www.sagadbl.

com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 1

Nota Sains Tingkatan 3
Bab 7 - Elektrik
7.1 Elektrostatik

1. Elektrostatik ialah kajian tentang cas-cas elektrik yang statik/tidak bergerak.
2. Cas elektrik ialah cas positif(+) dan cas negatif(-).
3. Neutral bermakna bilangan cas positif dan negatif adalah sama.
4. Pemindahan cas berlaku apabila dua bahan digosok(pengecasan secara geseran).
5. Cas yang terhasil dari geseran inilah Cas Elektrokstatik.
6. Bahan neutral yang menerima elektron akan bercas negatif manakala yang kehilangan
elektron akan bercas positif.
7. Contoh:
a. Apabila pembaris plastik digosok dengan kain bulu, elektron dipindah dari kain bulu
ke pembaris. Oleh itu, pembaris akan bercas negatif dan kain bulu akan bercas
positif.

8. Cas yang sama jenis akan menolak manakala cas yang berlainan jenis akan menarik(daya
elektrostatik).
9. Bahan yang bercas ini juga dapat menarik bahan yang neutral.
10. Cas elektrostatik boleh dikesan menggunakan elektroskop.

Gambar elektroskop
www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 2

11. Fenomena yang berkaitan dengan cas elektrostatik:
a. Kilat- pemindahan cas berlaku antara awan dengan awan atau antara awan dengan
bumi akan menghasilkan bunga api(kilat).

b. Pemetik api- digunakan untuk menyalakan penunu Bunsen. Gerakan elektrostatik
yang kuat terbentuk di hujung pemetik dan bunga api terbentuk apabila cas
melaluinya.

c. Palam pencucuh- menghasilkan bunga api apabila enjin dihidupkan.

d. Kapal terbang- tercas apabila melalui udara dan awan, oleh itu tayar kapal terbang
boleh mengalirkan cas ke bumi apabila mendarat.

e. Lori tangki- tercas apabila bergeser dengan udara,oleh itu rantai besi dipasang
bersentuhan dengan permukaan jalan untuk mengalirkan cas ke bumi.

f. Konduktor kilat- pada bangunan tinggi untuk menghalang dari disambar petir
dengan mengalirkan cas ke bumi.

www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 3

7.2 Keelektrikan

1. Konduktor elektrik membenarkan arus elektrik(elektron) mengalir manakala penebat
pula tidak membenarkan arus mengalir.
2. Contoh alat yang boleh menghasilkan cas elektrik ialah:
a. Sel ringkas- terdiri daripada dua plat logam yang berlainan jenis yang dicelup
kedalam larutan asid, alkali atau garam.

b. Sel kimia- sumber tenaga elektrik yang menukarkan tenaga kimia ke tenaga
elektrik. Sel kimia termasuklah sel kering, sel nikel kadmium(boleh dicas semula),
sel asid plumbum(boleh dicas semula), sel merkuri, sel litium dan lain-lain.

c. Penjana Van de Graff- menghasilkan cas yang banyak pada voltan yang tinggi
secara geseran.


3. Arus elektrik ialah kadar pengaliran cas elektrik.
4. Voltan ialah perbezaan tenaga cas elektrik pada dua titik.
5. Sifat sesuatu bahan yang menentang pengaliran haba dikenali sebagai rintangan.
6. Arah pengaliran elektron adalah bertentangan dengan arus elektrik.




www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 4

7.3 Penggunaan kuantiti elektrik
1. Arus :
a. Unit sukatan ialah ampere(A).
b. Disukat menggunakan ammeter yang disambung secara bersiri.

c. Pengaliran arus berlaku hanya apabila terdapat perbezaan tenaga cas atau voltan
antara dua titik.

2. Voltan :
a. Unit sukatan ialah volt (V).
b. Voltan disukat dengan menggunakan voltmeter yang disambung secara selari dlam
litar.

3. Rintangan :
a. Semakin tinggi rintangan, semakin kecil arus elektrik yang mengalir dalam suatu
litar.
b. Rintangan disukat dalam unit om ().
c. Rintangan bergantung pada panjang, ketebalan, jenis bahan dan suhu.
d. Rheostat ialah alat ringtangan yang boleh dilaraskan untuk mengawal arus elektrik
didalam litar.
Contoh rheostat:


www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 5

7.4 Hubungan Antara Arus, Voltan dengan Rintangan

1. Rujuk rajah litar dibawah untuk mengkaji perbezaan antara beza keupayaan dan arus
yang mengalir melalui litar dengan rintangan.





Rintangan =

R =

V = IR
V-Voltan
R-Rintangan
I-Arus
www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 6

7.5 Konsep Litar Selari dan Bersiri

Litar elektrik lintasan yang membenarkan arus elektrik mengalir melaluinya.
Arus elektrik hanya mengalir dalam litar yang lengkap.
Litar ringkas terdiri daripada sumber elektrik, suis, perintang dan dawai penyambung.
Simbol yang digunakan untuk komponen dalam litar:

Litar Bersiri
~ Mentol disambung dari hujung ke hujung

Litar Selari
~ Mentol disambung sebelah menyebelah


www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 7

7.6 Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Bersiri



Dalam litar bersiri hanya terdapat satu lintasan arus didalamnya.

o Jumlah voltan : V = V1+V2+V3
o Arus yang mengalir : I = I1 = I2 = I3
o Rintangan : R = R1+R2+R3











www.sagadbl.com
CREATED BY : CIKGU IRWAN

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 8


7.7 Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Selari

Dalam litar selari terdapat lebih daripada satu lintasan arus didalamnya.
o V = V1 = V2 = V3
o I = I1 = I2 = I3
o 1/R = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3