsal retim, Hasan Mustafa Lamia Biyoyatride Bilgisayar Uygulamalar, Hasan Sema Yanya Filoloji, Hasan M. Emine Volos lkokul Pedagojisi, Haim Onur Kardia Ormanclk, Hac Ali Aye Elektronik ve Bilgisayar Mhendisi, Hac H. kr skee evre Mhendisi, Hafz H. Zekiye Kastorya Uluslararas likiler ve Haberleme, Hseyin Glay Atina Tp Laborantl, Hseyin Erdem Patra Eczaclk, Hseyin smail Tripoli Ekonomi Bilimleri. Gmlcine 2. Lisesi (Toplam 13 renci); Amet Ayen Atina Felsefe ve Psikoloji, Ahmet Gkhan Selanik Mimarlk, Ahmet Ferruh Atina Ziraat ve Biyoteknoloji, Memet Mehmet Gmlcine Hukuk, Mertolu Ahmet Gmlcine Uluslararas Ekonomik likiler ve Kalknma, Molla Nuren Dedeaa Okul ncesi Eitimi, Molla. M. H. Celal Volos Ziraat ve Tarmsal retim, Besim Gizem Atina Hukuk, akir Alev Rethimno Psikoloji, Solak H. Murat raklio Bilgisayar Bilimleri, Hasan Ahmet Nejdet ahide skee naat Mhendislii, Hasan mer Selanik Elektronik ve Bilgisayar Mhendislii, Hseyin Hasan Kavala Muhasebecilik. Gmlcine 3. Lisesi (Toplam 11 renci); A. Kahya Nkhet Atina Sosyal stihdam, Kara H. Mustafa Gmlcine Hukuk, Kse M. Rdvan Patra lkokul Pedagojisi, M. Paa Raife Patra Hemirelik, Bayram Sebahattin Selanik Matematik, Balc M. Veysel Selanik Bilgisayar, Bilal Bilal Lamia Hemirelik, Davut Pervin raklio Tp, Sar M. Bilal Atina ocuk Felsefesi ve Psikolojisi, Sleyman Fatih Gmlcine Hukuk, Hatip E.H. Pnar Atina Ekonomi Bilimleri. Yassky Lisesi (Toplam 11 renci); Ago M. eyme Kavala Sanayi Bilgisayarcl, Amet brahim Atina Bilgisayar ve Haberleme, Ahmet Fatme Selanik Bilgisayar, Giritli Nazm Selanik Fizik Tedavi, Erkek Emine Kavala letme Ynetimi, smail Meral Selanik Psikoloji, smail Ferite Selanik Okul ncesi Eitimi, Mehmet A. Selda Selanik Estetisyenlik, Mmin nder Selanik Hukuk, Tomba Gnl Dedeaa lkokul Pedagojisi, erkez Aye Selanik Muhasebe. niversiteyi kazananlarn niversite ve blmlerine bakld zaman ayn blmde hi bir renciyi grmek mmkn deildir.

257

Yunanistan Bakanlar Kurulu 2003 ylnda ald bir karar ile %0,5lik kontenjann Meslek ve Sanat Okullar iin de geerli olaca kararn almtr. Bu karar ile birlikte Meslek ve Sanat Okullarna giden renciler de 2004 ylndan itibaren %0,5lik kontenjan uygulamasndan niversitelere girmeye hak kazanmlardr. 200405 retim ylnda Yunan niversite snavlarna giren rencilerin neredeyse tm snav kazanmlardr.439
439 Gmlcine 2. Lisesi Ali Ali:naat Mhendislii-Volos, Adnan Deli Bekir Ali: Jeoloji-Patra, zeyir smail: Di Protez-Atina, lhan Kocahseyin: Kimya Mhendislii-Yanya, Nafiye Mehmet:Ekonomi Bilimleri-Volos, Diner Mehmet:Tp-Dedeaa, Hilal Mehmet: evre ve Blge Kalknma Mhendislii-Volos, Adnan Molla:Mimarlk-skee, Mehmet Binba:Tbbi Labaratuvar-Selanik, lhan Padal Mehmet:Elektrik Elektronik Mhendislii-Yanya, Ferda Recepolu: lkokul retmenlii-Dedeaa, Vildan erif: Hukuk-Gmlcine, Mehmet erif Ahmet: Eczaclk-Patra, Ridvan Sinan:Doa ve evre Koruma Yneticilii-Agrinio, Murat Solak Hasan: Sanayi Makina Mhendislii-Volos, mit Topurolu:Medya Bilim ve Teknolojisi-Tripoli, Mustafa Hakk: alma Ekonomisi letme-Selanik, Aye Halil:Fizik Tedavi-Lamia, Hiclal Hasan:evre Mhendislii: skee, Ali Hacahmet: letiim Teknolojisi-Atina, Hatice Hacmustafa: Tp-raklio, mer Hacerif: Ses ve Grnt Teknolojisi-Kerkira, Dou Hac Ali: Veterinerlik FakltesiSelanik, Ufuk Hseyin: Makine-Halkida. ap Lisesi Aydn Ali: Matematik-Atina, Nevin Ali Aga:Muhasebe-Kavala, Nalan Ahmet:Arivcilik ve Ktphane Ekonomisi-Kerkira, Aylin Ahmet Pehlivan: Okul ncesi Eitim-Rodos, Nee Ahmet: letiim ve Bilgisayar-Serres, Seher Ahmet Hoca: Fizik Tedavi-Patra, mit Yusuf:MuhasebeSerres,Yeliz Gen Hseyin: lkokul retmenlii- Atina, Cemil Dikmen:Bilgisayar-Atina, Meral Emin: Sanayi letiimi-Kavala, Hseyin Kalayc Salih: Edebiyat-Kalamata, Kenan Kara Ahmet:Bilgisayar ve leteim Mhendislii-Kozani, Adem Geosman:lkokul retmenliiRodos, Halit Keimehmet: Tp-Yanya, Seher Kk Mehmet: Kre ve Anaokulu retmenliiYanya, Hseyin Molla Hasan: Otomasyon-Halkida, Hseyin Mmin: Beden Eitimi-Selanik, zlem Murat Mustafa: Hemirelik- Atina, Murat Mustafa-Eczaclk-Selanik, Pnar Mustafa: Kimya-Selanik, Halit Cara: letme-Pire, Meral ilingir:Optik-Atina, Samet Halil: naat Mhendislii-Patra, Ahmet Hac:Otomasyon-Pire, Bar Hafz Ahmet:Uygulamal BilgisayarSelanik. Yassky Lisesi Nurcan Ali:Anaokulu retmenlii:Patra, Alev Ahmet:Okul ncesi retmenlii-Selanik, Fatma Ahmet:Ekonomi Bilimleri-Selanik, Oktay Demir Salih:Beden Eitimi-Gmlcine, Ferite

258

smail:Sosyal Ynetim-Gmlcine, Dilber Kara: Okul ncesi retim retmenlii-Atina, Taner Mehmet:Elektrik Elektronik Mhendislii-skee, Nazl Molla:Uluslaras Ekonomi Yneticilii ve Kalknma-Gmlcine, Glsm Mustafa:Topografi Mhendislii-Selanik, zgr Nuri:Ekonomi Bilimleri-Rethimno, Hasan Hm: Topografi ve Jeoloji letiimi-Serres, Zerrin Hseyin: Siyaset Bilimi-Selanik. Kulanl (Ksilagani) Lisesi Serbay Mrteza: Doal Gaz ve Petrol Teknolojisi, Gkhan Takgl Halil:Elektrik-Lamia. SKEE L skee 1.Lisesi Kansu Alibaba: Kereste ve Mobilya Teknolojisi-Karditsa, idem Asafolu:ocuk Felsefesi-Selanik, Koray biolu:Veterinerlik-Karditsa, Yeliz Kule:Matematik-Selanik, Hasan Musli: Yap Malzemesi Mhendislii-Pire, zkan Slolu:Alt Yap Mhendislii-Selanik, Yusuf Hayta:Sinema-Selanik, Arzu Hocolu:ngiliz Dili ve Edebiyat-Selanik. skee 2.Lisesi Mmine Ali:Besin Maddeleri Teknolojisi-Selanik, mit Abdullaholu:Alt Yap Mhendislii-Serres, Mehmet Yazc:Tp-Atina, Elif Yolu:naat Mhendislii-Selanik, Cneyt Giritli: Makina Mhendislii-Selanik, Ahmet Eblk:lkokul retmenlii-Volos, Alper mam:Tarih ve Arkeoloji-Selanik, Ali htiyar: Hazr Giyim retimi-Kilkis, Belgin Kara:Muhasebe-Selanik, Yusuf Kse:Muhasebe-Halkida, Elfide Mehmetolu:Muhasebe-Kavala, Hlya Molla:Genetik Biyolojisi-Dedeaa, Nergis Boz:Hukuk-Selanik, lkay Duban:Ekonomi Bilimi-Atina, Elif Osman:Estetik-Selanik, Figen Ramadanolu:lkokul retmenlii-Selanik, Yaln Raitolu:Elektrik-Kavala, Hlya Selim Kahya:Bitkisel retim-Selanik, Serpil S.Yusuf: Tp-Larisa, Jale Cambaz:Tp-Patra, Blent Topuk:Dihekimlii-Atina, Narkan Top:Kimya Mhendislii-Selanik, Gamze Fndkolu:Tp-Selanik, Sema Homko: Ekonomi Bilimi-Yanya, Mert Hacolu:Bilgisayar-Yanya, Glah Hint: Okul ncesi Eitim retmenlii-Volos, Ege Hint: Mimarlk-Yanya. skee 3.Lisesi Salih Aliday: letiim Yneticili ve Ekonomisi-Atina, Binnur Aliolu: Diyet-Selanik, Vildan Abdullah: Ekonomi Bilimi-Atina, Hsniye Arabacolu:Tp Uygulamal BilgisayarLamia, Mehmet Aspat:Ziraat Mhendislii-Selanik, Deniz Fevziolu:Psikoloji-Selanik, smail Eblk:retim Mhendislii ve Yneticilii- Hania, hsan Efendi: evre Mhendislii-Hania, akir biolu:Elektronik ve Bilgisayar Mhendislii-Hania, Cemil Kabza:Bilgisayar-Pire, Mrvet Kahya: Ekonomi Bilimi-Pire, zgr Kurt: Sanayi Teknolojisi ve Yneticilii: Pire, Glen Kuru:Jeoloji-Selanik, Ridvan Kuru: Topografi-Atina, Ebru Kuru:Okul ncesi Eitim

259

retmenlii-Dedeaa, Gnl Mande:Anaokulu retmenlii-Atina, Aye Musaolu: lkokul retmenlii-Florina, Tugay Belo:Bilgisayar Teknolojisi-Pire, Emru Davut:Logoterapi-Patra, Aye Delihseyin:letme-Serres, Melek Dlger:Ekonomi Bilimi-Selanik, Ltf mer: letiim ve Bilgisayar Mhendislii: Volos, Emine Osmana:letiim Yneticilii-Kavala, Ayhan Peenik: Ekonomi Bilimi: Atina, Gnay Saitolu: Ticaret ve Reklam-Selanik, Ylmaz Saliholu: ElektrikPire, Ceyhan Saliholu: Makina Mh-Kozani, Hasan eh: Eitim ve Sosyal Politika-Selanik, Semih Sinan:Biyokimya ve Biyoteknoloji-Larissa, Gl ukla Yetim: Tarm Yneticilii-Selanik, Rabiha Topu: Hukuk-Atina, Emine Duban:Tbbi Labaratuvar-Atina, Ercan Haf Davut: Uygulamal Fizik ve Matematik-Yanya, skee 4. Lisesi Canan Ahmet Kahya:Makina-Pire, Emine Abdullah: Alt Yap almalar YneticiliiLarissa, Sevgi Veli: Biyoloji-Atina, Cneyt Yolda: Makina-Patra, Bar Geni: Uygulamalar Bilgisayar-raklio, Gner Dermenci: Besi rnleri Kalite Kontrol ve Yneticilii-Florina, Emrah Enverolu: letme-Patra, Sevilay brahim: Ekonomi Bilimleri-Selanik, Erhan Knal:Tp Aletleri Teknolojisi-Atina, Heves Kk:Balkan, Slave ve Dou Bilimi-Selanik, Ahmet Kuru: Beslenme ve Diyet-Girit, aban Kuru:Elektrik-Patra, Celal Kuru: Elektronik ve Bilgisayar MhendisliiPatra, Sibel Krldkme: Hukuk-Selanik, Fatma Krldkme: Siyasal Bilimler ve Kamu YnetimiAtina, Elif Malko:Ziraat Mh-Volos, Enis Malko: letiim ve Bilgisayar Teknolojisi-Samos, Glen Molla: Enerji Kaynaklar Mhendislii- Kozani, aban Muhacr Ali: Malzeme Bilimi ve Teknolojisi-Yanya, mran Mustafa: Mimari-Drama, Vacip Bandak:Hemirelik-Lamia, Kenan Bandak: Alt Yap almalar Yneticilii-Patra, Rdvan Bandak: ocuk Edebiyat ve PsikolojisiYanya, Rolan Bandak:Tarih ve Arkeoloji: Yanya, Tunay Bandak:naat Mhendislii- Yanya, Hasan Bandak: Belediye leri Yneticilii-Serres, Erkan Bacak: Topografi Mhendislii-Yanya, kbal Boz Halil: Kimya Mhendislii-Patra, Belma Necipolu: Hemirelik-Atina, Doan Durali Hasan: Tp Malzemeleri-Larissa, Gler Orko: Elektrik-Selanik, Sevgi Orko-Hayvansal retimSelanik, Sebahattin Osmanolu:Makina-Larisa, Recep Recepolu:Uak Mhendislii-Patra, Enver Sait Salih: letiim ve Bilgisayar Teknolojisi-Sparti, Dilek Sabri: Kozmetik ve EstetikAtina, Kymet Sabriolu:Hukuk-Trakya, Ersin iara:Yap Malzemesi Mhendislii-raklio, Yeliz Softa:Bilgisayar Bilimi-raklio, Sibel Top: Bilgisayar Bilimi ve Teknolojisi-Tripoli, Hseyin Top:Beslenme Teknolojisi-Karditsa, Gkmen Turenolu: Hemirelik-Yanya, Aydn ilingir: Elektronik ve Bilgisayar Mhendislii-Patra, Funda Fehmi: lteim ve Bilgisayar MhendisliiLarisa, Glten mmet: Doal evre Mhendislii-Selanik, Sunay Hseyin:Ziraat Biyoteknolojisi-Atina, Hseyin Hseyinolu: Tiyatro-Selanik, Nevin Hseyinko-Doal evre Mhendislii-Drama.

260

Yunan niversitelerinde okuyanlar ve mezunlar baz sorunlarla kar karya kalmaktadrlar. Bu sorunlar; Bat Trakyada i olanaklar bulamamak, Bat Trakya toplumuna adaptasyonda glk ekmek, Trk Dilini konuma ve yazmada ciddi anlamda zorluklar ekmek, Trk kltrnden uzaklamak ve milli asimilasyona meyilli olmak, eitimleri srasnda birlik ve beraberlik giriimlerine ciddi anlamda tepki ve tavrlar sergilenmesi, sosyal imkanlarn yetersizlii, Trkiye niversitelerinde okuyan ve mezun genlerle fikirsel bazda uyum sa layamamaktr. Ayrca Trk rencilere niversite bnyesinde Yunan isimleri takma gibi durumlar da olmaktadr. Yine devlet idaresindeki kurumlarda alan Trklere kendi isimleri ile deil de takma yunanca isimlerle arlmalar gibi durumlara son dnemde rastlanmaktadr. renciler geleceklerini etkileyecei korkusu ile duruma itiraz etmekten uzak durmaktadrlar. Trakya Dimokritos niversitesinde yeni alan Karadeniz Blgesi Kltrleri blmne, Bat Trakya Trklerinden Yakup Kurt Trk Dili okutman

Bulustura (Avdira) Lisesi Asime lyas:Hemirelik-Sparti, Esmeray Recepolu: Eczaclk-Atina, Bernan Salih:Dihekimlii-Selanik, Ticen Tevfikolu:Ebelik-Atina, Meral Hseyin:Hemirelik-Selanik, Fatma Hseyin:Biyoloji Teknolojisi ve Uygulamas-Yanya, Gkepnar Lisesi Bilal Aziz: Sanayi iletiimi-Kavala, Sinan Azizolu: Elektronik ve Bilgisayar MhendisliiSelanik, Abdullah Abdullah: Makina-Serres, Kenan Arnavut: Felsefe-Patra, Cemali Arnavut: Besin Teknolojisi-Atina, Sezgin Eminolu Karasalih: Tiyatro-Atina, Hayri Eblk: Tarm Kalknma-Trakya, smail Smbl:ocuk Felsefesi ve Psikolojisi-Atina, Glseren dris: ocuk Felsefesi ve Psikolojisi-Atina, Mahmut mam: Orman, evre ve Doa Korumas-Trakya, Orhan Kalfa: Biyoloji-raklion, eydan Kanduhar:Edebiyat-Yanya, eyha Kabza: Anaokulu retmenlii-Yanya, Selahattin Kabza:lkokul retmenlii-Yanya, Fahrettin Kabza: ElektrikKozani, Elvan Kyc:Bilgisayar-Selanik, Erhan Kurak:Ambalaj Sanayii Teknolojisi-Siros, Fatih Kurak: Muhasebe-Halkida, Perihan Kuru: Bilgisayar-Selanik, Engin Malan:Hemirelik-Atina, Belks Mehmet Ali: lkokul retmenlii-Florina, Taner Mollaolu: Salk Kurumlar Yneticilii: Atina, zlem Belo: Edebiyat-Selanik, Cihat Boz: Hemirelik-Patra, Yusuf Deli: Bilgisayar retmenlii: Atina, Ramadan Osman: Ara Blm-Selanik, Cemali Sait: TiyatroPatra, Selahattin Sleyman: naat leri Yneticilii-Larisa, Gizem Cambaz:Yunan EdebiyatTrakya, Suzan Celep:letme-Kavala, zkan Homko: Elektrik-Atina, Mehmet Homko:Gemi naat Mhendislii, Pnar Hseyin Baa:Okul ncesi Eitim-Selanik. Gndem Gazetesi, Say:447, 2005

261

olarak atanmtr.440 Bu atama Yunanistan niversitelerinde almaya balayan Bat Trakyal Trk retim grevlisi olmas bakmndan bir ilkti. Fakat 2004 yl itibari ile grevine son verilmitir. 7.2.3. BATI TRAKYA AZINLII YKSEK TAHSLLLER DERNE Bat Trakya Trk Aznlnn mevcut bilimsel gcnn ortaya kartmak ve deerlendirmek, aznln bilim adamlarn Bat Trakyada almay tevik etmek, aznln gelenek ve greneklerini ortaya kartmak, bunlarn devamn salamak ve yaatmak, aznln olas manevi ve kltrel etkinliklerini desteklemek ve bunlara katkda bulunmak, gerek dernek yeleri, gerek aznlk fertleri arasndaki manevi, kltrel, bilimsel ve kiisel ilikilerin gelimesini ve kenetlenmesini salamak, uluslararas ve zellikle de Trk ve Yunan uluslar arasndaki zgrlk, demokratik, insan haklar, insan deerler ve dostluk ilkelerini gelitirmek ve korumak amacyla kurulmutur. Bat Trakya Trklerinin hak arama mcadelesinde nde gelen bir kurulutur. 1982 ylnda 28 kurucu ye tarafndan kurulan Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei 31 Mart 1982de Yunanistan resmi makamlarnca tannarak faaliyet gstermeye balamtr. Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Derneinin kurulu amalarndan bazlar yelerini ayn at altnda toplayarak bata onlarn sorunlarna, daha sonra Bat Trakya Trk Aznlnn sorunlarna duyarl bir sivil toplum rgt oluturmaktr. Bunun yan sra gelenek ve greneklerin yaatlmasna katkda bulunmak, Aznlk Kltrne sahip kmak, ilmi ilerletmek, yelerin ve Aznln birbirleriyle kaynamasn sa lamaktr. Ayrca demokrasiyi, insan haklarn ve insan deerleri savunmak olup, bilhassa Trk - Yunan halklarnn dostluuna ve barna katkda bulunmaktr. Dernek drt yerde ube aarak faaliyetlerinin geniletmitir. Bu ubeler; Kurcall, Yassren, ahin ve skeede bulunmaktadr. Kurulu tarihinden gnmze kadar geen 20 yllk sre zarfnda ye says 500'l rakamlara ulam bulunmakta olup, ye saysndaki bu art beraberinde eitli kol ve kurslarn kurulmasna da olanak salamtr. G.A.T. (Gen Akademisyenler Topluluu) Dnya zerindeki tm niversitelerde lisans ve lisansst eitim alan Bat Trakyal Trk rencilerin oluturmu olduklar bir topluluktur. Topluluun asl hedefi Bat Trakya'da akademik ve bilimsel almalar yaparak blgede genlerin hem bireysel hem de toplumsal bazda sz sahibi olmalarn salamaktr. Kadnlar Kolu Dernek ats altnda kurulan ve faaliyet gsteren kadnlar kolu, toplumun temel ta olan kadndan hareket ederek daha bilinli, uygar ve daha aydn bir

440 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:191

262

toplum oluturabilmek iin kadnlarn her ynden bilinlendirmeyi ve eitmeyi amalamaktadr. Salk Kolu Toplum saln korumak iin faaliyetler ve seminerler dzenleyerek halk bilinlendirmeyi amalamaktadr. Ayrca ehir merkezine uzak olan ky ve blgelere giderek koruyucu hekimlik ve eitli salk konularnda, zellikle kan ba konusunda halk bilinlendirmeyi kendilerine rehber edinmilerdir. Tiyatro Kolu Bat Trakya Trk Aznln kltrel anlamda beslerken, anadilimiz ve z kltrmze hizmet eder. Aznlk genlerine kltrel ve sanatsal alanlarda etkinliklerde bulunma ortam salar, onlar Trk Kltrne yaklatrr. Be yldan bu yana Bat Trakyadaki ky ve ehirlerde Trk yazarlarn oyunlarn sahneye koyarlar. Bu kola dhil iki tiyatro topluluu vardr. Gmlcinede faaliyet gsteren Tohum Tiyatro Topluluu ve skeede faaliyet gsteren ekirdek Tiyatro Topluluudur. Halkla likile ve Siyaset Kolu Halkmz insan haklar konusunda bilinlendirmeyi amalayan halkla ilikiler ve siyaset kolu, eitli seminerler ve toplantlar dzenleyerek bu konuda hizmet vermektedir. Halkla likiler ve Siyaset Kolu sorumlular her yl Avrupada dzenlenen nsan Haklar konulu panel ve sempozyumlarda Dernei ve Bat Trakya Trk Aznln temsil eder. Dikatsa (Dikaa) Kolu Dikatsa (Dikaa; Yurtdndan Alnm niversite Diplomalarn Tantma Kurumu) snavlarna katlan yelerimizi bu konuda bilgilendirerek onlara yardmc olmay amalar. sizler Kolu siz ve yeni mezun olmu yelerimizin i bulma problemleri ile ilgilenir ve bu problemlerini ynetime iletir. Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei bnyesinde eitli kurslar da dzenlenmektedir. El Becerileri kursu 1991 ylnda kurulmu ve Bat Trakya Trklerinde var olan kltr, sanat ve el becerilerini ortaya karmak, onlar Bat Trakya toplumuna tantarak gen kzlarn bu ynde eitilmesini amalamaktadr. Ayrca 1998 ylnda kurulmu olan ocuk kulbnn balca amac; bugnn ocuklarnn yarnn bykleri olaca noktasndan hareketle Bat Trakyal Trk ocuklarnn sosyal ynden geliimine katkda bulunmaktr. Gen Akademisyenler Topluluu tarafndan 2002 ylnda kurulan BL-MER bilgisayar merkezi, ilk eitimden yksek eitim dzeyine kadar her ya gurubundaki ocuk ve genlere bilgisayar eitimi vermektedir. Bunun yan sra dernek ats altnda Resim ve Folklor almalar da yrtlmektedir.

