1/10

- po kocwce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika

RZECZOWNIKI
- po kocwce Genetivu - przynaleno do deklinacji

I
eski
II
mski, nijaki
III
wszyskie
IV
mski, nijaki
V
eski
Nominativus kto? co? -a -us, -er; -um -rne, -i -us; -u -es
Genetivus
kogo? czego? czyj?
-ae -i -is -us -ei
Dativus komu? czemu? -ae -o -i -ui, -u -ei
Accusativus kogo? co? -am -um -em; =N -um, -u -em
Ablativus kim? czym? - -o -e, -i -u -e
Vocativus o! -a -e, -er; -um =N -us; -u -es

Nominativus kto? co? -ae -i; -a -es; -a (-ia) -us; -ua -es
Genetivus
kogo? czego? czyj?
-arum -orum -um, (-ium) -uum -erum
Dativus komu? czemu? -is -is -bus -ibus (-ubus) -ebus
Accusativus kogo? co? -as -os, -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es
Ablativus kim? czym? -is -is -bus -ibus (-ubus) -ebus
Vocativus o! -ae -i; -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es

ZAIMKI wzgldne ktry (jaki), ktra, ktre
ZAIMEK pytajny
quis, quid?
ZAIMEK wskazujcy
ten, ta, to
Singularis Singularis Singularis
Nominativus qui, que, quod quis, quid? kto? co? is, ea, id
Genetivus cuius cuius? kogo? czego? eius
Dativus cui cui? komu? czemu? ei
Accusativus quem, quam, quod quem? quid? kogo? co? eum, eam, id
Ablativus quo, qua, quo quo? kim? czym? eo, ea, eo
Pluralis Pluralis
Nominativus qui, quae,quae ei, eae, ea
Genetivus quorum, quarum, quorum eorum, earum, eorum
Dativus quibus eis
Accusativus quos, quas, que eos, eas, ea
Ablativus quibus eis

ZAIMKI osobowe ja, ty, on
Singularis
JA TY ON
Nominativus ego tu - (ille)
Genetivus mei tui sui
Dativus mihi tibi sibi
Accusativus me te se
Ablativus me te se
Pluralis
MY WY ONI
Nominativus nos vos - (illi)
Genetivus nostri vestri sui
Dativus nobis vobis sibi
Accusativus nos vos se
Ablativus nobis vobis se

ZAIMKI dzierawcze
Singularis
mj meus, -a, -um
twj tuus, -a, -um
jego, (swj) suus, -a, -um
Pluralis
nasz noster, -a, -um
wasz vester, - a, -um
ich (swj) suus, -a, -um
nostrum spord nas
vestrum spord was

2/10
CZASOWNIKI
Tempora (czasy):
Modi (tryby):
PRAESENS - teraniejszy INDICATIVUS oznajmujcy
IMPERFECTUM przeszy niedokonany CONIUNCTIVUS aczcy (przypuszczajcy)
FUTURUM I przyszy niedokonany IMPERATIVUS rozkazujcy
PERFECTUM przeszy dokonany
PLUSQUAMPERF. zaprzeszy
FUTURUM II przyszy dokonany

Nomina verbalia (formacje imienne)
INFINITIVUS bezokolicznik
PARTICIPIUM imiesw
GERUNDIVUM (Participium Futuri Passivi) przymiotnik odsowny
GERUNDIUM rzeczownik odsowny
SUPINUM celownik odsowny

kon I: -are; kon II -re (temat samogoskowy)
CZASOWNIKI
kon. III -re (temat spgoskowy); kon. IV -ire
ACTIVUM PASSIVUM
-o -i-mus -or -i-mur
-i-s -i-tis -e-ris -i-mini (-itur)
Praesens
I, II, III, (IV)
-i-t -u-nt -i-tur -(u)-ntur
-e-ba-m -e -ba-mus -e -ba-r -e-ba-mur
-e-ba-s -e -ba-tis -e -ba-ris -e-ba-mini
Imperfectum
I, II, III, IV
-e-ba-t -e -ba-nt -e -ba-tur -e -ba-ntur
-bo -bimus -am -emus -bor -bimur -ar -emur
-bis -bitis -es -etis -beris -bimini -eris -emini
Futurum I
I, II, III, IV
-bit
-bunt -et -ent -bitur buntur -etur -entur
-v-i -v-imus PPP+sum PPP+sumus
-v-isti -v-istis +es +estis
Perfectum
I, II, III, IV
-v-it -v-erunt +est +sunt
-v-eram -v-eramus PPP+eram PPP+eramus
-v-eras -v-eratis +eras +eratis
Plusquamperfect.
I, II, III, IV
-v-erat -v-erant +erat +erant
-v-ero -v-erimus PPP+ero PPP+erimus
-v-eris -v-eritis +eris +eritis
Futurum II
I, II, III, IV
-v-erit -v-erint +erit +erunt

