Akidede Snnetin Yeri

mam Suyuti

Fihrist
Ksaca mam Suyutinin Hayat
Suyuti Kendini Anlatyor
Suyutinin Dnemi
limlerin Suyutiye vgleri
mam Suyutinin Vefat
Kitab ve Tahkikinde Takip Edilen Yol
Giri
Hadisin Delil Oluunu nkar Edenin Durumu
Zndklarn ve Rafzilerden yice Haddi Aanlarn Grleri
mam afinin Snnete Bak
mam Beyhakinin Snnetin Delil Oluuna Bak
Sadece Kuranla Amel Edilmesini Syleyene Reddiye ve Cehaletinin Aklamas
Rasulullahn Snnetlerini retmek ve Onlara Uymann Farz Oluu
Snnetin Ksmlar
Rasulullahn (s.a.v.) Hkm Vermesi
Allah Tealann Rasulullah Uymay Emretmesi ve Ona taatn Allaha taat Demek Olduu
Hadisleri Reddeden Bir Takm Kimselerin Delil Olarak Getirdikleri, Zayf ahslarn
Rivayete Olan Snnetin Kurana Arz Edilmesine Dair Ki Haberlerin Batl Oluu:

www.islah.de

Ksaca mam Suyutinin Hayat

Nesebi:
Abdurrahman b. Ebi Bekr b. Muhammed b. Sabk el-Hudayri el-Esyuti. Lakab Celaluddin,
knyesi Ebul-Fadldr. Nibeti el-Hudayri ve el-Esyuti eklindedir. El-Esyuti eklindeki
nisbeti babas ve dedelerinin Kahireye gelmeden nce doup yaadklar ehir Asyuta
nisbetledir.
Doumu:
Suyuti, Kahirede 849/1445 yl receb aynn banda dodu. Kklnden itabaren eitimi
ile babas ilgilendi. Kuran- Kerimi, Tahrim suresine kadar hfzetti. Hfzn henz
tamamlamadan be yalarnda babasn kaybetti.
Suyuti Kendini Anlatyor
mam Suyuti, Husnul Muhadara adl kitabnda[1] kendisini tantr ve yle der:
Abdurrahman b. Kemal Ebibekir b. Muhammed b. Sabkiddin b. el-Fahr Osman b. Nasriddin
Muhammed b. Seyfiddin Hdr b. Necmiddin Ebis-Salah Eyyub b. Nasrddin Muhammed b.
e-eyh Humamiddin el-Hudayri el-Esuyuti...
Byk dedem Humamuddin hakikat ehli, tarikat eyhi bir zatt... Ondan sonraki dedelerim ise
ileri gelen ve idari mekanizmalarda bulunan insanlard. Byk dedelerimden biri yaad
ehirde kadlk, dier biri de muhtesiblik yapt.[2] Birisi de Emir eyhun ile yakn dostluu
olan bir tccard. Bu dedem Asyutta bir medrese ina ettirmi ve buna eitli vakflar
balamt. Dedelerimden biri de ok zengin bir zat idi. Fakat byklerim iinde babamdan
baka, hakkyla ilme hizmet eden birini bilmiyorum...
Hudayri eklindeki nisbetimize gelince; bildiim kadaryla bu, Badatta bir mahalle olan
Hudayriyeye nisbetlesylenmitir.
Kendisine gvendiim bir zattan duyduuma gre, rahmetli babam yle demi: Byk
dedem arap deildiveya doulu biriydi Fakat zahir olan Hudayri nibetinin yukarda ismi
geen BAdattaki mahalleye nisbet olduudur.
849/1445 yl recep ay banda, pazar gecesi akamdan sonra domuum. Babam hayattayken
Hseyni kabristanl evresindeki evliyaullahn byklerinden olan eyh Muhammed
Meczuba gtrldm. Bana hayr duada bulundu.
Yetim olarak bydm. Sekiz yama gelmeden Kurana hfzeim. Sonra baz hocalardan
Umdeyi, Minhacul-Fkh vel-Usulu, bnu Malikin Elfiyyesini ezberledim. 864/1460 yl
alarndan itibaren de dier ilimlerle itigal etmeye baladm. Fkh ve nahiv bilgilerini baz
hocalarmdan aldm. Zamannn byk miras alimi allame eyh ihabuddin e-armesahiden
feraiz bilgilerini rendim. 100 yann zerinde olduu syleniyordu. Yine de dorusunu
Allah bilir (c.c.). Ona Mecmua olan erhini kraat ettim. 866/1462 yl balarnda da yine
hadisi bulamadm. Gzmden kamtr deyip bir ikinci kez, bir nc kez daha baktm fakat
hadisi bu eserde bir trl bulamadm. Hadise bnu Kaniin Mecumus Sahabesinde
rastladm. Hocama gelip durumu bildirdim. Benden bunu duymasyla yetinerek kendi
nshasn ald. bnu Mace ifadesinin zerine iptal izgisi ekti ve haiyede onun yerine bnu
Kani ibaresini ekledi. Hocamn srf benim szmle kitabnda deiiklie gitmesi benim
gzmde byk bir olayd. Bunu hocamn kalbimdeki byklne, benim nefsimin de
acziyetine baladm ve sordum:
-Sabrediverseydiniz! Belki eski kanatinize dnersiniz? yle cevap verdi:
-Hayr. Ben bnu Mace rivayet etmitir derken Burhan Halebinin szne uymutum.
Vefat edinceye dek hocamdan ayrlmadm.
3

www.islah.de

Hocamn alleme, alimlerin alimi Muhyiddin Kafiyecinin yannda da ondrt yl bulundum.

Ondan tefsir, usul, arapa, meani ve baka ilimler aldm. Sonunda bana geni apl bir icazet
yazd.
eyh Seyfuddin el-Hanefinin yannda da Keaf, Tevhid ve ona olan haiyesi, Telhisul
Miftah ve Azud derslerine katldm.
Eer yazmaya ise 866/1462 ylnda baladm. (ptal iin) suyla ykadklarm ve yarda
braktklarm hari, eserlerim bugne dek 300 kitaba ulat.
Hamd olsun, am, Hicaz, Yemen, Hind ve Tekrur (Sudan) blgelerine yolculuklarda
bulundum.
Haccettiim zaman zemzem suyunu baz niyetlerle itim. Bu niyetlerimden ikisi u idi:
Fkhta eyh Seracuddin el-Bulkininin seviyesine ulaaym. Hadiste de bnu Hacerin
mertebesinevaraym.
871/1466 yl balarndan itibaren de fetva vermeye baladm. 872/1467 yl balarnda da
hadis imla meclisi tertip arapa eitimi vermem iin icazet aldm.
te bu yl ilk telifim olan erhul stiaze vel Besmeleyi kaleme aldm. Hocamz
eyhulislam Alemuddin el-Bulkiniye eseri incelettim. Esere bir de takriz yazd. Vefat
edinceye kadar fkh ilminde ondan istifade ettim.
Daha sonra olunun yannda bulundum. Babasnn eseri olan Tedribi bandan vekalet
bahsine kadar ona kraat ettim. Havi-i Sairi bandan adet ksmna dek, Minhac bandan
zekat bahsine dek, Tenbihi bandan zekat bahsinin yaknlarna dek, Ravzadan babul
kadann bir ksmn, Zerkeinin Tekmilet erhil Minhacndan ihyaul mevat bahsinden
vesaya ksmna kadar veya ona yakn bir yere kadar olan ksm kendisinden dinledim.
876/1471 ylnda ders ve fetva vermem hususunda bana icazet verdi ve hoca olarak ders
verirken dersimde de hazr bulundu.
878/1473 ylnda vefat edince eyhulilam erefuddin el-Mnavinin yanna gittim. Minhacn
bir ksmn ona kraat ettim. Katlamadm birka meclis hari bu kitab Taksimde ondan
dinledim. erhul-Behce ve ona olan kendi haiyesi ile Beydavi Tefsirinden baz ksmlar
ders olarak ondan dinledim.
Hadis ve arapa iin de hocamz imam allame Takyuddin e-ibli el-Hanefinin yanna
gittim. Drt yl onun eitiminde bulundum. Arapa ile ilgili eserlerim olan bnu Malikin
Elfiyyesine olan erhime ve Cemul Cevamie takriz yazd. Pekok kez beni gerek eliyle
(iaret ederek) ve gerekse diliyle ifade ederek ilimde ne kadar olduumu bakalarna
gsterdiler. Br hadisle ilgili olarak ta benim grme sra4ya dair hadisini bnu Macenin
rivayet ettiini belirtmiti. Ben bu hadisin senedini de bulmak istedim. bnu Maceyi
bulunduu yeri tesbit iin atm fakat bulamadm; kitab tekrar batan sona gzden geirdim.
Yedi ilimde derin bilgiye mazhar oldum: Tefsir, hadis, fkh, nahv, meani, beyan, bedii.
Bunlarda yetimem araplarn ve ediblerin usulnce idi. Yoksaarap olmayanlarn ve
felsefecilerin metodlar zere deildi. kanaatma gre mtalaa ettiim baz nakil ilimleri ile
fkh hari bu yedi ilimde, brakn bakalarn hocalarm daha benim kadar geni bilgiye sahib
deildi. Fkha gelince, ayn eyi bu ilim iin de syleyemiyorum. nk hocam bu ilimde
daha ileri ve daha ok dirayet sahibi idi.
Bu yedi ilim dalndan daha az seviyede usul- fkh, cedel, tasrifde de mtaalalarm oldu.
Bunlardan daha az seviyede de kompozisyon, risale yazma ve feraiz eitimim oldu. Daha az
seviyede de bir hocadan olmakszn kraat bilgisi rendim. Bunlardan daha az olarak ta tb
bilgisi tahsil ettim.
Matematie gelince; bu ilim bana en zor gelen ve kafama girmeyen eydir. Matematikle ilgili
bir meseleye baktmda sanki bir a tayormuum gibi gelir. Fakat Allaha (c.c.) hamdolsun
imdi bende ictihad etmekle ilgili alet ilimleri tamam olmutur. Bunlar Allahn (c.c.)
nimetini anmak iin zikrediyorum. Yoksa vnmek iin veya vnerek kazanlacak bir
dnyal elde etmek iin anlatmyorum. nk kervangt, yallk balad ve mrn en
gzel demleri geride kald.
4

