1.

DIMENZIONIRANJE DOSJEDA STEZNOG SPOJA

Proraun steznog spoja raen prema DIN 7190, srpanj 1988. i knjizi
Decker: Elementi strojeva, Tehnika knjiga, Zagreb, 1980.

pmax
1Q v

3 S Pv

=
Rev

[N/mm]
-za glavinu
pmax
10,63636
3 1,3
220 =
N/mm

58,1387

1.1 Ravnotea u steznom spoju

FTA = A p = FA S

[N]

FTA = FA S = 5000N 1,5 = 7 500N

FTA
A
p

= sila trenja u uzdunom smjeru [N],

= DF l povrina nalijeganja [mm2],
= pritisak na nalenim povrinama,

1.2 Minimalni pritisak u spoju

FA S
A

pmin

= 105 145 = 47 830 mm

pmin

[N/mm]

5000 1,5
47830,748 0,1

FTA=7 500 N

= 1,568 N/mm

1.3 Maksimalno doputeni pritisak u spoju

Qv =

DF
DV

Qu =

DU
DF

promjera

105
165

= 0,63636

85
105

= 0,80952

-odnos promjera

-odnos

A=47 830 mm
pmin=1,568 N/mm

1.8 Izbor dosjeda

Qv=0,63636
Qu=0,80952

Tolerancijsko polje
H8 - min
odstupanje = Ad =
+ 0 m

pmax=58,14 N/mm

max
odstupanje = Ag =
+ 54 m

pmaxu =

1Q2u
3 S Pu

pmaxu =

10,80952
3 1,2

Reu

[N/mm]

Tolerancijsko polje
s6 - min
odstupanje = ad =
+ 79 m

-za ahuru

140 = 23,217 N/mm

Koristit e se manja vrijednost od maksimalnih tlakova, dakle p maxu.

Psmin(ISO) = ad
- Ag = 79 - 54 = 25
m
Psmax(ISO) = ag
= 101 m

1.4 Relativna karakteristika maksimalne prisnosti

K=

Ev
Eu

K =

1+Q2u

u
2

1Qu

210000
85000

1+ Qv
2
1Q v
2

+ v

1+0,80952
0,35
10,809522

1+0,63636
10636362

13,6615
max = K

p maxu
Ev

=13,6615

23,217
210000

max
odstupanje = ag =
+101 m

= 0,00151

Psmax(ISO)
Pstmax 101 <

uvjet
+ 0,3 = 159
ispunjen
Psmin(ISO) >
Pstmin
25 >
10,7
uvjet
ispunjen

1.5 Maksimalno doputeni preklop

Pstmax = max DF = 0,00151 105 = 0,159 mm = 159 m
1.6 Relativna karakteristika minimalne prisnosti
min = K

p min
Ev

=13,6615

1,568
210000

= 0,000102

1.7 Minimalni preklop

Pstmin = min DF = 0,000102 105 = 0,01071 mm = 10,7m

pmaxu=23,2 N/mm

K=13,6615
max=0,00151

Pstmax=159 m

1.9
Minimalni
potrebni preklop

min=0,000102

Psmin = Pstmin
+ 0,8(Rzv + Rzu) =
10,7
+
0,8(6,3+3,2)
=
18,3m

Pstmin=10,7 m

Psmin

Psmin(ISO) 18,3 <

25
uvjet
ispunjen
1.10
Odabrane
tolerancije
glavine i ahure

Psmin(iso)=25 m
Psmax(iso)=101 m

1.11 Deformacija
unutarnjeg
promjera ahure
1.11.1
Minimalna
deformacija Du

pmin(ISO)
=
[ P smin ( ISO )0,8 ( R zv + R zu
K DF
[N/mm]

pmin(ISO) =

[0,0250,8 ( 0,0063+ 0,0032 )] 210000

13,6615 105

= 2,5473 N/mm

Du
2min = 2pmin(ISO)

2min = 2,5473

E u (1Q 2u )

10

85
85000(10,80952 )

[m]

10 = 7,4 m

pmin(iso)=2,5573
N/mm

2min=7,4 m
1.11.2
Maksimalna
deformacija Du
pmax(ISO)
=
[ P smax ( ISO )0,8 ( Rzv + R zu
K DF
[N/mm]

pmax(ISO)
=
[ 0,1010,8 ( 0,0063+0,
13,6615 1
= 13,6735N/mm
2max
2pmax(ISO)
Du

E u (1Q2u )

10

[m]

Psmin=18,3 m

2max
=
13,6735
85
85000(10,80952 )
10 = 79,4 m
1.12
Tolerancijsko
polje
provrta
ahure
Tolerancjisko polje
H11 - min
odstupanje = 0
m
max
odstupanje = 220
m

Tp' = 220 - 0 = 220 m

Tolerancijsko polje E10 - min odstupanje = Ad = 72 m
max odstupanje = Ag = 212 m
Ad 2max
72 > 79,4 (8) uvjet ispunjen
Ag Tp' + 2min 212 < 234,8 (8) uvjet ispunjen

2.
KONTROLA
NAPREZANJA U
ZAVARU

pmax(ISO)=13,6735

N/mm

2.1 Istosmjerno
promjenjivo
optereenje
silom F
F = F
F = 1,2 36000 =
43 200 N

2max=79,4 m

2.1.1 Horizontalna sila

Fh = F cos

[N]

Fh = 39 153 N

Fh=39 153 N

Fv = 18 257 N

Fv=18 257 N

2.1.2 Vertikalna sila

Fv = F sin

[N]

