Informacija o Studentskom Standardu 2010

B BO OS SN NA A I I H HE ER RC CE EG GO OV VI IN NA A
F FE ED DE ER RA AC CI IJ JA A B BO OS SN NE E I I H HE ER RC CE EG GO OV VI IN NE E

F FE ED DE ER RA AL LN NO O M MI IN NI IS ST TA AR RS ST TV VO O O OB BR RA AZ ZO OV VA AN NJ JA A I I N NA AU UK KE E

I
I
N
N
F
F
O
O
R
R
M
M
A
A
C
C
I
I
J
J
A
A

O O S ST TU UD DE EN NT TS SK KO OM M S ST TA AN ND DA AR RD DU U
U U F FE ED DE ER RA AC CI IJ JI I B BO OS SN NE E I I H HE ER RC CE EG GO OV VI IN NE E

M Mo os st ta ar r, , m ma aj j 2 20 01 10 0. . g go od di in ne e

2

S A D R A J

U V O D ..............................................................................................................4

1. STUDENTSKI CENTRI I DOMOVI
U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE... 5

1.1. Javna ustanova Studentski centar Sarajevo..........................................6
1.2. Studentski centar Univerziteta u Tuzli...................................................11
1.3. Studentski centar Sveuilita u Mostaru...............................................14
1.4. Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi" Mostar.......................16
1.5. Studentski centar Univerziteta u Zenici................................................18
1.6. Prostori za smjetaj i ishranu studenata na podruju Unsko-sanskog
kantona.................................................................................................20

2. FINANSIRANJE STUDENTSKOG STANDARDA........22

3. SUBVENCIONIRANJE ISHRANE I SMJETAJA STUDENATA U
STUDENTSKIM DOMOVIMA ....................................................................28

4. PREGLED RASPODJELE SREDSTAVA U OBLASTI STUDENTSKOG
STANDARDA U 2009. GODINI..............................................................31

5. VISINA FINANSIJSKIH ULAGANJA U VISOKO OBRAZOVANJE S
IMPLIKACIJAMA NA STUDENTSKI STANDARD.....................................34

6. POLITIKE STIPENDIRANJA U
FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE..................................................35
7. PARTICIPACIJA STUDENATA U UPRAVLJAKIM TIJELIMA
UNIVERZITETA U FEDERACIJI BOSNE I
HERCEGOVINE........................................................................................39
8. RAD I AKTIVNOSTI FONDA ZA STUDENTSKE ZAJMOVE
FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE...............................................45
Z A K LJ U A K ..................................................................................................49

3

Programom rada Federalnog ministarstva obrazovanja i
nauke za 2010. godinu predvieno je da Vlada Federacije
Bosne i Hercegovine razmatra Informaciju o studentskom
standardu, kao segmentu visokog obrazovanja.

Cilj Informacije je da se sagleda stanje u ovoj oblasti,
analiziraju problemi studentskog standarda u uem
smislu, te ukae na probleme i predloe mogua rjeenja.

Informacija je pripremljena na osnovu podataka dobijenih
od strane studentskih centara u Federaciji Bosne i
Hercegovine, te podataka iz evidencija Federalnog
ministarstva obrazovanja i nauke koji se redovno
auriraju.

4

U V O D

Studentski standard podrazumijeva ire zadovoljavanje potreba studenata koje
se odnose, u prvom redu, na smjetaj i ishranu, stipendije, novane
podrke/zajmove, povlastice u gradskom saobraaju, studentsku organizovanost te
ostale preduslove i pogodan ambijent za nesmetano odvijanje ivota studenata u
vannastavnom periodu.

Svaka odgovorna drutvena zajednica nastoji da obezbijedi uslove koji e
omoguiti studentima da, prema sopstvenim mogunostima, usvajaju nova znanja i
pripremaju se za odgovorne zadatke.

Osnovni nain ostvarivanja studentskog standarda jeste smjetaj i ishrana
studenata, odnosno boravak u studentskim domovima u kojima se realizuju osnovni i
drugi oblici studentskog standarda (uionice, biblioteke, zdravstvena zatita, sportske
plohe, odmor, rekreacija, studentski restorani i sl.).

Visoko obrazovanje u Bosni i Hercegovini prolazi kroz znaajne reforme u duhu
implementacije Bolonjskog procesa i prikljuenja naeg obrazovnog sistema u
Evropski prostor visokog obrazovanja (EHEA European Higher Education Area).
Ciljevi Bolonjske deklaracije su, izmeu ostalog, usmjereni na studentsko uee u
upravljanju visokim obrazovanjem, poveanje mobilnosti i vee mogunosti
zapoljavanja studenata i nastavnog osoblja, kao i promociju evropskog visokog
obrazovanja.

Reforme koje se provode vitalne su za obezbjeivanje konkurentnosti naeg
sistema visokog obrazovanja na evropskom prostoru. Jedna od integralnih
komponenata Bolonjskog procesa je definisanje studentskih pitanja i njihovo
adekvatno rjeavanje. Kako bi se sve ovo obezbijedilo, nuan je senzibilan pristup
ovim potrebama, njegovo unapreenje to e, u cjelini gledano, doprinijeti progresu
obrazovnog sistema.

Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke je do sada, a i nadalje e, zajedno
sa Vladom Federacije Bosne i Hercegovine stvarati uslove, te u okviru raspoloivih
finansijskih sredstava raditi na podizanju kvalitete studentskog ivota koji treba biti
mjerljiv i konkurentan zemljama potpisnicama Bolonjske deklaracije.

5

1. STUDENTSKI CENTRI I DOMOVI U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE

Studentski centri-domovi su ustanove studentskog standarda. Osnovne
djelatnosti svih studentskih centara su smjetaj i ishrana studenata. Organizovano i
sistemsko djelovanje na poboljanju studentskog standarda u Bosni i Hercegovini
zapoinje nastankom i formiranjem visokokolskih ustanova.

U velikom broju zemalja u okruenju, ivot i prehrana studenata organizuje se
uspostavom studentskih gradova, tj. kampusa, gdje su na jednom mjestu
smjeteni fakulteti i studentski domovi, to predstavlja jednu funkcionalnu obrazovnu
cjelinu.

Kako bismo pokazali stanje u studentskim domovima u Federaciji Bosne i
Hercegovine, potrebno je pomenuti da su ove ustanove od uspostave Federacije BiH
imale oskudne uslove za vrenje funkcija od vitalnog znaaja za studente, korisnike
usluga studentskih domova.

Usluge koje pruaju studentski domovi su od posebnog znaaja za studente
koji za vrijeme redovnog studija borave u studentskim domovima.

Na podruju Federacije BiH djeluje pet studentskih centara domova, i to :

- JU Studentski centar Sarajevo;
- Studentski centar Tuzla Univerziteta u Tuzli;
- Studentski centar Sveuilita u Mostaru;
- Studentski centar Univerziteta Demal Bijedi u Mostaru;
- Studentski centar Univerziteta u Zenici.

Univerzitet u Bihau nema studentski centar, ali je uspostavljen studentski restoran.

Zajedniko za sve studentske centre u Federaciji BiH je da se bave
smjetajem i ishranom studenata kao osnovnom djelatnou. Studentski centar u
Sarajevu i Studentski centar Sveuilita u Mostaru obavljaju i ostale djelatnosti, kao
to su i pruanje komercijalnih usluga za studente i graane.

Koordinaciju nad radom menadmenta studentskih centara od 1996. godine
vodi Zajednica studentskih centara Federacije BiH u koju su se udruili svi centri
kako bi se na solidaran nain prevazilazili problemi studentskog standarda. U
Zajednici se dogovaraju jedinstvene cijene smjetaja i ishrane studenata, kao i
kriteriji i uslovi po kojima se studenti mogu smjestiti u studentski dom i sl. Zajednica
nema status pravnog lica.

U Federaciji Bosne i Hercegovine, u akademskoj 2009/2010. godini, studiraju
ukupno 71.082 studenta (od ega je 3.388 stranih), a prema raspoloivim
kapacitetima, u studentskim domovima smjeteno je ukupno 3.347 studenata ili 4,7
6
%. Oni su smjeteni na osnovu jedinstvenog konkursa za prijem u domove, prema
navedenoj strukturi, u pet studentskih centara prema tabeli koju dajemo u nastavku:

Red.
broj
Studentski centar
Broj studenata smjetenih u
akademskoj 2009/10. godini
1. Sarajevo 2008
2. Tuzla 523
3. Mostar - Sveuilite 530
4. Zenica 228
5. Mostar "D.Bijedi" 93
UKUPNO: 3.382

Tabela 1. Pregled broja studenata smjetenih u studentskim centrima u
Federaciji BiH u akademskoj 2009/2010. godini.

Studentski centri u FBiH
2008
523
490
228
93
Sarajevo
Tuzla
Mostar Sveuilite
Zenica
Mostar "D.Bijedi"

Studentski centri u Federaciji BiH

1.1. Javna ustanova Studentski centar Sarajevo

JU Studentski centar Sarajevo je javna ustanova Kantona Sarajevo i ima
status pridruene lanice Univerziteta u Sarajevu. Raspolae sa vie objekata za
smjetaj i ishranu studenata, koji su rasporeeni na dvije lokacije u gradu Sarajevu: u
Nedariima i na Bjelavama.

JU Studentski centar Sarajevo
Sjedite Sarajevo
Adresa Podgaj 6
Direktor Emir Kadri
Kapacitet 2.008 leajeva
Telefon 033/205-231; 217-529
Tel./faks 033/633 356
Elektronska pota justudsarajevo@yahoo.com
Internet adresa www.student-centar.ba

Studentski centar u Sarajevu, u pravnom smislu, javna je ustanova osnovana
Odlukom o preuzimanju prava osnivaa Javne ustanove Studentski centar Sarajevo
u dijelu koji obezbjeuje ivotni standard studenata od 9. 11. 2000. godine. Ustanova
7
ima Upravni odbor, Nadzorni odbor, direktora i ostalo osoblje, kojih je 238, i
rasporeeni su u pet poslovnih jedinica.
Studentski dom u Nedariima, objekat B, raspolae smjetajnim kapacitetom
od 960 leajeva, sadranih u 348 soba. Dom je u mogunosti pruiti i 30 pomonih
leajeva, to je i stavljeno u upotrebu ove godine. Ukupna kvadratura objekta je
21.047,00m (povrina oko zgrade i zemljite ne ulaze u navedenu kvadraturu).

Studentski dom ima 192 dvokrevetne i 192 trokrevetne sobe koje raspolau
vlastitim higijensko-sanitarnim vorom. Kvadratura dvokrevetnih soba je 23,00m, a
trokrevetnih 26,9m. Objekat je izgraen 1979. godine, renoviran 1999. godine, te je
u relativno dobrom stanju, to se ne moe rei za stolariju u sobama, kao i za liftove
koji su u fazi adaptacije. U domu postoji TV sala i prostor za edukativne sadraje,
itaonica, biblioteka, multimedijalni centar sa prirunom bibliotekom, prostor za
obavljanje vjerskih obreda i restoran sa manjom kuhinjom.
Ovom domu nadostaje tehnoblok (kuhinja, priruni i hladni magacini, veeraj
itd., ija je trenutna opremljenost nedovoljna). Svi navedeni sadraji nalaze se u
sklopu starijeg objekta A u Nedariima, koji je izgraen 70-ih godina, kojeg od 27.
8. 1999. godine koristi Misija Ujedinjenih naroda u Bosni i Hercegovini na osnovu
Memoranduma o razumijevanju, potpisanog izmeu Ujedinjenih naroda i Univerziteta
u Sarajevu na neodreeno vrijeme. Jedan od prioriteta je nadogradnja i proirenje
kuhinje i restoranskog dijela. Prema informacijama koje su nam dostavljene,
menadment ovog centra je u razgovoru sa predstavnicima Misije UN-a postigao
dogovor u kojem je Misija izrazila spremnost uestvovati u nadogradnji novog objekta
dimenziija 10x13m na dva nivoa, koji se nalazi na dijelu parkinga uz postojeu
kuhinju.
Drugi lokalitet na kojem su smjeteni studenti sarajevskog Univerziteta je
Studentski dom - naselje Bjelave. Odreena prednost Bjelava je blizina velikog
broja fakulteta, kao i centra grada. Postoji i dobra povezanost autobuskom i vie
minibuskih linija sa centrom grada i uom gradskom jezgrom. Objekti su graeni od
1955. do 1959. godine. Ovo naselje se sastoji od devet paviljona, kuhinje, restorana,
veeraja i drugih sadraja koji su neophodni za boravak studenata. Naselje
raspolae sa 142 dvokrevetne, 200 trokrevetnih i 19 etverokrevetnih soba.
Kvadratura dvokrevetnih soba je 13m, trokrevetnih 18m, a etverokrevetnih 24m.
Od 9 paviljona, koliko ih se nalazi u naselju, paviljoni IV i VII imaju higijensko-
sanitarne vorove u sobama. Paviljoni I, III, VIII i IX imaju zajednike toalete i kupatila
(po 4 na jednom spratu), koje u prosjeku koristi 40 studenata.
Paviljoni V i VII imaju po 3 kupatila i toaleta po jednom spratu, koje, takoer, u
prosjeku koristi po 40 studenata.
U upotrebi je osam paviljona te manji dio paviljona IX. Objekti su dotrajali i u
relativno su loem stanju. Ukupni smjetajni kapacitet ovog naselja je 1.030 leajeva,
dok bi se moglo smjestiti oko 1.400 leajeva, ali, zbog dotrajalosti pojedinih objekata
te nepotpunih tehniko-higijenskih uslova, ne koriste se svi kapaciteti. Postoje i
objekti za druge namjene u okviru ustanove, i to: kantina, bife, uionice, kuhinja sa
trpezarijom, multimedijalni centar sa manjom bibliotekom, prostorija za zabavu i
razonodu, kao i drugi objekti vezani za odravanje i rad doma: kotlovnice, magacini,
radionice, garae itd. Ukupan broj soba na nivou Studentskog centra Sarajevo po
strukturi iznosi: 335 dvokrevetnih, 391 trokrevetna i 19 etverokrevetnih soba.
8
Imajui u vidu da se radi o najveem studentskom naselju u naoj zemlji, ono
predstavlja centar studentskih deavanja kojeg godinje posjeti preko 20.000
posjetilaca, dok dnevne evidentirane posjete iznose oko 1.500 - 2.000 posjetilaca.

Prema podacima kojima raspolaemo, u Studentskom centru Sarajevo
smjeteno je 2.008 studenata, to je dvije treine ukupno smjetenih studenata u
studentskim domovima Federacije Bosne i Hercegovine. Studenti smjeteni u ovom
centru dolaze iz razliitih dijelova Bosne i Hercegovine, to slijedi u nastavku:

Tabela 2. Pregled broja studenata smjetenih u Studentskom centru u Sarajevu
u akademskoj 2009/2010. godini po kantonima iz kojih dolaze studenti

SC Sarajevo
668
584
186
161
156
149
80
19
3
2
ZE-DO
SBK
BPK
HNK
USK
TK
K 10
Republika Srpska
Brko Distrikt
Posavski kanton

Studentski centar Sarajevo

Javna ustanova Studentski centar Sarajevo, pored ostalog, prua i usluge
proirene djelatnosti (turistike i druge usluge), tako da u njegovom sastavu posluju i
organizacione jedinice Omladinski hotel Bjelave i Omladinski hotel Nedarii, kao i
kantine i studentski kafe-klubovi po fakultetima Univerziteta u Sarajevu, restoran
otvorenog tipa i prodavnice za prodaju prehrambenih i higijenskih artikala u sklopu
studentskih domova. Omladinski hosteli su otvoreni tokom cijele godine, sa
kapacitetom od 59 leajeva, smjetenih u jednokrevetnim, dvokrevetnim,
Red.
broj
Studentski centar
akademskoj 2009/10. godini po
kantonima:
1.

Sarajevo
ZE-DO 668
SBK 584
BPK 186
HNK 161
USK 156
TK 149
KANTON 10 80
REPUBLIKA SRPSKA 19
BRKO DISTRIKT 3
POSAVSKI KANTON 2
UKUPNO: 2008

9
trokrevetnim i etverokrevetnim sobama, a tokom ljetne sezone taj broj iznosi i vie
od 1.000 leajeva.

Usluge hostela, pored studenata, koriste i ostale kategorije interesanata skoro
svih profila, to je u odreenom smislu veliki doprinos razvoju omladinskog turizma u
ovom dijelu Bosne i Hercegovine.
Za sportske aktivnosti studenata postoje sportske plohe u okviru Centra. U
studentskom naselju Nedarii postoji igralite za mali fudbal i koarkako igralite, a
u naselju Bjelave rukometni i koarkaki teren, to je dovoljno za broj studenata koji
je sada smjeten.
Sistem upravljanja sigurnosti hrane (HACCP Hazard Analysis and
Critical Control Points Systems)

U proizvodnji i distribuciji hrane najznaajniji aspekti su svakako njen kvalitet, ali
i bezbjednost. Obaveza svih onih koji dolaze u kontakt s hranom tokom njenog
proizvodnog ili distributivnog toka je da izvre sve mjere prevencije kako bi tritu
pruili kvalitetnu, ali istovremeno i sigurnu hranu po zdravlje potroaa.
HACCP je skraenica od Hazard Analysis Critical Control Point, to u stvari znai
Analiza opasnosti i kritine kontrolne take. Predstavlja logian, nauno zasnovan
sistem kontrole procesa proizvodnje i distribucije prehrambenih proizvoda koji
omoguava:
Identifikaciju i procjenu svih moguih opasnosti, tj. svakog fizikog, hemijskog
ili biolokog rizika, u svim fazama procesa proizvodnje prehrambenih
proizvoda, ukljuujui sve meuprocese i distribuciju;
Odreivanje neophodnih mjera za njihovu prevenciju i kontrolu;
Sigurnost da e te mjere biti uspjeno i na djelotvoran nain sprovedene.
Definisan u najkraem, HACCP je sistem koji se moe upotrijebiti kao niz
postupaka za kontrolu procesa i osjetljivih taaka u lancu proizvodnje hrane, s
krajnjim ciljem da potroa konzumira namirnicu u stanju i na nain koji e biti
bezbjedan po njegovo zdravlje.

