You are on page 1of 134
BO GIAO DUC VA DAO TAO TRUONG DAI HOC VINH AU THI QUYEN QUY TRINH HINH THANH NHUNG THAO TAC CO BAN BE GIAICAC DANG TOAN PHAN SOLOP 4 CHUYEN NGANH: GIAO DUC HOC (BAC TIEU HOC) MA SO: 60.14.01 LUAN VAN THAC SI GIAO DUC HOC Ngu®di huéng din khoa hoc: PGS.TS. NGUYEN BA MINH VINH - 2011 LOILCAM ON Dé hoan thanh lugn van thac sf nay, véi tinh cdm chan thanh cho phép t6i duge t6 long cam on séu sic dén: - BGH nha tring, khoa Sau dai hgc, khoa Giéo duc truéng Dai hoc Vinh 44 tgo diéu kign thufn Igi cho t6i duge hoc tap, nghién ctu hoan thanh cée chuyén d8 cia bac dio tao Sau dai hoc. - Cac thay gido, cé gido, cdc nha khoa hoc da giang day va gitip dé tdi trong suét qué trinh hoc tap va nghién citu. - Toi xin duge t6 lng biét on sau sic dén PGS.TS Nguyén Ba Minh - Nguoi hung din khoa hoc da tan tinh gidp d6, chi bao tdi trong sudt qué trinh hoc tp, nghién ciru va hodn thinh ludn van, - Téi xin chan thinh cam on Phong Giéo duc va Dao tao Ditc Tho, Ban gidm higu, gido vign va hoc sinh cia céc trudmg Tiéu hoc da nhigt tinh eng tic va tao diéu kién dé t6i hoan thanh luan mn. = C6 duge thanh qua nay, t6i v6 cing biét on dén gia dink, ban bé, ngudi than, déng nghiép da gidp dd, dong vin ti trong sudt qué tinh hoc tap va nghién ctu. fic di ban than da rt c6 ging nhung lugn van khong trénh khéi nhing thiéu sét nbdt dinh, Téc gid rdt mong nhan duge nhiing ¥ kién déng g6p cia quy |, ban bé va ding nghiép. Xin chan thanh cam on! Vinh, thdng 1] nam 2011 Tie gid Au Thi Quyén MYC LUC MO DAU.. . . Chuong 1: CO SO LI LUAN VA THY TIEN CUA BE TAL.........00000000 1.1. Co sé ly luan.... 1.1.1, Lich sir van dé nghién ctu... 1.1.2. Mat sé khdi niém co ban 1.1.2.1, Thao téc..... 1.1.2.2. So dé thao té 1.1.2.3. Thao tée eo ban 1.1.2.4, Hanh dong .. 1.1.2.5, So dé hanh dong 9 1.1.2.6, Ban chat thao téc theo quan niém ciia Piagié va cdc nha Tam li hgc hoat dong... 1.1.2.7. Bai tp, bai todn, bai todn phan s6 12 1.1.3, Cae dang todn phan sé lép 4. 13 1.1.4, Dac diém tu duy cia hge sinh tiéu hoe 20 1.1.5, Nhiing thao téc co ban dé gidi cdc dang toan phan s6 lop 4. ee 21 1.2. Co sé thye tién cua 125 1.2.1, Thyc trang ky ning giai todn phan sé ciia hoc sinh l6p 4...... seen 25 1.2.2. Thuc trang hinh thanb céc thao téc giai ton phan s6 lép 4.. 26 1.2.3. Thyc trang nhan thie vé quy tinh hinh thanh nhing thao téc co ban dé gidi cde dang toan phan s6 lép 4.... 232 thire cba hoc sinh lép 4 vé quy trinh str dung thao tac dé giai cc dang todin phan SO.....ccsssssssessssssessssssseuussssesunasssesusasseeunaceeeeunseessenaceesunseeee 32 1.2.3.2. Thut trang aia vide sir dung thao te dé giai mét 96 dang tod phan s6 6 lop 4.....35 1.2.4, Thye trang k¥ nang t6 chite huéng din cia GV trong vigc hinh thinh é cdc dang toan phan sé lép 4 4B AB nhiing thao tc co bin 1.2.4.1, Thue trang ky nang hwéng dan cia GV . 1.2.4.2. Dénh gié thy trang ki ning 16 chite huéng din cha GV trong vige hinh thanh nhig thao tac co ban dé gidi todn phan s6 16p 4... ccserererneeeneee 58 Tiéu két chwong 1... ee we 4 Chuong 2: NOI DUNG VA QUY TRINH HINH THANH NHONG THAO. TAC CO BAN DE GIAI CAC DANG BAI TOAN PHAN SO OLOP 4......... 56 2.1. Nguyén tie xy dyng ngi dung va quy trinh hinh thinh nhing thao téc co HS l6p 4 56 ban dé giai ic dang todn phan sé c 2.1.1, Nguyén tée dam bao tinh myc tiét........ 56 2.1.2. Nguyén tic hé théng. ese ose ose sone 56 2.1.3. Nguyén tée higu qua... 56 2.1.4. Nguyén tic kha thi... 56 2.2. Xay dyng nhiing thao tc co ban dé giai cdc dang todn phan sé cho HS a 7 2.3. Quy trinh hinh thanh cc thao tac co ban dé giai_ cdc dang todn phan sé 58 58 2.3.2. Xée dinh cdc thao t4c co ban cia timg dang todn 60 (6 chite hinh thanh edc thao téc giai todn cho timg dang todn cu thé...... 64 Tiéu két chuong 2... 2.97 Chuong 3: THUC NGHIEM SU PHAM............ vee sone DB 3.1. Gidi thigu khdi quat vé qué trinh thyc nghiém.. 98 3.1.1. Mue dich thyte nghigm....c cscs: 98 3.1.2. Nguyén tic tién hanh thye nghiém......... 98 3.1.3. NOi dung thyte nghiGm .......s.sonensnenennsnananenttinnnsnneneses OB 3.1.4. Phuong php thyte nghigm........ccsesesnstteneeesnseteseses 100 3.1.5. TS chite thyte nghiGm sconces: 100 100 3.1.5.1, Xéc dinh thai gian thyc nghiém. 3.1.5.2. Chon co sé va déi tugng thye nghigm 100 3.1.5.3. Chon bai thyc nghiém.. 101 3.1.5.4, Soan giéo dn thye nghiém......... ceecetsensecnteeisetieesseateceteeee 101 3.1.5.5. Tiém hanh thyre nghigm occ cecenensennnsnenennnnntnnanenennee LB 3.1.5.6. Kiém tra, danh gid két qua thye nghiém. 3 3.1.5.7. Xirly két qua thy nghiGM.....cccsoicsssesensenensnenaeensennsee LS 3.2. Két qua thye nghiém 116 3.2.1. Két qua linh hi tri thitc..... .. 116 3.2.2. Két qua hinh thanh ki ning, 7 3.3. Két luan chung vé thuc nghiém su pham.......ccsesssseesseseeeees see ID KET LUAN VA KIEN NGHI ese ose ose soe 121 1. Két lun... 121 2. Kién nghi. 122 TAI LIEU THAM KHAO.. cess sosessnsseessnssssesnnssestensceesensee 123 PHY LUC. 124 DANH MUC CAC CHU VIET TAT HS: GV: GVTH: TH: HSTH: MSCNN, Hoc sinh Gifo vien Gifo vién tiéu hoc Tiéu hoc Hoc sinh tiéu hoc Sach gido khoa Miu sé chung nhé nhat DANH MUC CAC BANG VA BIEU DO Trang Danh mye bing: Bang 1.1. Mite 46 t6 chite hinh thanh thao tc giai todn phan s6 cia HS l6p 4. ....27 Bang 1.2. Mite d6 thé hign trong gido an vé vie t6 chttc hinh thanh thao tae gidi ton phan sé ciia HS 6p 4...... 27 Bang 1.3: Két qua diéu tra nhn thie cia HS Iép 4 vé quy trinh str dung nhing thao tac co ban dé giai cdc dang toan phan sé...... 133 Bang 1.4: Két qua khdo sit thyc trang ciia vige str dung thao tic dé gidi cde dang toan phan s6 6 lop 4 36 Bang 1.5: Két qua khdo sat thyc trang ky nang hung din cia GV vé quy trinh hinh thanh thao tac dé gidi todn phan s6 cho HS 6p 4....cccccsssssssessssssesenenseeee 49 Bang 1.6: Thyc trang k¥ ning té chitc huéng dan cua GV trong viéc hinh thanh nhing thao tac co ban dé giai céc dang todn phn sé lép 4. 154 Bang 3.1: Két qua diém s6 ctia HS conn 116 Bang 3.2: K&t qua hgc tap cia hgc sinh thy nghiém va déi ching: 116 Bang 3.3: Mite d@ dc lap cia HS trong gid hoe: 118 Danh myc biéu 46: Biéu d6 3.1: Két qua hoc tp cia HS thyc nghiém va déi chtmng ..... soe IT 5 3.2: Mite 46 hoat déng déc lép cia HS trong gig hoc 118 MO DAU 1. Ly do chon a@ tai Muc tiéu ciia vige day, hoc mén Toén 6 TH hign nay khong phai chi han ché 6 vige cho HS hoc thuée cde cng thitc, quy tic ton hoc hay rén luyén ky nang tinh toan, do dac, tim ra két qua cho nhiing bai todn c6 sin ma quan trong phai 1am sao trang bj cho HS céch ty hoat dng va tyr phat hign ra kién thite If thuyét, tao cho c: em kha nang ty hoc, kha nang khdi quat hod vira strc, kha nang nam ving kién thir ly thuyét cu thé va kién thie triru tuong. Qua 46, hinh thanh & céc em HS kha nang dua ra duge cdc bude gidi quyét cdc bai tap cing nhu cc tinh huéng da dang nay sinh trong hoc tap va trong dai séng. O bac TH, hoc toan thyc chat 18 hoc 1am todn. Song dé 1am duge todn thi vigc nim khdi nigm, nim duge cdc bude hay thao tac 1am bai dé van dung gidi toan c6 vj tri hét stic quan trong. N6 thé hign 6 nét nang lye van dung céc khdi nigm, cée tri thire toan vA su dung linh hoat cia tré, Trong todn hoe néi rigng va trong céc mén hoc khéc néi chung vige nim duge khdi niém, duge céc thao tac giai quyét van dé 1a chia khoa dé giai quyét cdc bai tap tip theo cia bai hoc. Dé gidp HS nam khai niém, van dung céc thao tac mot cach dé dang, link hoat va nhé vimng chic. Trong day hoc nguéi GV ludn té chire cho HS hoat d6ng va ty tim ra céch gidi bing chinh hoat dng ciia minh thong qua cc bude Fam hay cAc thao tac cu thé, Tir céc thao tac cy thé céc