saqarTvelo beWedia bajaRlo
da Tbilisi Sig Cadgmuli badaRSi...…
# 6
ÒÁÈËÈÑÖÛ ! ËÞÄÈ ÐÀÇÍÛÕ ÍÀÖÈÎÍÀËÜÍÎÑÒÅÉ, ÐÀÇÍÛÕ ÂÅÐÎÈÑÏÎÂÅÄÀÍÈÉ, ÐÀÇÍÛÕ ÏÎËÈÒÈ×ÅÑÊÈÕ ÂÇÃËßÄΠ--
ÐÎÄÈÂØÈÅÑß, ÂÛÐÎÑØÈÅ, ÆÈÂØÈÅ è ÏÐÎÆÈÂÀÞÙÈÅ Â ÒÁÈËÈÑÈ -- ÎÁÚÅÄÈÍßÉÒÅÑÜ!
ÒÁÈËÈÑÑÊÈÅ
ÇÀÐÈÑÎÂÊÈ
...Íèíî÷êà ëþáèëà õîäèòü ïî
ñòàðûì óëî÷êàì ýòîãî äðåâíåãî ãî-
ðîäà. Çâóêè è çàïàõè áóäîðàæèëè,
âûçûâàëè èç ãëóáèíû ïîäñîçíàíèÿ
êàðòèíû ïðîøëîãî. Áûâøèå Ìè-
ëþòèíñêàÿ, Êñåíüåâñêàÿ, Ãîëîâè-
íñêàÿ... Íîâûå íàçâàíèÿ ïðèæèâà-
ëèñü ñ òðóäîì. Êîå-ãäå ñîõðàíè-
ëèñü áóëûæíûå ìîñòîâûå, èç çàãà-
äî÷íîé ãëóáèíû àðîê òÿíóëî ïðîõ-
ëàäîé è ïëåñåíüþ. Ñåðûå çàïû-
ëåííûå àòëàíòû âçèðàëè íà íå¸
ïóñòûìè ãëàçíèöàìè. È âñ¸ äðå-
áåçæàùèé, ãðåìÿùèé ïî ñòàðûì
ðåëüñàì òðàìâàé, ñ âèçãëèâûì
ñêðèïîì íà ïîâîðîòàõ... ×óãóííûå
îãðàäû, êîâàííûå âîðîòà, çàìøå-
ëûå ñòåíû... Óëî÷êè áûëè óçêèìè,
ìíîãîëåòíèå ïëàòàíû è àêàöèè ïå-
ðåïëåëè ñâîè âåòâè, îáðàçóÿ ñèçî-
âàòî-ñèíèå òåíè. Êàæäûé äîì õðà-
íèë ñâîþ èñòîðèþ. Âîò ýòîò, íàï-
ðèìåð, íàçûâàëè Áèäîåâñêèì.
Ðåçíàÿ äâåðü, âèòûå, ïî÷òè øåõòå-
ëåâñêèå îêíà,ëàòóííûå ðó÷êè è
î÷åíü êðàñèâàÿ ïàðàäíàÿ ñ ðàñ-
ïèñíûìè ïîòîëêàìè è ñòåíàìè.
Çäåñü êîãäà-òî æèë èçâåñòíûé â ãî-
ðîäå âðà÷, âåëèêîëåïíûé äèàãíîñò
Áèäîåâ. È âåñü äâóõýòàæíûé îñîá-
íÿê ïðèíàäëåæàë åìó. Íî ïðèø¸ë
ãåãåìîí, äîêòîðà óïëîòíèëè, îñòà-
âèâ êîìíàòó è ìàëåíüêóþ êóõíþ -
áûâøóþ äâîðíèöêóþ. Âñ¸ îñòàëü-
íîå ðàçäàëè íåèìóùèì. Íåèìó-
ùèå ðàçðîñëèñü, ðàçìíîæèëèñü,
çàïîëíèâ ñîáîé âñ¸ ïðîñòðàí-
Äîðîãèå òáèëèñöû! Âû ìîæåòå ïîñìîòðåòü âñå íîìåðà
íàøåé ãàçåòû íà ñàéòå: http://jewsofgeorgia.blogspot.com
ioseb griSaSvili
ñòâî... À äîêòîð âñêîðå óìåð, íå
âûäåðæàâ òÿæåñòè ïåðåìåí... Ðÿ-
äîì ðàñïîëàãàëñÿ áûâøèé îñîá-
íÿê ïðîâèçîðà Êóòàòåëàäçå, ñ àï-
òåêîé íà íèæíåì ýòàæå. Àïòåêà
áûëà íåîáû÷íîé, åäèíñòâåííîé â
ñâî¸ì ðîäå, ñî ñëåäàìè áûëîãî
âåëè÷èÿ. Ðåçíûå øêàôû êðàñíîãî
äåðåâà, ðàñïèñíûå ïëàôîíû è -
ÿùè÷êè, ÿùè÷êè ñ êàëëèãðàôè÷åñ-
êèìè íàäïèñÿìè íà ôàðôîðîâûõ
âñòàâêàõ. Çà ñòåêëîì ñòîÿëè êðà-
ñèâûå áàíêè ñ ïèÿâêàìè è ñêëÿíêè
ò¸ìíî-êîðè÷íåâîãî öâåòà, íàïîìè-
íàâøèå ñîëäàòèêîâ â êèðàñèðàõ.
Íèíî÷êå íðàâèëîñü ñòîÿòü è ïî-
äîëãó ñìîòðåòü íà ýòó áåññëîâåñ-
íóþ àðìèþ. Åé ïðåäñòàâëÿëèñü
ðàçíîîáðàçíûå ñêàçî÷íûå ñþæå-
òû, îíè âîëíîâàëè è óíîñèëè â çà-
îáëà÷íûå äàëè... Ñ äûðÿâûõ òóôå-
ëåê íà ìîçàè÷íûé ïîë ñòåêàëà âî-
äà, îáðàçóÿ ãðÿçíûå ëóæè. Ïîñëå
ïðîìîçãëîé óëèöû áûëî òåïëî è
óþòíî...
Ïîæèëàÿ àïòåêàðøà äîëãî
ñìîòðåëà íà îçÿáøóþ äåâî÷êó, çà-
òåì âçäîõíóëà è ïîäîçâàëà. Íè-
íî÷êà âèíîâàòî ïîäîøëà. "Âîçü-
ìè",- ñêàçàëà àïòåêàðøà è ïðîòÿ-
íóëà ïëèòêó ãåìàòîãåíà... Ïðîøëî
ìíîãî ëåò. Íî êàæäûé ðàç, çàõîäÿ â
àïòåêó è âèäÿ æ¸ëòóþ îáëàòêó, Íè-
íî÷êà ñ íåæíîñòüþ âñïîìèíàëà
ëèöî ñòðîãîé àïòåêàðøè...
Åëåíà Ëîáà÷åâà
David’s Shield Inc.
Tftboepcbsj
am ramodenime wlis win simon kri-
xelis ojaxSi vijeqiT TiTon simo-
ni, irakli WilaZe da mirian SaorSi-
Ze da gazeTis morig nomers vamza-
debdiT.
mosaRamovda. simonis meuRlem na-
taSam sufrasTan migviwvia da sa-
dilTan erTad erTi boTli Rvino
SemogvTavaza.
saubari aTas rames Seexo da bo-
los ratomRac kolia varnazovi
vaxseneT. atyda dava, vin ufro kar-
gad icnobda baton kolias.
kolia varnazovi TbilisSi cno-
bili vaJkaci gaxldaT. garegnulad
Semkuli uaRresad mimzidveli, sau-
keTesod aRzrdili, komunikabeluri
igi nebismier sazogadoebas amSve-
nebda. Cemi TvaliT minaxavs misi
gulTbili Sexvedra sakavSiro mi-
nistris moadgilesTan elizbar
mindelTan, saqarTvelos centralu-
ri komitetis mdivnebTan, ministreb-
Tan, mecnierebTan, yovelgvar qedmaR-
lobis moklebuli qeifi oseTis ma-
RalmTiani soflis faTqineTis
glexebTan, wyneTel ZvelbiWebTan,
mZRolebTan. Zvelqalaquri ustaba-
Si SeiZleba gvewodebina.
