- po kocwce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika

- po kocwce Genetivu - przynaleno do deklinacji

RZECZOWNIKI

Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus
Vocativus
Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus
Vocativus

kto? co?
kogo? czego? czyj?

komu? czemu?
kogo? co?
kim? czym?
o!
kto? co?
kogo? czego? czyj?

komu? czemu?
kogo? co?
kim? czym?
o!

I
eski
-a
-ae
-ae
-am
-
-a

II
mski, nijaki
-us, -er; -um
-i
-o
-um
-o
-e, -er; -um

III
wszyskie
-rne, -i
-is
-i
-em; =N
-e, -i
=N

IV
mski, nijaki
-us; -u
-us
-ui, -u
-um, -u
-u
-us; -u

V
eski
-es
-ei
-ei
-em
-e
-es

-ae
-arum
-is
-as
-is
-ae

-i; -a
-orum
-is
-os, -a
-is
-i; -a

-es; -a (-ia)
-um, (-ium)
-bus
-es, -a (-ia)
-bus
-es, -a (-ia)

-us; -ua
-uum
-ibus (-ubus)
-us; -ua
-ibus (-ubus)
-us; -ua

-es
-erum
-ebus
-es
-ebus
-es

ZAIMKI wzgldne ktry (jaki), ktra, ktre

Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus
Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus

Singularis
qui, que, quod
cuius
cui
quem, quam, quod
quo, qua, quo
Pluralis
qui, quae,quae
quorum, quarum, quorum
quibus
quos, quas, que
quibus

ZAIMEK pytajny
quis, quid?
Singularis
quis, quid? kto? co?
cuius? kogo? czego?
cui? komu? czemu?
quem? quid? kogo? co?
quo? kim? czym?

ZAIMKI osobowe ja, ty, on

Singularis
JA

Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus

ego
mei
mihi
me
me

Nominativus
Genetivus
Dativus
Accusativus
Ablativus

nos
nostri
nobis
nos
nobis

TY

tu
tui
tibi
te
te
Pluralis

MY

WY

vos
vestri
vobis
vos
vobis

ON

- (ille)
sui
sibi
se
se
ONI

- (illi)
sui
sibi
se
se

nostrum spord nas

vestrum spord was

ZAIMKI dzierawcze
mj
twj
jego, (swj)
nasz
wasz
ich (swj)

Singularis
meus, -a, -um
tuus, -a, -um
suus, -a, -um
Pluralis
noster, -a, -um
vester, - a, -um
suus, -a, -um
1/10

ZAIMEK wskazujcy
ten, ta, to
Singularis
is, ea, id
eius
ei
eum, eam, id
eo, ea, eo
Pluralis
ei, eae, ea
eorum, earum, eorum
eis
eos, eas, ea
eis

CZASOWNIKI
Modi (tryby):

Tempora (czasy):
PRAESENS - teraniejszy
IMPERFECTUM przeszy niedokonany
FUTURUM I przyszy niedokonany
PERFECTUM przeszy dokonany
PLUSQUAMPERF. zaprzeszy
FUTURUM II przyszy dokonany

INDICATIVUS oznajmujcy
CONIUNCTIVUS aczcy (przypuszczajcy)
IMPERATIVUS rozkazujcy

Nomina verbalia (formacje imienne)

INFINITIVUS bezokolicznik
PARTICIPIUM imiesw
GERUNDIVUM (Participium Futuri Passivi) przymiotnik odsowny
GERUNDIUM rzeczownik odsowny
SUPINUM celownik odsowny
kon I: -are; kon II -re (temat samogoskowy)
kon. III -re (temat spgoskowy); kon. IV -ire

CZASOWNIKI

Praesens
I, II, III, (IV)

