Professional Documents
Culture Documents
ta=umif;t&m
1? ywf0ef;usifqkdonfrSm bmukdqkdvkdygoenf;´
2? obm0ywf0ef;usif/
3? obm0ywf0ef;usifukd xdef;odrf;apmifha&Smuf&ef tb,fa=umifh ta&;}uD;oenf;´
4? a*[pepf/
5? qifhuJpm;pOfrsm; ESifh tpmuGef&ufrsm;/
6? ZD0rsKd;uGJjym;r_/
7? ZD0rsKd;jym;r_ tqifhokH;rsKd;/
8? ZD0rsKd;jym;r_onf tb,fa=umifh ta&;}uD;oenf;´
9? ZD0rsKd;jym;r_twGuf jy\emrsm;/
10? rsKd;okOf;wdrfaumjcif;/
11? wkd;wufr_avhvmcsuf - 'kd'kdiSufrsKd; aysmufuG,fjcif;/
12? a&/
13? a&t=uyftwnf;/
14? ork'N&mrsm;/
15? wkd;wufr_avhvmcsuf - orkdif;wGif t}uD;rm;qkH;aom tqdyfoifhr_jzpfjcif;/
16? a&umwmrsm;/
17? wkd;wufr_avhvmcsuf - wmqef;a&umwm/ jrefrmjynf/
18? rkwfokHopfawmrsm; ESifh opfawmðyef;wD;r/_
19? jrefrmjynf&Sd opfawmrsm;ukd +cdrf;ajcmufaejcif;/
20? npfnrf;r_/
21? wkd;wufr_avhvmcsuf - jrefrmjynfwGif a&$wGif;wl;jcif;/
22? wkd;wufr_avhvmcsuf - bkdyg;vf xdcdkufysufpD;r_}uD;/
23? urBm}uD; ylaEG;vmr_/
24? pGrf;tiftokH;ðyr_/
25? wkd;wufr_avhvmcsuf - jrefrmjynf&dS obm0"gwfaiG@ydkufvdkif;rsm;/
26? vlOD;a&/
2&? a&&SnfwnfwHhEkdifonfh zGH@òzd;r_/
28? obm0ywf0ef;usifqkdif&moabmwlnDcsufrsm;/
0efcHpum;qkdjcif; -
TpmpOfudk ðypk&mwGif/ tcsKd@udk Curriculum Project . Environment Issues pmpOf/
Earthrights' . Materials ESifh PDP . Environment tcef;wkd@rS tokH;ðyxm;jcif; (okd@)
aumufE_wfpkpnf;xm;jcif;jzpfygonf?
1
1 ? ‘ywf0ef;usif’qkdonfrSm bmukdqkdvkdygoenf;´
ywf0ef;usif okH;rsKd;&Sdygonf -
2
2 ? obm0ywf0ef;usif (The Natural Environment)
obm0ywf0ef;usifqkdonfrSm urBmajr}uD;ay:wGif obm0tm;jzifhawG@&aom/ av/ a&/ ajr/ tyifi,frsm; ESihf
opfyif}uD;rsm; uJhokd@aom t&m&mwkdif;ukdqkdvdkonf? obm0ywf0ef;usifonf u|Ekfyfw@dk . touf&Sifoefaexkdif
r_twGuf tvGefta&;}uD;onf?
a& (Water)
tyifrsm;tm;vkH; ESifh owW0grsm;tm;vkH;onf ‚if;wk@d . touf&Sifoef&yfwnfEkdifr_twGuf a&ay:wGif rSDckdae=u&
onf?
a&onf urBmhrsufESmjyif. 4 ykH 3 ykH (75µ)ukd zkH;v$rf;xm;onf? xk@d a=umifh vlrsm;/ tyifrsm;/ wd&p>mefrsm;
tm;vkH;twGuf a&tajrmuftrsm;&Sdae[ef&dSonf? xk@d a=umifh xkd t&if;tjrpfonf b,fawmhrS ukefqkH;oGm;rnf
r[kwf[k ,lq=uayrnf?
u|Ekfyfwkd@ tokH;ðyonfha&ukd uefrsm; ESihf jrpfrsm; (ajray:a&) wGif awG@Ekdifonf/ (okd@) ajratmufwGif okdavSmif
xm;onf (ajratmufa&)?
av (Air)
avxkonf urBmhrsufESmjyifukd ywfv$rf;xm;onfh tv$mjzpfonf? ,if;onf 2 rkdifcef@xlonf? u|Ekfyfwkd@
&Sifoef&eftwGuf avxkonfta&;}uD;onf? ,if;onf tyifrsm;tm;vkH; ESifh wd&p>mefrsm;tm;vkH; vkdtyfonfh
avukd u|Ekfyfwkd@tm; jznfhqnf;ay;onf? u|Ekfyfw@dk touf&SL&eftwGuf avxJ&Sd atmufpD*sifukdvkdtyfonf?
tyifrsm;onf tpmcsufvkyf&eftwGuf tvif;a&mifpGrf;tm;jzifh avxJ&Sd umAGef'dkifatmufqdk'fukd vkdtyf=u
onf? avxJwGif [kdufò'd*sif/ atmufpD*sif/ umAGef'dkifatmufqdk'f/ ESihf tjcm;aom"gwfaiG@tenf;i,fyg0ifonf?
3
ajr (Land)
ajr}uD;onf u|Ekfyfwkd@ &Sifoefaexkdif&eftwGuf tvGefta&;}uD;onf? tpm;tpmtwGuf aumufyJoD;ESHrsm;
pkdufysKd;&ef ajr}uD;ukd u|Ekfyfwkd@ vkdtyfonf? xk@d jyif ajr}uD;wGif aygufaeaom tyifi,frsm;onf/ urBmajrjyif
ay:wGif touf&Sifoefaexkdif=uonfh rsm;pGmaom wd&p>mefrsm;twGufvnf; tpm;tpmrsm;ukd jznfhqnf;
ay;onf? tu,fI ajr}uD;wGif&Sdaeaom ajrqDrsm;onf ajr=oZmaumif;rGefygu rsm;pGmaom tyifi,frsm; ESihf
aumufyJoD;ESHrsm; }uD;xGm;Ekdifonf?
4
3 ? obm0ywf0ef;usifukd apmifha&Smuf&ef tb,fa=umifh ta&;}uD;oenf;´
u|Ekfyfwkd@ &SLoGif;aomav/ aomufokH;aom a&/ ESihf pm;aom tpm;tpmrsm;ukd obm0ywf0ef;usifrS jznfhqnf;
ay;onf? u|Ekfyfwkd@vkdtyfonfh tdrfaqmuf&ef/ aq;0g;rsm; azmfpyf&ef/ v#yfppfpGrf;tifxkwfvkyf&ef ponfw@dk ukd
vnf; jznfhqnf;ay;onf? rnfokd@yifqkdaomfvnf; vlw@dk . vkyfaqmifr_rsm;pGmwkd@onf obm0ywf0ef;usiftm;
tysuftpD; tajrmuftrsm;ukd jzpfapjcif;ESifh/ av/ a&/ ajr/ tyifi,frsm; ESihf opfyif}uD;rsm;ukd ab;jzpfaponf?
5
vlwkd@onf obm0 ywf0ef;usifta=umif;ukd avhvm+yD;/ tyifrsm; ESifh wd&p>mef rsKd;pdwfrsm;pGmwk@d onf rnfokd@
tjyeftvSef rSDwnfae=uonfukd em;vnfod&Sd&ef tvGefta&;}uD;ayonf? Tenf;tm;jzifh u|Ekfyfwkd@.
vkyfaqmifr_rsm;onf obm0ywf0ef;usifudk rnfo@dk tusKd;oufa&mufonfqkdonfukd ykdrkdaumif;rGefpGm em;vnf
Ekdifrnfjzpfonf?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
6
4 ? a*[pepfrsm; (Ecosystems)
a*[pepfonf ouf&SdowW0grsm; (iSufrsm;/ opfyif}uD;rsm;/ tyifi,frsm;/ wd&p>mefrsm;) ESifh oufrJht&m0wˆKrsm;
(jrpfrsm;/ awmifrsm;/ ausmufwkH;rsm;/ avrsm;) vkdufavsmnDpGmzG@J wnfaer_pepfwckjzpfonf? ouf&Sdt&m0wˆK
rsm;onf &Sifoef&yfwnfaexkdifEkdif&eftwGuf tjyeftvSef ESihf oufrJht&m0wˆKrsm;ay:wGif rSDwnfae=u&onf?
