1

ADICIONE FORMULE


Zbir uglova

sin( ) sin cos cos sin
cos( ) cos cos sin sin
( )
1
1
( )
tg tg
tg
tg tg
ctg ctg
ctg
ctg ctg








+ = +
+ =
+
+ =


+ =
+


Razlika uglova










ctg ctg
ctg ctg
ctg
tg tg
tg tg
tg

+
=
+

=
+ =
=
1
) (
1
) (
sin sin cos cos ) cos(
sin cos cos sin ) sin(



Primeujete da su formule za razliku uglova iste kao i za zbir uglova samo su promenjeni
znaci!!!
Naravno, uenicima je uvek problem da zapamte formule a bezobrazni profesori im
ne daju da ih koriste iz knjige. Na je savet da probate da sebi stvorite asocijaciju koja
e vam pomoi da zapamtite odredjenu formulu. Autor ovoga teksta vam nudi svoju
asocijaciju:

Zapamtite dve male pesmice koje odgovaraju na dve poetne formule:

sin cos cos sin ) sin( + = + ( ) sin sin cos cos cos = +
sin - ko vie ko-si kosi-kosi manje sine-sine
Uvek prvo piite ugao pa

Za ) ( + tg znamo da je:






sin sin cos cos
sin cos cos sin
) cos(
) sin(
) (
+
+
=
+
+
= + tg (sad gde vidite sinus zamenite
ga sa tangens a kosinus sa jedinicom)




tg tg
tg tg
tg tg
tg tg

+
=

+
=
1 1 1
1 1

www.matematiranje.com
2
Za
cos( ) cos cos sin sin
( )
sin( ) sin cos cos sin
ctg



+
+ = = =
+ +
(zamenite sinus sa 1, a kosinus
sa kotanges)




tg ctg
ctg ctg
ctg ctg
ctg ctg
+

=
+

=
1
1 1
1 1


Znai zapamtili smo sinko vie kosi i kosi kosi manje sine sine i izveli smo
formule za zbir uglova. Za razliku uglova samo promenimo znake!!!

1) Nai bez upotrebe raunskih pomagala vrednost trigonometrijskih funkcija uglova od
a)15, 75, i b) 105 stepeni

a)

















= racionaliemo sa
3 3
3 3

=
( ) ( )
3 2
6
3 2 6
6
3 6 12
3 9
3 3 6 9
3 3
3 3
2
2
2
=

+
=

Naravno
o
tg15 smo mogli izraunati i lake
o
o
o
tg
15 cos
15 sin
15 =

3 2
3 4
3 2
3 2
3 2
3 2
1
15
1
15 + =

+
=
+
+

= =
o
o
tg
ctg

www.matematiranje.com


sin15 sin(45 30 )
sin 45 cos30 cos 45 sin30
2 3 2 1 2( 3 1)
2 2 2 2 4
cos15 cos(45 30 )
cos 45 cos30 sin 45 sin30
2 3 2 1 2( 3 1)
2 2 2 2 4
45 30
15 (45 30 )
1 45 30
3 3
3
1
3
3
3
1
3
o o o
o o o o
o o o
o o o o
o o
o o o
o o
tg tg
tg tg
tg tg
=
=

= =
=
= +
+
= + =

= =
+

= =
+
3 3
3
+
3 3
3 3

=
+
3
( )
( )
sin 75 sin(45 30 )
sin 45 cos30 cos 45 sin30
2 3 2 1
2 2 2 2
2 3 1
4
cos 75 cos(45 30 )
cos 45 cos30 sin 45 sin30
2 3 2 1
2 2 2 2
2 3 1
4
o o o
o o o o
o o o
o o o o
= +
= +
= +
+
=
= +
=
=

=


( )
( )
=

+
=

+
= =
1 3
1 3
4
1 3 2
4
1 3 2
75 cos
75 sin
75
o
o
o
tg (moramo opet racionalizaciju)
( )
3 2
3 2
3 2
3 2
1
75
1
75
3 2
2
3 2 2
2
3 2 4
1 3
1 3 2 3
1 3
1 3
1 3
1 3
=

+
= =
+ =
+
=
+
=

+ +
=
+
+

+
=
o
o
tg
ctg


b) =

+ = + =
o o o o
15
2
sin ) 15 90 sin( 105 sin

(imamo formulu) = =
o
15 cos
(a ovo smo ve nali)
4
) 1 3 ( 2 +
=
Naravno, isto bismo dobili i preko formule ( )
o o o
45 60 sin 105 sin + =


2( 3 1)
cos105 cos 15 sin15
2 4
105 15 15 ( 2 3)
2
105 15 15 ( 2 3)
2
o o o
o o o
o o o
tg tg ctg
ctg ctg tg

= + = =



= + = = +



= + = =




opet ponavljamo da moe I ideja da je
0
105 (60 45 )
o o
tg tg = + itd.
www.matematiranje.com
4

2)a) Proveri jednakost
2
1
10 sin 20 cos 10 cos 20 sin = +
o o o o

= +
o o o o
10 sin 20 cos 10 cos 20 sin (ovo je: ) sin( sin cos cos sin + = + )

