Volume 1, Issue 10 October 19, 2009

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SP E CIA L
P O IN T S O F President Barack Obama and the Nobel Peace Prize
IN T E RE ST :
The decision to award the P resident of
the United States and the Leader of the
President Barack fre e world the Nobel P eace P rize stunned
Obama & the the world population World Wide. Only 9
Nobel Prize moths into the P residency P resident
Obama is making headlines not only in
No Sided articles his diplomacy worldwide; nor in his
energetic drive to have the Health bill
and no restriction passed into law; nor the only me mber o f
for our members, Senate voting against the war in Iraq, but
our guest and our for re ceiving the Nobel P eace P rize by
the Nobel Committee.
friends. This young former Senator and now the
P resident of the United States is leading
Latest needs for by exa mple, in the simplest ways possible
our community like eating at a fast food restaurant with
and the latest the Vice P resident Joe Biden. P resident
Obama made world headlines in offering
resolutions a hand to the countries that show the
United States the tip of their missiles.
Our Free Voice As energetic and good public motivator
throug h our as well as speaker Mr. Oba ma has taken
words. the workload of his office by storm. He
has shaken political, social and public
boundaries where ever he stands for the
good of the people that elected his ad-
ministration to office to help us, guide us
out of this crisis will it economic, health,
diplomatic nor military. These steps and
IN SIDE T H IS others that he together with the people
ISSUE : near him that advise him are undertaking
are being written In the pages of history
everyday.
Cmimi Nobel & Presi- Faqe Helping his fellow humans in the world
denti Barack Obama 1 in going green, Healthcare, Diplomatic
moves with his secretary of State Hillary
Mbi Onufrin Faqe Clinton who many have loved and ad-
dhe Krijimin e tij 1-2 mired her; her fa mily and her knowledge
with her collogues such as Mss Albright
gave many Albanians their freedo m. The
commission of Nobel P eace P rize sees
the work and the approach of this Great
Leader and the fellow co-workers he has
brought together such as Mr. Gates and
others.
This is more o f a Burden that is placed on
this commander in chief who has a tea m
President Barack H. Obama
of which I would call a dream tea m with
Kathleen Sebelius in it As the New York
Ti mes call this a burden on this Admini-
stration and especially on the P resident in
this current state of necessity in many
direction that our country faces. However
as we see in the NYSE the work of the
DREAM TEAM is being seen not only
by us but by everyone around the globe
just like they saw and heard the decision
by the Nobel P eace P rize committee.
Everyone including us were shocked
surprised and in a way stunned just like
the president was; however this was a
calling an echo of the world becoming
one in the great needs that we currently
fac e.
― To be honest ― the P resident Said in the
Rose Garden‖ do not feel that I deserve
to be in the company of so many of the
transformative figures who have been
honored by this prize, men and wo men
who’ ve inspired me and inspired the
entire world through their courageous
pursuit of peace.‖ NYTIMES
This shows how we are not alone and to
quote Frances P resident Mr. Sarkozy ― we
as part of the world should vote on the
P residency of the United States Since it is
the center of the World and how we all
look up at them for reliability‖ Close as
possible since it is fro m me mory.
This states how we are looked up as the
leader of the world in many fields and as
by exa mple we are leading the world into
recovery. This is a between the line
message that is portrayed every day in
many different ways by leaders of many
countries. The great work that this presi-
dent will be reme mbered in the history
books was noticed By the committee.
Nuclear disarma ment was also a big issue
how there are enough weapons to destroy
the world many times over; how we share
this globe with each other which means
that we will lead by example. The presi-
dent ― humbled‖ surprised is continuing
the goals that he stated in his campaign
and the powers guaranteed by the consti-
tution of the United States. Way to go
Mr. P resident and your Dream Tea m...

Happen Shk olla Shqipe Faqe

ne Bote 3 Mbi Onufrin dhe Krijimet e Tij
Fjal or Enciklopedik Faqe Onufri njihet si piktori me i r endesishem Ruse e cila ishte arratisur nga revolucioni Rus
Shqipt ar 4-5 i ikonave ne Shqiperi. Lindi ne shekullin ne Rusi per te jetuar ne Shqiperi.
e 16 ( pas vdekjes se Gjergj Kastriotit). Mbi jeten e Onufrit, egzistojne shume pak
Duke qene se Shqiperia ne ate kohe ishte materiale. P ikturoi ne Berat deri ne vitin 1547
Faqe nen pushtimin turk(ishte periudha kur dhe ne kete vit ka punime te tij te punuara ne
Adresa
6 turqit po kthenin nje pjese te shqiptareve Kostur, ndersa ne 1555 punoi ne nje fshat
ne fene myslimane) vizatimi dhe pikturat prane Elbasanit. Ne kete periudhe punimet e
Faqe e ikonave krishtere ishin nje pjese rresis- tij kishin si nenshkrim "protopapa".
Anetaresimi tences kundrejt ngjarjeve te kohes. Men- Onufri themeloi shkollen e tij te piktures te
6
dohet te kete lindur ne 12 Qershor ( jo e cilen me pas e trasheguan dhe zhvilluan i biri
sigurt) duke pasur parasysh se kjo ka i tij Nikolla, Onufri Kiprioti dhe Konstandin
qene dita e lindjes e Shenjtorit Shpataraku.
Onuphrius.
Onufri u zbulua ne fillim te shekullit te
20 nga Viktoria P usanova, shkenctare . Vazhdon ne faqen 2
P a ge 2
Vazhdimi nga faqa 1 Mbi Onufrin dhe Krijimet e Tij
Ne periudhen kur jetoi Onufri, pikturat e
shenjta bizantine ndiqnin akoma rregullat
strikte te pikturave paleologe te rrilindjes.
Ndersa ai pikturoi, piktura biblike duke u
mbeshtetur ne stilin bizantin por njekohesisht
duke e liruar krijimtarine e tij nga rregullat
strikte te kohes.
P ikturoi pamje nga
Shqiperia, qytete
shqiptare, folklorin
shqiptar, fshatare
dhe vecanerisht
luftetare. Nje
shembull mja ft i
mire ne kete rast
eshte piktura e
Shen Gjergjit, i cili
pasqyrohet si nje
luftetar perkrah
Skenderbeut ne
luften kunder
turqve.
Me stilin e tij realist ai i afrohet stilit te Rril-
indjes Europiane. Ishte mjeshter i portreteve,
duke kapur boten e brendeshme te modeleve te
tij ne piktura. Nuk ndiqte rregullat e perspek-
tives negative, sipas te ciles objektet te cilat
jane larg duken me te medha. Ne punimet
artistike te Onufrit gjejme fillimet e peisazhit
ne pikture.