www.islah.de

stesem herhangi meseleyle ilgili, bu hususta sarf edilen szleri, nakli ve kyasi delilleri, bu
grleri ikmal eden hususlar, bunlarn hilafna olan delillele bu delillerin cevaplarn, bu
meseledeki mezhepler arasndaki farkllklar birbirleriyle muvazeneli ekilde bir eserle ortaya
koyabilirim. Bu elbette benim kudretimden olacak bir hadisi deildir. Ancak Allahn (c.c.)
ltfundandr. Kuvvet ve gc Allaha (c.c.) aittir. O ne dilerse olur. Kuvvet ancak Ona aittir.
Talebeliimin ilk yllarnda mantk ilmiyle ilgili bir eyler okudum. Daha sonra Allah (c.c.)
kalbime ondan holanmama duygusunu yerletirdi. Hem bnus Salahn da mantn haram
olduuna dair fetvasn da duyunca[3] bu ilmi braktm. Allah da (c.c.) onun yerine bane ne
erefli ilim olan hadis ilmini nasib etti.
Sema ve icazet suretiyle rivayet aldm hocalarma gelince bunlar pek oktur. Onlar
Mucemde biraraya getirdim. Saylar yzelli civarndadr. Daha nemlisiyle yani dirayetle
ilgili limleri kraat ettiimden dolay hadis dinlemeye fazla vakit ayramadm.
mam Suyuti daha sona uzun uzadya eserlerinin isimlerini zikreder. Biz bu kitaplar Husnul
Maksad fi Amelil Mevlid adl eserdeki etdde zikrettik.
[1]

Husnul Muhadara, (thk. Muhammed Ebul Fadl brahim), 1/335-339. Muhakkkin bu alnts, kitabn iinde
olduu gibi buradada pek ok matbaa hatasyla doludur. Ayrca atlanan baz yerler de vardr. Biz bunlar Husnul
Muharadadan tamamladk.
[2]
Muhtesib: Zabta amiri.
[3]
bnus Salah mantkla ilgili olarak yle der: Manta gelince, felefece giri mahiyetindedir. (Felsefe er
olduundan) erre giri de er hkmndedir. Onu retmek ve renmek ariin mbah kld konulardan
deildir. Sahabeden, tabiundan, mctehid imamlardan, selef-i salihindenve kendilerine uyulan din imamlarndan,
nderlerden ve yk zevattan hibir kimse bu ilmi mbah grmemitir. Allah (c.c.) tm mminleri mantkn
irkinlik ve habasetinden korumu vepisliklerinden temizlemitir (Feteva bnis Salahthk. Abdul muti Emin
Kalaci,s.71)

Suyutinin Dnemi
stad Abdulkadir Ata Esraru Tertibil Kurann nszndeki etdde Suyutinin dnemini
anlatrken, zn banda yle der: Memunun halife olduu dnemden itibaren, onun
nderliindeki sapk mutezili fikirler ve Kurann mahluk olduu sznn musallat
olmasyla, Abbasi hilafet gnei bulutlarla kaplanm ve islam alemi etin skntlar
yaamtr. Daha sonra bu bulutlar konfor ve toplumdaki lakalk, dinivicdan duygusunun
donmas ve de birbiriyle atan eitli kltrlerin aralrandaki mcadele sebebiyle iyice
kesiflemitir. Bu akmlar islam topraklarn kendilerine meydan semilerdi. Neticede durum
Abbasi Devletinin yklmasna ve bu mcadelenin ak ve net bir ekilde Msr ve Maripde
Fatmi halifelii adyla irkinbir ekilde ortaya kmasna sebep olmutur. Fatmilerin liderleri
kendilerinin Fatmatuz-Zehrann (r.a.) torunlar olduunu syleyip, dinin srlar ilmi adn
verdikleri felsefeyle karm yeni ber dnce akmn mslmanlara zorla rettiler. Bu iin
stadln da yahudi propagandacs Yakub bin Kelese verdiler. msr grnrdeki bu iki
anari sebebinden ok ekti. Hurafelerin yaylmasyla insanlarn kalplerindeki inanlar
sarsld. Hatta am kadlarndan bir tanesi, bir kzn son derece a olduunu haykrdn
ve Allahn (c.c.) rzasnn insanlara hulul ettiini ilan ettiini grdn kaydetmitir.
Fatmi hilafeti arkasnda ykntlar, hurafeler, Hakim bin Emrillahn vehimli dncelerini,
kark yahudi fikirlerini brakarak gitti. Bu yahudi fikirler de Karmatiii dncelerle mecz
oldu. slam diyarnda baz cahil akllarda bu dncenin srantlar hala vardr.
Durum bu minval zere olunca irfansz Memluk klelerinin asyann uzak yerlerinden gelip
Msrda idareyi ele almalar tabii olmutu. Memluklular da mntkalarnda orann artlarnda
yetimi at zerinde yaayan kahraman insanlard. Kleliin ve ezilmiliin skntlarn
yayorlard. Kahramanlklarn ise islam iin canla bala gayret etme ve Tatarlar kendi
blgelerinden uzak tutmakla sarfettiler.
5

www.islah.de

Fakat Memluklular Devleti Msrda elikilerle doluydu. Emirler bir taraftan Huseyniye
mahallesinde anormal cinsi ilikide bulunan sapk genlere kar iddetle mcadele
uyguluyorlar, dier taraftan da ark syliyenlerden vergi alyorlard. Bir nevi kavatlk yapyor
gibiydiler. Bununla beraber, medrese, dergah, snrlarda han yapmaya, ktphane inasna,
alimlerin konumunu ykseltmeye, onlar ba makamlara getirmeye kendilerinden ncekiler
olan Eyyubilerve Fatmilerden daha ok nem verdiler.
Allah Tealann (c.c.) arzu ettii ve mahlukat iin koyduu snnet zere siyasi k ve
slama dmanlklar sz konusu olurken, bir taraftan da her konuda eserler veren pek ok
mellifler, alimler, hadis hafzlar, tarihiler yetiti. Bunlar pekok ilimle ilgli ok iyi eserler
verebilen kimselerdi. Bunlardan bazlar unlardr: bnu Hacer el-Askalani, Bedruddin elAyni, es-Sehavi, el-Burhan el-Bukai, es-Serrac el-Bulkini, eyh Zekeriya el-Ensari, bnu
Haldun, Celaluddin Abdurrahman es-Suyuti. Suyuti ise bir takm asl ve furu ilimlerde ilim,
tahkik, fkh ve ictihad ynyle zamannn nde gelen kimselerinden bir tanisidir.
Alimlerin Suyutiye vgleri
bnul-mad el-Hanbelinin vgs:
-Hadisleri senediyle rivayet eden, muhakkik, mdakik, kymatle ve faydal eserler sahibi...
lahi kudrete inanan bir insan iin ciddi bir ekilde yazlp hazrlanan eserlerinin okluu
keramet olarak yeter.[1]
mama evkaninin vgs:
-Kuran ve snnet hususunda byk bir imam. ctihada ynelik ilimleri tam olarak kat be kat
kuatm, bunlardan ortaya kan ilimleri de bilen bir insan[2]
Yine onun iin yle der:
-Tm ilimlerde zirveye kt, akranlarn geti ve ad yaylp hreti duyuldu. Hadiste elCamius Sair ve el-Camil Kebir gibi eserler, tefsirde ed-Drrl Mensur, el-tkan fi Ulumil
Kuran gibi eserer yazd. Her daldaki eserleri makbuldr. Kendisi tm blgelerde gne gibi
olmutur[3]
[1]

ezeratuz Zeheb: 8/51.

