HAVALANDIRMA ÜNİTESİ:

Havalandırma ünitesi; demir ve manganı oksitlemek, suya gerekli oksijeni sağlamak ve sudaki
çeşitli gazların giderilmesi amacıyla yapılacaktır. İçme suyu arıtımında en çok kullanılan, basit
ucuz ve işletmesi kolay bir sistem olan Kaskat (kademeli) havalandırma ünitesi tercih edilmiştir.

Çözünmüş Oksijen doygunluk değerinin (Cs) bulunması:

Sıcaklığı 4-30 °C olan sular için Cs değeri üç yolla bulunabilir.(Eroğlu-1995)

a) Cs=468/31.6+T =468/31.6+25=8,26 mg/l
b) Cs=14.652-4.1012× 10-1T+7.9910× 10-3T2-2.7774× 10-5T3
Cs=14.652-4.1012× 10-1 × 25+7.9910× 10-3 × 252-2.7774× 10-5 × 253 =8,17 mg/l
c) Doygunluk değerinin sıcaklık ve klorür konsantrasyonuna bağlı olarak verildiği hazır
cetvellerden.
Tablo 3.1: 760 mm-Hg basıncında ve %20-90 nispetinde oksijen ihtiva eden kuru havaya
maruz tatlı ve tuzlu suyun Ç.O. doygunluk konsantrasyonları (T=25°C için). (Eroğlu-1995)
Klorür kons. (mg/l) 0 5000 10000 15000 20000
Ç.O. Doy. Kons. (mg/l) 8,38 7,96 7,56 7,15 6,74

Suyun klorür kons.: 350 mg/l

Enterpolasyonla Cs =8,35 mg/l bulunur. Çözünmüş oksijenin sudaki doygunluk değerinin
hazır cetvellerden alınması daha uygun olacağından bu değerlerden Cs =8,35 mg/l seçildi.

Kullanılacak Ç.O. miktarının bulunması:

a)Demir Oksidasyonu:
Fe=4,5 mg/l
2 Fe + 1/2 O2 + 5 H2O → 2 Fe(OH)3 + 4 H+
112 mg/l Fe için 16 mg/l O2 gerekirse
4,5 mg/l Fe için X mg/l O2 gerekir.
X=0.642 mg/l O2 gerekir.
b)Mangan Oksidasyonu:
Mn=3,0 mg/l

6 Mn+++ O2 + 6H2O 2 Mn3O4 + 12 H+

2 Mn3O4 +2 O2 6 MnO2

6 Mn + 3 O + 6H O 2 MnO + 12 H
++ ↓ +
2 2 2
330 mg/l Mn için 96 mg/l O2 gerekirse
3,0 mg/l Mn için X mg/l O2 gerekir.
X=0.872 mg/l O2 gerekir.
c)Organik Madde Oksidasyonu:
Toplam organik madde:7,0 mg/l ve 1,5 mg/l organik madde oksitlendiği kabul edilirse;
C5 H7 O2 N +5 O2 → H2O + 4 CO2 + NH4 + HCO3
113 mg/l organik madde için 160 mg/l O2 gerekirse
1,5 mg/l organik madde için X mg/l O2 gerekir.
X = 2,12 mg/l O2 gerekir.

1 g organik madde oksitlenirken 0.16 g NH4 açığa çıkmaktadır. NH4 oksitlenmesi için,

NH4 + 2O2 NO2+2H2 O

18 mg NH4 için (4*16 ) mg O2 gerekirse

(1,5*0,16 ) mg/l NH4 için X

X = 0,85 mg/l O2 gerekir.

Toplam Ç.O. ihtiyacı = 0.64 + 0.87+ 2,12+0,85 = 4,48 mg/l O2

Havalandırma Ünitesinin Boyutlandırılması:

Kaskat yüksekliği H = 1.5 m kabul edilirse K=(K× Cs)/Cs=7/8,35=0,838

C1=Cs -(Cs -C0 )× (1-K)n

K*Cs DÜŞÜM
0 YÜKSEKLİĞİ
0,5 İLE1K*Cs 1,5
ARASINDAKİ
0 3,5 BAĞINTI
5,75 7
K*Cs (g O2/m3)

0
0 0,5 1 1,5
DÜŞÜM YÜKSEKLİĞİ(m)

a)Tek Kademeli Kaskat Durumunda çıkış O2 Konsantrasyonu:

H=1.5 m için K× Cs =7 g O2 /m3 =mg O2/l
K=(K× Cs)/Cs=7/8,35=0,838
C1=8,35 -(8,35-3,5 )× (1-0,838)1
 C1=7,56 mg/l
b)İki Kademeli Kaskat Durumunda çıkış O2 Konsantrasyonu:
H=1.5 m  h=1.5/2=0.75 m.
K× Cs =5 g O2 /m3 =mg O2/l (grafikten)
K=(K× Cs)/Cs=5/8,35=0,598
C2=8,35 -(8,35 -3,5 )× (1-0,598)2
C2=7,56 mg/l
c)Üç Kademeli Kaskat Durumunda çıkış O2 Konsantrasyonu:
H=1.5 m  h=1.5/3=0.5 m.
K× Cs =3.5 g O2 /m3 =mg O2/l (grafikten)
K=(K× Cs)/Cs=3.5/8,35=0.419
C3=8,35 -(8,35 -3,5 )× (1-0,419)3
C3=7,39 mg/l

3. kademeden sonra çözünmüş O2 miktarında fazla bir değişme olmadığından iki kademe
yeterlidir. Gerekli O2 miktarı 4,48 mg/l bulunmuş idi.
Suda kalan Çözünmüş Oksijen: 7,56-4,48=3,08 mg/l olur.