-o
-i-s
-i-t

Imperfectum
I, II, III, IV

-e-ba-m
-e-ba-s
-e-ba-t

Futurum I
I, II, III, IV

-bo
-bis
-bit

ACTIVUM
-i-mus
-i-tis
-u-nt
-e -ba-mus
-e -ba-tis
-e -ba-nt
-bimus
-bitis
-bunt

PASSIVUM
-i-mur
-i-mini (-itur)
-(u)-ntur

-or
-e-ris
-i-tur

-am
-es
-et

-e -ba-r
-e -ba-ris
-e -ba-tur
-emus
-etis
-ent

-bor
-beris
-bitur

-e-ba-mur
-e-ba-mini
-e -ba-ntur
-bimur
-bimini
buntur

-ar
-eris
-etur

-emur
-emini
-entur

Perfectum
I, II, III, IV

-v-i
-v-isti
-v-it

-v-imus
-v-istis
-v-erunt

PPP+sum
+es
+est

PPP+sumus
+estis
+sunt

Plusquamperfect.
I, II, III, IV

-v-eram
-v-eras
-v-erat

-v-eramus
-v-eratis
-v-erant

PPP+eram
+eras
+erat

PPP+eramus
+eratis
+erant

Futurum II
I, II, III, IV

-v-ero
-v-eris
-v-erit

-v-erimus
-v-eritis
-v-erint

PPP+ero
+eris
+erit

PPP+erimus
+eritis
+erunt

Tryb rozkazujcy tworzy si: sing - odcicie kocwki, plur - odc. koc +te (I, II, IV) lub -ite (III)

SUPINUM
- celownik odsowny, wystpuje tylko w Acc. i Abl.
Tworzenie: Acc.: do tematu praesens doda: -t-um; Abl.: do tematu praesens doda: -t-u
Uzywa si go do wyraenia celu (aby, eby, aeby)
Wzr:
I voca-t-um (aby wezwa)
II moni-t-um (aby upomnie)
III dic-t-um (aeby powiedzie)
IV audi-t-um (aeby usysze)
Niestety, wystpuje mnstwo alternacji w tematach i nie sposb si zorientowa, jak to utworzy. Na dodatek w przyrostku te s
wyjtki: przed zbow (np. t, d) -t- zamienia si na -s-. Chyba mona przyj, ze SUPINUM to wszystkie z koc: -t-um i -s-sum.

PARTICIPIUM PERFECTI PASSIVI (PPP)

- imiesw bierny cz. przeszego dokonanego,
Odmienia si tak jak przymiotnik. Suy do tworzenia Indicativus Passivum czasw: Perfectum, Plusquamperfectum i
Futurum II
Tworzenie: do SUPINUM doda kocwki rodzajowe: (sing) -us, -a, -um; (plur) -i, -ae, -a
np.: amat-us (pokochany)
Wane!: PPP musi by tworzone w odpowiedniej liczbie: singularis lub pluralis.
2/10

CONIUNCTIVUS
tryb przypuszczajcy:
niech, oby, -bymy

CONIUNCTIVUS

Kocwki takie
jak w Ind praes, z
wyjtkiem I osoby
CONIUNCTIVUS
PRAESENTIS

ACTIVUM
-mus
-tis
-nt

-m
-s
-t

nie ma coniunctivus dla obu futuri

I kon: od infinitivu praes act. odci kocwk oraz -a-, doda -e- i koc. osobowe;
II, II, IV kon: od infinitivu praes act. odci kocwk, doda -a- i koc. osobowe
-e-m
-e-s
-e-t

-e-mus
-e-tis
-e-nt

-e-r
-e-ris
-e-tur

Np.: 1 os.: orna-re orn-e-m

(zdobibym, mgbym zdobi);
II, III, IV

CONIUNCTIVUS
IMPERFECTI

I, II, III, IV

PASSIVUM
-mur
-mini
-ntur

-r
-ris
-tur

-a-m
-a-s
-a-t

-a-mus
-a-tis
-a-nt
Np.: 1 os.: dele-re dele-a-m
(niszczybym, obym niszczy);
Np.: 1 os.:puni-re puni-a-m
(karabym, mgbym kara, obym kara)

-e -mur
-e -mini
-e -ntur
Np.: 1 os.: orna-re orn-e-r
(bybym, mgbym by ozdobiony)

-a-r
-a-ris
-a-tur

-a-mur
-a-mini
-a-ntur
Np.: 1 os.: dele-re dele-a-r
(bybym, mgbym by niszczony)
Np.: 1 os.:puni-re puni-a-r
(bybym, mgbym by, obym by ukarany)

Wszystkie koniugacje: do infinitivu doda koc. osobowe

-m
-s
-t

-mus
-tis
-nt
Np.: 1 os.: orna-re orna-re-m
(ozdobibym);
Np.: 1 os.: dele-re dele-re-m
(zniszczybym);

-r
-ris
-tur

-mur
-mini
-ntur
Np.: 1 os.: orna-re orna-re-r
(bybym ozdobiony)
Np.: 1 os.: dele-re dele-re-r
(bybym zniszczony);

Futurum I
CONIUNCTIVUS
PERFECTI

CONIUNCTIVUS
PLUSQAMPERF.