263

SONU VE NERLER Eitim, fertlerin gelecekteki yaamlarn dorudan gelimesi ve sosyal yapnn olumasndaki nemli etkisi nedeniyle toplumun gelimesi iin ok nemlidir. Bir toplumun kalknmas ancak eitim sayesinde olmaktadr. O yzden Bat Trakya Trkleri de kendi geleceklerini garanti altna almak iin eitime gerekli zeni gstermelidirler. Bunun yannda Yunanistan, Bat Trakyann gelimesini, en geri kalm blge olmasn bertaraf etmek istiyorsa eitimi, bir asimilasyon politikas olarak kullanmaktan vazgemelidir. Bat Trakya Trkleri Eitiminin iinde bulunduu sorunlarn banda Trk Anaokullar meselesi vardr. Yunanistan ynetimi acilen ift dil ile eitim yapan anaokullar amaldr. Yunanistan Trk ocuklarnn Yunan Anaokullarna gitmeleri iin bask uygulayarak gizli asimilasyona tabii tutma politikasndan vazgemelidir. Trkiye ile Yunanistan tarihi sorumluluklarn stlenerek, Lozan Antlamasnn nda Bat Trakya Trklerinin eitimindeki temel sorunlar komisyonlar oluturarak zm yollarn ortaya koyarak karlkl olarak uygulamaldrlar. Bu Bat Trakya Trkleri ve stanbul Rumlar iin gereklidir. Bat Trakya Trk lkokullarna Selenik zel Pedagoji Akademisinden baka retmen almn engelleyen 695/1977 sayl kanunun 3. maddesinin 7. paragraf acilen kaldrlmaldr. Bu yasann 3. maddesini 7. paragrafnda Bat Trakya Trk lkokullarnn retmen almnda Selenik zel Pedagoji Akademisi mezunlar tercih edilir denilmektedir. Bu paragraf acilen deimelidir. Trkiye Mezunu retmenlerin nnn almas iin 7. paragrafn deitirilmesi gerekmektedir. Encmenlerin kazanlm haklar geri verilmelidir. lkokullarda Encmenlik yapanlara retmen seme haklar da dahil dier tm haklar geri verilmelidir. Bat Trakya Trkleri Trk lkokullarna sahip kmaldr. renciler kesinlikle Trk lkokullarna gnderilmelidir. rencilerin Yunan lkokullarna gnderilmeleri kendi geleceimini yok etme anlam tamaktadr. Trk lkokullarna sahip klmad takdirde Bat Trakya Trkleri Eitimi hakknda sz syleme haklar olmayacaktr. Bat Trakya Trk Okullarnda datlan karne ve diplomalarda ift dilli eitim yapld gibi Trke ve Yunanca olarak dzenlenmelidir. Okul Mdr ve Yardmclarnn grevleri dengeli bir ekilde ayrt edilmelidir. Mdr Yardmcs Mdrn grevine kartrlmamaldr. Grev kargaas ortadan kaldrlmaldr. Trke kitaplarn gelmesinde karlalan problemler ortadan kaldrlmaldr. Karlkl anlay ile baz sorunlarn ortadan kaldrlmas yoluna gidilmelidir.

264

Bylelikle renciler ma dur edilmemi olacaklardr. Ayrca Trke ve Yunanca kitaplarda lkeleri rencide edici, kk drc ifadeler yer almamaldr. rencilerin derslerde verimlerini daha ok artracak ara gere ihtiyalar alnmaldr. Deiik ara gerelerle rencilerin renme kapasitelerini daha da artrmaktadr. Bu yzden retmenler ve Encmenler okullara her trl ara gerei temin etmelidirler. Trk Okullarndaki tatil gnlerinin says ok fazladr. Tatil gnlerinin azaltlmas iin baz tatillerin kaldrlmas gerekmektedir. Bu sorun Yunanistann genel eitim sorunlar arasnda da yer almaktadr. Tatil gnlerinin ksaltlmas yoluna gidilmelidir. Trke grlen ders saatleri giderek azaltlarak yok edilmek istenmektedir. rencilerin Anadili Trke olduundan dolay Trke ders saatleri artrlmaldr. renci Anadilini ne kadar iyi renebilirse Yunancay da daha iyi renebilecektir. Dolays ile Yunan Devleti rencilerin Yunanca renmelerini istiyorsa ilk etepta Trke eitimlerine nem vermelidir. Bat Trakya Trk lkokullarnda yeni Mfredat Program almas yaplarak yeni hedefler ortaya koyulmaldr. Hedefi olmayan lkokullarn baary yakalamalar beklenemez. lkokullarda baar bekleniyorsa Mfredat Program oluturularak verimliliin artrlmas yoluna gidilmelidir. Bat Trakyada mlkiyeti aznla ait olmak zere iki dilde retim yapacak yeni Ortaokullar, Liseler, Meslek Lisesi ve Kz Sanat Okullar almaldr. Bu okullar devlet kurumlar ile de desteklenmelidir. Dokuz yllk zorunlu eitim Bat Trakya Trk Okullarn kapsayacak ekilde dzenlenmelidir. Selanik zel Pedagoji Akademisi mezunu retmenler ek pedagojik eitimden geirilerek ilkokullara atanmaldr. Eitim seviyelerinin ykseltilmesi iin baz seminerlere katlmalarna olanak salanmaldr. Bat Trakya Trk lkokullarna Trkiye tarafndan hazrlanan yeni ders kitaplar 2000 ylnda okullara datlmtr. Fakat lkokullarda retmenlerin ou S..P.A. mezunu olmalar, eitimdeki sorunlar zmede yetersiz kalmtr. Bunun en byk nedeni S..P.A. mezunu retmenlerin yeni kitaplar okutacak dzeyde Trke bilgisine vakf olmamalardr. Bu kitaplarn gerektii ekilde okutabilmek iin retmen vasflarna haiz retmene ihtiya vardr. Trkiye Eitim Fakltelerinden mezun yeni retmenler ok azdr. Bu az olan retmenlere Dikaa Kurumu tarafndan karlan fark dersleri ok anlamszdr. Trkiye Fakltelerinden mezun olan retmenler Trk Dilinde eitim verecekleri iin diplomalara fark ders uygulamasna son verilmelidir. Bat Trakya Trk Okullarnn deitirilen okul isimleri iade edilmelidir. Bunun yannda Bat Trakya Trk retmenler Birlii, Gmlcine Trk Genler Birlii, skee Trk Birlii derneklerinin isimlerinde Trk kelimesi var diye kapatlas glnlne son verilerek Bat Trakyada Trk varl tescil edilmelidir. Yunan niversitelerinde uygulanan binde belik kontenjan iyi bir uygulamadr. Fakat rencilerin niversite de baarl olmalar iin ortaretim

265

ve lise eitimleri srasnda verilen eitimin kalitesi ykseltilmelidir. Ortaokullarda ve liselerde Trk rencilerin zayf alsalar da geirilmesi siyasetinden vazgeilerek gerek ve kaliteli eitim yakalanmaldr. rencileri kaliteli eitimden mahrum brakma siyasetinden vazgeilmelidir. Bat Trakya Trk rencilerine gerek anlamda bir eitim verilmedii takdirde Yunanistan ileride baz risklerle karlaaca muhakkaktr. Yunanistan eitimli kiilerden deil de eitimsiz kiilerden korkmas gerekir. bu konunun ynetim tarafndan iyi deerlendirilmesini temenni ediyorum. Eitimdeki sorunlar giderilerek kaliteli eitimin yakaland zaman Yunanistann Bat Trakya blgesinin de kalknmas bylece yakalanabilecektir.

266

KAYNAKA Taranan Sreli Yaynlar Trakya Gazetesi skee) (1946 1964) Akn Gazetesi (Gmlcine) (1957 1986) Aznlk Postas (Gmlcine) (1967 1981) Bat Trakya Dergisi (stanbul) (1967 1973) leri Gazetesi (Gmlcine (1975 2005...) Gerek Gazetesi (Gmlcine) (1977 1993) Bat Trakyann Sesi (stanbul) (1981 2005...) Yeni Bat Trakya Dergisi (stanbul) (1983 1988) Yuvamz Dergisi (Gmlcine) (1986 1992) afak Dergisi (Gmlcine) (1989 2005...) Balkan Gazetesi (Gmlcine) (1992 1994) Ortam Gazetesi (Gmlcine) (1992 1993) Hakka Davet Dergisi (Gmlcine) (1993 2005...) Gndem Gazetesi (Gmlcine) (1996 2005...) Rodop Rzgr Gazetesi (Kurcall - Gmlcine) (1999 2005...) retmenin Sesi Dergisi (Gmlcine) (2000 2005...) Mihenk Dergisi (Gmlcine) (2000 2005...)

267

Yararlanlan nternet Sayfalar www.abttf.com www.turkhaber.org www.mihenk.gr www.batitrakya.net www.batitrakyalilar.com www.btaytd.org www.gundemgazetesi.com www.ogretmeninsesi.org www.rodopruzgari.com www.geocities.com/batitrakyahaber www.turkishgreek.org www.kumkale.net www.kozlukebir.info www.batev.org www.batitrakya.gen.tr www.batitrakya.dostweb.com www.bttdd.com www.westtrakien.com www.batitrakya.4mg.com www.geocities.com/batitrakyadernegi www.batitrakya.freeservers.com www.turk-yunan.gen.tr www.trakyanethaber.com www.ilhanahmet.com

268

KTAP VE TEZLER Aksu, Fuat, <<Trk Yunan likileri>>, Doktora Tezi, stanbul, stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yayn, 1992. Aleksandri, A, Ellinoturkikes Shesis (19231987), 1991. Aleksandri, K, Muslumaniki Mionotita tis Didiki Traki, Tesaloniki, 1956. Arslan, Ali, Balkanlarn Anahtar: nemi Bilinmeyen Ada Taz, stanbul, Emre Yaynlar, 2005. Aydnl, Ahmet, Bat Trakya Faciasnn yz, stanbul, Akn Yaynlar, 1971. Ayverdi, Ekrem Hakk, Avrupada Osmanl Mimari Eserleri: Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk, stanbul, 4. Cilt, stanbul Fetih Cemiyeti Yaynlar,1982. Bakalios, T., To Provlima tis Diapolitismikis Ekpedevsis sti Didiki Traki, Gutenverk, Atina 1997. Balka, Zerrin, II. Dnya Sava'ndan Gnmze Bat Trakya Trklerinin (Yunanistan Trkleri) Sosyal ve Siyas Durumlar (Doktora Tezi), stanbul, 1996 Bat Trakya Trk Aznl Ortaretim Raporu, Gmlcine, Bat Trakya Trk retmenler Birlii Yayn, 1998. Bat Trakya Trk retmenler Birlii ve Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei oluturduu Komisyon, Eitim Raporu, Gmlcine, Bat Trakya Trk retmenler Birlii ve Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Dernei Ortak Yayn, 1987 Bat Trakya Trk Toplumu Eitim retimin Geirdii Geliim Raporu, Gmlcine, Bat Trakya Trk retmenler Birlii Yayn, 1998 Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei, Tarih ve Memleketim, stanbul, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei yaynlar, 1984. Bat Trakya Trkleri nsan Haklar, Bat Trakya Aznl nsan Haklar ve Belgeler, Ankara, Ankara Bat Trakyallar Dernei, afak Matbaas, 1987. Batbey, Kemal evket, Bat Trakya Trk Devleti: (19191920), stanbul, Boazii Yaynlar, 1979. Batbey, Kemal evket, zeyir Aa, stanbul, Dede Korkut Yaynlar,1971. Batbey, Kemal evket, Ve Bulgarlar Geldi, stanbul, Boazii Yaynlar, 1976. Byklolu, Tevfik, Trakyada Milli Mcadele,1.ve 2. Cilt, Ankara, Trk Tarih Kurumu Yayn, 1987. Cebeciolu, S., Bat Trakya Trklerinin Yaam Sava, stanbul, Erol Matbaaclk, 1975.

269

avuolu, Halim, Balkanlarda Pomak Trkleri: Tarih ve Sosyo - Kltrel Yap, Ankara, Kk Sosyal ve Stratejik Aratrmalar Vakf, 1993. Dede, Abdurrahim, Aznlklar Ezilmemeli: Bat Trakya Trkleri, stanbul, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei yaynlar, 1980. Dede, Abdurrahim, Balkanlarda Trk stikll Hareketleri, stanbul, Trk Dnyas Yaynlar, 1978. Dede, Abdurrahim, Bat Trakya Trk Folkloru, stanbul, Mill Eitim Basmevi, 1978. Dede, Abdurrahim, Hak Verilmez Alnr: Bat Trakyada Yaynlanan Trakyann Sesi Gazetesinden Derlemeler, 1988. Dede, Abdurrahim, lhanl Destan, Bat Trakya Trklerinin Direni Hikayesi, stanbul, 1988. Dede, Abdurrahim, Rumelide Braklanlar: Bat Trakya Trkleri, stanbul, Ota Matbaas, 1975. Demirba, Blent, Bat Trakya Sorunu, stanbul, Arba Yaynlar, 1996. Eren, Halit, Bat Trakya Trk Cemaat ve Vakf dareleri, Ankara, XI. Trk Tarih Kongresi Bildirileri, V. Cilt, 1994 Eren, Halit, Bat Trakya Trkleri, stanbul, 1997. Erturul, Halit, Aznlk ve Yabanc Okullar Trk Toplumuna Etkisi, stanbul, Nesil Yaynlar, 1988 Evaggelopulos, Spiros, Elliniki Ekpedevsi, Topos B, Atina 1999. Gnda, N., 1913 Garb-i Trakya Hkmet-i Mstakilesi, Ankara, Kltr ve Turizm Bakanl Yaynlar, 1987. Grel, kr Sina, Trk Yunan likileri: Bir genel deerlendirme, Ankara, mit Yaynclk, 1991 Haki, Salih Halil, Aznlk Musallah Tanda, Bat Trakyada yaynlanan leri gazetesinden derlemeler, Derleyen Abdrrahim Dede, stanbul, Kendi Yayn,1988 Hatipolu, Murat, Yunanistandaki Gelimeler Inda Trk-Yunan likilerinin 101 yl, Ankara, Trk Kltrn Aratrma Enstits, 1988. Hseyin, Necmettin, Bat Trakya Trkleri Derneinden Tarihe Bir Not, Derleyen Necmettin Hseyin, stanbul, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei Yayn, 2004. IV. Uluslar aras Bat Trakya Trkleri Kurultay (Konumalar, Bildiriler, Komisyon Raporlar, Sonu Bildirisi), Londra, Avrupa Bat Trakya Trkleri Federasyonu Yayn, 2000. lhan, Sedat, Trk Yunan likileri El Kitab, zmir, Dokuz Eyll niversitesi Yaynlar, 1989. NAF, Trk-Yunan ilikilerinde Bat Trakya Trkleri Sorunu, stanbul, NAF Uluslararas likiler Ajans Yaynlar, 1992. Kanakidu, Eleni, Ekpedevsi sti Muslumaniki Ekpedevsi tis Didiki Traki, Ekdilosi Ellinika Gramata Atina, 1994.

270

Karacan, Ali Naci, Lozan, stanbul, Milliyet Yaynlar 1971. karaam, Nazif, Ulusal Kurtulu Savanda Trakya: Bir mcadelenin perde arkas, stanbul, Yaylack Matbaas, 1984 Kayhan, Ahmet, Lozan ve Bat Trakya: 1913de ilk Trk Cumhuriyeti, stanbul, tken Yaynevi, 1967. Kl, Hulusi, Trkiye ile Yunanistan arasnda imzalanan Anlamalar, Ankara, Trkiye Dileri Bakanl Yaynlar, 1992. Kidoniatis, Gonotas, Muslumaniki Mionotita tis Didiki Traki, Komotini, 1985. Kocaba, Sleyman, Trk Yunan Mcadelesi, 1984 Tarihte ve gnmzde Trk-Yunan mcadelesi, stanbul, Vatan Yaynlar, 1988. Kurtulu, mit (Muzaffer Baca), Bat Trakya'nn Dn Bugn, Ankara, Sincan Matbaas, 1979. Kutay, Cemal, 1913de Garb Trakyada lk Trk Cumhuriyeti, stanbul, Ercan Matbaas, 1962. Mart, Metin, lk Komitac Fuat Balkann Hatralar, stanbul, Arma Yaynlar, 2001 Memiolu, Hseyin, Pomak Trklerinin Tarihi Gemiinden Sayfalar, Ankara 1991. Msrolu, Kadir, Yunan Mezalimi, stanbul, Sebil Yaynlar, 1992. Msrolu, Kadir, Lozan Zafer Mi, Hezimet Mi: Maddi Kayplar, stanbul, Sebil Yaynlar, 1975. Mitilis, Ahilleas, Mionetites Mesa Sti Sholiki Taksi, Ekdosi Odisseas, 1988. Mpalstsiotis, Lambros ke itelikis Konstantinos, Mionotiki Ekpedevsi tis Trakis, Ekdisis Ant. N. Sakkula, 2001. Nur, Rza, Lozan Hatralar, stanbul, Boazii Yaynlar, 1991. Oran, Baskn, Trk-Yunan likilerinde Bat Trakya Sorunu, Ankara, Bilgi Yaynevi, 1991. Orhunlu, Cengiz, Yunanistan Trkleri, Ankara,Trk Dnyas El Kitab, 1976 zg, Adil, Bat Trakya Trkleri, stanbul, Kutlu Yaynlar, 1974. Panagiotidis, Natanail M., To Mionotiko Ekpedevtiko Sistima tis Ellados, Ekdosis Gnomi, Aleksandrupoli,1996. Panagiotidis, Natanail M., Muslumaniki, Mionotita ke Etniki Sinidisi, Ekdosi Topiki Enosi Dimon ke Kinotiton N. Evru, Aleksandurupoli, 1995 Perin, Celal, Bat Trakyann Bitmeyen ilesi Nevrokop'lu Celal Beyin Hatralar, stanbul, Arma Yaynlar, 2000 Salam, Feyyaz, Bat Trakya Trkleri ocuk edebiyat (inceleme-metinlerbelgeler), stanbul, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei Yaynlar, 1990. Salam, Feyyaz, Yunanistan (Bat Trakya) Trkleri Edebiyat zerine ncelemeler, Cilt 1.,2.,3., A.B.T.T.F. Yaynlar, Ankara 1991 Salam, Feyyaz, Yunanistanda (Bat Trakya'da) ada iir Antolojisi, zmir, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei zmir ubesi Yaynlar, 1993.

271

Samsar, Mehmet, <<Bat Trakya Trk Aznlnn Sorunlar>>, Yksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Uluslararas likiler Anabilim Dal Yayn, 1991. Saral, Osman Yavuz, Kaybettiimiz Rumeli, stanbul, Boazii Yaynlar, 1975. Selik, Selahattin, Trk-Yunan likileri Tarihi, stanbul: Kita Yaynlar 1968 Soltaridis, Simeon A., Kemalikos Etnikismos, Nea Sinora, Atina 2000. akir, Ziya, T. Cumhurbakan Celal Bayarn Yunanistan Seyahati Hatralar, stanbul, smail Akgn Matbaas, 1953 imir, Bilal, Rumeliden Trk Gleri, 2.Cilt, Ankara, Trk Kltrn Aratrma Merkezi Yaynlar, 1968 Trel, Ylmaz, Bat Trakya Trkleri, Yksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Uluslararas likiler Blm Yayn, 1991 Trkolu, M. skee, stanbul, Bat Trakya Trkleri Dayanma Dernei Yaynlar, 1990. Trke, nal, Unutulmu Trkler: Bat Trakyada 4 Yl, zmir, Karnca Matbaaclk ve Ticaret Kolektif irketi Yayn, 1971 Trksan, Nurettin, Yunan Sorunu, Ankara, 1987 Vahapolu, Hidayet, Osmanldan Gnmze Aznlk ve Yabanc Okullar, stanbul, Milli Eitim Yaynevi, 1992. Yaln, Ahmet, Mslman Aznlklar Dosyas, stanbul, Akabe Yaynlar, 1985. Yaner, Semih, Trk Yunan Uyumazl, stanbul, Metis Yaynlar,1990. Yaz, Nadir, Alayan Bat Trakya, stanbul, Yeni Bat Trakya Dergisi Yaynlar, 1968.

