10. praktika. KROMATOGRAFIA.

ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA
OINARRI TEORIKOA: Sarrera
Kromatografia teknikaren bidez nahaste baten konposatuak bereiz ditzakegu.
Kontrako eragina duten bi efektuk hartzen dute parte.
a) Atxikipena: Fase geldikor batek nahastea osatzen duten osagaiengan
eragindako efektua. Fase geldikorra euskarri solido baten gainean ezarritako
solidoa edo likidoa izan daiteke.
b) Desplazamendua: Fase mugikor batek nahastea osatzen duten osagaiengan
eragindako efektua. Fase mugikorra likidoa edo gasa izan daiteke.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

OINARRI TEORIKOA

Bereizi nahi den nahastea fase geldikorrean kokatzen da eta fase mugikorrak
sistema zeharkatzen du.

Hala, nahastearen osagaiak bi faseekin eratzen dituzten elkarrekintzen
arabera abiadura desberdinez desplazatuak izango dira.

Erretentzio eta desplazamendu prozesu horiek behin eta berriro gertatzen
dira. Horrela, nahastearen osagaiak bereiz daitezke.

Fase geldikorraren zehar fase mugikorrak eragindako osagaien migrazioari
eluzioa deritzogu.

Nahaste baten osagaien eluzioa.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

OINARRI TEORIKOA: Kromatografiaren erabilerak
1. Nahaste baten osagai kopurua ezagutzeko eta identifikatzeko patroiekin
konparatuz.
2. Konposatu-nahasteak bereizteko.
3. Purifikazio metodo bezala.
KROMATOGRAFIA MOTAK: Sailkapen ezberdinak
Fase geldikorraren (solidoa edo likidoa) eta fase mugikorraren
(likidoa edo gasa) arabera:
Mota

Fase geldikorra

Fase mugikorra

Solido-likido

Solidoa

Likidoa

Likido-likido

Euskarri solido bati lotutako likidoa

Likidoa

Likido-gas

Solido batean inpregnatutako likido ez

hegazkorra

Gasa

Solido-gas

Solidoa

Gasa

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

KROMATOGRAFIA MOTAK: Sailkapen ezberdinak
Nahastearen osagaien eta fase mugikorraren edo fase
geldikorraren artean agertzen diren elkarrekintzen arabera:

Adsortzio-kromatografia: Fase geldikorra solido polarra da. Era

honetan osagaiak adsorbatuta geratuko dira elkarrekintza polarren
bidez.
Zatiketa kromatografia: Nahastearen osagaiak fase geldikorrean
eta mugikorrean duten disolbagarritasun maila desberdinetan
oinarritzen da.
Ioien elkartrukaketaren bidezko kromatografia: Fase geldikorra
solidoa da non ioniza daitezkeen funtzio-taldeak dauden. Beraz,
funtzio-talde hauek fase mugikorrean dauden ioiengatik elkartruka
daitezke.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

KROMATOGRAFIA MOTAK: Sailkapen ezberdinak
Fase geldikorraren euskarriaren arabera:

Mota
Zutabe
kromatografia
Geruza fineko
kromatografia
(gfk)

Fase geldikorraren euskarria

(adsorbatzailea)
Beirazko zutabea

Aluminiozko, beirazko edo plastikozko xafla

betean adsorbatzailea ezartzen da

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

ADSORTZIO KROMATOGRAFIA

Fase geldikorra: solido polarra (adsorbatzailea)

Fase mugikorra: likidoa (eluitzailea)

Erabilgarritasuna: funtzio-talde desberdinak dituzten konposatunahasteak bereizteko.

Teknika mugatua: konposatuen polartasuna antzekoa denean zaila da

konposatuak bereiztea.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Fase geldikorra
Solido polar porodunaz osatuta dago.
Gainazalean
fase
mugikorrean
dauden
molekula
adsorbatzeko gai diren gune polar aktiboak daude.
Gehien erabiltzen den adsorbatzailea
aktibatua ere erabiltzen den arren.

silize-gela

da,

polarrak
alumina

Silize-gelaren kasuan, Si-OH eta Si-O-Si, eta konposatu organikoen

funtzio-talde polarren artean gertatzen dira elkarrekintzak.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Fase mugikorra
 Disolbatzailea non nahastearen osagaiak partzialki disolbagarriak diren.
 Fase mugikorraren polaritatea handituz doan heinean konposatuaren
eluitze-abiadura handituz doa.
Erretentzioa
(S) Solutu molekulak fase geldikorraren (X) gune aktiboetan adsorbatzen
dira eta eluzioak aurrera egiten duen heinean, solutu molekula hauek (M)
fase mugikorrean dauden molekula polarrengatik desplazatuz doaz.
Erretentzioak faktore hauen menpekotasuna erakusten du:
 Konposatuaren
polartasuna.
 Adsorbatzailearen natura
(alumina, silize-gela).
 Disolbatzailearen natura
(polarragoa

eluitzeabiadura handiagoa).