radul Fuhul s.254.
[3]
El-Bedrut Tali, s. 328-329.
[2]

mam Suyutinin Vefat

Pekok eserine baktmzda, gerekten kendimizi, yapt ii ciddi ve iyiyapan eitli ilim
dallarna sahip olan, hfz ve ilim ynyle ykse tepelerden bir zirvenin nnde buluruz.
911/1505, Cumadul ula aynn ondokuzu, cuma gecesi temiz ruhunu sahibine teslim etti.
Kursun kalesine defnedildi. Buras Kahire dnda Babul Krafededir. Her an kendilerinden
ilim imete olduumuz bizlere brakm olduu mirasyla, aramzda yaamaya devam
etmektedir.
Allah Teala (c.c.) Suyutiye rahmet eylesin. Kyamette amellerini defterinekoysunve bizi de
onun vesilesiyle mkafatlandrsn. son szmz, alemlerin rabb olan Allaha (c.c.)
hamdetmek ve peygamberlerin en ereflisine salut-u selam getirmektir.
Kitab ve Tahkikinde Takip Edilen Yol
Kitap, adndan da anlald gibi, Rasulullahn (s.a.v.) snneti olarak bize gelen haberlerin
delil oluu hususunda phe uyandranlara kar bir reddiyedir. Suyuti bu gre kar kuran
ve snnette varid olan naslarla delil getirmekte; meseleyi kolay ve anlalr bir uslupta ele
6

www.islah.de

almaktadr. Szlerini kendinden nce geen byk alimlere nisbet etmektedir. mam
Beyhakinin mam afiiden naklettii haberleri zikretmesi gibi. Okuyunca greceiniz gibi
eser konusunda ve ilmi deeri itibaryla gayet kaliteli bir eser olmutur.
Bu eser bundan nce pekok kez baslmtr fakat hemen hemen tamamnda imi bir tahkik
veya talik, Kuran ayetlerinin ve hadis-i eriflerin tahrici yaplmamtr. Bu sebeple biz eserin
tahkikinde aadaki yolu takip ettik:
1- Kitabn ibarelerini Darul Ktbil Msriyyede, hadis blmnde 2169 no ile bulunan
yazma nsha ile matbu nshadaki yanllar da dzelttik.
2- konular birbirinden ayrmak iin ara balklar attk.
3- Kuran ayetlerini tahric edip, getikleri yerleri belirttik.
4- Hadis-i eriflerin hadis kitaplarnda getii yerlere temas ettik.
5- Kitapta ismi geen baz zevatn kim olduklarn akladk.
6- Kitabn bana da Suyuti ile ilgili ksa bir etd koyduk.
Allah Tealadan (c.c.) niyaz ediyorum; bu ameli kendi rzas iin yaplm, Onun rzasn
tahsil iin uralm ve Onun kerem ve ltfunu isteyerek gayret edilmi olarak kabul
buyursun. Allah Tealadan (c.c.) bu eserle her zaman ve her yerde mslmanlar
faydalandracan mid ediyorum. inde hayr ve doruluk buluan eye muvaffak klan
Allahtr (c.c.).
Mustafa Abdulkadir Ata
Ehram: 29, Zilhicce: 1406
3, Eyll, 1986

Giri
Bismillahirrahmanirrahim
Allaha hamdolsun (c.c.). Ona gveniyorum. Selam da Onun sekin kullarna olsun. Allah
(c.c.) size merhamet etsin, unu biliniz ki: Baz ilimler vardr ila gibidir. Baz grler de
vardr ki abdethane gibidir, ancak zaruret annda zikredilir.
Allaha (c.c.) hamd olsun ki, uzun zamandr mevcut olmayan fakat imdilerde (kt) kokusu
yaylan bir gr var. O da u:
Bir rafizi znd sznde ileri giderek snnet-i nemeviyye ve rivayet edilen hadislerle amel
edilemiyeceini, sadece kurann delil olacan sylemitir. Allah Teala (c.c.), hadisi
eriflerin aliliini ve erefini arttrsn.
Bu kii szne delil olarak tau hadisi getirmitir:
Size benden bir hadis geldiinde bunu Kurana arzedin. Eer bu hadisle ilgili Kuranda bir
asl buluyorsanz hadisi aln, bulamyorsanz onu reddedin[1]
Bu rafiziden bu hadisi ben de bu ekilde iittim. Bakalar da itti. Bazlar oral olmad.
Bazlar da bu szn asln feslini ve nereden ktn bilmiyor.
Ben bu szn asln ve batl olduunu insanlara klamak istedim. nk bu, toplumu helaka
gtrecek en byk sebeplerden bir tanesidir.
[1]

Hadis mevzudur. Ukayli ahih isnad yoktur der. Saani de mevzudur der. Bkz. evkani, el-Fevaidul Mecmua,
278, 291;
el Mekasidul Hasene: 36; Temyizut Tayyib minel Habis: 13;
Keful Hafa, h. no: 220; Tezkiretul Mevzuat: 28; afii er-Risale: 224;
Lisanul Mizan: 1/455; Avnul Mabud: 4/329;
Mecmeuz Zevaid: 1/70; bnu Hazm, el-hkam: 1/76;
Darekutni Snen: 4/208; Ehaisul Kussas: 51;
el-Kermi el-Fevaidul Mevdua no: 152;

www.islah.de

bnul Cevzi el-Mevduat: 1/257-8;

Muhtasarul Mekasidil Hasene, h. no: 53;
Beyhaki Delailun Nbvve: 1/27.

Hadisin Delil Oluunu nkar Edenin Durumu

Allah (c.c.) size merhamet etsin. unu bilesiniz ki, usul ilminde maruf olan artlar tayan
kavli olsun fiili olsun hadisler hccettir. Rasulullahn (s.a.v.) bu hadislerini inkar edenkimse
kfre girer ve slam dairesinden kar, yahudilerle, hristiyanlarla veyahutta Allahn (c.c.)
murad ettii dier kafir frkalarla beraber harolunur.
mam afii (r.a.)[1] birgn bir hadis rivayet eder ve sahihtir der. Birisi:
-Ey Ebu abdillah! Sen de ayn kanaatta msn? diye laf edince, bozuluk ve yle der:
-Ey adam! Sen beni hi hristiyan olark grdn m? Bana kiliseden karken rastladn m?
Belimde hristiyan ua grdn m? Rasulullahtan (s.a.v.) hadis rivayet edeceim hem de
ayn grte olmayacam ha![2]
[1]

Muhammed b. dris b. el-Abbas b. Osman b. afi el-Haimi el-Kurei ef Muttalibi, Ebu Abdillah. Drt ehl-i
snnet mezhebinden birisinin imam. afiilerin hepsi ona nisbet edilir. Mberred yle der: mam afii
insanlarn en airi, edibi ve fkh ile Kuran en iyi bileniydi mam Ahmed de yle syler Elinde kat kalem
olan herkes zerinde mam afiinin hakk vardr ok zeki idi. Pek ok eseri vardr. En mehuru fkha dair olan
el Ummdur. Msned, Ahkamul Kuran, es-Snen, er-Risale, htilaful Hadis, Edebul Kad, Fedailu Kurey
eserlerinden bazlardr. 204/819 ylnda Msrda vefat etti.
Bkz. Tezkiretul Huffaz: 1/329; Tehzibut Tehzib: 9/25;
el Velayat: 1/447; radul Erib: 6/367-398; ayetun Nihaye: 2/95;
Sfatus Safve: 2/140; Tarihu Badad: 2/56-73;
Hlyetul Evliya: 9/63; Nzhetul Celis: 2/135;
Tarihul Hamis: 2/335; Tabakatul Hanabile: 1/280-284;
Tabakutu afiyye: 1/185; el-Bidaye ven Nihaye: 0/251;
el-Alam: 6/27.
[2]
Hlyetul Evliya: 9/106.

Zndklarn ve Rafzilerden yice Haddi Aanlarn Grleri

Bu fasid grn asl uraya dayanr: Zndklar ve rafzilerden[1] ipin ucunu iyece
karanlardan bir grup, snnetin delil olarak kullanlmasn inkar etmi ve sadece Kuranla
yetinmeyi iddia etmilerdir. Onlarn bunu sylemelerindeki gayeleri farkl farkldr:
Bazlar nbvvetin Alinin hakk olduuna, Cibril aleyhisselamn peygamberlerin (s.a.v.)
geliinde hata ettiine ininmaktadrlar. Allah Teala (c.c.) zalimlerin sylediklerinden ok beri
ve ycedir.
Bunlardan bazlar da Rasulullahn (s.a.v.) nbvvetini kabu etmekte fakat unu da
sylemektedirler: Halifelik Alinin hakk idi Sahabe-i Kiram (r.a.) Ali (r.a.) yerine
Ebubekire (r.a.) halifelii tevdi edince, akl bozuk bu kimseler (Alahn (c.c.) laneti
zerlerine olsun), zulmettiler, halifelii hakk olana deil de hakk olmayana verdilerdiye
ashaba kafirdir dediler. Allah (c.c.) onlara lanetetsin. Aliyi (r.a.) de hakkn aramad diye
kfre nisbet ettiler. Bu grlerin zerine de tm hadisleri reddetmeyi bina ettiler. nk
onlarn iddialarna gre bunlar kafir olan birtopluluun rivayetleriir.
nna lillah ve inna ileyhi raciun.
Esasnda zaruret hasl olmasyd, insanlarn birka asrdr ondan uzak ve rahat durduu bu
grn asln anlatmay helal grmyordum. bu grte olanlar drt imam zaman ve
onlardan sonraki zamanlarda ok olarak bulunuyordu ve drt imam ve onlarn ashab
derslerinde, mnazaralarnda ve eserlerinde bu gr sahiplerini reddetmeye genie yer
8

www.islah.de

veriyorlard. Ben inaallah onlarn delillerinden bir deet sunacam. Muvaffak klacak olan ise
Allahtr (c.c.)
[1]

