1.

Pengenalan kepada gimnastik

Pengenalan
Gimnastik adalah satu sukan yang melibatkan prestasi pergerakan
yang

berulang-ulang,

malah

ia

memerlukan

kekuatan

fizikal,

kebolehlenturan (flexibility), kesedaran kinestetik, ketepatan lakuan

dan keseimbangan yang tinggi. Sukan ini juga dianggap sukan yang
berbahaya kerana gaya akrobatik yang ditunjukkan di atas peralatan
yang berada tinggi daripada lantai menyebabkan seseorang atlet itu
akan menghadapi risiko kecederaan yang teruk.
Gimnastik Artistik sering dianggap sebagai aktiviti pendidikan yang
bertujuan untuk memperbaiki kualiti pergerakan supaya lebih baik dan
sempurna di kalangan murid sekolah. Terdapat enam pola pergerakan
dalam gimnastik artistik iaitu pola pendaratan, pola statik , pola gerak
edar, pola putaran, pola imbangan dan pola ayunan. Menurut
Borhanudin (2006), Gimnastik artistik ialah pergerakan tubuh badan
yang memerlukan fleksibiliti , imbangan, kekuatan, ketangkasan, dan
daya tahan otot yang baik.
Gimnastik artistik ialah

aktiviti

yang

berkait

rapat

dengan

kecergasan fizikal. Ia lebih banyak berfokus kepada komponen

kecergasan berkaitan dengan kemahiran motor. Selain daripada itu,
tumpuan fikiran yang tinggi juga diperlukan.
Gimnastik artistik menekankan kepada tiga aktiviti utama iaitu
imbangan, ketangkasan dan lombolan. Ketiga-tiga aktiviti tersebut
dipecahkan kepada beberapa pola pergerakan dominan yang menjadi
asas

kepada

perkembangan

kemahiran

gimnastik.

Setiap

pola

pergerakan seharusnya dapat dikuasai oleh pelajar sebagai persediaan

kepada pergerakan gimnastik yang lebih sukar.
Sejarah
Sukan gimnastik dipercayai telah berkembang sejak 2000 tahun
dahulu. Senaman beramai-ramai bagi tujuan upacara keagamaan telah
mula diamalkan oleh masyarakat pada sejarah peradaban Cina 2000
tahun dahulu. Tamadun India dan Persia telah menggunakan senaman
beramai-ramai telah mengamalkan senaman ini selepas 100 tahun dari
itu Sementara itu orang-orang Greek telah menamakan pergerakan ini
Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

sebagai Gymnastics serta tempat senaman ini di kenali sebagai

gimnasium. Ahli falsafah Greek yang terkenal Aristotle menyatakan
bahawa gimnastik bukan saja sebagai seni, malahan merupakan ilmu
sains ke masyarakat.
Hipocrates, Gelen yang terkenal sebagai pelopor bidang perubatan
telah

mencipta

gimastik

teori

merupakan

mengenai
gerakan

gimnastik.

yang

Mereka

mempunyai

menyatakan

nilai

perubatan.

Tamadun Roman telah menggunakan gimastik sebagai latihan fizikal

dalam membina sistem kententeraan. Tentera Roman menggunakan
ketangkasan menggunakan lombol yang merupakan gerakan gimnastik
untuk tentera menaik dan menurun kuda. Kesannya sehingga sekarang
lombo dikenali kekuda lombol. Dalam tahun 493 masihi pemerintahan
Theodosius

telah

menghapuskan

sukan

olimpik

purba.

Kesan

peristiwa ini sukan gimnastik mengalami zaman malapnya.