Nje nga karakteristikat me te njohura te kri-
jimeve te Onufrit eshte e ashtuquajtura "e
kuqja Onufriane". Kjo ishte nje ngjyre e ndrit-
shme, do minuese gjithashtu edhe ne kostumet
mesjetare shqiptare. Sot arti i prodhimit te te
kuqes Onufriane ka humbur. Sekretin e per-
dorimit te kesaj ngjyre Onufri e mori me vete
ne boten misterioze qe ai dikur kish pikturuar.
Edith Durham, Një shk rim i panjohur për
Shqipërinë
Në një koleksion antikuaresh pak vite më parë
studiuesi Shyqyri Nimani hasi në një botim
enciklopedik, mes fletëve të të cilit gjendeshin
disa faqe kushtuar Shqipërisë. Një botim a fro
një shekullor. Nimani dëshmon se ra në këto
gjurmë ndërsa hulumtonte mes këtyre anti-
kuarave në qendër të qytetit jugor bregdetar
dhe shumë të bukur anglez Bournemouth.
Enciklopedia vëllimore britanike titullohet
― Peoples of all nations- Their Life Today and
the Story of their P ast‖ (P opujt e të gjitha
kombeve- Jeta e tyre sot dhe historia e së
kaluarës së tyre). Tekstet janë shkruar nga
shkrimtarët më të spikatur të antropologjisë
udhëtimore dhe historisë, dhe janë ilustruar me
mbi 5000 fotografi, me tablo të shumta me
ngjyra dhe me 150 harta.
Redaktimin e kishte bërë i mirënjohuri
J.A.Ha mmerton, ndërsa ishte botuar nga ― The
Amalga meted P ress Limited‖ në Londër.
Kërkimet e këtij rasati Nimani i botoi në mars
të vitit të kaluar në të përmuajshmen
― Albanica‖ dhe mes të tjerash shpjegon detaje
mbi atë pjesë të këtij vëllimi enciklopedik që
lidhet drejtpërdrejt me Shqipërinë. Siç shpje-
gon Nimani vëllimi i parë i cili fillon nga faqe
1 deri në faqen 78, nga Abisinia deri te P eran-
doria Britanike përfshin edhe kapitullin që
lidhet me Shqipërinë (Albania) fillon nga faqja
46 dhe përmbyllet me faqen 63. P ra, janë 18
faqe, 18 fotografi dhe 1 hartë, të gjitha në
bardhë e zi. 15 faqe janë shkruar nga Mary
Edith Durham, ndërsa 3 faqe të tjera nga
H.T.Montague Bell.
Kapitulli më voluminoz ai me titull ― Më i
vjetri dhe më i veçanti i popujve të Ballkanit‖
është shkruar nga
M.Edith Durham, autore
e librit ― High Albania‖.
Ndër të jera Durham
shkruan: ― Rreth vitit 600
para erës sonë ata u
pushtuan dhe mbase u
ndikuan gjerësisht nga
keltët, nga veriu. Nga ky
trung kelto – ilir ka
prejardhejn shqiptari
modern. Kështu, ai është
banori më i vjetër i
Gadishullit Ballkanik
dhe fakti se ai ka mbi-
jetuar pushtimin dhe sundimin e
njëpasnjëshëm të romakëve, bullgarëve,
serbëve e turqve dhe mbeti shqiptar, dëshmon
mja ftueshëm ndjenjën e tij të fuqishme kom-
bëtare. Asnjë pushtues nuk ka pasur sukses në
kredhjen e tij‖.
Mis Durhami pastaj shkruan se secili fis ka
shenjtorin e vet mbrojtës dhe se festat kre m-
tohen në mënyrë madhështore. Kostumet
popullore me të gjitha zbukurimet fe mërore
dhe mashkullore krijojnë pamje të paharrue-
shme. Lu fta i ka shfarosur këto troje dhe e ka
lënë popullatën e uritur të shketëruar, të
plaçkitur radhazi nga
malaze zët, serbët,
bullgarët dhe austri-
akët. P eriudhat e
volitshme shqiptarët i
shfrytëzonin për
rindërtimin e fshtrtave
të djegura dhe normal-
izimin e jetesës.
Në vazhdim, Mis
Durhami përshkruan
jetën e qytetarit
gjithandej në Shqipëri,
i cili ushtron një jetë shumë më ndryshe nga
bashkatdhetari i tij fshatar. ― Ai është zakon-
isht artizan i shkathët dhe punon në mënyrë
industriale. Gati e tërë prodhimtaria e qëndis-
tarisë së bukur nga ari e Ballkanit është vepër
shqiptare. Kostumi madhështor i Oborrit të
Malit të Zi ishte krijimtari e rrobaqepësve
shqiptarë. Shumica e argjendarëve të Ball-
kanit, gjithashtu, janë shqiptarë apo me
prejardhje shqiptare. Dhe, mjaft e çuditshme-
siç thotë Mis Durhami - shumica e for-
mësi meve artistike që akoma bëhen nga ata u
përngjajnë ornamenteve të gjetura në varreza
parahistorike, sa që së bashku shkathtësia dhe
stolia duket se janë trashëguar nga ilirët e
lashtë. Ajo pastaj vazhdon duke pohuar se
pastërtia shtëpiake e shqiptarit mund të jetë
shembull për shumë të tjerë.
― Kishat dhe xhamitë së bashku mund të
gjenden në qytetet më të mëdha. M eqë turqit
kishin pushtuar Shqipërinë në fund të shekul-
lit XV, shqiptarët vite me r adhë kërkonin
ndihmë nga Evropa e krishterë dhe posa-
çërisht nga Venediku. Askush nuk erdhi dhe
në shekullin XVII I Isla mi filloi të përhapej në
Shqipëri ashtu sikur edhe në trojet e tjera të
O u r Wor ds
Ballkanit. P or shqiptarët e vënë racën para religjionit dhe të
krishterët me myslimanët u bashkuan të luftonin turqit për
pavarësi. As që është myslimani shqiptar fanatik‖.
Në vijim Durhami shkruan mbi martesat e përziera të shqiptarëve
të krishterë dhe myslimanë përkundër urdhrave të klerikëve, se
anëtarë të të dyja religjioneve mund të gjendeshin ndonjëherë në
një fa milje. Shu më fise janë të përziera dhe të krishterët dhe
myslimanët kanë të njëjtat zakone kombëtare të trashëguara nga
lashtësitë: ora-shpirti që shkreptin si zjarri natën; shtriga-që
mund të zvogëlohet sa miza, që përbirohet nëpër vrimë çelësi
dhe që thith gjakun e viktimës së saj.
