PHNG PHP HC TP SIU TC

-------------------------------------------------------------
Khi dy nng lc tim n trong bn
--------o0o--------
Tc gi: Bobbi Deporter & Mike Hernaki
Dch gi: Nguyn Th Yn, Hin Thu
Ni xut bn: Nh xut bn Tri Thc - Cng ty Sch Alpha
Ngy xut bn: Qu I/2007
T sch: Tm l - Gio dc
S trang: 350 trang
Kh sch: 15 x 23cm, in 1000 bn
Hnh thc: Ba mm
Gi sch: 39.000
nh my: Duyhoa83, Annsuri, Alex_r, Linh12a4, Nhoclienxo
Bin tp: Annsuri
Thc hin ebook: Zaqqaz
Ngun: thuvien-ebook.com
Ngy hon thnh: 02/2009
(Bn c th sao chp, post tc phm ln bt c trang web no, nhng nn ghi r ngun
gc cng i ng thc hin ebook. Tuyt i khng thc hin vi mc ch thng mi.
Xin chn thnh cm n.)
MC LC
LI TA
LI GII THIU
1. NGHIN CU LI PHNG PHP HC TP
1.1. IU K DIU CA SUPERCAMP
1.2. CON NG DN TI S THNH CNG
1.3. NGUYN TC 80/20
1.4. PHNG PHP HC TP SIU TC
2. KH NNG V HN CA TR TU
2.1. VI NT V B NO NGI
2.2. MI PHN CA B NO U M NHIM CC CHC NNG RING
2.3. THI GIAN V MC PHT TRIN TR TU
2.4. NO PHI, NO TRI
3. SC MNH CA WIFIM - "IU NY C NGHA G I VI MNH"
3.1. TO NIM SAY M - WIIFM HC TP TO LN
3.2. WIIFM V HC TP SIU TC
3.3. S BIU DNG
3.4. NG L RA PHI L TH
4. TO KHUNG CNH HC TP: MI TRNG HC TP NG N
4.1. KHUNG CNH NH B XUNG QUANH BN - SNG TO RA KHNG GIAN
LM VIC
4.2. M NHC - YU T NG VAI TR C BN I VI HC TP SIU TC
4.3. DU HIU TCH CC
4.4. MI TRNG LM VIC NH B TRONG MI TRNG RNG LN BAO
LA CHUNG
4.5. CNG C LI KIN THC ("THI GIAN NGH GII LAO")
5. GI THI CHIN THNG: BN S LM G NU BIT MNH KHNG TH
THT BI?
5.1. T KHUYN KHCH MNH - MT TRNG THI TM L CA THI TIN
CY
5.2. SINH L HC C NH HNG NH TH NO?
6. KHM PH PHNG PHP HC CA BN
6.1. CHN PHNG THC HC: NHN, NGHE, HAY NG LC?
6.2. BN X L THNG TIN BNG CCH NO?
6.3. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC C TH LIN TC
6.4. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC C TH NGU NHIN
6.5. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC TRU TNG NGU
NHIN
6.6. NHNG NGI T DUY THEO PHNG PHP TRU TNG LIN TC
6.7. LP K HOCH K NGH THEO PHNG PHP T DUY KHC NHAU
6.8. CN BNG HOT NG CA B NO
7. K THUT GHI CHP CNG NGH CAO
7.1. TI SAO PHI HC CCH GHI CHP
7.2. PHNG PHP PHC HA TRUYN THNG
7.3. NGHIN CU HOT NG CA B NO
7.4. LP BN T DUY
7.5. PHNG PHP LP BN T DUY
7.6. MT S IU NH KHC
7.7. PHNG THC GHI CHP TM
7.8. PHNG PHP S DNG GHI CHP TM
7.9. THC HNH BIN N THNH PHNG PHP A THCH CA BN
7.10. NHNG MO NH KHI GHI CHP
7.11. HY C GNG
7.12. TC DNG CA BN T DUY
7.13.TC DNG CA PHNG PHP GHI CHP TM
8. VIT VI LNG T TIN
8.1. TP HP
8.2. VIT NHANH
8.3. DIN T CH KHNG K CHUYN
8.4. MT NGI BT U VIT PH V S B TC
8.5. CC BC TRONG MT QU TRNH VIT HON CHNH
8.6. NHNG MO NH C MT BI VIT TRN TRU
8.7. NHNG MO NH KHI CM THY B TC
9. HY LM VIC VI TR NH DIU K CA BN!
9.1. PHN BIT GIA TR NH V HI C
9.2. NHNG G TA GHI NH TT NHT
9.3. S LIN TNG
9.4. S LIN H
9.5. H THNG CHT
9.6. PHNG PHP NH V
9.7. T VIT TT V NHNG CU MANG TNH SNG TO
9.8. NHNG MO NH!
10. NGHIN CU KH NNG C HIU
10.1. PHT TRIN KH NNG C NNG SUT!
10.2. PHNG PHP C NNG SUT RT TH V V D C! CC SINH
VIN CA SUPERCAMP, HY TIN TI GINH LY
10.3. LM TIU TAN IU HUYN HOC
10.4. NHNG MO NH - "SN SNG VO TRNG THI"
10.5. LNH HI NHNG G C
10.6. NNG CAO TM NHN NGOI BIN
10.7. K THUT LT SANG TRANG
10.8. SIU QUT (HYPERSCAN) NNG TC CA MT
10.9. MI PHT MI NGY KT HP TT C VI NHAU
10.10. MI MT ?
10.11. KIM TRA LN CUI
11. T DUY LOGIC V SNG TO
11.1. THNG TIN: NGUYN LIU TH CHO S THAY I
11.2. XEM XT CC QU TRNH GII QUYT VN
11.3. T NN MNG
11.4. CM GIC TH NO KHI SNG TRONG CM GIC CA BN?
11.5. THC HNH T DUY THEO KT LUN LOGIC
11.6. NHNG THAY I CA H BIN HO, HAY "NHNG NC THANG
THAY I"
11.7. NG NO
11.8. NG NO V TNG LAI
11.9. "V LN PHA NO PHI CA BN"
11.10. HNG DN TP V
11.11. NHNG MO NH TRONG T DUY SNG TO
12. TO BC TIN B VT BC TRONG HC TP
12.1. S DNG CC K NNG
12.2. NHNG MO NH
LI TA
"Mt cun sch qu gi xut hin ng lc v hn hn mi cun sch vit v k nng hc
tp khc... D bn la tui no, c nhiu hay t kinh nghim th y vn l mt cun
sch v cng hu ch v c th mang li nim vui cho tt c mi ngi!"
- Chungliang Al Huang
Tc gi cun Embrace Tiger, Return to Mountain -
"Cun sch trnh by r rng cc bi luyn tp, cc mo nh v cc chin thut thnh
cng, gip bn tr thnh ngi ng u trong lp hc - ngi chin thng trong cuc
sng."
- Tin s Thomas Armstrong
Tc gi cun In Their Own Way -
"Vi nhng kt qu khng th tin c khi p dng ti cc trng cng lp danh ting,
cun sch "Phng php hc tp siu tc" ny qu l mt cun sch cn phi c. Chng
ta ang sng trong mt th gii y cnh tranh v chnh nhng k nng nu ra trong cun
sch ny s gip chng ta, d la tui no, tm ra c li th cnh tranh c th
thnh cng trong cuc sng".
- Patrick Foley
Ch tch Hng chuyn pht nhanh DHL Worldwide Express -
LI GII THIU
bao gi bn cm thy chn nn v vic hc hnh qu vt v v cc nhc cha?
Phng php hc tp siu tc s l mt cu cnh gip bn thy phn chn, vui ti v
say m cng vic hc tp. Cun sch khng ch b ch i vi hc sinh, sinh vin, m cn
ph hp vi ngi hc mi la tui. Vi nhng mo nh, nhng gi v nhng k
thut c bit, sch gip bn tit kim thi gian, tng cng kh nng lnh hi v ghi nh,
ng thi bin vic hc hnh thnh mt qu trnh th v, hp dn v b ch. c sch s
khin bn thay i quan im v cch nhn nhn v chnh bn thn mnh v v vic hc
tp. Bn s pht hin ra kh nng hc tp tim tng trong mnh, ri s thy vic hc
tht d dng v hng th.
Sch c trnh by mt cch c bit, bn tri l nhng trang kn ch nh nhng cun
sch khc, cn bn phi l nhng hnh v, s , k hiu, v.v...
u v cui mi chng u c nhng trang c bit. u chng nu tm tt nhng li
ch bn s c c khi c ni dung v cui chng l phn kim tra gip bn kim
nghim xem hc c nhng g. C mt s ni dung c tc gi nhc li nhiu ln
di hnh thc khc nhau. Cc k thut a ra rt ph hp vi phng thc lm vic ca
no b, gip bn hc vi kt qu tt nht. Nhng k thut ny c th nghim, nh
gi trong nhiu nm v rt c hiu qu trong thc t. Bn hy c vi tm hn ci m,
gt sang bn nhng ngh nh: cun sch ny nh th no v ni v iu g. Cng khng
nn vic bn hc nhanh n mc no v hc c nhng g. Hy lm cho chnh
bn phi ngc nhin v kh nng ca mnh. V hy vui vi mi bc i trn con ng
hc tp ca bn.
Chc cc bn thnh cng!
1. NGHIN CU LI PHNG PHP HC TP
"Khi cn ngi gh nh trng, ti l mt hc tr thng minh v xut sc, nhng vic hc
i vi ti khng bao gi l nim ham thch. Tuy nhin, gi y ti li thy am m hc
tp, v khng bao gi cm thy vt v, gian trun nh ti cm thy trc ".
- Rosemary Bove, Ch tch hip hi Bova,
thnh vin ban c vn qun l New York, Thnh ph New York -
"Cm hng hc tp gip ti vt ra khi nhng hn ch ca bn thn. Gi y, ti
hiu c rng, ti c kh nng hc tt c mi iu! C th ni khng mt cht cng
iu l, kh nng hiu bit ca ti tng ln gp 10 ln".
- D.C.Cordova,
Vin nghin cu San Diego, California -
"Nhng a tr nh ti nng cao c trnh , v iu quan trng hn, chng nng
cao nhn thc v gi tr bn thn v ng c hc tp ca chng".
- Tin s James Powell Canton, Ohio -
Hy th hnh dung v mt trng thng mi c chng trnh ging dy hiu qu n
mc hc sinh ca trng thu c nhng kt qu ng khch l ch sau 6 tun hc v
cho rng, trng cung cp cho h nhiu l l s kin hn 4 nm hc trng chuyn
nghip; mt trng m nhng nh kinh doanh khng nhng c hc v l thuyt
thc hin nhng hp ng ln, cch thc cm thy t tin v thnh cng hn trong cuc
sng, m cn c c s ham m hc tp; mt trng gip ngi hc hon thin bn thn
v nui dng tm hn h.
c mt trng nh th - Trng thng mi Burklyn m ti l ngi ng thnh lp
vo cui nhng nm 1970. Trng l mt lu i trng l to lc bn sn i Vermont
rp bng cy xanh mt. Burklyn dy nhng mn hc bnh thng nh marketing, m
phn, k ton bng nhng phng php khng bnh thng. Trong khi tt c cc trng
thng mi ni ting khc li ko s cng tc ca mt i ng cc nh qun l chuyn
ngnh chuyn nghip, th trng Burklyn li mi cc nh doanh nghip tng tri trn
thng trng ti ging dy.
Chng ti bt u t gi thit rng, mt nh doanh nghip cn hiu thu o tt c
nhng g lin quan n kinh doanh, ch khng ch hiu su mt lnh vc c th no .
Do vy chng ti dy ton b nhng kinh nghim, ch khng ch o su hoc nhc li
"ti liu". Chng ti cng ch trng a nhng kinh nghim hc tp vo i sng thc
hn l n thun chng l nhng l thuyt sung.
Bt lun l chng ta c tuyn chn vo trng hc hay n thun l ch l nhng "hc
sinh" ca "trng i", th iu c ngha nht i vi chng ta l phi hc c
"phng php hc". V l , tun u tin trong chng trnh ging dy 6 tun, trng
dy nhng k nng nh: ghi chp, nh v c tc , ng thi to mi trng an ton
v tin tng gia gio vin v hc sinh. Kt hp ba yu t ny, cng vi s tp trung cao
ca b no, hc sinh c th hc hiu qu hn v b li cun vo mt khi lng ti
liu k thut khng l ng kinh ngc. Trng cng lun to c nim vui, s t tin cho
nhng ngi hc sut i.
Burklyn - Trng Thng mi nng cao th cht v nui dng tm hn hc sinh trong
qu trnh o to tri thc.
Hu ht cc hc sinh ca trng u nh rng, nhng kinh nghim m h c c
trng cp 2 hoc tiu hc chng thm thp g so vi nhng g h t c y. L hc
sinh ca trng, h c nhng khm ph quan trng v bn thn, v nhn ra rng, ln
u tin h cm thy thch hc, thm ch ngay c nhng ngi tng 12 nm, 16 nm
hay 20 nm cm ght vic hc cng c c nhng cm gic nh th. Nhng kinh
nghim tch lu c trng cng lm thay i cuc sng h. Mt s sinh vin tt
nghip trng Burklyn t b cng vic c thu nhp cao v c mi trng lm vic
rng ln tham gia vo cng vic ging dy trng. Mt s cng c nhng hng i
thay i trong hat ng kinh doanh, i t hng thng / bi sang thng / thng.
Chng ti c nghe ngy cng nhiu nhng cu bnh lun nh: "Nhng a tr nh ti
qu quyt rng, chng s vo hc ", v "Nu chng c c nim ham thch hc tp
nh th, chng s c tt c". Ti nhn thy, iu quan trng l phi to c nim ham
thch hc cho cc hc sinh ngay t nhng nm u tin. Bi vy, cng vi cc cng s ti
nng v tm huyt, ti bt u pht trin SuperCamp vo u nhng nm 1980. Cng
chnh ti SuperCamp, cc nguyn tc v phng php hc tp siu tc c hnh thnh.
1.1. IU K DIU CA SUPERCAMP
Ma thu nm 1981, Eric Jensen, Greg Simmons v ti bt u m phng nhng g c
hc Burklyn trong kho hc u tin dnh cho thanh thiu nin. Chng trnh ny c
trin khai Kirkwood Meadows, California - mt dy ni p cnh h Tahoe. Chng ti
bt u chng trnh bng cuc ni chuyn vi gn 200 bc ph huynh v nhng iu
cn thit nht cho con tr ca h. Sau , chng ti xy dng kho hc 10 ngy kt ni
vic to dng s t tin, k nng hc tp v k nng giao tip trong mi trng vui v.
SuperCamp kt ni vic xy dng nim tin, kh nng hc tp v k nng giao tip trong
mt mi trng vui v.
Ma h nm 1982, nhm hc sinh u tin ca chng ti gm 64 thnh vin thanh thiu
nin ti tri, hu ht vi thi min cng, nghi ng v thiu ho hng cng tc.
Ngay chnh con trai ti cng t ra nghi ng khi n ni vi ti: "M, y cha phi l ngi
trng tt nht". Ti khng th hnh dung ni n s ngh v ti nh th no nu iu n
ni l ng s tht.
Ngay c nhng cng s ca ti v ti u t e s v chng trnh ging dy ny, nhng
cm gic nhanh chng qua mau. Chng ti bt u nhn thy c mt s bc t
ph ng kinh ngc, chng t mt iu l chng ti ang i ng hng. Cui cng, n
thnh cng hn nhng g chng ti mong i v tr thnh mt s kin c du n trong
i sng ca nhiu thanh thiu nin tham gia hc ti tri.
Lc ny, hng nghn thanh thiu nin v c cc em di 13 tui cng l hc sinh ca
SuperCamp. Nhiu ngi trong s h tip tc theo cc kho hc chuyn nghip v t
c s thnh cng trong tt c cc lnh vc. Trong cc bc th gi cho chng ti, mt
s lng ng mng hc vin tm thy thnh cng thc s trong nhng thng ngy
theo hc ti tri.
Cc tri c t chc trn khp nc M v trn ton th gii, nh Singapore v
Moscow. S trng thnh th hin ngay trong mi li ni ca bn tr. Ti sao vy?
Bi v chng thc s lm vic. Nhng hc vin khi n trng vn t ra min cng
v e s th nay b c nhng cm gic v nhn thy chng tri qua nhng ngy
qu gi nht trong cuc i.
Song nhng kt qu cn mang tnh l thuyt. Hc vin c nhng bc nhy vt ng
k, nhng hc vin tng im GPA trung bnh t 1,8 n 4,0; cn cc nam hc vin hu
nh t c im s m mnh mong mun.
SuperCamp tc ng n cuc sng ca hng nghn hc vin v nhng ngi thn ca
h.
Nhng nng mc thnh tch khng phi l lnh vc duy nht m cc hc vin t c.
Ph huynh ca mt hc sinh vit: "SuperCamp l mt trong nhng iu tt nht m ti
lm cho con trai ti. Hm qua, n mang v nh phiu thnh tch hc tp m n ginh
c im 9. N cng hc c rng, loi A khng l yu t quan trng nht, m s
thch th hc tp v ng c thc y t hc cng quan trng khng km."
"Con trai ti khng bao gi phi chu mt p lc no. Trn thc t, n coi SuperCamp
l ng c ln nht ca n".
1.2. CON NG DN TI S THNH CNG
SuperCamp, chng trnh ging dy l s phi hp chnh xc gia 3 yu t: k nng l
thuyt, kt qu rn luyn th lc v k nng cuc sng. Chng trnh ging dy c s l
trit hc c bn. Chng ti tin tng rng, t c hiu qu, vic hc phi l nim
vui. Hc l mt cng vic sut i m con ngi phi m nhim mt cch vui v v
thnh cng. iu quan trng l phi tr thnh mt con ngi ton din c v tr tu, th
cht v tnh cm ring t. Lng t trng cao l thnh phn quan trng gip ngi hc
cm thy hnh phc v kho mnh.
chng minh cho trit l ny, chng ti c bit quan tm n vic to mi trng
tt c cc hc sinh u cm thy quan trng, an ton v thun tin. iu ny bt u t
mi trng rn luyn th cht c t im bi nhng cy xanh, kt hp vi trang tr
ngh thut v m nhc. Phng hc phi c cm nhn l ni l tng t chc hc.
Mi trng tnh cm cng rt quan trng. Theo chng trnh ca chng ti, ngi gio
vin l nhng chuyn gia trong vic xy dng mi quan h ho hp v sau khi h thit
lp c mi quan h tnh cm an ton, h s a ra cho hc sinh nhng thch thc m
qua h tm thy thnh cng ca mnh. chnh l qu trnh truyn li kinh nghim
cho hc sinh.
Mt trong nhng iu m cc bc ph huynh than phin vi chng ti vo nm 1981 l
con ca h hon thnh ht cc kho hc ht trng ny n trng khc m khng
c n mt li hng dn v phng php hc. Bn th hnh dung, nu bn th a tr
vo mt b bi m khng dy cho n nhng bi hc v phng php bi. N c th
sng st, nhng l cha m, liu bn c dm th lm vic khng?
Cc bc ph huynh khm ph ra mt iu, khi h cho con ci ca h theo hc cc
trng cng ging nh y n xung b bi. Mt s c kh nng hc cch si cnh v
thnh cng, nhng cng c mt s s b cht chm. Do vy, trng thng mi, chng
ti dy cho cc hc sinh k nng hc tp nh: Ghi chp, nh, c tc , vit v t
duy sng to.
Nhng trc tin, chng ti phi lm mt s "bc ph b nhng cm gic nghi ng",
bi v mt s tr n tri vn cm thy mnh b trng hc e do. H thm ch cn cho
rng, mnh khng c kh nng hc. Chng ti phi to ra mt s bc thay i nhanh
chng cho chng (nhng thay i trong khun kh chng trnh ging dy), v thc hin
iu ny vi nhng thch thc v mt th cht c s dng nh mt tc nhn kch thch
to bc t ph trong qu trnh hc.
Chng trnh ging dy SuperCamp l s kt hp gia cc thnh phn c pht trin
t mt trit l l vic hc c th vui v v phi vui v.
Mt trong nhng bc rn luyn v th cht l kho hc leo dy. Hc sinh phi leo ln
mt cy cao, i b trn mt si dy ko cng cao khong 12m, nhy mnh t mt b nh
trn nh ct cao bt chic d, ri ri t nh chic thang xung cnh tay ca thnh
vin trong i ang ch sn. y tht s l nhng ngy kinh hong i vi hc sinh.
Nhiu ngi trong s h c suy ngh l h khng th vt qua c mn hc .
Tuy nhin, tt c cc em u thnh cng v thnh tch m cc em t c c thng
bo trc tip n lp hc, ni cc em thy mnh c th t c nhng thnh cng nh
va ri. Chng ti nhn thy nhng bc t ph trong qu trnh hc ca hng trm em
hc sinh mi ma h nh p dng hat ng ny. (Nu bn ngc nhin, th c th gii
thch cho bn thy rng, tt c nhng hat ng ny c thc hin bng phng php
thn trng v an ton, bi v tnh hung cng kh khn bao nhiu th s nguy him cng
t i by nhiu).
Rn luyn th lc c p dng nh mt tc nhn kch thch t c nhng t ph
trong hc tp - mt s thay i cch nhn nhn v qu trnh hc.
Mt bi hc rn luyn khc l i b vi cng ln - mt mn th thao cc nhc, v
mn m thng mt chic bng, hc sinh phi dng tay m thng mt chic bng dy 1
inch. Nhng hat ng ny c p dng ph v t tng "ti khng th lm" lun
tim n trong mi con ngi.
Chng ti cng nhn thy, cuc sng ring t thun ho c mi quan h khng kht vi
nhng thnh cng trong trng hc, trong cng ng v trong s nghip. Nhng hc sinh
t c s hi ho gia tnh cm v k nng giao tip th s c c s chnh trc trong
tnh cm v xy dng c nhng mi quan h tho ng.
S kt ni gia 3 thnh phn lin kt ny (k nng l thuyt, rn luyn th lc v k nng
sng) l s pha trn nhng nt khc nhau trong cuc sng ca hng nghn hc sinh trong
nhiu nm qua. Mi chng trnh u cha ng mt s pha trn mi, mi chng trnh
l mt kinh nghim duy nht. Bi hc a dng l nhng g rt ring ca mi c nhn tham
gia hc tp.
1.3. NGUYN TC 80/20
Trong sut nhng nm SuperCamp hat ng (di s hng dn ca ti v chng ti,
anh Joe Chapon), chng ti c nghe nhng cu ni ca cc bc ph huynh i th
nh: "Gi nh c c hi n hc SuperCamp khi mnh cn b, th chc chn
SuperCamp s gip mnh rt nhiu trong cuc sng ngy hm nay".
Chnh v th, ti ny sinh ra vit cun sch nay gip ch cho mi ngi. Cun sch
ny gip ch cho nhng ngi sut i hc. N cng cn thit cho nhng ngi ra
trng v cn phi hc gp phc v cho cng vic mi, nhng ngi ra trng
nhiu nm nhng cn thit phi hc go mt vn hoc cng ngh mi nm vng
cng vic, v cho c nhng ngi nm chc cng vic, nhng mun hc chuyn
sang cng vic khc kh hn.
Cun sch cung cp cho bn 20% lng thng tin t SuperCamp m c th em li 80%
s khc bit trong phng php hc ca bn. 20% quan trng ny bao hm nhng lnh
vc v kh nng sau:
* Chp nhn thi tch cc
* To ng c
* Khm ph phng php hc ca bn
* To lp mt mi trng hc hon thin
* c tc
* Ghi chp hiu qu
* Cc k thut vit c bn
* T duy sng to
* Pht trin kh nng nh tuyt vi
Bn s tm c nhng im quan trng nht, nhng thng tin c ch nht, nhng k
thut hc hiu qu nht trong cun sch ny.
1.4. PHNG PHP HC TP SIU TC
Nhm sng lp SuperCamp c gi l "din n hc tp". Phng hng ca chng ti
l "hc tp siu tc" - mt tp hp cc phng php v nguyn l hc tp c chng
minh l mang li hiu qu trong vic hc v trong kinh doanh cho tt c mi ngi thuc
mi la tui.
"Phng php hc tp siu tc" c bt u t nghin cu ca tin s Georgi Lozanov,
mt nh gio dc ngi Bungari, ngi th nghim nhng ci m ng gi l "gi
hc" hoc "gi cho tr". ng cho rng, s gi c th nh hng n kt qu trng thi
hc tp, v tt c nhng chi tit n l cng s em n mt s gi tch cc hoc tiu
cc no . Mt s phng php ng s dng a ra nhng gi tch cc nh:
hc sinh cm thy thoi mi, s dng nhc nn trong lp hc, tng s tham gia ca c
nhn, s dng p phch qung co gi s cao thng, ng thi phi cng c thng
tin, v phi c gio vin hng dn c o to chuyn nghip v ngh thut ging dy
theo phng php "gi ".
Mt thut ng khc c s dng thay cho "gi hc" l "hc tng cng". "Hc tng
cng" c nh ngha l "to kh nng cho hc sinh hc vi mt tc n tng m
khng cn phi gng sc". Thut ng ny l nhm cc yu t m trong phng php hc
truyn thng nhn chung khng xut hin nhiu nh: tr vui, tr chi, mu sc, t duy
tch cc, th lc ph hp, v tnh cm lnh mnh. Nhng yu t ny gn kt vi nhau
to thnh kinh nghim hc tp c hiu qu.
"Phng php hc tp siu tc"cng nu ra nhng kha cnh quan trng ca lp trnh
ngn ng thn kinh (NLP), nghin cu v cch b no t chc thng tin, ng thi kho
st k lng mi quan h gia ngn ng v hnh ng c th c s dng to s ho
hp gia hc sinh v gio vin. Cc nh gio dc c kin thc hiu bit v lp trnh ngn
ng thn kinh s bit cch s dng ngn ng tch cc thc y nhng hat ng tch
cc - mt yu t quan trng khuyn khch b no hat ng mt cch hiu qu nht. H
cng c th xc nh phong cch tt nht ca mi c th v hnh thnh "im cht" trong
nhng thi im t tin v thnh cng.
"Phng php hc tp siu tc" kt hp "gi hc", cc k thut hc tng cng, lp
trnh ngn ng thn kinh vi l thuyt,nim tin v phng php ca chng ta. N bao
gm cc khi nim c bn ca nhiu l thuyt v chin lc hc tp khc nh:
Thuyt no tri/phi
Thuyt b no tam v nht th
Phng thc c a chung hn (hnh nh, m thanh, ng lc)
Thuyt v kh nng hiu bit phc tp
Gio dc chnh th lun
Hc da trn kinh nghim
Hc da trn php n d
M phng/ hi kin nhau
Nu tt c cc kho hc ny lm bn cng thng th hy gim bt i. im ny s c
cp chi tit nhng chng sau.
SuperCamp, cc hc sinh vit nhng li bnh lun ca mnh gi cho gio vin vo gia
ngy v vit nh gi vo cui mi ngy. Vic rt kinh nghim v phng php ging
dy s c thc hin ngay ti lp, v chng ti mun m bo chc chn tip cn c
tng hc sinh. Nhng kt qu kho st c gi cho cc hc sinh v cha m cc em sau 3
n 6 thng theo hc chng trnh, nhm gip chng ti nghin cu nhng kt qu lu
di.
Jeannette Vos-Groenendal, mt gio vin ca SuperCamp vit lun n tin s v nhng
kt qu m SuperCamp t c. Cn c vo nhng d liu thu nhp c trong sut
nhng nm 1983-1989, b cho rng, chng trnh hc ca SuperCamp "l rt thnh cng
v nn xem l m hnh hc tp". Nghin cu ca b cng ch ra rng, nhng sinh
vin theo hc chng trnh SuperCamp c ch s GPA bng 1,9 hoc thp hn s tng ch
s GPA ln trung bnh ch sau 10 ngy hc. l tnh c mc im ca nhng hc sinh
t c loi A, mc im khng th tng c na.
Theo b, chng trnh " tm c mt phng php tip cn nhng kh nng khc
nhau ca cc hc sinh". V b d kin vn dng phng php ny giam t l hc sinh
b hc na chng cc trng hc trn ton nc M.
Tuy nhin, iu ti mun cp y l hu ht cc hc sinh ca SuperCamp khng c
vn g nghim trng. Chng l nhng a tr ngoan, kh khun php. Chng tin
b kh nhiu, pht trin c k nng hc tp v nng cao thnh tch ton din ca
chng.
im quan trng nht cn nh by gi l nhng ti liu trong cun sch ny c th
nghim v chng minh l c hiu qu trong hn 10 nm qua. N t mang tnh l thuyt.
N l nhng ti liu c nghin cu nhiu ln phc v cho mi ngi thuc mi
la tui. Nhng g tt nht c cht lc vo trang sch ny. Khi c cun sch, bn
s khng ch tr thnh mt ngi tt hn, m cn cm thy t tin hn, ham hc hn v
ho hng hn. Bn c th s dng nhiu nguyn tc ca "Phng php hc tp siu tc"
t c ti mc trnh khc, mt cng vic khc hoc ch n thun l lm tt hn
cng vic hin ti ca bn. iu quan trng nht y l bn lun cm thy vui v trong
sut qung ng ca bn. Hy tip tc nghin cu nhng kinh nghim hc tp ng tin
cy m bn cha bao gi c tip cn!
2. KH NNG V HN CA TR TU
Bn c bit:
- B no ca bn c kh nng ging nh no ca nh bc hc Albert Einstein?
- Bn c thng xuyn dng nhng bng chng khoa hc t nhin gii thch v b no
ca con ngi hay khng?
Mi ngi sinh ra u mang bn cht hiu k t nhin v u c to ho ban cho tt c
nhng cng c cn thit tho mn s hiu k . bao gi bn xem mt a tr
khm ph chi cha? Trc tin, n ngm chi vo ming xem v nh no. Sau ,
n lc chi, gi ln, t t a vng quanh ngi xem tng cnh chi. Tip n,
n a chi ln lng tai nghe, nm xung t, ri li nht ln tho ri tng mnh v
xem xt tng b phn mt.
Qu trnh khm ph ny c gi l "hc tng th" (global learning). Hc tng th c
coi l mt phng php c hiu qu i vi tr t lc cn b n 6 hoc 7 tui. Tr tu
ca tr tui ny ging nh bt bin, chng hp thu s kin, cc c tnh t nhin, v
s phc tp ca ngn ng mt cch vui v v thoi mi. Thm vo , cc yu t phn
hi tch cc v s thc y ca mi trng cng gip chng to c nhng iu kin
hc tp l tng.
Chng ta hy ch n nhng mc hc ban u trong cuc sng ca mt a tr bnh
thng, kho mnh. Kh nng ca a tr nay rt ging kh nng hi nh ca bn. n 1
tui bn tp i - mt qu trnh phc tp c v mt t nhin v h thn kinh m khng th
dy nu khng c s m phng. Trong qu trnh tp i, c th rt nhiu ln bn b ng
hoc b va mnh, nhng khng bao gi cm thy tht bi khi b trt chn. Ti sao vy?
Ti chc chn rng, khi ln ln, bn c th b hc mt th g sau khi tht bi ch mt
hai ln. Nhng ti sao bn li rt c gng khi bn tp i?
Cu tr li l: Bn cha c khi nim tht bi. Thm vo , cha m lun bn cnh
ng vin bn. Mi thnh cng ca bn u lm cha m vui lng v thm ch cn ca ngi
hn c nhng g m bn t c.
Bn thc hin c nhng thnh cng ng k trong nhng nm u i nh kh nng
phi thng ca tr tu:
1 tui: bn hc i.
2 tui: bn bt u hc giao tip bng ngn ng.
5 tui: bn hiu c 90% cc t ngi ln s dng thng ngy.
6 tui: bn hc c.
Khong 2 tui, bn bt u phi hc giao tip bng ngn ng - mt k nng bn phi hc
khng c s tr gip ca sch ng php, lp hc hay s st hch no. Trn thc t, cng
nh tt c mi ngi khc, n 5 tui, bn hc c khong 90% cc t s dng
thng xuyn trong cuc sng hng ngy. Nu bn ln ln trong mt gia nh nhiu ngn
ng, bn c th thng tho c ngn ng .
n 6 hoc 7 tui, bn phi hc c - mt nhim v hc tht kh khn nht m con ngi
phi m nhim. Bn hc k nng ny nh kh nng k diu ca b no.
C th s c mt ngy, khi bn hc lp 1 hoc lp 2, ang ngi trong lp c gio hi:
"Bn no c th tr li c cu hi ny?". Bn gi tay, bt dy khi ch ngi, si ni
ch c gio gi tn. Vi v t nhin bn a ra cu tr li, ri ngay sau nghe thy mt
s bn khc ci v ting c gio ni: "Sai ri, em . C rt ngc nhin v em!".
Bn cm thy xu h trc bn b v c gio, ngi c uy quyn nht trong cuc i bn
lc by gi. S t tin ca bn b lung lay, v mm sng ca s thiu t tin bt u hnh
thnh trong bn.
i vi nhiu ngi, chnh l im khi u khin h c nhng nhn thc tiu cc v
bn thn. T , vic hc tr thnh mt vic vt. S thiu t tin ln dn ln v h bt u
gp ngy cng nhiu nguy c.
Nm 1982, Jack Canfield, mt chuyn gia nghin cu v lng t trng ca con ngi
a ra mt kt qu nghin cu c thc hin trn mt trm a tr tnh nguyn. Cng
vic ca nh nghin cu l ghi li s lng nhng li nhn xt tch cc v nhng li nhn
xt tiu cc m a tr nhn c trong mt ngy. Canfield nhn thy rng, trung bnh
mi a tr nhn c 460 li nhn xt tiu cc hay ch trch, trong khi s li nhn
xt tch cc hoc ng h ch l 75, bng 1/6 so vi nhng nhn xt tiu cc.
Nhng phn hi tiu cc thng xuyn din ra s tr nn rt nguy him i vi tr. Sau
vi nm hc trng, bn tr c th s "ngng hc" v v tnh gi gn kinh nghim hc
ca mnh li. n cui cp tiu hc, t "hc" gi cho nhiu hc sinh cm gic cng
thng v b p buc.
Cng trong khong tui m s "ngng hc" xy ra, trng hc truyn thng li
chuyn t phng php "hc tng th" t chnh th lun v vui v sang phng php hc
cng nhc, theo tuyn v c nh hng bng ngn ng. C gio buc hc sinh phi
ngi 1 ting ng h, theo hng li v ng ging bi. Nhng tr chi v hat ng tp
th, nhng tng ngh thut a sc mu, mi quan h thn thoi mi v tt c nhng tr
chi "lng bng" ca tha thi hc sinh tiu hc kt thc. pht trin, qu trnh gio
dc phi thay i t "hc tng th" tha ban u ca tr sang mt h thng phn ln ph
thuc vo no tri. "S mt cn bng"ny s khin cho mt s hc sinh cm thy khng
c hng th hc v cm thy vic hc l khng c gi tr.
Trc khi nghin cu su hn, chng ta hy tm hiu mt cht v b no v nghin cu
xem lm th no hc "t duy bng c b no" nhng vn cm thy d dng v hng
th.
2.1. VI NT V B NO NGI
B no ngi l mt khi cht nguyn sinh phc tp nht trong th gii vn vt. N c
bit n nh mt c quan pht trin cao, c th t hc tp. C th kho mnh v mi
trng thun li s gip cho hat ng ca b no c th duy tr tt trong vng hn 100
nm.
B no ta c ba phn c bn: Phn cung (stem) hay cn gi l "no loi b st"; H
thng limbic hay "no ca ng vt c v"; V no. Nh nghin cu, tin s Paul
MacLean gi gn ba phn ny thnh "b no ba ngi mt th", bi v mi b phn ca b
no pht trin trong cc khong thi gian khc nhau trong qu trnh tin ho ca c th
chng ta, mi phn cng c cu trc thn kinh v chc nng nhim v khc nhau.
Giai on pht trin u tin l "no b st". giai on ny no ca ta cng ging nh
no ca tt c cc loi b st, b phn tr tu thp nht ca loi ngi. B phn ny hat
ng nh mt dy thn kinh vn ng cm gic - nhn bit hin thc t nhin thng qua
5 gic quan.
Hnh vi c iu khin bi "phn no b st" mang bn nng sinh tn, y l xu hng
ca tt c cc loi. Phn no ny quan tm n thc n, ch , sinh sn v bo v lnh
th. Khi ta cm thy nguy him, "phn no b st" s thc y ta chng chi v u tranh
hoc chy trn khi nguy him, y l s phn ng "chin u hoc tho chy". Trong
sut giai on pht trin u tin ca loi ngi, phn ng ny rt cn thit. Tuy nhin,
nu phn no ny chi phi th chng ta khng th t duy mc cao hn. Xung quanh
phn no b st l mt h thng limbic phc tp khng l hay cn gi l "no ca ng
vt c v". y l giai on pht trin cao hn rt nhiu trong thi k tin ho ca con
ngi v l mt phn m con ngi ging vi tt c cc loi ng vt c v khc. H
thng limbic nm ngay trung tm ca b no chng ta. N c chc nng th hin tnh
cm v nhn thc khi th hin cm gic, khoi cm, tr nh v kh nng hc tp. N cng
kim sot nhp sinh hc ca con ngi nh cn bun ng, i, kht, huyt p, nhp tim,
dc vng, nhit , h thng chuyn ho v min dch ca c th.
H thng limbic l phn no iu khin tnh cm ca con ngi ng thi cng kim sot
tt c cc chc nng khc ca c th. iu ny gii thch ti sao tnh cm c th nh
hng trc tip ti sc kho con ngi.
H thng limbic l bng iu khin trung ng, l c quan nhp thng tin t th gic,
thnh gic v trong mt s trng hp t v gic v khu gic. Sau , h thng ny s
phn pht thng tin ti b phn t duy ca b no, l v no.
V no bao trm xung quanh nh v cnh ca h thng limbic, chim 80% tng b no
ca con ngi. Phn no ny l trung tm tr tu con ngi. N chn lc nhng thng bo
nhn c thng qua nhn, nghe, v cc gic quan khc ca c th.
2.2. MI PHN CA B NO U M NHIM CC CHC NNG RING
Ngoi ra, qu trnh t duy ca v no cn c: tranh lun, t duy, a ra quyt nh, hnh
vi c mc ch, ngn ng, kim sot dy thn kinh ch ng v nhng ngha khng th
hin ra bng li ni.
V no l ni hi t tt c cc kh nng tr tu cao gip phn bit con ngi vi cc loi
ng vt khc. Tin s tm l Howard Gardnerd xc nh mt s kh nng c bit v
tr tu hoc "phng thc nhn bit" c th c pht trin trong con ngi. Trong s
c kh nng ngn ng, ton hc, trc gic/khng gian, ng lc/mu lc, m nhc, kh
nng hiu bit gia cc c nhn vi nhau v hiu bit ni tm ca con ngi.
C l, s pht trin cao nht ca tr tu, ng thi cng l dng t duy sng to ln nht
l trc gic. Trc gic l kh nng tip nhn hoc lnh hi thng tin khng c sn ti 5 c
quan cm gic. Kh nng ny c bit sc bn tr t 4 n 6 tui. Song, chng thng
b cc bc cha m ngn cn do h cho l nhng hnh vi phi l. Mi ngi thng s
kh nng trc gic bi h cho rng, chnh kh nng ny s ngn cn t duy l tr. Tuy
nhin, kh nng trc gic da trn t duy l tr l khng th c kh nng trc gic nu
khng c t duy l tr.
2.3. THI GIAN V MC PHT TRIN TR TU
Tt c kh nng tr tu cao hn gm c trc gic tn ti trong b no ngay t khi mi
sinh, v cho n khi 7 tui, nhng kh nng ny khng c bc l nu khng c
khuyn khch thch hp.
khuyn khch ng n nhng kh nng tr tu ny, cn phi p ng nhng iu kin
sau:
Nhng cu trc thn kinh thp hn phi c pht trin thch ng nhm cho php nng
lng chuyn ti mc cao hn.
a tr phi cm thy an ton v tnh cm cng nh v th xc.
Cn phi c mt m hnh khuyn khch thch hp.
Hy nghin cu cc mc thi gian pht trin tr tu di y:
Kh nng ngn ng cha c bc l khi a tr cn nm trong bng m.
Tr khng th t dy cho mnh ngn ng bn a. Nu ngi m c kh nng ni ngn
ng , th b cng khng ngn cn c con mnh hc ni. Trn thc t, nu a tr
c t vo mt mi trng ngn ng trong bt k thi gian no t khi sinh cho n 7
tui, th kh nng nhn bit ngn ng ca n s c hnh thnh.
Trong khong thi gian t khi cho i cho n 1 tui, chc nng ca dy thn kinh cm
gic tr bt u pht trin. Chc nng ny c hon thin thng qua s tip xc trc
tip ca tr vi mi trng xung quanh, vi ngi m v vi nhng vt trong th gii
tr th. Khi a tr a mt th g vo ming, ri gi ln nh sng, ri p mnh vo
vt khc, c ngha l n ang nghin cu v vt di mt cch thc duy nht, l
thng qua cm gic.
Khi trn 1 hoc 2 tui, chc nng ca dy thn kinh b no pht trin kh , tr
chuyn sang mt giai on pht trin tip theo, cc mt xch thn kinh tng trng rt
ln, h thng tnh cm - nhn thc cng pht trin nhanh chng, hnh vi ca tr thay i
ch qua mt m. Hnh vi mi thng xuyn c xem nh "mt s thay i nhanh
chng t bin" v thng lm cc bc cha m lo s. Nhng chng ta cn phi lu
rng, vic a tr tri qua giai on pht trin tnh cm ny l ht sc cn thit t
c mc t duy cao hn.
giai on ny, cng vi s pht trin v mt tnh cm, a tr cng chun b cho mc
pht trin tr tu cao hn thng qua vic chi. Bt chc, k chuyn v mt s hat
ng vui chi giu tr tng tng khc l nhng cch thc m tr pht trin kh nng
nhn bit biu tng v cc n ng sau biu tng.
n 4 tui, dy thn kinh cm gic v cu trc thn kinh nhn thc tnh cm pht trin
c 80%. Lc ny, a tr mi c nng lng chuyn ti cc ch t duy cao
hn. By gi l thi im cc kh nng tr tu khc bt u pht trin. Nu c khuyn
khch ng n nhng kh nng ny s c pht trin mnh. Nu a tr cm thy b e
do hoc khng c mt m hnh hng dn no th nhng kh nng tr tu ny rt cuc s
ngng pht trin ngay t khi a tr ln 7 tui.
i vi nhng a tr c khuyn khch thch hp, nhiu qu trnh t duy cao hn c
th bc l v pht trin mnh khng my kh khn. nhng a tr ny, dy thn kinh
phn no b st pht trin, nhn thc c rng, ch hnh ng khi gp nguy
him. H thng limbic cng pht trin cao v tip tc kim sot tm l an ton v tnh
cm lnh mnh. Khi a tr c tnh cm lnh mnh, n s t do hat ng nhng mc
cao hn ca cu trc v no.
