ICS 75.

140

TRK STANDARDI

TS 122 /Nisan /1978

NDEKLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM ..................................................................................... 1
0.1 - KONU.........................................................................................................................1
0.2 - TANIMLAR .................................................................................................................1
0.3 - KAPSAM ....................................................................................................................1

1 - ALETLER.............................................................................................................. 1
2 - DENEY NUMUNESNN HAZIRLANMASI............................................................ 2
3 - DENEY .................................................................................................................. 2
3.1 - ALETN KURULMASI .................................................................................................2
3.2 - DENEYN YAPILMASI................................................................................................2

4 - HESAP .................................................................................................................. 4
4.1 - TOPLAM DESTLAT ORANI ......................................................................................4
4.2 - DESTLASYON KALINTISI ORANI ............................................................................5
4.3 - DESTLASYON FRAKSYONLARININ ORANI .......................................................5

5 - DUYARLIK............................................................................................................ 5
6 - DENEY RAPORU ................................................................................................. 5

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 122 /Nisan /1978

KATBEK (SIVI) ASFALT RNLERNN DESTLASYON DENEY N

METOT
0 - KONU, TANIM, KAPSAM
0.1 - KONU
Bu standart, katbek (sv) asfalt rnlerinin destilasyon (damtma) deneyine dairdir.

0.2 - TANIMLAR
0.2.1 - Kat bek (Sv) Asfalt rnlerinin Destilasyon Deneyi Metodu
Kat bek (sv) asfalt rnlerinin destilasyon deneyi metodu, 200 mililitrelik deney numunesinin 500
mililitrelik bir destilasyon balonunda belirli scaklklar ve stma hzlarnda destile edilmesinden sonra
kalntnn hacminin ve belirli scaklklarda elde edilen toplam destilat ve fraksiyonlarnn, numune
miktarna hacimce orannn yzde olarak belirtilmesidir.
0.2.2 - Destilasyon Anma Scakl. Destilasyon anma scakl, deneyin deniz dzeyinde veya bu
dzeyden 150 m den daha az farkl kotlarda yaplmas halinde uygulanacak scaklklardr. 1)

0.3 - KAPSAM
Bu standard, kat bok asfalt rnlerinin destilasyon deneyi metodunu kapsar.

1 - ALETLER
Destilasyon Balonu: ekil - l de grlen 500 mi hacminde ve aada belirtilen boyutlarda bir balon
Balon d ap
102 2,0 mm
Balon boynunun i ap
25 1,2 mm
k borusunun i ap
10 0,5 mm
Balon d ykseklii
135 5 mm
Balonun tabannn d ile
k borusu aznn i yatay teeti
arasndaki dey mesafe
105 3 mm
k borusu uzunluu
220 5 mm
k borusu ekseninin as
75 30 mm
k borusu et kalnl

1,25 0,25 mm

Geri soutucu: ekil - 3 de grlen, su gmlekleri ve aada belirtilen boyutlarla bir geri soutucu
Su gmleinin boyun ksmlar
Dnda kalan uzunluu
Younlama tpnn uzunluu

250 50 mm
450 10 mm

Boynuz adaptr: ekil - 3 de grlen, et kalnl en az l mm olan, camdan yaplm yaklak 18 mm

apl geni ucundan, en az 5 mm apndaki dar ucuna doru dzgn bir ekilde incelenerek devam
eden ve eksen erisinin dey duruma geldii k az eksen erisi ile 45 5 lik bir a yapacak
ekilde kesilmi bir boynuz adaptr.
Kalkan : Balonu hava akmndan korumak ve radyasyon ile s kaybna engel olmak iin 3 mm lik
asbest tabakas ile kaplanm ve ekil - 2 de grlen, saydam mika pencereli elik kalkan.
Balon ve kalkan tutucusu : ekil - 3 de grlen ve yaklak 150 mm kenar uzunluunda kare eklindeki iki tabaka 800 mikron kafes telinin bal bulunduu tayc ayak.
Is kayna Gaz yaktla alan ayarlanabilir bir stc bek
Toplama kab : ekil - 3 de grlen 100 ml hacimli ve 0,1 ml blntl bir silindir

ICS 75.140

TRK STANDARD I

TS 122 /Nisan /1978

- Kalnt Kab ap 75 = 5 mm ve ykseklii

55 5 mm olan dikisiz, metal veya teneke bir kutu
Termometre lme aral
0

2N + 400 C olan 1C blntl bir yksek destilasyon termometresi (TS 1085)

Terazi

0,1 g duyarlkta bir terazi

2 - DENEY NUMUNESNN HAZIRLANMASI

Laboratuvara gelen numune gerekirse stlp iyice kartrlarak homojen hale getirildikten sonra, 15,5
C scaklktaki zgl arlndan yararlanlarak hesaplanan 200 ml deney numunesi 0,5 g duyarlkla
tartlarak destilasyon salonuna konulur.
Numunede, deney srlnda Kprmeye sebep olacak su varsa, deney numunesi alnmadan nce, TS
126 da aklanan metot uygulanarak numunedeki fazla su uzaklatrlmaldr.

