‫داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪-‬ﮔﺮاﯾﺶ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻋﻨﻮان ‪:‬‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﭘﻮﯾﺎي ﻣﻮﺟﻮدي ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫)ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ اﯾﺮان(‬

‫ﻧﮕﺎرش ‪:‬‬

‫روح اﷲ ﺣﺪادي‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ‪:‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺮداد ﺳﭙﻪ وﻧﺪ‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎي ﻫﻤﮑﺎر ‪:‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﻏﻼمرﺿﺎ ﮐﺸﺎورز ﺣﺪاد‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1387‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ اﯾﺮان‬

‫أ‬
 ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ واﻗﺘﺼﺎد‬

‫رﺳﺎﻟﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‬

‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﭘﻮﯾﺎي ﻣﻮﺟﻮدي ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري)ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ اﯾﺮان (‬

‫ﻧﮕﺎرش‪ :‬روح اﷲ ﺣﺪادي‬

‫ﮐﻤﯿﺘﮥ ﻣﻤﺘﺤﻨﯿﻦ‬

‫اﻣﻀﺎء‬ ‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ‪ :‬دﮐﺘﺮ ﻣﻬﺮداد ﺳﭙﻪ وﻧﺪ‬

‫اﻣﻀﺎء‬ ‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎي ﻫﻤﮑﺎر ‪ :‬دﮐﺘﺮ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﮐﺸﺎورز ﺣﺪاد‬

‫اﻣﻀﺎء‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻣﺪﻋﻮ‪ :‬دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﻋﺒﺪه ﺗﺒﺮﯾﺰي‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ‪87 /8/26 :‬‬

‫ب‬
‫م ﻘﺪ ﻢ ﯽ ﻢ‪.‬‬ ‫ی را ﻣﺎ و ﺪر ر ﻮارم و ﺮ‬ ‫اﻦ ﺪ‬

‫ت‬
 ‫ﺑﺎ ﻧﺎم و ﯾﺎد ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﺸﻮق ازﻟﯽ و اﺑﺪي‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ ﻧﺎﻣﺶ ﻣﺎﯾﻪ آراﻣﺶ ﺟﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺑﺎﻧﮏداري ﺗﺠﺎري اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﮥ ﻣﻬﻤﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ‬
‫واﺣﺪ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻠﻖ ﭘﻮل و اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را دارﻧﺪ و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻼن‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻮرم‪ ،‬رﺷﺪ و ﺑﯿﮑﺎري ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﻈﺎرت دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬
‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬
‫اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ رﯾﺴﮏ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد و ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮏداري را آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﺳﯿﺎي ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدهاﯾﻢ دﭼﺎر ﺑﺤﺮان ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮان ﺑﺎﻧﮏ رﯾﺴﮏ‬
‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻋﺚ از دﺳﺖدادن اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺰد ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮرس ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻼش‬
‫ﺧﻮد را ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺎرا از اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮕﻪداري ذﺧﺎﯾﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﯿﺶ از ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻪداري ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﮐﻤﺒﻮد ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮏداري ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺮﯾﻤﻪ و اﺧﻄﺎر ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬از دﺳﺖ دادن اﻋﺘﺒﺎر و ‪ ...‬ﺷﻮد‪ .‬آنﭼﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﮥ‬
‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏداري ﮐﺸﻮر اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎده رﻓﺘﺎر ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺪلﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﺳﻮال اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﻬﯿﻨﮥ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﭘﺲ از راهاﻧﺪازي ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ و اﺟﺮاي ﮐﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ اﺳﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻬﻢ اﺑﺘﺪا ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ‬
‫ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﻟﺤﻈﮥ دﺳﺘﻮر ﺻﺪور‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﺮاي آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن ورود و ﺧﺮوج ﭼﮏ در‬
‫اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي از ﻣﺪلﺳﺎزي ﻫﻤﺰﻣﺎن دوﻣﺮﺣﻠﻪاي)‪ (2SLS‬و ﺑﺮاي ﻣﺪل ﺳﺎزي ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب از ﻣﺪلﻫﺎي‬
‫)‪ (ARFIMA‬اﺳﺘﻔﺎدهﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و اﻟﺰام ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﯿﺮه ﺑﺮاي‬
‫آن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪلﻫﺎي ‪ GARCH‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬

‫ث‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ و ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ‪ ،‬روش ﺣﻞ ﻣﺪل‬
‫ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮ اﺳﺎس روشﻫﺎي ﺣﻞ ﻋﺪدي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻼدرﻧﮓ‬

‫ج‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ __________________________________________________________‪1‬‬
‫‪ .1-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ‪2 ........................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .2-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد ‪2 ........................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .3-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان ‪4 ..................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ ______________________________________________________ ‪7‬‬
‫‪ .1-2‬ﺑﺎﻧﮏ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي آن ‪7............... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ‬ ‫‪.1-1-2‬‬
‫‪11‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﺒﺎدل داراﺋﯽﻫﺎ‬ ‫‪.2-1-2‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ‬ ‫‪.3-1-2‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﺟﻤﻊ آوري و ﺳﻮد ارزش اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪.4-1-2‬‬
‫‪ .2-2‬ﺑﺎﻧﮏ ‪13 .......................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‬ ‫‪.1-2-2‬‬
‫‪16‬‬ ‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.2-2-2‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺳﻮد )ﺑﻬﺮه( و ﺗﻮرم‬ ‫‪.3-2-2‬‬
‫‪22‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‬ ‫‪.4-2-2‬‬
‫‪ .3-2‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ‪30 ..................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.1-3-2‬‬
‫‪31‬‬ ‫دﻻﯾﻞ ﻧﮕﻬﺪاري داراﺋﯽ ﻧﻘﺪ‬ ‫‪.2-3-2‬‬
‫‪32‬‬ ‫اﻫﺪاف ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.3-3-2‬‬
‫‪33‬‬ ‫راهﻫﺎي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.4-3-2‬‬
‫‪34‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.5-3-2‬‬
‫‪35‬‬ ‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.6-3-2‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت _________________________________________________ ‪38‬‬
‫‪ .1-3‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ ‪38 ................... ................................ ................................‬‬
‫‪ .2-3‬ادﺑﯿﺎت ﻧﻈﺮي ‪41 ............................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .3-3‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪54 .......................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .4‬ﺑﺮرﺳﯽ دادهﻫﺎ ___________________________________________________ ‪57‬‬
‫‪ .1-4‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ‪58 .......................... ................................ ................................‬‬
‫‪60‬‬ ‫ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﺋﻪ ﺷﺪه‬ ‫‪.1-1-4‬‬
‫‪61‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫‪.2-1-4‬‬
‫‪63‬‬ ‫ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬ ‫‪.3-1-4‬‬
‫‪ .2-4‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ ‪64 .............................. ................................ ................................‬‬
‫‪ .3-4‬دادهﻫﺎي ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ ‪66...................................... ................................ ................................‬‬

‫ح‬
‫‪ .4-4‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي ‪67 ............................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .5‬ﻣﺪل ﺗﺤﻘﯿﻖ ____________________________________________________ ‪69‬‬
‫‪ .1-5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ‪69............................. ................................ ................................‬‬
‫‪71‬‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ(‬ ‫‪.1-1-5‬‬
‫‪73‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫‪.2-1-5‬‬
‫‪ .2-5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در آﺗﯽ ‪73 ....................................... ................................ ................................‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)آﺗﯽ(‬ ‫‪.1-2-5‬‬
‫‪77‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.2-2-5‬‬
‫‪ .3-5‬ﻓﺮوض ﻣﺪل ‪78 .............................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .4-5‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ‪80 ......................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .5-5‬رواﺑﻂ ﻣﺪل ‪81 ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪84‬‬ ‫ذﺧﯿﺮه ﭘﺎﯾﺎن روز‬ ‫‪.1-5-5‬‬
‫‪85‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ‬ ‫‪.2-5-5‬‬
‫‪ .6-5‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺪل ‪86 ........................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .7-5‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ‪87 ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪87‬‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫‪.1-7-5‬‬
‫‪ .8-5‬ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ‪93 .................................. ................................‬‬
‫‪98‬‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬ ‫‪.2-8-5‬‬
‫‪ .9-5‬ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﺪل ‪103 .................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪104‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﮥ اوﯾﻠﺮ) ‪( Euler Equa on‬‬ ‫‪.1-9-5‬‬
‫‪106‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‬ ‫‪5-9-2.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي ‪112........................ ................................ ................................ ................................‬‬ ‫‪.10-5‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد _____________________________________________ ‪115‬‬
‫‪ .1-6‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ‪118 ............................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .7‬ﻣﺂﺧﺬ _________________________________________________________ ‪120‬‬
‫‪ .1-7‬ﻻﺗﯿﻦ ‪120 ....................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫‪ .2-7‬ﻓﺎرﺳﯽ ‪124 ..................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫خ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‬

‫‪13‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-2‬اﻧﻮاع ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اراﯾﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪17‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .2-2‬وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪25‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .3-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 79‬ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪85‬‬

‫‪27‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .4-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪28‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .5-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ‬

‫‪29‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .6-2‬داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪40‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-3‬ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪60‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪1-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﺗﺴﻬﯿﻼت در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪61‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4‬وارﯾﺰ و ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﺑﺎن و روﻧﺪ آن در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺠﻤﻮع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري)ﺧﻂ ﺳﺒﺰﻧﻘﻄﻪ ﭼﯿﻦ(‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ)ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ(‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺣﺴﺎب‬

‫‪61‬‬ ‫ﺟﺎري)ﺧﻂ آﺑﯽ(‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ )ﺧﻂ ﺻﻮرﺗﯽ( و ﺳﭙﺮده ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ)ﺳﺒﺰ(‬

‫‪62‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 4-4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺣﻮل روﻧﺪ‬

‫‪63‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫‪64‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪6-4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪65‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 7-4‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫‪66‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 8-4‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ وزﻧﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزده ‪ 50‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮرس ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎرپ‬

‫‪78‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-5‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ( در ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻬﺪاري در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ‬

‫‪89‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2- 5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ راﺑﻄﮥ ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪89‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ راﺑﻄﮥ ﻣﺪل وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪94‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 4-5‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺨﻤﯿﻦ‬

‫‪99‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5-5‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪16‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .1-2‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪17‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .2-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرداﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪19‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .3-2‬ﻣﺤﺪودة ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫‪19‬‬ ‫ﺟﺪول‪ .4-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽاﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺪتدار ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫د‬
‫‪20‬‬ ‫ﺟﺪول‪ .5-2‬ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ ) درﺻﺪ( ‪ 1363‬ﺗﺎ ‪1384‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .6-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽاﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺪتدار ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري‬

‫‪21‬‬ ‫ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪22‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .7-2‬ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪23‬‬ ‫ﺟﺪول‪ .8-2‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪23‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .9-2‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪25‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 10-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر ‪79-85‬‬

‫‪27‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .11-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ‪ 83‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪28‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ .12-2‬داراﯾﯽﻫﺎ و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪58‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻣﺎري ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪70‬‬ ‫ﺟﺪول‪ -1-5‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪70‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -2-5‬داراﺋﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪77‬‬ ‫ﺟﺪول ‪-3-5‬زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)وﺿﻌﯿﺖ آﺗﯽ(‬

‫‪87‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪88‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 5-5‬ﺗﺨﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪92‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 6-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا و درونزاي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫‪93‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 7-5‬ﺑﺮآورد ﺿﺮاﺋﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬

‫‪96‬‬ ‫ﺟﺪول‪ 8-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪97‬‬ ‫ﺟﺪول‪ 9-5‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﮕﺎر ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪98‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 10-5‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺪل ‪ARCH‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪99‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 11-5‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﮕﺎر ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫ذ‬
 ‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ را در ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﮐﺎراﺋﯽ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪،‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ درﮐﺎراﺋﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را ﺗﺤﺖ‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﻨﺪه ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﭼﻮن‬

‫ﺑﻨﮕﺎﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﻮرس‪ ...‬و ﯾﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﮐﺸﺎورزي وﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮرﺳﯽ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺛﺮوت در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ‬

‫ﺣﺴﺎب آﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ در راﺳﺘﺎي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﻬﯿﻨﻪ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪلﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﻧﮑﺪاري ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮﻧﻘﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ‪ ،‬داراﺋﯽﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ در‬

‫ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﯾﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ..‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻘﺪاري از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت داراﺋﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻘﺪاري از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫ﺟﺰء ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻﺋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در اﻧﺘﻬﺎي ﻫ ﺮ‬

‫ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ در ﺣﺴﺎب ﻣﺬﮐﻮر ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از دو ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد و ﮐﻼن در ادﺑﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺎﻧﮑﺪاري ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﻞ و ﺗﺪﻗﯿﻖ ﻗﺮار‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻮزه اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ و در ﺣﻮزه‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪ .1-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‬

‫اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎي دوﻟﺖ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻼن اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺖ ﻟﺬا ﮐﺎراﺋﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻮﻇﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺴﺒﺘﯽ از ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺧﻮد را ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﮕﺬارﻧﺪ)ﺳﭙﺮده‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ(‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي داراي ﻣﺎﻧﺪه ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻘﺪاري از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ذﺧﺎﺋﺮ آزاد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ وﺿﺮﯾﺐ ﻓﺰآﯾﻨﺪه ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬وﺟﻮد ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﻓﺰآﯾﻨﺪه ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻤﺘﺮي اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺘﻘﺮاض ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﯿﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد‬

‫ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺠﻢ‬

‫ﭘﻮل ) ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ( ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﺮﮐﺰي و ﯾﺎ ﻣﺎزاد ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد‬

‫ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ و از ﺟﻤﻠﻪ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﯾﺎ رﯾﺴﮏ ﺑﺮداﺷﺖ‪ 1‬ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺧﻮد‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎي ﺧﺮد ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﺎر ﺑ ﺎﻧﮑﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮﺑﯽ در ادﺑﯿﺎت و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫‪1 Withdra wa l Risk‬‬

‫‪2‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ادﺑﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ‪،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اراﺋﻪ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﺋﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎن آنﻫﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﯾﻦ ادﺑﯿﺎت را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺨﺸﯽ از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ذﺧﺎﺋﺮﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از "ذﺧﺎﺋﺮﻧﻘﺪ" ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ‪ ،2‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ داراﺋﯽﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬

‫زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬داراﺋﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﺧﺎﺋﺮ ﻏﯿﺮﻧﻘﺪي ﻧﮕﻪ‬

‫داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ در زﻣﺮة داراﯾﯽﻫﺎي درآﻣﺪزا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ از آنﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺟﺎري‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻟﺬا ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ)داراﯾﯽﻫﺎ و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ( ﺧﻮد ﺑﻪ داراﯾﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا و ﻫﻤﭽﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ درآﻣﺪزاﺋﯽ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري و رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺳﺐ داراﺋﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻧﺎﺷﯽ از آن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺳﻮد زا ﻧﯿﺴﺖ و ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ داراي ﺳﻮدزاﺋﯽ‬

‫ﮐﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داراﺋﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ از ﻃﺮﻓﯽ ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ‬

‫ﻫﻢﭼﻮن ﺟﺮﯾﻤﮥ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬اﺧﻄﺎر ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي را در ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﺮي ﻣﻮاﺟﻪ‬

‫ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﻬﺪاري وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارد‪ .‬وﺟﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺟﺮﯾﻤﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﻤﺒﻮد ذﺧﺎﺋﺮ از‬

‫ﻃﺮﻓﯽ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺎزاد ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻬﯿﻨﻪ‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪2 Cash‬‬

‫‪3‬‬
‫ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺎ راه اﻧﺪازي ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ‪ ،‬دﭼﺎر‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﺋﻂ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻘﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ دارد ‪،‬‬

‫ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ از‬

‫ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻋﺘﺒﺎري اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺸﺘﺮي ﻧﯿﺎز ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮي ﺑﻪ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺰ‬

‫در ﺻﻮرت ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺷﺪن در ﻃﯽ روز‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﻘﻒ اﻋﺘﺒﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرت راﯾﮕﺎن ﯾﺎ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ از‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺘﻘﺮاض ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻘﻒ اﻋﺘﺒﺎري)‪ (Credit Limit‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ‬

‫ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺻﻮرت دﻫﺪ ﺑﺎ رد دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻮاﺣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آنﭼﻪ ﻣﺎ‬

‫در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺘﺎب ﯾﺎ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي دارﯾﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن و ﯾﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯿﺰان‬

‫ﺑﺪﻫﯽ ﺧﻮد در زﻣﺎن ﺗﺴﻮﯾﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﯾﺎ روشﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ) .‬ﻓﺮﻓﺎﯾﻦ‪ .(1998 ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي‬

‫ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﭼﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ زﯾﺎد اﺳﺖ و ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دﯾﮕﺮ‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ زﻣﺎن ورود ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .3-1‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان‬

‫در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺒﻮدن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﮕﻪداري ﻣﯿﺰان زﯾﺎدي از داراﯾﯽﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﺑﺎرز اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬داراﯾﯽ ﺳﻮدزا ﺑﻮدن و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬

‫ﻧﻘﺪ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻي آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎﻧﮏ از زﻣﺎن اﻃﻼع از ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺗﺎ‬

‫ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎب آن در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪،‬‬

‫‪4‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ‪ 3‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺷﻌﺐ در ﻃﯽ روز و ﻧﻘﺪ ﻧﻤﻮدن روزاﻧﻪ اوراق‬

‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺒﺎدﻻت و ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﯾﺮان اﻗﺪام ﺑﻪ راه اﻧﺪازي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ‬

‫)‪ (RTGS4‬ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ RTGS‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ و ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﮏ ﺣﺴﺎب ﻣﻮﻗﺖ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ‪ RTGS‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي دارد‬

‫ﮐﻪ ﻃﯽ روز ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﻃﺮﯾﻖ آن ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﮐﺴﺮي ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ اﯾﻦ‬

‫ﺣﺴﺎب‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ از ﺣﺴﺎب ﺟﺎري آن ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﮐﺴﺮي ﻃﯽ روز اﯾﻦ‬

‫ﺣﺴﺎب ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺴﺮي در‬

‫ﭘﺎﯾﺎن روز ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺷﻮد و در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﺎ ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﻮاﺟﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻗﺪام ﺑﻪ راه اﻧﺪازي ﻗﺮﯾﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ‬

‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺎز ﮐﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﮕﻪ داري داراﯾﯽﻫﺎي‬

‫درآﻣﺪزا ﺑﺎ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺧﻮد از داراﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﮐﻤﺘﺮ اﻣﺎ ﺑﺎزده ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺼﻤﯿﻢ‬

‫ﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي اﯾﺮان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ روزاﻧﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار‬

‫ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ – ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﺎ دادن وام‪ -‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ در ﻣﯿﺰان‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻃﯽ روز ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺗﺴﻮﯾﻪ ﭼﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫ﻣﻨﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در‬

‫آن رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ‬

‫‪3 Vault ca sh‬‬

‫‪4 Rea l Time gross settlement‬‬

‫‪5‬‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮ رﻧﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫دﺧﺎﯾﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻮﻻت آﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ RTGS‬و ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ .2‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ‬

‫درك ﻋﻤﯿﻖ از ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮏداري و ﻣﺪل ﺳﺎزي رﻓﺘﺎرﻫﺎي آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اوﻟﯿﻪ آن‪ ،‬ﺗﻼشﻫﺎ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در آن ﺣﯿﻄﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا در اﺑﺘﺪاي اﯾﻦ ﮔﺰارش‬

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ و ﺳﭙﺲ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﮔﺰارش ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻧﻈﺮي‬

‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻧﮏ از ﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﮐﺮدي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه وﺳﭙﺲ در ﯾﮏ ﻣﻨﻈﺮ ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ در آن ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻮزه ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫و رﯾﺴﮏ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪ .1-2‬ﺑﺎﻧﮏ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي آن‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ آن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ آﻧﻬﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﺳﭙﺮده و‬

‫دادن وام ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﻌﻨﯽ اﺧﺬ ﺳﭙﺮده و دادن‬

‫وام اﺷﺎره داد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ )ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺗﺠﺎري( ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت اﻗﺪام ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض ﯾﺎ ﻗﺮض دادن‬

‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺗﻔﺎوت ﻣﺘﻤﺎﯾﺰﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ آنﻫﺎ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ‬

‫اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺮده‪ ،‬در اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﭘﺮرﻧﮓ و ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي اﻋﻄﺎي ﺗﺴﻬﯿﻼت و وام از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺗﮑﺎي ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻨﻨﺪﮔﯽ و ﯾﺎ ﺗﺪاوم و رﺷﺪ و ﭘﻮﯾﺎﺋﯽ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎري ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ وﺟﻮدي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮر ﺧﺎص در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﺎرا و ﺑﻬﯿﻨﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫‪7‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺼﺮف ﺧﺎﻧﻮار در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ آن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎراي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬

‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺷﻮد‪) .‬ﻣﺮﺗﻦ‪(1993 ،5‬‬

‫ﺑﺮاي ﻗﺮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪،‬‬

‫ﻧﻮآوري دراﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﯾﮏ ﺗﻘﺴﯿﻢ وﻇﯿﻔﻪ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و دﯾﮕﺮ واﺳﻄﻪﮔﺮﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺠﺎد‬

‫ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﯿﻦ رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ارز و ﯾﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺳﻬﺎم‪ 6‬ﻣﯽ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در اداﻣﻪ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ از ﮐﻠﯿﮥ ﻧﻘﺶﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ واﺳﻄﻪﮔﺮ‬

‫ﻣﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﮐﻠﯿ ﮥ‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎتﻫﺎي ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯽ »ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ« ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﺎلﻫﺎ ي‬

‫اﺧﯿﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺎﻧﮏ را در‬

‫ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪) :‬روﭼﺖ و ﻓﺮﯾﮑﺴﺎس‪(1997،7‬‬

‫‪8‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫‪9‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﺒﺎدل داراﺋﯽﻫﺎ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ‬
‫‪10‬‬
‫ﺟﻤﻊ آوري و ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت از ﻗﺮض ﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‬

‫)‪5 Merton(1993‬‬
‫‪6 Option‬‬
‫‪7 Rochet and freixa s‬‬
‫‪8 payment system‬‬
‫‪9 Assets Transformation‬‬
‫‪10 Monitoring‬‬

‫‪8‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻠﯿﮥ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻋﻤﻮﻣﯽ ]از ﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﮐﺮد[ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﮐﺮدي را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮدزاﺋﯽ را در راﺳﺘﺎي‬

‫اﻫﺪاف آن ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ .1-1-2‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫در دﻧﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ 11‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎراداﯾﻢ اَرو ‪ -‬دﺑﺮو‪ ،12‬ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ وﺟﻮد ﭘﺪﯾﺪهاي ﺑﻪ ﻧﺎم‬

‫ﭘﻮل وﺟﻮد ﻧﺪارد )روﭼﺖ و ﻓﺮﯾﮑﺴﺎس‪ (1997،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎي واﻗﻌﯽ ﺗﺠﺎرت و ﻟﺤﺎظ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ]ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي[ وارد ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﭘﻮل ﻧﻘﺶ ﮐﻠﯿﺪي ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮل‬

‫ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ارزش ﺣﻘﯿﻘﯽ‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯿﺰان درج ﺷﺪه ﺑﺮ روي آن ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ دو ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ را در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﻮل اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ؛ ﻣﺒﺎدﻻت ارزي و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن‬

‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ؛ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن را‬

‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﯾﻦ دو ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت ارزي‬ ‫‪.1-1-1-2‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي آن و ﺷﺎﯾﺪ اوﻟﯿﻦ رﺳﺎﻟﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﭘﻮلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ‪ ،‬ﮔﻢ ﺷﺪن‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ارزش و ‪ ،...‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫‪11 Transaction Cost‬‬

‫‪12 Arrow-Debreu‬‬
‫‪13 Money Changing‬‬

‫‪9‬‬
‫داراﺋﯽ ﻧﻘﺪ ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﮑﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ داراﺋﯽﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬از ﺳﻮي‬

‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ وﺟﻮد ﻏﯿﺮﻫﻤﮕﻨﯽ در ارزش ﺳﮑﻪﻫﺎي راﯾﺞ و درﻧﺘﯿﺠﻪ در ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را‬

‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮلﻫﺎي ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﻮل ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﻬﺮه را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و‬

‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻋﻼﻗﻪاي ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽداده و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﭘﻮل ﺧﻮدﺷﺎن وﻟﯽ ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ داﺷﺘﻦ ﭘﻮل ﯾﮑﺴﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ‬

‫اوراق و ﭘﻮلﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺮخﻫﺎي ﯾﮑﺴﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺘﯽ‬ ‫‪.2-1-1-2‬‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ وﺟﻮد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺠﺰا از ﻫﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل داراﺋﯽﻫﺎ از‬

‫ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ رﯾﺴﮏ و ﻫﺰﯾﻨﻪ زﯾﺎد و ﺑﺪون وﺟﻮد ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺰرگ ﺗﺠﺎري ﺑﯿﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي زﯾﺎدي ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻟﺬا ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي در ﺗﺠﺎرت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬دراواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬راه‬

‫اﻧﺪازي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻋﺘﺒﺎرات را از ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺎراﺋﯽ و اﻣﻨﯿﺖ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ داد‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬دوﻟﺖﻣﺮدان و ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاران اﻗﺘﺼﺎدي را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬

‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎﺋﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮاﻗﺘﺼﺎد و ﯾﺎ اﻣﻨﯿﺖ و‬