Ka fshatarë në Shqipëri të cilët mund të shërojnë sëmundje të
caktuara dhe kirurgë shumë të shkathët, të cilët mund të bëjnë
operacione, sepse ata i kuptojnë trajtesat antiseptike. Vërtet,
duket se kjo mënyrë praktikohej në Shqipëri para se të njihej në
Angli.
Sipas Nimanit, ― përqëndrimi i Durham fokusohet në të dhënat
relevante mbi gjuhën e shqiptarëve, me ç’ rast, ndër të tjera,
shkruan se gjuha shqipe flitet që nga fushat e Kosovës e deri te
Gjiri i Artës, se është pa dyshim gjuha e ilirëve të lashtë – të
folurit maqedonisht e Aleksandrit të Madh. Vetë Straboni (nga
shek.I i kohës sonë) na tregonte se të dy popujt (ilirët dhe maqe-
donasit) flitnin të njëjtën gjuhë. Ndaj kësaj gjuhe shqiptari, qoftë
i krishterë apo mysliman, ndjen krenari me ngazëllim dhe ngul-
mi m që për mban diçka heroike‖.
Në vijim Durhami shkruan se serbët, grekët dhe turqit më kot u
përpoqën ta shkatërronin gjuhën shqipe. Serbët dhe malaze zët
kanë aneksuar mijëra e mijëra shqiptarë dhe kurrë nuk u kanë
lejuar të kenë një shkollë apo të shtypin një letër në gjuhën e tyre
amtare .
Durhami shkruan: ― meqë shqiptarët e krishterë të jugut i takojnë
Kishës Ortodokse, një peshkop grek këtu madje
njëherë kishte shkishëruar gjuhën shqipe dhe
priftërinjtë thoshin se ishte e padobishme të lutej
në shqip meqë Krishti nuk e kupton atë. Nga ana
tjetër, turku e dënonte me pesëmbëdhjet vjet
burgim çdokënd i cili ligjëronte apo botonte në
gjuhën shqipe të ndaluar.
P or shqiptari i patundshëm i botonte librat e tij
jashtë vendit dhe i fuste brenda fshehurazi me
vështirësi dhe rrezik. Shqiptari mësoi dhe mbeti
shqiptar. Kur kishte mundësi ai i kryente studi-
met në Vjenë apo P aris. Shumë studentë u ar-
simuan në Robert College nga amerikanët‖.
Ndërkaq, kapitulli i dytë për Shqipërinë, është shkruar nga H.T.
Montague Bell, redaktor i ― The Near East‖ (Lindja e Afërt). Ai e
titullon ― Rritja e Shtetit Fëmigjetur të Evropës‖ artikullin e tij.
― Pasardhës të arianëve të parë ardhacakë dhe të ilirëve, trakasve
apo epirotëve të kohëve klasike, shqiptarët janë raca më e vjetër
në Evropën Juglindore. E njëjta ndarje e përcaktuar mirë, e cila e
copëzoi vendin që moti mes mbretërive të Ilirisë dhe të Molosisë
mund të gjendet sot në lumin Shkumbin (rruga Via Egnatia,
arterie e madhe ro make ndër mjet Lindjes dhe P erëndimit), duke i
ndarë dy pjesët kryesore të popullatës.
P or, përkundër dallimeve mes tyre në religjion, dialekt dhe
institucione shoqërore, shqiptarët gjithmonë kanë mbajtur një
racë - si veçanti të vetëdijes kombëtare dhe qartas janë dalluar
nga racat e tjera të Gadishullit Ballkanik‖.
Në vijim Bell, shkruan mbi pushtimet e njëpasnjëshme të trojeve
shqiptare dhe luftërave për liri. P astaj parashtron fakte mbi
vendin, pushtetin, tregtinë dhe industritë, komunikimet, relig-
jionin dhe arsimi min, qytetet kryesore- të cilat kishin këtë numër
të banorëve: Durrësi (5000), Shkodra (32.0000), Elbasani
(13.000), Tirana (12.000), Gjirokastra (12.000), Korça (8.000),
Vlora (6.500).
V ol u me 1, Issu e 10 P a ge 3

ROZI THEOHARI Albanian first, English second /

The rosy Autumn
Returns ritual rhythm of the red New
England,
T he wild cherries, the oak forest, the
maple and
the beeches
Shake their red and golden beards
On mushy piles of leaves at the roots of
the
trees
Combing, trimming and embellishing
themselves
At the crystal-mirror- lakes of
Maine’s hills.
The cool air is wafting a
kiss
T o the night Fall—waiting
For a short date with the dwindling
day…
The squirrels
Welcome each other for the Fall’s
dining
Using two hand-paws unshelling and
chewing
T esting,
T he wild chestnut with hedgehog fruit.
T he Bronze Butterfly- Fall- Migration
Follows the journey Canada-Mexico
T he cosmic dust of her wings—secular
Ne fillim ne Shqip, pastaj ne
echo Anglisht
Of the sounds of the rivers—the Indians’
canoes, MAAS/BESA eshte e lumtur tju informoje se ko mpania cellulare
T he raven’s caws AMC ne Shqiperi do te dhuroje $2,000 per Shkollen e Gjuhes dhe
Trashegimise Shqipe ne Boston. Do te donim qe publikisht te
T he wood-rumble axes…
falenderojme AMC per gjenerositetin dhe perpjekjet per te
The ocean’s waves arching in wide mbeshtetur promovimin e gjuhes dhe kultures shqiptare. Shpreso-
swaths jme qe bashkepunimi midis AMC dhe MAAS/Beses te vazhdoje dhe
Incandescent the green specter of ne te ardhmen.
T he sun’s rays pecking
T hrough ruined clouds tearing each
other’s hair…
On the seaside – foot prints of humans and
dogs
Alternating—visible or not
By the shifting dune of the sand at Cape
Cod.
Under the platinum night sky. While Boston city
sleeps,
At Diamond’s Beach
A white gull wing feather – falls and flares into
the sand
Chanting with stars.