3 - DENEY
3.1 - ALETN KURULMASI
Destilasyon balonu, ekil - 3 de grld gibi kalkan ile birlikte tayc ayaa bal kafes telinin
zerine oturtulur. Alttaki bek de uygun bir kalkan ile hava akmlarndan korunmu olmaldr.
Geri soutucu, bir mantar ile, Madde 2 de akland ekilde iine deney numunesi konulmu
destilasyon balonunun k borusunun ucuna skca balanr Soutucunun dier ucuna ise boynuz
adaptr taklp, bu durumda destilasyon balonunun boynunun merkezinden geen ekseni dey
duracak ve destilasyon balonunun bornu ile boynuz adaptrn k ucu arasndaki uzaklk 650 50
mm olacak ekilde ayarlanr (ekil - 3).
Bir mantara geirilmi termometre, civa haznesinin alt ucu mantar kapal durumda iken destilasyon
balonunun tabanndan 6,5 mm yukarda duracak ekilde ayarlanr Bu amala termometrenin civa haznesi nce balon tabanna dedirilir Sonra balonun aznda mantarn dnda kalan termometre
blntl izgilerinden yaralanlarak, termometrenin 6,5 mm ykseltilmesi salanr.
Boynuz adaptrn, k _ucu toplama kabnn iine en az 25 mm kadar girecek ancak 100 ml
izgisinin altnada inmeyecek ekilce toplama kabnn azna konulmu kurutma kadnn ortasndaki
delie skca yerletirilir.
Destasyon balonu, geri soutucu, boynuz adaptr ve toplama kab destilasyona balamadan nce
temizlenmi ve kurutulmu durumda olmaldr.
Deneyin yapld laboratuarda hava scakl 15,5 3 0C a edeer olmad takdirde, toplama kab,
100 ml izgisine kadar bu scaklkta tutulan saydam malzemeden yaplm bir su banyosuna daldrlm bulunmaldr.

3.2 - DENEYN YAPILMASI

Geri soutucunun su gmleginden souk su geirilmeye balanrken s kaynann alevi ayarlanarak
destilasyon balonunun. k borusunun ucunda ilk damlann 5 - 15 dakikalk bir sre sonunda
0
0
olumas salanacak ekilde destlasyona balanr. Bundan sonra destilasyona 260 C dan 316 C a
0
0
kadar dakikada 50 70 damla, 260 C dan 316 C a kadar ise dakikada 20 70 damla oluacak bir
ayarda devam edilir.Scakln 3160 dan 360C a en ok 19 dakikada ulamas salanarak destilasyon
tamamlanr.
0

Baz katbek asfalt rnler. 316 C a kadar olan ve daha yksek scaklklarda hi veya ok az destilat
verirler. Byle durumlarda yukardaki destilasyon hzlarnn tutulabilmesi imkansz hale gelebilir Bu
nedenle, bu gibi hallerde destilasyon scaklk art dakikada 5 0C olacak ekilde dzenlenmelidir.

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 122 /Nisan /1978

Deney srasnda numune kprrse destilasyon hz geici olarak yavalatlr ve mmkn olan en
ksa zamanda tekrar normal hzla destilasyon devam edilir Numunenin ok fazla kprmesi halinde
destilasyon balonu, tabannn merkezi yerine kenarna yakn bir noktadan stlarak ilem, srdrlr.
Bu standardda anlan destilasyon anma scaklklar, deneyin deniz dzeyinde veya bu dzeyin en ok
150 ml altnda veya stnde bulunan kotlarda yaplmas haline gre dzenlenmitir. Deneyin yapld
yer, ile deniz seviyesi, arasndaki kot fark 150 m den fazla olduu takdirde destilasyon scaklklar,
deney yaplan yerin kotuna gre, izelge - 1 de gsterildii ekilde dzeltilen deerler kullanlr.
ZELGE 1 Deneyin Yapld Yerin Kotuna Gre Destilasyon Scaklklarnn Dzeltilmi Deerleri
Deneyin Yapld Destilasyon Scaklklarnn Dzeltilmi
Yerin Kotu (m)
Deerleri (C)
300

192

227

263

218

362

150

191

226

261

317

361

190

225

260

316

360

150

189

224

258

314

358

300

189

224

258

314

358

450

188

223

258

313

357

600

187

222

267

312

355

750

188

221

256

312

355

900

186

220

255

311

354

1050

185

220

254

310

353

1200

184

219

254

309

352

1350

184

218

253

308

351

1500

183

218

252

307

350

1650

182

217

251

306

349

1800

182

216

250

306

349

1950

181

215

250

305

348

2100

180

215

249

304

347

2250

180

214

248

303

346

2400

179

213

248

302

345

evredeki ak hava basnc biliniyorsa, destilasyon scakl dzeltmeleri izelge - 2 de verilen

deerler yardm ile de yaplabilir. eitli scaklklar iin izelege - 2 de verilen dzeltme deerleri,
basncn 760 mm den farknn her 10 mm s iin, 760 mm den kk basnlarda anma scaklndan
karlarak, 760 mm den byk basnlarda ise anma scaklna ilave edilerek uygulanacaktr.
Destilasyon suresinde yukarda anlan dzeltilmi scaklklara eriildiinde toplama kabndaki destilat
hacmi en yakn 0,5 ml ye yuvarlatlarak tesbit edilir