Visoki standardi higijene predstavljaju imperativ u prevenciji trovanja hranom,
to svakako omoguava i usklaenost sa zakonskim obavezama u ovoj oblasti.

JU Studentski centar u Sarajevu prvi je centar ove vrste u Federaciji BiH koji je
uveo ovaj sistem zatite i sigurnosti u ishrani. Smatramo da i ostali centri trebaju
slijediti primjer sarajevskog Centra, te uvesti navedeni sistem koji e pospijeiti
sigurnost u ishrani studenata i prevenirati bolesti koje se mogu javiti.
Pored navedenog, u okviru JU Studentskog centra Sarajevo postoji poslovna jedinica
za povremeno i privremeno zapoljavanje studenata i mladih. Procenat usluga
servisa zavisi od vrste i obima poslova. Paleta tih poslova je veoma iroka i praktino
se odnosi na sve uslune djelatnosti koje se mogu obavljati po sistemu privremenih i
povremenih poslova, kao to su: skladino-transportni poslovi, rad u restoranima,
poslovi u bolnicama, administrativni poslovi, rad na sajmovima, usluge u turizmu,
akviziterski i razni slini poslovi. Njegova uloga je nakon 1996. godine znatno
oslabljena. Od prijeratnih 3.000 do 4.000 studenata koje je u prosjeku godinje
10
zapoljavao, u vremenu od 1996. godine do danas, prosjek studenata koji
povremeno rade pao je na 1.000 studenata godinje.

to se tie objekata za zdravstvenu zatitu u okviru ustanove, isti ne postoje.
Zdravstvena zatita studenata odvija se u okviru Javne ustanove Kantona Sarajevo,
Zavoda za zatitu zdravlja studenata Univerziteta u Sarajevu, smjetenog u naselju
Koevo. Naime, ova ustanova osnovana je 14. 10. 1949. godine kao Studentska
poliklinika koja se zatim zvala Dom zdravlja studenata, Zdravstvena stanica, te je
njen posljednji naziv Zavod za zatitu zdravlja studenata Univerziteta u Sarajevu.
Odlukom o preuzimanju prava i obaveza osnivaa Zavoda za zatitu zdravlja
studenata Univerziteta u Sarajevu, Skuptina Kantona Sarajevo je 30. maja 2003.
godine preuzela prava i obaveze osnivaa prema Zavodu (Odluka Skuptine
Kantona Sarajevo, broj 01-02-9493/03), od kada posluje pod nazivom Javna
ustanova Kantona Sarajevo, Zavod za zatitu zdravlja studenata Univerziteta u
Sarajevu. Studenti u ovom zavodu mogu imati besplatno lijeenje ako su zdravstveno
osigurani posredstvom roditelja. Problem se javlja kada studenti, zbog statusa u
kojem se njihovi roditelji nalaze (npr. ako su na tzv. ekanju u preduzeu koje je u
nekom obliku vlasnike tranzicije i sl.), nisu osigurani te se tada prua urgentna
medicinska pomo koja ide na vlastiti raun ustanove. Treba izdvojiti aktivnost ovog
zavoda koji godinje organizuje besplatan sistematski pregled studenata prije upisa
na visokokolske ustanove, kao i prijema studenata u studentske domove.

U Studentskom centru Sarajevo djeluje i Udruenje studenata Asocijacija
studenata studentskih domova Kantona Sarajevo.

to se tie vannastavnih aktivnosti, svakodnevno se u raspoloivim
prostorijama odvijaju i druge aktivnosti, kao to su: filmske projekcije, zabavne veeri,
poetske veeri, pozorine predstave, sportske aktivnosti u sklopu kojih se u toku
jedne akademske godine organizuju najmanje dva velika turnira od meunarodnog
znaaja u gotovo svim sportskim disciplinama.
Za svaku akademsku godinu Studentski centar objavi konkurs za prijem
studenata u domove, u sklopu kojeg se utvrde kriteriji za bodovanje aplikacija za
prijem u dom. Nakon obavljenog odabira i prijema studenata u domove, evidentno je
da broj aplikacija bude za oko 30% vei u odnosu na broj raspoloivih mjesta.

Interes studenata za smjetaj u studentski dom daleko premauje raspoloive
kapacitete, to nas, a i cjelokupno drutvo, obavezuje da se aktivnosti u pravcu
postizanja optimalnog nivoa zadovoljenja interesa aplikanata za smjetaj u studentski
dom nastave.

Prioritetne potrebe ustanove u pogledu adaptacije, dogradnje ili izgradnje
smjetajnih kapaciteta i poboljanja inventara i opreme

Kada su u pitanju prioritetne potrebe ustanove u pogledu adaptacije,
dogradnje ili izgradnje smjetajnih kapaciteta u studentskom naselju Bjelave,
potrebno je pristupiti sanaciji kotlovnice, rekonstrukciji krova u dva paviljona, izmijeniti
elektroinstalaciju u dva objekta, sanaciju mokrih vorova u paviljonu III, izmijeniti
razvod centralnog grijanja u paviljonima VIII i IX, nabaviti novi inventar i nove podne
obloge u paviljonu VII, nove plakare za objekte paviljona IV i VI, kao i nabaviti nove
11
krevete u paviljonima I iV. Takoer, nuna je kupovina kuhinjskih aparata, kao i
zamjena restoranskih stolova. U veeraju je potrebna nabavka opreme, ureaja, kao
i trajno rjeavanje ventilacije u prostoriji. Potrebna su velika graevinska ulaganja u
adaptaciju objekta paviljona II te promjena stolarije u paviljonima VI i VII. U cilju
obezbjeenja glavnog ulaza u Centar, potrebno je izvriti adaptaciju postojee
portirnice postavljanjem nove elektrorampe i jedne oglasne ploe. Dotrajalu ogradu
oko igralita treba rekonstruisati. Zamiljena je i izgradnja upravne zgrade gdje bi se
na jednom mjestu objedinile sve slube u naselju. Potrebno je uraditi fasadu na tri
objekta te hortikulturno ureenje zelenih povrina u naselju.
Kada je u pitanju nadogradnja informatike opremljenosti, potrebno je realizovati
projekat uvoenja internet konekcije u svaku studentsku sobu u domu, kao i nabaviti
prikljuke za kablovsku televiziju i telefon. Potrebna je nabavka i dodatnih deset
raunara.

Studentski dom u Nedariima kao prioritet istie dogradnju i proirenje
kuhinje i restoranskog dijela u kojem bi se dobilo oko 260m, za iju je izgradnju i
pomo zainteresovana Misija UN-a u BiH. Takoer je potrebno izvesti limarske
radove na krovu u oba krila doma.

Za gore navedene potrebe graevinskih radova, adaptacije i nabavke nove
opreme potrebno je cca 3.800.000,00 KM.

1.2. Studentski centar Univerziteta u Tuzli
Osnivanjem Tehnolokog fakulteta u Tuzli, kao tadanjeg dijela Univerziteta u
Sarajevu pored Vie rudarsko-tehnike kole osnovane 1958. godine, pojavila se
potreba za smjetajem i ishranom studenata, na emu su ubrzo poele odgovarajue
pripreme. Studentski dom i restoran u Tuzli od svog osnivanja, od 1959. godine,
pretrpjeli su odgovarajue promjene kako u prostorno-stambeno-tehnikom smislu,
tako i u pogledu organizovanja rada i radnog osoblja, to se odvijalo sa
reorganizacijom i pojavom novih oblika i naina funkcionisanja.
Poetkom 1961. godine, gradi se Studentski dom i restoran, sadanji paviljon I i
restoran u njemu, koji su bili izraz naraslih potreba zbog otpoinjanja sa radom
nekoliko fakulteta, usljed ega je dolo do porasta broja studenata. Dananji paviljon
II izgraen je 1972. godine, dok je novi objekat, paviljon III, izgraen deset godina
nakon toga, 1982. godine, koji je moderno napravljen i savremeno ureen.
Danas je Studentski centar Univerziteta u Tuzli organizaciona jedinica u
sastavu integrisanog Univerziteta ukupne povrine 8.563m. Ukupna kvadratura soba
u tri paviljona za studentski smjetaj iznosi 3.138,91m. Jednokrevetnih soba je 24,
sa prosjenom kvadraturom od 6m, dvokrevetnih je 100 sa prosjenom kvadraturom
od 12m, trokrevetnih je 112 sa prosjenom kvadraturom od 15m i etverokrevetnih
je 6 sa kvadraturom od 16m. Paviljoni I i II imaju zajednike higijensko-sanitarne
vorove. U paviljonu 1 svakih 14 studenata koristi zajedniko kupatilo i toalet, a u
paviljonu 2 jedno kupatilo i toalet koristi 8 studenata. U paviljonu III svaka soba ima
kupatilo i toalet.

12
Kada je u pitanju pravni status, ovaj centar je organizaciona jedinica
Univerziteta u Tuzli i ima svojstvo pravnog lica, koji svojim organizacionim jedinicama
u sastavu Statutom i internim aktima utvruje granice ovlatenja u pravnom prometu.

Studentski centar Tuzla
Sjedite Tuzla
Adresa Muhameda Hevaija Uskufija br. 7
Direktor Ismet Piri
Kapacitet 523 leaja
Telefon 035/252-208
Tel./faks 035/275-534
Elektronska pota sc@untz.ba
Internet adresa www.sc.untz.ba

Centar ima tri objekta u kojima su smjetena 523 studenta. Najvie studenata
dolazi iz Tuzlanskog kantona, njih dvije treine, a zatim Zeniko-dobojskog kantona,
Republike Srpske i Distrikta Brko.

Tabela 3.Pregled broja studenata smjetenih u Studentskom centru Univerziteta
u Tuzli u akademskoj 2009/2010. godini po kantonima iz kojih dolaze
studenti

SC Tuzla
27 1 2
6
10
25
113
331
8
TK
ZE-DO
Republika Srpska
SBK
Posavski kanton
USK
HNK
KS
Strani studenti-Palestina

Studentski centar u Tuzli
Red.broj Studentski centar
kantonima
1.

Tuzla
TK 331
ZE-DO 113
REPUBLIKA SRPSKA 25
SBK 10
POSAVSKI KANTON 8
USK 6
HNK 2
KANTON SARAJEVO 1
STRANI
STUDENTI PALESTINA 27
UKUPNO: 523

13

Stvarne potrebe Studentskog centra u Tuzli, u pogledu broja aplikacija za
smjetaj i raspoloivih kapaciteta, su 30% vee, to e u perspektivi predstavljati
obavezu rjeavanja ovog pitanja.

Univerzitet u Tuzli, u zadnjih nekoliko godina, osnovao je nekoliko novih
fakulteta i studijskih odsjeka, te je shodno tome i interesovanje za smjetaj u domu
poraslo, zbog ega je evidentna potreba proirenja smjetajnih kapaciteta u
Studentskom centru. Najvei broj studenata dolazi iz Tuzlanskog kantona na koje
otpada dvije treine ukupnog broja studenata u ovom centru. Studentski centar
Univerziteta u Tuzli, takoer, prua usluge proirene djelatnosti koje se ogledaju u
studentskim kantinama, smjetaju studenata za vrijeme Ljetnog Univerziteta Tuzla i
sl.

Za rad i funkcionisanje Centra zaduena su tri odjeljenja, i to: Odjeljenje za
administrativno-strune poslove, Odjeljenje za smjetaj studenata i Odjeljenje za
ishranu studenata.

U Studentskom centru postoji igralite, Internet klub, Multimedijalni centar
uspostavljen 2008. godine i finansiran sredstvima Federalnog ministarstva
obrazovanja i nauke, koji je opremljen savremenim raunarima i ostalom opremom
potrebnom studentima ovog doma. Meutim, prema dostupnim informacijama,
nikada nije dolo do potpisivanja ugovora od strane Univerziteta u Tuzli za
prikljuenje internet konekcije u ovim prostorijama.

Centar ima igralita za sportske aktivnosti. Studentski servis je 1998. godine
izdvojen iz Studentskog centra i od vremena izdvajanja ne postoji nikakav oblik
saradnje.

Saradnja sa srodnim ustanovama ostvaruje se u okviru aktivnosti Zajednice
studentskih centara Federacije BiH, dok meunarodnu saradnju ovaj centar nema.
Studentskom centru u Tuzli nedostaje biblioteka koju je neophodno ustanoviti u to
skorije vrijeme. Takoer, istie se potreba za nabavkom jo etiri raunara.

Ustanova nema uslugu pruanja zdravstvene zatite koja se inae obavlja u
Domu zdravlja Univerzitetskog klinikog centra u Tuzli.
U okviru Studentskog centra djeluju sljedee organizacije: Unija studenata
Univerziteta u Tuzli, Asocijacija studenata studentskih domova, SAHVA/Kancelarija u
Tuzli, Udruenje studenata sa posebnim potrebama i volontera Univerziteta u Tuzli i
Udruenje studenata Srednje Podrinje.

U sva tri paviljona postoje uionice. Takoer, postoje i studentski klubovi od
kojih je inventarom nuno opremiti klub u paviljonu broj III ovog centra. Kada je
opremljenost objekata inventarom i drugom opremom u pitanju, moe se zakljuiti da
je oprema paviljona I nedovoljna, oprema paviljona II je zadovoljavajua, dok je
paviljon III opremljen novim inventarom. Ostali inventar i oprema su stari,
amortizovani i nedovoljni za normalno funkcionisanje ustanove. U restoranskom
dijelu potrebno je obezbijediti vie elektrinih i ostalih kuhinjskih ureaja.

14

Prioritetne potrebe adaptacije, dogradnje i proirenja smjetajnih
kapaciteta

to se tie prioritetnih potreba u pogledu adaptacije, dogradnje i proirenja
smjetajnih kapaciteta, ova ustanova navodi da je potrebno uraditi i sljedee: izvriti
zamjenu krova i limarskih radova na paviljonu I, u kojem je potrebno izvriti i zamjenu
inventara, skidanje postojee i postavljanje nove fasade, zamjenu stolarije u
paviljonu I, rekonstrukciju kupatila i mokrih vorova, rekonstrukciju vodovodne i
kanalizacione mree, rekonstrukciju i adaptaciju dijela paviljona III za potrebe
gostujuih profesora i nadogradnju objekta sa jo jednim spratom. Za navedena
ulaganja procjenjuju da je potrebno cca 1.250.000,00 KM.

1.3. Studentski centar Sveuilita u Mostaru

Studentski centar Sveuilita u Mostaru je sve do 1992. godine postojao kao
Studentski dom Univerziteta Demal Bijedi u Mostaru, nakon ega je Odlukom
Upravnog vijea Sveuilita u Mostaru o preregistraciji Studentskog centra d.o.o. u
ustanovu u sastavu Sveuilita u Mostaru upisan u sudski registar Opinskog suda u
Mostaru 2007. godine. Djelatnost je ureena Odlukom o preregistraciji i Statutom
Centra. Sastoji se iz dva objekta, starijeg koji je sagraen 1971. godine (renoviran
2008. godine) sa smjetajnim kapacitetom od 290 leajeva, i novijeg, iz 1981.godine,
sa 200 leajeva.

Studentski centar Sveuilita u Mostaru
Sjedite Mostar
Adresa Stjepana Radia 84a
Direktor Dragan Mikuli
Kapacitet 490 leajeva
Telefon 036/337-200
Tel./faks 036/315-364
Elektronska pota studentski.centar@mocable.ba
Internet adresa

Kapacitet oba objekta je 490 kreveta. Ukupan broj dvokrevetnih soba od 13m
je 188, dok trokrevetne imaju po 16m. Svaka soba posjeduje vlastiti higijensko-
sanitarni vor te prikljuak za internet i kablovsku televiziju. Pored ovoga, u okviru
ustanove postoji mogunost koritenja dodatnih 40 pomonih leajeva (studentska
solidarnost). Studentski dom posjeduje ostale pratee sadraje: uionicu, TV salu,
studentsku ambulantu, fitnes centar, kao i multimedijalni centar (opremljen
raunarima, kopir aparatom, TV LCD monitorom, skenerom i internet prikljukom).

Pored navedenog, ovaj studentski centar je obnovio dva paviljona Studentskog
doma. Na osnovu Sporazuma potpisanog 2008. godine izmeu Sveuilita u Mostaru
i Vlade Republike Hrvatske, uskoro bi trebala poeti i izgradnja potpuno novog
objekta za smjetaj studenata kapaciteta do 250 soba sa zajednikim prostorijama,
ukupne povrine do 6.000m, koji e biti u sastavu ovog centra, a za koji je Vlada
Republike Hrvatske odobrila oko 7 miliona KM.

