‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ‪-‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬ ‫ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬

‫‪2‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،*1‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،2‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،3‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي‬

‫‪ -1‬داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ دﮐﺘﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -2‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺄتﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -3‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺄتﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻮآوري ﻧﺴﺒﯽ واﺣﺪﻫﺎي ﻋﻀﻮ اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮه اﺳﺖ و ﻃﺒﻌﺎً ﻧﻮآوري ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ ﻧﺮخ ﺑﺎﻻﺗﺮي داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻤﮑﺎري ﺑﺎزﯾﮕﺮان زﻧﺠﯿﺮه در ﺟﻬﺖ ﻧﻮآوري اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎداﺗﯽ را ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي اﯾﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﮔﺎن اﯾﻦ ﺣﻮزه و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮب اوﻟﯿﻪ اﺳﺘﺨﺮاج و اﺑﻌﺎد و ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي آن ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ‬
‫و اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي آﻣﺎري‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻧﻮاع راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻗﺎﺑﻞ رﻓﻊ و اﺻﻼح اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺧﻠﻖ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ‪،‬‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺟﺮﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪي را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ دادن ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ را رﻓﻊ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﺎﯾﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﻢزﻣﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎري‪-‬ﮐﺎرﮐﺮدي اﻫﺪاف و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ‪ :‬ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻨﺎدات ﺑﻌﺪي ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ زﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻘﺎﻻت ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Adab, A., Ghazinoory, S., Ghazinoori, S., & Shahverdi, H. (2019). The Strategies of Iran Steel Industry Value‬‬
‫‪Chain Upgrading through Innovation System Perspective. Journal of Science & Technology Policy, 10(4), 1-16.‬‬
‫‪{In Persian}.‬‬
‫‪DOI: 10.22034/jstp.2018.10.4.539552‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‪-‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣﺤﻮري در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي‬
‫ﻓﻌﺎل در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺎر( و ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎوران و دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪.[1‬‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي آﻧﻬﺎ و ارﺗﻘﺎء ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻀﻮ‬
‫اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮه در ﺻﻨﺎﯾﻊ اﯾﻔﺎء ﻧﻘﺶ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫‪1‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎرى در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﻬﺮهورى و رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي را ﻣﯽﺗﻮان در دو‬
‫ﮔﺮوه ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻼن و ﺧُﺮد رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧُﺮد‬
‫رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ در‬
‫‪DOI: 10.22034/jstp.2018.10.4.539552‬‬
‫* ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻋﻬﺪهدار ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت‪A-adab@nrisp.ac.ir :‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر و‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎزﯾﮕﺮان‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﯿﻨﻪاي‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ‪...‬‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش و ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻮﺿﯿﺢدﻫﻨﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﻮاردي ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎداﺗﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي‬ ‫ﺗﺎ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﺪﯾﺪي از ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ ﻇﻬﻮر‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮه از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهوري و رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺎرﭼﻮب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي و‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ و ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻧﻮآوري در آن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮآوري زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ دارد و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ را ﻧﯿﺰ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪.[5‬‬ ‫ارزش ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ﺳﺆال اﺻﻠﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و‬
‫ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺸﯽ ﺣﯿﺎﺗﯽ در وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ؟ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال و اراﺋﻪ ﭼﺎرﭼﻮب‪،‬‬ ‫ارزش اﯾﻔﺎء ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪.[2‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ دو ﺳﺆال ﻓﺮﻋﯽ زﯾﺮ ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ آﻫﻦ و ﻓﻮﻻد از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﺑﺮ و‬
‫داده ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﻋﻮاﻣﻞ و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﻻ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ آن در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺪاﻣﻨﺪ؟ و ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﭼﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ]‪ .[3‬اﯾﺮان در ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ وﺟﻮد دارد؟‬ ‫ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻣﺎﻫﺮ ارزان‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺎزار ﻣﺼﺮف و ‪ ...‬ﻣﺰﯾﺖ دارد ]‪ [4‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﺴﯿﺎري‬
‫‪ -2‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﻧﻈﺮي و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‬ ‫از واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر در‬
‫‪ 1-2‬ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ :‬اﯾﺪهﻫﺎي اﺻﻠﯽ و روﻧﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻢآب واﻗﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ آن ﭼﻨﺎن‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ آن‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﺰﯾﺖﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﻮزهﻫﺎي دﯾﮕﺮ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ دو روﯾﮑﺮد‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻮزان و ﻋﺪم ﺑﻬﺮهوري در ﻃﻮل زﻧﺠﯿﺮه ارزش اﯾﻦ‬

‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﻫﻨﺠﺎري‪/‬ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻮازن اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ در ﻋﺪم‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻋﻨﻮان روﯾﮑﺮدﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺳﻮد واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺠﯿﺮه ﻧﯿﺰ ﻧﻤﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ‬

‫اﺳﺖ روﯾﮑﺮد اول ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎزﯾﮕﺮان و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ و‬ ‫ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از واﺣﺪﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه زﯾﺎنده ﺑﻮده در ﺣﺎﻟﯽ‬

‫ﻧﺤﻮه دﺧﺎﻟﺖ آن در ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺮدازش و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت و‬ ‫ﮐﻪ ﺳﻮد ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً‬

‫ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن ﻣﯽﭘﺮدازد اﻣﺎ ﻫﺪف روﯾﮑﺮد دوم‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ و‬ ‫ﻋﺪم رﺷﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎي داﺧﻠﯽ و ﻟﺰوم اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪﻫﺎي ارزي‬

‫اﯾﺠﺎد ارﺗﻘﺎء در زﻧﺠﯿﺮه ارزش اﺳﺖ ]‪ .[2‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﺎدرات ﺑﯿﺶ از ‪ 15‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ‬

‫روﯾﮑﺮد ﻫﻨﺠﺎري‪/‬ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻮﻻدي در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ‪ 1400‬ﻟﺰوم ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه‬

‫در ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻌﻪ و اراﺋﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﻤﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻧﻘﻄﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫را ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ اﺑﻌﺎد و رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم‬

‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽزﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺆال اﺻﻠﯽ اﯾﻦ‬ ‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم در ﺗﻌﯿﯿﻦ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ا‪‬ﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ ﺑﺮاي ا‪‬ﻋﻤﺎل اﯾﻦ‬ ‫اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪاﺧﻼﺗﯽ‪ 1‬را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻮآوري ﻧﺴﺒﯽ و‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻋﻀﻮ اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮه داﻧﺴﺖ ﻟﯿﮑﻦ‬

‫اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﯾﺠﺎد‬ ‫ﻧﻮآوري وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ ﻧﺮخ‬

‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﻮآوري و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﮐﻞ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮي زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺗﺎ‬