Activi: od tematu PERFECTI odci -i-,

doda -eri- + koc. osobowe activi

Passivi: PPP + con. praesentis ESSE

-eri-m
- eri-mus
- eri-s
- eri-tis
- eri-t
- eri -nt
Np.: 1 os.: ornav-i ornav-eri-m
(bybym ozdobi);
Np.: 1 os.: delev-i delev-eri-m
(bybym niszczy);

PPP+sim
+sis
+sit
Np.: 1 os.: ornatus, a, -um sim
(bybym [zosta]
ozdobiony)

Activi: do tematu PERFECTI doda -isse- +

koc. osobowe activi

Passivi: PPP + con. imperfecti ESSE

-isse-m
-isse-mus
- isse-s
-isse-tis
- isse-t
-isse-nt
Np.: 1 os.: ornav-i ornav-isse-m
(bybym ozdobi);
Np.: 1 os.: delev-i delev-isse-m
(bybym zniszczy);

PPP+essem
+esses
+esset
Np.: 1 os.: ornatus, a, um essem
(bybym zosta
ozdobiony)

Futurum II

3/10

PPP+simus
+sitis
+sint
Np.: 1 os.: ornati, ae, -a simus
(bylibymy [zostali]
ozdobieni);

PPP+essemus
+essetis
+essent
Np.: 1 os.: ornati, ae, -a essemus
(bylibymy zostali
ozdobieni);

infinitivus ESSE:
Inf. praes.:esse (by, e jest, ze s)
Inf. fut.: futurus, -a, -um esse (e bd, bdzie, bd)
Inf. perf.: fuisse (e byem, by, byli)

indicativus ESSE
Praesens
sum
es
est

Imperfectum

sumus eram
estis
eras
sunt
erat

Futurum I

eramus ero
eratis
eris
erant
erit

Perfectum

erimus
eritis
erunt

fu-i
fu-isti
fu-it

fu-imus
fu-istis
fu-erunt

Plusquamperf
fu-eram
fu-eras
fu-erat

Futurum II

fu-eramus fu-ero
fu-eratis
fu-eris
fu-erant
fu-erit

fu-erimus
fu-eritis
fu-erint

imperativus ESSE
imperativus praesentis activi
3. es! (bd)
este! (bdcie)
imperativus fut. activi
2. es-to (bde!)
estote (bdcie!)
3.es-to (niech bdzie)
s-u-nto (niech bd)

coniunctivus ESSE (bybym, obym by)

si-m
si-s
si-t

Praesens
si-mus
si-tis
si-nt

Imperfectum
esse-m
esse-mus
esse-s
esse-tis
esse-t
esse-nt

dod do tematu s cechy -ioraz kocwek osobowych

dod do tematu es cechy -seoraz kocwek osobowych

praes.

Fut I

Perfectum
fueri-m
fueri-s
fueri-t

Plusquamperf

fueri-mus
fueri-tis
fueri-nt

fu-eri+kocwki osobowe
praesens

brak

fuisse-m
fuisse-s
fuisse-t

Fut II

fuisse-mus
fuisse-tis
fuisse-nt

fuisse+kocwki osobowe
praesens

brak

PARTICIPIUM (imiesw)
PARICIPIUM

imiesw
Participium maj czasy: Praesens, Futurum i Perfectum
ACTIVUM

PART.
PRAESENTIS

PASSIVUM

temat praesentis + (I, II)-ns, (III, IV): -e-ns

I
II
III
IV

N. lauda-ns (chwalc[y]), G. lauda-nt-is

N. tene-ns (trzymajc[y]), G. tene-nt-is
N. leg-e-ns (czytajc[y]), G. leg-e-nt-is
N. puni-e-ns (karzc[y]), G. puni-e-nt-is

PART. FUTURI I

do tematu supinum + urus, - ura, -urum

odmiana wg. III

deklinalcji
samogoskowej

I
odmiana wg.
dekl I (-a)
i II (-us, -um)