Hapet klasa për mësimin e gjuhës shqipe

rëndësinë e zhvillojë me nxënësit e ardhshëm të kësaj

Në Rolle të hapjes së një shkolle në gjuhën shqipe në shkolle.
kantonit Vaud këto anë. Mësimi në këtë shkollë do të mbahet çdo të
Oborri i College de Martinet të komunës Ajo tha se hapja e shkollave është e mërkurë prej orës 13:00 deri në 14:30 -
së Rollit të iniciuar shpesh edhe paralelja e
kantonit VAUD, të më rkurën e 7 tetorit nga autoritetet zvicerane, mirëpo mungon parë, ndërsa prej orës 14:30 e deri në 16:00 -
2009, gumëzhinte shpesh vullneti paralelja
nga të pranishmit, nga të cilët pjesa dhe interesimi te prindërit shqiptarë. e dytë. Numri i n xënësve është gjithsej 20 të
dërrmuese fliste Në këtë ditë të rëndësishme për ko mu- regjistruar tani për tani. Adresa e shkollës
gjuhën shqipe. Ishin të pranishëm prindër nitetin është:Avenue de General Guisan 23, College
aktivistë, shqiptar të komunës së Rollit, kishin de Martinet
gazetarë dhe mysafirë zviceranë. Gani- ardhur edhe Rolle.
mete Gashi me aktivistë të dalluar të LAP SHIT nga P astaj e mori fjalën Musa P ali, koordinator i
mësuesen Burbuqe Ahmetaj përkujdese- kantoni i Gjenevës, LAP SH të
shin për arritjen e Agim P açarizi dhe të tjerë si dhe Abaz kantonit VAUD, i cili foli për historikun e
të ftuarve në mënyrë që hapja solemne e Fejzullahu nga shkollës
këtij takimi kantoni i Soloturnit. P ara të pranishmëve shqipe në kantonin VAUD dhe gjithashtu për
të fillojë në kohë të caktuar. P ërderisa në e mori fjalën rëndësinë e
karriget zonja Ganimete Gashi, e cila foli për hapjes së këtyre shkollave. Agim P açarizi
e vendosura në sallën ku do të mbahej historikun e dhe Abas
fjala solemne për shkollës shqipe në tërë territoret shqiptare Fejzullahu folën gjithashtu për të mirat që i
këtë rast, po mbusheshin me prindër dhe si dhe sjell
nxënës, po rëndësinë e kësaj shkolle në diasporë. kombit shkolla shqipe në diasporë.
bisedoja me zonjën Claire Goumoëns, Zonja Claire P astaj të pranishmit u orientuan drejt
mësuese në Goumoëns, foli për miqtë shqiptarë që i tavolinës ku
Gjenevë. kishte të ishin të vendosura specialitetet shqiptare të
Ajo më tha se me ndihmën e zonjës shumtë dhe për fisnikërinë e tyre që përgatitura
Ganimete Gashi, mësuesen e lidhte enkas nga nënat e fë mijëve që do ta ndjekin
aktiviste shqiptare në Rolle, u bënë të më këtë ko munitet. Mësuesja Burbuqe mësi min
gjitha Ahmetaj, mësuese e plotësues në gjuhën shqipe në këtë shkollë.
përgatitjet që të hapet kjo shkollë. dalluar në këto anë, foli për programin që Musa P ali
Edhe vet mësuesja zvicerane e dinte do ta koordinator i LAP SH në kantonin VAUD
P a ge 4
FJALOR ENCIKLOPEDIK SHQIPTAR (botim i ri)
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë
Dalja nga shtypi dhe vënia në qarkullim e
vëllimit të parë e të dytë të Fjalorit enciklopedik
shqiptar është me të vërtetë një ngjarje e shënuar
në jetën shkencore të vendit tonë, por edhe të
shkencës e të kulturës shqiptare në tërësi. Botimi i
kësaj vepre enciklopedike, fryt i një pune të gjatë
kolektive, përbën një arritje të rëndësishme të
Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, një
dëshmi domethënëse të rolit të saj drejtues e
organizues në veprimtarinë kërkimore-shkencore
të vendit, të përgjegjësisë së saj shkencore
kombëtare, të pavarësisë së kërkimit shkencor në
kohën tonë dhe njëkohësisht një dëshmi të a ftësisë
së kapaciteteve intelektuale që janë for muar në
strukturat e saj.
Botim i ri i Fjalorit enciklopedik
shqiptar është përgatitur pas një pune komplekse
disavjeçare të Qendrës së Enciklopedisë
Shqiptare, të redaksive të 21 fushave tematike të
Fjalorit, të Këshillit botues e të Redaksisë së
përgjithshme dhe të disa qindra autorëve të
zërave. Vepra e pranishme vijon rrugën e çelur
nga Fjalori enciklopedik shqiptar i botuar në vitin
1985, i cili, si vepra e parë enciklopedike në
gjuhën shqipe, do të mbetet në historinë e
shkencës e të kulturës shqiptare si çdo fillim
pozitiv, që hap një rrugë të re.
Ky botim i Fjalorit enciklopedik u përgatit
në rrethana të reja historike-politike të brendshme
e të jashtme dhe në pajtim me to ndryshon shumë
nga fjalori i mëparshëm, si nga ana sasiore, ashtu
edhe nga përmbajtja e zërave e nga mënyra e
trajtimit të tyre. Në mënyrë të figurshme mund të
thuhet se botimi i ri i Fjalorit
enciklopedik ndryshon nga botimi i parë i tij ashtu
siç ndryshojnë Bota dhe Jeta Shqiptare e kohës së
sotme nga ato të një brezi më parë.
Fjalori enciklopedik shqiptar përfaqëson
një vepër shkencore sintetike e përgjithësuese. Ai
pasqyron historinë e kombit shqiptar në tërësi dhe
të trevave të tij etnike që nga lashtësia deri në ditët
tona. Në këtë mes vend të gjerë zë pasqyrimi i
gjithanshëm i jetës së shtetit shqiptar që me
themelimin e tij më 28 Nëntor 1912. P o ashtu
në FESH kanë gjetur pasqyrim historia e Kosovës,
historia dhe jeta e popullsisë shqiptare në
Maqedoni e në Malin e Zi, ana gjeografike-
natyrore e trojeve të saj të banimit, zhvillimet dhe
arritjet e reja politike, ekonomike, arsi more e
kulturore-shhkencore. Arbëreshët e Italisë e të
Greqisë dhe në përgjithësi Diaspora Shqiptare, e
vjetra dhe e reja, veprimtaria e institucioneve dhe
e figurave të njohura të saj, janë vështruar si pjesë
përbërëse e pandashme e Botës Shqiptare dhe
kanë gjetur pasqyrimin e duhur në FESH. Kështu,
në e mërtimin Fjalor enciklopedik
shqiptar përcaktimi shqiptar pasqyron në radhë të
parë përmbajtjen e kësaj vepre: ajo ka të bëjë me
kombin shqiptar dhe me trojet e tij etnike, pra nuk
është një vepër enciklopedike e tipit universal.