7
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
8
5 ? qifhuJpm;pOfrsm; ESifh tpmuGef&ufrsm; (Food chains and food webs)
a*[pepfrsm; rnfokd@vkyfaqmifonfESifh rsKd;pdwfrsm;onf rnfo@dk tjyeftvSef rSDwnfaeonfqkdjcif;ukd em;vnf
Ekdif&ef enf;vrf;wckrSm/ ouf&Sdt&mrsm; rnfuJhokd@ pGrf;tif&&Sdaeonfukd =unhfjcif;tm;jzifhodEkdifonf? ouf&Sd
t&mwkdif;onf &SifoefaexkdifEkdif&eftwGuf pGrf;tifvdktyfonf? ouf&Sdt&mwckonf tjcm;aom t&mwckukd
pm;okH;aomtcg pGrf;tiftjzpful;ajymif;oGm;cJhonf? a*[pepfwckwGif ouf&Sdt&mrsm;pGmwk@d onf tjcm;aom
t&mrsm;pGmwkd@ukd pm;okH;=uonf? ,if;onf qifhuJpm;pOf (food chain) wckukd jzpfay:aponf?
Oyrm -
tyifrsm; tyifpm;wd&p>mefrsm; tom;pm;wd&p>mefrsm;
Oyrm - jrufrsm; Oyrm - orif Oyrm - usm;
(xkwfvkyfol)
9
pGrf;tiftajrmuftrsm;vkdtyfonf? wd&p>mefrsm;,laqmifvdkufonfhpGrf;tifrS 90µ ukd touf&Sifoef aexkdifEkdif
&eftwGuf tokH;ðy=u+yD;/ usef&Sdonfh 10µukdrl cE<mukd,ftwGif;Y odrf;qnf;xm;onf?
Oyrm -
ajracG; ZD;uGuf a¹rGygwrsKd;
jruf§tyifrsm;
tpmuGef&ufwckwGif/ trsKd;rsKd;aom ZD0&kyfrsm;onf qufEG,fae=uonf? tyifi,frsm;onf qifhuJpm;pOfrS
wd&p>mefrsm;vkdtyfonfh "mwkpGrf;tifrsm;ukd xkwfvkyf=uonf? xkd@a=umifh tyifi,frsm;ukd xkwfvkyfolrsm; [k
ac:=uonf? wd&p>mefrsm;onf tyifrsm; (ok@d ) tjcm;aom wd&p>mefrsm;udk pm;aomuf=uonf? ,if;wk@d ukd
pm;okH;olrsm; [kac:qkdonf? qifhuJpm;pOf. rwlnDaom pm;okH;oltrsKd;rsKd;udk yxrtqifhpm;okH;olrsm;/ (okd@)
'kwd,tqifh pm;okH;olrsm; [lI tkyfpkvdkufcJGjcm;Ekdifayrnf? qifhuJpm;pOfwdkif;wGif ykwfodk;ysufpD;apaom
t&mrsm;yg0ifonf?
* tpmuGef&ufwGifjyxm;aom jr‡m;rsm;onf pGrf;tifrsm; ZD0&kyfwckrS aemufwcko@dk ul;ajymif;ykHudk jyoxm;jcif;
jzpfonfukd owdðyyg?
10
6 ? ZD0rsKd;jym;r_ (Biodiversity)
ZD0rsKd;jym;r_ qkdonfrSm urBmajr}uD;ay:&Sd rwluJGjym;aom ouf&dStrsKd;rsKd;ukd qkdvkdonf? urBmajr}uD; ay:wGif
tuef@towfrJheD;yg; ouf&Sdt&m ajrmufrsm;pGm&Sdonf? trnfay;xm;onfh ZD0&kyf (okd@) rsKd;pdwfta&
twGufpkpkaygif;onf twdtusr&Sday? rwluJGjym;aom rsKd;pdwf cef@rSef;ajc ta&twGufrSm 3 oef;rSonf oef;
100 txd&Sdonf? ‚if;tjyif &SmazGrawG@&dSao;onfh rsKd;pdwfta&twGufonfvnf; rcef@rSef;Ekdifacs?
11
7 ? ZD0rsKd;jym;r_ tqifh okH;rsKd; (The three levels of biodiversity)
• a*[pepf trsKd;rsKd;tjym;jym; jzpfjcif; (Ecosystem Diversity)
t"duusonfhrsKd;pdwfwckqkdonfrSmtb,fenf;´ _____________________________________________
_________________________________________________________________________________
12
8 ? ZD0rsKd;jym;r_onf tb,fa=umifhta&;}uD;oenf;´ (Why is biodiversity important?)
ZD0rsKd;jym;r_onf urBmajr}uD;ay:wGif usef;rmoefpGrf;I r#watmifxdef;n‡dxm;onfh ywf0ef;usif wckudk
xdef;odrf;&eftwGuf tvGefta&;}uD;onf? ‚if;tjyif ,if;onf vlom;wk@d twGuf rsm;pGmaom pD;yGg;a&;/
aq;ynm ESifh ,Ofaus;r_qkdif&m tusKd;tjrwfrsm;ukd jzpfxGef;aponf? ZD0&kyftrsKd;rsKd;uGJjym;r_. wwd,tusKd;ðy
r_rSm ‚if;. tvSyifjzpfonf? u|Ekfyfwkd@tm;vkH;onf urBm}uD;. obm0tvSukd tav;xm; wefzdk;xm;=uonf?
13
rsKd;pdwfrsm;tm;vkH;onf a*[pepfwcktm; atmufygvkyfief;vkyfaqmifr_wrsKd;rsKd;ukd jznfhqnf;ay;onf
pGrf;tifrsm; &,ljcif; ESifh okdavSmifay;xm;jcif;/
ZD0ypPnf;rsm;ukd xkwfvkyfay;jcif; ESihf ykwfodk;ysufpD;atmif zsufqD;ay;jcif;/
ajrqDrsm;ðyvkyfay;jcif; ESifh ajrqDajr=oZmjzpfxGef;r_ukd wkd;wufaumif;rGefapjcif;/
qkwf,kwfavsmhyg;apr_rsm; (okd@) zsufqD;wwfaom ykd;r$m;wd&p>mefrsm;ukd xdef;csKyfxm;jcif;/
av ESifh a& ukd oef@pifay;jcif;ESifh/ rSefuefaomatmufpD*sifyg0ifr_tqifhudk xdef;odrf;ay;jcif;?
&moDOwkykHrSefatmif ulnDay;jcif; ESihf a&}uD;r_rsm; ESihf rkd;acgifr_rsm;ukd av#mhcsay;jcif;?