simoni, irakli da me mTeli Tao-
ÏÓØÊÈÍ, ÒÈÔËÈÑ
È ÄÂÎÉÍÀß ÎÏÅ×ÀÒÊÀ
 "Ïóòåøåñòâèè â Àðç-
ðóì" ñëó÷èëàñü íåîáû÷íàÿ
îïå÷àòêà - äâîéíàÿ. Ïîýò ðàñ-
ñêàçûâàë òàì î ãîðîäå Òèô-
ëèñå è åãî ãðóçèíñêîì èìåíè,
è ïðè ïåðâîé ïóáëèêàöèè
ôðàçà ïðîçâó÷àëà òàê: "Ñà-
ìîå åãî íàçâàíèå (Òáèìèêà-
ëàð) çíà÷èò “Æàðêèé ãî-
ðîä". Âîò ýòîò-òî "Òáèìèêà-
ëàð" è áûë ïëîäîì äâîéíîé
îïå÷àòêè. Äåëî â òîì, ÷òî
Òèôëèñ çâàëñÿ èíà÷å: Òáè-
ëèñ-êàëàê. Îäíàêî Ïóøêèí
âûïèñûâàë íàçâàíèå èç êíèãè
íåêîåãî Ãþëüäåíøòåäòà, ãäå
îïå÷àòêà ïðåâðàòèëà ãîðîä â
Òáèëèñ-êàëàð. Âûïèñàë ïîýò
âñå òî÷íî, íî íàäî æå áûëî
òàêîìó ñëó÷èòüñÿ: âòîðàÿ
biT umcrosi viyaviT koliaze, mag-
ram es xels ar uSlida mas CvenTa-
nac toliviT eamxanaga.
rogorc naRdi TbiliselisaTvis,
misTvisac araferi adamianuri uc-
nobi ar iyo.
saocaria, magram aseTi mravalfe-
rovani interesebis patroni axer-
xebda uaRresad didi profesiona-
li yofiliyo. jer kidev sruliad
axalgazrda igi saTaveSi edga saq-
SaxtmSenis satransporto meurneo-
bas, es ki is dro gaxldaT, roca
SaxtmSeni saxelmwifod iTvleboda
saxelmwifoSi.
mogvianebiT TbilisSi avtoprofi-
laqtoriumebis qseli swored man
Seqmna da Rirseuladac uZRveboda
am rTul meurneobas.
Cveni dava kargaxans gagrZelda
da bolos igi Tbilisurad damTav-
rda.
iraklis winadadebiT Tbilisidan
cxra mTis iqiT orma qarTvelma,
rusma da ebraelma Tbiliseli so-
mexi vaJkacis kolia varnazovis Se-
sandobari SevsviT.
mirian SaorSiZe
îïå÷àòêà ñíîâà èçìåíè-
ëà èìÿ ãîðîäà - òåïåðü
óæå äî íåóçíàâàåìîñòè!
Ïðèìå÷àòåëüíî, ÷òî
ÿâèëñÿ ìèðó "Òáèìèêà-
ëàð" íå ãäå-íèáóäü - â
ñîáñòâåííîì ïóøêèíñ-
êîì æóðíàëå "Ñîâðå-
ìåííèê". È ýòî áûëà íå
åäèíñòâåííàÿ îïå÷àòêà,
ïðîáðàâøàÿñÿ â æóð-
íàëüíûé òåêñò "Àðçðó-
ìà". Òàì ìîæíî áûëî
ïðî÷åñòü, íàïðèìåð, ÷òî
ó êàëìûêîâ "ïàñóòñÿ èõ
óðîäëèâûå, êîñìàòûå
êîçû", õîòÿ Ïóøêèí ïè-
ñàë î êàëìûöêèõ êîíÿõ...
Ä.Þ. Øåðèõ
2 Tbiliselebi
ÌÈÕÀÈË ÑÅÌÅÍÎÂÈ× ÂÎÐÎÍÖÎÂ
27 äåêàáðÿ 1844 ãîäà â Òèôëèñ ïðè-
áûë ïåðâûé Íàìåñòíèê Êàâêàçà Ì.Ñ.
Âîðîíöîâ...
Ìèõàèë Ñåìåíîâè÷ Âîðîíöîâ -
ñâåòëåéøèé êíÿçü, ãåíåðàë-ôåëüäìàð-
øàë. Ðîäèëñÿ â 1782 ãîäó, â ñåìüå äèï-
ëîìàòà. Äåòñòâî è þíîñòü ïðîâåë ïðè
îòöå â Ëîíäîíå, ãäå ïîëó÷èë áëåñòÿùåå
îáðàçîâàíèå, çàòåì âåðíóëñÿ â Ðîññèþ
è èçáðàë âîåííóþ êàðüåðó. Ó÷àñòíèê
ìíîãèõ ñðàæåíèé. Â 1803 ã. ñëóæèë â
àðìèè êíÿçÿ Öèöèàíîâà íà Êàâêàçå. Â
Îòå÷åñòâåííîé âîéíå 1812 ãîäà íàõî-
äèëñÿ ïðè àðìèè êíÿçÿ Áàãðàòèîíà. Î
ëè÷íîñòè Ì.Ñ.Âîðîíöîâà êðàñíîðå÷èâî
ãîâîðÿò íåêîòîðûå ôàêòû åãî áèîãðà-
ôèè. Â ñðàæåíèè ïîä Áîðîäèíî Ì.Âî-
ðîíöîâ áûë ðàíåí. Îòïðàâëÿÿñü íà èç-
ëå÷åíèå â ñâîå èìåíèå Àëåêñååâñêîå,
îí ïðèãëàñèë òóäà æå îêîëî 50 ðàíåíûõ
îôèöåðîâ è áîëåå 300 ðÿäîâûõ, êîòî-
ðûì îáåñïå÷èë çàáîòëèâûé óõîä. Åä-
âà ïîïðàâèâøèñü, âåðíóëñÿ â ñòðîé. Â
êàìïàíèè 1814 ãîäà áëèñòàòåëüíî âû-
äåðæàë ñðàæåíèå ïðîòèâ Íàïîëåîíà
ïðè Êðàîíå.  1815 ãîäó íàçíà÷åí êî-
ìàíäèðîì îêêóïàöèîííîãî êîðïóñà, íà-
õîäèâøåãîñÿ âî Ôðàíöèè äî 1818 ãîäà.
Âîéíà çàêîí÷èëàñü è îôèöåðû êîðïóñà,
î÷åâèäíî, âñïîìíèëè î ìèðíûõ ðàäîñ-
òÿõ æèçíè è ïîçâîëèëè ñåáå ðàçâëå÷üñÿ
â Ïàðèæå. Âî ÷òî ýòî âûëèëîñü, äîïîä-
ëèííî çíàë îäèí ÷åëîâåê - Âîðîíöîâ.
Ïåðåä îòïðàâêîé êîðïóñà â Ðîññèþ îí
âåëåë ñîáðàòü ñâåäåíèÿ î âñåõ äîëãàõ,
ñäåëàííûõ çà ýòî âðåìÿ êîðïóñíûìè
îôèöåðàìè.  ñóììå ïîëó÷èëîñü ïîëòî-
ðà ìèëëèîíà àññèãíàöèÿìè. Ïîëàãàÿ,
÷òî ïîáåäèòåëè äîëæíû ïîêèíóòü Ïà-
ðèæ äîñòîéíûì îáðàçîì, Âîðîíöîâ çàï-
ëàòèë ýòîò äîëã, ïðîäàâ èìåíèå Êðóã-
ëîå, äîñòàâøååñÿ åìó â íàñëåäñòâî îò
òåòè, ãðàôèíè Åêàòåðèíû Ðîìàíîâíû
Äàøêîâîé.
 1823 ãîäó Íèêîëàé I íàçíà÷èë Ì.
Ñ. Âîðîíöîâà ãåíåðàë-ãóáåðíàòîðîì
Íîâîðîññèéñêîãî êðàÿ è Áåññàðàáèè, à
çàòåì, â 1844 ã., íàìåñòíèêîì Êàâêàçà è
ãëàâíîêîìàíäóþùèì êàâêàçñêèìè âîéñ-
êàìè, îñòàâèâ çà íèì è íîâîðîññèéñêîå
ãåíåðàë-ãóáåðíàòîðñòâî. Íà ýòîì ïîï-
ðèùå Ì. Ñ. Âîðîíöîâ ïðîÿâèë ñåáÿ íå
òîëüêî êàê âîåííûé, íî è êàê òàëàíòëè-
âûé àäìèíèñòðàòîð, ïðîãðåññèâíûé îá-
ùåñòâåííûé äåÿòåëü, èìåþùèé ñàìîñ-
òîÿòåëüíóþ ïîçèöèþ è èçâåñòíûé ñâî-
èìè ëèáåðàëüíûìè âçãëÿäàì, êîòîðûå,
âïðî÷åì, íå âñåãäà îäîáðÿëèñü ïðè
öàðñêîì äâîðå.