‫ﺻﻨﻌﺖ و ﺣﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻻزم و ﺿﺮوري اﺳﺖ ]‪.[1‬‬ ‫ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻤﮑﺎري ﺑﺎزﯾﮕﺮان زﻧﺠﯿﺮه‬
‫در ﺟﻬﺖ ﻧﻮآوري اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫‪1- Intervention‬‬ ‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪2‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻦ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اﺷﺎره ﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﭼﻮن "ارﺗﺒﺎط ﺗﻮﺳﻌﻪ و ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ارزش ﺑﺎ ﻧﻮآوري و ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري" ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه ﻟﯿﮑﻦ در‬
‫ﻫﯿﭽﮑﺪام آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺳﺨﻨﯽ از ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ اﺑﻌﺎد و ﻋﻮاﻣﻞ رﯾﺸﻪاي ارﺗﻘﺎء ﮐﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً از‬
‫ﻧﮕﺎه ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻨﺠﺎري‪/‬ﺗﺠﻮﯾﺰي‬
‫ﻧﮕﺎه ﺷﺪه و ﺗﻤﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺑﺮ اراﺋﻪ "ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ارزش" ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب و ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻠﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻌﻀﯽ ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي‬
‫ارﺗﻘﺎء و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧﻮآوري ﺑﺮ آن اﺷﺎره ﮐﺮده اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ و ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﺴﻨﺪه و ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬
‫ﺑﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري اراﺋﻪ ﻧﺪادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در روﻧﺪﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد‬
‫ﻫﻨﺠﺎري‪/‬ﺗﺠﻮﯾﺰي اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي "ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﻣﯿﻦ"‪" ،‬ﺧﻮﺷﻪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ" و "زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ و ارﺗﻘﺎء" ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ "ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري‬
‫و زﻧﺠﯿﺮه ارزش" و آﻧﺠﺎ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺗﻼش ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻠﻔﯿﻖ‬
‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻓﻮق ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮوز‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ و اﺷﺘﺮاك زﯾﺎد اﺑﻌﺎد ﻣﻄﺮوﺣﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎ در ﻋﻤﻞ را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺳﺨﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و زﻧﺠﯿﺮه ارزش از‬
‫ﻣﺪلﻫﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﺸﺪه و روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدي ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و روﯾﮑﺮد ﻫﻢزﻣﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري‪-‬ﮐﺎرﮐﺮدي )ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ اﻫﺪاف و اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-2‬ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‪ :‬اﯾﺪهﻫﺎي اﺻﻠﯽ و روﻧﺪﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ آن‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﮑﺮي اﻗﺘﺼﺎد ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻬﺎدي و ‪ ...‬روﯾﮑﺮد‬
‫ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري در دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي را ﺟﻠﺐ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﯾﮏ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ در ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﺑﺮد ﯾﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺎم ﻣﻠﯽ ﻧﻮآوري اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﯾﻤﻦ و‬
‫ﻻﻧﺪوال‪ 4‬ﻣﻄﺮح و ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي آن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1- Chaminade and Vang‬‬
‫‪2- Cook and Memedovic‬‬
‫‪4- Freeman & Lundvall‬‬
‫‪3‬‬
‫در روﯾﮑﺮد ﻫﻨﺠﺎري‪/‬ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ‬
‫ارﺗﻘﺎء در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻻ و ﮔﺮوه ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ارﺗﻘﺎء‬
‫ﯾﮏ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺸﺨﺺ و ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﮐﺸﻮر )ﺧﺼﻮﺻﺎً در‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ( ﺗﻤﺮﮐﺰ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق‪ ،‬در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﭼﻬﺎر ﻣﮑﺘﺐ ﮐﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ارﺗﺒﺎط ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري و‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ در دﺳﺘﻪ‬
‫ﭼﻬﺎرم ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري و زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻮآوري ﻏﺎﻟﺒﺎً در زﻣﯿﻨﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش و‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ روﯾﮑﺮد زﻧﺠﯿﺮه ارزش را ﻏﻨﯽ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﮐﺎﻣﯿﻨﺪه و واﻧﮓ‪ [6] 1‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺟﻬﺎﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮي و ﻧﻮآوري را ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻣﺤﻠﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺮماﻓﺰار در ﺑﻨﮕﻠﻮر ﻫﻨﺪ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ دادن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻣﯽﺗﻮان ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻋﻀﻮ‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش را ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ داﻧﺶﺑﻨﯿﺎن و ﭘﯿﺸﺮو ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﮐﻮك و ﻣﻤﺪووﯾﭻ‪ [7] 2‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﺎﻣﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ و ﻧﻮآوري در ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻧﺠﯿﺮه ارزش در‬
‫ﺣﻮزه ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎﯾﯽ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻋﻀﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش را ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎري‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ و ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ ﮐﺴﺐوﮐﺎرﻫﺎي ﺧﺎرج از زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺳﻮق ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﮑﺪرﻣﻮت‪ 3‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﺷﺪه‬
‫ﮐﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺑﯿﻦﺑﻨﮕﺎﻫﯽ در زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪،‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع داﻧﺸﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ و‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎء دﻫﻨﺪ ]‪) 8‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ‪.[(2‬‬
‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪه ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء اﯾﻦ زﻧﺠﯿﺮه در ﺟﺪول ‪ 1‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي و‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺧﻼءﻫﺎي زﯾﺮ در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫‪3- McDermott‬‬ ‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (1‬روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫روﯾﮑﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪه‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش و اراﺋﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ارﺗﻘﺎء و ﻧﻮآوري را ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ اﺣﺼﺎء ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻮل و ﺗﺠﺎرت‬
‫‪ -‬ﺗﻨﺎﺳﺐ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و ﻓﻨﺎوري در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ارﺗﻘﺎء )ﮐﺎراﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮدن‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن‪ ،‬اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ‪ ،‬ﺗﮑﺮارﭘﺬﯾﺮي و ﺗﺒﺎدل(‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮي و اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ دوﻟﺘﯽ و‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎورهاي ﮐﻪ از ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎري زﻧﺠﯿﺮه و ﺑﺎزﯾﮕﺮان آن ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ و ﺷﻮكﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن داﻧﺶ در ﻣﯿﺎن ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬
‫)‪(UNIDO‬‬
‫‪ -‬ﺗﻼشﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻬﺎرتﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي آﯾﻨﺪه‬
‫در اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب اﺑﻌﺎد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻟﻮازم‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار و ﺗﺠﺎرت‪،‬‬
‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪار و اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐوﮐﺎر و زﻣﯿﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪهاﻧﺪ و آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ اراﺋﻪ دﻗﯿﻖ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﻪ‬
‫دﺳﺘﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪2‬و‪.[9‬‬
‫اﺑﻌﺎد ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪ [10‬ﮐﻪ در آن ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬
‫راﻫﺒﺮدي ﺑﺮاي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﺰﯾﻨﻪ راﻫﺒﺮدي ‪ :1‬ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش و ﻧﻮآوري‬
‫اوﻟﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﯾﮑﺮد ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺰاﯾﺎي رﻗﺎﺑﺘﯽ‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه رﺷﺪ را ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ واﻗﻌﯽ ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ روﯾﮑﺮد‪ ،‬ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫اﺳﺖ ارﺗﻘﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﺴﺐوﮐﺎر و ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ارﺗﻘﺎء‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮه ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ رﻗﺎﺑﺘﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻧﻮآوريﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه ارزش را در ﺷﺶ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﺪلﻫﺎي ﮐﺴﺐوﮐﺎر‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻤﻮدي و اﻓﻘﯽ‪،‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻫﻤﮑﺎري‬
‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ زﻧﺠﯿﺮهاي‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ آﻟﻤﺎن‬
‫‪ -‬ﮔﺰﯾﻨﻪ راﻫﺒﺮدي ‪ :2‬ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﺎرﮐﺮد ﺑﺎزار‬
