GEOLOKE KARTE

Geoloka karta predstavlja grafiki prikaz geoloke grae terena (starosti stena, njihovog
sastava i sklopa i njihovog meusobnog odnosa) na topografskoj osnovi (topografska
karta, ree aero foto snimci).
Topografska karta je proporcionalno umanjen crte nekog dela Zemljine povrine,
ortogonalno projektovan na horizontalnu ravan. Najvaniji prirodni i vetaki objekti su
na topografskoj karti obeleeni utvrenim znacima.
Geoloka karta mora imati ucrtane granice, poloaj slojeva, strukturne oznake, nalazita
fosila i mineralnih sirovina, kao i legendu kartiranih jedinica i oznaka koje su na njoj
koriene. Kartirane jedinice se nanose po starosti (najdonja je najstarija), a svaka je
oznaena svojom slovno-brojanom oznakom, svojom bojom, kao i svojim specifinim
petrolokim karakteristikama. Geoloke karte se dele prema razmeri i sadraju.
Prema razmeri se dele na:
1: 200.000 pregledne karte, sitne razmere
1: 200.000 - 1: 25.000 - detaljne, srednje razmere
1: 25.000
- specijalne (planovi), karte krupne razmere.
Prema sadraju se geoloke karte dele na: Opte i Specijalne geoloke karte. Opte
geoloke karte (skraeno geoloke karte") - sadre osnovne podatke o starosti, sastavu i
sklopu geolokih tvorevina.
Za podruje bive Jugoslavije su znaajne podele po meridijanima Ferro (austrougarske
topografske karte razmere 1: 75.000 izraene za zapadni i severni deo stare Jugoslavije);
Pariz (predratne topografske karte razmere 1:100.000 i 1: 50.000) i Grini.
Nove topografske karte razmere 1: 25.000 su prema Grinikoj podeli. Najkrupniji
pojedinani listovi su razmere 1:100.000. To je Osnovna geoloka karta - OGK koja
predstavlja sintetizovanu kartu sa legendom i tekstualnim tumaem.
Uraena je za celu teritoriju bive Jugoslavije i sadri sledee podatke:
-rasprostranjenje magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stena ralanjenih po starosti,
sastavu i sklopu, a odvojene geolokim granicama uz naznaku njihovog karaktera.
- strukturne elemente,
- mesta pojavljivanja i eksploatacije mineralnih sirovina i korisnih materijala,
- neke druge vane geoloke karakteristike (hidrogeoloke, inenjerskogeoloke..).
Sa leve strane OGK ima legendu kartiranih jedinica, a sa desne legendu upotrebljenih
standardnih oznaka. Svaki list OGK ima najmanje jedan geoloki stub i najmanje dva
profila iji je poloaj na karti oznaen crnom linijom i slovima na njegovim krajevima.
Svaki list OGK obavezno ima tuma sa sledeim poglavljima:

- geografsko-morfoloke karakteristike,
- pregled dosadanjih ispitivanja,
- prikaz opte grae terena,
- opis kartiranih jedinica,
- tektonika,
- pregled mineralnih sirovina,
- istorija stvaranja terena i
- spisak literature.
Simboli koji se koriste su slovno-brojne oznake i one kod sedimentnih stena pokazuju
starost (kod kvartarnih sedimenata pored starosti pokazuju i genetski tip), dok kod
magmatskih i metamorfnih stena oznaavaju sastav (po mogustvu i starost).
Kartirane jedinice u kojima nisu vrena dalja ralanjavanja oznaavaju se samo jednom
bojom, oznakom ili simbolom.
Boja kod sedimentnih stena prikazuje starost, dok kod magmatskih i metamorfnih stena
pokazuje njihov sastav. Kod sedimentnih stena su starije stene oznaene tamnijim
nijansama, dok je kod magmatskih obratno - svetlije nijanse koristimo za prikaz starijih
stena.
Litoloke oznake se koriste kao samostalne rafure ili kao dopuna boja, a prikazuju sastav
stena. Ostali opti simboli koji se koriste na kartama su u crnoj ili crvenoj boji, a ovde
emo prikazati samo neke od njih:
Crnom bojom - geoloka granica
- pokrivena ili aproksimativno locirana granica

makroflora

Crvenom bojom:
- - osa antiklinale
- - osa sinklinale
- rased

- metali
mt magnetit

Pb olovo
Zn zink
Cu bakar
- nemetali
az azbest
gi gips
gr grafit
kl kaolin
- duboke buotine
Kartiranje sedimentnih stena
Starost sedimentnih stena se na geolokim kartama, profilima i stubovima prikazuje
pomou simbola i boja:
Era