Lënda e FESH është përgatitur nga
redaksitë e 21 fushave tematike në pajtim me
P latformën e punës të miratuar nga Redaksia e
përgjithshme dhe në bashkëpunim të ngushtë me
Qendrën e Enciklopedisë Shqiptare. Këto redaksi
janë:
I. Redaksia e Arkeologjisë dhe e Historisë së
Lashtë, e drejtuar nga akad. Muzafer Korkuti;
II. Redaksia e historisë së Mesjetës e
Hershme dhe e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, e
drejtuar nga akad. Kristaq P rifti;
III. Redaksia e Historisë Bashkëkohore, e
drejtuar nga prof. Ana Lalaj;
IV. Redaksia e Mbrojtjes, e Rendit dhe e
Historisë ushtarake, e drejtuar nga prof. Ruzhdi
Ra madani, gjeneral;
V. Redaksia e Kulturës popullore, e drejtuar
nga akad. Alfred Uçi;
VI. Redaksia e Letërsisë, e drejtuar nga akad.
Jorgo Bulo;
VII. Redaksia e Gjuhësisë, e drejtuar nga
prof. S eit Mansaku;
VIII. Redaksia e Artit dhe e Kulturës, e
drejtuar nga prof. Ferit Hudhri dhe prof. Josif
P apagjoni;
IX. Redaksia e Gjeografisë, e drejtuar nga
prof. Arqile Bërxholi dhe prof. Farudin Krutaj;
X. Redaksia e Arsimit, e drejtuar nga i ndjeri
akad. Bedri Dedja;
XI. Redaksia e Shtypit, e drejtuar nga prof.as.
Bashkim Gjergji;
XII. Redaksia e Sporteve, e drejtuar nga prof.
Lumturi Markola;
XIII. Redaksia e Drejtësisë, e drejtuar nga
akad. Luan Omari;
XIV. R edaksia e Sociologjisë dhe e
Filozofisë, e drejtuar nga akad. Zija Xholi;
XV. Redaksia e Ekonomisë, e drejtuar nga i
ndjeri akad. Hekuran Mara;
XVI. Redaksia e Industrisë, Gjeologjisë dhe
Minierave, e drejtuar nga akad. Teki Biçoku dhe
prof. B esnik Ostrosi;
XVII. Redaksia e Ndërtimit, e me përkrahjen e Akademisë së Shkencave të
Komunikacionit dhe e Ekonomisë komunale, e
drejtuar nga i ndjeri akad. Besim Daja;
XVIII. Redaksia e Bujqësisë, Blegtorisë dhe
P ylltarisë, e drejtuar nga akad. Mentor P ërmeti;
XI X. Redaksia e Mjekësisë dhe e
Far maceutikës, e drejtuar nga i ndjeri akad. Josif
Adhami;
XX. Redaksia e Biologjisë, e drejtuar nga i
ndjeri akad. Teki Tartari;
XI. R edaksia e Kimisë, Fizikës, Matematikës
dhe Infor matikës, e drejtuar nga akad. Dhimitër
Haxhimihali.
Redaksitë, ku kanë luajtur një rol veçanërisht
të rëndësishëm sekretarët shkencorë të tyre, kanë
mbajtur lidhje të vijueshme me Qendrën e
Enciklopedisë Shqiptare që në fazën e përgatitjes
dhe diskutimit të fjalësit të çdo fushe, deri në
dorëzimin e zërave. Të gjithë zërat e fjalorit të
mëparshë m janë rivështruar, ripunuar e plotësuar,
shpeshherë rrënjësisht, nga autorët e tyre të parë,
nga bashkautorë të rinj, nga redaksitë përkatëse, nga
redaktorët e Qendrës së Enciklopedisë Shqiptare
dhe nga Këshilli botues i veprës, i përbërë nga akad.
Ylli P opa (kryetar), prof. Arqile Bërxholi, akad.
Jorgo Bulo, prof. E mil Lafe, akad. Luan Oma ri,
akad. Kristaq P rifti, akad. Eduard Sulstarova, i cili e
ka shqyrtuar me durim e me përgjegjësi gjithë
O u r Wor ds
lëndën, fushë pas fushe. Në këtë proces një numër
zërash u gjykuan si të panevojshëm dhe u lanë
jashtë; një numër zër ash të tjerë janë thjeshtuar ose
bashkuar në zëra për mbledhës. Janë mënjanuar
vlerësimet ideologjike e politike të së kaluarës, që
kishin sjellë shtrembëri me të së vërtetës historike
për një numër ngjarjesh e personalitetesh. Botimi i
ri i veprës “ Historia e popullit shqiptar” në 4
vëllime, botimi i shumë materialeve dokumentare, i
monografive e studimeve nga fushat e shkencave
albanologjike, teknike e natyrore, nga fushat e artit,
të sportit, të shkencës ushtarake etj., e kanë pasuruar
FESH me fakte e vlerësi me të reja.
Zërat e FESH janë përpunuar sipas kritereve
shkencore, redaktoriale e teknike nga Qendra e
Enciklopedisë Shqiptare, e cila, në bashkëpunim
edhe me autorët e me redaksitë, ka kryer vijimisht
edhe plotësime, përditësime e saktësime të
nevojshme. Këshilli botues i veprës ka shqyrtuar të
gjithë lëndën sipas fushave dhe ka vendosur
përfundimisht për përmbajtjen e saj në marrëveshje
me redaksitë e fushave dhe me Qendrën e
Enciklopedisë Shqiptare.
Fjalori i ri enciklopedik përmban mbi 7200
zëra, ndër të cilët rreth 2350 zëra persona, në
krahasim me rreth 5000 zëra të FESH të botuar më
1985, ndër të cilët rreth 700 zëra persona. Shtesa
prej rreth 2300 zërash në krahasim me FESH të
botuar më 1985 nuk ka të bëjë vetë m me për fshirjen
e ngjarjeve e të dukurive të reja në Shqipëri, që i
përkasin periudhës nga viti 1985 deri në ditët tona.
