ICS 75.

140

TRK STANDARDI

TS 121/Haziran 1979

NDEKLER
0 - KONU , TANIM , KAPSAM ................................................................................... 1
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TANIM ....................................................................................................................... 1
0.2.1 - Istma Kayb......................................................................................................................... 1

0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1

1 - AYGITLAR ............................................................................................................ 1
2 - DENEY NUMUNESNN HAZIRLANMASI............................................................ 1
3 - DENEYN YAPILMASI .......................................................................................... 1
4 - HESAPLAMA........................................................................................................ 2
5 - ETL HKMLER ........................................................................................... 2
6 - SONULARIN DUYARLIK SINIRLARI ................................................................ 2

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 121/Haziran 1979

BTML MADDELERN ISITMA KAYBI DENEY N YNTEM

0 - KONU , TANIM , KAPSAM
0.1 - KONU
Bu standard , bitml maddelerin snma kayb deneyine dairdir.

0.2 - TANIM
0.2.1 - Istma Kayb
Isnma kayb , bir kap iinde bulunan bitml malzemenin , 5 saat sre ile 163
urayaca ktle kayb yzde orandr .

C de stlmas ile

0.3 - KAPSAM
Bu standard , bitml maddelerin stma kayb deneyinde kullanlan aygtlar da kapsar.

1 - AYGITLAR
0

Etv : Elektrikle stlan , zorlayl ve scakl 163 1 C da tutulabilen drt ke bir etv. Bu
etvn i ksm , boyutlar her ynde de en az 330 mm olan serbest bir olumasna yetecek
byklkte olmaldr. Etvn n ksmnda , aralk kalmayacak ekilde tam olarak kapanabilen
ve aldnda i ksmnn genilik ve yksekliine eit bir ekilde aklk brakabilecek ekilde
dzenlenmi bir kaps olmaldr. Bu kapnn ortasnda , ierideki termometrenin kapnn
almasna gerek kalmadan okunabilmesini salayabilecek en az 100mm x 100 mm
boyutunda , birbirinden bir hava katman ile ayrlm iki cam tabakasndan olumu bir
penceresi bulunmaldr. Etvde yeteri kadar taze havann girebilmesi ve scak hava ile
buharlarn kmasna yetecek kadar giri , k delikleri uygun yerlerde alm bulunmaldr.
Etvde , yaklak 250 mm apnda, delikli , yuvarlak , dner , alminyum bir raf bulunmaldr. (
ekil 1 )
Bu raf etvn tam ortasnda bulunan ve mekanik bir dzen ile dakikada 5-6 devir yapan dey bir
mile tesbit edilmi olmaldr .
0
- Termometre : TS 1085 de belirtilen 155 170 C bir snma kayb termometresi
- Deney Kayb : Metal veya camdan yaplm 55 mm apnda 35 mm derinliinde dibi dz ,
silindirik bir kap .
-

2 - DENEY NUMUNESNN HAZIRLANMASI

Istma kayb tayini deneyi iin gelen numune , gerektiinde stlp iyice kartrldktan sonra gereken
miktarda numune deney kabna alnr.
Deneyin uygulanaca numunede su bulunuyor ise bu su , uygun bir yntem ile uzaklatrlmal ve
deney , suyu giderilmi numune zerinde yaplmaldr.

3 - DENEYN YAPILMASI
Daras alnm numune kabna nemsiz bitml malzemeden 50 0,5 g konulur. Aktarmada kolaylk
salamak amacyla numune stlm olduu taktirde ,oda scaklna kadar soumas beklendikten
sonra 0,01 g duyarlkla tartlr ( W ) .

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 121/Haziran 1979

C de ayarlanarak altrlr. Ayarlanan scakla eriildiinde , iinde deney

Etv , 163 1
numunesinin bulunduu kap , etvn rafndaki blmelerin herhangi birine yerletirilir ve kaps
kapatlr.
Dner rafa , dakikada 5-6 devirlik bir dnme hareketi verilir. Numune etve yerletirildikten sonra ve
0
scaklnda yeniden 162 C e ulat andan itibaren 5 saat sre ile numune kab etvde bekletilir.
Numune kabnn etvde bekleme sresi hibir zaman 5 saat 15 dakikay amamaldr. Srenini
sonuna ulaldnda numune kab etvden karlr, oda scaklna kadar soutulup tartlr. ( W 1 ).
Etvn scakl , yuvarlak rafn miline tesbit edilmi olan dey durumdaki termometre ile kontrol
edilir. Termometre yuvarlak rafn kenarndan 2 cm ierde ve civa haznesinin ucu , raftan 6 mm
yukarda bulunacak ekilde yerletirilmelidir.

4 - HESAPLAMA
Bitml maddenin snma kayb :
W 1 - W2
Istma Kayb(%)= ---------------------------------------- x 100
W1
Forml ile tamsaydan sonra yzde haznesine kadar yrtlerek hesaplanr.

5 - ETL HKMLER
Buharlama derecesi , yaklak olarak ayn bulunan birka bitml madde numunesi zerinde stma
kayb deneyi ayn zamanda yaplabilir. Ancak uuculuklar ok farkl olan numunelerin her bir zerinde
stma kayb deneyi ayr olarak uygulanr.
Sonularda byk bir duyarln arandnda ise bir seferde , bir tek bitml maddeden alnm bir ift
deney numunesi kullanlarak deney yaplr.

6 - SONULARIN DUYARLIK SINIRLARI

Arlka % 5 e kadar olan stma kayb deerlerinde , sonular % 0,5 iinde doru kabul edilir.
Istma kayb deerlerinin % 5 den byk olmas halinde ise , bu deerin her % 0,5 artna karlk
saysal hata snrlar aada gsterildii gibi 0.01 kadar arttrlr.
Istma Kayb Deeri %
5,0
5,5
6,0
10,0
15,0
25,0
40,0

Saysal Dzeltme
0,50
0,51
0,52
0,60
0,70
0,90
1,20

Istma Kaybnn Gerek Deeri %

4,50-4,80
4,90-5,51
5,48-8,52
9,40-10,50
14,30 15,30
24,10-25,90
38,80-41,20

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 121/Haziran 1979