15

Tabela 4. Pregled broja studenata smjetenih u Studentskom centru Sveuilita
u Mostaru u akademskoj 2009/2010. godini po kantonima iz kojih
dolaze studenti

SC Mostar Sveuilite
190
100
122
63
18
3
34
ZHK
SBK
HNK
K 10
ZE-DO
Posavski kanton
Strani studenti-R Hrvatska

Studentski centar Mostar, Sveuilite

Dom raspolae restoranom i kuhinjom, koje koriste studenti smjeteni u domu.
Studentski centar, takoer, prua usluge ishrane za jo 500 redovnih studenata koji
nisu smjeteni u domu. Kada je rije o strukturi smjetenih studenata, treba naglasiti
da ih najvie dolazi iz Zapadnohercegovakog, Hercegovako-neretvanskog,
Srednjobosanskog, Kantona 10, Zeniko-dobojskog i najmanje iz Posavskog
kantona. U domu su smjetena i 34 studenta koji su iz Republike Hrvatske.

to se tie proirene djelatnosti, Studentski centar prua usluge smjetaja i
ishrane gostujuim profesorima, gostujuim studentima i raznim sportskim grupama.

U Studentskom centru aktivno radi fitnes klub, sala za stolni tenis, Internet klub
u oba paviljona (od ega je jedan multimedijalni centar opremljen sredstvima
Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke), kao i dobro opremljena biblioteka sa
itaonicama u oba paviljona. U sklopu Centra nalaze se kafe bar i prodavnica.

Studentski servis djeluje od 1995. godine i danas broji oko 250 studenata koji
su aktivni lanovi. Poslovi povremenog karaktera omoguavaju studentima dodatnu
Red.
broj
Studentski centar
kantonima
1.

Mostar
Sveuilite
ZHK 190
SBK 100
HNK 122
KANTON 10 63
ZE-DO 18
POSAVSKI KANTON 3
STRANI
STUDENTI R.HRVATSKA 34
UKUPNO: 530

16
zaradu. Pored saradnje sa studentskim centrima iz Bosne i Hercegovine, aktivna
saradnja ostvaruje se i sa Studentskim centrom iz Zagreba.

Kada je u pitanju zdravstvena zatita studenata, ona se sve do kraja 2009.
godine odvijala u ambulanti porodine medicine koja se nalazila u blizini doma.
Krajem 2009. godine, Studentski zbor Sveuilita u Mostaru uloio je veliki napor i, u
saradnji sa Rektoratom, menadmentom Doma zdravlja u Mostaru i osobljem
Fakulteta za strojarstvo i raunarstvo, u ijim prostorijama se i nalazi, uspjeli su
otvoriti studentsku ambulantu. Studenti su tako u Kampusu Sveuilita dobili
primarnu zdravstvenu zatitu, a pravo na istu mogu imati studenti koji nemaju
prebivalite u Hercegovako-neretvanskom kantonu. Ambulanta ima intenciju proiriti
kapacitete, te uz opu otvoriti i stomatoloku i ginekoloku ordinaciju te psiholoko
savjetovalite.

U okviru ustanove djeluje Komisija za studentski standard koja je osnovana u
cilju praenja i unapreenja kvalitete ivota u Centru. Komisija je dio Studentskog
zbora, a njeni lanovi se biraju poetkom svake akademske godine putem konkursa
koji raspie Studentski zbor. lanovi se biraju iz svakog kantona odakle dolaze
studenti, a svoje uee ima i jedan predstavnik studenata iz Republike Hrvatske.

Komisija aktivno sarauje sa Upravom Centra, pratei pripremu i promjene
Pravilnika o prijemu studenata, kvalitet ishrane, uee u izradi jelovnika, uticaj na
ouvanje istoe u prostorijama, organizaciju zabavnih manifestacija i sl.

kapaciteta

Studentski centar Sveuilita u Mostaru, u pogledu trenutanih prioritetnih ulaganja,
ima potrebu za promjenom kotla ija je cijena oko 35.000,00 KM. Takoer, potrebno
je investirati u kupovinu i zamjenu kuhinjskih aparata i ureaja u visini do 30.000,00
KM, te u cilju osiguranja stanara uraditi oko 1.000 metara ograde oko objekata, za
to je potrebno izdvojiti 10.000,00 KM. Dakle, trokovi svega navedenog su
75.000,00 KM.

1.4. Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi" Mostar

Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi" Mostar formiran je pri
Univerzitetu Demal Bijedi kako bi zadovoljio minimalne zahtjeve studenata za
smjetajem. Studentski centar nema pravni subjektivitet, nego je organizaciona
jedinica Sekretarijata Univerziteta. Ovaj centar ne raspolae namjenskim objektom za
smjetaj studenata, nego se koristi nenamjenski objekat Univerziteta, koji jesmjeten
u okviru nekadanje Vojne kasarne Sjeverni logor.

Studentski centar Demal Bijedi u Mostaru
Sjedite Mostar
Adresa USRC Midhad Hujdur Hujka
Upravnik Sao ii
Telefon 036/571-921
Tel./faks 036/570-032
Elektronska pota sdom@unmo.ba
Internet adresa www.unmo.ba
17

U sastavu Centra postoje tri objekta u kojima je u prosjeku smjeteno po 30-ak
soba, ukupne povrine 850,00m. Dva objekta u kojima su smjeteni studenti
izgraeni su jo u vremenu Austro-Ugarskog perioda. U njemu se nalaze 2
dvokrevetne, 15 trokrevetnih i 3 etverokrevetne sobe. Novi objekat koji prua
smjetaj za studentice izgraen je 1995. godine. Taj objekat je, zapravo, izgradila
Fondacija Darulilm, te se dom naziva Vakuf Darulilm. Taj dio ima 7 trokrevetnih
soba i 1 etverokrevetnu sobu. Sobe u prosjeku imaju oko 20m. Za svakih 10 soba
namijenjeno je jedno kupatilo sa tu kabinom i tri toaleta. Za sve studente, smjetene
u Domu, organizovana je ishrana u dobro ureenom restoranu Crvenog krsta, koji se
nalazi u neposrednoj blizini Doma. Trokove ishrane snosi Studentski centar.

U tekuoj akademskoj 2009/2010. godini, u Centru su smjetena 93 studenta,
od kojih je najvie iz Srednjobosanskog i Hercegovako-neretvanskog kantona. U
Centru su smjetena i 2 studenta iz Albanije. Potrebno je napomenuti da su potrebe
za smjetajem mnogo vee. Ovaj dom je uspostavio Multimedijalni centar koji stoji na
usluzi i ostalim studentima Univerziteta.

Red.
broj
Studentski centar
kantonima
1.

Mostar
(Univerzitet
Demal Bijedi)
SBK 43
HNK 32
ZE-DO 11
TUZLANSKI KANTON 4
KANTON 10 1
STRANI
STUDENTI ALBANIJA 2
UKUPNO: 93

Tabela 5. Pregled broja studenata smjetenih u Studentskom centru
Univerziteta Demal Bijedi u Mostaru u akademskoj 2009/2010.
godini po kantonima iz kojih dolaze studenti

SC Mostar Univerzitet "D.Bijedi"
43
32
11
4
1 2
SBK
HNK
ZE-DO
TK
K 10
Strani studenti-Albanija

Studentski centar Univerziteta Demal Bijedi u Mostaru

Potrebno je istai da studenti, iako znaju za nedovoljne smjetajne kapacitete,
apliciraju za smjetaj u domu i do 40% vie u odnosu na broj leajeva koji se nudi
korisnicima.
18
Objekti ovog doma su oskudno opremljeni inventarom kojeg, ustvari, ini stara
donirana oprema i namjetaj koji je u loem stanju. Trenutno se vri opremanje
paviljona I i II garderobnim ormarima, ormariima za cipele, stolicama i duecima za
koje je Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke izdvojilo finansijska sredstva.
Ovaj Centar navodi da im nedostaju finansijska sredstva za adaptaciju krova za
krovne povrine koje su u posebno loem stanju. Proirena djelatnost, s obzirom na
status doma, ne postoji kao to ne postoji ni saradnja sa studentskim servisom ili
omladinskim zadrugama. U sklopu Univerzitetskog kampusa postoje objekti za
sportske i rekreativne sadraje otvorenog tipa, ali je oigledan nedostatak zatvorenih
objekata sportsko-rekreativnog sadraja. Saradnja sa drugim srodnim ustanovama
uglavnom se odvija unutar BiH, i to posredstvom studentske organizacije ASSC
Federacije BiH (Asocijacija studenata studentskih centara Federacije BiH).
Biblioteka je posebna organizaciona jedinica Sekretarijata Univerziteta i
smjetena je, takoer, u neuslovnom objektu, za to je potrebno izgraditi novi objekat
sa svim sadrajima.
Regionalni medicinski centar Dr.Safet Muji u Mostaru prua usluge
zdravstvene zatite studentima smjetenim u Studentskom centru.
Budui da ovaj dom ima ograniene smjetajne kapacitete, te ne moe
udovoljiti velikom broju zahtjeva studenata, evidentirali smo i da su potrebe vee za
50% u odnosu na kapacitet ukupnih mjesta, te je nuna izgradnja objekta
studentskog centra sa svim prateim sadrajima.

kapaciteta

Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi" u Mostaru je neadekvatan
svojoj namjeni i u izuzetno je loem stanju. Potrebna je hitna izgradnja potpuno
novog objekta studentskog doma sa najmanje 250 smjetajnih mjesta, kuhinjom,
restoranom i ostalim prateim objektima, za to je potrebno cca 2.650.000,00 KM.
Izgradnja kotlovnice za grijanje i veeraj se, takoer, namee kao prioritet.
Prostorije za biblioteku/itaonicu i ostali sadraj potreban za studente ne treba
izostaviti. Za ovaj dio radova, prema procjeni menadmenta, nuno bi bilo izdvojiti do
50.000,00 KM.

1.5. Studentski centar Univerziteta u Zenici

Studentski centar Univerziteta u Zenici smjeten je u prijatnom ambijentu
zenikog naselja Crkvice, vrlo dobro je povezan autobuskim linijama sa centrom
grada i fakultetima. Njega ini jedan objekat koji ima na raspolaganju 228 leajeva.
Ukupna povrina Studentskog centra je 40.570,31m. Objekti za smjetaj studenata u
Zenici su u funkciji od 1977. godine, te je primjetna dotrajalost inventara, opreme,
kao i pojedinih dijelova zgrade. Dom ima 54 trokrevetne i 33 dvokrevetne sobe.
Prosjena kvadratura u sobama je 20m. Svaka soba ima svoje kupatilo s toaletom.

19
Studentski centar Univerziteta u Zenici
Sjedite Zenica
Adresa Crkvice 50
Direktor Miralema Bai-Buzaljko
Telefon 032/248-791
Tel./faks 032/248-748
Elektronska pota studcentze@bih.net.ba
Internet adresa www.sc.unze.ba

S obzirom da je Univerzitet u Zenici integrisan, Studentski centar predstavlja
organizacionu jedinicu u sklopu Univerziteta, koja poslove vri u dva odjeljenja, i to:
Odjeljenje za administrativno-strune poslove i Odjeljenje za ishranu i smjetaj
studenata.

Red.
broj
Studentski centar
kantonima

1.

Zenica
ZE-DO 140
SBK 80
REPUBLIKA SRPSKA 4
TUZLANSKI KANTON 2
USK 2
UKUPNO: 228

Tabela 6. Pregled broja studenata smjetenih u Studentskom centru
Univerziteta u Zenici u akademskoj 2009/2010. godini po kantonima
iz kojih dolaze studenti

SC Zenica
140
80
4
2
2
ZE-DO
SBK
Republika Srpska
TK
USK

Studentski centar Zenica

Studentima se prua smjetaj i ishrana na osnovu provedenog konkursa za
prijem studenata u domove, u okviru kojeg se utvrde kriteriji za bodovanje aplikacija.
Kao i kod ostalih ustanova ove namjene, i ovaj dom biljei do 50% vie potranje za
smjetajem nego to objektivno moe ponuditi.

Studentski centar u Zenici ima pratee prostorije, kao to su: veeraj, kuhinja sa
restoranom koja je djelimino sanirana nakon devastacije, TV salu, mlijeni restoran,
ajnu kuhinju i kancelarijski prostor uprave centra i Asocijacije studenata
20
Studentskog centra. Raspolau i sa manjim improvizovanim prostorom za fitnes.
Dom ima uionicu i multimedijalni centar. Usluge ovog centra koriste uglavnom
studenti sa podruja Zeniko-dobojskog i Srednjobosanskog kantona.
Zdravstvena zatita studenata obavlja se u Zavodu za javno zdravstvo Zeniko-
dobojskog kantona.
Studentski centar ne obavlja proirenu djelatnost. Takoer, objekat nema
adekvatne prostore za sportske i rekreativne sadraje studenata. Prostor uionice i
TV sale koristi se za edukativne sadraje, kao to su: predavanja iz raznih oblasti,
knjievne veeri, projekcije i sl. Prostorije nekadanjeg mlijenog restorana
pretvorene su u uionice usljed novonastalih potreba.Trenutno Studentski centar ne
raspolae sa bibliotekom. Kada je saradnja sa srodnim ustanovama u zemlji u
pitanju, ona se ostvaruje kroz rad unutar Zajednice studentskih centara Federacije
Bosne i Hercegovine.

kapaciteta

Javno preduzee za prostorno planiranje i ureenje grada Zenica, posredstvom
finansijera Opine Zenica, uradilo je studiju Procjena investicionog ulaganja u
sanaciju Studentskog centra u Zenici koja je zavrena krajem 2006. godine.
Pomenuta studija obuhvatila je procjenu graevinsko-zanatskih radova, sanaciju
dotrajale vodovodne, elektrine i instalacije centralnog grijanja, kao i stolarsko-
bravarske radove, sanaciju ravnog krova iznad kuhinje, sanaciju liftova, veeraja i
kotlovnice, za to su tada predvieni trokovi iznosili 983.300,12 KM. S obzirom na
permanentno poveanje interesa studenata za smjetaj u ovom objektu, moe se rei
da je ve sada izraena potreba za izgradnjom, adaptacijom ili nadogradnjom
dodatnog objekta koji bi trebao imati minimalno 300 leajeva, ime bi se zadovoljile
potrebe studenata korisnika ove ustanove. Pored navedenog, trebalo bi imati u vidu
uspostavu savremene biblioteke i pratee opreme, izgradnju sportske sale u sklopu
Centra, gdje bi se zadovoljile evidentne potrebe sportskog i rekreativnog sadraja.

1.6. Prostori za smjetaj i ishranu studenata na podruju Unsko-sanskog
kantona

Univerzitet u Bihau jo uvijek nema sistemski rijeeno pitanje smjetaja i
ishrane studenata. Opinsko vijee Biha usvojilo je tokom 2008. godine Strateki
plan razvoja opine Biha za period 2008-2013. godine. Tim aktom je pod takom 4.,
Pravci drutvenog razvoja, kao jedan od stratekih ciljeva, osmiljena izgradnja
Kampusa Univerziteta u Bihau u okviru ega je predviena izgradnja Studentskog
doma.

Ipak, treba pomenuti da Islamski pedagoki fakultet Univerziteta u Bihau ima
manji Studentski dom, koji je poeo sa radom 2002. godine.

Dom ima kapacitet 108 kreveta, rasporeenih u 27 etverokrevetnih soba.
Objekat je podijeljen na muki i enski dio. U domu su, pored studenata Islamskog
pedagokog fakulteta, smjeteni i studenti drugih visokokolskih ustanova bihakog
Univerziteta. Studentski dom posjeduje i restoran koji raspolae sa ukupno 120
mjesta.
21

Trenutno nije planirano proirenje doma, ali postoje inicijative o preureenju
objekta, tako da bi se od odreenog broja etverokrevetnih napravile dvokrevetne
sobe. Ovaj dom nije dio Zajednice studentskih centara Federacije BiH. Navedeni
objekat nije rijeio imovinsko-pravne odnose sa Opinom Biha, te je trenutno
njegova sudbina neizvjesna.