‫)‪(GIZ‬‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ راﻫﺒﺮدي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺎزار و ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﻣﺴﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ وﺳﯿﻊﺗﺮ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺴﺪود ﺷﻮد راهﺣﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺎﮐﻤﯿﺘﯽ زﻧﺠﯿﺮه ارزش دﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﺴﺨﻪاي از ﮔﺰارش اﯾﻦ اﻧﺠﻤﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎﯾﯽ )زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ( ﭘﯿﻮﻧﺪ داده ﺷﺪه ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪ .[11‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ راﻫﺒﺮد ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎي زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬ارﺗﻘﺎء ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺧﺪﻣﺎت‪،‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اراﺋﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﭘﻨﺞ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮك اﺻﻠﯽ زﯾﺮ را ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺮﺷﻤﺮده و ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪل‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزار اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪ .[12‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﺤﺮك اﺻﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش و ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزار اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر‬
‫‪ -‬ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫)‪(ILO‬‬
‫‪ -‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺎﯾﺰ در ﻣﺤﺼﻮل‬
‫‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫‪ -‬ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐوﮐﺎر‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪4‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ (1‬روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫روﯾﮑﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪه‬
‫ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد ارﺗﻘﺎء ﻣﻄﺮح و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺮ ﺳﻄﺢ از ارﺗﻘﺎء و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎي داﻧﺸﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ]‪:[13‬‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ ﯾﺎ روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮآوراﻧﻪ‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرﮐﺮدي‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﮐﻢارزش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﯾﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ‬
‫ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﯾﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫)‪(ITC‬‬
‫‪ -‬ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮهاي‪ ،‬اﯾﻦ ارﺗﻘﺎء ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﻨﻨﺪ )ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از زﻧﺠﯿﺮه ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ(‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﺮآﯾﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﻮآوري در ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺑﻬﺘﺮ و‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ داﯾﻨﺎﻣﯿﮏ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺳﻄﻮح ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎز ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻠﯽ و ﻣﺤﻠﯽ‬
‫ﺑﺮ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ ]‪:[14‬‬
‫‪ -‬اراﺋﻪ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎري‬
‫‪ -‬ﺗﺮوﯾﺞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻮﺋﯿﺲ‬
‫‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺻﻠﯽ‬ ‫)‪(SDC‬‬
‫‪ -‬آﻣﻮزشﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي اراﺋﻪ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ و ﻣﺮﺑﯿﮕﺮي ﮐﺴﺐوﮐﺎر‬
‫ﭘﻨﺞ راﻫﺒﺮد ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرﮐﺮدي‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ و ارﺗﻘﺎء ﻫﻢزﻣﺎن )ارﺗﻘﺎء ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و‬
‫اﻧﻮاع راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء( ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آژاﻧﺲ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﺮح دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺎﻻت‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزار در ﻣﻮرد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺑﺎزار‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ رواﺑﻂ و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯿﻦﺷﺮﮐﺘﯽ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻤﻮدي و ﻟﯿﻨﮏﻫﺎي اﻓﻘﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫)‪(USAID‬‬
‫راهﻫﺎي ﺗﺴﻬﯿﻞ ارﺗﻘﺎء ﻣﯽداﻧﺪ ]‪.[15‬‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽﺷﺪه در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي ﻣﺤﺮك ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ارزش‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺑﺮ آن زﻧﺠﯿﺮه اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬زاوﯾﻪ دﯾﺪ ﺗﻮأﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺑﻬﺮهوري ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ داﻧﺶ‬ ‫داﻣﺪاري ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫در زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﻧﯿﺰ دﻗﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ اﺷﺎرهاي ﻧﮑﺮده‬ ‫)‪(ILRI‬‬
‫و ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ ﮐﻠﯽ در ﺧﺼﻮص ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺑﺴﻨﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ ]‪.[16‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺮﮐﺰ را از ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘﺮ از داﻧﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮه اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻪ ﻧﻮآوري‬
‫را ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﺧﻄﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ را ﻣﺮدود و وﺟﻮد ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ و ﭘﯿﭽﯿﺪه )ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻧﻮآوري‬
‫ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ( را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از دﻋﻮاي دوﻗﻄﺒﯽ‬
‫ﻣﻄﺮح در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﯿﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﻣﺤﻮري و ﻋﺮﺿﻪﻣﺤﻮري‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﻣﻠﯽ ﻧﻮآوري ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪(OECD‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎي‬
‫"ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺘﺮك ﯾﺎ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻬﯿﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورﻧﺪ ﮐﻪ ذﯾﻞ آن‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻮآوري ﺗﺪوﯾﻦ و اﺟﺮا ﮐﻨﺪ" ]‪.[17‬‬
‫در ﺳﻄﺢ ﮐﻼن ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻣﻠﯽ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﺧﻠﻖ‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از داﻧﺶ و ﻧﻮآوري اﺳﺖ ]‪.[18‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ روﯾﮑﺮد ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺑﻪ ﺣﻮزه‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮده را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻧﻮآوري ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻓﻨﺎوراﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﻫﻔﺖ ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﺸﺨﺺ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ]‪21‬و‪ .[22‬ﻫﮑﺮت و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻧﯿﺰ در ﺳﺎل ‪ 2007‬و ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﮐﺎرﮐﺮد را ﺑﺮاي‬
‫ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ]‪ .[23‬در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ و ﺑﻪ وﯾﮋه ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﮔﮏ و ﻫﮑﺮت‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻫﻔﺖﮔﺎﻧﻪ )ﺑﻪ ﻋﻼوه‬
‫زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ( ﻣﻨﺪرج در ﺟﺪول ‪ 2‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎ و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺎﻗﺮي ﻣﻘﺪم و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫]‪ ،[24‬ﻣﺤﻤﺪي و ﻫﻤﮑﺎران ]‪ [20‬و اﻣﯿﺮيﻧﯿﺎ و ﻫﻤﮑﺎران ]‪[25‬‬
‫ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ و از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ و درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد‬
‫‪ 3‬ﺗﻦ از ﺧﺒﺮﮔﺎن آﺷﻨﺎ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬روﯾﮑﺮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺘﺨﺎب‪،‬‬
‫اﺻﻼح و ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت داﺧﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ و ﺗﺼﺮﯾﺢ زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻫﺮ ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﯽﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫‪ -‬ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد ﮐﻪ ﻧﻮآوري در ﻓﺮآﯾﻨﺪي زﻣﯿﻨﻪاي و از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯿﻦ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ و ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻠﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺠﺎرب ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ اراﺋﻪﺷﺪه ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش و‬
‫ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از روﯾﮑﺮد ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏﮐﻨﻨﺪه ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش را ﻓﻌﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺳﻪ روﯾﮑﺮد ﻋﻤﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻈﺎم ﻣﻠﯽ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺑﺨﺸﯽ‬
‫ﻧﻮآوري‪/‬ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻓﻨﺎوراﻧﻪ و ﻧﻈﺎم ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻮآوري‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ در روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻓﻮق ﺗﻔﺎوت ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺮز آﺷﮑﺎري‬
‫در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﯿﻬﯽ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﻮد ﻫﺸﺖ ﮐﺎرﮐﺮد را ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫ﺑﺨﺸﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺷﺶ ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ از روﯾﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻫﻤﮑﺎريﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺧﺬ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫اوﻟﯿﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮآوري در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ‪ ،‬دو ﮐﺎرﮐﺮد دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ]‪.[19‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪي آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﮐﺎرﮐﺮدي ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري ﻣﯽﭘﺮدازد ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﺑﺨﺸﯽ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري ﻓﻨﺎوراﻧﻪ و ﯾﺎ ﻧﻈﺎم ﻣﻠﯽ ﻧﻮآوري ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد‬
‫]‪ .[20‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻫﮑﺮت‪ 1‬و ﻫﻤﮑﺎران و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﺟﺎﮐﻮﺑﺴﻦ و ﺑﺮﮔﮏ‪ 2‬ﮐﻪ از ‪ 2005‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ارﺟﺎﻋﺎت را‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري دارﻧﺪ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد ﻋﺒﺎرت ﮐﻠﯽﺗﺮ ﻧﻈﺎم‬