Duke marrë parasysh realitetin e ri të krijuar në ditët
tona për popullin shqiptar në Ballkan, veçanërisht
pas çlirimit të Kosovës në qershor të vitit 1999 dhe
shpalljes së Republikës së Kosovës si shtet i pavarur
e sovran më 17 shkurt 2008, Qendra e
Enciklopedisë Shqiptare dhe redaksitë e fushave,
Shqipërisë, bënë shumë përpjekje që në këtë botim
të ri të FESH të pasqyrohen gjerësisht gjithë trevat
shqiptare, duke shtuar në mënyrë të ndjeshme zërat
për qytetet, fshatrat, ko munat dhe për njësitë e
gjeografisë fizike ( male, fusha, lugina, qafa , gryka,
lumenj etj.). Kështu në FESH janë pasqyruar 30
komunat dhe qendrat komunale të Kosovës, si dhe
komunat me shumicë shqiptare në Maqedoni, në
Malin e Zi e në luginën e P reshevës; janë përfshirë
monu mente të natyrës e të kulturës të këtyre
trevave, shumë ngjarje historike, të vjetra e të reja,
ndër to edhe lufta e UÇK-së dhe fushata e NATO-s
për çlirimin e Kosovës, së cilës i kushtohet edhe një
zë i madh i përgjithshëm si shtet i pavarur e sovran.
P ërveç kësaj, janë shtuar në mënyrë të ndjeshme
edhe zërat për institucionet arsimore, kulturore-
artistike, shkencore, si dhe për personalitete e figura
historike ose të fushave të ndryshme të kulturës,
artit, shkencës, sportit etj. nga gjithë hapësira
shqiptare. Në këtë mënyrë ky Fjalor enciklopedik ka
arritur të jetë vepra e parë enciklopedike me shtrirje
mbarëko mbëtare, e hartuar me forca të përbashkëta
të gjithë shqiptarëve.
Vazhdon ne faqen 5
V ol u me 1, Issu e 10
Vazhdon nga faqa 4 FJALOR ENCIKLOPEDIK SHQIPTAR (botim i ri)
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë
Në këtë botim të FESH janë përfshirë
në mënyrë më të gjerë edhe ngjarje të jetës
ndërkombëtare, si edhe një varg
personalitetesh të huaja politike, shkencore,
nga bota e artit e nga fusha të tjera, që kanë
pasur lidhje të drejtpërdrejtë me vendin tonë
ose kanë ndikuar në zhvillime të ndryshme të
jetës shqiptare, veçanërisht ata që kanë
përkrahur aspiratat dhe përpjekjet e popullit
tonë për një Shqipëri të lirë, të përparuar e
demokratike.
P ër realizimin e FESH kanë
bashkëpunuar dhe kanë dhënë ndihmesë të
veçantë punonjës shkencorë të instituteve
dhe qendrave kërkimore-shkencore të
Akademisë së Shkencave të Shqipërisë,
pedagogë të departamenteve të Universitetit
të Tiranës, të Universitetit P oliteknik të
Tiranës, të Universitetit Bujqësor të Tiranës,
të universiteteve të tjera të vendit, të
Akademisë së Arteve, të Akade misë
Ushtarake, të Akademisë së Rendit, si dhe
specialistë të cilësuar nga një numër
institucionesh të tjera kërkimore-shkencore.
Bashkëpunëtorët nga Universiteti i specialistësh të sprovuar. P or ndonjëherë, në ditët e
P rishtinës, nga Instituti Albanologjik i
P rishtinës dhe nga institucione të tjera të
Kosovës, po ashtu nga Universiteti Shtetëror
i Tetovës, nga Universiteti i Europës
Juglindore në Tetovë dhe nga institucione të
tjera në Maqedoni, në Malin e Zi, nga
Arbëreshët e Italisë, si edhe disa albanologë
të huaj, kanë dhënë të gjithë së bashku
ndihmesë të pazëvendësueshme, duke
hartuar zëra nga fushat e tyre të punës dhe
duke dërguar materiale e të dhëna të
nevojshme për plotësimin e një nu mri zërash
të tjerë. Shumica e tyre, përveç tekstit të
zërit, na kanë dërguar edhe materiale të
ndryshme ilustruese. U je mi mirënjohës të
gjithëve dhe i falënderojmë botërisht.
P ër saktësimin dhe përditësimin e të
dhënave që përmban vepra, u jemi drejtuar
organeve të administratës shtetërore e
sidomos INSTAT-it, pre fekturave në qarqe
dhe Drejtorisë së Gjendjes Civile në
Ministrinë e Brendshme , që na vuri në
dispozicion të dhënat e gjashtëmujorit të parë
të vitit 2008 për popullsinë e qarqeve, të
komunave e të qyteteve dhe të Republikës së
Shqipërisë në tërësi. Kemi vënë re me
kënaqësi se të gjitha këto institucione i kanë
trajtuar me vëmendjen e duhur kërkesat tona
dhe janë përpjekur të bëjnë më të mirën për
plotësimin e tyre. Rritje të ndjeshme në këtë
botim kanë edhe ilustrimet: vëll. I e II
përmbajnë rreth 700 fotografi personash dhe
mbi 1000 ilustrime të tjetra.
Është përmendur herë-herë se
përfundimi i kësaj vepre nuk duhej të ishte
zgjatur kaq. Nuk është rasti për të paraqitur
justifikime për këtë vonesë, por megjithatë e
quaj të nevojshme të jap një shpjegim. Kur
kryesia e ASHSH mori vendim për të
përgatitur një botim të ri të Fjalorit
enciklopedik shqiptar, u mendua se lënda e
fjalorit të parë në pjesën më të madhe do të qëndronte me
disa redaktime të pjesshme; një numër zërash do të
përditësoheshin e do të plotësoheshin, disa zëra të tjerë do të
zhvisheshin nga politizimi dhe nga ideologjia e P artisë së
P unës; krahas kësaj do të shtoheshin një numër zër ash të rinj
dhe do të hiqeshin disa zëra të panevojshëm. Edhe unë, kur e
pranova detyrën e drejtorit të QESH që m’ u propozua në
fund të vitit 1999, mendova se me botimin e ri të FESH-it
do të bëhej a fërsisht po ajo punë që po bëhej me përgatitjen
e botimit të ri të Fjalorit të shqipes së sotme (2002), d.m.th.
mënjanimi i ngarkesave ideopolitike, përmirësimi i disa
përkufizimeve, shtimi i një numri të kufizuar fjalësh të reja.