Generalni zakljuak

Objekti za smjetaj i ishranu studenata na podruju Federacije Bosne i
Hercegovine nalaze se u prilino loem stanju, to je vidljivo iz naprijed navedenog
pregleda o stanju studentskih domova, broju studenata i stvarnim potrebama
smjetajnih kapaciteta, kao i potrebi za rekonstrukcijom, izgradnjom i opremanjem
koju izraavaju studentski centri.
Ovakva konstatacija, u prvom redu, odnosi se na sve studentske centre
(Sarajevo, Tuzla, Mostar, Zenica), tek onda i na Studentski centar Sveuilita u
Mostaru, koji je nedavno rekonstruisan sredstvima Vlade Republike Hrvatske. U
okviru Univerziteta u Bihau ne postoje kapaciteti za smjetaj i ishranu studenata,
dok je Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi" u Mostaru neadekvatan svojoj
namjeni i u izuzetno loem stanju.
Kako je ve naprijed navedeno, ukupan smjetajni kapacitet dva sarajevska i
mostarskog, te po jednog tuzlanskog i zenikog studentskog doma je 3.347 mjesta.
Kroz pregled, tj. odnos zaprimljenih aplikacija i primljenih studenata evidentno je da
su aspiracije za boravkom u domu vee i do tri puta u odnosu na sadanji broj
raspoloivih mjesta, te bi se taj broj mogao kretati od 8.000 do 10.000. Uporeujui
zemlje u regionu, moemo pomenuti da u nekim sluajevima studentski centri
prikupe svake godine odreeni broj adresa privatnih stanodavaca koje studenti mogu
dobiti i pogledati ponueni smjetaj. Toj kategoriji studenata - podstanarima resorno
ministarstvo omoguava da se prijave na konkurs za dodjelu subvencija za studente
podstanare, koji se raspisuje svake godine istovremeno sa konkursom za smjetaj
studenata u studentski dom, putem kojih drutvena zajednica izdvaja finansijska
sredstva za plaanje privatnog smjetaja studentima koji ne uspiju dobiti smjetaj u
domu.
Zbog svega navedenog, bilo bi od velikog znaaja razmotriti mogua rjeenja
za prevazilaenje ovakvog stanja. Prema aproksimativnoj procjeni, svaki studentski
dom u Federaciji BiH trebao bi prosjenu investiciju od oko 1 milion maraka, ime bi
se efekti eventualnih ulaganja u rekonstrukciju, izgradnju i opremanje studentskih
centara u Federaciji Bosne i Hercegovine ogledali prvenstveno u dugoronom
poboljanju studentskog standarda, vraanju u funkciju i proirenju smjetajnih
kapaciteta (kako bi to vei broj studenata dobio mogunost smjetaja i ishrane u
domovima), te osiguranju mogunosti smjetaja za uesnike programa akademske i
studentske razmjene (studenti, profesori, nauni radnici i istraivai koji dolaze u
okviru meunarodne saradnje). Naravno, sredstva ne bi smjela biti linearno
plasirana, ve je potrebno nainiti posebnu analizu te odrediti prioritete i nivo
potreba, pa onda, na osnovu toga i nivoa zainteresovanosti studenata za pojedine
centre, odrediti i nivo i dinamiku finansiranja. Ova sredstva mogla bi se obezbijediti
budetom Federacije i kantona u 2011. godini, ili putem kreditnih zaduenja i slinih
22
finansijskih programa kako bi se pitanje oskudnih infrastrukturnih kapaciteta objekata
za smjetaj i ishranu studenata u Federaciji BiH rijeilo za narednih nekoliko godina.
U idealnom sluaju bi za pet studentskih centara, shodno izraenim prioritetima za
ulaganja i rekonstrukciju u ovom momentu, bilo potrebno planirati sredstva do
10.000.000,00 KM.
Kada je u pitanju zakonsko pozicioniranje objekata studentskog standarda, za
oekivati je da e u narednom periodu doi do ujednaenja pravnog statusa u
pogledu osnivaa, te da e istim zakonskim ili internim aktima biti rijeen i problem
finansiranja kako amortizacije smjetajnih kapaciteta, tako i boravka studenata u
domovima, to e, zbog specifinih problema koji se u posljednje vrijeme javljaju na
tom planu, biti razraeno kao zasebna tema u nastavku ovog dokumenta.
S obzirom da je u sklopu Bolonjskog procesa predviena integracija
univerziteta, ijim lanicama, pored fakulteta, sve vie postaju i studentski centri kao
organizacione jedinice, potrebno je razmotriti mogunost njihovog pravnog
pozicioniranja u okviru Zakona o visokom obrazovanju u kantonima Federacije BiH.

2. FINANSIRANJE STUDENTSKOG STANDARDA

Finansiranje smjetaja i ishrane studenata u studentskim domovina u Federaciji
Bosne i Hercegovine, koji djeluju pri javnim univerzitetima, ostvaruje se na 3
naina:

1) Subvencioniranjem smjetaja i ishrane studenata od strane Federalnog
ministarstva obrazovanja i nauke za studente sa podruja manje razvijenih
kantona: Bosansko-podrinjskog, Posavskog, Kantona 10, kao i studenata iz
Republike Srpske (koje iznosi 189,00 KM);
2) Subvencioniranjem trokova smjetaja i ishrane studenata od strane kantonalnih
ministarstava obrazovanja: Unsko-sanskog, Srednjobosanskog, Zeniko-
dobojskog, Tuzlanskog, Hercegovako-neretvanskog, Sarajevskog i Zapadno-
hercegovakog kantona (koje iznosi 189,00 KM);
3) Vlastitom participacijom studenata u cijeni smjetaja i ishrane u domu (koja u
prosjeku iznosi 91,00 KM).

Znai, prosjena cijena jednog smjetajnog mjesta i ishrane (dva obroka) u
studentskim domovima u Federaciji BiH iznosi 280,00 KM.

S obzirom na injenicu da studentski standard jo uvijek nije zakonski ureena
oblast, u cilju obezbjeenja minimalnih uslova za kontinuirano vrenje djelatnosti
studentskog standarda, koja je od vitalnog znaaja za studentsku populaciju,
studentski centri u Federaciji BiH, u saradnji sa Federalnom vladom, uspjeli su
dogovoriti sa predstavnicima vlada i resornih ministarstava kantona njihovu
participaciju u cijeni smjetaja i ishrane studenata koji koriste usluge studentskih
domova.

Subvencioniranje smjetaja i ishrane u studentskim centrima u Federaciji BiH je
prvi put ureeno Protokolom koji je potpisan 30. 12. 1998. godine i kasnijim od 11.10.
2001. godine.
23

Ovi akti su rezultat dogovora postignutog izmeu Federalnog ministarstva
obrazovanja, nauke, kulture i sporta (tadanji naziv) i kantonalnih ministarstava
obrazovanja u cilju obezbjeivanja sredstava iz budeta Federacije i kantonalnih
budeta na ime uea u subvencioniranju trokova za smjetaj i ishranu studenata
za akademsku 2001/2002. godinu i dalje, odnosno do donoenja zakona kojim e se
urediti oblast studentskog standarda.

Protokol o subvencioniranju smjetaja i ishrane studenata u studentskim
centrima-domovima u Federaciji BiH zakljuen je 2001. godine izmeu Vlade
Federacije BiH i Vlada Kantona Sarajevo, Zeniko-dobojskog, Srednjobosanskog,
Tuzlanskog, Hercegovako-neretvanskog i Unsko-sanskog kantona, koji su se
obavezali da e putem ministarstava nadlenih za oblast obrazovanja subvencionirati
trokove smjetaja i ishrane (jedan obrok-ruak) studenata u visini cca 60%
kalkulativne cijene utvrene i usaglaene na nivou Zajednice studentskih centara
Federacije BiH, umanjene za visinu sredstava koja studentskim centrima obezbjeuju
osnivai. Treba napomenuti da poslije ovog dogovora svi kantoni nisu potpisali
ugovore o subvencioniranju trokova smjetaja i ishrane studenata sa svim
studentskim centrima u kojima se nalaze njihovi studenti.

Prilikom potpisivanja Protokola, Vlada Federacije BiH se obavezala da e
obezbijediti sredstva za subvencioniranje smjetaja i ishrane studenata sa podruja
manje razvijenih kantona: Bosansko-podrinjskog, Zapadno-hercegovakog, Kantona
10, kao i studenata iz Republike Srpske, te za strane studente iz Republike Hrvatske
i SR Jugoslavije. Sredstva po ovom Protokolu se realizuju preko Federalnog
ministarstva obrazovanja, nauke, kulture i sporta.

Kasnijom Odlukom Vlade Federacije BiH o subvencioniranju smjetaja i ishrane
studenata u studentskim centrima-domovima u Federaciji Bosne i Hercegovine, V.
broj 398/05 od 21.07.2005. godine, definie se subvencioniranje studenata
Bosansko-podrinjskog, Posavskog i Kantona 10, kao i studenata iz Republike
Srpske.

Takom 3. gore navedene Odluke, subvencioniranje trokova smjetaja i
ishrane stranih studenata iz Republike Hrvatske i Dravne zajednice Srbije i Crne
Gore iz stava 1. take 2. Protokola prestaje da vai.

Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke je jo u toku 2007.godine razmotrilo
i analiziralo stanje studentskog standarda, te je, u saradnji i dogovoru sa studentskim
organizacijama i studentskim centrima u Federaciji BiH, prihvatilo da snosi trokove
poveanja cijene smjetaja i ishrane kako oni ne bi pali na teret studenata. Tako je,
na prijedlog Ministarstva, Vlada Federacije BiH, Odlukom broj 219/07 od 9. maja
2007. godine prihvatila da, umjesto dotadanjih 110,00 KM, od poetka nove
akademske 2007/2008. godine (od 15. septembra 2007. godine) subvencioniranje
smjetaja i ishrane iznosi 170,00 KM mjeseno po studentu.

Kasnijom izmjenom Odluke Vlade Federacije BiH (V, broj 765/08) od 3.
septembra 2008. godine, precizirano je da e Ministarstvo studentima koji dolaze iz
ekonomski slabije razvijenih kantona subvencionirati ishranu i smjetaj u visini od
189,00 KM, raunajui od 1. 4. 2008. godine. Participacija kantona je predviena
24
kroz subvenciju smjetaja i ishrane studenata (dva obroka: 30 ruaka + 20 veera) u
iznosu od 189,00 KM mjeseno po studentu (izuzev Tuzlanskog kantona koji je
subvenciju zadrao na 170,00 KM).

Poveanje subvencije se odnosi na uvoenje drugog obroka (veere) u
studentske centre i domove u Federaciji BiH.

Potekoe prilikom izmirivanja obaveza kantonalnih ministarstava prema
studentskim centrima

Nepotpuna i neujednaena ureenost pitanja subvencioniranja smjetaja i
ishrane studenata, te ogromni problemi i trokovi u realizaciji naplate potraivanja
dovode studentske centre u poziciju nemogunosti vrenja osnovnih funkcija od
ivotnog znaaja za studentsku populaciju.

Viemjeseno kanjenje kantona u izmirivanju obaveza proizlazi iz nepostojanja
zakona u ovoj oblasti, a nerazumijevanje znaaja potreba studenata i njihovog
poloaja studentske centre dovodi u prilino teku situaciju, u kojoj nisu u stanju da
izmiruju obaveze koje proizlaze iz redovnog poslovanja.

Otean sistem naplate potraivanja studentskih centara direktni je uzrok
nemogunosti izmirenja obaveza prema dobavljaima energenata, prehrambenih
roba, usluga, prema zaposlenicima i javnim prihodima, to uzrokuje sljedee
posljedice:

1) viemjeseno kanjenje u izmirivanju obaveza nekih kantona po osnovu
subvencije direktno ugroava zadovoljenje potreba studenata sa podruja
svih kantona, jer bi bilo diskriminirajue odbiti dio ili cjelokupnu uslugu samo
studentima iz tih kantona;

2) osim menadmenta, problemom naplate subvencija se gotovo svakodnevno
bave i asocijacije studenata studentskih domova, to u krajnjoj liniji
neposredno izaziva destabilizaciju ivota studenata u studentskim
domovima;

3) studentski centri, u cilju naplate svojih potraivanja od kantona, pokuavaju
sudskim putem naplatiti sredstva, prilikom ega se izlau dodatnim
trokovima (zastupanje, sudske takse, administrativni trokovi i dr.).

Trenutno stanje u ovom segmentu studentskog standarda

Djelatnost studentskog standarda je jo uvijek zakonski neureena oblast u
Federaciji BiH. S obzirom na pravni vakuum koji je prisutan od 1992. godine,
dananja pravna pozicija studentskih centara u Federaciji BiH je nedefinisana.

Neadekvatna pozicioniranost studentskih centara u Federaciji BiH, naroito u
smislu pravnog okvira koji regulie finansiranje, kako smjetaja i ishrane studenata,
tako i obnavljanja i investicionog odravanja objekata i opreme, krucijalno je pitanje
25
bez ijeg je rjeavanja teko mogue zamisliti normalno funkcionisanje studentskog
standarda kao djelatnosti, a samim tim i njegovo pozicioniranje u duhu Bolonjskog
procesa.

Takoer, zbog administrativnog ureenja Federacije BiH, praktino da i ne
postoje pretpostavke za zakonski okvir ove djelatnosti, to dodatno slabi ekonomske
i finansijske pretpostavke za kontinuirano i neometano vrenje funkcija od vitalnog
znaaja za studente, korisnike usluga studentskih domova.

Naime, osniva studentskog centra u jednom primjeru je kanton, te ima status
javne ustanove (Sarajevo), a ostali imaju status organizacione jedinice u sastavu
univerziteta (Univerzitet Demal Bijedi, Sveuilite u Mostaru, Univerzitet u Zenici i
Univerzitet u Tuzli).

S obzirom da kantoni u Federaciji BiH imaju iskljuivu nadlenost u okviru
visokog obrazovanja, jasno je da sadanji ustavno-pravni i politiko-administrativni
sistem onemoguava Federaciji BiH djelovanje u smislu preuzimanja inicijative za
sistemsko ureenje ove oblasti.

Napominjemo da je Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke u iroj strunoj
raspravi i konsultacijama uradilo Prednacrt zakona o studentskom organizovanju i
Zakona o studentskom standardu ali su isti, u skladu sa Zakljukom Vlade Federacije
BiH od 26. 11. 2008. godine, s obzirom na nadlenosti Federacije BiH u ovoj oblasti,
povueni iz procedure.

S tim u vezi, nadlenosti Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke proizlaze iz
Zakona o federalnim ministarstvima i drugim tijelima federalne uprave (Sl.novine
FBiH br. 58/02 i 19/03) i odnose se na praenje i koordiniranje aktivnosti vezanih za
usklaivanje i izradu obrazovnog zakonodavstva.

Problem finansiranja rada studentskih centara domova, te subvencioniranja
trokova smjetaja i ishrane studenata naroito je zaotren posljednjih godina, te da
jo uvijek nije postignut konsenzus izmeu osnivaa, bilo da su to univerziteti ili
kanton, domicilnih kantona studenata koji studiraju van kantona u kojima imaju
prebivalite i studentskih centara domova u pogledu naina subvencioniranja i
prijema studenata u studentske domove, Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke
je na poziv studentskih centara domova pristalo da preuzme koordinirajuu ulogu u
procesu dogovaranja mogueg rjeenja problema i taj proces je u asu stvaranja
ovog dokumenta u toku.

Mogua rjeenja problema

Oteano finansiranje smjetaja i ishrane studenata, te neredovno izvrenje
finansijskih obaveza koje proizlaze iz Protokola od strane kantonalnih ministarstava
obrazovanja i nauke prema studentskim centrima, ukazuje na nunu potrebu
iznalaenja novog i efikasnijeg modela finansiranja.

Prijedlog moguih rjeenja:

26
1. Donoenje pravilnika o subvencioniranju i smjetaju studenata od
strane kantonalnih ministarstva obrazovanja i nauke

Kao jedno od rjeenja problema koje bi obezbijedilo adekvatan sistem naplate
subvencioniranja smjetaja i ishrane od strane kantona jeste da svi kantoni, tj. resorna
kantonalna ministarstva, donesu pravilnik o subvencioniranju smjetaja i ishrane
studenata s prebivalitem na podruju kantona, koji studiraju na nekoj od
visokokolskih ustanova na podruju ostalih kantona u Federaciji BiH.
Dakle, odreeno kantonalno ministarstvo obrazovanja i nauke moe da
provede rangiranje studenata s podruja svog kantona za studente koji studiraju na
podruju drugog kantona, a pretenduju za usluge smjetaja i ishrane u studentskom
domu u mjestu gdje studiraju. Potom bi se usvojila i ostali akti (odluka o kriterijima,
kriteriji i uslovi za aplikaciju u studentskim domovima, bodovna tabela, obezbjeivanje
mehanizama transparentnosti itd.).

2. Usvajanje kantonalnih zakona o studentskom standardu

Jedna od mogunosti je da svaki kanton donese zakon o studentskom
standardu, u kojem e precizirati na koji e se nain rijeiti pitanje subvencioniranja
smjetaja i ishrane studenata sa svog kantona koji studiraju u ostalim gradovima
Federacije BiH, kao i pruanje usluga smjetaja i prehrane za gostujue studente i
koriste usluge studentskih domova, pri emu bi Federalno ministarstvo obrazovanja i
nauke koordiniralo donoenje zakona u kantonima kako bi zakoni bili uporedivi i kako
bi se mogao postii jedinstven sistem participacije za studente koji studiraju van
matinog kantona.

3. Studentski standard u sklopu Okvirnog zakona o visokom obrazovanju

Budui da je istekao rok zacrtan Okvirnim zakonom o visokom obrazovanju za
integraciju univerziteta, te da su istim dravnim zakonom univerziteti definisani kao
nosioci pravnog subjektiviteta, te ukoliko bi se promijenio osnivaki status
Studentskog centra u Sarajevu kojem je jedinom osniva kanton, ovim pitanjem bi se
mogli rjeavati i pozicija i nain finansiranja centara domova, definisati i kroz izmjene
i dopune Okvirnog zakona o visokom obrazovanju budui da svi studentskki domovi
centri, izuzev sarajevskog, ve posluju kao organizacione jedinice Univerziteta.

4. Fond za studentski standard

Jo jedno mogue rjeenje moe biti osnivanje fonda za studentski standard na
nivou Federacije BiH, kojim bi se obezbijedila sredstva za subvencioniranje smjetaja i
ishrane studenata u studentskim domovima.
Ovaj vid finansiranja bi se mogao realizovati na dva naina:
1. da svi subjekti koji uestvuju u finansiranju studentskog standarda, kantoni i
Federacija Bosne i Hercegovine na poetku godine uplate sredstva odreena
zakonskim okvirom u fond, a da fond sa svoje strane brine o redovnom finansiranju
studentskih domova centara;
27
2. da Federacija na godinjem nivou planira sredstva iz kojih bi se plaao smjetaj
i ishrana studenata u pet studentskih centara, to bi podrazumijevalo da Vlada
Federacije BiH odredi koje bi ministarstvo bilo nadleno za finansiranje, planiranje
finansija na godinjem nivou i sl. Pri ovome bi bilo nuno da se izvori sredstava za ove
namjene preusmjere sa kantonalnih rauna u budet Federacije za ove namjene, to
iziskuje izmjene i dopune zakona o finansiranju institucija sistema.
Takoer, u sluaju da se zadri formulacija fond, potrebno bi bilo da Vlada
Federacije BiH formira ovaj fond kao zasebno pravno lice, pratei Zakon o
udruenjima i fondacijama Federacije BiH (Slubene novine Federacije BiH, br.
45/02) imenovanjem direktora, formiranjem strunih slubi, odredi sjedite, potrebnu
infrastrukturu i sl.
28

3. SUBVENCIONIRANJE ISHRANE I SMJETAJA STUDENATA KOJE
FINANSIRA FEDERALNO MINISTARSTVO OBRAZOVANJA I NAUKE

Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke svake godine subvencionira
smjetaj i ishranu studenata Bosansko-podrinjskog, Posavskog i Kantona 10, kao
i studenata iz Republike Srpske. Ovo je precizirano Odlukom Vlade Federacije
BiH o subvencioniranju smjetaja i ishrane studenata u studentskim centrima-
domovima u Federaciji Bosne i Hercegovine, V. broj 398/05 od 21.7.2005.
godine.