II
III
IV

PART. PERFECTI
odmiana wg.
dekl I (-a)
i II (-us, -um)

laudat-urus, -ura, -urum

(majcy [zamiar] chwali; ten, ktry bdzie chwali)

Nie ma

[GERUNDIVUM]:
tem. praes. + -nd- (-e-nd-) + (nom. sing) -us, -a, -um;

+ (nom. plur) -i, -ae, -a

lauda-nd-us, -a, -um
(majcy by chwalony, godny pochwalenia)

monit-urus -urus, -ura, -urum

mone-nd-us, -a, -um

(majcy [zamiar] napomina, ten, ktry bdzie...)

(majcy by napominany, godny...)

lect-urus, -ura, -urum

leg-e-nd-us, -a, -um

(majcy [zamiar] czyta; ten, ktry bdzie...)

(majcy by czytany, godny...)

audit-urus, -ura, -urum

audi-e-nd-us, -a, -um

(majcy by suchany, godny...)

(majcy [zamiar] sucha; ten, ktry bdzie...)

Temat SUPINI + (nom. sing) -us, -a, -um;

+ (nom. plur) -i, -ae, -a

nie ma

I
II
III
IV

orna-t-us, -a, -um (ozdobiony, -a, -e)

mone-t-us, a, um (napomniany)
lege-t-us, a, um (przeczytany)
audi-t-us, a, um (usyszany)

4/10

INFINITIVUS
Infinitivus maj czasy: praesens, Futurum i Perfectum

INFINITIVUS

ACTIVUM
INF.
PRAESENTIS

PASSIVUM

-re

I
II
III
IV
INF. FUTURUM I
I
II
III
IV
INF.
PERFECTUM
I
II
III
IV

-ri, -i

orna-re (ozdabia)
mone-re (napomina)
leg-e-re (czyta, zbiera), mitt-e-re (wysya)
audi-re (sysze)

orna-ri (by ozdabianym)

mone-ri (by upominanym)
leg-i, (by czytanym), mitt-i (by wysyanym)
audi-ri (by syszanym)

Activi: participium futuri activi + esse

Passivi: supinum + iri

(nieodmienny)!

ornat-urus, -ura, -urum esse

e bd (bdziesz itd.) ozdabia, e ozdobi
monit-urus, -ura, -urum esse
e bd napomina, e napomn
lect-urus, -ura, -urum esse
e bd czyta. e przeczytam
audit-urus, -ura, -urum
(e bd sucha, e wysucham)

ortatum iri
e bd (bdziesz itd.) ozdobiony
monitum iri
e bd (bdziesz itd.) napomniany
lectum iri
e bd (bdziesz itd.) przeczytany
auditum iri
e bd (bdziesz itd.) wysuchany

Activi: temat PERFECTI + -isse

Passivi: PPP + ESSE

orna-v-isse (e ozdobiem, -e)

mone-v-isse (e napominaem, -e)
leg-isse (e czytaem, -e)
audi-v-isse (e usyszaem, -e)

orna-t-us, -a, -um esse (e zostaem ozdobiony)

mone-t-us, a, um esse (e zostaem napomniany)
lec-t-us, a, um esse (e zostaem przeczytany)
audi-t-us, a, um esse (e zostaem usyszany)

GERUNDIUM
(rzeczownik odsowny)
tworzenie od tematu praesentis: cecha -nd- (dla I i II dekl) i -end- (dla III i IV dekl)+ kocwki przypadkw II dekl
singularis.
Gerundium ma tylko r. nijaki,
nie ma Nom., zamiast niego infinitivus.
I
II
N.
laudare
lege-re
chwalenie
czytanie
G.
lauda-nd-i
lege-nd-i
chwalenia
D.
lauda-nd-o
dla chwalenia
Acc. ad lauda-nd-um
do, w celu chwalenia
Abl. lauda-nd-o
chwaleniem, chwalc

III
cape-re
chwytanie
cap-i-e-nd-i
chwytania
cap-i-e-nd-o

IV
audi-re
suchanie
audi-e-nd-i
audi-e-nd-o

ad cap-i-e-nd-um
cap-i-e-nd-o

Jak odrni Gerundium od Gerundivum (Part. Fut. Passivi):