em chuyén tai nhing kién thire chua biét d4i véi ban than trude d6 thanh kh4i nigm cho ban than. Vige str dung céc thao tc trong hinh thanh khdi niém cing nhu giai todn gitp HS khong, nhiing ty minh tim ra khai nigm va xac dinh cdc bude giai cho bai toan mgt céch 10 ring, day di ma qua d6 cdn git HS rén tu duy logic, kha nding trinh bay 10 rang mach lac, gitip phat trién ki nang trinh bay van dé. Vi vay thong qua céc thao téc da lién két duge cdi da cho cia bai todn voi cai chua biét phai tim trong mot méi quan hé toan hoc tru tugng ¢6 tie dung quan trong trong vige gitip HS. dinh huéng tim cach gidi déng thdi gidi bai toan day di cdc bude, trink bay bai 2 gidi mOt cach dé hiéu dé nim va ghi nhé sau sic hon. Chinh vi vay trong viée hinh thanh khdi nigm hay giai cdc dang toan can huéng HS hoat déng bang cac thao téc cy thé, hop If. ‘Xuat phat tir tim li HSTH nhat 1a HS dau cap TH. Tu duy ctia é em bac TH chuyén dan tir tinh true quan cy thé sang tinh triru tugng, khai quat. Déi voi HS 16p 4 - Giai doan 2 6 TH thi tr duy tre quan cu thé d chuyén din sang tw duy tritu tuong. HS da nim duge ban chat cia su vie hanh déng, 4 buéc ddu c6 kha nang tu duy thuan tuy tinh than, tri tué bén trong. HS can ctr vao truc quan cu thé dé triru tugng hod va kh4i quét hod nhing dau higu bé ngoai cia st vat. Tu duy cia HS lép 4 bude dau da thoat khéi tinh cu thé, nhan thite duge ¥ nghia cua sy vat, 1am quen véi suy luan dé rit ra két Iwan. Vi vay viée can thiét 6 giai doan nay 1A hinh thanh cho cc em nhiing thao tc co ban cy thé trong hoc tp néi chung va hoc mén todn néi riéng. Trong thye tign ging day toan & TH, da phin HS cdn ling ting trong cc bude giai tofn, dic bigt déi v6i ndi dung todn phan sé véi nhiéu dang todn khéc nhau nén HS thudng ling ting trong céc bude giai, Mdt trong nhing nguyén nhan co ban 1A HS chua duge chudn bj cho vige 1am quen véi tu duy tritu tong, khdi quét ma céc thao tdc khéng chi gitip cho HS di tir cw thé dén triu tuong, tir ci khé hiéu dén cdi dé hiéu qua céc thao tac gidi todn. Dang thoi cdc thao tac gidi todn khdng chi gitip vach cho HS tm hiéu dé tofn va dinh hudng gidi mot cach dé dang ma cdn gitp HS suy nghi tfch cyc, tim tdi phuong phap tét nhat dé gidi bai todn, gidp céc em nim chic va van dung dugc kién thie str dung céc thao t4c, m6 hinh trong viée hinh thanh c4c kh4i nigm. Todn hoc sé tao diéu kign cho HS tiép thu kién thire mét cach sau s&c, chic chin. HS thay r6 duge ¥ nghia logic ca nhiing méi lién thugc toan hoc va trong qué trinh sir dung sé dao sau, cling cé tw duy tofn hoc. Sir dung. thao téc trong day todn 6 TH néi chung, day cac khéi niém todn néi riéng sé tao ra nhiing diéu kign tdt nhdt dé diéu khién qué tinh hoe t4p cia HS (chinh qua cdc thao tde Fim vige va tir ede m6 hinh ton hoc, HS ty xy dyng sé gitip GV phan doan céng vige cita cdc em 06 duge tién 3 hanh toi chay khdng, em nao cin duge gitp d6). Dac biét vige HS dua ra chinh xéc, diy dit cdc thao téc 06 ¥ nghia gido duc rat ldn, gitip cho HS c6 mét tu duy logic, chat ché, tgo hing thi tim nhiing 16i gidi thong minh, chinh xéc, khuyén khich céc em tim ti cdch gidi hay, lam gidm sy mét moi va nang cao nudi d- uGng su chit ¥ cua céc em. Nhu vay vai trd cila sit dung céc thao tac trong day tofn 1a rét 1én, nhung mét s6 GV chua c6 nhigu kinh nghiém va phuong phdp khi hudng din HS sir dung céc thao téc gidi toan, hay HS sir dung chua hop ly nén higu qua cha cao. Xudt phat tir nhiing 1¥ do co ban trén, chting t0i da tién hanh nghién ctu dé ai: “Quy trink hinh thanh nhimng thao tac co ban dé gidi cde dang toan phan sé lop 4”. 2, Mue dich nghién cou Xay dung quy trinh hinh thanh nhiing thao téc co bain dé gidi cdc dang todn phan sé 6 lop 4 nhim nang cao chat lugng hgc tap mén toan cho hoc sinh TH. 3. Khach thé, pham vi nghién cru Qué trinh gi 4. Déi twong nghién cru todn phan s6 ciia hoe sinh I6p 4, N@i dung va quy trinh hinh thanh nhiing thao tc co ban dé giai cée dang toan phan sé lép 4 cho HSTH. ja thuyét khoa hoc Néu xay dung duge quy trinh hinh thanh nhdng thao tée co ban dé cée dang toan phan sé cho HS lép 4 thi sé gitip c&c em giai quyét dirge nhing kh6 khan trong vigc gidi todn phan sé 6 TH. 6. Nhigm vu nghién cia 6.1. Nhigm vy nghién citu Iy lun. Khai quat hod eéc tri thitc ly 1nd ign quan dén van dé nghién ciru. 6.2. Nhiém vu nghién ctu thyc tién. ~ Nghién ctru thy trang ky nang giai toan phan sé cua HS lép 4. ~ Nghién ciru thyc trang hinh thanh ede thao te gidi todn phan sé lép 4. - Nghién citu thye trang nhan thitc va ky ming cua GV trong vige hinh than 4 nhiing thao tc co ban dé gidi todn phan s6 cho HS lép 4. 6.3. Dé xuat ni dung va quy trinh hinh thanh nhing thao tac co ban dé giai cae dang toan phan sé lép 4. 7. Phuong phap nghién ciru Khi nghién ciru dé tai nay, ching ti sir dung déng bé cc phuong phap sau: 7.1. Phuong php phan tich tai ligu. Nham lam ro vé mat ly thuyét quy trinh hinh thanh nhing thao tac co ban dé giai cdc dang ton phan sé cho HS lop 4 7.2. Phuong phdp quan sét Quan sat vige day, hgc eta GV va HS dé phan tich thu trang, fim hiéu tinh kha thi cia vigc dua ra quy trinh hinh thanh nhiing thao tac co ban trong viée gidi cée dang todn phan lép 4. 7.3. Phuong phdp diéu tra XAy dung b6 anket dé didu tra thye trang sir dung cdc thao téc trong gidi todn phan $6 lop 4 Phéng van, toa dam, trao déi dé ndm bat tinh hinh sit dung thao tc trong giai todn phan sé lop 4. 7.4, Phuong phdp thye nghigm su phan Ding di ‘4c dang bai ton phan sé cho HS lop 4 nghigm higu qua cia vige sir dung quy trinh hinh thanh thao tée 8 7.5. Phicong phdp todn thong ké Ding dé xir ly sé 1igu. van 8. Déng gép cia lud - Luan van lm séng 6 co sé ly ludn 06 lign quan dén quy trinh hinh thanh nhiing thao téc co ban dé giai c4c dang toan phan sé 1ép 4 nhiim nang cao chat lurgng hgc tép mén toan cho HS lép 4. ~ Luan van chi ra duge thyc trang nh§n thite vé cdc thao tac gidi toan phan sé clia HS lop 4. - Lugn van xay dyng duge n6i dung va quy trinh hinh thinh nhimg thao 5 tac co ban dé gidi cdc dang todn phan sé 1dp 4. 9, C4u tric lun vin Ngoai phan mé dau, két lun, danh muc tai ligu tham khdo, phy lyc, lun vin c6 3 chuong: Chuong 1: Co so1y luan va thye tién ctia dé tai Chuong 2: Noi dung va quy tinh hinh thinh nhiing thao tée co ban dé gidi cdc dang toan phan sé lop 4 Chuong 3: Thye nghiém sur pham Chuong 1 CO SO Li LUAN VA THUC TIEN CUA DE TAI 1.1. Co sé ly Iuan LLL. Lich sit vin dé nghién cia Tir thé ki 20 nha Tam ly hoc ngudi Thuy St Piagié da phé phdn phuong, phap gido duc truyén théng 4p dat, cudng ép do thiéu hiéu biét vé sy phat trién trf tué cia tré em déng thdi 6ng chi ra ba van dé trung tam cta su nghiép gido dye 1a phai x4e dinh duge myc dich, ni dung ciia gido duc va phai hiéu duge day dit céc quy ludt ciia sy phat trién tri tué cita tré em Lim co s6 dé tim ra cae phuong phép gidng day va gido duc thich hgp. Va éng khing din phuong phép gido duc hoat d6ng trong gido duc tré em thanh céng tét hon hin céc phuong phap khdc trong viée giang day. Tir dé Piagié da xay dung ca mét ly thuyét vé sy phat sinh va phat trién tri tué c4 thé. Theo Ong: “Qué tinh phat trign tf tué véi phuong phip tigp can tw duy bign chimg tao nén mt co sé khoa hoc khé chic chin cho Tam ly hoc pha trién: Tri thie nay sinh tir hanh dong, phat trin tam 1y tyu trung Tai 1a phat trién trf tug cing véi tinh cam, xiie cam bao gém qué trinh nay sinh, hinh thanh va phat trién, tir cam gide van d6ng: tién thao téc, thao téc cu thé, thao téc hinh thife... qua qué trinh ngi tam hod”. Ong dinh nghia tri tug (théng minh) 1a sy thiét lap va van hanh céc thao tac duge