272

EKLER 1 Bat Trakya Trklerinin Eitimini lgilendiren Kanunlarn Trke Tercmeleri Ek 1 Aznlk Lisesi Kanunu Gerekesi Milli Eitim ve Diyanet leri Bakan . Mihail tarafndan Meclis Komisyonuna sunulan 22.7.1952 tarihli Aznlk Lisesi kanununun gereke layihas ile kurulacak lisenin mali hususlarn ilgilendiren Saytay Genel Mdrlnn 18- 71952 tarihli takriri: AZINLIK LSES KANUNU GEREKES ''Komotini'de Celal Bayar Lisesi ad altnda bir lise kurulmas hakkndaki Kanunun Gereke Layihasdr.'' Anayasann 35. maddesi gereince alan Meclis Komisyonuna; Bat Trakya'nn doutan Trk olan rencileri, eitim ve retimde zellikle retim bakmndan teki Elen ocuklarnn haiz olduklar ayn haklar iktisap etmektedirler. Memleketimiz bu alanda liberal prensiplerle muttasf olduunu ve devletin kanunlar erevesi iinde hibir cins ve mezhep fark gzetmeksizin btn vatandalarn serbeste geliip ilerlemelerini salamak zorunda bulunduu ykmlln de btn sadakatiyle yerine getirdiini ispat etmitir. Bu nedenle Bat Trakya'daki Trk ocuklarnn ilk, orta ve yksek, her tipteki devlet veya zel Elen retim kurulularnda renim grmeleri ve bunlarla genel veya meslek bilgilerine sahip olmalar iin bir mani ve hail yoktur. Bat Trakya'nn Trke konuan halknn manevi bakmdan ykselmesiyle ok yakndan ilgilenildiini bir kere daha gstermek zere ekonomik glkler bulunulduu u srada, nemli masraflara yol amasna baklmayarak, orta retimin bu vatandalara eriilir bir duruma getirilmesi ve bylece onlarn ekonomik yaay ve kltr seviyelerinin ciddi bir surette ykselecei kanaati bulunduundan hkmet, her trl gayreti gstermek kararn alm ve bu kanunla Komotini'de yalnz onlara mahsus olmak zere, birok nemli dersleri ana dilleri Trke ile okutulacak bir lise kurmaya giriilmi bulunmaktadr. Bu lise, dier btn zel Elen liseleriyle ayn ayarda olacak, devlet liselerinin okul encmenleri iin geerli olan hkmler gereince kurulacak bir okul encmeni tarafndan ynetilecek, ayn mfredat vakit program uygulanacaktr. retmenlere gelince, Yunanca okunacak dersler Elen rkndan olan retmenler, Trke okunacak dersler de Trk rkndan olan retmenler tarafndan okutulacaktr. Yunan uyruundan olmak en tabii bir nitelik olduu iin lisede grevlendirilecek retmenlerin atanmasnda bu nicelik aranacaktr. Fakat bugn, tekil edilecek ilkretim kadrosu iin Trk rkndan Yunan uyruklu retmenler bulunmamas muhtemel olduundan, kanunun drdnc maddesinde, kanunun yrrle girmesinden itibaren be yl sreyle Trk rkndan ve yabanc uyruklu retmenlerin grevlendirilmesine msaade edilmesi ngrlmektedir. (Bu be yllk sre uzatlabilir.) Keza, lisenin almasn salayabilmek iin de zel ekonomik yardm tedbiri alnmaktadr. Elen rkna mensup grevliler devlet memuru niteliinde

273

haiz olanlar maalarn devlet btesinden alacaklar, Trk olanlar da, lisenin Encmen Heyeti gelirlerinden denecektir; ancak bunun gelirleri okulun ileme masraflarn karlamaa kfi gelmeyeceinden, gerekli denek Milli Eitim ve Din leri Bakanl btesine yazlmak artyla liseye devlet tarafndan ekonomik yardmda bulunulacaktr. Binasnn kurulmas iin Majeste Kraln zel bir ilgi ltfettikleri bu yeni liseye, iki snrda memleket arasndaki balarn, kuvvetlenmesi iin byk bir imanla alan dost ve mttefik Trkiye Cumhuriyeti'nin bakan ekselansn, ereflendirilerek ''Celal Bayar Lisesi'' ad verilmitir. Memleketimiz, liseye bu ad vermekle iki memleketin yarar iin Yunan-Trk ittifak ve dostluunun daha sk ve samimi bir surette ilerlemesini arzuladn, medeniyet ve dnya barnn salanmas uruna sarf ettii almalarndaki samimiyeti belirtmektedir. bu kanunun mnderecat, onu oyu ile ereflendireceini mit ettiimiz Millet Meclisinin takdirine sunmakla eref duyduumuz hususlardan ibarettir. Atina,22 Temmuz 1952 441 As Babakan ve Dileri Bakan S. Venizelos Milli Eitim ve Diyanet leri Bakan . Mihail

441 Trakya Gazetesi, Ayn Eser, S:518, 1952

274

Ek 2 Gmlcinede ''CELAL BAYAR LSES'' Ad le Kurulacak Lisenin Kanun Projesi Madde 1 Gmlcinede tam alt snfl (Yeni tip sekiz snfl) ''Celal Bayar Lisesi'' adyla bir lise kurulmutur. Bu lise, lke iinde alan teki zel liselerle ayn ayarda olup Devlet Liseleri Okul Encmenleri hakknda geerli hkmler dairesinde her defasnda kurulan Okul Encmenlerince ynetilir. Bu lisede Trk rkndan(Mslman dininden) olan renciler renim yapmak hakkna sahiptirler. Bu lisenin birinci snf 1952/53 ders yl, ikinci snf 1953/54 ders yl iinde alacak ve bylece her yl birer snf ilerleyerek lise tamamlanacaktr. Lisenin denetlenmesi Milli Eitim ve Diyanet leri Bakanlna ait bu denetlemeyi Gmlcine'de Orta renim Genel Mfettii ve teki ynetim organlaryla yrtr. Madde II Bu kanun ile kurulan liseye rencilerin girii, snf geii ve bitiri snavlar, ayn ayarda olan teki zel liselerde geerli usul ve zamanlarda yaplr. Okula giri, snf gei ve bitiri snavlarnda bu lise rencilerinin baarlarnn onaylanmas iin Yeni Yunanca dersinden snf geebilecek not ortalamas gerekir. Elen dilinin tam renilmesini salamak iin retim arac olarak, Genel Mfettiliin nerisi ve Bakanlk kararnamesiyle buna ilikin derslerin saatleri, gerek mfredat ve gerekse vakit programlarnn gsterdiinden daha da fazla arttrlabilir. Madde III ''Celal Bayar Lisesi''nce verilecek belgeler, zel liselerce verilen belgelerle e ayardadr. Diplomalar, ''zel Liselere ilikin'' emirler gereince kurulacak Snav Kurulu nnde yaplan snavdaki baarya gre verilir ve diplomalar, devlet liseleri tarafndan verilen diplomalara e ayardadr. Madde IV bu kanunla kurulan lisede, retim ve eitim grevlilerinin nitelikleri hakknda kanunlar gereince atanan Elen rkndan lise retmenlerince aadaki dersler okutulur: a) Yeni Yunan Dili ve Edebiyat, b) Klasik Diller, c) Eski Yunanca ve Latince, d) Tarih ve Yurttalk Bilgisi, e) Corafya, f) Beden Eitimi dersleri ilenir. teki dersler, Trk rkndan(Mslman dininden) ve Yunan uyruklu olup ihtisaslar ile ilgili niteliklere sahip olan lise retmenlerince Trk Dilinde okutulabilirler. Bu lise retmenlerinin gerekli nitelik ve yetenekte olup olmadklarn, Genel Mfettiliin nerisi zerine Milli Eitim Bakanl Merkez Talim ve Terbiye Dairesi stiare Kurulu (Kendrikon Gnomodotikon Simvulion Ekpedevteos) tayin eder ve kararlatrr.

275

bu kanunun balangta uygulanmas iin, Trke derslerin, Trk soyundan (Mslman dininden) Yunan uyruklu lise retmenleri bulunmad takdirde, be yl sre ile ve daha sonra yenilenebilmek artyla Trk soyundan olup Yunan uyruunda bulunmayan lise retmenleri tarafndan okutulmasna da izin verilir. Madde V Bu kanunla kurulan lisenin, Elen soyundan olan retim grevlileri, devlet retim grevlileriyle ilgili ynetmelikler gereince tayin, terfi, becayi ettirilir ve cezalandrlrlar. Trk soyundan olan retim grevlileri ise, her defasnda, devlet zel okullar hakkndaki geerli hkmler dairesinde, Orta renim Genel Mfettiliinin nerisi zerine resmi gazetede yaynlanmas gereken bakanlk kararnamesiyle tayin, azil, tecziye edilir ve derecelendirilirler. Ad geen lisenin Elen soyundan olan eitim ve retim grevlileri devlet memuru olup bunlarn maalar genel bteden denir ve Devlet Memurlar Emeklilik Sand v.s. iin de maalarndan her trl kanuni kesintilere tabidirler. Trk rkndan (Mslman dininden) olan retim grevlilerinin maalar ise lisenin okul encmeninin gelirlerinden karlanr. bu kanun gereince kurulan lisenin okul encmeninin gelirleri retim grevlileri ile okulun teki giderlerini karlamaya yeterli grlmedii zaman, devlet tarafndan Milli Eitim ve Diyanet leri Bakanl zel Btesinde zel fasl ve maddede gerekli tahsisat gsterilmek suretiyle yardm edilmesine msaade edilir. Madde VI ''Celal Bayar Lisesi''ne aadaki retim grevlilerinin tayini gerekli olduundan bunlar, 1871/42 sayl kanun ile belirtilmi orta ve ilkretim tekilat kadrosunda ayn sayda bir kabarklk meydana getireceklerdir: a) Be tane (A) dereceli Edebiyat retmeni, b) ki tane (B) dereceli Edebiyat retmeni, c) Bir tane Beden Eitimi retmeni. Bunun gibi aadaki hizmeti kadrosu da tayin olunur. (A) dereceli odac ayl ile bir hademe ve (C) dereceli bir hizmeti. bu kanunla kurulan lisenin mdrl, okul encmeninin nerisi ve Ortaretim Mfettiliin onay ile Trk rkndan (Mslman dininden) bir lise retmenine verilir. Mdr, ciddi sebep mevcut olduu zaman gene ayn usulle grevinden uzaklatrlr. Madde VIIHer ders yl banda Mili Eitim ve Diyanet Bakan ile Maliye Bakan tarafndan alnacak ortak bir kararla ''Celal Bayar Lisesi''nde okuyacak renciler, Okul Sandn desteklemek amacyla tayin olunacak zel bir crete tabi tutulabilirler. Madde VIII Devletin resmi ve zel liselerinde okutulan derslerin mfredat ve saat programlaryla ders kitaplar, not verme v.s. ilemler ibu kanunla kuru1an lisede de geerlidir.

276

Bu okulda Trk diliyle okutulan derslerin kitaplar ve yardmc kitaplar Trk diliyle yazl olup mem1eket iinde veya dnda yaynlanmas iin, her defasnda, Milli Eitim ve Diyanet leri Bakanl Merkez Talim ve Terbiye Dairesinin msaadesi alnarak izin verilir. Kitaplar ve teki matbaa okul encmeni tarafndan Genel Mfetti araclyla gerekli karlmas iin oraya gnderilir. Madde IX Elen liselerinde bugn uygulanmakta olan geerli usuller her hangi bir nedenle baka ekilde dzenlenecek olursa bu deiiklik kendiliinden ibu kanunla kurulmu olan liseye de temil olunur. Madde XMerkez encmenin fikri alnarak, Milli Eitim ve Din leri Bakannn teklifi ile yaynlanacak Kral daresi ile Bat Trakyadaki Mslman lkokullarnda Mfredat ve saat programlar tayin edilecektir. Madde XIBu kanun Resmi Gazetede nerolunduktan sonra geerli olacaktr. Atina, 22 Temmuz 1952 As Bakan ve D leri Bakan S. VENZELOS Milli Eitim Ve Diyanet leri Bakan . MHAL442

442 Ayn, S:519, 1952

277

Ek 3 Gmlcine'de <<Celal Bayar Lisesi>> Ad le Bir Lise Kurulmasna Dair Dileri Bakanl'nn Kanun Tasars Hakknda Anayasann 57. Maddesinin 3. Paragraf Gereince Saytay Genel Mdrlnn Takriri. Yukardaki kanun tasarsyla u hususlara karar verilmektedir: 1-lkedeki dier zel liselere e ayarda olmak zere Gmlcine'de tam tekilatl ve alt snfl ''Celal Bayar Lisesi'' adyla bir lise kurulmaktadr. 2-Ad geen lisenin alabilmesi iin aadaki retim yesi kadrosu grlmektedir: A dereceli be edebiyat retmeni, B dereceli iki edebiyat retmeni, bir beden eitimi retmeni 1871 /42 sayl kanunun orta retimin almas iin gerekli kld retim yesi mevkileri de yukardaki retmenlerin says orannda artmaktadr. Bunlardan baka, kanun tasarsnda (A) dereceli kapc maayla bir odac ve (C) dereceli kapc maayla da bir hademe yer almaktadr. 3- retim yelerinin bir ksm Elen soyundan retmenlerden meydana gelmekte ve bunlar, devlet memuru olmalar hesabyla, maa bakmndan devlet btesini kabartmaktadrlar. te yandan, lisenin retim kadrosunda Trk soyundan retmenler yer almaktadr ki, bunlar yrrlkte bulunan zel okullar hakkndaki hkmlere tabi olduklarndan maalar lisenin okul encmenlerine havale olunmaktadr. 4- Okul kasasnn desteklenmesi iin kurulacak lisenin rencilerine bir okuma creti tarh etmek mmkndr. retim yeleriyle okulun teki giderlerini karlayabilmek iin lisenin okul encmeninin gelirleri yetimedii takdirde devlet btesinden denek verilmesine msaade olunur. Yukarda kararlatrlan kararla u masraflar belirlenmektedir: a) Azami 8 yeni Trkiyeli lise retmen, 2 yeni hizmeti veya hademenin maalar iin devlet btesinden 188.000.000 drhlik bir yk tahmil olunmaktadr. b)Okul encmeninin yllk giderlerindeki an kapatmak iin devlet btesinden muhtemel bir tahsisat ayrmak gerekmektedir ki bunun ne olacan nceden kestirmek mmkn deildir. Atina 18 Temmuz 1952 Genel Mdr -Grigoryos Zarifopulos443

443 Ayn, S:518,1952

278

Ek 4 Bu kanun tasars grld srada baz grler ileri srlm ve kabul edilmitir. Trk rkndan olan yerlere Mslman dininden ibaresi konulmutur. Ayrca 10 ve 11 maddeler eklenmitir: Madde 10Merkez encmenin fikri alnarak, Milli Eitim ve Din leri Bakannn teklifi ile yaynlanacak Kral daresi ile Bat Trakyadaki Mslman lkokullarnda Mfredat ve saat programlar tayin edilecektir. Madde 11Bu kanun Resmi Gazetede nerolunduktan sonra geerli olacaktr.444

444 Ayn, S:519,1952

279

Ek 5 3065/1954 Bat Trakya Trk lkokullarnn Kurulu ve Faaliyet ekli le Bunlarn darecilerini ve Bat Trakya Trk lkokullar Mfettilerini lgilendiren Baz Meselelerin Dzenlenmesi Hakknda 69 Ekim Tarih ve 3065 Sayl Kanun: MADDE 1 1-Bat Trakyada herhangi bir TRK LKOKULUNUN kurulmas iin medeni ve siyasi haklara sahip, Yunan vatanda ve kurulaca ehir, kasaba, ky, mahalle sakinlerinden olan ve okula giden ocuklarn ebeveyninden veya velisi bulunan, en azndan, on be ahs tarafndan imzal bir dileke gerekmektedir. 2- Bat Trakyada Trk lkokullarnn kuruluu, Trakya Genel Valisinin verecei msaade, Trk Okullar Mfettiinin onay, zel okullarn teekkl ve alma tarzn tayin eden yrrlkte olan kanun hkmlerine uygun olarak verilir. (1109/1972 sayl kanunun 1. maddesi 1. paragraf olarak deitirilmitir.) 3- Halen faaliyette olup da, teekkl ve alma izni elde etmemi olan okullarn encmenleri, birinci ve ikinci fkralarn hkmne uygun olarak, ibu kanunun R.G.de yaynlanmasndan itibaren ay iinde dilekelerini sunmakla ykmldrler. MADDE 2: Milli Eitim ve Din leri Bakannn kararnamesine istinaden, Trakya Genel Valisinin Trk aznlk okullar mdrlerinden tekil ve tayin edecei heyet K.D.G. eitim komisyonunun uzlama ve onayyla, devlet ilkokullar iin geerli usul ve program erevesi dhilinde, Trk okullarnn mfredat programn tanzim eder. (1109/1972 sayl kanunun 1. maddesi 2. paragraf olarak deitirilmitir.) MADDE 3: Devlet okullar rencilerinin mecburi eitim, okula kayt, derslerde bulunmamalar, snav, terfi ve bitirmeleriyle ilgili ve bu okullarn al ve kapan tarihlerini tayin eden yrrlkteki kanun hkmleri, ibu kanunla art koulan hususlar mstesna, aynen Trakya aznlk okullarna da temil ve tatbik olunur. Trk ilkokulunda okuyan rencinin bir snftan dier snfa geebilmesi iin, her iki lisan derslerinden ald notlarn en az, 5er (orta) numara olmas gerekir. MADDE 4: 1-Trk lkokulu altnc snfndan mezun olacak rencilerin katlaca snavlar, devlet ilkokullar iin geerli usule uygun olarak cereyan eder. Devlet memuru ilkokul retmenlerinin tayin edildii okullardaki snavlar ise her okulun eitim heyeti ve mfettiin gsterecei ve Genel Valinin tayin edecei Yunanca retmeni ve devlet memuru iki retmen huzurunda yaplr. (Paragraf 1109/1972 sayl kanunun 1. maddesinin 3. paragraf olarak deitirilmitir.)

280

2- lkokullardan mezun olacaklarn itirak edecei snavlarn tarihleri, devlet okullar iin bu hususta yrrlkte olan kanun hkmleri erevesinde tespit olunur. 3- Trk Okulu altnc snfn bitirme snavlarnn neticeleri devlet okullarnda tatbik olunan kanun hkmleri gereince tespit olunur. Yunanca okutulan derslerin ikisinden veya lisan derslerinin birinden notu ( orta) olmayan renciler, okullarndan mezun olamazlar. MADDE 5: Her Trk ilkokulunun, yeden oluan bir Maarif Encmeni vardr. bu encmen; birinci maddenin ilk paragrafnda zikri geen encmen heyeti yesinden, ocuk ebeveyni veya renci velisi olan yahut da okul masraflarna itirak eden kimseler tarafndan seilir ve bilahare seim keyfiyeti Genel Valinin onayna sunulur. Seim teferruat Genel Valilik kararyla tespit olunur. Okul encmeninin genel sekreterlik vazifesini okul mdr stlenir. (Paragraf 1109/1972 sayl kanunun 1. maddesinin 3. paragraf olarak deitirilmitir.) 2- Teekkl eden okul encmeni ilkretime uygun kanun hkmleri erevesinde, devlet okul encmeni gibi grevini yerine getirir. MADDE 6: (1109/1972 sayl kanunun 1. maddesinin 5. paragraf olarak deitirilmitir.) 1 -Trk okullarnda grev alacak Trke retmenlerinin tayini iin okul encmeninin teklifi ve yabanc ve aznlk okullar genel mfettiinin onay gerekir. Bu retmenlerden, umumi ve zel meziyetlere sahip olanlar Genel Vali tarafndan retmen olarak tayin olunurlar. 2- Devlet memuru olmayan Yunanl retmenin Trk okuluna tayini Trk Okullar Mfettii'nin onay ve gr ile olur. 3- bu maddenin birinci ve ikinci fkralar hkmleri gereince yaplacak tayin keyfiyeti Trakya Genel Valiliinin yetkisine braklmtr. 4- Trke dersleri okutan retmenler, yl iin tayin olunurlar. Bu srenin sonunda, ibu maddenin birinci ve ikinci fkralarnda zikredilen formaliteler gereince tayin yenilenir. MADDE 7: (1109/1972 sayl kanunun 2. maddesinin olarak deitirilmitir.) 1- Bat Trakya ilkokullar ve bu okullarda grevli, aadaki paragrafta belirtilenler hari, tm retmenler, Bat Trakya Trk okullar mfettiliine tabidirler. 2- Trk okullarnda tayin, karlkl yer deitirme veya nakil suretiyle i e alnan devlet memuru Yunan retmenler, tayin olduklar Trk okulunun bal bulunduu eitim blgesindeki ilkretim mfettiliine tabidirler. Bu retmenler, Trk okullar mfettileri tarafndan da tefti olunabilirler. 3- Okullarnda kadrolu ve devlet memuru olmayan, a) Meru mazereti olmakszn vazifesinden ayrlan, ilerinde ilgisizlik ve ihmal gsteren, b) bu kanun hkm ve amirlerinin emir ve talimatlarna aykr hareket,

281

c) Vazifede veya zel hayatnda haysiyet krc hareket ve erefli yoldan sapma, siyasi ve toplumsal ekimelere katlmak, d) Amirlerine saygszlk, e) Menfaati iin retmenlik mesleine yakmayacak ilerle uraan retmenler, tayin olunacak mddet zarfnda mdafaalarn yazl olarak yaptktan sonra: Tekdir, b) Aylk tahsisatnn yarsn amamak zere yevmiyesinin kesilmesi, c) Azami ay olmak zere geici uzaklatrma, d) Meslekten ihra eklinde cezalandrlrlar. Yukarda saylan cezalar eitim blgesinin ilk tedrisat komisyonu tarafndan tespit olunur, tekdir ve aylk tahsisatnn 1/20 nispetindeki kesinti cezalar da Trk okullarnn idare ve denetiminden sorumlu Trk Okullar Mfettileri tarafndan verilir. Hakknda verilecek ceza kararna itiraz etmek isteyenler, devlet memuru ilkokul retmenlerine bu gibi durumlarda tannan haklar erevesinde kendilerini savunmak zere A Y.S.S.E'ye bavurabilirler. MADDE 8: (1109/1972 sayl kanunun 3. maddesi olarak deitirilmitir.) 1 -Bat Trakya Trk okullarnn kapal olmas gereken gnler: a) 28 Ekim ve 25 Mart milli bayramlar ve Majeste Kraln isim gnlerinde, b) Trk, Mslman bayramlarnda, eker Bayram'nda 5 gn. Kurban Bayram'nda 5 gn. Hz. Muhammetin mukaddes 4 gnnde (Regaip Kandili, Mevlit Kandili, Mira Kandili, Berat Kandili). 4- Hafta sonlar ve 1 Ocak gnlerinde. 2- Tm Yunan retmenler 27 Haziran, 8 Austos 1919 tarihli Kral radesinde belirtilen Ortodoks- Hristiyan ve milli yortularda da ( Azizler Yortusu da dhil) tatil yaparlar. MADDE 9: (1109/1972 sayl kanunun 4. maddesi olarak deitirilmitir.) Trk Okullarnn kontrol ve teftii, bir ikincisi tayin edilinceye kadar, halen Trk okullar mfettii olan kimse tarafndan yaplr. Bat Trakya Trk okullar mfettiinin grev ve sorumluluklar Kral radesiyle tespit olunur. MADDE 10: (1109/1972 sayl kanunun 5. maddesi olarak deitirilmitir.) Trk okullar mfettiinin grevi banda olmamas, geici olarak grevinden uzaklatrlmas halinde, kendisine Trakya Genel Valisi, Yabanc ve Aznlk Okullar Genel Mfettiinin onayyla, Trk Okullar Mfettiinin grevli olduu kentteki ilkretim mfettiini vekil tayin eder. Bat Trakya Trk lkokullarnn faaliyet gsterdii blgedeki kadrolu devlet retmenlerinden herhangi biri Genel Valilik kararyla mfetti yardmcs olarak atanr. MADDE 11: (1109/1972 sayl kanunun 6. Maddesi olarak deitirilmitir.)

282

lkretim Maarif Komisyonu'nda Trk okullarn ilgilendiren konular grlecei zaman skee ve Rodop vilayetleri dhilindeki Trk Okullar Mfettileri de bu toplantlara rey sahibi sfatyla katlrlar. kinci mfettiin tayinine her iki blgede ilkretim komisyonlarnca (P.Y.S.S.E) yaplacak toplantlara bugnk mfetti katlr. MADDE 12: Trakya eitim blgesinde bulunan Trk okullar bu blgeleri yetkileri altnda bulunduran (A.Y.S.S.E.) lkretim Yksek Komisyonunda Trk okullarn ilgilendiren her hangi bir konu grlecei zaman, bu toplantlara aznlk ve yabanc okullar mfettii de veklet eder. MADDE 13: bu yasa R.G.de yaynland tarihten itibaren geerlidir.445

445 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say: 78.