Ministarstvo je tokom 2007. godine izvrilo analizu stanja u oblasti
studentskog standarda te je u saradnji sa studentskim organizacijama i
predstavnicima studentskih centara u Federaciji BiH, a u cilju poboljanja
studentskog standarda, prihvatilo da snosi trokove poveanja cijene smjetaja i
ishrane studenata. Tako je, na prijedlog Ministarstva, Vlada Federacije BiH,
Odlukom V, broj 219/07 od 9. 5. 2007. godine, prihvatila da, umjesto dotadanjih
110,00 KM, od poetka nove akademske 2007/2008. godine (od 15. septembra
2007. godine) subvencioniranje smjetaja i ishrane iznosi 170,00 KM mjeseno
po studentu.

Vlada Federacije BiH izmjenom i dopunom Odluke (V, broj 765/08) od 3. 9.
2008. godine utvruje da e Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke
studentima koji dolaze iz ekonomski nerazvijenih kantona subvencionirati ishranu
i smjetaj u visini od 189,00 KM, raunajui od 1. 4. 2008. godine. Poveanje
subvencije se odnosi na uvoenje drugog obroka (veere) u studentske centre i
domove u Federaciji BiH.

U nastavku slijedi tabela sa brojem i strukturom studenata iji smjetaj i
ishranu subvencionira Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke po
studentskim centrima u Federaciji BiH:

Studentski centar u Sarajevu

Kanton

Broj studenata
BPK 186
Kanton 10 80
Republika Srpska 19
Posavski kanton 2
UKUPNO: 287

Studentski centar u Tuzli

Kanton

Broj studenata
Republika Srpska 25
Posavski kanton 8
UKUPNO: 33

29
Studentski centar Sveuilita u Mostaru

Kanton

Broj studenata
Kanton 10 63
Posavski Kanton 3
UKUPNO: 66

Studentski centar Univerziteta "Demal Bijedi"

Kanton

Broj studenata
Kanton 10 1
UKUPNO: 1

Studentski centar Univerziteta u Zenici

Kanton

Broj studenata
Republika Srpska 4
UKUPNO: 4

UKUPNO: 391

U ukupno pet studentskih centara smjeten je 391 student za koje
Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke subvencionira trokove
subvencioniranja ishrane i smjetaja. Napomene radi, broj smjetenih studenata
kree se +/- 2 do 3 %, zbog toga to mjeseno imamo odlazak iz doma, prijavu
novih studenata i sl.
Kako bismo analitino prikazali ukupna sredstva ovog Ministarstva
opredjeljena za studentski standard i izdvajanje za subvencioniranje smjetaja i
ishrane studenata u domovima, prikazat emo, u okviru Budeta Federalnog
ministarstva obrazovanja i nauke, Transfer studentskog standarda i izdvajanja za
subvencioniranje smjetaja i ishrane studenata u studentskim centrima u
Federaciji BiH za 2007., 2008. i 2009. godinu (ui studentski standard) ime
pratimo efekte ulaganja u ovu oblast:

Red.br.

2007. godina

2008. godina

2009. godina

1.

Budet FMON-a

9.855.875,00

36.864.795,00

6.376.383,00

2.
Transfer za studentski
standard

1.250.000,00

1.668.400,00

928,500,00

3.
Izdvajanje za
subvencioniranje
smjetaja i ishrane
studenata
(380
studenata)

468.180,00 KM

(375 studenata)

666.612,50 KM

(391 student)

737.289,00 KM

4.

Procenat izdvajanja za
smjetaj i ishranu
studenata u odnosu na
standard

37,4 %

40,0 %

79,40 %
30

Na osnovu gore prikazane tabele, vidljiv je procentualni postotak izdvajanja
Ministarstva za ui studentski standard (subvencioniranje smjetaja i ishrane)
spram sredstava namijenjenih za proireni studentski standard (podrka radu
studentskih organizacija, manifestacija, podrka talentovanim studentima,
studentima u inostranstvu, studentima romske populacije i studentima s
invaliditetom, podrka socijalno ugroenim studentima, nagradni konkursi itd.) iz
ega proizlazi da su znaajna ulaganja u manji broj studenata, ako se uzme broj
potencijalnih korisnika u okviru proirenog studentskog standarda u kojem je
glavnina naih programa za korisnike.

Ovi pokazatelji nuno nameu konstataciju da su studenti koji po bilo kojem
osnovu ostvaruju pravo smjetaja u domu centru visoko privilegovani, te
potrebu izrade zajednikih i veoma rigoroznih kriterija za ostvarivanje ovog prava
kako bi svi studenti, makar u Federaciji Bosne i Hercegovine, imali jedinstvene
uslove za prijem u dom - centar.

U ovom trenutku svaki dom centar za sebe donosi listu kriterija koje
predlae uprava doma centra, odobrava upravni odbor doma centra, a
bodovanje po kriterijima vri komisija koja se imenuje istim postupkom, dok prava
po ovom osnovu prioritetno ostvaruju djeca branilaca na osnovu Zakona o
pravima branilaca i lanova njihovih porodica:
lan 7.
Branioci i lanovi njihovih porodica ostvaruju druga prava u skladu sa federalnim i
kantonalnim propisima koja nisu obuhvaena ovim zakonom, i to:
1. novanu naknadu za vrijeme nezaposlenosti;
2. prednost pri zapoljavanju pod jednakim uslovima;
3. prednost pri zakupu i otkupu poslovnog prostora pod jednakim uslovima;
4. prednost pri upisu u obrazovne ustanove pod jednakim uslovima;
5. besplatne obavezne udbenike za redovno kolovanje;
6. prednost pri dodjeli stipendija i smjetaju u ake i studentske domove;
7. zdravstvenu zatitu;
8. prioritetno pravo za rjeavanje stambenog pitanja pod jednakim uslovima;
9. pomo u sluaju smrti;
10. prednost pri koritenju programa nadlenih zavoda za zapoljavanje;
11. oslobaanje od plaanja, naknade trokova koritenja graevinskog
zemljita;
12. ostvarivanje penzije pod povoljnijim uslovima;
13. druga prava u skladu sa posebnim propisima.
Ukupna se, dakle, izdvajanja sredstava na osnovu opeg i proirenog
studentskog standarda u 2009. godini mogu podijeliti u dvije kategorije, i to:

1. 737.289,00 KM ili 80,1 % budeta studenti koji koriste sredstva za
opi standard, a kojih je u jednoj godini, npr. 2009., bilo 391, to ini
0,57 % od ukupnog broja upisanih studentata koji potencijalno
31
mogu biti aplikanti na sredstva proirenog studentskog standarda, a
kojih je iste godine bilo 67.735.
2. 182.473,80 KM ili izraeno u procentima 19,9% sredstava, studenti
koji koriste sredstva za proireni studentski standard, a koji
procentualno predstavljaju ubjedljivu veinu od 99,43%.

Iz prethodnog se namee zakljuak da je u predstojeem periodu potrebno
drastino poveati izdvajanja za proireni studentski standard iji broj korisnika
daleko prevazilazi broj korisnika osnovnog studentskog standarda, koji
podrazumijeva smjetaj i ishranu u domovima.

4. PREGLED RASPODJELE SREDSTAVA U OBLASTI STUDENTSKOG
STANDARDA U 2009. GODINI

U sljedeoj tabeli dat je prikaz raspodjele sredstava Transfera za
finansiranje studentskog standarda koji je realizovan na osnovu Programa
utroka sredstava s kriterijima raspodjele sredstava tekuih transfera Federalnog
ministarstva obrazovanja i nauke utvrenih Budetom Federacije Bosne i
Hercegovine za 2009. godinu.

Program
raspodjele sredstava Transfera za finansiranje studentskog standarda
u 2009. godini u iznosu od 928.500,00 KM

Red.br. Naziv programa Organizacija/primalac Iznos
1.

Subvencioniranje
smjetaja i ishrane
studenata
Studentski
centri/domovi u
Federaciji BiH

882.000,00 KM
2.

Proireni studentski
standard
Visokokolske
institucije, studentska
udruenja, studenti
pojedinci, studentski
centri i domovi u
Federaciji BiH i Fond
za studentske zajmove
BiH

Red.br. Naziv programa Organizacija/primalac Iznos
3.

Sredstva rezervi-
interventne potrebe u
oblasti studentskog
standarda

Visokokolske institucije,
studentska udruenja, studenti
pojedinci, studentski centri i
domovi u Federaciji BiH

46.500,00 KM

32
Subvencioniranje smjetaja i ishrane studenata

Odlukom Vlade Federacije BiH o usvajanju Programa utroka sredstava s
kriterijima raspodjele sredstava tekuih transfera Federalnog ministarstva
obrazovanja i nauke utvrenih Budetom Federacije Bosne i Hercegovine za
2009. godinu usvojen je Program utroka sredstava s kriterijima raspodjele
sredstava tekuih transfera. Takom 1. Programa je predvieno finansiranje
studentskog standarda u ukupnom iznosu od 928.500,00 KM (prijedlog
Ministarstva je bila suma od 1.777.000,00 KM, to Vlada Federacije BiH nije
prihvatila). Subvencioniranje smjetaja i ishrane studenata, kako je prethodno
navedeno, iznosi 189,00 KM mjeseno po studentu. Poveanje subvencije se
odnosi na uvoenje drugog obroka (veere) u studentske centre i domove u
Federaciji BiH. Treba naglasiti da je ovo prvi put da studenti dobiju sredstva za
finansiranje veere od kako se trokovi subvencioniranja vre putem Federalnog
ministarstva obrazovanja i nauke.

(1.) Za subvencioniranje smjetaja i ishrane studenata u studentskim
centrima u 2009. godini izdvojeno je 737.289,00 KM.

Proireni studentski standard

Podrka proirenom studentskom standardu realizovana je kroz 9 programa
koje emo predstaviti u nastavku:

1. Program podrke studentske razmjene i obavljanje studentske prakse
(ukupno zaprimljeno 9 aplikacija od kojih je 8 predloeno za podrku u visini
od 7.000,00 KM);

2. Podrka organizaciji u ueu na domaim i meunarodnim studentskim
manifestacijama (ukupno zaprimljeno 25 aplikacija, od kojih je 15 predloeno
za podrku u visini od 14.700,00 KM);

3. Podrka talentovanim studentima, dravljanima BiH s prebivalitem na
podruju Federacije BiH, koji studiraju na javnim visokokolskim
ustanovama u Federaciji BiH (ukupno zaprimljeno 68 prijedloga, od ega 55
prijedloga nije odgovaralo propisanim kriterijima, te ih je 13 izabrano za
dodjelu u visini od 26.000,00 KM);

4. Podrka talentovanim studentima, dravljanima BiH s prebivalitem na
podruju Federacije BiH, koji studiraju na javnim visokokolskim
ustanovama van Federacije BiH (ukupno zaprimljena 21 aplikacija, od ega
je predloeno 7 kandidata u visini od 7.000,00 KM);

5. Podrka radu studentskih organizacija (ukupno zaprimljeno 13 aplikacija,
od ega je za podrku predloeno 5 projekata u visini od 10.500,00 KM);

6. Podsticaj kolovanju Roma (ukupno zaprimljeno 13 aplikacija, od kojih je 12
predloeno za podrku u ukupnom iznosu od 12.000,00 KM);

33
7. Podrka studentima sa invaliditetom (ukupno zaprimljeno 9 aplikacija, od
kojih je 8 predloeno za podrku u ukupnom iznosu od 8.000,00 KM);

8. Podrka radu multimedijalnih centara (zaprimljene su aplikacije 5
studentskih centara i Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Bihau, za to je
predloeno 35.000,00 KM);

9. Nagradni konkurs za studente likovnih akademija u Federaciji BiH
(ukupno prispjelo 85 radova od 57 autora od ega je nagraeno 15 studenata,
kao i pratei trokovi organizacije izlobe i tampanje promotivnog materijala,
to ukupno iznosi cca 20.000,00 KM, od ega je 15.877,00 KM realizovano
putem transfera, a ostatak je isplaen putem ostalih trokova).

(2.) Za programe od 1 do 9 ukupno je izdvojeno 136.077,00 KM.

(3.) Stav Sredstva rezervi utroen je u predvienom i cjelokupnom iznosu,
najveim dijelom za studente koji se nalaze u izuzetno tekoj materijalnoj i
socijalnoj situaciji, kao i studentskim udruenjima u visini od 46.397,80 KM.

Ukupno (1+2+3) za studentski standard izdvojeno je 737.289,00 + 136.077,00
+ 46.397,80 = 919.763,80 KM.

REKAPITULACIJA TROKOVA

Red.
br.
Naziv programa
Planirano
(KM)
Ostvareno
(KM)
Index
Neutroeno
(KM)

Index
1 2 3 4 5 6
1.
Subvencioniranje
smjetaja i
ishrane
studenata
740.000,00

737.289,00

99,63%

2.711,00

0,37%

2.
Proireni
studentski
standard

188.500,00

182,474,80

96,80%

5.948,20

3,20%
3.

Ukupno:

928.500,00

919.763,80

99,05%

8.659,20

0,95%

34
5. VISINA FINANSIJSKIH ULAGANJA U VISOKO OBRAZOVANJE PO
STUDENTU S IMPLIKACIJAMA NA STUDENTSKI STANDARD

Visoko obrazovanje u BiH predstavlja dio duge akademske tradicije.
Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) biljei, u svojim izvjetajima
od sredine 80-ih godina, da je obrazovanje jedan od najveih postignua
Jugoslovenske drave. Takoer, jedan od izvjetaja Vijea Evrope iz 1999.
godine (Vijee Evrope 1999:7), izmeu ostalog, govori da je obrazovanje naeg
podruja i njegovo finansiranje bilo uporedivo sa obrazovanjem veine evropskih
zemalja. U pogledu finansiranja visokog obrazovanja u Bosni i Hercegovini u
studiji Finansiranje visokog obrazovanja prof. Seada Krese iz 1998. godine,
govori se o standardu studiranja i investicijama u visoko obrazovanje. Prof. Kreso
navodi da su na Univerzitetu u Sarajevu prosjeni trokovi 1991. godine po
studentu iznosili oko 2.987 dolara, a trokovi po studentu u 1996/1997. godini
iznosili su 1.235 dolara to je iznosilo est puta manje od prosjenog primanja u
zemljama Evropske unije, gdje je prosjek iznosio 7.457 dolara.
1

Uzimajui u obzir finansijska ulaganja u visoko obrazovanje u BiH (dostie
0,5 % GDP-a) i zemljama regije za 2008. godinu, procentualno izraeno u odnosu
na GDP, iznosili su: Hrvatska 0,72%, Slovenija 1,30, Srbija 0,90%, Makedonija
1,10%, ili zemljama Evropske unije (Austrija, Njemaka, Italija svi izmeu 1-
1,5%), to govori da su ulaganja vea od dva do tri puta nego je to u Federaciji
BiH, ime dobijamo uvod za sagledavanje slike studentskog standarda, posebno
ako uzmemo u obzir i injenicu da su prosjena mjesena primanja u tim
zemljama, kao i razvijenost dravnih programa (krediti, stipendije, zajmovi,
podrke, povlastice) nekoliko puta vea u odnosu na sve pobrojano u Federaciji
BiH.
Na osnovu realnih pretpostavki, moe se rei da jednom prosjenom
studentu u Federaciji BiH, koji ivi u studentskom domu ili u podstanarstvu, treba
mjeseno oko 300,00 400,00 KM, ili neto manje studentu koji je u zajednikom
domainstvu s roditeljima da bi uspio isfinansirati sve potrebne obaveze za
pristojan studentski ivot.
Tako da se u studentski budet najee ukljuuju roditelji, a rjee i
Studenski servis s honorarnim poslovima, zbog njihove slabe uloge u pruanju
povremenih i privremenih poslova koji prate ekonomsku sliku Bosne i
Hercegovine, to je bilo predmetom nae detaljne analize u informativno-
analitikim materijalima u proteklom periodu. S tim u vezi, treba uzeti prosjena
primanja u Federaciji BiH koja za 2009. godinu iznose 794,00 KM, iz kojih se
pretpostavlja izdvajanje roditelja za potrebe studentskog standarda lana
porodice, te nerazvijenost i nedovoljnost politika stipendiranja iji su iznosi
preniski u odnosu na potrebe koje nameu cijene potrebnih artikala, kao i
nedostatak sistematizovane politike stipendiranja makar na nivou Federacije
Bosne i Hercegovine, koja bi objedinila informacije o izvorima i nivou
stipendiranja svih nivoa dravne uprave, dobija se slika trenutnog stanja u ovoj
oblasti.
_____________________________
1 Finansiranje visokog obrazovanja, prof. Sead Kreso, Sarajevo 1998. godina

35
Budui da je opredjeljenje Evrope, u skladu sa Lisabonskom deklaracijom
razvoj, ka drutvu znanja i osvajanje takozvanih visokih i istih tehnologija, onda
je nuan zakljuak da se ova oblast u narednom periodu treba urediti kako u
pogledu legislative i podzakonskih propisa, tako i u pogledu poveane
koordinacije svih dravnih struktura na nivou Federacije, te da se u narednom
periodu moraju u budetu Federacije iznai znaajno vea sredstva za potrebe
poboljanja studentskog standarda ukoliko se za proces visokog obrazovanja
misli privoljeti vei broj mladih ljudi, naroito onih nieg imovnog stanja, za iju je
inkluziju u obrazovni sistem drutvo odgovorno i pozvano da se stara kao
potpisnik Bolonjske deklaracije.
Ilustracije radi, prikazat emo odnos Budeta Federacije BiH prema
Transferu studentskog standarda Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke
u posljednje tri godine:

Red.br.

