Uvod

Ljubav. Ta arobna rije je za svako ljudsko bie pokretna snaga, eliksir ivota,
preduslov za uspjeh, spokoj i sreu. Uprkos tome to se za tu rije, to neopipljivo
boanstvo, ne treba traiti nikakvo objanjenje, odakle potie, kako se raa u nama,
kako opstaje, die i vue nas naprijed gotovo da nema pjesnika ili pisca kome ona nije
bila neiscrpna inspiracija. Skoro da nema romana, drame ili pjesme u kojoj ona nije
rairila svoja krila, pa makar i izmeu redova.
Ljubav. Rije koja okree kormilo broda zvanog ivot kao svetionik vodila je autore svijh
ovozemaljskih epoha. Poev od Antie Grke Eshila, Euripida, Sofoklea, Homera i
njihove ljubavne junake Jasona i Medeju, Antigonu i Hemona, Pariza i Helenu, Odiseja i
Penelopu, potom ekspira i njegove svima poznate ljubave sage o Romeu i Juliji,
Hamletu i Ofeliji, Otelu i Dezdemoni, a onda i Igoa ija se inspiracija ljubavi ogleda u
priama o Kvazimodu i Esmeraldi, Marijusu i Kozeti, dok u poeziji ni Dui, ni Lorka, ni
Prever, ni Lamartin, ni Neruda, ni Njego nisu ostali duni toj gospodarici svih nas,
toliko puta pomenutoj Ljubavi.
Ljubav je univerzalna i svevremena tema o kojoj su se napisale bezbrojne rijei, a pera
kojima su pisane su nam ostavila svjedoanstva bez kraja o toj nebeskoj snazi koja
spaja, ali i razdvaja i koja zapljuskuje svojim talasima naa bia, svijet, a tako i
umjetnika djela.
Jedno od brojnih, ali isto tako neizmjerno vrijednih umjetniko-knjievnih
svjedoanstava o ljubavi ostavio nam je i veliki francuski pisac XX vijeka Marsel Prust.
Taj neiscrpni izvor inspiracije kroz njegov roman rijeka U potrazi za izgubljenim
vremenom se nalazi u raznim ulogama i formama: ljubav prema majci, ljubav prema
eni, ljubav prema svom zanatu, ljubav prema pisanoj rijei, ljubav prema ivotu, pa ak
i homoseksualna ljubav je nala svoje mjesto u ovoj enciklopediji francuske, ali i
svjetske knjievnosti. Ovo knjievno djelo koje se sastoji od sedam tomova (U
Svanovom kraju, U senci procvalih devojaka, Ka Germantovima, Sodoma i Gomora,
Zatoenica, Nestala Albertina i Pronaeno vreme) obiluje raznim ljubavnim parovima,
situacijama, priama i prevratima u kojima ak i sam autor ima jednu od uloga, ali saga
koju nijedan italac ne moe da zaboravi, koja predstavlja jednu od najkompleksnijih
ljubavnih pria gledano sa psiholoke strane jeste saga o Svanu i Odeti iz toma koji u
samom naslovu nosi onu arobnu rije Jedna Svanova ljubav. Ovo je srednji dio
prvog toma U Svanovom kraju kog sainjava Kombre, Jedna Svanova ljubav, Imena,
meutim, on se moe itati i posmatrati nezavisno od cijeline ciklusa U potrazi za
izgubljenim vremenom, jer predstavlja jednu vrstumise en abyme-a ovog romana rijeka.
No, osvrnimo se najprije na ljubav kao optu pojavu u Prustovom djelu, a zatim se
prepustimo analizi uzbudljive prie o strasnoj ljubavi arla Svana i Odete de Kresi
2. Ljubav u Prustovom djelu
Ljubav je osnova svega kako u ivotu tako i u knjievnosti koja predstavlja odraz ivota.
Da bi ivjeli lijepo potrebno je voljeti ivot i sve njegove segmente kao i ivjeti u skladu
sa samim sobom, sa sopstvenim potrebama i eljama. Cjelokupan Prustov ciklus U
potrazi za izgubljenim vremenom jeste jedna oda ivotu koji treba da opstaje i die
uprkos vremenu koje nije na naoj strani. U isto vrijeme, ovo remek-djelo predstavlja
jednu mjeavinu ivota odnosno autobiografskih podataka i fikcije.