"Ëþáåçíûé Àëåêñåé Ïåòðîâè÷! Òû
âåðíî óäèâèëñÿ, êîãäà óçíàë î íàçíà÷å-
íèè ìîåì íà Êàâêàç. ß òàêæå óäèâèëñÿ,
êîãäà ìíå ïðåäëîæåíî áûëî ýòî ïîðó÷å-
íèå, è íå áåç ñòðàõà îíîå ïðèíÿë, èáî
ìíå óæå 63-é ãîä..." - òàê ïèñàë Ì. Âî-
ðîíöîâ ñâîåìó äðóãó, ãåíåðàëó Åðìîëî-
âó, ïåðåä òåì, êàê îòïðàâèòüñÿ ê íîâîìó
ìåñòó íàçíà÷åíèÿ.
Îäíàêî, èìåííî Ì. Ñ. Âîðîíöîâó
ïðåäñòîÿëî ñûãðàòü îãðîìíóþ ðîëü â
ñòàíîâëåíèè Òèôëèñà, êàê ñòîëèöû Êàâ-
êàçà, åãî ðàçâèòèè è ñòðîèòåëüñòâå.
Ñ òîãî äíÿ, êàê îí ïðèåõàë â Òèô-
ëèñ, íà÷àëàñü çäåñü íåóñòàííàÿ äåÿ-
òåëüíîñòü . Ãîðîä íà÷àë ñòðåìèòåëüíî
ðàñòè. Òàêèõ òåìïîâ ðàçâèòèÿ îí, ïîæà-
ëóé, íå çíàë íèêîãäà. Òàì, ãäå åùå íå-
äàâíî ÷åðíåëè ïóñòûðè, ñâèäåòåëüñòâî-
âàâøèå îá óæàñàõ ïåðñèäñêîãî íàøåñò-
âèÿ, ïîäûìàþòñÿ öåëûå æèëûå êâàðòà-
ëû, ðåçêî âîçðàñòàåò ÷èñëî ïðîìûø-
ëåííûõ îáúåêòîâ, çàñòðîéêà ãîðîäà
óæå ïîä÷èíåíà ÷åòêîé ñõåìå, êîòîðàÿ
ñîõðàíèëàñü è ñåãîäíÿ. Çàìåòíî óëó÷-
øèëîñü è êà÷åñòâî ñòðîèòåëüñòâà, êîòî-
ðîìó ñïîñîáñòâîâàëî íàëàæèâàíèå
ïðîèçâîäñòâà ñòðîèòåëüíûõ ìàòåðèà-
ëîâ. Åñëè â 1846 ãîäó áûëî ïîñòðîåíî
ëèøü 40 êàìåííûõ äîìîâ, òî â ïåðèîä ñ
1849 ïî 1852 ã. èõ óæå áûëî ïîñòðîåíî
220.
 1847 ãîäó íà Ãîëîâèíñêîì ïðîñ-
ïåêòå ïîÿâëÿåòñÿ îäíî èç ïåðâûõ äîá-
ðîòíûõ çäàíèé - "Äâîðåö íàìåñòíèêà",
ïîñòðîåííûé àðõèòåêòîðîì Í. Ñåìå-
íîâûì â ðóññêîì êëàññè÷åñêîì ñòèëå.
Äâîðåö áûë ðåêîíñòðóèðîâàí â 1869
ãîäó Îòòî Ñèìîíñîíîì è óæå â
òàêîì âèäå äîøåë äî íàñ.
Ñ èìåíåì Âîðîíöîâà ñâÿçà-
íî ñòðîèòåëüñòâî äâóõ ìîñòîâ
÷åðåç Êóðó, êîòîðûå çàìåòíî óï-
ðîñòèëè è îæèâèëè ñîîáùåíèå
ïî îáå ñòîðîíû Êóðû, ñïîñîá-
ñòâóÿ, òåì ñàìûì, áûñòðîìó
ðàçâèòèþ ýòîé ÷àñòè ãîðîäà.
Îäèí èç íèõ è ñåãîäíÿ æèòåëè
Òáèëèñè ÷àñòî íàçûâàþò Âîðîí-
öîâñêèì. Ìîñòû áûëè ïîñòðîå-
íû ïî îáå ñòîðîíû Ìàäàòîâñêîãî
îñòðîâà èòàëüÿíñêèì àðõèòåê-
òîðîì Äæîâàííè Ñêóäèåðè, êî-
òîðûé ïîñëåäîâàë â Òèôëèñ çà
Ì.Âîðîíöîâûì èç Îäåññû.
Áîëüøîé 5-òè ïðîëåòíûé ìîñò
áûë îòêðûò 8 íîÿáðÿ 1853 ã. è
ïîëó÷èë íàçâàíèå Ìèõàéëîâñêî-
ãî (Íèêîëàåâñêîãî). Îäíîïðîëåòíûé,
êîòîðûé ñåãîäíÿ èçâåñòåí, êàê "Ñóõîé
ìîñò", áûë ïîñòðîåí â 1848-1851 ãîäó.
Ýòî íàçâàíèå îí ïîëó÷èë óæå â 1938
ãîäó, êîãäà áûë îñóøåí ðóêàâ Êóðû è
Ìàäàòîâñêèé îñòðîâ èñ÷åç, à ïîä ìîñ-
òîì áûëà ïîñòðîåíà äîðîãà.
Äåÿòåëüíîñòü Âîðîíöîâà íå îãðàíè-
÷èâàëàñü òîëüêî ñòðîèòåëüñòâîì è
îáóñòðîéñòâîì ãîðîäà. Ïî èíèöèàòèâå
Âîðîíöîâà, âïåðâûå, ïðî÷íî è ñàìîñòî-
ÿòåëüíî âûðàñòàåò êàâêàçñêèé ó÷åáíûé
îêðóã. Îäíîé èç ãëàâíûõ ïðåäïîñûëîê
äëÿ ýòîãî ïîñëóæèëî ëè÷íîå óáåæäåíèå
êíÿçÿ â íåîáõîäèìîñòè îáðàçîâàíèÿ
äëÿ ìåñòíûõ æèòåëåé è ãëóáîêî óâàæè-
òåëüíîå îòíîøåíèå Ì.Ñ. Âîðîíöîâà ê
äóõîâíîìó íàñëåäèþ çàêàâêàçñêèõ íà-
ðîäîâ. Ïîñòåïåííî îáðàçîâàòåëüíûå
ó÷ðåæäåíèÿ íà÷àëè ïðèíèìàòü ñïåöèà-
ëèçèðîâàííûé óêëîí (êîììåð÷åñêèé,
òåõíè÷åñêèé, âîåííûé, ðåëèãèîçíûé è
ò. ä.). Ðîñëî ÷èñëî ïðåïîäàâàåìûõ äèñ-
öèïëèí, êîòîðûå ñòàëè âêëþ÷àòü êóðñû
ïî àãðîíîìèè, àðõèòåêòóðå, ýêîíîìè-
÷åñêîé ãåîãðàôèè, áóõãàëòåðñêîìó ó÷å-
òó, èíîñòðàííûì ÿçûêàì (ëàòûíü, ôðàí-
öóçñêèé, íåìåöêèé), èñòîðèè Êàâêàçà è
äð. Ïðè Ì. Ñ. Âîðîíöîâå îáðàçîâàòåëü-
íàÿ ñèñòåìà â Çàêàâêàçüå óæå ìîãëà
îáåñïå÷èòü òàêîé óðîâåíü ïîäãîòîâêè
ó÷àùèõñÿ, êîòîðûé áûë íåîáõîäèì äëÿ
ïîñòóïëåíèÿ â ñòîëè÷íûå ðîññèéñêèå
óíèâåðñèòåòû.
