HARTIJE OD VRIJEDNOSTI

HOV je pismena isprava u kojoj je inkorporirano odreeno imovinsko pravo. HOV spadaju u formalno-pravne poslove.
Formalnost HOV proizilazi iz
Pismene forme
I zakonske regulative bitnih elemenata svake ponaosob, (po emu se razlikuju od drugih pisanih isprava, npr.diplome, l.k)
HOV imaju veliki znaaj u robnom i platnom, domadem i meunarodnom prometu, jer omogudavaju jednostavniji i bri
promet bez upotrebe gotovog novca.
OBILJEJA HOV:
- Nazivaju se TRGOVAKIM EFEKTIMA jer su veoma pogodne za berzanski promet
- Vae za ISPRAVE JAVNOG POVJERENJA jer se svaka zloupotreba istih strogo zakonski sankcionie.
HOV sadre dva prava i to:
- Pravo na HOV (stvarnopravnog karaktera)
- Pravo iz HOV (obligacionopravnog karaktera)
BITNI ELEMENTI HOV:
- Oznaenje vrste HOV ( mjenica,ek, obveznica, akcija)
- Firma, naziv, sjedite, odnosno ime i prebivalite emitenta HOV
- Firma, naziv, sjedite lica na koje, odnosno po ijoj naredbi HOV glasi, ili glasi na donosioca
- Precizirana obaveza emitenta HOV
- Mjesto i datum emisije HOV (kod serijskih HOV i serijski broj)
- Potpis izdavaoca HOV
SPECIFINOSTI:
Trasirana mjenica mora da sadri i ime trasanta, tj, onog koji treba da plati mjeninu svotu.
Kod obveznice, pored serijskog broja, obavezni el.su novani iznos na koji obveznica glasi, visina kamatne stope i
rok otplate glavnice i kamate.
HOV koje ne sadre neki od bitnih el.ne smatraju se HOV, nego obinim pismenim ispravama u graansko-pravnom smislu.
HOV su znaajne kako za povjerioca, tako i za dunika.
Za povjerioca, one omogudavaju laku legitimaciju u prometu, poto je njegovo pravo naznaeno na samoj hartiji,
posebno u sluaju spora kao dokazno sredstvo.
Za dunika, prednost HOV se ogleda u tome da nije duan izvriti obavezu iz HOV dok mu se ista ne prezentuje, a po
ispunjenju, istu moe zadrati kod sebe kao dokaz o ispunjenju.
Pomodu HOV omogudava se laka cirkulacija robe bez fizikog prisustva, jer se prava koja su sadrana u HOV prenose
zajedno sa tom hartijom.
Najvedi br.HOV je kauzalnog karaktera (iz same HOV se vidi i osnov njenog nastanka). Mjenica je izuzetak.
KONSTITUTIVNE HOV su one HOV kod kojih je pravo iz HOV nastalo prilikom samog izdavanja HOV.
NEKONSTITUTIVNE HOV su one HOV kod kojih je pravo iz HOV postojalo i prije izdavanja te HOV (NPR.KONOSMAN).

VRSTE HOV prema oznaenju korisnika, djelimo ih na:
1. HOV NA IME prava iz HOV su usko vezana uz ime korisnika koje je decidno naznaeno na samoj HOV prilikom
emisije same HOV.
Ove HOV mogu se prenositi GRAANSKOPRAVNOM CESIJOM, to se upisuje na samoj hartiji, upisivanjem imena CESIONARA
(novog korisnika prava) uz obavezan potpis CEDENTA (prenosioca prava, tj, starog korisnika). Pristanak CESUSA (dunika) nije
potreban.
Prema ZOO, moguda je konverzija HOV na ime u HOV na donosioca, ili po naredbi. Takoer, prema ZOO, moguda je
konverzija HOV na donosioca ili po neredbi u HOV na ime, na iskljuivi zahtjev i o troku imaoca hartije.
Najpoznatije HOV na ime su certifikat, zalonica i tedna knjiica.
2. HOV NA DONOSIOCA karakteristike: Odlikuju se:
- Velikom cirkularnom sposobnodu (svaki donosioc se smatra zakonskim imaocem)
- Prenos ovih HOV je jednostavan i neformalan (prostom predajom)
- Usvojeno pravilo je da de se zakonskim imaocem smatrati i lice koje je ovakvu HOV pribavilo i od nevlasnika, pod
uslovom da je pribavilac svjestan. Ovo pravilo je usvojeno zbog pravne sigurnosti.
- Da bi se ostvarilo pravo iz HOV na donosioca, hartija se mora prezentirati u odreenom roku.
- Najede HOV na donosioca su: ek i obveznica.
3. HOV PO NAREDBI sline hartijama od vrjednosti na ime.
Ime korisnika HOV je upisano na samoj hartiji, uz klauzulu PO NAREDBI.
Po definiciji, ove HOV predstavljaju jednostranu izjavu volje njenog izdavaoca koja je uvjek zabiljeena u pismenoj formi.
Prenos ovih HOV se vri INDOSAMENTOM.
o INDOSAMENT pismena izjava na poleini hartije. Lice koje vri prenos zove se INDOSAnt. Lice na koje se vri
prenos zove se INDOSATAR.
Po pravnoj formi, indosament moe da bude:
PUNI INDOSAMENT sadri tri obavezne elementa:
Izjavu o prenosu
Ime (firmu ) indosatara i
potpis indosanta
BIANKO INDOSAMENT
Najede sadri samo potpis indosanta. Uvjek moe biti pretvoren u puni.
INDOSAMENT NA DONOSIOCA
Umjesto imena indosatara, upisuje se klauzula DONOSIOCU.
Najede HOV po naredbi su MJENICA, EK, KREDITNO PISMO, TRGOVAKA UPUTNICA, KONOSMAN, SKLADINICA idr.