1. Kontekst zdania
2. Gerundium odmienia si tylko w II dekl i tylko w singularis
3. Gerundivum (Part. Fut. Passivi) wystpuje czsto w skadni Coniugatio Periphrastica Passiva, a wtedy towarzyszy
mu odmieniane ESSE
4. Accusativus Gerundium w Accusativie ma ad
5. Ostatecznie rznica znacze nie jest tak wielka: Gerundivum moe peni funkcj Gerundium
Np. Exercitus ad urbem occupandam contendit. - to jest Gerundivum, ale tlumaczymy jak Gerundium.
Wojsko wyruszyo (perfectum) na zdobywanie (w celu zdobycia) miasta.
5/10

ACI - ACCUSATIVUS CUM INFINITIVO

(biernik z bezokolicznikiem)
Accusativus + Infinitivus + verbum regens.
accustativus tumaczymy jak mianownik!
infinitivus tumaczymy w: osobie, liczbie i rodzaju dostosowanych do podmiotu
cznik: e, eby, aby
ACI jest konstrukcj, ktr tumaczymy jako zdanie dopenieniowe lub podmiotowe. W takim zdaniu Infinitivus staje
si orzeczeniem a Accusativus podmiotem. Czasownik, od ktrego zaley caa konstrukcja, nazywamy VERBUM
REGENS (sowo rzdzce). W Accusativie wystpuje najczciej rzeczownik lub zaimek.
Do wyraania czynnoci teraniejszej suy Infinitivius Praesentis Activi i Passivi (nieodmienne):
video
Puerum
currere
(widz, e chopiec biegnie)
accusativus
inf. praesentis activi
scio

Puerum

laudari

accusativus

inf. praesentis passivi

(wiem, e chopiec jest

chwalony)

dla czynnoci przeszej lub przyszej Infinitivus Perfecti Activi

scio
Puerum
cucurrisse
accusativus

(wiem, e chopiec bieg)

inf. perfecti activi

i Passivi (odmienne - tu ma by a Accusativie)

Puerum
laudatum esse
inf. perfecti passivi (w Acc
accusativus
l.poj)
Pueros
laudatos esse
inf. perfecti passivi (w Acc
accusativus
l.mn.)

scio

(wiem, e chopiec by
chwalony)

scimus

(wiem, e chopiec by
chwalony)

Infinitivus Futuri wyraa czynno pniejsz

W skrcie:
odmienia si tylko Inf fut. Act oraz Inf. Perfectum passivi. Wobec tego w skadni ACI bd one w Accusativie.
Kocwki podmiotw i czasownikw w skadni ACI wygldaj nastpujco:
rodzaj

FORMACJE W ACCUSATIVIE
podmiot

Inf fut. Act

Inf. Perfectum passivi

singularis

mski

-um (II), -em (III)

orna-t-ur-um (-em) esse

orna-t-um (-em) esse

eski

-am

-t-ur-am esse

-t-am, esse

nijaki

-um (II), -em (III)

-t -ur-um (-em) esse

-t-um (-em) esse

(e ozdobi, e bdzie ozdabia) (e zosta ozdobiony)

pluralis
mski

-os (II), -es (III)

orna-t-ur-os (-es) esse

orna-t-os (-es) esse

eski

-as

-t -ur-as esse

orna-t-as esse

nijaki

-a

-t-ur-a esse

orna-t-a esse

(e ozdobi)

(e bd ozdobieni)