Tryb rozkazujcy tworzy si: sing - odcicie kocwki, plur - odc. koc +te (I, II, IV) lub -ite (III)

SUPINUM
- celownik odsowny, wystpuje tylko w Acc. i Abl.

Tworzenie: Acc.: do tematu praesens doda: -t-um; Abl.: do tematu praesens doda: -t-u
Uzywa si go do wyraenia celu (aby, eby, aeby)
Wzr:
I voca-t-um (aby wezwa)
II moni-t-um (aby upomnie)
III dic-t-um (aeby powiedzie)
IV audi-t-um (aeby usysze)
Niestety, wystpuje mnstwo alternacji w tematach i nie sposb si zorientowa, jak to utworzy. Na dodatek w przyrostku te s
wyjtki: przed zbow (np. t, d) -t- zamienia si na -s-. Chyba mona przyj, ze SUPINUM to wszystkie z koc: -t-um i -s-sum.

PARTICIPIUM PERFECTI PASSIVI (PPP)
- imiesw bierny cz. przeszego dokonanego,
Odmienia si tak jak przymiotnik. Suy do tworzenia Indicativus Passivum czasw: Perfectum, Plusquamperfectum i
Futurum II
Tworzenie: do SUPINUM doda kocwki rodzajowe: (sing) -us, -a, -um; (plur) -i, -ae, -a
np.: amat-us (pokochany)
Wane!: PPP musi by tworzone w odpowiedniej liczbie: singularis lub pluralis.
3/10
CONIUNCTIVUS

tryb przypuszczajcy: nie ma coniunctivus dla obu futuri
CONIUNCTIVUS
niech, oby, -bymy
ACTIVUM PASSIVUM
-m -mus -r -mur
-s -tis -ris -mini
Kocwki takie
jak w Ind praes, z
wyjtkiem I osoby -t -nt -tur -ntur
CONIUNCTIVUS
PRAESENTIS
I kon: od infinitivu praes act. odci kocwk oraz -a-, doda -e- i koc. osobowe;
II, II, IV kon: od infinitivu praes act. odci kocwk, doda -a- i koc. osobowe
-e-m -e-mus -e-r -e -mur
-e-s -e-tis -e-ris -e -mini I
-e-t -e-nt -e-tur -e -ntur

Np.: 1 os.: orna-re orn-e-m
(zdobibym, mgbym zdobi);
Np.: 1 os.: orna-re orn-e-r
(bybym, mgbym by ozdobiony)
-a-m -a-mus -a-r -a-mur
-a-s -a-tis -a-ris -a-mini II, III, IV
-a-t -a-nt -a-tur -a-ntur

Np.: 1 os.: dele-re dele-a-m
(niszczybym, obym niszczy);
Np.: 1 os.:puni-re puni-a-m
(karabym, mgbym kara, obym kara)
Np.: 1 os.: dele-re dele-a-r
(bybym, mgbym by niszczony)
Np.: 1 os.:puni-re puni-a-r
(bybym, mgbym by, obym by ukarany)
CONIUNCTIVUS
IMPERFECTI
Wszystkie koniugacje: do infinitivu doda koc. osobowe
-m -mus -r -mur
-s -tis -ris -mini I, II, III, IV
-t -nt -tur -ntur