Rrjedhim i këtij përfytyrimi të cekët për punën që na priste,
ishte caktimi i një ekipi të vogël për r edaktimin shkencor: 4
veta. E thënë në mënyrë të figurshme , u ngrit një ndërma rrje
riparimesh e shërbimesh, e cila përballoi detyrat e një
ndërmarrjeje të vërtetë ndërtimi. Zgjidhja e vetme ka qenë
që të punonim të shtatë ditët e javës, pa orar, me
mirëkuptim, me dëshirën për të bërë më të mirën e
mundshme. P lanifikimi në vepra kolektive me për masa aq të
gjera mbetet gjithnjë i vështirë. Unë jam ngushëlluar në
njëfarë mënyre, kur ka m mësuar se edhe projekte madhore
si tuneli nën La Mansh ose aeroplani “ Konkord” kanë marrë
dyfishin e kohës e të mjeteve të planifikuara nga ekipe
ngarkesave e të shqetësimeve më të mëdha, ka m sjellë nëpër
mend atë monologun e fa mshë m shekspirian, të përshtatur
për këtë rast në formën:Ah, sikur fati të mos na kishte
caktuar ta çonim deri në fund këtë punë që kemi nisur, kush
e duron ...
P unonjësve të QESH u është dashur të përballonin një
ngarkesë të madhe të dyfishtë: organizative dhe shkencore.
Ana organizative kishte të bënte me marrëdhëniet me 21
redaksitë për të ndihmuar në funksionimin e mirë të tyre dhe
në marrjen e materialit. P una për hartimin dhe redaktimin e
zërave të FESH, meqë u konceptua kryesisht si ripunim, nuk
u përfshi në planet shkencore të atyre që do ta kryenin.
Dorëzimi i lëndës jo rrallë ka tejkaluar disa herë afatet e
caktuara dhe si rrjedhim gjithë mekanizmi i punës
ngadalësohej.
Ana shkencore e punës sonë kishte të bënte me
përpunimin e materialit për t’ i dhënë for mën e nevojshme të
një zëri enciklopedik dhe për të plotësuar mungesat e
mangësitë, për të rra fshuar pabarazitë e trajtimit të zërave të
një karakteri. P una më e vështirë ka qenë ajo që quhet
“ organizimi logjik i përmbajtjes” dhe kjo nuk mund të
kryhet mirë pa njohuri të përgjithshme e pa një intuitë
profesionale për fushën përkatëse. Herë-herë zërat për
çështje të ndryshme kanë pasur formën e një kumtese; zërat
për disa persona ndonjëherë ruanin tonin dhe for mën e një
fjalimi jubilar a të një nekrologjie; meqë një pjesë e madhe e
hartuesve të zërave janë pedagogë, lënda që na vinte prej
tyre ruante shprehjen e një leksioni. Kujdes të veçantë
kërkonte përmirësimi i shprehjes dhe i for mulimeve te z ërat
e autorëve nga Kosova e Maqedonia. Redaktorëve të QESH
dhe mua si redaktor i përgjithshëm e drejtues i projektit na
është dashur të përballojnë një punë mja ft të vëllimsh me për
ta bërë lëndën në fillim të përshtatshme për diskutim në
Këshillin botues të veprës, dhe më pas për të realizuar
plotësimin e vërejtjeve e të kërkesave të tij dhe redaktimin
përfundimtar e përgatitjen për shtyp. Në këtë veprimtari
prof. Hysen Kordha ka përballuar detyra organizative e
shkencore në shtatë fusha të shkencave shoqërore e
ushtarake, ku janë shfaqur edhe çështjet më të mprehta e më
të diskutueshme; dr. Vil ma P roko ka përballuar 7 redaksi,
kryesisht nga degët e ndryshme të ekonomisë, nga fushat e
P a ge 5
shkencave natyrore e teknike si dhe detyrën e
sekretares shkencore të Qendrës dhe të administrimit
të projektit; magister Haziz Gjergji ka përballuar
katër fusha, prof. Mevlan Kabo fushën e gjeografisë,
më e madhja për nga numri i zërave, veçanërisht
gjeografinë fizike; Luljeta Minarolli dhe unë ke mi
ndjekur dy fushat filologjike dhe kemi kryer
redaktimin letrar të Fjalorit; Enkelejda Misha ka
punuar me cilësi për radhitjen, redaktimin teknik,
ruajtjen e materialeve të fjalorit, mbledhjen e
ilustrimeve, dhe specialisti i grafikës Ndue Gjika i
doli zot formulimit grafik të veprës me shije artistike
dhe me a mbicien për një standard të ri në këtë lloj
botimi.
Me gjithë përpjekjet tona, nuk kemi arritur t’i
bëjmë redaksitë që të punonin të gjitha në nivelin e
duhur. Jo rrallë ne ke mi qenë të lu mtur që më në fund
kemi ar ritur t’i mar rim zërat e kërkuar, sido që të
ishin, dhe pastaj e dimë ne se ç’ na është dashur të
bëjmë me ta . Në të gjitha rrethanat QESH ka punuar
me durim, me gjakftohtësi, ka marr ë përsipër vetë
edhe detyra të të tjerëve për hir të për fundimit të
veprës, nuk ka bërë gjyq “ kjo më takon mua e kjo
s’ më takon mua”, po ka bërë përpjekjet më të mëdha
që vepra të arrijë standardet akademike më të larta si
në përmbajtje, ashtu dhe në paraqitje e në kulturën e
redaktimit. Je mi të vetëdijshëm se kjo vepër e
realizuar në një kohë të cilësuar si periudhë
tranzicioni, pasqyron aty-këtu dritëhijet e kësaj
periudhe. P or ato do të përmirësohen në një botim
tjetër jo aq të largët. Unë e përshëndes idenë e
shprehur nga kryetari i ASHSH, akad. Gudar Beqiraj,
se veprimtaria enciklopedike do të jetë një fushë pune
e përhershme e Akademisë së Shkencave. Ngjarja e
sotme mund të cilësohet si arritja në port e një anijeje
pas një lundrimi të gjatë. P or edhe kur qëndrojnë në
port, anijet nuk i shuajnë fare motorët, se është shumë
vështirë pastaj t’ i ndezësh e t’ i bësh gati për një
lundrim të ri.
Zonja dhe zotërinj!