14
9 ? ZD0rsKd;jym;r_twGuf jy\
jy\emrsm; (Problems for biodiversity)
ywf0ef;usifnpfnrf;jcif; (Pollution)
v,f,mpkdufysKd;a&;rS "mwkypPnf;rsm; ESihf ykd;owfaq;rsm;/ pufr_vkyfief;rsm;/ ESifh tjcm;aom vlwkd@. vkyfief;
vkyfaqmifr_rsm;onf ajrqD/ a&/ ESifh av wkd@ukd tqdyfoifhaponf? ykd;owfaq;rsm;ESihf a&eHzdwfpifr_rsm;onf
a&xknpfnrf;aponfh tjcm;aom ta=umif;&if;rsm;jzpf=uonf? armfawmfum;rsm; ESifh v#yfppf"gwftm;
xkwfvkyfa&;puf&kHrsm;onf avxJokd@ umAGef'dkifatmufqdk'frsm;ukd xkwfv$wf=uojzifh &moDOwkajymif;vJr_
rsm;ukd OD;wnfaponf?
okH;pGJr_vGefuJjcif; (Over-use)
tvGefjrifhrm;aom opfawmðzef;wD;r_rsm;/ igzrf;jcif; (ok@d ) trJvdkufjcif;/ tm;vkH;wkd@onf obm0t&if;tjrpf
tvGeftu|HokH;pGJr_rsm;ukd OD;wnfaponf? tar&duefjynfaxmifpk/ *syef ESihf jyifopf uJho@dk aom pufr_zGH@òzd;
15
wkd;wufonfh EkdifiHrsm;&Sd jynfoltm;vkH;pkpkaygif;onf urBmhvlOD;a&. av;ykHwykHom &Sdavonf? ok@d aomf
olwkd@onfh urBmht&if;tjrpf. av;ykH okH;ykHukd okH;pGJ=uonf? u|Ekfyfw@dk onf a&eHrsm;/ opfawmrsm;/ ig;rsm;/
ajrqD=oZmrsm;/ a& ESifh tjcm;aom t&if;tjrpfrsm;ukd obm0}uD;rS jyefvnfjznfhqnf;ay;Ekdifonfxuf ykdrkd
v#ifjrefpGm okH;pGJae=uonf?
16
10 ? rsKd;okOf;wdrfaumjcif
umjcif; (Extinction)
,ae@tcg/ rsKd;pdwfrsm;onf tvGefv#ifjrefaom E_ef;jzifh aysmufuG,fae=uonf? wae@v#if rsKd;pdwf 35 rS 70
txd aysmufuG,fae=uonf? trsm;qkH;aom ta=umif;&if;rsm;rSm vlwdk@. vkyfaqmifr_rsm;a=umifhjzpfonf?
rsKd;okOf;aysmufuG,fr_rsm;ukd tb,f
tb,fa=umifhpkd;&drf&oenf;´ (Why worry about extinction?)
tu,fI rsKd;okOf;wdrfaumr_onf obm0 tjzpftysufwckjzpfygu/ vlwkd@. tðytrla=umifh aysmufuG,f
ae=uonfh rsKd;pdwfrsm;tay: tb,fa=umifh u|Ekfyfw@dk pkd;&drfae&oenf;´
17
11 ? wkd;wufr_avhvmcsuf - 'kd'kdiSufrsKd; aysmufuG,fjcif; (Case Study: Extinction of the
Dodo bird)
18
uG,fI ESpfaygif; 300 ausmf=um+yD;aomtcg/ wkduf&dkuftusKd;quftaejzifh tjcm;aom rsKd;pdwfwckonfvnf;
aoqkH;&awmhrnfjzpfonf? aemufxyf vdkufygtkH;rnfavm´
19
12 ? a& (Water)
a&onf urBm}uD;. ta&;t}uD;qkH;aom t&if;tjrpfrsm;xJrS wckjzpfonf? ouf&dSt&mwkdif;onf touf&Sifoef
&eftwGuf a&udkvkdtyfonf? aumif;uif/ ajr}uD;/ jrpfrsm;/ uefrsm; ESihf yifv,fork'N&mrsm; ponfjzifh u|Ekfyfwkd@.
ywfywfvnfwGif a&&Sdonf? u|Ekfyfwkd@. cE<mukd,fonf a& 75µ jzifhwnfaqmufxm;onf? tu,fI a&ukd
*&kwpkdufokH;pGJygu/ ajr}uD;ay:wGif u|Ekfyfw@dk twGuf a&tvkHtavmuf&Sdayonf? okd@&mwGif ae&mrsm;pGmY a&ukd
*&kwpkduf rokH;pGJ=uay? &v'ftaejzifh urBmw0Srf;&Sd uefrsm;/ jrpfrsm; ESihf ork'N&mrsm;onf npfnrf;vmcJh=uonf?
ajratmufa& (Groundwater)
urBm.a&oef@ 97µudk ajratmufY okdavSmifxm;onf? rkd;a&tjzpfusvmaom a&rsm;onf ajrqDrsm; ausmufwkH;
rsm;wav#uf pkyf,loGm;+yD; a&atmif;v$m[kac:onfh tvGef}uD;rm;onfh obm0a&atmufodkavSmifpepfrsm;twGif;
okd@ a&muf&SdoGm;onf? urBmay:&Sd rsm;pGmaom jrpfrsm; ESihf uefrsm;udk ajratmufa&rS axmufyhHay;xm;onf?
a&atmif;v$mrsm;rS wajz;ajz;xkwfv$wfonfha&rsm;onf rkd;a&rsm;ESifh a&mpyfoGm;+yD; jrpfrsm; ESihf acsmif;rsm;twGif;
okd@ pD;qif;oGm;onf? ajcmufaoG@aom&moDwGif tcsKd@jrpfrsm;twGuf ajratmufa&onf tvGefta&;}uD;onf?
urBmtESH@wGif a&rsm;ukd ajratmufrS&,l=uolrsm;onf ykdIykdI rsm;vmonf? tm&SwGif *sumwm ESif 'gum uJho@dk
}uD;rm;aomòrd@}uD;rsm;onf ajratmufa&ukd rDScdkae=uonf? tdEdN,&Sd jynfol 80µonf aomufoHk;&eftwGuf
ajratmufa&udk rSDckd=u&onf? ajratmufa&trsm;pkukd v,f,mpkdufysKd;a&;twGuf tokH;ðy=uonf?
a&a0ukef;wef; - _______________________________________________________________
a&atmif;v$m - _______________________________________________________________
jyefvnftopfjzpfEkdifaom - _______________________________________________________________
ykd;owfaq; - _______________________________________________________________
"gwfajr=oZm - _______________________________________________________________
13 ? a& t=uyftwnf; (Water crisis)
tu,fI a&ukd *&kwpkdufokH;pGJygu/ vuf&dSurBmhvlOD;a&xuf 3 qukd a&vkHavmufpGm ay;Ekdifavonf? okd@aomf
urBmtESH@wGif vlwkd@onf a&udk vkHavmufpGm rokH;pGJ=u&ay? jy\emrSm a&ukd rnfo@dk tokH;ðyonf ESihf rnfolrsm;
xdef;csKyfonfqkdjcif;yifjzpfonf? a&tokH;ðyr_enf;vrf;rsm;onf nDr#r_ vkH;0r&Sday? vlwa,mufv#if wae@ a&vDwm
30 rS 50 txdvkdtyfonf? teJqkH; csufðywf&efESihf aomufoHk;&ef 5 vDwm/ ESifh a&csKd;&ef ESifh av#mfzGwf&eftwGuf
25 vDwmvkdtyfonf? okd@aomf vlrsm;pGmwk@d onf xkdyrm%ukd r&&Sd=uay? urfabm'D;,m;wGif omref
vlwa,mufonf wae@v#if y#rf;r# a& 9 vDwmcGJomv#if tokH;ðyEkdifonf? okd@aomf tar&duefjynfaxmifpkwGif
omrefvlwa,mufonf wae@v#if y#rf;r# a& vDwm 500 okH;pGJaeonf?
tu,fI u|Ekfyfwkd@onf ,ckrSpwifI a&udk ykdrdkI*&kwpkdufrokH;pGJcJhv#if/ 2025 ckESpfwGif oef; 2700 aomjynfolrsm;
onf qkd;&Gm;aom a&rvkHavmufr_ESifh &ifqdkif&vdrfhrnf[k 2002 ckESpf/ ukvor*~tpD&ifcHpmwckrS az:jyxm; onf?