‫ﮐﺎراﺋﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﮑﺎﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪14 Payment service‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪15‬‬
‫‪ .2-1-2‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﺒﺎدل داراﺋﯽﻫﺎ‬

‫دوﻣﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدي ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺒﺎدل داراﺋﯽﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﺳﭙﺮده ﮔﺬار و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮرﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺣﺠﻢ زﯾﺎدي از ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎﯾﺸﺎن ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و‬

‫ﯾﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را از ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ روشﻫﺎﺋﯽ ﻫﻢ ﭼﻮن ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‬

‫ﺟﻤﻊآوري ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ اﺧﺬ ﺳﭙﺮده و دادن وام را‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪).‬ﮔﺮﻟﯽ و ﺷﺎر‪ (196016‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻤﻊ‬

‫آوري ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و اراﺋﻪ وامﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﺶ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ‬ ‫‪.3-1-2‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺳﻪ ﻧﻮع رﯾﺴﮏ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد؛ رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و رﯾﺴﮏ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ رﯾﺴﮏ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒ ﻣﻬﻢ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮري ﮐﻪ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ و اﯾﺠﺎد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﯾﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا‬

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ اﻧﻮاع رﯾﺴﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮﺑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎري اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ رﯾﺴﮏ وام ﺑﺎﻧﮑﯽ )رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري(‬ ‫‪.1-3-1-2‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر‪ ،‬اراﺋﻪ وام ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ درﺻﻨﻌﺖ ﮐﺸﺎورزي و ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﮐﺸﺎورزان ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﻤﺒﻮد‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺗﺎ روزﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ اﺧﺬ وﺛﯿﻘﻪ )ﺟﻮاﻫﺮات ( و ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ وام ﺧﻮد‪ ،‬اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬رﯾﺴﮏ اﯾﻦ وامﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ ‪،‬‬

‫‪15 Asset Transformation‬‬

‫)‪16 Gurley and sha w(1960‬‬

‫‪11‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﯾﺴﮏ ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي وام ﻧﯿﺰ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ آن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎﻃﺮه اﺧﻼﻗﯽ‪ 17‬درآن ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را ﺑﺎزي ﻣﯽﺑﻮد‪.‬‬

‫درﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ درﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﺮاي رﯾﺴﮏ وام ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫ﺷﺪ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺻﺪدرﺻﺪ وام ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻤﻮده و از اﮐﺘﻔﺎ ﺑﻪ اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻗﺮض دﻫﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎ اﺧﺬ‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖﻫﺎي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﭘﺮرﯾﺴﮏ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﺧﺎص در ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﭘﯿﺮاﻣﻮن رﯾﺴﮏ ﻣﻮﺟﻮد در وام و ﻣﯿﺰان ﺑﺎرز آن‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺪرن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬ ‫‪.1-3-1-2‬‬

‫وﻇﯿﻔﻪ ﺗﺒﺎدل داراﺋﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد دارد‪ .‬اراﺋﻪ وام ‪ -‬ﺣﺘﯽ ﺑﺪون رﯾﺴﮏ ‪ -‬و ﯾﺎ‬

‫اراﺋﻪ ﺗﻌﻬﺪات ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﮔﺬار‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد رﯾﺴﮏ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دﻟﯿﻞ وﺟﻮد اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻ‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻬﺮه وام اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮاﮐﻪ ﻧﺮخ ﮐﻤﺘﺮي از ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﺑﺖ وام اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮهاي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﮔﺬار ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﮔﺬار ﺳﻮدي داده ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﻟﺘﯽ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ ﮐﻪ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺣﺠﻢ ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺄﻣﯿﻦ‬

‫‪17 Mora l Ha zard‬‬

‫‪12‬‬
‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ازﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮود‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﺗﺪاوم ﺣﻀﻮر ﺧﻮد درﻋﺮﺻﮥ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﭘﺮوﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺧﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﺑﻬﺮه و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫‪ .4-1-2‬ﺟﻤﻊ آوري و ﺳﻮد ارزش اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ از اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮي اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎي وام و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬دراﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آنﻫﺎ وام اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏﻫﺎي ﺧﻮد را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .2-2‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫در ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﮐﻼن ﮐﻠﯿﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ‬

‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اراﯾﻪ دﻫﻨﺪه اوراق ﺑﻬﺎدار‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺴﺘﻐﻼت‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎرت و ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﮐﺮد)رز‪).(2002 ،19‬ﻧﻤﻮدار ‪(1-2‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-2‬اﻧﻮاع ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اراﯾﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪18 Monitoring and Information processing‬‬

‫‪19 Rose‬‬

‫‪13‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ 20‬و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪيﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬

‫ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ اﺧﺬ ﺳﭙﺮده زﻣﺎندار‪ ،‬اراﯾﻪ وام ﺑﻪ اﺷﺨﺎص و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﻫﻢﭼﻮن ﭼﮏ و ‪ ...‬ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺎ‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﯾﺎ دﯾﮕﺮان و ﯾﺎ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎً ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬

‫ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎزده اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﮐﺜﺮﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ اي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮑﯽ از ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‬

‫و ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺿﺮورت ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و در ﺣﺎل‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎ در اﻣﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ اي ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺑﺮ دو دﺳﺘﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ داراي ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻫﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮه‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻊ‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد و وﻇﯿﻔﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﯿﺄت ﻣﺪﯾﺮه ﺑﺎﻧﮏ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻋﻤﻼً ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه دوﻟﺖ و ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﺎم ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻧﮏ را اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ادﺑﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي دو دﻟﯿﻞ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺣﻀﻮر ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اراﯾﻪ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﭼﻮن در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﻗﻮع ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري‬

‫‪20 Commercial Bank‬‬

‫‪14‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﻟﯽ و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺖ ﺑﺮ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬آنﻫﺎ اﻧﮕﯿﺰه ﻻزم ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ ﭘﺲاﻧﺪازﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺳﺒﺐ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ و زﯾﺮﺑﻨﺎﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و ﺑﺮق و آﻣﻮزش ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﻮاﻗﺺ ﺑﺎزار را‬

‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ از دﯾﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻮر ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫ﮐﺮدن ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﯾﺎراﻧﻪ و ﺟﺬاﺑﯿﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﺣﺎﻣﯿﺎن ﺧﻮد در دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﺪف او ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‬

‫و اﻧﮕﯿﺰه ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ‬

‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ و آراي ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﭘﺲاﻧﺪازﻫﺎي‬

‫ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﭘﺮوژهﻫﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺴﺐ‬

‫ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺑﻘﺎي ﻗﺪرت او را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪).‬ﻻﭘﺮﺗﺎ‪(2002 ،21‬‬

‫‪.1-2-2‬ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‬

‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ ››ﺑﺎﻧﮏ ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺮق‹‹ ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﭙﻪ در ﺳﺎل‪ 1304‬ﺑﺎ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ اوﻟﯿﻪ ﭼﻬﺎرﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1306‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﻤﯽ‬

‫ﻣﻌﺎدل ﺑﯿﺴﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان در اﺑﺘﺪاي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‬

‫ﻗﺒﻮل ﺳﭙﺮدهﻫﺎي دﯾﺪاري و ﻣﺪتدار و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ و اﻋﻄﺎي وام و اﻋﺘﺒﺎر‪ .‬ﻓﮑﺮ‬

‫ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﭘﻮﻟﯽ و ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر و ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﯾﺮان ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ 74‬ﺳﺎل از ﺷﺮوع‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاي ﻣﻌﺎدل ‪ 3/6‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪1339‬‬

‫واﻗﻌﯿﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﯾ ﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1358‬ﻣﺼﻮﺑﮥ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﮐﺸﻮر را ﻣﻠﯽ اﻋﻼم ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪21 La Porta‬‬

‫‪15‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ را ﺗﺤﺖ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮارﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻧﺮخ ﺳﻮد )ﺑﻬﺮه( اﺳﺖ‪،‬‬

‫در ﭼﺎرﭼﻮب اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.2-2-2‬‬

‫ﻣﯿﺰان و رﺷﺪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻫﺮ ﮐﺸﻮر در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻮرم آﺗﯽ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ آن ﮐﺸﻮر اﺛﺮ‬

‫ﺑﺴﺰاﯾﯽ دارد‪ .‬ﺟﺪول زﯾﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪة ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮل )اﺳﮑﻨﺎس و ﻣﺴﮑﻮك در‬

‫دﺳﺖ اﻓﺮاد و ﺳﭙﺮدهﻫﺎي دﯾﺪاري( و ﺷﺒﻪﭘﻮل )ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﮥ ﭘﺲاﻧﺪاز‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺪتدار و ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ( را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .1-2‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬

‫‪414,545‬‬ ‫‪317,919‬‬ ‫‪252,815‬‬ ‫‪217,357‬‬ ‫‪182,653‬‬ ‫‪142,957‬‬ ‫ﭘﻮل‬

‫‪869,654‬‬ ‫‪603,100‬‬ ‫‪433,052‬‬ ‫‪309,239‬‬ ‫‪234,871‬‬ ‫‪178,000‬‬ ‫ﺷﺒﻪ ﭘﻮل‬

‫‪1,284,199‬‬ ‫‪921,019‬‬ ‫‪685,867‬‬ ‫‪526,596‬‬ ‫‪417,524‬‬ ‫‪320,957‬‬ ‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر از رﻗﻢ ‪957‬ر‪ 320‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺑﻪ رﻗﻢ‬

‫‪199‬ر‪284‬ر‪ 1‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫‪26‬درﺻﺪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1382‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ ‪ 39‬درﺻﺪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫ﺳﺎل ‪ 1385‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﺳﺎل ‪ ،1382‬در ﺗﻤﺎﻣﯽﺳﺎلﻫﺎ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬

‫ﺑﺎﻻي ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻧﻮآوري در اراﺋﮥ اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخﻫﺎ ﺑﻪ‬

‫ﮔﺮدآوري اﯾﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺮخﻫﺎي دﺳﺘﻮري‪ ،‬و ﺳﻘﻒﻫﺎي ﻧﺮخ‬

‫‪16‬‬
‫ﺳﻮد ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪاد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ ﯾﺎري دوﻟﺖ و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و در‬

‫ﻣﻬﺎر ﺗﻮرم ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ .2-2‬وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻧﺮخ ﺳﻮد )ﺑﻬﺮه( و ﺗﻮرم‬ ‫‪.3-2-2‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﻧﺸﺎن داده‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرداﻧﺘﻈﺎر را در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1379‬ﺗﺎ ‪ 1385‬داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي ﻧﯿﺰ در‬

‫ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ را ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻼت درﯾﺎﻓﺘﯽ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺟﺪول ‪ .2-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرداﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﻌﺪن‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻣﺴﮑﻦ‬ ‫ﮐﺸﺎورزي‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﺻﺎدرات‬ ‫ﺳﺎل‬

‫ﺻﻨﺪوق ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣﺴﮑﻦ ﺑﺎﻧﮏ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫و ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬
‫ﻣﺴﮑﻦ‬
‫‪17- 19‬‬ ‫‪15-16‬‬ ‫‪18-19‬‬ ‫‪13-16‬‬ ‫‪22-25‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪1379‬‬

‫‪16- 18‬‬ ‫‪15-16‬‬ ‫‪17-19‬‬ ‫‪14-15‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ( ‪23‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪1380‬‬

‫‪17‬‬
 ‫‪15- 17‬‬ ‫‪14-15‬‬ ‫‪16-18‬‬ ‫‪13-14‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ( ‪22‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪1381‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪13.5‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ( ‪21‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪1382‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪13.5‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ( ‪21‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪1383‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ( ‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪1384‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪1385‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮات اﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻢ و‬

‫ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ در دو ﺳﺎل اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮑﺴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1385‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺼﻮﺑﮥ ‪ 1063‬ﻣﻮرخ ‪ 1385/3/6‬ﺷﻮراي ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻋﻘﻮد ﻣﺒﺎدﻟﻪاي‬

‫)اﺟﺎره ﺑﻪ ﺷﺮط ﺗﻤﻠﯿﮏ‪ ،‬ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﺟﻌﺎﻟﻪ و ﺧﺮﯾﺪ دﯾﻦ( ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ‪ 14‬درﺻﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ﺟﺎري )‪ (1386‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ‪12‬درﺻﺪ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ‪ 13‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬ﮐﺎﻫﺶ دﺳﺘﻮري ﻧﺮخﻫﺎ در‬

‫ﻋﻤﻞ ﮐﻤﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ از ﯾﮏ ﻃﺮف ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ در ﺳﺎل ‪1386‬‬

‫ﮐﻤﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺛﺎﻧﯿﺎً ﻧﺮخﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻓﺴﺎد در اﻣﺮ اﻋﻄﺎي‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت را ﮔﺴﺘﺮش داد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ از‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-2‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺮخ در ﺳﺎل ‪ 1384‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ ،1385‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺼﻮﺑﮥ ‪ 1063‬ﻣﻮرخ ‪ 1385/3/6‬ﺷﻮراي ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻋﻘﻮد ﻣﺒﺎدﻟﻪاي‬

‫)اﺟﺎره ﺑﻪ ﺷﺮط ﺗﻤﻠﯿﮏ‪ ،‬ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﺟﻌﺎﻟﻪ و ﺧﺮﯾﺪ دﯾﻦ( ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ‪ 17‬درﺻﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪاي در ﻧﺮخ‬

‫ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﻮد ﻏﯿﺮﻣﺒﺎدﻟﻪاي‬

‫ﺳﻮق دادﻧﺪ ﺗﺎ از ﻧﺮخﻫﺎي ﺑﻬﺮة دﺳﺘﻮري‪ ،‬رﻫﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ دوﻟﺖ و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫ﺑﺮاي ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺮدن ﻧﺮخﻫﺎ در ﻣﺎهﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳﺎل‪ 1386‬ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺼﺎب رﺋﯿﺲ ﮐﻞ ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪18‬‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﻧﯿﺰ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬و در ﻋﻤﻞ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‪ ،‬از اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .3-2‬ﻣﺤﺪودة ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﻧﺮخ – درﺻﺪ‬ ‫ﺳﺎل‬

‫‪22- 30‬‬ ‫‪1383‬‬

‫‪23- 28‬‬ ‫‪1384‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪1385‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﻮدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-2‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً اﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي دورهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ‪ ،‬از ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرد‬

‫اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﺷﺪن دورة ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﭙﺮده‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ .4-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽاﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﺪتدار ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫دو ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬ ‫ﺳﺎل‬

‫وﯾﮋه‬ ‫ﻋﺎدي‬

‫‪18/5‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1379‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1380‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1381‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1382‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1383‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13-17‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1384‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪7-16‬‬ ‫‪7-16‬‬ ‫‪7-16‬‬ ‫‪7-16‬‬ ‫‪7-16‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1385‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽاﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﺪتدار در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪،‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول‪ 5-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺘﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران را در ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1363‬ﺗﺎ ‪ 1384‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ﺟﺪول‪ .5-2‬ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ )درﺻﺪ( ‪ 1363‬ﺗﺎ ‪1384‬‬

‫ﻧﺮخ واﻗﻌﯽ ﺳﻮد‬ ‫ﻧﺮخ واﻗﻌﯽ ﺳﻮد‬ ‫ﻧﺮخ ﺗﻮرم‬ ‫ﻧﺮخ ﺳﻮد اﺳﻤﯽ‬ ‫ﻧﺮخ ﺳﻮد اﺳﻤﯽ‬ ‫ﺳﺎل‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫‪- 1 /4‬‬ ‫‪- 3 /2‬‬ ‫‪10/4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7 /2‬‬ ‫‪1363‬‬
‫‪1 /1‬‬ ‫‪- 9 /0‬‬ ‫‪6 /9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1364‬‬
‫‪-15/2‬‬ ‫‪-17/7‬‬ ‫‪23/7‬‬ ‫‪8 /5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1365‬‬
‫‪-19/2‬‬ ‫‪-21/7‬‬ ‫‪27/7‬‬ ‫‪8 /5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1366‬‬
‫‪-20/4‬‬ ‫‪-22/9‬‬ ‫‪28/9‬‬ ‫‪8 /5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1367‬‬
‫‪- 8 /9‬‬ ‫‪-11/4‬‬ ‫‪17/4‬‬ ‫‪8 /5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1368‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪- 2 /5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪6 /5‬‬ ‫‪1369‬‬
‫‪- 6 /7‬‬ ‫‪-14/2‬‬ ‫‪20/7‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪6 /5‬‬ ‫‪1370‬‬
‫‪- 9 /4‬‬ ‫‪-16/9‬‬ ‫‪24/4‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪7 /5‬‬ ‫‪1371‬‬
‫‪- 6 /9‬‬ ‫‪-14/9‬‬ ‫‪22/9‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1372‬‬
‫‪-19/8‬‬ ‫‪-27/2‬‬ ‫‪35/2‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1373‬‬
‫‪-30/9‬‬ ‫‪-41/4‬‬ ‫‪49/4‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1374‬‬
‫‪- 4 /5‬‬ ‫‪-15‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1375‬‬
‫‪1 /2‬‬ ‫‪- 9 /3‬‬ ‫‪17/3‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1376‬‬
‫‪- 1 /5‬‬ ‫‪-12‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1377‬‬
‫‪- 1 /9‬‬ ‫‪-12/4‬‬ ‫‪20/4‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1378‬‬
‫‪5 /9‬‬ ‫‪- 4 /6‬‬ ‫‪12 /6‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1379‬‬
‫‪5 /6‬‬ ‫‪- 4 /4‬‬ ‫‪11/4‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1380‬‬
‫‪1 /2‬‬ ‫‪- 8 /8‬‬ ‫‪15/8‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1381‬‬
‫‪1 /4‬‬ ‫‪- 8 /6‬‬ ‫‪15 /6‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1382‬‬
‫‪1 /5‬‬ ‫‪- 8 /5‬‬ ‫‪15/5‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1383‬‬
‫‪4 /9‬‬ ‫‪- 5 /1‬‬ ‫‪12/1‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1384‬‬
‫‪-5 /63‬‬ ‫‪-11 /68‬‬ ‫‪20/01‬‬ ‫‪14/59‬‬ ‫‪7/12‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم در ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ )‪ ،(1363-84‬ﻧﺮخ ﺳﻮد واﻗﻌﯽ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ‬

‫در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم در ﺗﻤﺎﻣﯽاﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ از ﻧﺮخ ﺳﻮد‬

‫اﺳﻤﯽﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده و ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮدي ﮐﺴﺐ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ زﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺤﻤﻞ‬

‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان از درﺟﮥ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎﻻﯾﯽ‬

‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮاي وﺻﻮل وﺟﻮه ﺳﭙﺮده ﺷﺪه ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻧﯿﺰ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎلﻫﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﺗﻔﺎق رخ داده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮﺑﻮدن‬

‫ﻧﺮخﻫﺎي ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺎلﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎلﻫﺎي ‪79‬‬

‫ﺗﺎ ‪ ،84‬ﻧﺮخ ﺳﻮد واﻗﻌﯽ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺮخﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﻮد‬

‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎرات ﺗﻮرﻣﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎدي ﺷﺪن ﺗﻮرم در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬در‬

‫‪20‬‬
‫ﻋﯿﻦﺣﺎل‪ ،‬وﺟﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺑﺎﻻ ﻧﺰد ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺧﻄﺮﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي‬

‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ در آن ﺗﻮرم ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬وﺟﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺿﻌﻒ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮐﻞ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪتﺗﺮ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ وﻗﺘﯽ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﭘﻮل ﺧﻠﻖﺷﺪه‬

‫ﺟﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮ از ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺪارد‪ .‬آنﭼﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻮرم‪ ،‬اﻓﺮاد و ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻓﺮا ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮرم ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺴﻬﯿﻼت‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽاﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬

‫و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-7‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎ‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1384‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن اﻓﺰاﯾﺶ‪ ،‬وﻟﯽ در ﺳﺎل ‪ 1385‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﺎﻫﺶ دﺳﺘﻮري ﻧﺮخ ﺳﻮد‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ اﯾﻦ ﻧﺮخﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬

‫ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻪاﯾﻦ‬

‫وﺳﯿﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺟﺬب ﺳﭙﺮده ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .6-2‬ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻠﯽ اﻟﺤﺴﺎب ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺪتدار ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫دو ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت وﯾﮋه‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻋﺎدي‬ ‫ﺳﺎل‬

‫‪20/5‬‬ ‫‪19-19/5‬‬ ‫‪18-18/5‬‬ ‫‪17-18‬‬ ‫‪16-17‬‬ ‫‪12-14‬‬ ‫‪10-12‬‬ ‫‪1383‬‬

‫‪19/5-20/5‬‬ ‫‪18-20‬‬ ‫‪17/5-19/5‬‬ ‫‪17-19‬‬ ‫‪16-18‬‬ ‫‪14-15‬‬ ‫‪12-14‬‬ ‫‪1384‬‬

‫‪17-18/5‬‬ ‫‪16/5-18/25‬‬ ‫‪16-18‬‬ ‫‪16-17/75‬‬ ‫‪16-17/5‬‬ ‫‪14/5-16‬‬ ‫‪14-14/5‬‬ ‫‪1385‬‬

‫‪21‬‬
 ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‬ ‫‪.4-2-2‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺼﺎرف و درآﻣﺪﻫﺎي اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮرد‬

‫ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮارﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫‪.1-4-2-2‬‬

‫در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﮐﺎر اﺻﻠﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬اراﺋﮥ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف اﯾﻦ وﺟﻮه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﮥ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و‬

‫اراﺋﮥ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران را ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر‬

‫ﺟﺪول ‪ ،7-2‬روﻧﺪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1380‬ﺗﺎ ‪ 1385‬را‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .7-2‬ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪902,938‬‬ ‫‪672,525‬‬ ‫‪526,371‬‬ ‫‪431,903‬‬ ‫‪344,783‬‬ ‫‪258,817‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪199,202‬‬ ‫‪146,893‬‬ ‫‪101,420‬‬ ‫‪66,810‬‬ ‫‪49,655‬‬ ‫‪34,879‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬

‫‪191,362‬‬ ‫‪104,033‬‬ ‫‪44,711‬‬ ‫‪16,671‬‬ ‫‪6,131‬‬ ‫‪-----‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت‬
‫اﻋﺘﺒﺎريﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪1,293,502‬‬ ‫‪923,451‬‬ ‫‪672,502‬‬ ‫‪515,384‬‬ ‫‪400,569‬‬ ‫‪293,696‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﮐﻞ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ در ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﻮﭘﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ در اﯾﺮان‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬

‫ﺗﺠﺎري در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻃﺒﻌﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮدهاﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬

‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺰاﯾﻨﺪة رﺷﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و اﻗﺒﺎل ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫ﺟﺪول‪ .8-2‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪52,209‬‬ ‫‪37,635‬‬ ‫‪23,673‬‬ ‫‪23,955‬‬ ‫‪16,244‬‬ ‫‪3,725‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪850,729‬‬ ‫‪634,890‬‬ ‫‪502,698‬‬ ‫‪407,948‬‬ ‫‪328,539‬‬ ‫‪255,092‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪902,938‬‬ ‫‪672,525‬‬ ‫‪526,371‬‬ ‫‪431,903‬‬ ‫‪344,783‬‬ ‫‪258,817‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪18,546‬‬ ‫‪15,472‬‬ ‫‪7,733‬‬ ‫‪3,565‬‬ ‫‪1,581‬‬ ‫‪112‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫‪180,656‬‬ ‫‪131,421‬‬ ‫‪93,687‬‬ ‫‪63,245‬‬ ‫‪48,074‬‬ ‫‪34,767‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫‪199,202‬‬ ‫‪146,893‬‬ ‫‪101,420‬‬ ‫‪66,810‬‬ ‫‪49,655‬‬ ‫‪34,879‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫‪191,362‬‬ ‫‪104,033‬‬ ‫‪44,711‬‬ ‫‪16,671‬‬ ‫‪6,131‬‬ ‫‪----‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪191,362‬‬ ‫‪104,033‬‬ ‫‪44,711‬‬ ‫‪16,671‬‬ ‫‪6,131‬‬ ‫‪----‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت‬
‫اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 8-2‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻬﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻣﺘﻮﺳﻂ ‪،‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻃﯽ ﺷﺶ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 95‬درﺻﺪ‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﯿﺰ اﺗﻔﺎق ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪،‬‬

‫ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ از ﺳﭙﺮدهﻫﺎي اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻌﺎدل ‪ 94‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ‬

‫در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺳﭙﺮدهاي ﻧﺪارد و ﮐﻞ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي آنﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬

‫ﺳﻬﻢ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ از ﮐﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران در اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .9-2‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪79‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪275,404‬‬ ‫‪175,869‬‬ ‫‪141,011‬‬ ‫‪111,326‬‬ ‫‪77,843‬‬ ‫‪69,088‬‬ ‫‪50,904‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي‬
‫دوﻟﺘﯽ‬

‫‪23‬‬
‫‪273,032‬‬ ‫‪228,947‬‬ ‫‪170,302‬‬ ‫‪123,387‬‬ ‫‪77,181‬‬ ‫‪70,727‬‬ ‫‪53,000‬‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬
‫‪1,178,846‬‬ ‫‪940,792‬‬ ‫‪765,200‬‬ ‫‪595,622‬‬ ‫‪451,008‬‬ ‫‪328,899‬‬ ‫‪249,465‬‬ ‫ﮐﻞ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 9-2‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻞ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ از رﻗﻢ ‪465‬ر‪249‬‬

‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪846‬ر‪178‬ر‪ 1‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ارﻗﺎم ﺳﭙﺮده ﻃﯽ اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﮐﻞ‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ‪ 29‬درﺻﺪ رﺷﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ رﺷﺪ در ﺳﺎل ‪1381‬‬

‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ زﻣﺎﻧﯽ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪ ار‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﺳﺎل ‪ ،1385‬ﻫﻤﻮاره از ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬

‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﺑﻪ دراﺧﺘﯿﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﺑﺮاي دورة ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و درﯾﺎﻓﺖ‬

‫ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺳﭙﺮدهﻫﺎ از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺎرف‬ ‫‪.2-4-2-2‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﯾﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در اﻧﺘﺨﺎب ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﺗﺨﺼﯿﺺ وﺟﻮه ﺑﯿﻦ داراﯾﯽﻫﺎي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دراﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻗﺮارﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﻣﯿﺰان آن را‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ و رﯾﺴﮏ و ﺑﻬﺮهاي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ داراﯾﯽ ﻫﺮ ﻧﻬﺎد‬

‫ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ آن ﺑﻪ اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در واﻗﻊ از ﻧﻈﺮ رﯾﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ در ﺟﺎﯾﮕﺎه اول‬

‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫‪24‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ ، 10-2‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري از رﻗﻢ ‪ 141‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ ،79‬ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﮥ ‪ 35‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪ 833‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ‪ 85‬رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 10-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر ‪79-85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪79‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪832,877‬‬ ‫‪623,061‬‬ ‫‪486,104‬‬ ‫‪369,083‬‬ ‫‪271,028‬‬ ‫‪188,328‬‬ ‫‪140,919‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬
‫‪247,028‬‬ ‫‪182,194‬‬ ‫‪130,030‬‬ ‫‪90,047‬‬ ‫‪71,317‬‬ ‫‪53,568‬‬ ‫‪3,626‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬

‫‪1,079,905‬‬ ‫‪805,255‬‬ ‫‪616,134‬‬ ‫‪459,130‬‬ ‫‪342,345‬‬ ‫‪241,896‬‬ ‫‪144,545‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬

‫‪137,967‬‬ ‫‪76,082‬‬ ‫‪40,351‬‬ ‫‪14,460‬‬ ‫‪4,163‬‬ ‫‪553‬‬ ‫‪112‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ‬

‫‪1,217,872‬‬ ‫‪881,337‬‬ ‫‪656,485‬‬ ‫‪473,590‬‬ ‫‪346,508‬‬ ‫‪242,449‬‬ ‫‪144,657‬‬ ‫ﮐﻞ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺑﯿﻤﮥ وزارت اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي و داراﯾﯽ‬

‫در ﻣﻮرد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﯿﺰ رﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از رﻗﻢ ‪262‬ر‪ 3‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 79‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪028‬ر‪ 247‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ‪85‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ .3-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 79‬ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪85‬‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰوده ﺷﺪن ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ‪ ،‬داﻣﻨﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎت آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ و‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﻫﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ در ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﯽ ﮐﺸﻮر ﻃﯽ‬

‫‪25‬‬
‫دورة ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻃﯽ ‪ 7‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬

‫ﺑﻪﻃﻮرﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 2/7‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﺸﻮر از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت از دﯾﺪﮔﺎه دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫· ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻋﺎدي اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ‬

‫· ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﺒﺼﺮهاي و ﺗﮑﻠﯿﻔﯽ‬

‫· ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻋﺎدي اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺧﻮد اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارد ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﮥ آنﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت‬

‫اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ارز‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﻓﺎﯾﻨﺎﻧﺲ و ‪ ...‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ ،4-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ را ﻃﯽ دورة ‪ 1379‬ﺗﺎ ‪ 1385‬ﻧﺸﺎن‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﯾﺎدﺷﺪه از رﻗﻢ ‪ 141‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 79‬ﺑﻪ رﻗﻢ‬

‫‪1000‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 85‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﯽ اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت‬

‫‪ 39‬درﺻﺪ رﺷﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 83‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ‪ 46‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬از رﻗﻢ‬

‫‪346‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 82‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪505‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 83‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫ﻧﻤﻮدار ‪ .4-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ‪ 79‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫در ﺟﺪول ‪ ،11-2‬اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ وﻣﺆﺳﺴﺎت‬

‫اﻋﺘﺒﺎري از ﺳﺎل ‪ 1383‬ﺗﺎ ‪ 1385‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﺷﺪه ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮﯾﮏ‬

‫از ﻋﻘﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺗﺴﻬﯿﻼت و ﻧﺮخ رﺷﺪ آن ﻃﯽ دورة ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .11-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ‪ 83‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫رﺷﺪ ‪%‬‬ ‫ﺳﻬﻢ ‪%‬‬ ‫‪85‬‬ ‫رﺷﺪ ‪%‬‬ ‫ﺳﻬﻢ ‪%‬‬ ‫‪84‬‬ ‫ﺳﻬﻢ ‪%‬‬ ‫‪83‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪42‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪1,179,722‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪832,832‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪608,408‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري‬

‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪40,789‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪37,002‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪28,803‬‬ ‫ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‬

‫‪58‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪90,627‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪57,299‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪37,891‬‬ ‫ﻣﻀﺎرﺑﻪ‬

‫‪33‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪57,189‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪43,057‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪35,304‬‬ ‫ﺳﻠﻒ‬

‫‪89‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪176,432‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪93,375‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪42,496‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺪﻧﯽ‬

‫‪14‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪59,640‬‬ ‫‪307‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪52,275‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪12,852‬‬ ‫ﺟﻌﺎﻟﻪ‬

‫‪37‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪568,070‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪415,739‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪224,361‬‬ ‫ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ‬

‫‪12‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪34,806‬‬ ‫‪233‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪31,072‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9,341‬‬ ‫اﺟﺎره ﺑﻪ ﺷﺮط ﺗﻤﻠﯿﮏ‬

‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪21,396‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪20,429‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14,396‬‬ ‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ‬

‫‪43‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪11,483‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8,041‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5,860‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫‪88‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2,001‬‬ ‫‪206.9‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1065‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪347‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪ دﯾﻦ‬

‫‪129‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8,373‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3,655‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2,972‬‬ ‫اﻣﻮال ﻣﻌﺎﻣﻼت‬

‫‪27‬‬
‫‪56‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪108,916‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪69,820‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪39,643‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﻌﻮق و ﺳﺮرﺳﯿﺪﮔﺬﺷﺘﻪ‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﮐﻞ ﺗﺴﻬﯿﻼت از رﻗﻢ ‪ 608‬ﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1383‬ﺑﻪ رﻗﻢ‬

‫‪180‬ر‪ 1‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ‬

‫و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ دﯾﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ .5-2‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ‬

‫‪ .1-5-2-4‬داراﯾﯽﻫﺎ در ﺷﺒﮑﮥ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪول ‪ ،1-16‬ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1380‬ﺗﺎ ‪ ،1385‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺪﻫﯽﻫﺎي ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ و‬

‫ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري‬

‫ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻮاﺳﻄﮥ ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‪،‬‬

‫و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮ آنﻫﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي را در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد و ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .12-2‬داراﯾﯽﻫﺎ و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪85‬‬

‫‪85‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل‬

‫‪211,884‬‬ ‫‪108,659‬‬ ‫‪170,530‬‬ ‫‪764,402‬‬ ‫‪182,299‬‬ ‫‪438,222‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪785,093,2‬‬ ‫‪518,629,1‬‬ ‫‪862 ,394,1‬‬ ‫‪653 ,041,1‬‬ ‫‪437,785‬‬ ‫‪103,421‬‬ ‫ﺟﻤﻊ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪28‬‬
 ‫‪264,288‬‬ ‫‪740,208‬‬ ‫‪447,148‬‬ ‫‪996,118‬‬ ‫‪345,96‬‬ ‫‪310,74‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬

‫‪990,476‬‬ ‫‪564,374‬‬ ‫‪425,265‬‬ ‫‪181,184‬‬ ‫‪577,143‬‬ ‫‪530,97‬‬ ‫ﺟﻤﻊ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‬

‫‪512,178‬‬ ‫‪861,109‬‬ ‫‪676,50‬‬ ‫‪901,18‬‬ ‫‪193,6‬‬ ‫‪-----‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪110,331‬‬ ‫‪242,193‬‬ ‫‪858,78‬‬ ‫‪609,30‬‬ ‫‪136,11‬‬ ‫‪-----‬‬ ‫ﺟﻤﻊ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺑﯿﻤﮥ وزارت اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي و داراﯾﯽ‬

‫روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة روﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ در ﺟﺪول ‪ ،12-2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري از رﻗﻢ ‪103‬ر‪ 421‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ ،1380‬ﺑﻪ رﻗﻢ‬

‫‪785‬ر‪093‬ر‪ 2‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﺮخ رﺷﺪ آن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 40‬درﺻﺪ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﯾﻦ ﻗﻠﻢ از رﻗﻢ ‪530‬ر‪ 97‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1380‬ﺑﻪ رﻗﻢ‬

‫‪990‬ر‪ 476‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ دوره ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ رﺷﺪي ﻣﻌﺎدل‬

‫‪ 38‬درﺻﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫ﺟﻤﻊ داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ و ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎري ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﯿﺰ از رﻗﻢ ‪136‬ر‪ 11‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در‬

‫ﺳﺎل ‪ 1381‬ﺑﻪ رﻗﻢ ‪110‬ر‪ 331‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل در ﺳﺎل ‪ 1385‬رﺳﯿﺪ ﮐﻪ رﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ؛‬

‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ 137‬درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺮخ رﺷﺪ داراﯾﯽﻫﺎي ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﯾﺎدﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺎﮐﯽ از اﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﺴﯿﺎر‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﯽ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﺣﯿﻄﮥ ﮐﺎري و ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻧﻮآوريﻫﺎ و‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ رو ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺪم ﺑﺮﻣﯽدارد‪.‬‬

‫‪ .3-2‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬درﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﺸﺘﺮي اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل و ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺿﻤﻦ‬

‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري وﺳﻮدآوري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﮐﻠﯿﺪيﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺎﻟﯽ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ)ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ( وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺑﺤﺮان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ورﺷﮑﺴﺘﯽ ﺑﺒﺮد ‪.‬ﺗﺎﺛﯿﺮ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﮐﺜﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ دﻧﯿﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺸﺨﺼﯽ را‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ وﺿﻊ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬دراﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ در ﺣﯿﻄﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻣﺮوري اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﮐﻠﯿﺪي آن‬

‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.1-3-2‬‬

‫"ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ" ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺎﻧﮏ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻣﻮﺟﻪ ﻧﻘﺪاﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﺎﺻﯿﺘﯽ‬

‫از داراﯾﯽﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﺎ ﻫﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ دﯾﮕﺮ در ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﮕﻬﺪاراي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻ و‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺳﺮﯾﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻘﺪ ﺑﻮدن و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺟﺰاء ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ادﺑﯿﺎت داراﺋﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ (1‬وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺻﻨﺪوق‬

‫‪ (2‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده دﯾﺪاري )ﺟﺎري ( ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫‪ (3‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده دﯾﺪاري ﻧﺰد ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ و وﺟﻮه ﺑﯿﻦ راﻫﯽ‬

‫دﻻﯾﻞ ﻧﮕﻬﺪاري داراﺋﯽ ﻧﻘﺪ‬ ‫‪.2-3-2‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﻫﺪف اﺳﺎﺳﯽ ذﯾﻞ داراﺋﯽ ﻧﻘﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ و ﺗﺠﺎري ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري‬

‫ﻣﺴﮑﻮك و ارز دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ دوي اﯾﻨﻬﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻓﺼﻠﯽ دارﻧﺪ و درزﻣﺎن اﻋﯿﺎد و ﺟﺸﻦﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ و‬

‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﮕﻬﺪاري داراﯾﯽ ﻧﻘﺪ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭼﮏﻫﺎي ﺧﺮج ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎﻧﺸﺎن را در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ را از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻃﺮف ﺣﺴﺎب ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ازاي اﯾﻦ‬

‫ﺧﺪﻣﺎت وﺟﻪ ﻧﻘﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.3-3-2‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ داراﯾﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ ﻫﯿﭻ درآﻣﺪ ﺑﻬﺮهاي اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﺠﻢ ﮐﻤﯽ از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ رﯾﺴﮏ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬

‫دارد‪.‬ﺳﻄﺢ داراﯾﯽ ﻧﻘﺪ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺘﻘﺮاض ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﻫﻤﻮاره ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از داراﯾﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ را ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺﮐﺮدن ﻣﯿﺰان ورود و ﺧﺮوج ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺣﺠﯿﻢ و ﻣﺪت دارﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫ﻧﯿﺰ اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﯿﺮة‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ داراﯾﯽﻫﺎي ذﺧﯿﺮهاي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت اﻋﺘﺒﺎري و ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ‬

‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢِ زﻣﺎن ورود و ﺧﺮوج آنﻫﺎ را در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ دارد‪،‬‬

‫ﻫﺪف اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در‬

‫زﻣﺎن ﻣﻘﺘﻀﯽ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ درﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻬﻢ دارد‪:‬‬

‫· ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ درﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻌﻬﺪاﺗﺶ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ و ﻋﻨﻮان‬

‫ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻄﻤﺌﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺎﮐﺘﻮر اﻃﻤﯿﻨﺎن و اﻋﺘﻤﺎد‬

‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫· ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي وام را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﯾﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻣﻬﻢ در رواﺑﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫· ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻣﺎﻧﻊ از ﻓﺮوش ﻏﯿﺮﺳﻮدآور داراﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ اﺿﻄﺮاري از ﻧﻈﺮ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫· ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺪم ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮه اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ ﺑﺎﻧﮏ را ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ اي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎزار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻻ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮه ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺻﺮف رﯾﺴﮏ ﻋﺪم ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ‬

‫از ﺑﺎزار درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫· ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻧﻊ از اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺎﺑﺠﺎ ازﺣﻖ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﺗﻨﺰﯾﻞ اﺳﻨﺎد‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺎوب ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻨﺰﯾﻞ اﺳﻨﺎد درﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي را‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫راهﻫﺎي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.4-3-2‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ درآن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آنﻫﺎ ﺑﺪﯾﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ‪،‬ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ داﺋﻤﯽ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي وام ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫داراﯾﯽﻫﺎي درﺣﺎل ﺳﺮرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻬﻤﯽ دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪ .‬وامﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ‬

‫و اوراق ﺑﻬﺎدار ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪33‬‬
‫ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ وداراﯾﯽﻫﺎي درﺣﺎل ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ وﺟﻮد‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص درﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮاز اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ درﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺗﮑﺎ ﺑﺮ وﺟﻮه اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ اﯾﻦاﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ درﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ﮐﺸﻮر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺼﻮص زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ ﭘﯿﺶﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ وامﻫﺎي ﯾﮏﺷﺒﻪ و ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود و ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺗﮑﺎء زﯾﺎدي ﺑﺮ وﺟﻮه اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ دارﻧﺪ رﯾﺴﮏ‬

‫زﯾﺎدي را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﯾﻞ اﺳﻨﺎد اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي درواﻗﻊ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺸﺪه و ﻏﯿﺮه ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.5-3-2‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻃﻮل ﻣﺪت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان دو ﺳﻄﺢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺳﻄﺢ اول ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وﺿﻌﯿﺖ ذﺧﺎﺋﺮ اﺟﺒﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﺎﻣﻞ اﻟﺰاﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ‪،‬‬

‫روﯾﻪﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و … ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي در دوره دو ﻫﻔﺘﻪاي اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺗﻼش‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻻت روزاﻧﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﺎﻧﺪه‬

‫واﻗﻌﯽ روزاﻧﻪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺮﺗﻔﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫اﻣﺎ ﺳﻄﺢ دوم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﺎﻟﺺ وﺟﻮه ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ روﻧﺪي ‪،‬‬

‫ﻓﺼﻠﯽ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪاي و رﺷﺪ ﮐﻼن ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دورة ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺮ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﺎوبﻫﺎي‬

‫ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.6-3-2‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و زﯾﺎدي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ از ﻣﺤﻞ داراﺋﯽﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺮاض)ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽ( و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺘﻮازن ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)داراﺋﯽ و ﺑﺪﻫﯽ (‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪.‬‬

‫روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﺋﯽﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ‬ ‫‪.1-6-3-2‬‬

‫اﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درواﻗﻊ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ داراﯾﯽﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ دارد داراﯾﯽﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻏﻠﺐ ﺗﺒﺪﯾﻞ داراﯾﯽ‬

‫ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ داراﯾﯽ ﺑﻪ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﯾﯽﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد اﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ را‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻢرﯾﺴﮏ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪﺟﺎي ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ وام ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي‬

‫ﺗﻤﺴﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻢﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اوﻻَ ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ از‬

‫دﺳﺖدادن درآﻣﺪﻫﺎي آﺗﯽ آن داراﯾﯽﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ وﻗﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ داراﯾﯽﻫﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري اﯾﻦ داراﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺰﯾﻨﮥ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪.‬از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻓﺮوش اﯾﻦ‬

‫داراﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺒﺎدﻻت ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬داراﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ‬

‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤﺖ درﺑﺎزار ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﺛﺮوت و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ‬ ‫‪.2-6-3-2‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﺮﯾﺪاري ﺷﺪه ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﺰاﯾﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ را ﻓﻘﻂ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎده از وﺟﻮه اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﺮﺗﻔﻮي‬

‫داراﯾﯽﻫﺎﯾﺶ ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﺑﺰرگ از ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ‬

‫ﺻﺪ درﺻﺪ ﻧﯿﺎزﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺳﺘﻘﺮاض ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﭘﺮﺧﻄﺮﺗﺮﯾﻦ و ﭘﺮﺑﺎزدهﺗﺮﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎزار ﭘﻮل وﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎرات اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫اﺳﺘﻘﺮاض ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺰ اﻏﻠﺐ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن درآﻣﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻧﮏ را اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ دﭼﺎرﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض وﺟﻮه ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا‬

‫ﮐﻪ اﻧﺘﺸﺎرﺧﺒﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺳﺎﯾﺮ‬

‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ رﯾﺴﮏ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﻤﺘﺮي ﺑﻪ دادن وام ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺘﻮازن داراﺋﯽ و ﺑﺪﻫﯽ‬ ‫‪.3-6-3-2‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﺳﺘﻘﺮاﺿﯽ ذاﺗﺎَ ﭘﺮﺧﻄﺮ اﺳﺖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري داراﯾﯽ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺎ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻ زﯾﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻮازﻧﻪاي دراﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و از ﻫﺮ دو اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫درﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮازﻧﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺼﻮرت داراﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻻ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﺷﻮد)اﺻﻮﻻَ ﻧﮕﻬﺪاري اوراق ﺑﻬﺎدار و ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ( و ﺳﺎﯾﺮﻧﯿﺎزﻫﺎي‬

‫‪36‬‬
‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻈﻤﯽاز ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه در ﺳﻘﻒ اﻋﺘﺒﺎرات از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬

‫وﺳﺎﯾﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن وﺟﻮه ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫‪ .3‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ادﺑﯿﺎت‬

‫اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ادﺑﯿﺎت در دو ﺣﻮزه ادﺑﯿﺎت ﻧﻈﺮي و ﺗﺠﺮﺑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ادﺑﯿﺎت را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺪف ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺻﻠﯽ ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﯽ ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﺣﻮزه در دﺳﺘﻪ‬

‫ﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-3‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ‬

‫در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺪلﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮ روﯾﮑﺮد ﮐﻼن اﺳﺘﻮار ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﻌﯽ در ﺗﺤﻠﯿﻞ‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در روﯾﮑﺮد دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ‬

‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬در ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﺧﺮد ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶ ﺣﻘﯿﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ادﺑﯿﺎت ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﮐﺎراﯾﯽ‪ ،‬اﻧﺪازه ﺑﺎﻧﮏ و ‪ ...‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫در روﯾﮑﺮد ﺧﺮد ﺑﻪ ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎرهاي ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮ و ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﺎره اي ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺪازه ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮ را ﺑﺮوﻧﺰا در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻬﯿﻨﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ و داراﺋﯽﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬

‫ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺎﻧﮏ و ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي آنﻫﺎ را ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ‬

‫دﺳﺘﻪ اول ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻣﻌﻄﻮف ﺷﺪه و ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﺪدي ﻓﺮاواﻧﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮏ از دو ﻗﺴﻤﺖ داراﯾﯽ و ﺑﺪﻫﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮﮐﺪام ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿ ﮏ‬

‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن ادﺑﯿﺎت ﻏﻨﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬در روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﯾﯽﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺮي رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺎﻧﮏ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﺋﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ اﻧﺪازه و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺑﺪﻫﯽﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮونزا داده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺴﺎﻟﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﻞ ﺷﻮد ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ‬

‫‪38‬‬
‫داراﺋﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا و ﯾﺎ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ .‬دو دﺳﺘﻪ ﻣﺪل را ﻣﯽ ﺗﻮان در اﯾﻦ ﺣﯿﻄﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﺋﺮ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﺪلﻫﺎي‬

‫ﮔﺮوه دوم ﮐﻪﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و رﯾﺴﮏ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪﻫﯽ را در ﺗﺼﻤﯿﻢﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﻮﺛﺮ‬

‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﻣﺪلﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف آن ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﯾﮏ روز ذﺧﺎﺋﺮ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻮﯾﺎ‬

‫ﮐﻪ ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻬﺪاري را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﮐﻨﻨﺪ در اﯾﻦ ﺣﻮزه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ دوره‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ دورهﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﯿﻦ دوره اي در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-1‬ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪39‬‬
‫ﻧﻤﻮدار‪1-3‬ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ .2-3‬ادﺑﯿﺎت ﻧﻈﺮي‬

‫اوﻟﯿﻦ و اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دﺧﺎﺋﺮ ﮐﻪ ادﺑﯿﺎت اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺪل‬
‫‪23‬‬
‫ادﺟﻮرث‪ (1888)22‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻌﺮوف ادﺟﻮرث ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﯾﮏ ﺑﺎزي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎزي ﻋﻤﻠﮑﺮد‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزي ﺑﺪﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﻣﻘﺪاري دﻻر اﻋﺘﺒﺎر دارد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ آن را‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت )درآﻣﺪزا ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﯽرﯾﺴﮏ( ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻧﮕﻪدارد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻫﺮ ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ وﺟﻪ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮ از وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﭙﺮده ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‬

‫وﻟﯽ ﯾﮏ ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪاي ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻣﺎزاد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﯿﺰ از ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﻞ اﯾﻦ ﺑﺎزي ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﺟﻮاب ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻧﯿﻤﻪ ﻗﺮن ﮔﺪﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﻮال ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ادﺟﻮرث اﺣﯿﺎ و ﺗﻮﺳﻂ اور و ﻣﻠﻮن‪ (1961)24‬ﺣﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ اﯾﻦ ﺑﺎزي ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﺑﺎزي در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﺗﻮﺑﯿﻦ‪ (1956)25‬ﻣﺪﻟﯽ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ‬

‫داراﯾﯽﻫﺎي ﯾﮏ ﻓﺮد ﯾﺎ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻦ اوراق ﺳﻮدده‪ 26‬و وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬

‫ﻗﻄﻌﯽ در ﻣﺪل ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ آن از ﻃﺮﯾﻖ اوراق ﺳﻮدده ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬

‫و ﻏﯿﺮﻣﺎﻟﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي دورهي ﯾﮏ ﺳﺎل )ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﻣﯽ ﺗﻮان اﻗﺪام ﺑﻪ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﭘﻮل ﺑﻪ اوراق ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺑﻨﺪي ﺳﻮال ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻟﻪ و ﺟﻮاب ﻣﺪل ﺗﮏ دورهاي‬

‫‪22 Edgworth‬‬
‫‪23 Opera tiona l game‬‬
‫‪24 Orr and mellon‬‬
‫‪25 Tobin‬‬
‫‪26 Bond‬‬

‫‪41‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﺒﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﺳﻔﺎرش دﻫﯽ ﮐﺎﻻ ﯾﮏ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد و ﺑﺮاي‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻫﺮ واﺣﺪ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﻻ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻌﺪاد ﺳﻔﺎرش‬

‫دﻫﯽ ﻃﯽ دوره را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﻔﺎرش دﻫﯽ و ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﺎﻻ را داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺑﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻣﻮل‪ (1952)27‬ﻣﺪﻟﯽ را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﻓﺮد ﺳﭙﺮده ﮔﺬار در ﻃﯽ ﯾﮏ دوره‬
‫‪28‬‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻪ ازاي‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ از ﺳﭙﺮده ﺳﻮدزاي ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ‬

‫ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺮداﺷﺖ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮي ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﻧﯿﺰ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺪل ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزي ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎﻣﻮل و ﺗﻮﺑﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﻼت اﺻﻠﯽ در ﺣﻮزه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫رﺷﺪ داﻧﺶ رﯾﺎﺿﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ روشﻫﺎي ﺣﻞ‪ ،‬ﺣﺬف ﯾﮑﯽ از ﻓﺮوض اﺻﻠﯽ ﻣﻘﺎﻻت ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‬

‫ﺗﻼشﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺪلﻫﺎ را ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻓﺮض ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻗﻄﻌﯽ‬

‫ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﯾﺎ ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻟﺤﺎظ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دو روﯾﮑﺮد ﺑﻪ ﻣﺪل ﺳﺎزي در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ وﺟﻮد دارد‪ .‬در روﯾﮑﺮد اول ﯾﮏ ﺳﻄﺢ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﻄﺢ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 95‬درﺻﺪي را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻃﻮري‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺒﻮد ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻏﯿﺮ‬

