PRAKTIKAL 5 : Elektrokimia Daya Gerak Elektrik Sel :

Tajuk Tujuan

Untuk menyiasat kesan kepekatan terhadap daya gerak elektrik (d.g.e.) sel

Bahan : EC1 ialah akues 1.0 mol dm-3 kuprum(II) nitrat EC2 ialah akues 2.0 mol dm-3 zink nitrat EC3 ialah akues 1.0 mol dm-3 zink nitrat EC4 ialah akues 0.1 mol dm-3 zink nitrat EC5 ialah akues 0.01 mol dm-3 zink nitrat EC6 ialah akues 0.001 mol dm-3 zink nitrat Larutan tepu kalium klorida.

Alat Radas
3

: Bekalan kuasa 3V, potentiometer, joki, kepingan zink, kepingan kuprum,

100 cm silinder penyukat, 100 cm3 bikar, kertas turas, galvanometer, penyambung klip buaya.

Teori :

Sumber elektrik dari sel elektrik mampu mengubah tenaga kimia kepada tenagakeupayaan elektrik. Daya gerak elektrik (d.g.e) ialah keupayaan atau tenaga sesuatupunca elektrik untuk menggerakkan cas-cas elektrik dari satu terminal ke terminal yanglain. Daya gerak elektrik ditakrifkan sebagai jumlah tenaga yang dibekalkan oleh suatusel untuk menggerakkan satu coulomb cas dari satu terminal ke terminal yang lain.Dayagerak elektrik juga boleh dilihat sebagai bezakeupayaan yang merentasi terminal selketika arus sifar (tiada beban).Bagi larutan 1M pada 25C (keadaan piawai), EMF standard (sel potensi standard) dipanggil E sel. Bagi sel standard, terdapat tiga syarat perlu dipatuhi iaitu : kepekatan ion (1.0 mol dm-3), suhu (25 C) dan tekanan (1 atm). Dalam terma kepekatan sel, kepekatan komponen sel boleh mempengaruhi emf sel,sebuah sel boleh dibina dengan mempunyai ion logam yang sama untuk anod dan katod, tetapi pada kepekatan yang berbeza dalam kedua-dua bahagian sel.

Eksperimen ini dijalankan bertujuan untuk menyiasat kepekatan larutan terhadap daya gerak elektrik (d.g.e) sel. Pengaliran elektron dari anod ke elektrod luar adalah disebabkan oleh perbezaan dalam tenaga keupayaan elektrod. Perbezaan dalam tenaga keupayaan per coulomb cas dipanggil beza keupayaan dan diukur dalam unit volt (V). Beza keupayaan ini dikenali sebagai daya gerak elektrik (d.g.e.) sel. Selain itu, d.g.e. sel juga dikenali sebagai keupayaan sel atau voltan sel. Manakaladalam keadaan piawai, d.g.e. sel pula dipanggil d.g.e. piawai atau keupayaan piawaisel dan diberi simbol E sel.Keupayaan elektrod piawai (E) adalah beza keupayaan untuk tindak balasyang berlaku pada sesuatu elektrod. Nilai E bergantung kepada tiga faktor iaitu kepekatan, suhu dan tekanan bahan tindak balas dan hasil tindak balas yang ada pada elektrod itu.

Langkah berjaga-jaga :

Sebelum mengambil bacaan pada voltmeter kita mesti memastikan semua wayar disambungkan dan memastikan voltmeter mesti berfungsi dengan jarum menunjukkan sifar. Semasa memotong plat tembaga dan zink, kita mesti berhati-hati kerana ia mempunyai hujung yang tajam dan akan mencederakan kita. Untuk membuat keputusan dengan tepat dan keadaan yang baik, kita mesti membersihkan tembaga dan kepingan zink dengan kertas pasir kerana tembaga dan zink akan mudah teroksida.

Prosedur

1. 50.0 cm3 EC1 dimasukkan ke dalam bikar A dan 50 cm3 EC2 ke dalam bikar B dengan menggunakan silinder penyukat. 2. Satu jalur kertas turas direndamkan ke dalam larutan tepu kalium iodida. Satu hujung kertas turas tersebutdicelupkan ke bikar A manakala satu hujung lagi ke bikar B untuk membina titian garam. 3. Kepingan zink dan kuprum dicuci dengan kertas pasir kemudian dibasuh dengan air suling serta dikeringkan. 4. Kepingan kuprum dikelipkan dengan klip buaya dan kemudian disambungkan ke terminal positif bekalan kuasa. 5. Kepingan zink disambungkan ke galvanometer yang telah disambung kepada joki. 6. Terminal negatif bekalan kuasa disambungkan ke penghujung potentiometer yang satu lagi seperti dalam Rajah 3.