qufvufIaz:jyxm;onfrSm/ aemufxyf oef; 2500 aomjynfolrsm;onf ‚if;wkd@tokH;ðy&efvkdtyfonfh
oef@pifaoma&udk tvkHtavmufrawG@&Sd&awmhonfha'orsm;wGif aexkdif&vdrhfrnf[lIjzpfonf?
tpm wuDvdk*&rf
*&rftwG
twGuf vkdtyfonfha&
tmvl; 1000 vDwm
qef 3450 vDwm
=uuf 4600 vDwm
trJom; 42500 vDwm
tvGeftu|Hig;zrf;jcif; (Over-fishing)
ig;rsm;onf ork'N&mrsm;. jyefvnf topfjzpfEdkifaom t&if;tjrpfrsm; jzpf=uonf? ig;rsm;onf vl oef;aygif;
waxmifausmfwkd@. t"du tpm;tpmrsm;jzpf=uonf? orkdif;wav#mufvHk;wGif ig;zrf;jcif;onf vl@tokdif;t0kdif;
rsm;twGuf tvGet f a&;}uD;ayonf? okd@aomf urBmajray:&Sd tjcm;aomjyefvnftopfjzpfEdkifonfh t&if;tjrpfrsm;
uJhokd@yif ork'N&mtwGif;rS ig;rsm;onfvnf; tvGefv#ifjrefpGm xkwf,ltokH;ðyjcif;cHae&onf?
t"dupum;vkH;rsm;
2000 ckESpfwGif/ b*Fvm;a'h&Sf. vlOD;a&onf 125 oef;&Sdavonf? xkd vlOD;a&xJwGif vlOD;a& 77 oef;onf
tmqif;epf&Sdaom tcsKd@a&wGif;rsm; ae&mwGif aexkdifae=uonf? xkdolrsm;tm;vkH;onf tmqif;epf tqdyfoifh&ef
twGuf tEW&m,fusa&mufaeavonf? ,if;onf urBmay:wGif t}uD;rm;qkH;aom obm0ywf0ef;usifqdkif&m
tysuftpD;}uD;wckjzpfonf? ,if;onf orkdif;wGif t}uD;rm;qkH;aom tqdyfoifhjcif;jzpfonf?
1? vlwkd@. usef;rma&; ESifh ywf0ef;usift=um; qufpyfaer_ta=umif;ukd tqkdyg tjzpftysufrS bmukd ajymjy
oenf;´
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
a& (Water)
urBm}uD;. vlOD;a&wkd;wufvmonfESifhtr#/ oef@&Sif;aoma&twGuf awmif;qkdr_rsm;vnf; jrifhwufvmonf?
ESpfpOfESpfwkdif; a& ukAuDvkdrDwm 3800 ukd uefrsm;/ jrpfrsm; ESifh a&atmif;v$mrsm;rSaeI ,laqmifokH;pGJae=uonf?
xkdyrm%monf vGefcJhaom ESpf 50 u xkwf,loHk;pGJr_xuf 2 qrsm;aeonf? 67µukd v,f,mpkdufysKd;a&;rS
ESpfpOfESpfwkdif; okH;pGJae+yD;/ pufr_vkyfief;rsm;rS 19µ ESifh/ tdrfoHk;yrm%rSm 9µom&Sdavonf?
tusKd;aus
;aus;Zl;rsm; (Benefits)
a&umwmrsm;onf vloef;aygif;rsm;pGmtm; qnfajrmif;oG,f,ljcif;/ v#yfppf"gwftm;xkwf,ljcif;/ ESifh a&}uD;r_
umuG,fjcif; uJhokd@aom rsm;pGmaom tusKd;aus;Zl;rsm;ukd jznfhqnf;ay;Ekdifonf? urBmay:&Sd a&umwmrsm;rS
w0ufcef@onf qnfa&ay;oGif;r_twGuf t"duwnfaqmufxm;jcif;jzpf+yD;/ qnfa&ay;oGif;onfh ajr[ufwm oef;
100 ausmfonf a&umwmrsm;ay:wGif rSDcdkae=u&onf? a&umwmrsm;onf urBmhtpm;tpmxkwfvkyfr_ pkpkaygif;.
12µrS 16µ cef@udk a&ay;a0aeonf?
òrd@jy ESifh qif;&Jaom aus;vufa'o&Sd vlOD;a& oef;aygif; 2000 cef@onf v#yfppfrD;vkH;0 r&&Sd=uay? a&umwm
tawmfrsm;rsm;onf a&tm;v#yfppfxkwfvkyf&eftwGuf tokH;ðy=uonf? a&tm;v#yfppfonf urBmhv#yfppf
"gwftm;. 19µudk jznfhqnf;ay;+yD;/ wkdif;jynf 150 wk@d wGif tokH;ðyae=uonf? EkdifiH 24 EkdifiHonf EkdifiHtwGif;&Sd
v#yfppftokH;ðyr_. 90µukd a&tm;v#yfppfay:wGif rSDcdkae=uonf? a&tm;v#yfppfxkwf,lr_. tm;omcsufwckrSm
tvGefoef@&Sif;+yD;/ v#yfppf"gwfxkwfvkyfr_onf ywf0ef;usifnpfnrf;r_udk rjzpfapjcif;jzpfonf?
ywf0ef;usifqkdif&m xdckdufr_rsm;
sm; (Environmental Impact)
ae&mjyefvnfcsxm;jcif; (Relocation)
a&umwmrsm;onf xkda'owGif;Y aexkdifaom olrsm;tay:wGif }uD;rm;aom xdckdufqkH;&_H;r_rsm;udk jzpfay:aponf?
urBmw0Srf;&Sd vlOD;a& 40-80 oef;cef@wk@d onf a&umwmpDrHudef;rsm;a=umifh tdrf,mrsm; ajymif;a&$@cHcJh=u&onf?
xkdta&twGufxJrS &mckdifE_ef;trsm;qkH;rSm tdEdN, ESihf w&kwfjynfwGif jzpfonf?
tem*wf (Future)
,ae@umvwGif a&umwmrsm;a=umifh aumif;usKd;/ qkd;usKd; 2 rsKd;pvkH;ESifh ywfoufonfh owif;tcsuftvufrsm;
rsm;pGm&&SdEkdifavonf? xkdowif;tcsuftvufrsm;ukd ,cifu rod&SdEkdifcJhay? a&umwmESihf ywfoufonfh
tacstwif aqG;aEG;jiif;ckHr_rsm;onf zGH@òzd;wkd;wufr_udk odem;vnf&eftwGuf ar;cGef;rsm;pGmudk ay:xGufapcJhonf?
taemufEkdifiHrsm;rS ar#mfvifhxm;onfh zGH@òzd;wkd;wufr_onf/ obm0ywf0ef;usiftay: ysufpD;qkH;&_H;r_ tusKd;quf
rsm;pGmudk ,laqmifvmonf?
opfawmðyef;wD;r_ (Deforestation)
opfawmðyef;wD;r_qkdonfrSm opfyifrsm; ckwfvJSjcif;/ opfawmrsm;rD;&_@d jcif; ESihf zsufqD;jcif;wk@d jzpfonf? opfawm
ðyef;wD;r_onf &mpkESpfrsm;pGmuwnf;u jzpfay:aecJhonf? opfawmðyef;wD;r_. t"duta=umif;&if;rsm;rSm v,f,m
pkdufysKd;a&; ESifh xif;ckwfjcif;rsm;jzpfonf? opfawm{&d,mtajrmuftrsm;ukd aumufyJoD;ESHrsm; pkdufysKd;&ef
&Sif;vif;jcif; (okd@) wd&p>mefrsm;twGuf pm;usufajrrsm; ðyvkyf=uonf? opfckwfvJSjcif;/ owˆKwGif;rsm; wl;azmfjcif;/
}uD;rm;aom a&umwmrsm; aqmufvkyfjcif;/ pufr_qdkif&mzG@H òzd;wkd;wufr_ ESihf c&D;oGm;vkyfief;rsm;a=umifhvnf; rkwfoHk
opfawmrsm; ysufpD;=u&onf?