283

Ek 6 skee Aznlk lisesinin al 28767/8.4.1965 (FEK 142 G, 1965) Sayl Bakanlk Kararyla Olmutur: 254540 say ve tarihli <<zel Okullar ve dershaneler hakknda>>ki kanun emirlerinin 3855 say ve 1958 tarihli kanun idaresi 4379 say ve 1964 tarihli kanun iradesi ile 129908 say ve 17.10.1964 tarihli karara istinaden neredilen 5.4.1965 tarih ve 28767 tarihli Bakanlk kararnamesi gereince skeede oturan mlk sahibi Saliholu Muzaffere skeede 196465 retim ylndan itibaren <<skee Aznlk Lisesi>> ad ile bir gndzl zel lise kurma ruhsat verilmektedir. Yukarda sz edilen lisenin snflarnn faaliyete geebilmesi 2545 say ve 1940 tarihli kanunun 15. ve 16. maddelerinde ngrlen ilemlerin tamamlanmasndan sonra mmkn olacaktr. Bu ruhsat 2545 say ve 1940 tarihli kanunun 17. maddesi emirlerine uygun olarak her retim yl balamazdan nce yenilenmezse hkmsz kalr. Yukardaki lisenin mdr, Mslman asll ve Yunan uyruklu, ortaretim retmenidir. Bunun bulunmay halinde Yunan asll ve Yunan uyruklu ortaretim retmeni mdrlk yapar. Yunanca (yeni ve eski), Tarih, Yurttalk Bilgisi, Corafya dersleri Yunanca olarak, bu liseye Milli Eitim Bakanlnca atanm Devlet ortaretim retmenleri tarafndan yaplacaktr. Trke okutulacaklar kendiliinden anlalan Din dersi ile Trk Dilinden baka Fizik, Matematik, Franszca veya ngilizce, Sanat ve Musiki dersleri resmi Yunan programna gre Trke olarak ve Mslman asll Yunan uyruklu, ortaretim retmenleri tarafndan verilir. Byle retmen bulunmad takdirde bu dersler Milli Eitim Bakanlnn onaylamas zerine geici olarak yabanc uyruklular tarafndan da verilebilir. Fakat teknik usuller (ori) Yunan dili ile de retilecektir. Her snfta haftalk ders saatleri snr en fazla 40 saattir. Yukarda sz konusu olan lise, Devlet Genel Okullar Mfredat Programn takip edecek ve Yabanc ve Aznlk Okullar Genel Mfettiliine tabii olacaktr. Bu lisede okul kitaplarnn kullann zel bir karar tespit edecektir.>>446

446 Akn, Ayn Eser, S:361,29.5.1965

284

Ek 7 1109/1972 Numaral Kanun 3065/54 numaral kanunun baz maddelerinin deitirilmesi, tamamlayc ilaveler yaplmas ve genel olarak Bat Trakya aznl eitimini ilgilendiren baz meselelerin dzenlenmesine dair. KOSTANTNOS- YUNAN KRALI Bakanlar kurulumuzun teklifine istinaden karar alyor ve emrediyoruz: MADDE 1: 3065/54 sayl kanunun Bat Trakya Trk okullarnn tesis, faaliyet ekillerine ve bunlarn ynetimi ile ilgili baz hususlar dzenlenmesi ve Trk Okullar Mfettilerine dair 1. maddesinin 2. Paragraf aadaki ekilde deitirilmitir: Bat Trakya Aznlk lkokullarnn tesis ve faaliyet izni, yetkili skee ve Rodop-Evros Aznlk Okullar Mfettilerinin reyi, aznlk ilk ve ortaretim mfettilerinin ve meri zel okullarn tesis ve faaliyet ynetmenlii de nazar itibara alnarak, valilik tarafndan verilir. 3065/54 sayl kanunun 2. maddesi aadaki ekilde deitirilir: Milli Eitim Bakannn kararyla, Aznlk lkokul ve Ortaretim dari Mfettiinin Aznlk Okullar mdrlerinden tekil edecek bir heyet tarafndan yksek eitim urasnn da fikirleriyle, devlet okullarnda meri hkm ve programlar esas alnarak, aznlk okullar mfredat program tanzim edilir. 3065/54 sayl kanunun 4. maddesinin 1. paragraf aadaki ekilde deitirilir: a- Aznlk okullar altnc snflarn diploma snavlar heyet huzurunda yaplr. b- Aznlk liselerinin 3. snfndan 4. snfna kaydolmak isteyen renciler, heyet huzurunda tasnif imtihanna tabii tutulurlar. Tasnif ve diploma imtihanlarnn ekli ve zaman, sonular karlmas ve yukardaki heyetin tekili, Milli Eitim ve Mezhepler Bakanlnca zel kararlarla tayin edilir ve hkmet gazetesinde yaynlanr. 3065/54 sayl kanunun 5. maddesinin 1. paragraf aadaki ekilde deitirilir: Her aznlk okulunun yeden mteekkil eitim encmeni vardr. Bunlar, okulun kurucu yelerinden veya kuruculuk niteliklerine haiz ahslardan 1. maddenin 1. bendine gre ebeveynler, veliler ve okul masraflarna itirak eden kiiler tarafndan seilerek valilike tasdik edilir. Seimin teferruat vilayet kararyla dzenlenir. Okul encmeni ktipliini okul mdr deruhte eder. 3065/54 sayl kanunun 6. maddesi yle deitirilir: a) Trk dili ile okutulan derslerin retimi, zel Pedagoji Akademisi veya dengi yabanc okul mezunu- diploma muadeleti tasdikinden sonra- yahut lise veya medrese mezunu ve yahut da bu hakk iktibas etmi, devlet memurlarnn tayini iin gerekli vasflara haiz yerli aznlk retmenlerine verilir. b) bu kanunun yaynland srada almakta olan yerli retmenler vazifelerine devam eder; bunlarda zel vasflar aranmaz. Yunanca okutulan derslerin retimi devlet retmenleri tarafndan yaplr.

285

nceki paragrafn (a) bendine gre retmenler, zel anlama ile tutulur. Tayinler, encmenin fikri, yetkili Aznlk Okullar Mfettiinin teklifini mteakip valilik tarafndan yaplr. Anlamalar bir veya retim yl iin yaplr ve ayn formalitelerle yenilenebilir. Yukardaki 1. ve 2. paragraflara gre anlama ile grev alm retmenlerin Elen dilini bilmeleri gerekir. retmenlerin Yunanca bilgileri, Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn kararyla kurulan zel bir heyet tarafndan kontrol edilir. Aznlk Okullar retmenleri, meri zel okullar retmenleri statsne tabiidir. Maa gelimeleri de ayn esaslara gre ayarlanr. nceki paragraftaki ahslar .K.A.ya balanr. Bu messesedeki btn sigorta dallarna hak kazanr ve alma yeri bahis konusu edilemez. .K.A. kanununa gre ngrlen btn iveren deneklerini Yunan hkmeti deruhte eder. bu paragrafn uygulanabilmesi iin gerekli teferruat, .K.A. ynetim kurulunca hazrlanr. MADDE 2 3065 sayl kanunun 7. maddesi aadaki ekilde deitirilir: 1- bu maddenin 4. paragrafnn uygulama hakk mahfuz kalmak zere, aznlk okullar ve bu okullarda alan tm retmenler, devlet retmeni olsun veya olmasn, idare ve disiplin bakmndan Aznlk Okullar Mfettiinin yetkisi dhilindedir. 2- Aznlk Okullar (orta ve ilkretim), idari ynden merkezi Kavalada olan eitim blgesine baldr. Bu blge corafi bakmndan ad geen okullarn bulunduu btn sahalar iine alr ve direk olarak Milli Eitim ve Mezhepler Bakanlnn hariteki Rum ocuklar Eitim Mdrlne baldr. a) Mteakip fkrann uygulama hakk sakl kalmak zere, aznlk okullarndaki devlet retmenleri kadrolar erkeklere aittir. b) Yetkili blge kurulunun tensibi ve Aznlk Okullar Mfettiinin de tasvibiyle, veya daha fazla retmenli ilkokullara kadn retmenler de yerletirilebilir. c) Aznlk okullarnda drt yllk gerek hizmet dnemlerini tamamlayan devlet retmenleri, arzu ettikleri takdirde 651/1970 sayl kanuna gre nakillerini isteyebilirler. A)Anlamal retmenlere (Aznlk retmenlerine) 651/1970 sayl kanunun, zel okullar retmenleri disiplin cezalarna dair 57. maddesinin derpi ettii hkmler uygulanr. Bu hkmlerin ngrd cezalar unlardr: htar, aylk maa tutarndan para cezas, Azami alt ay olmak zere muvakkat tart, Meslekten ihra. B) Yukarda sralanan cezalardan ihtar ile para cezasn, disiplin yetkilileri de olan Aznlk Okullar Mfettilii de verebilir. MADDE 3

286

3065/54 sayl yasann 8. maddesi u ekilde deitirilir: Bat Trakyadaki aznlk okullarnn kapal olmas gereken gnler: 28 Ekim ve 25 Mart milli yortular ve Majeste Kraln isim gnlerinde, Aznlk dini bayramlarndan: eker Bayramnda 5 gn; Kurban Bayramnda 5 gn; Hz. Muhammetin mukaddes 4 gnnde (Regaip, Mevlit, Berat geesi, Mira geesi), Hafta sonlar ile 1 Ocak gnlerinde. zel olarak, yukarda ad geen okullarda alan devlet retmenleri 24 Aralktan 3 Ocaka, Paskann Byk Perembesinden Sal gnne kadar olan sre iinde tatil yaparlar. MADDE 4 3065/54 sayl kanunun 9. maddesi aadaki ekilde deitirilir: 651/1970 sayl kanunun 28. maddesinin 4. paragraf uyarnca seilen drt aznlk okullar mfettiinin ikisi skee(Ksanti), ikisi de Gmlcinede (Komotini) kalr. Her birinin corafi retim blgesi hududu, 651/70 sayl kanunun 28. maddesinin 2. paragrafyla tespit edilmitir. Aznlk okullar mfettiliklerindeki muhaller, Dou Makedonya ve Trakya Mstearnn fikriyle, lkretim Mfettilii imtihanlarn kazananlar arasndan baar sras nazar itibar alnmakszn, Milli Eitim Bakan tarafndan yaplr. bu makamlara getirilen mfettiler, ksa vadeli zel kurslara tabii tutulur. Aznlk Okullar Mfettileri, yedi yllk devaml hizmetten sonra 651/70 sayl kanunun ilgili maddeleri gereince tercih ettikleri baka retim blgelerine nakledilir. bu nakil, hem yetkili makam (peresiya) ve hem de mfettiler iin mecburidir. lgili kurul bu hususlar nazar itibaren alarak gerekli ilemi yapar. Aznlk okullar dari Mfettii ve Aznlk Okullar Mfettilerinin grev ve yetkileri hkmet gazetesinde yaynlanan 651/70 sayl kanunun 17. maddesinin 4. paragraf uyarnca, Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn kararyla tayin olunur. MADDE 5 3065/54 sayl kanunun 10. maddesi u ekilde deitirilir: Aznlk Okullar Mfettiinin gaybubeti veya vazife grmesini engelleyecek her hangi bir durum muvacehesinde kendisine, ayn ehirde grevli dier Aznlk Okullar Mfettii veklet eder. Aznlk Okullar Mfettii ve Aznlk <Okullar Mfettileri yazhanelerinin icray- faaliyetleri iin 651/70 sayl kanunun 55. maddesindeki hkmler caridir. Bu dairelere tercihen dil bilen idareci ve retmenler yerletirilir. MADDE 6 3065/54 sayl kanunun 11. maddesi yle deitirilir: 1-skee(Ksanthi), Rodop, Evros vilayetleri, Vilayet lkretim Kurullar (NSDE) itimalarna, Aznlk Okullarn ilgilendiren konular grlecei zaman, Aznlk Okullar Mfettileri de itirak eder. Ad geen kurula skee,

287

Rodop ve Evros vilayetlerinde Vilayet Mfettii yerine, Aznlk Okullar dari Mfettii Bakanlk eder. 7. retim blgesi, vilayet ortaretim kurumlar (NSME), keza Blge Yksek Kurullarna A.P.Y.S.M.E. ve A.P.Y.S.D.E.) 651/70 sayl kanunun 17. maddesinin 1. paragrafna gre, yetkili dhilindeki konular grlecei zaman, Aznlk Okullar dari Mfettii reyi ile itirak eder. Aznlk Okullar dare Mfettiinin gaybubetinde veya grevini yapmasna mani her hangi bir halin vukuunda, kendisine, milli Eitim Bakanl tarafndan tayin olunan Aznlk Okullar Mfettilerinden biri veklet eder. MADDE 7 Aznlk okullarnda alan devlet retmenlerine, Milli Eitim ve Mezhepler Bakanyla Ekonomi Bakannn mterek kararyla, aylk zel artlar ikramiyesi verilir. bu ikramiye her zaman verilen dier genel ikramiyelerle birletirilmez. MADDE 8 Aznlk Okullar rencileri iin zel ders kitaplar telif, tasdik, basm ve datm, 149/1970 sayl kanunun ders kitaplarna dair hkmleri uyarnca yaplr. Kitaplarn telifinin msabaka ile yaplmas tercih olunur. MADDE 9 Aznlk Okullarnn devlet retmenleri kadrolar, 651/70 kanunun 12. ve 24. maddelerinin ngrd daimi kadrolar dhilindedir. MADDE 10 bu kanuna gre aznlk retmenlerini yetitirme zel Pedagoji Akademisinde, bahis konusu retmenlerin kltrel ve mesleki gelimelerini salamak amacyla, her yl ksa vadeli kurs ubesi ihdas edilir. nceki paragrafa gre ihdas edilen ubenin kurulu ve faaliyet ekli Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn kararyla tespit olunur ve bu karar hkmet gazetesinde yaynlanr. Nihai hkmler MADDE 11 Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn yaynlanan E:P:8051/11.7.1971 nolu karar tasdik olunur. 1- KONU: Yerli Mslman retmenlerin zel Pedagoji Akademisi tesisine dair B.D.31/1969 nolu Kraliyet idaresinin 2. paragraf. 2-Yerli Mslman retmenlerinin bilgilerinin artrlmas hususunda duyulan iddetli ihtiya. Yerli Mslman retmenlerin kltrel bakmndan yetitirilmesine dair, Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn 67898/3.7.1971 nolu karar. 695/1970 sayl kanunun 4. maddesi hkmlerine ve Milli Eitim ve Mezhepler Bakannn 101491/69 nolu kararnn 8. maddesine istinaden karar alyoruz. Tasdik ediyoruz: 1- S..P.A.nde 1. ve 2. devre olmak zere, 200 yerli Mslman retmenler iin kurs ihdas edilmesine (30 gnlk).

288

2- Yukardaki karara gre (200) yerli Mslman retmenin altklar yerden Selanike kadar gidi-dn harlklarnn denmesini. Milli Messese (Kral Pavlos)un 0482/31504/5.2.1971 nolu tamimi uyarnca ad geen messeseye her kursiyer iin yiyecek ve yatacak masraf olarak (100) dr. denmitir. Okutulan ders notlarnn baslmas iin (10.000) drahminin denmesini. Yukardaki tm masraflar F.180 K.A. 0531 zel fondan pein denir ve deme ekle yaplr. bu kararn kanun hkmnde olduu tasdik olunur. MADDE 12 bu kanunun yukardaki hkmlerine ters den veya bu kanunla dzenlenen konularn dna kan tm hkmler iptal edilir. MADDE 13 bu kanun hkmet gazetesinde yaynlanmasndan itibaren yrrle girer.447

447 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:80.

289

Ek 8 42617/2.4.1977 Aznlk Okullar Mdr Yardmclarnn grev ve yetkililerine ilikin Milli Eitim ve Mezhepler Bakan Kararnamesi: (Bu Bakanlk Kararnamesi byk bir ihtimalle Kanun Tasladr. Kanun taslanda baz deiiklikler yaplarak 16287/18.2.1978 sayl Bakanlk Kararnamesiyle Meclisten gemitir.) 3065/1954 sayl yasann 7. maddesini deitiren 1109/1972 sayl yasann 2. maddesini gz nnde bulundurarak kararlatryoruz. Aznlk okullarnda mdr muavinlii grevini ifa eden Devlet Memuru Eitimcilerin grev ve yetkilerini aadaki ekilde belirtiyoruz: A Aznlk Okullarnn Mdr Muavini, Mdrlk grevleri konusunda Okul Mdrnn aracsz yardmcsdr. Yasalar, kurallar ve ilgili emirlere gre, ynetim ve eitim asndan okulun almasndan mdrden sonra birinci yetkili ve sorumludur. B Mdr Muavini, zellikle aadaki grevleri ifa eder: Yaz ileri ile okul ariv ve defterlerinin dzenli bir biimde tutulmasn salamak zorundadr. Okuldaki grevliler cetvelleri ile istatistik bilgileri zamannda hazrlar ve renci dosyalarnn gerei gibi tutulmasn salar. Okula giren tm evraklardan haberdar olur ve okuldan kan tm evraklar imzalar. Okulda gerekletirilen ocuklara yn verme iinden, okul ii, d eitsel ve pedagojik almalardan ve de ynetim ilerinin yrtlmesinden mdrden sonra ilk sorumludur. ocuklarn yunanca okutulan derslerdeki baarlarn artrmak amac ile Yunanca dersi ve Yunanca okutulan dier derslerin retmenleri ile sk toplantlar yapar. Son snf rencilerinin bitirme snavlarnda, Yunanca dersi ve Yunanca okutulan derslerin snav komisyonuna bakanlk eder. Okul Mdr ile ibirlii yaparak, Milli gn, yldnm, kahramanlara sayg gnleri v.s. sosyal faaliyetlerdeki gsteri programlarn dzenler. Yunan dili ve Yunanca okutulan dier derslerin retmenleri tarafndan btn yl boyunca hazrlanan gnlk plan almalarn kontrol eder ve onaylar. Eer gerekli grrse yasalara, kurallara ve ilgili emirlere uygun olarak, eitsel ve pedagojik almalarn tam yaplmasn salamak amacyla okuldaki tm eitim grevlerinin toplantya arlmasn okul mdrne nerir ve bu toplantlarda alnan kararlarn uygulann gzetler. Yllk programlar ile gnlk gsteri ve gezilerin uygulanmasnda mdr ile ibirlii yapar. retmen not defterlerini, renci karnelerini, renci kartlarn, not defterlerini, yllk snav defterlerini, retim yeleri derneinin karar defterlerini, retmenlerin okula geli gidi saatlerini gsteren defteri, genel not defterini, tahsil belgeleri defteri ile dier belgeleri kontrol ederek mdr ile beraber imzalar. Nbeti retmen konusunu dzenler ve gerekli program hazrlar.

290

retmenle grevlilerin okula ge gelme ya da hi gelmeme durumlarn ve grevlerini eksik yapanlar gzetler ve durumu mdre bildirir. Yasada ngrlen haftalk ders saatleri kadar ders yapar. Okula giren (Kitap, dergi v.s.) her eit yaymdan bir nshasn denetlemek maksadyla ilgililere gstermek zere muhafaza eder. Yunan dili ve Yunanca okutulan dier ders kitaplarnn zamannda alnmasn ve datlmasn salar. retim grevlilerinin pedagojik ve eitsel almalar srasnda yasa, kararname, karar ve genelgelerle amirlerin emirlerini, hatal uygulama durumlarn okul mdrne bildirir. Okuldaki tm retim grevlilerinin sicil belgelerini tamamlayarak mdr ile birlikte imza atar. C Mdr Muavini ayrca, Mdr ile birlikte aadaki grevleri de yapar: rencilerin salk muayenelerini izlemek ve gerekli alarn yaptrlmasn salamaktan sorumludur. Baka okullara aktarma yapan rencilerin aktarma belgelerini imzalar. Okuduklar snf dzeyinin belirgin olarak altnda zekya sahip bulunan rencilerin tanzim edilmesi iin okul mdr ve velilere ortaklaa nlemler alr. renci karnelerini imzalar. Eer mdr muavini yoksa okulda bulunmuyorsa ya da bir yere gitmise karneleri Yunan dilini okutan retmenlerden en kdemlisi imzalar. Snav komisyonlarnn yesi olup, Yunan dili ile okutulan derslerin komisyonlarna bakanlk eder. Snav sorularn saptayan komisyona okul mdr ile birlikte bakanlk eder. Okuldan mezun olan rencilere verilen okul diplomalarn imzalar. Okul arivinde muhafaza edilen evraklar ile rencilere verilen tahsil belgelerinde yaplacak muhtemel dzeltmeleri tasdik eder ve imzalar. rencilerin su ileme durumlarn inceler. renci sularndan doan durumun dzeltilme yollarn aratrmak iin toplanan retmenler kuruluna bakanlk eder. Okul mdr ve retim grevlileri dernei ile ortaklaa okul ii, okul d ve sosyal amal eitli gsterilerde rencilere klavuzluk etme sorumluluunu yklenecek retmenleri seer. Yasa, kararname; karar, genelge ve emirler ile program erevesinde okulu ynetir. Aznlk okullarnn almasnda ortaya kan yeni yntemleri izler, bunlarn gelitirilmelerine ve okuldaki pedagojik ve eitsel almalarn ilerlemesine katkda bulunur. Milli Yunan ahlak ve eitim amalarnn gerekletirilmesi iin pedagojik ve eitsel alma planlarn dzenler ve bu konuyla ilgili olarak gerekli malzemeyi hazrladktan sonra Milli Eitim ve Mezhepler Bakanl yetkilileri ile iliki kurar. Okul binasnn, rencilerin tm alma ve dinlenme saatlerinde kullanl, okulun ise, eitsel ve pedagojik almalara elverili olmas iin tm nlemleri alr.

291

lgililerden her birinin hangi ii yapacan saptayarak aralarnda uyumlu ibirlii yaplmasn salar. Bu konu ile ilgili olarak aadaki almalar yapar: Tm dersleri okutacak retmenlerin bulunmasn salar. Eer herhangi bir nedenle retmen bulunmazsa, sz konusu dersin retimini mdr ile birlikte zerine alr. Snflar mevcut koullara gre retmenler arasnda paylatrr. Tatil gnlerindeki nbeti retmen listesini hazrlayarak uygular. retmenlerle renci ve halkn iyi ilikileri bulunmasn salar. Okulun yaz ilerini normal bir biimde yrtr ve rencilerin sicillerini tutar. Karneleri imzalar, diploma, tahsil belgeleri defteri, tasdikname, genel not defteri ve okulda tutulan tm defterleri hazrlar ve onaylar. Okulun tanabilir eyalarnn yasalar, kararnameler, kararlar, genelgeler ve emirlere uygun olarak kullanmn dzenler. Okulun kurucusu ile ibirlii yaparak okulun bte tasarsn hazrlar ve onaylanmak zere yetkili valiye sunar. Btede ngrlen harcamalarn yaplmas iin gerekli emirleri verir. Tahsil cretlerini zamannda demeyen rencilerin durumlarn izler. retmenler ile okuldaki dier grevlilerin maalarn belirler ve ilgili evraklar okul kurucusuna sunar. Okuldaki pedagojik, eitsel ve dier almalarn okul camiasnn tm yeleri tarafndan verimli bir biimde yaplmasn salar; retmen, renci ve dier grevlileri bu konuda ynetir. Bunun iin de: Her dilde retilen dersleri, okulun alma yntemini ve okulda retmenler dndaki grevlilere verilen ilerin yapln yakndan izler. Okuldaki grevlilerin kltrlemesi iin gerekli nlemleri alr ve bu konuda yetkililere yardm eder. retmenlerin planlarn, ders kitaplarn ve okula geli gidi saatlerini gsteren defterleri kontrol eder ve rencilerin okula gelilerinin dzenli olmasn gzetir. ini gerektii gibi yapamayan grevli hakknda yasal yetkilerini kullanr ve eer ortaya kan durum yetkilerini ayorsa, durumu yetkili Aznlk Okullar Mfettiine bildirir. Ynetme yetkisine sahip olup yasa, kararname, karar, genelge ve emirlerin altnda okuldaki tm ileri bir dzene koyar ve denetler. Ayrca, devlet okullarnn amalarna uygun olacak biimde okulun almas verimli olmas ve ilerlemesinden de sorumludur. Gerektiinde mdrlk grevini de yrtr. Okuldan ayrlan mdr, okulu yeni mdre teslim edemeyecek durumdaysa, mdr muavini okulu ayrlan mdrden teslim alr. retim yl sonunda snflardaki dosya ve kitaplar retmenlerden teslim alr. Okuldaki retim grevlilerinin toplantlarna bakanlk eder.