Zndk: Allaha (c.c.) ve aheret gnne inanmayp, mminlerin arasna girip onlarn inanlarn sarsan kimse.
Rafzi: Rasulullahtan (s.a.v.) sonra Aliyi en stn grenler, imametin onun hakk olduunu iddia edenler. Bu
aklamalar Lokman es-Silefi, htimamul Muhaddisin b. Nakdil Hadis, 45-6dan alnd.

mam afinin Snnete Bak

mam afii (r.a.) Risalesinde yle der: Beyhaki de[1] onun szn Medhalinde[2] nakleder:
Allah Teala (c.c.), slam dini, farzlar ve Kuranla ilgli olarak Rasuln (s.a.v.) yle bir yere
koymutur ki; onu, farz kld taatlar ile haram kld masiyetlerin kendisiyle bilindii bir
meale olarak insanlara gnderdiini aklamtr. Ayrca kendisine imanla Rasulne (s.a.v.)
iman beraberce zikrederek Rasulullahn faziletini beyan etmitir.
Allah Tebareke ve Teala (c.c.) bunu yle ferman ediyor:
Allaha, peygamberine ve indirdiimiz kurana iman ediniz. Allah btn yaptklarnzdan
haberdardr
(Teabun: 64/8)
Yine Allah Teala (c.c.) yle buyuruyor:
Muhakkak mminler onlardr ki, Allaha ve Rasulne iman etmilerdir ve onun maiyetinde
ictimai bir ile megul bulunduklar zaman da ondan izin istemedike brakp
gitmezler
(Nur: 24/62)
Allah Teala (c.c.) bu ayette, onun dnda kalan hususlarn kendisine tabi olduu imamn,
balangta tam olmasn Allaha (c.c.) ve Rasulune (s.a.v.) beraberce inanma artna
balamtr.
mam afii unu da syler:
Allah Teala (c.c.) insanlara kendi vahyine ve Rasulnn (s.a.v.) snnetine uymay farz
klmtr. Nitekim Kuranda yle buyurmaktadr:
Her ne kadar daha nce ak bir sapklk iinde bulunuyorlar idiyse de, ilerinden,kendilerine
Allahn ayetlerini okuyan, (ktlklerden ve inkardan) temizleyen, kendilerine Kitap ve
hikmeti reten bir peygamber gndermekle Allah, mminlere byk bir ltufta
bulunmutur
(Al-i mran: 3/164)
Allah Teala (c.c.) baka ayetlerde de kitap ve hikmeti bir aarada zikreder. Bu hususta mam
afii yle diyor:
Allah Teala (c.c.) (ayette) kitab zikretmitir. Bu Kuran- Kerimdir. Hikmeti de zikretmitir.
Kuran bilgisini beendiim bir kimseden bununla ilgili olarak yle dediini duydum:
Hikmet, Rasulullahn (s.a.v.)snnetidir
Allah Teala (c.c.) bir ayette de yle buyurmaktadr:
Ey iman edenler! Allah Tealaya itaat ediniz ve peygambere de, sizden olan emir sahiplerine
de itaatta bulununuz. Sonra birey hakknda ihtilafa derseniz, onu Allah Tealaya ve
peygamberine arz ediniz
(Nisa: 4/59)
lim ehlinden bazlar bu ayette geen emir sahiplerinden muradn Rasulullahn (s.a.v.)
gnderdii seriyyelerin komutanlar olduunusylemilerdir. htilafa dersenizin manas
da -yine de Allah Teala (c.c.) en iyisini bilir- bireyde anlamazla derseniz demektir.
htilafa derseniz diye kastedilenler de seriyyeye katlanlar ve itaat etmekle emrolunduklar
komutanlardr Onu Allah Tealaya ve peygamberine arz ediniz kavlinden murad, Allahn
(c.c.) ve Rasulunun (s.a.v.) szne bakn demektir. Yine de burada kastedilene en iyi Allah
bilir (c.c.).
mam afii bunlar syledikten sonra aklamalarna devam etmi, sonra yle demitir:
9

www.islah.de

Allah Teala (c.c.) onlara, Rasulne itaatn kendisine itaat demek olduunu bildirmi ve yle
buyurmutur:
Hayr; Rabbine andolsun ki! Aralarnda kan anlamazlk hususunda seni hakem klp sonra
da verdiin hkmden ilerinde hibir skndduymakszn (onu) tam manasyla
kabullenmedikce iman etmi olmazlar
(Nisa: 4/59)
mam afii Rasulullahn (s.a.v.) emrine uymannfarz oluuna u ayeti de delil getirir:
(Ey mminler!) Peygamberi, kendi aranzda birbirinizi arr gibi armayn. inizden,
birini siper ederek svp gidenleri, muhakkak ki Allah bilmektedir. Bu sebeple, onun emrine
aykr davrananlar, balarna bir bela gelmesinden veya kendilerine ok elemli bir azap isabet
etmesinden saknsnlar
(Nur: 24/63)
mam afii u ayeti de delil olarak getirir:
Peygamber size neyi verdiyse onu aln, size neyi yasakladysa da ondan
kann
(Har: 59/7)
mam afii bu ayetlerin dnda, Rasulullahn (s.a.v.) emrine uymay, ona taatn zaruri
olduunu gteren dier ayetleri de zikreder. Bu durumda Allah Teala (c.c.) Rasulne (s.a.v.)
itaat farz kldndan dolay, hikimse Rasulullahn emrini reddedemez.
[1]

Ahmed b. el-Hseyin b. Ali Ebubekir. Hadis imamlarndan. Nisaburdaki Beyhaki kylerinden biri olan
Husrevcirdde dodu. Yl 384/994. Beyhakta yetiti ve Badata, Kufeye, Mekkeye ve baka yerlere ilim
yolculuunda bulundu. Sonra Nisabura dnd. 458/1066 ylnda vefat edinceye kadar burada kald. mamul
Harameyn yle der: Beyhakinin ise afiinin zerinde ihsan ve hakk vardr. nk onun mezhebini
destekler, grlerini erh eder ve de takviya eder mahiyette pekokeseri vardr Zehebi de yle der: Beyhaki
dileseydi kendi adna bir mezhepte ictihad edebilecek apta bir insand. nk ok geni ilmi ve ihtilafl
hususlarla ilgli malumat vard Yz czden fazla eser yazmtr. Bunlardan bazlar unlardr: Es-Snenul
Kbra es-Snenus Sura el-Esma ves Sfat, el-Mearif, Delalilun Nbvve, el-Camiul Musannef fi uabil
man, Menakubu afii, el-tikad, Fedailus-Sahabe, el-Medinal ve dierleri. Bkz.
ezeratuz Zehep: 3/304; Tabakatu afiyye: 3/3;
Mucemul Budan: 2/346; el-Muntazam: 8/242; bnu Halikan: 1/20;
el-Lubab: 1/165; el-Alam: 1/116.
[2]
mam afii bu szlerini Risale, s. 73de ve devamnda zikretmektedir. Keza Beyhaki de Delailun Nbvve,
1/20 ve devamnda Rasulullahtan (s.a.v.) gelen haberlerin kabul edilmesi bal altnda aktarmaktadr.

mam Beyhakinin Snnetin Delil Oluuna Bak

Beyhaki meselyi delillerle bylece ortaya koyduktan sonra yle der:
Snnetin delil oluu sabit olmasayd, Rasulullah efendimiz (s.a.v.) veda hutbesinde orad
bulunanlara dini husular rettikten sonra yle buyurmazd:
Bakn! Burada bulunanlarnz bulunmayanlara (anlattklarm) aktarsn. nk kendisine
aktarlan baz kimseler dinleyenden daha iyi beller[1]
Beyhaki sonra u hadisi zikreder:
Bizden ittii hadisi iittii gibi aynen rivayet edenin (c.c.) yzn aartsn. nk kendisine
aktarlan baz kimseler dinleyenden daha iyi beller[2]
leride aklayacamz gibi bu hadis mtevatirdir.
mam afii de yle der:
Rasulullah (s.a.v.) kendi sznn dinlenip ezberlenmesi ve hakkyla aktarlmasn[3] tavsiye
etmitir. Bu da onun ancak hccet olan eyleri emrettiinin delilidir. nk[4] bu ya yerine
getirilmesi gereken bir helaldir veya kanlmas gereken bir haramdr veya da yerine
getirilmesi gereken bir haddir veyahutta alnp verilmesi gereken bir maldr veyahutta din ve
dnya ile ilgili bir nasihattr.[5]
Beyhaki daha sonra Ebu Rafiin rivayet ettii hadisi zikreder[6]: Rasulullah (s.a.v.) yle
buyurdular:
10

www.islah.de

Sizden birinizi, koltuuna yaslanm olarak, kendisine emrettiim veya nehyettiim bir haber
geldiinde bunu bilmiyorum. Biz Kurandatabi oluruz derken bulmayaym[7]
Beyhaki daha sonra da el-Mikdam b. madikerib hadisini zikreder:
Rasulullah (s.a.v.) Hayber gn baz eyleri haram kld. Ehli eek eti vb. bunlardandr.[8]
Allah Rasulu (s.a.v.) daha sonra yle buyurdular:
Kiinin koltuuna oturup, bir hadisimi naklederek yle demesi yakndr: Bizimle sizin
aranzda Allahn kitab var (c.c.. Onda helal olarak bulduumuzu helal sayar, haram olarak
bulduumuzu da haram sayarz Dikat edin! Rasulullahn (s.a.v.)haram kld da Allahn
(c.c.) haram kld gibidir[9]
[1]