Perioda
Simbol
Kvartar Q
Tercijar Tc
Mz
Kreda K
Gornja Kreda K2
Donja Kreda K1
Jura J
Trijas T
Pz
Perm P
Karbon C
Devon D
Silur S
Ordovicijum O
Kambrijum Cm
Pr

Mezozoik

Paleozoik

Prekambrijum

Boja
bela
uta
svetlozelena
tamnozelena
plava
ljubiasta
smea
siva
sivosmea
svetlo plavozelena
tamno plavozelena
sivomaslinasta
ruiasta

Sastav sedimentnih stena se prikazuje litolokim oznakama koje se ucrtavaju ili tamnijim
tonom boje kartirane jedinice ili nekom drugom bojom, osim crne i crvene.
Glina
Aluvijum
Laporac
Uslojeni krenjak

Kartiranje intruzivnih magmatskih stena

Dubinske magmatske stene se na geolokim kartama izdvajaju po sastavu, sklopu i
starosti pomou simbola, boja i litolokih oznaka, a u legendi se reaju po starosti.
Granit - (), karmin crvena
Sijenit - (), karmin crvena
Gabro - (), zelena
Peridotit - (), sivozelena
Kartiranje vulkanskih kompleksa
Vulkanske stene se izdvajaju takoe po sastavu, sklopu i starosti bojom, simbolima i
litolokim oznakama.
Andezit () - narandasta
Dacit (q) - narandasta
Bazalt () - zelena
Kartiranje metamorfnih stena
Za izdvajanje metamorfnih stena po starosti, sastavu i sklopu se takoe koriste simboli,
boje i litoloke oznake.
Gnajs (G) - ruiasto
Masivni mermer (M) - svetloplavo
kriljac (S) - sivo
SPECIJALISTIKE KARTE
Specijalistike karte predstavljaju prikaz podataka jedne geoloke discipline, na pr.
Hidrogeoloke, Seizmike i sl.).
Inenjerskogeoloke karte
Inenjersko geoloke karte su specijalne geoloke karte 1: 25.000, na kojima su prikazane
opte inenjerskogeoloke odlike stena, litolokih tela, mesta pogodnih za otvaranje
majdana i ve postojeih majdana graevinskih materijala.
4

Pored uproene geologije sadre detaljne podatke o:

- tektonskoj oteenosti terena;
- stepenu povrinskog raspadanja;
- debljini zone raspadanja;
- klizitima;
- zonama razliitih vidova erozije;
- denudaciji, eroziji padina, fluvijalnoj eroziji i dr.
Hidrogeoloke karte
Hidrogeoloke karte su uproene geoloke karte koje sadre osnovne hidrogeoloke
karakteristike stenskih masa i opte stanje podzemnih voda u ispitivanom terenu. One
slue kao podloga za projektovanje detaljnih hidrogeolokih istraivanja i ispitivanja, kao
osnova pri reavanju vodosnabdevanja, navodnjavanja podzemnim i povrinskim vodama
i sl.
Hidrogeoloke karte prikazuju poloaj i rasprostranjenje, kvantitet i kvalitet podzemnih
voda i njihovu uzajamnu vezu sa litolokim sastavom, morfologijom terena i
atmosferskim i povrinskim vodama. Izrauju se na topografskoj osnovi 1:25.000 po
listovima Grinike podele.
To su ustvari uproene geoloke karte sa osnovnim podacima o:
- izvorima,
- mineralnim i termalnim izvorima,
- vrelima,
- bunarima,
- nivou podzemne vode
- prisutnosti arteske vode i njenoj dubini.
Seizmike karte daju podatke o regionalnoj i lokalnoj seizminosti terena (po MCS
skali) kao i dubine hipocentara.
Metalogenetske karte prikazuju pojave korisnih mineralnih sirovina.