292

Okuldaki retim grevlileri derneinin toplant gnleri ile gndemini saptar. Okulun temizlii iin gerekli nlemi alr. Bu kararda aklanan yetkilerden baka, geerli yasalarn Devlet Okullar Mdrlerine tm yetkileri de kullanr. Atina, 27.4.1977 Bakan Yergios Rallis448

448 Akn, Ayn Eser, say:689 18 Ekim 1977

293

Ek 9 Bat Trakya Trk Aznlnn Aznlk Okullarna likin 694/1977 Numaral Yasa MADDE 1 1- Bat Trakyadaki Mslman aznln eitimi: a) 25 Austos 1923 tarihli yasann 1. maddesiyle onaylanan Lozan Bar Antlamas hkmleri. b) Genel Eitim organize ve ynetimi hakkndaki 309/1976 sayl yasa, c) Her halkarda, devletleraras karlkllk ilkeleri sakl tutularak, ibu yasa erevesinde yrtlmektedir. 2- bu yasada ad geen aznlk szc, Bat Trakyadaki Mslman aznla mahsustur. MADDE 2 Aznlk okulunun amac, Yunanistandaki genel eitim amalar ve lkenin devlet okullar programlarnda saptanan ilkeler erevesinde, rencilerin bedenen, kltrel ve ahlaki gelimelerini salamak ve iletmektir. MADDE 3 Aznlk okullar, Milli Eitim ve Din leri Bakanlnn denetim ve kontrolne tabidir. MADDE 4 Aznlk ilkokullarnn kuruluu, faaliyet gstermesi, teftii ve denetimi iin, ibu yasa hkmleri sakl tutarak, zel Genel Eitim hakkndaki yasa hkmleri geerlidir. MADDE 5 1.a)Aznlk okullarnn kuruluu iin, blgedeki Aznlk Okullar Mfettiliine, okulun kuruluu istenen kent, kasaba, ky, semt ya da mahallenin srekli oturanlar olup, Yunan vatandann sahip olduu medeni ve siyasi haklardan yararlanan ocuk anne baba ya da velilerinin ieren bir dileke sunulur. b) stek sahiplerinin says, okulun almak istenen yerdeki ilgililerin says ve lkeleraras karlkllk ilkeleri gz nnde bulundurularak blgenin valisi tarafndan saptanr. c) Mfetti, dilekeyi kendi grleri ile birlikte blgenin valisine iletir. 2. Aznlk Okulu kuruluu iin gerekli izin vali verir ve bu izin Milli Eitim ve Din leri Bakan tarafndan onaylanr. Verilecek izinde, dilekeyi sunan Yunan vatanda ocuk baba ya da velilerden kurucu olarak tayin ve tespit olunur ve ilgiliye bir ay gemeyecek biimde okulun kurucusu olarak atanmasn kabul etmesi iin bir sre tannr. 3. Kurucu olarak atanan kiinin, bu atanmay kabullenmemesi halinde, vali, okul almasn isteyenler listesinden bir bakasn seer ve bu atamay kabul etmesi iin bir nceki paragrafta belirtilen sreyi tanr. Bu kiinin de kurucu olarak atanmay kabullenmemesi halinde, ayn uygulama listedeki isimler tkeninceye kadar yenilenir. Listedeki isimlerin de tkenmesi halinde vali, kurucu olarak baba ya da velilerden kendi takdirine gre en uygun olann atar.

294

4. Kurucusunun bu sfat, okuldaki renci baba ya da velilii sona ermesine kalkar ve bunun yerine vali, okulun almasn isteyen renci baba ya da veliler listesinden bir bakasn atar. Bu atamann kabul edilmemesi halinde 2. ve 3. paragrafta belirtilen hususlar uygulanr. Valinin takdirine gre okulun faaliyet gstermesini gerektiren koullarn ortadan kalkt an izin geri alnr. znin geri alnmas ilemi, gereke gstermek suretiyle vali tarafndan yaplr ve Milli Eitim ve Dinileri Bakan tarafndan saptanr. Aznlk okullarnn yasalar karsnda devlet okullarna eitlii ve bununla ilgili n koullar, bu husustaki lkeler aras karlkllk ilkeleri sakl tutularak yetkili mfettiin nerisi zerine Milli Eitim ve Dinileri Bakan tarafndan saptanr. Aznlk okulu, okulun yetkili eitim ve devletin dier ynetim makamlar ile olan ilikilerinde ya da Milli Eitim ve Dinileri Bakannn kararlar paralelinde okulun kurucusu olarak atanan Yunan vatanda tarafndan temsil edilir. MADDE 6 Aznlk okulunun kendine mahsus yeden oluan encmen kurulu vardr. Bu kurul yeleri, sz konusu okuldaki renci baba ya da velilerinden en az 5, en ok 15 kiinin isminin bulunduu listeden, vali tarafndan seilir ve atanr. Bu liste okulun bulunduu yreden olup, oy hakkna sahip Yunan vatandalarnca seim yaplarak dzenlenir. Oy hakkna, yalnz okulun bulunduu eitim blgesi kent, kasaba, ky, semt ya da mahallenin srekli oturanlar olan renci baba ya da velileri, eitim blgesindeki baka bir okulun encmen kurulu seiminde bu hakk kullanmam olmalar koulu ile sahiptirler. Okul encmen kurulunun hizmet sresi yl olarak saptanr. Bu srenin dolmasndan sonra nceki paragraflarda belirtildii biimde yeni seimler ve liste dzenlenir. Hizmet sresi boyunca encmen kurulu yeleri, encmen bulunduklar okulun renci ya da velisi sfatn korumaldrlar. Bu nitelii kaybeden encmen kurulu yeleri bu grevlerinden alnarak, yerlerine blge valisi tarafndan ibu maddenin 1. paragrafnda belirtildii biimde dzenlenen listeden yenileri seilerek atanr. Listenin tkenmesi halinde, vali kendi takdirine gre okul encmen yelii grevine en uygun olan baba ya da veliyi seer ve atar. Bu atamann geerlilii, yeni encmen seiminin yaplaca yllk srenin tamamlanmasna kadardr. Okul encmenlerinin seilme ilemleri, grev ve yetkileri Milli Eitim ve Dinileri Bakannn kararlar ile saptanr. MADDE 7 bu yasa gereince ve lkenin genel eitim yasalar erevesinde Milli Eitim ve Din leri Bakan alaca kararlarla Bat Trakyadaki aznlk okullarnn u sorunlar dzenlenmektedir:

295

Aznlk okulu retim kadrosunun oluumu, Bu okulun, devlet memuru olmayan personelin grevlendirilmesi (kiisel ve yasal nitelikler) haklar, ykmllkleri, i szlemesinin dzenlendirilmesi ve yenilenmesi disiplin hukuku, ilgi kesme ve genel durum sorunlar ve personelin KA ya da baka sigorta kurumuna sigorta ettirilmesi. Aznlk okulunun, bu okulda grevli retmenlerin maa taban ve iveren olarak KA ya da dier sigorta kurumlarna verecei sigorta primleri hakknda ykmllkleridir. Aznlk okullarna mdr ve mdr yardmcs atanmas bu kadrolarn doldurulmas yntemi, bu grevlere atanmalarn grev ve ykmllkleri. Genel olarak eitim konular, yle ki: Ders da tm programlar, Trke ve Yunanca retim yaplacak ders saatleri. Her eit snavlar, not takdiri ve retim belgeleri, zel sosyal eitim dersleri, okulun kltrel ve sportif faaliyetleri. Din derslerine Mslman din grevlilerinin katlmas. Levha, okulun yazmalar, retim kitaplar, yardmc aralar, retim aralar ve okul kitapl. rencilerin retimine ilikin konular yle ki: Kayt, nakil, renci silme, retim kurallar, olas zel renci kimlikleri ve dier renci konular. Okul gsterileri, bayrak treni, bayrak ekme, aznlk okullarnn bayram ve tatil gnleri. Okul binalarnn bakm ile aznlk okulunun genel ekonomik durumu ve okulun kurucusu ve okul encmen kurulunun bu konulara ilikin ykmllkleri. renci babalarnn retmenlerle ortaklaa faaliyetlerine ilikin konular, rnein: 1. renci babalarnn kongreleri, renci babalarnn ve retmenlerin ortak toplantlar. renci veli ve babalarnn, haftalk tatil gn, kullanlacak alfabe, Arapa ya da Latince gibi, baba ya da velileri ilgilendiren ortak konularda karar alma yntemi. ) Gerekebilecek her k iin Milli Eitim ve Din leri Bakanl btesine denek konulmas konular. Aznlk okullar ve bunlarda grevli retmenlerin tm, devlet memuru olsun veya olmasn, ynetim ve disiplin asndan, Aznlk Okullar Genel Mfettii ve Mfettiliklerine baldr. MADDE 8 bu yasa hkmleri, KEMEnin (Eitim Aratrma ve Kltr Merkezi) her ktaki yetkilerine baldrlar. bu yasann yaynland srada Bat Trakyada faaliyet halindeki aznlk okullar, yasann yaynlanmasndan balamak zere bir yl iinde, ibu yasann 4. ve 5. maddeleri gereince, kendilerine okul ama ve alma izni verilmesi iin dileke sunmak zorundadrlar. Dilekenin zamannda sunulmu olmas

296

koulu ile sz konusu iznin verilmesine kadar, bu okullarn faaliyet gstermesi yasal saylr. Bu okullarn dier almalar, ibu yasa hkmleri ile dzenlenir. bu yasann yrrle girmesine ilikin her ayrnt Milli Eitim ve Din leri Bakannn kararlar ile saptanr. bu yasayla ngrlen bakan kararlar kncaya kadar, ibu yasann yaynland srada yrrlkte olan hkmler uygulanr. Bir nceki paragrafn geerlilii sakl tutularak, ibu yasayla dzenlenen konulara ilikin ve bu yasa hkmlerine ters den her genelge ya da zel hkm yrrlkten kaldrlr. MADDE 9 bu yasa, Resmi Gazetede yaynlanmasndan sonra yrrle girer.449

449 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say: 62.

297

Ek 10 Aznlk Okullar le zel Pedagoji Akademisi retim ve Denetim Grevlileri Sorunlarnn Dzenlenmesine likin 695/1977 (FEK 264/A,/16.9.1977) Numaral Kanun MADDE 1 1.a)Aznlk Okullar Genel Mfettiinin durumu, 309/1976 sayl yasann 40. maddesinde ngrlen toplam kadro dhilindedir. b)Aznlk Okullar Genel Mfettiinin grev merkezi, her defasnda Milli Eitim ve Din leri Bakann karar ile saptanr. c)Aznlk Okullar Genel Mfetti tayini, ilgili yerel komisyonun gr alndktan sonra, Milli Eitim ve Din leri Bakannn nerisi zerine, Cumhurbakan kararnamesi ile ilgili hkmlere uygun olarak, Genel Mfettilie layk grlenler arasnda terfi ettirilerek veya grev yapmakta olan Genel Mfettiler arasndan, nakil suretiyle yaplr. 2.a)Aznlk Okullar Mfettilerinin says drt olarak saptanmakta ve bu say 309/1976 sayl kanunun 29. maddesindeki ngrlen toplam kadroya dhildir. Bu mfettiliklerden ikisinin merkezi Komotini, ikisi Ksanthidir. Bu konuda (Genel Eitim organize ve ynetimine ilikin) 309/1976 kanununun 19. maddesindeki hkmler uygulanr. b)Aznlk Okullar Mfettiinin atanmas yerel komisyonun gr alndktan sonra, Milli Eitim ve Din leri Bakannn nerisi zerine, Cumhurbakan kararnamesiyle, yrrlkteki hkmlere uygun olarak mfettilie hak kazananlar ya da terfi, nakil ve sra durumu gzetilmeksizin halen mfettilik grevinde bulunanlar arasndan yaplr. 3.Aznlk Okullarnn Genel Mfetti ve mfetti kadrolarna atamalar yaplrken, Trke lisanna vakf olma durumu bilhassa deerlendirmeye tabii tutulurlar. 4.Rodopi, Ksanthi ve Evros illerindeki yerel retim komisyonlarna, yetkileri iindeki sorunlar grlrken, Aznlk Okullar Genel Mfettii ile mfettiler de katlr ve oy kullanabilirler. 5.Aznlk okullar denetleme grevlileri tarafndan, mahiyetindeki grevlilerin nemli evsaf hakknda rapor dzenlenmesi sorunu, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile dzenlenir. 6.Aznlk Okullar Genel Mfettii ve mfettilerin baka eitim blgelerine atanmas, yrrlkteki yasa hkmlerine gre yaplr. Yedi yl srekli hizmet sonunda ise, tercih ettikleri blge konusunda sunacaklar dilekeleri, ilgili komisyonca dikkate alnarak zorunlu olarak baka yere atanrlar. 7.Aznlk Okullar Genel Mfettii ve mfettilerinin zel yetki ve grevlileri, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile saptanr. 8.Denetim grevlilerinin grev yapmak zere, grev merkezi dna gitmeleri konusunda, devlet memurlarna merkez dndaki grevlerine ilikin yasa hkmleri geerlidir. Bu hususta, devlet, Milli Eitim ve Din leri ile Maliye Bakanlarnn ortak karar ile saptanacak bir takm ayrcalkl uygulamalar da olabilir.

298

Merkez dndaki grev iin gerekli yolluk her yl Milli Eitim ve Din leri Bakannn (Hariteki Elen ocuklar yabanc ve aznlk okullar ubesinin) btesine kaydedilir. MADDE 2 1.Herhangi bir sebeple grevi banda bulunmayan Aznlk Okullar Genel Mfettiine, Aznlk Okullar Mfettiinden en kdemlisi veklet eder. 2.Herhangi bir sebeple grevi banda bulunmayan Aznlk Okullar Mfettiine, ayn ehirde grevli dier Aznlk Okullar Mfettii veklet eder. 3.Aznlk Okullar Genel Mfettii ve mfettileri nezrinde retmen ve idari memur atamalar tercihen Trke ve baka yabanc dil bilenler arasnda yaplr. MADDE 3 1.S..P.A. iin 842/1971 sayl yasann 10. maddesi ve 143/1973 sayl yasann 1. maddesince ngrlen kadrolara u yeni kadrolar da eklenir: A2 kolu niversite mezunlar. Dereceleri 4 ile 2 arasnda deien iki (2) filoloji retmeni kadrosu. Derecesi 4 ile 2 arasnda deien matematik retmeni kadrosu. 2.S..P.A. mdr yardmcl grevini en yksek dereceli retmen, grevlilerinin ayn derecede bulunmalar durumunda ise en kdemli olan stlenir. 3.a) S..P.A.daki bo kadrolar yrrlkteki yasa hkmlerine ngrlen yetenekteki kiilerin atama ve nakli ile doldurulur. b)Kadro tamamlama ilemi, ilgili komisyonun gr alndktan sonra, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile yrtlr. 4.a) S..P.A.daki kadrolar tamamlanncaya kadar ya da grevle ilgili olaanst gereksinimlerin ortaya kmas halinde, buraya Kuzey Yunanistan Bakanlnn uygun grmesi ve S..P.A. Mdrnn nerisi zerine, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile eit derecedeki dier retim dallarndan ya da pedagoji akademileri retim yelerinden nakil yoluyla atamalar yaplabilir. b)Bu nakiller, bir ders yl iin yaplr ve bunu gerektiren gereksinimlerin devam halinde yenilenebilir. c)Nakil yoluyla burada grevli retim yeleri, bu grevleri srasnda, baka yerlere nakillerini gerektirecek terfiler alm olsalar bile, okul mdrnn nerisi ve gerekeli gr zerine Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile gereksinmeler ortadan kalkncaya kadar buradaki grevlerini srdrrler. 5.zel Pedagoji Akademisi eitim grevlileri, be yllk hizmet sresini doldurmadan, dilei zerine baka yere nakledilemez. Ancak ynetimin kar halinde, ilgili komisyonun uygun grmesi ve okul mdrnn nerisi zerine Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile daha erken de nakil yaplabilir. 6.zel Pedagoji Akademisi eitim grevlileri terfi bakmndan, dier pedagoji akademilerinin ayn dalda retim grevlilerinin bal bulunduklar yntemlerle derecelendirilirler.

299

Milli Eitim ve Din leri Bakannn ortak nerisi zerine, Cumhurbakan kararnamesiyle, akademi retim yeleri hakknda yasa hkmlerine uyum salamak iin akademinin retim kadrosunda, blm, derece ve maa bakmndan deiiklik ve ayarlama yaplabilir. 7.Aznlk okullarna Mslman retmen atamalar ve grevlendirmeleri yaplrken, S..P.A. mezunlar tercih edilir. 8.slam dininden olup, alt snfl liselerin 5. snf karnesine ya da lise 2. snf karnesine sahip yahut da din okulu renciler snavla, S..P.A.nn hazrlama snfna alnrlar. Aznlk liselerinden mezun olanlar ise ayn koullarla okulun normal snfna alnrlar. Yukarda ad geenlerin hangi derslerden snava tabi tutulacaklar, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile saptanr. S..P.A.ya girmek iin aranan nitelikler, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile belirlenebilir. Ayn kararla ibu yasann uygulanmasna ilikin zel ayrntlar da saptanr. 9.zel Pedagoji Akademisi mezunlar, aznlk okullarna devlet memuru retmen olarak atanrlar. Kadrolarn kuruluu, blm, dereceler, atama biimi, deneme hizmet sresi, ykmllkler, devlet memurluu sfatnda snrlama yaplmas ya da bunun tmyle kaldrlmas, terfi, nakil, maa, disiplin hukuku, memuriyetle ilgili hususlara zm getirme ve grevle ilgili buna benzer tm sorunlarn dzenlenmesi, Milli Eitim ve Din leri, Maliye ve Devlet Bakanlarnn nerisi zerine karlacak Cumhurbakanl kararnameleriyle saptanr. 10.zel Pedagoji Akademisi mdr, Mdr yardmc ve retmenlerin grev ve yetkileri Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile saptanr. Ayrca, a)Eitim konular, b)retim programlar, ders ve dier kitaplar ile retim aralar, c)Yerleim, konut konular, d) Okulun i alma konular, e)Hazrlama snflarnn organize edilmesi, f)Yerli Mslman retmenler ve devlet memuru retmenler iin eitim kurslar ya da srekli kurslar dzenlenmesi, g)Genel ekonomik konular, h)niversite blmlerine kaydedilmeleri, )retim grevlilerinin formasyonu hakknda rapor hazrlama biimi, i)Okul veznedarlnn kurulmas ve almas ile bu veznedarla denek ayrlmas, iletme biimi ve buna benzer konular hakknda da yine bakan karar verir. (g) ve(i) fkralarndaki kararlara Maliye Bakan da katlr. 11.a) S..P.A. da Milli Eitim ve Din leri Bakanlna bal okul rencilerine salk ve tedavi olanaklarnn salanmasna ilikin 113/1975 sayl yasann 1. maddesi hkmleri kapsamna alnmaktadr. b)Ayn yasann 2. maddesinde sz edilen sorunlar, S..P.A. rencileri iin, Milli Eitim ve Din leri ile Kamu Hizmetleri Bakanlarnn ortak karar ile dier akademilerdeki rencilerinkinden ayrml olarak da zmlenebilir. 12.zel Pedagoji Akademisinin ibu yasayla zel olarak zme kavuturulmayan dier sorunlar iin Pedagoji Akademilerine ilikin yasa hkmleri geerlidir.450
450 Ayn, say:67

300

MADDE 4 1.a) Aznlk Okullarnda grevli devlet memuru gayri Mslim retmenlerin kadrolar 309/1976 sayl yasann 16. maddesinde ngrlen kadro, lise retmenleri kadrosu ise, ayn yasann 34. maddesinde ngrlen kadro iindedir. b) Aznlk okullarnda ilk defa olarak atanan bu retmenler, Milli Eitim ve Diniler Bakan tarafndan hazrlanan bir program gereince ksa sreli kurslara tabii tutulurlar. 2.Aznlk okullarnda be yllk fiili hizmet sresini tamamlayan devlet memuru retmenlerin, gitmeyi tercih ettikleri yerde ilgili komisyonlarca gz nnde bulundurularak, zorunlu olarak nakilleri yaplr. Her halkrda, yukarda sz edilen retmenler, aznlk okullarnda ne kadar alm olurlarsa olsunlar, mfettiin nerisi ve Genel Mfettiin onay ile devlet karlar nedeniyle baka okullara atanmak zere yerel komisyonun emrine verilebilirler. Aznlk okullarnda grevli devlet memuru retmenlerle bunlarn denetim grevlerine, Maliye ve milli Eitim ve Din leri Bakanlarnn ortak karar ile saptanacak oranda, aylk zel koullar pirimi verilir. Ayn pirim, denetim personeli brolarnda grevli retmenlere, idari memurlara da verilir. Aznlk okullarndaki retmen kadrolarnn atama yoluyla doldurulmasnda, Bat Trakyal olanlar, ya da Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile saptanan, dardan gelme soydalar tercih edilir. Dier sorunlar iin, hudut blgelerinde grevli devlet memurlar hakkndaki 287/1976 sayl yasann 4. maddesinin 1. paragrafndaki hkmler geerlidir. MADDE 5 Komotini Mslman Lisesine, Yunan vatanda Mslman Lise Mdr bulunmamas halinde, encmen heyetinin ya da valinin onay ile Yunan vatanda bir idari mdr atanr. nerilen kiinin niteliklerinin deerlendirilmesi, valinin gerekeli ayrmna aittir. Atama geerliliinin sresi, atamann hangi koullarda yenilenebilecei ve idari mdrn deitirilmesi ile bu kiinin grevleri Milli Eitim ve Din leri Bakannn kararlar ile saptanr. Yukarda ad geen lisenin almasn ve grevlileri ilgilendiren konular, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile dzenlenir. MADDE 6 Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile Bat Trakyadaki gayri Mslim Genel ya da Sanat Eitimi okullarna bir ya da birden fazla dersin Trke olarak okutulmas belirlenebilir. Bu okullardaki retmenlerin grevleri, grevlerinin nitelikleri, bu renimi yapma zorunda olan renciler, kitap ve yardmc malzeme, tm konular ayn kararlarla belirlenir. MADDE 7 bu yasann hkmleriyle, K.E.M.E. (Eitim Aratrma ve Kltr Merkezi)nin yetkilerine dokunulmamaktadr.

301

bu yasann ngrlen bakanlk kararlar yaynlanncaya kadar, ibu yasann yaynlanmas srasnda geerli olan hkmler uygulanr. Bir nceki paragrafn geerlilii sakl tutularak, ibu yasaya ilikin konulara, bu yasaya uymayacak biimde zmler getiren her trl genel ve zel hkmler yrrlkten kaldrlr. bu yasa, R.G.de yaynland tarihten itibaren yrrle girer.451

451 Ayn, say:68

302

Ek 11 Bat Trakya Aznlk okullar retmen kadrolarnn Teekkl Hakknda 55367\16578 (.501 78) Nolu Milli Eitim ve Din leri Bakanl Karar Bat Trakya Mslman Aznlnn aznlk okullarna dair 694/1977 sayl kanun maddesinin 1. paragrafnn a, b, c fkralar nazar itibara alarak, karar verilmitir. Tek Madde 1- retmen Kadrosunun Tekili Bat Trakya Aznlk Okullar retmen kadrolarnn tekili aadaki ekilde belirlenir: a- 12ye kadar rencisi olan okullar iin 1 Mslman ve 1 Hristiyan retmen. b- 13ten 60a kadar rencisi olan, iki dershaneli okullar iin 2 Mslman ve 2 Hristiyan retmen. c- 61den 120ye kadar rencisi olan, drt dershaneli okullar iin 2 Mslman ve 2 de Hristiyan retmen. 121den 150ye kadar rencisi olan be dershaneli okullar iin 3 Mslman ve 3 de Hristiyan retmen olmaldr. renci says 151den 180e kadar okullar yedi kadrolu olup 3 Mslman ve 3te Hristiyan retmen renci says 181den 210a kadar okullar sekiz kadrolu olup 4 Mslman ve 4te Hristiyan retmen lgili Aznlk Okullar Mfettiinin nerisi zerine alnan yetkili grevsel kurur kararyla be ve daha ok kadrolu Aznlk Okullarna bayan eitim grevlileri de yerletirilebilir. bu karar Resmi Gazetede yaynlanacaktr. Atina 16.5.1978 Bakan Yrd. Vasilios Kondoyanopulos452

452 Akn, Ayn Eser, S:724,20.11.1978

303

Ek 12 Szlemeli Mslman retmenlerin greve alnmalar ve bunlarn memuriyet durumlar hakknda 55368/1978 (FEK. 520/661978) nolu Milli Eitim ve Din leri Bakanlk Karar Bat Trakya Mslman Aznl Aznlk Okullarna ilikin 694/1977 sayl yasann 7. maddesinin 1. paragrafnn (a, b, c) bentleri gz nnde bulundurularak karar vermektedir. Madde1 Eitim grevlilerinin greve alnmalar Bat Trakya Mslman aznln 694/1977 sayl yasann yaynland tarihte grevde bulunan Mslmanlar, ne nitelie sahip olurlarsa olsunlar, herhangi bir biimde grevden ayrlncaya kadar memuriyetliklerine devam ederler. Okul kurucusunun gr ve yetkili mfettiin nerisi zerine alnan ilgili Vali kararndan sonra, Mslman retmenler bir yldan yla kadar zel sektr alma szlemesi ile greve alnrlar. Ayn yntemle szlemenin sona ermesinden nceki bir ay iinde ve bir yl iin szleme yenilenir. zel sektr alma szlemesi ile greve alnan retmenlerin elen dilini bilmeleri gerekir. retmenlerin Elen dili bilgileri Vali karar ile oluan bir zel kurul tarafndan kontrol edilir. Snavlarn yaplmas, yaplaca yer, tarih ve Elen diline vakf olduunu anlayabilmek iin izlenecek yol ile denecek snav cretleri ayn kararla belirlenir. Szlemeli eitimcilerin cretleri, ilgili mfettie onaylanm bordrolara gre, her ayn birinde okul encmeni tarafndan denir. Okul encmenleri, szlemeli Mslman retmenleri Sosyal Sigorta Kurumu (KA) ya da baka bir sigorta kurumuna sigortalamaya mecburdurlar. Madde2 Szlemeli Mslman retmenlerin yer deitirmeleri. Yetkili Mfettiin Muvaffakat ve Aznlk Okullar genel Mfettiinin nerisinden sonra karlan ilgili Vali kararyla alma szlemeli Mslman retmenlerin yer deitirmelerine, ilgili dairenin karlarnn gerektii her an izin verilir. Bu yer deitirme, deimenin yapld ders yl sonuna kadar geerlidir. bu kararn 1. Maddesinin 2. Paragrafna uygun olarak yaplan alma szlemesi ile bu yer deitirme bir yl daha uzatlabilir. Yer deitirmenin cretleri, ie balad gnden itibaren yeni okuldaki Okul Encmenleri tarafndan verilir. Bu yer deitirme, ay nceden okul kurucusu ya da Okul Encmenlerine duyurulur ve ders yl sona ermeden yaplmaz. Madde3 Okula gelmeyen retmenlerin yerini doldurma Salk izni nedeniyle grev yerine gelemeyen Mslman retmenlerin yerleri, ayn okulda grev yapan dier meslektalar ya da baka okuldan yer deitirme ile doldurulur. Bir nceki paragraf hamilelik ya da doum nedeniyle okula gelemeyen bayan eitimciler iinde geerlidir.