OSTALE PODJELE HOV
Prema pravu koje je inkorporisano (sadrano) u samoj HOV, iste djelimo na:
STVARNOPRAVNE HOV u njima je sadrano neko stvarno pravo na pokretnostima ili nepokretnostima.
OBLIGACIONOPRAVNE HOV sadre neko obligaciono pravo. Nejede su u praxi. ine poslovni promet lakim,
jednostavnijim i brim. (mjenica, ek, kreditno pismo, trgovaka uputnica idr).
HOV SA PRAVOM UEDA su HOV koje njenom imaocu daju pravo ueda u upravljanju poslovnim subjektom, (AD ili
komanditnim drutvom na akcije) ali i pravo na uede u dobiti u vidu dividende.

ZAMJENA I AMORTIZACIJA HOV
ZAMJENA vri se onda kada se HOV oteti do te mjere da nije podobna za daljnji promet, ali se njena sadrina i istinitost
mogu potpuno utvrditi iz same hartije. Imaocu se izdaje potpuno nova HOV istih karakteristika, a staru vrada njenom
emitentu. Nova HOV formalno i sadrinski mora odgovarati otedenoj.
AMORTIZACIJA vri se za izgubljenu I UNITENU hov I SAMO ZA HARTIJE KOJE GLASE NA IME ILI PO NAREDBI.
Amortizacija ovih HOV se sprovodi u vanparninom postupku tako to nadleni (osnovni, optinski)sud objavljuje oglas o
pokretanju postupka za ponitavanje HOV, koji istie u slubenom listu, i na oglasnu tablu suda. Nakon proteka oglasnog roka
sud zakazuje roite za predlagaa, emitenta i dunika, i nakon sprovedenog postupka donosi Rjeenje o ponitenju HOV. To
rjeenje zamjenjuje otedenu HOV. Iako, predlaga moe da trai da mu se izda nova HOV sa istim pravima, uz predaju
Rjeenja o ponitenju.

MJENICA HOV glasi PO NAREDBI.
Emitent mjenice daje nalog drugom licu da isplati odr.svotu novca imaocu mjenice. U poslovnom prometu mjenica slui kao
kreditno i plateno sredstvo, te sredstvo obezbjeenja potraivanja.
Veoma znaajna HOV. Dolazi do expanzije u koritenju ove HOV u 12.vjeku u Italiji, te se njena upotreba iri u druge djelove
Evrope. Njen veliki znaaj i upotreba uslovili su unifikaciju mjeninog prava, te su na konferenciji u enevi donjete 3-
konvencije:
- Konvencija o jednoobraznom mjeninom zakonu
- Konvencija za regulisanje izvjesnih sukoba u materiji mjenice
- Konvencija o pitanjima taksa u materiji mjenice.
VRSTE MJENICE: Prema tome ko treba da plati mjeninu svotu, razlikujemo:
TRASIRANA vuena emitent (TRASANT) izdaje nalog drugom licu TRASATU da isplati iznos naznaen u mjenici
tredem licu REMITENTU.
SOPSTVENA emitent je ujedno i isplatilac iznosa naznaenog u mjenici- sjedinjenje pravnog subjektiviteta.
Prema vrsti poslova u kojima se koristi razlikujemo:
ROBNE MJENICE kupac akceptira mjenicu u trenutku prijema robe, a isplatu vri nakon dospjelosti mjenine obaveze
POSLOVNE MJENICE isto znaenje kao i robne, samo se koriste kod 2-ge vrste ugovora.
FINANSIJSKE MJENICE se koriste kao instrument pladanja za obezbjeenje BANNIH potraivanja iz ugovora o kreditu.