Np.: 1 os.: orna-re orna-re-m
(ozdobibym);
Np.: 1 os.: dele-re dele-re-m
(zniszczybym);
Np.: 1 os.: orna-re orna-re-r
(bybym ozdobiony)
Np.: 1 os.: dele-re dele-re-r
(bybym zniszczony);
Futurum I
CONIUNCTIVUS
PERFECTI
Activi: od tematu PERFECTI odci -i-,
doda -eri- + koc. osobowe activi
Passivi: PPP + con. praesentis ESSE
-eri-m - eri-mus PPP+sim PPP+simus
- eri-s - eri-tis +sis +sitis
- eri-t - eri -nt +sit +sint

Np.: 1 os.: ornav-i ornav-eri-m
(bybym ozdobi);
Np.: 1 os.: delev-i delev-eri-m
(bybym niszczy);
Np.: 1 os.: ornatus, -
a, -um sim
(bybym [zosta]
ozdobiony)
Np.: 1 os.: ornati, -
ae, -a simus
(bylibymy [zostali]
ozdobieni);
CONIUNCTIVUS
PLUSQAMPERF.
Activi: do tematu PERFECTI doda -isse- +
koc. osobowe activi
Passivi: PPP + con. imperfecti ESSE
-isse-m -isse-mus PPP+essem PPP+essemus
- isse-s -isse-tis +esses +essetis
- isse-t -isse-nt +esset +essent

Np.: 1 os.: ornav-i ornav-isse-m
(bybym ozdobi);
Np.: 1 os.: delev-i delev-isse-m
(bybym zniszczy);
Np.: 1 os.: ornatus, -
a, um essem
(bybym zosta
ozdobiony)
Np.: 1 os.: ornati, -
ae, -a essemus
(bylibymy zostali
ozdobieni);
Futurum II
4/10
infinitivus ESSE:
Inf. praes.:esse (by, e jest, ze s)
Inf. fut.: futurus, -a, -um esse (e bd, bdzie, bd)
Inf. perf.: fuisse (e byem, by, byli)

indicativus ESSE
Praesens Imperfectum Futurum I Perfectum Plusquamperf Futurum II
sum sumus eram eramus ero erimus fu-i fu-imus fu-eram fu-eramus fu-ero fu-erimus
es estis eras eratis eris eritis fu-isti fu-istis fu-eras fu-eratis fu-eris fu-eritis
est sunt erat erant erit erunt fu-it fu-erunt fu-erat fu-erant fu-erit fu-erint

imperativus ESSE
imperativus praesentis activi
3. es! (bd) este! (bdcie)
imperativus fut. activi
2. es-to (bde!) estote (bdcie!)
3.es-to (niech bdzie) s-u-nto (niech bd)

coniunctivus ESSE (bybym, obym by)
Praesens Imperfectum Fut I Perfectum Plusquamperf Fut II
si-m si-mus esse-m esse-mus fueri-m fueri-mus fuisse-m fuisse-mus
si-s si-tis esse-s esse-tis fueri-s fueri-tis fuisse-s fuisse-tis
si-t si-nt esse-t esse-nt fueri-t fueri-nt fuisse-t fuisse-nt
dod do tematu s cechy -i-
oraz kocwek osobowych
dod do tematu es cechy -se-
oraz kocwek osobowych
praes.
brak
fu-eri+kocwki osobowe
praesens
fuisse+kocwki osobowe
praesens
brak

PARTICIPIUM (imiesw)