opfawmðyef;wD;&jcif;twGuf ta=umif
ta=umif;tcsufrsm; (Reasons for deforestation)
urBmvkH;qkdif&mpD;yGg;a&;onf ykdrkdqif;&Jaom wkdif;jynfrsm;tm; EkdifiHwumaºuG;+rDrsm; jyefqyf&ef (ok@d ) zG@H òzd;wkd;wuf
a&;vkyfief;rsm; vkyfaqmif&ef aiGa=u;&&Sdatmifvkyfaqmifay;onf? qif;&Jaomtpkd;&rsm;onf vkdtyfonfhaiGa=u;
twGuf opfckwfvSJ&ef opfawm{&d,mrsm;ukd a&mif;cs=uonf?
qif;&Jaomv,form;rsm;onf v,f,mpkdufysKd;&eftwGuf ajrrsm;ukd ykdrkd&Sif;vif;&efvkdtyfonf? olwkd@onf
&SifoefaexkdifEkdif&ef tpm;tpm xkwfvkyf&onf? xkdtwGuf awmif,mckwfjcif; ESihf rD;&_@d jcif;rsm; ðyvkyf=uonf?
opfyifrsm;ukd ckwfvSJI usefaomt&mrsm;ukd rD;&_@d umjymrsm;ukd ajr=oZmtjzpftokH;ðy=uonf? okd@aomf ajrqDonf
tv#iftjrefyif crf;ajcmufoGm;onfhtwGuf/ aemufxyfopfawm{&d,mtopfrsm;udk ckwfxGif&Sif;vif;=u&jyefonf?
jrefrmEkdifiHonf 1990 rS 2000 ckESpftwGif;wGif/ ,if;. opfawm 14µ ukdqHk;&_H;cJhonf/ tdENd,onf 32µqkH;&_H;um/
xkdif;EkdifiHonf 26µ qkH;&_H;cJhonf? jrefrmjynf. opfawmrsm;onf y&dabm* ESifh puUL uJhokd@ opfrSxGufaom
ypPnf;rsm;xkwfvkyf&eftwGuf opfckwfvSJjcif;jzpfonf?
u|ef;opf (Teak)
jrefrmEkdifiHonf usefaeao;onfh urBmhu|ef;opfawmrsm;. 70 &mE_ef;ukd ykdifqkdifxm;onf? u|ef;opfonf
wefzkd;t&SdqkH;aom opfrmtrsKd;tpm;wrsKd;jzpf+yD;/ obm0tm;jzifh tdENd,/ jrefrm/ xkdif;EkdifiHajrmufykdif;/ ESifh vmtkd
taemufajrmufa'orsm;wGif aygufa&mufonf? u|ef;opfukd oabFmwnfaqmufjcif;/ y&dabm*/ yef;ykxkjcif;/ ESihf
tjcm;aom ta=umif;udpPrsm;pGmwkd@wGif tokH;ðyonf?
axmufcHt}uHðycsufrsm; (Recommendations)
opfckwfvSJjcif;ESifh a&$@ajymif;pkdufysKd;r_rsm; ðyvkyfjcif;onf/ jrefrmEkdifiHe,fpyfa'orsm;wav#muf&Sd yuwd }uD;rm;aom
opfawm{&d,mrsm;udk zsufqD;jcif;jzpfonfudk taxmuftxm;rsm;t& od&dS&onf? ,if;onf ywf0ef;usifqkdif&m
tusKd;qufrsm;jzpfonfh tpkvkduftòyH ajrqDv$m wkdufpm;jcif;/ ajrqD=oZm ESihf aumufyJoD;ESH jzpfxGef;r_ qkwf,kwf
avsmhyg;jcif;/ jrpfacsmif; wl;ajrmif;rsm; wdrfaumEkH;wifjcif;/ a&umwmrsm;wGif EkH;ajrrsm;jzifh ydwfq@dk jcif;/ a&}uD;ysufpD;
r_rsm; jzpfay:jcif;/ ESifh ajcmufaoG@&moDwGif;Y &kwfw&uf a&&Sm;yg;jywfawmufr_rsm; awG@óuH&jcif; ponfw@dk jzpfay:
&ef tvm;tvmrsm; &Sdvmrnfjzpfonf?
jrefrmEkdifiH. EkdifiHa&; ESifh ppfa&; yËdyuQrsm; tqkH;rowfao;or#/ ppftpkd;& ESihf tcsK@d aom twkduftcH
vlrsKd;pktzGJ@tpnf;rsm;. xdef;odrf;r_r&Sd opfckwfvJSjcif;rsm;udk ajz&Sif;Ekdifrnfr[kwfacs? tu,fI +idrf;csrf;aecJhv#if
awmif ykdrkdaumif;rGefonfh ywf0ef;usifqdkif&m pDrHcef@cGJr_rsm;qDokd@ OD;wnfvdrhfrnfqdkonfh tmrcHr_ ray;Ekdifay?
trSeftm;jzifh/ EkdifiHjcm;opfxkwfvkyfa&; ukr`%Drsm;a&muf&Sdvmjcif; ESifh tm;eJaom tpkd;&wk@d aygif;pyfoGm;jcif;.
tusKd;&v'frSm opfawmðyef;wD;r_ jrifhwufvmjcif;yifjzpfonf? okd@yifqkdaomfjim;/ avhvmoltrsm;pkrS ,kH=unf=u
onfrSm/ ykdrkd'Drkdua&pDusonfh toGifajymif;vJjcif;ESihf/ wm0ef,lr_&Sdaom tpkd;&w&yfay:aygufvma&;onf/ jrefrm
jynf&Sd opfawm&if;jrpfrsm;ukd umuG,fapmifha&Smuf&ef r&Sdrjzpfvkdtyfonfh yxrtqifhjzpfonf? tpkd;&w&yf
ajymif;vJjcif;jzifh/ EkdifiHwumrS aiGa=u;taxmuftyHhrsm;0ifvm&eftwGuf wHcg;rsm;yGifhoGm;rnfjzpf+yD;/ jrefrmEkdifiH
onf wkdif;jynf jyefvnfaumif;rGefatmif vkyfaqmif&ef ESihf ,if;. us,fjyef@aom opfawmrsm;udk aumif;pGm
pDrHcef@cGJvkyfaqmif&ef vdktyfrnfjzpfonf?
,ae@tcgwGif/ ruUqDukd pD;wD;/ yDuif;/ ESihf e,l;a'vD òrd@}uD;rsm;onf urBmay:wGif avxktnpfnrf;qkH;aom òrd@}uD;
rsm;jzpf=uonf? urBmhusef;rma&;tzGJ@}uD;onf usef;rma&;udk xdckdufysufpD;apEkdifonfh tjrifhqHk; avxk npfnrf;r_
E_ef;tqifhrsm;ukd az:jyxm;cJhonf? 1998 ckESpfwGif/ e,l;a'vDòrd@onf urBmhusef;rma&;tzG@J }uD;rS owfrSwfxm;onfh
avxknpfnrf;r_tqifhxuf 5 q ausmfaecJhonf? rnfokd@yifqdkap/ 2003 ckESpfwGif/ e,l;a'vD&dS avxk. t&nf
taoG;ukd aumif;rGef&efóud;yrf;tm;xkwfr_wckukd vkyfaqmifchJ&m/ avxkxJwGif rD;ckd;jrLrsm;/ umAGefrkdaemufqdk'f ESihf
qmvzm'kdifatmufqkd'f yg0ifr_E_ef;rsm; }uD;rm;pGm usqif;cJhonf?