V no ngi c cu to t 12 n 15 t t bo thn kinh, gi l cc neuron. Cc t bo
ny c kh nng tip xc vi nhau hoc tip xc vi cc t bo khc bng cch rung cc
nhnh c cu to hnh cy. Mi neuron c kh nng tip xc vi cc neuron vng ln
cn ngha l cc t bo trong b no ngi c kh nng tip xc vi nhau nhiu hn so
vi cc nguyn t trong v tr! S tip xc ny cng xc nh kh nng hc tp nghin
cu ca con ngi.
cc mt ni gia cc nhnh hnh cy ny c mt cht gi l myelin. C th gii thch
rng, myelin l mt prtin bo do b no tit ra nhm bao ph cc khp ni gia cc
nhnh cy khi b no nghin cu thng tin mi.
Cn rt nhiu nng lng hnh thnh cc khc ni u tin. Sau qu trnh hnh
thnh ny s tr nn d dng hn bi cht myelin to thnh mt cht bao ph dy hn.
Dn dn qu trnh ny c lp i lp li, khp ni s c cung cp myelin v c kh
nng hat ng d dng, ng thi cc khp ni khc cng ang c hnh thnh.
Qu trnh to myelin gii thch ti sao vic a cc d liu trong 45 pht mi tit hc
lp khng mang li hiu qu. Theo Joseph Pearce, mt tc gi tm c quc t ng thi
l nh nghin cu qu trnh hc tp, mt a tr trung bnh ch nh c khong 3%
nhng thng tin c dy trn lp.
t c kh nng ghi nh cao, mi hc sinh phi c nim say m i vi mn hc.
SuperCamp, d liu c dy cc lp hc bn tr, vi cng ln. c bit, chng
ti nhn thy mt hc sinh t c bc t ph trong nhng tit hc bui chiu. l
thi im m chng tch t myelin gn nhng thng tin thnh mt phn trong
cu trc b no ca chng.
bao gi con ca bn ngh bn c i c li mt cu chuyn n yu thch cha?
Nhng ch sau khi c c t pht, n chn ngy v sn sng chuyn sang cu
chuyn mi. Bi v trong qu trnh c i c li, a tr b li cun bi cc lin kt
mang tnh biu tng v n d trong cu chuyn. Cc kt ni neuron c kch hat, cc
myelin bt u hnh thnh. Khi cc kt ni neuron c cung cp myelin, a tr s
khng cn c mt cu chuyn c th trong nhiu thi gian na, m ch cn mt cht thi
gian l . Sau khi cc myelin c cung cp , a tr rt him khi phi c li cu
chuyn na. Nu sau nhiu nm, cu chuyn khng c c li, cc myelin bt
u tan. Bn c th gi l cch b no "t lm sch".
Nh khoa hc chuyn nghin cu v b no, tin s Marian Diamond dnh 30 nm
thc hin mt lot cc th nghim v b no. B a ra kt lun: bt k tui no
t khi sinh ra n khi cht, con ngi c th tng kh nng tr tu nh s khuyn khch
ca mi trng. Nghin cu v cuc sng ch ra rng, khi b no phi bn tm mt
vn g th cu ngn ng c xa "hoc l s dng hoc l vt b" li l mt li
khuyn c gi tr. B no cng quan tm n cc hat ng tr tu v lin kt vi mi
trng th cng c nhiu nhng kt ni gia cc t bo. Bn c th nhn thy rng, kh
nng ca bn l v hn (Nghin cu lin quan n mi trng hc ca Diamond s c
cp chi tit chng 4).
Bng s nhc i nhc li, cc t bo thn kinh s kt ni vi nhau v c cung cp
myelin d dng nh li thng tin. Nu khng nhc li thng xuyn, cc myelin s bt
u tan ra.
S DNG N...
HAY
VT B N
2.4. NO PHI, NO TRI
B no 3 phn ca bn cng c chia thnh bn cu no phi v bn cu no tri.
Ngy nay, hai bn cu no ny thng c gi l no phi v no tri.
Nhng th nghim v hai bn cu no ch ra rng, mi bn cu c mt ch t duy
ring, m bo nhng k nng nht nh, mc d chng c s lin kt v trao i cho
vi nhau.
Qu trnh t duy ca no tri mang tnh logic, lin tc, c nh hng v l tr. Phn no
ny c t chc kh cht ch v c kh nng gii thch c nhng vn mang tnh
tng trng v tru tng. N cng phi m nhim cc nhim v nh: din t bng li
ni, vit, c, lin kt thnh gic, xp t cc chi tit v s kin, ng m v biu tng
ho.
Ch t duy ca no phi mang tnh ngu nhin, khng theo trt t, mang tnh trc gic
v thuc v chnh th lun. Cc ch ny rt ph hp vi cc phng thc nhn bit
khng thuc li ni nh: cm gic v tnh cm, cc nhn thc cn c vo xc gic, nhn
thc v khng gian, hnh th v m hnh, nhn thc v m nhc, ngh thut, nhy cm
mu, sng to v hnh dung.
C hai bn cu no u quan trng nh nhau. Nhng ngi s dng hai bn cu no cn
bng nhau th c xu hng gii quyt cn bng mi vn trong cuc sng. H s hc d
dng hn, v h bit la chn ch cn thit nht m nhim vic hc.
Do hu ht cc giao tip u c th hin di dng vit hoc li ni, nn chc nng
giao tip l c trng ca no tri. Cc lnh vc nh gio dc, thng mi v khoa hc
cng c xu hng thin v no tri nhiu hn.Trn thc t, nu bn l ngi hat ng
thuc cc lnh vc i hi no tri lm vic nhiu hn m trong cuc sng khng c gng
tham gia nhng hat ng cn n no phi, th chnh s mt cn bng ny s l nguyn
nhn khin bn b stress, ng thi th cht v tm hn ca bn tr nn ngho nn.
cn bng hai bn cu no, cn phi c cc hat ng nh m nhc v thm m trong
qu trnh hc, ng thi bn phi tch cc t iu chnh. Nhng iu gip bn c c
xc cm tch cc, iu khin cho b no ca bn lm vic hiu qu hn. Xc cm tch
cc s em li kh nng cho b no, em n cho bn nhng thnh cng, gip bn c
lng t trng cao, ri t li c c nhng cm xc tch cc - 1 chu k y sinh lc
gip bn vn cao hn. (Bn c nhn thy rng, nhng ngi rt thnh cng trong cuc
sng dng nh u c nim say m thng thc 1 loi hnh ngh thut no ?).
Bt lun l chng ta ni n h thng limbic hay v no, n no phi hay no tri, th
cng phi khng nh rng, khng c mt b phn no ca b no c th hat ng ring
l mt cch y v sng to nh c trng vn c ca n, b phn ny ch c th hat
ng c khi cc b phn khc ca b no kch thch v ng h. chnh l nhng g
chng ti cp n khi ni v "ton b no" hoc "hc ton din".
Trong qu trnh sng, tt c chng ta u c kt lun v b no ca chng ta v v kh
nng ca b no. C th nhng g m bn th hin trng hc khin bn kt lun rng ,
b no ca bn "khng c tt" nh b no ca cc hc sinh c sc hc kh. C th bn
cng tng kt lun rng, bn c th hc tt mn ny, nhng hc ti mn kia. Hoc
cng c th bn chp nhn rng, c nhng iu m bn khng c kh nng hc bi v
no ca bn khng dnh cho chng. Tht ng tic, tt c nhng kt lun ny u
khng ng .
Tt c chng ta u c nhng chc nng thn kinh ging nhau, mc d c nhng chc
nng khc nhau v tr tu v mc thnh cng trong cuc sng. Chc nng sinh l ca
b no ca bn cng rt ging vi ca bt k 1 ngi no khc, thm ch ca c cc nh
t tng nh Einstein v Da Vinci. iu ny c ngha l bn s c nhng hi tuyt vi.
Nu bn bit v 1 ngi m cch c x ca ngi khin bn khm phc, hoc thnh
cng ca ngi l iu m bn lun ao c t ti, bn c th coi ngi l mt
"mu hnh" ca mnh. Bn c th thnh cng nh ngi bng cch hc theo anh ta.
Cc nh khoa hc nghin cu v hnh vi ca con ngi gi l "s noi gng".
Mt tm gng in hnh phi k n l lc s ngi Anh Roger Bannister, ngi u
tin chy mt dm trong cha n 4 pht. Mt bc s tranh lun gay gt rng, nu mt
ngi chy vi tc nhanh nh th, tim ca anh ta s v tung v hat ng qu sc.
Hin nhin, Roger Bannister khng th on trc c kt qu ny. Anh chy nhanh
hn bt c ai trong lch s. Tri qua nhiu thp k vi hng nghn vn ng vin in
kinh c o to chnh quy, Roger Bannister l ngi u tin lp c k lc , lm
sng st th gii vi thi gian 3 pht 59,4 giy. Thm ch ngay c khi k lc ny c
cng nhn th nhiu ngi vn cho rng, ch l mt s may mn m siu nhn
Bannister t c v khng ai trn th gii ny c th lp li c k lc .
Tuy nhin, ch sau 1 thng, vn ng vin ngi c John Landy ph v c k lc
ny. Sau , nhiu ngi chy 1 dm m cha mt ti 4 pht.
Ti sao li xy ra iu ny? C th gii thch nh sau: C nhng siu nhn l nhng "tm
gng", sau mi ngi c th noi theo nhng tm gng thc hin thnh cng
iu m h mong mun thc hin.
Bn c nhng kh nng tim tng ging nh nhng ngi khc. iu khc l ch, bn
s s dng tr tu ca bn nh th no. Bn s tr li c iu khi c cun sch ny.
Nhng g ngi ny c th lm th nhng ngi khc cng c kh nng lm
Anthony Robbins - nh chin lc, nh vn, nh hng bin ni ting th gii - gip
hng trm nghn ngi thot khi nhng suy ngh hn ch v bn thn v m ra cho h
nhng kh nng to ln. Mc ch ca Tony l a ra nhng tm gng thng xuyn t
c thnh cng. ng khm ph ra nim tin ca h v pht hin c nhng chin
lc gip h thnh cng. Sau , ng truyn t li nim tin v chin lc ny cho
mi ngi.
Mt trong nhng hat ng m Tony dy cc hc sinh ca mnh l "i trn la". ng
hng dn cc hc sinh i trn mt thm than hng rc vi bn chn trn. Tony s
dng nhng khi nim v lp trnh ngn ng thn kinh, gip h thc hin c k cng
kh c th tng tng. Lp trnh ngn ng thn kinh - mt nghin cu v kh nng nh
hng ca ngn ng li ni v ngn ng khng c th hin bng li ni n h thng
thn kinh ca con ngi - c John Grinder v Richard Bandler pht trin thm.
Mt trong nhng tm gng m Tony yu thch l Stu Mittleman. Anh ph k lc th
gii vi vic chy 1,000 dm ch trong 11 ngy. Stu l tm gng cho nhng ngi
n v Nam M nhng ngi chy c 75 dm trong mt ngy.
Vic tm c mt ngi no t c thnh cng m bn mong mun gip bn
tit kim khng ch nng lng, m cn rt nhiu thi gian. Bn mun g trong cuc sng
ca mnh? Chng ngi vt no bn mun vt qua? Hy tm mt ai thnh cng
mc tiu m bn mong mun v hc li nhng thnh cng ca h, bn s t c nhng
thnh cng .
3. SC MNH CA WIFIM - "IU NY C NGHA G I VI MNH"
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Hc c ng c thc y bn thn t c nhng mc
tiu bn mong mun.
- Tng bc to s hng th nghin cu mt vn no .
- Khm ph nhng iu m vic hc tp tch cc s mang li.
- Nng cao cht lng cuc sng.
Trong cuc sng, trc khi lm bt k mt iu g, bn u c hoc v tnh t hi "iu
ny c ngha g i vi mnh nh?" T nhng cng vic ht sc n gin hng ngy cho
n nhng quyt nh c th thay i ln lao cuc sng ca bn, tt c u phi ha hn
mang li mt cht li ch cho bn thn, nu khng bn s khng c ng c thc hin
cng vic .
V nh, vo bui sng th 7, khi ng dy, bn thng hay n o vi suy ngh "liu mnh
c nn n cu lc b sc kho khng nh?". Qu trnh n o thng din ra nh sau:
"Vo mt ngy p tri nh th ny, mnh nn nh ng thm mt ting na, hay dy,
trang im ri i chi. Th 7 l ngy duy nht trong tun mnh c th ng, nhng cng l
ngy duy nht mnh c th i u . C rt nhiu iu mnh mun lm trong ngy hm
nay, nu mnh bt u ngy hm nay bng mt cuc i chi, mnh s cm thy nng ng
v kho khon hn. OK, mnh s dy".
Nu bn vng dy khi ging lc , c ngha l bn tm thy c mt li ch no
v mun m bo c li ch cho mnh.
Nhng cng c khi, thay v vng dy ngay khi ging khi , bn li tip tc nm
u tranh vi chnh mnh.
"Nhng, i chi s mt hai gi ng h, m mnh ch thm mt ting na, chic ging
ny sao m d chu th. Thi, mnh s ng tip".
Trong trng hp ny, bn xc nh c li ch ca hnh ng khc hp dn hn.
Cho d iu c em li cho bn cm gic g, c tt hn cho bn hay khng, th bn
vn mun la chn.
Bn cng c th b qua trnh u tranh vi chnh mnh khi bn quyt nh thay i hnh
ng, l i n trng c v cho mt ngi bn, tham d cuc hp, trng rau, bi tr
li nh ca hoc lm bt c mt iu g m bn cm thy c li hn l nguy c, hoc c
li nhiu hn khi lm nhng vic khc.
Tt c nhng g bn lm u ha hn mang li li ch cho bn thn, nu khng bn s
khng c ng c lm iu .
Th hnh dung, bn va c mi lm vic ti mt quc gia khc. Khi bn t hi: "iu
ny c ngha g i vi mnh?" l bn ang cn nhc v mc lng, c hi thng tin,
chi ph nh , thi tit, t l ti phm, cht lng vng t mi, ni lm vic c cch xa
nh ngi thn ca bn hay khng, cc ni vui chi gii tr c ph hp vi bn hay
khng, v cn nhc n hng lot cc yu t khc na.
Chng ti gi ng c m bn c c lm mt iu no l "WIIFM" (c pht
m l wiiffum), mt t cu to t ch ci u ca cc t "Whats in it for me?" (iu ny
c ngha g i vi mnh?). V khi bn cn nhc n bt k iu g, chuyn n mt
quc gia mi hay hc mt k nng mi, bn s khng c ng c thc hin nu
WIIFM khng nng k vi nhng n lc v nguy c lin quan n iu , hoc thp
hn nhng li ch m bn c khi lm cng vic khc.
i khi WIIFM th hin rt r trong u bn, nhng cng c khi bn phi tm kim n,
hoc thm ch l pht minh ra n.
3.1. TO NIM SAY M - WIIFM HC TP TO LN
Trong nhiu trng hp vic tm thy WIIFM ng ngha vi "to nim m say" i vi
nhng g m bn ang hc nh s lin kt hc vi "th gii thc". iu ny c bit ng
trong cc tnh hung hc chnh thc. Bt lun l lp hc ban m, mt bui cinema
cui tun hay mt kho hc trung hc, bn u phi tm c mt phng php to cho
vic hc tr nn ngha hn trong cuc sng ca mnh. Hy t hi: "Mnh s p dng
nhng iu ang hc ny nh th no trong cuc sng hng ngy?"
Bn c th d dng to c nim say m i vi nhiu mn hc, nhng li kh c mt
nim say m trong mt s mn hc khc, v th bn lun mun tm mt iu g khc
li cun hn. Tuy nhin, cc mn hc s cung cp cho bn nhiu thng tin, gip bn tin
b trong s nghip, hoc giao tip tt hn, hoc c th n gip bn lm cch no to
c nim say m? iu ny ph thuc vo nhng thay i trong cuc sng, nn mi
ngi s c nhng phng php khc nhau. Nguyn nhn khin ti hc ting Ty Ban
Nha mang li rt nhiu kt qu cho ti, v nguyn nhn khin bn hc cng s mang li
nhiu kt qu tt cho bn.
Chng ta tip tc n vi mt s v d khc. V d: bn mun hc trng i hc, bn
cn phi hon thin mt s kho hc gip bn c iu kin tham d vo chng
trnh m bn mun tham gia. y s l mt tnh hung kh khn, khng ch bi cc kho
hc kh i bn thn bn, m cn bi n thng khng lin quan g n nhng iu
bn mun hc.
Gi s bn mun tham gia vo mt chng trnh o to v quy hach. Ngi ta yu cu
bn phi tham d kho hc v thng k - mt mn hc khng my thch th. Lm th no
c c nim say m mn hc ? Xc nh chnh xc quyn li c nhn, bn s c
c nim say m hc tp khi tham d kho hc ny.
Vic hiu bit v b mn thng k s gip bn c kh nng nhn bit v phn tch cc xu
hng trong cng vic, gip bn c nhng hiu bit thu o hn v nhng bo co nh
gi t l phn trm. y cng l mt cch nng cao kh nng c nhn. Nu bn l mt
ngi hm m mt mn th thao mang tnh c nhn cao nh bng chy hoc bng ,
kho hc thng k c th nng cao thm nim say m i vi cc mn th thao .
To c nim say m thc cht cng l mt phn thng cho bn. Nim say m vi
nhng lnh vc ny s nhen nhm nim say m trong lnh vc khc. Vic khm ph lnh
vc ny s gip bn p ng c nhng nhu cu ca c nhn, ng thi khin bn tm
hiu su hn, mt chui cc hnh ng c nh th c tip tc. Tng t nh vy, kho
hc v hi dng hc c th thi thc bn tm hiu v phng php nui c nc mn, t
bn hc ln c bnh dng kh di nc, tip n l tm hiu v k thut chp nh
di nc. C th, th gii di nc l mt kho hc khng bao gi kt thc i vi
bn. Vn ln nht y l bn s khng c thi gian theo ui chng.
Hc tch cc c th lm cho bn cm thy mt mi, nhng thc cht n li tip thm ngh
lc cho bn. Ging nh mn chy b hoc bi, i khi bn bt mnh phi thc hin,
nhng khi bt tay vo thc hin ri, bn s thu c ngy cng nhiu nng lng hn.
By gi, trc khi c tip, bn hy gii lao vi pht v ngh cch lm th no to
c nim say m hc tp nhng k nng hc m bn s c c trong cun sch ny.
Sau phi tr li vi trang ni dung v nhn vo tiu mi chng, bn s gn nhng
g bn c c vi thc t nh th no? S gn kt gip bn t c nhng k nng
hc tp no?
(Nn nh rng, cu tr li ca bn ch mang tnh c nhn, n c th khng ging vi
nhng cu tr li ca cc c gi khc v cuc sng ca bn l ca duy nht mt mnh
bn m thi).
3.2. WIIFM V HC TP SIU TC
ng c thi thc bn c cun sch ny l g?
Cun sch ny li cun bn bi n cp n vic nng cao vai tr ca bn vi t cch
l mt ngi sut i hc, v trch nhim ca bn i vi cht lng cuc sng. N gip
bn hc c nhng g c th hc t nhng tnh hung v s dng nhng iu hc c
em li li ch cho bn thn v cho nhng ngi m bn yu qu, ng thi i ph
mt cch c hiu qu trc nhng vn quan trng. Cun sch cng vit v "hc tch
cc" trong s so snh vi "hc th ng".
L mt ngi c trch nhim trong cuc sng, bn s bt s vic phi xy ra ch khng
ch i n khi chng t xy ra. Hc tch cc l hc gn vi thc t, hc trong cuc sng
hng ngy.
ng c bn mun tr thnh mt ngi hc tch cc l g? Ngi hc tch cc s c c
trnh cao hn, s c c hi thng tin nhanh hn, kim c nhiu tin hn, v nhn
chung s cm thy yu thch cuc sng hn. Nu bn l ngi ang i tm kim kin
thc, nhng kinh nghim v nhng bi hc trong cuc sng s t ng m ra trc mt
bn. Tr tu ca bn rng m tip thu v hp th kin thc, sau li hi h tip tc
tm kim. Tr tu s bc l t th gii ni tm v bt u i vo th gii rng ln hn.
Nim say m ca bn l khai thc c tt c cc con ng mi, nhn vo tng ng
ngch ln khut trong v vt qua tt c cc con ng quanh co g gh trong vic
tm kim tri thc.
Cng c nhiu kin thc, bn cng c nhiu la chn khi phi i mt vi nhng tnh
hung th thch. Cng c nhiu la chn, bn cng c nhiu kh nng c nhn. l
nhng g m cun sch ny cp n. Quyn lc c nhn l kh nng thm kn m bn
c th nhn thy trong mt nhng ngi c trch nhim vi cuc sng, thy nhng
ngi a ra nhng quyt nh mt cch t tin, bi v h c kh nng thu thp nhng
thng tin cn thit a ra nhng quyt nh ng n cho bn thn h.
Cun sch ny s a ra cho bn nhng phng php c chng minh l c hiu
qu, gip bn tr thnh mt ngi hc tuyt vi. Mi c gi u c WIIFM khc nhau
khi c cun sch. l nhng li ch vt tri hn hn thi gian v nng lng h
tiu tn - nhng yu t cn thit tr thnh mt ngi c kh nng hc siu tc. Bn
phi cam kt n nhn nhng phng php v bi tp trong cun sch ny, sau thc
hnh vi mc ch bin chng thnh mt phn trong cuc sng. Cho d mc tiu c th
ca h l g i na, th WIIFM trong cun sch ny cng u l "bi v n rt qu gi i
vi bn".
3.3. S BIU DNG
Khi bn t hi: "iu ny c ngha g i vi mnh nh?" th chc chn c mt s
"biu dng" trong cu tr li. Ti sao vy?
Nhiu ln, khi nhn vo nhng mc tiu cn hon thnh trong tng lai, bn u c cm
gic, mc tiu qu ln, ln t c cuc sng ca bn. Bn ngh ",tht v i nu mnh
c th thc hin c mc tiu ". Nhng sau khi t c mc tiu, bn li khng
cm thy n to ln na. N li vo qu kh, v bn s qun i s tho mn ca chnh
mnh v cng vic lm v chuyn sang mt d n mi m khng h nhn bit c
iu c bit mnh lm.
Khi bn hon thnh mt nhim v th vic biu dng cho k cng l mt vic lm rt
quan trng. N mang li cho bn cm gic v thnh qu lao ng, v s hon thnh v t
tin, ng thi xy dng ng c cho mc tiu sp ti. Biu dng s l mt vic lm cn
thit thc y ng c tip theo.
Trc khi bt u mt d n, hy quyt nh hnh thc biu dng khi bn kt thc d n
, trong c c nhng phn thng nho nh khi bn hon thnh tng khu trong qu
trnh thc hin. Bn c th quyt nh i n ti cng vi bn b sau khi c v thu tm
c nhng phng php trong mt chng ca cun sch ny, hoc t thng cho mnh
mt k ngh cui tun xa nh sau khi nghin cu ht ton b cun sch.
mt c quan cng tc vi SuperCamp, chng ti lun lun thc hin cng tc biu
dng. Mi khi chng ti t c ch tiu tuyn dng, chng ti u t chc mt ba
tic nh mi cc nhn vin trong c quan, v t chc ba tic hng nm k nim cho
mt ma h vi nhiu chng trnh thnh cng. Chng ti cng c gng c c nhng
bui nh th thng xuyn hn.
Chng ti, anh Joe, v ti c mt "l biu dng" ng nh sau khi chng ti xay
dng thnh cng mt chng Bear Valley, Caliornia. Trn ng tr v nh, chng ti
dng li cng vin quc gia Yosemite v m chai Dom Perignon. Chng ti ngi
trong mt khung cnh p tuyt vi vi nhng thc nc xung t ngn ni hng v,
nhm nhi chai sm-panh v hi tng v mt ma h thnh cng. Kh c th tng
tng ni lc chng ti vui nh th no. Ngy hm sau, chng ti tip tc ln ng
tr v nh, trong ngi cm thy nh c tip thm ngh lc vt qua nhng thch
thc tip theo.
L biu dng s nh du mi giai on c bit trong qung ng hng ti mc tiu,
n em n cho bn nim vui tt nh khi giai on c bn thc hin thnh cng.
3.4. NG L RA PHI L TH
iu sau y c hay xy ra i vi bn khng: Bn ang ngi d mt cuc hp hoc ngi
nghe ging, nhng li nhn chm chm ra ca s v bn tai nh vng vng mt ging ni:
"ng l ra mnh khng nn ngi y tt hn l mnh lm mt iu g khc".
Chng ta thng hay c cm gic nh vy, v thng hay mong mun lm mt iu g
khc hoc mt ni no m khng phi l ni chng ta ang .
bao gi bn c nhng suy ngh tng t nh th cha? Khi bn ang hc trng
tiu hc, bn ngh: "y khng phi l ch ca mnh, m phi l trng trung hc c s",
ri khi bn ang hc trng ph thng c s bn li ngh: "Trng trung hc ph thng
mi l ch dnh cho mnh". Rt nhiu ngi nh li l c nhng suy ngh nh th. Khi
h hc n trung hc ph thng, h nhn thy rng, hc sinh nm th nht ca trng
trung hc khng phi l ch ca h, m phi l hc sinh nm cui. n khi l hc sinh
nm cui, h li ngh ng l ra h phi vo hc trng cao ng. Ri khi bc vo cuc
sng, h tic nui hi tng li nhng ngy thng trng cao ng v ngh rng, trng
hc mi thc s l ni em li cho h nim vui.
Nu bn cng ging nh nhng ngi ny, bn s sng mt cuc sng vi suy ngh l
mi vic ng l ra khng din ra nh th. iu ny nh hng nh th no i vi bn?
Bn phi tr gi bng cht lng cuc sng ca chnh mnh. Bn tiu tn rt nhiu thi
gian khi khng tp trung vo nhim v trc mt. ang d hp, nhng li m tng v
mt cuc i cu c hay chi gn, lc bn s cm thy mnh c li, bi trc mt bn l
mt khi lng cng vic khng l cn phi hon thnh. Ging ni trong u lun ko
bn khi cuc sng hin ti l ging ni ca "ci ti". Nhng s khng thoi mi v
khng thun tin cng c gi tr nht nh. Mt mt, n bt tr c ca bn phi hat ng.
Mt khc n m rng s hiu bit v kinh nghim ca bn.
ng l ra phi l th - thi nh hng n s nghip ca bn
Khi bn phi tham d mt cuc hp bun t, bn hy ngh v nhng iu ng gi m
bn s nhn c nu nh bn thc s tp trung, say m v tch cc tham gia tho lun.
Bn c th s ngc nhin v kt qu t c. Tng t nh vy, khi bn ang chi gn
v tham gia vo cc hat ng vui chi gii tr khc, nn vui chi thoi mi, ng bao gi
ngh v khi lng cng vic trn bn ang ch bn.
Nu bn vn cm thy "ng l ra khng phi nh th", bn hy th t ni "n l th
y!". Bn hy t tin ni tht to. Hy lm nhng cng vic nh ra bt a, dt ch i
do, lau chi bn gh. Sng trong nhng pht giy nh th, bn s nhn thy gi tr trong
cng vic ca mnh ang lm. Hy c gng lm vic mt cch hiu qu v hon thin,
nhng kin thc t i s gip bn lm vic tt hn trc.
Nu bn c th hc c cch xy dng mt tnh hung tht nht hoc hc mt cch chi
tit c ngha l bn hc c cch a mnh vo mt phm vi tri thc l tng cho
vic hc - nhn nhng chi tit nh, cm thy tch cc v cam kt tr thnh ngi hc tt
nht. Thi tch cc m bn xy dng c khng my kh khn trong i sng ca
bn, t nhng vn n gin nh cc bui hp cho n nhng vn ln nh nhng d
n phc tp. Hn na, bn s tn hng thi gian rnh ri ca mnh mt cch hiu qu
hn.
No by gi, trc khi bt u nghin cu tip phn cn li ca cun sch, bn hy ni:
"y chnh l iu mnh cn! Mnh s tip thu tt c nhng g mnh c c trong tng
trang sch. Mnh s lm tt c cc bi tp quan trng. Mnh s dnh 100% thi gian v
cng sc tr thnh mt ngi hc siu tc. Khi mnh c xong v hp th c ht
nhng li ch m cun sch ny em li, mnh s t chc mt "l biu dng" nh du
s kin ny".
Ti bit, ti bit
Hy nh du vo trng nu bn hiu khi nim:
o Ti bit "hc tch cc" c ngha l g v ti sao ti mun tr thnh mt "ngi hc tch
cc".
o Ti nm c phng php "to nim say m" trong cc tnh hung hc tp ca mnh.
o Ti bit cch a mi vn tr nn cn thit i vi ti.
o Ti bit ng c ca mnh khi c cun sch ny.
........................................................................................................................
o Sau khi c xong cun sch, ti s k nim s kin ny di hnh thc:
...........................................................................................................................
4. TO KHUNG CNH HC TP: MI TRNG HC TP NG N
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Thit lp c mt bu khng kh thoi mi v vui v.
- S dng m nhc gip bn cm thy vui v, minh mn v sn sng tp trung.
- Sng to v chn cc loi nhc khc nhau.
- S dng nhng vt dng ni bt chc bn phi c thi tch cc.
- Tc ng vi mi trng tr thnh ngi hc tt hn.
Lm vic trong mt mi trng c sp xp mt cch hp l, bn s cm thy d pht
trin v duy tr thi tp trung hn. V thi tp trung s gip bn thnh cng.
Khi dn dng sn khu cho mt v kch hay mt bui biu din m nhc, nhm dn dng
c bit ch n tng chi tit nh. nh sng, m thanh, mu sc v hnh thc sn khu
lm nn mt b cc ring, gip chuyn nhng thng ip ph hp n khn gi.
i vi ngi hc siu tc, nhng yu t v mi trng cng ging nh phc trang trn
sn khu m cc din vin s dng. Cch thc sp xp c, loi m nhc s dng, nh
sng v nhng gio c trc quan treo trn tng v bng tin, tt c u cn thit to
nn mt mi trng hc tp ti u.
Nu c to dng ph hp, mi trng hc tp s tr thnh mt cng c c gi tr trong
vic xy dng v duy tr thi tch cc. Nh chng ti s cp n chng 5, thi
tch cc l mt ti sn v gi i vi qu trnh hc tp.
Kim sot c mi trng, bn bc u kim sot thnh cng qu trnh hc tp.
Nu phi nu r nguyn nhn ti sao cc chng trnh ca chng ti li thnh cng n
nh vy trong vic gip mi ngi tr thnh mt ngi hc tt hn, ti s ni rng,
chnh l bi v, chng ti c gng to c mt mi trng tuyt ho v c th xc
cng nh tinh thn cho hc sinh.
To mt mi trng ti u c v th cht
ln tinh thn cho hc sinh
Hy kim tra:
o Cc trang thit b v cch sp xp.
o nh sng.
o m nhc.
o Gio c trc quan: p phch qung co, tranh nh v bng tin.
o p ng nhu cu cho hc sinh.
o Nhit .
o Cy ci xung quanh.
o S thun tin.
o Hnh thc chung.
Trc khi bt u mt kho hc c nhn vin ca chng ti i ti tng lp hc v
chuyn lp ra mt a im m cc hc sinh cm thy thoi mi, cm thy c
khuyn khch v gip . Chng ti a h vo mt khung cnh c y cy xanh v ting
nhc, v khi cn thit, chng ti iu chnh nhit v tng cng nh sng. Ngoi ra,
chng ti cn lt m gh hc sinh cm thy m i hn, lau chi ca s, trang tr
tng lp hc bng nhng bc tranh p mt v nhng biu ng ng vin tch cc.
Ngy khai trng, hc sinh nh b cun vo mt mi trng hp dn thoi mi v sng
sa, mi ngi u c i trng ca h ng n. H lp tc ho mnh vo nhng tr
chi vi i, bt u kho hc vi cm gic thn thit. H cm thy thoi mi v hnh
phc trong nhng ngy u tin c bit quan trng ny.
Dn dn, sau mt vi ngy, thng qua cc bi tp giao tip v cc hat ng khc, h s
bit v cc bn khc trong i. Chng ti to cho h cm gic thoi mi khi sinh hat
trong nhm. Trong mt mi trng an ton ny, h s ci m ni rng phm vi thoi
mi ca mnh v th lm nhng iu mi m - chnh l mt trng thi l tng gip
hc tp t kt qu tt. Ch khi no hc sinh ca chng ti ch ti vic to mt trng
thi tr tu nh vy, chng ti mi gii thiu cho h cc k nng hc tp gip h hc tt
hn trong trng.
Bn c th d dng to mt mi trng l tng cho mnh nh v cng s. Di y l
phng php to mi trng l tng .
4.1. KHUNG CNH NH B XUNG QUANH BN - SNG TO RA KHNG GIAN
LM VIC
Chng ta hy bt u vi khng gian lm vic, nghin cu v hc tp ca c nhn. Bn
c th bin khng gian ny thnh mt mi trng ti u, bi v ch c bn mi sp xp
c nhng chi tit theo cch ph hp vi bn.
Trong chng 6, bn s nghin cu v cch thc thu nhn, lnh hi v x l thng tin
theo cch ring - l phng php hc ca bn. Mt kha cnh khc cn phi ni ti l
nh hng ca nh sng m nhc v bi tr phng hc i vi bn. Nhng yu t s
to mt bu khng kh d chu v thoi mi, bi v ch trong trng thi "tp trung thoi
mi" bn mi tp trung cao v mi c kh nng hc d dng nht. S cng thng v
mt mi s chch hng cung cp mu, v lm chch hng ch ca bn.
Bn s to c mt trng thi tr tu l tng cho vic hc tp khi bn mun m rng
khng gian thoi mi ca mnh v th lm nhng iu mi.
Hy bt u t mi trng gia nh bn. N s tc ng ti ni lm vic/trng hc, v
cng ng.
Gia nh l ni l tng bn bt u thc hin cng vic to khng gian ca mnh, bi
y bn c th t do thay i v lm vic tu thch. Cm gic thn thit gip bn xy
dng phm vi an ton vt ra ngoi khng gian gia nh. Sau khi thnh cng trong vic
xy dng mi trng hc tp ton din nh, bn c th p dng nhng g c ch cho bn
nh i vi cng vic cng s v khng gian lm vic khc bn ngoi gia nh.
Tt hn ht, bn cn phi c mt khng gian ring bit ngay trong gia nh mnh. l
cch tt nht gip bn khng b sao lng. Nu bn khng c phng ring, hy tm mt
gc yn tnh, c th l mt phn ca ga-ra ni khng c my xe c i qua, cng c th l
mt tng xp, mt phng trn tum nh, hoc thm ch l mt kho cha c sau nh.
Hy sng to v vn dng tr tng tng ca bn tm mt a im hc tp tt hn.
Sau khi tm c mt khng gian cho ring mnh, bn c th lm vic ca mnh. Mt
s ngi thch mi trng lm vic chnh thc, trong khi nhiu ngi khc li thch t do
thoi mi trong mt phm vi khng c nh. Hy nghin cu cc t th gip bn d tp
trung v lm c mt khi lng cng vic ln m khng cm thy mt mi. Bn ngi
trn gh i din vi bc tng, nm vi t th thoi m trn sn nh, hay ngi chic
bn bp trc ca s? C th bn thch c khng gian c nh v khng gian t do thoi
mi, thch ngi trn gh c v nghin cu, sau chuyn sang bn vit.
Tip n, chng ta hy xem xt n yu t nh sng. Tt nhin, khng gian phi sng
bn khng cn phi cng mt ra nhn, nhng vn c nhng im khc bit cn phi
bn n. Nhiu ngi thch mt cn phng c nh sng thng nht, trong khi nhng
ngi khc li thch nh sng ch tp trung vo ch h lm vic. Mt s li thch kt hp
nh sng. Do nh sng c th l mt d n t tin, nn bn c th gi tng ca
mnh khi cng s, lp hc v nh nhng ngi bn trc khi u t cho mnh.
Hy ngh v cc t th m bn c th d tp trung
Mt s ngi thch t th ngay ngn, mi trng lm vic c nh:
o Bn.
o Bn gh.
o Mt ni c bit.
o Mt khng gian lm vic trt t.
Mt s ngi khc li thch mt khng gian t do, thoi mi:
o Bn bp.
o Gh.
o S dng mt s a im khc.
o Tt c mi ch m h c th nhn thy.
Sau y l mt s chi tit quan trng xem xt mi trng t nhin ca bn:
Bng tin, ni bn c th t nhng gio c trc trc quan thc y qu trnh t duy.
Gi sch v ti liu tham kho.
Mt "h thng bt gi" ghi li nhng tng ny ra trong u bn m c th vn
dng c sau , v d s ghi chp hoc i ghi m.
Thi gian biu hng ngy sp xp thi gian.
Nhng khu hiu mang ni dung tch cc, hp dn.
Hai chi tit sau cng c ngha c bit quan trng i vi mt mi trng hc tp ti
u, ng chng ta lu tm.
4.2. M NHC - YU T NG VAI TR C BN I VI HC TP SIU TC
L do khin chng ti khng nh, m nhc l yu t quan trng i vi mi trng hc
tp gip ngi hc c kh nng hc tp siu tc: n ph hp v tc ng n cc ng
n cc iu kin v sinh l ca con ngi. Trong sut mt ngy lm vic tr c mt mi,
mch v huyt p ca ta c chiu hng tng ln. Cc sng no s tng tc , cc c r
ri. Sau khi ngh ngi th gin, mch v huyt p gim xung, cc c linh hat hn.
Trong iu kin bnh thng, ta kh c th tp trung khi ang t th hon ton th gin,
v cng kh c th th gin khi ang tp trung cao .
Tin s Georgi Lozanov, tc gi ca nhng phng php hc tp tng cng c vn
dng ca SuperCamp, tm ra mt cch thc gn lao ng tr c tch cc vi tm sinh l
thoi mi hc tp t c hiu qu cao hn. Sau nhiu th nghim vi cc hc sinh,
ng nhn thy rng m nhc l yu t quan trng, "Th gin nghe mt bn nhc
gip tr c lanh li v kh nng tp trung cao".
Loi nhc m Lozanov nhn thy l c hiu qu nht l nhc Baroc nh nhc ca Bach,
Handel, Pachelbel v Vivaldi. Cc nh son nhc ny s dng nhng nhp iu c
bit, trng khp nhp hat ng ca b no. Nhc Baroc c 60 nhp/ pht, trng vi nhp
p trung bnh ca tim chng ta. Nhiu nhc s ng i v cng ngc nhin khng hiu
lm sao m nhng nhc s ca 300 nm v trc c kh nng son nhng bn nhc vi
chnh xc v ton hc cao n nh vy.
C th bn cng bit, nh hng ca nhc Baroc khng ch dng li con ngi, m
thc nghim cho thy, cy ci cng c cnh l xum xu, b r lan rng khi nghe nhc
Baroc, thm ch chng cn nghing hn v pha nhc nh hng v pha mt tri n
nh nng. Tng t, khi nh mt bn nhc rock chi tai, nhng cy ny s qut li v
cht.
Ngi ta cng cho rng, m nhc nh thc c kh nng sng to thuc v trc gic
ca no tri. Do vy, nhng d liu c a vo b no ho nhp vo c qu trnh. No
phi ca bn c xu hng xao lng trong sut cc cuc hp, bi ging, thng xuyn m
tng v nhn ra xa khi cn phi tp trung. Chi nhc l mt phng php hiu qu
chim lnh c no phi khi cn tp trung vo cc hat ng ca no tri.
Nhng khu hiu c ni dung tch cc treo trn tng s thc tnh kh nng tim n ca
bn.
"Hy lm bt k iu g bn c th lm, v bt k iu g bn m ti. Trong s to bo c
cm hng, c quyn lc v c sc li cun k diu". - Gothe -
SuperCamp, chng ti s dng m nhc mt cch c hiu qu cho cc hat ng v
mc ch khc nhau. Chng ti s dng n lp nn mt cch thc cng nh ph
hp vi cch thc . V d, khi cc hc sinh ang tp trung vo mn hc, mt iu nhc
Baroc ni ln nh nh ngoi sn. Trong cc bui ngh gii lao, chng ti bt to iu
nhc vui v, lc quan, bi v cc iu nhc ny khuyn khch cc hat ng th cht nh
nhy, lc ngi. iu gip chng ti to c mt phng php lc quan, vui v v
tch cc. Do vy, vi pht gii lao c th gip cc hc sinh tp trung hn khi h vo lp
hc. Ti khuyn khch bn nghe nhc Baroc khi lm vic, nghin cu v sng to. Nu c
th, bn c th kim mt b stereo hoc mt chic radio nh t trong khng gian lm
vic ca mnh.
4.3. DU HIU TCH CC
Ni n nhng du hiu tch cc l ni n nhng tc nhn kch thch p ngay vo mt
bn, gi nhc bn rng, bn c kh nng vt tri. Di y l mt s iu bn c th s
dng trong cng vic ca mnh.
" tng bt u" c vn dng nh nhng trch dn v khu hiu sng ng
Cu ni ca Goethe di y c treo trn tng c quan ti trong nhiu nm: "Hy
lm bt k iu g bn c th lm, v bt k iu g bn m ti. Trong s to bo c cm
hng, c quyn lc v c sc li cun k diu".
Bn c th tm " tng bt u" trong cc cun s tay ghi chp nhng on trch dn,
trn bo ch v nhng ti liu khc. Chng 5, chng ti lit k mt s li trch dn
m bn c th vn dng chng lm khu hiu v treo chng mt ni no trong
khng gian ca mnh.
Chng nhn v trao gii thng cho nhng g bn va t c
Vn bng, gii thng, cp cho nhng thnh tu th thao t c, v tt c cc gii
thng khc u l nhng du n gi nhc rng, bn l mt tm gng hon ho ti nng.
"Thi im t nh cao"
Thi im t nh cao l thi im bn t c mt iu g c bit, bao gm c s
vui sng khi bn t c iu . Chng ti thng gp cc bc nh th hin thi im
trong chuyn mc th thao ca cc t bo, l giy pht chin thng m cc nh
nhip nh chp c. Tm nh chp bn giy pht th hin mt cch ho thin
thnh cng trong cng vic m bn ang m nhim. Tuy nhin, bn cng c th ti to
cm gic ny bng nhng trang vit hoc bng mt vt lu nim nhn dp ny. Nhiu nh
vn gi ghm cn thn trang ba ca mi cun sch c xut bn. Nhng ch doanh
nghip nh thng gi v treo nhng ng la u tin m h kim c trong s
nghip kinh doanh ca mnh.
Nhn xt, qu tng v phiu nh gi ca bn b v ng nghip
Trong th gii bn b ny, nu c mt ai dnh thi gian cho bn bit h nh gi v
bn nh th no th bn phi hiu rng, h rt quan tm n bn. Nhng li nhn xt v
nhng mn qu ca h s gip bn hiu c mnh v hiu c ngi khc.
Ti c quen mt nh vn. B ct gi rt cn thn tm thip m b nhn c t ngi ch
gi ca mnh. Trn tm thip c ghi "gi n nhng ngi bit chinh phc nh cao" v
dng ch "gi n vi tt c nim yu thng v ngng m". i vi nh vn ny, tm
thip gi cho b k nim v nhng giy pht t c thnh cng, b lun vui sng
v hoi nim v n.
Mi ngi cn c nhng nh gi tch cc trong mi trng lm vic ca ring h, bi
chnh nhng nh gi ny gip cho h lun gi c thi t tin khi cng vic kh
khn, khin h cm thy c coi trng v khch l hn. iu ny rt quan trng i vi
lng t trng ca h.