U teoriji znamo da se zemlja okree, ali to u stvari ne opaamo, jer se tlo na kojem
hodamo prividno ne mie, pa tako ivimo spokojno. Tako je u ivotu i s Vremenom.
Prustovo razmiljanje o vremenu se poklapa sa Bodlerovim, Kiovim kao i sa
miljenjem brojih drugih autora. Vrijeme je na neprijatelj, ali i pored sati koji prolaze
moramo se truditi da ih ispunimo sreom, a osnova za to jeste Ljubav.
Kao i kod svakog ljudskog bia Prustova prva ljubav u djetinjstvu bila je niko drugo do
njegova roena majka. U Kombreu on opisuje majin lik kao jedini traak svjetlosti
njegovog boleljivog i nejakog djeakog doba. Od svitanja do sumraka je ivio za
trenutak kada e majka doi u njegovu sobu da ga poljubi za laku no. Meutim, bilo je i
veeri kada ona zbog gostiju nije dolazila da mu podari tako za njega vrijedan poklon i
te veeri su za njega bile sinonim za tugu i usamljenost. Jedina veza u tim trenucima
izmeu tog osjetljivog djeaka i njegove majke bila je slukinja Fransoaza.
Ma seule consolation, quand je montais me coucher, tait que maman viendrait
membrasser quand je serais dans mon lit Mais ce soir-l, o maman en somme
restait si peu de temps dans ma chambre, taient doux encore en comparaison de ceux
o il y avait du monde dner et o, cause de cela, elle ne montait pas me dire
bonsoir.
Kod Prusta imamo odsustvo oca u djetinjstvu kao to kod Natali Sarot imamo odsustvo
majke. I kod jednog i kod drugog ta ljubav prema pisanoj rijei koja se rodila u tom
najranijem dobu i dala im kartu za vjenost, bila je sprijeavana, suzbijana i
omalovaavana. Prustov otac se protivio sinovljevoj elji da se bavi pisanjem. Sanjao
ne za njega posao diplomate. Uprkos tim okovima koje mu je otac postavio Prust je u
sitnim satima gajiio tu ljubav prema knjizi itajui i tako njegujui svoj budui zanat.
Tu je i ljubav prema umjetnosti uope: slikarstvu, muzici i pozoritu koja kod ovog pisca
predstavlja simbol uzvienosti, duhovnosti i utoita.
Dominantan momenat u Prustovom djelu jeste i ljubav i divljenje koja je nastala kod
mladog Prusta prema glumici Bermi i njenom izvoenju Fedre. Lik Berme inspirisan je
slavnom glumicom Sarom Bernar iji je ljubavnik bio pariski arlantan arl As koji je, po
miljenju mnogih Prustova inspiracija za lik Svana. Jo jedan primjer Prustove smjese
fikcije i ivota.
Prustova Berma je poput Bodlerovog Fanula Spoj ljubavi, Boga i umjetnosti.
ta je Boanska ljepota, koju mi je imalo otkriti Bermino glumljenje, danju i nou na
oltaru s neprekidno napaljenim votanicama, vladala u dubini mojega duha, mojega
duha za koji su mi moji strogi i lakomisleni roditelji htjeli odluiti hoe li ili nee u sebi
zadrati to zauvijek, savrenstvo te boginje, otkrivene na onom istom mjestu gdje se
dizao njen nevidljiv lik.
Kada je rije o ljubavi mukarca prema eni Prustova prva ljubav u ovom obliku bila je
prema djevojici rie kose ilberti, kerci Svana i Odete, u koju se on zaljubljuje jos u
djeakim danima, a zatim u U sjeni procvalih djevojaka imamo pojavu Albertine,
djevojke sa obrazima boje germanijuma kojoj je Prust u potpunosti posvetio dva toma
svog ciklusa: Zatoenica i Nestala Albertina. Opsesivno zaljubljeni Prust poput svog lika
Svana ispoljava ljubomoru i njihov odnos zrai dosadom i rutinom vie nego
zadovoljstvom tako da se Albetina osjea kao zatoenica u toj ljubavi sve dok jednog
dana ne ode ostavivi oprotajno pismo. U narednom tomu je opisana ta munina
Prustovog srca koje ali za neostvarenom ljubavlju, a u isti mah ne prihvata ni saznanje
da se ilbera udala za jednog od Germantovih.