Ñóïðóãà Ì. Ñ. Âîðîíöîâà, Åëèçàâåòà
Êñàâüåâíà (Áðàíèöêàÿ) ñòàëà èíèöèà-
òîðîì îñíîâàíèÿ ïåðâîãî æåíñêîãî
ó÷åáíîãî çàâåäåíèÿ ñâÿòîé Íèíû. Îíî
áûëî îòêðûòî 5 ìàÿ 1846 ãîäà "äëÿ âîñ-
ïèòàíèÿ è îáðàçîâàíèÿ ìîëîäîãî æåíñ-
êîãî ïîêîëåíèÿ". Ó÷åáíîå çàâåäåíèå,
ñî âðåìåíåì, ñòàëî îäíèì èç ëó÷øèõ
íà Êàâêàçå, à åãî âûïóñêíèöû ñëàâè-
ëèñü ïðåêðàñíûì îáðàçîâàíèåì è
èçûñêàííûìè ìàíåðàìè. Â Òèôëèñå
ïîÿâèëèñü ñâåòñêèå ñàëîíû, ñûãðàâøèå
âàæíóþ ðîëü â ðàçâèòèè êóëüòóðíîé
æèçíè ãîðîäà è íåìàëàÿ ðîëü â ýòîì
äåëå ïî ïðàâó ïðèíàäëåæèò ïðåäñòà-
âèòåëüíèöàì ïðåêðàñíîãî ïîëà.
Îäíî çà äðóãèì îòêðûâàëèñü â ãîðî-
äå ðàçëè÷íûå îðãàíèçàöèè è îáùåñòâà.
 ôåâðàëå 1850 ã. óòâåðæäàåòñÿ óñòàâ
êàâêàçñêîãî îáùåñòâà ñåëüñêîãî õîçÿé-
ñòâà, à â ìàðòå îòêðûâàåòñÿ ïåðâàÿ
âûñòàâêà åñòåñòâåííûõ ïðîèçâåäåíèé,
îáðàçöîâ ðåìåñëåííîé è ôàáðè÷íîé
ïðîìûøëåííîñòè â Çàêàâêàçüå, âïåð-
âûå ñîñòàâëÿþòñÿ òîïîãðàôè÷åñêèå
êàðòû Êàâêàçà, ó÷ðåæäàåòñÿ ïóáëè÷-
íàÿ áèáëèîòåêà è îòäåë Èìïåðàòîðñêî-
ãî ðóññêîãî ãåîãðàôè÷åñêîãî îáùåñòâà;
îñíîâûâàþòñÿ ó÷¸íûå îáùåñòâà, ðàáî-
òû êîòîðûõ âûçûâàþò áîëüøîé èíòå-
ðåñ åâðîïåéñêèõ íàó÷íûõ äåÿòåëåé.
Ïîîùðÿåòñÿ èçäàòåëüñêîå äåëî. Â 1846
ã. íà÷èíàåò âûõîäèòü ãàçåòà "Êàâêàç".
×èñëî ïå÷àòíûõ èçäàíèé ñêîðî çàìåò-
íî óâåëè÷èâàåòñÿ, ãàçåòû è æóðíàëû èç-
äàþòñÿ íà ðóññêîì, ãðóçèíñêîì, àðìÿíñ-
êîì è äàæå íåìåöêîì ÿçûêàõ. Â ìàðòå
òîãî æå ãîäà ó÷ðåæäàþòñÿ äâå âðåìåí-
íûå êîìèññèè â Òèôëèñå è Êóòàèñå äëÿ
ïðèâåäåíèÿ "â ïîëîæèòåëüíóþ èçâåñò-
íîñòü âñåõ äâîðÿíñêèõ è êíÿæåñêèõ ôà-
ìèëèé â Ãðóçèè è Èìåðåòèè". Ãðóçèíñ-
êîå äâîðÿíñòâî ïîäòâåðæäàåò ñâîé ñòà-
òóñ è ïîëó÷àåò ðàâíûå ïðàâà ñ ðîññèéñ-
êèì, êíÿæåñêèå òèòóëû ïîëó÷àþò è íî-
âûå ïðåäñòàâèòåëè îáùåñòâà. Äåòè ãðó-
çèíñêèõ äâîðÿí ïîä ïîêðîâèòåëüñòâîì
Ì. Ñ. Âîðîíöîâà ïîëó÷àþò âîçìîæ-
íîñòü ó÷èòüñÿ â Ìîñêâå è Ïåòåðáóðãå.
Èíòåðåñíî, ÷òî ìåòåîðîëîãè÷åñêàÿ
ñëóæáà, ïîëîæèâøàÿ íà÷àëî ñèñòåì-
íûì íàáëþäåíèÿì çà ïîãîäîé, âïåðâûå
áûëà ó÷ðåæäåíà â Òèôëèñå òîæå ïðè Ì.
Ñ. Âîðîíöîâå. Âïîñëåäñòâèè, áûëà
âîçäâèãíóòà ñòàíöèÿ, ñïðîåêòèðîâàí-
íàÿ íåìåöêèì àñòðîíîìîì Àðíîëüäîì
Ìîðèöåì, êîòîðàÿ âêëþ÷àåò â ñåáÿ êîì-
ëåêñ, ñîñòîÿùèé èç îáñåðâàòîðèè è
ìàãíèòíî-ìåòåîðîëîãèì÷åñêîé ñòàí-
öèè. Ïðîåêò êîìïëåêñà áûë ñîçäàí â
1858 ãîäó, íî ïîñòðîåí îí áûë ëèøü â
1871 ãîäó, à çàòåì ðåêîíñòðóèðîâàí â
1880-1882 ã.ã. òèôëèññêèì àðõèòåêòîðîì
Ëåîïîëüäîì Áèëüôåëüäîì. Òåõíè÷åñ-
êèé ïðîåêò áàøíè ìåòåîñòàíöèè ïðè-
#6 October, 2009
íàäëåæàò èíæåíåðó Ôåðäèíàíäó Ëèì-
êóëìó. Ñòàíöèÿ áûëà ïîñòðîåíà íà Ìè-
õàéëîâñêîì ïðîñïåêòå.
Ïîñëå êîí÷èíû áûâøåãî Íàìåñòíè-
êà Êàâêàçà Ì. Ñ. Âîðîíöîâà â 1856 ã.,
ãðóçèíñêîå äâîðÿíñòâî âûðàçèëî æåëà-
íèå ïîñòàâèòü åìó ïàìÿòíèê - çà îñîáûå
çàñëóãè â ñòðîèòåëüñòâå è ðàçâèòèè
Òèôëèñà. Ñ ýòîé ïðîñüáîé îíè îáðàòè-
ëèñü ê òîãäàøíåìó Íàìåñòíèêó êí.Áàðÿ-
òèíñêîìó è îí, ïîéäÿ èì íàâñòðå÷ó, îòê-
ðûë ñáîð ïîæåðòâîâàíèé, â êîòîðîì
ïðèíÿëè ó÷àñòèå âñå ñîñëîâèÿ ãîðîæàí.
 ñêîðîì âðåìåíè áûëà ñîáðàíà âíó-
øèòåëüíàÿ ñóììà - 36 òûñÿ÷ 104 ðóáëÿ.
Åù¸ 50 òûñÿ÷ ðóáëåé áûëè ïîæåðòâîâà-
íû íà ñîîðóæåíèå ïàìÿòíèêà Èìïåðà-
òîðñêîé ñåìüåé.
Ïàìÿòíèê áûë çàêàçàí ïåòåðáóðãñêî-
ìó ïðîôåññîðó, àêàäåìèêó-õóäîæíèêó
Íèêîëàþ Ïèìåíîâó, íî òîò ñêîðî ñêîí-
÷àëñÿ, óñïåâ çàêîí÷èòü ëèøü ìàêåò. Çà-
âåðøèòü ðàáîòó íàä ïàìÿòíèêîì áûëî
ñóæäåíî ó÷åíèêó Ïèìåíîâà õóäîæíèêó
Âÿ÷åñëàâó Êðåéãàíó. Ñòàòóÿ èç áðîíçû
áûëà îòëèòà â Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå íà ëè-
òåéíîì çàâîäå "Êîãóí è Êî" è äîñòàâëå-
íà íà êîðàáëå ÷åðåç ÷åðíîìîðñêèé
ïîðò Ïîòè â êîíöå 1866 ã. â Òèôëèñ. Àð-
õèòåêòîðîì ìîíóìåíòà áûë àêàäåìèê-
àðõèòåêòîð Îòòî Ñèìîíñîí. Ïüåäåñòàë
èçãîòîâëåí èç àëãåòñêîãî êàìíÿ, îáùàÿ
âûñîòà ìîíóìåíòà ñîñòàâëÿëà
òðè ñ ïîëîâèíîé ìåòðà. Âîêðóã
ïàìÿòíèêà áûëà ñäåëàíà îãðàäà
èç ïóøåê ñ öåïÿìè. Íà ïüåäåñòà-
ëå íàäïèñü - "Êíÿçþ Ìèõàèëó Ñå-
ìåíîâè÷ó Âîðîíöîâó. 1845-
1854".