‫ﺟﺪول ‪ (2‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر‬

‫زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﮐﺎري ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﮐﺎري ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -1‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻨﻮع داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -2‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻧﺮم‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺳﺨﺖ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -3‬اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ‬
‫اﯾﺠﺎد روﻧﺪﻫﺎ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي رﺷﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ‪ :‬ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -4‬ﻫﺪاﯾﺖ )راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و راﻫﺒﺮي(‬
‫)ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ(‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻫﻨﺠﺎري‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آوردن‪ :‬ﺑﺎزار ﻧﻮﻇﻬﻮر )اﯾﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﻓﻨﯽ(‪ ،‬ﺑﺎزار ﻧﻮﭘﺎ )اﯾﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي(‪،‬‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -5‬ﺷﮑﻞ دادن ﺑﺎزارﻫﺎ‬
‫ﺑﺎزار اﻧﺒﻮه ﻧﻮﭘﺎ )اﯾﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺎزار(‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻣﮑﻤﻞ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -6‬ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺟﺮﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ در ﻣﺤﯿﻂ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ در ﻣﺤﯿﻂ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ ،‬اﯾﺠﺎد‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ -7‬ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪﺳﺎزي و ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮدن‬
‫ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ‪/‬ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ‬

‫‪1- Hekkert‬‬
‫‪2- Jacobsson & Bergek‬‬ ‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪6‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮان و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﻌﺎل در ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد و‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و ﻏﯿﺮداﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻓﻌﺎل در اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮان ﻓﻌﺎل در ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮﮔﺎن‬
‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺣﺪاﻗﻞ داراي ﻣﺪرك ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﮐﺎري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻮزه ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺒﺮﮔﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ و ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ )در اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ از اﺑﺘﺪا‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺑﺮاي ﻫﺪف‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ]‪([27‬‬
‫و ﺗﻼش ﺷﺪ از ﻫﺮ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻓﻮقاﻟﺬﮐﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﺘﻌﺎدل در‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﺎ ‪ 28‬ﻧﻔﺮ از ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺷﺎﻣﻞ‬
‫‪ 18‬ﻧﻔﺮ از ﻣﺪﯾﺮان و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‪ 6 ،‬ﻧﻔﺮ از ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‬
‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ‪ 4‬ﻧﻔﺮ ﺧﺒﺮه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ اﺑﺘﺪا از ﭘﺮﺳﺶﺷﻮﻧﺪﮔﺎن در ﻣﻮرد‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد و در ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ‪ -‬ﺧﺼﻮﺻﺎً از ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻧﻮآوري آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬در ﻣﻮرد‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء و ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﭘﺮﺳﯿﺪه‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ "ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد" ﺿﻌﻒﻫﺎ و‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫▪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﯽ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻓﻬﻢ‬
‫ﻋﻠﻞ ﺑﻪ وﺟﻮدآورﻧﺪه ﻣﺸﮑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽﺷﺪه ﺿﺮوري ﺑﻮد‪.‬‬
‫▪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮ ادﮐﻮﺋﯿﺴﺖ‪ 3‬ﺗﺤﻘﻖ دو ﺷﺮط ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻧﻮآوري در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ :‬اول اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺎزوﮐﺎر ﺑﺎزار و ﺑﻨﮕﺎه در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻫﺪاف ﺗﺪوﯾﻦﺷﺪه‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ اﻟﺰاﻣﺎً‬
‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺿﻌﻔﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و دوم اﯾﻨﮑﻪ دوﻟﺖ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻣﮑﺎن ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ]‪.[28‬‬
‫▪ ﺑﺴﯿﺎري از دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎران ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﺢ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ و ﺑﯿﺎن ﺿﻌﻒﻫﺎ و رﯾﺸﻪﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ اﻣﺎ‬
‫در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﺷﯿﻮه ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬
‫اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺗﺠﻮﯾﺰي ﻗﻄﻌﺎً ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ داﻧﺶ زﻣﯿﻨﻪاي و ذﻫﻨﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺴﺠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه‪ ،‬ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺎم دوم ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي اﺧﺬﺷﺪه در ﮔﺎم اول‬
‫‪1- Structural‬‬
‫‪3- Edquist‬‬
‫‪7‬‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري ﻣﯽﺗﻮان ﺳﻪ روﯾﮑﺮد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،1‬ﮐﺎرﮐﺮدي )ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ(‪ 2‬و اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ :‬روﯾﮑﺮد ﻧﺨﺴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري را در ﻣﺪلﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬روﯾﮑﺮد‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد‪ .‬روﯾﮑﺮد‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﺗﻮﺟﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﮐﺎراﯾﯽ ورودي‪-‬ﺧﺮوﺟﯽ‪،‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮاﻧﻊ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﺎوري و ‪ ...‬ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬در‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬روﯾﮑﺮدﻫﺎي دوم و ﺳﻮم ﯾﮑﺴﺎن در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﺑﺮﮔﮏ دو روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري وﺟﻮد دارد ]‪.[22‬‬
‫روﯾﮑﺮد ﻧﻮﯾﻦ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻧﻮآوري‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﺪﻟﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري را از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺶﻓﺮض روﯾﮑﺮد ﻓﻮق ﻫﻢ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم‬
‫ﻧﻮآوري ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﺮاي‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ]‪26‬و‪ .[17‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪل اراﺋﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﮑﺮت و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺑﺎ ﻧﮕﺎﺷﺖ اﺑﻌﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎري‬
‫ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ دوﮔﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮐﺮدي‪-‬ﺳﺎﺧﺘﺎري‬
‫و ﻧﮕﺎﺷﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎي ﻗﺒﻞ از ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻫﺪاف‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎ و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل‬
‫ﻓﻮق اﻫﺪاف و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫اﺳﺘﻔﺎده و در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ آن ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم‬
‫‪2- Functional‬‬ ‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﺎن در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎم ﻗﺒﻞ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮔﺎم ﻗﺒﻞ در‬
‫ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﺶ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر و ﺻﺤﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻓﺎز اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﺗﮑﺮار ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪاي‬
‫‪ 40‬ﻧﻔﺮي ﺷﺎﻣﻞ ‪ 28‬ﺧﺒﺮه ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه در ﻓﺎز ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻼوه‬
‫‪ 12‬ﻧﻔﺮ ﺟﺪﯾﺪ ارﺳﺎل و ﭘﺲ از درﯾﺎﻓﺖ ‪ 30‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﮑﻤﯿﻞﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻪ رواﺑﻂ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ آﻟﻔﺎء ﮐﺮوﻧﺒﺎخ ﺑﯿﺶ از ‪ 0/7‬ﺑﻮده )ﺑﺠﺰ ﯾﮏ‬
‫راﺑﻄﻪ ﮐﻪ ‪ 0/682‬ﺑﻮد( ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ واﺟﺪ ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫دادهﻫﺎي ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي آﻣﺎري ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و‬
‫اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪاي ﺷﺎﻣﻞ ‪ 32‬ﺳﻨﺠﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪ )ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫‪ -4‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻂ داﺳﺘﺎﻧﯽ رواﯾﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ و ﺗﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻘﺸﻪ دادهاي و دﯾﺎﮔﺮام ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪.(1‬‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﮐﺪﮔﺬاري اوﻟﯿﻪ و اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﯾﺸﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺿﻌﻒﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش و ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﺒﺮد ارﺗﻘﺎء‪ ،‬ﺗﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري و در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻼح و ﭘﺎﯾﺶ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﭘﺲ از ﮐﺪﮔﺬاري اوﻟﯿﻪ و‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﻢﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺒﺎط دﻗﯿﻖﺗﺮي از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ‪/‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎ و ﺗﻢﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﺗﮑﺮار ﺗﻢﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻨﻄﻘﯽ و درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎزﺧﻮرد از ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﺪﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ رواﯾﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﮔﺎم ﺳﻮم اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ و ﺗﺄﯾﯿﺪ رواﺑﻂ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم‬
‫زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮد ﯾﮏ ﺳﻨﺠﻪ(‪ .‬در ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﯾﮏ ﻃﯿﻒ ﭘﻨﺞﺗﺎﯾﯽ ﻟﯿﮑﺮت ﺑﺮاي ﮔﻮﯾﻪﻫﺎ از‬
‫ﭘﺮﺳﺶﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﺪدي‬
‫از ‪) 1‬ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ( ﺗﺎ ‪) 5‬ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد( اﻋﻼم ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ‬ ‫رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه‬

‫ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء )ﺗﻢﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ(‬
‫ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﯾﺪ )ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺸﺘﯽﺳﺎزي‪،‬‬
‫ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ رﯾﻠﯽ(‬
‫اﻧﻮاع ارﺗﻘﺎء )ﺗﻢﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ(‬ ‫ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد )ﺗﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ(‬
‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮهاي )ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ارزش ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ(‬
‫ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‬