Meutim, strunjaci koji su se bavili Prustovom biografijim su sumnjali u postojanje
ikakve ene u fizikom smislu u njegovom ivotu. Izvjesna je i Prustova
homosekualnost o kojoj on bez uzdravanja pie u Sodomi i Gomori i na taj nain ulazi
u plejadu pisaca poput Andre ida, Oskara Vajdla, Margaret Jursenar koji su naeli tu
temu, a samim tim i moderni roman koji ne trpi tabue. Njegova homoseksualnost je
dokazana prema navodnoj naklonosti prema njegovom sekretaru Alfredu Agostineliju i
prema njegovom velikom prijatelju kompozitoru Rejnaldu Hanu.
Sve u svemu Prustov ljubavni ivot bio je i ostao jedna velika misterija kako za kritiare,
tako i za itaoce, jer je njegova spisateljska snaga bila toliko jaka da je napravila
neraskidivu smjesu ivota i fikcije. Ta smjesa nam dokazuje i poruuje da i uprkos
svemu treba uvijek vjerovati u Ljubav

3. Ljubav Svana i Odete Jedna Svanova ljubav
Roman Jedna Svanova ljubav predstavlja mise en abyme itavog ciklusa U potrazi za
izgubljenim vremenom. Njegova posebnost lei u tome to narator pripovjeda o
dogaajima koji se deavaju prije njegovog roenja u vrijeme modenskog Pariza.
Na drutvenoj sceni sa jedne strane imamo aristokratsku porodicu Germantove, dok sa
druge porodica Verdiren koja pokuava da sa svojim neuspjenim pomodarstvom
dosegne nivo istinske aristokratije. Gospodin i gospoa Verdiren posjeduju salon koji
predstavlja pozornicu na kojoj se odigrava uvod, zaplet, kuliminacija, peripretije i rasplet
strasne ljubavi Svana i Odete.
Glavni junak arl Svan je obrazovani i otmeni mladi koji posjeuje salone u kojim
prepriava svoje ljubavne pustolovine. Svan je neko ko mnogo voli ene, u njima trai
zadovljstvo, nalazi ga, ali ga ono u potpunosti ne ispunjava. On je neto poput nomada.
Potom njegova linost, kao i njegovo porijeklo je vrlo neutemeljeno, a u isti mah on je
veliki uenjak i poznavalac umjetnosti. ivi u kvartu koji ne odie otmenou kojom on
zrai stoga imamo paradoks koji nam dokazuje njegovu neutemeljenost kao i sama
injenica da posjeuje salon Verdirenovih koji predstavlja jezgro malograantine.
Pria o Svanu poinje kada mlada i infantilna Odeta de Kresi, stalna goa kod
Verdirenovih, eli da svojim prijateljima iz salona predstavi svog novog prijatelja
upravo pomenutog mladog uenjaka arla Svana. Njihovo upoznavanje se odigralo u
pozoritu gdje izvjesni Svanov prijatelj predstavlja ovom armantnom mladiu ovu
mladu i divnu enu koja, pak, ne ostavlja veliki utisak na samog Svana. Ona nije tip
ene koja bi se njemu ikada dopala. Po Svanovom ukusu, kako je navedeno u djelu,
imala je suvie naglaen profil da bi mu skrenula panju, njene oi su tako lijepe, ali
kako kae, suvie krupne. Ovo razmiljanje nam dodatno potvruje njegovu
neutemeljenost i kada je rije o enama, njegov ukus je neodreen, jer zaljubiti se u
odreenu damu znai primjetiti neto posebno, ali i neopisivo u njoj, faktor koji zrai, ali
mu objanjenja nema kao ni samoj ljubavi.
Autrefois on rvait de possder le cur de la femme dont on tait amoreux, plus tard
sentir quon possde le cur dune femme peut suffire vous en rendre amoreux.
Nakon upoznavanja svjedok njihovih susreta i ljubavi, neto poput Lamartinovoig jezera,
postaje kontraverzni salon Verdirenovih. Odeta de Kresi je, inae, bila mlada i neuka
ena ija ni fizika ljepota nije vrijedna mukog oka. Slododno moemo rei da je ona
neto poput Bodlerove an Duval.
Lidal est inaccessible et le bonheur, mdiocre.