İki kademeli havalandırıcı kullanıldı.Gerekli havalandırıcı boyunu ayarlayabilmek için Ç.O

5’in üstünde olmalı.Yapılacak olan karıştırma ünitelerinde bu değer sağlanacaktır.

Kaskat kapasitesinin = 0,01 m3/sn.m olması istenir. Buna göre kaskatın boyunun
hesaplanmasına geçilir.

Q2040 için :
Kaskat uzunluğu = Q2040 / Kaskat kapasitesidir.
L =1,581 m3/sn / 0,01 m3/sn.m ≅ 158,1 m olarak bulunur.

Min alan ihtiyacı = 85 m2s/m3 x 1,581 m3/sn = 134,38 m2

Max alan ihtiyacı =106 m2s/m3 x 1,581 m3/sn = 167,58 m2

Q2025 için :
Kaskat uzunluğu = Q2025 / Kaskat kapasitesidir.
L =0,862 m3/sn / 0,01 m3/sn.m ≅ 86,2 m olarak bulunur.

Min alan ihtiyacı = 85 m2s/m3 x 0,862 m3/sn = 73,27 m2

Max alan ihtiyacı =106 m2s/m3 x 0,862 m3/sn = 91,37 m2
 Q2025 Q2040
Min. alan 73,27 m2 134,38 m2
Max. alan 91,37 m2 167,58 m2
Basamak uzunluğu 86,2 m 158,1 m

17,2m 14,2m 11,2m Q2025

9,0m

12,0m

15,0m

Ölçeksiz Havalandırıcı Şekli

Buna göre 2025 yılı için şekilde görüldüğü üzere 2 yönlü akış kabul edilmektedir. 2040 yılı
içinde 4 yönlü olarak akış düşünülmüştür.

2025 yılı için :

Basamak uzunluğu = 2 ×(17 ,2m +14 ,2m +11,2m ) = 85 ,2m olarak bulunmuş. Gereken
basamak uzunluğu 86,2 m ye yaklaşık olarak ulaşılmıştır.
Bulunan alan:
2025 yılı için 14,2*6 = 85,2 m2 olarak bulunmuştur. Bu alan bulunan max ve min alan
içindedir.

2040 yılı için:

Basamak uzunluğu = 2 ×(17 ,2m +14 ,2m +11,2m ) + 2 ×(15 m +12 m + 9m ) =157 ,2m
olarak bulunmuş.Gereken basamak uzunluğu 158,1 m ye yaklaşık olarak ulaşılmıştır.
Bulunan alan:
2040 yılı için 12*6+85,2=157,2 m2 olarak bulunmuştur. Bu alan bulunan max ve min alan
içindedir.

Giriş Yapısının Boyutlandırılması :

 Tesise giriş boru çapı 1200 mm. seçilmiştir.
π × D2 4× Q
Q=V×A =V× ⇒V=
4 π × D2
2025 yılı için:
4 × 0,862
Q2025=0,862 V = = 0,76 m s (0.6m/s-1.8m/s) olup uygundur.
π × (1,2 ) 2

2040 yılı için:

4 ×1,581
Q2040=1,581 V = = 1,39 m s (0.6m/s-1.8m/s) olup uygundur.
π × (1,2 ) 2

Çıkış Yapısı :

h n= 0,016 s =0,0005 olarak seçilir.(0,0001 - 0,0005)

b b = 2h olarak kabul edilir. R = h/2

1 2 1
Q= × R 3 × s 2 × A Maning formülü ile hesaplarız.
n
2
1 h 3
× ( 0,0005 )
1
0,862 m / sn = ×  
3 2 × 2h 2
n 2

Buradan h =0,76m olarak bulunur. h=0,8 alındı. B= 2 x 0,8m = 1,6 m olarak bulunur.

Hız kontrolü :

2025 yılı için:

Q = V × A ⇒ 0,862 m 3 / sn = V × ( 0,8m ×1,6m )

V = 0,67 m/sn olarak bulunur.(0,6 - 1,8 m/s)

2040 yılı için:

Q = V × A ⇒1,581 m 3 / sn = V × ( 0,8m ×1,6m )

V = 1,23 m/sn olarak bulunur.(0,6 - 1,8 m/s)

 Havalandırma Ünitesi Boyutları

2025 2040

Toplam Kaskat uzunluğu (m) 86,2 158,1

Düşüm yüksekliği (m) 0.75 0.75

Düşüm sayısı 2 2

Havalandırma yönü 2 4

B uzunluğu (m) 1,5 1,5

Tesis alanı (m2) 85,2 157,2

Giriş boru çapı (mm) 1200 1200

Çıkış kanalı genişliği (m) 1,6 1,6

Çıkış kanalı su yüksekliği (m) 0,8 0,8