6/10

ABLATIVUS ABSOLUTUS
(gdy, poniewa, pomimo e, chocia, jeli)
Ablativus + participium praesentis lub participium perfecti (w ablativie)
(jeli s wtpliwoci, szuka rzeczownika w Ablativie!)
- bezspjnikowy sposb wyraania okolicznika, nie precyzuje, jakie to zdanie okolicznikowe
jeli przy rzeczowniku wystpuje:
Participium Praesentis - czynno rwnoczesna z czynnosci zdania nadrzdnego;
Participium Perfecti - czynno wczeniejsza od czynnoci zd. nadrzdnego
Ablativus + participium praesentis
(uwaga! Part. Praes odmienia si wg. III, wic kocwki: -e [sing.], -ibus [plur])
Romulo regnante bellum cum Sabinis fuit. (Gdy Romulus panowa, bya wojna z Sabinami lub: Za rzdw Romulusa...)
Graeci advienientibus Persis Thermopylas occupaverunt. (Gdy nadchodzili Persowie, Grecy zajli Termopile)
Lesbia praesente viro mala verba mihi dixit. (Lesbia w obecnoci ma powiedziaa mi przykre sowa)
Alienos agros irrigas, tuis sitientibus? (Nawadniasz cudze pola, chocia twoje s suche?)
Ablativus + participium perfecti
(uwaga! Part. Perfecti odmienia si wg. I i II, wic kocwki: I -a [sing.], -is [plur])
II -o [sing.], -is [plur]
Exactis regibus Valerius consul fuit. (Kiedy krlowie zostali wypdzeni, konsulem by... lub: Po wypdzeniu krlw...)
Imperator hostibus victis in castra properavit. (Gdy wrogowie zostali pokonani, imperator poday do obozu)
Etiam sanato vulnere cicatrix manet. (Chocia rana zostaa zaleczona, blizna pozostaje, lub: Nawet po zaleczeniu...)
Utroque consule occiso dictator nominate est. (Poniewa jeden i drugi konsul zosta zabity, mianowano dyktatora)

CONIUGATIO PERIPHRASTICA ACTIVA

(koniugacja omowna czynna - mam, mam zamiar)
odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Activi (-urus, -ura, -urum) + odmieniane ESSE
lecturus sum librum (mam [zamiar] czyta ksik)
lecturus eram (miaem [zamiar] czyta
lecturi eramus (mielimy [zamiar] czyta)
signum daturus erat (mia [zamiar] da haso)

CONIUGATIO PERIPHRASTICA PASSIVA

(koniugacja omowna bierna - musz, powinienem)
odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Passivi (-e-nd-us, --e-nd-a, -e-nd-um) + odmieniane ESSE

7/10

CONSECUTIO TEMPORUM
(nastpstwo czasw w zd. zoonych)
Polega na tym, e gdy zdanie nadrzdne jest w jakim czasie, to w zdaniu podrzdnym bdzie okreslony coniunctivus
czasy w zd. nadrzdnym
rwnoczesna

czynno w zd. podrzdnym

wczeniejsza
pniejsza

Praesens
interrogo (pytam)

Czasy gwne

Futurum I

Con. praesentis
quid facias?
co robisz?

interrogabo (zapytam)

Futurum II

Con. Perfecti

Con. -urus sim

quid faceris?
co zrobie?

quid facturus sis?

co zrobisz?

Con. Plusquamperf.

Con. -urus essem

quid fecisses
co zrobie?

quid facturus esses

co zrobisz?

interrogavero (zapytam)

Imperfectum
interrogabam (pytaem)

Czasy historyczne

Perfectum
interrogavi (zapytaem)

Plusquamperfectum

Con. Imperfecti
guid faceres?
co robisz?

interrogaveram (zapyt. byem)

Dla czynnoci pniejszej stosowane sa specyficzne rodz coniunctivu

Czasy gwne: Con. -urus sim (odmienny)
To Coniunctivus praes. coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Praesentis ESSE (odmieniony)
sim simus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + sis
sitis
sit
sint
Czasy historyczne: Con -urus essem (odmienny)
To Coniunctivus imperfecti coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Imperfecti ESSE (odmieniony)
essem essemus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + esses essetis
esset essent

ZDANIA Z CUM
CUM HISTORICUM - zd. podrzdne czasowe (gdy, podczas gdy, po tym jak)
W zdaniu nadrzdnymorzeczenie musi bytylko w czasach przeszych
- dla wyraenia czynnoci rwnoczesnej z czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Imperfecti Activi
- dla wyraenia czynnoci wczeniejszej od czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Plusquamperfecti Activi
CUM TEMPORALE
CUM CASUALE - zd. podrzdne przyczynowe (poniewa, chocia)
Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
CUM CONCESSIVUM - zd. podrzdne przyzwalajce (chocia, jakkolwiek)
Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
Uatwienie: tu czsto w zdaniu nadrzdnym wystpuje tamen, atamen (jednak, a jednak, przecie)
Cum ... tamen ... - Chocia ... jednak ...