4.4. MI TRNG LM VIC NH B TRONG MI TRNG RNG LN BAO
LA CHUNG
Ni n mi trng nh b l ni n phm vi nh b ca bn v do bn c quyn kim
sot. Nu bn lm cho mi trng nh b ca mnh thnh mt ni bn cm thy an ton,
thun tin v c qu trng th chnh l im khi u vng chc nht cho bn bc
vo th gii bao la. Dn dn, bn s c kh nng m rng phm vi an ton v m rng
tm nh hng ca mnh vo mi trng rng ln. Bn t kim sot v nhng g xy ra
trong mi trng rng ln nhng c th quyt nh mc lin h vi th gii bn ngoi.
Nghin cu nhng con chut trong phng th nghim ca mnh, tin s Marian Diamond
nhn thy, cng nh con chut sng trong mi trng phong ph s c kh nng hc
tt hn (mi trng phong ph m b cp y l mi trng m chut c chm
sc tt v c th tham gia vo nhng tr chi khuyn khch kh nng t duy ca n).
mi la tui, t khi sinh ra cho n lc v gi, nhng con chut sng trong mi trng
phong ph ny u gii quyt mi tnh hung tt hn nhng con chut sng trong mi
trng ngho nn.
Nu Diamond nghin cu v con ngi th b cng tm thy hin tng tng t. Tuy
nhin, l do khin b thc hin nhng th nghim ny trn chut l bi v b mun nghin
cu v nh hng ca mi trng n gii phu sinh l b no. B nhn thy rng, bng
nhng tc ng ca mi trng, b c kh nng thay i cu trc b no! c bit, vi s
tc ng ca mi trng, nhng t bo v no s ln hn. Bng vic vn dng nhng
thay i ca mi trng, b tm ra mi lin h gia nhng nh hng ca s thay i
vi nhng hnh vi tt. Khi thay i chi khong 2 ln trong mt tun, kt qu
c nhn thy r rt, s thay i khng khin bn chut bun chn m chnh n
khuyn khch chng ti nhng thch thc mi.
Hai nh khoa hc khc cng thc hin nhng th nghim, trong mt s con chut
c th xem nhng con chut c sng trong mi trng phong ph chi mt chung
khc. H nhn thy rng, ch c s quan st th ng thi th cha . Nhng con chut
ch quan st thi khng pht trin c kh nng hc tp v km hiu k hn nhng con
chut t chi chi. hc tp v gii quyt vn tt hn, th chng phi c tip
xc vi mi trng.
Nhng iu trn y c ngha g i vi bn? Ngi ta nhn thy rng, xt v sinh l v
ho hc, b no ca ngi v chut c nhiu im tng ng, ( l mt trong nhng
nguyn nhn loi chut hay c s dng trong hu ht cc nghin cu). Nhng th
nghim trn chng c gi thit cho rng, cng tip xc nhiu vi mi trng, bn
cng thnh tho trong vic i ph vi cc tnh hung v cng d dng tip nhn nhng
thng tin mi. Ti sao vy? Bi v, mi khi tip xc vi mt tc nhn kch thch mi
trong mi trng, bn hnh thnh c mt khi lng kin thc ca ring mnh, gip
bn c thm thng tin s dng khi phi tip cn vi tnh hung tip theo.
Bn c nhiu c hi tip xc vi mi trng v c th hp th nhng sc thi mun
mu mun v ca th gii xung quanh. Bn cng c th hc mt iu g sau mi ln
tip xc, t vic cuc t trong vn cho ti vic i ti lp hc bui ti. Hy ra khi nh,
bn s thy mnh nng ng hn. Hy th nm ly nhng c hi v lm mt iu g
mi m hn!
Chng ti mun a ra mt v d n gin, khi bn nh bin mt gc trong th gii
ring ca bn l khong sn sau nh thnh mt vn cy, ni m vo bui sng ma h,
bn c th ngi c bo hoc c th hnh din mi bn b n thng thc c ph. Bn
cn phi quan tm n nhng g? Trc tin, bn hy tm kim tng thng qua sch
bo, tp ch v lc tm trong th vin mt s cun sch v lm vn. Sau , bn c th
lit k mt lot cy v cc vt liu khc cho khu vn ca bn v trao i vi nhng
ngi c kinh nghim trong lnh vc ny. Sau khi hc c nhng iu cn thit, bn th
kin quyt mua nhng vt liu v mang chng v nh. Bn hy nghim cu, chnh sa
bin khong sn thnh mt ni tuyt vi nh bn tng tng. Tip n, bn li
nghin cu v mi trng vt l, v cc sinh vt sng trn Tri t.
Hy tn dng nhng c hi khi n n, hoc to c hi khi n cha n. iu s gip
bn m rng c phm vi an ton v nng cao tm hiu bit.
Dn dn, bn tch lu c ngy cng nhiu kin thc trong lnh vc . Nhng iu c
bn nht l tt c nhng kin thc ny u c th s dng trong cc tnh hung khc.
Tip xc vi mi trng cng c ngha l bit nm ly nhng c hi khi chng n v
bit to c hi khi chng cha n. Nu bn c mi i chi du thuyn hoc hc lt
vn, hy quan tm c bit n li mi . Hy nh rng, tham gia tch cc vo cc hat
ng s tt hn l ch th ng quan st. (ng nhin, i ra ngoi xem cn tt hn l
ngi nh). Nu bn ngi xem nhng ngi thn tung nhng qu cu la ln khng kh
v ngh "mnh cng c gng lm c iu " th hy th lm! Nu bn mun nghin
cu thm mt iu g m bit c rng, s c mt bui tho lun v vn , hy
c gng thu xp tham gia bui tho lun.
Hy tn dng nhng c hi khi n n, hoc to ra c hi khi n cha n. iu s
gip bn m rng c phm vi an ton v nng cao tm hiu bit.
Cui cng, tip xc vi mi trng c ngha l nm c nhng i thay. Tht n gin
v an ton khi lun trong trng thi giam mnh, nhng bt khi trng thi v
hng ti mt iu g mi m, ta phi mt mt khong thi gian di. Chnh qung thi
gian kh khn a nhng iu thay i vo cuc sng, chng hn nh nhn mt cng
vic mi, s m rng phm vi an ton v phm vi kin thc ca bn. N s m ra trc
mt bn nhng iu mi m trong mi trng.
Nhng pht hin ca tin s Diamond v nhng con chut c kh nng hc tt hn trong
mi trng phong ph, thm ch khi tui ca chng gi, cng gip ch rt nhiu cho
bn. C ngha l, bt k tui no, t tr ti gi, bn cng c th hc tr thnh mt
ngi tt hn. Nu bn lun m lm c mt iu g, hy c gng lm c iu !
Bn s cm thy tho mn khi hon thnh c iu , ng thi bn cng s nm c
phng php hc tp siu tc.
Mi trng cng gip bn sm hi phc sc khe
Muffy Davis l mt vn ng vin trt tuyt ni ting, ng thi l thnh vin ca i
pht trin b mn trt tuyt ca M. C lun lun thc c kh nng ca mnh v
dc. Thng 2/1989, trong mt ln tp luyn trn sn tp Mount Baldy ti thung lng Mt
tri (Sun Valley) Idaho, thc v bn thn ca c tan v. Muffy chao o mt vt
di, ri xung vi tc c 35 dm/gi v m vo cy. Tai nn ny khin c b bi lit
phn thn di.
Trong ba thng ri iu tr, cn phng trong bnh vin ni Muffy nm tr thnh mt
mi trng khuyn khch c dn ht sc lc cha lnh vt thng. Xung quanh c l
tt c cc vt dng khch l gip c bt u hi phc: nh ca gia nh v bn b, hoa, th
chi, nhng biu ng c bn b in trn my tinh nh "Muffy i, chng ti yu bn"
v "chc bn mau hi phc nhanh".
Muffy cng bin cn phng trong bnh vin thnh ni chun b chin dch theo hc
ph thng c s. V tip theo nhng ngy bnh vin, c theo hc ph thng trung
hc, c bu lm lp trng v tt nghip ph thng trung hc vi GPA l 3,39.
Mc d vn ngi trn xe ln, nhng hin nay Muffy quay li vi th thao. Nhng thit
b c bit gip c chi tennis v lt vn, c cn thc nh tip tc chi mn th
thao trt tuyt.
Hin nay, Muffy l sinh vin ca trng i hc Stanford. C c k hach theo hc
ngnh dc v tp trung nghin cu s kt hp gia tinh thn v th xc gip mnh
phc hi nhanh. C vn dnh ht sc lc to ra mi trng mang tnh khch l cho
chnh mnh. Mc d cc bc s iu tr cho Muffy khng dm m bo bt c iu g,
nhng Muffy vn tin rng, c c th i tr li. V nu ai tng bit Muffy th c th tin
rng iu l c th.
4.5. CNG C LI KIN THC ("THI GIAN NGH GII LAO")
SuperCamp, nhng bui ngh gii lao l mt yu cu bt buc i vi mi bui hc.
N quan trng n ni, nhiu khi chng ti t cho hc sinh t quyt nh thi im ngh.
Nu c mt hc sinh no gi tay v ngh c ngh th chng ti quyt nh c
lp ngh gii lao lun.
C rt nhiu l do chng ti quyt nh nh th. y, ti ch cp n mt s l do.
Th nht, trong bt k mt bui hc no, bn s nh rt tt nhng thng tin m bn c
hc trong tit u tin v tit cui cng. Do vy, nu bn c ngh gii lao trong vi
pht, bn s nh nhiu thng tin hn. Nu nhng bui ngh gii lao ngn ng vai tr
"tin quyt". Th hai, khi u c ca bn mt mi, cn phi thay i trng thi t duy,
bi vy, vi pht ngh gii lao s em li sc sng mi cho cc t bo no, gip bn c
th tip xc vi nhng cng thng tip theo.
Gi ngh gii lao cng l thi gian bn cng c li kin thc tip thu v lu gi nhng
kin thc trong tr c ca bn. Nu bn ang lm vic mt cch tch cc v ang tip
xc vi mt th gii rng ln th ngh gii lao c ngha l quay li vi phm vi m bn
cm thy d chu trong khng gian c nhn ca bn, hay "mi trng nh". Trong khng
gian ny, bn c th ngh ngi, gii tr, tip thu nhng g bn khm ph c trong th
gii rng ln.
Nu bn ang lm vic nh hoc cng s th ngh gii lao c ngha l ng dy lm
mt iu g trong mt thi gian ngn. Thay bn nhc ang nghe sang mt bn nhc
nhanh v vui v, sau tp mt vi ng tc th dc nhp iu trong 10 pht. Bn cng
c th i do, chy ln, xung bc cu thang trong vi pht, ngi trn c v ngm my,
chi a vi ch hoc lm bt c iu g thay i trng thi t duy v th xc ca bn
trong mt thi gian ngn.
Phng php hc tp siu tc l s tc ng ln nhau gia lm vic v chi, gia s
khuyn khch bn trong v bn ngoi, gia thi gian s dng trong phm vi an ton ca
bn v thi gian s dng bn ngoi khng gian rng ln. Bt k bn nh hay cng s,
th vin hay mt ni no , cn phi nhn thc c rng, bn c rt nhiu c hi
tip xc vi mi trng, iu quan trng l bn s chn c hi tip xc no. Kim sot
mi trng nh th no ng ngha vi vic bn s hc nh th no.
Ti bit, ti bit
Hy in vo ch trng nu bn hiu khi nim :
o Ti tm c mt ch trong nh mnh to ra mt khng gian lm vic v sng to.
o Ti bit chn trang b v nh sng cn thit gip mnh t duy tt nht.
o Ti bit rng, m nhc c th gip ti tp trung trong sut bui hc.
o Ti bit 4 du hiu tch cc c th s dng trong khng gian lm vic tip thm sc
sng cho tr c:
1. ______________________________________________
2. ______________________________________________
3. ______________________________________________
4. ______________________________________________
o Ti bit ti s tr thnh mt ngi hc tt hn nu ti tip xc mang tnh xy dng vi
mi trng.
o Ti bit rng ti cn phi ngh gii lao tip thu c nhiu kin thc nht trong cc
bui hc, c trong khng gian c nhn v mi trng bn ngoi.
5. GI THI CHIN THNG: BN S LM G NU BIT MNH KHNG TH
THT BI?
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Hiu c F l ch ci vit tt ca t Feedback (phn hi) nhiu hn Failure (tht bi).
- Lc chn phn ng ca mnh v t khuyn khch to c ng c cao.
- Vt qua c nhng tr ngi bng cch a ra cho mnh nhng thng ip tch cc.
- Kim sot c tm trng bng cch kim sot cch th hin nt mt v c th.
ngh chin thng s gip bn tr thnh ngi chin thng. iu l gii ti sao bit
cch gi thi chin thng l rt quan trng. Trong chng ny, bn s hc c
phng php chuyn t nhng iu tng nh tiu cc thnh tch cc v bin nhng ci
hn ch thnh nhng c hi.
Khi bt tay vo hc tp, iu g c gi tr nht i vi bn? Tr tu? Gen di truyn? Hay
s gio dc?
Tt c nhng iu trn u gi mt vai tr nht nh trong kh nng hc tp ca bn.
Song, c mt iu nh hng n qu trnh hc tp ca bn nhiu hn tt c cc yu t
trn cng li. chnh l "thi chin thng".
Nu bn k vng bn thn mnh, c lng t trng cao v nim tin chin thng th bn s
thnh cng, s t c nhng kt qu cao. Ngi xa c cu: "Ci g ngh n, n s
n" v Henry Ford b sung thm: "Bn lun ng khi quyt nh c th lm c iu
g v khng lm c vic g". Hy ngh mnh l ngi chin thng bn s ch gi thi
tin cy, mi th s thay i ngay tc khc. Kh nng s bin thnh trin vng hoc hn
ch s tr thnh c hi. Bn hy nh li nhng g chng ta ni v b no chng 2,
tnh cm tch cc s l con ng dn ti thnh cng ca bn.
Bn s c gng thc hin nu bit mnh khng th tht bi? Bt u cng vic kinh
doanh? Thay i s nghip? Vit sch? Hay quay tr li trng hc? Ti mun bn dng
hc y v ngh ti 4 vic bn mun thc hin trong cuc sng. No, hy dng c.
Song iu g ngn cn bn thc hin nhng vic ? Nhiu khi, chnh l s s hi: s
tht bi, s b t chi, s b bc ra khi phm vi an ton vo mt vng mi y nguy
c thch thc. S s hi chnh l ro cn v hnh gi bn trong mt th gii ring khng
c nhng th thch, mo him, nim vui, iu k diu v s khen ngi. Hay ni cch
khc, ni s s ngn bn khai thc v khm ph kh nng v hn ca mnh.
Hy gi thi tin cy, mi th s thay i ngay tc khc
Bn s lm g nu bit mnh khng th tht bi?
1. ______________________________________________
2. ______________________________________________
3. ______________________________________________
Khi bt tay vo lm bt k vic g, bn khng ch l ngi c quyn quyt nh m cn l
ngi ton quyn quyt nh nhng g xy n vi bn.
Ngay t khi cn b, vi bn cht hiu k t nhin bn mun tho mn tt c mi th
trong cuc sng, mun nm ly nhng thi c t c nhng thnh cng, nim vui,
nng lng v nh ho quang rc r.
Khi cn l mt a tr b xu mi ch bit b, bn quan st nhng ngi ln i v
quyt nh s c lm theo. Dn dn, bn pht trin c nhng k nng cn thit
hc i. u tin, bn hc cch nhm ngi dy, sau hc cch gi thng bng trn i
chn nh xu; tip n bn tp vn i men hoc b m dt. Khi bn hc nhng k nng
ny, rt nhiu ln bn lng ngng v b ng au. Nhng c bao gi bn dng li v ngh:
"Mnh ngh l mnh khng th i c. Mnh s ch b trong sut phn i cn li. Tt
nhin l khng! Bn c gng tng ngy v c c nhng thay i trong phng
php hc i n mt ngy bn c th t i c mt vi bc. T nhng bc i u
tin ny, bn chp chng i khp mi ni, m trong b no b t hnh phc ca mnh, bn
lun gi c mt nim rng mnh i c l l ng nhin.
Failure = Feedback (tht bi = thnh cng)
Thy c iu quan trng trong qu trnh tp i cng l cch bn nhn thc c nhng
tht bi. N khng phi l iu g ln hay khng khip khin bn cm thy mnh ti t
hoc ngu dt, ngn cn bn theo ui mc tiu ca mnh. Khi b ng, bn khng bao gi
c ngh: "Tht l ng xu h! Mnh hy vng l m khng nhn thy!", m thay vo ,
mi tht bi nh l bn p bn thnh cng. chnh l nhng thng tin phn hi cn
thit gip bn thay i li phng php. Ch khi bn hc c mi th t mi ln tht
bi, bn mi sa cha c nhng li ca mnh v t c thnh cng cui cng.
Bn cnh s nht nht, s hi, bn l mt ngi lun kht khao mt cuc sng y .
Thnh cng
Nim vui
Nng lng
nh ho quang rc r
Bn c th i khp ni tm kim thnh cng ging nh cch bn t c mc tiu tp
i. Trn thc t, nu khng phi l v vn nhng thng ip mang tnh tiu cc tn cng
bn hng ngy, th bn c th i ht cuc i mi hiu c rng, mnh c th lm bt c
iu g khi quyt nh m khng cn n nhng kh khn.
Khi hc i, bn nhn c s c v nhit tnh ca ngi ln, hoc nu khng c s c v,
th t nht cng khng ai ni vi bn rng "hy qun n i, d th no my cng khng i
c u". Tuy nhin, sau ny trong cuc sng, nhng li nhn xt v nhng thng tin
phn hi khng tch cc s dn n ti tp. Hu ht, nhng ngi a ra nhng
nhn xt ny u khng ch , m h ch c nh tt l c gip bn gim bt cng
thng.
C th, c mt ngy no , bn t trng tr v nh trong tm trng bc dc, kh chu
bi bn nm trt bng khi chi bng r. Khi m bn an i: "Con yu, ng qu lo
lng, c phi ai chi bng r cng gii u!". l mt li nhn xt v hi, nhng mang
n rng, con ng lng ph thi gian bi v con khng gii mn bng r.
Nhng iu tng nh n gin chnh l nguyn nhn dn n thi tiu cc.
Khong 12, 13 tui, bn nhn thc rt r rng, c rt nhiu vic bn khng c kh nng
lm. Bn khng phi l ngi din thuyt trc m ng, khng phi l ca s, khng
phi l ngh s... Thc t, bn khng bit chc chn mnh l ai, bi v bn khng t tin
thnh cng trong bt k lnh vc no. Bn nhng tht bi tr thnh mt chu trnh
tiu cc ko bn xung v bn rt ht nng lng ca bn.
Ch khi hc c mi iu t mi ln tht bi, bn mi c th ti thnh cng cui cng
ca mnh.
Tht bi = Thng tin phn hi

S thnh cng
Trong qu trnh hc tp thnh tho mt mn hc hoc mt k nng no , t chi
bng r cho ti lp trnh my tnh hay li my bay, bn cng u c nhng giai on lng
ngng, bi v bn cha nm vng c nhng yu t quan trng cn thit. Cng c khi
s lng ngng l du hiu th hin "ti khng th lm c vic ny", v sau c th
ng l bn khng th lm c. Nhng i khi s lng ngng cng c th ch n
thun l mt thng tin phn hi mang ngha mi. Tt c nhng g bn lm l hc t
nhng thng tin ny, sau tin hnh nhng thay i ph hp trong phng php ca
bn. l nhng phng php ht sc n gin c th gip bn.
Tht bi duy nht trong cuc sng ca bn l khng c gng. By gi, hy ngh n bn
vic bn mun thc hin nh vit u chng. C vic no bn c th gii quyt d
dng cha?
5.1. T KHUYN KHCH MNH - MT TRNG THI TM L CA THI TIN
CY
Chng ta hy nh li nghin cu ca Jack Canfield, trong ng thng k rng, hng
ngy chng ta nhn c nhng nhn xt tiu cc nhiu gp 6 ln nhn xt tch cc. Nu
con s ny l ngc li th cuc sng ca bn s ra sao?
Tt nhin, trong cuc sng khng phi lc no bn c v s nhng li khen. Trc
tin, bn phi t khen mnh trc. Trn con ng tin ti thnh cng, ti mt cuc sng
tho mn, bn phi t ng vin, t a ra nhng phn hi tch cc v treo gii cho mi
thnh cng mnh t c. Tm li, bn phi c trch nhim vi tt c nhng g tri
qua trong cuc sng ca mnh.
iu g bn quyt nh l mnh khng c kh nng thc hin sau khi th lm mt
hoc hai ln?
S thnh tho i hi phi c luyn tp v n i n li.
Tht bi duy nht trong cuc sng l khng c tham gia.
Bn hy hnh dung mnh va n d mt bui tic. Bn n sm v cm thy khng kh
km vui. Ging nh hu ht cc bui tic, bui tic ny c th l vui hoc bun t. Nn
nh rng, bn l ngi quyt nh khng kh ca bui tic v nhng g cn thit p
ng nhng mong i ca bn.
Trong bt k tnh hung no, chng ta cng c th tng tng ra mt s vin cnh c
th. bao gi iu sau y xy ra vi bn cha? Bn i qua mt ngi ng nghip
trong hnh lang c quan mm ci v cho, nhng ngi bc i thng m khng
nhn ra bn. Bn c th a ra hng trm tnh hung c th gii thch cho vic ny. C
2 kh nng c th: "Anh ta nht nh ang gin mnh v mt s l do no nn mi pht
l mnh nh vy" hoc: "C y chc chn ang mi ngh v mt d n m c ang nghin
cu nn mi i thng m khng nghe thy mnh cho v khng nhn thy mnh".
Cng c nhng l gii dn n nhng ngh tht sch, tiu cc trong tm tr ca bn,
song cng c nhng l gii em n nhng ngh tch cc hoc chung chung. Khi bn c
nhng ngh tch cc, n s nh hng n cch nhn ca bn v chnh mnh cng nh
v mi quan h ca bn vi ngi . Nhng nu bn chn vin cnh tch cc, tm trng
ca bn s gip bn c c s thnh cng v mi quan h ha hp.
iu ny cng ng trong trng hp bn mong i. Khi bn mong ch nhng iu tt,
bn lun dn ht tm sc bin nhng mong ch thnh hin thc. Nu bn khng
bit mong ch, tm hn bn tht ngho nn bit bao.
Khi nhng yu t m bn khng th kim sot c nh thi tit, lm pht, li sut v s
thch c nhng thay i, bn nn i i li li mt ni no cho tht thoi mi u c.
Ti sao bn khng hnh thnh mt ngh tch cc khi bn c quyn la chn? Ch khi
no bn hnh dung trong u v nhng iu tch cc, bn mi c th bin nhng hnh
dung thnh hin thc.
Mc d khng phi lc no bn cng kim sot c hon cnh nhng bn hon ton c
th kim sot c tc ng ca mnh i vi chng. Nu bn mun i su vo cc tnh
hung v c ngh: "Tri i, iu ny chc chn l s rt bun chn". "Ti rt bun", bn
c th ni: "Chnh ti lm cho mnh bun". Nhng tc ng v cch t nh s lm cho
bn vui ln, cng c th lm cho bn nht ch.
Hiu c iu ny c th gip bn thay i thi . Khi thy c tc dng ca
nhng li t nh i vi mnh, hy th hnh dung ra nhng thay i khi bn bt u t
nh bng nhng li khch l.
Trong bt k tnh hung no, bn cng c th hnh dung c mt s vin cnh c th
ngh tiu cc, bc nhc - ngh tch cc, khuyn khch
Ti sao bn khng chn iu tt hn?
Nu bn khng tin rng li ni c th lm thay i nhiu iu, hy th nghim nh sau:
C 5 ngy, bn li ngh v mt iu g tch cc m bn c th ni vi mt ngi. V
d, nu ng nghip hoc hc sinh rt r, nht nht, hy ngh ra 5 iu m bn thc s
thch c y, mi ngy ni vi c y mt iu. i vi mt hc sinh mi 7 tui, thiu s
t tin khi trng, hy tm ra 5 iu m cu ta lm tt v khen ngi v iu . Khi
ngi bn i ca bn c mt cht t ti, hy ni mt iu g tht c bit khuyn
khch mi khi c y bt u mt cng vic.
Sau 5 ngy, hy n s i khc trong thi ca ngi . Nu bn c kh nng
thay i ch vi mt li nhn xt nh trong mt ngy, hy tnh xem bn s thay i
c nhng g nu bn thng xuyn a ra cho mnh nhng gi v nhng thng tin
phn hi tch cc. Di y l mt s thng ip tch cc m bn c th a ra cho mnh
trn con ng vn ti mc tiu:
Ti bit ti c th lm c vic ny.
T duy ca ti c kh nng thc hin c iu .
Ti cam oan l s nm vng c iu ny.
Tt c mi th u ng h ti tin ti mc tiu.
Cng thc hnh, ti cng t c nhiu kt qu.
Ti hc c iu ny sau mi ln mc li.
By gi ti thc s bt tay vo lm iu .
Ti tin b tng ngy.
By gi, ti ang i ng hng.
Tht l vui v!
Tr c ca ti sn sng.
Ti tht s t ho v mnh.
Cui mi chng, t chng 3 n chng 11 ca cun sch ny u c cm t "ti bit,
ti bit". Cm t ny nhc nh bn n li c chng v vch ra cho mnh nhng im m
bn hc c khi c chng . Cm t "ti bit, ti bit" cng ging nh mt s t
nh tch cc. N cng l cch hu hiu gi cho thi ca bn tp trung cao v cng
nhn vi chnh mnh rng, bn nm c nhng thng tin .
Hy bit mong ch, bn s dn ht tm sc bin nhng mong ch thnh hin thc.
5.2. SINH L HC C NH HNG NH TH NO?
C ln, ti quan st mt c b chi tr chi, trong nhng ngi chi phi chi rt
nhiu ng tc ginh c im. C b mt l, vt chi ln tm bng, gi v khc
i bng c 5 im, sau c b ngi thp xung, mt chy di, cm run run, nc
mt ln di trn m, tt c mt cha n 20 giy. Ti thc s ngc nhin l lm sao c b
y c th thay i thi nhanh n nh vy v v hiu qu m c t c.
Sau vi thng, ti cm thy tht vng v mt tnh hung th thch. Vo mt ngy tri
u m, nhng ti vn quyt nh i n tra ngoi ti mt cng vin nh gn c quan. Khi
ti ngi n bnh sandwich v cm thy tic cho mnh, th mt nhm thanh nin c thi
nghnh ngang ng bt dy v ph ln ci khin tt c nhng ngi c mt trong cng
vin u phi ch . Ti ng dy, i i li li trong khong 20 pht, sau dn ht sc
lc c th i tht nhanh v. V n c quan, ti cm thy nh ly li c sc sng
mi v sn sng tin hnh mt s bc cu cha tnh hung ca ti.
C th ca bn lun khin tr c ca bn khng c tp trung nhng bn c th dng c
th gip tr c tp trung hn. C ngha l, bn c th kim sot tm trng mnh bng
vic kim sot c th. Di y l mt bi tp chng minh cho lun im ny l ng.
By gi, hy ngi xung gh, ci u xung, hai tay khoanh trc ngc, mi mm cht,
hai m chy xung, nhu mt, cau my. Sau , c t ra vui v v lc quan. Bn c th
lm c iu khng? Ti tin l khng th.
Hy chuyn sang mt tnh hung khc. Ngi thng ln gh, ngng u v vai ln, mm
ci, hai mt m to. Ngng cao u ln mt cht. Sau , c t ra bun ru. Bn c th
lm c iu khng? Ti tin l bn khng th. (Nu bn lm c, hy kim tra li
cc t th thc hin, ti dm nh cc l t th ca bn sai).
Bn c th thc hin bi tp ny c c thi t tin trong cc bui hc, trong cc
cuc hi hp khi bn phi ng trc cng chng v trong cc tnh hung x hi. Thng
thng, cm nhn ca bn c nh hng trc tip ti cch thc tham gia cc hat ng
, v cch cm nhn l kt qu ca vic kim sot bn thn. Rt nhiu ln chng ti
c gng ghi nhn t th ca chng ti v thay i t t th ngi thp tht sch sang ngi
thng hn.
By gi, chng ta quay tr li phng php tr thnh ngi hc tuyt vi.
Khi bn c phn cn li ca cun sch, hy t kim tra bo m chc chn rng, thi
ca bn lun sn sng. Hy ngh v nhng vin cnh tt nht khi bn hnh dung mnh
l mt ngi hc siu tc. Nn nh rng, phi xem s lng ngng ban u ca bn l mt
thng tin phn hi trn con ng i ti s thnh cng v phi t khen thng mnh khi
bn nm vng c mt vn no .
Bc t ph thng xut hin c nhng thch thc v tinh thn cng nh th cht
Craig Francisco bit rng, mnh khng phi l Arnold Palmer. Nhng anh vn tip tc
theo ui mn th thao gn mc d trc mt anh l v vn thch thc. Chnh anh cng
ngc nhin khng hiu ti sao mnh li thnh lp c mt i chi gn nh th.
"Ti ngh ti khng bao gi chi gii mn ny" - Anh ni, "Ti thm ch cn khng tp
luyn". Nhng mt bc t ph v tinh thn dy cho anh bit rng, anh c th chi
tt mn ny.
iu xy ra trong mt chng trnh hun luyn, i hi anh phi dng bn tay trn
xuyn thng c tm bng dy 1 inch. Trc y khi bt u thc hin, ngi ta ngh
anh vit vo mt trc ca tm bng nhng iu m theo anh l bc cn tr kh khn
nht anh mun ph b, nh th anh mi t c nhiu thnh tu hn trong cuc sng.
Craig hiu rng, nhng suy ngh trong tim thc ngn cn anh lm nhiu vic, bi lc
no anh cng ngh rng, mnh khng th lm c vic , bi vy trn tm bng anh
ghi "nhng suy ngh trong tim thc". Ging nh nhiu ngi khc, khi anh xuyn thng
c tm bng, anh cm thy v cng sung sng v t c mt thnh tu to ln.
"Khi ti hon thnh c cng vic , ti bit rng, mnh c th lm bt c iu g mnh
mun. Khng iu g c th cn con ng ca ti." - anh ni.
Anh tr v nh v tip tc chi gn trong sut nhng ngy h cn li. Nhng c gng ca
anh a ton i vt ln ng th nht lin khu, nht vng, nht qun trong nhng
nm sau . Thc t, i ca anh cn xp hng th 6 trong ton bang Ohio. Craig
Francisco, ngi trc cho rng, mnh l mt gn th ti, nay l ngi chi gii
nht trong i v l mt gn th t gi. C nhn anh ginh c 11 cp trong ma
gii, v anh cng c i ginh c thm 9 cp na.
"Ti thc s hc c cch tin tng vo chnh mnh, v hc c bt c iu g c th".
Theo Craig, thi tin tng s gip bn c c nhiu iu i thay.
Ti bit, ti bit
Hy in vo trng nu bn hiu khi nim :
o Ti bit rng iu c ngha ln nht trong kt qu hc tp l:
................................................................................................................ ...........
o Ti bit tht bi n gin, ch l bn p thnh cng.
o Ti bit cch kim sot c th c c thi tin tng.
o Ti bit ti l ngi c kh nng.
o Ti bit 5 thng ip c th s dng t khuyn khch mnh:
1. ______________________________________________
2. ______________________________________________
3. ______________________________________________
4. ______________________________________________
5. ______________________________________________
6. KHM PH PHNG PHP HC CA BN
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Khm ph phng php hc ca ngi khc.
- Hc cch tip thu v x l thng tin.
- Tn dng tt c cc phng php tm ra mt phng php hc tp ph hp nht v
gip bn thnh cng trong hc tp.
- Nhn ra phng php hc tp ca nhng ngi khc trong cuc sng ca bn.
Phng php hc l vn then cht gip bn pht huy c kh nng trong cng vic,
trong hc tp v trong cc tnh hung quan h gia ngi vi ngi. Khi nhn bit c
phng php tip nhn v x l thng tin ca mnh v ngi khc, bn c th hc v giao
tip d dng hn.
Ti mt s trng tiu hc v trung hc M, cc gio vin nhn thy rng, mi hc sinh
c mt cch ti u hc nhng thng tin mi. H hiu rng, mt s hc sinh cn phi
c dy bng nhng phng php khng c trong gio hc php. Nu nhng hc sinh
ny c c dy theo nhng phng php chun, th chng khng th hiu c nhng
g gio vin ging. Hiu c cc phng php hc tp khc nhau, cc gio vin tip
cn c ht hoc gn nh hu ht hc sinh ca mnh mt cch n gin, l ging bi
bng nhiu phng php khc nhau.
Rita Dunn, ngi i tin phong trong vic nghin cu phng php hc tp, xc nh
nhng yu t khc nhau nh hng n phng php hc tp. Cc yu t ny bao gm:
c th, tnh cm, x hi v mi trng. V d, mt s ngi tip thu kin rt tt khi nh
sng chiu rc r, nhng mt s ngi hc tt hn khi nh sng chiu yu t. C nhng
ngi hc tt hn khi hc nhm vi nhng bn cng lp, nhng mt s khc li thch hc
vi nhng ngi c kinh nghim, chng hn nh b m hoc c gio, cng c ngi nhn
thy rng, h hc mt mnh s hiu qu hn. Mt s thch khng gian si ng ting nhc
trong khi hc, nhng c nhng ngi khng th tp trung nu cn phng khng yn tnh.
Mt s thch mt mi trng lm vic trt t, ngn np, nhng mt s thch by tt c
mi th ra trc mt.
Phng php hc ca bn l s kt hp gia cch bn tip thu v cch t chc, x l
thng tin ca bn.
Phng thc:
Lm th no tip thu thng tin mt cch n gin nht.
u th ca b no:
Lm th no t chc v x l thng tin.
Cc nh nghin cu phng php hc phn tch tm l v qun l dy hc. H khm
ph ra rng, hai yu t ny lun tc ng ln nhau vi mt mc n nh ng ngc
nhin. H cng thng nht rng, c 2 phm tr c bn ca phng php hc. Th nht,
lm th no tip thu thng tin mt cch n gin nht; th hai, lm th no t chc
v x l nhng thng tin (u th ca b no). Phng php hc l s kt hp gia
cch ngi hc tip thu v cch t chc, x l thng tin ca ngi khi quen thuc
vi phng php hc tp ca mnh, bn c th thc hin cc bc quan trng gip
mnh hc nhanh hn v n gin hn. Hn na, gii on c phng php hc ca
ngi khc nh ng ch, ng nghip, gio vin, bn i, cha m v con ci ca bn c
th gip bn cng c mi quan h vi h.
giai on u tin, mt trong nhng bc quan trng ca chng ta l xc nh phng
thc hc tp nh nhn, nghe, ng lc (V-A-K). Nhng thut ng ny cng th hin
c phng thc: Nhn (V:visual): l hc thng qua nhng g nhn thy; Nghe (A:
auditory): l hc qua nhng g nghe thy; v ng lc (K: kinesthetic): l hc qua vn
ng v tip xc. C nhng ngi hc c ba phng thc ny nhng mc khc
nhau, song mt s khc thch mt phng thc hn hai phng thc cn li.
Michael Grinder, tc gi ca cun "Righting the Education Conveyor Belt" dy cho
cc gio vin phng php dy v hc. ng nhn thy rng, trong mt lp c 20 hc
sinh, trung bnh c 22 em l kh nng hc tp hiu qu bng cch kt hp c 3 phng
thc nhn, nghe v ng lc m khng cn phi tp trung c bit. Trong 8 hc sinh cn
li c 6 hc sinh thch hc mt phng thc hn hai em phng thc kia, nhng hc sinh
ny phi gng sc mi hiu c nhng g gio vin ging, tr khi phng thc ca h
c ch ti. i vi nhng hc sinh ny, hiu c phng thc hc tp tt nht ca
h s gip h c nhng tin b ng k. Hai hc sinh cn li thc s gp khn trong hc
tp do nhng nguyn nhn bn ngoi.
6.1. CHN PHNG THC HC: NHN, NGHE, HAY NG LC?
C bao gi bn thy mnh ni nhng cu i loi nh: "iu c v hp vi ti" hoc
"Ti hnh dung c ri" hay: "iu nghe hp vi ti", "iu ny nh thc
ti" cha? Nhng cch th hin nh th c th l khi ngun cho mt phng thc hc
tp m bn a thch.
Nu bn khng th nhn hoc nghe, hoc khng th cm nhn c kt cu, hnh th,
nhit , trng lng hay nhng hat ng khng c khc trong mi trng, bn s
khng th c mt phng php hc theo ng ngha ca n. Hu ht chng ta hc tp
bng nhiu cch, nhng chng ta thng ch thch mt phng thc hn phng thc
khc. Nhiu ngi khng th nhn bit c rng, h ang hc theo mt phng thc,
bi v khng c yu t bn ngoi no ch cho h bit h khc vi nhng ngi khc. Hiu
c s khc nhau ny gip ta gii thch c ti sao c ngi li chm hiu v giao tip
kh khn trong khi c ngi li thy d dng, v ti sao chng ta li x l mt tnh hung
d dng hn nhng ngi khc.
Lm th no bn khm ph c phng thc hc a thch ca bn thn mnh?
Mt cch n gin nht nhn bit c phng thc yu thch ca bn l nghe nhng
manh mi trong li ni ca bn, nh nhng cch th hin nu trn. Cch khc l ghi
nhn nhng c ch ca bn khi tham gia mt bui hi ngh chuyn hay hi tho. Bn
nhn c thng tin nhiu hn t vic c bn thng bo hay t nghe ngi gii thiu
chng trnh? Nhng ngi theo phng thc nghe thch nghe hn l c ti liu v i
khi h mt tp trung v c gng nghe ghi chp mt vn trong bui gii thiu ghi trn
bng. H cng l nhng ngi ghi chp tuyt vi. Nhng ngi hc theo phng thc
ng lc tin hnh tt nhng hat ng "thc hnh" v tng tc gia cc nhm.
Gi s bn va mua c mt v tht cu nng, gm 35 ming ring bit, km theo l
mt cun sch nh gm 20 trang gip bn by bin. Bn s tin hnh cng vic ny nh
th no? Liu bn c hiu c tt c nhng iu c c trong cun sch hay phi
i c hnh minh ha th mi lp c cc ming vi nhau? Hay bn lm hng, nhng
khi c nhng hng dn, bn thc hin c thnh cng?
Nu bn bt u lm vic bng cch chuyn ng c th, bn c th l mt ngi hc
ng lc. Nu bn cm thy d hiu nhng hng dn c c, bn c kh nng l
ngi hc theo phng thc nhn. Nu bn khng th bt u t nhng hng dn hay
hnh v, nhng khi bn gi ng nghip hoc ai ni cho bn cch sp xp chng li
vi nhau, bn cm thy d hiu, th bn c th l ngi hc theo phng thc nghe.
Nhiu c im khc cng l nhng manh mi xc nh phng thc hc tp. Nhng
c im di y s gip bn nhn c phng thc hc tp tt nht ca bn.
c im ca ngi hc theo phng thc "nhn":
Gn gng ngn np.
Ni nhanh.
T chc v lp k hach tt.
Hay quan st nhng chi tit nh trong mi trng.
C xu hng thch xut hin trc cng chng.
Vit chnh t tt v c th nhn bit chnh xc cc t trong tm tr h.
Nh nhng g c nhn hn nhng g c nghe.
Ghi nh bng cch lin tng ti nhng g nhn thy.
Thng khng b mt tp trung bi ting n.
Thng ghi nh km nhng hng dn bng li ni nu h khng ghi chp, hay yu
cu mi ngi nhc li.
L ngi c nhanh v kho.
Thch c hn l ngi khc c cho nghe.
Cn mt mc tiu v quan im tng th v thng thn trng cho n khi no r
rng v mt vn hay mt d n.
Vit nguch ngoc trong khi ni chuyn in thai v hi hp.
Qun chuyn nhng thng ip bng li ni ti nhng ngi khc.
Thng tr li cu hi cu ngi khc ngn gn "c" hoc "khng".
Thch thuyt minh hn l pht biu.
Thch ngh thut th gic hn m nhc.
Thng bit phi ni g nhng khng th ngh ra t ng ph hp.
i khi h cn ht khi ang tp trung.
c im ca ngi hc theo phng thc "nghe"
T ni vi mnh sau khi lm vic.
D mt tp trung bi ting n.
Mp my mi v pht m nhng t c c.
Thch c to v thch nghe.
C th nhc li v bt chc cng v m iu ging ni ca ngi khc.
Khng thch vit lch, nhng thch k chuyn.
Ni theo mt khun mu v vi nhp iu nht nh.
Thng l ngi c kh nng hng bin.
Thch m nhc hn ngh thut th gic.
Hc tp bng cch nghe v ghi nh nhng g tho lun nhiu hn l nh nhng g
quan st.
L nhng ngi hay ni, a tho lun v thch din gii di dng.
Thng gp kh khn trong cc cng vic i hi phi quan st.
C th pht m to tt hn l vit.
Thch ni a hn ni hi hc.
c im ca nhng ngi hc theo phng thc "ng lc"
Ni chm.
Thch cc gii thng bng vt cht.
Thng chm nh vo mi ngi gy s ch ca h.
ng gn mi ngi khi ni chuyn.
C xu hng vn ng c th v hat ng nhiu.
Pht trin phn c rt sm.
Hc bng cc thao tc v hnh ng.
Ghi nh bng cch i b v quan st.
Dng ngn tay v kim ch v tr khi c.
S dng c ch, iu b nhiu.
Khng th ngi yn mt ch trong thi gian di.
Khng th nh c v tr a l tr khi tng .
S dng ngn ng hnh ng.
Thch c nhng cun sch c ct truyn ly k.
C th c ch vit tay ln xn.
Thch hnh ng.
Thch nhng tr chi lin quan n hc.
C th bn bit mt ngi khi cn hc ph thng hc rt xut sc, nhng khi hc n cao
ng th li hc km, thm ch cn b p. iu ny thng xy ra vi nhiu ngi, hu
ht trong s h u khng hiu ti sao mnh li km ci n vy. Nguyn nhn l ch,
c th nhng bt ng gia nhng phng thc hc tp a thch ca hc sinh v phng
php ging dy ca gio vin. Hin tng ny l c bit ph bin giai on chuyn
tip t ph thng trung hc ln cao ng, bi phng php ging dy c chuyn t
nhn sang nghe. Do vy, mt b phn khng nh nhng ngi hc tp theo phng php
nhn bng thy mnh khng th tip thu c nh trc y.
C th on c phng thc hc tp ca ngi khc d dng thng qua nhn bit cc
t h s dng khi giao tip. Nhng t ny c gi l ch t hay "t x l". Khi b no
tip nhn mt tnh hung, n s x l bng phng thc m ngi tip nhn a thch, cc
t v cm t c s dng thng phn nh phng thc hc tp ca ring ngi .
Khi bn xc nh c cc ch t ngi khc s dng, bn c th chn n khi giao tip
vi ngi . Bn cnh , vic s dng nhng ch t cng gip bn iu chnh ph hp
vi tc m thanh ca ngi mnh ang tip xc. Ngi theo phng thc "nhn" ni
nhanh, ngi theo phng thc "nghe" ni tc va phi, ngi theo phng thc
"ng lc" ni chm.
Bn c th s dng mt b quyt nh khi ni chuyn in thai. Nu bn ni chuyn vi
ngi theo phng thc "nhn", hy ng dy, t th s gip bn t ng ni nhanh
hn. Nu bn ni vi ngi theo phng thc "ng lc", hy ngi xung v k cao chn
ln, bn s ni chm hn. Phng thc ca bn ph hp vi ngi khc s l cch tt
nht bn to s ho hp v khng kh hiu bit ln nhau.