sip xép can thin va cé kha nang chuyén hod qua lai. Ong da dua ra qué trinh hinh thanh cc thao téc “cy thé” nhu sy két hgp hai lép hay phép cng hai con sé 1 nhitng hanh d6ng chon loc trong sé nhimg hoat dong khai quat nhat. Va kh4i nigm bao tén cé thé ding lam chi sé Tam ly hoc ciia qué trinh hoan thanh mét cdu tric thao tée. Qué trinh hinh thanh thao téc duge chia lam 4 giai doan co ban: 2 tudi) + Giai doan cim gide van d6ng (tir 0 + Giai dogn tién thao téc tu duy (tir 2 dén 7 tudi) 7 + Nhiing thao tac cy thé (7 dén 11 tudi) + Thao tée ménh dé logic hay nhiing thao téc hinh thite (tir 11-12 dén 14-15 tudi) Tuy nhién nhiing nghién citu cia ng 1A nhiing nghién ciru chung ve ly thuyét thao téc va vé sy phét trién tri tué. Bén canh dé trong xu hudng gido duc ngay nay céc nha st pham ngay cang chit ¥ hon dén van 48 giéo duc cho HS c&ch suy nghi, cach lip Iu4n, céch giai quyét van dé théng qua céc hoat dng tich ct c. Mét trong nhing muc tigu cét 161 cla qué trinh day hoc trong nha trudng néi chung va trong truéng Tiéu hoc néi rigng 18 hinh thanh va rén luyén cho HS phuong phap ty hoc, phuong ph4p phat hign va gidi quyét van dé thong qua cic thao tac. N6i cach khae thyc tién day hoc 6 trxdng TH, day hoc cée mon hoc 6 TH dat ra cho mdi GV nhigm vy hinh thinh céc thao téc. Vigc nghién ctu dé dua ra cdc phuong phip tac ddng gitip HS ty gidc hoat dng tich cyc hon trong hoat d6ng hoc néi chung va céc thao tc co ban giai todn phan s6 néi riéng thi chua c6 mét nghién ciru nao dé cap dén Chinh vi ‘ong tinh nghién ctu ciia ching 16i tap tung di sau vao nghién ctu quy trinh hinh thanh nhiing thao (4c co ban giai toan phan sé cho HS lép 4 dé gitp HS ki nang sir dung thao tac dé giai mét sé dang toan phin sé g6p phan vao viée déi méi phurong phdp day hoc, nang cao chat lugng giai ton phan sé cho HS lép 4. 1.1.2. M6t sé khdi nigm co bin 1.1.2.1, Thao tée Thao tac 18 thyc hién nhimg déng téc nht dinh dé lam mét viée gi 46 trong san xuat. [13, 57] Thao téc 1A thye hign nhing dong tac ki thudt dé 1am mét viée gi 6.[14,45] Thao tac 1a co cdu ki thudt ciia hanh dong, 1a phuong thite trién khai cia hoat ddng [10, 579] Thao téc (Operations) 1a céc hanh dong di duge chuyén vao bén trong (hanh dong bén ngodi duge ndi hign) va da duge rit gon. 8 Nhu vay cé thé hiéu: Thao tac la chi vige the hign nhitng d6ng tac theo trinh tw va yéu cdu kj thudt nhat dinh. Déi tung cia thao tac khOng phai 1A nhiing sy vat c6 thye ma 1a nhing hinh an, biéu tuong, kf higu. Thao t4c khOng phai 1a don vj tam If ddc lap, nb khong cé myc dich rigng, chi 1a phwong tign dé thy hién muc dich ciia mOt hoat dong nao d6, 1.1.2.2, So dé thao tée ‘Thao tc tri tué duge hinh thanh thong qua viée hinh thanh hanh dong trf tue, Dang cée hoat dong Cha thé Déi tugng ¢ > Hoat dong Dong co Hanh dong Mue dich ¢ Thao tée Phuong tién San phim 1.1.2.3, Thao tée co ban Thao tac co ban 1a chi viée thyc hign nhiing dng téc theo trinh tyr va yéu cu ki thuat nhung cét Idi va can thiét nhat trong hé théng thao tac. 1.1.2.4, Hanh dong Hanh dong duge A.N.Lé6nchiev dinh nghia 1a qué trinh bi chi phéi béi bigu tung vé két qua phai dat duge nghia la qué trinh nhim mot mye dich duge § thite.[12, 71] ‘Trong tinh hudng doc lap, hanh dong duge thye hién nham gidi quyét hai cau hoi: Dat duge edi gi? Va dat duge cdi dé bing céch nio? Myc dich cita hanh dong Khong chi chita dung ngi dung d6i tugng ma cdn bao him céch Lam ra n6. Con qué tinh chuyén hod hinh dong thinh thao tic 12 qué tinh luygn tap hanh dong va chuyén hanh dong da duge luyén tap vao qué trinh thye hién hanh dong khée, sau khi tin hanh “ki thugt hoa” hanh dong d6 (tite 1a tuée bo muc dich ciia n6). 9 Hanh dong (Action) la cdch ting xit ctia cd nhén d6i v6i su tae dong cia cde yéu 16 méi truong bén ngodi. 1.1.2.5. So dé hanh dong So dé hinh thinh hanh dong tri tug em 1 céng trinh cia nh’ Tam 1y hoc Lién X6 ci P. Ia, Galperin. Ong da tap trung nghién citu va xdc lap duge cde buée cia qué trinh hinh thanh hanh dong tri tue. Buée 1: Lap co sé dinh huéng cia hanh dong. Buéc 2: Hanh dong véi d6 vat hay vat chat hoa Bude 3: Hanh dgng néi to khong ding dé vat Buéc 4: Hanh dong véi li néi tham Bue 5: Hanh dong rit gon véi Idi néi ben trong. 1.1.2.6, Ban chat thao tée theo quan nigm cia Piagié va cae nha tam ly hoc hoat dong Thao tac 1a cai din ra bén trong, né cé tinh rit gon tdi da chi cdn Iai so dé tre nén co d6ng, linh hoat. Thao téc c6 thé hue hién hoa vao nhau. Thao téc quy dinh phuong thitc va trinh d6 ciia hoat déng trf tué, Xudt phat tir hanh dong, thao tée duge hinh thanh tir hanh dOng. Tir dé nang lye ciia con ngudi c6 ban thao tic, ‘Theo J.Piagié hanh dong trong tam Ly hoc hoat dng nit gon, chura dé cap dén tinh mye dich. Cdn thao tée mang tinh myc dich tite ¢6 myc dich 13 rang, Vi vay hanh déng tri tué 1a hanh déng c6 myc dich, c6 sir dung céng cu. Ma cing cu 1a noi két tinh nang Ic ngudi, nang luc ngudi nay durge xéc lap bai mgt chudi thao t4c tuong img. Chudi thao téc tuong img 1am nén phuong thite va trinh 49 hoat dng cia tri tué Tir quan diém vé ban chat thao tac ciia ning luc ngudi (trf tué). Céc nha tm If hoe hoat déng cho ring: Khai nigm 1A nang Iye thyc tién ciia Lodi nguai, duge két tinh Iai, duge giti vio déi tugng, ning lye nay duge xéc lap bai mot chudi thao téc va duge sip xép theo trat ty tuyén tinh. Trén co sé d6 khi t6 chite day hoc hinh thanh khdi nigm chting ta cin chuyén ngi dung day hgc thanh myc dich cia hanh dong hgc va xdc dinh nhiing 10 céng cu can thiét hay cdn goi 1a chudi thao téc co so dé HS cé thé thyc hign hanh dng lam ra sin phdm - Day chinh 1a muc dich cia thao tac. Sau khi xdc dinh dugc ban chat khéi niém tic 1a chuéi thao téc can thyc hign va lya chon vat ligu su pham dé t6 chite cdc hanh dong hoc tap nham hinh thanh & HS nhing thao tac lam nén ban chat cia khai niém. Déi véi J.Piagié, trf tué 06 ban chit thao tac va duge tré em x4y dung nén bang chinh hanh déng cia minh. Su phat trién trf tué durgc hiéu IA su phat trién hg théng thao tac. Thao téc dé 14 hanh dng bén trong, né duge nay sinh tir cde hanh dong c6 déi tugng bén ngodi. Thao tae va hanh dong c6 chung légfe, tuy nhign khée véi hank d6ng thao téc c6 tinh rit gon va déi tugng ciia né khong phai 1A nhiing sy vat c6 thye ma 1a nhiing hinh anh, biéu tuong, ki Thao tac c6 tinh chat thudn nghich, bao tén va tinh lién két. Céc thao tac duge cau tric thanh thé théng nhat dinh (cau tric thao tac). Thao tac tri ué khong cé sn trong dau dita tré, cfing khong nam trong déi tugng khach quan, ma duge hinh thanh ngay trong mdi téc dong qua lai gidta chu thé va déi tuong, thdng qua hanh dng, c6 nghia 1a dita té xay dung cdu tric trf tué cho minh. wu ds Thoi ki dau é em tién hanh thao tac véi vat thé cy thé. © vat ligu cu thé duge thay bing kf higu, khéi niém, ménh dé... Tri tué duge phat trién t6i mife thao téc hinh thite = mire truéng thanh, Theo A.N.Leonchey va céc nha tam If cing xu huéng gidi thich thao téc c6 phan khéc véi J-Piagié. Cac nha tam If hgc nay giai thich hinh déng va thao téc trong cdu trac chung cita hoat déng. Theo dé hanh ddng rf tug duge hiéu 1a hanh déng tam If tron ven, chiu sy chi phdi boi mot muc dich ¥ thite, cdn thao tac 1A phuong tign, 1a co cau ki thuat dé trién khai dén muc dich dé. Thao tac khdng 6 mye dich tam If riéng. Céu tnic cia thao te duge dinh hinh trong céc phuong tign (cOng cu) ki thudt tron ven, chju su chi phéi bai mot muc dich § thite. Vi vay, qué trinh hinh thinb thao téc thye chét Ja qué trinh hoe céch sit dung céc cng cy d6. Thai ki dau qué trinh hoe nay chinh 1a hanh dng tam Ii. Sau d6 hanh déng dugc