= faktor udara (1,2) (zadana vrijednost)

= 25

Optereenje zavara u presjeku B-B:

savijanje
-sile Fh i FA
vlak
-sila Fv
smik
-sila Fh i FA
2.2 Momenti savijanja
Mf1 = FA (h1 - 1) [Nmm]
Mf1 = 5000 (450 - 20) = 2 150 000 Nmm
Mf2 = Fh (h1 - 1) [Nmm]
Mf2 = 39153 (450 - 20) = 16 835 790 Nmm

Mf1= 2 150 kNmm

Mf2=16 836 kNmm

2.3 Naprezanja zavara u presjeku B-B

2.3.1 Savojno
naprezanje
zavara oko osi x
F=43 200 N

fzav1 =

Mf 1
W zavx

Wzavx =

I zavx
e1

374 221 mm

[mm]

( c+ 2a 1 ) (b+2 a1 )

Izavx =

Wzavy =
63617500
=
170

[N/mm]

12

cb
12

[mm4]

fzav2 =
16835790
= 45
374221
N/mm

b
2

e1 =

( 340 ) (120)
12

Izavx =

e1 =

+ a1 [mm]

110
2

330 110
12

2.3.2 Vlano
naprezanje
zavara
= 12 357 500 mm4

+ 5 = 60 mm

Wzavx =

12357500
60

fzav1 =

2150000
205958

Azav =
(c+2a1)(b+2a1)(cb) [mm]
Azav =
(330+10)
(110+10)(330110) = 4500
mm

= 205 958 mm

= 10,439 N/mm

2.3.2 Savojno naprezanje zavara oko osi y

fzav2 =

Mf 2
W zavy

Wzavy =

I zavy
e2

[mm]

( c+ 2a 1 ) (b+ 2 a1)

Izavy =

e2 =

[N/mm]

12
c
2

cb
12

Izavx= 12 357 500

mm4
[mm4]

e1= 60 mm
Wzavx= 205 958
mm

+ a1 [mm]

fzav1= 10,439
N/mm
Izavy =

e2 =

( 340 ) (120)
12
330
2

330 110
12

+ 5 = 170 mm

= 63 617 500 mm4

5000
1200

IIzav2 =
= 4,16

N/mm

Izavy= 63 617 500

mm

2.4 Ukupna
normalna
naprezanja

e2= 170 mm
Wzavy= 374 221

2.4.1
Naprezanja u
toki A

mm

fzav2= 45 N/mm

zavA = zav
+ fzav1 + fzav2
zavA =
4,057 + 10,439 +
45 = 59,496
N/mm

Azav= 4500 mm
Fv
zav = A zav

zav =

18257
4500

[N/mm]

2.4.2
Naprezanja u
toki B

= 4,057 N/mm

zavB = zav fzav1 - fzav2

2.3.4 Smino naprezanje zavara

2.3.4.1 Radi horizontalne sile F
AIIzav1 = 2(c+2a1)a1

[mm]

AIIzav1 = 2(330+10) 5 = 3400 mm

IIzav1 =

IIzav1 =

Fh

[N/mm]

A IIzav 1
39153
3400

= 11,51 N/mm

AIIzav2 = 2(b+2a1)a1

[mm]

AIIzav2 = 2(110+10) 5 = 1200 mm

IIzav2 =

2.5 Ukupna
tangencijalna
naprezanja
(smik)

2.3.4.2 Radi aksijalne sile na leaj FA

FA
A IIzav 2

zavB =
4,057 - 10,439 45 = -51,382
N/mm

[N/mm]

IIzav
2
2
IIzav1
IIzav2

[N/mm]
IIzav =
11,51 +4,16
= 12,239 N/mm

zav= 4,057

N/mm
red1
10,439+
3 4,16

= min zav =
12,684 N/mm
red2

59,496 +3 12,239

AIIzav1= 3400 mm

= max zav =
63,16 N/mm

IIzav1= 11,51

2.7 Doputeno
naprezanje

N/mm

2.7.1
Doputeno
naprezanje za r =
-1

AIIzav2= 1200 mm

Za sluaj
zareznog
djelovanja K3
(dobiveno iz
kvalitete zavara
"Kvaliteta
I"(zadano)),
pogonsku grupu
B5 (zadano) i
materijal
0361,
doputeno
naprezanje Dv(r)dop
iznosi 63,6 N/mm

IIzav2= 4,16 N/mm

zavA= 59,496

N/mm

zavB= -51,382

red2
Dv(r)dop 63,16 <
63,6 uvjet
ispunjen

N/mm

2.7.2
Odnos graninih
naprezanja

IIzav= 12,239
N/mm

r=
min zav 12,684
=
max zav 63,16

2.6 Reducirano naprezanje

= 0,2008

red1

2
zav 1

+ 3 2IIzav 2 = min zav [N/mm]

red2

2
zavA

+3 2IIzav

= max zav Dv(r)dop

Naprezanje
je u istosmjernom
podruju
[N/mm]

2.7.3 Doputeno naprezanje zavara za stvarni r

Dv (0 ) dop
Dv(r)dop =

1 1

Dv (0 ) dop
r
0,75 Rm

r= 0,2008
vlak - Dv(r)dop =

Dv(r)dop =

red2 36,16
N/mm

D(-1)dop

5
32 (0,86362)

tlak - Dt(r)dop =

red1 12,684
N/mm

5
32 r

2
1r

63,6 = 66,95 N/mm

D(-1)dop