Buhari lim: 9; Mslim Kasame: 29;

bnu Mace Mukaddime: 18; Msned: 5/4.
[2]
bnu Mace Mukaddime: 18; Darimi Mukaddime: 24;
Tirmizi: 2657; Msned: 1/427; Ebu Davud: 3660.
[3]
Risaye, 402 ve Delailun Nbvve 1/23de ibare yledir: Rasulullah (s.a.v.) kendi sznn dinlenip
ezberlenmesi ve hakkyla aktarlmasn her ferde tavsiye edince..
[4]
nk diye balayan ksm Delailde yok.
[5]
Risale, s. 403de ibare yledir ..din ve dnya ile ilgili bir nasihattr. Bu da unu gsterir. Fkhi bilgiyi fakih
olmayan da ezberleyebilir. Bu durumda onu ezberlenmi olur. Fakih olmaz
[6]
Delail: 1/24.
[7]
Ebu Davud Snnet: 4605; bnu Mace Mukaddime: 2; Tirmizi lim: 10.
[8]
Hadis Ebu Davudda el-Mikdam b. Madikeribden u lafzla rivayet edilmitir: Dikkat edin! Yrtc trnakl
hayvan, ehli eek ve zimminin mal haramdr... Bkz. Delailun Nbvve: 1/24.
[9]
Hadisin tahrici yukarda geti.

Sadece Kuranla Amel Edilmesini Syleyene Reddiye ve Cehaletinin Aklamas

Beyhaki yle der[1]:
Rasulullah (s.a.v.) (az yukarda geen) bu haberiyle kendisinden sonra ortaya kacak
bidatileri reddetmitir. Sylediide daha sonra doru olarak ortaya kmtr.
Beyhaki daha sonra ebib b. Ebu Fudale el-Mekkiden senediyle u rivayeti nakleder:
mran b. Husayn (r.a.) efaatla ilgili hadisi zekreder[2] Oradikelerden bir tanesi
-Ya eban Nuceyd! Siz bizlere hadisler anlatyorsunuz fakat biz bunlarla ilgili Kuranda bir
asl bulamyoruz, deyince mran kzar ve dama yle der:
- Sen kuran okudun mu?
- Evet.
-Peki kurann hibir yerinde yats namaznn farznn drt, akamnkinin , sabahnkinin
iki, leye ikindininkinin de drt rekat olduuna rastladn m?
- Hayr.
- Peki bunlar kimden rendiniz? Bizden renmediniz mi? Biz de Rasulullahtan (s.a.v.)
renmedik mi? Peki Kuranda krk koyunda bir koyun, u kadar devede u kadar, u kadar
paraya u kadar dirhem zekat dtne rastladn m?
- Hayr.
- yleyse bunlar kimden rendiniz? Bizden renmediniz mi? Biz de Rasulullahtan (s.a.v.)
renmedik mi? Keza Kuranda
eski evi (Kabeyi) tavaf etsinler
(Hac: 22/29)
ayetini okumadnz m? Peki orada Kabeyi yedi deva tavaf edin. makamn arkanda iki rekat
namaz kln diye bir ifadeye rastladnz m? Ayn ekilde Allah Rasulnn (s.a.v.) buyurduu
u hususlar Kuranda var m?
Zekatn verecek olann maln zekat tahsildarnn ayana kadargetirmesi, maln bulunduu
yerden uzaklatrmas, birbirlerine kz kardelerini verecek kilerin mehirsiz evlenmesi
slamda yoktur[3]
11

www.islah.de

...Peki Allah Tealann (c.c.) Kurannda yle buyurduunu duymadnz m?

Peygamber size neyi verdiyse onu aln, size neyi yasakladysa da ondan kann
(Har: 59/7)
mran daha sonra yle syler:
- sizin ilginizin olmad, Rasulullahtan (s.a.v.) rendiimiz daha baka eyler de var.
Beyhaki bu rivayeti verdikten sonra yle der:
Hadisin Kurana arz edilmesi hadisen gelince, sahih deildir, batldr. Batl olduu, hadisin
kendisinden ortaya kyor. nk Kuranda, snnetin Kurana arz edilmesine dair bir iaret
yoktur.[4]
Beyhakinin el-Medhal ila Delailin Nbvve adl Medhal-i Sair eserindeki aklamlar bu
kadardr. Konuyu Medhal-i Kebir diye maruf el-Medhal iles Snen adl kitabnda daha
genie ele alm ve yle demitir:
[1]

Delail: 1/25.
Delailde ibare yledir: mrann yannda efaat hadisini konuurlar
[3]
Ebu Davud Zekat: 9; Cihad: 63; Tirmizi Nikah: 30;
Nesai Nikah: 60; Delailun Nbvve: 1/25-6.
[4]
Delail: 1/27.
[2]

Rasulullahn Snnetlerini retmek ve Onlara Uymann Farz Oluu

Allah Teala (c.c.) Kurannda yle buyuruyor:
lerinden, kendilerine Allahn ayetlerini okuyan, (ktlklerden ve inkardan) kendilerini
temizleyen, kendilerine kitap ve hikmeti reten bir peygamber gndermekle Allah,
mminlere byk bir ltufta bulunmutur
(Al-i mran: 3/164)
mam afii yle der:
Kuran bilgisini beendiim bir kimseden bununla ilgli olarak yle duydum:
-Hikmet, Rasulullahn (s.a.v.) snnetidir[1]
Beyhaki bunlar aktardktan sonra senedleriyle beraber Hasan, Katade ve Yahya b. Ebi
Kesirden bu ayette geen hikmetten murad, snnettir dediklerini rivayet eder. Ardndan da
el-Mikdam b. Madikeribten senediyle beraber Allah Rasulunun (s.a.v.) yle buyurduunu
rivayet eder:
yi bilinki, bana Kuran ve onunla beraber bir misli verildi. Yine iyi bilin ki, bana Kuran ve
onunla beraberbir misli verildi. Keza, bilesiniz ki, karn tokkiinin koltuuna oturup, yle
demesi yakndr: Size sadece Kuran yeer. Kuranda helal olarak bulduunuzu helal sayn.
Haram olarak bulduunzu da haram kln unu bilesiniz ki ehli eek, yrtc trnakl hayvan
ve zimmilerin yitik mal haramdr[2]
Beyhaki daha sonra baka bir tarikle el-Mikdam b. Madikeribden yle dediini aktarr:
- Rasululah (s.a.v.) Hayber gn ehli eek etini ve baka baz eyleri haram kld ve yle
buyurdu:
Kiinin koltuuna oturup, bir hadisimi naklederek yle demesi yakndr: Bizimle sizin
aranzda Allahn (c.c.) kitab var. Onda helal olarak bulduumuzu helal kabul eder, haram
buduumuzu daharamsayarz Oysa Rasulullahn (s.a.v.) haram kld da Allahn (c.c.)
haram kld gibidir[3]
Beyhaki sonra da, bu hadii sahih bir senedle Ebu Davud Sneninde rivayet etmitir der. Ben
de Hakimin de bunu rivayet ettiini buraya eklemek isterim.[4]
Beyhaki daha sonra senediyle beraber Ebu Hureyreden u hadisi nakleder: Rasulullah (s.a.v.)
yle buyurdular:
Size iki ey brakyorum. (Bunlara tutunursanz) asla delalete dmezsiniz: Allahn (c.c.)
kitab ve snnetim. Bu ikisi (kyamette) havza kadar ayrlmadan beraberce geleceklerdir[5]
12

www.islah.de

bnu Abbastan da senediyle beraber u hadisi rivayet eder:

Rasulullah efendimiz (s.a.v.) veda haccnda insanlara hitab etti ve ylebuyurdu:
Ey nsanlar! Size, onlara yaptnz takdirde asla saptmayacanz iki ey brakyorum:
Allahn (c.c.) kitab ve snnetim[6]
Keza yine senediyle Urveen unu rivayet eder:
Rasulullah (s.a.v.) veda haccnda hitab etti ve yle buyurdu:
Size, onlara yaptnz takdirde asla saptmayacanz iki ey brakoyurm: Allahn kitab
(c.c.) ve snnetim. Ey nsanlar! Dediim eyi iyi dinleyin ve dediklerimi yaayn
Beyhaki senediyle bnu Vehbten rivayet eder: Malik b. Enesten yle dediini uydum:
- Rasulullahn (s.a.v.) veda haccnda syledii u sze yap:
Size iki ey brakyorum. Bunlara yaprsanz asla saptmazsnz: Allahn kitab (c.c.) ve
nebinin (s.a.v.) snneti
Beyhaki senediyle el,rbad b. Sariyeden de unu rivayet eder:
- Rasulullah (s.a.v.) birgn bizlere namaz kldrd. sonra bizlere ok etkili vaazda bulundu.
Gzler yaland, kalpler duyguland. Bir kii:
- Ya Rasulullah! Bu sanki veda konumasna benziyor. Bizlere ne tavsiye edersiniz, deyince
yle buyurdular:
- Size Allahtan (c.c.) korkmanz, ba kuru zm gibi bir habei de olsa emirinizin emirlerini
dinleyip itaat etmenizi tavsiye ediyorum. inizde benden sonra yaayacaklar pekok ihtilaf
greceklerdir. Szler benim ve hidayet zere olan raid halifelerin snnetine uyun, ona smsk
yapn. Sonradan uydurulmu eylerden kann. nk sonradan uydurulmu herey bidattr.
Her bidat te delalettir.
Diyorum ki: Bu hadisi Ebu Davut, bnu Mace ve Mstedrekinde Hakim rivayet etmitir.[7]
Beyhaki Aieden (r.a) senediyle beraber Rasulllahn (s.av.) yle buyurduu rivayet eder:
u alt kiiye, Allah (c.c) ve duas makbul olan nebiler lanet etmitir:
Allahn (c.c) kitabna ilavede bulunan, Allahn (c.c) kaderini yalanlayan, zorla musallat
olarak Allahn (c.c) aziz kld kimseyi zelil, zelil kldn da aziz eden, Allahn (c.c)
haramlarn helal klan, Allahn (c.c) yaknlarmasn haram kld helal klan, snnetimi terk
eden.[8]
Ben de diyorum ki: Bu hadisi Taberani de rivayet etmitir. Keza Hakim de rivayet etmi ve
sahihtir demitir.[9]
Beyhaki bnu Amrdan Rasululahn yle buyurduunu da senediyle beraber rivayet etmitir:
Her ibadet edenin dinlik ve itiyak zaman, her itiyaktan sonra da zayflk ve geveme
dnemi vardr. Kimin geveme dnemi benim snnetim dorultusunda olursa hidayete erer,
kiminki de baka eyler dorultusunda olursa helak olur[10]
Beyhaki yine senediyle Enes b. Malikten u hadisi rivayet eder: Rasulullah (s.a.v.) yle
buyurdular:
Snnetimi canlandran beni seviyor demektir. Beni seven de cennette benimle beraber
olacaktr[11]
Ben de diyorum ki, hadisi Tirmizi de rivayet etmitir.[12]
Beyhaki yine senediyle beraber Rasulullahn yle buyurduunu Ebu Hureyreden rivayet
eder:
mmetimin fesada dt zamanda snnetimi yerine getirene yz ehid sevab vardr
Ben de derim ki; hadisi Taberani de rivayet etmitir. Beyhaki daha sonra yle der:
[1]

Risale: 78.
Tahrici daha nce geti. ayrca bkz.
Beyhaki Snen: 9/332; Delail: 6/549.
[3]
Tahrici daha nce geti.
[4]
Msterek: 1/109.
[5]
Camius Sair: 3282; Feyzul Kadir: 3/240-1;
Mstedrek: 1/93; Beyhaki Snen: 10/114.
[2]

13

www.islah.de

[6]

Camius Sair: 2923; Feyzul Kadir: 3/443;

Beyhaki Snen: 10/114; Mstedrek: 1/93.
[7]
Ebu Davud, Snnet:5; bnu Mace, Mukaddime:6;
Darimi, Mukaddime:16; Mstedrek:1/96-7.
[8]
Camius Sair:4660; Daiful Sair: 3248;
Tahricul Mikat: 1095; Tahricus Sne: 44; Feyzul Kadir: 4/96.
[9]
Taberani Evsat: 11/398; Mstedrek: 1/36; 4/90.
[10]
Msned: 11/158, 188, 210; kudai Msnedu ihab: 1926-7;
bnu Hbban: 653; Tahavi Mkil: 11/88-9; Tirmizi: 2570.
[11]
Hadis zayftr. Camius Sair: 8346;
Daiful Camiis Sair: 5366; Feyzul Kadir: 6/40.
[12]
Tirmizi lim: 16; bnu Mace Mukaddime: 15.

Snnetin Ksmlar
mam afii der ki44. Rasulullahn (s.a.v.) snneti ksmdr:
1- Allah Tealann (c.c.) hakknda ayet izal ettii, Rasululahn da (s.a.v.) kitaptaki gibi aynen
snnet kld hususlar.
2- Allah Tealann (c.c.) icmali olarak inzal ettii, Rasulullahn da (s.a.v.) Allah Tealann
(c.c.) bu ayette icmali olarak neyi kastettiini aklad, umumi olarak m yoksa baz
ahslara zel zel olarak m farz kldn, kullarn bununla nasl amel edeceklerini izah ettii
durumlar.
3- Kuranda hakknda ayet bulunmayan sadece Allah Rasulunun (s.a.v.) snnet olarak
ortaya koyduu hususlar.
Alimlerden bazs yle demitir:
Allah Teala (c.c.) Rasulullahn snnetini itaatn farz olduu hususlardan klmtr. Hakknda
Kuranda nas bulunmayan hususlardaki Rasulullahn koymu olduu snnetler, Allah
Tealann ilmi ilahideki rzasna muvakftr.
Baz alimler de yle demitir:
Rasulullahn snnet olarak ortaya koyduu her snnetin Kurada bir asl vardr. Mesela,
namazn rekatlar ve nasl klnaca, Allah Tealann kuranda icmali olarak namaz farz
kld esasa dayanr. Ayn ekilde alveri ve dier eri hususlarla ilgili koyduu hkmler
de Kuranda bulunan bir asla dayanr. Nitekim Allah Teala yle buyuruyor:
Mallarnz aranzda hakszlkla deil, karlkl rza ile yaplan ticaretle
yiyin
(Nisa: 4/29)
Keza dier bir rivayette de yle buyurmaktadr:
Allah alverii helal, faizi ise haram klmtr
(Bakara: 2/275)
Bu durumda Allah Rasul baz eyleri helal bazlarn da haram klnca, icmali olarak
Kuranda geen namaz aklad gibi bunda da Allahn neyi murad ettiini aklam
olmaktadr.
Bir ksm alimler de yle demitir:
Rasulullah snnetini Allahn Rasul olmas hasebiyle ortaya koymaktadr. Dolaysyla
Rasulullahn snneti Allahn farzyla sabit olmutur.
Baz alimler de yle der:
snnet olarak koyduu herey Rasulullahn kabine Allah tarafndan konulmutur. te
Rasulullahn snneti Allah tarafndan kalbine konan hikmettir.
mam afiiden alntlar burada bitti.
Beyhaki bundan sonra senedini de vererek mer b. el-Hattabtan minberde yle dediini
rivayet eder:
-Ey insanlar! ctihad etmek Rasulullah tarafndan yaplnca isabetli olurdu. nk Allah ona
hakk gsteriyordu. Bizim gr belirtmemiz ise zandr ve tahmindir.[1]
14

www.islah.de

[1]

Medhal: 189.