luyén tGp va ki thuat hod dé tré thanh thao téc. Nhu vay ul mic dit thao tc khéc hanh déng nhung né duge sinh ra tir hanh dng, ki thugt hoa n6, tude bd muc dich va chuyén né vio trong mét hinh déng khéc. Khi chuyén thanh thao tac, hanh ddng duge rit gon va thudn thuc. Vige phan logi thao t4c theo céc nha tam If hgc nay, dya vio phan loai hanh dong. Dé goi tén hanh dng ngudi ta cn cit vio cc hinh thite thé hign cia 6i tugng va phuong tign ma né sit dung, Cé ba hinh thitc hinh dong: + Hanh dong vat chat, c6 di tuong 1a cée dang vat that va phuong tign ciia hanh dng 18 céng cy ki thuat. + Hanh d6ng tinh than, c6 déi tugng 1a cdc hinh anh tim Ii, cdc dang ki hiéu. + Hanh dong tr 6c c6 déi tong 1a ¥ nghia cia chi thé va cong cy 1a ngon ngit bén trong (1a ng6n ngit khong Jai, hudng vao bén trong chil thé, né chi lA nhiing ki higu co dng chita nghia khéch quan cia sy vat va ¥ nghia cia cho thé vé sur vat dé). Tuong ing véi ba hinh thire hanh dng trén c6 ba logi thao téc: Thao téc at (thao tdc trén vat that); vat cl Thao téc tinh than (thao téc bang céc loai hinh anh tam If, kf higu, ng6n ngit); Thao téc trf 6c (thao tac bing ng6n ngit bén trong Déi voi cdc nha tam If hoc c6 quan diém trén, viéc x4c dinh trinh 6 tri tug khong chi dya vao sy hign dign cia thao téc ma cdn phai cn cit vio cach trién Khai cic thao téc dé dén myc dich. Nghia 18 cin cir vio phuong tién va cich sir dung n6 cia chi thé. Nhu vay trong cach giai thich cia cfc nha 1 If hgc hoat d6ng, n6i hanh dOng 1a cha yéu huéng t6i tinh tron ven va tinh mye dich cia n6, con néi tdi thao téc 1a huréng toi co cdu ki thudt cia mét hnh dng nhat dinh. Trén co sé dé dé thyc hién mt hanh dng nao dé, ft nhat phai thod man hai digu kign: Mét mat vé phia chi thé phai ¥ thitc duge biéu tugng vé can hinh thanh tie 18 phai tr lai duge cau hoi dat t6i cai gi? Mat khac khdch quan, hanh déng bi chi phéi bai hai yéu t6 dé 18 nhiing hoan canh vat chat bén ngoai (xd hoi ty nhign...) va logie ki thudt dé hinh thanh déi tugng, tie 1 phai tra loi duge cau hoi dat tdi cdi dé nhw thé nao? Hay ndi céch khéc hanh 12 d6ng phai thyc hign nhigm vy (nhigm vy 18 mye dich duge dé ra trong nhing ho&n canh nhat dinh). Muén vay phai e6 phuong thie hanh déng va A.N.LéOnchiev goi né 18 thao téc. Thao téc kh6ng phai 1a don vj tam If dc lap, né khong c6 mye dich riéng, chi 18 phurong tign dé thyc hign myc dich mt hanh ding nado 46. N6 thuan tuy 18 co cdu ki thudt, m4y méc cla hanh déng, n6 v6 hdn cé thé duge théo lip, dip v6, chip ghép va ty do tham gia vao bat ki hanh dong nao néu hanh d6ng dé phir hop véi né vé logic. Néi chung, s6 phan cua thao tac 1a sém hay mu6n cing tro thanh chite ning clia m4y méc, Mgt khdc thao tc khéng phy thudc vio hanh dng ma nguge lai tién tinh tién tdi muc dich phy thuge vao cdc thao tae nay. Hién nbién 14 cing véi mGt mye dich nhung trong nhiing diéu kign khée nhau, chi thé hanh dng phai c6 e4c thao téc khéc nhau, Thao tc 6 chitc nang va sé phan khéc véi hanh déng, nhung lai duge sinh ra tir hanh déng, né 1A két qua ca vide cai té hanh d6ng, do viée dua hanh dng nay vao hanh dOng kia, hay do dién ra ki thuat hod hanh dng. 1.1.2.7. Bai tp, bai toan, bai toan phan Trong "Hé théng thugt ngi trong cong nghé gido duc” ciia Hé Ngoc Dai 6 viét [1,7 yéu té va mdi lign hé cau thanh khdi niém, nhung con chua tung minh (con tritu tugng). Giai bai todn bing mét sé hanh ddng hoc, bat dau tir hanh dong phan tich, nhim phat hién ra nguén géc ciia khai niém, cdc yéu té cau thanh khdi nigm, mdi lign hg 1am nén cu tric lgic cia khai niém. Sau dé, xay dung céc thao t4c, tinh ché kh4i niém cho dén khi kh4i niém dat dén hinh thdi chinh thong, chinh thitc. Két qua ca viée gidi bai todn 1A tao ra mét chat ligu méi, 1an dau tién duge hinh thanh & HS. 13 Bai tip: Tinh hudng cho chat ligu da cé thé hign & wén nhiéu vat ligu khdc, nhim muc dich cing o6 chat ligu da biét hoge van dung n6. Bai todn tao ra cai méi cita chat ligu, con bai tap thi ding sw tuoi mdi vé vat ligu dé cing cé chit ligu di 06. Bai tap khong dem lai chat ligu méi nhung lam cho chat ligu mdi dinh hinh ving chic hon. Trong céc bai tap, chat ligu mdi sé biéu hign 6 nhiéu tinh hudng khdc nhau, véi ¢ vat ligu khée nhau (c6 khi tréi nguge nhau) nho vay chat ligu cé site séng va hap din hon. Theo céch néi quen thuge, bai todn dem lai tri thie méi, cdn bai tap nhim rén luyén ky nang. Tir bai toan sang bai tap c6 thé coi nh bude chuyén tre tiép tir khoa hoc sang cng nghé. Bai ton phan sé: - Phan sé Phan sé 1 biéu thi mt hay nhiéu phan cia mét don vj duge chia thank nhiing phan bang nhau va thudng duc viét dui dang st 13, 91] Phan s6 trong s6 hoc 18 mét s6 lap nén béi mot s6 nguyén cdc phan bing nhau cia don vi. Trong trong hop téng quat ta cé thé viét phan sé duéi dang 2. trong a6 s6 nguyén p duge goi la tir s6, cdn q 1a mau sé cia phan s6. q Tir 86 p chi s6 cdc phan ciia don vi duge lay cdn mau sé q 1a bao nhiéu, thi don vi duge chia la bay nhiéu phan bing nhau.(11, 75] + Bai toan phan sé: La nhimg tinh hudng cé chat liéu moi dugc tring bay duai dang cdc phép tinh hay ngén ngit nham gitip hoc sinh luyén tap, cing co, van dung kién thite va thao tac thec hanh da hoc, ren luyén kp nding tinh todn, timg bude tép dugt van dung kién thite va rén luyén kj nding thec hanh vao thuc tién (hoc tdp va adi song). 1.1.3. Céc dang todn phan sé lop 4. Trong chuong tinh todn lép 4 hign hign nay, cdc bai toan phan sé c6 thé phan thanh 2 nhém chi yéu sau: 14 Nhém thir nhat: Gém 4 dang toan: a, Cc bai toan vé doc, viét phan sé. - Céc bai toan phan sé lép 4 dugc hoc trong chuong 4: Cée phép tinh voi han sé, gidi thigu hinh thoi. Cac bai ton vé dgc, viet phan sé mang tinh khéi nigm mé dau cia chuong, Déi véi HS lop 4, sau khi duge trang bj nhimg kién thitc co ban vé cdc phép tinh cOng, trix, nhén va dic biét 1a phép tinh chia va déu higu chia hét cho 2; 9 gitip HS van dung kién thite vita hoc dé nim céc khai niém cing nhw thyc hanh giai cdc dang toan phan sé Gitp HS - Buéc diu nhan biét vé phan s6, vé tir sé va miu sé. © Muc tid - Biét doe, viét phan 36. - Biét thuong cia phép chia sé ty nhién cho sé ty nhién (khdc 0) c6 thé viet thanh mot phan s6, tit s6 1a s6 bi chia va mau sé 1a sO chia. - Tat cd cde s6 ty nhién déu c6 thé viét dudi dang phan sé c6 mu s6 bing 1 ‘Vi du 1: Viét réi dge phan s6 chi phn da t6 mau trong méi hinh duéi day: m0 A Ww Wek Xe ww Phinsé] Twsd | Mausd 3 8 1 5 12 35 15 Vidu 3: Vidt cdc phan sé: a) Hai phan nam b) Mudi mét phan mudi hai c) Bén phan chin d) Chin phan mudi ¢) Nim muoi hai phan tam muoi tu. ( se phan s: 5: 3 19, 80 Vidu 4: Doc cdc phan sé: 2; 8; 3; 8; 80 du 4: Doc ee phan s6: 33 Fs 553 55 ay Vi du 5: Viét thuong cia mdi phép chia sau duéi dang phan 19 5:8 6:19 1:3 du 6: Viét mdi ty nhién duéi dang mdt phan sé cé mau sé bang 1 * 9 theo miu: 9 = : 6= W= O= 35 b. Cac bai todn vé tim phan sé bang phan sé da cho. * Muc tiéu: Giip HS - Biét tim phan s6 bing phan s6 da cho bing hai céch: + Nhan ci tir s6 va mau s6 ciia phan s6 d6 véi cing mot s6 tw nhién 1én hon 1 + Chia ca tir sO va miu sO cua phan sO dé cho cing mot s6 tw nhién én hon 1. Vi du 1: Viét sé thich hgp vao chd chém: 2x3 Sx 4 _ 4x2 Tx 56 2 50 10 _ Bm L Bom 3 510 20 c. Céc bai todn vé quy ddng, rit gon phan sé. + Muc ti¢u: Gitip HS 16 - Bue dau nhan bit vé rit gon phan s6 va phan s6 t6i gin. - Thy hanh rit gon phan sé theo ede buée. - Thye hanh quy déng miu s6 hai hay nhiéu phan s6 (ci ba truémg hop) n s6 dé tim phan s6 bing - Tit dé biét céch quy déng hoe rit gon c&e pha phan s6 da cho. Hoae phan tich tir sO va mau s6 ciia phan s da cho thanh tich ciia cde thita s6 gidng nhau (6 tit so va miu s6) dé van dung tinh nhanh, 14, 25. 