Bibliotekat e institucioneve dhe të fa miljeve
shqiptare po pasurohen me një vepër që na bën ta
njohim më mirë dhe ta dua m më shumë atdheun tonë,
historinë dhe kulturën tonë, veten tonë. Akademia e
Shkencave dhe hartuesit e kësaj vepre i kanë dhënë
popullit shqiptar, veçanërisht brezave të rinj, një
dëshmi të qartë të pasurisë së vlerave tona historike e
kulturore, një dëshmi të lashtësisë dhe të njësisë së
fisit shqiptar, një dëshmi të mundësive për të e cur më
shpejt përpara, një dëshmi dinjiteti njerëzor e
kombëtar. P randaj ne sot kemi një ditë gëzimi të
përbashkët, ditën e kurorëzimit të një pune të
bashkuar për një qëllim të lartë. Le ta mbajmë mend
këtë ditë! Ju falënderoj që jeni këtu me ne!
Tiranë, 26.06.2009
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWL IFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E
me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3
Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214 ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511 Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
Fax: 201-795-4795
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

Fajon: Kërkoj pa humbur kohë

që edhe Kosova të përfshihet në
liberalizimin e vizave
Bruksel, 7 tetor - Tanja Fajon, europarlamentare, rapor-
tuese për liberalizimin e vizave, thotë se P arlamenti
Evropian në përgjithësi dhe ajo personalisht duan ta
çojnë përpara procesin e udhëtimit të lirshëm e pa viza të
qytetarëve të të gjitha vendeve të Ballkanit P erëndimor,
përfshirë edhe Kosovën, në Bashkimin Evropian. "Në
raportin që po përgatis, kërkoj që të fillojmë pa humbur
kohë për të gjetur mënyrat se si do të përfshihet Kosova
në procesin e liberalizimit të vizave", tha eurodeputetja
sllovene Tanja Fajon. P or ajo theksoi se "aktualisht
Kosova nuk është fare e për fshirë në proces, duke e lënë
atë si një vrimë të zezë në Ballkanin P erëndimor". P ran-
daj, ajo tha se personalisht kërkon që të mos bëhen
dallime mes njerëzve, pavarësisht se ku jetojnë. "Në
parim, synojmë që të marri m mb ështetje të fuqishme për
idenë që Komisioni Evropian të fillojë dialogun me
Kosovën, për të hartuar udhërrëfyesin për procesin e
liberalizimit të vizave dhe me Kosovën", theksoi euro-
deputetja sllovene për Radion Evropa e Lirë. Ndonëse
beson se ekziston një atmosferë pozitive ndaj Kosovës
në P arlamentin Evropian, megjikathatA B Fajon pohon
se Kosova është një çështje shumë delikate për faktin se
pesë vende ende nuk e kanë njohur. Andaj tha ajo,
kërkon që të hartohet "një dokument, ku nuk parag-
jykohet statusi i Kosovës".
Ismail Kadaré merr çmimin "Príncipe de Asturias" 2009
Shkrimtarit shqiptar Ismail Kadaré (Gjirokastër 1936)
iu dorëzuar Çmi mi P ríncipe de Asturias në Letërsi.
Shkrimtari i Pallatit të Ëndërrave u vlerësua para
hollandezit Cees Noteboom, italianit Antonio Tabucchi,
britanikut Ian McEwan dhe çekut Milan Kundera. Juria
i jep Kadaresë këtë çmin, me vlerë 50.000 euro dhe një
statujë të Joan Miró " për bukurinë dhe zotimin e thellë
ndaj krijimtarisë së tij letrare".
"Ismail Kadaré përshkruan me një gjuhë të përdit-
shme, por plot lirikë, tragjedinë e popullit të tij, fushë
betejash të përhershme. Duke u dhënë jetë miteve të
lashtë por me fjalë të reja, shpreh gjithë hidhërimin dhe
peshën dramatike të ndwrgjegjes. Zotimi i tij i shtrin
rrënjët në traditën e madhe të botës helene, që projek-
ton në skenarin bashkëkohor si denoncim çdo lloj
for me totalitarizmi dhe në mbrotje të së drejtës", citon
vendimi i jurisë. Kadaré është, padyshim, shqiptari
më i fa mshë m i shekullit XX, një titull që gjatë shumë
viteve iu vu në dyshim nga Enver Hoxha, diktatori me
pretendime letrare që, që nga ndarja me Moskën në
1960, e shndërroi vendin në rezerva materiale kafkiane
me esenca staliniste. Ajo epokë e zuri Kadarenë duke
studjuar letërsi në Institutin Gorki në Moskë. Kur u
kthye në Tiranë, shkrimtari iu përkushtua novelës së tij
të parë, Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur, publikuar më
1963, e cila 20 vjet më vonë u shdërrua në një fil m nga
regjizori Luciano Tovoli dhe u luajt nga Marcello
Mastroiani. Jo më kot, vepra tregon historinë e dy
ushtarakëve italianë që përpiqen të kthejnë në atdheun e tyre
eshtrat e ushtarëve italianë të vdekur dhe të varrosur në
Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kadaré kur ishte 9
vjeç përjetoi pushtimin gjerman në vendin e tij (temë që i
dedikoi Nëntori i një Kryeqyteti), por ishte diktatura komu-
niste guri i vërtetë me vlerë në veprën e tij. Në fjalët e tij
"diktatura dhe letëria e vërtetë mund të bashkëjetojnë vetëm
në një mënyrë: duke kapërdirë ditë e natë njëra-tjetrën". Në
novelën Pallati i Ëndërrave, publikuar më 1981 dhe e kon-
sideruar prej më të shumtëve vepra e tij mjeshtërore, denon-
coi sistemin burokratik dhe autoritar të Shqipërisë. Me të
gjitha, ai kurrë s´është konsideruar një autor politik. Dhe, për
shumë kohë, do të thuhej se, as Diktatura e Enver Hox-
hës. Edhe pse, në fjalët e tij, fa ma e tij jashtë vendit i shër-
beu si mburojë jetëmbrojtëse për shumë jetë brenda vendit,
kërkesa e tij për azil politik në Francë më tetor të 1990- një
vit pas rënies së murit të Berlinit – shkaktoi në vendin e tij një
tronditje edhe pse autoritetet e cilësuan faktin si ― akt privat i
një personi‖. Sipas kronikave të ditës, sapo lajmi mbërriti në
Tiranë, librat e tij u tërhoqën nga libraritë, të cilët mbanin një
vend nderi në vitrinat ku gjendeshin volumet e veprave të
Hoxhës. Nga P arisi, Kadaré mori pjesë në rënien omerike të
regjimit, shkatërrimi i së cilës e shndërroi Ballkanin në një
vullkan që, i fjetur për shumë kohë, më në fund filloi të
shpërthejë. Autor i veprave si Vajza e Agamenonit dheEskilit.
………vijon…..
P S: Marrë prej gazetës më të madhe Spanjolle "El P aís"