‫ﺧﻄﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ اﻣﺎ ﻣﺪل از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪) .‬ﭼﺎرﻧﺲ‪ (1966 29‬ﺑﺎ‬

‫‪27 Baumol and tobin‬‬

‫‪28 Brokerage‬‬
‫‪29 Charness‬‬

‫‪42‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ در ﻣﺪل ﭼﺎرﻧﺲ ﺳﻄﺢ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮوﻧﺰا ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻌﺪي ﺗﻼش‬

‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان اﺣﺘﻤﺎل را دروﻧﺰا ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫در روﯾﮑﺮد دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اور و ﻣﯿﻠﺮ‪ 30‬ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ‪ D‬ﺳﭙﺮده دارد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻮع داراﺋﯽ‪ ،‬ذﺧﯿﺮه )‪(R‬‬

‫و داراﺋﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا ﻣﺎﻧﻨﺪ وام )‪ (E‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪ r .‬را ﻧﺮخ وامدﻫﯽ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ‬

‫ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﻌﺮض رﯾﺴﮏ ﺑﺮداﺷﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮده را‬

‫ﻃﯽ دوره ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺠﺎرب ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﯿﺰان ﺧﺮوج ﺳﭙﺮده ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺠﻤﻌﯽ )‪ f(x‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ وﻗﺘﯽ اﺗﻔﺎق‬

‫ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ )‪ (x‬در ﻃﯽ دوره از ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﺋﺮ اﺑﺘﺪاي دوره ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﯾﺎ ﻓﺮوش دﯾﮕﺮ داراﺋﯽﻫﺎ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮐﺴﺮي و ﺑﺎ ‪ rp‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل اﻗﺪام ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﯿﻨﻪ وام و ذﺧﯿﺮه از‬

‫ﻣﯿﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎ )‪ (D‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬اﮔﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه وام ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺎ ‪ r‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد دو ﻧﻮع ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬

‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ )‪ R(r‬ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ و ﻫﺰﯾﻨﻪاي ﻣﻌﺎدل راﺑﻄﮥ )‪ (1-3‬ﮐﻪ‬

‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪¥‬‬
‫)‪(1-3‬‬
‫‪L = ò p( X - R) f ( X) dX‬‬
‫‪R‬‬

‫‪30 Miller‬‬

‫‪43‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﯾﮏ واﺣﺪ اﺿﺎﻓﻪ ذﺧﯿﺮه‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻬﺎﺋﯽ ‪ r‬و ﯾﮏ واﺣﺪ ﮐﺎﻫﺶ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪاي ﻣﻌﺎدل راﺑﻄﮥ)‪(2-3‬‬

‫را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬

‫‪¥‬‬
‫‪LR = - p ò f (X )dX‬‬ ‫)‪(2-3‬‬
‫‪R‬‬

‫ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻦ دو ﻫﺰﯾﻨﻪ را ﻟﺤﺎظ ﮐﺮده و ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮد ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ از‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬راﺑﻄﮥ )‪(3-3‬‬

‫‪¥‬‬
‫)‪(3-3‬‬
‫‪r = p ò f (X )dX‬‬
‫‪R‬‬

‫‪¥‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬ ‫‪òR f ( X)dX‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﻄﺤﯽ از ذﺧﺎﺋﺮ را ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ r/p‬ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ذﺧﯿﺮه ﻣﻄﻠﻮب را ﺗﺎﺑﻌﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪل )‪ f(x, r , p‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬

‫ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮة اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ )‪ (p , r‬ﺗﺄﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫‪¥‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ r/p‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫‪ò f ( X )dX‬‬
‫‪0‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ذﺧﯿﺮه ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬

‫)‪ f(x‬را ﻣﺘﻘﺎرن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و )‪ E(x‬ﺻﻔﺮ ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ‪ r/p<1/2‬ﯾﺎ ‪ p>2r‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪ r‬را ﻧﺮخ‬

‫وام و ‪ p‬را ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺟﺮﯾﻤﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ذﺧﯿﺮه ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻏﯿﺮﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬در‬

‫ﺿﻤﻦ ﻣﺪل‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ذﺧﯿﺮه ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در راﺳﺘﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ اﺷﮑﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ r‬ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﮐﻪ ‪ r‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺧﺎﻟﺺ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ از آن ﮐﺴﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در‬

‫ﻣﻮرد ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ ‪ p‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ و‬

‫‪44‬‬
‫ﯾﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻋﺘﺒﺎري ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي از ﻗﺮضدادن ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ‪ p‬آورده ﺷﻮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬

‫ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺧﻮد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻟﺤﺎظ ﮐﻠﯿﻪ اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت‪،‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺪل ﻫﻨﻮز اﺷﮑﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ را در ﺧﻮد دارد‪ .‬در ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‬

‫ذﺧﺎﺋﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞﻫﺎ و ﺗﺼﺤﯿﺢﻫﺎي زﯾﺎدي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ دراداﻣﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺻﻼﺣﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اداﻣﻪ ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﯿﻪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي وام ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻧﺮخ وام )‪ (r‬را ﺛﺎﺑﺖ ﻟﺤﺎظ ﻧﮑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﺴﻬﯿﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﯽدﻫﺪ واﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻬﺎﺋﯽ‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺎ ‪ r‬ﻧﺸﺎن داده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ درآﻣﺪ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎﻫﺶ داراﯾﯽ‬

‫ﺳﻮدزا ‪ E‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﮕﻬﺪاري ﯾﮏ واﺣﺪ ذﺧﯿﺮه ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ داراﺋﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا )‪ (E‬ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪) .‬ﭘﻮل‪(1968 31‬‬

‫)‪(4-3‬‬

‫ﭘﻮل در اداﻣﻪ ﻣﺪﻟﯽ اراﺋﻪ داد ﮐﻪ در آن ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪ X‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻄﺢ ذﺧﯿﺮه اول دوره ‪ R‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در اﻧﺘﻬﺎي دوره )‪(R-X‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ k‬درﺻﺪ ﺳﭙﺮده اﻧﺘﻬﺎي دوره ﺑﺎﺷﺪ )‪ (D-X‬ﮐﺴﺮي وﻗﺘﯽ اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ )‪ R-X<k(D-X‬ﯾﺎ‬

‫̂‪ X>[(R-KD)/(1-K)] = X‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﮔﺮ ﮐﺴﺮي ذﺧﺎﺋﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻣﯿﺰان آن ﺑﺮاﺑﺮ راﺑﻄﮥ )‪ (5-3‬و ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫آن ﺑﺮاﺑﺮ راﺑﻄﻪ )‪ (6-3‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪31 Pool‬‬

‫‪45‬‬
‫) ‪X (1 - K ) - ( R - KD ) = ( X - Xˆ )(1 - K‬‬ ‫)‪(5-3‬‬

‫‪¥‬‬
‫)‪(6-3‬‬
‫‪L = ò p [X (1 - k ) - R + kD ]f (X )dX‬‬
‫ˆ‪X‬‬

‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﯿﻨﻪ وﻗﺘﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻬﺎﺋﯽ ذﺧﺎﺋﺮ )‪ (r‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ p‬در اﺣﺘﻤﺎل‬

‫̂‪ X‬اﺳﺖ و ﻧﻪ ‪. X>R‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪> X‬‬ ‫ﮐﺴﺮي ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺴﺮي‬

‫در ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪاي اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ دراﺑﺘﺪاي ﻫﺮ روز‬

‫ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه ﺑﻬﯿﻨﻪ *‪ R‬ﮐﺎر ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ ﻓﺎرغ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﺋﺮ از دوره ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻗﯽ‬

‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻌﺪﯾﻞ در ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺼﺎدﻓﯽ وﺟﻮد دارد در اداﻣﻪ ﺗﻼشﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﺗﻮﺑﯿﻦ و‬

‫ﺑﺎﻣﻮل ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻌﺪﯾﻞ ذﺧﺎﺋﺮ وﻗﺘﯽ ﺳﻮدزا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻮد ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻪ روزرﺳﺎﻧﯽ ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬

‫‪ R‬ﯾﻌﻨﯽ ‪ rR+L‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻌﺪﯾﻞ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨﻪ در اﯾﻦ ﻣﺪل اﺳﺘﺨﺮاج ﯾﮏ ﺑﺎزه در دو ﻃﺮف‬

‫‪ R‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دراﯾﻦ ﺑﺎزه ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ذﺧﯿﺮه را ﺑﺪون ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻞﮐﺮد روز ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻧﮏ از ﺣﺪود ﺧﺎرج ﺷﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ درﮐﺪام ﻃﺮف ﺑﺎزه ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﯿﺰان‬

‫ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﺮزي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻣﺮزﻫﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ در ﻧﻘﻄﻪاي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﻮد‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺑﻪ )‪ (R*r+L‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺗﻌﺪﯾﻞ )‪ (m‬ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ دارﯾﻢ‬

‫ﻣﺪل ﻫﻤﺎن ﺷﮑﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺣﺪﻫﺎي ﺑﺎﻻﺋﯽ و ﭘﺎﺋﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻮد‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﯽ ذﺧﯿﺮه ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ ﭘﺎﺋﯿﻨﯽ ﺗﺎ ﭘﺎﺋﯿﻦﺗﺮ از ﺣﺪ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺟﻤﻊ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺗﻌﺪﯾﻞ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺣﺠﻢ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ آورده ﺷﺪ ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﯽ از‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‪ p ، r‬و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺮﻣﺎل ﻟﺤﺎظ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞازﻫﻢ‬

‫)ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﭙﺮده ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﺑﺰرگ ﺟﻤﻊ آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﻣﯿﻞ‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ‪ E(x)=0‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﻟﺬا ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪b‬‬

‫در اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر ‪ x‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ‪ b‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ ‪ r/p‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ( R = bs X ).‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﺳﭙﺮده )‪ p(x‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﭙﺮده ﺑﺎﻧﮏ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪).‬ﺑﺎﻟﺘﻨﺰﺑﺮﮔﺮ ‪ (1972‬ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺳﻄﺢ‬

‫ﺳﭙﺮده‪ D ،‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮده را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ R‬را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫ﻧﻮع ﺳﭙﺮده )ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل از ﺳﭙﺮدهﻫﺎي دﯾﺪاري ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ( ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ در‬

‫وارﯾﺎﻧﺲ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ R‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﻣﺪلﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب داراﺋﯽ دارد‪ .‬در اﮐﺜﺮ‬

‫ﻣﻘﺎﻻت اﯾﻦ ﺣﻮزه ادﺑﯿﺎت‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮوﻧﺰا ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻼﺷﯽ آﻣﯿﺰ )‪ (1968‬ﺑﺎ‬

‫ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﻈﺎري رﯾﺴﮏ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫)‪ (Default Risk‬را ﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻟﺬا ﯾﮏ ﺳﻮدزاﺋﯽ ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻃﻼﻋﺎت را‬

‫در ﻣﺪل دروﻧﺰا ﻟﺤﺎظ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬او دراﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻓﺮض ﮐﺮده ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﯾﮏ اﻏﺮاق در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻢﺗﺮ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﺪل ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا اﯾﻦ ﻓﺮض اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﺘﻨﺮﺑﺮﮔﺮ )‪ (1974‬در‬

‫ﺗﻼﺷﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ را ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺣﺠﻢ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﯾ ﺎ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮده ﻣﺮﺗﺒﻂ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪل او ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺖ را دارد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻤﻮدن در راﺳﺘﺎي ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ از رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي وارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺮﺿﯽ‬

‫ﻣﺪﯾﺮان را ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن راﺟﻊ ﺑﻪ اﻧﺪازه ذﺧﺎﺋﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻟﺬا دﺧﺎﯾﺮ ﮐﻤﺘﺮي ﻧﮕﺎه‬

‫دارد‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ در دﻫﻪ ﻫﺸﺘﺎد‪ -‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎزار اﻋﺘﺒﺎرات ﻓﺪرال‪ 32‬آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ -‬و ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ادﺑﯿﺎت ﻣﺪلﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﯾﮏ‬

‫ﺑﺎزار آزاد اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ روزاﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از آن ﯾﺎ وامدﻫﯽ ﺑﻪ آن اﻗﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي‬

‫ﭘﻮﻟﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬار اﻗﺪام ﺑﻪ ﻫﺪفﮔﺬاري در ﻣﻮرد ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﯾﻦ ﺑﺎزار ﻧﻤﻮده‬

‫و ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺧﻮد ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاري ﺷﺪه را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺷﺎﺧﺺ‬

‫در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮيﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﺤﺎظ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺬار‪،‬‬

‫ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻫﺪف ﮔﺬاري ﺷﺪه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫راﺳﺘﺎ وﺟﻮد ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ )ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ(‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪي در اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي روزاﻧﻪ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﮐﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ در اﮐﺜﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ي‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻼشﻫﺎي زﯾﺎدي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪).‬ﺑﻮرﯾﻮ‪ (1997،‬ﺑﺎ‬

‫اﻋﻤﺎل اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و ﺟﺮﯾﻤﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺴﺮي آﺧﺮ دوره‬

‫ﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا درك ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﮐﺎرﺑﺮدي اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮﻟﯽ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻘﺮاض)وام دﻫﯽ( اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﺪﻫﯽ)ﻃﻠﺐ( ﻓﺮدا اﺳﺖ ﻣﺪلﻫﺎي آن ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﭘﻮﯾﺎي ﯾﮏ دورهاي ﯾﺎ ﭼﻨﺪ دورهاي درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از دوره ﯾﺎ دورة‬

‫‪32 Federa l fund ma rket‬‬

‫‪48‬‬
‫ﻧﮕﻪداري‪ ،‬دورهاي ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ)ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل در آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬دو ﻫﻔﺘﻪ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ‬

‫دوره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮد اﻗﺪام ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻻﻧﮕﻮرث)‪ (1989‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ ﻣﺪل ﭼﻨﺪ‬

‫دورهاي ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ را ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﮐﺎﻧﺎدا ﺑﺮآورد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻼش ﻻﻧﮕﻮرث ﺑﺎﻋﺚ‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﮐﺎﻧﺎدا ﺷﺪه ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﻓﺮوﺿﯽ ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻤﭽﻮن‬

‫ﻟﺤﺎظ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮاي ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﺪل از آﻧﭽﻪ در واﻗﻌﯿﺖ در ﺣﺎل وﻗﻮع اﺳﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻮس و داو)‪ (1999‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﺑﺮاي دو دوره ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻋﺪم ﻫﻤﮕﻨﯽ در‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻓﺎﯾﻦ)‪ (1998‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روﯾﮑﺮد‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺮ روي ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ ﻃﯽ دوره ﻧﮕﻬﺪاري ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺗﻼش ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن‪ (1996) 33‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اراﺋﻪ ﻣﺪل ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻬﺪاري دو ﻫﻔﺘﻪاي ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﺎن دوره ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪي از ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ وزﻧﺪار‬

‫ذﺧﺎﺋﺮ ﭘﺎﯾﺎن روزﻫﺎي ﻫﺮ دوره ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺪل ﺣﺎﻟﺘﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﻧﺪازه ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮوﻧﺰا‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دورهﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري )‪ (Carry over‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ،m‬دوره ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﯿﺮه و ‪ ،t‬روز ﮐﺎري دورة ﻧﮕﻬﺪاري را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ m‬از ﯾﮏ ﺗﺎ ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﯾﮏ ﺗﺎ ده ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ‪ i‬ام در زﻣﺎن ‪ m‬و‪ t‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫ﻣﯿﺰان ‪ BmD,t‬از ﻓﺪرال رزرو ﺑﺨﺮد )ﺑﻔﺮوﺷﺪ( ﮐﻪ ﻋﻼﻣﺖ آن ﻣﺜﺒﺖ )ﻣﻨﻔﯽ( ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ در اﯾﻦ ﻣﺪل‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪33 Ha milton‬‬

‫‪49‬‬
‫ﻃﺒﻖ زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻣﺪل‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ روز ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺪﻫﯽ روز ﻗﺒﻞ ﺧﻮد ‪ BiD,m,t -1‬را ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در ﻃﯽ‬

‫روز ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ Tim,t .‬را ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏ ‪ i‬ام در دوره ‪ m‬و روز ‪t‬‬

‫ام در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ‪ Xi,m,t‬را ﺧﺎﻟﺺ درﯾﺎﻓﺖ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺮ روز ﻗﺒﻞ از‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ از ‪ Xi,m,t‬اﻃﻼع دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ‪ Xi,m,t‬ﻣﻨﻔﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﺳﺘﻘﺮاض ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﺬا ‪ Xi,m,t‬را ﺑﺮون زا در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫‪ Xi,m,t‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ BiD, m,t‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﯽ ‪ BiD, m,t‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ‪ Xi,m,t‬ﺑﺮوﻧﺰا ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه ﻟﯿﮑﻦ ﻣﯿﺰان دﻗﯿﻖ آن ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻄﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ‪ ...‬ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﻧﯿﺴﺖ و ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﯾﮏ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ‪ e i,m,t‬در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﺷﻮك‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ذﺧﯿﺮه اﻧﺘﻬﺎي روز ﺧﻮد را ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﺷﻮك ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ Tim,t‬ارﺗﺒﺎط و ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد اﯾﻦ‬

‫ﺷﻮك ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺛﺒﺘﯽ‪ ،‬واﺻﻞ ﻧﺸﺪن ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺴﺘﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ وﺻﻮل‪ ،‬ﺧﻄﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬

‫اﻃﻼﻋﺎت)‪ ( Operational Glitch‬و ‪ ...‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ e i ,m,t .‬را ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪g‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ Tim,t‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺜﺒﺖ دارد ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﻄﺢ ذﺧﯿﺮه‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه در‬

‫ﭘﺎﯾﺎن روز ﺑﺎﻧﮏ ‪ i‬ام در دوره ‪ m‬روز ‪ t‬ام را ﺑﺎ ‪ Ri,m,t‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻬﺎي روز ﺳﻄﺢ ذﺧﯿﺮه اﻧﺘﻬﺎي روز ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت راﺑﻄﮥ )‪ (7-3‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)‪(7-3‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ در ﻃﯽ روز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮاز ﻣﻨﻔﯽ ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن روز ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ‬

‫ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺎﻧﺪن ﺣﺴﺎب ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ‪ q‬ﻧﺮخ‬

‫‪50‬‬
‫ﺟﺮﯾﻤﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﮥ )‪ (8-3‬راﺑﻄﮥ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﺴﺮي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ را ﺣﺴﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫راﺑﻄﮥ )‪ (9-3‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)‪(8-3‬‬

‫)‪(9-3‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺠﻤﻌﯽ ‪ e i ,m,t‬راﺑﻄﮥ )‪ (9-3‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راﺑﻄﮥ )‪ (10-3‬ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬

‫درآﻣﺪ‪.‬‬

‫)‪(10-3‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺑﺘﺪا ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ وزندار ذﺧﺎﺋﺮ ﭘﺎﯾﺎن روز ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راﺑﻄﮥ )‪ (11-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ‪ RQR‬را ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺴﺮي ذﺧﺎﺋﺮ آﺧﺮ دوره را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﮥ‬

‫)‪ (12-3‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫)‪(12-3‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﺎﻧﮏ از ﺳﻪ ﺟﺰء ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در ﺗﻼش اﺳﺖ ﻣﺠﻤﻮع آنﻫﺎ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ؛‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺎزاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺴﺮي ﭘﺎﯾﺎن دوره)راﺑﻄﮥ ‪(13-3‬‬

‫)‪- 3‬‬

‫‪(13‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در ﻃﻮل دوره ﻧﮕﻬﺪاري ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي‬

‫اﺧﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎرﺗﯿﻨﮕﻞ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻬﺎﻧﺪ‪) .‬راﺑﺮدرز‪(1994 ,34‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻪ اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯿﺰان ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در روز ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬راﺑﻄﮥ )‪(14-3‬‬

‫‪E (rt +1 | rt , rt -1 ,...) = rt‬‬ ‫)‪(14-3‬‬

‫ﭼﺮاﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزار ﺑﺎ آرﺑﯿﺘﺮاژ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت را ﺣﺬف‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻼشﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮض در ﺣﺎﻟﺖ واﻗﻌﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن و‬

‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻓﺎﯾﻦ در ﻣﻘﺎﻻت ﺧﻮد ﺗﻼش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬آنﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و وﺟﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ را ﻋﺎﻣﻞ ﻋﺪم وﻗﻮع آرﺑﯿﺘﺮاژ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫‪34Raberds‬‬

‫‪52‬‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺗﻮن و دﯾﮕﺮان‪ (2002)35‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﻄﺎرات ﻋﺎﻣﻠﯿﻦ از رﻓﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺬار ﻣﯿﺰان‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪35 Ba rton et al‬‬

‫‪53‬‬
 ‫‪ .3-3‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ‬

‫ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬در ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬

‫رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در‬

‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺪل ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮي‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺷﻤﺎﮐﻠﺮ و دﯾﮕﺮان )‪ (1998‬ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي او ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬

‫ﮐﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺎﺧﺺ ارز‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﻮرس‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و‪ ...‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي آورده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار دﯾﮕﺮ در دﺳﺘﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺟﺎي ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان وامﻫﺎي از دﺳﺖرﻓﺘﻪ) ‪loss‬‬

‫‪ (loan‬و ﻣﯿﺰان ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎراﺟﺎس و ﺑﻘﯿﻪ)‪ (2000‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮده ﮔﺬار در ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮزﯾﻊ دﻫﻨﺪه را رﯾﺴﮏ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران در ﮐﻨﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪ .‬ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ)‪ (2000‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻼن ﻫﻢ ﭼﻮن‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ رﯾﺴﮏ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎي ﺳﺮاﻧﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻌﺪاد ﺷﻌﺐ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺎﻧﮏ و ﻧﺮخ ﺳﭙﺮده ﺑﺎﻧﮏ را ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮزﯾﻊ دﻫﻨﺪه ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪ .‬ﻣﺤﻤﻮدزاده اﺣﻤﺪي ﻧﮋاد)‪ (1384‬در‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﻘﯿﺎس ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن‬

‫ﻣﯿﺰان و ﻧﺤﻮه ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬاري ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ از ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻨﺠﯽ ‪ARCH‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده و ﻣﯿﺰان ﻣﻌﺎﻣﻼت‬

‫روزاﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻘﺪ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻣﺪل اوﺳﺖ‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫در روﯾﮑﺮدي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻃﯿﻔﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺎزاد ذﺧﺎﺋﺮ در دوران ﺑﺤﺮان ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬

‫ﻣﻮرﯾﺴﻮن)‪ (1966‬در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از دوران ﺑﺤﺮان‬

‫آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ او ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺎزاد ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه ﺑﻌﺪ از دوران ﺑﺤﺮاﻧﯽ را‬

‫ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از دوران ﺑﺤﺮان ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬارﺗﺮﯾﻦ ﺗﻼش در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﻮل )‪ (1968‬اﺷﺎره داﺷﺖ‪ .‬او‬

‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﯽ در اداﻣﻪ ﻣﺪل ﻣﻮرﯾﺴﻮن‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺎزاد ذﺧﺎﺋﺮ دوران ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1930‬آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪل او ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺎزاد ذﺧﺎﺋﺮ آزاد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺎﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻓﺪرال رزرو ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮاﺳﺖ)‪ (1971‬در اداﻣﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﭘﺎﯾﯿﻦ دﭼﺎر ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮاﺳﺖ ﻣﺎزاد ﻋﺮﺿﻪ در‬

‫دوران ﺑﺤﺮان ‪ 1930‬را ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺷﮑﺴﺘﯽ در ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫از دﯾﮕﺮ ﺑﺤﺮانﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ آﺳﯿﺎي ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﮔﺎوا )‪ (2004‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺧﻮد ﺑﺮر روي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ژاﭘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ دﻟﯿﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﯿﺮه‬

‫ﻣﺎزاد در اواﺧﺮ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1990‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ او دو دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺎزاد ﻋﺮﺿﻪ‬

‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﭘﺎﯾﯿﻦ)‪ (Call Rate‬و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪه ﺑﺎﻧﮏ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﺮﮐﺰي ژاﭘﻦ در راﺳﺘﺎي ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺗﺎ ﺣﺪ ﺻﻔﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺮان ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادنﺗﺮاز ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع داده ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬در ﮔﺮوﻫﯽ از‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دادهﻫﺎي ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫‪55‬‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﺪل ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزي ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﺻﺖ و ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﺑﻪ ادﺑﯿﺎت ﺑﺮداﺷﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﭘﺲ از ﻣﺪل ﺳﺎزي و ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه در ادﺑﯿﺎت ﺑﺮداﺷﺖ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ از دادهﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﻘﻼت را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ‬

‫دﯾﮕﺮ و ﯾﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻼن ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دادهﻫﺎي ﺗﺎﺑﻠﻮﯾﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺟﻼث ﮐﻮرﯾﺎ و‬

‫دﯾﮕﺮان)‪ (2005‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﮑﺰﯾﮏ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده ﻣﻨﺎﺳﺐ از‬

‫ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﺋﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﮑﺰﯾﮏ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮده و‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﺎﻧﮏ را ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ‬

‫ﻣﺸﺘﺮي از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢدﻫﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﺒﺎدﻻت ﻃﯽ روز‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪،‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ در اﺧﺬ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻓﺪرال و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي و ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬

‫ﻓﺮاﺳﺖ)‪ (1971‬و‬ ‫و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل ﺧﻮد ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرﯾﺴﻮن)‪،(1966‬‬

‫ﭘﻮل)‪ (1986‬ﮐﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ در ﻣﺪل ﺳﺎزي دوران ﺑﺤﺮان اﺷﺎره ﺷﺪ ﻫﻤﮕﯽ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫‪ .4‬ﺑﺮرﺳﯽ دادهﻫﺎ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي ﻣﺪل اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮ روي ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻓﻌﺎل در اﯾﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ در اﯾﺮان ﺑﻪ ﻓﺮوردﯾﻦ ﺳﺎل ‪ 1379‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ و‬

‫اﺟﺮاﺋﯽ ﻧﻤﻮدن آن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراي ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي‬

‫ﺧﻮد ﻫﻤﭽﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﻌﺐ‪ ،‬ﺗﻨﻮع و ﺗﺴﻬﯿﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي اﺻﻠﯽ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻤﭽﻮن ارز‪ ،‬ﺑﻮرس و ‪ ...‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﯽ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬دوره ﻣﻮرد‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ و داﺧﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده و‬

‫اﻃﻼﻋﺎت داراي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ دوره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﯿﺰان دﻗﺖ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت و ﻟﺤﺎظ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﯿﺮوﻧﯽ و دروﻧﯽ‪ ،‬دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ ﻣﻬﺮﻣﺎه‬

‫‪ 1384‬اﻟﯽ ﺷﻬﺮﯾﻮر‪ 86‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺬف روزﻫﺎي ﺗﻌﻄﯿﻞ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ و‬

‫ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ در ﻃﻮل ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 512‬روز ﮐﺎري ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﺗﻮاﺗﺮ‬

‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر روزاﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬

‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از دادهﻫﺎ از ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎت و دﻓﺎﺗﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دادهﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬

‫ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران و ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن ﺗﺴﻬﯿﻼت و ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽﻫﺎي ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه رﻓﺘﺎر‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺷﺎﻣﻞ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺟﺎري‪،‬‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ اﻧﻮاع ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‪،‬‬

‫ﻣﻀﺎرﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬اﺟﺎره ﺑﻪ ﺷﺮط‬

‫ﺗﻤﻠﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﺟﻌﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻀﺎرﺑﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و وارﯾﺰﻫﺎي ﭼﮑﯽ اﻧﻮاع ﭼﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺮان‬

‫ﭼﮏ‪ ،‬ﭼﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﭼﮏﻫﺎي رﻣﺰدار از ﮔﺮوه اول ﺳﺮيﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ ـ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ـ اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت آن ﺟﻤﻊآوري و ﭘﺮدازش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻧﺰد‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬داراﺋﯽ ﺻﻨﺪوق و اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺴﻤﺘﯽ دﯾﮕﺮي از دادهﻫﺎ از ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮروي ﺷﺒﮑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ‬

‫ﺻﺤﻪﮔﺬاري اﻃﻼﻋﺎت )‪ (Data Verification‬ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزده ‪ 50‬ﺷﺮﮐﺖ‬

‫ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮرس از وب ﺳﺎﯾﺖ رﺳﻤﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮرس‪ ،‬ﻧﺮخ ﻃﻼ و ارز از ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺘﺨﺮاج‬

‫ﺷﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﺪل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و داراي ﻗﺪرت ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪﮔﯽ آﻣﺎري‬

‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات آﻧﻬﺎ در ﻃﻮل دوره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-4‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي‬

‫در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯿﺰان ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﻮع آن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺒﺎدﻻت ﭼﮑﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ را ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن‬

‫دادن رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران و ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ درﯾﺎﻓﺖ اﻧﻮاع ﺗﺴﻬﯿﻼت را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﺋﯽ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن‬

‫دادن رﻓﺘﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻟﺤﺎظ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬ﺧﻼﺻﻪ وﯾﮋﮔﯽ آﻣﺎري دادهﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺟﺪول ‪ 1-4‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫ ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻣﺎري ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺗﺤﻘﯿﻖ‬1-4 ‫ﺟﺪول‬
-1 - 4 4 ‫ﺟﺪ و ل‬

1Month Current NoIntrst long

Central Bank Deposite_Other
Variable Loans Liqidity Check_net
account _Bank
Deposit Account Deposit deposit

Mean 17225314362 213397790.5 3.69E+10 1.42E+09 1.66E+08 1.9E+10 3.44E+10 3.79E+10 2.36E+10

Standard Error 2943497281 1860692482 1.95E+10 2.63E+09 3.59E+08 1.08E+10 2.08E+10 6.65E+08 4.6E+09

Median 19240834000 213594027.5 1.38E+10 -1E+09 3.38E+08 1.87E+09 -2.5E+09 3.63E+10 1.93E+10

Standard Deviation 28689662649 42266808267 4.42E+11 5.97E+10 8.16E+09 2.45E+11 4.72E+11 1.51E+10 1.04E+11

Sample Variance 8.23097E+20 1.78648E+21 1.96E+23 3.56E+21 6.66E+19 5.98E+22 2.23E+23 2.27E+20 1.09E+22

Kurtosis 0.906914714 10.25418642 308.4923 17.03051 73.61271 257.7003 250.1573 3.28115 8.388861

Skewness 0.264049503 0.806453513 16.89828 1.801231 -0.5846 16.04264 15.60795 1.010442 -0.60276

Range 1.72049E+11 4.89864E+11 9.31E+12 7.88E+11 1.9E+11 4.18E+12 8.41E+12 1.23E+11 1.23E+12

Minimum -52529744000 -1.98282E+11 -6.4E+11 -2.6E+11 -9.6E+10 -3.8E+10 -2.9E+11 0 -6.9E+11

Maximum 1.19519E+11 2.91582E+11 8.67E+12 5.28E+11 9.41E+10 4.15E+12 8.11E+12 1.23E+11 5.45E+11

Sum 1.6364E+12 1.10113E+11 1.91E+13 7.31E+11 8.56E+10 9.81E+12 1.77E+13 1.95E+13 1.22E+13

Count 95 516 516 516 516 516 516 515 516

59
 ‫‪ .1-1-4‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﺋﻪ ﺷﺪه‬

‫ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺴﻬﯿﻼت اراﯾﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ﻧﻤﻮدار ‪ 1-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ‬

‫ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار در ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ از زﻣﺎن داراي ﯾﮏ ﭘﺮش اﻋﻄﺎي ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ داراي دو‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻋﻄﺎي ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛ در ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺷﻌﺒﻪاي ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ روشﻫﺎي‬

‫ﻣﻮﻧﯿﺘﻮرﯾﻨﮓ )‪ (Monitoring‬ﮐﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﺪﯾﺮ ﺷﻌﺒﻪ اﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺒﺎﻟﻎ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﮐﻢ‬

‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﻮدار داراي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻓﻌﺎل ﺑﻮده‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮآﯾﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي وام و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻌﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻀﺎرﺑﻪ و‬

‫ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺷﻌﺒﻪ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺑﺎ اﺧﺬ وﺛﯿﻘﻪﻫﺎي ﻣﻠﮑﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺣﺠﻢ‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت زﯾﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻤﻮدار داراي ﯾﮏ ﭘﺮش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻧﻤﻮدار ﯾﮏ روﻧﺪ ﺻﻌﻮدي دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ رﺷﺪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻻ در‬

‫ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ درﺟﺬب اﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ زﯾﺎدي را ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﺗﺴﻬﯿﻼت از ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم دوم و در ﻓﻮاﺻﻞ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺑﺎ ﺟﻤﻊ آوري‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ از ﻣﻮﻧﯿﺘﻮرﯾﻨﮓ و اﻋﺘﺒﺎردﻫﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت زﯾﺎد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ را داراﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺣﺠﻢ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺗﺴﻬﯿﻼت از ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم اول ﻧﯿﺰ‬

‫زﯾﺎدﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﭘﺮداﺧﺘﯽ در ‪ 6‬ﻣﺎﻫﻪ اول ‪ 80 ،1386‬درﺻﺪ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 6‬ﻣﺎﻫﻪ دوم ﺳﺎل ‪ 1385‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﺗﺴﻬﯿﻼت در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﯿﻖ وروﻧﺪ آن‬
‫ﻧﻤ ﻮدا ر ‪-1 4‬‬ ‫‪-2 4 -‬‬

‫‪.2-1-4‬ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4‬ﺧﺎﻟﺺ وارﯾﺰ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﭼﮏﻫﺎي رﻣﺰدار را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﯾﮏ ﻫﻢ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺰان‬

‫وارﯾﺰ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﭼﮑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺧﻂ روﻧﺪ ﻫﺮﮐﺪام از اﯾﻦ دوﺳﺮي ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ وارﯾﺰ و‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ﻃﯽ دوره ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت دو ﺧﻂ روﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در اﻏﻠﺐ روزﻫﺎ‪ ،‬در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي دارايت راز ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده و ﺣﺴﺎب ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮدار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﺎم ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻧﻮروز ‪ ،1385‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫داراي ﺗﺮاز ﻣﻨﻔﯽ )ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر( ﺑﻮده اﺳﺖ )روزﻫﺎي ‪ 130‬ﺗﺎ ‪ .(140‬اﯾﻦ اﺧﺘﻼف در ﭘﺮشﻫﺎي ﻧﻤﻮدار در اﯾﺎم‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و اﯾﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ روزﻫﺎي )‪ 310‬ﺗﺎ ‪ (350‬ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﺎم ﺗﻌﻄﯿﻼت ﻧﻮروزي‬

‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﯾﮏ روز ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺑﺎﻧﮏ از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ در ﺳﺎﯾﺮ روزﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﻌﻄﯿﻼت‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4‬وارﯾﺰ و ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و روﻧﺪ آن در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ﻧﻤ ﻮدا ر ‪-2 4‬‬

‫‪one.month.deposits‬‬ ‫‪current.deposits‬‬
‫‪Gharz.deposits‬‬ ‫‪long.deposits‬‬
‫‪dep_total‬‬
‫‪1.5e13‬‬

‫‪1.25e13‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1e13‬‬

‫‪7.5e12‬‬
‫‪2‬‬

‫‪5e12‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2.5e12‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺠﻤﻮع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري)‪ ،(1‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ)‪ ،(2‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺣﺴﺎب ﺟﺎري)‪ ،(4‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي‬
‫ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ )‪ (3‬و ﺳﭙﺮده ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ)‪(5‬‬

‫‪62‬‬
 ‫ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬ ‫‪.3-1-4‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-4‬ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ اﻧﻮاع ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﮔﻮﯾﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري را دارد‪ .‬در رﺗﺒﮥ ﺑﻌﺪي ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﯾﮏ روﻧﺪ‬

‫ﺻﻌﻮدي را ﻃﯽ دوره ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ در زﻣﯿﻨﻪ ﺟﺬب ﺳﭙﺮده ﺑﺎ اﻫﺮمﻫﺎﯾﯽ‬

‫ﻫﻤﭽﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﻌﺐ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد ﺳﭙﺮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺣﺠﻢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در دوره ﻣﻮرد‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد روﻧﺪ در اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ ﯾﮏ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﻣﻼﯾﻢ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﯾﻦ روﻧﺪ را از ﻧﻤﻮدار ﺣﺬف ﮐﻨﯿﻢ ﻧﻤﻮدار ‪ 4-4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات روﻧﺪزدا ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Residual‬‬
‫‪8e11‬‬

‫‪6e11‬‬

‫‪4e11‬‬

‫‪2e11‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-2e11‬‬

‫‪-4e11‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 4-4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺣﻮل روﻧﺪ‬

‫در اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن وارﯾﺎﻧﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه و از ﻃﺮﻓﯽ ﺧﺼﻠﺖ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ دﯾﺪه‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﻮك ﺑﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪاي از ﺷﻮكﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫‪ .2-4‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﮔﺮﭼﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ و ﻧﺤﻮه ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي آن ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎدي دارد وﻟﯿﮑﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﯿﺎﺳﺖ‪-‬‬

‫ﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ و ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد آن در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﻮﺗﻔﻮﻟﯿﻮ را در ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽﻫﺎﺋﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﯿﺰان‬

‫ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﯾﺎ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق و اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫‪1.2e11‬‬

‫‪1e11‬‬

‫‪8e10‬‬

‫‪6e10‬‬

‫‪4e10‬‬

‫‪2e10‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5-4‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5-4‬دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق ﺑﺎﻧﮏ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﻌﺎدل ﺣﺠﻢ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و اﺳﮑﻨﺎس اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﯾﮏ روﻧﺪ‬

‫ﺻﻌﻮدي روزاﻧﻪ در ﻧﻤﻮدار ﮐﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑﻞ روﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬در روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪) 1384‬روز ‪ 90‬ام ﻧﻤﻮدار( و‬

‫روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪) 1385‬روز ‪ 370‬ام ﻧﻤﻮدار( ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﻮك ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دو‬

‫دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن اﺳﺖ؛ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳﺎل اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪).‬ﻧﻤﻮدار ‪ (-4‬از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ ﺟﺬب ﺳﭙﺮده ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺴﺎب ﺻﻨﺪوق ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫‪1.25e12‬‬

‫‪1e12‬‬

‫‪7.5e11‬‬

‫‪5e11‬‬

‫‪2.5e11‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-2.5e11‬‬

‫‪-5e11‬‬

‫‪-7.5e11‬‬

‫‪-1e12‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪6-4‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 6-4‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺎ روز ‪ 90‬ام و از‬

‫روز ‪ 100‬ام ﺗﺎ روز ‪ 367‬ام ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻤﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و در ﯾﮏ ﺑﺎزه ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﻄﻊ دو ﺗﻐﯿﯿﺮزﯾﺎد در ﻧﻤﻮدار دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در روزﻫﺎي آﺧﺮ ﺳﺎل ‪ 84‬و ‪ 85‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش اوراق‬

‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺰان اوراق اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ روزﻫﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ در ﺟﺬب‬

‫ﺳﭙﺮده در روزﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺳﺎل ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن رﯾﺴﮏ‬

‫اﻋﺘﺒﺎري و رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻠﯿﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي درﯾﺎﻓﺘﯽ از‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن را ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﭙﺮدهﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎ را ﺑﻪ اوراق‬

‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 7-4‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮ ﻧﮕﻪداري‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻮدي‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺠﻢ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاريﻫﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺴﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي‬

‫‪65‬‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻨﯽ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)اﺳﮑﻨﺎس( ﺷﻌﺒﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﻮﺷﻪاي در دادهﻫﺎي اﯾﻦ ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺧﻮﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞ روﯾﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3e11‬‬
‫‪OTHBANK‬‬

‫‪2e11‬‬

‫‪1e11‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-1e11‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 7-4‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫‪ .3-4‬دادهﻫﺎي ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎزارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﮑﺎنﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‬

‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب روزاﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺟﻮد و‬

‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺴﯿﺎري از دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزار ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻨﺘﻔﯽ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ در دوره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎزارﻫﺎ دﭼﺎر رﮐﻮد ﺑﻮده و ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي دﯾﮕﺮ و ﻣﺤﯿﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎزار ارز و ﻃﻼ از اﯾﻦ ﻃﯿﻒ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزده‪ 50‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮرس ﺗﻬﺮان ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻪ‬

‫ﺑﺎزه داراﺋﯽﻫﺎي رﯾﺴﮑﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزده داراﺋﯽ ﺑﺪون رﯾﺴﮏ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ‬

‫‪66‬‬
‫ﺷﺎرپ‪ 36‬ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﺑﺎﻧﮏ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ‪ 8-4‬ﻧﺸﺎن‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزار ﺑﻮرس ‪ 50‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﺗﺮ در اﻏﻠﺐ روزﻫﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ در دورانﻫﺎﺋﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬

‫روﻧﻖ ﺑﻮرس اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪BRS_AD‬‬

‫‪2‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-2‬‬

‫‪-4‬‬

‫‪-6‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 8-4‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ وزﻧﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزده ‪ 50‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮرس ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎرپ‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺎرپ ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎزده‪ /‬رﯾﺴﮏ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺳﺎده ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﻬﺮه ﻣﺎزاد ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﮕﻬﺪاري داراﺋﯽ رﯾﺴﮑﯽ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﯿﺸﺘﺮي‬

‫دارد ﻋﺎﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻮد ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﺪم ﻧﮕﻬﺪاري داراﺋﯽ ﺑﺪون رﯾﺴﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آن ﺑﻬﺮه داراﯾﯽ‬

‫رﯾﺴﮑﯽ از ﺑﻬﺮه داراﺋﯽ ﺑﺪون رﯾﺴﮏ ﮐﺴﺮ ﺷﺪه و ﺑﺮ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻬﺮه داراﺋﯽ رﯾﺴﮑﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .4-4‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬

‫در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه در ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ و دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 84‬ﺗﺎ‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 86‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ؛ دادهﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ‬

‫‪36 Sharp Ra tio‬‬

‫‪67‬‬
‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دادهﻫﺎﺋﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﯿﺰان ﻧﮕﻬﺪاري اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق و‬

‫ﻣﯿﺰان اراﺋﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮرس اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻟﯿﻞ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺎزار ارز‪ ،‬ﻃﻼ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ رﮐﻮد در اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ در دوره ﻣﻮرد‬

‫ﻧﻈﺮ و ﻋﺪم وﺟﻮد دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ در ﺑﺎزار زﻣﯿﻦ و ﻣﺴﮑﻦ ﺑﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪68‬‬
 ‫‪ .5‬ﻣﺪل ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺪل ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي رﻓﺘﺎر‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﮐﻪ از ﻣﺪل ﻓﺮﻓﺎﯾﻦ)‪ (1998‬و‬

‫ﻣﺪل ﺟﻼث ﮐﻮرﯾﺎ و دﯾﮕﺮان)‪ (2005‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ دارد و ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﯽ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﻣﯽاﻓﺘﺪ داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺘﺎر ﺑﻬﯿﻨﻪاي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ در ﯾﮏ‬

‫دوره ﻧﮕﻪداري ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎﻧﮏ در ﻃﯽ اﯾﻦ‬

‫دوره ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬آنﻫﺎ را وارد ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ آورده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻨﺎرﯾﻮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻋﻼم ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻗﺼﺪ اﺟﺮاي آن را دارد‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪي آورده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮوض‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ و ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﺪل در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي ﮔﺰارش ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎم ﺑﻌﺪي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺪل ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آزﻣﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ و‬

‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺿﺮاﯾﺐ آورده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﯿﻮه ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ روﺷﻬﺎي آﻧﺎﻟﯿﺰﻋﺪدي‬

‫اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺼﻞ‪ ،4‬ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در دو ﺳﻄﺢ دﯾﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ اول‬

‫وﺟﻮه ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫‪69‬‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري ذﺧﺎﺋﺮ‪ ،‬روﯾﻪﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ‪ ...‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻻﯾﻪ از‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وﺿﻌﯿﺖ ذﺧﺎﺋﺮ اﺟﺒﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي دورهاي ‪-‬‬

‫ﻫﻔﺘﮕﯽ ﯾﺎ دوﻫﻔﺘﻪاي‪ -‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻻت‬

‫روزاﻧﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﺎﻧﺪه واﻗﻌﯽ روزاﻧﻪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺮﺗﻔﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺳﻄﺢ دوم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺧﺎﻟﺺ وﺟﻮه ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ روﻧﺪي‪ ،‬ﻓﺼﻠﯽ‪،‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪاي و رﺷﺪ ﮐﻼن ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دورة ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪتﺗﺮ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﺎوبﻫﺎي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﻻﯾﮥ اول ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ وﺟﻮد‬

‫دارد؛ اوﻟﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮرد ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎران ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺪﻫﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻟﺺ اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺷﺎﻣﻞ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻋﻘﻮد‬

‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﯾﺎ ﭼﮏ ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﯽ از اﺷﮑﺎل داراﯾﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﻮدﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻃﯽ روز اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه و‬

‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺘﻬﻼك‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ارز و ﺳﻮد رﺳﻮب ﺣﺴﺎب ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﯽ)ﻣﺨﺘﺺ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ( در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻄﺢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪).‬ﺟﺪول ‪(1-5‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻮم ﺧﺎﻟﺺ اﻓﺰاﯾﺶ )ﮐﺎﻫﺶ( داراﯾﯽﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‬

‫ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت اﻋﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت درﯾﺎﻓﺘﻨﯽ و ﭘﯿﺶ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‬

‫اﺳﺖ‪).‬اﺣﻤﺪيﻧﮋاد‪ (86،‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮدي داراﯾﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ در ﺻﻨﺪوق‬

‫ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﯾﺎ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﺮازﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪) .‬ﺟﺪول ‪(2-5‬‬

‫‪70‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ -1-5‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫ﺟﺪول ‪ -2-5‬داراﺋﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬

‫‪ .1-1-5‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ(‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ :‬ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاﮐﻨﺶ ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وارﯾﺰ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ اﻗﺴﺎط‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪ)ﻓﺮوش( اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪،‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ارز و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮي در ﻃﯽ روز ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﮐﺮدن ﭼﮏﻫﺎي ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﯾﮕﺮﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﮏﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﮏ رﻣﺰدار‪ ،‬اﯾﺮان ﭼﮏ و ﭼﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮي‬

‫ﻣﺒﻠﻎ درﯾﺎﻓﺘﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﮏ رﻣﺰدار‪ ،‬اﯾﺮانﭼﮏ ﯾﺎ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ در ﺣﺴﺎب ﺧﻮد‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮي در ﻃﯽ روز از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺘﺎب ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺮداﺧﺖ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪71‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻘﺪ و ﯾﺎ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب دﯾﮕﺮي در ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺷﺘﺎب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺴﻮﯾﮥ ﭼﮏ‪ :‬ﻣﺸﺘﺮي ﭼﮏ را در روز ‪i‬ام ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﻠﻎ ﭼﮏ را ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻤﺎنروز ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﭼﮏﻫﺎي رﻣﺰدار در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي در ﻫﻤﺎن روز ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﺻﻮرت ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ روز ‪i+1‬ام ﻓﺮﺻﺖ دارد ﮐﻪ ﺑﺪﻫﯽ ﺧﻮد را از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮد‬

‫ﺗﺴﻮﯾﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮﭼﮏﻫﺎ‪ ،‬ﭼﮏ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و اﯾﺮانﭼﮏ‪ ،‬در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺸﺘﺮي ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه ﭼﮏ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ درﯾﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪة ﭼﮏ اﻋﺘﺒﺎر ﭼﮏﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي روز ‪i+1‬ام ﻣﯿﺰان‬

‫دﻗﯿﻖ ﺑﺪﻫﯽ ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬در روز ‪i+1‬ام ﺗﺴﻮﯾﮥ ﻗﻄﻌﯽ ﭼﮏﻫﺎي روز ‪i‬ام ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر ﺗﺎ ﻇﻬﺮ روز ‪i+2‬ام‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺧﻮد را ﺗﺴﻮﯾﻪ)ﭘﺮداﺧﺖ ﯾﺎ درﯾﺎﻓﺖ(‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ در ﭘﺎﯾﺎن روز ‪i+1‬ام ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽداﻧﺪ و ﺗﺎ ﻇﻬﺮ‬

‫روز ‪i+2‬ام ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺴﻮﯾﻪ دارد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ در روز ‪i+2‬ام از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪ ﺧﻮد ﺑﺮ اﺳﺎس اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻘﺪي‬

‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬

‫وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫· ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫· ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫· ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫· ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎي ارزي ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫· اﺳﺘﻘﺮاض از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫‪72‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫‪.2-1-5‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺘﯽ در ﻣﻮرد ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‬

‫ﭼﮑﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت وﺟﻪ ﻧﻘﺪ )‪ (Vault Cash‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ روزاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬

‫داراﺋﯽ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ را اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ داراﯾﯽ ﺳﻮدده و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﺪون‬

‫رﯾﺴﮏ و داراي ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ آن را در زﻣﺮه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬

‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﯾﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺬب دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﻗﺪام ﺑﻪ‬

‫ﺟﺬب ﺳﭙﺮده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻫﻤﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﺗﺴﻬﯿﻼت در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐﻪ اﻋﻄﺎي وام ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻋﺪم‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ)اﻋﺘﺒﺎري( ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﻃﯽ ﯾﮏ‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻪداري ﺳﭙﺮدهﻫﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻧﮏ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬

‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻪداري ﭘﻮل ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻼش‬

‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ذﺧﯿﺮة ﺧﻮد را ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ‬

‫در ﺻﻮرت ﺑﺪﻫﮑﺎرﺷﺪن در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .2-5‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در آﺗﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺸﻮر ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ راه اﻧﺪازي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﻧﯽ)ﺳﺎﺗﻨﺎ( ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺳﺎﺳﯽ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﺎز و ﮐﺎري ﮐﻪ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ از ﯾﮏ ﺣﺴﺎب در ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﯽ در ﺑﺎﻧﮏ دﯾﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮه در روﺷﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮏداري اﯾﺮان راﯾﺞ اﺳﺖ‪ -‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪ‪ -‬از‬

‫‪73‬‬
‫ﻃﺮﯾﻖ وﺟﻪﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻪ ﻧﻘﺪ)اﯾﺮان ﭼﮏ( و ﯾﺎﭼﮏ ﻫﺎي رﻣﺰدار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه‬