‫ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرﮐﺮدي )ورود ﺑﻪ‬

‫ورود ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در زﻧﺠﯿﺮه ﺑﺎ‬
‫)ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ(‬
‫ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ(‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ )ورود ﺑﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺟﺪﯾﺪ )ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﻋﺮاق و‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﺑﺎزارﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﺑﺎزار ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن؛ ﺑﺎزار آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ ﺑﺮاي ﮐﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﯽ(‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل(‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد ﺧﺎص و ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ و اﻓﺰاﯾﺶ ارزش‬
‫ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﻮاع ﺷﻤﺶ ﻓﻮﻻدي(‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن(‬ ‫ﺿﻌﻒ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨﺎوري‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺎرژ ﮔﺮم‪،‬‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي )ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺠﺪد‬
‫ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻮره ﺑﻠﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ و ‪(...‬‬ ‫و ﯾﺎ روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮآوراﻧﻪ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (1‬ﺗﻢﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و دﯾﺎﮔﺮام ﺗﻤﺎﺗﯿﮏ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪8‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫» ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ‪ :‬ﻋﺪم ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺘﯽ و ﭘﺎﺋﯿﻦدﺳﺘﯽ زﻧﺠﯿﺮه‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد‬
‫ﻣﺸﻮقﻫﺎ در ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد اﺗﺤﺎد و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻋﺪم‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﺑﯿﻦ ﺻﻨﻌﺖ و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎزدارﻧﺪه‬
‫در ﺑﻪاﺷﺘﺮاكﮔﺬاري‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻖ و ﺻﺤﯿﺢ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار‬
‫ﺷﺪه ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻘﻖ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺧﺮدهﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺷﺪه ﮐﻪ ﭘﻨﻬﺎنﮐﺎري و‬
‫ﻋﺪم اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮي در‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ﺑﺎرﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ دون‪ 1‬و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ارﺗﻘﺎء در ﭘﯽ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﯾﺎدﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﯾﺎدﮔﯿﺮي‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ارﺗﻘﺎء و ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم آن‬
‫ﭘﺲ از ﺷﺮوع ﻓﺮآﯾﻨﺪ ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬
‫ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻣﺒﯿﻦ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻧﻮآوري اﺳﺖ ]‪.[15‬‬
‫¼ ﺿﻌﻒ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨﺎوري‪ :‬ﻋﺪم ﺑﺎزﻧﮕﺮي در‬
‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﺗﻘﻠﯿﺪﻫﺎي ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ در اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﻨﺎوري و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي وارداﺗﯽ ﻫﻤﮕﯽ ﺣﺎﮐﯽ از‬
‫اﯾﻦ ﺿﻌﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﻨﺎوري ﻣﯿﺪرﮐﺲ در‬
‫‪ 20‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﻗﺪﯾﻤﯽ اﯾﻦ ﻓﻨﺎوري وﺟﻮد دارد و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻢزﻣﺎن‬
‫از ﮔﺎز و ذﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه و اﯾﺠﺎد‬
‫ﺗﻮازن در زﻧﺠﯿﺮه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫½ ﺿﻌﻒ در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ :‬داﻧﺶ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ‬
‫اﺳﺖ و اﮐﺜﺮاً ﻋﻘﺒﻪاي ﺑﺎزاري‪-‬ﺳﻨﺘﯽ دارﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ در‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﺎرا ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮده و ﺿﻌﻒ در ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ‬
‫و ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﮐﺎردانﻫﺎي ﻓﻨﯽ و ‪ ...‬ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬
‫ﻣﺠﺪد ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﯾﮏ ﻓﻨﺎوري ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﮐﺎراﯾﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ارﺗﻘﺎء‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوري و ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد ]‪ .[15‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺎرژ ﮔﺮم‪ ،‬ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي و‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻮره ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫‪1- Dunn‬‬
‫‪9‬‬
‫در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺗﻢﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه )ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ‬
‫ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه و اﻧﻮاع راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء( ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫· ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ :‬ﻋﺪم ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ‬
‫ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﻻد‪،‬‬
‫اﯾﻤﯿﺪرو‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﻌﺪﻧﯽ وزارت‬
‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت؛ ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖﻣﺤﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﻻد در ﺗﺪوﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ؛ ﻓﻘﺪان ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ و راﻫﺒﺮدي و‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً روﯾﮑﺮد اﯾﺴﺘﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‬
‫اﺷﺎره داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫¸ ﺿﻌﻒ در ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬ﻓﻘﺪان رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ )ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺧﺼﻮﻟﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ( و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﮑﻤﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻈﺎم ﻗﺮاردادي‬
‫ﻣﻨﻌﻄﻒ ﻋﻤﻼً ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ را ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﺨﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺤﺪود ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻧﺘﯽ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﻋﺪم اﻣﮑﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ اﺷﺎره دارد‪.‬‬
‫‪ ¹‬ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ‪ :‬ﺿﻌﻒ در ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻌﺪﻧﯽ؛ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺸﻮقﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﻧﻮآوري؛ ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ داﻧﺸﮕﺎه در ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫داﻧﺶ ﮐﺎرﺑﺮدي )ﺣﺘﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﻣﻌﺎدن ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺪف‬
‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ( و ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻮﻻد ﻣﺒﺎرﮐﻪ‪ ،‬ذوب آﻫﻦ اﺻﻔﻬﺎن و‬
‫ﻓﻮﻻد ﺧﻮزﺳﺘﺎن در ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﮐﺎرﺑﺮدي‪ ،‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎرا ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ º‬ﺿﻌﻒ در ﺑﺎزارﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ‪ :‬ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺑﺎزار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﺑﺎﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﻮآور‪،‬‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻣﺘﻨﻮع و ﻋﺪم وﺟﻮد ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در‬
‫ﻋﺮﺿﻪ‪-‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ در ﺑﺎزار اﺷﺎره دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻓﻨﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و داﺧﻠﯽ ﺑﺮاي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل و‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮ از آن ﻋﺪم وﺟﻮد آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﭘﺬﯾﺮش‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ارﺗﻘﺎء ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ از داﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺮاي ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ورود ﺑﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ‬
‫ﮐﺸﺘﯽﺳﺎزي و رﯾﻠﯽ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق و آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1‬آﻣﺪه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﯾﮏ ﺗﻮاﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ از ارﺗﻘﺎء ﻫﻤﯿﺸﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪي اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ارﺗﻘﺎء‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارﺗﻘﺎء‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ورود ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻼً ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺨﺘﺎل ﻧﺎزك ﺑﺮاي ﺻﺎدرات‬
‫ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ اﺣﯿﺎء ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ ذﻏﺎل ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫ذوب ﺑﺎ ﮐﻮره اﻟﻘﺎﺋﯽ(‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدي ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢزﻣﺎن اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ )ﻣﺜﻼً اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روش ﻓﯿﻨﮑﺲ‪ 1‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﺪن ﻣﺬاب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻓﻮﻻدﺳﺎزي‬
‫ﮐﻨﻮرﺗﻮري‪/‬اﮐﺴﯿﮋﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﺎزلﺗﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺎرف اﻧﺮژي و ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽﺷﻮد(‪ .‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎي ارزش اﺗﻔﺎق‬
‫ﺑﯿﻔﺘﺪ )ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻮﻻدي ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف در‬
‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﺸﺘﯽﺳﺎزي( و در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻨﮑﻪ ارﺗﻘﺎء ﺑﯿﻦزﻧﺠﯿﺮهاي‬
‫ﺑﻌﻀﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﺗﺮﮐﯿﺐ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﺎمﻫﺎي ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ در ﺷﮑﻞ ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻢارزش ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎ ارزش‬
‫‪ -5‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﻻزﻣﻪ ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪي‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻓﻨﺎوراﻧﻪ و ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﺗﺴﻬﯿﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ ]‪ .[29‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮ و اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري در ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ و ارﺗﻘﺎء‬
‫ﺑﻬﺮهوري را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ از آن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮهاي ﯾﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫‪1- FINEX‬‬
‫‪10‬‬
‫)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬
‫و ‪ (...‬و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎ ﮐﻮره ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و اﻟﻘﺎﺋﯽ از‬
‫ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار و ﻫﻤﮕﯽ ارﺗﻘﺎء‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ و اﻓﺰاﯾﺶ ارزش ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ آﻣﺪه‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫از ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﻣﺸﺘﺮي ﯾﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن‬
‫ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎارزشﺗﺮ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪاوم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ روﻧﺪ ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ ]‪ .[13‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد ﺧﺎص و‬
‫ﺑﺎ ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﯾﻦ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺨﺘﺎل‬
‫ﻧﺎزك از ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ارﺗﻘﺎء‬
‫زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎزار ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﯾﺎ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد وارد ﺷﻮﻧﺪ )ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ(‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ و ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪﺗﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ]‪ .[15‬ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار رو ﺑﻪ رﺷﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﻠﯿﺞ‬
‫ﻓﺎرس‪ ،‬ﻋﺮاق و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار آﻫﻦ اﺳﻔﻨﺠﯽ در‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺶﮔﺮم ﮐﺮدن آﻫﻦ ﻗﺮاﺿﻪ‬
‫در ﮐﻮره ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﻏﯿﺮه‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻻﯾﯽ ﯾﺎ ورود ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در زﻧﺠﯿﺮه ﺑﺎ‬
‫ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ )ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرﮐﺮدي( ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﻗﺎدر‬
‫اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارﺗﻘﺎء ﺑﻪ دو ﺷﯿﻮه اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اول‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪن از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﮐﻢارزش در زﻧﺠﯿﺮه‬
‫و ورود ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ و دوم‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎ ﮔﺮوﻫﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪي را در ﻣﺮاﺣﻠﯽ دﯾﮕﺮ و در ﻇﺮﻓﯿﺘﯽ ﺑﺎ ارزشآﻓﺮﯾﻨﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ ]‪ .[1‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻫﻦ‬
‫اﺳﻔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪ www.SID.ir‬ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ و اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﯿﻔﯿﺖ داﻧﺶ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺧﻠﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ و راﻫﺒﺮي‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ ﯾﺎ روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮآوراﻧﻪ و ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﺮكﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎء‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺮﯾﮏ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﮐﺎرﺑﺮدي ﯾﮑﯽ از‬

‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﯿﺰ در رﻓﻊ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﻣﺆﺛﺮ‬

‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﻮري ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬ ‫اﻧﻮاع ارﺗﻘﺎء‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (2‬ﭼﺎرﭼﻮب ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮهاي )ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد‬
‫ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ و اﻧﻌﻄﺎف‬ ‫ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﺎ ارزش‬
‫اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ (‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 1‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‬
‫ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺬاري‬
‫ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرﮐﺮدي )ورود ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 2‬ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در زﻧﺠﯿﺮه‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﻮآوري ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺎ ارزش اﻓﺰوده ﺑﯿﺸﺘﺮ (‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 3‬اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺿﻌﻒ در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ )ورود ﺑﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 4‬راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و راﻫﺒﺮي ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫‪11‬‬
‫ﺑﺎزار ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬ ‫ﺿﻌﻒ در ﺑﺎزارﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ رﻓﻊ‬