Buku Gymnastics for Youth oleh Guths Muth dalam tahun 1759
hingga 1839 telah di terjemah dan di sebarkan keseluruhan negara
Eropah. Buku telah mencetus kembali minat terhadap sukan gimnastik.
Terdapat dua nama yang terkenal iaitu Pehr Ling dan Jonan Ludwin Jahn
pada awal kurun ke 19 dalam sukan gimnastik. Ling telah mencipta
gerakan asas dalam pendidikan jasmani sehingga sekarang gerakan
asas ini telah diikuti oleh banyak negara. Jahn telah mengembangkan
sistem gimnastik yang masih diguna pakai sehingga kini. Kelab
gimnastik atau turvereine merupakan idea Jane yang telah mendapat
sambutan keseluruhan Eropah sehingga ke Amerika Syarikat pada
tahun 1888 persekutuan amatur gimnastik telah ditubuhkan.
Pada tahun 1860 skim latihan jasmani tentera bersekutu yang
dikenali Staf Gimnastik tentera telah ditubuhkan. Kelab gimnastik atau
turnverein merupakan idea Jane yang telah mendapat sambutan
keseluruhan Eropah sehingga ke Amerika Syarikat Dalam abad ke 18
dan 19 sukan gimnastik telah mendapat sambutan di negara-negara
Scandinavia dan Jerman.
Terdapat dua pandangan tentang gimnastik. Gimnastik Jerman lebih
menumpu kepada pergerakan di alatan dengan penekanan kepada
kekuatan otot dan daya tahan. Gimnastik Swedish berdasarkan
Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

pergerakan berirama. Di negara Eropah yang penduduknya bertutur

bahasa Inggeris, gimnastik menjadi komponen dalam mata pelajaran
pendidikan jasmani. Dalam sukan Olimpik 1896 acara gimnastik
pertama telah dipertandingkan dalam acara lelaki. Selepas tahun 1940
negara seperti Rusia, Jepun, Czechoslovakia dan Jerman Timur telah
menguasai keseluruhan acara gimnastik yang dipertandingkan. Negara
Rusia yang pertama kali menyertai pertandingan gimnastik dalam
kejohanan Olimpik di Helsinki pada tahun 1952.
Rusia telah memenangi lima dari lapan

pingat

emas

yang

dipertandingkan dalam acara lelaki sementara pasukan wanitanya

telah memenangi empat dari enam pingat emas yang dipertandingkan.
Dewasa ini sukan gimnastik telah menjadi sukan yang penting dalam
kalender sukan dunia. Terdapat tiga kejohanan gimnastik di peringkat
antara bangsa yang terbesar dalam kalendar persekutuan gimnastik
antarabangsa iaitu:
o Sukan Olimpik
o Kejohanan Dunia
o Kejohanan Eropah
Sukan Olimpik diadakan empat tahun sekali begitu juga dengan
kejohanan

gimnastik

dunia

namun

kedua-dua

kejohanan

tidak

dipertandingkan dalam tahun yang sama. Kejohanan Eropah diadakan

dalam tahun ganjil. Dalam kejohanan Eropah hanya pergerakan pilihan
dalam acara individu sahaja dipertandingkan dan dihadkan penyertaan
kepada tiga peserta lelaki dan tiga peserta wanita.
Mengapa pentingnya gimnastik?
Gimnastik merupakan aktiviti asas dalam semua aktiviti-aktiviti
harian. Kemahiran gimnastik asas ini dapat membentuk ciri-ciri yang
baik yang dapat dijadikan modal untuk menceburi bidang-bidang sukan
dan permainan yang lain.
Sukan ini banyak menyumbang

kepada

kekuatan

otot

dan

ketahanan otot, kuasa, kelenturan, koordinasi, ketangkasan dan

imbangan. Sekiranya aktiviti-aktiviti aerobik digabungkan dengan
sukan ini, maka sifat fizikal yang seimbang dapat dibentuk.