Rasulullahn (s.a.v.) Hkm Vermesi

Beyhaki senediyle beraber abiden unu ivayet eder:
-Rasulullah hkm veriyor, daha sora verdii hkmn hilafna ayet iniyordu. nen ayetin
hkmn alyor ilk verdii hkm de deitirmiyordu.
Rasulullahn snnet olarak ortaya koyduu hususlarn Allahn emriyle meydana geldiini
delil getirenler bunun iki ekilde sz konusu olduunu sylerler:
-Ya kendisine gelen vahiyle. Ki bunu insanlara okuyordu.
-Ya da Allah tarafndan kendisine verilmei peygamberlik sfatyla u ekilde
hkmediyorum demesidir. Nitekim Buhari ve Mslimin rivayet ettii gibi, Rasulullahn
zinakar bir ahsn kssasnda yle buyurduu geer:
Aranzda Allahn kitabyla hkmedeceim[1]
Rasulullah daha sonra sopa ve srgn cezas verir. Oysa srgn cezas Kuranda yoktur.
Keza yine Buhariyle Mslimin rivayet ettii Yala b. Umeyyeden gelen hadiste de yle
geer:
Rasulullah (Mekkeye yakn bir yer olan) Ciranede iken zerinde (umre ii giyilmi ve) ar
derecede koku srlm bir cbbe bulunan bir zat yanna gelir. Sorar:
-Ya Rasullulah! yece koku srlm (ve ihram niyetiyle giyilmi) bu cbbeyle umre
yapmaya ne buyurursunuz?
Rasulullah bir mddet ona bakar, skut eder. Ve vahy gelir, Alalh Teala u ayeti inzal eyler:
Hac ve umreyi Allah iin tamamlayn
Ayetin inzaliyle Rasulullahla meydana gelen arlk hali getikten sonra az nce bana
umreden soran ahs nerede diye sorar ve ekler:
-zerindeki kokuya gelince onu kez yka. Cbbeyi de kar. (Yerine ihram giy). Daha
sonra da hacda yaptklarn umrende de yap.[2]
-Yanmda, vahiyle bildirilmi olan, diyetlerle ilgili hkmlerin bulunduu bir sahife var.
Rasulullahn zekat ve diyetlerle ilgili farz klm olduu hususlar kendisine vahiyle
bildirilmitir
Beyhaki senedini de zikrederek Hassan b. Atyyeden u rivayeti nakleder:
Cibril Kuran indirdii gibi snneti de Rasulullaha indiriyordu. Kuran retti gibi
snneti de ona retiyordu[3]
Beyhaki yine senediyle el-Kasm b. Muhaymira tarikyla Fudayleden u hadisi rivayet eder:
Ktlk olduu yl (ar pahallk karsnda), Ya Rasulullah bizlere narh koy denir.
Rasulullahta yle buyurur:
-Allah Teala emretmedii bir snneti sizlere hkm olarak koymam benden istemiyor. Bu
sebeble onun ltfu kereminden (dua ederk) bunu isteyiniz.[4]
Beyhaki yine senediyle el-Muttalib b. Hantebden, Rasulullahn yle buyurduunu rivayet
eder:
Allah Tealann emrettii hususlardan hibir eyi brakmadm. Hepsini sizlere emrettim.
keza Allah Tealann yasaklad hususlardan hibir eyi de brakmadm, hepsini sizlere
yasakladm. Cibril bana unu da bildirdi: Hibir nefis kendisine takdim oluna rzk elde
etmeden lmeyecektir. Allahtan korkun ve rzk elde etmeden lmeyecektir. Alahtan korkun
ve rzk arama hususnuda mutedil olun[5]
mam afii de yle der:
-Kendilerinden nakilde bulunduum alimlerden snnetle ilgili aklamalardan hibiri bu genel
manann dna tamaz. Rasulullahn snnet olarak koyduu hereye tabi olmamz Allah
Teala farz klmtr. Ona uymay kendisine uymak, ona uymamakta direnmeyi kendisine isyan

15

www.islah.de

olarak vaz etmitir. Bu (genel) hkmde hibir kimseye darda tutmad gibi, onun
snnetine uymamak iin de bir k yolu brakmamtr.[6]
[1]

Buhari Sulh: 5; urut: 9; Eyman: 3; Hudud: 30; 30, 34, 38, 46;
Ahkam: 39; Ahad 1; tisam: 2;Mslim Hudud: 25;
Ebu Davud Ekdiyye: 11; Hudud: 24; Tirmizi Ahkam: 3;
Nesai Kudat: 22; bnu Mace Hudud: 7;
Darimi Mukaddime: 20; Hudud: 12; Muvatta Hudud: 6;
Msned: 4/115-6; 5/230-242.
[2]
Buhari Hac: 17; Mslim Hac: 6-9; Ebu Davud Menasik: 30;
Nesai Menasik: 44; Beyhaki Snen: 1/5/56.
[3]
Darimi Mukaddime: 49.
[4]
Kenzul Ummal: 4/103.
[5]
bnu Mace Ticaret: 2; Beyhaki Snen: 7/76.
[6]
Risale: 88.

Allah Tealann Rasulullah Uymay Emretmesi ve Ona taatn Allaha taat Demek
Olduu
Allah Teala yle buyuruyor:
Muhakkak ki, sana beyat edenler aslnda Allaha etmektedirler. Allahn eli onlarn ellerinin
zerindedir. Kim ahdini ozarsa, ancak kendi aleyhine bozmu olur. Kim de Alaha verdii
ahde vefa gsterirse Allah ona byk bir mkafat verecektir
(Feth: 48/10)
Bir dier ayette de Allah Teala yle ferman etmektedir:
Kim Rasul itaat ederse Allaha itaat etmi olur
(Nisa: 4/80)
mam afii de yle der:
Allah Teala onlara, Rasulne itaatn kendisine itaat demek olduunu bildirmi ve yle
buyurmutur: Hayr; Rabbine andolsun ki aralarnda kan anlamazlk hususunda seni hakem
klp sonra da verdiin hkmden ilerinde hibir sknt duymakszn (onu) tam manasyla
kabullenmedike iman etmi olmazlar
(Nisa: 4/65)
Bize ulaan habere gre -yine de en iyisini Allah bilir- bu ayet bir toprak meselesi yznden
Zbeyri dava eden, peygamberimizin de Zbeyrin lehine karar verdii kii hakknda nazil
olmutur. te peygamberimizinverdii bu hkm Rasulullahn bir snnetidir, yoksa
hakknda ayet nazil olarak verilmi bir hkm deildir[1]
Buhari ile Mslim, Abdullah b. Zbeyrden rivayet ederler: Ensardan bir zat, orak arazideki
hurmalklar suladklar su kanalnn kullanm hususunda Zbeyi dava eder. Ensari:
-Suyu sal da gelsin, der. Zbeyr de suyu salmaya yanamaz. Neticede Rasulullaha (s.a.v.)
davalrlar. Rasululah (s.a.v.):
- Ya Zbeyr! nce sen sula, sonra da komuna sal, deyince Ensari itiraz eder:
-Halann olu olduu iin onu kolluyorsun. BU sz zerine Rasulullahn (s.a.v.) beti benzi
atar ve Zbeyre:
-Zbeyr! Tarlan sula, sonra da su kapana dek doluncaya kadar suyu salma, der.[2]
Zbeyr yle der:
-Vallahi kanaatma gre u ayet bu mesele hakknda nazil olmutur:
Hayr; Rabbine and olsun ki aralarnda kan anlamazlk hussunda seni hakem klp sonra
da verdiin hkmden..
Buhari ile Mslim Ebu Hureyreden u hadisi rivayet ederler: Rasululah yle buyurdular:
Bana itaat eden Allaha itaat olur. Bana isyan eden de Allaha isyan etmi olur[3]
Buhari, Cabir b. Abdillahtan u hadisi rivayet eder:
16

www.islah.de

Peygamberimiz uyurken melekler yanna gelir. Bazlar uyuyor, bazlar da gz uyur ama
kalbi uyanktr der. Kendi aralarnda:
- Bu dostunuzun durumu bir misale benzer. Hadi onun durumuyla ilgili bir misal verin, derler.
Sonra da yle sylerler:
- Bu zatn durumu yeni bir ev yapp, bir zayefet tertip eden kimseye benzer. Bu zat ziyafete
armak iin etrafa daveti gnderir. Kim davete icabet ederse, eve girer ve ziyafetten yer.
Kim de davete icabet etmezse eve girmez ve ziyafetten de yemez.
Melekler daha sonra kendi aralrnda bu misali ona yorumlayn da anlasn derler. Birksm
yle syler: Fakat uyuyor. Dier bir ksm da gz uyur ama kalbi uyanktr derler.
Sonra da misali yle yorumlarlar:
-Ev cennettir. Daveti Muhammeddir. Kim Muhammede itaat ederse Allaha itaat etmi
olur. Kim de Muhammede asi olursa Allaha isyan etmi olur. Muhammed insanlar arasnda
hak ile batl birbirinden ayrc noktadr.
Buhari Ebu Hureyreden rivayet eder: Rasulullah yle buyurdular:
-Yz evirenler hari mmetimin tamam cennete girecektir. Sordular:
-Ya Rasulullah! Yz evirenler kimlerdir? Cevap verir:
-Bana itaat eden cennete girer, isyan eden de yz evirmi olur.
mam afii de yle der
-Alalh Teala kurannda yle buyuruyor:
(Ey mminler!) Peygamberi, kendi aranzda birbirinizi ardnz gibi armayn.
inizden birini siper ederek gidenleri, muhakkak ki Allah bilmektedir. Bu sebeble onun
emrine aykr davrananlar, balarnabir bela gelmesinden veya kendilerine ok elemli bir azap
isabet etmesinden saknsnlar
Beyhaki, Sufyandan onun emrine aykr davrananlar, balarna bir bela
gelmesinden...saknslar ayetinde geen beladan muradn Allahn kalplerini mhrlemesi
olduunu nakleder.
mam afii de yle der:
Allah Teala Rasululahn kendilerine emrettii hereyi yapmalarn, nehyettii hereyden de
kanmalarn emretmi ve yle buyurmutur: Peygamber size neyi verdiyse onu aln.
Neden de yasakladysa ondan saknn
Buhari ve Mslim de bnu Mesuddan yle dediini rivayet eder:
-Dvme yapana, yaptrana, gzellemek iin kalarn yolana, dilerini inceltene, Allahn
yaratt ekli deiterenlere Allah lanet etsin
bnu Mesudun bu sz mm Yakub denilen bir kadna ulanca, kalkp gelir: Bana gelen
habere gre yle yle demisin der. bnu Mesudda:
-Rasulullahn lanet ettiine ben niye lanet etmeyeyeim ki? Hem Kuranda da bu huus
gemiyor mu ki, deyince, kadn:
-ki kapak arasn okudum fakat bu dediini bulamadm, der. bnu Mesud da yle der:
- Kuran okumusan onu bulmusundur. Sen Kuranda peygamber size neyi verdiyse onu
aln, neden de yasakladysa ondan saknn ayetini okumadn m?
- Okudum.
- Hah ite! Rasulullah (s.a.v.) (benim sayd) eyleri yasaklamtr
mam afii bu konuda unu sylyor:
Allah Teala yle buyurarak Rasululahn doru yola gtrdn beyan etmitir:
Fakat biz onu (kitab) kullarmzdan dilediimizi kendisiyle doru yola eritirdiimiz bir nur
kldk. phesiz ki sen doru bir yolu gstermektesin
mam afii unu da der: Allah Tealann Rasulullaha tabi olunamasn farz kl Rasulullah
grenler ile onlardan sonra kyamete kadar gelenleri kapsar.
Beyhaki bundan sonra senediyle beraber Meymun b. Mihrann
birey hakknda ihtilafa derseniz, onu Allaha ve Rasulne arz ediniz (ura: 42/52)
ayetiyle ilgili olarak yle dediini rivayet eder:
17