2007. godina

2008. godina

2009. godina

1.

Budet Federacije BiH

1.586.276,529

1.833.614,878

1.600.917,600

2.

standard FMON plus
Transfer za Fond za
studentske zajmove
FBiH*

1.250.000,00
+ 500.000,00*
1.750.000,00

1.668.400,00
+ 500.000,00*
2.168.400,00

928,500,00
+ 281,999,00*
1.210.499,00

3.

Procenat izdvajanja za
studentski standard
putem FMON-a u
odnosu na ukupan
Budet Federacije BiH

0,110 %

0,118 %

0,075 %

Progres studentskog standarda moe se efikasno ostvarivati i kroz
odgovarajue poreske olakice za sredstva odobrena za stipendije od strane
preduzea, masovne programe povremenog i privremenog zapoljavanja uz
odgovarajue bonifikacije ustanovama koje zaposle te kategorije i sl.

Uspjeno kreirani i razvijeni mehanizmi ispunjavanja studentskog
standarda, koji decidirano provodi utvrene kriterije, jeste siguran put za
efikasnije studiranje za samog studenta i vremenski ekonominije studiranje za
drutvo u cjelini.

6. POLITIKE STIPENDIRANJA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE

Stipendije su vaan faktor u obrazovanju jer omoguavaju jednak pristup
visokom obrazovanju, doprinose poveanju broja visokoobrazovanih graana, te
utiu na poveanje mobilnosti kako studenata, tako i istraivaa i nastavnog
kadra unutar Evropskog prostora visokog obrazovanja.

U pogledu budetskih izdvajanja za studente u toku studiranja, najei i
najrasprostranjeniji oblik takve pomoi svakako su stipendije, ali, pored njih,
potrebno je spomenuti i studentske kredite, zajmove, kao i jednokratne novane
pomoi.
36

Stipendije su oblik finansijske pomoi koje se dodjeljuju pojedincima za
potrebe njihovog obrazovanja, profesionalnog usavravanja ili istraivanja.
Stipendije se dodjeljuju na osnovu akademskog uspjeha, socijalnog statusa,
posebnog talenata (sport, kultura, umjetnosti,), ili pripadnosti odreenoj
drutvenoj kategoriji (studenti s tjelesnim potekoama, romske populacije itd.).

U Federaciji BiH stipendije dodjeljuje itav niz institucija i organizacija iz svih
sektora drutva vladinog, nevladinog i privatnog. Meu njima su najee:
tijela federalne ili lokalne vlasti (vlade, ministarstva, agencije, zavodi,
samostalne uprave, kantoni, gradovi, opine);
javna preduzea;
privatna preduzea;
fondacije/fondovi;
meunarodne organizacije;
nevladine organizacije, udruenja i kulturna drutva.
Znaaj stipendija u irem drutvenom kontekstu je mnogostruk. S jedne
strane stipendije otvaraju pristup obrazovanju zaslunim pojedincima i onima
kojima bez dodatnih finansijskih sredstava obrazovanje ne bi bilo dostupno.
Programi stipendiranja potiu uspostavljanje saradnje izmeu visokokolskih
ustanova i predstavnika vladinog, nevladinog i privatnog sektora. Na taj nain se
omoguava bolja povezanost visokokolskih ustanova sa irom drutvenom
zajednicom u smislu ponude obrazovnih programa koji odgovaraju potrebama
zajednice te, s druge strane, obrazovanje kadra potrebnog svim sektorima.
Na kraju, stipendije su faktor koji utie na poveanje mobilnosti kako
studenata, tako i istraivaa i nastavnog kadra unutar Evropskog prostora
visokog obrazovanja i ire, to je jedan od osnovnih ciljeva Bolonjske deklaracije.
Stvaranje i provoenje zajednikih programa stipendiranja te studentska
razmjena doprinose dravnoj i meunarodnoj saradnji visokokolskih ustanova sa
drugim institucijama u visokom obrazovanju.
Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke je u toku 2009. godine
zatrailo podatke o stipendiranju studenata od federalnih institucija (organi
dravne uprave, samostalne federalne uprave i samostalne federalne upravne
organizacije), svim premijerima kantona u Federaciji BiH, predsjedavajuim
skuptina u kantonima Federacije BiH i svim kantonalnim ministarstvima
obrazovanja i nauke, svim bankama i osiguravajuim drutvima. Nadalje,
zatraeni su podaci od svih jedinica lokalne samouprave, ukljuujui i one sa
statusom grada, te veliki broj meunarodnih, humanitarnih i kulturnih drutava
irom Federacije BiH.

Na osnovu prikupljenih i analiziranih podataka o ulaganjima u oblasti
studentskog standarda (stipendije, krediti, povlastice, zajmovi, jednokratne
pomoi) moe se izvesti sljedei zakljuak: u Federaciji Bosne i Hercegovine svi
nivoi vlasti, kao i javna i privatna preduzea, fondacije, kulturna i humanitarna
drutva te meunarodne organizacije sprovode stipendiranje studenata. Sve
institucije i organizacije/drutva imaju interne akte na osnovu kojih se utvruju
kriteriji i vri dodjela stipendija. Najkonzistentniju politiku stipendiranja u Federaciji
37
BiH imaju opine, manje kantonalni, tj. federalni organi vlasti. Najee se
sredstva za stipendije izdvajaju poetkom akademske godine i traju tokom
sljedee kalendarske godine. U veini sluajeva je to za 10 mjeseci akademske
godine. Visina mjesenih stipendija je u prosjeku 100,00 KM, to je dovoljno za
djelimino pokrie materijalnih trokova, a nikako i trokova stipendiranja. Najvie
stipendija se izdvaja za studente viih i zavrnih godina. Osnovni kriterij prilikom
dodjele stipendija, u veini sluajeva, je akademska odlinost i socijalni status
studenta. Za talentovane i naroito uspjene studente uspostavljaju se posebni
kriteriji.

Prema dostupnim podacima, pratei predmetna izdvajanja naprijed
navedenih institucija/organizacija/drutava u 2008. i 2009. godini, primjetan je
trend poveanja ulaganja u znaajnoj mjeri u 2009. godini. Ovo je posebno za
Federaciju BiH, uzimajui u obzir aktivnosti Fonda za studentske zajmove
Federacije Bosne i Hercegovine te planiranih 500.000,00 KM na poetku godine i
dobijenih 281,999,00 nakon izmjena i dopuna Budeta Federacije BiH za 2009.
godinu (Slubene novine Federacije BiH, broj 87/08, 24/09 i 50/09) doprinosi
injenica veeg izdvajanja za studentske stipendije. Ovome u prilog govore i
podaci da je u 2007. godini ukupan broj stipendista iz budetskih sredstava u
Federaciji BiH bio 4.018, u 2008. godini bilo je 4.302 stipendista, dok je u 2009.
godini taj broj dostigao 9.715 studenata, to gledano u procentima iznosi
poveanje za 125%.

1.1 Trend rasta broja stipendija za period 2007 2009. godine

Ako bi se gledala finansijska izdvajanja po kantonima, najvie izdvaja
Zeniko-dobojski kanton, Tuzlanski, Kanton Sarajevo i ostatak, to e biti
prikazano sljedeim dijagramom s tim da Srednjobosanski kanton nema program
stipendija, te se te aktivnosti odvijaju putem Uprave za pitanja boraca i invalida
rata.

0,00
100.000,00
200.000,00
300.000,00
400.000,00
500.000,00
600.000,00
700.000,00
800.000,00
900.000,00
1.000.000,00
USK Posavki TK ZE-DO BPK SBK HNK KS K-10
Kantoni
KM

1.2. Prikaz finansijskog izdvajanja za stipendiranje po kantonima u Federaciji BiH

Kada su u pitanju stipenditori, javna preduzea u Federaciji Bosne i
Hercegovine, pratimo nedovoljnu zainteresovanost ovih subjekata za ulaganja u
ovu oblast. Kao pozitivni primjeri mogu se pomenuti dvije Elektroprivrede u
38
Federaciji BiH i telekom operateri. Od privatnih preduzea mogu se izdvojiti dvije
firme iz oblasti industrijske proizvodnje i jedna iz farmaceutske industrije.

Pored navedenog, treba pomenuti i ostale, najee oblike
subvencioniranja trokova npr. za prijevoz u eljeznikom, drumskom i gradskom
saobraaju i sl., to indirektno ima utjecaj na studentski standard.

U bankarskom sektoru, Razvojna banka Federacije Bosne i Hercegvine
godinje vri stipendiranje studenata za to se izdvoji do 150.000,00 KM. Od 19
banaka, koliko ih je na popisu u Federaciji BiH, mora se izdvojiti Bosna Bank
International d.d. koja prednjai sa ulaganjima od 100.000,00 KM na godinjem
nivou u svrhu dodjele studentskih stipendija. U pogledu namjenskih programa za
studentsku populaciju, treba navesti ProCredit Banku i njen tzv. ProStudent
paket, studentski kredit, namijenjen za trokove upisa studijske godine, plaanje
strunih kurseva, edukacionu opremu i sl. Za ove namjene godinje plasiraju do
150.000,00 KM. Takoer, Raiffeisen Banka ima program studentskih kredita, za
to se izdvajaju prilina sredstva koja u velikoj mjeri variraju na godinjem nivou.
Ono to je bitno istai je to da se ovi kreditini programi, unato prefiksu
studentski, sutinski gledano, ne izdvajaju od ostalih komercijalni kredita u
pogledu kamatne stope, administrativnih trokova, vremenu otplate kredita itd.
Izdvajanja osiguravajuih drutava za stipendije u Federaciji BiH su zanemariva,
izuzme li se primjer visokog VGT osiguranja koje u prosjeku na godinjem nivou
izdvoji i do 50.000,00 KM.

Meunarodne organizacije u Federaciji BiH, kada su studenti u pitanju,
preteno imaju ostale oblike finansijskih izdvajanja (seminari, kursevi, uenje
jezika, izgradnja demokratskih i civilnih kapaciteta drutva i sl.) a manje ili gotovo
nikako za stipendiranje. Od kulturnih/humanitarnih drutava i ostalih udruenja
civilnog sektora najvie izdvaja Hrvatsko kulturno drutvo Napredak koje godinje
na ime stipendiranja izdvoji 100.000,00 KM. Znaajno je pomenuti i aktivnosti
udruenja Obrazovanje gradi BiH. Ostale organizacije/drutva u svojim
odgovorima isticali su da su im sredstva za te namjene znatno reducirana ili ih
nema nikako za 2009. godinu, na to je uticala ekonomska kriza na globalnom
nivou.

ZAKLJUAK

U analizi ukupnih izdvajanja finansijskih sredstava na nivou Federacije
BiH, za potrebe stipendija u periodu 2007 2009. godine biljeimo porast
budetskih sredstava za ovu namjenu. Posmatrajui 2007. godinu (3.088.364,00
KM) u donosu na 2008. godinu (4.203.400,00 KM), porast iznosi 26.53 %, tj. za
2009. godinu (8.627.040,00 KM), to je vie za 51,28% od prethodne godine.

Poreenja radi, navest emo da zemlje u regionu imaju nekoliko puta vea
budetska izdvajanja za stipendije, kao i po broju stipendista. Tako Republika
Hrvatska godinje stipendira 60.000 studenata, Slovenija neto manje, u kojoj je,
naprimjer, prosjena stipendija iznad 350,00 KM. Politike stipendiranja su kljuni
instrument obrazovne i politike trita rada.
Na osnovu prikazanih podataka, moe se zakljuiti da ukupan broj
izdvajanja, kao i broj stipendista u ovom periodu, biljei porast, s tim da je
39
prosjena stipendija jo uvijek 100,00 KM mjeseno, izuzme li se blago
poveanje u nekoliko sluajeva shodno mogunostima institucija, to je u
konanici zanemarivo i ne mijenja prikazani prosjek.

Pored progresa, prije svega u kvalitativnom smislu, ali i kvantitativnog
rasta, potrebno je raditi na poveanju sredstava za stipendiste, procedure
prilikom obrade aplikacija treba ubrzati i uiniti transparentnijim, kao i informacije
o stipendijama uiniti dostupnim to veem broju studenata. Naravno, postoji vie
razloga da se pokua strateki prii ulaganju u ljudski kapital kao resurs i
katalizator razvoja savremenog drutva. Ljudski kapital, shvaen na ovaj nain,
ulaganje u obrazovanje posmatra kao rezultat dobrovljnog pristanka svakog
pojedinca koji zauzvrat oekuje povrat za uloeno vrijeme i sredstva. Poveanje
ulaganja javnih sredstava u obrazovanje nije dovoljno za automatsko poveanje
broja osoba koje se odluuju studirati, te je potrebno panju fokusirati na privatni
povrat ulaganja u obrazovanje, tj. povrat uloenog za vrijeme studija zavisit e od
trokova i buduih finansijskih primanja.

7. PARTICIPACIJA STUDENATA U UPRAVLJAKIM TIJELIMA NA
UNIVERZITETIMA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE

Bolonjsku deklaraciju 1999. godine potpisali su ministri 29 evropskih
drava odgovornih za visoko obrazovanje. Krajnji cilj Deklaracije je stvaranje
Evropskog prostora visokog obrazovanja (European Higher Education Area) do
2010. godine. Ciljevi Deklaracije su transparentniji i zajedniki prepoznatljivi
sistemi visokog obrazovanja kako bi dolo do poveanja mobilnosti i veih
mogunosti zapoljavanja studenata i nastavnog osoblja, kao i promocije
evropskog visokog obrazovanja.

Studentsko uee u upravljanju visokim obrazovanjem jedan je od
vanijih dijelova Bolonjskog procesa. Bolonjska deklaracija naglaava vanost
saradnje u obrazovanju, bez obzira na granice i pripadnost organizacijama, s
ciljem razvijanja i jaanja demokratskih drutava.

Bosna i Hercegovina je pristupila Bolonjskom procesu 19. 9. 2003. godine
u Berlinu. Pristupanjem procesu, Bosna i Hercegovina se obavezala da e, kao i
druge lanice, raditi na ispunjavanju ciljeva Bolonjskog procesa:

1. Prihvatanje sistema lako prepoznatljivih i uporedivih stepena, meu
ostalim uvoenjem Dodatka diplomi (Diploma Supplement) kako bi se
promovisalo zapoljavanje evropskih graana i meunarodna
konkurentnost evropskog sistema visokog obrazovanja.
2. Prihvatanje sistema zasnovanog na dva, odnosno tri osnovna ciklusa.
3. Uvoenje bodovnog sistema, kao to je ECTS (Evropski kreditni transfer i
akumulacijski sistem), kao prikladnog sredstva kako za sticanje
visokoobrazovnih kvalifikacija, tako i za promovisanje razmjene studenata.

4. Promovisanje mobilnosti prevladavanjem zapreka slobodnom kretanju
studentima pruiti priliku za uenje, omoguiti im pristup studiju i
relevantnim slubama; nastavnicima, istraivaima i administrativnom
40
osoblju priznati i valorizovati vrijeme koje su proveli u Evropi istraujui,
predavajui ili uei, bez prejudiciranja njihovih statusnih prava.
5. Promovisanje evropske saradnje u osiguravanju kvaliteta u cilju
unapreenja kvaliteta kvalifikacija i razvijanja uporedivih kriterija i
metodologija.
6. Promovisanje potrebne evropske dimenzije u visokom obrazovanju,
posebno u razvoju nastavnih programa, meuinstitucionalnoj saradnji,
emama mobilnosti i integrisanim programima studija u usavravanju i
istraivanju.
7. Cjeloivotno uenje.
8. Visokoobrazovne institucije i studenti: ukljuivanje studenata u proces
reforme te obezbjeivanje uea studenata u upravljanju visokokolskim
ustanovama.
9. Promovisanje atraktivnosti Evropskog prostora visokog obrazovanja.
10. Doktorske studije i sinergija izmeu Evropskog prostora visokog
obrazovanja (EHEA) i Evropskog prostora istraivanja (ERA).