48 81 28" 50° 30° 54 Viidu 1: Rit gon cdc phan sé: du 2: Trong céc phan sé dudi day, phan sé nao bing 3 by BOS 3») Wx7AS lx 7 19x 5 78 3 a3 114 Tad by3vad yt tlyad oiwd y2va3 ozqus Vi.du 6; Quy ding mau sé cde phan sé sau: 5 1s 5 3 a2 vay b Eve ORME Vi du 7: Quy déng miu sé céc phan sé sau: atva2 bavi 2d 93 i0 3 Vi du 8: Vidét cdc phan sé lan lugt bing ; 2 va c6 mau s6 chung 1a 24. 4. Céc bai toan vé so sinh phan s6. « Muc tigu: Gidp HS - Bi¢t so sénh hai phan s6 cing mau s6, cling tir s6 va so sénh hai phan sé khée miu sé 17 - Biét so sénh phan s6 véi 1. - Biét cdch so sénh cdc phan s6 dé sip xép thif ty theo yéu edu cla dé bai. Vidu 1: So s4nh hai phan sé: aivas vad 7 6.4.5 gy) 12, 16,10 9757 MTT ‘Vi du 5: Voi hai sé ty nhién 3 va 5. Hay viét a) Phan sé bé hon 1 b) Phan sé lén hon 1. Nhém thit hai: Gom gdm 3 dang co ban sau: e. Cae bai toan thyc hign phép tinh véi 4 phép tinh cng, trix, nhan, chia phan sé. « Mue tiéu: Gitip HS ~ Biét cong trit hai, ba phan s6 06 cing mau s6 va khéc miu sO. Biét thye hign cdc phép tinh nhan, chia d6i véi phan s6. - Biét thet ty thyc hign cée phép tinh cOng, tri, nhan, chia ciia biéu thie. - Biét va van dung mot s6 tinh chét cia phan s6: tinh chat giao hodn, tinh chat két hgp, tinh chat nhan mét téng hai phan s6 véi mgt phan sé, tinh chat chia mt higu hai phan s6 cho mot phan sé. Vidul: b) stlee as sin ain e win + win Vi du 2: Rut gon rdi tfnh: 18, Vidu 4: Tinh 2 ast Vi du 5: Tinh; x 1 xt 6 Ie ‘Vi du 6 Tinh bang hai ag+bx g. CAc bai ton tim thanh phin chuwa biét cia phép tinh lién quan dén phn sé. « Muc tiéu: Gitip HS ~ Biét xéc dinh phép tinh va cdc thinh phan chua biét trong phép tinh. hang chua biét, s6 bi trt, sé trit - Biét tim cdc thnh phan chua biét nhu: chua biét, thita sé chua biét, so bi chia va sé chia chua biét trong cic phép tinh cong, trit, nhan, chia phan 6. Vidu 1: Tim X: x43 2 3xx=4 5 7 h. Cée bai todn gidi c6 céc sé ligu IA phan sé. « Muc tiéu: Gitip HS 19 - On vé phép g6p hai nhém phan tir hay vé tim thanh phan chua biét, vé c4ch tinh dign tich hinh chi nhat, vé céch tinh chiéu dai hoae chiéu rong khi biét dign tich va chiéu rong hodc chiéu dai, vé tim sé phan ciia mét don vi, ... Va dic biét 1a kién thitc vé thy hign 4 phép ting cOng, trit, nhan, chia déi véi phan s6 va ki nang vé quy déng, rit gon phan. Vi du 1: Hai 6 16 chuyén gao 6 mot kho. © t6 thir nhat chuyén duge trong kho, 6 (6 thir hai chuyén duge 3 s6 gao trong kho. Héi ca hai 6 t6 chuy dugc bao nhiéu phan sé gao trong kho? Vi du 2: Mét xe 6 16 git dau chay duge 3 quang dudmg, gid thi hai chay duge quang dudng. Hi sau hai gid 6 16 d6 chay duge bao nhigu phan cia quiing dudng? Vi du 3: Trong mot ngay thai gian dé hoc va ngi cua ban Nam 1a 3 ngay, trong 46 thai gian hoc cia Nam 1a 1 ngay. Hoi thoi gian ngi cia ban Nam 1a bao nhiéu phan ciia mét ngay? tich ‘Vi du 4: Mét hinh chit nhat cé chiéu dai $ m va chidu rong. 3 m. Tinh di hinh chit nhat 46, Vi du 5: M6t hinh chit nhat c6 dign tich chiéu réng bang, 3m Tinh chu vi cua hinh chit nhat d6. Vi du 6: Ngwdi ta cho mét vii nude chay vao bé chua c6 nude, lin thér nhat cl yao 3 bé, lan thit hai chay vao thém 2 bé, Hei con my phan cia bé chua c6 nude? Vi du 7: C6 mét kho chita xdng, Lan dau ngudi ta lay ra 32 850/ xing, lan sau lay ra bang 4 1an dau thi trong kho cdn lai 56 200/ xing. Hoi lc dau trong kho 6 bao nhigu Iit xing? 20 1.1.4. Déc diém tu duy ciia hoc sinh tiéu hge Tu duy cia tré em bac TH chuyén dan tir tinh true quan cy thé sang tinh triru tugng, khéi quét. HS lép 1, lép 2 khi tién hanh phan tich, ting hyp, khai quat thug cin ctr vio nhimng dic diém bén ngoai cy thé, true quan, Vi dy khi thuc hign phép cng trong pham vi 10 hay 100 thi HS phai tién hanh bang nhimg hoat d6ng, thao téc cy thé nhu dém sé lugng cia ting nhém sau d6 thyc hién thao tac gép cde nhém lai, budc tiép theo lai thy hién thao tac dém trén nhimg vat ligu cy thé ciia nhém gop dé tim ra két qua phép tinh, Céc bai todn tinh 6 6p 1 duge cdc em xay dung tir cdc vat ligu cu thé nhu que tfnh, cdi thuyén, tranh ve, y... Trong su phat trién tr duy cia HSTH, tinh trac quan cu thé van con thé hién 10 6 céc lop dau cp. Tu duy ctia HS chua thodt khdi gidi han cia trubng nhin va do dé cdn mang tinh chat ue tiép cam tinh. Tré mdi chi c6 kha nang phan tich, tng hgp, trim tugng hod, khdi quat hod déi voi nhiing d4u higu ngoai cua sy vat ma né c6 duge bang qué trinh tri gide. Vi vay viée hoc tap cia HS giai doan diu ctia TH chua c6 kha nang tw duy thuan tuy tinh than, tf tué bén trong. Tu duy cia né cdn phai gin véi qué trinh hanh dng hode ty gidc vat chat. Tré khong thé ¢ thao t4c cy thé hode nhin tu duy néu khong duge hanh d9ng chan tay bing c: thay 464i tuong, Déi voi HS 1ép 4 Giai doan 2 6 TH thi tw duy trye quan cy thé d: da nam duge ban chat cba sy vie hanh chuyén dan sang tu duy triru tugng. HS déng, di bude dau c6 kh ‘ang tu duy thudn tuy tinh than, tri tué bén trong. HS cn ctr vio hoat déng ciia minh bang chinh céc thao tée bén trong 43 duge quy dinh sin boi céc hanh d6ng dé cing véi true quan cy thé dé tritu tugng hod va khdi quét hod nhing dau higu bé ngoai ciia sy vat. Tw duy ciia HS l6p 4 bude dau da thoat khéi tfnh cu thé, nhan thite duge y nghia cia su vat, Iam quen véi cdc thao téc va suy ludn dé rit ra ké Ce em HSTH da biét phan loai va phan hang trong nhan thire, Sy phan loai 1a cin cir vao ddu higu chung chia céc cd thé vao lép vén duge coi 1a céc khai nigm. Su phan hang Ia su sp xép cdc cé thé dua vao céc ddu higu c6 thé bign thién. 21 Ngudi GV cin hudng din HS hoat déng bing cc thao téc cu thé trong day hge, tuy nhién khéng nén lam dung n6 qua mire. Can day cho ede em phan tich, tong hop, so sdnh va suy ludn. Céc thao téc dé déng vai trd quan trong, trong vige dinh huéng, tim ra céc hudng gidi quyét bai tap 1am phong ph thém kinh nghiém cam tinh cua tré khi giai cdc bai tép cu thé tuong tng. Cha trong ngay tir cdc 1ép dau cp vige té chttc hoat dgng hgc dé hinh thanh céc thao téc trf be (biét th lao dng trf Ge) cho HS. Viéc sit dung quy trinh hinh thanh thao téc 1a can thiét song néu sir dung qué nhiéu va lién tuc thi sé din ti may méc, rap khu6n han ché phét trién tu duy triru trgng ciia HS, Vi vay GV cin dam bao chuyén dan dan, ding hic, phir hgp Ita tudi, nhan thirc, kién thite cia HS. 1.1.5. Nhiing thao tae co ban dé giai cdc dang todn phan sé lép 4. Dé xéc dinh duge chudi thao tac tuong img ma HS can thyc hién dé giai c&c dang toan phan sé lép 4 trudc hét ching ta phai hiéu 16 thao téc tu duy toan hge. Tir dé chiing ta sé chi ra nhiing biéu hign ciia timg thao téc trong qué trinh giai todn phan sé cho HS lép 4 Cée thao téc tte duy todn hoc thee chat la cdc thao téc te duy néi chung tién hanh trén cdc ddi tuong todn hoc, cdc quan hé todn hoc, cdc ngi dung todn hoc. Nhw vay ta ¢6 cdc thao tée we duy la: Thao téc te duy phan tich — tng hop; thao téc tw duy so sénh — neong ty; thao téc tw duy triru twong hod — khdi qudt hod — dic biét hod. ‘Vi du vé thao téc phan tich —téng hgp trong qué trinh giai todn phan sd Phan tich la m@t thao tac tu duy dién ra trong dau chu thé nhan thtre nhim tach ra nhimg thuéc tinh, nhiing bé phan, nhiing dac diém, tinh chat cia déi tugng dug tu duy dé nhan thite déi tugng sau sic hon, Téng hgp, \a m6t thao tac tw duy trong 46 chi thé tw duy ding tri de g6p nhiing thudc tinh, nhiing thanh phan cia déi tugng tu duy thanh mét chinh thé, tir d6 nhan thir déi tugng duge bao quat hon. 22 Phan tfch va téng hgp cé6 lién quan mat thiét voi nhau, bé sung cho nhau trong