304

Madde4 Disiplin Hukuku Mslman retmenler ve Aznlk Okulu Kurucularna disiplin cezas verme yetkilerini: Bu kiilerin disiplin amirleri ve, Grevsel Disiplin Kurullar zerlerinde toplarlar. Disiplin amirleri: a) Milli Eitim Ve Din leri Bakan, b) Milli Eitim Ve Din leri Bakanl Genel Sekreteri, c) Kendi yetkileri iersindekileri Vali, d) l sz konusu olmakszn, tm Mslman retmenler ve Aznlk Okullar Genel Mfettii ve e) Yetkileri iersindekilere Aznlk Okulu Mfettiidir. Disiplin cezas verme yetkisini zerinde toplayan disiplin amirlerinin tm ihtar cezas verebilirler. Para cezas u ayrcalklarla verilir: Bakan, bir aylk maaa kadar, Genel Sekreter, bir aylk maan drtte ne kadar, Vali, bir aylk maan bete ikisi kadar, Aznlk Okullar lk Eitim Mfettii, bir aylk maan bete biri kadar. Mslman retmenler ve Aznlk Okulu kurucular iin Grevsel Disiplin Kurullar, ilgili ilk Eitim Blge Grevsel Kurullar (P..S.D.E.) ile ilgili lk Eitim Yksek Blge Grevsel Kurulu (A.P..S.D.E.)dur. P..S.D.E.lerde Aznlk Okullar Mfettileri ile Genel Mfettilerin ya birinci derecedeki ya da istinaf edilmi disiplin kararlar grlr. A.P..S.D.E.lerde ise istinaf edilmi birinci derecedeki P..S.D.E. kararlar grlr. Bakan, Genel Sekreter ve Vali dndaki disiplin amirlerinin kararlar istinaf edilebilir. Mslman retmenler ve Aznlk Okulu kurucular hakknda dier konular iin <<zel Okullar Genel Eitimi ve renci Yurtlarna ilikin>> 682/1977 sayl yasann, duruma gre 41, 42, 43, 44 ve 45. Maddeleri geerlidir. bu karar hkmleri uyarnca, ilgili P..S.D.E. ler Mslman retmenlerin bal bulunduklar blgelere gre, Rodop, Evros ve Ksanti P..S.D.E.leri, ilgili A.P.S.D.E. ise, Komotinideki ID, Eitim Blgesi A.P..S.D.E.si kabul edilir. Madde5 alma izninin sona ermesi lm, istifann kabul, grevden atlma, alma izninin sona ermesi ve bunun yenilenmesi durumlarnda Aznlk Eitimcisi ile Aznlk Okulu Kurucusu arasndaki alma ilikisi sona erer. lgili Aznlk Okullar Mfettiinin nerisinden sonra ilgili Vali, alma ilikisinin sona erdiine dair bir belge verir. bu karar Resmi Gazetede yaynlanacaktr. Atina, 16.5.1978 Bakan Yrd. Vasilios Kondoyanopulos 453

453 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:83.

305

Ek 13 Bat Trakya Mslman Aznl Okullarnda Kayt, Nakil, renim, Snav, renim Belgeleri ve Dier Konular Hakknda 55369/1978 (FEK. 501/B/1.6.1978) Sayl Bakanlk Kararnamesi Bat Trakya Mslman Aznl, Aznlk Okullarna ilikin 694/1977 sayl kanunun 7. maddesinin 1. Paragrafnn e (2) ve f (st)(1) ve (2) fkralarn nazar itibara alarak, karar veriyoruz: MADDE 1 Aznlk okullarnda kayt, nakil, renim, not, terfi, renim belgeleri, okutulan dersler ve benzeri renci konular, genel retim ve aadaki maddelerle belirlenen hususlara gre dzenlenir. MADDE 2 Mecburi retim ya Aznlk ilkokullarnn 1. Snfna, 1 Ekim tarihinde 5.1/2 yan tamamlam (5 yl, 6 aylk) her iki cinsten ocuklarn kaydolmalar mecburidir. Yalar, ocuklarn kaytl bulunduklar belediye veya nahiye ktklerinden getirecekleri, yasalara uygun olarak dzenlenmi, zerinde doum tarihleri yazl nfus kayt rnekleri veya doum tutanaklarndan saptanr. Ruhen ve bedenen anormal olan ocuklarla bulac hastalklar olan ocuklar, aznlk okullarna kabul edilemez. lkretim anda olup da okuma-yazma bilmeyen ocuklar, bu kararn 6. maddesinin 5. Paragraf hkmleri sakl kalmak zere, 1. snfa kaydolunurlar. MADDE 3 Kayt mecburiyeti Ana-babalar veya veliler ilkretim anda bulunan ocuklarn zamannda okula kaydettirmeye mecburdurlar. MADDE 4 Kaytlarn yaplaca okullar lkretim anda bulunan her iki cinsten (erkek, kz) renciler, kaytlarn blgedeki okullara yaptrrlar. Her okulun renci kabul edecei blge, kaytlarn balamasndan nce, okulun imknlarna gre, yetkili mfettiin kararyla saptanr. MADDE 5 Kayt sresi Aznlk okullarnda kaytlar 1 Eyllde balar, 14 Eyllde sona erer. Sre dolduktan sonra yaplan kaytlar, mfettiliin onay olmad takdirde geersiz saylr. Hariten yurda dnen rencilerle, hastalk nedeniyle kaytlarn yaptrmam rencilerin kaytlar ise, tm retim yl sresince yaplabilir. MADDE 6 Kayt ekli. 1-Okula ilk kez gelen renciler RENC KAYIT VE NOT DEFTERne, snfa ve alfabetik sraya gre kaydedilir. nce 1. snf rencileri ve mteakiben de dier snf rencileri yazlr. 2-renci kayt ve not defterine u hususlar kaydedilir:

306

a)Kimlikle ilgili: Ad ve soyad, baba ve anne ad, doum yeri, ili, doum tarihi, belediye veya nahiyesi, sicil veya ktk numaras, uyruu, dini, cinsiyeti, baba ve anne sanat, adresi. b)Kaytla ilgili: Snf, kayt belgesi (tr, numara ve tarihi, hangi makam tarafndan verildii). c)Not durumu: Snf, 3er aylk dnem notlar (her dersin ortalama snf geme notu), rencinin zrl veya zrsz okula gelmedii gnler, ahlk durumu. 3-Ebeveyn veya veli, ocuunu ilk kez okula kaydettirmek iin mfettilie bir dileke ile bavurarak gerekli onay alr. Bunu mteakip kayt ilemi okul mdrlnce yaplr. Bu dileke Mfettilie, yetkili okul mdr aracl ile de sunulabilir. 4-Grev nedeniyle Yunanistanda bulunan yabanclarn ocuklar, anne veya babalarnn grev sresince, yetkili mfettiin izni ve devletleraras prensiplere riayet art ile evlerine en yakn olan okullara kaytlarn yaptrp renimlerini srdrebilirler. 5-zel mazeretler nedeniyle aznlk okullarna hi devam edemeyip evde renim grm ocuklarn kayd tasnif imtihanlarndan sonra yaplr. Bu durumda devlet ve zel ilkokullarn faaliyet ve organizasyonuna ilikin 483/1977 sayl Cumhurbakan iradesinin 8. maddesinin 8. paragraf hkmleri uygulanr. MADDE 7 Nakiller 1-Nakillere msaade edilen haller: a)Devlet ilkokullarna, b)rencinin ailesi veya velisi ev deitirdii zaman bir baka aznlk ilkokuluna, c)Yetkili mfettilike makul grlecek nedenlere dayanan hallerde. 2-Nakil hallerinde, nakil alacak rencinin, rencilik durumunu belirten (not, devamszlk, ahlk, ceza, ihtar) nakil belgeleri dzenlenir. 3-Nakil belgesi, rencinin naklen gidecei okul mdrlne posta yolu ile gnderilir. Nakil belgesi rencinin yeni gidecei okul mdrlne ulancaya dein, renci, naklini istedii okul mdr tarafndan verilen basit bir pusula ile okula kabul edilir. 4-Yurtdna kmak isteyen rencilere ise, anne-baba veya velisinin dilekesini mteakip, renim sresince ald notlar gsterir bir belge dzenlenir. Bu belge yetkili mfettiin onay ile verilir. 5-zel veya devlet ilkokullularndan aznlk ilkokullarna renci nakline msaade edilmez. (Bu ifade izin verilir ekilde Z2/514/1999 sayl Bakanlk Karryla deitirilmitir.) MADDE 8 renim Okulun bulunduu ilin dna kt veya yurtdna gittii belirlene, adresi tespit edilemeyen ve nihayet renimini srdrmesine olanak bulunmayan renciler, renci kayt ve not defterinden silinirler. MADDE 9

307

Derecelendirme (not) Yunan diliyle okutulan derslerde derecelendirme (not verme), Yunan okullar rencilerinin derecelendirmesine dair kanun geerli hkmleri uyarnca yaplr. MADDE 10 Terfi Defteri-Diploma Defteri 1-retim ylnn sona ermesini izleyen 5 gn iinde okul mdr ile mdr yardmcs 2 nsha halinde, her snf iin, renci terfi defteri dzenleyerek yetkili Aznlk Okullar Mfettiliinin onayna sunar. Bu defter (verilen) rnee gre tanzim olunur. ki defterden birini mfetti alyor, dierini de onayl olarak okula iade eder. 2-Keza 1. paragrafta ngrlen sre iinde okul mdr ile mdr yardmcs tarafndan 3 nsha halinde diploma defteri dzenlenerek yetkili Aznlk Okullar Mfettiine sunulur. Anlan Mfetti gerekli kontrol yaparak bunu Aznlk Okullar Genel Mfettiinin onayna sunar. Bu nshalardan bir tanesini Genel Mfetti alyor, ikincisini Aznlk Okullar Mfettiine, nc nshay da onayl olarak okula iade eder. renci diplomalarnn hazrlanp onaylanmas iin de ayn formalite uygulanr. MADDE 11 Tatil gnleri Hristiyan ilkokullarnn tatil yapt gnlerde, Bat Trakya Aznlk Okullar da tatil yapar. Bunun dnda: 1- eker Bayramnda 5 gn, 2- Kurban Bayramnda 5 gn, 3- Drt kandilde de (regaip, mevlit, Beraat ve Mira) 4 gn tatil yapar. MADDE 12 1-Aznlk okullarnda eitim, vatana kar olan sevgi ve balln glendirip gelitirmesini ngrmelidir. 2-zellikle Milli Yortularda Yunan ulusunun zgrlk, bar ve adalet idealleri iin yapt byk mcadele ve fedakrlklar belirtmeli ve insanln uygarca ilerlemesine, eski Yunan ruhunun dnyaca kabul edilmi katks anlatlmaldr. MADDE 13 Eitim (ders) gezileri-Geziler 1-Ders gezileri ve dier geziler, nceden hazrlanp yetkili mfettie de onaylanan bir program dhilinde yaplr. 2-ok gnlk geziler iin anne-babalarn rzalar da alnr. Bu geziler Yunanistan dhilinde ve sadece ilkokulun son iki snf rencileri iin yaplabilir. MADDE 14 retim creti 1-Aznlk okullar rencileri yllk retim creti derler. Bu cretler okul kurucusu tarafndan saptanr ve Valilik tarafndan da onaylanr.

308

2-retim creti, anne-babann ekonomik durumu ile doru orantl olarak saptanr. Hibir ekilde zel okul rencileri iin saptanan miktar amaz. MADDE 15 Ders kitaplar ve dier matbualar. Aznlk ilkokullarnda Milli Eitim ve Din leri Bakanl tarafndan onaylanm kitaplar kullanlr. Bakanlka onaylanmam kitap ve sair matbuann okula sokulmas veya kullanlmas yasaktr. MADDE 16 Bayrak treni 1-retim ylna balarken ve retim yl sonunda 25 Mart milli yortusu tatili resmen balarken bayrak treni yaplr. Trende milli mar sylenir. Trene btn renciler ve okul kadrosu itirak eder. 2-Resmi tatil gnlerinde okul binasna Yunan bayra ekilir. MADDE 17 Trenler Milli yldnmlerinde onayl programlar uyarnca, rencilerin milli duygularn gelitirmeyi amalayan trenler yaplr. Bu trenlerde 1968 TrkYunan Protokol koullarna riayet edilir. MADDE 18 Dua (Dini trenler) Her sabah derslere balamazdan nce, grup halinde, ya btn okul bir arada veyahut da snflar halinde dua (Dini tren) yaplr. MADDE 19 Snf kitapl 1-Her snfn renci kitapl vardr. Kitaplkta Milli Eitim ve Din leri Bakanl tarafndan onayl her trl kitap ve matbualar bulunur. 2-Kitaplkta mevcut kitap ve dier matbualar rencilerin isteklerine amadedir. MADDE 20 Bulundurulacak malzemeler: Aznlk okullarnda aadaki malzemelerin bulundurulmas zorunludur: 1-Yunanistan Anayasas 2-Mfredat program 3-lkretimle ilgili kanun, karar ve genelgeler 4-Yunanca szlk 5-ml klavuzu 6-Tarihi ve corafi atlaslar 7-Milli Eitim ve Din leri Bakanlnca onaylanm, retmen iin, ilkretimle ilgili, mesleki kitaplar. MADDE 21 Eczane(Ecza dolab) 1-Her okulda ilk yardm iin aadaki ila eitlerini ihtiva eden bir ecza dolab bulunmaldr.

309

1-Amonyak, 2-Renkli iyot, 3-Oksijenli su, 4-spirto, 5-Yara ve yanklar iin merhem, 6-Eter, 7-Aspirin, 8-Gazl bez, bant ve hidrofilli pamuk, 9Termometre, 10-Maa. Btn bunlar her zaman temiz ve kullanlmaya hazr durumda bulunmaldr. 2-Reete ile satlan ve kullanlmas doktor tavsiyesi gerektiren ilalar, ecza dolabnda bulundurulmaz.454

454 Ayn, Say:82.

310

Ek 14 Z2/277/21.5.1984 (R.G.316/21.5.1984) Milli Eitim Bakanl 21 Mays 1984 tarihi ve 316 sayl Resmi Gazetede yle bir karar yaynlanyor G2. 640/6.3.1984 tarihli kararmzn drdnc blmn u paragraf eklemek suretiyle tamamlyoruz: Aznlk liselerinde Trke okutulan dersler, tercman olarak drdnc bir yenin de katld retmenden oluan kurullar tarafndan yalnz bu yl Trk Dilinde imtihan edileceklerdir. Demet (Dezmi) derslerinin snavlar da Yunanca yaplacaktr. 2. G2.640/1984 tarihli kararlarmzn A blm ve 2. Paragrafnda grlen kurullar ve imtihan kurullar okul danman Nikolaos Kefelidisin kararyla tekil edilir, imtihanlarn dzenlenmesi ve gerekletirilmesindeki genel sorumlulukta kendisine aittir455

455 Gerek, Ayn Eser, S:104, 1984

311

Ek 15 Z2/205/20.5.1993 Kura Sistemi le lgili Bakanlk Kararnamesi KONU: AZINLIK ORTAOKULLARINA KIZ VE ERKEK RENCLERN KAYIT USUL Mslman Aznlk Okullarna ilikin 694/77 sayl yasann 7. maddesinin 1. paragraf, Aznlk Okullarndaki eitim ve denetim personeline ilikin konular dzenleyen 695/77 sayl yasann 7. maddesinin 2. paragraf, Birinci ve kinci Dereceli Eitim Yap Ve levine ilikin 1566/85 sayl yasann 2. maddesinin 3. paragraf hkmleri ve yetkililerin, Milli Eitim ve Din leri Bakan Yardmcs Anastasios Spiliopulosa tevdiine ilikin Y.1939/H/9923/1992(R.G.B728/11.12.1992) sayl karar dikkate alnarak aadaki hususlar karara balanmtr. Aznlk ortaokullarnda kz ve erkek rencilerin birinci snfa kayd iin aadaki hkmler erevesinde kura ekilir: Birinci ve kinci Dereceli Aznlk Okullar Koordinatrnn teklifi zerine, Valinin, her yl Mays ay sonuna kadar alacak olduu bir kararla, bir sonraki retim ylnda Aznlk ortaokullarnn birinci snfna kaydedilecek rencilerin says belirlenir. Kaydedilecek rencilerin saysnn tespitinde lt olarak Aznlk Ortaokullarnn bina, malzeme ve altyap tesisleri dikkate alnr. Bu saynn, her ube iin 35 renciyi amasna izin verilmez. Mslman ilkokullarndan mezun olan kz ve erkek rencilerin kuraya itirak etme hakk vardr. Kuraya katlabilmek iin, ilgili renci velilerinin 1020 Haziran tarihleri arasnda Aznlk Ortaokullarna dileke ile bavurmalar gerekir. Bavuran rencilerin says, valinin karar ile tespit edilmi olan renci saysndan az veya bu sayya eitse kuraya bavurulmaz, mdrn ve mdr yardmcsnn sorumluluu altnda dorudan birinci snfa kaytlar yaplr. Kura ekimi, mdr veya mdr yardmcs, Aznlk Okullar Koordinatrnn karar ile tespit edilecek iki retmen ve ayn sayda yedekleri ve iki renci velisinin katlm ile oluacak bir komisyon huzurunda yaplr. Bu komisyona mdr veya mdr yardmcs bakanlk eder. Kuray kazanan kz ve erkek rencilerin velilerinin, kayt veya nakil ilemi iin gerekli belgeleri 30 Haziran tarihine kadar sunmalar gerekmektedir. Belirlenmi olan kontenjann doldurulmamas durumunda, mdr veya mdr yardmcs, tespit edilmi sraya sadk kalarak, yedek rencileri yaz ile haberdar ederler. Velilerin bavurusu zerine, kaydolan renciler arasnda ikiz kardei bulunanlar veya ciddi ailevi, ekonomik veya salk sorunlar olanlar, Birinci ve kinci Dereceli Aznlk Okullar Koordinatrnn karar ile 35 rakam alarak, kuray kazanamayanlar arasndan 40a kadar kayt yaplabilir.

312

Ek 16 Eitim Konusunda Z2/219/24.5.1993 Say ve Tarihli Bakanlk Kararnamesi 694/1977 say ve tarihli Mslman Aznln Okullar ile ilgili Kanununun 4. ve 7. maddelerinin 1. fkrasnn a. b. c. bentlerini, 2. paragrafn, 682/1977 sayl zel Okullarn Genel Eitimi ile ilgili kanununun 38. maddesinin 2. paragrafnn 2. fkras ile 43. fkras, 429/1987 say ve tarihli Cumhurbakanl radesi Eitimcilerin disiplin kavuturmas, yarg organlar ile ilgili kanunlar, Bu kararn maddelerinin Maliyeye herhangi bir ykmllk getirmeyecei gereini de gz nnde bulundurarak aadaki deiiklikleri kararlatryoruz: Z.2 /219/24.5.1993 say ve tarihli karar aadaki gibi deiiklikler ve ilaveler yaparak deitiriyoruz: Madde 1: retim personelinin alnmas: Gerekli formasyona haiz olan Mslmanlar, zel Hukuk hkmlerine tabii olmak zere, belirli sreli hizmet akdyla (ANLAMAYLA) Mslman okullarna retmen olarak alnrlar. Anlama ile 1 ile 3 yl aras olabilecei gibi, yenileme imkn da vardr. (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) lgililer, greve alnma ya da akdinin(anlamann) yenilenmesi iin, retim ylnn sona ermesinden en az bir ay nce dilekeyle mracaat ederler. Dileke, ngrlen belgelerle birlikte Okul Mdrne sunulur. Okul Mdr de, Encmen Heyetini veya Okul Kurucusunun mspet veya menfi fikrini ieren evraklaryla birlikte, tasdik iin Valiye sunulmas kaydyla yetkili Mslman Okullar Brosu Amirine iletir. Tasdikten sonra da ilgili ile Okul Encmen Heyeti arasnda hizmet akdi (anlama) imzalanr. bu hizmet akdi, vali tarafndan tasdik edildikten sonra geerlilik kazanr. Bu prosedr, mecburen 10 Eylle kadar bitirilir. Aksi takdirde dileke reddedilmi saylr. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Hizmet akdi sresinin sonunda ibu akit otomatikman sona ermi addedilir ve greve alnan tazminat hakk olmakszn uzaklatrlr. Okul Encmen Heyeti, retmenin maandan baka, kendisine I.K.A.ya (Sosyal Sigorta Kurumu) ve bunun yan sra dier kurum sandklarna sigortalayarak, primlerini demekle mkelleftir. Yeni greve balamak iin gerekli belgeler aadadr: lgilinin dilekesi, Tasdikli renim belgesi, Doum ve vatandalk belgesi, lk Derece Salk Kurulu raporu, Erkekler iin askerlik durumunu gsteren belge, Savclktan alnacak sabkaszlk belgesi. 6- Mracaat edenlerin Yunancay szl ve yazl olarak iyi bilmeleri gerekir. Yunanca bilgisinin kontrol, Valinin kararyla lkretim ve Orta retim elemanlarndan oluturulan yeli heyet tarafndan yaplr. bu heyet

313

snavlarn usuln ve yerini tespit eder, devamla da Mslman Okullar yetkili brolar vastasyla ilgililere duyurur. Snavlar neticesinde gerekli baar belgesini dzenler ki, bu belge retmenin greve alnmas iin arttr. 7- Hizmet akdinin yenilenmesi iin basit bir dileke yeterlidir. Madde 2: Yer deitirme Eitim menfaati gerektirdii takdirde, Mslman Okullar Brosu Amirinin teklifinden sonra Valinin karar ile greve alnanlarn l hudutlar iersinde yer deitirmeleri mmkndr. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Eitim menfaati gerektirdii takdirde, Mslman Okullar Brosu Amirinin hemfikir olduunu gsteren belgesinden sonra Aznlk Okullar Koordinatrnn teklifi ve Blge Genel Sekreterinin karar ile greve alnanlarn Trakya illeri iersinde yer deitirmeleri mmkndr. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) bu yer deitirme retim ylnn sonuna kadar devam edip, bir retim yl daha da uzatlmas mmkndr. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Yeri deitirilen retmenin yer deiiklii grevden ayrld ve gittii yeni okul kurucusuna veya Okul Encmen Heyetine bildirilir. Madde 3: Greve alnan retmenlerin hangi sebeple olursa olsun okulda bulunmamalar durumunda yerleri, Mslman Okullar Brosunun yetkili Amirinin karar ile ayn okulda grevli dier Mslman retmenlerce veya baka bir okuldan yer deitirme neticesinde gelecek olan retmenler tarafndan doldurulur. Madde 4: Hizmet akdi artlarnn ihlalinin neticeleri. Hizmet akdi artlarnn veya yasal hkmlklerinin ihlali halinde, Valinin veya Mslman Okullar Brosu Amirinin karar ile retmene; ihlalin derecesi, retmenin kiisel ve de ekonomik durumu da gz nnde bulundurularak para cezas verilebilir. bu para cezas Vali iin en fazla 200.000 drahmi, Mslman Okullar Brosu Amiri iin de 100.000 drahmi olabilir. Bu para Kamu Alacaklar Yasasna gre tahsil edilir. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Hizmet akdi nemli sebeplerin varl halinde her zaman feshedilebilir. nemli sebepler: Ciddi itaatszlk, grevin ifasndan mazeretsiz kanma, lke menfaatlerini zedeleyebilecek ilem, muamele veya ihmaller, okul ii ve dnda uygunsuz davranlarda bulunmak. Vatana inan ve balln eksiklii ve hlihazrdaki sosyo-ekonomik dzeni fiilen veya szle zorla deitirmeyi amalamak. llegal ve gayri milli faaliyetlerde bulunan dernek veya siyasi partiler lehine almak ve her trl gsterilerde bulunmak.