Di y l danh sch cc t m hiu thng gp trong cc phng thc:
Phng thc "nhn":
Hin ra trc mt ti
Tm nhn xa
Nhn thong qua
R rng
Tm nhn khng r
Mt i mt
C tm hiu bit v...
kin m h
Di nh sng ca...
Trng c v nh...
Hnh nh trong tm tng...
Con mt ca tm hn
p nh tranh
Chm lo n...
Thin cn
Ph trng
Tm nhn su
Phng thc "nghe":
C hai tai
Sn sng
R nh chung
Th hin r rng
M t chi tit
Hay la mng
Hy lng nghe ti
Nghe ging ni
Thng ip tim n
Chuyn vn v
To v r rng
Ni thng
Ni lun mm
Rung chung
Ni s tht
c thng bo tnh hnh / Khng c thng bo tnh hnh
Khng nghe thy
By t quan im
Trong phm vi nghe c
Phng thc "ng lc":
Tt c u sch s, ngn np
Rt ngn n...
Gh cht
L lng trong khng kh
Nm c iu g
Nghe thy iu g
S ci g
C xu th v...
Treo !
Gi ly n
Ngi nng ny
t qun bi ln bn
Ko dy
Rn nh inh
Tut khi tr c
Bt u t vch xut pht
Khng lay chuyn c
Qu rc ri
Giu gim
Nhn bit c phng thc hc tp a thch ca ngi khc l rt quan trng. N gip
bn th hin mnh hiu qu nht. Nu bn bit ng ch ca mnh l ngi theo phng
thc "nhn", bn s c ch n nu bit s dng nhng ti liu i hi trc gic khi
trnh by vi ng.
Cc ch t s gip bn xc nh c phng thc hc ca mt ngi.
6.2. BN X L THNG TIN BNG CCH NO?
H thng nhn bit V-A-K (nhn, nghe, ng lc) s phn bit phng php tip thu
thng tin. xc nh c phng php tip thu vt tri ca b no hay phng php
x l thng tin, chng ta s dng mt m hnh do Anthony Georoge, gio s chuyn
nghin cu v chng trnh ging dy v gio dc trng i hc Connecticut, l ngi
u tin pht trin m hnh ny. Nhng nghin cu c kim chng ca ng gip
ng xc nh c 2 kh nng vt tri ca b no. l:
Nhn thc mt cch tru tng v c th.
Kh nng sp xp lin tc (theo tuyn tnh) v ngu nhin (phi tuyn tnh).
Hai kh nng ny c th c gn lin vi 4 hnh vi nm bt m chng ta gi l phng
php t duy. Gregore gi nhng phng php ny l c th lin tc, tru tng lin tc,
c th ngu nhin, tru tng ngu nhin. Nhng ngi thuc c 2 phm tr "lin tc" c
xu hng thin v no tri, trong khi nhng ngi t duy "ngu nhin" th no phi
chim u th.
Khi xc nh cc phng thc V-A-K, khng phi tt c mi ngi u phn loi phng
thc hc tp ca mnh theo cc loi nh trn. Thm ch nhiu ngi trong chng ta thch
mt phng thc hn 2 phng thc cn li. Hiu c phng php chim u th ca
mnh s cho php bn lm vic vi n v xc nh c cch thc s dng cn bng
cc phng thc.
Th hnh dung nu bn c kh nng kim sot cch bn phn ng trc tnh hung v
gii quyt vn bng cch chn mt gii php hiu qu nht cho mt hon cnh c th
th bn s thnh cng nh th no? Hay ni cch khc, bn s t c nhng g nu bn
hnh ng ng trong hu ht cc tnh hung.
Cc hat ng khc nhau i hi cc phng php t duy khc nhau. Do vy, bit c
phng php chim u th ca bn v pht trin cc phng php t duy khc s rt c
ch i vi bn.
Sau y l bi test nhm xc nh r phng thc x l thng tin ca bn.
Hy c cc nhm t v nh du 2 trong 4 t m t r nht v bn
1. a. Giu tr tng tng
b. Thch iu tra
c. C u c thc t
d. C c phn tch
2. a. C tnh t chc
b. D thch nghi
c. Hay ch trch
d. T m
3. a. Hay tranh lun
b. Mun t n cng
c. Sng to
d. Hay lin h
4. a. Mang tnh c nhn
b. Thit thc
c. L thuyt sung
d. Thch thm him
5. a. Chnh xc
b. Linh hat
c. C h thng
d. C c sng to
6. a. Bit phn b thi gian
b. Ngn np
c. Nhy cm
d. c lp
7. a. C sc cnh tranh
b. L ngi cu ton
c. Sn sng cng tc
d. Hp l
8. a.Thng minh
b. Nhy cm
c. Lm vic chm ch
d. Mo him
9. a. c lp
b. Ngi bnh thng
c. Ngi gii quyt cc vn
d. Ngi lp k hach
10. a. Ghi nh
b. Cng tc
c. T duy
d. Pht minh
11. a. L ngi hay thay i
b. L ngi hay phn xt
c. Khng g b
d. Mun c hng dn
12. a. C kh nng giao tip
b. a khm ph
c. Cn thn
d. Hay lp lun
13. a. Hay t ra vn th thch nng lc
b. Tch cc luyn tp
c. Quan tm n ngi khc
d. Thch kho st
14. a. Hon thnh cng vic
b. Thy c nhng kh nng
c. t c nhng tng
d. Gii thch r rng
15. a. Hnh ng
b. Cm nhn
c. T duy
d. Th nghim
John Parks Le Tellier, gio vin ca SuperCamp thit k mt bi kim tra vi mc
ch gip bn xc nh v phn loi phng php t duy ca mnh. Ch cn c nhm 4
t, chn 2 trong s 4 t m t v bn r nht. Khng c tr li "c" hoc "khng", mi
ngi s c cu tr li khc nhau. iu quan trng nht l phi trung thc!
Sau khi hon thnh bi kim tra, hy khoanh trn vo nhng mc bn chn di y.
Thng k cc mc c chn tng ct I, II, III v IV, sau mi ct nhn vi 4. Kt
qu cao nht s miu t phng thc x l thng tin ca bn.
Trc khi c tip khm ph thm phng php t duy c nhn bn, hy nhn vo
biu trn y v lp biu cho mnh. Thao tc cng rt n gin, bn ch vic nh
du chm vo s tng ng vi im ca bn tnh phn trn, sau ni cc im
ny vi nhau. Nu bn ging nh hu ht mi ngi th bn s nhn thy rng mnh c
kh nng nht nh trong mi gc ca th hnh t gic. i vi mt s ngi, cc kh
nng ny kh u nhau th hin cc gc ca t gic xp x bng nhau, nhng cng c
nhng ngi kh nng ny c th ln t ba kh nng cn li (hnh I).
Sau khi bn hon thnh phn kim tra phng php t duy, hy v biu cho mnh
Hnh I
6.3. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC C TH LIN TC
Nh trn cp, nhng ngi t duy theo phng thc c th lin tc thng da trn
thc t v x l thng tin mt cch trt t, lin tc v theo tuyn. i vi nhng ngi
ny, h khm ph thc t thng qua cc gic quan nh th gic, xc gic, thnh gic, v
gic v khu gic. H ghi nh cc chi tit v cc s kin, thng tin c th, th thc, quy
tc mt cch d dng, do vy cn phi t chc nhim v theo quy trnh tng bc v c
gng hon thin tng bc mt.
Mt s mo nh dnh cho nhng ngi theo phng thc c th lin tc:
T chc sp xp thi gian:
Lp thi gian biu ngy v tun tht c th, tnh ton trc thi gian cn thit dnh cho
cc cng vic d kin.
m bo bit tng chi tit nhim v:
m bo chc chn rng, bn bit tt c nhng iu cn thit hon thnh nhim v.
Chia nh cng vic lm nhiu bc:
n nh thi gian hon thnh tng giai on, bn s bit c khi no bn c th hon
thnh c cng vic.
To cho mnh mi trng lm vic yn tnh:
Phi bit c iu g lm bn mt tp trung loi b.
Nhng ngi t duy theo phng thc c th lin tc ghi nh cc chi tit mt cch d
dng, do vy cn phi t chc nhim v theo quy trnh tng bc v c gng hon thin
tng bc.
6.4. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC C TH NGU NHIN
Nhng ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin thng hay c thi th
nghim v t c hnh vi c nh. Cng ging nh nhng ngi t duy theo phng thc
c th lin tc, nhng ngi ny cng da trn thc t nhng c chiu hng lm vic
theo phng php th v sai. Do vy, h thng thc hin nhng bc nhy v mt gic
quan cn thit t duy sng to. Nhng ngi t duy theo phng php ny rt hay
thay i v lm vic theo cch ca h. Thi gian khng phi l vn quan trng, h c
xu hng qun mt thi gian khi tham gia vo cc tnh hung th v. H quan tm n
phng thc thc hin nhiu hn l n kt qu c hng trc. Di y l mt s
phng php gip ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin hnh thnh phng
php t duy tt nht:
Chuyn hng t duy
Hy tin tng rng, vic nhn nhn vn t nhiu gc khc nhau s rt c li cho
bn. Nn tm kim nhng tng thay th v khai thc chng. Sng to hn l phn xt
v lun gi thi nghi ng i vi cc tng.
t mnh vo tnh hung gii quyt vn
Tnh nguyn tham gia vo cng vic cn phi gii quyt hoc tham gia cng vic qua
xut bng cch nu v gii quyt vn .
Kim tra thi gian
a ra thi hn hon thnh tng giai on ca nhim v, sau gii quyt v hon thnh
tng bc theo ng ngha thi gian t ra.
Tin hnh thay i khi cn thit
Khi mi th tr nn nhm chn, hy thc hin mt s thay i nh nhm gi cho tr c
ca bn minh mn.
Tm kim s ng h c nhn
Tm nhng ngi qu trng s chuyn hng t duy, iu ny s gip bn cm thy t
tin hn vi chnh mnh.
Nhng ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin thng cn c vo thc t v c
thi th nghim
6.5. NHNG NGI T DUY THEO PHNG THC TRU TNG NGU
NHIN
Th gii thc ca nhng ngi t duy theo phng thc ny l th gii cm gic v tnh
cm. Trong h l s ho quyn nhng sc thi v rung cm, thm ch mt s ngi theo
hc ch ngha thn b. Nhng ngi ny tip thu nhng kin, thng tin v cm gic ri
t chc chng thng qua suy ngh (i khi, qu trnh ny mt nhiu thi gian n ni
nhng ngi khc khng th nhn thy c l h c kin phn hi). Nhng ngi t
duy theo phng thc tru tng ngu nhin nh rt r nhng thng tin mang tnh c
nhn. Tnh cm c th thc y hoc ngn cn qu trnh hc tp ca h.
H cm thy nh b buc cht khi phi tun theo mt mi trng c nh. Do vy, chng
ta kh c th tm c nhng ngi t duy theo phng thc ny lm vic trong cc cng
ty bo him hay ngn hng. Tuy nhin, nhng ngi ny pht trin mnh nhng mi
trng t do v nhng mi trng mc tiu hng ti con ngi.
Nhng ngi t duy theo phng thc ny thng tri qua cc s kin theo cch ring
ca mnh. H cn quan st tng th hn l nhn chi tit. Bi vy, i vi h, tt hn ht l
hiu c cc s vt trong ci tng th trc khi i su vo tng chi tit.
Nhng ngi t duy theo phng thc tru tng ngu nhin pht trin tt trong cc tnh
hung i hi sng to v lm vic km hiu qu hn trong cc tnh hung c nh. Di
y l mt s phng php gip nhng ngi ny pht huy tt ti nng ca h.
Tn dng nng lc bm sinh lm vic vi ngi khc
Tm nhng ng nghip m bn c th cng lm vic v khoe cc tng vi h. Khi
bn hon thnh xong mt nhim v, hy n nh thi gian v cng nhng ngi kim
tra li.
Phi nhn thc r rng tnh cm nh hng mnh nh th no i vi s tp trung ca
bn
Trnh xa nhng ngi c dng khng tt, dn xp cc mi quan tm v cc vn c
nhn mt cch nhanh chng, nu khng nhng iu s bn rt ht nng lng ca bn.
Xy dng th mnh trong hc tp thng qua lin tng
Thc hin nhng lin tng li ni v lin tng trc quan (xem chng 9). S dng cc
php n d nhng cu chuyn ng nghch v cch din t sng to khc gip bn nh
c tt hn.
Nhn vo tng th
Hy i t khi nim ln n nhng khi nim nh.
Nhn thc thi gian
Phi thn trng khi n nh thi gian hon thnh mt cng vic. Bt u t nhng nhim
v kh khn nht, ngh gii lao, sau chuyn sang nhim v khc. Quay tr li nhim
v ban u khi bn hiu. Bn c th lm nhiu vic trong cng mt lc.
S dng nhng m hiu trc quan
Hy dn nhng m hiu nhc nh bn trn -t, trn gng trong nh tm hoc bt c
ch no m bn c th nhn thy c. Nt ring bit ca cc mu s l cun lch thng
ln vi nhng thng tin bn cn ghi nh. S dng mt mu cho c nhn, mt mu cho
cng vic, mt mu cho gia nh...
Nhng ngi t duy theo phng thc tru tng ngu nhin t chc thng tin thng qua
suy ngm. H pht trin tt trong mi trng t do v mc tiu hng ti con ngi.
6.6. NHNG NGI T DUY THEO PHNG PHP TRU TNG LIN TC
Th gii hin thc ca nhng ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc l th
gii ca nhng l thuyt v suy ngh mang tnh tru tng. H thch t duy theo cc khi
nim v nhng ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc thch t duy theo cc
khi nim v phn tch thng tin.
H thng l nhng trit gia, nhng nh nghin cu khoa hc phn tch thng tin. H
nh gi cao nhng ngi v nhng t chc tt. Ngi t duy theo phng thc tru
tng lin tc c kh nng c kt nhng chi tit c bit v im then cht. Qu trnh t
duy ca h mang tnh lp lun, l tr v hiu bit.
Hat ng a thch ca nhng ngi t duy theo phng thc ny l c sch, v khi c
mt vn g cn nghin cu, h nghin cu rt t m. H mun tm hiu nguyn nhn
dn n nhng nh hng v mun hiu c l thuyt v khi nim. Nhng ngi ny
thng l cc trit gia, cc nh khoa hc. Nhn chung, h thch lm vic c lp hn l
theo nhm. Di y l mt s li khuyn i vi nhng ngi t duy theo phng thc
tru tng lin tc.
Giao cho mnh nhng bi tp mang tnh khoa hc lp lun
Khi cn gii quyt mt vn no , hy chuyn vn sang tnh hung l thuyt
gii quyt.
Nui dng tr tu ca bn
Nu bn tham gia vo mt n no , phi m bo chc chn rng, bn c ht
nhng g lin quan n n hon thnh n trong tm ca bn.
C gng t c mt cng trnh nghin cu
Trong cuc sng v s nghip, bn hy hng mnh ti nhng tnh hung c nh cao
hn. Trong khi thc hin nhng n, hy lp biu trc v tng giai on v thi
gian gii quyt tng giai on .
Phn tch nhng ngi m bn phi i ph
Nu bn bit c cc phng php hc tp ca mi ngi, bn s hiu h d dng hn
v buc h phi hiu bn.
Nhng ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc thch t duy theo cc khi
nim v phn tch thng tin.
H thng l nhng trit gia, nhng nh nghin cu khoa hc.
6.7. LP K HOCH K NGH THEO PHNG PHP T DUY KHC NHAU
Di y l mt v d th hin cc phng php t duy khc nhau hat ng nh th no.
Nu bn l ngi t duy theo phng thc c th lin tc, bn s c xu hng chn mt
k ngh h m bn d nh t trc. a im, phng tin s dng v cc hat ng
cng ph hp vi phng thc t duy c th lin tc. Bn s c th lp k hach v a
im v thi gian i, thi gian li v chi ph. Khi quyt nh xong, bn cn lp k
hach tng giai on . Nu bn i n mt ni no m bn cha tng n, bn s
nghin cu tt c mi th m bn cha bit. Bn cn lp k hach v ngn qu dnh
cho thu khch sn, n ung, qu lu nim v nhng chi ph khc, thm ch c th bn s
nht tin vo tng phong b dnh cho nhng mc ch khc nhau.
6.8. CN BNG HOT NG CA B NO
Khi hiu v phng php t duy ca mnh, bn c th s iu chnh c hng t
duy bng cch thi thong bt mnh phi suy t v chp nhn nhng phng thc khng
ph hp. Sau y l mt s bi tp do Ned Herrmann, mt chuyn gia nghin cu b no,
gii thiu nhm gip bn pht trin nhng phng thc m h khng thch.
Nu bn l ngi no phi chim u th (t duy theo phng thc tru tng ngu nhin
hoc c th ngu nhin)
Hy tm hiu xem loi my bn thng s dng hat ng nh th no.
Sp xp cc bc nh vo album.
Lun lun ng gi.
Lp k hach chi tiu c nhn.
Lp rp cc thit b theo hng dn.
Tham gia mt cu lc b u t.
Nm bt vn hin ti v chia lm nhiu phn c bn
Hc cch s dng my vi tnh c nhn
Vit mt bi ph bnh v b phim yu thch
Sp xp cc cun sch ca bn theo th t mn hc
Nu bn l ngi no tri chim u th (t duy theo phng thc tru tng lin tc v
c th lin tc)
C gng hiu c tnh cm ca con vt m bn yu thch.
T ngh ra mt mn n snh iu v nu mn n .
Chi t st v khm ph ngha bn trong ca t.
Chp 500 bc nh m khng phi lo lng n s tin phi tr.
Sng to biu tng c nhn.
Li xe lang thang m khng cm thy l iu khng ng.
Chi vi con tr theo s thch ca chng.
Ngi thin mi ngy 10 pht.
Chi bn nhc yu thch khi bn mun nghe.
Tm nim duy linh m khng theo tn gio no.
Hy "chuyn hng" v khm ph ngi hng xm mi.
Nu bn mun bit bn kim sot b no nh th no, hy th thc hin nhng hat ng
trn trong hai hoc ba tun, sau kim nghim li. Dng biu trang bn, nh du
li th v so snh vi th m bn lp u chng. Bn s ngc nhin v s i
thay y!
Nhng ngi c nng khiu thng hc cn bng theo c ba phng thc: ng lc, nhn
v nghe. H cng cn bng t duy theo no phi v no tri. Bn c th pht trin kh
nng hc v lin h vi ngi khc bng cch pht trin nhng phng thc hc tp m
bn t a thch.
Nu bn l ngi hc theo phng thc nhn, bn c th nghin cu cc ch thuc v
gic quan v ng lc bng cch ni chuyn thng qua cc vt v din xut. V d,
sau khi tham gia mt bui hi tho, bn hy k li cho mt ai v bui hi tho ny tht
chi tit, dng tay v c th nhn mnh nhng thng tin quan trng.
Nu l ngi hc theo phng thc nghe, bn hy i sau khi hi tho kt thc, lp bn
t duy v nhng thng tin bn hc c (xem chng 7), s dng mu sc, biu tng
v ha sinh ng. Ging nh nhng ngi t duy theo phng thc nhn, bn c th
pht trin ch t duy theo phng thc ng lc bng cch din t nhng khi nim
c bn bng nhng c ng ca c th, hoc xy dng mt m hnh miu t nu thy ph
hp.
Nu l ngi hc theo phng thc ng lc, bn cng c th lp th t duy v nhng
vt v v tranh v chng (nhng ngi hc theo phng thc ny rt thch v) pht
trin kh nng trc quan. Sau hy gii thiu nhng bc tranh ny, thay i cng
v m nhn mnh phn quan trng. C gng ni theo nhp iu.
Bn nn nh rng, khng mt phng php t duy n l no l tt hn hay ti hn
nhng phng thc cn li, m chng c nhng hiu qu nht nh. Vn l bn phi
bit c phng thc no c hiu qu nht i vi bn, ng thi cng phi ch trng
pht trin cc phng thc khc.
Ti bit, ti bit
in vo trng nu bn thy hiu khi nim:
o Ti bit mnh c phng php hc tp ca ring ti.
o Ti bit, phng thc hc a thch ca ti l ____________________ (nhn, nghe,
ng lc).
o Ti bit mnh l ngi t duy theo phng thc ____________________ (c th lin
tc, tru tng lin tc, tru tng ngu nhin hoc c th ngu nhin).
o Ti bit mnh on c phng php hc ca ngi khc mc no.
o Ti bit cc hat ng cn bng cc phng thc hc tp v t duy.
o Ti bit cch tn dng phng php t duy hiu qu nht ca mnh.
7. K THUT GHI CHP CNG NGH CAO
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Nhn nhn vn mt cch tng th.
- Nh cc chi tit d dng.
- Gn kt tng vi khi nim.
- B no ca bn t ho hp vi cng vic hn l bt n phi lm vic.
- Loi b nhng nt phc tho bun t.
Bn hy hnh dung mnh va bc ra khi mt cuc hi tho lp k hach quan trng ko
di hai n ba ting. Trong thi gian hi tho bn vi v ghi chp nhng im quan trng
m mi ngi pht biu. Khi tr li bn lm vic, bn m v ghi chp ra v nhn chm
chm vo . Trc mt bn l cc t chi cht. Mc d vy, nhng on ghi chp nhanh
ca bn cng bao hm c tt c v bn khng b qua mt chi tit quan trng no. Bn
c c nhng on pht biu ca tt c mi ngi, nhng khng bit phi lp ghp
chng vi nhau nh th no. N cng ging nh tr chi xp hnh, bn khng th quan
st mt cch tng th.
Phi lm g by gi? Quay li v yu cu ngi khc gii thch nhng on trn c ngha
g chng? Lm tt c nhng g c th vi hy vng s hiu c tng th mt vn ? Hay
cu may mt s hng dn siu phm no ?
Nu bn gp nhng kh khn tng t, bn nn c chng ny. Bn s khm ph c
nhng k thut nng cao kh nng nhn nhn vn mt cch tng th, xem xt mi vn
mt cch hiu qu hn v gip bn nh li s kin chnh xc hn.
7.1. TI SAO PHI HC CCH GHI CHP
Ghi chp hiu qu l mt trong nhng k nng quan trng m tt c mi ngi u phi
hc. i vi hc sinh, n c bit c ngha trong vic nng cao cht lng mt bi
kim tra. i vi cc doanh nhn, ghi chp c th gip h theo ui c nhng nhim
v v n quan trng m khng b nhm ln.
L do u tin khin chng ta phi ghi chp l ghi chp s gip chng ta nh li tt hn.
Tr c ca bn s lu gi tt c nhng g nhn thy, nghe thy v cm thy. B nh ca
bn hon thin nh mt chic my vi tnh. Th tht ghi chp nhanh khng gip bn nh
c cc s kin, m vic ny c thc hin hon ton t ng. Song n gip bn gi ra
cc s kin c lu gi trong b nh ca bn.
Hu ht chng ta u nh rt tt khi chng ta ghi li cc s kin. Nu khng ghi chp v
xem xt s kin th con ngi ch c kh nng nh mt phn rt nh nhng g nghe hoc
c c cch mt ngy. Ghi chp hiu qu s tit kim thi gian do bn c th sp
xp thng tin v nh li chng khi cn.
Chng ta khng th ghi nh mi trong u mt iu g , bi b no ch tp trung vo
nhng g gy s ch trong mt thi gian c th. Thm ch ngay c khi chng ta ghi
nh trong u, n cng s gi li mt cch m nht v ln xn so vi nhng g chng ta
lu ban u trong b no. Do vy, nu bn mun nh mt iu g , hay phi nh
mt iu g , hy ghi chp iu li.
Song, chng ta nn ghi chp nhng g? Chng ta cn ghi bao nhiu, di hnh thc no?
Chng ta s ghi chp di dng phc tho truyn thng, di dng bn tm tt hay ghi li
di dng mt lot cc li pht biu? Dng no gip chng ta ghi chp tt nht?
7.2. PHNG PHP PHC HA TRUYN THNG
Nhiu ngi trong chng ta c dy cch ghi chp di dng phc ha, ging nh v d
trang bn. Phng php ny c cc gio vin s dng phc ha nhng ghi chp,
bi ging v nh cc s n gin trong phc ha. Trong trng hp ny, chng ta nn
ghi chp theo phng php phc ha. Vn l ch, ngay c khi cc gio vin ging
dy bng phng php ny th i khi h cng cung cp t liu cho hc sinh khng theo
phng php ny. H qun mt v i lc . Hc sinh hi, gio vin tr li, cung cp
nhng thng tin khng c trong phc ha.
Khi gio vin i lc hng, bn phi tm mt phng thc thch hp ghi chp thng
tin mt cch rnh mch, ngn gn. Thay cho vic ghi chp hiu qu v hiu thc s
nhng g c ging, bn phi ghi chp mt cch t do. Phng php phc ha truyn
thng cng khin bn kh khn hn trong vic nhn nhn vn mt cch tng th v
gn kt cc tng. Hn na, khi phng php ghi chp theo kiu phc ha truyn thng
thng khin bn thy kh theo v t khi nm bt bn cht ca vn . c li nhng ghi
chp phc ha, bn s cm thy nhm chn v mun b qua
7.3. NGHIN CU HOT NG CA B NO
Mc ch ghi chp c bn ca chng ta l tm tt c nhng im quan trng trong
cun sch, bo co, bi ging... Ghi chp hiu qu s gip ta nh c chi tit v nhng
im quan trng , hiu c nhng khi nim c bn v thy c mi lin h gia
chng.
Nghin cu gn y v cch b no lu gi v nh li thng tin m ra nhng phng
php ghi chp mi gip chng ta c kh nng t chc tt hn, tng s hiu bit, nh lu,
v c s hiu bit su sc hn.
Cho n nay, nhiu ngi vn cho rng, b no ca chng ta x l thng tin theo tuyn,
theo mt trt t c nh ging nh mt danh sch. S d chng ta tha nhn iu l bi
v hai hnh thc c bn ca con ngi l ni v vit u theo tuyn. Nhng cng l do
hn ch v mt to ho khin ming chng ta thng pht m 1 t mt lc. Nu mun
ngi khc hiu chng ta, cc t c pht m phi c t chc mt cch c h thng
ch khng ch l nhng m c pht ra ln xn. Tuy nhin, hin nay, cc nh khoa hc
nhn thy rng, qu trnh ch l tc ng ch khng phi l x l trong giao tip. Trn
thc t, qu trnh x l cn din ra trc khi nhng khun mu theo tuyn c pht ra.
i vi chng ta, giao tip bng li ni, b no ca chng ta phi cng lc tm kim,
phn loi, chn la, a vo cng thc, sp xp, t chc, lin kt, cm nhn, cc t v
nim c trc trong thc. ng thi nhng t ny c an xen vi tranh v, biu
tng, hnh nh, m thanh v cm gic. Do vy, tt c nhng g chng ta c trong u l
mt m hn n, lung tung lc ny chc bt ra xung quanh b no, nhng cui cng ch
c pht ra mi lc mt t. Cc giao tip theo tuyn tnh i hi b no chng ta phi
la chn thng tin thng qua cc m hn n ngu nhin khc nhau; t pht ra c gn
kt mt cch logic, c sp xp theo trt t ng php, gip ngi khc hiu c mt
cch r rng hn. l tt c nhng g din ra trong b no ca con ngi khi giao tip.
iu ny cng din ra tng t trong qu trnh nghe cc t.
Mc d chng ta nghe cc t cng mt thi im, nhng hiu c chng l c mt vn
phc tp. Ngi nghe phi xc nh c tng t trong mt vn cnh c th. Sau ,
da vo s am hiu, kinh nghim v thin hng ca mnh, h phi gii thch nhng t
c ngha g.
Giao tip theo tuyn i hi b no chng ta phi la chn thng tin thng qua cc m
hn n ngu nhin khc nhau.
Vic nghin cu qu trnh giao tip khin chng ta phi nhn nhn li phng php vit
sch gio khoa, phng php dy v phng php ghi chp hiu qu.
Hai phng php ghi chp c cho l c bit c hiu qu l Lp bn t duy v ghi
chp TM- ghi chp v ghi nhn. Hai phng php ny s gip bn nhn nhn vn mt
cch tng th v to cc mi lin h trong t duy gip bn hiu v nh tt hn.
7.4. LP BN T DUY
y l phng hng s dng "c b no" tm tt mn hc vo mt trang sch. Bng
vic s dng nhng hnh nh trc quan v nhng hnh v th, lp biu t duy s lp
cho bn n tng su sc hn.
Phng php ghi chp ny c Tony Buzan pht trin vo u thp k 70 th k 20,
da trn nhng nghin cu a ra trn v quy trnh hat ng ca b no. B no
ca con ngi thng nh li thng tin di dng tranh v, biu tng, m thanh, hnh
dng v cm gic. Bn t duy s dng nhng hnh nh trc quan v cm gic gi
nhc di hnh thc kt ni tng. N l kim ch nam cho vic nghin cu, t chc v
lp k hach. Phng php ghi chp ny d dng hn cc phng php ghi chp truyn
thng, bi v n tc ng n c hai bn cu no ca chng ta. N cng l mt phng
php thoi mi, vui v v sng to. Tr c ca bn s khng bao gi phi do d trc suy
ngh phi xem xt li nhng ghi chp khi n dng bn t duy.
Lp bn t duy l phng php vn dng "c b no", ng thi s dng nhng hnh
nh trc quan v nhng hnh v th gy n tng.
Bn hy dnh mt cht thi gian mt nhn kh giy A4, nhm mt vo v mt
qu to vo trang .
Bn s v qu to vo v tr no trn trang giy? Vo gc phi pha trn, gc tri pha
di, hay gia? Bc tranh ca bn s c t mu hay ch n gin l en trng?
Hu ht mi ngi s v gia trang giy v t mu. chnh l phng php b no
lu gi thng tin. Mt cch t nhin, nhng ghi chp tt nht s ph hp vi b no hn
l i ngc vi n.
By gi, hy nhn vo bn t duy trang bn v suy ngh trong vi pht (c hnh chp
km theo).
Hy kim nghim vi chnh mnh. Quay ngi i hoc che bn li, sau t hi mnh
nhng cu hi sau y:
Tiu ca 4 nhnh chnh l g?
Mi tn pha di ch vo u?
Nhng biu tng no nhnh tri bn trn?
Ba mo nh gip lp bn t duy tt hn l g?
Bn c th ngc nhin v nh li tt c hoc hu ht cc chi tit thm ch ngay c khi
bn vn thng cho mnh l nh cc s kin km. Nh li cc chi tit t bn t duy l
ht sc n gin bi v n c vit di dng ph hp vi cch thc t duy ca b no.
Bn t duy c bit c ch trong cng vic lp k hach v t chc cng vic. Bn c
nh li vic lp k hach cho cuc hp m chng ta tho lun u chng khng?
Bn ng ra c th t chc ton b cuc hp mt cch hiu qu hn nu c mt bn t
duy v chng trnh ngh s t trc, sau s dng n hng ti nhng g m mi
ngi ni. Bn c th in thm nhng g din ra trong cuc hp, m khng cn phi vit
ch nguch ngoc trong tn 3 ting ng h nh vy.
Nhng chi tit ly t bn t duy s rt d nh, bi v n theo m hnh t duy ca b
no.
7.5. PHNG PHP LP BN T DUY
lp bn t duy, ta dng nhng bt ch mu v bt u t gia trang giy, nu thun
tin, t ngang t giy c c nhiu khong trng hn, sau thc hin nhng bc
sau:
1. Vit theo kiu ch in ch hoc tng chnh gia trang giy, sau ng khung
bng mt hnh trn, hnh vung hoc cc hnh khc. Trong phn v d trn, ti ng
khung bng mt bng in sng.
2. Ko cc nhnh t gia ra, mi nhnh dng din t mt im quan trng hoc
tng chnh. S nhnh s ph thuc v s cc tng hay cc on. T mu cho mi
nhnh.
3. Vit mt t hoc mt cm t chnh ln mi nhnh, xy dng thm cc nhnh chi tit.
Cm t chnh l cm t truyn ti c phn hn ca mt tng v kch thch b nh
ca bn. Nu bn dng t vit tt, m bo chc chn rng nhng t rt quen thuc
vi bn n ni c th nh ngha ca n sau nhiu thi gian.
4. in cc biu tng v minh ha nh li thi gian tt hn.
Di y l mt s phng php bn c th thc hin d dng ghi nh nhng ghi chp
trong bn t duy:
Vit r rng, hoc in, dng nhng ch ci in hoa.
Vit cc ch th hin tng quan trng to hn, p vo mt bn khi bn c li nhng
ghi chp sau ny.
C nhn ho bn t duy ca bn vi nhng vt lin quan n bn. Biu hin v
mt chic ng h c th mang ngha thi gian quan trng. Nhiu ngi s dng
mi tn ch ti ct hnh ng hoc s dng nhng vt din t cng vic m h
phi thc hin.
Gch chn cc t, s dng cc ch ci in m.
Thit k phi sng to v khc bit, bi v b no s d nh nhng g khng bnh
thng.
Dng nhng hnh th ngu nhin ch cc mc hoc tng nht nh.
V bn t duy theo chiu ngang c th v c nhiu ct hn.
7.6. MT S IU NH KHC
tng hp thng tin ca cc cun sch vn xui vit v cc s kin c tht, cc nhnh
c th trng vi tiu cc chng. Cc tiu nh trong cc chng c th a vo cc
nhnh nh. Nu bn cng ging ti, bn c cun sch vi hy vng hc c mt s
thng tin mi. Hy xem qua cun sch trc khi bn c, lp bn t duy m bn mun
hc, sau in thm cc nhnh trong qu trnh c.
Nu bn cm thy mt phng hng ghi chp, v nh trong vic lp k hach cho mt
cuc hp nh ni trn, hy t cuc hp c lp k hach vo gia v nh s
mi nhnh bng tn ca mt ngi s bo co trong cuc hp. Sau , mi bo co li c
th ko ra nhng nhnh khc.
Mt s ngi thch trang tr li bn t duy nh mt s duyt li. Duyt li thng tin
nghe c trong vng 24 gi l vic lm cn thit gip h ghi nh tt hn. Nhng ngi
khc thch ghi chp di cc hnh thc khc nhau trong khi nghe ging hoc nghe bi
pht biu, sau mi lp bn t duy. Ti c mt anh bn lm cnh st. Anh thng
ghi chp bng phng php lp bn t duy khi phng vn nhn chng, sau s dng
nhng ghi chp ny in vo bn c sn m c quan yu cu.
Lp bn t duy theo chiu ngang s ghi chp c nhiu hn, v d bi pht biu
di y:
Lp bn t duy cng l mt phng php ghi chp rt ph hp cho cc bo co hoc
bi vit chuyn , mc d bn c th phi s dng nhiu bn vi nhiu chi tit khc
nhau. Ti thm ch cn s dng bn t duy ghi chp th v cuc ni chuyn in
thai, gip mnh khng qun nhng chi tit quan trng.
c cch nhn mt cch tng th v lp bn t duy v nhng ng dng ca n trong
vic ghi chp, mi cc bn n c b sch ca Joy Wycoff vi tiu Lp bn t
duy: Hng dn khai thc nhng sng to v gii quyt vn (NXB Berkley, New
York, 1999). Cun sch ny khng ch gip bn hiu v b no v s sng to m cn
miu t chi tit nhng bn t duy.
7.7. PHNG THC GHI CHP TM
Phng thc ghi chp TM l phng php "Ghi chp v ghi nhn". c im quan trng
nht ca phng thc ny l n cho php bn ghi nhng suy ngh v kt lun c nhn ca
bn i km vi cc on pht biu hay nhng ti liu ang c.
hc c phng thc ghi chp TM, bn cn phi phn bit c "ghi chp" v "ghi
nhn". "Ghi chp" l nghe nhng g ngi ni hoc gio vin ni v ghi li nhng im
quan trng. "Ghi nhn" l ghi nhng suy ngh v n tng ca c nhn bn khi nghe gii
thiu ti liu. Phng php TM cho php bn lm mt lc 2 vic: ghi thng tin v ghi
c nhng suy ngh ca bn.
Ghi chp TM l phng php p dng c t duy trong nhn thc v t duy nhn thc v
cng mt ti liu bng mt phng thc c mc ch. ng nhin, c 2 hnh thc t duy
ny hat ng m khng quan tm n phng thc ghi chp chng ta s dng. Trong
khi t duy nhn thc chm ch tp trung vo ti liu v ghi chp vo giy, th t duy tim
thc li phn ng, hnh thnh n tng v cc ti liu lin kt v tip nhn nhng hnh
ng mt cch t ng. Phng php ghi chp TM kt hp c hai hat ng t duy
ny t c nhng kt qu ng ch .
7.8. PHNG PHP S DNG GHI CHP TM
Hy bt u vi mt t giy (c dng k hoc khng c dng k tu theo thch ca bn)
v v mt ng thng ng, chia 1/3 t giy tnh t l phi. Bn tri t giy dnh cho
ghi chp, bn phi dnh cho ghi nhn.
ct tri, vit nhng g ngi ni ang ni: cc im, thut ng, biu v con s quan
trng. ct phi, ghi nhng suy ngh, cm nhn, phn ng, cu hi, lin h ca bn.
Phn ghi chp ngn cn bn n vi nhng thng tin t bn ngoi. Phn ghi nhn ghi
tt c nhng g n trong u bn m khng cn kim duyt, n c th din ra nh sau:
"iu ny c th tin cy c... Sao m chn th... Ti khng th theo kp... ng y ni
n u ri nh?... Ti bit, ti c th vn dng trong mt tnh hung khc... iu ny
lin quan nh no vi nhng iu ng y ni trc ?...".
Vit nhng suy ngh ca bn bng phng php ny s gip bn tp trung v ch ti
nhng g ngi ni ang ni. Sau , n gip bn hiu tt hn nhng g bn ghi chp
c, gi cho bn nh c nhng vt m bn mun kim tra cho, khuyn khch bn
gi in hoc chn ra nhng tin tc c nh hng ln nht ti bn khi bn nghe n.
Mark Reardon, trng phng o to ca SuperCamp tn dng phng php ghi chp
TM khi ng nghe bui gii thiu ca Randolph Carft v Buckminster Fuller, c c video
chiu km. Reardon nh li: "Khi ti nghe ng y ni, ti nhn thy rng, ban u ng
khng h ni v bt c iu g ti cn ghi hoc c bit nh. ng y tn dng khong
thi gian ny chun b cho nhng g ng s ni sau . Do vy, khi ng y ni, ti ghi
nhng quan st t nhin ca mnh v ng vo phn "ghi nhn", cch ng y vung tay,
khun mt ca ng lc ..."
"By gi, khi ti xem li nhng ghi chp ca ti v bi pht biu , nhng bnh lun ny
trn ngp trong ti cm xc v ti c th nh tt c nhng g ng y ni."
Khi s dng phng php ghi chp TM, hy dnh mt hoc hai pht sau khi kt thc mi
bui ni chuyn hoc gi ging xem li nhng ghi chp ca bn v b sung nhng
biu c nhn ca ring bn nh biu tng, tranh v c ngha vi bn.
Nhng biu tng ny mang nhng ngha theo nh bn mun. Tuy nhin, hy s dng
nhng biu tng vi nhng ngha nht nh khi bn t n trong h thng biu
tng.
Khi bn xem li ghi chp ca mnh, nhng biu tng s nhc bn gi nh v nhng g
m ngi ta ni cp n, cng nh hi tng li nhng g bn ngh trong thi gian
mt cch t nhin v c thc. Thng thng, iu c gi tr nht m chng ta thu c
t mt cuc hp, bi pht biu hoc bi ging khng phi l kin thc m chnh l nhng
tng lo ln trong u bn lc .
Ghi chp TM c cho l phng php rt ph hp vi vic ghi chp trong khi nghe bi
pht biu, cuc hp hoc hi tho. N cng pht huy tt tc dng khi ghi chp nhng ti
c c. iu khc nhau c bn l khi bn c c, bn s thc hin tng bc mt v
bn khng h rng, vic ghi chp ca bn l nguyn nhn khin bn b qun mt s
kin thc m bn c trong s ghi chp ca mnh.
Bng vic s dng phng php ghi chp TM, Mark Reardon nh li c nhng
kin v suy ngh quan trng trong mt bui gii thiu m ng tham gia
7.9. THC HNH BIN N THNH PHNG PHP A THCH CA BN
Ging nh bt k mt phng php mi no khc, c hai phng php ghi chp ny phi
c hnh rt nhiu trc khi n tr thnh mt h thng thu thp tin tc.
Khi p dng phng php ghi chp mi, bn bao gi cng cm thy l lm v lng tng.
Bn cm thy khng chc chn l bn c th ghi li c nhng thng tin cn thit v
mun tr li vi phng php quen thuc - mt phng php m bn chp nhn trc
y. Song, hy to ra mt c hi s dng phng php ny. Bn s phi qun i
nhng g? Vi phng php c, bn c th nh c bao nhiu trong mt gi sau khi
nghe ni v mt iu g ? Bn c th nh li c bao nhiu sau mt ngy, mt tun
hoc mt thng?
Hy cam kt s dng phng php ghi chp mi trong mt thi gian n tr nn
quen thuc vi bn. Ln u tin hc phng php bn t duy, ti cm thy tht vng.
Ti khng hiu phi lm cch no nh c tt c cc thng tin cn thit, m ch da
trn mt s ch nguch ngoc ti vit. Ti c cm gic n khng th bng cc tp ghi
chp theo phng thc phc tho m ti tch lu c.
Nhng ti theo hc v c gng thc hin n trong mt tun. Ti lp bn t duy khi
nghe ging, tip thu kin, khi c... C mt iu g mi m n vi ti trong sut
qu trnh ny. Ti khm ph ra rng, ti nh c nhiu hn. Nhng tng tr nn
r rng hn i vi ti. Qu trnh lu gi nhng tng ny cng rt th v. Ti nh b
cun vo nhng g ngi ta ang ni. Cui cng, ti tin tng vo phng php ny v
bt u s dng n. Vic thc hnh phng php ny gip ti bin n thnh phng php
a thch cho mnh.
7.10. NHNG MO NH KHI GHI CHP
Bt k bn vn dng phng php no, di y l mt s mo nh gip bn ghi chp c
hiu qu hn.
Tch cc nghe
Hy t hi mnh: "Ngi din thuyt ang mong ch mnh hc iu g? Ti sao? ng y
ang ni g vy? N lin quan g n vn ny? N c quan trng khng? c phi l
iu mnh cn phi nh khng?". Vic t ra nhng cu hi ny s gip bn thy d dng
hn trong la chn v phn tch nhng im quan trng.
Nu bn s dng phng php phn tch ghi chp TM, vic tch cc nghe s m bo
cung cp cho bn nhng thng tin bn vit ct bn phi.