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

2.0

Jurulatih

Ciri-Ciri seorang Jurulatih

Seorang jurulatih sukan gimnastik haruslah mempunyai ciri-ciri seperti
yang
o
o
o

berikut :
Sihat tubuh badan
Mempunyai tahap kercegasan yang optimum
Mempunyai pengalaman dan pengiktirafan untuk mengajar

gimnastik
o Tegas dan berdisiplin
o Kreatif dan inovatif
o Mesra dan berkaliber
Tanggungjawab seorang jurulatih
Sebagai seorang jurulatih, anda bertanggungjawab untuk memberi
tunjuk ajar yang betul dalam sukan tersebut, memastikan keselamatan
murid-murid

dan

menyediakan

aktiviti-aktiviti

fizikal

yang

menyeronokkan yang dapat membina pengalaman mereka secara

fizikal.
Apabila menjadi seorang jurulatih, anda akan menjalankan peranan
sebagai seorang pendidik. Anda bukan sahaja perlu mengajar asas
sukan gimnastik kepada murid-murid, tetapi juga perlu memasukkan
unsur-unsur nilai sosial dan etnik dalam pengajaran sukan tersebut.
Dalam memastikan keselamatan semasa berlatih, jurulatih perlu
membuat
pengajaran

rancangan
haruslah

pengajaran
daripada

yang

mudah

tersusun.
ke

susah

Rancangan
dan

dapat

meningkatkan kemahiran murid. Selain itu rancangan pengajaran juga

perlu mengurangkan risiko semasa pengajaran. Semua peralatan yang
digunakan semasa pengajaran haruslah diperiksa terlebih dahulu.
Sebarang bahaya perlulah dijauhi dan perlu diberitahu kepada muridmurid mengenai bahaya agar murid-murid tidak bermain dengan
alatan tersebut atau tempat tersebut.
Sebagai seorang jurulatih, anda haruslah mampu menyediakan
aktiviti-aktiviti

yang

menyeronokkan.

Jadikan

permainan

sebagai

sebahagian daripada latihan anda.

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

3.0 Matlamat dan objektif penyediaan modul

Matlamat
o Menyediakan satu modul yang boleh

digunakan

sebagai

pengenalan kepada gimnastik di sekolah rendah

o Memudahkan guru mengajar gimnastik pada peringkat sekolah
rendah
o Sebagai panduan kepada pengasan-pengasas gimnasitik
Objektif
o Memberi pendedahan awal kepada kanak-kanak sekolah rendah
dan kepada guru Pendidikan Jasmani mengenai sukan gimnastik
yang kurang popular di negara kita.
o Melatih kanak-kanak sukan gimnastik daripada awal untuk
membentuk kelenturan, ketangkasan, kecekapan, ketahanan dan
kekuatan, imbangan, koordinasi dan sebagainya.
o Memberi kemahiran asas untuk melatih atlit gimnastik kepada
murid yang membunyai bakat dan minat.
o Memberi kemahiran asas kepada murid untuk menceburi manamana sukan dan permainan

4.0 Prosedur pelaksanaan aktiviti gimnastik

Aktiviti gimnastikd alam modul ini terdiri daripada 3 aktiviti iaitu
o Senaman lantai (floor exercise)
o Imbangan (balance)
o Guling sisi (side roll)
o Guling depan (forward roll)
o Guling belakang (backward roll)
o Dirian tangan (hand stand)
Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

o Roda kereta (cartwheel)

o Hambur tangan (hand spring)
o Lombol (vaulting)
o Papan lonjak (spring board)
o Lombol kangkang (strade Vault)
o Palang selari (parallel bars)
o Forward, backward swing and dismount

Senaman Lantai :
Imbangan
[Balance]
Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

Tajuk Kemahiran
Masa pengajaran
Alatan
Nama pembentang
Fasa

PERMULAAN
5 Minit

: Imbangan (Balance)
: 30 Minit Sahaja
: tiada alatan
: Muhammad Faiz bin Ahmad & Muhamad Muiz Muhamad Bazli

Aktiviti &Butiran Mengajar

Organisasi/Pengelolaan/Gambar Illutrasi

Aktiviti memanaskan badan :

Permainan kereta sorong

1.

Imbangan Dekam
Duduk mencangkung
Selitkan tangan di antara dua paha.
Letak tapak tangan di atas lantai di
bawah paras bahu.
Condong badan kehadapan dan
bengkokkan tangan.
Rehatkan kedua-dua lutut (bahagian
dalam) di atas siku.

2.