imiesw
PARICIPIUM
Participium maj czasy: Praesens, Futurum i Perfectum
ACTIVUM PASSIVUM
PART.
PRAESENTIS
temat praesentis + (I, II)-ns, (III, IV): -e-ns Nie ma
I N. lauda-ns (chwalc[y]), G. lauda-nt-is
II N. tene-ns (trzymajc[y]), G. tene-nt-is
III N. leg-e-ns (czytajc[y]), G. leg-e-nt-is
odmiana wg. III
deklinalcji
samogoskowej
IV N. puni-e-ns (karzc[y]), G. puni-e-nt-is
PART. FUTURI I do tematu supinum + urus, - ura, -urum
[GERUNDIVUM]:
tem. praes. + -nd- (-e-nd-) + (nom. sing) -us, -a, -um;
+ (nom. plur) -i, -ae, -a
I
laudat-urus, -ura, -urum
(majcy [zamiar] chwali; ten, ktry bdzie chwali)
lauda-nd-us, -a, -um
(majcy by chwalony, godny pochwalenia)
II
monit-urus -urus, -ura, -urum
(majcy [zamiar] napomina, ten, ktry bdzie...)
mone-nd-us, -a, -um
(majcy by napominany, godny...)
III
lect-urus, -ura, -urum
(majcy [zamiar] czyta; ten, ktry bdzie...)
leg-e-nd-us, -a, -um
(majcy by czytany, godny...)
odmiana wg.
dekl I (-a)
i II (-us, -um)
IV
audit-urus, -ura, -urum
(majcy [zamiar] sucha; ten, ktry bdzie...)
audi-e-nd-us, -a, -um
(majcy by suchany, godny...)
PART. PERFECTI nie ma
Temat SUPINI + (nom. sing) -us, -a, -um;
+ (nom. plur) -i, -ae, -a
I orna-t-us, -a, -um (ozdobiony, -a, -e)
II mone-t-us, a, um (napomniany)
III lege-t-us, a, um (przeczytany)
odmiana wg.
dekl I (-a)
i II (-us, -um)
IV audi-t-us, a, um (usyszany)

5/10
INFINITIVUS

Infinitivus maj czasy: praesens, Futurum i Perfectum
INFINITIVUS

ACTIVUM PASSIVUM
INF.
PRAESENTIS
-re -ri, -i
I orna-re (ozdabia) orna-ri (by ozdabianym)
II mone-re (napomina) mone-ri (by upominanym)
III leg-e-re (czyta, zbiera), mitt-e-re (wysya) leg-i, (by czytanym), mitt-i (by wysyanym)
IV audi-re (sysze) audi-ri (by syszanym)
INF. FUTURUM I Activi: participium futuri activi + esse
Passivi: supinum + iri
(nieodmienny)!
I
ornat-urus, -ura, -urum esse
e bd (bdziesz itd.) ozdabia, e ozdobi
ortatum iri
e bd (bdziesz itd.) ozdobiony
II
monit-urus, -ura, -urum esse
e bd napomina, e napomn
monitum iri
e bd (bdziesz itd.) napomniany
III
lect-urus, -ura, -urum esse
e bd czyta. e przeczytam
lectum iri
e bd (bdziesz itd.) przeczytany
IV
audit-urus, -ura, -urum
(e bd sucha, e wysucham)
auditum iri
e bd (bdziesz itd.) wysuchany
INF.
PERFECTUM
Activi: temat PERFECTI + -isse Passivi: PPP + ESSE
I orna-v-isse (e ozdobiem, -e) orna-t-us, -a, -um esse (e zostaem ozdobiony)
II mone-v-isse (e napominaem, -e) mone-t-us, a, um esse (e zostaem napomniany)
III leg-isse (e czytaem, -e) lec-t-us, a, um esse (e zostaem przeczytany)
IV audi-v-isse (e usyszaem, -e) audi-t-us, a, um esse (e zostaem usyszany)


GERUNDIUM
(rzeczownik odsowny)

tworzenie od tematu praesentis: cecha -nd- (dla I i II dekl) i -end- (dla III i IV dekl)+ kocwki przypadkw II dekl
singularis.
Gerundium ma tylko r. nijaki,

nie ma Nom., zamiast niego infinitivus.
I II III IV
N. laudare
chwalenie
lege-re
czytanie
cape-re
chwytanie
audi-re
suchanie
G. lauda-nd-i
chwalenia
lege-nd-i cap-i-e-nd-i
chwytania
audi-e-nd-i
D. lauda-nd-o
dla chwalenia
cap-i-e-nd-o audi-e-nd-o
Acc. ad lauda-nd-um
do, w celu chwalenia
ad cap-i-e-nd-um
Abl. lauda-nd-o
chwaleniem, chwalc
cap-i-e-nd-o