‫ﺳﻨﺘﯽ واﺟﺪ ﻣﻌﺎﯾﺐ زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫· ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﮥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﺪاء و ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻘﺼﺪ‬

‫· ﻋﺪم اﯾﻤﻨﯽ در اﻧﺠﺎم اﻧﺘﻘﺎل‬

‫· ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﭘﺮدازش در ﺷﻌﺐ و ﻣﺮاﮐﺰ ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي‬

‫· ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﻔﻬﻮم دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﻨﺪ‬

‫ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﻃﺒﻖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺸﻮر ﺑﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ آﻏﺎز ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮده اﺳﺖ؛ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪﺧُﺮد ﺑﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻣﺎﻧﮥ ﺣﻮاﻟﮥ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ )ﺳﺤﺎب( واﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ ﮐﻼن از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﻣﺎﻧﮥﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬

‫آﻧﯽ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺤﺎب ﯾﺎ ﺷﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫· دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ در ﺳﺤﺎب ﺻﺮﻓًﺎ داراي ﯾﮏ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‬

‫· ﺗﺎرﯾﺦ ﺻﺪور دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺆﺛﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‬

‫· اﻣﮑﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﮔﯿﺮﻧﺪه ﭘﯿﺶ از ﻋﻤﻞ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد دارد‬

‫· اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻧﯽ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و وﺟﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب اﻧﺘﻘﺎل ﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫· ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪة دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ اﻋﻼم ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫· ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﺘﺎب و ﭘﺲ از ﺗﺼﻔﯿﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﺗﺒﺎدﻻت روزاﻧﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺰﺑﻮر‬

‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‬

‫‪74‬‬
 ‫ﺳﺎﺗﻨﺎ ﯾﺎ ‪ RTGS37‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮدازش و ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺗﺮاﮐﻨﺸﻬﺎي ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ و دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي‬

‫ﻓﻮري را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي و آﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﻮر ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﺎدر ﻣﯽﮔﺮدد ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در اﯾﻦ‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﭘﺮدازش ﻣﯽﮔﺮدد)آﻧﯽ(‪ .‬ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﮏﺑﻪ ﺗﮏ و ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل داده‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ)ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ( و ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺪون ﺗﺄﺧﯿﺮ و ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻮرد ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ)ﺗﺴﻮﯾﻪ(‪ .‬در‬

‫اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﻋﻀﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺧﻮد را ﺑﺪﻫﮑﺎر و ﺣﺴﺎب ﻋﻀﻮ ذﯾﻨﻔﻊ را ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)آﺗﯽ(‬ ‫‪.1-2-5‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺴﻮﯾﮥ ﭼﮏ‪ :‬ﻣﺸﺘﺮي ﭼﮏ ﺧﻮد را در روز ‪i‬ام ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﺮد و وﺟﻪ ﺧﻮد را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﭼﮏﻫﺎ را ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي)‪ (Clearing House‬ﻣﯽﺑﺮد و ﺗﺴﻮﯾﮥ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﯿﺰان ﻃﻠﺐ و ﯾﺎ‬

‫ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﺎﻧﮏ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه ﭼﮏ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ در اﻧﺘﻬﺎي روز ‪ i+1‬ﻻﺷﮥ ﭼﮏﻫﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮداﻧﺪ و ﭼﮏﻫﺎي‬

‫ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ را ازﺣﺴﺎب ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ در اﺑﺘﺪاي روز ‪ i+1‬از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺑﺪﻫﯽ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮد را‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﮏﻫﺎي ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ روز ‪ i-1‬ام و ﭼﮏﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ روزﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ ‪-‬ﺳﻪ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ در ﺳﺎﺗﻨﺎ وﺟﻮد دارد؛ﺣﺴﺎب‬

‫ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﭘﺮداﺧﺖﮐﻨﻨﺪه و ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ -‬ﺑﺎﻧﮏ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﭼﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﮐﻨﻨﺪه ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺎﻓﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎﻧﮏ ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه را ﺟﺮﯾﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ در روز ﺑﻌﺪ ﭼﮏ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪37 Real Time Gross System‬‬

‫‪75‬‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ :‬ﻣﺸﺘﺮي ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬دﺳﺘﻮر‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ارﺳﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﺗﻨﺎ در ﻃﯽ روز از‬

‫ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﮐﻨﻨﺪه ﭼﮏ‪-‬اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﻧﮏ ب‪ -‬وارﯾﺰ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮔﺰارش ﭘﺮداﺧﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎﻧﮏ ب ارﺳﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫و ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻧﮏ ب ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﺣﺴﺎب ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﺑﻪ اﻧﺪازة ﮐﺎﻓﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ در‬

‫ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي در ﻃﯽ روز ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﻗﺮض ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي روز‬

‫آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﺴﺎب ﺧﻮد را در ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﺑﺎ ﺟﺮﯾﻤﮥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺳﺘﻔﺎدة ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ راﯾﮕﺎن ﻃﯽ روز ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‬

‫ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ را در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ روز در ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-5‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي در ﺳﺎﺗﻨﺎ‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ اﺑﺘﺪاي روز ‪i‬ام از وﺿﻌﯿﺖ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺧﻮد آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﯽ روز‬

‫ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ را ﻣﯽداﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس‬

‫‪ ٣٨‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﮫ از وب ﺳﺎﯾﺖ رﺳﻤﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ‪www.cbi.ir‬‬

‫‪76‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ از ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺮاي آن روز و روزﻫﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪة ﻫﻔﺘﻪ دارد از ﺑﺎزار‬

‫ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﻪ از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ‬

‫ﺑﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏ در آن روز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺲ از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي وارد اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺴﻮﯾﮥ ﭼﮏ آﻏﺎز ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ‪ :‬ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ راهاﻧﺪازي ﻧﺸﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺰارﺷﺎت ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﯾﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزار ﻻﯾﺒﻮر)‪ (LIBOR‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﺗﻨﺎ اﺳﺘﻘﺮاض ﯾﺎ اراﺋﮥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ‬

‫واﺳﻂ ﺑﻪ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻮازي اوراق ﺑﻬﺎدار‬

‫ﻏﯿﺮﮐﺎﻏﺬي)‪ (SSSS‬ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از اﯾﻦ ﺑﺎزار ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه در ﻫﺮ دو ﺑﺎزار ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ روز ﻫﻔﺘﻪ و ﺗﺤﻮﻻت ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮏداري و اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‬

‫ﮐﺸﻮر و دﻧﯿﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬ ‫‪.2-2-5‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﻔﻬﻮم داراﯾﯽ ﻧﻘﺪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﻋﺘﺒﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻧﻤﻮدن ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﯾﻪ در ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزار‬

‫ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺑﺎزار اوراق ﺑﻬﺎدار ﻏﯿﺮﮐﺎﻏﺬي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ‪ 3-5‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺴﻬﯿﻞ و ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﻤﺘﺮي‬

‫ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ و اوراقﺑﻬﺎدار ﻏﯿﺮﮐﺎﻏﺬي)‪ (ssss‬راﺣﺖﺗﺮ و‬

‫ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎﺗﻨﺎ ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺮاودات وﺟﻮه ﻧﻘﺪ و ﭼﮑﯽ ﺑﻼﺧﺺ ﭼﮏ رﻣﺰدار‬

‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ و در زﻣﺎن و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪77‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪-3-5‬زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ)وﺿﻌﯿﺖ آﺗﯽ(‬

‫‪ .3-5‬ﻓﺮوض ﻣﺪل‬

‫ﻓﺮوض ﻣﺪل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي اﯾﺮان ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (1‬ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻗﯿﻤﺖﭘﺬﯾﺮاﺳﺖ و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫داده ﺷﺪه ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎزارﮔﺮداﻧﯽ ﺑﺎﻧﮏ)‪ (Market Making‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (2‬ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺎزار‬

‫ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻧﮕﺎرش اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻟﮕﻮي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ‪-‬‬

‫ﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ ﻓﻌﻠﯽ داراي‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات روزاﻧﻪ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺛﺎﺑﺖ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ‪ 1-5‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه را در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬

‫آرﺑﯿﺘﺮاژ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ وﺟﻮد ﺟﺮﯾﻤﻪ ﻣﺎزاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎده و ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه در ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻪداري دو ﻫﻔﺘﻪ اي داراي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺴﺒﺘﺎ زﯾﺎدي اﺳﺖ‪).‬ﻫﻤﯿﻠﺘﻮن‪،‬‬

‫‪(1996‬‬

‫‪78‬‬
 ‫‪ (3‬ﺑﺎﻧﮏ از ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در‬

‫اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي اﻃﻼع ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﺑﺪون اﻃﻼع ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﭼﮏ‬

‫ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﺪ و درﯾﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪة ﭼﮏ ﻧﯿﺰ‬

‫در ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﭼﮏ را از ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-5‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه )ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﭘﯿﺶ‪-‬‬

‫ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه ﭼﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﯿﻨﯽ( در ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻬﺪاري در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﻣﻮرد ﭼﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ رﻣﺰدار ﻧﯿﺰ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﭼﮏ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﻧﯿﺴﺖ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭼﮏ را ﻫﻤﺎن روز از ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (4‬دوره ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬ﻫﻔﺘﮕﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮد‬

‫را ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دوره ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (5‬ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ دوره اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﺮان ﻧﺮخ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮاي‬

‫اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (6‬ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺳﺎﺗﻨﺎ در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ روز ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ (7‬ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه ﻧﻘﺪ‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﺧﻨﺜﯽ ﺑﻮدن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (8‬ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ٣٩‬از ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و ﻣﯿﺰان‬

‫ﭼﮏﻫﺎي وارده ﺗﺎ آن ﻟﺤﻈﻪ اﻃﻼع دارد‪ .‬ﻟﺬا ﻟﺤﺎظ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﭘﺲ از اﯾﻦ زﻣﺎن) ‪Cutoff‬‬

‫‪ (Time‬در زﻣﺮه ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي روز ﺑﻌﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪39 Cutoff Time‬‬

‫‪79‬‬
‫‪ (9‬در ﺻﻮرت ﻣﺎزاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ)ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺷﺪن در اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي( ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺟﺮﯾﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (10‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮏ ﻫﺎي ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮي و ﭼﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦ‬

‫ﺑﺎﻧﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺠﻤﻮع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در ﻃﯽ ﻫﻔﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و‬

‫ﺑﺎﻧﮏ دﻗﯿﻘﺎ از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ از ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ در روزﻫﺎي آﺗﯽ اﻃﻼﻋﯽ‬

‫ﻧﺪارد ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ آن را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﺎ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ دﯾﮕﺮي ﺑﺎﻧﮏ را ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺷﻮكﻫﺎي وارده ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺻﻔﺮ‬

‫و وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺎﻣﺸﺨﺼﯽ ﻃﯽ زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ وارﯾﺎﻧﺲ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ و‬

‫ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺧﻮﺷﻪاي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ دادهﻫﺎ‬

‫ﻣﻮرد آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (11‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و اﻧﺪازه ﭘﻮرﺗﻔﻮﻟﯿﻮي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮوﻧﺰا ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4-5‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫‪ .5-5‬رواﺑﻂ ﻣﺪل‬

‫دوره ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ در آن ﻗﺮار دارد و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي رﻓﺘﺎر ﺧﻮد در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ را ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ)‪(State Variable‬‬ ‫ﺑﺮاي آن روز و روزﻫﺎي آﺗﯽ را دارد ‪ m‬درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ ﭼﺮاﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ و ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﻬﺎي روز را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ m .‬از ﯾﮏ ﺗﺎ ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫ﻣﺎزاد‬ ‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ t‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﺷﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ از اﻧﺘﻬﺎي روز ﻗﺒﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺴﺎب ﺗﺴﻮﯾﮥ ﺧﻮد ﭘﺲ از ﺗﺴﻮﯾﮥ اﺑﺘﺪاي روز ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺴﻮﯾﮥ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ روز ﻗﺒﻞ‪،‬‬

‫ﺟﺮﯾﻤﻪ ﮐﺴﺮي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ‪ ،‬ﺗﺴﻮﯾﮥ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭼﮏﻫﺎي روز ‪)t-2‬ﭼﮏﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺘﺒﺎر( و ﺳﭙﺮدهﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫و‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﺑﺘﺪاي روز ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺪﻫﯽ روز ﻗﺒﻞ ﺧﻮد ‪ -‬ﺑﺮاي روز اول ﻫﻔﺘﻪ‬

‫ﺑﺮاي روزﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻫﻔﺘﻪ‪ -‬را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬

‫‪81‬‬
‫در ﻃﯽ روز ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را از ﻃﺮﯾﻖ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﯾﺎ ﺳﺎﺗﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺒﻞ از‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ اﯾﻦ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي وارﯾﺰ ﯾﺎ ﺑﺮداﺷﺖ در روز ‪ t‬را‬

‫را ﺑﺮوﻧﺰا‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ از ﻣﯿﺰان آن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن روز اﻃﻼع دارد‪ .‬ﻟﺬا‬

‫و ﺑﺮاي روز ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﺮاي ﺳﺎﯾﺮ روزﻫﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‬

‫(‬ ‫اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﻪ دو ﺟﺰء ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻂ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﮐﻨﺶ ﻫﺎي آن روز اﺳﺖ)‬

‫و ﻗﺴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺰء ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺷﺎره دارد) (‪.‬‬

‫)‪(1-5‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬ ‫و‬ ‫و ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﯽ‬

‫ﭘﺎﯾﺎن روز‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺮد و ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد‪ ،‬وارد‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﭼﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﻧﮏ در زﻣﺎن ‪ t‬در وﺟﻪ ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﮐﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪه‪ ،‬در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪،‬‬

‫‪82‬‬
‫ﺑﺎﻧﮏ درﺟﺮﯾﺎن ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﭼﮏ ﻫﺎي ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﻗﺮار ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ از‬

‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬ ‫وﻗﺎﯾﻊ رخ داده در اﺧﺘﯿﺎر دارد و آﻧﭽﻪ ﮐﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫)‪(2-5‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻌﯽ ﺗﺠﻤﻌﯽ‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 2-5‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﻢ آﻧﮕﺎه‬ ‫اﮔﺮ‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل‬ ‫ﻣﺸﺘﻖ ﭘﺬﯾﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ F (.‬و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ f (.‬دارد‪ .‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬

‫از‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺤﺎظ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮ اﺳﺎس آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﯿﺰان‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ وارﯾﺎﻧﺲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻣﺸﺘﺮي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮔﺮﭼﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ دارﻧﺪ اﻣﺎ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺪاد ﺑﺰرگ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫‪83‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن دوره ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻧﮕﻪداري‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎب ﻫﺎي روزاﻧﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‬

‫ﭼﮑﯽ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮاي‬

‫اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﻪ ﺧﻮد از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ از ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺑﺮاي روزﻫﺎي آﺗﯽ ﺗﺎ‬

‫اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﻪ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ از دو ﺟﺰء ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و ﺧﻄﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪(3-5‬‬

‫ذﺧﯿﺮه ﭘﺎﯾﺎن روز‬ ‫‪.1-5-5‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ و در اﯾﻨﺠﺎ ذﺧﯿﺮه ﭘﺎﯾﺎن روز ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﮐﻠﯿﺪي در ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﭘﻮﯾﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺪل‬

‫اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 4-5‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪5‬‬

‫‪-‬‬

‫‪(4‬‬

‫‪84‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن روز و ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي‪ ،‬ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﺸﺨﺺ‬

‫( و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺪﻫﯽ)ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ(‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻘﺪاري ﻣﻨﺎﺑﻊ از ذﺧﯿﺮه روز ﻗﺒﻞ در ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه دارد)‬

‫(‪ .‬در ﻃﯽ روز ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺮاز ﺣﺴﺎب‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ را ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ)‬

‫(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﯾﺎ ﻓﺮوش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ذﺧﯿﺮه ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد)‬

‫(‪ .‬اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ آن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﻬﺎي روز ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد)‬

‫(‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه ﺑﺎﻧﮏ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ)‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ‬ ‫‪.2-5-5‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ در ﻃﯽ روز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮاز ﻣﻨﻔﯽ ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن روز)اﺑﺘﺪاي روز‪ (t+1‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬

‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺎﻧﺪن ﺣﺴﺎب ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬

‫ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﻪ ‪ 5-5‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪(5-5‬‬

‫‪85‬‬
 ‫ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﻧﻮﺷﺘﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه را ﺑﺎ‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه اﻧﺘﻬﺎي روز ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 6-5‬ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪(6-5‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺘﻈﺎري اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 7-5‬ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫)‪(7-5‬‬

‫‪ .6-5‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺪل‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزي ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ ﺷﺎﻣﻞ دو‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ‪ i‬و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺎزاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻦ‬

‫دو ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺪل را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺪل در راﺑﻄﻪ ‪ 8-5‬آﻣﺪه‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪(8-5‬‬

‫‪86‬‬
 ‫‪ .7-5‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺪل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ دوره ﻧﮕﻪداري ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر ﺑﻬﯿﻨﻪ‬

‫ﺧﻮد در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﻃﯽ ﯾﮏ دوره ﻧﮕﻪداري ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎدﺳﻨﺠﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪه‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري و ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻃﯽ روز ﺷﺎﻣﻞ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺻﻨﺪوق ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫‪.1-7-5‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ‪ ،‬از ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻼث ﮐﻮرﯾﺎ و‬

‫دﯾﮕﺮان)‪ (2005‬ﮐﻪ در ادﺑﯿﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ رﻓﺘﺎر ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮔﺮدآوري ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ﺑﺎ ﺗﻮاﺗﺮ روزاﻧﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد آنﻫﺎ در ﻣﺪل وارد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ورودي و‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ ﭼﮏﻫﺎ ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ ﭼﮏ ﻫﺎي ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻄﺮ و ﭼﮏﻫﺎي‬

‫وارده ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ دو ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ را دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﮏﻫﺎي ﺻﺎدره ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ اﻣﺎ‬

‫ﭼﮏﻫﺎي وارده ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا دراﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ دو ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارﻧﺪ را ﻣﺪل‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج دوﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي دو ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از اﯾﻦ دو ﻓﺮآﯾﻨﺪ از ﻣﻌﺪﻻت‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ اﯾﻦ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ )ﺑﺮداﺷﺖ و‬

‫وارﯾﺰ( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و دو رﮔﺮﺳﯿﻮن ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﮐﺎراﺋﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬در‬

‫اداﻣﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در اﯾﻦ دو ﻣﺪل ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪87‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ LCO‬در ﻣﺪل وارﯾﺰﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ وارﯾﺰ و ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ و ﻣﯿﺰان ﭼﮏﻫﺎي ﺧﺮج ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎرة وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﺑﻪ‬

‫ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‬

‫ﺟﺎري)‪ (Dep_current‬ﺑﻪ ﺻﻮرت وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

‫وارﯾﺰ)‪ (LCI‬و ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻨﻔﯽ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮداﺷﺖ)‪ (LCO‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﯿﺎز وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﺷﻌﺐ‬

‫ﺧﻮد )‪ (Cash‬ﻧﯿﺎز دارد ﺣﺴﺎب ﺻﻨﺪوق)‪ (Vault Cash‬ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻧﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ از ﻣﯿﺰان ﭼﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ روز ﻧﻘﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎي وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺣﺴﺎب ﭼﮑﯽ)ﺑﺮداﺷﺖ( راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺿﺮﯾﺐ‬

‫‪ Cash‬در راﺑﻄﮥ ‪ LCO‬ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﮥ وارﯾﺰﭼﮑﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺣﺴﺎب ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ وارﯾﺰ‬

‫ﭼﮑﯽ)ﻧﻘﺪ ﮐﺮدن ﭼﮏﻫﺎ( ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻟﺬا راﺑﻄﻪ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روز‬

‫‪5‬ﺷﻨﺒﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ وارﯾﺰ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺪﯾﺪة ﺟﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎﻧﮏداري‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯽ اﯾﺮان اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري در آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﯾﺎي‬

‫وامﻫﺎ و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﮐﻢ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺧﻮد را ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ اﻣﺎ در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮاي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ و ﺑﻬﺮه و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﮏ در اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ﺑﺮي وارﯾﺰ)‪ ،(LCI‬ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﭼﮑﯽ)‪ (LCO‬ﻣﻨﻔﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬

‫‪88‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ‬ ‫‪.1-1-7-5‬‬

‫ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﭘﯿﺶ از ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻄﯽ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫روزاﻧﻪ ﺑﻮدن اﻃﻼﻋﺎت آزﻣﻮن دﯾﮑﯽﻓﻮﻟﺮ آزﻣﻮن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا از‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي دﯾﮕﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آزﻣﻮن ر‪‬ز)‪ (1989‬ﯾﺎ ‪ ،R/S‬ﺟﯿﻮﯾﮏ و ﭘﻮرﺗﺮ ﻫﺎداك)‪ (1983‬ﯾﺎ ‪GPH‬‬

‫‪ ،TETS‬آزﻣﻮن ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪدار ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ درﺟﺪول‬

‫‪ 4-5‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻠﯿﮥ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﺎﻧﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪89‬‬
 ‫ﺑﺮآورد ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬ ‫‪.2-1-7-5‬‬

‫‪40‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﮑﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل را در‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ راﺳﺘﻨﻤﺎﯾﯽ‬

‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ EViews‬ﻣﺪل ﻫﻤﺰﻣﺎن دوﻣﺮﺣﻠﻪاي)‪(Two Stage Least Square‬‬

‫ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪه ﺟﺪول ‪ -5‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮآورد آﻣﺪه‬

‫اﺳﺖ ﮐﻠﯿﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻌﻨﯽدار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار‪ 2- 5‬و ﻧﻤﻮدار‪ 3- 5‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ راﺑﻄﮥ ﻣﺪل وارﯾﺰ و‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻓﮥ ﺳﻔﯿﺪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ و وارﯾﺎﻧﺲ آن ﺑﻪ‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﺤﺖ ﻣﺪل‪ ،‬آزﻣﻮن‪ LM‬اﻧﺠﺎم داده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬

‫آزﻣﻮن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ و وﯾﮋﮔﯽ ‪ ARCH‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬دورﺑﯿﻦ واﺗﺴﻮن ﻫﺮ دو ﻣﺪل ﺑﻪ ﻋﺪد‬

‫‪ 2‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮده و وﺟﻮد ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ در ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ را رد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آزﻣﻮن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﻧﯿﺰ ﻓﺮض ﺻﻔﺮ را‬

‫ﮐﻪ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ اﺳﺖ در ﺳﻄﺢ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ %5‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ رد ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪40 Maximum Likelihood‬‬

‫‪90‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-5‬ﺗﺨﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪91‬‬
 ‫‪1.5‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار‪ 2- 5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ راﺑﻄﮥ ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪1.0‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.0‬‬

‫‪-0.5‬‬

‫‪-1.0‬‬

‫‪-1.5‬‬

‫‪-2.0‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪400‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ راﺑﻄﮥ ﻣﺪل وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫‪2.0‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪1.0‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.0‬‬

‫‪-0.5‬‬

‫‪-1.0‬‬

‫‪-1.5‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪400‬‬

‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺿﺮاﺋﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﻣﯿﺰان ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ‬ ‫‪.3-1-7-5‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ LCO‬در ﻣﺪل وارﯾﺰﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ‪ 0/98‬اﺳﺖ و ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ LCI‬در ﻣﺪل وارﯾﺰ ‪1/016‬‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط زﯾﺎد اﯾﻦ دو ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ -‬ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ‪ -‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪92‬‬
‫ﺟﺎري)‪ (Dep_current‬در ﻣﺪل وارﯾﺰ )‪ 1/045*10(-12‬و در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ )‪ -1/052*10(-12‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬

‫ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﺳﺘﺪﻻل آن را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻨﺪوق )‪ (Cash‬در ﻣﺪل‬

‫وارﯾﺰ )‪ -7/045*10(-12‬اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﭼﮏ و وﺟﻪ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫‪ 7/55*10-12‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن وﺟﻪ ﻧﻘﺪ را ﺑﻪ ﺷﻌﺐ آورده و در ﻗﺒﺎل آن ﭼﮏ رﻣﺰدار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯿﺰان ﭼﮏﻫﺎي ﺻﺎدره اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ در ﻣﺪل وارﯾﺰ ‪ 0/098‬و در‬

‫ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ‪ -0/1‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .8-5‬ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺎﻧﮏ ﻃﯽ روز ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺴﺎﺑﯽ ﮐﻪ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻮﯾﺎي ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻃﯽ روز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪل ﺳﺎزي اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫دوﻧﺎﻟﺪ)‪ (1998‬ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪل ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺻﻨﺪوق‬

‫ﻓﺪرال)‪ (Federal Fund‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻪداري ﻧﻔﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﻓﺼﻠﯽ و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻧﺸﺎن‬

‫دﻫﻨﺪه ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﺷﻌﺒﻪ و ﯾﺎ ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢدﻫﻨﺪه در اﯾﻦ‬

‫ﻣﺪل وارد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﻌﺐ ﻣﺠﺎزي ﺷﺘﺎب‬ ‫‪Shetab‬‬

‫ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺴﺎب ﺻﻨﺪوق‬ ‫‪Cash‬‬

‫ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‬ ‫‪ATMn‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ‬ ‫‪Rate_1‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﻓﺮوردﯾﻦﻣﺎه‬ ‫‪D_1‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه‬ ‫‪D_12‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روزﻫﺎي آﺧﺮ ﻣﺎه‬ ‫‪D_END‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ‬ ‫‪D_THUR‬‬