U isto vrijeme u njenoj dui je obitavala velika praznina, povrnosti i neukost koju je ona
pokuavala da prikrije raskonim haljinama, kiastima nakitom i minkom. Njena soba u
koju je Svan esto zalazio bila je puna nepotrebnih detalja dok je svjetlo bilo prigueno
to odaje atmosferu tajanstvenosti, kao i tenju da se prikrije to odsustvo sutine koja je
vrlo okudna i kod svih pripadnika tabora Verdirenovih osim kod Svana koji je samo
obini prolaznik njihovih hodnika. Verdirenovi bivaju oarani Svanom, njegovim
manirima i znanjem. Odeti je imponovalo to je uspjela da jednog takvog mladog
gospodina predstavi svojim prijateljima, ali istovremeno biva svjesna svog zrna
vrijednosti kada je rije o uenosti i ponaanju u odnosu na trezor zvani arl Svan.
Je comprends que je ne peux pas rien faire, mon chtive, ct de grands savants
comme vous autres, lui avait-elle rpondu.
U razgovorima izmeu Svana i Odete narator namjerno kroz njene reenice potencira
njenu neobrazovanost i lo ukus u umjetnosti. Dok Svan pie studiju o slavnom slikaru
Vermeru iz Delfta, Odeta moe na prste da nabroji umjetnike koji nisu ak ni vrijedni
pomena.
Kao da Prust kroz njihov odnos eli da istakne dominaciju mukarca nad enom , neku
vrstu mukog ovinizma na nain na koji je to uinio i Bodler sa pjesmom Ideal.
Meutim, kod jednog drugog para u djelu imamo potpunu suprotnost gospoa i
gospodina Verdiren. Namjerno stavljamo gospou Verdiren na prvo mjesto, jer je ona
ena koja je zasigurno posluila Odeti kao uzor za nakienost, ona je ta koja svojim
oblaenjem i ponaanjem eli da privue panju svih pripadnika tabora Verdirenovih u
kojem ona dri sve konce dok se gospodin Verdiren nalazi u njenoj sjenci. Ta
nadobudna ena slua Vagnera ne zbog njegove genijalnosti, ve zbog toga da bi se
pokazala kao ena koja prati novitete, poznaje umjetnost i tei da istakne naprednost
svoje porodice. Njena jaa polovina se nije nita pitala u tom malom taboru, jer je
njegova supruga raspolagala svim sredstvima ime dokazuje svoju naklonost prema
materijalnim, a ne duhovnim stvarima.
Pod plaom povrnosti u Odeti se ipak nalazilo neto to je moglo da privue Svanovu
panju. Njena vjetina zavoenja koje ni sama nekad nije bila svjesna imala je
maginog dejstva, jer u samoj njenog reenici
Que ny avez-vous oubli aussi votre cur, je ne vous aurais pas laiss le reprendre.
ivjela je doza mistinosti, sladostraa i zavodljivosti. Svan je bio oaran i njenom
sposobnou da pripremi jedno od najvanijih dijelova njegovog dana aja.
Ce serait bien agrable davoir ainsi une petite personne chez qui on pourrait trouver
cette chose si rare, du bon th.
I ova injenica pripreme tog mistinog napitka nam potvruje tu ideju o prisustvu mistike
i tajanstvenosti u njihovom odnosu.
Svanova naklonost prema Odeti se najprije ispoljavala kroz veo putenosti i ulnosti
tijela. Kasnije ta putena elja se metamorfozira u ljubav koja se u vie navrata u djelu
obavija velom umjetnosti. Najprije je tu dominacija Ventejeve sonate o kojoj e biti prie
itavo jedno poglavlje, no jedan isto tako znaajan momenat jeste Svanovo poreenje
Odete sa likom Sefore, Mojsijeve ene, a Jetrove keri, na fresci slavnog Botielija.
Svan je sam po sebi imao tu sklonost da u slikama velikih majstora nalazi slinosti sa
stvarnou to je opet jedan od Prustovih dokaza koliko su ivot i fikcija dva svijeta koji
se stapaju u jedan. Upravo kroz lik Sefore Svanova ljubav prema Odeti evoluira i
dostie svoj puni sjaj.