Thng xuyn tng kt nhng thng tin v kin quan trng, c ngha m bn cn lu
li, nh v s dng. Ghi chp nn tp trung vo nhng kin thc ny, n ang cn thit
hoc s rt cn thit i vi bn sau ny
Tch cc quan st
Hy ch ti nhng manh mi m bn c th thu lm c t ngi din thuyt v t
nhng ti liu m bn ang c. Nhng manh mi nhng ti liu c thng nm tiu
, nhng ch in m, in nghing, tranh v, th v biu . Mt s cun sch cn c
chng phc ha v nhng ch quan trng. Hy nhn vo chng ny v chng tng
kt. Khi ghi chp kt lun ca ngi din thuyt hoc ca tc gi, nn ch i nhng
manh mi t nhin t pha ngi din thuyt. Mi ngi din thuyt u c mt phng
php ring, bn c th lm nht nhng im quan trng bng cch ghi chp ph hp vi
phng php ca ngi . Ch ti nhng g ngi din thuyt nhc li v nhng iu
c khi trn bng. Nn ngi cng gn vi ngi din thuyt cng tt, n s gip bn d
nm c nhng manh mi quan trng hn.
Tham gia
Nu bn khng hiu mt iu g hoc nghi ng v iu , hy hi hoc tham gia vo
tho lun. Mt s ngi khng dm hi v e ngi. Cc quan st ch ra rng, nhng
ngi ngi nghe thng thm mun lng dng cm ca nhng ngi tham gia. Song iu
ng ni l, h b cho l nhng ngi khng chu hc hi kin thc mi.
c trc
Nu bn bit ti m ngi din thuyt hoc ging vin s tho lun, hy c trc ti
liu v tm kim thng tin trc cng nhiu cng tt. Nhng kin thc chun b ny s
gip bn xc nh c nhng im quan trng trong bui din thuyt hoc trong bi
ging.
Bn cng nn lit k ra cc khi nim m bn cha thc s hiu v chun b trc cu
hi. Khi nghe c mt s thng tin, bn s nhn thy d dng lp ghp nhng thng tin
ny vo mt vn ln. c trc l mt trong nhng phng php em li hiu qu
nhm t c s thnh cng v hiu bit.
Ti bit, bn c th ang ngh: "Lm g c thi gian xem trc". Cu tr li l, c
trc ch mt rt t thi gian. Bn thng ch mt vi pht xem qua chng trnh hoc
c nhng ghi chp ca bui hp trc.
Bin nhng g nghe c thnh hnh nh trc quan
Nhng ghi chp ca bn mang tnh c nhn v c ngha i vi bn. N ging nh
nhng bc nh chp nhanh. bao gi bn thy rng, nhng bc nh chp nhanh v mt
k ngh hoc mt s kin quan trng chim ht tm tr ca bn cha?
Khi tm tt thng tin, bn s chp nh nhanh nhng thng tin bng cch b sung thm
nhng hnh nh trc quan nh biu tng, hnh v v mi tn. Bng cch ny, bn thm
ch khi xem li nhng ghi chp sau nhiu thng, n s ngay tc khc gi cho bn nh v
nhng kin thc m bn cho l quan trng vo thi im v cn thit phi nh li ngay
by gi.
Gip bn d dng c li nhng ghi chp
Khi ghi chp/ghi nhn, nn vit mt phn ca t giy. S dng mt t giy ri, bn c
th t t giy trc mt hoc treo ln tng khi cn c li.
Hy chp li nhng g ghi chp c vo 3 n 5 tm th m bn c th mang theo
mnh. Khi ng xp hng, i xe but hay ch mt cuc hn, bn c th ly ra v c
trong vi pht ngoi thi gian hc v nghin cu.
7.11. HY C GNG
Ti mun bn cam kt thc hnh nhng k nng ghi chp ny trong mt thi gian. Bt
lun phng php hc tp ca bn l g, ti cng khuyn khch bn s dng v thc hnh
c hai phng php ghi chp trn trong mi tnh hung. Bn c th s khm ph ra rng,
bn mun s dng c hai phng php, mi phng php trong mt tnh hung khc
nhau. Hoc cng c th bn cng khm ph c rng, bn thch phng php ny hn
phng php cn li.
7.12. TC DNG CA BN T DUY
Linh hat: nu ngi din thuyt bng nhin quay li mt vn cp trc , bn
c th d dng b sung thm ni dung vo mt ch thch hp trn bn t duy m
khng b ln ln.
Tp trung s ch : bn khng cn phi ch n tng li ngi din thuyt ni. Thay
vo bn c th tp trung vo cc tng.
Tng s hiu bit: khi c mt vn bn hay mt bo co k thut, bn t duy s lm
tng hiu bit ca bn v cung cp cho bn nhng ghi chp t m c sau .
Hi hc: tr tng tng v sng to v hn ca bn s gip bn ghi chp v duyt li
nhng ghi chp theo cch th v hn.
7.13.TC DNG CA PHNG PHP GHI CHP TM
D nh mn hc: khi bn ngh v nhng iu bn ang c, n s gip bn d nh hn.
Tp trung tnh cm: phng php ny s tp trung tnh cm ca bn v gip bn lin kt
tt vi b nh tnh cm ca bn.
M mng c tnh cht xy dng: phng php ny chim lnh tm tr ca bn, gip bn
nhn thc c nhng suy ngh v chiu hng suy ngh. Do vy, bn c th nh li v
kim sot tt hn.
Ghi nhng phn xt ca bn: gip bn nhn thc tt hn v nhng phn xt ca mnh,
bn c th m rng nhn thy ngha khc. Vic ghi li nhng g bn khng ng
hoc khng tin tng vo ngi ni c ngha c bit quan trng. Bn c th t ni vi
mnh: "mnh khng ng , nhng mnh c th nghe v theo di nhng g ng y ang
ni".
Ti bit, ti bit
Hy in vo trng nu bn hiu khi nim:
o Ti bit 2 phng php ghi chp s dng "c b no" l:
1. _________________________________________________
2. _________________________________________________
o Ti bit, lm th no ti khng th qun c nhng ghi chp ca mnh.
o Ti bit 3 li ch ca bn t duy:
1. _________________________________________________
2. _________________________________________________
3. _________________________________________________
o Ti bit 3 li ch ca phng php ghi chp TM:
1. _________________________________________________
2. _________________________________________________
3. _________________________________________________
o Ti bit, ti c th cam kt s dng nhng phng php ny trong __________
(khong thi gian).
8. VIT VI LNG T TIN
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s:
- Khm ph cc k thut t duy nhanh v d dng.
- S dng ngn ng mt cch sinh ng theo phong cch ring.
- Son tho cc bi vit t u n cui mt cch thoi mi nht.
- Ham mun c vit.
D tin hay khng, nhng tt c chng ta u c th vit, c nhiu ci vit v vit hay.
u trong su thm mi ngi u c tm hn v ti nng ring, u mun tm cm
gic tho mn qua vic k mt cu chuyn, gii thch cch lm vic g , hay n thun
ch l chia s suy ngh v tnh cm ring. Ta u c xu hng mun vit nh mun ni
chuyn, mun giao tip chia x nhng suy ngh v kinh nghim vi ngi khc cm
nhn t nhiu v ta, bit ta l ai.
Tr em l nhng ngi vit t nhin v thoi mi nht, l nhng ngi lun c iu g
th hin. Thng thng nhng g tr vit u rt trong sng v su sc, khin nhng
ngi xung quanh phi nhn nhn mi vic theo cch mi. Bn c th thy l trc vic
mt a tr c kh nng din t nhng suy ngh ca n kn trang giy trong vng mt
pht, nhng chnh bn cng tng ging nh a tr thi.
Cng ging nh bn tr, chng ta thng chm m vo nhng tng v cha bao gi
dng li ngh xem liu nhng tng c ngc nghch khng - l khi chng ta
cha i hc, cha t n mt bc hc nht nh trng. Sau bng dng c iu g
xy ra chn ngang dng suy ngh sng to t nhin ca ta. thc t gic xut hin. Ta
bt u thc v bn thn, b cun ht vo cuc u tranh th v vi nhng suy ngh
ring mi khi vit bt k bi vit chnh thc no. S u tranh ny ging nh tnh trng
b lc trong m cung, ta gp nhiu ng ct n mc cui cng s thy rt tht vng v
ngi than vn, chuyn sang chi game hoc lm bt k mt iu g khc.
S u tranh l hu qu ca nhng phng php dy hc chnh thng, bin hat ng
vit thnh qu trnh hat ng ch yu ca no tri. Thay v cho tr tng tng v
kh nng biu t pht trin mt cch t do, qu trnh li khin chng ta sa ly vo
vic lp k hach v phc tho cng, ng php v chm cu, cu trc cu v bin tp.
Cc k thut dy hc truyn thng b qua mt s thc, l: vit l mt hat ng
ca c b no. Trong thc t, mc d ton b qu trnh lin quan n c hai bn cu no
theo nhiu cch, nhng vai tr ca no phi l u tin. No phi l ni bt ngun ca
tnh mi l, c tng tng linh hat, ngun cm hng v xc cm. Nu chng ta b qua
bc huy ng nng lng ca no phi, th thm ch chng ta khng th bt u c.
Chng ta khng c nhin liu khi ng. c coi l s b tc ca ngi vit
Mark Twain tng ni: "Nu dy tr ni ging nh cch dy vit, th hu ht chng ta c
th s n-n-ni nh-nh-nh th-th-th n-n ny" Khi i hc, phn ln chng ta vn c hc
theo phng php nh thi Mark Twain. Ngy nay, nhiu tr em may mn c dy
theo phng php mi, gip tr pht trin kh nng sng to ca no phi. L nhng
ngi hc vit ln tui, iu u tin chng ta cn hc l quay tr li vi "cch k
chuyn" v t, cha c thc thi cn nh. Ta cn bit cch m rng cc qu trnh t
duy sng to ca mnh.
Hy tng tng trong u bn c v s nhng t tng nng hi, si sc, ang cng ra
i t do, n ging nh mt ngun nc mi ang mun tun tro. Chic p ngn
chng li chnh l s b tc ca ngi vit. Chic p ny mnh n ni n thc s ngn
bn a ngi bt trn giy vit. Nhng khng c nn lng. Nhng tng cha
chy ra khng c ngha l chng khng tn ti!
Ta hy tng tng xem, c mt vt nt nh xut hin trn p, nhng tng bt u r
ra, lc u rt chm. Nhng sau dng chy t tch c mt lc rt mnh, khin vt nt
ngy cng ln hn, v khng lu sau nhng tng nng bng tun tro. Cui cng
chic p chn b v tung v nhng dng ch tun tro - mt dng sng sng to!
Chng ny s dy bn hai cch ph v p. Mt l tp hp, hai l vit nhanh. C hai
phng php u rt hiu qu v th v. Chng ta cng xem nh!
8.1. TP HP
y l phng php do Gabriele Rico pht trin, l cch sp xp thng qua m hn n
nhng ngh c lin quan v nhanh chng vit chng ra giy, m khng nh gi tnh
ng n hay gi tr ca chng. Mt tp hp hnh thnh trn giy l qu trnh t duy din
ra trong no chng ta, tuy n gin ho rt nhiu. Tp hp l mt cu trc hu c,
chy t nhin tng t nh biu phn t ta thy trong mn ho hc ca trng cao
ng.
Khi th nghim vi phng php tp hp , bn s nhn thy rng n c nhiu im tng
ng vi cch sp xp ngh. C hai dng trn mt l thuyt ca i no, c ngha l c
hai u c nhng l do hat ng nh nhau. C hai k thut u c nhng im mnh
nh:
Chng gip ta xem v to ra s lin kt cc tng;
Chng gip ta m rng nhng tng a ra
Chng gip ta ln theo ng i ca no tin n mt khi nim c th.
xem phng php tp hp thc hin nh th no, ta th lm nh sau. Vit t vng
trn gia mt t giy trng, khng c dng k, sau khoanh trn t li. Lc ny ta
vit tip tt c nhng t c th kt hp vi t vng trn, tp hp chng xung quanh t
gia trang. Khoanh trn tng t hoc cm t mi v lin kt n vi t gia.
Ta c th thy rng mt trong s nhng t th cp li gi mt s kt hp mi. Chng
hn, nu t vng trn lm cho ta ngh n vic ln vng hay quay trn, v t ln vng li
ngh n s nho ln v bnh xe nga. Nu mt s kt hp li gi ra mt chui nhng kt
hp khc, th c vit ra tt c nhng ngh m n gi nn, thm ch c v n khng lin
quan gi. Sau quay tr li t vng trn v vit ra tt c nhng g ta ngh c. ng lo
n vic chng c hp nhau khng. Gi hy dnh ra 4-5 pht lm vic ny. Khi
lm xong, nhn li tp hp t v ch n mi tng mt t to ra.
Trong k thut tp hp, mi suy ngh c ngang nhau, to ra mt phn ng sng to
kiu dy chuyn
Tip tc tp hp cho n khi cm thy c v hon tt. Sau bn c th gch b
nhng ngh khng mun khai thc tip - nh ti lm.
Nu bn s dng k thut tp hp kch thch tng cho mt bn k hach thc s, c
th bn mun ch n bt k m hnh no khi u cho nhng g bn d nh vit.
K thut ny rt hiu qu v n gip ta lm vic mt cch t nhin vi cc tng m
khng bin son bt k tng no khi ang lm. Nu bn cng ging nh nhiu ngi,
nhiu tng ca bn khng bao gi din t ra giy c v bn tin rng chng c
ngha hoc khng lin quan g n ch m bn ang lm.
Trong k thut tp hp, bn sp xp tt c cc ngh ngang nhau. Khi bn chp nhn tt
c cc tng, ngay c khi chng khng c ngha, bn cho php no ca mnh tip tc
to ra cc tng. Khi bn dng li nh gi l bn lm ng bng qu trnh sng
to. Mt s kt hp c v khng hay hoc khng n nhp g thng gi ln mt phn ng
dy chuyn gia cc tng rt hay. Nu lc ny, bn bin son cc tng, bn c th
lm tiu tan s ng no thc s. V hy lun nh rng, tt c cc tng u l nhng
tng ln (t nht cng tim tng l nhng tng ln).
Gi y, hy r sot li tt c cc tng trong tp hp ca bn, nh s ln lt theo
logic v bt u vit. Hy nhn thy, tp hp ca bn ch l im khi u v khi bn vit
c th ny ra nhng tng khc. Vn then cht l s linh hat, mm do. Lun lun
linh hat s gip bn vit m khng phi cn nhc qu k. Cng lu rng bn khng
phi s dng tt c nhng g c trong tp hp t ca bn - ch l nhng tng bn mun
s dng.
Ting ku "Aha!" s bt ra khi bng thy nhu cu c vit hn l to cc tp hp t.
Khi tr nn quen thuc hn vi k thut ny, bn s nhn thy mt hin tng c
bit, rt k l: S c lc khi bn ang lm vic vi tp hp t, bng cm thy c mong
mun c vit ngay. Chng ta thng th hin bng mt ting ku "Aha!".
thy hin tng ny ngay by gi, ti mun cc bn lp mt tp hp khc - ln ny s
dng sc thi ring ca bn. C tip tc lp ra cc tp hp t cho n khi bn cm thy
nhu cu khn thit cn phi vit ra. Tuy vic ny khin mt s ngi phi mt vi pht,
thm ch lu hn, nhng cui cng tt c mi ngi s n lc phi tht ln ting "Aha!".
n lc , bn hy dng vic lp ra cc tp hp t v bt u vit.
Vic lp ra cc tp hp t c th thc hin i vi mt t n nh: vng trn, mu ,
cuc sng, hay cc cp t nh nam/ n, tnh yu/ th hn, lun lun/ khng bao gi.
Cng c th p dng i vi nhng tng phc tp hn nh phong tro phng Ty,
dch v khch hng, hay cc mng cc b. Bn c th s dng cch lp tp hp t vi tt
c cc loi bi vit, t cc bo co, bi lun, k hach xut, cho n th vn v truyn
ngn. Hy th i vi tt c nhng th loi ny, v.v... Bn s c nhng b vit cht ch
vi mch vn rt t nhin.
8.2. VIT NHANH
iu ny bao gi xy ra vi bn cha? Bn ngi xung vit mt bc th hay mt
bin bn ghi nh. Nhng ging nh mt ng c c b ch ha kh km cht lng, bn
phi tri qua ht tht bi ny n tht bi khc, chng my chc bn cm thy chn nn
v gt n sang mt bn. Bn s chuyn sang c mt ci g y, gi in thai, hay i n
sm - bt c vic g khc, ngoi vic vit.
Vn l, i khi bn phi vit mt lc trc khi nhn thy chnh xc iu bn mun ni.
Bn phi nhy qua "nh bin tp" no tri ang mun nh gi tt c mi th trc khi
vit ra giy, v hy cho no phi y sc sng to ca bn c gi bng mt lt.
C mt cch thc hin c vic ny l vit nhanh. Vit nhanh gip bn vt qua tr
ngi ca trang giy trng v thy kt qu ngay. Bn c th lm vic ny trc khi tnh to
suy ngh v cuc i thai trong u mnh, hoc bn c th nhy ngay vo v s dng n
vit v ch chn.
Vt qua tr ngi ca trang giy trng, vit nhanh s cho kt qu r rng ngay tc khc
1. Chn ch
2. Bm gi
3. Bt u vit lin tc, thm ch nhng g bn vit ch l: "Ti khng ngh c g
vit na!"
4. Khi cn thi gian, hy trnh:
Tp hp cc ngh
Sp xp cu
Kim tra ng php
c li
Xa bt k t no.
5. Tip tc cho n khi ht thi gian v n lc dng li.
vit nhanh, hy dng ng h bm thi gian - chng hn, bt u l 5 pht. Sau
bt u vit v ch ca bn hoc bt c iu g khc. Tip tc cho n khi ht thi
gian. iu ny c ngha l trong sut 5 pht lin tc bn vit cng nhanh cng tt, khng
bao gi c dng li tp hp cc ngh, sp xp cu, kim tra ng php, duyt li
hay gch xa g c. Do tnh cht ca qu trnh ny, nn bi vit ca bn mc no
c phn tn mn, nhiu li chnh t, cc tng cha hon chnh, cu c lung tung,
nhng khng sao c.
S n lc bn khng cn ngh c g vit na, hoc cc ngn tay mi, khin bn
khng tp trung c na vo ch ang vit. nu vy, ch cn vit: "g na y, g na
y, g na y?" hoc "i ci tay au ca ti", hoc bt k t no xut hin trong u
bn, cho n khi ch tr li trong u bn.
Sau y l mt v d v k thut vit nhanh. Gi bn hy th vit nhanh v mu sc a
thch ca bn.
Nhn li phn va vit, c nhiu ci tng nh rt v ngha, song c nhng ci li rt r
rng v ng n. Tt nhin bn s khng gi li tt c nhng g va vit, m ch ly
nhng tng c th s dng c v sp xp li. iu quan trng l ng c "lm hon
thin" ngay t ln u. iu rt kh. Thm ch ngay c nhng ngi vit gii nht u
bt u vi nhng bn tho cha hon chnh. Vi k thut vit nhanh, bn khng nn c
nh vit ng ngay t ln u. Nh vy s khng gy p lc g, bn s thoi mi vit ra
tt c nhng suy ngh v t tng, chng cui cng s hnh thnh nn nhng cu, nhng
on trong bc th hay bo co ca bn.
quen vi vic ny, hy luyn tp vi thi gian tng dn. Bt u l 5 pht, sau tng
ln 7, 10, 12,15, ri 20 pht. Vi nhng ch kh v phc tp, c th bn phi vit
nhanh trong 45 pht. Vit nhanh gip u c bn minh mn, tp trung c cc tng
v bin iu kh thy thnh d thy.
Vit nhanh l c hi la chn qu v bin chng thnh nhng mu vng
Mu . Mu thuc gam mu nng v mnh. Mu l mu thi trang i vi ngi
ny, nhng le lot i vi ngi khc. Ti thch mu . Ti thch nhng vt trang tr c
mu trn cy thng Ging sinh. Ti thch nhng hnh tri tim mu trong ngy l
Valentine, v thch ngay c nhng dy ruy-bng mu . l mu i hi s tn trng,
ngay c khi bn v bng bt mu , n cng cn c mt khng gian ring, v khng th
pha trn vi nhng mu khc. Mu l tn hiu ca s nguy him v dng li. Mu
cng l mu ca s gin d v cm xc mnh m. Mu c ngha l kinh doanh. Hoa
hng v ru mnh hn hoa hng trng hay ru trng. Mu l mu vui v,
sng sa v bnh d. Mu cng c th l mt mu kinh hong. Mu l mu mu.
Mu rt bt mt. tay ti mi qu ri. Khng c dng li. Tip tc i. Hy vit v
mu . Ti thch s ni bt ca mu . Mu mang li k c mnh m cho hu ht tt
c mi ngi. K c v nhng chic xe ni mu , xe trt tuyt , nhng qu to
trong hp n tra ca bn, nhng chic khn qung mu , i gng tay mu . Sc
trn b qun phc ca anh lnh thy cho bit anh y t nht l mt h s. Sc trn l
c biu th mu mu ca nhng ngi chin u v ng xung trong cuc cch mng.
Mu gy kch thch, l m ca gia v. mu i khi c ngha l hng v qu anh
o, i khi l hng v ca cy qu. Mu ch n gin l mu .
8.3. DIN T CH KHNG K CHUYN
Hy suy ngh v nhng bi vit thc s li cun bn - nhng on m u trong mt
cun tiu thuyt b mt, mt bc th rt ring t hay mt bi lun chnh tr n tng. Ti
sao chng li hp dn nh vy? Bt k th loi bi vit l g, l do khin bn c n tng
nh vy l v t ng trong bi to nn nhng hnh nh sng ng v tnh cm trong
lng bn.
Chng hn, nu bn ang c mt bc th ku gi lng t thin, bn s mun vi ly s
sc ca mnh hn l ni: " chu Phi ang c nn i", bc th m t chi tit nn i
nh hng nh th no vi nhng tr nh bt hnh, khng s gip , ang i gn cht.
S m t sinh ng l cng c hu hiu i vi ngi vit. khi bn hc cch vit theo th
loi miu t, bn c th pht trin nhng hnh nh r rng trong tm tr ngi c. bn s
chuyn nhng li trnh by kh khan v hin thc thnh nhng cu c minh ha hp dn.
mi ngi s khng ch c v hiu m h cn lin h v phn ng.
Mt trong nhng cch tt nht lm c vic gi l "din t ch khng k chuyn".
Tc gi ca phng php bin nhng "cu k" thnh nhng "on din t" ny l ng
Rebekah Caplan.
Ta xem xt cu ny: " l mt ngy p tri". Cu ny khng c g sai; ng php rt
ng. Tuy nhin, n thiu nhng nt ring lm cho s miu t tr nn sinh ng.
Chnh xc "p" c ngha l g? C th tng ca ngi vit v ci p ni y hi
khc vi bn. v thi gian ta ang ni n y l thi im no trong ngy? Ngy no
trong tun? Nu l th By, bn c th thy n khc vi ngy th Ba. Tm li, sau khi
bn c cu ny, c th c mt hnh nh hnh thnh trong c bn, hnh nh thm ch
khng c g gn vi c nhng g ngi vit nh ni ln. Vy th, cu " l mt ngy
p tri" tht ng ngn v t nht.
Nu cu k ny c chuyn thnh mt on din t nh: "Sng th By, khi c m ca
s, nh nng ban mai a vo, kh tri tht"
S dng hnh nh, s dng cch din t ch khng phi k chuyn chuyn nhng cu
ni kh khan thnh nhng m t hp dn
T "Cu k"
l mt ngy p tri.
Ma ri trn mi nh.
Bi c bn ng rt xanh.
C b no tt tc bng dy ruy-bng mu vng.
n "on din t"
Sng th By, khi c m ca s, nh nng ban mai a vo, kh tri tht mat m, d chu.
nh nng lp lnh trn nhng ngn cy cn ng sng m. Vng hoa trc ca nh
mun ku ln " i, ma xun!". Trn bu tri xanh, my trng lng l tri...
Vo mt ti ma xun, nhng git ma lnh bt u ri t tch trn ca s cn mang
hi m ca l si. Cnh liu u a trong gi nh, th thm bi ht ma xun v soi
bng xung mt h ln tn gn sng. Thm c nu ngm y nc nh c vn ra hng
ly nhng git ma xun cho nhng chi non xanh bic s nh ln trong thi tit m p
thng Nm mt m, d chu. nh nng lp lnh trn nhng ngn cy cn ng sng
m. Vng hoa trc ca nh mun ku ln: "i, ma xun!". Trn bu tri xanh, my
trng lng l tri...".
Gi bn bit chnh xc nhng g ngi vit mun ni. Hnh nh m bn hnh dung ra
r nh xem trn phim vy.
Khi bn s dng phng php ny, cc on trong bi vit s hnh thnh mt cch t
nhin v sinh ng. Mi on dng nh c mt sc sng ring. Kt qu bn s c mt
bi vit hay v d dng. Ch cn din t li cc cnh nh th l bn ang quay phim n
vy.
By gi th n lt bn. Hy lp cc tp hp t, sau vit nhng on din t cho tng
cu k di y. (Tt hn ht l to ra mt cnh mi hon ton khng dng n cu k
).
1. Bn lm vic ca anh ta tht ba bn.
2. Bui ha nhc rt hay.
3. Cuc hp din ra vi kt qu tt.
4. Ngi n ng li xe qu nhanh.
i vi phng php ny, tt nht l mi ngi vit u phi m mnh vi tng phn
miu t ring cho tng cu. Khng th miu t hay nu phong cch ring ca c nhn
khng c th hin.
C gio chuyn hng dn cc k thut vit Diane Hamilton s dng mt tr chi
minh ha cho k thut din t ny. Trc ht, c yu cu sinh vin vit ra mt lot t c
s lin quan n cm t nh ngi nh m c. Sau , s dng nhng t va vit, mi
sinh vin phi v ra mt ngi nh m c ca mnh v vit phn m t ngi vo mt t
giy khc. Hamilton thu cc bi m t , xo trn ln nhau v pht li cho sinh vin.
Tip theo, c yu cu sinh vin v li nhng ngi nh c m t v treo cc bc v ln
tng. Ngi vit u tin c gng tm ra bc v mi v ngi nh m c ca mnh, sau
treo bc v u tin bn cnh bc v mi. Tht th v khi thy s khc nhau gia ngi
nh di ngi bt ca ngi vit v ngi nh qua tr tng tng ca ngi c.
8.4. MT NGI BT U VIT PH V S B TC
June xut thn t mt gia nh c truyn thng vit vn. C cha v m c u sng bng
ngh vit - m c l nh vit tiu thuyt, cn cha c l mt gio s i hc. Anh trai c l
mt nh bo v anh ta rt t ho v kh nng vit c mi ni, mi lc - d trn my
bay hay trong bt in thai - min l thi hn np bi sp ht.
Gn nh sut cuc i, June phi chu p lc ca truyn thng gia nh. Mi khi phi i
din trc tnh hung buc phi vit, c nh xin li v than th rng ti nng vit vn
ca c b nhng ngi trong gia nh ly ht.
L mt nhn vin tr tui trong mt cng ty marketing, c m nhn vic nghin cu th
hiu khch hng v phi a ra c nhng thng tin mang tnh t ph. Tng bin tp
ca mt tp ch thng mi nghe phong thanh c vic ny v gi cho ng ch ca
June, ngh June vit mt bi bo v kt qu nghin cu ca c. Thy y l mt c hi
tt cho c June v cng ty nn ng ch nhn li.
Khi c giao nhim v, June rt lo lng. Mi khi ngi vo vit, d c c gng n my,
kt qu cng ch l bn tay t m m hi v st rc y giy loi. Thi hn th ngy
cng n gn, vy m c vn cha vit c t no.
Mt hm, khi ang n tra cng ng nghip, c bng but ming than phin v tnh
hung kh x ca mnh. Pam, mt trong s cc ng nghip ca c, ni: "Sao bn li qu
lo lng nh vy? Bn l mt trong s nhng ngi c kh nng ni tt nht m ti tng
bit. Khi bn pht biu, nhng li pht biu ca bn rt cht ch v d hiu. Ti sao bn
khng tng tng l ang ng pht biu v vit nhng li pht biu ra giy?"
Khng kp n xong ba tra, June lao ngay v phng lm vic, ngi xung v tng
tng rng mnh ang ng trc nhng khn gi yu mn. C th nh nhng, lng bn
tay kh ro, tng dng ch hin ra nh t mt chic my in laze. Sau nhiu tun b tc
khng vit c ch no, cui cng June thnh cng ch trong mt bui chiu . Khi
bi bo c cng b, c c mi ngi coi l mt trong nhng ngi c kh nng vit
tt nht cng ty.
Bn c th thc hin tng t vi nhng bi m t ca mnh. Hy c bi m t cho
ngi khc nghe v yu cu h v thnh mt bc tranh. Nu h v ng, c ngha l bn
thnh cng.
K thut din t ch khng phi k chuyn c s dng rt nhiu, khng nhng trong
m t nhn vt, din bin hnh ng thit lp cnh tng, m c trong truyn ngn v th
ca, c bit l trong vit lun v cc bi vit mang tnh thuyt phc.
8.5. CC BC TRONG MT QU TRNH VIT HON CHNH
Gi bn bit c cch thi hi th cuc sng vo bi vit, sn sang bt tay vo
mt qu tnh vit hon chnh. Qu trnh ny c tha nhn t mt d n k thut vit
California v c chng minh l rt hiu qu vi bt k th loi vit no.
1. Trc khi vit
To cc tp hp t v vit nhanh l hai phng php c p dng bc ny. n gin
bn ch cn xy dng mt nn tng cho ch da trn nhng kin thc, suy ngh v
kinh nghim ca bn.
2. Vit nhp
Bn bt u khai thc vo m rng cc tng. Tp trung vo ni dung hn l cu c,
ng php hay chnh t. Hy lun nh ti phng php din t ch khng phi k chuyn
khi vit.
3. Chia s
Bc ny rt quan trng. Theo chuyn gia hng dn k thut vit Michael Carr, n cng
thng b b qua nht. Vi t cch l ngi vit, chng ta thng kh nh gi bi vit
ca mnh mt cch khch quan. V vy, ta nn nh ngi khc c bi vit ca mnh v
cho bit kin, gp nhng im cn cha thng nht, cha r rang hay chuyn cha
hay. Sau y c mt s hng dn chng ta cng chia s:
i vi ngi vit:
- Ni vi ngi c iu bn mun th hin trong bi vit.
- Khng c g ng hay sai im ny, v vy bn ng bao gi t i khi nhn kin
phn hi v khng yu t tnh cm xen vo. Sau bn c th cn nhc, la chn chp
nhn hay b qua mt s kin.
- Ch c nghe, ng c gng gii thch bt c iu g i vi ngi c. Nu trong bi
khng c, th vn l khng c!
- Sau khi ngi c cho bit kin phn hi, c th hi li lm r vn .
i vi ngi c:
- Tip ch c li ni dung. Vn ng php v chnh t sau.
- Tip , hy ni cho ngi vit nhng t, cm t v nhng phn m bn cm thy hay
nht vi t cch l mt c gi.
- Ni vi ngi vit bt k cu hi no ny ra trong u bn khi c bi vit ca h.
- Ni vi ngi vit suy ngh ca bn v vic bi vit c t c nhng mc tiu t ra
hay khng.
- Cui cng, c th ni cho ngi vit lm th no bi vit th hin r hn, cht ch
hn.
4. Xem li
Sau khi c kin phn hi, hy xem xt v duyt li bi vt. hy nh rng bn l ch
bt, bn l ngi a ra quyt nh cui cng nn s dng kin no v b kin no.
Hy s dng thng tin phn hi sao cho hiu qu nht. Mc ch ca bn l c c bi
vit hay nht. Sau khi xem li v tng kt, hy chia s vi bn ca bn mt ln na.
Cui cng, n lc "nh bin tp" no tri lm vic. bc ny, hiu chnh tt c
cc li chnh t, ng php v chm cu. Chnh sa nhng on chuyn t nhin, s
dng ng t ng v cc cu c hon chnh.
5. Vit li
Vit li bi vit, b sung thm ni dung mi v bin tp li nhng ch thay i.
6. nh gi
Kim tra xem bi vit hon thnh ng vi nhng g bn t ra v th hin ht
nhng iu mun ni cha. Mc d y l mt qu trnh vn ang din ra, nhng bc
ny nh du ln kim tra cui cng.
7. Bin son
Khi gii thch theo cch trn, qu trnh vit ny c v rt logic v theo mt ng thng.
Th nhng, trong thc t, c th c nhiu chu trnh vit nh vy. Chng hn, c th i t
bc 1 n 4, sau vng li bc 3 v 4 trc khi chuyn sang bc 5, 6 v 7. Bi vit
ca bn cng phc tp, cng mun tinh t, cng phi thc hin nhiu chu trnh. a s
nhng ngi vit chuyn nghip thng phi xem li rt nhiu ln trc khi cm thy
yn tm vit li nhng g c. Thc t c nh vn tng ni cc cng tnh ngh thut
cha bao gi hon thin v ch l s b d m thi.
Nhiu khi qu trnh vit s l mt chu trnh hoc nhiu chu trnh khp kn
8.6. NHNG MO NH C MT BI VIT TRN TRU
Bt u sm
Nu bn ging phn ln nhng ngi khc, thc hin mi vic dng nh phi mt
nhiu thi gian hn so vi k hach, vy th hy dnh nhiu thi gian hn chun b.
S dng nhc nn
Nh ni Chng 4, nhc Baroc gip bn th gin v tm tr thoi mi hn.
Tm ng thi im
Mt s ngi vit hay nht vo bui sng sm; s khc li c cm xc khi mi ngi
i ng. hy tm thi im thch hp nht i vi bn.
Tp mt s ng tc th dc
Nh vy s gip bn cm thy th thi, khe mnh, cung cp xy cho no, lm vic s
hiu qu hn.
c mi th
Sch, bo, tp ch, tiu thuyt, truyn ngn, cc hp ng ng cc, t in bch khoa ton
th, th ca, truyn tranh, vn hc thiu nhi, v.v...hy c tt c. c s gip bn bt nhp
vi cuc sng, vi cch s dng t ng v cc phong cch vit.
Sp xp cng vic
i vi mt bi vit ln, hy chia thnh nhiu phn nh, bn s lm vic d dng hn.
Mi ln ch nn vit mt phn. Hy xem li phn Qu trnh vit.
S dng cc mu sc
Khi vit bn nhp, s dng nhiu mu sc khc nhau i vi tng phn hoc tng.
Nh vy bn s bao qut c tt c cc phn d hn.
8.7. NHNG MO NH KHI CM THY B TC
Sau y l mt s cch tm c hng i khi cm thy b b tc.
Lu gi nhng ti liu yu thch ca bn
Nh vy, khi thc t ph bnh ca bn qu cao, vic c li nhng ti liu yu thch s
kim ch bn, hy c li nhng ti liu . N s nhc nh rng, bn thc s l mt cy
vit v i, bn c th tin ln pha trc mt cch t tin.
Hy ng trn quan im ca ngi khc
C gng xem li nhng g bn ang vit t mt quan im khc i lp. Nh vy gip
bn suy ngh v vn mt cch khch quan v sng to. V d: Bn ang c gng bn
th g cho ngi khc. Hy t mnh vo v tr ngi mua, ngi ang ngh: "Mnh
khng mun mua th ny, mnh khng cn n, mnh khng tin mua". Vy bn
phi ni g thuyt phc ngi ? Phi dng li ni v tnh cm nh th no khin
h phi tht ln: ", mnh thc s cn mn hng ny"?
Trnh i mt lt
i khi bn bng gt bi vit sang mt bn v c cho tim thc ca mnh thc dy.
hy i do hoc lm vic g mt lt, sau hy quay li lm vic, bn s thy tnh to
hn.
Ph v thi quen ca bn
Th vit vo mt thi im khc trong ngy, i n mt nh hng c sn mi, mua
hng siu th khc, hoc i theo mt con ng khc t ni lm vic v nh. Thay i
mt cht, bn s nhn mi vic theo cch mi v c nhng lin tng c th cha tng c
trc y.
Thay i cng c vit lch ca bn
Nu bn thng s dng mt chng trnh x l vn bn, hy th vit bng tay hoc
nh my.
Thay i mi trng vit
Hy tm n mt ch mi vit. Hy xe mt ni no thong ng v vit. Hoc
ch cn ra ngoi hnh lang vit mt lt thay i.
Tr chuyn vi bn tr v bi vit ca bn
ng vy, bn hy th xem! Mc d bn tr c th khng hiu ht ch ca bn nhng
chng vn thng c nhng kin v quan im khin bn phi nhn nhn v ti ca
mnh theo mt phng din khc.
Ti bit Ti bit
Hy kim tra xem bn c hiu c khi nim khng:
o Ti bit hai cch bt u vit:
1. ________________________________________________
2. ________________________________________________
o Ti bit cch din t ch khng k chuyn.
o Ti bit, tt c cc tng u l nhng tng hay.
o Ti bit, vit l mt s khm ph.
o Ti bit, cc bc cho qu trnh vit hon chnh nh sau:
1. _______________________________________________
2. _______________________________________________
3. _______________________________________________
4. _______________________________________________
5. _______________________________________________
6. _______________________________________________
o Ti bit, ti bit cch v c nim tin vit.
o Ti bit, ti l mt nh vn v i.
9. HY LM VIC VI TR NH DIU K CA BN!
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v bn s :
- Pht trin kh nng ghi nh cc s kin, chi tit v nhng "vic phi lm".
- D ghi nh danh sch h tn, con s v nhng thng tin khc.
- Tng lng tin khi trnh by v pht biu.
- Ghi nh c h tn v nhng ngi bn tng gp.
Trong cuc sng c nhng lc bn phi ng thi quan tm ti rt nhiu vic nh cc
cuc hn, cc ngun kinh ph, cc bui thuyt trnh cng vic, hn n tra, nh ngy sinh
ca mi ngi, s in thai, nhng d n c nhn v nhng bui hi tho v gio dc
trin min. Rt kh bn c th nh c thng tin chi tit c th v tt c, dng nh
khng th thc hin c. l l do ti sao bn nn hc cc phng php ghi nh
chng ny.
Trong sut nhiu nm, bc bo v nh hng Canlis Seattle khin khch hng phi ngc
nhin v kh nng nh ca bc. Khi khch n, bc gip h xe v khng bao gi ghi
s hay nh du g c. Gn ca ra vo c mt ca s c th nhn vo bn trong, khi thy
khch n xong v chun b ra v, bc ly sn xe ra ch sn v bao gi bc cng ly ng
xe cho khch.
Mi bui ti c hng trm thc khch n dng ba nh hng. Lm th no bc c th
nh chnh xc xe ca tng ngi? Tuy khng bit bc s dng phng php c bit
no, nhng ta cng c th c cch ghi nh s vic tng t.
Dan Mikels, gio vin dy lp hc ghi nh ti Super Camp, ngi tng xut hin trn
truyn hnh trong chuyn mc "Chuyn l c tht" (Thats Incredible), nh c tt c
cc h tn, a ch v s in thai trong Danh b in thai Los Angeles. Khi c hi
b quyt lm c vic , ng khng nh thc ra khng c g kh. Bt c ai cng c
th lm c vi h thng lin tng trc quan ca c nhn v s dng mt chng trnh
my tnh sp xp cc con s.
Bn ngh sao nu bit rng mnh cng c kh nng ghi nh nh hai nhn vt nu trn?
Thc t ng nh vy! Nhng th nghim thc hin trn no ngi cho thy, thc ra bn
c th ghi nh tng bit thng tin n l c gp. iu ny c ngha ngay by gi bn c
th ghi nh h tn tt c cc bn trong lp. ng thi bn cng c th nh c a ch
v s in thai ca nhng ni tng sinh sng, thm ch nh c vic tr tin nh th
no cho ba tra hm th nm trong k ngh nm 1979.
Chng ta u thy hu ht nhng ngi gi thng hay than phin l tr nh ca h gim
st. Tuy nghin, ta thy dng nh h c th hi tng tt c nhng s kin xy ra t
nhiu nm trc nhng li khng th nh nhng vic va mi xy ra. Bn c th rt ngc
nhin khi thy kh nng con ngi ghi nh cc s kin v chi tit thc ra l tng ln theo
tui tc, ch khng h gim i. l nh tr nh ca con ngi da trn kh nng to lp
c nhiu mi lin tng v kt hp gia cc bit thng tin. Cng cao tui, dung lng
bit thng tin lu trong tr nh cng ln. Do cng c kh nng to ra s lin kt gia
chng.
y l mt v d n gin. Ta hnh dung hnh nh cy c mc trn bi ct trng, xung
quanh c sng bin dp dn. Di bong cy k b bn gh nh xinh xn. Trn bn c hai
ly nc mt. Trong cnh tng , nu bn l mt a tr, bn s thy ni y l mt sn
chi tuyt vi, c vui a tha thch vi sng bin v xy nhng lu i tht ng
nghnh trn ct. Mi m chi, mi m vui a, s n lc bn cm thy mt v kht nc,
nhng ly nc mt lc ny tht l tng bit bao.
Cng trong cnh , nu bn l mt thanh nin 19-20 tui, ni y cng c th vn l mt
sn chi tuyt vi, ri bn s thy kht nc v c tha mn cn kht. Nhng ngoi
nhng iu , bn s c thm cm gic lng mn do tc ng ca qung co du lch v
nhng kinh nghim c nhn. Bn m tng thy mnh c bi li thoi mi, c ngi
di bng c cng trung nhn thng thc tng git bia ti hoc nm tay nhau nm
di trn bi ct. Cn nu nh trong cnh tng bn l mt trong cnh tng bn l
mt trung nin, tng tham gia chin tranh mt vng nhit i, th c th lc ngh cng
gia nh trn mt hn o tng t, bt k l g i na, khi bc vo cnh ny, trong u
bn s thong hin nhng hnh nh va tr con, va lng mn li va mang tnh hin
thc. tui ny s c nhiu ngha hn, v bn tri nghim hn nhiu so vi mt
a tr. Cnh tng s tr nn rt sinh ng v bn to c nhng mi lin tng c
ngha.
Vi tr nh ca bn th sao ? Vn n gin l cng lin kt c nhiu lin tng c
ngha vi mt s kin, l thuyt, hay mt tp hp nhng s vic nht nh, th cng c
kh nng thu c nhiu s kt hp ngha hn.
9.1. PHN BIT GIA TR NH V HI C
Khi mi ngi ni rng tr nh ca h gim st l thc ra h ang ni v hi c, v khi
h kh hi tng li nhng thng tin c trong u. Tr nh lu gi tt c, nhng ch
c kh nng nh li c nhng g cn thit v c ngha trong cuc i.
Dan Mikels tin rng nhiu ngi dng nh mt kh nng ghi nh khi tui cng cao v
i vi h cuc sng i vo n nh, khng cn nhiu bin i ln v nhiu du n
nh thi cn tr. Theo Mikels, mi mt du n l mt s kin mi m, kh qun, v c s
lin kt vi nhng bit thng tin khc c trong u.
Chng hn, k c v ngy u tin bn i lm. Bn c th nh rt r nhng ngi gp,
ni n tra, thi tit nh th no v khng kh lm vic ni ra sao. C th v
nhng c im nh thi tit bn khng nh lm, nhng v ngy thng chc chn bn s
nh rt r v bn thn n l mt mc nh du v lin quan n nhiu chi tit khc, nhiu
bit thng tin khc trong u bn.
i vi hu ht chng ta, giai on u i c rt nhiu du n quan trng. Cng ln tui,
th khong cch gia cc bc ngot cuc i cng xa - mt phn v chng ta c xu
hng mun c mt cuc sng n nh, mt phn v chng ta tri nghim nhiu trong
cuc sng, trong c nhiu s vic, nhiu kinh nghim lp li nh c.