qué trinh tir duy théng nhat. Phan tich 1a co sé dé tng hop, ting hgp dién ra trén co sé phan tich. ‘Vi du: Khi day bai “Quy déng mdu sé cde phan sé” Bai ton 1: Cho hai phan sé t va 2 Hay tim hai phan s6 c6 cing mé trong dé mot phan sé bing i vA mot phan s6 bing 2 HSTH can thye hign thao tac tw duy phan tich dé tach bach nhiing yéu t6 da biét (tim hai phn sé 06 cing mau sé, trong dé mét phan sé bang i va mot phan sé bing 2) Trén co sé phan tich HS thyc hién thao téc téng hop, tir dé nh§n thite 15 céc méi quan hé gitta cdc dit kign da cho, can tim va néu duge céc bude can thye hign dé gidi bai todn 6. Tir céc céch tim phan s6 bang phan s6 da cho da hoc tir bai tép trade HS hya chon cach tim hai phan s6 bang hai phan s6 da cho phit hgp v6i yéu cu bai toan sao cho hai phan sé tim duge phai cé cing mau sé - Kiém tra cic két qua theo diéu kign bai ‘Vi du vé thao téc so s4nh — tuong ty trong qué trinh hinh thanh dang toan “Quy déng miu sé céc phan So sinh ta thao tac tw duy trong 46 chu thé te duy ding tr 6c dé xée dinh su giéng nhau va khéc nhau gidta céc st vat, hign tugng (hode gitta céc thude tinh, céc quan hé, cdc b6 phan ci jén tong. N6i cach khde so sénh 1a thao tac tw duy phan nh dic diém giéng nhau hoac khéc nhau gitta céc déi tuong nhdn thire va phan biét duge céc déi tong (déng nhat hoe khong ding nhat, bang nhau ho&c khong bang nhau). HS dya vao tinh chat co ban ctia phan sé tim va so sénh: 2 _ 2x3 Sx HS so sani 23 va © c6 chng miu sé 1a 15 . Nhu vay hai phan sé 1 va Hai phan sé < H da duge quy ding miu sé. Twong te Theo quan nigm triét hoc tuong ty 1a hinh thie suy lugn trong 46 tir chd hai déi twong gidng nhau & mét s6 dau higu ta rit ra két ludn rang c4c déi tugng nay gidng nhau & mét sé dau higu cdn lai Sau khi lam bai tip trén nhé thao téc tuong yr HS nit ra duge céch quy dong mau sé cdc phan sé: Ay tit sf va mau sé cua phan <6 L nhan véi mfu <é eva pha + Ta Idy tir s6 va mau 6 eta phan s6 + nbn véi mdu sé eta phan sb Ta lhy tit ek ck ot an ch 2 te Oe kn a al ~ Ta Idy tir s6 va mau s6 cia phan s6 = nhan véi mau 96 cia phan s6 +. Trivu turyng hod \a thao tac tu duy ton hgc duge chi thé nhan thite ding ti 6c gat bé nhing mit, nhimg thuge tinh, nhiing lign hé, quan hé khong ban chat cia mt déi tugng toan hoc ma chi giit lai nhing thudc tinh quan trong, nhiing dau higu ban chat cita déi tugng dé. ‘Vi du vé thao tac tru tugng hod — khai quét hod trong qua trinh hinh thanh dang toén “Quy déng mau sé céc phan sé” Khi giai xong bai to4n 6 vi dy trén duge két qua ne Za é - GV: Ta goi hai phan sé 1a hai phan sé da duge quy dng. Nhu dic diém ban chat duge gift lai 1: Hai phan sé da quy déng bing hai phan s6 da cho va ¢6 cing mau sé Khéi quat hod: Trong, day hoc toan, khéi quét hod 1A mét thao téc tr duy kha phé bién gidp HS nan thirc duge cdc d6i tugng todn hgc. C6 hai dang khdi quat hod: + Khai quat hod ngoai dign: La thao téc tu duy chuyén tir khdi nigm hay tinh chat nao dé c6 ngoai dién hep sang khéi niém hay tinh chat c6 ngoai dién rng hon bao gdm ca tp hgp céc déi tong ban dau 24 + Khéi quat hod ngi ham: La thao téc tu duy chuyén tir khdi nigm hay tinh chat ndo 46 c6 ngi ham hep sang khai niém hay tinh cht 6 ngi ham rong hon bao g6m khdi niém hay tinh chat ban dau. Vi dy: Sau khi HS lam céc bai todn vé quy déng mau s6 e4c phan sé hoc sinh khai quat hoa thanh quy tic: “Khi quy déng mau sé hai phan sé ta c6 thé 1am nh sau:” ~ Lay tisé va mau sé cia phan sé thir nhdt_nhan voi mau sé cita phan sé thir hai, - Lay tir sé va miu sé cia phan sé thir hai_nhan voi miu sé cia phan sé thar nhat Die bigt hod 1a thao tac tu duy toan hgc, chuyén mét khéi nigm hay tinh chat nao dé tir ngoai dién rong sang tap hyp cdc déi tugng cé ngoai dién hep hon, chtta dyng trong t@p hgp ban dau. Vi dy: Sau khi HS khdi quat € nim duge cc buée quy déng mau sé hai phan 6; sir dung thao tae inh quy tac quy déng mau sé hai phan sé, HS bigt hod HS van dung vao lam mét vi du cu thé sau phan If thuyét 3 va = Vi du: Quy ding mu sé hai phan sé sau: 3 HS van dung kién thite ly thuyét vita khdi quét duge dic biét hod vao trudng hop cy thé vi dy trén, Twéng twgng 1 qué trinh nhgn thie phan anh nhiing céi chua timg cé tong kinh nghigm cla cd nhan bing c4ch xay dyng nhing hinh anh méi én co s@ biéu tugng da c6. Tuéng tugng khGng duge xem 1a mét thao tae tur duy dua vio y thirc, vi né khéng tuan theo nhing yéu cau nhat dinh, mac di cé thé hinh dung trinh ty cia tuéng tugng Ta: cam gide, tri giée, biéu tugng da 6, hinh anh méi. Tuéng tuong dugc xem nhuw 1a “thao tac tw duy cua tiém thir”, voi nhimg ky thuat tiém dn. Trong day hoc todn, trong tugng duge coi nhu 1A mot thao téc tw duy todn hoe, tung tugng gin lién voi tu duy tryc giéc — tur duy sang tao, 25 Trf wrdng urgng cé vai trd rét quan trong trong sang tao todn hgc, phat trign tf tuéng tong 1a mOt trong nhiéu muc tiéu cua vige day hoc toan néi chung va vige day hoc toan & TH néi riéng. Nhu vay trén day chiing ta da phan tich chudi thao téc tuong ting ma hoc sinh cdn phai thyc hign dé giai dugc dang toan “Quy ding mau s6 cae phan sé” D6 1A, thao téc phan tich — tng hgp, thao tée so sdnh — tuong ty, thao téc tru tong hod — khai quat hod, thao t4 dic bigt hod, twang tugng, 1.2. Co sé thre tién ciia dé tai. 1.2.1. Thyc trang ky nang gidi todn phan sé cia HS lop 4. Dé c6 duge nhiing co sé can thiét cho viée xAy dung céc quy trinh hinh thanh nhitng thao téc co ban dé gidi cc dang todn phan sé 6 lép 4 nhim nang cao chat Iugng hoe tap mon Ton cho HSTH néi chung va dem lai higu qua trong vige viée day hoc toan phan s6 - mét ndi dung todn rét quan trong trong chuong trinh Toan TH, ching t0i tién hanh nghién citu thye trang Ki nang gidi todn phan s6 ca HS lép 4 véi céc ndi dung sau: dy gid dénh gid két qua giai todn HS qua tig tiét hoc, ra dé kiém tra sau cac tiét 6n tap ciia cdc bai hoc lién quan dén phan s6, phong van HS vé cae bude giai (oan qua cdc bai tip HS vira thyc hign va nhén xét cia HS vé thudn Ioi va khé khan khi giai cdc bai toan 46. Qua khao sat HS 3 lép gdm 98 em ciia truéng TH Dite Tung cho thay da 86 HS con giai todn theo cdm tinh hode theo bai mau ma GV huéng din. HS chua hiéu duge ban chat cua timg dang toan, chua dua ra duge c bude gidi cho timg dang toan cu thé. Trude mt bai todn cy thé HS khong biét bat dau tir dau, str dung nhiig bude (thao tc) cy thé nao? Vige dinh hudng giai cho timg dang toan, bai toan cu thé gp nhigu khé khan. Vi vay trong gidi to’n HS rat ling ting, méi bai gidi theo mt céch, Khong tuan theo mt quy trinh céc bude gidi mt cach chat ché, viée thir lai kiém tra két qua gap rat nhiéu khé khan dan dén vide gidi sai hay bé sot két qua. Trén co sé a6 do trong qué trinh luyén giai ton GV khong cha ¥ sir dung hay chi huéng din mét cdch so sii céc thao tc co ban dé gidi toan néi chung va 26 gidi ndi dung toan phan sé ndi riéng nén viée nim va nhd kién thie da hgc rit so sai. Kién thite cd, kién thite co sé chura duge tich luy mOt céch diy da. Vi vay ma trong gidi ton HS gp khOng it khé khan, Do théi gian hge trén Iép c6 han, vic Iuyén tp céc bai todn cing dang cling khong duge thyc hanh thurang xuyén, Vi vay ki nang giai toan ndi chung va kining giai toan phan sé néi riéng cdn rat yéu. 1.2.2, Thye trang hinh thanh ede thao téc gidi todn phan sé lip 4. Dé nghién citu thyc trang hinh thanh céc thao tac giai toan phan sé lop 4 ching t6i da tién han didu tra, khdo st viéc t6 chitc hinh thanh cdc thao téc gidi toan phan sé 6 5 trong TH trén dia ban huyén Bite Tho véi tng s6 20 gido vién day 20 lép 4 cia 5 trudng gém cdc truimg TH 1a: Dire Tung, Dite Chau, Lién Minh, Thj