7. Kedua-dua kepingan logam tersebutdicelupkan ke dalam larutan masing-masing. Selepas satu minit, joki digerakkan di sepanjang wayar potentiometer sehingga

galvanometer menunjukkan bacaan sifar iaitu bacaan yang menunjukkan tiada arus yang mengalir. Joki tidak boleh digelongsorkan di sepanjang wayar potentiometer bagi mengelakkan pembentukan rintangan. 8. Jarak wayar potentiometer dicatatkan sebagai x cm dan bacaan direkodkan dalam jadual yang diberi. 9. Eksperimen di atas diulangi dengan menggantikan larutan EC 2 dengan larutan lain seperti yang terdapat dalam jadual tersebut. Kertas turas yang baru digunakan bagi setiap larutan baru yang diuji. 10. Ecelldikirakan dengan menggunakan formula berikut :

Ecell=

x _________________________ X 3 V Panjang wayar potentiometer

Bekalan kuasa 3V Potentiometer

Joki kuprum Larutan kuprum (II) nitrat Zink

Titian Garam

Larutan zink nitrat

Rajah 3

Keputusan

: Panjang wayar potentiometer = 200sm Ecell/ V [Zn2+] / mol dm-3

Amali

Bikar A

Bikar B

Panjang wayar, x/cm

1 2 3 4 5

50 cm3 EC1 50 cm3 EC1 50 cm3 EC1 50 cm3 EC1 50 cm3 EC1

50 cm3 EC2 50 cm3 EC3 50 cm3 EC4 50 cm3 EC5 50 cm3 EC6

30 37 45 47 48

0.9 1.11 1.35 1.41 1.44

2 1 0.1 0.01 0.001

Perbincangan :

Dalam eksperimen ini kita akan membincangkan tentang kesan kepekatan ke atas daya gerak elektrik sel. Daya gerak elektrik ialah daya yang diperlukan untuk menolak elektron melalui litar luar. Potensi sel =Ecellemf sel. Bagi larutan 1M pada 25 C (keadaan piawai), EMF

standard (sel potensi standard) dipanggil E sel. Kita juga mengetahui bahawa nilai tenaga elektrik negatif menunjukkan reaksi tidak spontan, manakala bagi reaksi spontan redoks dalam sel voltan yang akan menghasilkan nilai daya gerak elektrik positif. Bagi sel standard, terdapat tiga syarat perlu dipenuhi iaitu kepekatan ion (1.0 mol dm 3

), suhu (25 C) dan tekanan (1 atm). Dalam terma kepekatan sel, kepekatan komponen sel

boleh mempengaruhi emf sel, sebuah sel boleh dibina dengan mempunyai logam yang sama untuk anod dan katod dan ion logam yang sama, tetapi pada kepekatan yang berbeza dalam kedua-dua bahagian sel. Kuar Kepekatan boleh dibina daripada anod logam dan penyelesaian (bagi memudahkan) kation 1M dengan jambatan garam yang dimasukkan ke dalam larutan logam yang sama kepekatan tidak diketahui. EMF kecil akan dijana bergantung kepada kepekatan larutan ion logam yang diuji (dan bilangan elektron yang dipindahkan). Ia adalah seperti yang dilakukan dalam eksperimen ini. Dari keputusan dan pemerhatian, keputusan eksperimen adalah berbeza dengan nilai teori, ini mungkin kerana beberapa faktor seperti eksperimen tidak sepenuhnya dalam keadaan standard, masa dalam merekodkan data, beberapa kesilapan dalam membaca dan sebagainya. Ini menyebabkan sel telah dinyahcas dan hampir mencapai keseimbangan. Persamaan Nernst boleh digunakan untuk menjana sel yang mempunyai DGE berdasarkan atas perbezaan dalam kepekatan. Kesan kepekatan bahan tindak balas dan kepekatan komponen sel mempengaruhi sel EMF (Ecell). Seperti yang kita tahu dua faktor yang memberi kesan EMF adalah kepekatan ion, 1.0 mol dm-3, dan suhu 25 C. Apabila faktor menukar nilai EMF juga berubah, ia akan menyebabkan tindak balas di bawah keadaan yang tidak standard. Untuk mengira dge dihasilkan oleh sel di bawah reaksi yang tidak standard, kita boleh menggunakan Persamaan Nernst seperti di bawah;

E = Potensi sel (V) di bawak keadaan spesifik E = Potensi sel padakeadaan standard R = pemalar gas unggul = 8.314 J/mol-K T = suhu (kelvin), secara umumnya 25 C (298 K)

n = bilangan molelektron yang dipindahkan dalam persamaan seimbang F = Pemalar Faraday, cas ke atas satu mol elektron = 95,484.56 C/mol lnQc = log naturalbagi tindak balas quotient pada satu-satu masa Dalam menjalankan eksperimen kita perlu berhati-hati dan memberi perhatian tentang

sesuatu yang mempengaruhi keputusan. Pertama, kita mestilah menetapkan bekalan kuasa kepada 3V. Sebelum memulakan eksperimen, kita mesti memastikan semua wayar disambungkan dan galvanometer mesti berfungsi dengan jarum menunjukkan sifar. Semasa memotong plat tembaga dan zink kita mesti berhati-hati kerana ia mempunyai hujung tajam dan akan mencederakan kita. Untuk membuat keputusan kita tepat dan dalam keadaan yang baik, kita mesti membersihkan tembaga dan kepingan zink dengan kertas pasir kerana tembaga dan zink akan mudah teroksida. Selain itu, joki yang kita gunakan mesti diletakkan dengan serta-merta di atas wayar potentiometer. Joki tidak boleh digelongsorkan di sepanjang wayar potentiometer bagi mengelakkan pembentukan rintangan.