Òîðæåñòâåííîå îòêðûòèå è
îñâÿùåíèå ïàìÿòíèêà áûëî
ïðèóðî÷åíî ê 22-é ãîäîâùèíå
ïðèáûòèÿ êíÿçÿ Ìèõàèëà Ñåìå-
íîâè÷à â Òèôëèñ è ñîñòîÿëîñü
25 ìàðòà 1866 ã.
Ïàìÿòíèê áûë óñòàíîâëåí íà
ïëîùàäè, êîòîðàÿ ïîëó÷èëà íàç-
âàíèå Âîðîíöîâñêîé. Ñóäüáà
ýòîãî ïàìÿòíèêà ïå÷àëüíà, îí
áûë ðàçðóøåí â 1922 ãîäó, à
ïëîùàäü ïåðåèìåíîâàíà, íî â
ïàìÿòè òáèëèñöåâ îíà âñ¸ åù¸ íîñèò
ýòî èìÿ, è âïîëíå çàñëóæåííî.
Íå ñîõðàíèëñÿ, ê ñîæàëåíèþ, è
ïåðâûé òèôëèññêèé òåàòð, êîòîðûé âî
ìíîãîì îáÿçàí ñâîèì ïîÿâëåíèåì äåÿ-
òåëüíîñòè Âîðîíöîâà. Íåîáû÷íîå
çäàíèå ýòîãî òåàòðà áîëüøå èçâåñòíî,
êàê êàðàâàí-ñàðàé Òàìàìøåâà íà Ýðè-
âàíñêîé ïëîùàäè...
Àèäà ÁÀÁÀÄÆÀÍÎÂÀ
#6 October, 2009 Tbiliselebi
ÏÐÎÃÓËÊÀ ÏÎ ÑÒÀÐÎÌÓ ÒÁÈËÈÑÈ
Âîò, åùå îäíî ïîëþáèâøååñÿ ìíå ìåñòî â ãîðîäå - ïÿòà÷îê îêîëî óë.
Øàðäåíà, ãäå â îäíîì äâîðå ðàñïîëîæåíû ïðàâîñëàâíûå öåðêâè
ãðóçèíñêîãî (Jvaris-Mama, çàëîæåíà
â 5 âåêå, ðåêîíñòðóèðîâàíà â 16; ñëåâà) è àðìÿíñêîãî (Norashen, çàëîæåíà
â 15 âåêå, ðåêîíñòðóèðîâàíà â 17; ñïðàâà) ïàòðèàðõàòîâ...
À çà óãëîì - òàê íàçûâàåìàÿ
«Àõàëöèõñêàÿ» Ñèíàãîãà ãðóçèíñêèõ åâðååâ...
À åùå ÷óòü äàëüøå - â Àáàíîòóáàíè - È âñå ýòî - ó ïîäíîæèÿ ãîðû, íà ñêëîíàõ êîòîðîé ðàñïîëîæèëñÿ
ìóñóëüìàíñêàÿ ìå÷åòü...
3
Íåñåò ñâîè ìóòíûå âîäû Ìòêâàðè, ñòîèò
Ãîðîä… Ñòîèò íåñìîòðÿ íè íà ÷òî! ×åãî òîëü-
êî íå âèäåë Òáèëèñè çà ñâîþ èñòîðèþ! Ñèëüíåé-
øèå ïîæàðû íåñêîëüêî ðàç ïî÷òè äî òëà óíè÷-
òîæàëè ãîðîä, â íåì õîçÿéíè÷àëè ïåðñû è àðà-
áû, ìîíãîëû è òóðêè… Íî ãîðîä ñòîÿë!
Îòñòðàèâàëèñü âíîâü ðàçðóøåííûå ñòåíû,
âîçâîäèëèñü íîâûå äîìà íà ìåñòå ïåïåëèù!
Ëþäè íå ïîêèäàëè ýòîò ãîðîä! Ìíîãèì èç íèõ
ïðèøëîñü çàïëàòèòü çà ýòî öåíîé ñîáñòâåí-
íûõ æèçíåé, íî îíè ÍÅ ÓØËÈ! Îíè è åñòü ÃÎ-
ÐÎÄ!
Êàêèå îíè, òáèëèñöû? Êàêèìè áûëè òîãäà?
Åñëè ñêàçàòü îäíèì ñëîâîì, òî ñàìîå ïîäõîäÿ-
ùåå - ÐÀÇÍÛÅ! Ðàçíûå ðîâíî íà ñòîëüêî, íà
ñêîëüêî ðàçíûå Ïðàâîñëàâíûé Õðàì è Ìå÷åòü,
Ñèíàãîãà, Êàòîëè÷åñêèé Ñîáîð è Àðìÿíñêàÿ
Ãðèãîðèàíñêàÿ öåðêîâü, ìèðíî ñîñåäñòâóþùèå
â ñòàðîì ãîðîäå!
Ýòî âîâñå íå ïàôîñ è íå ïðèìàíêà äëÿ òóðèñ-
òîâ! Òàê áûëî âñåãäà. Âñå õðàìû âñåõ êîíôåñ-
ñèé - äåéñòâóþùèå. Åñëè çàãëÿíóòü â îäèí èç
ìíîãî÷èñëåííûõ "èòàëüÿíñêèõ äâîðèêîâ" ñòà-
ðîãî ãîðîäñêîãî ðàéîíà Ñîëîëàêè - ýòî Âàâèëîí
â ìèíèàòþðå! Ñòðàííîå ñìåøåíèå ãðóçèíñêîé,
ðóññêîé, àðìÿíñêîé è àçåðáàéäæàíñêîé ðå÷è! Âàñ
ïîéìóò, íà êàêîì èç ÿçûêîâ áû Âû íå ãîâîðèëè!
Ýòî è åñòü òáèëèññöû! Ïîòîìêè òåõ, êîòî-
ðûå ÍÅ ÓØËÈ!
Íà âñåõ çàñòîëüÿõ â Òáèëèñè, íåçàâèñèìî îò
ýòíè÷åñêîãî, ñîöèàëüíîãî èëè åùå-êàêîãî ñîñ-
òàâà ïðèñóòñòâóþùèõ, òîñò çà Òáèëèñè - òðà-
äèöèÿ! Ìû âñå - äåòè ýòîãî ãîðîäà! Ìû çäåñü
ðîäèëèñü è âûðîñëè! ÌÛ ÇÄÅÑÜ ÆÈÂÅÌ! Òáèëè-
ñè è Òáèëèñöû âñåãäà ðàäû ãîñòÿì! Ïðèåçæàé-
òå, ìû ïîêàæåì Âàì íàø ãîðîä, ðàññêàæåì òî,
÷òî î íåì çíàåì!
Òàìàðà ÏÎÒÀØÍÈÊÎÂÀ
ñòàðûé ãîðîä, à íàâåðõó - êðåïîñòü Íàðèêàëà
4 Tbiliselebi #6 October, 2009

ugjmjtjt!tbybmyp
bcbopfcTj!.!
obnewjmj!nbtbKj!.
vlfUftt!spn!
wfsbgfst!obybwU
ntpgmjpTj!

bevrma icno da natvriT

gaixsena, albaT, am fotosu-
raTebze gamosaxuli: dauviw-
yari Tbilisis gogirdis
abano da misi Sno da laza-
Ti - ~jadoqari~ meqise!
rusi puSkinidan da fran-
gi aleqsandre diumadan mo-
yolebuli ar darCenila
metnaklebad cnobili stuma-
ri Cveni qalaqisa, romelSic
aRtacebuli ar yofiliyo
Tbilisis saocari xiblisa
da gamajansaRebeli Tvisebe-
bis sajaro abanoebiT. evro-
pelTa gamonaTqvamebi ase Tu
ise mainc cnobili iyo Cven-
Tvis da isini bunebrivadac
gveCveneboda. magram Turme
jer kidev am 104 wlis wi-
naT amerikelebic aRufrTo-
vanebia Tbilisis bunebriv
gogirdovan geizerebze age-
bul abanoebs da Cvenebur
meqiseTa - an rogorc isini
uwodeben - masaJistTa xe-
lovnebas.
amis dasturia cnobili
amerikuli gazeTis - ~niu-
iork tribunis~ es ilus-
trirebuli gverdi. igi da-
TariRebulia 1905 wlis 17
dekembriT. gverdis Tavsar-
TSi asomTavruliT awyobi-
li teqsti gvauwyebs: ~tfi-
lisis saxalxo abanoebSi -
namdvili masaJi - ukeTess
rom verafers naxavT msof-
lioSi~. Tavad dokumenturi
suraTebi ki, amerikul yaida-
ze, komiqsebis princi piTaa
ganlagebuli da TvalnaT-
liv gadmogcemen Tbiliseli
meqisis (masaJistis) jadoq-
robas.
o.s.