Le mot d uvre florentine rednit un grand service Swann. Il lui permit, comme un
titre, de faire pntrer limage dOdette dans un monde de rves o elle navait pas eu
accs jusquici et o elle simprgna de noblessele baiser et la possession qui
semblaient naturels et mdiocres sils lui taient accords par une chair abme, venant
couronner ladoration dune pice de muse, lui parurent devoir tre surnaturels et d
dlicieux.
Za njega sada i Sefora i Odeta su sinonim za jedno bie s obzirom da gledajui
reprodukciju Jetrove keri on u tom odrazu vidi Odetu. Cijela ova vizija Odete kroz lik
Sefore koja zrai i aurom erotizma pomae Svanu da shvati da i pored svih ena koje
moe da ima eli samo jednu pored sebe Odetu de Kresi.
Quand il avait regard longtemps ce Botticelli, il pensait son Botticelli lui quil
trouvait plus beau encore et approchait de lui la photographie de Zphora, il croyait
serrer Odette contre son cur.
Njenu naklonost dobija upravo uz pomo te mitske ene, a i zahvaljujui svojoj mudrosti
i dosjetljivosti, te joj jedne veeri upuuje pismo puno gneva i razoaranja koje za nju
postaje izvor misli da takovog mukarca ne smije odstranati iz svog okruenja. U strahu
da ga ne odbije od sebe ona mu drhtavim rukama uzvraa odgovor, moli za sastanak i
tako ta ljubav iri svoje grane i lie. Svan je jednostavno bio neko ko je znao kako
treba postupati sa enama, ali ubrzo i taj veliki zavodnik i arlatan poinje da gubi tlo
pod nogama

4. Ljubomora, vjerna pratilja ljubavi kod Prusta
De tous les modes de production de lamour, de tous les agents de dissmination du
mal sacr, il est bien lun des plus efficaces, ce grand souffle dagitation qui parfois
passe sur nous.
Zlo ije je ima ljubomora polako iri svoje pipke kroz Svanovu duu i tako njegov lik
evoluira kroz djelo i omoguava nam da sagledamo i tanatovsku stranu njegovog bia.
Ako je vjerovati Prustu ljubomora je neodvojiva komponenta ljubavi, jer ljubav dobija
svoje pravo znaenje upravo uz primjesu te demonske zvijeri koja je prodirala i duu
Molijerovih likova Arnolfa, Zganarela i Don Garsija Navarskog, no i Prust i Molijer od
ovog duevnog otrova prave umjetnost na samo za njih karakteristian nain.
Prust metamorforzira Svana od naivno zaljubljenog mladia u patoloki ljubomornog
ovjeka ije su primjese ove ljubavne boljke nita drugo nego ozbiljna duevna, ali i
mentalna bolest. Poetak njegove bolesti vidimo ve ubrzo nakon njegovog
oduevljenja likom Sefore kada odlazi kod Verdirenovih da bi vidio Odetu koja je ve
bila otila.
En voyant quelle ntait plus dans le salon, Swann ressentit une souffrance au cur, il
tremblait dtre priv dun plaisir quil mesurait pour la premire fois, ayant eu jusque-l
cette certitude de le trouver quand il le voulait, qui pour tous les plaisirs nous diminue
ou mme nous empche dapercevoir aucunement leur grandeur.
Ovo je samo bljesak ljubomore Svanove due u odnosu na navalu koja se raa u
nastavku. On poinje da izbjegava drutvo drugih ena eljevi samo Odetu pored
sebe, ali istu rtvu je oekivao i od svoje ljepe polovine. Meutim, pojavom izvjesnog
Forvila u salon Verdirenovih koji poinje da komunicira sa Odetom ubrzava navalu
ljubomore kod Svana. elio je po svaki cijenu da taj snob, koji Verdirenove ak nije ni
smatrao vrijednim drutvom nestane iz njihovog vidokruga, ali deava se ono to nije ni
sanjao da moe da se desi. Verdirenovi kao pomodarska porodica koja kada se pojavi
neko ili neto novo to grabi svojim kandamoa u elji da ispita ili iscjedi to ili tog do sri
ne bi li izvukla kakvu korist upravo i to ini sa Forvilom, dok savakanu robu poput
Svana odbacuje i ne eli vie u svom drutvu. Taj mali,ali prepredeni tabor pokuava da
okrene Odetu ka Forvilu smatrajui njega boljom prilikom za nju od Svana. Organizuju
izlete sa ciljem da spoji to dvoje mladih ljudi, ali naravno na te izlete Svan ne bi smio biti
pozvan ni pod koju cijenu. Koliko je taj tabor ranije bio spona i svjedok ljubavi Svana i
Odete sada postaje za njeno graenje nepremostiva prepreka.