2
1
30 sin ) 10 20 sin( = = + =
o o o

b)
2
3
17 sin 47 sin 17 cos 47 cos = +
o o o o

= +
o o o o
17 sin 47 sin 17 cos 47 cos (ovo je: ) cos( sin sin cos cos = + )

2
3
30 cos ) 17 47 cos( = = =
o o o

3) Izraunati ) sin( + , ako je
13
5
cos ,
5
3
sin = + = i

2
3
, , ,
2

sin( ) sin cos cos sin + = +

Znai fale nam cos i sin . Njih emo nai iz osnovne indentinosti:


13
12
sin
169
144
sin
169
144
sin
169
25 169
sin
13
5
1 sin
cos 1 sin
1 cos sin
2
2
2
2
2 2
2 2
=
=
=

=
=
= +

ovde su sinusi negativni
Dakle:

Dal da uzmemo + ili to nam
govori lokacija ugla

Ovde su kosinusi negativni! Znai da je
4
cos
5
=
5
4
cos
25
16
cos
25
16
cos
25
9 25
cos
25
9
1 cos
5
3
1 cos
sin 1 cos
1 cos sin
2
2
2
2
2
2 2
2 2
=
=
=

=
=

=
=
= +

,
2
12
sin
13
=
5

Vratimo se da izraunamo ( ) + sin

( )
65
33
65
48
65
15
13
12
5
4
13
5
5
3
sin = + =

= +

4) Izraunati

4
tg za koje je
13
12
sin = i

,
2

tg
tg
tg tg
tg tg
tg

+
=

+
1
1
4
1
4
4

Poto je

cos
sin
= tg , znai moramo nai cos








Vratimo se u zadatak:








Da li uzeti + ili ?

,
2





Ovde su kosinusi negativni!!!

Dakle


www.matematiranje.com
13
5
cos
169
25
cos
169
25
cos
169
144 169
cos
169
144
1 cos
1 cos
13
12
1 cos sin
2
2
2
2
2
2 2
=
=
=

=
=
= +

= +

5
cos
13
=
5
12
13
5
13
12
=

tg
tg
12
1
5
12
4
1
5
7
7
5
17
4 17
5
tg
tg

+ =


+

+ = =


6

5) Ako su i otri uglovi i ako je
2
1
= tg i
3
1
= tg pokazati da je
4

+ =

Ispitajmo koliko je ? ) ( = + tg

1
6
5
6
5
3
1
2
1
1
3
1
2
1
1
) ( = =

+
=

+
= +



tg tg
tg tg
tg

Znai: 1 ) ( = + tg , ovo je mogue u 2 situacije:
o
45 = + ili
o
225 = + poto su
i otri uglovi, zakljuujemo:


o
45 = + tj.
4

= +

6) Dokazati da je , ) ( ) 3 2 (
2
tgy y x tg y tg = + ako je 0 3 2 = tgy tgx

= + ) ( ) 3 2 (
2
y x tg y tg
=
+

+
tgxtgy
tgy tgx
y tg
1
) 3 2 (
2
(poto je 0 3 2 = tgy tgx zakljuujemo
2
3tgy
tgx = )

2
2
2
2
3
2
(2 3 )
3
1
2
3 2
2
(2 3 )
2 3
2
(2 3 )
tgy
tgy
tg y
tgy
tgy
tgy tg
tg y
tg y
tg y

+ =
+

+ =
+
+
2
3 2
2 3
tgy tgy
tg y

+
tgy =

Ovim je dokaz zavren.

7) Dokazati identitet:

sin( )
cos( ) 1
tg tg
tg tg


+ +
=
+



sin( ) sin cos cos sin
cos( ) cos cos sin sin


+ +
= =
+
(sada emo izvui: cos cos i gore i
dole) www.matematiranje.com
7


cos cos
=
sin sin
cos cos
cos cos




+


1 sin sin
1
cos cos
tg tg
tg tg



+
=
+
+




8) Ako je
2
1
,
1 2
1 2
=

+
= tg tg i , 0, ,
2

dokazati da je
4

=

Sredimo prvo izraze tg i tg

1 2
1 2

+
= tg (izvrimo racionalizaciju)
( )
2
2
2
2 1
2 1 2 1 2 2 2 1
2 1 2 1 2 1
2 1
3 2 2
tg
tg

+
+ + + +
= = =
+

= +


1 1 2 2
2 2 2 2
2
2
tg
tg

= = =
=


( )
2
3 2 2
2
( ) 2 je zajedniki i gore i dole=
1 2
1 3 2 2
2
6 4 2 2 6 3 2
2 2
1
2 3 2 4 6 3 2
2 2 2 2
tg tg
tg
tg tg



+

= = =
+
+ +
+ +
= = =
+
+ +



Dakle 1 ) ( = tg , to nam govori da je
o
45 = ili
o
225 = . Poto u zadatku
kae da je

2
, 0 ,

zakljuujemo
o
45 = tj.
4

= to je i trebalo
dokazati!

www.matematiranje.com