 ÒÈÔËÈÑÑÊÈÕ
ÍÀÐÎÄÍÛÕ ÁÀÍßÕ -
ÍÀÑÒÎßÙÈÉ,
ÏÐÅÊÐÀÑÍÛÉ
ÌÀÑÑÀÆ,
ËÓ×ØÅ ÊÎÒÎÐÎÃÎ
ÍÅÒ ÂÎ ÂÑÅÌ ÌÈÐÅ
Ìíîãèå ñòàðîæèëû, âåðîÿòíî, óçíàþò
è ñ òîñêîé âñïîìíÿò êàäðû, èçîáðàæåí-
íûå íà ôîòîñíèìêàõ: íåçàáûâàåìóþ
òèôëèññêóþ ñåðíóþ áàíþ, åå êðàñîòó è
ãîðäîñòü - "âîëøåáíèêà-ìåêèñý" (áàí-
ùèêà, òåðùèêà, ìàññàæèñòà).
Ìîæíî áåç ïðåóâåëè÷åíèÿ ñêàçàòü:
íà÷èíàÿ ñ ðóññêîãî Àëåêñàíäðà Ïóøêè-
íà è ôðàíöóçà Àëåêñàíäðà Äþìà, íå
áûëî ñêîëü-íèáóäü èìåíèòîãî è çíàìå-
íèòîãî íàøåãî ãîðîäà, êòî íå âîñõè-
ùàëñÿ áû íåîáû÷àéíîé ïðèâëåêàòåëü-
íîñòüþ è ëå÷åáíî- ñâîéñòâàìè ïóáëè÷-
íûõ áàíü.
Ìíåíèÿ åâðîïåéöåâ î òèôëèññêèõ
ñåðíûõ áàíÿõ òàê èëè èíà÷å èçâåñòíû
íàì è âîñïðèíèìàþòñÿ âïîëíå åñòåñò-
âåííî.
Îêàçàëîñü îäíàêî, ÷òî åùå áîëåå âå-
êà íàçàä è àìåðèêàíñêèõ ãîñòåé ïðèâå-
ëè â âîñòîðã áàíè, óñòðîåííûå íà îñíî-
âå ïðèðîäíûõ ñåðíûõ ãåéçåðîâ, è èñêóñ-
ñòâî íàøè ìåêèñý, èëè ìàññàæèñòîâ,
êàê èõ íàçûâàëè àìåðèêàíöû.
 äîêàçàòåëüñòâî âîñïðîèçâîäèì èë-
ëþñòðèðîâàííóþ ñòðàíèöó ñòàðåéøåé
èçâåñòíîé àìåðèêàíñêîé ãàçåòû "Íüþ-
Éîðê Òðèáóí" îò 17 äåêàáðÿ 1905 ãîäà
(îáðàùàåì âíèìàíèå ÷èòàòåëåé íà äà-
òó). Ñòðàíèöó ïðåäâàðÿåò øàïêà, íàá-
ðàííàÿ çàãëàâíûìè áóêâàìè. Îíà èçâå-
ùàåò: "Â ÒÈÔËÈÑÑÊÈÕ ÍÀÐÎÄÍÛÕ
ÁÀÍßÕ - ÍÀÑÒÎßÙÈÉ, ÏÐÅÊÐÀÑÍÛÉ
ÌÀÑÑÀÆ, ËÓ×ØÅ ÊÎÒÎÐÎÃÎ ÍÅÒ ÂÎ
ÂÑÅÌ ÌÈÐÅ". Äîêóìåíòàëüíûå êàäðû
ðàñïîëîæåíû íà àìåðèêàíñêèé ìàíåð
ïî ïðèíöèïó êîìèêñîâ è íàãëÿäíî
ïðåäñòàâëÿþò "÷óäîäåéñòâà" òèôëèñ-
ñêèõ "ìåêèñý"-ìàññàæèñòîâ.
Î.Ñ.
 #6 October, 2009 Tbiliselebi 5

Ä Å ÂÓ Ø Ê À Ì Î Å É Ì Å × Ò Û
 âîåííîì Òáèëèñè òðàìâàè è òðîë- êàç¸ííûå áðþ÷êè â øèêàðíûå ìîðñêèå Çàâëåêàòåëüíûé êèíîôèëüì áûë íîì ðûíêå.
ëåéáóñû, íå îñòàíàâëèâàÿñü ïðîòèâ çà- êë¸øè. ïðîèçâåä¸í íåçàäîëãî äî êîíöà âîéíû Ê ýòîìó âðåìåíè â íàðîäå ñòàëè ïî-
æàòîé ìåæäó èõ ìàðøðóòàìè Áàêèíñêîé Äî òîãî, êàê ïåðåñòóïèòü ïîðîã øêî- (1944) â åù¸ âîþþùåé Ãåðìàíèè. Èìÿ ãîâàðèâàòü î òîì, ÷òî ìèðîâàÿ êèíîç-
óëèöû, ãäå áûëà ðàñïîëîæåíà Ñïåöè- ëû è ïîêàçàòüñÿ íà ãëàçà îòöàì-êîìàí- î÷àðîâàòåëüíîé êðàñàâèöû, êàê ÿâñòâî- âåçäà Ìàðèêà Ðîêê áûâøàÿ ëþáîâíèöà
àëüíàÿ øêîëà Âîåííî-Âîçäóøíûõ Ñèë, äèðàì, â øêîëüíîé ïîäâîðîòíå âøèòûå âàëî èç àôèøè, áûëî Ìàðèêà Ðîêê. òî ëè Ãåááåëüñà, òî ëè ñàìîãî Ãèòëåðà,
ñáðàñûâàëè ó íå¸ ñî ñâîèõ ïîäíîæåê â êëèíüÿ ñêëàäûâàëè âíóòðü áðþ÷èí è çà- Ìû òóò æå íàñêðåáëè äåíåã íà óäå- òî ëè èõ îáîèõ ðàçîì.
óòðåííèå áóäíè äåñàíòû îäåòûõ â àâèà- êàëûâàëè ïîðòíÿæíûìè áóëàâî÷êàìè. øåâë¸ííûé äíåâíîé ñåàíñ, ÷òîáû ðàçã- Ìû äîëãî íå õîòåëè ìèðèòüñÿ ñ òåì,
öèîííóþ ôîðìó êóðñàíòîâ. Íåõèòðàÿ ïðîöåäóðà ïðåâðàùàëà êë¸- ëÿäåòü íåìåöêóþ äèâó ïîäðîáíåå è, ÷òî âîçìîæíîñòü åù¸ ðàç ïîëþáîâàòüñÿ
Íåñêîëüêî ñòóïåíåê ãëàâíîãî âõîäà øè â äóäî÷êè è íå âûçûâàëà íàðåêàíèé ïðîíèêíóâ â êèíîçàë, áûëè âîçíàãðàæ- íàãîòîé îáîëüñòèòåëüíîé êðàñàâèöû,
ñïåöøêîëû ãîñòåïðèèìíî ïðèãëàøàëè ñî ñòîðîíû ïðèäèð÷èâûõ âîñïèòàòåëåé. äåíû çà ñâîé èíòåðåñ ê íåé ñ èçáûòêîì. æàëîâàííîé ðóêîâîäèòåëÿìè Òðåòüåãî
ó÷àùèõñÿ âíóòðü ÷åðåç âåñòè- Ýôôåêòíàÿ Ìàðèêà Ðîêê ïî Ðåéõà óòðà÷åíà íàìè íàâñåãäà è ïðî-
áþëü, â êîòîðîì áûë óñòàíîâëåí õîäó ôèëüìà íå òîëüêî ïîÿâëÿ- äîëæàëè õîäèòü è õîäèòü íà ïîâòîðíûå
íàñòîÿùèé, ïîäàðåííûé àâèàöè- ëàñü â åù¸ áîëåå îòêðîâåííûõ ñåàíñû, ìåíÿÿ êèíîòåàòðû â òùåòíîé
îííûì çàâîäîì èñòðåáèòåëü È- ïëàòüÿõ è ïîçàõ, íî â îäíîì ýïè- íàäåæäå, ÷òî â êàêîé-íèáóäü ñëó÷àéíîé
16, è â çà÷åõë¸ííîì ñîñòîÿíèè çîäå áåç âñÿêîãî ñìóùåíèÿ îáíà- êèíîêîïèè âîëíóþùèå êàäðû îêàæóòñÿ
êðóãëîñóòî÷íî îõðàíÿëîñü óñëîâ- æèëàñü ïåðåä íàìè ïîëíîñòüþ, íåòðîíóòûìè. (ß ñëûøàë èñòîðèþ î
íî-áîåâîå çíàìÿ âîåíèçèðîâàí- ÷òîáû íåòîðîïëèâî ïîãðóçèòüñÿ â òîì, ÷òî êàêîé-òî ìàëü÷èøêà âîò òàê,
íîãî çàâåäåíèÿ. áî÷êó ñ âîäîé, à ïîòîì, ïðèíÿâ â áåç êîíöà, õîäèë íà ôèëüì "×àïàåâ", íå
Óòðåííåãî âðåìåíè äî íà÷àëà íåé âàííó, òàêæå íå òîðîïÿñü, îò- æåëàÿ ìèðèòüñÿ ñ åãî ãèáåëüþ è íå îñ-
çàíÿòèé, êàê ïðàâèëî, ó íàñ (à ìû òóäà âûëåçòè, è, íå îáðàùàÿ âíè- òàâëÿÿ íàäåæäó, ÷òî â êàêîé-íèáóäü èç
ðàññêàçûâàåì î ñåáå ñàìèõ) áû- ìàíèÿ íà êàìåðó, íå ñïåøà, ïðèê- ïðîñìîòðîâ òîò âñ¸-òàêè âûïëûâåò).