314

Ceza veya dier zel Ceza Kanunlarna gre grevi su istimal. Grevin ifasnda yetersizlik. En az iki defa para cezas alm olmak. 3- bu madde hkmleri gereince hizmet akdi Mslman Okullar Brosu yetkili amirin nerisinden sonra Valinin karar ile feshedilir ki, ibu karar ilgiliye tebli edilir ve bylece hizmet akdi sona erer. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Madde 5: Hizmet akdi ilgilinin lm, istifasnn kabul, akdin sresinin dolmas ve de fesih ile sona erer. Madde 6: 199394 retim yl sonunda tm sresiz hizmet anlamalar sona erer. . (Z2/141/1994 Tarihi yasayla yeni ekil verilmitir.) Okul Encmen Heyetlerinin bulunmad veya olup da vazifesini yerine getirmek istememesi durumunda, ME ve DB.nn Hkmet Gazetesinin (579/F/29.6.1978) tarih ve sayl saysnda yaynlanan 70464/20.6.1978 tarih ve sayl kararna gre Encmen Heyetlerinin grevlerini Mslman Okulu Mdrleri ve Yardmclar yerine getirebilir. bu kararn yaynlanmasndan itibaren ME ve DB.nn 55368/1978 say ve tarihli karar (H.G.520/1978) yrrlkten kaldrlm olup ibu karar geerlidir ve de hali hazrda grev yapanlar da kapsamaktadr. bu kararn hkmlerinde maliyeye herhangi bir yk getirmemektedir. 24 Mays 1993456

456 Gndem Gazetesi, Ayn Eser, say:74.

315

Ek 17 Z2/141/210694 sayl Bakanlk Karar ile Z2/219/ 1993 sayl Bakanlk Kararnda yaplan deiiklikler (R.G. 464/B/21 Haziran 1994) resmi gazetede yaynlanmtr: Milli Eitim ve Din leri Bakan: Mslman Aznla ait Mslman okullarla ilgili 694/1977 sayl yasann 4. ve 7. maddelerinin 1. Paragraflarnn a, b, c fkralar ve 2. paragraf hkmlerini, Genel eitim yapan zel okullarla ilgili 682/1977 sayl yasann 38. maddesinin 2. paragrafnn a fkras ve 43. maddesinin d fkras hkmlerini, Eitim grevlilerinin disiplin organlar ve disiplin kovuturmalarna ilikin 429/87 sayl Cumhurbakanl kararnamesi (R.G. 192/A/2.11.1987) hkmleri, bu karar hkmlerinin devlete herhangi bir mali ykmllk getirmedii hususlarn dikkate alarak: Z2/219/1993 sayl Bakanlk karar aadaki ekilde tadil ve itham edilmitir. Madde1, paragraf 1: Gerekli vasflara haiz Mslmanlar, zel hukuk kurallar erevesinde ve belirli bir sre iin Mslman okullarna retmen olarak istihdam edilirler ve her ne surette olursa olsun ayrlana kadar bu istihdamlar devam eder. Yenilenme imkn ile ibu istihdam bir yldan yla kadar yaplr. Madde1, paragraf 2: stihdamn veya szlemesinin yenilenmesini isteyen retmenler, retim ylnn bitiminden en az bir ay nce dileke ile bavuruda bulunurlar. ngrlen tm belgeleri ieren dileke okul mdrne tevdi edilir. Mdr okul encmeninin veya okul kurucusunun da gr alndktan sonra, bu dilekeyi, yetkili Mslman Okullar Eitim Brosu Bakanna gnderir. Eitim Brosu Bakan da onaylanmak zere, tm bu belgeleri Valiye sunar. Valinin onayndan sonra ilgili retmenle okul encmeni arasnda alma szlemesi imzalanr ve bu szlemenin bir rnei Valiye sunulur. Tm bu ilemlerin 10 Eyll tarihine kadar bitirilmi olmas zorunludur. Aksi halde dileke reddedilmi addedilir. Madde2, paragraf 1: lgilinin dilekesi, yetkili eitim brosu bakannn tavsiyesi ve Blge Birinci Dereceli Eitim Komisyonunun karar zerine Valinin alacak olduu karar ile istihdam edilenlerin il dhilinde yer deitirmelerine msaade edilir. Bu konudaki dileke, reti ylnn sona ermesinden en az bir ay nce sunulur ve kabul edilmesi halinde, yer deitirme, takip eden retim yl iin geerli olur hizmetin menfaati gerei ve yetkili eitim brosu bakannn tavsiyesi zerine, Valinin karar ile istihdam edilenlerin her zaman il snrlar iinde yer deitirilmesi mmkndr. Madde2, paragraf 2: lgilinin dilekeleri, yetkili eitim brolar bakanlarnn ve Aznlk Okullar Koordinatrnn onay sonucu Blge Genel Sekreterinin alacak olduu bir kararla, istihdam edilenlerin, Trakya dhilinde, bir ilden dierine yer deitirmelerine msaade edilir. Bu konudaki dileke retim yl sona ermesinden en az bir ay nce sunulur ve kabul edilmesi halinde, yer deitirme, takip eden retim yl iin geerli olur. Hizmetin menfaati gerei ve yetkili eitim brosu bakanlarnn ve Aznlk Okullar

316

Koordinatrnn tavsiyesi zerine Blge Genel Sekreterinin alacak olduu kararla, istihdam edilenlerin, her zaman iin, Trakya dhilinde bir ilden baka bir ile yer deitirmelerine msaade edilmektedir. Madde2, paragraf 3: Hizmetin menfaati gerei yaplacak yer deitirme retim yl sonuna kadar geerli olup, bunun hitamnda bir yl daha uzatlabilir. Madde4, paragraf 1: Szleme hkmlerinin veya yasal vecibelerin ihlali durumunda, Mslman Okullar Disiplin Kurulu Bakanlar ilgiliye ihtar veya para cezas verebilirler. Para cezasn aadaki ayrcalklarla verilir: Bakan ve Bakan Yardmcs en fazla, yeni atanm bir retmenin aylk creti tutarnda, Milli Eitim ve Din leri Bakanl Genel Sekreteri en fazla iki aylk cret tutarnda, Vali ve zel Sekreter en fazla bir aylk cret tutarnda, Aznlk Okullar Koordinatr ve Birinci Dereceli Mslman Okullar Eitim Brolar Bakanlar en fazla yarm maa tutarnda, Para cezas devlet gelirlerinin tahsiline ilikin kodeks hkmleri uyarnca tahakkuk ettirilir, onaylanr ve tahsil edilir. Madde4, paragraf 3: bu madde hkmleri uyarnca, alma szlemesi, yetkili Birinci Dereceli Mslman Okullar Eitim Brosu Bakannn nerisi ve Blge Birinci Dereceli Eitim Komisyonunun tavsiyesi zerine Valinin alacak olduu kararla feshedilir. Madde4, paragraf 4: Mslman retmenler ve Mslman Okul kurucular iin yetkili disiplin kurullar, Blge Birinci Dereceli Eitim Komisyonlar (PSPE) ve Blge Birinci Dereceli Eitim Merkez Komisyonlar (KSPE)dir. Dier hususlar iin Genel Eitim Yapan zel Okullar ve Okul Yurtlar ile ilgili 682/1977 sayl yasan 41., 42., 43., 44. ve 45. madde hkmleri geerlidir. Madde6, paragraf 1: stihdam edilmi olan retmenlerin szlemeleri 55368/1978 sayl Bakanlk karar uyarnca herhangi bir nedenle, yasalara uygun olarak veya zamannda yenilenmedii takdirde, ibu karar hkmleri uyarnca basit bir dileke ile yenilenir.457

457 Ayn, say:75.

317

Ek 18 F12/921/g1/1058/31895 sayl, Ders Programlarnn Dzenlenmesi ve Ders Saatlerinin Tespiti ile ilgili Milli Eitim ve Din leri Bakanl Karar KARAR Resmi Gazetenin 167/Cilt: A saysnda yaynlanm olan 1566/85 sayl yasann 4. maddesinin 12. fkras, 13. maddesinin 7. ve 8. fkralar ile dier hkmleri, R.G. 185/cilt: A saysnda yaynlanm olan 528/84 sayl Cumhurbakanl kararnamesi hkmleri, G1/636/5.10.87 sayl Bakanlk kararnamesi, F12/398/G1/417/28.3.94 sayl Bakanlk kararnamesi uyarnca ders saatleri programlarn incelemek zere bir alma gurubunun 16.8.94 tarihli nerileri, F12/810/G1/738/31.8.94 sayl ders programlarnn dzenlenmesine ilikin Bakanlk kararnamesi ve bu kararn bugne kadar uygulanmasndan elde edilen tecrbeler gz nnde tutularak: Alt snfl ilkokullardan on iki snfl ilkokullara kadar bran retmenlerinin grev yapt okullardaki ders programlarnn aadaki ekilde dzenlenmesi iin karar alnmtr. Eitim program uygulamasna 528/84 sayl Cumhurbakanl kararnamesinde ngrlen ders saatleri program temel alnr ve eer okulda bran retmeni bulunmazsa bu program (Cetvel 1)deki ekliyle uygulanr. ngilizce retmeni atand zaman ise, programa bu dersler dhil edilir. Birinci (A) ve ikinci (B) snflarda her halkrda birinci cetvelde (Cetvel 1) ngrlen ders program, yani 528/84 sayl C.B. K.nde ngrlen program uygulanr. stisnai olarak, Beden Eitimi dersinin, bu dersin bran retmeni tarafndan okutulmas ngrldnde, ad geen snflara birer saatlik Matematik ve Okul Hayat-Kltr dersleri eklenir.(Cetvel 3) 528/84 sayl C.B.K.nde ngrlen ders program dzenlenmesi 3.4.5. ve 6. Snflar iin uygulanacak programa temel tekil eder. Eer okulda Beden Eitimi retmeni atanm ise, 3. ve 4. snflara birer saat Matematik dersi eklenir ve bu snflarda Estetik Eitimi(Mzik-resim dersleri) haftada 3 saat olmu olur. (Cetvel 2) Okula Mzik retmeni atanmas ile 3. ve 4. snflarda okutulan Estetik Ders eitimi 4 saat olmu olur ve Mzik dersi haftada 2 saat okutulur. 5. ve 6. snflarda Mzik dersi haftada 1 saat okutulur. Okula ek eitimci atanmas durumunda okul mdr snf retmenlii sorumluluundan kurtulur (zerine hibir snf almaz) ve btn eitimcilerin sorumlu olduklar haftalk ders saati 23 olur, meerki okulun almasna ilikin objektif artlar bu durumdan deiik artlar zorunlu klsn. Okul mdr, programn gerektirdii ihtiyalarn karlanmas iin, idari sorumluluk yannda 6 saatten 8 saate kadar eitimcilik sorumluluu da alr. Eer okulda ek eitimci ve Beden Eitimi retmeninden baka Mzik retmeni de grev yapyorsa, 3. 4.5. ve 6. snflara birer saatlik Okul HayatKltr dersi eklenir. (Cetvel 3)

318

Eer okulda ek eitimci bulunmuyorsa, Beden Eitimi retmeni bulunsun veya bulunmasn, eitimcilerin haftalk ders retimi ykmll 1566/85 sayl yasada ngrld zeredir ve 25 saate ykselir. Artan ders saatleri aadaki ncelik srasna gre dalr: Azaltlm ders saati hakkna (imtiyazna) sahip olan eitimcilerin ders saatlerinin tamamlanmas, Okul mdrnn ders saatlerinin 12 ders saatine kadar azaltlmas, Eitimcilerin ders saatlerinin azaltlmas aadaki ncelik srasna gredir: 1- Mdr yardmcsnn ders saatlerinin 2 saate kadar azaltlmas, 2-Birinci snf retmenlerinin ders saatlerinin 2 saate kadar azaltlmas, 3-Dier eitimcilerin ders saatlerinin grevdeki en eski retmenden balamak zere ncelik srasna gre 2 saate kadar azaltlmas. Btn okullarn ayn at altnda bulunduu okullarda eitimciler, btn retmenler iin ayn alma artlarnn temin edilebilecei ve alma ilikilerinin salanabilecei artlar temin etmek iin gerekli btn tedbirleri alrlar. Ayn at altnda bulunan okullarda ders saatleri de ayn ise, bir okulun retmenleri ders saatlerini dier okulda tamamlarlar ve 4. ve 6. snflarda ngrlen ders saatlerinin azaltlmas iki veya (duruma gre) okulda ders veren eitimcileri, bu okullar tek nite imi gibi, hangi okulda ders saati fazlal bulunduuna baklmakszn, kapsar. Sadece tek bir ek eitimcinin atand durumlarda, stlenecei ders saatleri tek nite iinde bulunan btn okullara eit olarak paylatrlr. yle ki, anne eitimcilerin eksik ders saatlerinin tamamlanmas ve okul mdrlerinin ders saatlerinin eitletirilmesi amac gereklemi olsun. Okul Danmannn onay alnarak 3. 4. 5. ve 6. snflara Gzel Sanatlar Dersleri ( Grsel sanatlar, Tiyatro eitimi) ve Mzik eitimi dersinin bu konularda ihtisas bulunan eitimcilere verdirilmesi (yaplmas) mmkndr. Eitim Brolar Bakanlar yukardaki ihtisasl eitimcilerin asl ihtisas alanlarnda ders verebilmeleri iin yerlerine atanacak bota retmen bulup bulunmad konusunda Okul Danmanna bilgi verirler. Fakat yer deitirme konusunda karar vermek Okul Danmannn yetkileri dhilindedir. bu paragrafn uygulanabilmesi (bu paragraftan yararlanlabilmesi) ncelikle ilin 6 veya daha ok snfl okullarna ek eitimci atanmas durumu salandktan sonra mmkndr. Snflarn ubelere ayrlmas 1566/85 sayl yasann 4. maddesinin 6. paragrafndaki orana gre yaplacaktr. Birinci snflar ile yksek sayda ingene, gmen v.s. ocuklarn bulunduu snflar gibi zel problemli ocuklarn eitim grdkleri zel artlar haiz okullarn durumu Okul Danman ve Eitim Brosu Bakan tarafndan deerlendirildikten sonra istisna tekil edebilir. Birden ok okulun ayn at altnda bulunduu durumlarda (okul niteleri) ubelerin ayrlmasnda her snfta okuyan rencilerin tm says gz nne alnacak -bir btn ekilde- ve teker teker nite iindeki okullardaki rencilerin bileimi sz konusu olmayacaktr. Artan eitimci says ayn nite iinde yer alan okul veya okullardaki eitim

319

programn tamamlamak (iyiletirmek) iin kullanlacaktr. Bu durumda en son artan eitimci okul mdrnn snfn stlenir. alma ve pedagojik nedenler asndan en az 12 saat ders stlenen okul mdr 5. ve 6. snflardaki Dil ve Matematik dersini stlenir. Bran retmenleri ki onlar iin dahi, mmkn olan yerlerde ders azaltlmas geerlidir. Ders programlarn, nitenin iindeki baka okulda tamamlandktan sonra eitim nbeti tutmaktan muaf tutulurlar. (Nbeti kalmaktan muaftrlar) Eer eitim programlarn nite iindeki dier bir okulda tamamlamalar mmkn deilse kendilerine idari iler veya baka almalar tevdi olunabilir. Ancak, baka dersleri eitimi yklenemez. Takviyeli ders programlar 462/91 sayl Cumhurbakanl kararnamesinin 5. maddesi uyarnca uygulanr.(R.G.171/A) Takviyeli ders programlarnn uygulanmas iin sunulacak fazla saat almalar 611/1978 sayl Cumhurbakanl kararnamesinin 98. maddesi uyarnca (Devlet Memurlar Kanunu) okulun ders program dndaki saatlerde sunulur ve hi bir zaman eitimcinin bo saatlerinde sunulmaz. Faaliyetlerin ve nbetlerin da tlmas (tevdi edilmesi) retmen kurulunun yetkisine dhil olup bir tutanak uyarnca yaplr. Ayn ekilde bayrak tayacak renciyi seme hakk da retmenler kurulunun yetkisinde olup, hibir ekilde snf retmeninin yetkisine dhil deildir. Bu seim F 10/3/G1/13/4.1.1994 sayl genelgede ayrntl olarak aklanan formaliteye gre btn eitimcilerin ve rencilerin huzurunda yaplr. Ayn dersin retimi ayn ubenin rencilerine iki ayr retmen tarafndan yaplamaz. (Ders blnemez) 3.4.5. ve 6. snflardaki Estetik Eitimi Dersi istisna tekil edebilir. Ders saatlerinin azaltlmas zel ayrcalklar olan okullarn mdrleri iin de, dier btn okullardaki gibi uygulanr. rencilerin karlat zorluklar aratrp tehis etmek, bunlar ortadan kaldrmak ve zel eitim merkezlerinde eitim grecek rencileri semek, snf retmeninin, okul mdrnn, retmenler kadrosunun ve Okul Danmannn bata gelen grevleridir. Bu anlanlar, ihtiya hsl olunca zel eitimciyi ve zel eitim konusundaki Okul Danmann da davet ederek birlikte nihai karar alrlar. Bir rencinin Blge Okul Danmannn haberi olmakszn eitim iin zel eitim merkezine seilmesi mmkn deildir. renciler tarafndan karlalan zorluklarn birounun tamamlayc eitim programlar erevesinde alabilmesi ve rencinin zel Eitim Merkezinde eitim grmesine her zaman gerek kalmamas anlalabilir durumlardandr. Bir dershaneliden 5 dershaneliye kadar okullarn ders programlarna 528/ 1984 sayl Cumhurbakanl kararnamesi ile hibir mdahale sz konusu deildir. Eitim elemanlarnca ngilizce eitimi grm olan programlara sadece bu dersin eitiminin konulmas mmkndr. lkokullar Okul Danmanlar btn ilkokullardaki eitimciler zerinde pedagojik denetim uygulanr. zellikle ngilizce eitimcileri ayrca Orta retim Blge Okul Danmanlar ile de sk ibirlii yaparlar.

320

Ders program dzenlenmesi esnasnda ngrlmeyen veya program uygulanrken ortaya kan problemler hsl olursa bunlar Okul Danmanlar ile ibirlii iinde zmlenir. 20-Melina Program: Birinci Dereceli Eitim Mdrleri ve Eitim Brolar Bakanlarnn sorumluluu altnda Melina-Eitim ve Kltr Programnn denendii btn okullarda, bu programn ihtiyalarn okluu ve okul mdrleri ile retim kadrosunun karlaacaklar zorluklar nedeniyle, eitim ylnn balamas ile birlikte ek eitimci atanacak ve 4. fkrann derhal uygulanmasna geilecektir. Yukardaki okullarn 1. ve 2. Snflarnda Beden Eitimi dersleri bran retmenleri tarafndan okutulacaktr. Ayrca, Mzik retmenlerinin 1. ve 2. Snf retmenleri ile ibirlii yapabilmeleri iin olanak salanmas ngrlecektir. Birinci snflarda grev yapacak eitimcilere bu eitim yl iinde ayrca baka uralar verilmeyecektir. DERS PROGRAMLARI (Cetveller 1,2 ve 3) CETVEL1 (Cumhurbakanl Kararnamesi:528/84) Dersler SINIFLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. Din dersi --- --- 2 2 2 2 Dil dersi 9 9 9 9 9 9 Matematik 4 4 3 3 4 4 Tarih -- -- 2 2 2 2 evre ncelemesi 4 4 3 3 -- -Corafya -- -- -- -- 1 1 Fizik -- -- -- -- 3 3 Yurttalk Bilgisi -- -- -- -- 1 1 Estetik Eitimi (Resim-Mzik) 4 4 4 4 2 2 Beden Eitimi 2 2 2 2 2 2 ngilizce -- -- -- -- -- -Okul Hayat-Kltr -- -- -- -- -- -Saatlerin Toplam 23 23 25 25 25 25 Snf retmeni 23 23 25 25 25 25 Bran retmeni -- -- -- -- -- -1 numaral cetvel Beden Eitimi retmeni yerletirilmemi okullarda uygulanr. ngilizce retmeninin herhangi bir cetvelde yer almas dier eitimcilerin ders saatlerinde deiiklik yaratmaz. DERSLER SINIFLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. Din Dersi -- -- 2 2 2 2 Dil Dersi 9 9 9 9 9 9

321

Matematik 4 4 4 4 4 4 Tarih -- -- 2 2 2 2 evre ncelemesi 4 4 3 3 -- -Corafya -- -- -- -- 1 1 Fizik -- --- -- -- 3 3 Yurttalk Bilgisi -- -- -- -- 1 1 Estetik Eitimi (Resim-Mzik) 4 4 3 3 2 2 Beden Eitimi 2 2 2 2 2 2 ngilizce -- -- -- 3 3 3 Okul Hayat-Kltr -- -- -- -- -- -Saatlerin Toplam 23 23 25 28 28 28 Snf retmeni 23 23 23 23 23 23 Bran retmeni -- -- 2 5 5 5 2 numaral cetvel Estetik Eitimi retmeninin atanm olduu okulda uygulanr. CETVEL -3 DERSLER SINIFLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. Din Dersi -- -- 2 2 2 2 Dil Dersi 9 9 9 9 8 8 Matematik 5 5 4 4 4 4 Tarih -- -- 2 2 2 2 evre ncelemesi 4 4 3 3 -- -Corafya -- -- -- -- 1 1 Fizik -- -- -- -- 3 3 Yurttalk Bilgisi -- -- -- -- 1 1 Estetik Eitimi (Mzik-Resim) 4 4 4 4 2 2 Beden Eitimi 2 2 2 2 2 2 ngilizce -- -- -- 3 3 3 Okul Hayat-Kltr 1 1 1 1 1 1 Saatlerin Toplam 25 25 27 30 29 29 Snf retmeni 23 23 23 23 23 23 Bran retmeni 2 2 4 7 6 6 3 numaral cetvel aadaki durumlarda uygulanr: stisnai olarak 1. ve 2. snflarda Beden Eitimi dersini anlan dersin bran retmeninin okuttuu, 3.4.5. ve 6. snflara ek eitimci ve Beden Eitimi dersini yapabilecek bran retmeni ile Mzik retmeni atanm bulunan durumlarda (Tm birden). CETVEL4 ALIMA SAATLER SABAH ALIMASI SRES DURUM O8.0008.15 15 renci kabul 08.1509.45 90 1. ve 2. Ders saatleri