ZDANIA Z UT
UT FINALE - celowe (w jakim celu?)
UT OBIECTIVUM - dopenieniowe (co?, czego?)
- gdy w zd. nadrzdnym jest czas gwny, to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Praesentis
- gdy w zd. nadrzdnym jest czas hist.., to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Imperfecti
Uatwienie - tumaczenie i czste zwroty: aby, aeby, eby; ne - eby nie, aby nie; neve, neu - i aeby nie, i aby nie
UT CONSECUTIVUM - skutkowe
Orzeczenie:
- jeli skutek dot. teraniejszoci (trwa) w Coniunctivus Praesentis
- jeli skutek dot. przeszoci w Con. Perfecti lub Con. Imperfecti
Nie obowizuje consecutio temporum! (tzn. e nie wane jaki jest czas. zd. nadrzdnego)
Uatwienie: w zdaniu nadrzdnym wystpuje zwykle: ita, sic, - tak, tam - tak, tak bardzo, adeo - do tego stopnia, tantus
- tak wielki, tantum, tantopere - tak bardzo, talis - taki, tot - tylu.
8/10

zaimki przymiotne NULLUS, -A, -UM

zaimek NEMO, NIHIL

(aden, adna, adne)

(nikt, nic)

Odmiana podobna do przymiotnikowej,

z wyj Gen. i Dat.
Singularis
Nominativus
nullus, -a, -um
Genetivus
null-ius
Dativus
null-i
Accusativus
nullum, nullam, nullum
Ablativus
nullo, nulla, nullo
Pluralis
Nominativus
nulli, nullae, nulla
Genetivus
null-orum
Dativus
null-is
Accusativus
nullos, nullas, nulla
Ablativus
nullis

Singularis
nemo
nullius
nemini
neminem
nullo
Pluralis
nihil
nullius rei
nulli rei
nihil
nulla re

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW REGULARNYCH

Comparativus r m i tworzy si przez dodanie do tematu gen. sing. koc. -ior, a rodz. niajki: -ius
Superlativus: dodanie do tematu gen. sing.: -issimus, -a, -um lub (dla zakoczonych na -er): -rimus, -a, um
positivus
Nom.
altus,
-a, -um
wysoki
prudens
-a, -um
gravis
pulcher,
-a, -um

comparativus

superlativus

Gen.
alt-i

alt-ior, alt-ior, alt-ius

alt-issimus, -a, -um

prudent-is

prudent-ior, prudent-ior, prudent-ius

prudent-issimus, -a, -um

gravis
pulchr-i

grav-ior, grav-ior, grav-ius

pulchr-ior, pulchr-ior, pulchr-ius

gravissimus, -a, -um

pulcher-rimus, -a, -um

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW NIEREGULARNYCH

positivus
bonus, -a, -um
dobry
malus, -a, -um
zy
magnus, -a, -um
wielki
parvus, -a, -um
may
multus, -a, -um
liczny
multi, -ae, -um
liczni, wielu
propinquus, -a -um
bliski

comparativus
melior, melior, melius

superlativus
optimus, -a, -um

peior, peior, peius

pessimus, -a, -um

maior, maior, maius

maximus, -a, -um

minor, minor, minus

minimus, -a, -um

plures, plures, plura

plurimi, -ae, -a

propior, propior, propius

proximus, -a, -um

PRZYIMKI - w ac. cz si z Abl. lub Acc.

Z Abl.
ab (a) - od (ab+ ablativus= zdanie w stronie biernej np.:Multi libri ab me leguntur)
ex (e) - z (czego, skd) np.: z lasu,
de - od, z (z gry na d)
in - w (na pyt. gdzie? kiedy?) do (miejsce)
cum - z kim (np.: mecum =cum me)
sine - bez (np.: sine causa - bez powodu)
sub - pod
Z Acc, np.: ad - do
9/10

Sposb tumaczenia zda (najprostszych):

W zdaniu w orzeczniku wystpuje najpierw rzeczownik, nastpnie przymiotnik. Czyli: przedmiot + jego okrelenie, np.
Tulia puella Romana est.
Orzecznik i podmiot s czsto w tym samym przypadku.
Kolejno tumaczenia:
1. znale czasownik
2. wyszuka podmiot w mianowniku i tej samej liczbie co czasownik
3. rzeczownik i przymiotnik w tej samej liczbie, przypadku i rodzaju.

10/10