tufqpfrkd; (Acid Rain) - qmvfzm ESihf Ekdufx&kd*sif'dkifatmufqdk'fw@dk onf avxkxJ&dS rkd;;a&ESifh aygif;pyfrdoGm;+yD;
tufqpfrsm;xkwfvkyfum rdk;a&tjzpf&Gmcsonf? tufqpfrdk;a=umifh ysufpD;&aom tysuftpD;tcsKd@ &Sdaomfvnf;
,if;onf obm0ta=umif;a=umifh jzpf&jcif;jzpfonf? a&eH / ausmufrD;aoG; avmifu|rf;r_rsm;/ ESihf armfawmf,Of
tif*sifrsm;rSxGufvmaom "gwfaiG@rsm; pkaygif;+yD; jzpfvmaom tufqpfrdk;onf rsm;pGmqkd;&Gm;onf? avwkduf
aomtcg npfnrf;aomt&mrsm;ukd rlvae&mrSaeI uDvdkrDwm axmifaygif;rsm;pGmtxd o,faqmifoGm; Ekdifonf?
tufqpfrkd;onf a&uefrsm;twGif;&Sd ouf&dSowW0grsm;ukd aoausapEkdif+yD;/ tkdrif;aom taqmuftOD;rsm;ukd
ysufpD;aponf? opfawmrsm;ukd ysufpD;aponf?
ajrqD
ajrqDvïmnpfnrf;jcif; - pGef@ypfypP
ypPnf; (Land pollution – Waste)
u|Ekfyfwkd@ rvkdcsifI v$ifhypfvkdufonfh rnfonfht&mudkrqkd pGe@f ypfypPnf;ac:onf? acgufqGJxkyftcGHwck/ iSufaysmoD;
wvkH;/ zefcGuftuGJwvkH;/ ESifh xkdifckHa[mif;wvkH;/ ,if;wk@d tm;vkH;rSm pGef@ypfypPnf; erlemrsm; jzpf=uonf?
ESpfpOfESpfwkdif;wGif urBmtESHtjym;Y pGef@ypfypPnf;rsm;ukd ydkIykdI v$ihfypfae=uonfhtwGuf }uD;rm;aom pGef@ypfypPnf;
awmifwef;rsm;jzpfay:aponf? xkd pGef@ypfypPnf; awmifwef;rsm;onf ESpfpOfESpfwkdif;wGif wkd;yGg;vmI zsufqD;ypf&ef
tvGeftrif;cufcJaeonf?
• pGef@ypfypPnf;rsm;wkd;yGg;vm&jcif;
ta=umif;&if;wckrSm vlOD;a&wkd;yGg;vmjcif;a=umifhjzpfonf? vlOD;a& wkd;yGg;vmonf
ESifhtr#/ pGef@ypfypPnf;xkwfvkyfr_vnf; jrifhwufvmonf?
• 'kwd,ta=umif;wckrSm vlwkd@onf ykdrdkpm;okH;=ujcif;a=umifhjzpfonf? u|Ekfyfwkd@onf &Sifoefaexkdif&eftwGuf
avmufom pm;okH;oihf=uonf? okd@aomf vkdtyfr_ ESihf vkdcsifr_ ESpfckt=um;wGif }uD;rm;aom uGmjcm;csuf&dSonf?
u|Ekfyfwkd@onf qef ESifh [if;oD;[if;&Gufrsm;vkdtyfonf/ t0wftxnftcsKd@ ESifh aexkdif&ef ajcmufaoG@aom
ae&mwckvkdtyfonf? okd@aomf vltrsm;pkonf udwfrke@f / pD;u&uf/ wefzkd;}uD;aom t0wftpm;rsm;/ &kyfjrif
oH=um; ESifh tvGefjrefaomum;rsm;udk vkdcsif=uonf? wkdif;jynf zGH@òzd;wkd;wufvmonfESifhtr# vlwkd@onf ykdI ykdI
vkdcsifvm=uonf? ,if;wkd@onf pGef@ypfypPnf;trsm;tjym;udk jzpfaponf?
• pGef@ypfypPnf;rsm;jym;jcif;onf
ywf0ef;usiftwGuf acsrGzsufqD;&ef tvGefcufcJonf? tb,fa=umifhqdkaomf/ ypPnf;
trsm;pkonf obm0tm;jzifhr[kwfay? yvyfpwpf ESihf tpm;taomufxnfhonfh azmhhjzLrsm;uJho@dk ypPnf;rsm;
onf odyH̀ ESifh enf;ynmwkd@jzifh ðyvkyfxm;onfh "mwkqkdif&mypPnf;rsm;jzpf=uonf? xkdypPnf; rsm;ukd acsrGzsufqD;
&eftwGuf tcsdefrsm;pGm,lonf? xkdumvtwGif;Y ,if;wk@d onf ajrqD/ av ESifh a&wkd@ukd npfnrf;aponf?
pGef@ypfypPnf;trsKd;tpm;rsm; (Types of waste)
tdrfokH;pGef@ypfypPnf; onf oif. vl@tokdif;t0ef; (ok@d ) aetdrfrsm;rSvmjcif;jzpfonf? ,if;onf oifwkd@ ae@pOf
pm;okH;aom t&mrsm;rSvmjcif;jzpfonf? urBmay:wGif tdrfoHk;pGef@ypfypPnf; tajrmuftrsm;&Sdonf? csrf;omaom
wkdif;jynfrsm;wGif/ vlwkd@onf tajccHvkdtyfcsufxufydkI pm;okH;=u+yD;/ tpm;tpmtawmfrsm;rsm;rSm yvyfpwpf
rsm;jzifhxkyfxm;jcif;/ Al;rsm;jzifh xnfhxm;jcif;jzpfonf? ,if;wk@d tm;vkH;onf pGe@f ypfypPnf;rsm;jzpfonf? e,l;a,muf&dS
vlwa,mufonf &efukef&Sdvlwa,mufxuf tdrfoHk;pGe@f ypfypPnf; av;q ykdrsm;onf? +Adwdefonf pGef@ypfypPnf;
wefcsdef 434 oef;&Sdonf?
vuf&Sd &mpkESpftapmykdif;txd POP rsm;udk u|Ekfyfw@dk . ywf0ef;usif (od@k ) tpm;tpmrsm;Y rawG@&Sdao;ay? ,cktcg
urBmay:&Sd tpm;tpmrsm;tm;vkH;/ txl;ojzifh tom;/ ig; ESifh Ekd@xGufypPnf;rsm;wGif POP rsm;jzifh roef@&Sif;
jzpfaeonf? urBmay:&Sd vlrsm;/ wd&p>mefrsm; ESihf tyifrsm;tm;vkH;wGif POP rsm;&Sdae=uonf? ,if;wk@d onf vlwkd@.
usef;rma&;udk xdckdufapEkdif+yD;/ tyifrsm; ESihf wd&p>mefrsm;udkyg xdcdkufaponf?
POPs ESifh tjcm;aom npfnrf;aponfh ypPnf;rsm;t=um; rwlnDr_rSm/ POPs onf ‚if; pwifonfhae&mrSaeI
tvGefa0;uGmaom ae&mtxd a&muf&dSoGm;Ekdifonf? xkd@a=umifh puf&Hk/ tvkyf&Hk/ pkdufysKd;a&;vkyfief;rsm; ESifh
tvGefa0;uGmaomae&mrsm;ukdvnf; xdcdkufapEkdifonf? ,if;wk@d udk pm;aomufrdaomtcg/ cE<mukd,ftwGif;Y
aexkdifae=u+yD;/ umv=umjrifhaomtcg tyifrsm; ESihf wd&p>mefrsm;wGif&dSaom POPs yrm%onf ab;tEW&m,f
jzpfapEkdifonfh tqifhokd@ wkd;yGg;vmawmhonf?
uav;i,frsm;. cE<mukd,fwGif PCBs yrm%rsm;jym;ygu/ ausmuf/ ydkvD,kd/ ESihf 0ufouf uJho@dk aom a&m*grsm;
twGuf umuG,faq;rsm;xkd;I rwkd;Ekdifay?