Kesimpulan : Apabila kepekatan meningkat , daya gerak elektrik menurun kerana kepekatan bahan adalah berkadar songsang dengan nilai d.g.e seperti yang telah dikemukakan oleh persamaan Nernst untuk tindak balas redoks.

Soalan:

1. Tuliskan gambar rajah sel untuk sistem elektrokimia tersebut. Zn (s) / Zn2+(aq) Cu2+(aq) / Cu(s)

2. Tuliskan persamaan tindak balas setengah untuk tindak balas yang berlaku dalam bikar A dan B seterusnya tuliskan tindak balas sel keseluruhan.

Bikar A, Cu2+(aq) + 2 e Cu(s) (Penurunan)

Bikar B, Zn (s) Zn2+(aq) + 2 e (Pengoksidaan)

Persamaan Keseluruhan, Cu2+(aq) + Zn (s) Cu(s) + Zn2+(aq) (Redoks)

3. Plotkan graf Ecelllawan lg[Zn2+] dalam bikar B dan jelaskan bagaimana daya gerak elektrik (d.g.e.) sel berubah berbanding dengan perubahan kepekatan Zn 2+ dalam bikar B.

Jika kita lihat graf, kita boleh menyimpulkan bahawa nilai sel E adalah berkadar secara songsang dengan nilai log [Zn2+]. Nilai Ecel lmeningkat apabila nilai log [Zn2+] menurun. Ini bermaksud kepekatan Zn2+ menjejaskan daya gerak elektrik sel.

4. Jelaskan apa akan berlaku kepada nilai Ecell jika (i) Larutan dalam bikar A digantikan dengan larutan akues 0.1 mol dm-3 kuprum(II) nitrat, Jika larutan dalam bikar A digantikan dengan larutan akues 0.1 mol dm-3 kuprum(II) nitrat, nilai Ecell boleh ditentukan dengan menggunakan Persamaan Nernst. Selepas pengiraan nilai Ecell adalah lebih kecil berbanding dengan eksperimen 1, EC1 + EC2 yang mempunyai nilai 1.09. Ini adalah disebabkan kepekatan berbeza supaya ia akan menjejaskan nilai daya gerak elektrik sel. Selain daripada itu bahan tindak balas tidak banyak yang digunakan dan produk kurang dijana dalam ujikaji 1 semasa tindak balas. (ii) Larutan dalam bikar B digantikan dengan larutan akues 0.1 mol dm3

aluminium klorida, dan kepingan zink digantikan dengan kepingan

aluminium ? Apabila larutan dalam bikar B digantikan dengan 0.1 mol dm-3 akueus aluminium klorida, dan plat logam zink digantikan dengan logam aluminium, Ecell juga akan berubah. Dengan menggunakan Persamaan Nernst, kita boleh membuktikan apa yang akan berlaku kepada nilai Ecell.Dari persamaan, proses penurunan dalam katod kali ganda sebanyak tiga manakala proses pengoksidaan di anod mesti kali ganda sebanyak dua. Nilai dge adalah lebih besar apabila kita menggunakan logam aluminium berbanding apabila menggunakan kepingan zink dan zink nitrat yang mana 1.997 V kepada 2.017 V. Ini adalah kerana [Al3+] mempunyai kecenderungan yang lebih tinggi untuk mengoksidakan berbanding dengan zink yang berdasarkan keupayaan standard. Selain itu, aluminium lebih elektropositif berbanding dengan zink. Keupayaan standard untuk aluminium juga lebih positif.

RUJUKAN

Blaber, M. (2000). Electrochemistry : Effect of Concentration on Cell EMF. Diakses 1 Mac 2012 dari http://www.mikeblaber.org/oldwine/chm1046/notes/Electro/Conc/Conc.htm

pada

Lim You Sie& Yip Kim Hong. (2006). PRE-U Text STPM Physical Chemistry. Selangor: Pearson Longman.

Oracle ThinkQuest (2000). Electrochemistry : Nernst Equation and Faraday's Law. Diakses pada 2 Mac 2012 dari http://library.thinkquest.org/C006669/data/Chem/electrochemistry/nernst

Laman Web

Wikipedia, Pembakaran. Di akses pada Mac 10, 2014, daripadahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Pembakaran

Rozinawati, Kimia Site . Di akses pada Mac 13, 2014, daripadahttp://rozinawati.tripod.com/kimia.html Scribd,

Termokimia. Di akses pada Mac 13, 2014, daripadahttp://www.scribd.com/doc/68037752/termokimia-nota

Cikgu Zainida (2011). Di akses pada Mac 18, 2014, daripadahttp://cikguzainida.blogspot.com/2011/07/haba-pembakaran.html

Portal Pendidikan Utusan 2001-2009. Di akses pada Mac 20, 2014, daripadahttp://www.tutor.com.my/tutor/contentrm.asp?e=SPM&s=KIM&n=b