ELEMENTI MJENICE :
BITNI:oznaenje da je to mjenica, potpis TRASANTA, oznaenje TRASATOVOG IMENA, ime remitenta, datum izdavanja,
rok dospjeda, mjesto emisije mjenice, mjesto pladanja mjenice.
PRETPOSTAVLJENI:su oni koji nisu unjeti, ali se pretpostavljaju po zakonu. (mjesto izdavanja mjenice, mjesto pladanja,
rok dospjelosti mjenice)
POSEBNI: su oni koji se odnose na klauzulu o avansu i mjeninom jemstvu, broj -rna trasata i remitenta, potpis avaliste i
njegov -rn.

EK HOV po naredbi
Kojom emitent daje nalog TRASATU da licu oznaenom u eku isplati odreenu svotu novca.
ek je plateno sredstvo ime se racionalizuje opticaj gotovog novca.
Prvi zaeci datiraju iz Kine 2000.g.pne., ali zamah u koridenju ekova biljei se u srednjovjekovnoj Italiji, pa zatim u Engleskoj
gdje dolazi do izdavanja posebnih ekovnih knjiica i blanketa.
enevskom konvencijom unificirana su pravila upotrebe istoimene HOV.
- Konvencija o jednobraznom ekovnom zakonu
- Konvencija o regulisanju izvjesnih sukoba zakona u materiji eka
- Konvencija o taksama u materijama eka
RAZLIKE IZMEU MJENICE I EKA:
- Kod mjenice se kao trasat moe pojaviti bilo koje lice, a kod eka u vedini zemalja kao trasat se pojavljuje banka
- Kod mjenice pokride mora postojati u trenutku dospjeda mjenine obaveze, a kod eka u trenutku izdavanja eka
- Kod eka obaveza dospeva uvjek po vienju, a kod mjenice to se moe odrediti na vie naina.
VRSTE EKOVA:
Na ime
Po naredbi
Na donosioca
Alternativni ek pored imena remitenta sadri klauzulu DONOSIOCU
Sopstveni ek trasant i trasat sjedinjeni u jednoj osobi sjedinjenje pravnog subjektiviteta
Isplatni, tj, gotovinski ek trasant daje nalog trasatu da izvri isplatu u gotovom novcu
Obraunski (virmanski)ek podrazumjeva bezgotovinsko pladanje, tj, sa TRN-A na TRN.
Barirani(precrtani)ek isplata putem banke.
Putniki ek se upotrebljava za pladanje putem banaka.
Akreditivni ek izdaje banka radi kupovine odr.robe
Dokumentovani ek slian robnom, s tim da imalac ovog eka moe zahtjevati isplatu u gotovom novcu tek onda kada
predoi dokaz o izvrenju obaveze trasatu na uvid (konosman, tovarni list, polisu osiguranja, itd)
Vizirani ek banka trasat na samom eku stavlja klauzulu da trasant kod njega ima pokride, ali se ne obavezuje da to
pokride blokira.
Certificirani ek banka trasat posebnom klauzulom potvruje da trasant posjeduje potrebno pokride a istovremeno se
obavezuje da to pokride blokira do isteka zakonskog roka za prezentaciju takvog eka, do visine ekovne svote.
DRUGE PODJELE: LORO I NOSTRO, LIMITIRANI I NELIMITIRANI, ETC..

AKCIJA HOV NA IME
Kojom se njen imalac legitimie kao lan AD-a, kako u imovini drutva, tako i u njegovom upravljanju.
Vlasnik dobija prihod od dividende na osnovu odluke skuptine akcionara. Akcionari djele rizik poslovanja drutva srazmjerno
visini uloga. Dividenda se obino ispladuje u novcu, ili u vidu akcija zavisno od odluke Drutva.
Drutvo moe kupovati sopstvene akcije o emu odluku donosi Skuptina akcionara.
Pored dividende, akcionar dobija i kapitalnu dobit, koja predstavlja razliku izmeu cjene kupljene akcije i trine cjene po
kojoj su akcije kasnije prodate. Akcije se prodaju i kupuju na berzama u skladu sa propisima o HOV. Vrijednost drutva zavisi
od umnoka broja akcija emitovanih na berzi pomnoenih sa njihovom trinom cjenom.
Razlikuju se obine akcije (kod prve emisije) i povladene. OBJASNITI.