Jak odrni Gerundium od Gerundivum (Part. Fut. Passivi):
1. Kontekst zdania
2. Gerundium odmienia si tylko w II dekl i tylko w singularis
3. Gerundivum (Part. Fut. Passivi) wystpuje czsto w skadni Coniugatio Periphrastica Passiva, a wtedy towarzyszy
mu odmieniane ESSE
4. Accusativus Gerundium w Accusativie ma ad
5. Ostatecznie rznica znacze nie jest tak wielka: Gerundivum moe peni funkcj Gerundium
Np. Exercitus ad urbem occupandam contendit. - to jest Gerundivum, ale tlumaczymy jak Gerundium.
Wojsko wyruszyo (perfectum) na zdobywanie (w celu zdobycia) miasta.
6/10
ACI - ACCUSATIVUS CUM INFINITIVO
(biernik z bezokolicznikiem)

Accusativus + Infinitivus + verbum regens.

accustativus tumaczymy jak mianownik!
infinitivus tumaczymy w: osobie, liczbie i rodzaju dostosowanych do podmiotu
cznik: e, eby, aby

ACI jest konstrukcj, ktr tumaczymy jako zdanie dopenieniowe lub podmiotowe. W takim zdaniu Infinitivus staje
si orzeczeniem a Accusativus podmiotem. Czasownik, od ktrego zaley caa konstrukcja, nazywamy VERBUM
REGENS (sowo rzdzce). W Accusativie wystpuje najczciej rzeczownik lub zaimek.

Do wyraania czynnoci teraniejszej suy Infinitivius Praesentis Activi i Passivi (nieodmienne):
Puerum currere video
accusativus inf. praesentis activi
(widz, e chopiec biegnie)

Puerum laudari scio
accusativus inf. praesentis passivi
(wiem, e chopiec jest
chwalony)

dla czynnoci przeszej lub przyszej Infinitivus Perfecti Activi
Puerum cucurrisse scio
accusativus inf. perfecti activi
(wiem, e chopiec bieg)

i Passivi (odmienne - tu ma by a Accusativie)
Puerum laudatum esse scio
accusativus
inf. perfecti passivi (w Acc
l.poj)

(wiem, e chopiec by
chwalony)
Pueros laudatos esse scimus
accusativus
inf. perfecti passivi (w Acc
l.mn.)

(wiem, e chopiec by
chwalony)

Infinitivus Futuri wyraa czynno pniejsz


W skrcie:
odmienia si tylko Inf fut. Act oraz Inf. Perfectum passivi. Wobec tego w skadni ACI bd one w Accusativie.
Kocwki podmiotw i czasownikw w skadni ACI wygldaj nastpujco:

FORMACJE W ACCUSATIVIE
rodzaj
podmiot Inf fut. Act Inf. Perfectum passivi
singularis
mski -um (II), -em (III) orna-t-ur-um (-em) esse orna-t-um (-em) esse
eski -am -t-ur-am esse -t-am, esse
nijaki -um (II), -em (III) -t -ur-um (-em) esse -t-um (-em) esse
(e ozdobi, e bdzie ozdabia) (e zosta ozdobiony)
pluralis
mski -os (II), -es (III) orna-t-ur-os (-es) esse orna-t-os (-es) esse
eski -as -t -ur-as esse orna-t-as esse
nijaki -a -t-ur-a esse orna-t-a esse
(e ozdobi) (e bd ozdobieni)

7/10
ABLATIVUS ABSOLUTUS
(gdy, poniewa, pomimo e, chocia, jeli)

Ablativus + participium praesentis lub participium perfecti (w ablativie)

(jeli s wtpliwoci, szuka rzeczownika w Ablativie!)
- bezspjnikowy sposb wyraania okolicznika, nie precyzuje, jakie to zdanie okolicznikowe

jeli przy rzeczowniku wystpuje:
Participium Praesentis - czynno rwnoczesna z czynnosci zdania nadrzdnego;
Participium Perfecti - czynno wczeniejsza od czynnoci zd. nadrzdnego


Ablativus + participium praesentis
(uwaga! Part. Praes odmienia si wg. III, wic kocwki: -e [sing.], -ibus [plur])

Romulo regnante bellum cum Sabinis fuit. (Gdy Romulus panowa, bya wojna z Sabinami lub: Za rzdw Romulusa...)
Graeci advienientibus Persis Thermopylas occupaverunt. (Gdy nadchodzili Persowie, Grecy zajli Termopile)
Lesbia praesente viro mala verba mihi dixit. (Lesbia w obecnoci ma powiedziaa mi przykre sowa)
Alienos agros irrigas, tuis sitientibus? (Nawadniasz cudze pola, chocia twoje s suche?)