ëî â îáðåç, îäíàêî, áîëüøèíñòâî ðûòüñÿ îä¸æåé. Ñ÷àñòëèâ÷èêè âðîäå íàñ, êîòîðûå
êóðñàíòîâ, ìèíóÿ ãëàâíûé âõîä, Ôðèâîëüíûé ñþæåò ñîâåðøåí- óìóäðèëèñü ïîïàñòü íà ïåðâûå åù¸ íå
óñòðåìëÿëîñü â çäàíèå ó÷åáíîãî íî íåîáû÷íîãî äëÿ âîåííîãî âðå- óñå÷¸ííûå ñåàíñû êàðòèíû, ñîáèðàëè â
êîðïóñà êðóæíûì ïóò¸ì ÷åðåç âî- ìåíè ôèëüìà ââåðã íàñ - 15-òè áèëåòíûõ î÷åðåäÿõ îêîëî ñåáÿ ëþäåé è
ðîòà, âåäóùèå â øêîëüíûé äâîð. ëåòíèõ ïîäðîñòêîâ â ñîñòîÿíèå îõîòíî, ñ ïîäðîáíîñòÿìè, ðàññêàçûâàëè
Çäåñü, â ïîäâîðîòíå åù¸ äî òîãî, êðàéíåãî âîçáóæäåíèÿ. Ïîêà ìû, î âîëíóþùèõ, íî, óâû, óðåçàííûõ êàä-
êàê ïîïàñòü íà ãëàçà ñòðîãèì âîñ- êèíóâøèñü ïî äîìàì, äîáûâàëè ðàõ.
ïèòàòåëÿì, ïîäðîñòêè, îòëîæèâ ñåáå äåíåã íà ïîâòîðíûé ïðîñ- Â ñêîðîì âðåìåíè ðàñïðîñòðàíåíèå
ïîëåâûå ñóìêè ñ ó÷åáíèêàìè, âû- ìîòð, î íåîáû÷àéíîé êèíîëåíòå ôîòîêîïèé êàäðîâ ñ å¸ ïîãðóæåíèåì â
ïîëíÿëè ñî ñâîèìè ôîðìåííûìè óçíàë óæå âåñü ãîðîä. Âñå êèíîòå- áî÷êó, òàê âçâîëíîâàâøèõ ïîíà÷àëó àñ-
áðþêàìè íåêóþ íåïîíÿòíóþ äëÿ àòðû ïî Ïëåõàíîâñêîìó ïðîñïåê- êåòè÷åñêóþ ñîâåòñêóþ ïóáëèêó, ïåðåø-
íåïîñâÿù¸ííûõ ãëàç ïðîöåäóðó. òó, èñïîëüçóÿ ïî î÷åðåäè îäíó è ëî â ðóêè Îáùåñòâà ãëóõîíåìûõ, êîòî-
Äåëî áûëî â òîì, ÷òî êàç¸í- òó æå êîïèþ ôèëüìà, îáúÿâèëè î ðîå è ðàíüøå òðàäèöèîííî çàíèìàëîñü
íûå áðþêè íàâûïóñê ïî ñòàíäàð- êðóãëîñóòî÷íûõ, ñî ñäâèãîì â ÷åò- áåñïîøëèííûì ïðîèçâîäñòâîì "êëóá-
òó, óñòàíîâëåííîìó äëÿ âîåííûõ âåðòü ÷àñà ñåàíñàõ åãî ïðîêàòà. íè÷êè". Åãî ðàñïðîñòðàíèòåëè, ðûñêàâ-
ñïåöøêîë, ïðåäóñìàòðèâàëè ýêî- Êèíîòåàòð "Àìèðàíè" Áèëåòíûå êàññû çà êîðîòêîå âðå- øèå, êàê ïðàâèëî, ïî ïðèãîðîäíûì ïî-
íîìíûé óçêèé ïîêðîé øòàíèí, ñî- ìÿ îáðîñëè òîëïàìè ëþäåé, è ìû åçäàì ñ âñ¸ ñ ìåíüøèì óñïåõîì ïûòà-
âåðøåííî íå ñîâìåñòèìûé ñ íàøèì Ïåðåä òåì, êàê îòïðàâèòüñÿ äîìîé, â ïîïàëè åù¸ ðàç â êèíîçàë òîëüêî íà ëèñü, ìû÷à è æåñòèêóëèðóÿ íàâÿçûâàòü
ñîáñòâåííûì ïðåäñòàâëåíèåì î âîåí- òîé æå ïîäâîðîòíå âûïîëíÿëàñü îáðàò- íî÷íîé ïîêàç è òî äàëåêî íå ñðàçó. ñâîþ ïîðíîïðîäóêöèþ ïàññàæèðàì.
íîé ìîäå è øèêå. Ìû ñ÷èòàëè, ÷òî åñëè íàÿ ïðîöåäóðà. Ïîðòíÿæíûå áóëàâî÷êè Âûðàæåíèå "äåâóøêà ìîåé ìå÷òû" â
óæ íîñèòü âîåííûå áðþêè íàâûïóñê, òî èç øòàíèí âûä¸ðãèâàëèñü, è âûñâîáîæ- íàðîäå ïðèæèëîñü, íî ñî âðåìåíåì óæå
Ìàðèêà
îíè ïî ïðèìåðó áîéöîâ ìîðñêîé ïåõîòû äåííûìè êë¸øàìè ïðè õîäüáå ìîæíî ìàëî êòî ñâÿçûâàë åãî ñ êîíêðåòíûì îá-
äîëæíû áûòü, ïî êðàéíåé ìåðå, ñêðîå- áûëî âíîâü ñ íåïîâòîðèìûì øèêîì Ðîêê ðàçîì íåìåöêîé ïðèìàäîííû. Ñàìîé
íû êë¸øåì. ìåñòè òðîòóàðû. çâåçäå, êîòîðàÿ ïîñëå âîéíû, âûáèðàÿ
Ìîðÿêè áûëè íàøèìè êóìèðàìè è Íà ðàçìåð êë¸øà ñóùåñòâîâàë ñâîé äëÿ ñåáÿ ìåñòî æèòåëüñòâà, ïðåäïî÷ëà
âîñõèùàëè íå òîëüêî ïîêðîåì áðþê. íåïèñàííûé øêîëüíûé ñòàíäàðò. Ïðè ïîáåäèâøèì ñîþçíèêàì íåéòðàëüíóþ
Äëÿ íàñ â ýòîì âîçðàñòå äîñòàòî÷íî áû- ñòîéêå "ñìèðíî" ÷óòü ïîääàâøåãîñÿ Àâñòðèþ, ïðèøëîñü ïåðåæèòü íåìàëî
ëî îäèí ðàç óâèäåòü â êèíîõðîíèêå, êàê âïåð¸ä êóðñàíòà åãî áðþêè äîëæíû ãîðüêèõ äíåé, îáúÿñíÿÿñü ñ âëàñòÿìè ïî
îíè ïåðåä ðóêîïàøíîé àòàêîé íàâîäÿò áûëè ïîëíîñòüþ íàêðûâàòü òóôëè. Â ïîâîäó ñëóõîâ î ÿêîáû ñâîåé áûëîé
óæàñ íà ïðîòèâíèêà, äåìîíñòðàòèâíî ýòîì øèê è çàêëþ÷àëñÿ. ñâÿçè íå òîëüêî ñ Ãåááåëüñîì, íî è ÷óòü
îòáðàñûâàÿ ñòàëüíûå çàùèòíûå êàñêè è Äîìîé ïîñëå çàíÿòèé ìû âîçâðàùà- ëè íå ñ íàöèñòñêîé ðàçâåäêîé.