Na samom poetku verdirenovske zavjere Svan pokuava da izvue Odetu iz njihovih
kandi tako to je odvodi na jug, ali taj otrov koji se ve proirio njegovom duom i
venama ga sprijeava da se prepusti toj ljubavi, jer svaki mukarac kog bi susreo u
njegovim oima bio bi potencijalni Odetin ljubavnik. To divno osjeanje ljubavi pretvara
se u najstraniju opsesiju, bolest koja kljuca i od koje se postaje zavistan, jer Svan, po
mom miljenju, koliko god Odeta ljubavnih grijehova poinila on bi joj zasigurno oprostio
kada bi je pogledao u oi kao to je to inio Vitez de Grij Manon Lesko.
Svan postaje marioneta tog otrova. eli da zna ta Odeta radi u svakom trenutku. Konci
ljubomore kojih nije ni svjestan ga vuku da prati Odetino kretanje, da svraa u njen dom
u sitne sate, da ita njena pisma koja dobija, par exellence elio je da ivi njen ivot.
Jednom prilikom nailazi na pismo koje je ona uputila Forvilu, ali ne vidjevi u njemu
nikakve kapi ljubavi njegova dua se smiruje, ali svaka nova spoljna dra je zahuhtava i
pretvara ga u pravog Otela. Njegova opsestivnost Odetinim kretanjem ga je dovela do
tog stadijuma da ak unajmljuje ovjeka kome plaa da je prati, ali njegov nemir mu ne
da da sjedi skretnih ruku te i sam se daje u potrage za tim predmetom njegove boli kao
to je to u Antici inio Orfej za Euridikom.
Odeta je polako klizila iz njegovih ruka. to je vie pratio i elio da joj bude blii, ona se
sve vie udaljavala od njega. Unutar njega tinjalo je mukotrpno previranje. Nije elio da
bude napadan, da Odeta shvati da je on uhodi, a sa druge strane njegovo avolsko Ja
ga je vuklo da to ini bez stajanja.
U jednom navratu narator tj. sam Prust uporeuje Svanovo osjeanje ljubomore sa
svojim kada majka ne dolazi u njegovu sobu da ga poljubi za laku no upravo zbog
njihovog vjernog gosta samog arla Svana. Imamo utisak kao da mu Prust vraa milo
za drago.
Il la voyait mais nosait pas rester de peur de lirriter en ayant lair dpier les plaisirs
quelle prenait avec dautres et qui tandis quil rentrait solitaire, quil allait se coucher
anxieux comme je devais ltre moi-mmes quelques annes plus tard les soirs o il
viendrait dner la maison Combray lui semblaient illimits parce quil nen avait pas
vu la fin.
Svan doivljava i potpuno metamorfozu i u oima drugih. Njegova bolest zvana
ljubomora udaljavala ga je od drugih kao da je u pitanju lepra. Jedino De arls, Svanov
vjerni prijatelj, je bio ovjek sa kim bi on otvoreno mogao govoriti o svojoj ljubavi prema
Odeti, ak ga je nekad molio da bude Odeti pri ruci, a to moemo protumaiti kao
Svanov kec u rukavu da sazna vie o njoj.
On poinje da kopa i po njenoj prolosti, jer razlog za sopstvenu bol i ljubomoru poinje
da trai u njoj tako da i sve ono to je proivjela smatra prologom svoje bolesti. Svaka
glasnina o njoj znaila je rez na njegovom srcu. Raspituje se o njoj na raznim mjestima,
pa ak i u javnoj kui. udi da sazna i o vremenu kada je ivjela u Nici gdje je, kako je
nauo, bila poznata kao ljubimica drugih ena. Ovim motivom Prust nainje tu
kontraverznu temu homoseksualnosti u ciklusu koja doivljava puni sjaj u Sodomi i
Gomori. estice te teme nalaze se, takoe, u slutnji o odnosu izmeu Odete i same
gospoe Verdiren to je kap koja puni aii boli unutar ovog kompleksnog lika.
Svan je sam srljao u svoju propast, to je vie grebao po njenom ivotu to je njegova
dua primala veu dozu otrova koji se odraavao na njegovo ponaanje i linost.
