MOSKVA

Olafur Hvanndal og fleira

Ingi Rnar Evarsson rir vi Eymund Magnsson prentmyndasmi
E
ymundur Magnsson og samtar-
menn hans minnast trlega ora vlv-
unnar sem kva:
Srhn uppkoma
ru sinni
jr r gi
ijagrna.
Svo mjg hefur jlf allt og verkhttir
umbylts linum ratugum a undrun
stir. a er v vel vieigandi a festa
bla nokkrar minningar r prentinai li-
inna daga. Af v tilefni hittumst vi Ey-
mundur og Ingi Rnar Evarsson flags-
heimili FBM. Eymundur hefur fr mrgu a
segja, enda hefur hann lagt gjrva hnd
margt. Birtist hr rdrttur r v vitali
sem ar fr fram. Vi hfum spjalli ar sem
Eymundur hlt utan tl nms prentmynda-
ger ungur a rum.
hlst til Moskvu nm ekkd satt?
J, j g fr tl Moskvu. g fr tl Moskvu
janar 1935.
Hva olli v a frst tl Moskvu?
a olli v a g var rekinn r Mennta-
sklanum Reykjavk mars 1934, hlfum
mnui fyrir upplestrarfr tl stdentsprfs.
Hvers vegna?
Fyrir svfni" ea vegna plitskra sko-
ana. g hafi skrifa grein sklablai um
atvinnuleysi og sklafund sem haldinn var
um a efni Framtinni (sklaflagi
Menntasklans). lok greinar minnar hafi
g veist smilega" a rektor sklans a
dmi Sigurar Thoroddsen kennara sem
bar fram krfu kennarafundi 6. mars um
a g yri rekinn r skla og fengi ekki leyfi
til a taka prf v ri.
g sigldi , aprl, tl Kaupmannahafnar.
Hafi g hugsa mr a taka stdentsprf
ar, en hvarf fr v, enda hafi g fengi
hugmynd a lra prentmyndager. Kannai
g mguleikana v Kaupmannahfn. I
Danmrku var prentmyndager skipt rjr
greinar: Prentmyndaljsmyndun, kper-
ingu og etsingu". Til ess a last alhlia
rttindi hefi g urft a innritast risvar
sinnum fjgurra ra nm (samtals tlf r).
ar a auki var ekki auvelt eim kreppu-
tmum sem voru a komast nm. Hug-
mynd mn var a n frni verklegri hli
fagsins, a frilega taldi g mig geta
lrt af bkum. I t var a sameiginlegt
fyrir Bandarkin og Rssland a fagrttindi
voru ekki h kvenum nmstma
inskla, heldur giltu hfnisvottor fag-
manna n tillits til nmstmalengdar. a
voru engin sveinsprf. g fr v a leita
fyrir mr hj flgum Kommnistaflokkn-
um sem voru Moskvu og var a aal-
lega vinur minn Eggert orbjarnarson, sem
tvegai mr leyfi til nms Moskvu.
anga kom g sem sagt 1935.
Hvernig var umhorfs Moskvu
daga?
Rssneski veturinn er enginn barnagla,
enda var kuldalegt umhorfs.
Hvernig var andinn fannst r?
essari spurningu er erfitt a svara fum
orum, til ess yrfti svo sem eina bk
nokkrum bindum. Svar mitt hltur v a
vera harla yfirborskennt. Mr fannst and-
rmslofti afar afslappa og elilegt. Flki
sem g umgekkst virtist vnta bjartari
framtar enda voru lfskjrin sm sknandi
fr hrmungum byltingar og innrsarr-
anna. ar me er ekki miki sagt enda voru
lfskjrin bgborin; hsnisvandi, llegt
fi, ljt ft o.s.frv. Svona stand kom mr
raunar ekkert spnskt fyrir sjnir, g ekkti
lfskjr almennings hr atvinnuleysistm-
um og atvinnuleysisstyrkina Danmrku.
g ekkti skoanakgun og misbeitingu
valds hrlendis vegna plitskra skoana,
ar sem menn voru rnir til vinnu eftir pli-
tskum skounum. A eim tma var minn
samanburur hinum tveim jflags-
kerfum tvrtt ssalismanum vil. En ef til
vill var einmitt essum rum a ger-
ast upphafi a endinum. I desember 1934,
mnui ur en g kom til Moskvu, var
Kirov myrtur. a mor var vboi eirra
illrmdu rttarhalda og kommnistaof-
skna sem hnd fru og stu yfir nokkur
r. Ng um a.
Vannst fyrirtki ytra?
Eftir a g hafi lrt vinnustofu prent-
sklans Moskvu (Moskovski poligrafitse-
ski institut) tp tv r fr g a vinna sem
tlrur prentmyndasmiur prentmynda-
ger dagblasins Prvdu. A lokum vann g
svo strri prentsmiju, Vpervaja obrasovaja
typografia. a var seinni hluta rsins 1937
en um hausti hlt g heim til Islands.
Aftursninn tl Islands rstu ig tl
Olafs Hvanndal, ekki satt?
J, g fr a vinna hj honum fyrstu
mnuum rsins 1938.
Voru margir starfsmenn hj honum
?
tli a hafi ekki veri rr til fjrir
prentmyndager og einn til tveir skrif-
stofunni.
Manstu hverjir eir voru?
a voru Pll Finnbogason, Knud Ryge
Pedersen, danskur ljsmyndari, og Einar
Jnsson, systursonur Hvanndals. Rbert
Arnfinnsson byrjai ar sem lrlingur, en
hann htti fljtlega. Honum tti sukksamt
arna, sem betur fer fyrir leiklistina.
skrifstofunni voru msir menn eim tma
sem g vann hj Hvanndal. g man eftir
Frifinni Gujnssyni leikara, Halldri Jns-
syni kaupmanni, sem kenndur var vi Vgg,
Kristjni Fr. Nielsen fyrrverandi heildsala,
Siguri Heidal fyrrverandi fangaveri
Litla-Hrauni. Valdimar Hlm Hallsta fr
Hsavk var um tma vegum Hvanndals og
vann vi a rita visgu hans. Ekki veit g
til a s visaga hafi birst enn.
segir a a hafi veri sukksamt,
segu fr v.
g vil n ekki lta hafa miki eftir mr um
a, en arna komu margir yrstir menn og
fengu jafnan einhveria lkn. Margir eirra
merkir menn, gfumenn, skld og lista-
menn. mist fullu fjri, arir kulnair kvist-
ir. Hvanndal fr ekki manngreiningarlit.
Einhver sagi mr a prentmynda-
smiirnir hafi veri blautir margir hverj-
ir v eir hefu haft greian agang a
spra.
Prentmyndagerimar mttu kaupa sprit-
us talsveru magni essum tma. Sprinn
var seldur eftr vikt, eitt kl var htt tvr
riggja pela flskur.
Hva var af vlum hj lafi Hvanndal
egar byrjair ar?
a var fyrsta lagi ljsmyndavl,
sleavl r tr framleiandi Hoh u.
Hahne, held g. var afrykkspressa,
vogaraflspressa (Kniehebel), fashefill og
22 PRENTARINN 3.13.'93