Svake dvije godine odravaju se sastanci ministara odgovornih za visoko
obrazovanje kako bi se pratio napredak u sprovoenju Bolonjskog procesa i
dogovarali prioriteti za naredni period. Na sastanku ministara u Pragu 2001.
godine, Prakom deklaracijom ministri su posebno istakli neke teme u
Bolonjskom procesu. Jedna od tih tema bila je i uee studenata u kreiranju
obrazovnih politika. To je potvreno izjavom Studenti su punopravni lanovi
zajednice visokog obrazovanja
2
i prepoznavanje studenata kao sposobnih,
aktivnih i konstruktivnih partnera
3
u ureivanju i oblikovanju Evropskog prostora
visokog obrazovanja. Ministri su potvrdili da bi studenti trebali uestvovati i
znaajno uticati na organizaciju i sadraj obrazovnog programa na univerzitetima
i ostalim visokokolskim ustanovama.
Nadalje, Berlinskim kominikeom (2003. godina), putem kojeg se ministri
evropskih zemalja obavezuju na "davanje podrke razvoju osiguranja kvaliteta visokog
obrazovanja na institucionalnom, dravnom i evropskom nivou"
4
slubeno priznaje
pitanje kvaliteta visokog obrazovanja i ulogu institucija visokog obrazovanja u
promovisanju i osiguranju kvaliteta unutar Bolonjskog procesa.
Na kraju, u Luksemburgu 2005. godine, uoi ministarskog zasjedanja u
Bergenu, u organizaciji Unije studenata Evrope - ESIB (ESIB The National
Unions of Students in Europe) koja predstavlja mreu 30 krovnih studentskih
organizacija cijele Evrope, usvojena je tzv. Luksemburka deklaracija u kojoj je,
izmeu ostalog, reeno da studenti, kao kompetentni, aktivni i konstruktivni
partneri moraju biti vieni kao pokretaka snaga za promjene u polju visokog
obrazovanja. Studentsko uee u Bolonjskom procesu na svim nivoima
(evropskom, dravnom, regionalnom i lokalnom) je jedan od kljunih preduslova
za uspjeh procesa. To je ubrzo zatim rezultiralo da se u Bergenskom kominikeu
saopi .Naglaavamo centralnu ulogu institucija visokog obrazovanja, njihovog
osoblja i studenata kao partnera u Bolonjskom procesu.
5

______________________________
2 Council of Europe, Strasbourg 2003. CD ESR GT1 (2003)
3 Council of Europe, Strasbourg 2003. CD ESR GT1 (2003)
4 http:www.sus.ba/bologna/dokumenti.html
5 http://www.esib.org/index.php/Publications/official-publications

41

Na mnogim univerzitetima sa razvijenim sistemom osiguranja kvaliteta u kulturi i
obrazovanju, studenti su sada vieni kao kljuni partneri u osiguranju kvaliteta
obrazovanja. "Studenti su ti kojima je obrazovanje prvenstveno namijenjeno, oni su ti
koji se moraju s njim nositi svakodnevno tokom nekoliko godina. Ovo ih ini
nezamjenjivim partnerima u oblasti osiguranja kvaliteta; studenti najbolje poznaju svoje
obrazovanje i kako bi trebalo izgledati njegovo okruenje
6
. Kao takvi, oni imaju iskreni
interes u procjeni visokog obrazovanja.

S obzirom da se Bolonjska deklaracija ve devetu godinu primjenjuje u
naem sistemu visokog obrazovanja, prirodno je bilo, iz ugla ostvarivanja
studentskih prava, sagledati njenu primjenu. S tim u vezi, Ministarstvo je u toku
2009. godine, u korespondenciji sa rektoratima i studentskim organizacijama,
analiziralo sljedee:

1. Uee studenata u senatima visokokolskih ustanova u Federaciji BiH,
kao i nauno-nastavnim vijeima fakulteta u sastavu visokokolskih
ustanova;
2. Brojanu zastupljenost predstavnika studenata u tijelima upravljanja i
odluivanja;
3. Stvarni uticaj studenata na kreiranje odluka koje se donose.

Pravne pretpostavke za uee studenata u odluivanju i upravljanju

Polazna osnova za razmatranje gore navedenog pitanja je injenica da Bosna i
Hercegovina, kao i mnoge druge tranzicijske zemlje, nema izraenu praksu efektivnog
uea studenata, niti razvijen sistem kontrole kvaliteta. Iako studentske unije,
odnosno asocijacije, djeluju unutar univerziteta/fakulteta, stepen rada studenata u
tim unijama i uticaj studenata na proces obrazovanja do sada su bili veoma ogranieni,
ili u nekim sluajevima moemo slobodno rei da nisu uope ni postojali. Kada su u
pitanju zakonske i druge pretpostavke za studentsko predstavljanje, dolazi do
znaajnog napretka 2007. godine usvajanjem Okvirnog zakona o visokom
obrazovanju u Bosni i Hercegovini (Slubeni glasnik BiH, broj 59/07). U Zakonu
je regulisano pitanje uea studenata, gdje se u lanu 16. navodi Senat
visokokolske ustanove odluuje o akademskim pitanjima na prijedlog strunih
tijela organizacionih jedinica, kao i drugih tijela visokokolske ustanove i
predstavnikih tijela studenata. Najmanje 15 % lanova senata su studenti,
predstavnici studenata iz svakog ciklusa. Broj lanova, sastav i nain rada senata
utvruju se statutom visokokolske ustanove.

6 Realizing the European Higher Education Area", (trans.) Communiqu of the Conference of Ministers responsible for
http://aec.cramgo.nl/uploadmedia%5CBerlin%20Communique%202003.pdf, 2/7

42
Pored ovog zakona, predmetnu oblast u vie zemalja u okruenju reguliu i
drugi zakoni i propisi kao to je, naprimjer, Zakon o studentskom organizovanju i
sl. S obzirom da kantoni u Federaciji BiH imaju iskljuivu nadlenost u okviru
visokog obrazovanja, jasno je da sadanji ustavno-pravni okvir onemoguava
Federaciji BiH djelovanje u smislu preuzimanja inicijative za sistemsko ureenje
ove oblasti. Podsjeanja radi, ovo Ministarstvo je uradilo Prijedlog zakona o
studentskom organizovanju ali, s obzirom na nadlenosti Federacije BiH u ovoj
oblasti, Zakljukom Vlade Federacije BiH od 26. 11. 2008. godine, isti je povuen
iz procedure donoenja na nivou Federacije BiH.

S druge strane, kantoni u Federaciji BiH jo uvijek nemaju zakonom
ureeno pitanje studentskog organizovanja, kao ni studentskog standarda, te su
pitanja studentskog uea u upravljanju i odluivanju djelimino regulisana
zakonima o visokom obrazovanju, pravnim aktima univerziteta u Federaciji BiH i
statutima studentskih predstavnikih tijela, koja kao udruenja graana, nakon
osnivanja i uspostavljanja, svoj legitimitet crpe iz Zakona o udruenjima i
fondacijama Federacije BiH (Slubene novine F BiH br. 45/02). Oni svojim
aktima reguliu izbore za krovne studentske organizacije na nivou univerziteta, u
okviru ega se dalje navode pitanja izbora studentskih predstavnika u niim
tijelima, tj. organizacijama na nivou fakulteta.

Pregled legislative u oblasti studentskog organizovanja i studentskog standarda
po kantonima u Federaciji Bosne i Hercegovine

- Dana 26.3.2010. godine, upuen je dopis svim kantonalnim resornim
ministarstvima, od kojih je zatraena informacija o legislativi u oblasti
studentskog organizovanja i studentskog standarda.

- Na osnovu zaprimljenih informacija, napravljen je pregled stanja legislative u
oblasti studentskog organizovanja i studentskog standarda u kantonima, kako
slijedi:

Red.
br.
Kanton Zakon o
studentskom
standardu
Zakon o
studentskom
organizovanju
Drugi propisi
kojima je
tretirana oblast
studentskog
standarda i
studentskog
organizovanja
1. Bosansko-
podrinjski kanton
NE NE
Zakon o visokom
obrazovanju

2. Hercegovako-
neretvanski kanton
NE NE
Zakon o univerzitetu,
Zakon o sveuilitu,
Uredba o primjeni
propisa u institucijama
visokog obrazovanja u
HNK statutima
visokokolskih
ustanova.
(Donoenje zakona o
visokom obrazovanju
je u postupku).
43
3. Zapadno-
hercegovaki
kanton
NE NE
Zakon o visokom
obrazovanju

4. Tuzlanski kanton NE NE
Zakonom o visokom
obrazovanju
regulisana je samo
oblast studentskog
organizovanja.

5. Posavski kanton NE NE
Zakon o visokom
obrazovanju

6. Zeniko-dobojski
kanton
NE NE
Zakon o visokom
obrazovanju i Zakon o
kantonalnim
ministarstvima i
drugim tijelima
kantonalne uprave
7. Kanton 10 NE NE
Zakon o visokom
obrazovanju

8. Srednjobosanski
kanton
NE NE
-
( Zakon o visokom
obrazovanju u kojem
se tretira samo oblast
studentskog
organizovanja je u
fazu nacrta)
9. Unsko-sanski
kanton
NE
( Zakon o
studentskom
organizovanju i
studentskom
standardu u fazi
nacrta)
NE
( Zakon o
studentskom
organizovanju i
studentskom
standardu u fazi
nacrta)
-

-Iako nije dostavljena informacija od resornog ministarstva Kantona
Sarajevo,prema podacima sa slubene web stranice Skuptine KS, na 43.
Radnoj sjednici Skuptine Kantona Sarajevo, odranoj 04.,06. i 20.05.2010.
godine, usvojen je Zakon o studentskom organizovanju na podruju Kantona
Sarajevo.
Navedeni zakon do zavretka ove informacije nije objavljen u Slubenim
novinama Kantona Sarajevo, a stupit e na snagu osmog dana od dana
objavljivanja.
Nakon stupanja na snagu, bit e prvi zakon u Federaciji BiH koji zasebno tretira
oblast studentskog organizovanja.

Analizirajui pitanja zakonskog okvira za studentsko organizovanje i
regulisanje parametara i uslova za razvoj studentskog standarda, a i svih oblika
studentskog organizovanja, namjera nam je bila prikazati stanje u odnosu na
utvrene zakonske propise, uvidjeti stvarni uticaj studenata u postojeim tijelima i
predloiti razvoj modela optimalnog uea studenata u upravljanju univerzitetom i
drugim upravljakim tijelima. Svrha jaanja mjesta studenata unutar univerziteta je
pretpostavka da e ono poboljati kvalitet obrazovanja na visokokolskim ustanovama,
44
kao i da e zadovoljiti Bolonjske standarde, na ije se provoenje obavezala i naa
zemlja.

Tako smo doli do podataka da svi univerziteti u okviru senata imaju
predstavnike studenata, to je u nekim sluajevima regulisano propisima o
utvrenom broju pozicija, a negdje postotkom studenata iz sva tri ciklusa studija.
Univerziteti navode da je broj studenata u ovim tijelima u prosjeku do 15% u
odnosu na ostale lanove strunog tijela. Takoer, uee studenata prisutno je i
u okviru nastavno-naunih vijea na fakultetima, s tim da je, s obzirom na velike
brojane razlike u sastavu tih tijela od fakulteta do fakulteta, teko izraziti
procentualnu zastupljenost studenata u ovim tijelima, ovaj postotak varira od 10%
do 15%. Ovdje je evidentno odsustvo standardizovane prakse uea studenata
u poslovima iz okvira fakulteta.

Mehanizmi studenata u osiguranju ravnopravnog partnerstva trebali bi biti
obezbijeeni i u ostalim tijelima visokokolskih ustanova. U perspektivi, namee
se potreba da senati, u saradnji sa studentskim predstavnikim tijelima, razrade
nove mehanizme djelovanja koji e initi sastavni dio zvaninih dokumenata
univerziteta. Pored ovog, internim aktima potrebno je propisati broj predstavnika
studenata u svim tijelima visokokolskih ustanova kako bi se, slijedei zakonsku
odredbu, obezbijedio procenat od 15% studenata u upravljakim tijelima.
Takoer, sistem glasanja u ovim tijelima treba ravnopravno tretirati i glasove
studenata.

U saradnji koju smo imali sa studentskim organizacijama, veina njih je
odgovorila da pravo glasanja pokriva sve teme interesa studenata koje se nau u
raspravi na tim tijelima. Podruja koja su manje obuhvaena pravom studentskog
glasanja uglavnom su vezana za pitanja administracije i finansijskih tema.
Odreeni broj studentskih predstavnika smatra da postoji velika razlika izmeu
propisanog i stvarnog uticaja studenata u visokom obrazovanju.

Takoer, pored redovnih pitanja koja su predmet razmatranja u strunim
tijelima (nastavni planovi i programi, kolarine, ispitni rokovi, kvalitet nastave,
literatura i dr.), stvarni studentski uticaj trebao bi se vie osjetiti i u temama koje
se, ustvari, odnose iskljuivo na Bolonjski proces (praenje Bolonjskih
standarda, osiguranje kvaliteta, mobilnost, socijalna dimenzija, cjeloivotno
uenje, ciklusi studiranja, ECTS (Evropski kreditni transfer i akumulacijski sistem i
dr.).

ZAKLJUAK
Osiguranje adekvatnog procentualnog uea studenata u svim aspektima
procesa visokog obrazovanja kljuni je preduslov za primjenu Bolonjskih principa
i standarda za visoko obrazovanje. Takoer, jedan od ciljeva visokog obrazovanja je
jaanje razvoja aktivnog, kritikog i konstruktivnog akademskog graanina. Demokratska
akademska zajednica i studentske organizacije imaju vana mjesta u razvoju ovih
ciljeva. To moe biti razlog zato "demokratski, partnerski odnos izmeu visokokolskih
ustanova, akademskog osoblja, studenata i studentskih organizacija i administrativnog
osoblja ima veliku vanost u stvaranju demokratskog okruenja, a ne samo sistema
koji upravlja ovim organizacijama. Visoko obrazovanje je vie nego samo
proizvod ili usluga, jer ono igra vanu ulogu u opem razvoju drutva.
45

8. RAD I AKTIVNOSTI FONDA ZA STUDENTSKE ZAJMOVE FEDERACIJE
BOSNE I HERCEGOVINE

Fond za studentske zajmove Federacije Bosne i Hercegovine, osnovan
Odlukom Vlade Federacije BiH, V. broj 726/2006 od 16.11.2006. godine, u osnovi
ima za cilj obezbjeenje sredstava za podrku i omoguavanje studiranja
studentima na univerzitetima u Federaciji Bosne i Hercegovine. U akademskoj
2008/2009. godini, izvren je odabir prve generacije korisnika zajma.

Studentski zajmovi su beskamatna namjenska sredstva za pokrivanje
osnovnih trokova studiranja i predstavljaju obezbjeivanje sredstava, podrke i
omoguavanja studiranja redovnih i paralelnih studenata na priznatim
visokokolskim ustanovama, odnosno univerzitetima u Federaciji BiH, s
obavezom vraanja po prestanku ili zavretku studija u roku i na nain koji su
odreeni Ugovorom o dodjeli studentskog zajma izmeu Fonda za studentske
zajmove Federacije Bosne i Hercegovine, odnosno poslovne banke Fonda, i
studenta-korisnika studentskog zajma. Studenti koji budu imali visok prosjek
ocjena bit e osloboeni povrata zajma.
Zajam se dodjeljuje u konvertibilnim markama uz valutnu klauzulu da se
vee za srednji kurs eura. U akademskoj 2008/2009. godini, realizovano je
dodjeljivanje studentskih zajmova u pojedinanom iznosu od po 250,00 KM
mjeseno u trajanju od 10 mjeseci za jednu akademsku godinu.
Nakon informatike obrade prijava, njihovog razmatranja i uvida u pratee
dokaze o ispunjavanju uslova za dodjelu studentskog zajma, utvreno je da
uslove za dodjelu studentskog zajma, na osnovu Prvog i Drugog javnog poziva,
ispunjava ukupno 405 kandidata.
Od ukupno 405 korisnika studentskih zajmova, 251 osoba je enskog, a
154 mukog spola.
Za 405 studentskih zajmova ukupno je plasirano 1.012.500,00 KM.
Treba napomenuti da se, u cilju to uspjenije realizacije programa
studentskih zajmova, cijelo vrijeme vodilo rauna i o specifinostima
univerzitetskog obrazovanja u Federaciji BiH, a posebno o razliitim zakonskim
rjeenjima u ovom podruju, ime se nastojao stvoriti ujednaeni okvir za
potencijalne korisnike studentskih zajmova, bez obzira na kojem univerzitetu u
Federaciji BiH studiraju. Ovo je predstavljalo posebno izazovan zadatak s
obzirom na arenilo univerzitetskog sistema u Federaciji BiH.

Tabela 1. Broj studenata, korisnika zajma po kantonima prebivalita za
akademsku 2008/09. godinu

KANTON BROJ KORISNIKA
BOSANSKO-PODRINJSKI KANTON 5
HERCEGOVAKO-NERETVANSKI 55
LIVANJSKI - KANTON 10 2
46
KANTON SARAJEVO 115
SREDNJOBOSANSKI KANTON 35
TUZLANSKI KANTON 112
UNSKO-SANSKI 19
ZENIKO-DOBOJSKI KANTON 50
ZAPADNOHERCEGOVAKI KANTON 10
SREBRENICA 1
REPUBLIKA SRPSKA 1
UKUPNO: 405

BROJ STUDENATA PO KANTONIMA
BPK
1%
HNK
14% K10
0%
KS
29%
RS
0%
SBK
9%
Srebrenica
0%
TK
28%
USK
5%
Ze-Do
12%
ZHK
2%
BPK
HNK
K10
KS
RS
SBK
Srebrenica
TK
USK
Ze-Do
ZHK

Tabela 2. Broj studenata, korisnika zajma po univerzitetima na kojima
studiraju za akademsku 2008/09. godinu

UNIVERZITET BROJ KORISNIKA
Ameriki univerzitet u BiH 11
Fakultet za javnu upravu 4
47
Internacionalni univerzitet Sarajevo 9
Sarajevska kola za nauku i tehnologiju 5
Sveuilite u Mostaru 29
Univerzitet u Bihau 6
Univerzitet "Demal Bijedi" u Mostaru 25
Univerzitet u Sarajevu 201
Univerzitet u Sarajevu-Srebrenica 1
Univerzitet u Tuzli 99
Univerzitet u Zenici 15
UKUPNO: 405

BROJ STUDENATA PO UNIVERZITETIMA
UNSA
51%
UNSA-
Srebrenica
0%
UNTZ
24%
FZJU
1%
UNMO
6%
UNBI
1%
SVEMO
7%
SSST
1%
IUS
2%
AUBiH
3%
UNZE
4%
AUBiH
FZJU
IUS
SSST
SVEMO
UNBI
UNMO
UNSA
UNSA-Srebrenica
UNTZ
UNZE

U drugom dijelu 2009. godine, uporedo sa naprijed navedenim poslovima,
a na osnovu detaljnih i sloenih analiza realnih potreba i mogunosti programa
studentskih zajmova, Upravni odbor Fonda fokusirao se na dovretak priprema
za objavu Javnog poziva za dodjelu studentskih zajmova u akademskoj
2009/2010. godini.
U vezi sa realizacijom studentskih zajmova, Upravni odbor Fonda, na
svojoj 18. sjednici, usvojio je tekst ovog javnog poziva za dodjelu 400 studentskih
zajmova u akademskoj 2009/2010. godini. Javni poziv za dodjelu studentskih
zajmova u akademskoj 2009/2010. godini objavljen je u Dnevnom listu i Dnevnom
avazu dana 6. 11. 2009, sa trajanjem od 30 dana.
Nakon ovog, Fond je imao jaku promotivnu kampanju kako bi se to vie
studenata upoznalo sa mogunostima za dodjelu zajmova. S tim u vezi, Javni
48
poziv je poslat svim interesantima (javnim i privatnim priznatim visokokolskim
ustanovama u Federaciji BiH, svim studentskim centrima, svim unijama studenata
na javnim univerzitetima, radiostanicama koje emituju program za mlade i
studente, svim studentskim asopisima u Federaciji BiH, internetskim portalima
koji okupljaju studente itd.).