Tuy nhin, cuc i bn khng nht thit phi din ra theo cch ny. thc y tr nh
ca mnh, Mikels gi bn nn lm nhiu vic mi, n nhiu thc n l v i n nhng
ni cha tng n. Khi bn quyt nh i n ngoi, hy n mt nh hng cha tng
n v gi nhng mn cha tng n. Hy tranh th c hi c c nhng tri nghim
mi - nhng du n mi. Vi cch sng ht mnh nh vy, bn ang to ra cho mnh
nhng mi lin kt nh mi v nng cao kh nng ghi nh tt c cc loi s vt, s kin
v nhng thng tin mi.
Vic rn luyn c nhiu mi lin kt nh mi cng pht trin kh nng sng to ring
ca bn. Nh Peter Kline ni trong cun "Cm hng mi ngy" (The everyday genius,
Great Ocean, 1988), tr thnh ngi c kh nng gii quyt vn mt cch sng to,
thnh nh t tng c tinh thn xy dng, "chng ta phi c kh nng v li ton b mi
tri nghim ca mnh mt cch thoi mi, chnh l hon cnh nh ca chng ta". Bn
c th tng tng, mt ngi vi kinh nghim c nhn phong ph - v c nhiu k nng
ghi nh cc chi tit t nhng kinh nghim v lin h vo hon cnh mi, s c kh nng
sng to hn rt nhiu so vi mt ngi ch c t kinh nghim sng.
Trc khi hc cch nng cao kh nng hi tng, bn ch cn bit iu g l ci lm cho
mi th c th ghi nh c.
9.2. NHNG G TA GHI NH TT NHT
Tuy no ca bn lu c mi thng tin c trong cuc sng ca mnh, nhng xu hng
d hi tng nhng thng tin c ngha c bit nht. Ni chung, chng ta ghi nh tt
nht nhng thng tin mang nhng c trng sau:
S lin tng gic quan
Nhng kinh nghim lin quan n th gic, thnh gic, cm gic, v gic hay khu gic
u c bit sng ng trong tr nh ca chng ta. V nu n lin quan n cng nhiu
gic quan, th n cng d hi tng hn. Chng hn, mun ghi nh mt iu g , bn
hy ni to ln, ng thi din t bng hnh ng, nh vy s d ghi nh hn v n lin
quan n c c quan thnh gic v cc gic quan khc ca bn
Hon cnh y cm xc, nh tnh yu, nim hnh phc, ni bun
C bao gi bn qun mi tnh u hay ci ngy bn sinh a con u lng khng ? Tt
nhin l khng ! (Song, i khi mt ni bun qu su sc c th tc dng theo cch
ngc li v khin bn phi qun i, nh mt cch gip bn trnh c nhng suy
ngh au bun).
Nhng c trng ni bt
Nu sut c ngy bn ngi mt qun c ph bn ng, ngm ngi qua li, hu ht
mi ngi u mc qun o bnh thng, tr mt gia nh n mc theo kiu u i khn
sc s v qun b sari - vy th bn s nh ai ?
Nhng lin tng sc nt
Chng ta c xu hng ghi nh nhng iu l bch, by b, lin quan n sex, nhng iu
mang nhiu mu sc, cng iu ha v gy tnh t m.
Nhng iu cp thit lin quan n s sng cn
Nu cuc sng ca bn buc phi ghi nh loi cy no c hi, loi cy no nhiu dinh
dng, chc chn khi bn s khng bao gi qun.
Nhng vn lin quan n tm quan trng c nhn
Tt c chng ta u c thc ghi nh nhng g c ngha c bit i vi mnh vi t
cch l nhng c nhn. Chng hn, nu bn gp mt ngi m bn mun hn h ti mt
ba tic v ngi cho bn s in thai ring, bn chc chn s ghi nh ngay m
khng cn ghi li.
Nhng vic lp li nhiu ln
Ti c mt ngi bn. Anh ta l hc sinh lp chuyn Ha t thi ph thng. Sau , vo
i hc anh ta cng hc chuyn ngnh Ha.
n nm th ba hoc th t u hc chuyn ngnh ny. Khi gp ti, anh th l b mn
ny anh "thm vo mu" do c hc i hc li nhiu ln (Thi anh ta l mt hc sinh
xut sc trong lp).
Mc u tin v cui cng trong mt s kin
Khi bn tham d mt cuc hp, bn s nh nht nhng thng tin c c hay nghe c
vo u v cui bui hp.
Gi bn sn sng hc mt s k thut ghi nh c th v s c c chic cha kha s
dng chng mt cch hiu qu.
Bn nh rt r mc u tin v cui cng trong mt s kin.
Nu trong mt bui trnh by 90 pht c nhiu lc tm ngh, v d c 30 pht ngh mt
ln, th kh nng hi tng s cao hn.
9.3. S LIN TNG
Chic cha kha c th hi tng tt nht l cch chng ta lin tng cc s vic trong
tr nh ca mnh. Mt s lin tng xy ra mt cch t nhin, ging nh cnh tng bi
ct trng. Mt s lin tng khc c th khng r rng nh vy. Thm ch c th bn cn
phi t tm ra s lin tng, phi n lc mt cch c thc. Trong tt c cc k thut ghi
nh sau y, ti u s dng n s lin tng nn bn s thy c nhiu v d v khi
nim ny c a ra.
Bn c th s dng s lin tng n gin ghi nh nhng mu thng tin ri rc, s
dng lin tng phc tp hn ghi nh nhng l thuyt kh v nhng khi lng thng
tin cha nhiu "on" nh c lin quan vi nhau. Chng hn, dng cch lin tng n
gin ghi nh h tn v nh mt mi ngi: Khi gp ai , bn hy t nhc to hoc
nhc thm li tn ngi vi chnh mnh. Nu bn bit nhiu ngi cng tn, hy phc
ha li hnh nh ngi mi vi nhng ngi bit.
Hy phc ha hnh nh ca h mt cch sng ng, nh ang ngi bn bn tic, ci ni
vi nhau, hoc ang cng nhau trt tuyt trn ni. Hy ch n nhng s thch ca h
m bn bit.
Bn cng c th ly nhng c trng ni bt v hnh dng ca ngi mnh gp, nh ci
nt rui c bit, hay i tai to. Hy lin h nhng c im ny vi tn ca h - nh ng
Molly c nt rui - hay n gin l vit cc ch ci trong t Molly vo hnh v i tai to
biu th cho ng Molly mang c im ny. Sau khi c gng lin h tn ca mt ngi
vi cc hnh nh trc quan nh vy, ln sau khi nhn thy mt ng Molly, trong c bn s
le ln s lin tng trc quan tng t. Lp tc bn s n ngy n ci v cho ng
tn ng ta.
Khi s dng k thut lin kt, hy ghi nh nhng hng dn sau nhng lin tng ca
bn d ghi nh hn:
- S dng cc m t y mu sc v cc gic quan.
- Th hin bng hnh ng.
- Cho chng mang sc thi ca sex.
- Bin chng thnh tnh cm.
- Hy th hin mt cch mnh lit.
9.4. S LIN H
Khi bn cn ghi nh danh sch cc s kin hoc cc iu khon dng nh khng lin
quan g, bn c th lin h chng vi mt cu chuyn tm pho d nh hn. Gi s
bn phi ghi nh danh sch nhng s kin sau v mt s b lc ngi da Bc M:
B lc Cheyenne:
Sng trong lu.
Git tru ly da v tht.
S dng cung tn.
B lc Nootka:
Lm nh bng g.
Dng cy lao mc bt c lm thc n.
Ghp cy lm xung ca-n.
B lc Creek:
Xy nh bng bn v rm.
Sn bt hu nai.
Ph n lm ni bng t st v dt vi.
B lc Hopi:
Ph n xy nh bng .
Thc n ch yu l ng.
Con ngi rt tt bng v nhn hu.
n ng dt vi.
Hy nh du nhng t chnh, ngh ra nhng cu chuyn ng ngn (again) ghi nh
chng. Mun hi tng li nhng c im ca b lc Cheyenne hy ngh n hnh nh :
"Shy Anne hay e thn n ni c sut ngy trong lu chi vi tru, c ci mt chic cp
tc ln hnh cnh cung trn u v v nhng mi tn mu khp quanh lu".
nh c nhng c im v b lc Creek, ta c th ngh n cu chuyn: "Ti ti
mt con lch nh (creek), li xung lp bn en xen nhng cng rm nt m vo chn
nhn nht. Ti nhn thy mt n hu u i nhng chic ni t st v qun tm vi
dt mu sc s ang bi xui dng". S rt kh qun nhng cnh bun ci nh vy,
ng khng? Gi hy t ngh ra nhng cu chuyn ca bn v b lc Nootka v Hopi.
Hy s dng nhng cch m t y mu sc v nhy cm vi mt sc thi c bit no
. Cng c bit, cng d nh. Cc chng trnh ca chng ti dy cho sinh vin cch s
dng lin kt hc thuc tn nhng nc c bin gii tip gip nhau.
Nu c mt chic my bay nhin liu a bn bay qua nm nghn dm ti vng ng
Nam nc Italia, bn s bay qua Hy Lp, Th Nh K, Iraq, Iran, Pakistan, v Italia trc
khi h cnh xung n . y chnh l cch lin kt chng:
Ti ang ngi trong mt nh hng n mn m ng (Italia - m ng l mn n ni ting
ca Italia), v ti ht ln vi mt ph n i ngang qua: ", ng n y, n y m
!" (Greece - t ny pht m ln ging t grease ngha l y m). Tay u bp trng nh
mt con g ty (Turkey - ng ngha vi t g ty) ui nh ti, e da git ti bng
ci gi k l nng (Iraq - c gn ging t rack - ci gi). Ti chy mi, chy mi (Iran -
pht m ging t ran - chy) v vp ng vo ci bao ca Stan (Pakistan - pht m ging
cm t pack of Stan - ci bao ca Stan). Ti m bao ra, thy mt ngi n (India),
anh ta bo: "Nu cu khng thch n , th hy n ch khc !"
Nhiu nm trc, khi ti cn lm ngh mi gii bt ng sn San Francisco, ti cn
phi bit tn cc ng ph v a im trong thnh ph. Ti mun ghi nh khi li xe
ngang qua s dng cch lin kt t, ti c th bt u t ph u tin, ni n vi ph tip
theo v c nh vy. V d: nu ti bt u t ph Union v li xe qua ph Green, Vallejo,
Broadway, ti c th hnh dung t cnh tng "Qun i lin qun (Union - c ngha l
Lin qun) ang hnh qun qua mt bi c xanh (Green - bi c xanh) vo thnh ph
Vallejo, ni ang din ra chin dch Broadway". Ti c th tip tc tr chi nh vy
nh c tn cc ph t u n cui thnh ph v c th nhm li rt nhiu ln trong
u nh k hn. l mt cch rn luyn tr nh rt tt, ngoi ra cn gip ti bit
c tt c cc ng ph.
9.5. H THNG CHT
H thng cht c th s dng ghi nh bt k bng mc no. H thng gm cc
s tng ng vi nhng t gi tnh trc quan, c ghi nh c nh trong u bn. Sau
t h thng cht ny bn c th ghi nh nhng danh mc cn nh.
H thng cht ghp cc s vi nhng t c m iu hoc gi trc quan. Hy lp danh
mc t ring ca bn.
S dng h thng cht v lin kt trc quan ghi nh cc danh sch c nhn hoc cc
danh mc.
H thng cht c hiu qu nht khi cc lin tng mang nhiu mu sc, cng iu ho,
y tr tng tng v ng ngn.
H thng cht c th m rng hoc dng lp li tip tc ghi nh nhng bng danh mc
di.
Danh mc Dan Mikels s dng nh sau:
1. One: Sun (Mt tri) (one pht m gn nh sun)
2. i mt (2 = mt i)
3. Tam gic (3 cnh, 3 gc)
4. Hnh vung (4 cnh, 4 gc)
5. Nm ngn tay
6. 6-Sticks (cy gy)
7. 7-Up (mt loi nc gii kht)
8. 8-Octpous (con bch tuc)
9. Bng chy
10. Hen (g mi)
11. Hng ro
12. Trng
13. Mo
14. Tin
15. Quyn Anh
16. -t
17. Tp ch
18. Bu c
19. TV
20. in thai
Lu mi t c mt phng din trc quan, c th to lin kt logic gia mi s vi t
tng ng ca n. Mt s lin kt rt r rng, nhng mt s li i hi phi suy ngh mt
cht. T s 1 n 8 rt d ri, ng khng? Vi nhng lin kt cn li ti s phn tch r
hn:
9. C 9 cu th trong mt i bng chy.
10. Ten (cng m vi hen)
11. Hai tm vn hng ro ng song song vi nhau trng nh s 11.
12. Trng mang bn thng ng thnh hp 12 qu.
13. 13 l con s "khng may mn" ging nh gp mo en.
14. Ging nh trong cch ni "one (1) for (4) money, two for the show, three to get
ready, for to go".
15. C 15 hip trong mt trn u quyn Anh.
16. Bn phi 16 tui mi c li xe -t.
17. Tp ch Tui mi by.
18. Bn phi 18 tui mi c tham gia bu c.
19. C ti-vi tiu chun l 19 inch.
20. Thng phi mt 20 xu mi gi c mt cuc in thai.
Hy dnh mt cht thi gian lm quen vi cch lm ny. Sau y l danh sch 20 v
tng thng u tin ca nc M. Ta s ghi nh bng cch ghp tn tng ngi vo danh
mc nu trn - ging nh ghp 1-sun vi 1-George Washington v 2-i mt vi 2-Jonh
Adams.
1. George Washington
2. Jonh Adams
3. Thomas Jefferson
4. James Madison
5. James Monroe
6. Jonh Quincy Adams
7. Andrew Jackson
8. Martin Van Buren
9. Wiliam Henry Harrison
10. Jonh Tyler
11. James K.Polk
12. Zachary Taylor
13. Millard Fillmore
14. Franklin Pierce
15. James Buchanan
16. Abraham Lincoln
17. Andrew Jonhson
18. Ulysses S.Grant
19. Rutherford B. Hayes
20. James Garfield
iu quan trng khi gn nhng t mi hoc thut ng mi vo h thng cht l lm sao
chng ta cng trc quan c cng tt. Hy lm cho nhng lin kt mang nhiu mu
sc, cng iu ho, giu tng tng v bun ci. V phn ny hy xem li chng
"Nhng g ta nh r nht" tham kho thm.
Gi ta bt u nh. Ti s gip bn vi 10 mc t u tin, phn cn li bn t tm lin
kt cho chng.
1. Sun, George Washington - Hy tng tng George ang lau mt ca s mt tri
c th ri vo. ( y t George Washington c gn ging cm t George washing one
trong cu "George washing one pane of his window..."). Bn hy din t bng ng tc
a hai tay to thnh vng trn ging hnh mt tri.
2. i mt, Jonh Adams - Hy nhn su vo i mt, c nhn cho n khi khng nhn thy
g khc ngoi nhng nguyn t (atoms) xoay quanh v t nhn ca mt nguyn t xut
hin mt cch thn b t Jonh (so snh t Jonh Adams - Jonh Atoms)
3. Tam gic, Thomas Jefferson - Tng tng ra tnh hung Thomas v Jeff, con trai ca
ng ta (his son) cng yu mt c gi. l mt tnh yu tay ba.
4. Hnh vung, James Madison - James pht in ln vi cu con trai v h cng chi
hnh vung v con trai ng thng. (4. Four-square, James Madison - James is mad at
his son because they're playing four-square and the son is winning.
5. Nm ngn tay, James Monroe - Hnh dung James ang nm tay Marilyn Monroe.
6. Sticks, John Quincy Adams - Qu to ca Jonh Quincy Adams ang ny ln ny
xung, cn bn th c gng dng chic gy chi bi-a p trng. (Jonh Quincys Adams
apple is bobbing up and down, and you are trying to hit it with a cue stick)
7. 7-Up, Andrew Jackson - Hy xem ng Michael Jackson lm ngh kinh doanh nc
gii kht 7-Up.
8. Octopus, Martin Van Buren - Chic xe ca ng Martin b chy v mt con bch tuc
kp n dp tt m chy, mi chic vi ca n l mt chic vi rng. (Martins van is
bunrning and an octopus comes along to put out the fire, holding one hose in each of his
eight tentacles).
9. Bng chy, William Harrison - Cu con trai y lng l ca William ang nm mt
qu bng chy. Hy nhn s "9" trn b qun o cu th ca cu ta v i tay y lng l
ang nm bng. (Williams hairy son is throwing a baseball. See the number "9" on his
uniform, and see his hairy arms throw the ball).
10. Hen, Jonh Tyler - Jonh lm ngh lp ngi, ng c 10 con g mi, mi con u ang
gi thng bng cho mt vin ngi bng m ca n ( Jonh the tiler has ten hens and each
one is balancing a tile on its beak).
Bn c nm c tng khng? y ch l nhng lin tng ng ngn ca ti, bn c
th c nhng lin tng khc. Gi bn hy th lm vi mt na danh mc cn li - v
hy nh rng cng thi qu cng tt. Sau ly mt mu giy trng, gp sch li, v vit
li tn 20 v tng thng u tin ca M, s dng h thng cht. Ti c rng bn c th
ghi nh gn ht tn ca h ngay t ln th u tin!
Bn cng c th to lp mt danh mc cht ring s dng nhng con s v t ng quen
thuc hn c ngha hn i vi bn. Chng hn, c th bn mun s dng nhng s v
t c m iu nh: one-sun, two-glue, three-knee, four-door, five-hive, six-sticks, seven-
heaven, eight-gate,nine-wine, ten-hen.
Khi thy thoi mi vi bng danh mc ca mnh, bn c th s dng ghi nh. Nu
chng di hn 20 mc t, bn c th pht trin danh mc cht di hn hoc lp li. Nu
danh mc cht c 20 mc t, nhng bn phi ghi nh ti 40 mc, th s 21 s ghp vi s
1, s 25 ghp vi s 5, v c nh vy. Ly cc tng thng M lm v d: tng thng th
21 l Chester A. Arthur. Lin kt tn ng ny vi s 1, George Washington. Hnh dung
George ang lau ca s nh sng mt tri ri vo. Khi bn th hin bng ng tc
gi tay to hnh trn nh hnh mt tri, ca s mi lc mt sng hn, nhn ra ngoi cng
d hn. Bn nhn thy g bn ngoi? Ti sao nh, l Chester, mt ch ch vi ting sa
nghe l l "Arth! Arth! Arth!".
9.6. PHNG PHP NH V
s dng phng php nh v, hy ly mt ni quen thuc, nh nh hoc xe -t ca
bn, v xc nh v tr ca bt k nhng g bn mun ghi nh ni .
Gi s bn mun nh nhng th cn mua nh khoai ty, m si, banh m, chui, v nc
st dng cho m ng. Bn bit rng mnh s li xe t ni lm vic v nh bng xe ca
mnh v trn ng v phi gh vo siu th. Hy dng mt pht hnh dung cnh
tng ny. Khoai ty va p vo ngn gang tay. Bn ng ca ngn v khng cn nhn
thy chng. Ti m si treo gn ch gng chiu hu, bnh m lm cho bng cassette b
y ln nh mt lt bnh m nng, chui nt bt trn sn, li nc st thng bng ngay
trn u bn, si bt v chy xung mt bn.
Lc ny, khi lm vic xong, bn ra xe v mun nh nhng th cn mua, bn ch can
nhn vo ngn gng tay v nh c tt c.
Hnh nh cng c bit, cng bun ci, cng d nh hn. Gi s bn mun nh gi
in chc mng sinh nht c bn thn nht. Hy nhm mt li, hnh dung c bn ang
ngi trn mt chic bn c, trng rt k d, mc b qun o nh ch h (hoc c th
khng mc g c) v ang c gi thng bng cho mt cy nn trn mi. Chic in
thai che trn bn chung. C bn nhc ng nghe, chnh l bn ang gi. Hnh
dung cnh nh mt b phim ang din ra trc ca nh bn. Ti nay, khi bn tr v
nh, dng li trc ca v s thy nhng g ang din ra, lc bn s nh phi gi ngay
cho c bn thn.
Phng php nh v c th s dng phi hp vi phng php cht, ni cc t vi cc v
tr
Scott Bonstein, mt chuyn gia dy cch ghi nh Supercamp, phi hp s dng
phng php dng h thng cht vi phng php nh v. Danh mc cht ca ng gn
vi mt lp hc: 1 - bng en, 2 - cng tc n, 3 - sn nh, 4 - trn nh, 5 - sch, 6 - in
thai, 7 - ca ra vo, 8 - ca s, 9 - gh ngi, v.v...
Ti cng s dng phng php nh v vi phng php cht, nhiu t trong danh mc
cht lin h n nh ti. Khi ti mun ghi nh iu g ,ti ch cn hnh dung li nh
mnh mt lt. Bn c th to ra h thng nh v ring, in vo danh mc sau bng
cch bc qua ngi nh ca mnh v nht ra nhng c trng ni bt trong mi phng.
Nh ca ti nh sau:
Li vo
1.
2.
3.
Phng khch
4.
5.
6.
Phng n
7.
8.
9.
Bp
10.
11.
12.
Phng ng
13.
14.
15.
Phng tm
16.
17.
18.
Nhng ch vit tt v cu sng to dng nh c dy tn
Ch tt l t c hnh thnh t nhng ch ci u tin ca mt nhm t:
Huron/ Ontario/ Michigan/ Erie/ Superior
Cu sng to cng dng nhng ch ci u tin ca mi t
My Very Educated Mother Just Served Us Nine Pizzas
Mercury Venus Earth Mars Jupiter Saturn Uranus Neptune Pluto
Phn ln chng ta (c bit l nhng kinesthic learners) c th i quanh nh trong bng
ti, nhng vn bit r mi vt ch no, tuy khng nhn thy chng. Thnh thong hy
th lm nh th ny: Dy, ra khi phng vo bui ti v bc vo phong bn cnh. Vi
cng tc n v bt sng. C th bn s khng m vo vt g khi di chuyn v s ngay
vo cng tc n m khng nhn thy chng. Bn bit r li i trong nh nn c th d
dng nhm mt li v hnh dung mi phng. Ghi nh cc v tr trong nh lm danh mc
cht ca bn s rt t nhin.
Ti lun s dng phng php ny khi mun trnh by g . Trc ht ti lp mt bn
ghi nh Mid Map (xem chng 7) nh du nhng im chnh, vi nhiu nhnh nh
cho cc ph . Ti nh s cc im theo th t trnh by; sau to s lin tng vi
mi mc t trong h thng cht. (1) Phn gii thiu gn vi (v vit ln) ca trc, (2)
cng tc n cho bit (soi sng) ti l ai v ti sao ti c kh nng ni chuyn v ti
ny... v c nh vy.
To nhng lin kt ny mt rt t thi gian, gip ti tit kim thi gian khi chun b cho
vic trnh by, th gin v ni chuyn mt cch t tin m khng s qun nhng iu
mun ni.
Mt ln na, hy xem li chng ni v "Nhng g khin ta nh r nht" a nhng
c tnh d ghi nh nht vo cc lin kt ca bn.
9.7. T VIT TT V NHNG CU MANG TNH SNG TO
T vit tt l mt t c hnh thnh t nhng ch u ca mt nhm t hoc nhng
thut ng phc hp. Nhng ngi m chng li nhng ng ti x say ru s dng cch
vit tt rt hiu qu MADD. Nhiu t chc v nhm x hi khc cng c tn vit tt. Tt
c chng ta u quen vi nhng ch vit tt nh NATO, OPEC, NASA. Vi t cch l c
nhn, chng ta c th s dng cc ch tt mt cch sng to, gip ta nh c thng tin.
Chng hn, tn ca cc h ln c th nh c bng cch s dng ch tt HOMES-H cho
h Huron, O cho Ontario, M cho Michigan, E cho Erie, v S cho Superio.
9.8. NHNG MO NH!
Tt c nhng k thut nh bn bit u rt hiu qu khi s dng ring v thm ch cn
hiu qu hn khi s dng kt hp ln nhau.
Nh nh
Hy n lc mt cch c thc. Chng ta dng li mt cht lin tng, ghi nh cc
k thut. Bn c hay gp mi ngi khng v khi h i khi bn c th nh c tn
ngi ta khng? l do bn qun khng ghi nh tn ca h ngay khi nghe thy! Ln
sau, hy tranh th thi gian to ra s lin tng, s lin tng s thong hin lai
ngay khi bn gp li h.
Thc hnh cch s dng tr nh
Tranh th mi c hi gt gia cc k nng ghi nh ca bn bng cch s dng chng
thng xuyn, thm ch i vi c nhng iu khng quan trng, khng cn thit phi
nh. Chng hn, khi bn li xe n nhng ni cn n, hy c gng ghi nh tn ca tt c
cc ng ph hay xa l bng cch lin kt chng vi nhau bng mt cau chuyn d dn
no .
Hy to ra nhng s lin tng c th v r rng, ch khng chung chung
Thay v nhn vo cc t ng, hy nhn nhng hnh nh lin quan n hnh ng, mu sc
v m thanh ring bit. Bng cch mi s lin tng s mang mt nt ring.
Hy ghi nh bt k iu g khc
Nu bn gp kh khn khi hi tng li chnh xc mt mu thng tin cn thit, hy c
to ra mt s lin kt bng cch nh bt c diu g khc lin quan n n. Chng hn, bn
khng th nh c v tng thng th, hy ngh n tng thng th nm v th by.
Nhiu khi iu ny mang li thng tin bn cn tm.
V s trong u v cc bi hc v bi trnh by
V s trong u l mt dng c ghi nh t nhin v n s dng mu sc v cc k hiu
to ra cc hnh nh trc quan, v nh chng ta thy, nhng lin tng trc quan
thng rt sinh ng. Thm vo , v s gip chng ta c th to ra cc lin kt trc
quan gia cc bit thng tin.
Gn cho mt ngha no
Bn hy t hi:" iu c ngha g i vi mnh?" Hy tm mt l do c nhn ghi
nh, v t thng cho mnh khi bn thnh cng.
Xem li cc t liu ca bn
iu ny rt quan trng. Nhiu nghin cu cho thy bn s ghi nh thng tin lu hn mt
cht mi khi bn dnh thi gian xem li. Khi bn c gng hc mt iu g mi, hy xem
li ngay, sau c sau 24 gi xem li mt ln, sau na th c mt tun, hai tun, mt
thng, v 6 thng. Khi xem li, hy ni to ln. iu ny cng vi s lin tng bng gic
quan bn s thy d hi tng li hn rt nhiu.
Hy ngh gii lao khi nghin cu hoc duyt li bt c ti liu di no
V bn ghi nh rt r thng tin nghe thy hoc nhn thy u tin hay cui cng trong mt
s kin, do suy ra nu bn ngh gii lao nhiu ln, bn s nh dc nhiu thng tin
hn gia cc ln ngh. C gng duy tr cc t lm vic ca bn trong vng t 20-40
pht, khi gii lao hy i loanh quanh, n qu vt, hoc ung nc.
Hy gi sc kho tt
Rt t nhin tr nh ca bn s lm vic tt hn nu trong ngi bn thy kho mnh. Do
hy ngh ngi, n ung iu , tp th dc v ht th khng kh trong lnh mi ngy.
Mt thn th kho mnh s c mt tr tu minh mn.
Ti bit, ti bit
Hy kim tra xem bn c hiu c khi nim khng:
o Ti bit r 8 c trng lm cho mi th tr nn d nh:
1. _______________________________________________
2. _______________________________________________
3. _______________________________________________
4. _______________________________________________
5. _______________________________________________
6. _______________________________________________
7. _______________________________________________
8. _______________________________________________
o Ti bit cch s dng nhng phng php ny ghi nh cc danh sch, nh tn v
nh mt mi ngi, nh cc s vic v cc l thuyt.
o Ti bit r ti phi "ghi nh nh".
o Ti bit r tr nh ca ti tht phi thng.
10. NGHIN CU KH NNG C HIU
Ti sao bn nn c chng ny? - Bi v bn s:
- Nhanh chng pht trin tc dc ca bn.
- Nng cao kh nng nhn thc v ghi nh.
- Tng cng vn t vng v pht trin ngn hng d liu ca bn.
- Mt t thi gian dc, nh vy bn c th lm dc nhng vic khc.
i vi nhiu ngi, c sch ch l vic nh. Bn bao gi c n cui trang v t
hi: "Mnh va c g" Bn c hy thy mnh i khi phi c li mt on no , thm
chi phi c n ln th ba hay th t mi hiu c khng? Hoc c bao gi bn thy
mnh c nhn mi vo mt t nh ri vo trng thi thi min cha?
Ngy nay, hu nh mi ngi phi c rt nhiu nh, trng v ni lm vic, v.v...
Thm ch nu bn ch t mua mt t bo, th hng ngay bn vn c nhiu th khc
c. Hy ngh n tt c nhng th c th c khc trong cuc sng: tp ch, cc loi
sch hng dn s dng, s tay tra cu, ti liu chuyn ngnh, s ghi nh, th tp nham,
tiu thuyt, cc k hach xut, gio trnh, th thng bo. Nu tht s bn phi c ht
tt c nhng thng tin ny, tng t mt, th khng nhng bn phi c c ngy, m cn
phi tng cng tc c, khng cn thi gian lm bt c vic no khc. Tuy nhin,
nu bn ging phn ln nhng ngi , hoc bn vic c ca mnh cht cao nh dy
Hymalaya - sau li nm i - hoc l bn c nhng phng php khoa hc lt qua
mi thng tin m khng phi c tng t.
10.1. PHT TRIN KH NNG C NNG SUT!
tri Supercamp sinh vin c hc nhng k nng mi theo phng php hc tng tc,
nh khi tr v nh hc th pht trin thm "bi hc lp v lm bi tp nh". Mt
trong nhng lp hc c a thch Supercamp l lp "c nng sut", y h c th
hc phng php c tc y nhanh tc v kh nng lnh hi. Sau mt thi gian,
kh nng c ca sinh vin khng ngng tin b v h d khm ph ra nhng k nng
c mi. Vi nhng k nng mi trong cc k thut c, sinh vin pht hin h c tim
nng tng cng kh nng lnh hi v nh li cng vi tc c. Cc gio vin hng
dn sinh vin k thut c lt ly nhng thng tin quan trng, gip sinh vin khm ph
nhiu hn na hng th ca vic c, ngc li nhng g c cng mang li cho h
rt nhiu nim vui.
10.2. PHNG PHP C NNG SUT RT TH V V D C! CC SINH
VIN CA SUPERCAMP, HY TIN TI GINH LY
Ngoi nim vui c hc cc phng php c v hng th khi pht hin ra nhng gi tr
bn trong ca chng, cc sinh vin tri Supercamp cn hiu c nhng hnh thi thch
thc mi i vi bn thn. Mt k thut vt ra ngoi nhng gii hn ca c nhn l
k nng "Tin ti m ginh ly!", k thut ny c p dng pht trin long t tin v
tnh nng ng, sinh vin khm ph ra nhng ni lc v kh nng ca chnh mnh t
pht huy kh nng ca mnh. p dng i vi cc lnh vc hc thut, k thut "Tin
ti m ginh ly!" cn kch thch con ngi ta pht trin n nhng trnh cao hn v
t n nhng phn thng cao qu ca vic t hc. p dng trong lnh vc giao tip v
xy dng mi quan h, n gip sinh vin khm ph c nhng kt qu vui mng ngoi
sc tng tng ca h.
Chng hn, hu nh khng c ai c ht c t bo hng ngy. (Nhng sau khi bn hc
c cc k thut trong chng ny, bn c th nu bn mun. V hy ngh xem bn s
hiu bit nh no nu bn c!). Thay v c ht mi th, bn s c nhng tin ang ch
, sau lt qua cc tiu , mc, nh v ch thch, qung co, "vn hc ba", v
nhng tin ni bt khc.
Khi c theo cch ny, bn s hiu thu o, sp xp v lu li tt c cc loi thng tin.
l phng php c th p dng i vi nhng ti liu khc, v ti s ch cho bn bit
ti sao. Chng ny s dy bn cch c, phi nh mt vic nh lng trnh c cng lu
cng tt, m nh mt ky nng th v v em li s tho mn cho bn. Ging nh hu ht
nhng k nng hc c trong cun sch ny, iu quan trng nht bn c th lm bin
nhng k thut c ny hiu qu i vi bn l s dng c chng!
Cng thc hnh nhiu, cng c kh nng c nhanh - v hnh nh chng ta lun mun
lm nhng vic m mnh lm tt
Gi ta hy bt u nh! V phn ln chng ta u cm thy tho mn hn khi thy mnh
tin b n mc no, nn ta s bt u bng mt bi kim tra xem kh nng c nhanh
ca mnh n mc no
Hy bm ng h v chn c mt trong nhng on vit sau trong mt pht. Khi ht
thi gian, nh du li ch no bn va c n. Bt u.
Bn cht ca nc - chuyn c nhng rt ng ch
Nc l vt cht ph bin nht trn b mt Tri t. Nc b mt chim hn 70% hnh
tinh ca chng ta, ngoi ra cn tn ti ngay c trong lng t, trn khng v trong cc
sinh vt sng khp mi ni.
R rng lng nc tn ti l c hn v khng i qua thi gian - trc y, hin nay v
sau ny. Lng nc hin c cng ch bng lng nc tng c v s c. Nc ch
thay i t dng ny sang dng khc, nhng khng h to c to thm hay mt i. V
l thuyt, rt c th lng nc bn tm bui sng bng lng nc cha Jesus dng
ra chn hai nghn nm trc, hay mt con khng long ung t hai triu nm trc.
Nc l mt cht c bit v duy nht vi mt s c tnh quan trng. Chng hn, l
mt cht duy nht c bit l tm c trong thin nhin c ba trng thi: th rn, th
lng v th kh. Nc c th thay i sang dng kh (nc bc hi) bng cch lm bay
hi hay sang th rn (bng ) bng cch lm lnh. Hi nc c th chuyn thnh nc
bng cch lm ngng t hoc chuyn hn sang dng bng cch lm lnh. c th
chuyn thnh nc bng cch lm tan chy hoc thnh hi nc bng cch bc hi.
Trong mi qu trnh ny u c s tng hoc gim nhit.
Khng th c s sng nu khng c nc; mi mt sinh vt sng u phi ph thuc vo
nc duy tr cc qu trnh sng ca mnh. S phn gii nc trong cc c th sng ho
tan v phn hu cc cht dinh dng nui dng c th. Thc ra, tng khi lng ca
mi sinh vt u c hn mt na l nc, t l ny dao ng khong 60% mt s loi
ng vt n hn 95% mt s loi thc vt.
Nc l cht c nhiu c tnh. Ni bt nht l trng thi lng nhit thng. Nc
vn trang thi lng ti hu ht mi ni trn b mt Tri t. Do , trng thi lng ca
nc l trng thi bnh thng v cng lm tng tnh cht a tc dng ca nc vi tnh
cht l mt tc nhn tch cc trong kh quyn, thch quyn v sinh quyn.
Mt c tnh khc rt quan trng na ca nc v mt mi trng l nc c nhit
dung rt ln. Khi vt g dc lm cho nng ln, n s hp th nng lng v nhit
ca n s tng ln. Tuy nhin, khi nc c lm nng, n c th hp th mt lng ln
nng lng m khng biu th bng vic tng nhit . Kt qu thc t l nhng khi
lng ln nng ln rt chm vo ban ngy hay ma h, v ngc li, cng lnh i rt
chm vo ban m hay ma ng. Do , lng nc ny c tc dng iu tit nhit
xung quanh bng cch ng vai tr nh nhng h cha hi m trong ma ng v c tc
dng lm mt vo mua h.
Phn ln cc cht thu nh li khi chng lnh, nhng khi nc ng bng thnh , n li
n ra. c tnh ny lm cho khng nng bng nc v lm cho ni trn hoc lp
lng b mt nc, nh l cc ni bng tri v cc tng bng ni. Nu nng hn
nc, n c th chm xung y h v y i dng, n hon ton khng th tan
c.
Nc thng phn ng li sc ht ca trng lc v chy xung ch thp hn, nhng n
cng c th di chuyn ln trn trong mt s iu kin nht nh. Cc phn t nc bm
cht vo nhau, v chng lm t nhng b mt m chng tip xc. p lc b mt ln v
kh nng lm t kt hp vi nhau lm cho nc c th bay ln cao. Kh nng bay ln
cao ny ni bt nht l khi nc c cha trong nhng khng gian nh hay ng hp.
Trong iu kin giam hm hn ch , nc i khi c th bay ln cao n mc vi inch
hoc vi feet, trong mt tc ng gi l mao dn. Mao dn lm cho nc di chuyn ln
pha trn xuyn qua t , hoc qua r v thn cy.
Tuy nhin, trong s tt c cc c tnh th v ca nc, c l tnh cht quan trng nht
ca nc l khi tc nhn tch cc trong phong cnh, l kh nng nc ho tan cc cht
khc. Nc c th ho tan hu ht cc cht, v i khi cn c coi l "dung mi chung".
N c tc dng nh mt axit nh, ho tan nhanh mt s cht vi mt lng ln; ho tan
chm mt s cht khc. Tm li, nc trong t nhin lun c nhiu tp cht; tc l, n c
cha nhiu cht ho hc khc ngoi nguyn t hy-r v -xy.
Gi hy tnh s dng bn c v nhn vi 9. y l tc c ca bn trong ln kim tra
u tin.
10.3. LM TIU TAN IU HUYN HOC
Bn c nh cch hc c trng tiu hc khng? Trc ht bn hc tng ch ci; sau
bt u ghp chng vi nhau to thnh t. Sau c mt t li mt ln na. n
khong lp hai, bn c th hiu r c c cm t khng cn ngh n cc t ring l.
Nhng c th mt s ngi trong chng ta khng bao gi tin b hn mc ny. Gi l lc
y nhanh cc k nng c bt kp vi kh nng t duy, u tin l phi gt sang mt
bn nhng suy ngh huyn hoc ca bn v vic c sch.
c rt kh.
Bn khng nn dng ngn tay c.
Phi c tng t mt.
Bn phi c chm mi lnh hi c ht thng tin.
Nu bn vn tin vo mt trong nhng iu ni trn, th hy loi chng ra khi u ngay!
Hy c nhng gii thch di y, ri bn s tr thnh mt c gi vi k nng c tt
hn rt nhiu.
c cng d thi
Tuy vic hc cch c l mt qu trnh kh phc tp, nhng l vic m no ngi
hon ton c kh nng x l c. Phn ln chng ta hc c khi 6 hoc 7 tui, v khi t
duy pht trin tui trng thnh, chng ta c kh nng c iu luyn hn.
Dng ngn tay khi c cng tt
Mc d bn c dy l khng nn dng ngn tay khi c (c th v bn ly tay ch
vo tng t khin cho vic c chm hn), gi bn c th v nn ly li thi quen ny!
S khc nhau l gi y, bn ch dng ngn tay dn dt mt nhn nhanh hn trn ti
liu. Mo nh l lun di chuyn ngn tay nhanh hn mt cht so vi vic bn c th c.
Bn c th c nhiu t mt lc
Thc ra nu c tng t mt khin vic hiu chm ri li v cc t ring l khng c
t trong ng cnh chung v no bn phi lm vic nhiu hn nm bt c ton b
tng.
Bn c th c nhanh nhng vn lnh hi c ht thng tin
c chm c th l mt vic vt v vi no b. C nhng khi bn c chm v ngh rng
mnh cn hiu k hn. Nhng s tht l nu bn gp kh khn khi nm bt nhng g ang
c, c th l v bn c qu chm. (Tt nhin, tr phi phi c nhng vn qu phc
tp nh v vt l hay vi sinh).
Do vy, thay v c c gi ly nhng suy ngh tiu cc khin no phi lm vic nhiu hn
m bn vn c chm, hy t nh:
Ti thy vic c cng d.
Ti c cng tt.
Ti c th c nhanh v hiu ht nhng g mnh c.
10.4. NHNG MO NH - "SN SNG VO TRNG THI"
Trng thi sc kho v tinh thn ca bn rt quan trng, quyt nh n vic bn c c
tt hay khng. Trc khi bt u c hy dnh vi pht chun b t th v tinh thn.
gi l "sn sng vo trng thi", n c th tng tc c ca bn ln gp i ngay
tc th. C gng gi thi quen n gin ny khi bt u.
ng sao nhng
Bt u l tm mt ch yn tnh c. Nh ni phn "To khung cnh" (Chng
4), m nhc c th rt c ch. Nn nghe nhc Baroc nhp 60 phch/ pht. Loi nhc ny
c coi l a ta vo trng thi th gin nhng tnh to v n m phng nhp tim trung
bnh khi ngh ngi. N cng gi cho no phi nhy cm ca bn lm vic t do, trong khi
vn cho php no tri tp trung vo nhim v trc mt.
Ngi thng ngay trn mp trc ca gh
S tht l mp gh trc ca nhiu v ch tch tp on ln b mn trc. t bn
chn thng xung sn v dng sch ngay trn bn trc mt bn.
Dnh mt pht tnh li
Nhm mt, th su v th gin mt cht bng cch hnh dung ra mt ni rt yn tnh no
- c th l ni trc y bn tng n. Vn c nhm mt v nhn mt ln trong khi
mi mt vn khp kn vi pht, trong khi vn tng tng, nghe v cm nhn v ni
yn tnh . Khi m mt ra bn s thy mnh c th gin nh th no. Xem ka, mt
bn hng n cun sch v bt u c.
Dng ngn tay hoc vt g ch
V mt ta thng t nhin di theo mt vt chuyn ng, nn nu c mt vt g di
chuyn xung dng di s rt hu ch. Ta th lm theo cch ny: Quay tr li u
chng v dng ngn tay di chuyn di mi dng bn c. Buc mt phi chuyn ng
nhanh theo ngn tay ca bn, ngn tay nn nhanh hn mt cht so vi bn ngh l mnh
c th c. Khng c dng li hay ta lng.
c on vn sau v tm tt ni dung cn c
Trc khi c, lt qua ton b t liu mt lt nh nhn qua ca knh ca hng khi i
mua sm. Lt qua phn mc lc, tiu cc chng, bt k mc no in m v in
nghing, phn ha v dng ghi ch, tm tt cc chng, tiu s tc gi v bt c phn
no ni bt. Chun b mt cht bn s bit iu g cn mong i v sn sng t tng
nm bt nhng tng c trnh by. Mun bit vic ny c li nh th no, ta hy th
kim tra mt cht nh sau:
c on vn sau v tm tt ni dung ca n
M ma bng t trong bng ti t ngt xut hin trc mt ng. T v tr cao nht ca
tu, ng pht hin ra ngi n b thp duyn dng. "Ngay c cp mt cng nh la
mnh", thuyn trng Smith ngh thm, nhng khng th ngn li xung lng ca b ta.
Vi pht sau, l hi ca 2.000 ngi tan thnh tng mnh. Tu Carpathia, cch 58
dm, bt c tn hiu SOS v phng nhanh ti cu c 705 ngi may mn nht.
Nhiu nm sau mt trong s h nhn xt: "B ta quay mi tu dng nh mun che khut
chung ti khng nhn thy cnh tng hi hng".
Bn n thy on vn trn kh hiu khng? Nu bit trc y l on m t tu Titanic
m vo bng v b chm vo mt m nm 1912, th c l s d hiu hn. Hy c li
on vn trong ng cnh ny.