OBVEZNICA HOV koja se emituje u seriji.
Emitent se obavezuje da licu oznaenom u HOV ili po njegovoj naredbi, odnosno donosiocu iste isplati novani iznos po
njenom dospjedu, plus pripadajudu kamatu, odnosno isplati anuitetski kupon ako se isplata vri u obrocima.
Pored novca, obveznica moe da glasi na predaju odr.koliine zamjenjivih stvari ili pak na izvrenje odreene radnje. U
svakom sluaju imalac obveznice ima pravo na pripadajudu kamatu, i pravo ueda u dobiti, srazmjerno uloenom. ???
Za razliku od akcije, sredstva uloena u obveznice su povratnog karaktera.
Obveznice emituju najede drava i banke, ali mogu ih emitovati i privredna drutva.

BLAGAJNIKI I KOMERCIJALNI ZAPISI
B.ZAPISE izdaju banke ili druga finansijska institucija, a K.ZAPISE emituju privredna drutva poslovni subjekti. Cilj je da se
prikupe nedostatna finansijska sredstva za dokapitalizaciju sa kratkim rokom dospjeda, uz obavezno pladanje kamate.
Pored kamate, korisnik moe imati i jo neka prava u okviru djelatnosti izdavaoca zapisa.
Korisnik zapisa je lice koje je kupilo zapis od emitenta zapisa ili po optim pravilima o prenosu HOV.
Moe da glasi na ime, i na donosioca.

KREDITNO PISMO
ASIGNANT daje bezuslovan nalog drugom licu ASIGNATU da plati odr.novani iznos KORISNIKU KREDITNOG PISMA.
Ralikujemo:
- OBINO KREDITNO PISMO: nalog za pladanje se upuduje jednoj odreenoj banci.
- CIRKULARNO KREDITNO PISMO: nalog za pladanje se upuduje vedem broju banaka.
Kod emisij K.PISMA imamo inkorporirana dva odvojena prava:
- Pravni odnos izmeu banke uputioca i banke kojoj je nalog upuden
- Pravni odnos izmeu banke koja je izdala kreditno pismo (banka uputioc) i korisnik tog pisma.
Kreditno pismo ne glasi na tano odreeni novani iznos, ved se odreuje gornja granica isplate.
Korisnik k.pisma je klijent banke koji ima deponovana novana sredstva kod iste a koja se koriste za pokride kreditnog pisma.

KONOSMAN
Je HOV kojom brodar potvruje da je primio na prevoz odr.robu, naznaenu u konosmanu i obavezuje se da tu robu preveze
do luke opredjeljenja, odnosno do odredine luke naznaene u ugovoru.
Na osnovu ove HOV se vri i izdavanje robe primaocu robe.
Konosman ima dokaznu snagu o postojanju ugovora izmeu brodara i isporuioca robe, te da je brodar primio naznaenu
robu. Konosmanom se omogudava laka prodaja robe, jer se prodaja zavrava predajom konosmana u ruke kupca.
Dakle, robu je mogude prodati, ali i zaloiti za obezbjeenje nekog potraivanja za vrijeme plovidbe, predajom konosmana.
Najede glasi po naredbi.
Vrste konosmana: konosman o ukrcanoj robi, ist konosman, neist konosman, isl.

TOVARNI LIST
HOV koju izdaje prevoznik robe u eljeznikom, drumskom, rjenom ili vazdunom saobradaju kao dokaz da je preuzeo robu
na prevoz i obavezuje se da na osnovu zakljuenog ugovora da navedenu robu preveze i preda ovlatenom licu. Razlikujemo:
PRENOSIVI TOVARNI LIST: moe da glasi na donosioca i po naredbi.
NEPRENOSIVI TOVARNI LIST: glasi na ime uz klauzulu PO NAREDBI.

LEGITIMACIONI PAPIRI I ZNACI
Nisu HOV, mada postoji odreena slinost.
LEGITIMACIONI PAPIRI
To su pismene isprave koje su sline HOV na donosioca i odnose se na odr.obavezu emitenta bez oznaavanja povjerioca. Ovi
papiri moraju imati samo naziv izdavaoca i njegovu obavezu. Mogu se prenositi graanskopravnom cesijom. Kod gubitka
lekgi.papira povjerilac moe dokazivati svoje pravo drugim legitimacionim papirima, to je bitna razlika u odnosu na HOV.
Ovdje spadaju: autobuske, pozorine karte, idr
LEGITIMACIONI ZNACI
Su jo ui po svom poslovnom znaenju, jer ne moraju da sadre elemente koje sadre legitimacioni papiri. Imaju iskljuivu
ulogu da olakaju legitimaciju povjerioca. Prezentacionog su karaktera. Tu spadaju etoni za studentsku menzu, isl.
Povjerilac moe zahtjevati ispunjenje obaveze iako je izgubio legitimacioni znak.