ICS 75.140

TRK STANDARD I

TS 122 /Nisan /1978

ZELGE - 2 Basnca Gre Destilasyon Scaklklarnn Dzeltme Faktr Deerleri

Destilasjyon
Scakl (0C)

Anma Her 10 mm lik Basn Farla

iin Dzeltme Faktr (0C)

160

0,514

175

0,531

190

0,549

225

0,591

250

0, 620

260

0,632

275

0,630

300

0, 680

315

0,698

325

0,709

3 60

0,751

Destilasyon balonundaki numune scakl 360 0C a ulatnda stcnn alevi sndrlerek,

destilasyon balonu, termometre ve mantar karlarak destilasyon kalnts, kalnt kabna alnr.
Alevin sndrld andan balondaki kalntnn dklmeye baland ana kadar geecek sre 10
saniyeyi amamal ve dkme ilemi srasnda balonun k borusu, iinde younlam destilatn
tekrar kalntya karmasn nleyecek ekilde tam yatay durumda tutulmaldr.
Gen soutucunun iindeki destilat toplama kabna szlr ve toplama kabndaki toplam destilat hacmi
tesbit edilir (Td) Kalntnn yzeyinde souma srasnda oluabilecek kabuk buhar younlamasna,
younlaan buharn kalntya karmas, daha yksek penetrasyon deerinin bulunmasna neden olur
Bu bakmdan, souma srasnda bu ekilde kabuk meydana gelmeye balam ise. bu kabuk bir
spatul ile hafife yana itilerek yzeyden uzaklatrlmaldr
Kalnt, artk buhar tkmayacak kadar souduunda iyice kartrlarak uygun bir kaba alnr ve
destilasyon kalnts zerinde yaplacak deneyler iin saklanr

4 - HESAP
4.1 - TOPLAM DESTLAT ORANI
Toplam destilat oran.

D=

Td
x100(%)
200

forml ile ve en yakn 0,1 deerine yuvarlatlarak bulunur Bu formlde

D = Toplam destilat oran (%)
Td = Toplam destilat hacmi (ml) dr

ICS 75.140

TRK STANDARDI

TS 122 /Nisan /1978

4.2 - DESTLASYON KALINTISI ORANI

Destilasyon kalnts oran

K=

200 Td
100(%)
200

forml ile ve en yakn 0,1 deerine yuvarlatlarak bulunur. Bu formlde

K = Destilasyon kalntsnn hacimce oran (%)
Td = Toplam destilat hacmi (ml)
dir.

4.3 - DESTLASYON FRAKSYONLARININ ORANI

Destilasyon fraksiyonlarnn oranlarnn
190C a kadar
225C a kadar
260C a kadar
316C a kadar
damtlan franksiyonlar esas alnr.

belirtilmesinde

4.3.1 - Destilasyon Fraksiyonlarnn Numune Hacmine Gre Oranlar

Fy =

Vf
100(%)
200

Forml ile ve en yakn 0,1 deerine, yuvarlatlarak bulunur. Bu formlde

Fy = Destilasyon fraksiyonlarnn numune miktarna hacimce oran (%)
Vf = Fraksiyon hacmi (ml) dr.
4.3.2 - Destilasyon

Fy =

Fraksiyonlarn

Toplam Destilat Hacmine Gre Oranlar

Vf
100(%)
Td

forml ile ve en yakn 0,1 deerine yuvarlatlarak bulunur. Bu formlde :

Ty = Destilat fraksiyonlarnn toplam destilat miktarna hacimce oran yzdesi (%)
Vf = Fraksiyon hacmi (ml)
Td = Toplam destilat hacmi (ml) dir.

5 - DUYARLIK
Ayn kimsenin ayn aletler ve ayn numune ile birbiri pei sra yapt deneyler sonucunda bulunan %
deerleri arasnda 1,0 dan fazla fark varsa deney tekrarlanmaldr

6 - DENEY RAPORU
Katbek asfalt rnlerinin destilasyon deney sonularnn belirtilecei raporlarda en az aadaki
bilgiler bulunmaldr.
- Deneyin yapld yerin ve laboratuvarn, deneyi yapann ve/veya raporu imzalayan yetkililerin
adlar, grev ve meslekleri,
- Numunenin tantlmas,
- Deney tarihi,
- Deney sonular,
- Deney sonularn deitirebilecek etkenlerin sakncalarn nlemek zere alnan tedbirler,
- Uygulanan deney metodunda belirtilmeyen veya zorunlu grlmeyen, fakat deneyde yer alm olan
ilemler,
- Raporun tarih ve numaras

ICS 75.140

TRK STANDARD I

TS 122 /Nisan /1978

UDK 691.16

TRK STANDARDI

TS122/Nisan1978

ller mm dir

ekil - 3

Destilasyon Aleti