By gi, s dng nhng mo nh ti ch cho bn, c bi bo vit v l kh t sau
y v xem bn tin b n mc no! Kim tra xong bn chun b tt cha: Ngi
thng trn mp trc ca gh, bn chn t thng xung sn, sch t trc mt. Dnh
mt pht tnh tr v tp trung. t ng h mt pht, nhn mt nhn ln, sau nhn
xung sch v bt u. Nh dng ngn tay nh!
Lm bn vi l kh t trn ni
Trong ba nm qua ti b kh nhiu thi gian sng vi l kh t trn vng ni
hoang d. Ni tr ng ca chng l nhng ngn ni rm rp m sng trn dy Virunga,
8 ngn ni la cao ngt - cao nht l 14.787 feet - nm gia ba quc gia chu Phi l
Rwanda, Uganda v Cng ho Dn ch Congo.
Trong thi gian , ti lm quen dc vi nhiu con kh t v chng cng quen vi
s c mt ca ti. Chng lang thang trn nhng ngn ni v vng o yn nga trn tng
ton, v vi s ton chp nhn s hin din ca ti gn nh mt thnh vin. Ti c th
n gn chng, ng cch chng vi feet. C mt s con, c bit l nhng con nh v
nhng con mi ln cn ti gn ti hn. Chng cm dy my nh ln xem, s vo kho
trn ba-l ca ti. Mt con thm ch cn nghch dy giy, mc d ti c cm gic rng n
khng h nghi ng i giy thc ra li c lin h vi ti.
Ti bit v l kh t vi tnh cht l nhng c th, mi con c nhng c im v c tnh
ring, v ch nhn dng bng hng.
M ma bng t trong bng ti t ngt xut hin trc mt ng. T v tr cao nht ca tu
ng pht hin ra ngi n b thp duyn dng. "Ngay c cp mt cng nh la mnh",
thuyn trng Smith ngh thm,nhng khng th ngn li xung lng ca b ta. Vi pht
sau l hi ca tng ngi tan thnh tng mnh. Tu Carpathia, cch 58 dm, bt
c tn hiu SOS v phng nhanh ti cu c 705 ngi may mn nht. Nhiu nm
sau mt trong s h nhn xt: "B ta quay mi tu dng nh mun che khut chng
ti khng nhn thy cnh tng hi hng".
Trm trang ghi chp ca ti, ti cho chng nhng ci tn nh: Rafiki, Uncle Bert,
Icarus,v.v...
Vic lm ny khng phi l d dng. Cc sch hng dn nghin cu v vic ny khng
my ph hp. Ti cha thy tho mn. T ti cm thy l kh lun t ra nghi ng i vi
nhng k l ch ngi yn m quan st. Chnh v vy, ti c gng gy lng tin v khi
gi tnh t m ca chng bng cch hnh ng ging nh mt con kh t. Ti bt chc
chng t cch n, cch bi lng, cho n cc ting ku, thm ch c nhng ting su
tht kinh khng.
L kh phn ng li rt thun li, mc d phi tha nhn nhng phng php ny khng
phi lc no cng ng. Th nhng,phi lun gi bnh tnh, th u, hoc ngi gi v
nhai tp tp cng cn ty di, dng nh l mn khoi khu nht trn th gii.
Kh t l loi ln nht trong s cc loi kh hnh ngi. Mt con c trng thnh c th
cao ti 6 feet, nng 400 pound hoc hn; si tay di 8 feet. Chng thng sinh sng trong
nhng vng rng m t Trung Phi. Ch cn c khong vi nghn con, xp hng u
trong nhng loi qu him. Mt phn lnh th ca chng dc thnh lp khu bo tn.
Trn l thuyt, chng c bo v rt cht ch. Nhng trong thc t, chng li b dn vo
nhng khu vc hp hn, ch yu l do bn sn trm v l ngi Batusi. Nu khng c
nhng bin php hiu qu cng rn hn bo v loi kh t ni, th c l ch trong hai
hoc ba thp k na chng s b tuyt chng.
Mt trong nhng bc tin c bn bo v mt loi ng vt ang b e do l tm hiu
r hn v chng: thi quen n ung, vic tm bn tnh, thi quen sinh sn v cc hnh vi
trong by n, v.v.. Ti tng c ti liu nghin cu ca Jane Goodall v loi tinh tinh v
n thm trang tri ca b Cng Vin Quc Gia Tanzanias Gombe. Name 1967, vi s
gip ca tin s Louis Leakey v s ti tr ca Hi i L quc gia v Qu Ti tr ca
anh em nh Wilkie, ti bt u nghin cu v loi kh t. Vic nghin cu khng phi l
khng b gin on, mt trong nhng ln mang tnh cht rt quan trng. Ti bt u
cng vic ca mnh Congo, trn cc ngn ni ca dy Mount Mikeno. Mi sau 6 thng,
ti buc phi ri khi t nc ny v tnh hnh chnh tr ri lon tnh Kivo. y l
mt mt mt ln i vi by kh t ang sinh sng ti h thng cng vin c bo v
kh tt, khng c mi e do xm phm thng xuyn ca con ngi. do c sng
trong mi trng nn chng khng my s hi trc s hin din ca ti v vic quan
st chng din ra kh thun li. Sau khi ri khi Congo, ti bt u li t u, ln ny ti
Rwanda. Ti cm tri mi gn mt bi c rng, trn vng yn nga ni gia cc nh ni
Karisimba, Mikeno v Visoke.
Mc d ni cm tri mi ny ch cch tri c ca ti 5 dm nhng ti thy by kh t
Rwanda thng xuyn b tn cng bi bn sn trm v cc by sc vt nui, cho nn
chng khng chp nhn mi c gng tip cn ban u ca ti. Sau 19 thng lm vic
Rwanda, cng vic ca ti li b gin on ln th hai. Nhng khng ging ln u, cng
vic ca ti t ra rt c gi tr.
Trong u ti cn nh rt r - l mt bui sng m sng thng hai, khi ti ang i
trn mt con ng mn va ly li v trn tut, li i chnh ni gia ngi lng Rwanda
vi ln tri quan st by kh t ca ti cao 10.000 feet trn ni Visoke. Pha sau ti,
nhng ngi khun vc ang mang mt chic ci y dnh cho em b, bn trn ci che
kn.T trong ci vng ra ting khc than ngy cng to hn v thm thit hn theo mi
bc i. Ting khc nghe au n nh ting khc ca mt em b.
Khun mt ca nhng ngi khun vc nh nhi m hi sau bn gi leo ni vt v t lc
ri khi vng Land-Rover chn ni. Ln tri hin ra trc mt, v ba ngi Chu
Phi trong i ca ti chy ra n chng ti.
Ngy hm trc ti gi cho h mt thng ip SOS in r, yu cu h bin mt trong
hai phng trong tp lu ca tp lu ca ti thnh mt khu rng. Vic ph hng phng
bng cch em v cc loi cy vo phng i vi h l vic ht sc phi l, nhng h
quen vi nhng yu cu l lng ca ti.
"Chumba tayaria, h ang gi v cho ti bit cn phng chun b xong. Sau vi
nhiu ting h ht v mnh lnh mang ting Kinyarwanda, ngn ng a phng ca
Rwanda, h y c chic ci qua ca phng v t n trc m cy ang m chi
xuyn qua c cc tm vn sn.
Lc ny ti cy tm vn che bn trn ci v ng li li. i tay nh xu gi ra nm cht
ly mp ci, v mt a b t t ko mnh ng dy.
Ln ny bn c n u ri? (Nu bn mun c tip phn cn li ca bi bo, hy xem
trn tp ch National Geographic, s ra thng 01/1970). Li mt ln na, hy nh du s
dng va dng v nhn vi 9 tnh tc c ca bn. C tin b hn cht no khng?
nh gi kh nng lnh hi ca bn bng bi trc nghim sau:
1. Khi b Fossey vit bi bo ny b sng vi by kh t c
A. 3 thng.
B. 3 nm.
C. 5 nm.
D. 13 nm.
2. Kh t l loi ng vt n c, thch sng bit lp trong hang ng. ng hay sai?
3. B Fossey bt u nghin cu v by kh t ni nc no?
A. Nam M.
B. Kenya.
C. Congo.
4. Phng php nghin cu kh t ca b Fossey l kin nhn ngi trn cy cho n khi
chng qun l b ang . ng hay sai?
5. Mt con kh t c trng thnh c th cao 6 feet v nng 400 pound hoc hn. ng
hay sai?
6. Mi e do ch yu i vi tn ti ca loi kh t l:
A. Bn sn trm.
B. Kh hu thay i.
C. S pht trin ca ch qun l chung.
7. Mt trong nhng bc c bn bo v c loi ang b e do l:
A. Tin hnh chin dch vn ng cc lut bo v ng vt c thng qua.
B. Nghin cu k hn v loi ng vt .
C. Thu nhng ngi bo v rng chng bn sn trm.
8. B Fossey phi tm ngng cng vic nghin cu v?
A. Thi tit xu.
B. Thiu kinh ph.
C. Tnh hnh chnh tr ri lon.
9. B Fossey bo trc cho nhn vin dn mt phng :
A. n nhng ngi khch c th n bt ng.
B. Bin thnh mt gc rng nh.
C. trng tr.
10. B mang v con kh t nh bng:
A. Chic ci y.
B. Xe t Land-Rover.
C. Hp ng ti-vi.
p n: 1-B, 2-S, 3-C, 4-S, 5-, 6-A, 7-B, 8-C, 9-B. 10-A
10.5. LNH HI NHNG G C
Cu hi m chng ta thng nghe nhiu nht t mi ngi khi h nng c tc c
ln l: "Lm th no bit ti lnh c hi c nhng g mnh c hay khng?". Cu
tr li l: Bn tht s lnh hi c, thm ch cn tt hn khi c nhanh.
Phn ln mi ngi thy rng thc ra h nh rt t chi tit d l t u h khng tin
chc vo kh nng lnh hi ca mnh. Sau y c mt s mo nh bit chc bn thu
lm nhng g cn thit t vic c t liu. (Nhng g ct li y l Bn cn g; gn
nh l khng bao gi bn cn phi bit r tng t!).
Hy l mt ngi c ch ng
Lun nh trong u nhng cu hi: Ai? Khi no? u? Ci g? Ti sao? Nh th no?
Hy vit ra nhng cu ch cho
Nhng cu hi khi bn c. khi t ra nhng cu hi bn y tr c ca mnh
vo trng thi i hi nhiu hn, phi cht lc nhng tng trong bi c ging nh
vic ht xng t mt chic xe tng.
c tng, khng c tng t
Nhng t m tc gi s dng ch l cng c truyn t cc tng, v cch duy nht
bn c th "nm bt tng" l c cc cm t trong ng cnh cng vi nhng cm t
khc. Khi bn c tng t, b no ca bn phi lm vic nhiu hn hiu c ngha
ca n. Vic c tng t ging nh vic c gng khm ph chic boomerang bng cch
xem tng phn t ring ca n. Thay v c tng t, hy nm bt bc tranh ln bng cch
nhn vo c cm t, cc cu v cc on vn.
Hy s dng gic quan ca bn
S dng c quan thnh gic bng cch c to ln. c lt nhanh mt lt trc, sau ,
nu l sch ca bn, nh du vo nhng im quan trng v v ra nhng hnh nh
hiu r nhng khi nim trng tm d trc quan hn.
To ra hng th
Nu bn t nhiu quen vi ch v c v li ch no th vic c sch tr nn qu
d dng. Chng hn, mt ngi bn ca ti bit mt s thng tin su st hn v h thng
gio dc tiu hc, nh vy c y c th gip cc con mnh hc trng tt hn. C xem
k cc gi sch trong th vin ca trng. tm hiu k hn v vn ny, c bt u
c cun Sng gia cc hc sinh (Among Schoolchidren), mt tiu thuyt vit v mt
thy gio lp 5 giu lng nhn i Massachusetts. Cun sch cng li ht c n vi ch
ny v c c nhng cun sch khc sau . T hi mnh: "Ti sao mnh li cn
c nhng th ny nh?", c xem trc tng cun v c th loi ra mt s cun khng
thch hp vi yu cu ca mnh. Sau khi khi ng nh vy, vic c nhng cun thch
hp s rt nhanh v d dng.
Lp s ghi nh
Sau khi bn c nhanh mt lt, lp s ghi nh vi tn cc chng v cc mc.
Sau c k li mt ln na v in vo nhng chi tit quan trng ghi nh.
Tin ti c nhanh hiu k
C 4 cch c c bn: c thng, c lt, c qut v c nhanh hiu k.
c bnh thng...
L cch c chm tng dng khi c v mc ch gii tr.
c lt...
L cch c nhanh mt cht tm thng tin c th no trong ton b d liu, v d
nh c s in thai hay t in.
c qut...
L cch c ly ni dung khi qut hoc xem trc mt lt, nh c bo.
c nhanh hiu k...
L cch c ht ton b t liu vi tc nhanh, nhng hiu k.
Bit cch s dng tt c nhng cch c ny l mt li th ln v ta s bit cch x l vi
tng loi t liu. N cho bn nhiu s la chn, cng nhiu la chn, cng c quyn thu
xp cuc sng theo cch thoi mi nht.
Bn hy hnh dung cnh tng ny nh: Sau khi lm vic tr v, ti nh, bn thy mt
chng th trong hm. Khi bc vo trong nh, lt qua mt lt, bn thy c 5 ho n,
mt ci th ca bn thn, mt bn ng k t mua tp ch American Adventure hng
thng, mt tp ch chuyn ngnh v mi ba ci th linh tinh khc na. Bn ring cc
ho n ra cui thng thanh ton. Xem qua cc th linh tinh li mt ln na xem c
st th no ng lu khng, tm thy mt th bi thng ca cng ty bo him, v nm
tt c cc th cn li vo st rc. Bn tp ch American Aventure n ti c sau, sau
ngi vo bn v c th ca bn. Bn chm ri c th ca bn ti hai ln, c k
tng t v hnh dung ra hnh nh bn. Ci thm nhng hnh ng khi hi ca bn, bn
thay b qun o th thao. Sau trc khi ri khi nh, bn dnh ra vai pht c cun
tp ch chuyn ngnh v xp n ln gi cng vi ti liu chuyn ngnh khc. Tuy nhin,
tp ch cng cho nhiu thng tin nghin ngm, suy ngh.
Va chy b, va suy ngh v bn tm ra gii php cho mt vn marketing kh hc
ba nh c c cun tp ch chuyn ngnh, v bn ngh n cch trnh by tng
ca mnh vo bui hp marketing vo ngy mai. Qu trnh ny c phi l mt s ci tin
ln i vi vic dp ton b chng ti liu trn bn c sau hay khng?
C l bn s dng ba cch c u tin - c bnh thng, c lt v c qut.
Trong khi chy b, s xut hin gii php cho vn marketing hc ba, l kt qu
ca vic c tp ch v vic bn c n cch trnh by tng ti cuc hp marketing
ngy mai. Qu trnh ny liu c phi l kt qu ca vic bit cch la chn nhng g cn
c, c g trc v c g sau hay khng?
C th bn s dng ba cch c - c bnh thng, c lt v c qut. Gi ta lm
quen vi cch c th t nh. Mun c nhanh, hiu k, bn phi lm c ba vic sau:
(1) s dng tm nhn ngoi bin ca bn, (2) di chuyn mt nhanh xung di trang, v
(3) lt trang nhanh. Cng c ba k nng ny vi kh nng tp trung ch v tham gia mt
cch tch cc, bn s nhanh chng thy tc c v kh nng hiu ca mnh tng ln
mt cch ng ngc nhin.
M rng tm nhn ngoi bin gip bn tip nhn thng tin hn trong mt ci nhn.
Mun khm ph tm nhn ngoi bin, hy lm bi kim tra n gin sau y:
Nhn thng vo mt i tng.
Dang tay sang hai bn, ngn tay tr ch thng ln trn.
Chm ri di chuyn tay vo bn trong cho n khi bn c th nhn thy hai ngn tay tr.
Ch tm nhn ca bn khi vn nhn thng v pha trc.
Gio vin hng dn c lm nn thnh cng ca chnh mnh
Gio vin hng dn c Steve Snyder tng c 14 cun sch trong chuyn bay t Los
Angeles n Sydney, Australia. Bng k thut ca chnh, ng c c 3 - 4 cun
trong mt m, c sch tiu thuyt v phi tiu thuyt. ng c vi tc khong 5.000
t/pht. Tuy c v rt nhanh nhng i vi ng ch l tc chy b, cn tc chy
nhanh l 10.000 t/pht.
Mt s ngi khng tin l ng c th hiu ht ni dung khi c vi tc , nhng
Steve so snh tc c vi tc trt tuyt. "Nu trt tuyt chm ri, nhn
nha, bn tht s khng cn ch n vic mnh ang lm. Tm tr bn s suy ngh lan
man. Nhng nu bn trt nhanh xung mt mm ni, bn phi rt tp trung. l l do
ti sao thc ra bn nh c ni dung tt hn khi c nhanh" ng khng nh.
"Bn phi buc mnh c ngy mt nhanh hn - vic ny ai cng c th lm c. Nhng
c nhng lc bn mt tp trung v phi c li" ng ni.
Theo quan im ca ng, c nhng loi t liu thng c c rt chm, nh th ca,
kch v nhng sng tc c th hin qua biu din, ch khng thun tu c.
ng bt u c nhanh t khi hai tui, chnh m ng mt ngi rt ham c sch, dy
cho ng. Khi hc lp mt ng c c 14 cun, trong c c cc tiu thuyt ca
Mark Twain, Jules Verne v nhng cun ca sinh vin lp trn.
Nm 12 tui b m cho ng tham gia mt kho hc c nhanh, nhng ng rt tht vng
vi phng php dy y. " l mt cng vic cng nhc v bun t", Steve nh li.
Chnh v vy ng mun pht trin nhng phng php ring ca mnh. Nhng k thut
c nay vn c p dng cc tri Supercamp. Nm 15 tui, ng bt u dy k
thut c nhanh cho sinh vin v ng nhn thy h c th rt ngn thi gian lm bi tp
nh t mt ting xung cn 20 pht! Gi y ng t chc rt nhiu bui seminar trn th
gii s dng chnh nhng phng php ng pht trin t khi cn l mt cu b.
10.6. NNG CAO TM NHN NGOI BIN
Khi bn n bc s o th lc kim tra mt, bc s s o tm nhn ngoi bin bng mt
loi my chuyn dng, chic my ny t kch hat khi bn nhn thng pha trc vo mt
chic bt rng mu en. Nhng m sng ging nh nhng ngi sao nh, c nhp nhy
quanh bt, mi khi nhn thy m sng bn li nhn mt nt. Cc m sng c nhp nhy
v xa dn khi trng tm bt, ni mt bn ang tp trung. Mt s m sng bn s khng
cn nhn thy na v chng ra khi tm nhn ngoi bin ca bn.
Th kim tra bn mt phi v xc nh tm nhn ngoi bin ca bn. Phn ln mi ngi
c th nhn thy mi vt mt gc 45 tnh t tm, mt s ngi c th nhn thy xa hn -
c th ln ti 90 hoc hn.
Khi c, tm nhn ngoi bin cng ln, cng c kh nng lnh hi nhiu thng tin trong
cng mt lc. Bn c nhanh hn khi hiu c ton b cc cm t bng mt ci nhn.
Tt nht, bn c th t luyn tp theo phng php "ba trng im" (tri-focus), nh
khc phc c thi quen tp trung vo tng t ring l. n gin chia mi dng thnh
ba on. Khi c, tp trung vo dng bn tri, tip nhn tng cm t bng tm nhn ngoi
bin, trnh nhn vo tng t. Sau y l mt v d:
In the night sky/ was a very bright star/ that everyone saw.
(Trn bu tri m/ c mt ngi sao rt sng/ mi ngi u nhn thy)
Steve c mt cun sch "ma thut" gip sinh vin rn luyn phng php c ny. iu
u tin p vo mt cc sinh vin l cun sch tuyt nhin khng c mt ch no. Mi
trang ch c mt k hiu nh sau:
-----*----- -----*----- -----*-----
Mun "c" cun sch ma thut, bn ch cn tp trung vo on bn tri (trng tm l du
sao), tip theo l on gia v on bn phi. C c tng trang bi tp, bn bt u thy
cun sch khng phi l v c ci g m l v c nh th no.
Khi mt di chuyn, iu quan trng nht ca bi tp l hy ngh cun sch ny tht tuyt
diu, v vic c nhanh, hiu k hn nhiu s th v bit bao. Hy c theo mt nhp no
, nh 1-2-3 , 1-2-3... hoc mt my m nhp, nu c.
Gi hy tp c bng cch lm mt t giy c chia k hiu nh trn trn mi dng. Hy
thc hnh s dng k thut ba trng im ca Steve Snyder.
Mi ngy hy luyn bi tp ny vi ln, mi ln t 20-40 giy. Sau th dng phng
php "ba trng tm" c mt "cun sch bnh thng". Ch chia tng dng trong
sch thnh ba on, sau hy cho mt nhy vo gia mi on, trong khi vn nhn
thy cc t ngoi bin hai bn. ( thc hnh loi bi tp ny, tt hn ht hy chn
nhng sch bn thch).
s dng k thut ba trng im ca Steve Snyder, hy qut on bn tri, on gia
v on bn phi, tp trung vo cc du sao
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*-----
Mt cch khc m rng tm nhn ngoi bin l c gng c tng trang trong khi vn
tp trung mt vo khong trng gia cc dng khng tp trung vo cc t thc. y gi
l "tiu im mm" (solf focus) v c thm mt li th na l mt bn s d lm vic hn.
10.7. K THUT LT SANG TRANG
Hy ngh rng bn c kh nng c nhanh nh lt gi cc trang. tr thnh mt ngi
c nhanh, hiu k, bn phi c kh nng lt sang trang nhanh nh tc dt vi! Sau
y l mt s bi tp v lt sang trang c thc hnh Supercamp.
Tay tri cm sch pha trn, trang sch m, tay phi ch lt qua trang sch t trn
xung di, trang bn tri trc, trang bn phi sau. Khi lt ht trang bn phi, dng tay
tri vi sang lt trang sch, tay tri dng ko cc mp sch bn trn.
Mt bin th ca phng php ny l di chuyn tay phi theo hnh ch U t tri sang
phi, tay tri cng s dng ko mp sch sang trang mi.
C th thy d hn nu trc tin bn gi hnh cun sch cho n ht. Nh vy s khng
b chm tc hay dng li khi mt bn b vp vo mt t hay cm t. Hy t bm thi
gian trong mt pht, th gi mt trm trang bng tay tri, trong khi tay phi vn lt tng
trang hoc to thnh hnh ch U. Sau xoay pha bn phi ca cun sch ln trn v
bm gi thc hin trong mt pht.
10.8. SIU QUT (HYPERSCAN) NNG TC CA MT
Ta ni, nu di chuyn ngn tr theo dng ch s tc ng n vic tng tc c.
Sau y c mt s cch c th hn, bn c th p dng nng tc c ti mc mt
bn lt qua cc trang.
Hy ly mt cun sch, bt c cun no. Dng ngn tay dn mt, di chuyn qua tng
trang s dng mt trong s cch .
Khi bn c, buc mt ui theo ngn tay di chuyn nhanh xung di trang. ng c
c tt c cc t. Ch ngh n nhng g bn dang nhn thy. Hy ngh v bt k hnh v
hay s no. T tr li nhng cu hi bn cht nhn thy. C gng xem ton b khi
nim trnh by trong trang sch.
K thut ny gi l "siu qut" (hyperscan) v l mt cng c c rt hu ch. Siu
qut l phng php hiu qu xem trc t liu cng nh quyt nh c nn c t
liu hay khng. Hy thc hnh mi ngy vi nhiu loi t liu khc nhau: bo ch, th
t, hoc bt c th g bn c c. Khi i, hy ni chuyn v bt c th g bn ang nhn
thy - t hoc cm t mt bn bt gp, mt tm nh, s , lc , v.v... Luyn tp cch
ny t 1 - 5 pht mi ngy, bn s nhanh chng lnh hi c nhiu iu cng mt lc.
Mi ln th mt cch khc nhau cho n khi bn tm ra cch hiu qu nht i vi bn.
10.9. MI PHT MI NGY KT HP TT C VI NHAU
Tt c nhng g cn lm l cam kt ca bn v 10 pht mi ngy. Bn th thc hin nh
sau, hoc t theo cch ca mnh.
Chn ni yn tnh...
Chn mt ni yn tnh c v hng ngy, khi c hy ngi ng ch . Trong thc
t, nn chn cun sch bn ang mun c v dng mt chic ng h bm gi.
Kim tra tnh trng sinh l
Ngi thng trn mp gh, sch t trn bn trc mt, cch mt khong 14 inch. Kim tra
xem lng ngi thng v bn chn t st xung nn nh cha. Dnh mt pht tm
hn th thi v c th dc th gin.
Xem cun sch mt pht
Xem tiu , mc lc, mc chng, cc mc ln, hnh nh, tranh v, s v cc phn
tm tt chng. Khi xem trc, hy t t ra cu hi: " Cun sch ny ni v ci g?"
Gi ht cc trang sch
Tp gi cc trang nhanh ht c trong mt pht, dng ngn tay di nhanh xung tng trang.
Ni to ln nhng g bn nhn thy khi lt gi cc trang, Sau mt pht, dng li xem bn
d gi c bao nhiu trang. Gi hy lm li trong mt pht na v xem liu bn c nng
c tc lin c khng. C gng t mc tiu 100 trang/pht tr ln.
Gi hy lt bn phi sch ln
Hy nhn ln trn nh v ngh n mt ni yn tnh, ht mt hi tht su, sau nhn
xung trang nh sch v bt u c. Lt nhanh cc trang, dng ngn tay hoc vt g
dn mt xung pha di trang nh s dng cc sch siu qut. ng thi khi hy
t hi nhng cu, nh: "Ti liu ny vit v ci g? Tc gi ni g? iu c ng
khng, ti sao ng v ng mc no? V sao n li quan trng?"
Gi v nh bn c mt thnh gi, ngi thc mc khng bit bn ang c g, v hy
gy n tng vi h khi h tin n ch bn. Chng hn nh: ", cun sch ny c th
vit v g nh? Ti thy c mt biu vi nhiu mu sc biu th cc m my v i
dng c cc mi tn v hnh nh ca bng v nhiu bn m ho mu (color-coded
map). C th l iu g v thi tit chng? Vng, ti thy l v chu k ca nc
trn tri t. By gi, khng bit tc gi phi ni g v iu ny y...?"
C th tip tc, nh ch vo cc cm t, ng tng t ring l. Mi ngy s dng
mt cch khc nhau cho n khi bn thy cch no l ph hp vi bn nht.
10.10. MI MT ?
Khi mt mi, bn hy th cch lm tiu tan s mt mi v stress ny nh. Trc tin,
xoa mnh hai bn tay vi nhau mt lc, sau nhm mt li v khum hai lng bn tay p
ln mt, khp cht cc ngn tay sao cho nh sng khng lt qua c. Hnh dung bn
ang mt ni yn tnh v th mng - chng hn, trong mt khu rng c khng kh trong
lnh, mt m, nhng ngn cy u a trong gi. Nhn mt ln mt lt khi hnh dung ra
ni . Dng mt di theo chuyn ng ti lui, ln xung ca ngn cy; nh vy s rt
tt loi b s cng thng cho cc c quanh nhn cu. t nh vi mnh rng bn ang
lm mt vic tt, mt vic hu ch bn c th tr thnh mt ngi c nhanh, hiu k
ti mc kh tin! Sau t t b tay ra v m mt.
10.11. KIM TRA LN CUI
Bn nn sn sng s dng nhng k thut mi v thc hin kim tra ln cui xem mnh
tin b n mc no.
Nu bn mun thc hnh mt cht th hy lm ngay lc ny, ch mt khong 10 pht.
Mt ln na, kim tra t th ca bn: ngi thng trn gh trc, bn chn t st xung
sn nh, sch dng ngay trc mt. Dnh mt pht ly li bnh tnh v tp trung. Bm
ng h cho mt pht, ngc mt nhn ln, sau nhn xung trang sch v bt u.
BNG N S DIU K TRONG GIO DC
CA TC GI LYELLE PALMER
To nim vui trong lp hc
thng qua gi v quay vng
Phng php dy v hc tng tc (accelerative) l vic bin lp hc thnh ni sinh vin
c hc hnh vi tinh thn lc quan, t th thoi mi vi nhng cch gi r rng v
kho lo. Gio vin trong lp khuyn khch th hin ci ti tch cc trong mi con ngi,
ci ti s h tr cho nhng kh nng hat ng tnh v sng to trong sinh vin. R
rng, sinh vin rt thnh cng vic hc tng tc, ngoi ra lp hc cn l mt ni rt vui
nhn. Gio vin s c y sinh lc v hng th v h bng nhn thy khng mt ni no
trn th gii m ngy no cng c khng kh si ni, ho hng nh cc lp hc (d
bt c la tui no). Mt khi cc gio vin nhn thy thnh qu ni bt ca qu trnh
hat ng tch cc ca c b no, c th h s khng bao gi quay tr li vi cch dy v
hc n iu nh lp hc thng thng.
GIAI ON CHUN B
Nhng hat ng c th ca lp hc tng tc chia lm ba giai on ring bit. Th nht l
giai on chun b, l giai on chun b mi trng bn ngoi v bn trong ca sinh
vin, to iu kin vic hc din ra nhanh chng v d dng. gy khng kh hc tp
ca sinh vin trong lp, lp hc c t chc khc vi mt lp hc bnh thng. Gh
ngi xp theo hnh vng cung sinh vin c th giao tip bng mt vi nhau, to khng
kh gn gi, m cng. Cn phng gn gng v d chu. Mt l hoa ti v mt bc tranh
(thc s mang tnh ngh thut) cng nh hng n khng kh trong lp. Ton b bi c
c th hin qua nhng bc v sc s do gio vin t to treo trn tng; nhng con
ch ba chiu, ch theo mi bc v. Nhng li khng nh r rng c treo trn tng,
trn dy hoc trn bn. Mt loi nhc c in m m c bt ln khi cc sinh vin
bc vo lp.
Lp hc bt u bng hat ng th cht th gin c bp trong vi pht (xoa bp lng
cng tt. Liu bn cn u oi na khng khi bc vo lp lm ng tc xoa bp lng
ngay t nhng pht u tin?). Tip theo, khi c th c tho lng v c quan st trc
quan nhng thnh cng trc y mt cch xc thc, sinh vin c trng thi tinh thn lm
vic hiu qu nht v thoi mi ch ti bt k vic g din ra trong lp. Nhng cch
khng nh v gi xc thc i vi xinh vin, nh: "Hm nay cc em s tm hiu tip
nhng ni dung mi trong kho hc, ng thi m rng kin thc v o su hn nhng
ni dung hc. Cc em s thy ngc nhin v nhng lin kt sng to s pht trin rt
nhanh khi chng ta li cp n ni dung ny".
GIAI ON TRNH BY
Giai on th hai l giai on trnh by t liu, giai on ny thng din ra rt si ni,
mnh m v t ngt (thng vi nhc nn l mt loi nhc c in gy n tng su
sc). giai on ny,ton b hat ng ging dy c coi nh vic hng dn bng
ngoi ng; cc thut ng v khi nim mi c gii thch nh mt bi tp gii m m
rng , sau lin h vi nhng t liu hc t trc. Hnh thc hc c th l nhc li
tt c cc t liu t ba ln tr ln mt cch ngu nhin. Trnh by c th khi qut hoc
m rng; t u n cui trnh i vo cc cu hi v luyn tp, i khi sinh vin c xu
hng phn ng li hng dn: "Hy ni cho nhng ngi ngi bn cnh bit nhng iu
cn thit trong giai on chun b cho mt lp hc tng tc theo cch nh ca bn" (ch
khng phi l "Bn c th nh tt c nhng iu cn thit trong giai on chun b
khng?")
thu ht ton b s ch ca sinh vin bt c la tui no, khi trnh by c th s
dng cc con ri, ng tc cng iu v cch gy n tng ca gio vin. Gio vin hc
cch pht m c ng iu khi ni bn cu i no mang tnh ngn ng th yu c
tham gia. Nhng t mang tnh xc thc, nhng t mang tnh th thc v ng iu s kch
thch no b ca sinh vin c nng khiu hoc c phong cch hc s dng cc gic quan,
nh: th gic, thnh gic, khu gic. Sinh vin nhm mt li v mng tng ra ni dung
hoc lin h cc thut nh trc quan k quc vi ni dung. Php n d v loi suy to ra
nhng hnh nh d hi tng; y cc bi ht thng c s dng nhiu nht. Gio
vin vit kch bn, lng ni dung bi hc vo cc chng v phn vai. Nhng tm th
pht cho sinh vin u nhn cch ho cc khi nim hoc thut ng ("Ti l tc ng u
vo, ti tc ng n cc dy thn kinh dn vo no t cc gic quan nh mt, tai, ln da,
mi, li, hoc cc c"). Cc sinh vin tr thnh i tng vi t cch l mt nhm (tc
mi sinh vin l mt thnh phn trong k hach ca mt gi hc). Gio vin minh ha,
dn dt, trnh by, din t, phc ha, gi m v khi qut li. Sinh vin cng trnh by
trong mt nhm nh hoc trc c lp, nh vy vic phi hp dy v hc din ra mt
cch bnh ng tin cy v rt t nhin.
Vic xem xt th ng thng cng c thng tin m no nhn c. y chng ti lu
: b no ghi li tng giy pht tri qua vo mi lc, n khng th khng ghi li, tip
nhn, lnh hi, v hp th. No tip thu tt nht khi hon ton tp trung, khng c bt k
s xao nhng (s hi) no, v khi thng tin c trnh by theo th thc ph hp nht
hoc bng mi th thc. Trong trng thi nhm mt, th thi, hm lng i--xit trong
mu cao, cc t bo no s hat ng hiu qu nht khi im tnh khi qut li bi hc.
Vic nghe gio vin khi qut li ni dung bi hc vi s chm ch, nhng thoi mi l
mt vic rt quan trng, hiu qu, th v v giu sc tng tng m tt c cc sinh vin
lun mong i, khi qut li bao gm vic th hin bng trc quan ni dung bi hc t
vic trnh by ngay t u, v n c th c c nhng ci nhc n ni dung bi hc trc,
nh kch bn, bi ht, v cc ng tc. Sau khi tip thu mt cch d dng bng cch khi
qut th ng, sinh vin c th khi qut li (khng phi l hc hay "c gng" hc) ni
dung bi hc trc khi ng vo ti hm . Phng php ny gip sinh vin cng c bi
hc ngay trong m.
GIAI ON KCH HOT V THC HIN CHI TIT
Giai on cui cng, giai on kch hat v thc hin chi tit, gip sinh vin s dng
nhng g hc c trong cc tr m phng hoc cc tr chi, bao gm vic chi phn
vai, tr gi v ging ht, v s dng cc tr hi p khng chm im v t sa sai. Vic
sa cha c thc hin gin tip, khng bao gi nu tn sinh vin b li, m t nh dy
li cho c lp nhn thc ni dung r hn. Cui cng, thnh thong s dng cc tr chi
hi p c chm im, sau khi sinh vin nm vng ni dung v tin tng vo kin
thc v k nng ca mnh. Cc k kim tra cui cng c bit l c cc k hach ca
nhm trong sinh vin xy dng h thng d liu, bao gm cc bi ht, kch tro phng
c kch bn, biu treo trn tng (gio c trc quan) v cc m phng khc. Cc k
kim tra tip theo din ra vi thng sau v kin thc chng minh mc ghi nh
ni dung hc trn lp rt ng ch , vt tri hn hn vic dy v hc thng thng.
NGHIN CU V NGHA
D liu m cc gio vin v cc nh nghin cu thu thp c c ng trn cc tp
ch nghin cu trong 15 nm qua. Mt s lun vn thc s v lun n tin s c hon
thnh v cc ti hc tng tc. Mt s tp ch vn hc cp vic hc tng tc ch ra
nhiu bng chng v tnh hiu qu ca cch thc hnh trong lp hc ny. C hai cng
trnh phn tch kt qu nghin cu v phng php hc tng tc c tin hnh bi
cc nh nghin cu gio dc. Mt trong s c nhng nh hng rt quan trng trong
vic dy ngoi ng, cn cng trnh kia cho thy mt s lp c nhiu sinh vin c nhu cu
c bit m bo mc hc cao gp t 2 - 4 ln so vi sinh vin bnh thng!
Ngoi nhng kt qu hc thut c chng minh phng php ging dy mang tnh t
nhin rt cao ny cn c nhng ngha su xa. Hin nay, vic s dng cht ma tu l mt
vn ln i vi thanh nin. Cc gio vin dy theo phng php tng tc quan st thy
rng nu sinh vin say m cao vi vic hc, thnh cng trong mi trng thoi mi,
vui v, c tnh tp th v s quan tm chu o,th ma tu khng cn s cm d no na.
Ngc li, nu sinh vin khng cm nhn c nhng iu tt p hay iu bnh thng
tr phi s dng ma tu, th ma tu s c sc hp dn rt ln. C l, bin php quan trng
nht ngn chn trc nghin ma tu l gip sinh vin c c nhng tri nghim thit
thc, c gi tr v lun sn sng trn c s sng kin c nhn. Phng php dy hc tng
tc c rt nhiu li ch, khng ch l mt tng hay m cn c nhiu kinh nghim
hc tp rt thit thc. Vic la chn phng php gio dc tch cc, tng tc v mang
tnh t nhin to ra qu trnh lm vic hiu qu, chm ch, c lp v sng to rt cao cho
sinh vin. Sinh vin thy rng h c th nhn ly trch nhim c nhn v vic la chn
qu quyt trong cuc sng v nh vy, thay v l nhng nn nhn khng c kh nng hat
ng nu khng c s gip , h s c rt nhiu c hi la chn thi anh hng.
*
T chm im cho tc ca mnh, sau tr li cc cu hi trang sau kim tra
mc hiu ca bn. Bn c th s ngc nhin trc kh nng ghi nh ca mnh! Nu
cha y 1 pht bn hon thnh, th tht l mt iu tuyt diu! C th bn s mun
vit mt cun sch ring.
Kim tra kh nng c hiu bng phng php hi p sau:
1. Mc tiu ca phng php dy hc tng tc l to ra ci ti tch cc.
ng hay sai?
2. Trong mt lp hc theo phng php tng tc gh c xp:
A. Sao cho mi sinh vin c th nhn ra ngoi ca s.
B. Theo hnh vng cung sinh vin c th giao tip bng mt vi nhau.
C. Theo cc nhm t 4-6 ngi.
3. Hoa, tranh ngh thut, p phch qung co v nhng k hiu b coi l lm cho sinh vin
mt tp trung v do vy khng bao gi c s dng trong lp hc tng tc.
ng hay sai?
4. Trc khi bt u vo gi hc, Lyelle Palmer gi nn thc hin:
A. Gi mt lt yn lng.
B. Th dc m lng.
C. n qua loa mt lc np thm nng lng.
5. Trong bc trnh by t liu, ni dung ca bi c c trnh by:
A. Mt cch hng hi v t ngt.
B. C nhc nn.
C. C nhng tm p-phch sc s.
D. Tt c nhng th trn.
6. chc chn tt c cc i tng hc vin c th hiu r ni dung bi hc, gio vin
phi dn dt trnh by, th hin bng ng tc, i i li li, v khi qut ni dung ca bi.
ng hay sai?
7. Sau khi trnh by ni dung, gio vin phi cho sinh vin luyn tp h nm chc ni
dung ca bi.
ng hay sai?
8. Mt chng quan trng trong bc khi qut ni dung ca bi l:
A. Ch mt cch thoi mi.
B. Bn tin v ch (handout).
9. Mun gip sinh vin hc tt, phi khuyn khch h tham gia tr phn vai, ht nhng
bi ht v ch , tham gia cc tr chi v nhm mt li hnh dung ra cc khi
nim.
ng hay sai?
10. Gio vin dy lp hc tng tc quan st thy rng nu sinh vin say m hc tp
trong mt mi trng thoi mi, vui nhn, mang tnh tp th v c quan tm chu o
th ma tu khng cn s li cun no na.
ng hay sai?
p n: 1-, 2-B, 3-S, 4-B, 5-D, 6-, 7-S, 8-A, 9-, 10-
Ti bit, ti bit
Kim tra xem bn c hiu r khi nim khng:
o Ti bit tnh trng sinh l tt nht c.
o Ti bit cch th gin v tp trung ch .
o Ti bit cch xem trc ti liu c.
o Ti bit cch lm mt ngi c ch ng v c cc tng, khng c tng t.
o Ti bit cch to ra hng th cho mnh khi c.
o Ti bit cch luyn tp theo phng php ba trng im.
o Ti bit ba cch c dng trong siu qut:
1. _______________________________________________
2. _______________________________________________
3. _______________________________________________
o Ti bit mt k thut lt trang nng cao tc c. Ti lt c... trang/pht.
o Ti bit ti l mt ngi c hiu qu.
11. T DUY LOGIC V SNG TO
Ti sao bn nn c chng ny? Bi v, n s gip bn:
- y nhanh qu trnh gii quyt vn mt cch sng to.
- bn cu no phi ca bn lm vic trong nhng tnh hung y thch thc.
- Hiu c vai tr ca h t tng (paradigm) c nhn trong qu trnh sng to.
- Hc cch ng no tm gii php mi cho nhiu vn .
- Khm ph thnh cng ca "T duy logic".
Mt ngi c c sng to thng hay t m, thch th nghim, a mo him, hay a
nghch v c kh nng trc gic - trong bn cng tim n mt con ngi nh vy. c
chng ny s gip bn khm ph kh nng sng to ca chnh mnh, bit s dng chng
gii quyt thnh cng hng lot vn hc ba trong cuc sng.
Tnh theo thang im t 1 n 10, kh nng sng to ca bn mc no? Steve Curtis,
mt thng gia v cng l mt chuyn gia v kh nng sng to, lun t ra cu hi ny
cho nhng ngi n xin vic. V ng ch nhn c nhng cu tr li l "Mi".
Khi c ngh gii thch v cch x s ny, ng cho bit "Tt c khi chng ta sinh ra
u c c sng to, v nu bn tin rng mnh l mt ngi sng to bn s tm c
cch i ph sng to vi nhng vn thng ngy, c trong cng vic v trong cuc
sng ring. l nhng ngi ti mun c dng lm vic".
Trong x hi, ta thng coi nhng ngi nh cc ngh s, nh khoa hc v nh sng ch
c g b n v kh hiu - ch v h u "c kh nng sng to". Tuy nhin, tt c chng
ta cng c th tr thnh nhng nh t tng sng to, c kh nng gii quyt mi vn .
iu cn thit l phi c tr t m, sn sng mo him, v ham mun lm mi vic mt
cch hiu qu - ba phm cht c sn trong mi con ngi.
Nhiu khi ngi c kh nng sng to li rt khim tn. Tuy cha n mc c tha
nhn trong nn vn minh nhn loi, nhng n th hin r nt trong cuc sng thng
ngy, lm cho cuc sng tr nn th v hn. Ti mun ni n nhng vic tuy nh nhng
i hi phi c sng kin nh ui kin ra khi a thc n ca ch, trang tr li nh ca
vi t chi ph nht, tm cch tn dng nc tm ti cy, hay trong nu n, th kt hp
mt s mn vi nhau theo nhng cng thc mi c mn n mi vi hng v mi.