Deavalo mu se neto slino kao portretu tj. dui Dorijana Greja koji je blijedio sa
postupcima njegovog bia. Takoe, poeo je da dobija anonimna pisma o njenim
ljubavnim avanturama koja jo pospjeuju oluju u njegovoj utrobi. Ona odlazi na
putovanje u Egipat sa onim ije je ime paralo Svanove ui omraenim Forvilom.
Ljubomora i ljubav su se smjenjivale u Svanovoj dui sve dok nisu stvorile vrtlog kome
se nije mogla odrediti pripadnost. Svanova esencija se iskristalisala na Erosa koji
gospodari ljubavlju i Tanatosa koji gospodari njegovom ljubomorom. Eros je vladao
Svanom prije pojave Forvila koja je izvor otrova roenog u Svanu, dok je Tanatos
zagospodario njime nakon ulaska tog snoba, kako ga je Svan opisivao, u njihov ivot.
Zajedno ta dva segmetna bia su istanali svoj lik u njemu kao i u svakom ovjeku tako
da Svan nije mogao da odredi da li je ono to osjea ljubav ili pak opsesivna ljubomora
koja je u sutini bolest gore nego sama Prustova astma. Ljubav je hranila ljubomoru,
ljubomora je trovala ljubav.
Et cette maladie qutait lamour de Swann avait tellement multipli, il tati si
troitement ml toutes les habitudes de Swann, tous ses actes, sa pense, sa
sant son sommeil, sa vie, mme ce quil dsirait pour aprs sa mort, il ne faisait
tellement plus quunavec lui, quon naurait pas pu larracher de lui sans le dtruire lui
mme peu prs tout entier : comme on dit en chirurgie, son amour n tait plus
oprable.
U njegovim mislima stvorila se vizija dveju Odete. Prve, zavodljive, naivne, slatkorjeive
u koju se bijae zaljubio i one druge, blijede, isprazne i leprave. Ova vizija kao i stanje
izvezlo je pletivo koje moemo nazavati prokletstvom mukog srca koji voli, koje je
izmeu dvije vatre. Moemo osuditi i jedno i drugo za propast njihove ljubavi. Frivolnu i
infantilnu Odetu koja nije uradila nita da sauva ljubav u sebi i svojom nepanjom je
pustila da umre, dok je opsesivni Svan gledavi kako ljubav umire svim svojim naglim
postupcima samo ubrzao njenu smrt, mada je tu jedan od krivaca i njegova opsesivna
mata.
Car ce que nous croyons notre amour, notre jalousie, nest pas une mme passion
conntinue, indivisible. Ils se composent dune infinit damours successifs, de jalousies
diffrentes et qui sont phmres, mais par leur multitude ininterrompue donnent
limpression de la continuit, lillusion de lunit.
Prokletstvo u Svanu je bilo neizdrivo da on postepeno poinje da pokree svoj
odbrambeni mehanizam sa milju da Odeta i nije u stvari bila vrijedna njegove panje,
niti ljubavi. Zaalio je samo za vremenom, tim gorkim ovjekovim neprijateljem, koje je
protraio na nju.
Dire que jai gch des annes de ma vie, que jai voulu mourir, que jai eu mon plus
grand amour, pour une femme qui ne me plaisait pas, qui ntait pas mon genre.

5. Ventejeva sonata, lajt-motiv njihove ljubavi
Svaka ljubavna pria ima svoju pjesmu koja predstavlja zatitni znak ljubavi dvoje ljudi
koji vole. Tako i u ovom knjievnom djelu duhovnu sponu izmeu Svana i Odete
predstavlja mala fraza Ventejeve sonate. Ta melodija jeste himna njihove ljubavi,
njihove radosti, ali kasnije i turobna misao i al za vremenom ljubavne sree.
Marsel Prust je bio veliki poznavalac muzike umjetnosti to dokazuje i injenica da u
itavom ciklusu pominje brojne slavne kompozitore poput Vagnera, Morela, arlusa a
sam Ventej je kako smatraju mnogi inspirasan likom i djelom Kamij Sen Sansa. Za
njega je muzika osnovni izvor spiritualnosti koji prua neizmjernu katarzu i boansku
snagu. Taj doivljaj euterpine katarze je Prust u romanu Jedna Svanova ljubav opisao
na tako poetian, a u isti vrijeme savren nain kako samo dolikuje ovom velikom piscu.