322

09.4510.05 20 1. teneffs 10.0510.50 45 3.ders saati 10.5011.00 10 2.teneffs 11.0011.45 45 4. ders saati 11.4511.55 10 3. teneffs 11.5512.40 45 5. ders saati 12.4012.50 10 4. teneffs 12.5013.30 40 6. ders saati LEDEN SONRA ALIMASI 13.4514.00 15 rencilerin kabul 14.0015.30 90 1. ve 2. Ders saatleri 15.3015.45 15 1. teneffs 15.4517.05 80 3. ve 4. Ders saatleri 17.0517.25 20 2. teneffs 17.2518.05 40 5. ders saati 18.0518.15 10 3. teneffs 18.0518.55 40 6.ders saati

323

Ek 19 Trakya Aznlk Okullar Eitim Personeline, S..P.A.ne Ait Konularn dzenlenmesine likin Hkmleri ve Dier Hkmleri eren 2341/4 Ekim 1995 Sayl Yasa MADDE1 AZINLIK OKULLARININ ETM PERSONEL Bat Trakya Aznlk Okullarndaki bo kadrolara blgedeki dier aznlk okullarndan, keza, 1. ve 2. dereceli okullardan retmenler naklen atanabilir. Bu nakille, ibu maddenin 12. paragrafnda ngrlen kurulun teklifi zerine Milli Eitim ve Din leri Bakannn alacak olduu kararla gerekletirilir. Bu nakiller srasnda kurul, naklini talep eden retmenin kltrn, eitimini tamamlayc stajn, lisansst eitimini, eitim tecrbesini, yabanc dil bilgisini, eitecei kiilerin kltr veya dinleri ile olan pratik uyumunu, yaynlanm eserlerini ve genelde, nakletmek isteyen adaylarla yaplacak szl mlakatta, aznlk eitiminde verecek olduu eitim hizmetine uygunluunu ayn anda deerlendirilir. Nakil suretiyle aznlk okullarna atanan eitim grevlileri, retmenlerin nakillerine ilikin yrrlkteki yasa hkmleri uyarnca, dier aznlk okullarna veya birinci ve ikinci dereceli devlet okullarna nakledilebilirler. Aznlk okullarna naklen atanacak eitim grevlilerinin nakil ilemleri ve bu konu ile ilgili ayrntl dier hususlar, Resmi Gazetede yaynlanacak Milli Eitim Bakannn karar ile tayin ve tespit edilir. Nakil suretiyle yaplacak atamalardan sonra aznlk okullarnda ak kalacak kadrolar, birinci ve ikinci dereceli eitim kurumlarna atanacak eitim grevlilerinde aranan yeteneklere haiz retmenlerle doldurulur. Bir nceki paragrafta bahse konu retmenlerin tayini, kurul tarafndan, ibu maddenin 3. paragrafnda aranan zelliklerle beraber deerlendirildikten sonra hazrlanacak gerekeli teklif zerine Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile ve ayn ilemlerle gerekletirilir. Aznlk okullarndaki bo retmen kadrolarnn doldurulmas iin yaplacak retmen tayinleri ile ilgili duyurular, gerekli belgelerin sunulmas iin ngrlen sre, retmen seme ilemleri ve bu tayinlerle ilgili ayrntl dier bilgiler, Resmi Gazetede yaynlanacak Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile saptanr. Tayin yoluyla aznlk okullarnda grev alacak retmenler, be yl sre ile bu okullarda grev yapma ykmlln stlenmektedirler. Her retim ylnn sonunda kurul, aznlk okullarnda grev yapmakta olan retim personelinin durumunu inceler ve Aznlk Okullar Koordinatrnn, Aznlk Okullar Eitim Bro Bakanlar ve Eitim Danmanlarnn mterek nerileri dorultusunda, bu retmenlerden, aznlk okullarndaki grevlerine devam etmesi uygun grlmeyenlerin bu okullarda kalmalar veya uzaklatrmalar konusunda gerekeli karar alr. Aznlk okullarndan uzaklatrmalarna karar verilen retmenler merkez kurulun emrine alnr ve bu kurul, bir retmenin tayin edilmesi iin gerekli

324

formasyonu gsteren diplomay ayn ylda alm olan dier retmenlerin tayin edilmi olmalar durumunda, bu retmenlerin de birinci veya ikinci dereceli eitim kurumlarna tayin edilmelerine karar verir. Trakyadaki aznlk okullarna atanacak eitim personelini semek ve yerletirmek ve bu personelin grev ve disiplin konularn stlenmek zere bir Aznlk Eitimi Sicil Kurulu (piresiako Simvoulio Mionotikis Ekpedefsis)(.S.M.E.) oluturulur. Bu kurulun oluumu yledir: Bakan olarak, vekili ile beraber, Yksek retim Kurulu Pedagoji ubesi veya pedagoji blmne mensup bir retim grevlisi, Bakan yardmcs olarak, Bat Trakya Aznlk Okullar Koordinatr ve kendisine veklet edecek Aznlk Okullar Eitim Brosu Bakan, Aznlk ve her iki toplumun kltr konularnda uzman iki bilim adam ve bunlar vekilleri, Bunlardan biri S..P.A. mdr olabilir. Kurula ayrca, ilkretimle ilgili konular grrken skee, Gmlcine ve Dedea a lleri Blge lkretim Hizmet Kurullar (P..S.P.E.) Bakanlar, kinci dereceli eitimle ilgili konular grlrken de ikinci dereceli aznlk okullarnda grevli eitimcileri temsilen seilmi iki temsilci itirak eder. 75/1986 sayl Cumhurbakanl kararnamesinin (R.G. 28/A) ilgili hkmleri uygulanr. lk uygulamada, seilmi temsilcilerin belirlenmesi iin yaplacak seimler, ibu yasann yrrle giri tarihinden itibaren bir ay iinde yaplacaktr. 12. Paragrafn (a) ve (c) fkralarnda bahse konu devaml yelerle, (b) fkrasnda zikredilen yedek ye Milli Eitim ve Din leri Bakan tarafndan tayin edilir. Kurul, R.G.de yaynlanacak Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile oluturulur. Kurul yelerinin grev sresi 31.12.1996 tarihinde sona ermektedir. Anlan kurul, aznlk okullarnda hangi durum ve iliki ile olursa olsun, tm eitimci ve idareci personel iin hizmet ve disiplin yetkilerini icra eder. Milli Eitim ve Din leri Bakannn R.G.de yaynlanacak karar ile zellikle bu kurulun yetkileri, alma ekli ve bu konu ile ilgili ayrntl dier hususlar tayin ve tespit edilir. Kurulun Genel Sekreterliine ve vekilliine, kurulu karar ile Aznlk Okullar Koordinatrl idari memuru veya bu kurulua geici olarak atanan bir eitimci tayin edilir. Kurul toplantlarn Trakya niversitesi Pedagoji ubesi Merkezinde yapar. Aznlk Okullarnda grevli eitimcilerin hizmet yllar arttrlm olarak hesaplanr: Birinci be yl iin-eer bu be yl tamamlanrsa-gerek her hizmet yl 1,20lik bir katsay ile arplr. kinci be yllk dnemde, gerek her hizmet yl keza 1,30luk bir katsay ile arplr. On yl tamamlandktan sonra, gerek her hizmet yl 1,50lik bir katsay ile arplr.

325

Tatil mddeti, aa alnma, eitim izinleri, iki ay aan salk izinleri, baka okullara ve hizmetlere geici atanma sreleri- Aznlk Okullar Koordinatrnn brosuna ve Aznlk Okullar Eitim Brolarna yaplan atamalar hari- bir nceki paragrafta zikredilen gerek hizmet hesaplanmasna dhil edilmezler. Anayasann 75. maddesi hkmleri uyarnca karlacak zel bir yasa ile yukardaki ekilde hesaplanacak gerek hizmet yllar, devlet tarafndan verilecek emeklilikte de hesaba katlacaktr. Aznlk okullarnda grev yapmakta olan eitimciler alma gnlerinde okulun bulunduu yerde ikamet etmek zorundadrlar. Bu durumda, Milli Eitim ve Din leri Bakanl, eitimcilerin ikametini teminen mesken ina etme veya kiralama konusu ile ilgilenecektir. Kurulun teklifi zerine Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile tayin ve tespit edilecek ulalmas zor aznlk okullarnda grev yapmakta olan retmenlere, aile ykmllk tazminat dnda kalan ve giri derecesi ve kademesi esas alnarak hesaplanan tm tazminatlarn si orannda zel koullar tazminat verilir. MADDE 2 RENCLERN YKSEK ETM KURUMLARINA VE TEKNK MESLEK RETM KURUMLARINA GR VE YERLETRLMES SELANK ZEL PEDAGOJ AKADEMS Milli Eitim ve Din leri Bakannn 1351/1993 sayl yasann 1. maddesinin 5. paragraf (R.G.56A) hkmleri uyarnca alacak olduu kararla, Trakya Mslman aznlna mensup lise mezunu rencilerin Yksek Eitim Kurumlar ile Teknik Meslek Eitim Kurumlarna girebilmeleri iin ayr kontenjan ayrlabilir. Ayn kararla, ibu uygulamadan yararlanacak rencilerde aranacak kriterler ve bunlarn seilme ekilleri tespit edilir. S..P.A. mezunlar da Yksek Eitim Kurumlar ile Teknik Meslek Eitim Kurumlarna veya bunlarn ubelerine yerletirilebilir. Yksek Eitim kurumlar ile Teknik Meslek Eitim kurumlarnn teklifi ile Milli Eitim ve Din leri Bakannn alacak olduu bir kararla, bu yerletirme srasnda aranacak koullar ve seme ekli belirlenir. S..P.A.nde organik kadro sahibi grevli eitimciler eer bu Akademide 12 yllk grev sresini veya toplam otuz yllk devlet hizmetini tamamlam bulunuyorsa, meri mevzuat uyarnca belirlenmi olan Pedagoji Enstits srekli bakannn maa orannda maa alrlar. S..P.A.nde aadaki eitim ve idari kadrolar oluturulmaktadr: 143/1973 sayl yasann (R.G.216A) 1. maddesi ile oluturulan A2 kadrosu arttrlarak bir (1) adet ngilizce dili retmeni kadrosu, DE kategorisine mensup Teknik Meslek Lisesi veya Teknik Meslek Okulu diplomas Hamili ve yllk mesleki tecrbesi bulunan, devlet kurulular binalar bakmcs (1) kadro. 482/1971 sayl yasann (R.G.37 A) 9. maddesi hkmleri uyarnca zel szleme ile personel istihdam feshedilmektedir. PE 19 kategorisine mensup Bilgisayar Bilimi retmen kadrosu.

326

MADDE 3 AZINLIK OKULLARINDA GREV YAPAN ETMCLERN DEERLENDRLMES bu yasann yrrle giri tarihinden itibaren ay iinde, Kurul, Aznlk Okullar Koordinatrnn, Aznlk Okullar Brolar Bakanlarnn ve ilgili okul danmanlarnn gerekeli teklifini esas alarak, halen aznlk okullarnda grev yapmakta olan eitimcilerden, kimlerin bu okullarda grev yapmaya uygun olduu ve eitim grevine devam edecei konusunda karar verecektir. Anlan Kurulun gerekeli karar ile bu okullarda grev yapmalar uygun grlmeyenler yerel Merkez Hizmet Kurulunun emrine alnr ve anlan kurul da bunlara, ibu yasann 1. maddesinin 11. paragraf uyarnca ilem yapar. Boalan eitim kadrolarnn doldurulmas iin 1. maddede ngrlen hususlar uygulanr. MADDE 4 Ekonomi Bakan ile Milli Eitim ve Din leri Bakannn mterek karar ile 432/1988 sayl Cumhurbakanl kararnamesi ve B1/819/1988 sayl Bakanlk Karar kapsamndaki zel hesaplarn amalar Yksek retim Kurumlar ve Teknik Meslek Kurumlar ile Avrupa Birlii kinci Destek Program deneklerinin deerlendirilmesine ilikin konular da kapsayacak ekilde geniletilebilir. Ayn kararla, yukardaki konulara ilikin zel hesaplar idaresi ve tasarrufu ile B1/819/1988 sayl Bakanlk kararnn aratrma ve tadiline ilikin konular da ayrntl olarak dzenlenmektedir. 2- 2233/1994 sayl kanunun (R.G.141A) 2. maddesinin 2. paragrafnn fkrasna aadaki hkm ilave edilmektedir:Milli Eitim ve Din leri Bakanlnn zel hesabndan, Avrupa Birlii kinci Destek Programna tabi ve Milli Eitim ve Din leri Bakanl tarafndan onaylanm niversite ve Teknik Meslek Kurumlarnn faaliyetlerini de finanse edilir. Bu finansman, Milli Eitim ve Din leri Bakannn karar ile ilgili niversite ve Teknik Meslek Kurumlarnn zel hesaplarna yaplr. MADDE 5 Yasann geerlilii yaynland tarihten itibarendir.458

458 Ayn, say:61.

327

Ek 20 F.E.K. 776/21602 say A Karar Say 62092 Trakyann Aznlk Okullarnda Encmen Heyetlerinin grev ve sorumluluklar MLL ETM VE DN LER BAKANI Hkmleri gz nnde bulundurarak: 1. lk ve ortaretimin blgesel dairelerini organize etme, eitimi ve eitmenleri deerlendirme, retmenleri eitme ve dier hkmler ile ilgili 2986/2002 (FEK 24A/ 13.2.2002) kanununun 14. maddesinin 1. ve 2. paragraf. 2. Bat Trakyadaki Mslman Aznln, aznlk okullaryla ilgili 694/16.9.1977 (FEK A 264/1977) kanununun 6. paragraf. 3. Kararn dzenlenmesinden devlet btesine masraf yaplmayaca gerei ile karar veriyoruz: A. Trakyadaki Aznlk Okullarndaki Encmen Heyetinin grev ve sorumluluklarn aadakiler olarak belirliyoruz: 1. Okul kasasndaki zorunlu balarn ve trl gelirin tahsiltna zen gstermek. 2. Okulun alma giderlerinin karlanmas iin ekonomik aralar tahsis eder. 3. Milli Eitim Bakanlnn izniyle ve Trakya Aznlk lk ve Ortaokullar Koordinatrnn, devletleraras mtekabiliyet esasna dayanarak verilen, onayndan sonra eer ayn hak Trkiyedeki soyda aznlk okullarnda da varsa okulun tanmaz mallarn ve malzemelerini ucuza satabilir. Sattan alnan para encmen heyeti tarafndan, her zaman devletleraras mtekabiliyet esas Trkiyedeki soyda okullarnda da geerli olduunda, ayn Belediyenin veya Nahiyenin veya blgenin dier okullarna tahsisi edebilir. 4. Milli Eitim Bakanlnn izniyle ve Trakya Aznlk lk ve Orta Okullar Koordinatrnn, devletleraras mtekabiliyet esasna dayanarak verilen, onayndan sonra eer ayn hak Trkiyedeki soyda aznlk okullarnda da varsa okulun tanmaz mallarn kiraya verebilir. Aznlk okulu tanmaz mal kiralamas ak artrma sonucunda ve geerli hkme gre yaplr. 5. Szlemeli retmenlere maalarn ve .K.A.ya iveren katklarn der. 6. Devlet Kasasndan para alnmasn kararlatrr. 7. lgili Aznlk Okullar lkretim Mdrne devlet yardmndan alnan paralarn ynetimi hakknda hesap verir. 8. Okul kasasn ynetir. 9. Veliler toplantsnda yeni Encmen Heyetine ynetim hakknda hesap verir. 10.Kasa defteri, tanmaz mal, demirba, karar, protokol defteri tutar ve okulun mhrnn kullanr. 11.zel bir durumda eer bir vakf okulunda oluursa ve vakf mallaryla... Okul Encmen Heyeti 694/1977 kanununu ve bakan kararn grevleri ve ykmllklerini korur ama dier vakf mallarnn kullanmna karmaz, onlardan sorumlu yerel vakf idare heyetidir.

328

Bu durumda okul encmen heyeti, 986/2002 ve 694/1977 kanunlar ile ilgili Bakanlk Kararna gre her yl vakf mallarndan alnan paralarn ynetimi hakknda vakf idare ynetimine hesap vermek zorundadr. B. zel olarak Encmen Heyet Bakannn, sekreterinin, kasadarnn grev ve sorumluluklar unlardr: a. Bakann: 1. Aznlk Okullar lkretim Mdr ile yazyor ve encmen heyeti toplantlarn ynetiyor. 2. Okul encmen heyeti yelerini ola an ve olaanst toplantlara davet eder. 3. ift nshal gelir veya gider filerini kasadar ile birlikte imzalar. 4. Genel Sekreter ile birlikte toplant tutanaklarn imzalar. b. Genel Sekreterin 1. Yazma protokol tutar. 2. Okul Encmen Heyetinin tutanaklarn dzenler. 3. Bakan ile tutanaklar imzalar. 4. Muhasebe defterinin dzgn tutulmas iin kasadara yardm eder. c. Kasadarn 1. ift nshal fileri bakan ile birlikte imzalar. 2. Muhasebe defterini tutar. 3. deme emirlerini der. Aznlk Okullar lkretim Mdr tarafndan ift nshal fi defterlerinin onaylanmasna zen gsterir. Banka veya Postane kasasna okul encmen heyeti adna gelirleri yatrr, yalnz acil ihtiyalar iin 200 Evro tutabilir. 1. Okul Encmen Heyeti ylda iki defa olaan toplant gerekletirir ve bakann daveti zerine istedii zaman olaanst toplanr. ki toplantya gelmeyen okul encmen Heyeti yesi istifa etmi kabul edilir. 2. Okul Encmen Heyetinin tm, kanunen su tekil eden her idari dzensizlikte ayn ekilde sorumludurlar. Bu karar Resmi Gazetede yaynlansn. Atina, 10 Haziran 2002 BAKAN PETROS EVTHIMIOU

329

EKLER 2 Bat Trakya Trkleri ile lgili Fotoraflar

Resim 1 1940 ylnda verilen okul karnesi Yunanca ve Osmanlca olarak dzenlenmitir.

330

Resim 2 Yunanistann Bat Trakya blgesi Bulgaristann igalinde iken verilmi bir diploma rneidir. 1942 ylnda verilmitir. Diplomann bir taraf Bulgarca bir taraf da Trke olarak dzenlenmitir.

331

Resim 3 1956 ylna ait diploma rneidir. Yunanca ve Trke olarak dzenlenmitir.

332

Resim 4 (a) Kozlukebir 1. Trk lkokulundan verilen bir diploma rneinin Trkesi459

459 www.kozlukebir.info/html/nostaljik_fotograflar.html

333

Resim 4 (b) Kozlukebir 1. Trk lkokulundan verilen bir diploma rneinin Yunancas

334

R esim 5 (a) Son dnemde yalnz Yunanca karneler verilmektedir. Karnelerdeki Trke yazlar kaldrlmtr.

335

Resim 5(b) imdiki diplomalarda Trke kelimeler Trkl hatrlatacak diye karlmtr.

336

Resim 6 Aaky Trk lkokulunda dzenlenen tiyatro gsterisinden bir enstantanedir.

Resim 7 Kurcal 1. Trk lkokulunda yaplan bir tiyatro gsterisidir. Bat Trakya Trk rencilerine frsat verildii takdirde becerilerini ortaya koyabileceklerini gsterir. lkokullarda Kltrel etkinliklerde metinlerin Trke ve Yunanca istemeleri retmenleri skntya drmektedir. Ayrca Yunanistan Mfettilik makam byle etkinliklere izin vermekte zorlanyor. Daha dorusu Trk dilinde sergilenen byle etkinliklerle Mslmanlarn yeniden Trl reneceinden endie duymaktadr.

337

Resim 8 Tabelalar ilk tarihlerde Trke ve Yunanca olarak aslmaktayd. Fakat daha sonra Trk Okulu ifadesi ile birlikte deitirilmi ve M/KON okulu olarak deitirilmitir. Ayrca Tabelalardaki Trke yazlar kaldrlmtr.

338

Resim 9 Gmlcine Trk Okulu tabelas Gmlcine 1. M/KON Okulu olarak deitirilmitir.

Resim 10 Grlen fotoraf Aaky lkokulundan alnmtr. Bu okul tabelas daha nce Aagky Trk lkokuluydu. Daha sonra okul tabelas Ynetim tarafndan evrim geirilerek Aaky Aznlk lkokulu haline dntrlmtr.

339

Resim 11 Bat Trakya Trk retmenler Birliinin Trke ve Yunanca olarak hazrlanm tabela grlmektedir. Denek tabelasnn nasl sras ile aamalardan getiini grmekteyiz.

340

Resim 12 Bat Trakya Trk retmenler Birlii tabelasndaki Trke Harflerle yazlar silinerek yalnz Yunaca olarak deitirilmitir.

341

Resim 13 Bat Trakya Trk retmenler Birliinin gnmzdeki grntsdr.

342

Resim 14 Celal Bayar Lisesinin aln Trkiye Cumhuriyetinin Cumhurbakan Celal Bayar tarafndan yaplmtr. Alta Lise Trk ve Yunan bayraklar ile sslenmitir. Okulun kapsna Trk ve Yunan bayrakl giysiler giyen kzlar, al eridinin kesilmesi iin hazr vaziyette beklemektedirler

343

Resim 15 Celal Bayar Lisesinin Alndan sonra arkadaki okul ismi ve Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakan Celal Bayar ve Yunanistan Kral Pol grlmektedir.

344

Resim 16 Celal Bayar Lisesinin tabelas Gmlcine Mslman Ortaokul-Lisesi olarak deitirilmitir.

345

Resim 17 Celal Bayar Lisesinin tabelas 2004 ylnda da Gmlcine Aznlk Ortaokul-Lisesi olarak deitirilmitir.

346

Resim 18 Celal Bayar Lisesinde 50. ylndan itibaren dzenlenmeye balanan mezuniyet treninden bir karedir.

Resim 19 Celal Bayar Lisesi Mezuniyet treninden toplu halde grlyor.

347

Resim 20 Celal Bayar Lisesine ek bina yapmnda temel atma trenine katlan Yunanistan Dileri Bakan Yorgo Papandreu ve Trkiye Cumhuriyeti Gmlcine Bakonsolosu Hseyin Avni Botsal grlmektedir.

Resim 21 lkokullara Szlemeli retmenlik iin yaplan bavurulara verilen cevaptr. Cevapta ilkokullarda retmenlik yapma nceliinin S..P.A. mezunu retmenlere ait olduunu belirtmektedir.

348

Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Derneinin dzenlemi olduu etkinliklerden grntler.
Resim 22 B.T.A.Y.T.D. ats altnda faaliyet gsteren BL-MER alma odas. Resim 23 Bat Trakya Aznl Yksek Tahsilliler Derneinin Tiyatro Kolunun ortaya koyduu tiyatrodan bir kare.

Resim 25 B.T.A.Y.T.D.nin ats altnda oluturulan ocuk yuvas yl sonu gsterimi.

Resim 24 B.T.A.Y.T.D.nin Salk Kolu tarafndan yrtlen salk taramas.

Resim 26 B.T.A.Y.T.D.n ats altnda faaliyet gsteren el sanatlar kursunun yl sonu defilesi.

Resim 27 B.T.A.Y.T.D.nn Kadnlar Kolunun Eekili (Tamna) kynde dzenledii bir etkinlik.

349

Resim 28 Yunanistanda Trklerin yaad Bat Trakya blgesi.

350