Tran va Tang Anh. Trong dé c6 3 ting nim 6 tép dau ciia huyén vé ca chat lurgng In phong tro. Vé trinh d6 20 GV duoc khao sét dat trinh d6 cao ding chiém 35% va trinh d6 dai hoc chiém 65%. Nhu vay tat ci céc GV duge khao st déu dat trinh 46 trén chu: Vé thim nién cOng tac: trong sé 20 GV duge khao sé dudi 5 nim (chiém 15%), 9 GV céng téc tir 5 dén 10 nam (chiém 45%) va 8 GV 10 nam (chiém 40%). Tir d6 cho thay 6p 4 da phan 1a GV cé nhiéu kinh nghiém, tuy nhién sé lugng 63 GV céng tée cong téc ngii GV duge cae nha trudng bé tr GV tré cing chiém ti 1é dang ké, 46 1A diéu kign thuan Igi cho viéc giang day mt 1ép c6 thé néi 18 c6 chuong tinh nang va khé nhat so véi toan khéi. Trén co 86 d6 tgo diéu kign thudn Igi cho vige hoe tap Hin nhau gitia cde GV day cing khdi va dic biét phat huy két hop gitta site tré va kinh nghiém. Déi véi nhing déi tugng nay ching t6i khao sat, tim hiéu vé. - Thye trang vé mite 46 16 chitc hinh thanh thao téc giai toan phan sé lép 4. - Nhiing thudn Igi va khé khin trong qué trinh hinh thanh thao tac gidi toan phan sé cho HS. 27 Dé c6 duge két qua didu tra khdo sAt thyc trang vi cdc ni dung trén chiing t6i sir dung cée phuong phap khé nhau véi nhiing ndi dung khéc nhau nhu phéng van, phat phiéu diéu tra, dénh gid vé gido 4n té chitc day cdc tiét toan trong chuong Phén sé - Cac phép tinh voi phan sé (SGK Toin 4) a, Mute 46 16 chire Bang 1.1, Mute d6 16 chite hinh thinh thao tée giai todn phan s6 cho HS lép 4. Cac mite d6 18 chite Sd lugng Tile phan tram To chite mot cach thing xuyén, déu din 3 15% C608 che nhung khong thug xuyén va 12 60% cdn mang tinh hinh thite Khong t6 chite 5 25% Bang 1.2. Mie d6 thé hign trong gido an viée (6 chic hinh thanh thao tée gidi ton phn sé cia HS lép 4. Cie mite d6 18 chite Sé lugng Tile phan tim Thuing xuyén dura vao gido an déu din 3 25% CB thé hign trong gido 4n_nhung khong 1B 65% thudng xuyén Khong thé hign trong gido &n 2 10% Két qua diéu tra cho thiy trong s6 20 GV ca 5 truimg duge Khao sét 06 3 GV thudng xuyén dia ngi dung rén luyén quy trink hinh thanh thao tée gidi toan phan sé vao mi tit day ton phan sé cho HS Iép 4. Va khong chi cu thé wén ét day ma céc GV con thé hién rat 16 trong viée chuan bj bai, soan gido timg 4n. Tir d6 phat huy duge tinh tich cue hoc tp cho HS, rén tu duy ldgic va kha ning dgc lap khi gidi toan. Bén canh d6 cé mét sé lugng 1én chiém dén hon 65% sé GV dugc khao sdt chua thye sy quan tam (i vige hinh thanh thao gidi todn phan sé cho HS lép 28 4 vi thé ma vigc thé hién trong gido 4n ciing so sai, déi phd 1am cho viée gidi todn ctia HS khéng chi ling tting ma cdn gap rat nhiéu khé khan, Bén canh dé cé ft nhdt 2 GV (chiém 10%) chua cé dinh huéng, chua lap ké hogch va chua x4y dyng duge ndi dung quy inh hinh thanh thao téc giai todn 1 rang. Qua diéu tra, phéng van, danh gid gido an va dy gid cdc déng nghiép chting tdi thdy vige day giai ton phan sé cho HS 16p 4, nhiing GV nay chi méi dimg lai 6 cach giai timg bai va trong viée day 46 GV dang chi trong vé tim ra két qua cua bai toan dé chtr chwa quan tam dén viéc huéng din HS str dung cée bude gidi, quy trinh thao tée gidi timg dang todn qua nhiing bai todn dién hinh cua dang. Vidul: Timx: 423 3M 25 aX+e b)xX 774 IF - Khi giai bai todn tim X nay GV méi quan tam dén vige gidp HS tim ra két qua diing ciia bai todn ma chura chit ¥ dén viée hung din HS giai bai toan theo cée bude chat ché, khoa hoc. Voi ctua)x+4=3 GV bit dau bing cu hdi: Muén tim X 6 cau nay ta 1am thé nao? Va HS (rd loi duge: Ta ldy 3 - 4 va nhu thé da gan khép lai quy trinh giai toan, HS chi vigc tinh todn tim ra két qua bai todn nifa 1a hoan thanh. MA ding ra khi giai bai toan dang tim thanh phan chua biét nay GV phai huéng din HS theo quy trinh day da sau: Buse 1: HS phai phan tich d8, phan tich céc phép tinh va céc thinh phan trong, phép tinh d6. Budc 2: X4c dinh thanh phan chua biét dé 1a 8 hang chua biét, sé bi trix, sé wit, thira sé chua biét, sé bi chia hay sé chia chua biét. Bude 3: HS dua ra nhimg kién thite c6 lién quan nhu: Kién thir vé tim thank in chua biét gdm tim s6 hang chua biét, tim sé bj try, tim s6 tri, tim sé chia, sé bj chia...; kién thie vé cOng, trit, nhin, chia phan s6, kién thir vé quy dng 29 mau sé va ca thir ty thyc hign phép tinh. Tu d6 x4u chudi va chon nhitng kién tiie can thiét cho vige gidi timg bai todn cu thé. Buc 4: Tién hanh gidi todn, tim két qua, thir lai bing céc thao tac ngugc. Buse 5: GV cho HS thy hanh giai nhiéu bai todn cing dang str dung céc thao (4c gidi vira hin thanh. Vi du 2: Mét hinh chit nhat ¢6 ign tich 2 " chiéu rong bing 3m. Tinh chu vi cua hinh chit nhat dé. y GV thuang dan i nhu: Muén tinh chu vi hinh chit nhét ta 1am thé nao? - Khi giai bai todn vé tinh chu vi cia hinh chit nl dat bang nhimg cau h Khi biét dign tich va chi rong hinh chit nh§t muén tinh chidu dai hinh chit nl 46 ta lam thé nao? GV tién hanh gidi bai ton mau, HS tir d6 twong ty dé giai céc bai toan cing dang. Vi vay HS khéng nhiing khong duge ty hoat dng tim ra cch gidi cho timg dang todn cu thé (trong khi If thuyét cdc em da nam rat 16.) ma HS do thy dng tiép thu nén khéng hiéu dugc ban chat dang toan cting nh vige trinh bay bai giai cho dang toan 46 mgt cach tudng minh: Ma dting ra khi gidi bai ton giai nay GV phai huéng din t6 chic cho HS thuc hién theo quy trinh day dit sau: Buéc 1: HS phai phn tich a8: cai gi joan da cho va cdi gi can tim. Tir d6 tém tt dé toan bing ldi hode bing so dé doan thing nham cu thé dé ton, Buéc 2: HS dua ra nhimg kién thie cé lién quan nhu: Kién thite vé tinh chu vi, dign tich hinh chi nhat, kién thire vé khi biét dién tfch va chiéu dai (hod chiéu rong) tinh chiéu rong (hodc chiéu dai) cdn lai. Kién thite vé cng, trit, nhan, chia ién thire vé quy déng mau sé va ca thir ty thyc hién phép tinh. Tir 46 phan sé, x4u chudi va chon nhimng kién thie cn thiét cho viéc giai timg bai todn cu thé, Buéc 3: Tién hanh giai todn, tim két qua, thir lai bing céc thao tae nguge Budc 4: GVcho HS thyc hinh giai nhiéu bai todn cing dang sir dung eéc thao (4c gidi vira hinh thanh, b, Nhiing thudn loi, khé khan va higu qua thu duge. 30 Tir két qua khdo sét ching t6i nit ra mét sé thudn Igi va khé khan ma cc GV thutng gap phai khi hinh thanh nhing thao téc giai toan cho HS néi chung va hinh thanh thao tac gidi céc bai toan phan sé cho HS lép 4 ndi riéng sau: * M6t so thuan Igi - Trong xu huéng déi méi manh cita gido duc, véi trong tam 1a huéng 16i phat huy tinh tich eyc, tyr gidc sng tgo ctia HS trong hge tap, vige tién hanh tang cuong day hoc toan ndi chung va day hoc toan phan sé ndi riéng bing hé théng cc thao tac 14 mét cach tiép cn mdi, phi hop véi tinh hinh thyc tién va he d4p tmg duge yéu cau b9 mén. Tuy chua phai 1a vige 1am bat budc, chua duge dua vao trong hg théng cfc phuong phap day hc nhumg vige dura vao va tién hanh huéng din HS gidi todn bing nhing thao tac giai tofn co ban thé hign sy nhanh nhay, nang d6ng, sy linh hoat va ca “nghé thudt” day hoc cia GV. Tir dé cho thdy viée hoc hoi khéng ngimg va tim tdi sng tao ciia doi ngti GV rét dang biéu duong. Thue tin day hoe cho thay nhing uu diém va higu qua cia vige day hoc toan néi chung va todn phan s6 néi riéng bing céc thao t4c co ban gitip HS himg thd tich cye hon trong vige giai oan. Tir d6 phat huy duge tinh tich eye, ty gide, chii dng, sang tao cho HS trong hgc tap. Va cfing tir dé ma chat lugng hoc tap duge nang cao. Két qua d6 duge phan anh kha 1 nét & nhing lép ma GV trong qué trinh day todn thudng xuyén cht ¥ hinh thinh thao téc gidi ton mt céch bai ban, lién tuc va c6 chigu sau. D6 1a chat Iugng gidi todn