Polartasun
handiko
solutuak
erretentzio handiagoa pairatuko
dute, fase geldikorraren gune
aktiboetan sendoago adsorbatzen
baitira.
Ez
polarrak
direnak
errazago eluituko dira.

ordea,

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Polartasuna

Eluitze-ordena

Konposatu mota

Txikia

Erretentzio txikiagoa
(arinago eluitzen direnak)

Alkanoak
Alkenoak
Dienoak
Eterrak

Hidrokarburo
aromatikoak
Aldehidoak eta
zetonak
Esterrak
Handia

Aminak
Erretentzio handiagoa
(beranduago eluitzen direnak)

Alkoholak eta tiolak

Fenolak
Azido karboxilikoak
Azido sulfonikoak

Erretentzioa

Hidrokarburo
halogenatuak

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia
Beirazko, plastikozko edo metalezko xafla baten gainean 0.1-0.2 mm-ko
lodiera duen fase geldikorraren geruza itsatsita dago.

Rf-aren determinazioa:

Rf =

Konposatuak egindako distantzia

Disolbatzaileak egindako distantzia

Disolbatzaile-frentea

Rf =

Rf(A) =

XA
Aplikazio puntua

XB

Rf(B) =

Y
XA
Y
XB
Y

Rf(A) > Rf(B)

B, A baino polarragoa da

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia

Eluitzaile egokia
Osagaien Rf-a 0.3-0.5 tartean egon dadin disolbatzaile egokia aukeratu
behar da.

A+B osagaien nahasketa banatzeko

disolbatzaile egokia.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia

Prozedura esperimentala

Kromatografia- kubeta

Disolbatzailea

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia

Erabilerak
 Erreakzioaren bilakaera aztertzeko (erreakzioa jarraitzea)

Erreakzioa:

A+B

1. xafla

2. xafla

Erreakzio baten jarraipena geruza finezko

kromatografiaren bidez (monitorizazioa)

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia

Erabilerak
 Konposatu baten identifikazioa egiteko:

- Konposatu bat identifikatzeko, bere Rf-a patroi batekin konparatu behar

da plaka berean.
- Bi konposaturen Rf-a desberdina bada bi konposatu hoiek desberdinak dira.
- Konposatu desberdinek ordea, Rf berdinak izan ditzakete.

Bi konposatu desberdinak
izatearen frogapena

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

Geruza fineko kromatografia

Erabilerak
 Nahaste baten osagaien determinazioa.
 Konposatu baten purutasun maila konprobatzeko.
 Zutabe kromatografia burutzeko disolbatzaile egokiaren aukera egiteko.
 Zutabe kromatografiatik lortzen diren frakzioak analizatzeko.

Frakzioak

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

PROZEDURA ESPERIMENTALA

O
HN
H3C HC H2C
CH3

CH3

CH3
CH COOH

COOH
O
O
OH

Azido 4-isobutil--metilfenilazetikoa
(Ibuprofenoa)

4-azetamidofenola
(Parazetamola)

Azido azetil salizilikoa

(Aspirina)

H3C
O

CH3
N

N
N
CH3
Kafeina

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

PROZEDURA ESPERIMENTALA
1. Kromatografia plaka batean CH2Cl2/etanol 1:1 nahastean disolbaturik dauden
Ibuprofenoa, parazetamola, aspirina eta kafeina aplikatzen dira. Hauetaz gain
osagai guztiez osatutako nahasketa aplikatzen da.
2. Plaka eluitzailea dagoen kubetan sartzen da. Disolbatzailearen frontea plakaren
goialdetik 1 cm-tara heltzean atera.
3. Azkeneko hau disolbatzaile ezberdinetan errepikatu eta konposatu
bakoitzarentzat baldintza egokienak aurkitu.
4. Argi ultramorearen bidez plakak errebelatu eta konposatu bakoitzaren Rf-a
kalkulatu.

10. praktika. KROMATOGRAFIA. ANALGESIKOEN IDENTIFIKAZIOA

PROZEDURA ESPERIMENTALA
5. Analgesiko bat hartu eta espatulaz birrindu. CH2Cl2/etanol 1:1 nahastean
disolbatu eta 100oC-tan berotu guztiz disolbatu arte.
6. Analgesikoa plakan aplikatu nahastearen patroiarekin batera (ibuprofeno,
parazetamol, aspirina eta kafeinaren nahastea).

EMAITZAK:
 Ibuprofenoaren, parazetamolaren, aspirinaren eta kafeinaren erretentzio
faktorearen (Rf) kalkulua.
 Osagai bakoitzaren banaketarako eluitzaile egokiena eta erabilitako analgesikoak
osatzen dituzten substantziak adierazi.