Perkembang
an Aktiviti
15 Minit

3.

Imbangan V
Duduk melunjur di atas lantai.
Tangan diluruskan di belakang
badan.
Tangan memegang paha.
Angkat kaki menggunakan bantuan
tangan.
Lepas sokongan tangan dan depa
kan tangan.
Imbang badan selama 4 saat.

Imbangan Sisi
Posisi badan dalam keadaan sokong
depan.

Angkat badan menggunakan tangan

kanan.

Tangan kiri diluruskan kehadapan

dalam posisi badan mengiring.

Imbang badan selama 4 saat.

4.

Imbangan Skala Depan

Berdiri dalam keadaan tegak.
Angkat kedua-dua tangan ke atas.
Bawa tangan kehadapan sambil
sebelah kaki di angkat keatas.
Muka memandang kehadapan.

KEMUNCAK
5 Minit

PENUTUP
5 Minit

Persembahan/pertandingan mini
penutup
Pertandingan mengimbang skala
hadapan antara individu /
kumpulan.

Penyejukkan badan dan kelonggaran

/ refleksi aktiviti oleh guru.

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

Senaman Lantai :
Guling Sisi [Side
Roll]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

Senaman Lantai :
Guling Depan
[Forward Roll]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

10

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

11

Senaman Lantai :
Guling Belakang
[Backward Roll]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

12

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

13

Senaman Lantai :
Roda Kereta
[Cartwheel]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

14

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

15

Senaman Lantai :
Dirian Tangan
[Hand Stand]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

16

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

17

Senaman Lantai :
Hambur Tangan
[Hand Spring]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

18

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

19

Lombol (Vaulting)
:
Papan Lonjak
[Spring Board]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

20

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

21

Lombol
(Vauting) :
Lombol Kangkang
[Strade Vault]

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

22

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

23

Palang Selari
(Parallel Bars) :
Foward,
Backward Swing
And Dismount

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

24

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

25

5.0

Penutup
Modul ini adalah hasil tugasan asli guru pelatih PISMP Pendidikan

Jasmani Semester 3 Ambilan Januari 2011. Modul ini mengandungi

beberapa pergerakan dan kemahiran asas gimnastik yang penting
untuk dikuasai. Pengetahuan mengenai kemahiran gimnastik ini
amatlah penting kerana gimnastik merupakan salah satu kemahiran
asas bagi kebanyakan sukan-sukan dan permainan.
Diharapkan modul ini dapat memberi manfaat kepada jurulatihjurulatih

atau

guru-guru

yang

ingin

mengajar

kemahiran

gimnastik. Terima kasih diucapkan kepada En. Mohd Eddy

asas

Chin bin

Abdullah atas sumbangan beliau memberi ilmu pengetahuan untuk

menyiapkan modul ini.

Rujukan
Rujukan Buku
Kementerian Pendidikan Malaysia. (1997). Gimnastik Irama : buku
panduan guru.
Taman Koperasi Polis Fasa 1, Kuala Lumpur.

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

26

Australian Gymnastic Federation Inc. (1991). Aussie Gym Fun : A

resources for school and
Clubs. National Library of Australia.
Chong Siew Han. Introduction To Gymnastic : Level 5 7 Years
Flo Enterprise Sdn. Bhd.
Teng Boon Tong. (1994) . Panduan pengajaran kemahiran permainan.
Petaling Jaya : Longman
Weng Eng Hoe . (1998). Pengajaran Pendidikan Jasmani dan Kesihatan.
Shah Alam : Fajar Bakti
Kementerian Pendidikan Malaysia. (1997). Gimnastik Artistik : Buku
Panduan Guru.
Taman Koperasi Polis Fasa , Kuala Lumpur.

Rujukan laman Web

http://notapendidikanjasmani.blogspot.com/2011/11/pjm-3107-gimnastiksejarah-dan.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Gymnastics
http://en.wikipedia.org/wiki/Artistic_gymnastics

Lampiran

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

27

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

28

Modul Pengajaran Kemahiran Asas Gimnastik

29