Hy dnh vi pht nh li nhng tnh hung kh khn, thm ch c th l v vng,
nhng cui cng bn gii quyt vn thnh cng v t c mc ch. Bn b vp
ng, b sp by, hoc b bt do mt giao c m trc kia cha bao gi gp phi. Nhng
rt cuc, bn tm c cch thot ra. chnh l s sng to.
Thm ch c khi bn tm c gii php hay cho vn hc ba no , nhng sng
kin ca bn li b xp x v mt k ma lanh ly tng ca bn, pht trin thm vi
bc na bin thnh ca ring.
Nu bn suy ngh tng trng hp ca mnh, bn s khm ph ra mt iu l cc gii
php hu nh lun xut pht t kin thc bn c, hoc kin thc vay mn ca ngi
khc - nh mt cu chm ngn ni: "Di nh mt tri khng c g mi". Ch c
nhng phin bn mi v nhng cch phi hp mi. Thm ch nhng tng c coi l
"cch mng"cng bt ngun t mt nn tng tri thc sn c. Tuy nhin, nhng g m
ngi c c sng to thng lm vi tri thc, l h thc hin c nhy nhn nhn
theo nhng cch mi cha tng c. (iu ny thng lin quan n s thay i ca h t
tng m ti s ni phn sau).
R rng tt c cc gii php t nhiu mi l ca bn l kt qu ca kh nng sng to thc
s, chng s khuyn khch bn. Bn bt u cm thy t tin hn vo kh nng ca mnh
trong vic khm ph v tm c gii php cho nhng thch thc ngy cng nghim
trng m con ngi trn th gii hin ang phi i mt. Khi nim "Suy ngh ton b -
Hnh ng cc b" khi qut mt cch chung nht quan im ca chng ta v vn
sc kho v s ho hp ca th gii. Tt c mi ngi phi nhn ra th gii vi tm nhn
rng nht, sau mi ngi phi hnh ng trong phm vi nh hng ring ca mnh
mt cch thn trng, sng to v c quan im hin i. lm c nh vy ta phi c
kh nng lnh hi thng tin mi v tm ra gii php cho v s cc thch thc.
11.1. THNG TIN: NGUYN LIU TH CHO S THAY I
Th gii ang thay i vi tc tng dn, ch yu do thng tin ngy cng nhiu v lun
c sn - thng tin rt nhiu v d tip cn.
Nhng ngi c c sng to thng s dng tri thc c sn to bc nhy gip h
nhn mi vic theo cch mi
Thng tin cng thm nhp nhanh vo th gii, vo t tng con ngi th con ngi cng
d lnh hi, kt hp v ti kt hp thng tin a ra nhng khi nim, hc thuyt, c s
l lun v nhng pht minh mi. iu lm cho tc thay i nhanh cha tng c
trn th gii.
iu ny c ngha rt ln i vi chng ta vi t cch l nhng ngi lm kinh doanh,
nh gio dc, sinh vin, nhng bc lm cha lm m v nhng cng dn c trch nhim
trn th gii. Nhng kiu t duy c v cch chp nhn th ng c th chng ta
bung xui theo dng i, nhng sng v lm vic hiu qu tht s v pht huy ht
nng lc bn thn, chng ta nht thit phi tin n nh cao ca thi i hu cng ngh
thng tin. Ta cn c nhng k nng t duy cho php lnh hi thng tin mi s dng
nh, ni lm vic v trng hc. Ta tip nhn thng tin mt cch sng to c c
nhng kt qu tch cc trong cuc sng.
Trong cun Pht trin t tng th k 21, nh gio dc Marsha Sinetar m t c tnh "
thch nghi mt cch sng to" m b tin rng c tnh ny cn phi c trong mi mt cuc
sng ca con ngi - t vic pht trin v lm giu c nhn, cng vic kinh doanh v
ngh nghip, n vic lm cha m v cuc sng gia nh. Kh nng thch nghi mt cch
sng to c th trng ging nh mt tr chi v thc ra rt khi hi, nhng n lin quan
n cch ngh va logic, va tun t, va mang tnh trc gic, va mang tnh c nhn su
sc - tm li l mt qu trnh t duy ca c b no gii quyt vn mt cch hiu
qu.
11.2. XEM XT CC QU TRNH GII QUYT VN
Nhng nm gn y, chng ta dng nh gp rt nhiu thut ng mi v cc qu trinh
gii quyt vn . Sau y c mt s thut ng vi nh ngha kh n gin.
T duy kiu ng
Qu trnh di chuyn tng bc tin ti ch ging nh vic leo tng bc thang.
T duy kiu ngoi l
Xem xt vn ca bn t nhng gc cnh mi ging nh vic nhy t chic thang ny
sang chic thang khc.
T duy kiu ph bnh
S dng cch nhn xt, nh gi ging nh nh gi tnh kh thi ca mt tng hay
mt sn phm.
T duy kiu phn tch
Qu trnh chia nh vn hay tng ca bn thnh nhiu phn nh, nh gi tng phn
xem chng c ph hp vi nhau khng, v th xem chng c th ti hp theo cch mi
nh th no.
T duy kiu logic
Pht trin chin lc c th v lp k hach v nh hng cho nhng hat ng quy m
ln bng cch xem xt d n t mi kha cnh c th.
T duy theo kt lun logic
Bt tay vo nhim v t vin cnh ca gii php cn thit.
T duy sng to
Hiu ng gi l "bng n" xy ra khi bn sp xp li nhng s vic hin c v hiu thu
vn . (Vic ny thng lin quan n t duy kiu ngoi l).
Tt c cc kiu t duy c th phn thnh cc qu trnh ca no phi v no tri, trong
ta c th thy t duy kiu ngoi l, kt lun logic v t duy sng to nm trn phn no
phi mang tnh trc gic, v t duy kiu thng ng, ph bnh, chin lc v t duy trn
phn no tri mang tnh trc logic. Tuy nhin, trong thc t c rt nhiu s trng lp.
Vic gii quyt vn , ging nh bt k hat ng tr tu no, l s kt hp ca t duy
sng to v logic. Nhng ngi gii quyt vn mt cch sng to thc s thng kt
hp tt c cc qu trnh ny. iu quan trng cn ghi nh l tnh sng to vt ra ngoi
s gi m sng to ban u chuyn sang thc hin tng thc s.
T u n cui, vic gii quyt vn sng to u phi tri qua nhng bc c th sau:
Chun b (Preparetion)
Xc nh vn , mc tiu v thch thc.
p (Incubation)
o su vo cc s vic v nghin ngm trong u.
Khai tr (illumination)
Cc tng bt u ni ln.
Thm nh (verification)
Quyt nh xem gii php a ra c thc s gii quyt c vn khng.
p dng (application)
Thc hin cc bc c th theo gii php.
11.3. T NN MNG
Mi n lc sng to nht - t vic t ph vo cc l thuyt ca Einstein, n chin dch
qung co ln, hay chng trnh t ci tin y tham vng - u phi c mt nn tng
vng chc. y l cch thc bn lp nn nn tng .
Bn bt u vi nhng kin thc ca mnh v ca ngi khc, v xy dng t . Khi
xc nh c mc tiu, s dng phn no tri mang tnh logic v tnh phng php
lp ra mt bn nh hng cho no phi trong qu trnh p v khai tr sau . Tuy
vic nghin cu c coi l hat ng sng to bo m thnh cng cho n lc ca
bn, nhng chc chn phi nghin cu k.
Hy thu thp cc sch v bi bo ni vit v ti ca bn, sau c v cht lc. Tm
n cc chuyn gia v ch v trao i vi h. Tm hiu k nhng li ch khi c
c gii php v mc tiu, cng nh nhng tr ngi khi thc hin mc tiu. Sau trnh
by vn hoc mc tiu ca bn bng ngn ng r rng v chi tit. bc ny hy lun
t nh:
Mnh l ngi rt c kh nng thc hin!
Hy tin rng bn c kh nng tm ra gii php. Cc nghin cu chng minh con ngi
c xu hng chp nhn s tn ti ca vn nu tin rng h c kh nng tm c gii
php. Vic chp nhn s tn ti ca vn chnh l bc u tin gii quyt c vn
.
Khi mi s vic tn ti, bn bc vo giai on p hay "trm ngm"- lt qua cc s
vic mt cch ngu nhin v chm ri trong u. y l giai on lm vic ca no phi
nhng mi ngi thng ct xen, rt ngn, ch v nhm ln vi vic "khng lm g". V
sng trong x hi ca no tri trong cho php "khng lm g",nn nh ph bnh trong
bn ln ting qu trch, thc gic hnh ng, iu dp tt c sng to ca bn.
May mn l gi y bn bit r s vic, c th trnh c hnh ng tiu cc bng
cch thc vic t cho php mnh "khng lm g" cho n khi qu trnh p m ng
n qu trnh khai tr.
Giai on p l nhng lc bn c nhng suy ngh lan man nht. y c th v hat
ng vt l no khng i hi nhiu tp trung nh bi li, i bch b, hay nh c di.
Hat ng ny m cnh ca vo u bn v nhng suy ngh tn mn trn vo. Nhng
hat ng khc tng t cn c nghe nhc, m mng, tm v li xe i lng vng.
V khng c im r rng no xc nh khi bc p kt thc v bc khai tr bt u,
nn bn phi c mt cun s nh trong ti hoc trong t ghi li nhng tng ngay
khi chng xut hin.
Trong nhng trang tip theo, bn s hc v t duy theo kt lun logic, s thay i ca h
t tng v s ng no, tt c nhng cch ny u dn n cc gii php.
11.4. CM GIC TH NO KHI SNG TRONG CM GIC CA BN?
Vic suy ngh mt vn c th rt tiu cc. Nhng cu hi nh: "iu g bt n vy?",
"Ai lm ri ln th?", "Ti sao iu li xy ra vi ti?" - tt c u nhn mnh vo ci
bt n v c th lm bn phi hao tn nng lng v s sng to.
T duy theo kt lun logic, mt khc, li mang tnh tch cc. N ngc vi vic suy ngh
v mt vn v s a bn i theo hng ng hn l bn lm nhng vic v ch vi
nhng suy ngh tiu cc. Vi kiu t duy theo kt lun logic, bn s t ra nhng cu hi
nh: "Nhng g trong tm kim sot ca mnh?" "Mnh c th lm c g vi n?"
"iu g s ng vin mnh?" "iu g s thc y v kch ng mnh?" "Mnh c th
thay i tnh hung ny nh th no?" T duy kiu kt lun logic s bin nhng vn
tiu tn nng lng thnh nhng mc ch mnh lit.
Hy ngh n gii php hn l ngh n vn v lun ngh n thnh cng. Ni cch
khc, hy hnh dung ra vic bn s cm thy nh th no khi "sng trong gii php ca
bn". y l mt cch lm rt hiu qu tm n nhng cch tm ra gii php. N cng
to ra mt p lc gia vn v gii php. p lc ny c xu hng t nhin l t gii
quyt theo hng tch cc.
11.5. THC HNH T DUY THEO KT LUN LOGIC
y l cch thc hnh t duy theo kt lun logic bn c th th xc nh v theo ui
mc tiu ring.
Hnh dung nm nm sau bn lm c tt c nhng vic tng hy vng lm c trong
cuc sng cho n khi . Bn c sc kho, hnh phc, thnh cng trong cng vic
chn, v gi c mi thng bng trn mi phng din cuc sng. Gi bn mong mun
c mt v tr c th tin xa hn, c s m bo v ti chnh hn na. Tuy nhin, my
nm tri qua t khi bn k khai qu trnh hat ng ca mnh. Hy khai li vi t cch l
mt ngi thnh t v lun gi c thng bng trong cuc sng.
Mt cch na, hnh dung bn l mt ngi i tin phong, rt nng ng v nhit tnh, mt
in hnh m phng vin bo thnh ph n vit bi. Hy vit cu chuyn m bn mun
nhn thy chnh mnh trong . ng thi hnh dung ra nhng tm nh minh ha cho bi
bo v vit li ch thch cho nh.
Nhng vic nh th ny rt hay, v cng l cch hon ho nht s dng kiu t duy
theo kt lun logic. Bn s thy khi bn nhn trc quan hnh nh ca mnh vi t cch l
ngi bn mun tr thnh mt cch r nt nht, t nhin bn s phn u theo hng .
"Sc mnh ca cch nhn"l mt ng c thc y s thay i rt hiu qu. Cc nh khoa
hc x hi trong nhiu nm nhn thy rng hnh ng quan trng l kt qu ca ci
nhn quan trng, i vi cc c nhn, cng nh cc quc gia.
11.6. NHNG THAY I CA H BIN HO, HAY "NHNG NC THANG
THAY I"
T duy sng to khng phi l vn lm vic chm ch hn, m l vn t duy theo
kiu khc. Nhiu khi, n lin quan n mt hin tng t duy ngoi l gi l s thay i
ca h bin ho. (Bn c nh khi nim "nc thang thay i" trong cch t duy ngoi l
khng?
H t tng l tp hp nhng quy tc ta dng nh gi thng tin v a thng tin vo
cuc sng. Mi ngi u c h t tng ring da trn kinh nghim ca mnh. H t
tng ny rt c ch theo nhiu cch khc nhau. Nhng n cng c th c nhng hn ch.
N c th che khut c hi khin bn khng nhn thy, n gin v h thng quan im
nh gi (frame of reference) ca bn khng tha nhn s tn ti ca c hi.
Mt v d ni bt l vic ngi Thy S mt i v tr ng u th gii v sn xut ng
h ch trong mt thp k. Mt nh nghin cu Thy S sng ch ra loi ng h
Quartz, nhng tng ca ng b nh sn xut ng h ni ng lm vic phn i vi l
do "ng h cha bao gi ch to theo cch ".
Nh vy, ngi Thy S khng thy c li ch ca khi nim mi ny, thm ch h
cn khng quan tm n cp bng sng ch cho nhng tng mi. Nh nghin cu
a chic ng h Quartz ca ng n mt trin lm thng mi cch khng lu, ti
y chic ng h c hng Seiko and Texas Instruments pht hin. H khng c h t
tng hn ch nh ngi Thy S nn nhanh chng sn xut loi ng h ny.
Sng trong mt h t tng ging nh vic lc no cng ch nhn qua mt ca s v
thy phn nh th gii bn ngoi. Qua mt ca s ta c th i ht cuc i mt cch
bnh thn. Xt cho cng, c mt ca vn tt hn khng c no.
Ton b khung cnh c th rt m nht, nhng nu cha bao gi nhn thy th khng c
l do ngh n hay cm nhn c s thiu chng, ng khng? S thay i ca h bin
ho cng ging nh vic bng dng pht hin ra ca mi c th nhn thy nhng s vt
mi m - hoc nhn s vt c gc nhn mi. Khi c mt ca mi, bn s tng
tng ngay n ca khc u . Thay i ca h t tng cho php bn suy ngh
vt ra ngoi cc kiu t duy hin c ca bn v nh c th tm c nhng cch gii
quyt hon ton mi m.
H bin ho: Tp hp nhng quy tc dng nh gi thng tin v a vo s dng
trong cuc sng
Tuy nhin, vic ni d hn nhiu so vi vic thc hin thay i h bin ho. i khi s
thay i xy ra chp nhong (hiu ng bng n), nhng chng thng l vn thay i
kin xung quanh vn v xem xt vn t mi kha cnh. Quan trng nht, bn phi
nhn thc c rng cc h t tng tn ti l ta ngh n vic nhn ra ngoi phm vi
ca chng.
Tr li vi php n d qua hnh nh chic thang. Hnh dung bn ang leo thang, tng
bc tng bc mt, tm ra cch gii quyt. T nhin bn thy thang dng nhm ch!
i khi vn vn l ch bn quan st n t mt gc hp. Hy nhn t mt gc khc,
cch gii quyt s tr nn d dng hn, v khng cn l vn na.
y l mt v d trong s Cc tr chi pht trin kh nng sng to ca Eugene
Raudsepp. Hy nhn bc v bn phi v hnh dung bn cng ng trong phng nh
vy. Bn c nhim v l buc hai si dy treo trn trn nh li vi nhau. Cc dy nm
v tr m nu bn ang gi mt dy th tay kia khng th vi ti dy kia. Cn phng hon
ton trng khng, v bn ch c nhng sng kin trong u mnh m thi. Bn gii quyt
vn th no y? Hy dnh 5 pht trc khi c tip tm ra cu tr li. (Lu : ti
ni cu tr li khng ch c mt, m c th c rt nhiu).
Phn ln mi ngi s ngh n vic "Lm th no c th vi c chic dy th hai?"
sau c gng tm cch lm cho mt dy di hn. Nhng "nhng iu cho"trong bi
ton khin ta khng th gii theo cch . Ni cch khc, chic thang dng nhm ch.
Tuy nhin, nu bn xc nh vn ny l "Lm th no si dy v mnh n c vi
nhau?" mt cch gii quyt khc c th xut hin. Nu bn buc mt vt nh - chng hn,
chic cha kho hay chic nhn - vo u dy v qung n u a nh mt qu lc, bn
c th tm c n trong khi vn gi c u dy kia trong tay.
Bn thy s thay i cha? Ln sau bn phi i mt vi mt tnh hung y thch
thc, hy nh nhn n di mi gc cnh v xc nh li vn nu cn. C th tt c
nhng g bn cn ch l mt s thay i trong quan im ca bn.
11.7. NG NO
ng no l phng php gii quyt vn c th p dng cho c nhn hoc nhm
ngi. N lin quan n vic ghi li nhng tng t pht khng c nh gi g c.
iu da trn lp lun: c c nhng tng hay thc s th phi c nhiu
tng la chn. N tng t vi hc thuyt trit hc cho rng nu bn chp nhanh ht
mt cun phim, c th bn ch c c vi kiu nh p v khng th trnh c nhiu nh
xu. Vn l, khi bn ang chp nhanh, bn khng bit nh no p, nh no xu. l
l do ti sao bn phi chp cho nhanh v khng nh gi chng ngay, vic sau.
Phng php ng no c bit c hiu qu trong cc t nhm v hiu ng tch lu ca
mi ngi c kch thch t s sng to ca tt c nhng ngi khc. Phn ln chng ta,
khi ngh n phng php ng no, thng hnh dung ra cnh tng trong mt phng
hp c rt nhiu ngi ngi quanh bn v pht biu kin, c mt ngi ng vit ht
ln mt tm bng. Bn cng c th t ng no mt mnh v ghi li cc kin bng
phng php tp hp nh ni nhng phn trc ca sch. Phng php tp hp cho
php bn thy c s lin tng gia kin ring ca mnh v kin da trn tng
ca ngi khc.
Ti thy nhng t giy trng ln dng rt hay trong phng php tp hp - ng no ny.
Hy xc nh vn hoc ti ca bn cho r rng, sau vit ra t hoc cm t trng
tm v gia t giy v khoanh trn li. Tip tc, cc tng bt u tun ra. Mi
tng xut hin, hy vit li ngay v khoanh trn, ni n vi ti trng tm hoc vi t
khoanh trn ny sinh ra n.
Quan trng l phi tha nhn mi tng u l nhng tng hay, chng c gng go
n u cng khng vn g. Trong thc t, bn ng nn b qua nhng ci gng go,
v ci mi thc s thng khng th thy ngay t ci nhn u tin.
Hy c s lng ! Khi ngh rng mnh vit ra tt c nhng g c th ngh c, hy
c gng tm ra thm nm tng na. Buc no ca bn phi vo nhng lnh vc mi.
l mt cch rn luyn rt tt v c th gip bn tm ra gii php m trc cha ai
ngh ra c.
11.8. NG NO V TNG LAI
Hnh dung v tng lai l mt trong nhng cch suy ngh sng to quan trng nht. Hin
ti l nguyn liu th xy dng nn tng lai. D kin iu g s xy ra, on trc
xem nhng tham bin no s hnh thnh tng lai - y l bi tp cui cng v t duy
sng to.
500 nm trc, ngh s v i v c tm nhn xa trng rng ngi Leonardo da Vinci
phc tho ra nhng tng ca ng v cc loi my bay v -t, trc thng v sng
my. Ta bit rng nhng tng ny tr thnh hin thc, nhng chng ta khng bit
chnh xc lm cch no ng li c th d on c hin thc ny. Gii thch duy nht
ca chng ta l ng s dng thng tin c sn thi v to ra nhng bc t ph
v t duy vo nhng lnh vc cn cha bit. ng tip nhn thng tin, tng hp v sp xp
li thng tin, sau a ra nhng kh nng khng c mi ngi trn th gii hiu v
tha nhn cho n hng th k sau khi ng qua i.
Ti din n Learning Forum, cng ty m ca SuperCamp t chc mt "cuc hp vision
meeting" thng nin trong nhng ngi lnh o cng ty lp k hach that ng
trong tng lai. Khu hiu ca mt cuc hp gn y l: "ng no cho tng lai".
Trong phin hp ny, nhng ngi tham gia a ra mt s kch bn cho tng lai v
hi: "iu g nu?" (What if?). Bc Mt ca qu trnh tp trung vo cc tnh hung trn
th gii, v bc Hai mang hnh nh th gii v vi Din n Learning Forum.
Chic cha kho ca tin trnh ny l mi thnh vin trong nhm phi tha nhn mi t
tng vi tnh cht l nhng hin thc cn tim n v a ra nhng cu hi m v cch
thc mi t tng tc ng n cng vic nh th no.
iu g c th xy ra, chng hn, nu h thng trng hc trn khp nc M hat ng
theo mt lch trnh quanh nm. Kt qu s ra sao nu cuc khng hong trong gio dc
cui cng li nh hng n cng vic kinh doanh ca c nc M n mc m mi
doanh nghip u phi t m nhn vic o to nhn cng cho mnh? iu g s xy ra
nu tt c cc UFO cng n t mt lc? (ng vi ci - iu c th xy ra). iu
g na nu thng tin c th np vo no chng ta ging nh my tnh? Nu tui th con
ngi ln ti 120 nm th sao? Nu c cc thuc a trn v tr v gio dc thc hin qua
v tinh? iu g na nu in thai trn t (car phone) c s dng rng ri nh v
tuyn truyn hnh?
Mt s kch bn c v nh sp xy ra khin chng ta phi sa i k hach chin lc 10
nm cho ph hp. Mt s kch bn li rt vin vng, rt bun ci. Tuy nhin mi chng
ta u bit rng nhng tng k quc c th to ra mt cuc cch mng ln. (Hy nh
rng, cch y khng lu lm, nhng th nh my tnh, my fax, in thai di ng cn
l tng k quc).
D tnh mt cch sng to v tng lai l bin i nhng cng vic bnh thng thnh
nhng hat ng tin phong. V nu nh c mt cng thc n gin c th tr thnh
ngi i tin phong, th s l:
Hin ti + Nhng tng k quc = Tng lai
11.9. "V LN PHA NO PHI CA BN"
Ned Herrmann l mt chuyn gia nghin cu v cch thc no hat ng sng to nh
th no, thit k v ch do nhiu phn xng t duy (thinking workshop) sng to cho
nhng cng ty nh GE, Shell, IBM, Du Pont v AT&T. Khi ang thc hin nghin cu
i vi phn xng u tin, ng thy nhiu thnh vin hi ng qun tr c th b thuyt
phc rng h chnh l nhng ngi sng to nu nh h c dy v. V Ned tin rng
bc u tin pht huy kh nng sng to ca mi ngi l thuyt phc rng h thc
s l nhng ngi sng to, ng kt hp cng vi Betty Edwards, tc gi ca cng trnh
V ln pha no phi, hng dn cho nhm k s ht nhn s dng no tri v. l
mt th nghim rt thnh cng.
S dng phng din tinh thn khi "nhn" hn l nhng k thut hng dn ngh thut
truyn thng, bn cng c th v c!
11.10. HNG DN TP V
Tm mt t giy trng tinh, khng c dng k v mt mu bt ch. Bt mt loi nhc th
gin nh nhc Baroc ca Pachebel, Handel, hoc Corelli. Gi hy nhn vo hnh v bn
phi mt lt. (ng lt ngc cun sch, v nh vy s chuyn no bn sng ch no
tri, bc v l mt hat ng ca no phi). Hy xem cc dng khp vi nhau nh th
no v chng lin quan vi cc mp giy ra sao. ng thi cng ch n "khong m"
trong bc v - l khong bn ngoi ca hnh nh thc. Nu bn cn cha r ti nh
ni g y, th hy gi tay ln ch sng ca ca s v nhn mi th xung quanh n. y
l ci chng ta gi l khong m.
Khi bn bt u v bc tranh, c gng ng ngh n cc dng k - ch di chuyn t dng
n n dng kia, ch n cc khong trng, s quan h v cc lin kt. Hy dnh thi
gian thoi mi hon thnh bc v.
Khi v xong, hy xoay bc v ln. Bn s rt ngc nhin v n rt hay. V sao li nh
vy? C th v hnh nh ngc nm no tri mang tnh phn tch v ph bnh ca bn
vo mt vng lp, tm thi th hin khng li trong khi no phi li c s hi hc i
vi n.
11.11. NHNG MO NH TRONG T DUY SNG TO
Hy nh li nhng thnh cng trc y ca bn, c ln ln nh.
Nu bn tng thnh cng (v tt c chng ta i khi thnh cng trong cuc i), bn
bit bn c th lp li iu mt ln na. Hy nhc nh bn v iu ny mi khi phi
i mt vi mt thch thc mi.
Hy tin rng hm nay c th l mt ngy t ph
Bt u mt ngy mi vi nim tin iu g c th xy ra lm thay i mi th. Nh
vy, nu nh c iu g thc s din ra, th i mt bn cng sn sng n nhn.
Rn luyn c sng to vi nhng tr chi tr tu
B no, ging nh nhng b phn khc trn c th, hat ng tt nht trong iu kin.
c nh vy c mt s gi sau y:
Ngh ra cch s dng mi i vi nhng vt c.
Nhn vo cnh tng t cuc sng thng nht v vit ra cu chuyn chi tit v nhng
s kin c th dn n chng
Gii ch hoc nhng tr chi khc v t ng
S dng php n d m t iu g vi mi ngi
Ngh ra nhiu cch din t mt vic
Xem ti vi nhng tt m thanh v c gng on xem ngi ta ang ni g.
Bn cng c th lm theo mt trong s nhng cun sch hng dn cc tr chi v tr tu
c bn trn th trng.
Lun ghi nh tht bi l m thnh cng
Nhiu nha khoa hc v nh sng ch ni ting nht trn th gii phi qua v s ln tht
bi trc khi tm ra mt gii php c hiu qu. Hy sn sng n nhn nhng tht bi
i n thnh cng.
Hy nm bt nhng gic m v hnh nh tng tng
Nhiu khi, nhng gic m v hnh nh tng tng l sn phm ca nhng suy ngh
trong tim thc khi mun tm ra cch gii quyt vn . Hy tin tng chng d c v
chng n nhp g bi v nhng tng vu v c th dn n nhng gii php mi l,
thm ch mang tnh cch mng.
Hy tn hng cuc sng vui v
Hy chi i! Nh vy a tr trong con ngi bn c dp tri dy v c ci nhn trong
tro. Bn cng s sng to hn nu cuc sng ca bn cn bng tt gia cng vic v vui
chi.
S dng kin thc t nhng lnh vc khc
Khi lm vic vi mt tnh hung y thch thc, hy nhn vo nhng lnh vc khc trong
cuc sng ca bn v c gng nhn vo nhng im tng t. C th bn s tm c
iu g c tc dng i vi vn m bn ang gp phi.
Quan st tnh hung t mi pha
Hy hnh dung bn ang ng pha di nhn ln, t trn nhn xung, t sau ra trc, t
trong nhn ra, v t quan im ca tt c nhng ngi c lin quan. Lm nh vy s gip
bn quan st tnh hung t nhng ca s mi v nhn thu bn trong tm ra c cch
gii quyt sng to.
Xo ht mi gi nh trong u bn
Nhng gi nh c th che khut cc gii php. Ta gii cu ny nh: Mt vin s quan
cnh st ra lnh cho chic xe vt qu tc dng li. Khi vin s quan bc ti bn
chic xe vt qu tc , anh ta nhn thy c 6 v chai bia rng ln lc trn sn xe, sau
ch ngi ca ngi li.
"Anh ung khi no?" - vin s quan hi.
"Khong mt gi trc" - li xe tr li.
Khi xt nghim nng cn trong mu, li xe khng b lm sao. Vin s quan vit v
pht v li vt qu tc v cho li xe i. Ti sao? Hy suy ngh mt lt trc khi kim
tra cu tr li cui chng.
Thnh thong thay i v tr ca bn
Nu bn ang ngi bn bn, hy ra ngoi v nm xung bi c. Hoc nu ang trong
phng hp vn phng, hy i ch cho ngi khc hoc ng dy. Thay i v tr lm
thay i gc nhn s vt ca bn, c th dch chuyn cng c th kch thch s chuyn
bin v tinh thn.
Tr li: Bia l mt s tng dn (Beer is one of a growing number) c sn xut khng
c cn. Bn c coi bia l th c cha cn khng?
Ti bit, ti bit
c v nh du vo cc xem bn c hiu r khi nim khng:
o Ti bit ti c th t duy mt cch sng to.
o Ti bit sng to l qu trnh ca c b no.
o Ti bit c qu trnh tm ra cc gii php, t khi t nn tng cho n khi chng thc s
c tc dng:
1. _____________________________________________
2. _____________________________________________
3. _____________________________________________
4. _____________________________________________
o Ti bit rng c lc mnh khng lm g c trc khi n c vi nhng t tng ln.
o Ti bit cch s dng t duy kt lun logic t c mc ch.
o Ti bit cch suy ngh vt ra ngoi h t tng ca mnh.
o Ti bit mnh khng th tm c gii php cho mi vn trong cuc sng.
12. TO BC TIN B VT BC TRONG HC TP
Bn c bit:
- Vic xem qua t liu nng cao ng k kh nng ghi nh v nhn thc?
- Vic tip cn gn hn vi cc d n, cc lp hc, hoc cc giai on trong cuc i l
mt qu trnh quan trng t c thnh cng?
Gi y bn bit rng tt c mi ngi, k c bn, u c tim nng rt ln - kh nng
tim n ca mt thin ti. Tr tu ca bn hon ton khng gii hn kh nng hc tp -
c by gi v trong sut qung i cn li ca bn. Nu bn c th chp nhn iu ny v
tm thy trong con ngi bn ng c theo ui nhng mc ch cao nht, bn s c c
mt cuc sng c nhn ht mnh v s bo m v ti chnh.
Chnh v vic hi tng l mt cng c quan trng ghi nh v cng c t liu hc tp
ca bn, nn n ch ph hp ta s dng chng ny nhm im li v phn hi nhng
thng tin trong sch.
Trong Chng 1, ta bt u bng vic nh ngha hc tp siu tc vi tnh cht l "nhng
tng tc lm chuyn i nng lng thnh kt qu huy hong". i vi hc vin nh
bn, iu ny c ngha l bn c kh nng cm nhn cm gic m p thoi mi, cm gic
hnh phc khi mi nng lng ca bn c chuyn thnh nhng gii php thnh cng.
Phn ln mi ngi s ng vi bn rng x hi phng Ty v c th gii ang giai
on thay i rt nhanh - c v cng ngh v v thc tp th. Trn con ng pht trin
c rt nhiu tnh hung tin thoi lng nan m ton cu phi gii quyt, v trong mi
chng ta u c kh nng t ti nhng t ph v tr tu, t a ta n vi cc gii
php.
C l l do ca s bt ho v chia r trn th gii ngy nay l hin tng chuyn mn ho
ngy cng cao. Mi mt b phn dn c c xu hng tp trung vo lnh vc tinh thng v
h t tng ring ca mnh. Mt s ngi cho rng hin tng ny l cn phi c v cn
thit v lng thng tin sn c ngy cng ln. Vi nhiu th cn phi bit nh vy, th
mt c nhn n l ch c th hy vng bit r c mt phn rt nh m thi. Nu nh
iu l ng, th ta s thy rng vn hiu c s lin kt ca mi vt ngy cng tr
nn quan trng hn.
Vi rt nhiu thng tin c sn, th mi c nhn ch c th hy vng bit r c mt phn
rt nh v vic hiu c s lin kt gia mi vt mi l quan trng
Nm 1619, mt nh trit hc v ton hc ngi Php, Ren Descartes, tng ni rng:
"Ti bt u hiu c cc nn tng ca mt khm ph th v... tt c cc ngnh khoa hc
u c s lin kt vi nhau nh mt chui mt xch; khng mt ngnh no c th nm
vng hon ton nu khng c ng thi a vo bch khoa ton th". (ng dng t
"Bch khoa ton th" y khng c ngha l ch mt b sch, m ch ton b tri thc
ca loi ngi).
tr thnh nhng ngi c kh nng hc tp siu tc, ta phi c kh nng x l thng
tin theo hai cch: hp th tt c cc on t liu cng mt lc v vi hiu bit ring ca
mnh x l tng phn nh bit r nhng phn nh c ngha nh th no trn mt
quy m ln trong s lin h vi nhng yu t khc. Thng thng, mi ngi thy d
hc mt cch ny hay cch kia hn (y l mt chc nng ca phng php hc), nhng
iu quan trng l phi thc hin c c hai.
Kh nng thch th vi vic hc v hc mt cch thoi mi s a bn n nhng lnh
vc quan tam mi y th v. V trong mi lnh vc mi bn s thy c rt nhiu i l
ln hp n khm ph ra mt iu rng bn s rt bn rn, s hc mi, s mi t m
vi nhng iu rc ri ca th gii chng ta. Phn thng cho cuc i sau nhng thch
thc v khm ph ra c nguyn ca chnh mnh l bn s ngy cng tr nn c gi tr
hn trong con mt ca cp trn, cp di v nhng ngi xung quanh. Thnh cng ca
bn cng c bo m hn; vi mi mt tri thc mi, bn hiu thm v th gii v cch
thc m n tn ti.
Nu bn nghi ng khng bit liu bn c trang b tr tu cn thit tr thnh mt ngi
c kh nng hc tp siu tc, th hy nh rng no b ca bn v mt sinh l tng t vi
no b ca nhng ngi c coi l "thin ti" nh Albert Einstein, Wolfgang Amadeus
Mozart, v Leonardo da Vinci. iu ny c ngha l chnh b no ca bn cng c th v
i tng t nh no ca nhng ngi c kh nng t duy vt tri; bn ch cn phi hc
cch dn dt n n vi s v i ring ca mnh.
Nh bn c Chng 2, kh nng hc tp ca bn c quyt nh bi s lng cc
tng tc gia cc neuron trong no b. Bn nhn c cng nhiu s kch thch thn
kinh, th s phn nhnh xy ra cng nhiu gia cc neutron, nh vy cng lm tng kh
nng lin kt gia chng. Do , iu c bit quan trng l phi t th hin mnh trong
nhng hnh thc kch thch khc nhau v lin tc i mi nu nh bn mun tr thnh
mt ngi c kh nng hc tp siu tc. Hy bc l vi nhiu loi hat ng khc nhau,
v thng tin cng quan trng trong vic gi s cn bng kh nng gia bn cu no tri
v phi.
Cch bc l ny l mt hnh thc ch ng hc tp, n c ngha l t nhn trch nhim v
trnh hc vn v cuc i ca mnh bng cch ch ng tm kim tr thc v kinh
nghim cn thit. Ch ng hc tp cng c ngha l ch ng tm kim ng c cho
mnh. i khi bn phi t to ra ng c cho mnh bng cch gy hng th trong mt
mn hc - bng cch no gn n vo cuc sng thng ngy ca bn bn d dng
nhn thy li ch ca n ngay c khi nhng ngi khc c th ch m h nhn thy n.
Mt cch gy hng th trong cng vic l hy t ni vi chnh mnh: "N y ri!".
Nh c hc Chng 3, nu bn c th thc hin mt vic trn tc nht hoc mt
tnh hung khng th chu ng ni v dnh cho n 100% s ch cng nh nhit tnh
ca mnh, bn s d dng tr thnh ch nhn ca "N y ri!". Hy chuyn lng nhit
tnh sang vic hc v luyn tp nhng k nng trong cun sch ny, v bn s nhanh
chng tr thnh mt ngi c kh nng hc tp siu tc.
Kh nng s dng cc k nng hc tp ca bn s c m rng hn rt nhiu nu c
mt thi tch cc - ngay c khi bn cm thy bn ang sa ly vo nhng chi tit v vn
cn gii quyt, ngay c khi bn thng xuyn b vp ng trn con ng tin n mc
tiu Bn chi c th ngi phch xung v t ni vi chnh mnh: "Mnh s chng lm c
g c" - trong trng hp c th bn khng lm vy - hoc bn c th t nhc nh
mnh rng trn sut qung ng di th sai lm mt cht cng l mt kinh nghim hc
c, n s dy cho bn i iu c th tm ra cch t c mc tiu c th. Mi tri
thc, d nh nhoi n u, rt cuc cng c th gip bn i n ch ca mnh. Thm ch
kt qu cn ln hn, nu nh t nhng kinh nghim bn c th n vi nhng mc
tiu khc cha d nh trc: Chng 4, chng ta nh ngha cho vic ny bng mt
thut ng "tht bi = s phn hi".
Cch bn ni vi chnh mnh l quan trng nht hy to ra nhng thng ip c tnh cht
tch cc i vi mnh. S tiu cc thng mang tnh hu hai, ngc li tnh tch cc
lun tip thm nng lng cho chng ta. Mi trng gia nh v ni lm vic thng l
nhng ni l tng bt u xy dng cc quan im tch cc.
Nhng "mi trng vi m" ngy c th l nhng nn tng vng vng bn can m
bc vo th gii rng hn, hay cn gi l "mi trng v m". Chnh v vic bn i mt
vi cc thch thc bng mt thi tch cc l rt quan trng, nn mi chi tit trong
khng gian hat ng c nhn ca bn c th c nhng gi tch cc v lm cho bn cm
thy yn tm hn, thy mnh c gi tr hn. SuperCamp, chng ti rt ch xy dng
loi mi trng ny cho sinh vin, v cng l ci bn c th xy dng cho mnh.
Chng 5 gi cho bn nhiu cch lm vic ny.
Mi ngi u c mt phong cch hc tp ring c th s dng hiu qu trong nhiu
tnh hung. iu quan trng l gi c cn bng trong cch lnh hi thng tin cng nh
trong cch sp xp v x l thng tin. Nu bn c th gii m cch hc ca nhng ngi
xung quanh - nh v con, cp trn, cp di v ng nghip ca bn, th kin thc c th
lm nn nhng iu k diu trong giao tip v quan h vi nhng ngi ny.
12.1. S DNG CC K NNG
Nhng iu c trnh by trong sch ny n gin ch l cng c. Cng ging nh
nhng cng c khc, t chng khng th lm nn iu g; m bn phi s dng chng.
Bn c th v chng vi nhng dng c trong mt ga-ra -t hay trong mt xng th.
Mt s dng c s dng n gin nhng rt hu ch, nh chic tuc-n-vit. Mt s dng
c khc, nh chic ca, c l khi dng cn i hi bn phi ch v tp mt cht trc
khi s dng thnh tho v hiu qu. Chng hn, trong chng hng dn cch c ny,
vic hc cch s dng ngn tay khi c cng ging nh vic hc cch s dng tuc-n-
vit, mt khc, c th so snh vi vic s dng ca.
Nu bn bit li xe bng hp truyn ng bng tay, c th bn vn nh mnh cm thy
lng tng nh th no khi mi bt u hc cch s dng n. T chi ca bn dng nh
hat ng theo nhiu hng khc nhau, phi hp c mi c dng cn phi rt ch ,
n mc c th bn khng lm c vic g khc cng mt lc, nh ni chuyn vi ngi
khc. V gi y bn c th lm tt dc vic thm ch khng cn ngh g. Bn
thm ch c k nng ng thi va ni chuyn in thai di ng, va ung c ph,
va li xe xung dc r vo mt gc ng.
Bn c th s dng thnh tho nhng k nng nu trong sch ging nh hc k nng li
xe bng hp truyn ng, bin n thnh bn tnh th hai ca bn.
12.2. NHNG MO NH
Sau y l mt s mo nh trong mi chng gip bn nhanh chng c c phng
php hc tp siu tc.
Hy tm li ch trong mi vic
Hy bin mi vic thnh tr chi, nu c th.
Hy t khuyn khch mnh
Hy t tr chuyn vi bn thn vi quan im tch cc v trnh nhng ngi thng cho
bn bit cc thng tin phn hi tiu cc khng cn thit. Hy trnh by li thng tin phn
hi tiu cc theo cch tch cc nht c th. Chng hn, thay v a ra mt nhn xt tiu
cc mang tnh c nhn, hy nh thm, ", chc l anh ta phi c mt ngy tht ti t mi
ni nhng iu nh vy vi mnh". Hy tin rng bn c th t c nhng mc ch ca
mnh, v nu bn tin tng, bn s thnh cng.
Hy to ra mt phm vi an ton cho chnh mnh...
Hy to ra phm vi an ton cho mnh, u tin l trong gia nh, v dn dn m rng n
vn phng lm vic, khu vc ngoi tri, ging ng, nhng tnh hung ngoi x hi, ...
Hy tin tng bc ra ngoi phm vi an ton, v y l iu buc phi m rng. Bc li
vo trong lnh hi thng tin mi v cng c nng lc ca bn.
Hy thc c phong cch hc ca mnh...
Hy thc c phong cch hc ca mnh trong mi tnh hung. Hy c nhng iu
chnh gip mnh hp thu d liu u vo v gip ngi khc hp thu d liu u vo
ca bn.
S dng mt hoc c hai phng php ghi chp
S dng mt hoc c hai phng php ghi chp bn hc c (Lp bn t duy v
Ghi chp TM) trong mi tnh hung c th. Bn c th chp nhn chng vi bt k l do
g m bn thy c th t bt vit. y l nhng k nng dng "ca"; cng vi vic luyn
tp bn s thy ngy cng yn tm hn v nhng k nng ny, s thy chng rt hu ch.
Coi cng vic vit lch l mt hat ng vui v...
Coi vic vit lch l mt vic vui th, trong mi c nhn c ti nng vit, v nh rng
bn c rt nhiu cch vt qua c s b tc ca ngi vit v vit mt cch sng
to.
Hy hiu r tt c cc tc c khc nhau...
Hy hiu r tt c cc tc c v thay i tc c ca bn theo cng vic sp ti.
Thng xuyn luyn tp k nng c nhanh hiu k bi y cng l mt k nng dng
"ca" gip bn tp trung v luyn tp nhiu ln trc khi t ti mc thnh tho.
Hy t nh mnh lun c c hi suy ngh sng to trong mi tnh hung...
Hy t nh mnh lun c c hi suy ngh sng to trong mi tnh hung, sau c gng
thc hin ng nh vy! Lc u c th cm thy hi cng thng, nhng cng luyn
nhiu, bn cng thy t nhin hn. Dn dn, mi ngi bt u coi bn l mt "ngi
sng to" v chnh nhng cch nhn nhn s tng cng thc t nhn thc v bn
thn ca bn, iu ch cng lm cho bn tr nn sng to hn m thi.
nng cao kh nng ghi nh, cn ch s dng cc k nng ca bn
Quan trng nht, vic hc ca bn nn l mt kinh nghim tt. Vi li suy ngh tch cc
v t rn luyn nhng k nng thc t, bn ang to ra mt s chuyn bin v t duy, to
iu kin bn gp phn lm thay i th gii. Hay t trang b cho mnh cng nhiu tri
thc cng tt. V hy cho nhng tri thc ta sng.
Nh s dng cc k nng ca bn
&
Nh phi vui v
V khi bn thnh cng...
Xin chc mng!