Takoer, medijima je upuena odgovarajua obavijest za javnost, a tekst
Javnog poziva sa svim prijavnim obrascima bio je dostupan na web stranici
Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke u folderu Fond za studentske
zajmove Federacije BiH.
Odrana je i press-konferencija u prostorijama Federalnog ministarstva
obrazovanja i nauke u Sarajevu.

Na Javni poziv za dodjelu studentskih zajmova u akademskoj 2009/2010.
godini prijavilo se ukupno 1.199 kandidata, pri emu su sve blagovremene prijave
razmotrene i informatiki obraene. Informatikom obradom prijava, njihovim
razmatranjem i uvidom u pratee dokaze o ispunjavanju uslova za dodjelu
studentskog zajma utvreno je da uslove za dodjelu studentskog zajma u
akademskoj 2009/2010. godini ispunjava ukupno 911 kandidata (192 kandidata
koji su stekli pravo na dodjelu studentskog zajma, a priznati su im bodovi na
osnovu nagrada/priznanja; 471 kandidat koji je stekao pravo na dodjelu
studentskog zajma, a priznati su im bodovi na osnovu oteanog socijalnog
statusa; 244 kandidata koji su stekli pravo na dodjelu studentskog zajma, a koji
su zajam koristili i u prethodnoj akademskoj godini). Ovoliko povean broj
prijavljenih po ovom javnom pozivu, a u odnosu na Javni poziv iz akademske
2008/2009. godine, govori o tome da je javnost dobro informisana o studentskim
zajmovima, kao i o znaaju studentskih zajmova uope.

S obzirom da je Javnim pozivom za akademsku 2009/2010. godinu
predvieno 400 korisnika, a da je broj kandidata koji ostvaruju pravo na dodjelu
studentskog zajma vie nego dvostruko vei od broja raspoloivih studentskih
zajmova koji su bili predvieni, Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke i
Upravni odbor Fonda preduzeli su korake u cilju obezbjeivanja dodatnih
finansijskih sredstava, a kako bi se studentski zajmovi dodijelili i svim preostalim
kandidatima koji su ostvarili uslove za zajam. Tako su, na osnovu finansijske
podrke koja je omoguena putem Federalnog zavoda za zapoljavanje,
obezbjeena potrebna sredstva te e, od moguih 911 kandidata, pravo na zajam
u 2009/2010. godini ostvariti 750 studenata. Ovo zasigurno predstavlja ogroman
doprinos studentskom standardu, a struktura kandidata po ovom javnom pozivu
bit e predmetom naknadnih statistikih analiza.

49
ZAKLJUAK

U 2009. godini, Fond je svoju zadau ostvarivao ne samo na nain
finansijskog pomaganja studenata, ve i na nain da ih potie na pozitivne
vrijednosti takmienja u podruju akademske odlinosti s jedne strane, ba kao
to ih, s druge strane, potie i na blagovremeno i redovno izvravanje studijskih
obaveza, ime Fond na jasan nain doprinosi podizanju kvaliteta visokog
obrazovanja te skraenju vremena studiranja u BiH. Sve ovo predstavlja veliki
napredak u podruju institucionalne podrke studentima koji studiraju na
priznatim visokokolskim ustanovama u Federaciji BiH.
Rad Upravnog odbora Fonda iz mjeseca u mjesec postaje sve sloeniji i
zahtjevniji, a s obzirom na zahtjevnu obavezu kontinuiranog i detaljnog praenja
daljeg razvoja situacije u vezi sa svakim dosad objavljenim javnim pozivom za
dodjelu studentskih zajmova, naroito u smislu ispunjavanja obaveza na osnovu
potpisanog Ugovora o dodjeli studentskog zajma i sl. (kontinuirano pohaanje
studija, redovan upis studijskih godina/semestara, napredak tokom studija, broj
preostalih ispita i drugih studijskih obaveza do sticanja kvalifikacije za rad itd.), i
to pojedinano za svakog izabranog studenta-korisnika studentskog zajma. S tim
u vezi, nuno je i vano jaati i dalje razvijati institucionalno-operativne kapacitete
Fonda, a radi nesmetanog i uspjenog poslovanja Fonda, i to posebno u smislu
aktivnosti u vezi sa dodjelom studentskih zajmova.
Iako je rije o sasvim novoj ustanovi kod nas, sasvim je jasno da se u
studentskoj populaciji, javnosti, kao i putem korespondencije sa odreenim
ustanovama i institucijama, etabliralo prisustvo ovog pravnog lica u obrazovnom
miljeu Federacije Bosne i Hercegovine. Istovremeno, to je znak da postoji
znaajna potreba daljeg, dodatnog finansijskog i institucionalnog podravanja i
jaanja Fonda od strane osnivaa, Vlade Federacije BiH, sve s ciljem
unapreenja uslova studiranja u Federaciji BiH i olakavanja ivota i studiranja
ovdanje studentske populacije.

50
PRIMJEDBE I PRIJEDLOZI

1. Potrebno je razmotriti mogunosti zakonskog odreivanja pravnog statusa
studentskih centara/domova, te ujednaiti kantonalne zakone u pogledu
osnivaa, kao i njihova prava i obaveze (osnivai svih studentskih
centara/domova su univerziteti, osim sarajevskog, iji je osniva kanton). Ovo
je najlake ostvariti iniciranjem izmjena i dopuna kantonalnih zakona, pri emu
se oni mogu pridodati kao organizacione jedinice integrisanim univerzitetima.

2. Sarajevo ima najvee i najkvalitetnije smjetajne kapacitete, iako se
dugoronim, niskim stepenom ulaganja postojea infrastruktura teko
odrava. Studentski dom u Nedariima je noviji i kapaciteti su na
zadovoljavajuem nivou, iako ne treba zanemariti injenicu da kontinuirana
ulaganja u odravanje spreavaju nagomilavanje problema koji onda
zahtijevaju velike sume interventnih finansija. Studentski dom na Bjelavama je
u loijem stanju i potrebne su hitne intervencije u njegovu infrastrukturu kako
ne bi postao neuslovan za boravak studenata.
Kada je u pitanju nadogradnja informatike opremljenosti, potrebno je
realizovati projekat uvoenja internet konekcije u svaku studentsku sobu u
domu, kao i prikljuke za kablovsku televiziju i telefon. Potrebna je nabavka i
dodatnih deset raunara.
I pored velikih smjetajnih kapaciteta, domovi ne zadovoljavaju potranju
jer Studentskom centru u Sarajevu gravitiraju studenti iz cijele Bosne i
Hercegovine, a ne samo sa podruja matinog kantona, te ovom centru treba
posvetiti posebnu panju i u pogledu proirenja kapaciteta, i u pogledu
kvaliteta smjetaja, ishrane i prateih aktivnosti. Radi ujednaavanja uslova
studiranja svih studenata, potrebno je proiriti kuhinjske kapacitete koji bi
onda mogli pruati usluge i nerezidentnim studentima ili istraiti uslove za
otvaranje jednog odvojenog objekta, studentskog restorana u gradu.

3. Najloija je situacija u Bihau, koji uope nema kapacitete za smjetaj ili
ishranu studenata, kao i u Studentskom domu u sastavu Univerziteta Demal
Bijedi u Mostaru. U ova dva univerzitetska centra nuno je intervenisati u
najskorijem roku, i to planiranjem i izgradnjom studentskog doma, makar
ogranienih kapaciteta, u Bihau, i hitnom sanacijom ili rekonstrukcijom u
Mostaru.

4. Budui da su zabiljeene smjetajne potrebe oko tri puta vee od postojeih
kapaciteta, potrebno je razmiljati o dodatnim sredstvima za proirenje
objekata za studentski standard.

5. U cilju ujednaavanja uslova studiranja na podruju cijele Federacije BiH,
potrebno je nivelirati ulaganja, tako da se veina ulaganja orijentie prema
najneuslovnijim subjektima.

6. Kako bi se kontrolisao kvalitet smjetaja, ishrane studenata i prateih sadraja
potrebno je, u okviru podzakonskih akata, definisati kontrolne mehanizme, i od
strane osnivaa i od strane samih korisnika koji bi bili organizovani kao
komisije za kontrolu kvaliteta. Pravilnikom o radu ovih komisija mogli bi se
utvrditi stalni parametri kontrole kvaliteta, te bi informisanje o ovom segmentu
51
studentskog standarda moglo biti kvalitetnije, a problemi u funkcionisanju
uoeni i sanirani ranije.

7. Potrebno je u Budetu Vlade Federacije BiH za 2011. godinu planirati znatno
vea sredstva od uobiajenih za osiguranje i razvoj studentskog standarda, i
to interventnih sredstava oko 10 miliona konvertibilnih maraka za obnovu,
rekonstrukciju i opremu studentskih centara/domova kako bi se uspostavili
minimalni uslovi za dostojanstveno studiranje studenata koji su ostvarili pravo
na boravak u domu.

8. Budui da su studenti koji po bilo kojem osnovu ostvaruju smjetaj u
studenskim centrima/domovima ipak subvencijama i uslovima boravka i
ishrane na odreeni nain privilegovani u odnosu na mnogo veu populaciju
onih koji nisu u mogunosti boraviti u domu, treba revidirati i, moda pootriti,
kriterije prijema u domove kako bi bili sigurni da se u njima nalazi upravo onaj
dio populacije koji je najzasluniji (studenti sa najboljim uspjehom, oni sa
tekim materijalnim statusom i sl.).

9. Finansiranje studentskog standarda predstavlja poseban problem,
naroito u posljednjih nekoliko mjeseci u kojima su dovedene u pitanje i
osnovne funkcije, te mogunost pruanja usluga studentskih centara/domova.
Samo sarajevski Centar, po informacijama dobijenim iz uprave Centra, duguje
u trenutku pisanja Informacije dobavljaima oko dva miliona konvertibilnih
maraka, a istu toliku sumu Centar potrauje od pojedinih kantona na ime
subvencija za boravak studenata iz tih kantona u sarajevskom Centru, a u
skladu sa Protokolom koji je potpisan 30. 12. 1998. godine i kasnijim od 11.10.
2001. godine.
Dobavljai na dnevnoj osnovi prijete obustavom usluga prema studentskim
centrima/domovima, a takva situacija ruenjem cjelokupnog sistema koji bi
nakon kolapsa bilo znatno tee i skuplje rjeavati.
Budui da je takva situacija neodriva, potrebno je preduzeti hitne mjere
kako bi se postojea situacija prevazila.
U ovom smislu se Zajednica studentskih centara/domova obratila
Federalnom ministarstvu obrazovanja i nauke za posredovanje i pomo u vidu
koordiniranja napora da se situacija prevazie. Federalno ministarstvo
obrazovanja i nauke je organizovalo niz sastanaka sa predstavnicima
studentskih centara/domova i studentskih unija, kao i organizacija koje pri
centrima/domovima djeluju, organizovalo njihove pojedinane zahtjeve i
miljenja u usaglaeni prijedlog dogovora centara/domova i studenskih unija i
kantonalnih resornih ministarstava, koji je zatim proslijedilo kantonalnim
ministarstvima na oitovanje i zatrailo njihova miljenja i prijedloge za
poboljanje teksta, zadravajui se u okvirima ustavne i zakonske
koordinirajue funkcije i ne odreujui se u pogledu sadrine predloenih
dokumenata.
Nakon dobijanja miljenja kantonalnih resornih ministarstava o ponuenom
dogovoru, Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke e sazvati zajedniki
sastanak kako bi se pokuao dobiti jedinstveni tekst dogovora koji bi potpisale
i potovale sve zainteresovane strane.
52
Ali nuno ovi postupci mogu samo premostiti problem finansiranja u
kratkoronom periodu, dok je za dugorono rjeavanje problema potrebno
nai adekvatnija rjeenja.
Mogui prijedlozi dugoronijih rjeenja su formulisani u tekstu, a kao
najpoeljnije za studenske centre/domove i studentske unije se izdvaja
osnivanje posebnog fonda za studentski standard kojim bi administriralo
Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke.
Ovakav bi se fond finansirao od dogovorenih kantonalnih sredstava i ne bi
predstavljao poveanje trokova, ali bi se sredstva prikupljala poetkom
godine i operativno realizovala u skladu sa dogovorenom dinamikom.

10. Budui da ukupni broj studenata u Federaciji drastino prevazilazi broj
studenata korisnika usluga studentskih centara/domova, a da Federacija
Bosne i Hercegovine drastinu veinu sredstava odreenih za studentski
standard opredjeljuje upravo ovoj populaciji, nuno je narednih godina ozbiljno
poveati sredstva za proireni studentski standard kako bi vei broj studenata
osjetio efekte ulaganja Federacije BiH u njihov standard. U tom je smislu
potrebno makar izjednaiti ulaganja u studentski standard za studente u
centrima/domovima i onima van njih.

11. Pored poveanja broja i nivoa stipendiranja studenata, teko se oteti utisku da
se ovaj oblik odvija nedovoljno transparentno i nesinhronizovano, pa se tako
deavaju i sluajevi multipliciranog stipendiranja nekih studenata dok drugi
ostaju bez ikakvog oblika pomoi. Ovo sugerie i injenica da, i pored
upuenih upitnika mnogim institucijama koje se bave stipendiranjem
studenata, nismo dobili odgovore na poslana pitanja, to odraava ili
nezainteresovanost adresanata za sistematizaciju podataka o stipendiranju
studenata ili nedostatak volje da se podaci transparentno prikau, to u oba
sluaja predstavlja nepovoljnu injenicu. Nuno je u ovoj oblasti uvesti
zakonski red i proceduru, ili bar na dogovornoj bazi ujednaiti kriterije izmeu
subjekata koji se stipendiranjem studenata bave i razmijeniti informacije kako
bi se omoguio pristup ovom vidu pomoi veem broju studenata i na
pravednijim osnovama. U prilogu ovog akta dostavljamo i tabele sa dobijenim
podacima od institucija kojima smo poslali upitnike.

12. U pogledu participacije studenata u upravljakim tijelima institucija koje se
bave studentskim standardom i uope institucija u visokom obrazovanju,
potrebno je, na bilo koji nain, donijeti jedinstvenu zakonsku regulativu ili
ujednaene regulative koje bi uredile studentsko organizovanje. Postoje dva
modusa ostvarenja ovog cilja:
a. da kantonalna ministarstva prenesu nadlenost na Federalno ministarstvo
obrazovanja i nauke kako bi se napravio jedinstven zakon, ili
b. da kantonalna ministarstva donesu sopstvene zakone o studentskom
organizovanju u koordinaciji sa ostalim ministarstvima, a sa
koordinirajuom ulogom Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke.
Potrebno je u ovom smislu posebnu panju obratiti na nezavisan i
transparentan nain izbora studenata u oba tijela kako bi studenti bili
kvalitetno i odgovorno predstavljeni u upravljakim tijelima visokokolskih
ustanova, kako to zahtijeva Bolonjski proces.
53
13. Rad Fonda za studentske zajmove postaje sve sloeniji i, u tom smislu, treba
jaati institucionalno-operativne kapacitete Fonda, a radi nesmetanog i
uspjenog poslovanja Fonda, i to posebno u smislu aktivnosti u vezi sa
dodjelom studentskih zajmova.

14. Posebno treba istai kljunu ulogu koju visoko obrazovanje igra u procesima
integracije u EU, zajednicu koja se Lisabonskom konvencijom opredijelila za
razvoj ka drutvu znanja (society of knowledge), to podrazumijeva da e se
cjelokupna evropska privreda orijentisati u tom smjeru, stvarajui na taj nain
trite rada koje e iskazivati male ili nikakve potrebe za kadrovima niskog
nivoa steenih znanja, a sve vie za strunjacima visokog profesionalnog
nivoa i iznimne specijalizacije. U tom smislu bi se trebala revidirati i visina
ulaganja u visoko kolstvo u Bosni i Hercegovini kako zbog mogunosti
zapoljavanja mladih kadrova, tako i zbog izgradnje ljudskih kapaciteta za
ulazak u Evropsku uniju kao punopravnog a, prije svega, ravnopravnog i
kvalitetnog lana.

Informacija o Studentskom Standardu 2010

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Informacija o Studentskom Standardu 2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B BO OS SN NA A I I H HE ER RC CE EG GO OV VI IN NA A

You might also like