Cest que la petite phrase, au contraire, quelque opinion quelle pt avoir sur la brve
dure de ces tats de lme, y voyait quelque chose, non pas comme faisaient tous ces
gens, de moins srieux que la vie positive, mais au contraire de si suprieur elle que
seul il valait la peine dtre exprim.
Ova arobnost muzike Svana je obasula u salonu Verdirenovih. Sluajui malu frazu
ije savrenstvo nije umio da objasni, a i zato bi kada ona sama po sebi ini vie od
same rijei kao i ljubav, u njemu se javlja itava jedna bujica pozitivnih osjeanja koja
ga je vijorila poput vjetra u zanesenost iz koje nije elio da se probudi. Nakon prvog
sluanja osjeao je toliku potrebu za ponovnim sluanjem te sonate kao to mukarac
ima potrebu da ponovo ugleda enu koja mu se dopala u prolazu. U Svanovom sluanju
sonate imamo spoj i rad svih ula.
Andante iz sonate za violinu i klavir od Venteja je, oigledno, samo djeli tog velikog
muzikog djela koji je lajt-motiv ljubavi Svana i Odete i tako ono daje tom odnosu
primjesu mistinosti obavijeno orelom umjetnosti, ali sa druge strane odaje postojanje
parcijalnosti i povrnosti njihovih linosti, porijekla, pa i ljubavi jer je u pitanju samo
jedna fraza.
Ventejeva sonata je za njihovu ljubav ono to je madlena u Prustovom djetinjstvu iz
Kombrea. Ona je svjedoanstvo postojanja njihove ljubavi, paralelni svijet koji tee i
dokazuje nam da su postojali jedan Svan i Odeta koji su se voljeli. Ona je sveti simbol i
boanstvo njihovog odnosa.
Nakon kraha njihove veze ova mala fraza Svana vrati u vrijeme kada je Odeta jo bila
zaljubljena u njega, on to osjeanje ponovo proivi, a onda ga vine u nitavilo koje sada
postoji u njegovom biu i ona za njega sada postaje simbol patnje, boli i podsjednik da
je nekada bio srean, ali toga vie nema.
Et la pense de Swann se porta pour la prmire fois dans un lan de piti et de
tendresse vers ce Vinteuil, vers ce frre inconnu et sublime qui lui aussi avait d tant
souffrir ; quavait pu tre sa vie ? au fond de quelles douleurs avait-il puis cette force
de dieu, cette puissance illimite de crer ? Quand ctait la petite phrase qui lui parlait
de la vanit de ses souffrances, Swann trouvait de la douceur cette mme sagesse
qui tout lheure pourtant lui avait paru intolrable, quand il croyait la lire dans les
visages des indiffrents qui considraient son amour comme une divigation sans
impotance.
6. Zakljuak
Svan je bio i srean i nesrean.To je balans kojim upravlja vaga zvana ivot. Prust nam
od srca poruuje da trebamo biti svjesni nesree, ali u isto vrijeme permanentno tragati
za sreom.
On ne connat pas son bonheur. On nest jamais aussi malheureux quon croit.
Svanova opsesivnost u nekim komponentama nalazila se samo u njegovoj mati tako
da je potrebno u ivotu oduprijeti se samom sebi, toj tanatovskoj strani naeg bia i
truditi se da pobjedimo u najteoj ivotnoj borbi borbi sa samim sobom. Isto tako
prepustiti se svom biu i svemu onom to ivot nosi, i ljubavi i ljubomori, jer samo tako
emo spoznati ono to je ljudsko, a ono to je ljudsko ne treba da nam bude strano.
Svan i Odeta su dokaz da smo svi mi ljudi koji su roeni da vole i da budu voljeni i da se
bore, jer njihova ljubav je ipak nala svoj put, a to moemo vidjeti u ostatku ciklusa U
potrazi za izgubljenim vremenom
MILO AVRAMOVI
Literatura:
1. Prust, Marsel, Jedna Svanova ljubav, Vijesti, Podogrica, 2012.
2. Prust, Marsel, U sjeni procvalih djevojaka, Zora GZH, Zagreb, 1977.
3. Prust, Marsel, U Svanovom kraju, Paidea, Beograd, 2007.