‫ﺿﻌﻒ در ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﺖ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺒﺎدل داﻧﺶ‬
‫ﺑﯿﻦ داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و‬
‫اﯾﺠﺎد ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ و روﯾﻪﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺧﻠﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ(‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻧﺮم و‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﮐﺮدن ﻧﻮع داﻧﺶ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي داﻧﺸﯽ و‬
‫ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 5‬ﺷﮑﻞ دادن ﺑﺎزارﻫﺎ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖﺷﺪه‬ ‫ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ و اﻓﺰاﯾﺶ ارزش‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 6‬ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺟﺮﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ‬
‫و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن (‬
‫ﺿﻌﻒ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨﺎوري‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ‪ : 7‬ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي )ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺠﺪد‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري و‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﯾﺪ و‬
‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ‬
‫ﯾﺎ روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮآوراﻧﻪ (‬
‫‪Archive of SID‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻃﺮﯾﻖ اﺗﺤﺎدﻫﺎ و ادﻏﺎمﻫﺎي راﻫﺒﺮدي و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﯾﺎد‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ رﻓﻊ ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﺪودﯾﺖ‬
‫ﺟﺪي ﺑﺮاي اﻧﻮاع ارﺗﻘﺎء ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺴﻬﯿﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺿﻌﻒ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻧﺘﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﻟﺘﯽ اﻣﮑﺎن و اﻧﮕﯿﺰه رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻈﺎم ﻗﺮاردادي‬
‫ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﻣﮑﻤﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم ارﺗﻘﺎء ﻧﯿﺰ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎ و اﻋﺘﺒﺎرات‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻮآوري و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﮑﻤﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ وروديﻫﺎ‪ ،‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﮑﻤﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫رﻓﻊ ﺿﻌﻒ در اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ و ارﺗﺒﺎط زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮد اول ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ در رﻓﻊ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ اﻣﺎ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺧﻠﻖ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ و‬
‫راﻫﺒﺮي ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ در ﮐﻨﺎر ﺟﺮﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻻزﻣﻪ ﻫﺮ ﻧﻮآوري( ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ارﺗﻘﺎء‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪي را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﻋﺮﺿﻪ‪-‬ﺗﻘﺎﺿﺎ و ارﺗﺒﺎط ﺿﻌﯿﻒ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪه و ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ ﻋﻤﻼً ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﺑﺎزار ﺟﻬﺖ اﺻﻼح‬
‫و ارﺗﻘﺎء را ﻣﺤﺪود ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﻪ‬
‫ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزارﺳﺎزي و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه در‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻌﻠﯽ ﻫﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺎﻓﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﯾﮏ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﯽ و ﻣﺘﻨﻮع‪ ،‬اﻧﮕﯿﺰه ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوري را ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﻮآور و‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺎزارﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻮآور ﻧﯿﺰ ﻣﺰﯾﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزار ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻌﻠﯽ ﻋﺎدت‬
‫ﮐﺮده و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺳﺎزوﮐﺎر‬
‫ﺑﺎزار و ﺑﻨﮕﺎه ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ وﺿﻮح اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺿﻌﻒ در‬
‫ﺑﺎزارﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً راﻫﺒﺮد ارﺗﻘﺎء‬
‫‪12‬‬
‫اﯾﺠﺎد درك و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي روﺷﻦ در ﺧﺼﻮص ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺎزار از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺗﺮﺳﯿﻢ اﻫﺪاف ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‬
‫روﺷﻦ از آﯾﻨﺪه ﻓﻨﺎوري در ﺻﻨﻌﺖ و اﯾﺠﺎد اﻋﺘﻤﺎد و ﻫﻤﮕﺮا‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻼشﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻼشﻫﺎي‬
‫ﻧﻮآوراﻧﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻫﻨﺠﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﻠﯿﻎ در ﺟﻬﺖ‬
‫ارزشآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوراﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات‪ ،‬روﯾﻪﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﻨﺎوراﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ و در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﭘﺎﺋﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي وارداﺗﯽ‪ ،‬ﻋﺪم ﺑﺎزﻧﮕﺮي‬
‫در ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﺗﻘﻠﯿﺪﻫﺎي ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ در ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از‬
‫ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻧﻈﺮات ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺗﮑﺮار‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺧﺼﻮﺻﺎً‬
‫در ﻣﺤﯿﻂ ﺻﻨﻌﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در رﻓﻊ‬
‫ﺿﻌﻒ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﺳﺎزي ﮔﺮوهﻫﺎي‬
‫ذﯾﻨﻔﻊ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﻣﯽﭘﺮدازد و اﻏﻠﺐ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬
‫ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ )ﺧﺼﻮﺻﺎً اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮدي( و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ارﺗﻘﺎء ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻌﻒ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫از‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ‬ ‫اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺑﻪاﺷﺘﺮاكﮔﺬاري داﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﺑﺮاي‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻔﺎرش ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪،‬‬
‫ﺑﻪاﺷﺘﺮاكﮔﺬاري دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت و اراﺋﻪ دﻗﯿﻖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و زﻣﺎنﺑﻨﺪيﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻤﻮدي در ارﺗﻘﺎء ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت رﺳﻤﯽ و ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ در ﺳﻄﺢ اﻓﻘﯽ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﻣﺸﺎورهاي را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻓﻘﯽ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت‬
‫ﻣﻔﯿﺪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺳﻬﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ]‪ .[29‬اﺷﺘﺮاك داﻧﺶ و اﻃﻼﻋﺎت‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻧﺮم ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎ و‬
‫رﺧﺪادﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺻﻨﻌﺖ و ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ داﻧﺶ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دﯾﮕﺮ زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‪ ،‬ارﺗﺒﺎط وﺛﯿﻘﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻌﻒ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫رﯾﺸﻪ ﻋﺪم ارﺗﻘﺎء در ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه‬
‫"ﺿﻌﻒ در ﺳﺎﺧﺘﺎر" و "ﺿﻌﻒ در ﮐﺎراﯾﯽ" ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺿﻌﯿﻒ ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار‪ ،‬داﻧﺶ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار و ﻋﺪم ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻫﻤﻪ ذﯾﻨﻔﻌﺎن در‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ ،‬از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺿﻌﻒ در ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖﻣﺤﻮر )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﻻد در ﺗﺪوﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ(‪ ،‬ﻋﺪم‬
‫وﺟﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺟﺎﻣﻊ و راﻫﺒﺮدي و روﯾﮑﺮد اﯾﺴﺘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺿﻌﻒ در ﮐﺎراﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و‬
‫راﻫﺒﺮي ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ رﻓﻊ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ‬
‫اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد و اﻧﻮاع ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ارﺗﻘﺎء را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻫﻤﮕﺮا ﮐﺮدن‬
‫ﺗﻼشﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺮاﮐﻨﺪه و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوري ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻫﻤﮕﺮاﺳﺎزي و‬
‫ﺟﻬﺖدﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار و در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺻﻨﻌﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﯾﺠﺎد ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي رﺷﺪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك و ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ و اﻫﺪاف از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻫﻨﺠﺎري ﺑﻪ رﻓﻊ اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻌﻒ ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫‪ -6‬ﺑﺤﺚ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ و ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﯽﺷﺪه در ﺟﺪول ‪،1‬‬
‫از ﺑﯿﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﭼﻬﺎر‬
‫راﻫﺒﺮد از ﭘﻨﺞ راﻫﺒﺮد اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه ﺑﺎ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﮐﻠﯽ‬
‫اراﺋﻪﺷﺪه آژاﻧﺲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ]‪ [29‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي اراﺋﻪﺷﺪه ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ]‪[2‬‬
‫اﺷﺘﺮاك دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي ﻫﻢزﻣﺎن‬
‫از دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ راﻫﺒﺮد اﺷﺎره ﺷﺪه ﮐﻪ در روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫ﻓﻮقاﻟﺬﮐﺮ ﻧﯿﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺤﻮري ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫اﻧﻮاع راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب اراﺋﻪﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ آﻣﺪه ]‪ [13‬اﺷﺘﺮاك دارد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫‪2- Organware‬‬
‫‪13‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﯽ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﺎﯾﺮ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء را‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﮑﻞ دادن ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ‬
‫رﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻼشﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺠﺎريﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮد اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﮐﺎري ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ در رﻓﻊ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﺎزار‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﻨﺎوري ﯾﺎ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ در ﺑﺎزار ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬
‫ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺎزار ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺑﺎزارﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﯾﺎ ﻧﻮﭘﺎ و اﯾﺠﺎد ﺑﺎزار‬
‫اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺠﺎد و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ]‪.[2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﺳﻪ زﯾﺮﮐﺎرﮐﺮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﻞدﻫﯽ ﺑﺎزار در رﻓﻊ‬
‫اﯾﻦ ﺿﻌﻒ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺎاﻫﻤﯿﺘﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﺠﺎد ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن و‬
‫ﺟﺬب ﺣﻤﺎﯾﺖ آﻧﻬﺎ در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري و ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻻﺑﯽﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﮔﺮوهﻫﺎي ذﯾﻨﻔﻊ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﻟﺨﺘﯽ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻓﻌﻠﯽ‬
‫را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ و ﻧﻮآور ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺣﺎﺋﺰ‬
‫اﻫﻤﯿﺖ در ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽرﺳﺪ‬
‫و ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻘﺶ ﺑﺎزار را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫داﻧﺶ ﮐﻢ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﺪم‬
‫داﻧﺸﮕﺎه در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻣﺪﯾﺮان‪،‬‬
‫ﮐﺎردانﻫﺎي ﻓﻨﯽ و ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي درك‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ارﺗﻘﺎء را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻋﻤﻞ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي‬
‫ﻓﻨﺎوراﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً در دو ﺑ‪‬ﻌﺪ اﻧﺴﺎناﻓﺰار‪1‬و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎناﻓﺰار‪ 2‬ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي‬
‫ﻧﺮم و ﺳﺨﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در رﻓﻊ ﺿﻌﻒ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻧﺮم ﺑﯿﺶ از ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي‬
‫‪1- Humanware‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ "ﺟﺮﯾﺎن داﻧﺶ" و "ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ" اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‬
‫]‪2‬و‪ .[9‬ﺗﻘﻮﯾﺖ اﻧﻮاع ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﭼﺎرﭼﻮب آژاﻧﺲ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ ]‪ [15‬ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ و ﺟﺮﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻮﺋﯿﺲ ]‪ [14‬ﺑﻪ ﺑﺎزارﺳﺎزي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺗﻘﻮﺑﺖ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻧﺠﻤﻦ‬
‫ﻫﻤﮑﺎري ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ آﻟﻤﺎن ]‪10‬و‪ [11‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﯾﮕﺮ از ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر ]‪ [12‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي دوﻟﺖ‪،‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات و ﻧﻘﺶ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻟﯿﮑﻦ در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ و‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ اﺷﺎرهاي ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﺗﺄﺛﯿﺮ و ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش‬
‫‪ -7‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﻧﮕﺎﺷﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﮐﺮد و ﺗﺠﺰﯾﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﻢزﻣﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎري‪-‬ﮐﺎرﮐﺮدي ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ رﯾﺸﻪ ﺿﻌﻒ در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري از‬
‫زاوﯾﻪ ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري )ﺑﺎزﯾﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻼت و‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ( ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف اراﺋﻪ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد از‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري از ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺎﺧﺘﺎري‪-‬ﮐﺎرﮐﺮدي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ )ﺟﺪول ‪.(3‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﮏﮐﺎرﺗﯽ‪ [29] 1‬ﻫﻢ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﯿﺎن اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد‪،‬‬
‫ﺿﻌﻒ ﺑﺎزارﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﯿﻔﯽ در ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻦ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬از آن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬
‫"ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار و ﺗﺠﺎرت" ]‪ [29‬و "دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن" ]‪ [14‬ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻌﻒ در ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫در ]‪ [9‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻟﻮازم" آﻣﺪه و در ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪" ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ زﻧﺠﯿﺮه ارزش" ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑ‪‬ﻌﺪ اﺷﺎره دارد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮ "ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ" و "اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ"‬
‫در ﭼﺎرﭼﻮب اراﺋﻪﺷﺪه ]‪ [29‬و "ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي"‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻫﯿﻨﺰ‪ [10] 2‬ﺑﻪ ﺿﻌﻒ در ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﻌﻒ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨﺎوري در ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ]‪ [2‬ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫"ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻓﻨﺎوري" ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‬
‫و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‬ ‫در‬ ‫ﺿﻌﻒ‬ ‫ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري و ﺿﻌﻒ در ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺑﻌﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﮐﺮدي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‪ ،‬درك ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد‪ .‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬
‫ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و اﺑﻌﺎد ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻔﺎف‪،‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬار را در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و اﻧﺘﺨﺎب اﻫﺪاف و اﺑﺰارﻫﺎي‬
‫دﻗﯿﻖ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺟﻬﺖ ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪن ﻧﻮآوري و ارﺗﻘﺎء در زﻧﺠﯿﺮه‬
‫ارزش‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫اراﺋﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺎﻧﺪاﺟﺎﺳﮑﺮام‪ [16] 3‬دﻗﯿﻖﺗﺮ و ﺟﺰﺋﯽﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽﺷﺪه و اﺑﻌﺎد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء در ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ ،‬در‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺜﺎل در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬

‫ﺟﺪول ‪ (3‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺎرﮐﺮدي‪-‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و اراﺋﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‪/‬ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‬ ‫اﻫﺪاف ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‬ ‫ﻧﻈﺮات ﻣﺸﺘﺮك ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﻪ‬

‫‪ -‬ﻓﻘﺪان ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎً دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﻟﺘﯽ‪،‬‬

‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻣﺮاﮐﺰ رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ آﻫﻦ‪ ،‬ﻓﻮﻻد و ﻣﺘﺎﻟﻮرژي‬
‫‪ -‬ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬
‫‪ -‬ﺗﺤﺮﯾﮏ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬
‫ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺎ وﻇﯿﻔﻪ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ(‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻋﻀﻮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
‫‪ -‬ﻓﻘﺪان ﺗﻌﺎﻣﻼت )ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪ -‬ﺗﺤﺮﯾﮏ وﻗﻮع ﺗﻌﺎﻣﻼت‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﻨﺎﺳﺐ(‬

‫‪1- McCarthy‬‬
‫‪2- Heinze‬‬
‫‪3- Anandajayasekeram‬‬ ‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪14‬‬
 ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ آداب‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﭙﻬﺮ ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﺳﺮوش ﻗﺎﺿﯽﻧﻮري‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺷﺎﻫﻮردي؛ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺳﺎل دﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ (3‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺎرﮐﺮدي‪-‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري و اراﺋﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﮐﺸﻮر‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‪/‬ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‬ ‫اﻫﺪاف ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‬ ‫ﻧﻈﺮات ﻣﺸﺘﺮك ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬ ‫‪ -‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺎزﯾﮕﺮان )داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ در‬
‫‪ -‬ﺗﻄﺒﯿﻖ دروس داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ ﮐﺎرﺑﺮدي ﻧﺎﺗﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪/‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪهﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي روز‬
‫‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﺮم و‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ارزش ﻣﺸﺘﺮك داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫‪ -‬آﮔﺎهﺳﺎزي و ارزشآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬
‫ﺳﺨﺖ‬ ‫در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ(‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻣﺸﻮقﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ﺧﻠﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ‬

‫‪ -‬ﻋﺪم ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻧﻬﺎدﻫﺎ )اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ و ﻏﯿﺮﮐﺎرا( ‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﯿﺶ‬
‫‪ -‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫از ﺣﺪ ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﺗﻌﺎﻣﻼت )ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﺮاﮐﺰ داﻧﺸﯽ‬
‫‪ -‬ﺑﺮﮔﺰاري ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﺮاﮐﺰ‬
‫‪ -‬ﺗﺤﺮﯾﮏ وﻗﻮع ﺗﻌﺎﻣﻼت‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد(‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ داﻧﺶ‪ ،‬ﭼﺮﺧﺸﯽ ﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﺑﺮﮔﺰاري‬
‫‪ -‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬ ‫‪ -‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻢ ﺗﻌﺎﻣﻼت )ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺤﺪود و ﮔﺴﺴﺘﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰاري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬ ‫اﺳﺖ(‬
‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺘﯽ و ﭘﺎﺋﯿﻦدﺳﺘﯽ زﻧﺠﯿﺮه‬
‫‪ -‬اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﮐﺎﻓﯽ )زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ‬
‫‪ -‬ﻗﺮاردادﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ‬ ‫داﻧﺸﯽ‪/‬ﻓﻨﺎوراﻧﻪ در اﮐﺜﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮه وﺟﻮد ﻧﺪارد(‬
‫‪ -‬ﺗﺤﺮﯾﮏ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻬﯿﻪ و اﻧﺘﺸﺎر آﻣﺎر و‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻬﯿﻪ و اﻧﺘﺸﺎر‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻋﻀﻮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬

‫اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ‬

‫اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت(‬
‫‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﺮم و‬
‫‪ -‬ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ارزش و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮدﮔﺮاﯾﯽ و ﻋﺪم‬
‫ﺳﺨﺖ‬
‫‪ -‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﮑﺮي و اﯾﺠﺎد‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ(‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﯿﺶ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺰﻣﯽ اﺟﺒﺎري در ﺧﺼﻮص رﻋﺎﯾﺖ آن‬ ‫‪ -‬ﺿﻌﻒ ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ﻧﻈﺎم ﺿﻌﯿﻒ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﮑﺮي(‬
‫از ﺣﺪ ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪ -‬ﭼﺮﺧﺸﯽﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﺑﺮﮔﺰاري ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬ ‫‪ -‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻢ ﺗﻌﺎﻣﻼت )ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻓﻌﻠﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺑﺨﺶ‬
‫‪ -‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﯿﺰات و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود و ﮔﺴﺴﺘﻪ اﺳﺖ(‬
‫ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪ -‬ﺧﻠﻖ ﻓﻀﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫‪ -‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ(‬
‫‪ -‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي در ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‬ ‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬

‫ﻫﺪاﯾﺖ ﺗﺤﻘﯿﻖوﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ارزش ﻣﺸﺘﺮك داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫‪ -‬آﮔﺎهﺳﺎزي و ارزشآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬ ‫‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﺮم و‬
‫در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ(‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﻣﺸﻮقﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫ﺳﺨﺖ‬
‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﮐﺎﻓﯽ )ﻧﺒﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ‬
‫‪ -‬ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ راه ﻓﻨﺎوري‬ ‫‪ -‬اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫داﻧﺸﯽ‪/‬ﻋﺪم وﺟﻮد راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت(‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮﺷﻪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي‬ ‫‪ -‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﻋﺪم اﯾﻔﺎء ﻧﻘﺶ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻪ‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺷﮑﻞ دادن ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ‬
‫ﺑﺰرگ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻮآور ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ(‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬
‫‪ -‬اﻟﺰام ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اراﺋﻪ ﮔﻮاﻫﯽﻫﺎ و ﺗﺄﯾﯿﺪﯾﻪﻫﺎي‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ﻋﺪم ﭘﺎﯾﺒﻨﺪي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺎزار‬
‫‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﺮم و‬
‫ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﻣﺼﺮف ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻋﺪم دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ در ﺑﺎزارﺳﺎزي‬
‫ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﻮآوراﻧﻪ و ﮐﯿﻔﯽ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻮآور(‬
‫‪ -‬ﺧﻠﻖ ﻓﻀﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺟﺮﯾﺎن دادن‬

‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬ ‫‪ -‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -‬ﭼﺮﺧﺸﯽﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﻫﻤﺎﯾﺸﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﭘﺮﺳﻨﻞ‪،‬‬ ‫ﺿﻌﻒ دارﻧﺪ(‬