www.islah.de

- Alimler yle demitir: Allaha (c.c) arz etmekten murad, kitabdr. Rasulllaha (s.a.v) arz
etmekten murad, vefat ettikten sonra snnetine arz edilmesidir.
Beyhaki daha sonra Ebu Davudun Ebu rafiden rivayet ettii hadisi zikreder:Rasulllah (sav)
yle buyurdular:
Sizden birinizi, koltuuna yaslanm olarak, kendisine emrettiim veya nehyettiim bir haber
geldiinde bunu bilmiyoruz. Biz Kuranda bulunduumuz tabi oluruz derken bulmayaym.
mam afii de yle der: Bu hadis, onunla ilgili Kuranda bir ayet bulamasalarbile mminlerin
Rasulllahtan (s.a.v) gelen emre uymayanlar bildirip, buna uymann zaruri olduunu ortaya
koymaktadr.
Beyhaki daha sonra yine Ebu Davuddan, el-rbat b. Sariyeden gelen hadisi zikreder:
O an beraberinde bulunan ashab da bulunduu halde (fethetmek zere) Rasulllah (s.a.v) ile
birlikte Haybere geldik. Hayberin bandaki adam da azl bir kafirdi. Rasulllahn (s.a.v)
gelip yle dedi:
-Ya Muhammed! Eeklerimizi boazlayp, rnlerimizi yiyip, kadnlarmza da vurma
hakknz varm?
Bu sz zerine Rasulllah (s.a.v) celallendi ve yle buyurdu:
-bnu Avf! Atna atla git te (ashabma cennete sadece mminlerin gireceini ve) namaza
toplanmalarn syle.
Onlar da toplandlar. Rasulullah namaz kldrdktan sonra ayaa kalkp yle hitap etti:
- Sizden biriniz koltuuna yaslanp, Allah sadece Kuranda haram kld eyleri
yasaklamtr diye dnerek byle mi zanneder? Dikket eden! Vallahi ben de baz eyleri
emrettim ve anlattm. Baz eyleri de yasakladm. Benim emirlerim ve yasaklarm da yan
Kuran gibidir, belki de daha nceliklidir. (Bilesiniz ki) Allah Teala sizlere, izin verilmedike
zimmilerin evine girmezinizi, kadnlarna vurmanz ve gerekli r verdileri takdirde
rnlerini yemenizi yasaklamtr.[4]
[1]

Risale: 82-3.
Buhari Tefsir sure: 4; Sulh: 12; Msakat: 6-8; Mslim Fedail: 129; Ebu Davud Ekdiyye: 31; Tirmizi Ahkam:
26; Tefsir sure: 4;; bnu Mace Mukaddime: 2; Ruhun: 2; Nesai Kudat: 19-27; Msned: 1/66, 4/5.
[3]
Buhari Ahkam: 1; Cihad: 109; Mslim maret: 32-3; Nesai Beyat: 27; stiaze: 49; bnu Mace Mukaddime: 1;
Cihad: 39; Msned: 2/253, 270, 313, 386, 416, 467, 471, 511.
[4]
Ebu Davud: 3050; Beyhaki Snne: 9/204.
[2]

Hadisleri Reddeden Bir Takm Kimselerin Delil Olarak Getirdikleri, Zayf ahslarn
Rivayete Ol An Snnetin Kurana Arz Edilmesine Dair Ki Haberlerin Batl Oluu:
mam afii yle der:
Rasulullahtan gelen baz hadisleri reddeden bir kimse bana u hadisi delil olarak gsterdi:
Benden size gelen haberi Kurana arz edin. Onu uyuyorsa, onu ben demiimdir. Kurana
uymuyorsa onu ben demedim
O kimseye yle dedim:
- Az ok rivayeti sahih olan hibir kimse bunu rivayet etmemitir. Bu mechul bir kimseden
gelen munkat bir rivayetteri. Biz ise byle rivayetleri herhangi bir konuda delil olarak kabul
etmeyiz.
Beyhaki de yle der: mam afii bu szyle Halid b. Ebi Kerimenin Ebu Cafer tarikyla
Rasulullahtan rivayet ettii hadisi kastetmitir. Hadis yledir:
Rasululah yahudileri arr ve onlara sorular sorar. Onlarda anatrlar. Bu arada saya da
iftirada bulunurlar. Bunun zerine Rasulullah minbere kar ve insanlara hutbe irad eder:

18

www.islah.de

- Benden sonra hadisler yaylacaktr. Size Kurana uygunu olarak gelen hadisler bendendir.
Kurana muhalif olarak sizlere gelen hadisler bendendir. Kurana muhalif olarak sizlere
gelen hadisler ise bana ait deildir[1]
Beyhaki bu rivayet iin yle der:
Hadiler Kurana ters dmez. Bilakis Rasulullahn hadisleri, Allah Tealann ayetle am m
has m, nasih mi mensuh mu kastettiini aklar. Akabinde Rasululahn snetiyle ortaya
koyduu (ve aklad) farzlar insanlara mecburi olur. Allah Rasulnn emirlerini kabul
eden kimse, Allahn emirlerini kabul etmi olur.
Beyhaki de der ki:
Bu hadi hepsi de zayf olan baka tariklerle de rivayet edilmitir.
Beyhaki daha sonra bnu Vehb76, Amr b. el Haris, el Este b. Muhammed b. Ebu Mansur
tarikyle u hadisi rivayet eder:
Ebu Mansura ulatna gre Rasululah yle buyurmutur:
- Hadisler ksma ayrlr: Size benden gelen ve Allahn kitabnda gemesi sebebiyle
bildiiniz hadisleri kabul edin. Size benden gelen fakat Kuranda bulamadnz ve yerini
tesbit edemediiniz hadisleri kabul etmeyin. Keza benden size gelen ve tylerinizin diken
diken olduu, gnllerinizin krld ve Kuranda onun aksini bulduunuz bir rivayet gelince
onu da reddedin
Beyhaki der ki: Bu mechul bir kimseden gelen munkat bir rivayettir. Beyhaki daha sonra
Asm b. Ebin Necud[2], Zirr b. Hubey, Ali b. Ebi Talib tarikyla u rivayeti nakleder:
- Benden sonra raviler olacak, hadislerimi rivayet edecekler. Rivayet ettikleri hadisleri
Kurana arz edin. Kurana muvafksa rivayet edin, Kurana muvafk deilse onu almayn
Beyhaki yle der: Darekutni demitir ki:
- Bu hadiste vehm vardr. Dorusu hadisin Asm tarikyla Zeyd b. Aliden munkat olarak
gelmi olduudur.
Beyhaki senedini de zikrederek Bir b. Numeyr81, Hseyin b. Abdillah tarikyla onun
bbasndan onun da Aliden naklettii hadisi zikreder: Rasulullah yle buyurmulardr:
- Baz insanlar olacak, benden hadis rivayet edecekler. Size bir kimse hadis rivayet ettiinde
bu Kurana muvafksa, onu ben dedim. Size bir kimse de hadis rivayet ettiinde bu Kurana
muvafk deilse onu ben demedim
[1]

Mecmuez Zevaid: 1/170.

Asm b. Ebin Necud. Yedi kurradan biri. Ad Asm b. Behdele el-Kufidir. Benu Esedin mevlasdr. Kraata
gvenilirdir. Hadiste ise daha alt seviyededir. Saduktur
[2]

19

www.islah.de