Enkel met het blote oog kan Nico Plog de buiging,

de strekking en de spanning van zijn strijkstokken

volledig controleren. Het noodzakelijke daglicht
stroomt rijkelijk zijn zolderatelier binnen.

74 nest

Mediargus met docroom pdf

VAKMANSCHAP

De schaaf waarmee de stokken worden

afgerond is een erfstuk: twee strijkstokkenmakers zetten er hun stempel op voor Nico ze
van zijn meester in handen kreeg.

Strekken
& buigen
Een strijkstok is een juweel dat moet kunnen werken. De jonge Nico
Plog uit Antwerpen leerde vijf jaar geleden strijkstokken maken. Sindsdien
schaaft, buigt, draait en kamt hij, daar in die nok van zijn stadswoning.
Tekst Leen Creve Fotos Michel Vaerewijck
nest 75

Mediargus met docroom pdf

dagissimo. Als er een muziekterm

mn meester overerfde, die hem op zn beurt van

te plakken valt op het werk van

zn meester kreeg. Hun stempels staan erin, de

een strkstokkenmaker lkt dit

mne nu ook. Dit tuig is zon veertig jaar oud, daar-

de meest gepaste: langzaam en

mee bewerk ik hout van soms honderd jaar.

gevoelvol. De dertigjarige Nico Plog

is een van die paar strkstokkenmakers die ons

land rk is. En het is opvallend hoeveel van zn
handelingen onmeetbaar, ondefinieerbaar en niet
te becferen zn. H rekent bovenal op zn gevoel:
h gebruikt zn ogen, zn oren, zn handen, en
zelfs zn botten. Want hoe goed een boog
resoneert, controleert h door ermee op de
bovenkant van zn hand te tikken en de trilling te
voelen tot in zn ellenboog.

HET HOUT BESLIST

Er bestaan geen opleidingen voor dit vak. Ik ben
eigenlk gitaarbouwer. Ik ging in een muziekwinkel werken en de eigenaar leerde me strkstokken
beharen. Zo werd ik nieuwsgierig en toen ik een gepensioneerde strkstokmaker ontmoette,
ben ik b hem in de leer
gegaan. Dagen en
dagen en dagen lang.
Enkele dagen per
week werkt h op zn
atelier in een stadswoning in een drukke Antwerpse volkswk. Dan
ziet h hier geen mens, tot zn echtgenote thuiskomt. En dat vindt h prima. Vooral als ik aan het
schaven ben, wil ik niemand in de buurt. Omdat
het zo juist moet zn.
Dat schaven is zn eerste werk wanneer h aan
een nieuwe stok begint. Het allerbelangrkste onderdeel is natuurlk het hout. Tropisch, want dat
heeft de juiste stfheid, hardheid n flexibiliteit. En
het behoudt de buiging die ik erin breng minstens
vftig jaar. Het is een clich, maar het hout bepaalt
wat voor een stok het wordt: voor een viool, een altviool of een cello. Ze hebben andere diktes nodig,
en andere buigingen.
Eerst maakt h de houten lat kaarsrecht en vervolgens schaaft h ze min of meer op de juiste
dikte. Dat doe ik met deze houten schaaf die ik van

TEPELTJE
Na het schaven maakt Nico onderaan, aan de zogenaamde slof, eerst een rechthoekig gat met een
beitel. Daarin komt de spanschroef om de haren
op te spannen. En vervolgens boort h op de draaibank een smalle cilinder uit in de lengte. Daarin zal
de opdraaischroef komen die de haren effectief zal
aanspannen. Daarom moet er ook het zn dan
toch machos, die fnhandige instrumentenbouwers een zogenaamd tepeltje aan gedraaid worden, waar de zilveren schroef stevig op vastgezet
kan worden.
Natuurlk kan je voor 20 euro een strkstok
kopen, een industrile uit China. Maar voor handgemaakte exemplaren als deze betaal je al gauw
2500 euro. Mn klanten
zn professionals, ja.
Maar op bestelling werken doe ik niet. Zoals ik
al zei: het hout bepaalt
welke stok eruitkomt.
In totaal heeft Nico een
strkstok minstens zeventig uur lang in zn
handen. En naast kostbare td kruipt er ook flink wat kostbaar materiaal
in zon stokje van iets meer dan zestig gram. Nico
gebruikt de nobelste grondstoffen die er zn. Ze
moeten perfect afgewerkt en supermooi zn. Een
strkstok is een juweel dat moet kunnen werken.
En dus is de opdraaischroef handgemaakt uit een
zilveren plaatje, zn de windsels die de stok uitbalanceren van goud-, zde- of zilverdraad en van exclusief leder zoals van een kangoeroe of hagedis.
De slof is gemaakt uit hoorn van waterbuffels,
koeien of andere geweidragers. De schroef hamert
de perfectionistische Nico helemaal zelf uit een zilveren plaatje. En de haren, die zn van de staart van
een hengst. En ook de vernissen en harsen die h
gebruikt zn van de beste soort, gemaakt van keveruitwerpselen.
>

In totaal heeft Nico

een strijkstok minstens
zeventig uur lang in
zijn handen.

76 nest

Mediargus met docroom pdf

Om de opdraaischroef tegen de
stok te houden
moet er onderaan
een tepeltje aan
worden gedraaid.

Smalle rechthoekige latjes

worden geschaafd, gebogen in
een vlam en gesculpteerd. De
boog wordt versierd met hoorn
en zilverdraad, die ook voor de
balans zorgt.

nest 77

Mediargus met docroom pdf

De handen van Nico kunnen het

jnste werk aan: haren kamen,
zilverdraad opspannen, leder
uitkiezen en de balans inschatten.

> DERTIG PROCENT VAN DE KLANK

Nadat Nico zn karakteristieke spitse kopje aan
de voorkant van de stok gesneden heeft, begint het
perfecte schaven en buigen. En precies die fase is de
belangrkste: Nico bepaalt daarmee de vorm, de
buiging, het evenwicht van de boog. Als die perfect
zit, trilt de houten boog op een heel speciale manier
wanneer h die op zn hand tikt. Dit is het stemmen. Ik kan het niet uitleggen, het voelt goed of het
voelt niet goed. Ik kan de diktes overal afmeten met
een schuifmaat, maar dat zegt op zich niet zoveel.
Ik moet het echt aanvoelen. Het is een heel precieze
taak. Pas daarna begint de afwerking met vernis,
de draadjes, het leder en uiteindelk de haren.
Een strkstok is echt een uniek muziekinstrument. H bepaalt dertig procent van de klank.
Weinig mensen weten echt wat topkwaliteit is.

Ik wil mn kennis en expertise delen met anderen.

Want alleen zo kunnen we hier in Europa de traditie
hoog houden en de concurrentie tegenover goedkopere exemplaren het hoofd bieden.
Maar Nico vindt tegelkertd dat h al doende
nog veel kan leren. Zelfs als ik weet dat ik een perfecte strkstok heb gemaakt, dan nog moet die b
de juiste viool, cello of altviool passen. Wat maakt
dat de ene wel en de andere niet b een instrument
past? Geen idee. Ik lig er soms wakker van. Zo is
er die ene boog die ik nu als keukenrolhouder
gebruik. H is volledig volgens de regels van de
kunst gemaakt, al zeg ik het zelf. Maar toch mist h
iets en ik heb echt geen idee hoe dat komt. Sommige dingen zn echt ongrpbaar aan dit vak.

INFO: www.plogviolinbows.com

78 nest

Mediargus met docroom pdf