‫‪ -‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﯿﺰات و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪ -‬ﺑﺮﮔﺰاري ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ و ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫‪ -‬ﺧﻠﻖ ﻓﻀﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻢ ﺗﻌﺎﻣﻼت )ﺗﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻣﺤﺪود و ﮔﺴﺴﺘﻪ اﺳﺖ(‬
‫‪ -‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺎزﯾﮕﺮان )ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎور در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ‬

‫ﺑﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎور‬ ‫ﺑﺎزﯾﮕﺮان‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ و اﺛﺒﺎت ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺿﻌﻒ دارﻧﺪ(‬
‫‪ -‬آﮔﺎهﺳﺎزي و ارزشآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮي‬ ‫‪ -‬ﻣﻨﻊ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬ ‫‪ -‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎ )ارزش و ﻓﺮﻫﻨﮓ رﯾﺴﮏﮔﺮﯾﺰي ﺗﺤﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ و وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ‬ ‫ﻗﻮي ﯾﺎ ﺿﻌﯿﻒ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﻟﺘﯽ اﺳﺖ(‬

‫‪chain: concepts, analysis and application in‬‬ ‫‪References‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪development and policymaking. Rozaneh. {In‬‬
‫‪Persian}.‬‬ ‫‪[1] Farahani, A. F., Esfahani, A. H. (2017). Value‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪15‬‬
 ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ارﺗﻘﺎء زﻧﺠﯿﺮه ارزش ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻈﺎم ﻧﻮآوري‬
Archive of SID
for development: Implications and challenges (Vol.
16). ILRI (aka ILCA and ILRAD).
[17] Lamprinopoulou, C., Renwick, A., Klerkx, L.,
Hermans, F., & Roep, D. (2014). Application of an
integrated systemic framework for analysing
agricultural innovation systems and informing
innovation policies: Comparing the Dutch and
Scottish agrifood sectors. Agricultural Systems, 129,
40-54.
[18] Ghazinoory, S., & Riahi, P. (2011). Introduction
to Innovation Systems. Academic publishing center
(IPU). {In Persian}.
[19] Faghihi, A. H., & Salimi, S. B. (2009). A Study
on Sectoral Innovation System: A Focus on
Relations between Institutions, Knowledge
Interactions and Functions. Iranian Journal Of
Management Sciences, 4(13), 1-25.
[20] Mohammadi, M., Tabatabaian, S. H., Elyasi, M.,
& Roshani, S. (2013). Formation of emerging
technological innovation system in Iran; Case of
nanotechnology sector. Journal of Science &
Technology Policy, 5(4), 19-32. {In Persian}.
[21] Bergek, A., Jacobsson, S., Hekkert, M., & Smith,
K. (2010). Functionality of innovation systems as a
rationale for and guide to innovation policy, The
Theory and Practice of Innovation Policy. Edward
Elgar, Cheltenham, 117-146.
[22] Bergek, A., Jacobssion, S., Carlsson, B.,
Lindmark, S., & Rickne, A. (2005). Analyzing the
dynamics and funcationality of sectoral innovation
systems–a manual. DRUID conference.
[23] Hekkert, M. P., Suurs, R. A., Negro, S. O.,
Kuhlmann, S., & Smits, R. E. (2007). Functions of
innovation systems: A new approach for analysing
technological change. Technological forecasting and
social change, 74(4), 413-432.
[24] Bagheri Moghaddam, N., Mousavi Dorche, S. M.,
Nasiri, M., & Moalemi, E. (2016). Motors of
Innovation: A Novel Approach for Analyzing
Technological Innovation Systems. National
Research Institute for Science Policy (NRISP). {In
Persian}.
[25] Amirinia, H. R., Bagheri Moghaddam, N.,
Tabatabaeian, S. H., & Mohamadpour, S. M. (2016).
Functions of Technological Innovation System for
Fuel Cell technology in Iran. Public policy, 2(2), 51-
71. {In Persian}.
[26] Wieczorek, A. J., & Hekkert, M. P. (2012).
Systemic instruments for systemic innovation
problems: A framework for policy makers and
innovation scholars. Science and Public Policy, 39(1),
74-87.
[27] Ranjbar, H., Haghdoost, A., Salsali, M.,
Khoshdel, A., Soleimani, M., & Bahrami, N. (2012).
Sampling in qualitative research: A Guide for
beginning. Ann Mil Health Sci Res, 10(3), 238-250.
{In Persian}.
[28] Edquist, C. (1999). Innovation policy: A
systemic approach. Tema, Univ.
[29] McCarthy, S. (2008). Group, Associations and
other Horizontal Linkages. Briefing Paper.
ACDI/VOCA, USAID.
16
[2] Hartwich, F., & Kormawa, P. (2009). Value Chain
Diagnostics for Industrial Development. Building
blocks for a holistic and rapid analytical
tool. Vienna: United Nations Industrial Development
Organization (UNIDO).
[3] Zamanian, G. R., & Abdi, Z. (2015). Estimating
the Degree of Protection in Iran's Steel Industry.
Iranian Journal of Trade Studies (IJTS), 20(77), 31-58.
{In Persian}.
[4] Kalbasi, H., & Garivani, V. (2004). Determination
of the degree of cost competitiveness for Iran
joining to the WTO. Iranian Journal of Economic
Research, 5(17), 49-70. {In Persian}.
[5] Shaverdi, M. (2018). Equivalent choice for key
words of the word cluster: framework, model,
paradigm, map and system. Journal of Science &
Technology Policy, 10(1), 83-85. {In Persian}.
[6] Chaminade, C., & Vang, J. (2008). Globalisation
of knowledge production and regional innovation
policy: Supporting specialized hubs in the
Bangalore software industry. Research policy,
37(10), 1684-1696.
[7] Cooke, P., & Memedovic, O. (2006). Regional
innovation systems as public goods. UNIDO,
Strategic Research and Economics Branch.
[8] McDermott, A., Smeaton, D. C., Sheath, W., &
Dooley, A. E. (2005). A model of the New Zealand
beef value chain: evaluating opportunities. In
Proceedings of the Conference-New Zealand
Grassland Association (Vol. 67, p. 81).
[9] UNIDO. (2011). Industrial Value chain
diagnostics: an integrated tool. United Nations
Industrial Development Organization.
[10] Heinze, A. S. (2017). Value Links 2.0, manual
on sustainable value chain development. GIZ (The
Deutsche Gesellschaft für Internationale
Zusammenarbeit).
[11] Heinze, A. S. (2011). Value Links 2.0, manual
on sustainable value chain development. GIZ (The
Deutsche Gesellschaft für Internationale
Zusammenarbeit).
[12] Herr, M. L., & Muzira, T. J. (2009). Value chain
development for decent work: a guide for
development practitioners, government and private
sector initiatives. International Labor Office.
[13] Jansen, M. (2017). SME Competitiveness
Outlook 2017 – Close-up: The SME guide to value
chains. The International Trade Centre (ITC) is the
joint agency of the World Trade Organization and the
United Nations.
[14] Roduner, D. (2007). Donor interventions in
value chain development: Working paper for the
community of practice on value chains in rural
development. Swiss Center for Agricultural Extension
and Rural Development (AGRIDEA). Producer: SDC,
Berne, Switzerland.
[15] Dunn, E., Sebstad, J., Batzdorff, L., & Parsons, H.
(2006). Lessons learned on MSE upgrading in value
chains. USAID, Washington, DC.
[16] Anandajayasekeram, P., & Gebremedhin, B.
(2009). Integrating innovation systems perspective
and value chain analysis in agricultural research
www.SID.ir
Archive of SID

Journal of
Volume 10, Number 4, Winter 2019
Science & Technology Policy

The Strategies of Iran Steel Industry analysis of Iran steel innovation system,
policy goals and propositions are outlined.
Value Chain Upgrading through
Innovation System Perspective Keywords: Value Chain Upgrading, Innovation
System, Functions of Innovation System, Steel
Abolfazl Adab1*, Sepehr Ghazinoory2, Industry
Soroush_Ghazinoori3, Hamidreza Shahverdi4
1- Ph.D of S&T Policy, National Rersearch Institute of
Science Policy, Tehran, Iran
2- Professor of S&T Policy, Department of
Information Technology Management, Tarbiat
Modares University, Tehran, Iran
3- Associate Professor, Department of Industrial
Management, Allameh Tabataba'i University, Tehran,
Iran
4- Associate Professor, Department of Materials
Science, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

Abstract

The concept of upgrading the value chain is

nothing but comparative innovation; meaning
only the innovations with a rate higher than
that of the competitors lead to upgrading.
Also, the competitiveness of the value chain
is largely influenced by collaboration of the
chain actors. The present article seeks to
provide suggestions for application of
upgrading strategies to the Iranian steel
industry through the perspective of
innovation system functions. In this article,
through interviewing experts and employing
the thematic analysis method, a primary
framework was extracted and were then
confirmed and corrected by descriptive and
inferential statistical methods. The results of
the research show that various types of
upgrading strategies are influenced by the
barriers that can be addressed by the
functions and sub-functions of the steel
industry innovation system. At the end of the
paper, by means of structural-functional

*
Corresponding author: A-adab@nrisp.ac.ir
www.SID.ir
97