‫‪93‬‬
 ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روز ﺷﻨﺒﻪ‬ ‫‪D_SAT‬‬

‫ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﻌﺐ ﻣﺠﺎزي ﺷﺘﺎب از دﻓﺎﺗﺮ روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر ﺣﺴﺎب‬

‫ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﻧﮏ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ از ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺣﺴﺎب‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎﻧﮏ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﺴﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﺻﻨﺪوق ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده و ﻟﺬا ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺎﻟﺺ از ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮة ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﺮداﺷﺖ روزاﻧﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ‬

‫اﻧﺘﻈﺎري ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺮداﺷﺖ را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫اﻧﺘﻈﺎرﻣﯽرود‪.‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه‪ ،‬ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺒﻪ و اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬

‫ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ و ﯾﺎ ﺷﻠﻮﻏﯽ ﺷﻌﺐ اﻧﺘﻈﺎر آن ﻣﯽرود ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ‬

‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬ ‫‪.1-1-8-5‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﺰا و دروﻧﺰاي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روش‬

‫ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 6-5‬آورده‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ آزﻣﻮنﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﺎﻧﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪94‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 6-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮونزا و درونزاي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ آزﻣﻮن‬ ‫آزﻣﻮن )‪Whittle (d‬‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‪R/S 41‬‬ ‫آﻣﺎرهآزﻣﻮن‪ Gph‬و)‪(d‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬

‫ﮐﻠﯿﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﺎﻧﺎ ﺑﻮدن وﻟﯽ داﺷﺘﻦ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫‪0/4624‬‬
‫‪0/455‬‬ ‫‪* 2/7245‬‬ ‫‪Shetab‬‬
‫ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ اﺷﺎره دارد‪.‬‬ ‫* )‪(2/5514‬‬
‫‪0/07‬‬
‫ﮐﻠﯿﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﺎﻧﺎ ﺑﻮدن ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ دارد‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/8773‬‬ ‫‪Cash‬‬
‫)‪(0.0351‬‬

‫ﺑﺮآورد ﺿﺮاﺋﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬ ‫‪.2-1-8-5‬‬

‫‪42‬‬
‫و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺷﮑﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ راﺳﺘﻨﻤﺎﯾﯽ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت در ﻣﺘﻐﯿﺮ واﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬از ﻣﺪل ‪ ARFIMA‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪه ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮاﺋﺐ ﻣﺪل ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺮماﻓﺰار ‪ OxMetrix‬و ﺟﻌﺒﻪ اﺑﺰار ‪GiveWin‬‬

‫ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آزﻣﻮنﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪﮐﻪ ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ‪ ،‬داراي ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ و‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آزﻣﻮن ﺿﺮﯾﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ ﺷﺮﻃﯽ و‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ ARCH‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﺟﺪول ‪ 7-5‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮآورد آﻣﺪه‬

‫اﺳﺖ ﮐﻠﯿﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻌﻨﯽدار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﻢاﻧﺒﺎﺷﺘﮕﯽ ﮐﺴﺮي در اﯾﻨﺠﺎ ‪ 0/473‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮدار‪-3-5‬‬

‫‪ 1‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﺷﺪه و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه را در ﯾﮏ ﻧﻤﻮدار ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار از ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮازش‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ دارد ﭼﺮاﮐﻪ ﺧﻄﺎي ﺑﺮآورد ﺣﺘﯽ در ﺷﻮكﻫﺎي وارده ﮐﻢ اﺳﺖ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﯾﮏ ﻫﻢ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺧﻮﺑﯽ را‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ‪ 2-3-5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار آزﻣﻮن وارﯾﺎﻧﺲ‬

‫ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ و وﯾﮋﮔﯽ ‪ ARCH‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ وﻟﯿﮑﻦ آزﻣﻮن ‪ LM‬و ‪ Portmanteau‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ وارﯾﺎﻧﺲ در ﻃﯽ‬

‫زﻣﺎن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬

‫‪41 Null Hypothe sis: no long-term dependenc‬‬

‫‪42 Maximum Likelih ood‬‬

‫‪95‬‬
 ‫ ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬-‫ ﺑﺮآورد ﺿﺮاﺋﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‬7-5 ‫ﺟﺪول‬

Coefficient Std.Error t-value t-prob

d parameter .473184 0.02742 17.3 0.000
Constant 3.89964e+008 4.954e-016 7.872e+023 0.000
CASH 0.00997514 0.001484 6.72 0.000
D_1 1.46633e+008 6.618e-015 2.216e+022 0.000
D_1_11 6.71815e+007 1.078e-015 6.234e+022 0.000
D_END 2.31350e+008 3.424e-015 6.757e+022 0.000
D_THUR -519582. 3 292e-014 -1.579e+019 0.000
D_SAT 1.42983e+008 2.873e-014 4.977e+021 0.000
RATE_1 -1.64437e+009 7.724e-017 -2.129e+025 0.000
ATMn 223254 8.299e-013 2.690e+016 0.000
log-likelihood -8563.43207
no. of observations 413 no. of parameters 9
AIC.T 17144.8641 AIC 41.5129882
mean(shetab) 7.69003e+008 var(shetab) 1.93503e+017
sigma 2.43774e+008 sigma^2 5.9426e+016

96
 ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 4-5‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺨﻤﯿﻦ‬

‫‪4e9‬‬
‫‪shetab‬‬ ‫‪Fitted‬‬
‫‪3e9‬‬
‫‪2e9‬‬
‫‪1e9‬‬
‫‪0‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬
‫)‪r:shetab (scaled‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1-4-5‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﺷﺪه ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‬
‫‪5‬‬

‫‪0‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ACF-r:shetab‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 2-4-5‬ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب‬
‫ﺷﺘﺎب‬
‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ 3-4-5‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽﻧﮕﺎر ﺟﻤﻼت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬

‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب‬ ‫‪.3-1-8-5‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻨﺪوق ‪ 0/0098‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮنﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺻﻨﺪوق ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ از ﺣﺠﻢ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة‬

‫ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ )‪ -0/64437*(١٠٩‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﺳﻮر ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ اﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‬

‫ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﺮداﺷﺖ روزاﻧﻪ از‬

‫ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‪ 223354‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪97‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه‪ ،‬ﺷﻨﺒﻪ و اﺳﻔﻨﺪ و ﻓﺮوردﯾﻦ ﻣﺎه ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ و ﯾﺎ ﺷﻠﻮﻏﯽ ﺷﻌﺐ اﻧﺘﻈﺎر آن ﻣﯽرود ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي‬

‫ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﺑﺪﻫﮑﺎر ﺣﺴﺎب ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر ﻣﯽﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪﻫﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺷﻠﻮغ و زودﺗﺮ از روزﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز را دارﻧﺪ و ﺿﺮﯾﺐ‬

‫‪ -519582‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬ ‫‪.2-8-5‬‬

‫در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎراﺟﺎس و اﺳﺘﯿﻨﺮ)‪ (2000‬ﺑﺮ روي‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي اﯾﻦ ﮐﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه از ﻣﺘﻐﯿﺮ‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﯾﺴﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ داراﯾﯽ ﯾﺎ درﺻﺪ وامﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﺪه‬

‫و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺠﻤﻮع اﻧﻮاع‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺑﺎﻧﮏ ﻃﯽ روز‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري‪ ،‬ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﯾﮏ‬

‫ﻣﺎﻫﻪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ‬ ‫‪Rate_1‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روز ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ‬ ‫‪D_THUR‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ‪10‬روز اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺎل‬ ‫‪D_year‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻈﺎري ﺿﺮﯾﺐ ‪Rate_1‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮده‪-‬ﮔﺬاري ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮاﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎي زﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ ،D_end‬ﺿﺮﯾﺐ آن ﻣﻨﻔﯽ اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﻣﯽرود‪ 70 .‬اﻟﯽ ‪ 90‬درﺻﺪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در روزﻫﺎي‬

‫‪98‬‬
 ‫ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ‬

‫دوﺑﺎره ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬ ‫‪.1-2-8-5‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﮕﺎر)ﺟﺪول‪ (9-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ و وﻗﻔﻪﻫﺎي آن ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ زﯾﺎدي‬

‫وﺟﻮد دارد و در ﻃﯽ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎ روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد دﻟﯿﻠﯽ‬

‫ﺑﺮ وﺟﻮد رﯾﺸﻪ واﺣﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﺰا و دروﻧﺰاي ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روش ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 8-5‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬

‫آزﻣﻮنﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻧﺎﻣﺎﻧﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 8-5‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺎﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺪل ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫آﻣﺎره‬
‫آزﻣﻮن ‪Whittle‬‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‬ ‫آﻣﺎره آزﻣﻮن‪Gph‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ آزﻣﻮن‬ ‫آزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫)‪(d‬‬ ‫‪R/S 44‬‬ ‫و)‪(d‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪KPSS‬‬

‫ﮐﻠﯿﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯿﺰان‬

‫‪3/3399‬‬ ‫‪**3/271‬‬ ‫‪5/5473‬‬ ‫‪Dep_to‬‬
‫ﺧﺎﻟﺺ اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري داراي رﯾﺸﻪ واﺣﺪ ﻣﯽ‬ ‫‪0/499‬‬
‫**‬ ‫**‬ ‫‪tal‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪(0.5573‬‬

‫‪43 Null Hypothesis: stationa ry around a constant‬‬

‫‪44 Null Hypothesis: no long-term dependenc‬‬

‫‪99‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ 9-5‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﮕﺎر ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﺑﺮآورد راﺑﻄﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‬ ‫‪.2-2-8-5‬‬

‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎراﺟﺎس و اﺳﺘﯿﻨﺮ)‪ (2000‬ﺑﺮاي ﻣﺸﮑﻞ ﻧﺎﻣﺎﻧﺎﯾﯽ از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي اﺳﺖ از ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺗﻔﺎﺿﻞ‪-‬‬

‫ﮔﯿﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻔﺎﺿﻞﮔﯿﺮي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ آزﻣﻮن رﯾﺸﻪ واﺣﺪ ﺑﺮاي آن ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻋﺪم‬

‫وﺟﻮد رﯾﺸﻪ واﺣﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﯾﮏ ﻣﺪل ‪ ARMA‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﺪﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪه و ﺗﻌﺪاد وﻗﻔﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻌﻨﯽ دار و آزﻣﻮن‪-‬ﻫﺎي‬

‫وارﯾﺎﻧﺲ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ و ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﻣﺪل را ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﺑﺮآوردﺷﺪه ﻧﺸﺎن‬

‫داد ﮐﻪ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ ﻧﺮﻣﺎل ﻧﯿﺴﺖ و ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ ARCH‬در ﺟﻤﻼت‬

‫ﺧﻄﺎ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺪل‪ ARCH‬ﻃﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب‬

‫‪100‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ARCH‬و ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﺤﺖ ﻣﺪل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮﻣﺎل ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮ اﺳﺎس‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ‪ t-student‬و ‪ GED‬ﺗﺨﻤﯿﻦ دوﺑﺎره ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ آزﻣﻮنﻫﺎي ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي‬

‫اﮐﺎﯾﯿﮑﻪ و ﺷﻮارﺗﺰ ﺑﺮآورد ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راﺑﻄﻪ ‪ 12-5‬و ‪ 13-5‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪D(DEP_TOTAL)=-‬‬ ‫)‪(12-5‬‬
‫‪6.786957234e+010*D_END+5.838063664e+010*D_YEAR+‬‬
‫]‪1.476760361e+011*RATE_1 + [AR(1)=-0.1172010098‬‬

‫‪GARCH = 8.126063198e+021 + 0.1270757224*RESID(-1)^2‬‬ ‫)‪(13-5‬‬

‫در ﻧﻤﻮدار ‪ 5-5‬ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ ﻧﻮﻓﻪ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽﻧﮕﺎر ﻧﯿﺰ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺎﭘﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ)ﺟﺪول ‪.(11-5‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 10-5‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺪل ‪ARCH‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪101‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 5-5‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪8.0E+11‬‬

‫‪4.0E+11‬‬

‫‪0.0E+00‬‬

‫‪-4.0E+11‬‬
‫‪8.0E+11‬‬
‫‪-8.0E+11‬‬
‫‪4.0E+11‬‬

‫‪0.0E+00‬‬

‫‪-4.0E+11‬‬

‫‪-8.0E+11‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪500‬‬

‫‪Residual‬‬ ‫‪Actual‬‬ ‫‪Fitted‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 11-5‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﮕﺎر ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري‬

‫‪102‬‬
 ‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺪل ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺮآورد ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‬ ‫‪.3-2-8-5‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاري ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﮐﻮﺗﺎه‬

‫ﻣﺪت ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ در ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را دارد اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ در روزﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺎل ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻋﻪﮐﺸﯽ ﺣﺴﺎب‪ ،‬ﺳﻌﯽ در ﺟﺬب ﺳﭙﺮده‪-‬‬

‫ﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ D_YEAR‬ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روزﻫﺎي آﺧﺮ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي آﺧﺮ ﻣﺎه ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮاﮐﻪ‪ 70‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ‬

‫ﺳﭙﺮدهﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺟﺎري و ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮار را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ؛ در‬

‫واﻗﻊ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺣﺴﺎب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻤﯽ دارد وﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺳﭙﺮده ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت وﺟﺎري ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻪداري ﭘﻮل‬

‫در ﻃﯽ ﻣﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﻘﻮق و دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در اواﺧﺮ ﻣﺎه ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺎري آنﻫﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮد و ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد از ﺣﺴﺎب ﺳﭙﺮده ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .9-5‬ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﺪل‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﺰاي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻃﯽ روز ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﻣﻮرد‬

‫ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮ در اﺑﺘﺪاي ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﯿﺰان‬

‫اﺳﺖ دارد‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ LIQ‬ﺑﺮاي ﻃﻮل ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻌﺮف ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ )ﮐﻨﺘﺮل( ﮐﻪ ﻫﻤﺎن‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﮐﻨﺶ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫‪103‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري)‪ ،(Dep_total‬ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮده‪-‬‬

‫ﮔﺬاري در ﻃﯽ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺿﺮﯾﺐ ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫( ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰي)اﮐﻨﻮن ‪ 20‬درﺻﺪ(‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺳﭙﺮدهﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﻪ)‬

‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺮوﻧﺰاي دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺪل وارد ﺷﺪه و ﮐﻤﮏ ﻣﯽ‪-‬‬

‫ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻃﯽ روز و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫ﺗﺠﻬﯿﺰ)ﻓﺮوش( ﻣﻨﺎﺑﻊ از)ﺑﻪ( ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﮥ اوﯾﻠﺮ)‪( Euler Equation‬‬ ‫‪.1-9-5‬‬

‫ﻓﺮض ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ در زﻣﺎن‪ t‬ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺮاي روزﻫﺎي‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل‬ ‫آﺗﯽ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮي ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬

‫از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪ اﻧﺤﺮاف ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد و اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف از ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻬﯿﻨﻪ در‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪ t‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ‪ t=6‬ﺑﻪ اﻧﺪازه‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫زﻣﺎن ‪ t+1‬ﺟﺒﺮان ﺷﻮد ﺳﺮي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﮐﻞ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه و ﻣﺠﻤﻮع ذﺧﯿﺮهﻫﺎ ﺑﺮاي زﻣﺎن ‪ t+2‬ﺗﻐﯿﯿﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ‬

‫‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺴﯿﺮ‬ ‫و‬

‫ﺷﺮط ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺸﻮد و ﯾﺎ‬

‫‪104‬‬
 ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮاي ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري راﺑﻄﻪ‪ 7-5‬در راﺑﻄﻪ ‪8-5‬و ﻣﺸﺘﻖ ﮔﯿﺮي‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ‪ 14-5‬ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺎدﻟﮥ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ ﻣﻨﺘﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫)‪(14-5‬‬

‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ راﺑﻄﻪ ‪ 15-5‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ‪14-5‬‬

‫)‪(15-5‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ ARCH‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري‪ ،‬راﺑﻄﻪ وارﯾﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 16-5‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪(16-5‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ راﺑﻄﻪ ‪ ARCH‬ﺑﺮاورد ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎ)راﺑﻄﻪ‪ (17-5‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬

‫‪105‬‬
 ‫)‪(17-5‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬وارﯾﺎﻧﺲ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻄﺎ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪(18-5‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ ،t=6‬آﺧﺮﯾﻦ روز دوره ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ ‪ 19-5‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)‪(19-5‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‬ ‫‪.2-9-5‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﭘﻮﯾﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﺗﻔﺎوت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎي آن ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﭘﻮﯾﺎ‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﺑﺮدار ‪ x‬ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﺮاي ﺣﻞ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻮﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ وﺟﻮد دارد و آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد وﯾﮋﮔﯽ ﺣﺎﻟﺖ‪-‬ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪلﻫﺎي‬

‫ﭘﻮﯾﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺘﻐﯿﺮ دﯾﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ دورﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺮﻗﺮار‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺤﻮه‬ ‫ﺑﺎ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺪل اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن)ﮐﻨﺘﺮل( در واﻗﻊ‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ دو دوره ﺑﺎ ﻗﺎﻋﺪة ﺣﺮﮐﺖ)‪ (Motion Rule‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ راﺑﻄﮥ )‪ (4-5‬ﻣﺜﺎﻟﯽ از آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪106‬‬
‫دﺳﺘﻪاي از ﻣﺴﺎﻟﻪﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﭘﻮﯾﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﺧﺎص آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ راهﺣﻞﻫﺎي آﺳﺎنﺗﺮي را ﺑﺮاي‬

‫آن ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺗﻔﮑﯿﮏﭘﺬﯾﺮ)‪ (Descrete‬ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ در واﻗﻊ آن را ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﺟﻤﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ دوره ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﺮد از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دو روش ﮐﻪ‬

‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻌﺎدل ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود؛ روش اﺻﻮل ﺣﺪاﮐﺜﺮي)‪ (Maximum Principle‬و روش‬

‫ﺑﻞﻣﻦ)‪ .(Bellman Lemma‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ روش اول اﺷﺎره و روش دوم ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺎل اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫روش اﺻﻮل ﺣﺪاﮐﺜﺮي‬ ‫‪.1-2-9-5‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺑﻪ ﺻﻮرت )‪ F(.‬و ﻗﺎﻋﺪة ﺣﺮﮐﺖ را ﺑﺎ )‪ Q(.‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﯿﻠﺘﻮﻧﯿﻦ)‪Hamiltonian‬‬

‫‪ (Function‬ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﮥ ‪ 20-5‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪(20-5‬‬

‫آنﮔﺎه دو ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس روش اﺻﻮل ﺣﺪاﮐﺜﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف )‪ F(.‬را ﺑﺎ ﺷﺮط )‪ Q(.‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﻒ( ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪،t‬‬

‫ﻃﺒﻖ دو ﺷﺮط زﯾﺮ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ب( ﺗﻐﯿﯿﺮات در ‪ π‬و‬

‫‪107‬‬
 ‫)‪(21-5‬‬

‫)‪(22-5‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ‪ 14-5‬و ‪ 19-5‬ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ‪ 18‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻏﯿﺮ ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ‪ 18‬ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﻞ ﺷﻮد ﺗﺎ‬

‫ﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻻت ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ از روشﻫﺎي آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻋﺪدي اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﻞ ﻋﺪدي در ﻗﺴﻤﺖ روش ﺣﻞ ﺑﻞﻣﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫روش ﺑﻞﻣﻦ‬ ‫‪.2-2-9-5‬‬

‫را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺼﻤﯿﻤﯽ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ ‪ t‬ﻣﯽ روﯾﻢ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ زﯾﺮ ﻣﺴﺄﻟﮥاي از ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺻﻠﯽ را دارﯾﻢ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ارزش‬

‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﮥ ‪ 23-5‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫)‪(23-5‬‬

‫‪108‬‬
‫ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺎﻣﻞ دو ﺟﺰء ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛‬ ‫ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﺑﻬﯿﻨﮥ ﻣﺴﺎﻟﻪاي ﮐﻪ از ‪ t‬ﺑﺎ‬

‫ﺑﺮاي زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ زﯾﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬ ‫در ﯾﮏ ﻣﻘﻄﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ و‬

‫را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫ﮐﻪ از ﻣﻘﻄﻊ ‪ t+1‬ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد ﺣﻞ ﮐﺮد و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار‬

‫راﺑﻄﮥ ‪ 23-5‬ﯾﮏ روش ﺣﻞ آﺳﺎﻧﯽ را اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﺪة ﺣﻞ آن اﺳﺖ ﮐﻪ آز آﺧﺮ ﺷﺮوع ﮐﺮده و ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎي‬

‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺴﺎﻟﮥ ‪ 24-5‬ﺑﺎ‬ ‫ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ‪ .‬در زﻣﺎن ‪ t=6‬ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﻌﺪي وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﻨﻬﺎ‬

‫ﻗﯿﺪ ‪ 4-5‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﯾﻞ اﯾﺴﺘﺎ ﺣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪(24-5‬‬

‫در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ راﺑﻄﮥ ‪ 23-5‬ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮاي ‪ t=5‬ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﺴﺘﺎي دﯾﮕﺮي ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ روش ﮐﻪ روش ﭘﺴﺮو ﻧﯿﺰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ رﯾﭽﺎرد ﺑﻞﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ V(.) .‬را ﺗﺎﺑﻊ ارزش‬

‫ﺑﻞﻣﻦ و راﺑﻄﮥ ‪ 23-5‬را ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﺑﻞﻣﻦ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ‬ ‫و‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻟﮥ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﺲ از ﺣﻞ اﯾﺴﺘﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻣﻌﺎدﻟﻪاي ﺑﺎ ‪ 2‬ﻣﺠﻬﻮل‬

‫داﺷﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯽ ﺣﻞ اﯾﺴﺘﺎي ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راﺑﻄﮥ ‪ 25-5‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪109‬‬
 ‫‪it - q éêF( -sRmm,t,t ) + ( -sRmm,t,t )f ( -sRmm,t,t ) +‬‬ ‫‪exp( 2sm,t 2 ) ùú‬‬ ‫)‪(25-5‬‬
‫ˆ‬ ‫ˆ‬ ‫ˆ‬ ‫‪Rˆm,t‬‬ ‫‪Rˆ 2‬‬
‫‪2p .s m,t‬‬
‫‪ë‬‬ ‫‪m,t‬‬ ‫‪û‬‬
‫‪é‬‬ ‫ˆ‪- R‬‬ ‫ˆ‪R‬‬ ‫ˆ‪- R‬‬ ‫‪Rˆm,t+1‬‬ ‫‪Rˆ 2m,t+1 ù‬‬
‫‪-q ê -F( s mm,t,+t +11 ) + ( s mm,,tt ++11 )f ( s mm,t,+t +11 ) -‬‬ ‫‪2p .s m,t +1‬‬
‫(‪exp‬‬ ‫‪-‬‬ ‫)‬
‫‪2s m,t +12 ú‬‬
‫‪=0‬‬
‫‪ë‬‬ ‫‪û‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ روش ﺑﻞﻣﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﺶ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺷﺶ ﻣﺠﻬﻮل )‪ (26-5‬ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮﺧﻄﯽﺑﻮدن‬

‫دﺳﺘﮕﺎه از روشﻫﺎي ﻋﺪدي ﺑﺮاي ﺣﻞ آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ì f 1 (B m*D,1 , B m*D,2 ) = 0‬‬

‫‪ï‬‬
‫‪ï f 2 (B m ,1 , B m ,2 , B m ,3 ) = 0‬‬
‫‪*D‬‬ ‫‪*D‬‬ ‫‪*D‬‬

‫‪ïf 3 (B m*D,2 , B m*D,3 , B m*D,4 ) = 0‬‬

‫‪ï‬‬
‫‪í‬‬ ‫)‪(26-5‬‬
‫‪ïf 4 (B m ,3 , B m ,4 , B m ,5 ) = 0‬‬
‫‪*D‬‬ ‫‪*D‬‬ ‫‪*D‬‬

‫‪ïf 5 (B m*D,4 , B m*D,5 , B m*D,6 ) = 0‬‬

‫‪ï‬‬
‫‪ïîf 6 (B m ,5 , B m ,6 ) = 0‬‬
‫‪*D‬‬ ‫‪*D‬‬

‫ﺣﻞ ﻋﺪدي دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ‬ ‫‪.3-2-9-5‬‬

‫دو روش ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ و روش ﻧﯿﻮﺗﻦ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎي ﮐﻠﯽ ﺑﺮاي ﺣﻞ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از روش ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ)‪ (Fixed Point‬در ﻣﺴﺎﯾﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬

‫دﻟﯿﻞ ﻻزم اﺳﺖ روﻧﺪ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﮑﺎر رود‪.‬‬

‫‪110‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺑﻌﺪي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد از ﺗﺎﺑﻌﯽ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ )‪ g(.‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ راﺑﻄﮥ ‪ 27-5‬ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ درﺟﻪ دوم ﺑﻪ ﻧﻘﻄﮥ ﺛﺎﺑﺖ ‪ p‬از ‪g‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪(27-5‬‬
‫)‪g(x)=x- (x)f(x‬‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ژاﮐﻮﺑﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ )‪ f(.‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫روش ﻧﯿﻮﺗﻦ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺷﺮط ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﻪ ﺟﻮاب دﺳﺘﮕﺎه ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ‪ ،F(x)=0‬ﯾﮏ ﺗﻘﺮﯾﺐ اوﻟﯿﻪ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ .1‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ ‪.k=0‬‬

‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫(‪F‬و ژاﮐﻮﺑﯿﻦ آن را ﺑﻪ ازاي‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪.2‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ .3‬دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻄﯽ‪n×n‬‬

‫)‬

‫را ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪111‬‬
 ‫‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ .4‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬

‫ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ دﻗﯿﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ 1 ،‬را ﺑﻪ ‪ k‬اﻓﺰوده و ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ 2‬ﻣﯽروﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ .5‬اﮔﺮ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ .6‬روﻧﺪ ﺗﻤﺎم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﻮاب اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺎدﯾﺮ اوﻟﯿﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬ ‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ روش ﻧﯿﻮﺗﻦ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻟﺰوم ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺗﻘﺮﯾﺐ اوﻟﯿﻪ‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎزه ]‪ [a,b‬ﮐﻪ ‪ a<0‬و ‪ b>0‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد و ﺑﻪ ‪n‬‬

‫درﻧﻄﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻃﯽ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ‬ ‫ﻧﻘﺎط ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ a‬و ‪ b‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺑﺮدار‪ ،‬ﺟﻮاب ﺣﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨﻪ‬

‫ﮐﻠﯽ)‪ (Global‬ﺟﻮابﻫﺎي ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را در ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻗﺮار داده و ﻫﺮ ﮐﺪام ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف را ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﻤﻮد‬

‫ﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮط اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﯿﻮﺗﻦ آن اﺳﺖ ﮐﻪ )‪ f(x‬ﺗﺎﺑﻌﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻖﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ )‪ f(x‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺠﻤﻮع)‪ (Additive‬از دو ﺗﺎﺑﻊ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻖ‪-‬‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻖﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﻟﺬا )‪ f(x‬در ﮐﻞ ﻓﻀﺎي‬

‫‪ .10-5‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬

‫در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺟﺮﯾﻤﻪ‬

‫ﮐﺴﺮي ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﯿﻨﻪ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎري در ﺗﺠﻬﯿﺰ ﯾﺎ ﻓﺮوش‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯿﺰان ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪ‬

‫آﺳﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪ ،‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮه ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬

‫‪112‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻮدن ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﯾﮏ ﺑﺮرس دﻗﯿﻖﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺻﻮرت‬

‫ﮔﯿﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺼﺎدﻓﯽ آﺷﮑﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺮدن اﻣﯿﺪ‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻞ ﭘﻮﯾﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪،‬‬

‫ﺳﻌﯽ در ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ دارد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﻣﯿﺰان اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري و ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب را ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎﻧﮏ در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪل و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﯾﮏ ﻣﺪل ‪ 2SLS‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ وارﯾﺰ و‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﺪوق در ﻣﺪل وارﯾﺰ ﻣﻨﻔﯽ و‬

‫در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺜﺒﺖ دارد ﮐﻪ ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ اﯾﻦ دو ﮐﺎﻻ دارد‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‬

‫در ﻣﺪل وارﯾﺰ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ و در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻨﻔﯽ دارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﭼﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد و دﻟﯿﻞ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ارﺗﺒﺎط وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ و ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺑﺨﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺘﻘﻞ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻨﺪوق ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد ﭼﻮنﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮدي‬

‫ﺻﻨﺪوق ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ از ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﮔﻮﯾﺎي آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬

‫از آن ﺑﺮداﺷﺖ روزاﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﻓﻄﺎﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﮐﺎﻫﺶ‬

‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪة دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ آن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺧﻮدﭘﺮدازﻫﺎي ﺷﺘﺎب اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه‪ ،‬ﺷﻨﺒﻪ و اﺳﻔﻨﺪ و‬

‫‪113‬‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ﻣﺎه ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ و ﯾﺎ ﺷﻠﻮﻏﯽ ﺷﻌﺐ اﻧﺘﻈﺎر آن ﻣﯽرود ﮐﻪ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ‬

‫ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬

‫در ﻣﺪل ﺳﻮم ﮐﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري اﺳﺖ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه داراي ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﯿﻞ آن‬

‫ﺑﺪﯾﻬﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد ﺳﭙﺮهﮔﺬاري ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روزﻫﺎي آﺧﺮ ﺳﺎل را ﻣﯽﺗﻮان‬

‫در ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻋﻪﮐﺸﯽ ﺣﺴﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ و ﺗﻼش در ﺟﺬب ﺳﭙﺮدهﻫﺎ‬

‫داﻧﺴﺖ‪ .‬روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮار را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي آﺧﺮ ﻣﺎه ﻣﻨﻔﯽ‬

‫ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﺰا در ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در ﻣﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮع در ﻣﺪل وارد ﺷﺪه و ﻫﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﺟﻤﻼت ﺧﻄﺎي ﺑﺮآورد آنﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻟﺬا ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﻤﻮع اﯾﻦ ﺳﻪ ﺧﻄﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺮﻣﺎل دارﻧﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺪل ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺗﮑﻨﯿﮏ‪-‬‬

‫ﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﺶ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺷﺶ ﻣﺠﻬﻮل ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﯿﻮﺗﻦ در آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻋﺪدي روش ﺣﻞ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه اراﯾﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪114‬‬
 ‫‪ .6‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاري در ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ در راﺳﺘﺎي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﻬﯿﻨﻪ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪلﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ادﺑﯿﺎت ﺑﺎﻧﮑﺪاري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ذﺧﺎﺋﺮﻧﻘﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﻘﺪاري از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت داراﺋﯽﻫﺎي ﻧﻘﺪي ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﻧﺪ ﺗﺎ‬

‫ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻘﺪاري از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﺳﭙﺮده ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺣﺴﺎب ﺟﺎري ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺰء ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ ﭼﺮا‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻧﻘﺪﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻﺋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ در ﺣﺴﺎب ﻣﺬﮐﻮر ﻗﺮار‬

‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ از دو ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد و ﮐﻼن در ادﺑﯿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺎﻧﮑﺪاري ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﻞ و ﺗﺪﻗﯿﻖ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺣﻮزه اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ و در ﺣﻮزه‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ وﺿﺮﯾﺐ ﻓﺰآﯾﻨﺪه ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬وﺟﻮد ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎزاد ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﻓﺰآﯾﻨﺪه ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﻤﺘﺮي اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺘﻘﺮاض ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﯿﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﺗﺸﮑﯿﻞ‬

‫دﻫﻨﺪه ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺠﻢ ﭘﻮل )‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ( ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ذﺧﺎﺋﺮ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض از ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي و ﯾﺎ‬

‫ﻣﺎزاد ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺨﺸﯽ از داراﺋﯽﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﺧﺎﺋﺮﻧﮕﻪ‬

‫دارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از "ذﺧﺎﺋﺮﻧﻘﺪ" ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ داراﺋﯽﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬

‫ﺑﻪ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬داراﺋﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﺧﺎﺋﺮ ﻏﯿﺮﻧﻘﺪي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ در زﻣﺮة‬

‫داراﯾﯽﻫﺎي درآﻣﺪزا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ از آنﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺟﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬

‫‪115‬‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ)داراﯾﯽﻫﺎ و ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ( ﺧﻮد ﺑﻪ داراﯾﯽﻫﺎي ﺳﻮدزا و ﻫﻤﭽﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ درآﻣﺪزاﺋﯽ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎري و رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮان ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺒﻮدن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﮕﻪداري ﻣﯿﺰان زﯾﺎدي از داراﯾﯽﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻧﯿﺎز ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﺑﺎرز اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪،‬‬

‫داراﯾﯽ ﺳﻮدزا ﺑﻮدن و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﻘﺪ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻻي آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺒﺎدﻻت و‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﯾﺮان اﻗﺪام ﺑﻪ راه اﻧﺪازي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻼدرﻧﮓ )‪ (RTGS‬ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ RTGS‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ و ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻗﺪام ﺑﻪ راه اﻧﺪازي ﻗﺮﯾﺐ اﻟﻮﻗﻮع‬

‫ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺴﻮﯾﻪ روزاﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺮاي ﻧﮕﻪداري ذﺧﯿﺮه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﯾﻪﻫﺎي ﻃﯽ روز و ﺗﺴﻮﯾﮥ‬

‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺗﺴﻮﯾﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ و‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺼﺎدﻓﯽ آﺷﮑﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺮدن اﻣﯿﺪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان اﻧﻮاع ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري و ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب را ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎﻧﮏ در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪل و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﻤﻪ و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺑﻬﯿﻨﻪ ذﺧﺎﺋﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن –ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻮدن ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ -‬دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ ﻣﻬﺮﻣﺎه ‪ 84‬ﺗﺎ ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪ 86‬از‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻊ آوري و ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دادهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ؛‬

‫دادهﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﭼﮑﯽ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻧﮏ را ﺑﺎ دادهﻫﺎﺋﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﯿﺰان ﻧﮕﻬﺪاري اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق و‬

‫‪116‬‬
‫ﻣﯿﺰان اراﺋﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮرس اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫دﻟﯿﻞ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺎزار ارز‪ ،‬ﻃﻼ و‪ ...‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ رﮐﻮد در اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ در دوره‬

‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻋﺪم وﺟﻮد دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ در ﺑﺎزار زﻣﯿﻦ و ﻣﺴﮑﻦ ﺑﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮداﺷﺖ و وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﯾﮏ ﻣﺪل ‪ 2SLS‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺻﻨﺪوق‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي ﺑﺮاي ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪﻫﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢدﻫﻨﺪه ﺟﺮﯾﺎن ﭼﮑﯽ در اﺗﺎق‬

‫ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﺪوق در ﻣﺪل وارﯾﺰ ﻣﻨﻔﯽ و در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺜﺒﺖ دارد ﮐﻪ ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ اﯾﻦ دو‬

‫ﮐﺎﻻ دارد‪ .‬ﺧﺎﻟﺺ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ در ﻣﺪل وارﯾﺰ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ و در ﻣﺪل ﺑﺮداﺷﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻨﻔﯽ‬

‫دارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد و دﻟﯿﻞ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ارﺗﺒﺎط وارﯾﺰ‬

‫ﭼﮑﯽ و ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري ﺑﺨﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ وارﯾﺰ ﭼﮑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﯿﺰان ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻨﺪوق‪ ،‬ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة‬

‫ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه‪ ،‬ﺷﻨﺒﻪ و اﺳﻔﻨﺪ و ﻓﺮوردﯾﻦ ﻣﺎه ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﻪﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻣﺪل ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻨﺪوق ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﭼﻮنﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺻﻨﺪوق ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ از ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ‬

‫ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﮔﻮﯾﺎي آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺗﻌﺪاد‬

‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺮداﺷﺖ روزاﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري ﯾﮏ‬

‫ﻣﺎﻫﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻨﺪة دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ آن ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺧﻮدﭘﺮدازﻫﺎي ﺷﺘﺎب اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺎه‪،‬‬

‫ﺷﻨﺒﻪ و اﺳﻔﻨﺪ و ﻓﺮوردﯾﻦ ﻣﺎه ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ و ﯾﺎ ﺷﻠﻮﻏﯽ ﺷﻌﺐ اﻧﺘﻈﺎر‬

‫آن ﻣﯽرود ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬

‫‪117‬‬
‫ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮرد‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬

‫در ﻣﺪل ﺳﻮم ﮐﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺠﻢ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاري اﺳﺖ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي‬

‫روزﻫﺎي آﺧﺮ ﺳﺎل‪ ،‬روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺎه ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺗﻮﺿﯿﺢدﻫﻨﺪه ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه داراي ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬دﻟﯿﻞ آن ﺑﺪﯾﻬﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد ﺳﭙﺮهﮔﺬاري ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي روزﻫﺎي آﺧﺮ‬

‫ﺳﺎل را ﻣﯽﺗﻮان در ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻋﻪﮐﺸﯽ ﺣﺴﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ و ﺗﻼش در ﺟﺬب‬

‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎ داﻧﺴﺖ‪ .‬روزﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺟﺎري ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﻮد را ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮار را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺠﺎزي آﺧﺮ ﻣﺎه‬

‫ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺑﺮوﻧﺰا در ﻣﺪل ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي‬

‫ﻣﺪل ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﮐﻪ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺷﺶ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺷﺶ ﻣﺠﻬﻮل ﺷﺪ روش ﺣﻞ آن ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﯿﻮﺗﻦ در آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻋﺪدي اراﯾﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1-6‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم راهاﻧﺪازي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻼدرﻧﮓ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﻨﺎرﯾﻮي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و‬

‫اﻋﻤﺎل ﻓﺮوﺿﯽ ﺑﺮ ﻣﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﻌﻀﯽ ﺳﺮيﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎراﯾﯽ ﻣﺪلﻫﺎي ﺗﺨﻤﯿﻦ را‬

‫ﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻣﻮارد زﯾﺮ را دارد‪:‬‬

‫· در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ داراي ﺗﻔﺎوتﻫﺎي در زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي ﺗﺴـﻮﯾﻪ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫ﺻﻮرت ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺷﺪن ﻓﺎز اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﭘﺮداﺧـﺖ در اﯾـﺮان‪ ،‬ﺳـﻨﺎرﯾﻮي زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي اﯾـﻦ ﻣـﺪل‬

‫ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﻐﯿﯿﺮ و اﺻﻼح ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪118‬‬
‫· ﻧﺮخ ﺑﻬﺮة ﺑﺎزار ﺑـﯿﻦ ﺑـﺎﻧﮑﯽ و ﺑـﺎزار ‪ pppp‬در اﯾـﻦ ﻣـﺪل ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﺪم راهاﻧـﺪازي ﺳﯿﺴـﺘﻢ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺮوﻧﺰا در ﻧﺘﯿﺠـﮥ ﺑﻬﯿﻨـﻪ ﺳـﺎزي و‬

‫وﺟﻮد ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﻏﻨﯽ در ﺻﻮرت راهاﻧﺪازي ﺑﺎزار ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾـﻦ ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻧﯿـﺰ ﻫﻤﭽـﻮن ﺳـﺎﯾﺮ‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ در اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫· ﻣﺪل ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺴﻮﯾﮥ اﻧﺘﻬﺎي روز )‪(Interday‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ادﺑﯿـﺎت ﭘﺮداﺧـﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰي‬

‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻃﯽ روز)‪ (Intraday‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪلﻫـﺎي ﺗﺼـﻤﯿﻢﮔﯿـﺮي ﺻـﻒ)‪(Queuing Theory‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺪي ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﻣـﻮرد ﺗﻌﻮﯾـﻖ)‪(Delay‬‬

‫و اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪي)‪ (Priority‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫· ﻟﺤﺎظ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﺲ از راهاﻧﺪازي ‪ RTGS‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪل اﻫﻤﯿـﺖ ﺑﺴـﯿﺎري‬

‫دارد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺤـﺎظ ﺟﺮﯾـﺎن ﻧﻘـﺪي ﺷـﺎﻣﻞ ﺳﺮرﺳـﯿﺪﻫﺎ و ‪ ...‬دﻗـﺖ‬

‫ﻣﺪل را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪119‬‬
 ‫ ﻣﺂﺧﺬ‬.7

‫ ﻻﺗﯿﻦ‬.1-7

1 Agenor,Aizenman,Hoffmaister, ' The Credit Crunch in East Asia:What can Bank Excess
Liquid Assets Tell us?', 1999

2 allen, ' How Closely Do Banks Manage Vault Cash', FEDERAL RESERVE BANK of ST.
LOUIS, 1998

3 Baltensperger, ' The Precautionary Demand for Reserves', The American Economic Review,
1974

4 Baltensperger,Milde, ' predictability of reserve demand,information cost ,& portfolio

behavoir of commercial banks', The Journal of Finance, 1976

5 Bartolini,Bertola,Prati, ' Banks’ Reserve Management, Transaction Costs,and the Timing of

Federal Reserve Intervention', Journal of Banking and Finance, 2000

6 bindseil,camba-mendez,weller, ' excess reserves and the implementation of monetary policy

of the ecb', ecb, 2004

7 Bougheas,Ruiz-Porras, ' managing banking financial distress,trade-offs between liquidity and

solvency risks', , 2005

8 Boyd,Nicolo,Smith, ' Crises in Competitive versus Monopolistic banking systems', Journal of

Money,Credit and Banking, 2004

9 chaplin,ernblow,micheal, ' Banking system liquidity,developments and issues', bank of

england, 2000

10 Chen,Jen,Zionts, ' Portfolio Models with Stochastic Cash Demands', Management Science,
1972

120
11 Clouse,Dow, ' A computational model of banks’ optimal reserve management policy',
Journal of Economic Dynamics and Control , 2002

12 Cooper, ' Stochastic reserve losses and expansion of bank credit,note', The American
Economic Review, 1971

13 Decker, ' The Changing Character of Liquidity and Liquidity Risk Management,A
Regulator’s Perspective', Federal Reserve Bank of Chicago, 2000

14 Diamond,Dybvig, ' Bank Runs,Deposit Insurance,& Liquidity', The Journal of Political

Economy, 1983

15 Diamond,Rajan, ' Banks & Liquidity', American Economic Review, 2001

16 Diamond,Rajan, ' Banks, Short Term Debt and Financial Crises: Theory, Policy Implications
and Applications', NBER Working Paper No. 7764, 2000

17 Diamond,Rajan, ' Liquidity Shortages and Banking Crises', THE JOURNAL OF FINANCE,
2005

18 Dow, ' The Demand for Excess Reserves', Southern Economic Journal, 2001

19 Eiras, ' Banks Liquidity Demand in the Presence of a Lender of Last Resort', , 2004

20 Evanoff, ' An empirical examination of bank reserve management behavior', Journal of

Banking & Finance , 2002

21 Frost, ' Banks' Demand for Excess Reserves', The Journal of Political Economy, 1971

22 Furfine, C. 'Interbank payments and the daily federal funds rate", Journal of Monetary
Economics, 1998

23 Ghwee, ' Bank’s Liquidity Management and Monetary Tools', The University of Texas at
Austin, 2005

121
24 Gillamn, ' The Demand for Bank Reserves and Other Monetary Aggregates', Central
European University, 2004

25 Goldstein,pauzner, ' Demand Deposit Contracts and the Probability of Bank Runs', , 2000

26 Green,Lin, ' Diamond and Dybvig’s Classic Theory of Financial Intermediation:What’s

Missing?', Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 2000

27 Holmstorm,Tirole, ' liquidity & risk management', Journal of Money,Credit and Banking,
2000

28 Jallath-Coria,Mukhopadhyay,Yaron, ' How Well Do Mexican Banks Manage Their reserves',

Journal of Money,Credit and Banking, 2005

29 Janson, ' Fractional-Reserve Free Banking System and the Systematic Risk of Business
Cycle', , 2000

30 Jones, ' A Dynamic Model of the Daily Demand for Federal Funds', Southern Illinois
University Edwardsville, 2003

31 Kane,Muzere, ' A Model of Liquidity and Bank Reserves', , 2003

32 Kashyap,Rajan,Stein, ' Banks as Liquidity Providers An Explanation for the Coexistence of

Lending and Deposit-Taking', The Journal of Finance, 2002

33 Knobel, ' the demand for reserves by commercial banks', Journal of Money,Credit and
Banking, 1977

34 lindley,mounts,sowell, ' A Model of the Banking Firm, Asymmetric Information, and the
Behavior of Excess Reserve After the Bank Holiday', , 2003

35 lindley,mounts,sowell, ' Excess Reserves during the 1930s:Empirical Estimates of the Costs
of Converting Unintended Cash Inventory into Income-Producing Assets', The Journal of
Economics and Finance, 2001

122
36 Murphy,Weintrob, ' Evaluating Liquidity Under Conditions of Uncertainty in Mutual
Savings Banks', The Journal of Finance and Quantitative Analysis, 1970

37 Ogawa, ' why commercial banks held excess reseves,the japanese experience of the late 90's',
Empirical Analysis of Economic Institutions Discussion Paper Series, 2004

38 Orr,Mellon, ' Stochastic Reserve losses and expansion of bank credit', The American
Economic Review, 1961

39 phaup, ' Cash Reserve Ratios and Banking Reserve Behavior', The Journal of Political
Economy, 1971

40 Poole, ' commercial bank reserve management in a stochastic model,implications for

monetary policy', The Journal of Finance, 1968

41 ruffin, ' Free Reserves, Vault Cash, and the Portfolio Behavior of Banks', The Journal of
Political Economy, 1967

42 Salveratnam, ' Optimal Reserves and Short Term Interest Rates in a Model of Bank Runs', ,
2005

43 Schuemann,Strahan, ' How Do Banks Manage Liquidity Risk,Evidence From The Equity and
Deposit Markets in the Fall of 1998', , 2005

44 selgin, ' In-Concert Overexpansion and the Precautionary Demand for Bank Reserves',
Journal of Money,Credit and Banking, 2001

45 Hamilton, J.D. ' The daily market for federal funds', Journal of Political Economy 1996, 104,
26,56

46 Taqqu, M. S., Teverovsky, V., Willinger, W. 'Estimators for long range dependence: an
empirical study'. Fractals, 1995, 3(4):785-798.

123
 ‫‪ .2-7‬ﻓﺎرﺳﯽ‬

‫‪ (1‬ﺣﺴﻦﻧﯿﺎ‪ ،‬زﮐﺮﯾﺎ‪ " ،‬ﺗﺨﺼﯿﺺ داراﯾﯽﻫﺎ در ذﺧﺎﺋﺮ ارزي ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي"‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﮥ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪،‬‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ :‬ﻧﯿﻠﯽ ‪ ،‬ﻓﺮﻫﺎد‪1386 ،‬‬

‫‪ (2‬ﮔﺮﯾﮕﻮرﯾﺎن‪،‬ﺳﯿﻤﻮﻧﻪدر‪"،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪل اﻧﺪازهﮔﯿﺮي رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﮑﺪاري ﺧﺼﻮﺻﯽ‬

‫اﯾﺮان)ﻣﻮرد ﺑﺎﻧﮏ ﺳﺎﻣﺎن("‪،‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‬

‫ﭼﻬﺎﻧﺨﺎﻧﯽ‪،‬ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1383‬‬

‫‪ (3‬ﻋﺮبﻣﺎزار‪ ،‬ﻋﺒﺎس‪ .‬ﻗﻨﺒﺮي‪ ،‬ﺣﺴﻨﻌﻠﯽ‪"،‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ"‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت‬

‫ﻫﻔﺘﻤﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎﻧﮑﺪاري اﺳﻼﻣﯽ‪ " ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧﮑﺪاري اﯾﺮان‪1375 ،‬‬

‫‪ (4‬ﻣﻮﺳﻮي‪ ،‬ﺳﯿﺪ رﺿﺎ‪" ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ در‬

‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﮏداري ﺑﺪون رﺑﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﮑﻪ ﻋﺼﺒﯽ"‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق‪ ،‬اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ دﯾﻮاﻧﺪري‪ ،‬ﻋﻠﯽ‬

‫‪ (5‬ﻣﺤﻘﻖ ﻃﻮﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ‪"،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻮد ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت در ﺗﺠﻬﯿﺰاﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر"‪،‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﮥ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ :‬ﻓﺮﺟﯽ‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ‪1380 ،‬‬

‫‪ (6‬ﻣﺤﻤﻮد زاده اﺣﻤﺪي ﻧﮋاد‪ ،‬اﻣﯿﻨﻪ‪ " ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺗﺠﺎري؛)ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫ﻣﻮردي ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﯽ در اﯾﺮان("‪،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪،‬‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ﻧﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﺎد‪ ،‬دي‪1385‬‬

‫‪ (7‬ﻧﻌﯿﻤﯽ‪ ،‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‪"،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺑﺎﻧﮏ ﺳﭙﻪ"‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﺎﻟﯽ‬

‫ﺑﺎﻧﮑﺪاري اﯾﺮان‪ ،‬اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ﻣﺪرس‪ ،‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪1384‬‬

‫‪124‬‬
Abastract
Commercial banks have gotten an important role in our lives and every one can
mention veriety functions for them. The more benefits can bring the more risks can
couse as the old tradeoff between risk and return.
One of the important risks that can bring about lots of problem for banking system is
liquidity risk. Being not able to respond customers’ liquidity demand is named the
liquidity risk. Banks keep some reserve in cental bank to respond other banks’
liquidity demands in payment system. Shortage of this reserve will cause customer
and central bank punishments and penalties. Excess reserve on the other hand has
opportunity cost. Hence an optimum amount of liquidity resrve must be held in
cental bank.
In this study I devided this problem in two modules. At first I predicted the
parameters we need to know before going to optimization step; Net payments,
Customers check issuing behavior as well as their deposit behavior. These series
predicted by the help of econometric methods. I took advantages of ARFIMA, 2SLS
and GARCH methods in estimation.
Considering the first module results, in second module the optimization problem
solved. Having a descrete objective function offered using the Bellman theory. This
solution led to have a system of nonlinear equations. Hence, Newton algorithm was
used as numerical method to obtain the variable optimum.

Key Words: Excess Reserves, Liquidity Management, RTGS, SATNA

125
 SHARIF UNIVERSITY OF TECHNOLOGY
GRADUATE SCHOOL OF M ANAGEMENT AND ECONOMICS

M.SC. THESIS

TITLE;
DYNAMIC OPTIMIZATION OF COMMERCIAL BANKS’ LIQUIDITY RESERVES
(ONE OF IRANIAN COMMERCIAL BANK CASE STUDY)

B Y:
ROOHOLAH HADADI

SUPERVISORS;
MEHRDAD SEPAHVAND
GHOLAMREZA KESHAVARZ HADAD

SEPTEMBER, 2008