Ablativus + participium perfecti
(uwaga! Part. Perfecti odmienia si wg. I i II, wic kocwki: I -a [sing.], -is [plur])
II -o [sing.], -is [plur]
Exactis regibus Valerius consul fuit. (Kiedy krlowie zostali wypdzeni, konsulem by... lub: Po wypdzeniu krlw...)
Imperator hostibus victis in castra properavit. (Gdy wrogowie zostali pokonani, imperator poday do obozu)
Etiam sanato vulnere cicatrix manet. (Chocia rana zostaa zaleczona, blizna pozostaje, lub: Nawet po zaleczeniu...)
Utroque consule occiso dictator nominate est. (Poniewa jeden i drugi konsul zosta zabity, mianowano dyktatora)


CONIUGATIO PERIPHRASTICA ACTIVA
(koniugacja omowna czynna - mam, mam zamiar)

odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Activi (-urus, -ura, -urum) + odmieniane ESSE

lecturus sum librum (mam [zamiar] czyta ksik)
lecturus eram (miaem [zamiar] czyta
lecturi eramus (mielimy [zamiar] czyta)
signum daturus erat (mia [zamiar] da haso)


CONIUGATIO PERIPHRASTICA PASSIVA
(koniugacja omowna bierna - musz, powinienem)
odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Passivi (-e-nd-us, --e-nd-a, -e-nd-um) + odmieniane ESSE



8/10
CONSECUTIO TEMPORUM
(nastpstwo czasw w zd. zoonych)
Polega na tym, e gdy zdanie nadrzdne jest w jakim czasie, to w zdaniu podrzdnym bdzie okreslony coniunctivus

czasy w zd. nadrzdnym czynno w zd. podrzdnym
rwnoczesna wczeniejsza pniejsza
Praesens
interrogo (pytam)
Futurum I
interrogabo (zapytam)
Czasy gwne
Futurum II
interrogavero (zapytam)
Con. praesentis
quid facias?
co robisz?
Con. Perfecti
quid faceris?
co zrobie?
Con. -urus sim
quid facturus sis?
co zrobisz?

Imperfectum
interrogabam (pytaem)
Perfectum
interrogavi (zapytaem)
Czasy historyczne
Plusquamperfectum
interrogaveram (zapyt. byem)
Con. Imperfecti
guid faceres?
co robisz?
Con. Plusquamperf.
quid fecisses
co zrobie?
Con. -urus essem
quid facturus esses
co zrobisz?

Dla czynnoci pniejszej stosowane sa specyficzne rodz coniunctivu
Czasy gwne: Con. -urus sim (odmienny)
To Coniunctivus praes. coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Praesentis ESSE (odmieniony)
sim simus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + sis sitis
sit sint
Czasy historyczne: Con -urus essem (odmienny)
To Coniunctivus imperfecti coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Imperfecti ESSE (odmieniony)
essem essemus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + esses essetis
esset essent

ZDANIA Z CUM

CUM HISTORICUM - zd. podrzdne czasowe (gdy, podczas gdy, po tym jak)
W zdaniu nadrzdnymorzeczenie musi bytylko w czasach przeszych
- dla wyraenia czynnoci rwnoczesnej z czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Imperfecti Activi
- dla wyraenia czynnoci wczeniejszej od czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Plusquamperfecti Activi
CUM TEMPORALE
CUM CASUALE - zd. podrzdne przyczynowe (poniewa, chocia)
Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
CUM CONCESSIVUM - zd. podrzdne przyzwalajce (chocia, jakkolwiek)
Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
Uatwienie: tu czsto w zdaniu nadrzdnym wystpuje tamen, atamen (jednak, a jednak, przecie)
Cum ... tamen ... - Chocia ... jednak ...