a&xknpfnrf;jcif; (Water pollution)
a&xknpfnrf;&onf
&onfhta=umif;t&if;rsm;
vlom;rsm;a=umifhjzpfjcif;
rdv†majrmif; onf a&xknpfnrf;&jcif;. }uD;rm;aomta=umif;&if;wckjzpfonf? urBmhvlOD;a&wkd;yGg;vm
onfESifhtr#/ vlom;wkd@. tnpfta=u;pGe@f xkwfonf yrm%vnf; rsm;jym;vmonf? tu,fI aumif;pGm ðyjyif
pDrHxm;jcif;r&Sdaom rdv†mykdufrsm;onf/ a&ay;a0r_pepftwGif;ok@d a&muf&dSoGm;ygu/ bwfwD;&D;,m;ykd;rsm; yGg;rsm;
vm+yD;/ usef;rma&;jy\emrsm; rsm;pGmjzpfvmapEdkifonf?
pufr_vkyfief; ESifh tvkyf&kHrsm;onf/ "mwkypPnf;rsm; (ok@d ) "mwkypPnf;rsm;yg0ifonfh a&qkd;rsm;udk
ywf0ef;usifwGif;okd@ oGefxkwfypfjcif;twGuf wm0ef&dSayonf? ,if;tjyif/ puf&Hkrsm;rSaeI jrpfacsmif;rsm;twGif;ok@d
xkwfypfvkdufaom a&qkd;rsm;onf/ jrpfa&.tylcsdefESifh 'D*&Djcif;rwlnDay? jrpfa&tylcsdefajymif;vJoGm;jcif;onf
a&aeowW0grsm;ukd aoausysufpD;apEkdifonf?
pkdufysKd;a&;wGif tokH;ðyonfh ykd;owfaq;rsm; ESihf "gwfajr=oZmrsm;onf/ ajrqDv$mtwGif;&Sd a&rsm;ukd
npfnrf;aponf? xkda&rsm;onf jrpfacsmif;rsm;twGif;ok@d pD;0ifoGm;aomtcg/ jrpfa&rsm;vnf; npfnrf;oGm;onf?
pkdufysKd;arG;jrLa&;+cHrsm; ESifh aqmufvkyfa&; ajrae&mrsm; onf/ jrpfrsm; ESifh uefrsm;&Sd Ekef;ajrrsm;udk
wkd;yGg;aponf? a&rsm;twGif;Y Ekef;ESpfrsm; aysmf0ifr_jrifhwufaeygu a&xJo@dk aea&mifjcnf &&Sdr_udk avsmheJap+yD;/
tyifrsm;}uD;xGm;&eftwGuf tcuftcJjzpfaponf?
tufqpfrkd; onf puf&kHrsm;rS qmvfzm'kdifatmufqdk'frsm; xkwfv$wfjcif;a=umifhjzpfonf?
a&eHzdwfpifr_rsm; onf ork'N&mrsm;ukd npfnrf;aponf? zdwfpifaoma&eHrsm;onf a&rsufESmjyifay:wGif
tv$mtjzpfzGJ@wnfoGm;onf/ xkdtcg iSufrsm; ESihf ig;rsm;ukd a&eHrsm; vdrf;usHapjcif;jzifh ab;Oyg'fjzpfaponf?
obm0ta=umif;rsm;/
a&}uD;jcif; onf jrpfrsm; ESifh uefrsm;ukd Ekef;wifydwfq@kd jcif;rsm;jzpfay:aponf?
rD;awmifrsm; rS qmvfzm'kdifatmufqdk'frsm; xkwfv$wfr_a=umifh tufqpfrdk;rsm;ukd jzpfay:aponf?
obm0tm;jzifh tufqpf"gwfrsm;onfh ajrqDv$m rsm;onf ajrqDtwGif;&Sd a&wGifvnf; tufqpf"gwf
aysmf0ifaponf? xkd tufqpf"gwfaysmf0ifonfh a&rsm;onf jrpfacsmif;rsm;twGif;okd@ pD;0if=uonf?
a&xknpfnrf;jcif;. tusKd;oufa&mufr_rsm;
a&xJ&Sd "mwkypPnf;rsm;onf/ qifhuJpm;pOftwGif;ok@d a&xJwGifaygufaomtyifi,frsm;rSwqifh a&muf&Sd
oGm;onf? ,if;wkd@udk ykdrkd }uD;rm;aom a&owW0grsm;rSpm;okH;onf/ wzef vlrsm;rS pm;okH;jyefonf? u|Ekfyfwkd@
pm;okH;aomig;rsm;wGif tEW&m,fjzpfapEkdifaom "mwkypPnf;rsm; yg0ifaeonfhtwGuf xkdudpPonf pkd;&drfp&mjzpfonf?
a&xJ&Sd "mwkypPnf;rsm;onf a&aeowW0grsm; ESihf tyifrsm;udkvnf; owfjzwfonf? ,if;onf qifhuJ
pm;pOfukd ysufpD;aponf? tu,fI tcsK@d rsKd;pdwfrsm; aoqkH;oGm;ygu/ tjcm;aomrsKd;pdwfrsm;wGif pm;p&m tpm
r&Sdawmhojzifh/ ‚if;wkd@vnf; aoqkH;&jyefonf?
jrpfrsm; ESifh uefrsm;twGif;&Sd/ ykd;owfaq;rsm; ESif "gwfajr=oZmrsm;onf tyifi,frsm;. }uD;xGm;r_ukdvnf;
vkyfaqmifay;Ekdifonf? tyifrsm; xlxyfygu tvif;a&mifukd umuG,fwm;qD;Ekdif+yD;/ a&xJrS atmufpD*sifudk
okH;pGJypfojzifh a&aeowW0grsm; touf&Sif&eftwGuf tcuftcJ&dSjyefonf? ,if;udk eutrophication [kac:onf?
aomufokH;a&rsm; roef@&Sif;ygu wkdufzdGKuf/ 0rf;udkufjcif;/ ESihf ta&jym;a&m*grsm;jzpfapEkdifonf? zGH@òzd;qJ
wkdif;jynfrsm;&Sd aus;vufa'orsm;wGif/ aus;&Gmtrsm;pkudk jrpfa=umif;wav#mufwGif awG@&Sd&wwfonf? jrpfwpif;xJ
wGif tokH;ðyaeaom vlrsm;onf/ rdrdwkd@jrpfatmufzufwGif tokH;ðyaeaom tjcm;aomolrsm;. ta&;ukdvnf;
xnfhoGif;pOf;pm;&efta&;}uD;ayonf? jrpftwGif;Y av#mfzGwfjcif;/ tr_kdufo&kdufrsm; pGef@ypfjcif;/ ESifh tnpfta=u;
pGef@jcif;wkd@onf jrpfa&ukd npfnrf;ap+yD;/ xkdjrpfa&ukd tokH;ðyaeonfh jrpfatmufzuf&Sdtjcm;aom &Gmom;rsm;
twGuf usef;rma&; vkHòcHr_r&SdEkdifay?
21 ? wkd;wufr_ avhvmcsuf - jrefrmjynfwGif a&$wG
wiG f;wl;jcif; (Case study: Gold mining in
Burma)
rmusL&D (Mercury)
rmusL&Donf owˆKtrsKd;tpm;wckjzpfonf? ,if;onf tqdyftawmufwckjzpfonf? ,if;ukd tjcm;aom
"mwkypPnf;rsm;ESifh "gwfðyvkdufaomtcg/ rmusL&Donf ykdrdktqdyfjyif;vmonf?