çàìåíÿÿ èõ ìàòðîññêèìè áåñêîçûðêà- ëèñü, íå òîðîïÿñü, ïåøêîì, äåôèëèðóÿ Íå îáðàùàÿ âíèìàíèÿ íà äîñóæèå
ìè. ïî Ïëåõàíîâñêîìó ïðîñïåêòó ãðóïïàìè ñëóõè, ñîâåòñêèå ìàðøàëû óâèäåëè â
Íàäî ñêàçàòü, ÷òî ñîâåðøåííî ïðî- ïî 3-4 ÷åëîâåêà, êîçûðÿÿ âñòðå÷íûì Ìàðèêå Ðîêê, ïðåæäå âñåãî îáðàç î÷à-
òèâîïîëîæíóþ ðåàêöèþ âûçûâàë ïîê- îôèöåðàì è êîñÿñü íà äåâ÷îíîê, çàñ- ðîâàòåëüíîé æåíùèíû, ïî êîòîðîìó èñ-
ðîé áðþê ó ìîëîä¸æè ãðàæäàíñêîé, êî- ìàòðèâàþùèõñÿ íà íàøó âûïðàâêó, è, òîñêîâàëèñü èçìîòàííûå íåäàâíèìè áî-
òîðàÿ íàîáîðîò ïðåäïî÷èòàëà "øèðî- êîíå÷íî, êàê íàì êàçàëîñü, íà íàøè ÿìè âîéñêà. Îïàëüíàÿ çâåçäà â ñàìûé
êèì øòàíèíàì" Ìàÿêîâñêîãî óçêèå ðàñêë¸øåííûå øòàíû. òðóäíûé ïåðèîä ñâîåé æèçíè áûëà
Ïóøêèíñêèå "äóäî÷êè". Ïðåäñòîÿùèé âäîëü âñåãî Ïëåõàíî- ïðèãëàøåíà èìè íà êîíöåðòíûé òóð ïî
Ýòî íå ìåøàëî âîñïèòàòåëÿì è òî, âñêîãî ïðîñïåêòà ïóòü äî äîìà áûë íå âîèíñêèì ÷àñòÿì Ñîâåòñêîé Àðìèè, çà
è äðóãîå îäèíàêîâî ðàñöåíèâàòü êàê áëèçîê è ïîçâîëÿë ðàñòÿãèâàòü âðåìÿ êîòîðûé å¸ ùåäðî âîçíàãðàäèëè íå
èäåîëîãè÷åñêè àíòèîáùåñòâåííûé âû- åãî íåòîðîïëèâîãî ïðåîäîëåíèÿ â åæåä- òîëüêî äåíüãàìè, íî è áåñöåííûìè â òî
çîâ íåñîçíàòåëüíîé ÷àñòè ìîëîäûõ ëþ- íåâíîå óäîâîëüñòâèå. Îäíàêî â òîò Êàêîâî æå áûëî íàøå âîçìóùåíèå, âðåìÿ ïðîäóêòàìè ïèòàíèÿ.
äåé ãîñóäàðñòâåííîìó îôèöèîçó. Íî, äåíü, î êîòîðîì èä¸ò ðå÷ü, ñëó÷èëîñü êîãäà ïðè ïîâòîðíîì ïðîñìîòðå ìû íå Äóðíûì ñëóõàì âðîäå áû è íå âåðè-
åñëè íåïîñëóøàíèå â ãðàæäàíñêèõ çà- òàê, ÷òî âñåãî ëèøü â êâàðòàëå îò øêîëû îáíàðóæèëè íà ýêðàíå ñöåíó ñ êóïàíè- ëè, íî ôèëüì, êîòîðûé íàì óäàëîñü
âåäåíèÿõ ïðèâîäèëî ê äëèòåëüíîé íàøå âíèìàíèå ïðèêîâàëà âèòðèíà êè- åì â áî÷êå, êàäðû êîòîðîé áûëè ê ýòîìó óâèäåòü â êîíöå âîéíû â Òáèëèñè, áûë
êîíôðîíòàöèè â îòíîøåíèÿõ ñ êîìñî- íîòåàòðà "Àìèðàíè". âðåìåíè óæå èçúÿòû. âñ¸ æå èç ïðîêàòà èçúÿò.
ìîëüñêèì êîìèòåòîì, òî êóðñàíòû Óâåëè÷åííûå öâåòíûå êàäðû çàðó- Íåò, ñàìà áî÷êà è ñèäÿùàÿ â íåé Ñàìà "äåâóøêà ìå÷òû" Ìàðèêà
ñïåöøêîëû, ñâÿçàííûå âîèíñêîé äèñ- áåæíîé êîìåäèè çà å¸ ñòåêëîì, ëèø¸í- êðàñàâèöà áûëè îñòàâëåíû, íî áûëûõ Ðîêê, â êîíöå êîíöîâ, îñòàëàñü íà ñâî-
öèïëèíîé, ïðîÿâëÿÿ âîåííóþ ñìåêàëêó, íûå ïðèçíàêîâ óæå ïîðÿäêîì ïîäíàäî- ïîäðîáíîñòåé å¸ ðàçäåâàíèÿ ïåðåä ïîã- áîäå è åù¸ ìíîãî ëåò ïðîäîëæàëà æèòü
óìóäðÿëèñü óäîâëåòâîðÿòü ñâîè àìáè- åâøåé âîåííîé òåìàòèêè, äåìîíñòðèðî- ðóæåíèåì â áî÷êó è îäåâàíèÿ ïîñëå êó- â Àâñòðèè, âûñòóïàÿ òàì, â ìåñòíîé
öèè, íå ñîðÿñü ïî òàêèì ïóñòÿêàì ñî âàëè ñòðîéíóþ êðàñèâóþ òàíöîâùèöó, ïàíèÿ íà ýêðàíå óæå íå áûëî. Ïîøëè, îïåðåòòå è èçðåäêà ñíèìàÿñü â êèíî.
ñâîèì íà÷àëüñòâîì. ëèõî îòïëÿñûâàþùóþ â ðàçâåâàþùèõñÿ áûëî, ñëóõè, ÷òî ýòî äåëî ðóê çàïîçäàâ- Óìåðëà îíà ñîâñåì íåäàâíî â 2004
Êàç¸ííûå øòàíèíû áóäóùèå ë¸ò÷è- ïîëóïðîçðà÷íûõ ãàçîâûõ îäåæäàõ çàæè- øåé öåíçóðû. Íî, êàê îêàçàëîñü, ïðè÷è- ãîäó íà äåñÿòîì äåñÿòêå ëåò ñâîåé æèç-
êè ñ âíóòðåííåé ñòîðîíû îò êîëåíà ê íè- ãàòåëüíûé ñòåï è ôëèðòóþùóþ ìåæäó íà êóïþð áûëà ÷èñòî êîììåð÷åñêîé, íè.
çó âñïàðûâàëè è â ðàçðûâ âøèâàëè òàíöàìè ñ ìîëîäûì, ñïîðòèâíîãî âèäà ïîñêîëüêó ïëîõèå ôîòîêîïèè ïèêàíòíûõ
(ñõîæèé ïî öâåòó è ôàêòóðå) ìàòåð÷à- èíæåíåðîì íà ñòðîÿùåéñÿ èì àëüïèéñ- ýïèçîäîâ óæå íà ñëåäóþùèé äåíü ïîÿ- Àð. Àðèñòàêåñÿí
òûé êëèí, ïðåâðàùàâøèé çàóæåííûå êîé âèëëå. âèëèñü â ïðîäàæå èç-ïîä ïîëû íà ÷¸ð-

DAVID’S SHIELD Inc. Tel: (718) 275-5795

Èçäàòåëü è ãëàâíûé ðåäàêòîð: 62-60 99 St. #1012 Rego Park NY 11374, New York USA
Ñåìåí Êðèõåëè E-mail: semkr@hotmail.com