ZDANIA Z UT

UT FINALE - celowe (w jakim celu?)
UT OBIECTIVUM - dopenieniowe (co?, czego?)
- gdy w zd. nadrzdnym jest czas gwny, to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Praesentis
- gdy w zd. nadrzdnym jest czas hist.., to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Imperfecti
Uatwienie - tumaczenie i czste zwroty: aby, aeby, eby; ne - eby nie, aby nie; neve, neu - i aeby nie, i aby nie
UT CONSECUTIVUM - skutkowe
Orzeczenie:
- jeli skutek dot. teraniejszoci (trwa) w Coniunctivus Praesentis
- jeli skutek dot. przeszoci w Con. Perfecti lub Con. Imperfecti
Nie obowizuje consecutio temporum! (tzn. e nie wane jaki jest czas. zd. nadrzdnego)
Uatwienie: w zdaniu nadrzdnym wystpuje zwykle: ita, sic, - tak, tam - tak, tak bardzo, adeo - do tego stopnia, tantus
- tak wielki, tantum, tantopere - tak bardzo, talis - taki, tot - tylu.
9/10

zaimki przymiotne NULLUS, -A, -UM
(aden, adna, adne)
zaimek NEMO, NIHIL
(nikt, nic)
Odmiana podobna do przymiotnikowej,
z wyj Gen. i Dat.

Singularis Singularis
Nominativus nullus, -a, -um nemo
Genetivus null-ius nullius
Dativus null-i nemini
Accusativus nullum, nullam, nullum neminem
Ablativus nullo, nulla, nullo nullo
Pluralis Pluralis
Nominativus nulli, nullae, nulla nihil
Genetivus null-orum nullius rei
Dativus null-is nulli rei
Accusativus nullos, nullas, nulla nihil
Ablativus nullis nulla re

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW REGULARNYCH

Comparativus r m i tworzy si przez dodanie do tematu gen. sing. koc. -ior, a rodz. niajki: -ius
Superlativus: dodanie do tematu gen. sing.: -issimus, -a, -um lub (dla zakoczonych na -er): -rimus, -a, um

positivus comparativus superlativus
Nom. Gen.
altus,
-a, -um
wysoki
alt-i alt-ior, alt-ior, alt-ius alt-issimus, -a, -um
prudens
-a, -um
prudent-is prudent-ior, prudent-ior, prudent-ius prudent-issimus, -a, -um
gravis gravis grav-ior, grav-ior, grav-ius gravissimus, -a, -um
pulcher,
-a, -um
pulchr-i pulchr-ior, pulchr-ior, pulchr-ius pulcher-rimus, -a, -um

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW NIEREGULARNYCH

positivus comparativus superlativus
bonus, -a, -um
dobry
melior, melior, melius optimus, -a, -um
malus, -a, -um
zy
peior, peior, peius pessimus, -a, -um
magnus, -a, -um
wielki
maior, maior, maius maximus, -a, -um
parvus, -a, -um
may
minor, minor, minus minimus, -a, -um
multus, -a, -um
liczny
multi, -ae, -um
liczni, wielu
plures, plures, plura plurimi, -ae, -a
propinquus, -a -um
bliski
propior, propior, propius proximus, -a, -um

PRZYIMKI - w ac. cz si z Abl. lub Acc.
Z Abl.
ab (a) - od (ab+ ablativus= zdanie w stronie biernej np.:Multi libri ab me leguntur)
ex (e) - z (czego, skd) np.: z lasu,
de - od, z (z gry na d)
in - w (na pyt. gdzie? kiedy?) do (miejsce)
cum - z kim (np.: mecum =cum me)
sine - bez (np.: sine causa - bez powodu)
sub - pod
Z Acc, np.: ad - do
10/10

Sposb tumaczenia zda (najprostszych):
W zdaniu w orzeczniku wystpuje najpierw rzeczownik, nastpnie przymiotnik. Czyli: przedmiot + jego okrelenie, np.
Tulia puella Romana est.
Orzecznik i podmiot s czsto w tym samym przypadku.

Kolejno tumaczenia:
1. znale czasownik
2. wyszuka podmiot w mianowniku i tej samej liczbie co czasownik
3. rzeczownik i przymiotnik w tej samej liczbie, przypadku i rodzaju.