Adapted from – At What Price – Gold mining in Kachin State. A report by Images Asia and the
Pan Kachin Development Society
22 ? wkd;wufr_avhvmcsuf - bkdyg;vf xdckdufysufpD;r_}uD; (Case study: Bhopal disaster)
urBmhorkdif;wGif/ tqkd;0g;qkH;aom pufr_vkyfief;xdcdkufysufpD;r_}uD;onf/ tdEdN,EkdifiH/ r'&m y&ma'h&fSjynfe,f/ bkdyg;vf
òrd@Y/ 1984 ckESpf/ 'DZifbmv Y jzpfyGg;cJhonf? ,if;rSm "mwkaA'tqdyfwrsKd;jzpfonfh/ wefcsdef 40 &Sdonfh rDokdif;vf
tkdifqkdqkdif,mEkduf (methyl isocyanate – MIC) "gwfaiG@tqdyfrsm; avxkxJo@dk ,dkpdrhfxGufvmjcif;jzpfonf?
urBm}uD;onf aetif pGrf;tifa=umifh ylaEG;&jcif;jzpfonf? xkdpGrf;tifrS 70µ cef@ukd urBmajr}uD; (odk@) avxkrS pkyf,l
ypfvkdufonf? usefaom aepGrf;tifrsm;onf tjyifo@dk a&mifjyef[yfvmonf? awmif0if&dk;pGef; ESihf ajrmuf0if&kd;pGef;
wGif&Sdonfh a&cJzkH;v$rf;onfh a'orsm;onf aerS pGrf;tifrsm; a&mifjyef[yf&eftwGuf ta&;}uD;ayonf? xkda&cJjyif
rsm;rS ae. pGrf;tifrsm;ukd a&mifjyef[yfjcif;r&Sdygu/ urBmajr}uD;onf ykdrkdI ylaEG;vmrnfjzpfonf?
xkd@a=umifh/ ae/ avxk/ ESifh a&cJjyif wkd@onf urBmajr}uD;. tylcsdefudk twlwuG xdef;nd‡ay;xm;jcif;jzpfonf?
avmifpmrs
mrsm;avmifu|rf;apjcif; (Burning fossil fuels)
avxkxJwGif tylcsdefukdjrifhwufaponfh "gwfaiG@rsm;. yrm%jrifhwufaejcif;onf urBm}uD;ylaEG;vm&jcif;.
ta=umif; jzpfonf[k ,kH=unf&onf? +yD;cJhonfh &mpkESpfwGif/ vlwkd@. vkyfaqmifr_rsm;onf avxkwGif;&Sd tylcsdefudk
jrifhwufaponfh "gwfaiG@rsm;/ txl;ojzifh umAGef'dkifatmufqdk'f"gwfaiG@. yrm%udk tv#iftjref jrifhwufapcJhonf?
u|Ekfyfwkd@onf avmifpmrsm;ukd avmifu|rf;apaomtcgwGif umAGef'kdifatmufqkd'f"gwfaiG@xGufvmonf? puf&kHrsm;
tv#iftjrefwkd;yGg;vmjcif;/ v#yfppf"gwfxkwfvkyfjcif;/ armfawmfum;rsm; tokH;ðyjcif; ponfwkd@onf avmifpm
tajrmuftrsm;ukd avmifu|rf;ap&onf?
opfawmðyef;wD;jcif; (Deforestation)
urBm}uD;ylaEG;vmr_wGif opfawmðyef;wD;jcif;vnf; yg0ifonf? opfyifrsm;onf umAGefudk okdavSmifxm;Ekdifjcif;ESifh/
avxkxJ&Sd umAGef'kdifatmufqkd'ftajrmuftrsm;ukd pkyf,lxm;Ekdifonf? opfyifrsm; avmifu|rf;oGm;aomtcg
‚if;wkd@ odrf;qnf;xm;onfh umAGefrsm;udk avxkxJo@dk umAGef'dkifatmufqkd'frsm;tjzpf xkwfv$wfvdkufonf?
90%
80%
70%
60% Transport
50%
Industry
40%
Home use
30%
20% Other
10%
0%
Burma Thailand USA
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
jrefrmEkdifiH __________________
xkdif;EkdifiH __________________
tar&duefEkdifiH __________________
4 ? wkdif;jynfwckrS vlwa,mufv#if a&eHyrm% rnfr#oHk;pGJonfudk Z,m;ykHa&;qGJjyyg?
25 ? wkd;wufr_avhvmcsuf - jrefrmEkdifiH&Sd "gwfaiG@ykdufvkdif;rsm; (Case Study: Gas pipelines in
Burma)
ukd;um; – http://www.shwe.org
&wem ESifh &JwHcGef ykdufvkdif;rsm; (Yadana and Yetagun Pipelines)
a&$*ufpfykdufvkdif;wnfaqmufr_onf ywf0ef;usifxdckdufysufpD;apjcif; ESifh vl@tcGifhta&;csKd;azmufr_rsm; jzpfay:vm
rnfukd vlrsm;pGmwkd@onf a=umuf&GH@ae=uonf? xkda=umuf&@HG r_rsm;onf jrefrmjynfawmifydkif;wGif "gwfaiG@ykdufvkdif; 2
ck wnfaqmufr_rSaeI aumif;pGm&&Sdvmjcif;jzpfonf?
urBmajr}uD;. 3 ykH 1 ykHausmfaom ajrrsm;ukd vlw@dk onf ajymif;vJchJ=uonf? ,if;onf urBmhiSufrsKd;pdwfrsm;. 4 ykH
1 ykHukd qkH;&_H;ap+yD;/ urBmhig;zrf;{&d,m. 3 ykH 2 ykHudkvnf;/ tvGeftu|H zrf;,lchJ=uonf? urBmh ork'N&mrsm;. ig;zrf;
{&d,m trsm;tjym;wGif ,cktcg ig;rsm;r&Sdawmhay?
ywf0ef;usif ESifh zGH@òzd;a&;qkdif&m urBmh aumfrpf&Sifudk 1987 ckESpfwGif usif;ycJhonf? xdktpnf;ta0;rS/ a&&Snf
wnfhwHhEkdifonfh zGH@òzd;r_onf ta=umif;tcsuf 2 ckay:wGif tm&kHpkdufoifhonf [kajymqkdchJonf? xkd 2 csufrSm/
urBmajray:wGif aexkdifonfh vlom;tm;vkH;. tajccHvdktyfcsufukd &&Sd&ef/ ESifh ypPKy`ef ESihf tem*wf vkdtyfcsuf
rsm;twGuf obm0. jznfhqnf;ay;EkdifpGrf;twkdif;/ enf;ynm ESihf vlr_a&; tzG@J tpnf;rsm;tm; uef@owf&ef
wkd@jzpfonf?
EkdifiHwum tzGJ@tpnf;rsm;
UNEP ukd 1972 ckESpfwGif pwifwnfaxmifchJonf? UNEP onf urBmvkH;qkdif&m ywf0ef;usif. a&&SnfwnfwHh
Ekdifrnfh zGH@òzd;r_twGuf axmufcHtm;ay;jcif;/ v_H@aqmfynmay;jcif; ESihf jr‡ihfwifjcif; rsm;ukd ðyvkyfonf? olwkd@onf
EkdifiHrsm;ESifh jynfolrsm;tm; ‚if;wkd@. tem*wfrsKd;qufopfrsm;twGuf pkd;&drfp&mrvkdonfh vuf&dS b0aexkdifr_
t&nftaoG;rsm; jrifhwufvm&ef &nf&G,fonf? xkd&nf&G,fcsufukd atmifjrifaqmif&GufEkdif&eftwGuf UNEP onf
urBmhukvor*~/ EkdifiHwum tzGJ@tpnf;rsm;/ trsKd;om;tpkd;&rsm;/ tpkd;&r[kwfaomtzG@J tpnf;rsm;/ yk*~vdu u¾
ESifh vlxk vl@tzGJ@tpnf;rsm; ponfjzifh us,fus,fjyef@jyef@ ylaygif;vkyfaqmifcJhonf?
trsKd;om;tzGJ@tpnf;rsm;
yk*~vdu tzGJ@tpnf;rsm;
obm0ywf0ef;usifqkdif&m oabmwlnDr_rsm;