ciia HS duge nang cao 16 rét (qua c4c bai kiém tra, cugc thi chon HSG trung va huyén) va ca chat lung gido duc toan dign cia nha tring, Duge xem nhu mét phuong phap day hoc mdi, qua thuc tién day hoc da nh§n duge sy quan tam cla dong dio GV cing nhu can bG quan Ii. Boi tit cd déu nhan thay phurong phdp day hoc nay da tao didu kién_ thudn Igi cho HS duge hoc, duge tiép thu va linh héi kién thite bing cdc thao téc, hoat déng cia chinh bin than, Nho cdc thao tic gidi ton 44 nim HS ug tim tdi kham phi cich gidi, dinh huéng giai ton m6t céch diing dn, chat ché va khoa hoc. 31 Day hoc Toan néi chung va day hoc todn phan sé ndi riéng bang nhiing thao tde giai todn co ban gitip HS khéng chi tich cue chit dng trong viée hoc todn, déc lap va khém phé ra nhiéu cdch gidi cho cng mét bai todn ma cdn gitip HS khac sau kién thite cit, ghi nhé kién thire méi nhanh chéng va ving chic. Déng thai thyc hanh luyén tap ki nang giai todn thanh thao, * Mot sé kh6 khan han ché: Nhu ching ta di biét day hoc Todn néi chung va day hoc toén phan sé néi ring bing nhiing thao téc co ban c6 6 rét nhiéu wu diém bén canh 46 viée 16 chite day hoc todn theo quy trinh thao tée nay ciing gap khOng it khé khin han “y thé 18: - Truée hit vé thai gian 6 TH méi tigt hge chi ven ven trong 35 phiit, thai gian danh cho cho bai méi da hét gin mét ntra va thoi gian con lai danh cho luyén tap cling cé. Vi vay néu dua ndi dung rén lyén thao t4c gidi todn vao thi v6i thai gian quy dinh khé c6 thé thu hién t6t - Dé phat huy tinh higu qua trong qué trinh té chitc hoat dong nay doi héi Ban gidm hiégu cing tat ca GV ding lép déng tinh va c6 tréch nhiém. Vi vay nhiing thao téc giai todn co ban phai duge hinh thinh ngay tir lic HS bit dau hoc toan tic tir cdc 1ép dau c4p. Qua khao sat chiing tai nhan thay doi hdi nay gp phai nhiing kh6 khan co ban sau: + Da sé GV day cac lop da chua ch ¥ dén viée hinh thanh thao tae giai toan cho HS do toan dau cAp con don gidn, HS c6 thé van dung bai tap tuong tu 1a gidi tét. + Da sé GV gap nhiéu khé khan trong vié ‘hire hinh thanh thao t4c cho timg dang toan cu thé. Dac biét ld ki nang xay dung ngi dung, GV chua dir doan duge nhiing tinh hudng cé thé xy ra trong tig tiét hoc, vi thé ma chua dua ra duge nhiing gidi php cho nhitng tinh huéng d6. Hon nita c4ch té chite va ki nang té chitc cia mét sé GV con ling ting chua day du légic va khoa hoc, dan dén nhimg thic mic cia HS chua duge gidi d4p mét cach thoa déng, lam cho HS d6i khi con hoang mang vi cach giai minh tim ra, 32 + Ngoai yéu cu vé chuyén mén, ki nang t6 chic, ddi héi ngudi té chic phai dau tu nhiéu thdi gian va cong sitc - mot yéu cau cao déi vi GVTH - vén di da “qué tai” véi cong vige cua minh, - Ngoai nhiing kh6 khn trén vig t6 chitc hinh thinh thao tac gidi todn phan sé cho HS 1ép 4 cing gap han ché cho HS. Béi viée huéng din HS cae bude giai toan mt céch 16 rang ti mi va thudng xuyén lign tue qua tat ca cée dang ton, vige nay chi méi phi hgp véi nhiing HS c6 lye hoc yéu kém con véi nhing déi tugng HS khé gidi sé nham chan va d6i khi cn 1am cho HS may mée sir dung thao tac bién minh thinh mét “cd may” chi viée 4p dung céc bude van hanh ding. Han ché sy sang tao cia HS. 1.2.3. Thye trang nhén thie vé quy trinh hink thank nhéig thao téc co ban 48 gidi cdc dang todn phan sé lép 4. 1.2.3.1, Nhan thite ciia hoe sinh 1ép 4 vé qui trinh sir dung thao tae dé gidi cdc dang todn phan sé. Dé c6 duge két qua nhan thitc ciia HS lop 4 vé quy trinh sit dung thao téc dé giai cdc dang toan phn sé, ching t6i da tién hanh khao sat dénh gid tai 98. em HS 6 ba lép 4 Truong tiéu hoc Ditc Tung (Trung dat chudn qui 1996-2000). Noi dung khéo sét: ia giai dogn a) Néu nhing hiéu biét vé thao tac giai toan phan sé duge sir dung trong gidi toan phan sé 6 lép 4. b) Sur can thid tua vide str dung thao tac dé gidi cdc dang todn phan s6 6 lop 4. cc) Nhan thite vé quy trinh hudng dan cia GV déi voi viée sir dung thao tac. d) Cfc thao tac thudng ding dé giai ton phan sé & lép 4. e) Dénh gid cla GV vé nha thife ciia HS lép 4 vé quy tinh sit dung nhiing thao t4c co ban dé gidi cdc dang todn phan sé. 33 K&t qua thu duge: Bang 1.3: Két qua diéu tra nhan thire cia HS lop 4 vé quy trinh sir dung nhiing thao tac co ban dé giai céc dang toan phan sé. te Hiu din Hanbun Chua nim due » ® cura thinh thao X ty EIN B aC EIN B aC an B aC Ria ws:33 | Hs:33 | Hs32 f Hs:33 | s:33 | ns:32 | as.33 | ns:33 | Hs:32 ufo] * yep * yey * fey * fey * fey] * fey] * fp ® A [ol m2} 7 [22] 6] m8] | 55 |e] 5 fs] 49] 2 [3 [wo] 0 |u| He B [s}u2fo [a] 7 | 219] 16] 85] 3) a [9 paar] | xs [s| ae [6] wo Cc 7| 212] 8 [242 | 8 | 250 [as | ass | as] 45s | 13 | oo |r| 333 | 10] 303 [an | 4a D_[8]/22/ 6] m2] 7 [a9 [a] acs] ws || ma |v faa fas] ef we E fo}ms]8|22]o]ms)o) sas) ss pe)os [a] ss [o] xa ;ul oe Théng qua két qua tng hyp cia bang 1.3 chting t6i thay: HS chua hiéu duge ban chat cia viée sir dung thao tac. Khong it em chua hiéu thé nao 1a thao téc HS cin lén Ion gidta thao téc giai mét bai todn véi cdc bude {inh nén chua c6 himg tha giai cae bai toan nfng cao d6i véi HS khd gidi va giai cc bai toan trong SGK déi vi HS trung binh. Boi trade mot bai todn GV dura ra HS chuaa biét bat dau tir dau dé gidi. Bigu quan tam la GV chua dua ra quy trinh rén luyén thao tée cho HS tir nhimg bai toén dé dén bai todn kh6, phite tap, tir thdp dén cao, don gin dén phite tap, ma day gidi todn theo kiéu "an dong" day bai nao biét bai ay din dén HS khé h uu, khé van dung khong gay himg tht. Trén co sé d6 nh4n thitc cia HS lép 4 vé qui trinh sir dung thao tac dé gidi cdc dang toan phan sé 6 lép 4 1A chua tuéng minh, chu day di. Cac em cho Hing vige sir dung céc thao tac trong giai todn phan sé & lép 4 1a khdng can thiét 1n6 chi 1A cdc hogt déng trong qué trinh gidi toan (trong khi d6, déi véi vige giai toan phan s6 cua HS 1ép 4 céc thao téc co ban 1a nhimg hoat déng khéng thé thiéu dugc khi giai toan dic biét 18 ddi voi nhitng dang todn géc, dién hinh). Vi vay HS thuong ngai sir dung céc thao t4 trong qué trinh giai toan. 34 Mat khéc quan diém nhan thirc cla HS vé quy trinh sir dung thao tac dé giai céc dang toan phan sé 6 l6p 4 trén bé phiéu diéu tra cdn cho thay GV chua thuc sy quan tam dén viéc thréng xuyén rén HS str dung thao tac dé gidi cdc bai todn phan s6 & lp 4 (vi GVquan nigm HS lép 4 da duge biét, duge hc 6 cée lop 1, 2, 3) nén GV chua tao duge cho HS théi quen hinh thanh va théi quen str dyng thao tac dé gidi c4c bai todn phan sé theo dling quy trinh. 70% s6 GV tham gia tra Idi cu hoi phiéu didu tra cho ring trong cdc bude cla quy trinh hinh thanh thao téc dé giai c4c bai todn phan sé 6 Idp 4 thi bude 2 (Iya chon va xu chudi kién thite c6 lin quan dé giai bai todn trong tinh huéng méi) 1a kh nhat di voi Céc em thuong hay ling ting, mat nhigu thoi gian, chua cen biét chon kién thitc nao phi hyp véi bai todn. Cé em chon duge lai khéng nhé kién thite dé nén vige van dung vao tinh huéng méi rit khé thyc hién duge, ‘Vi dy: Mét hinh chit nh§t c6 chiéu rng bing + dm; chidu dai bing 3 chiéu rong, Tinh chu vi, dign tich hinh chit nhat dé. Dé 1am duge bai ton nay sau khi phan tfch dé HS phai dua ra duge céc thie vé tim kign thite lién quan sau: Kién thite vé tim phan 1a mot $6; Kid chu vi, dign tich hinh chit nhat; Kién thirc vé cOng, nhan phan sé va ca kién thitc vé quy dong mau sé, C6 dua ra, nhé va van dung tét cdc kién thite d6 thi méi gidi duge bai ton trén, Dac bigt doi véi bai nay HS thudng ling ting trong budc tim chiéu dai bai khéng xc dinh dugc kién thirc lién quan vé tim phan sé , ma nhigu HS con nhdm lin x4c djnh day 1a bai todn tong - ti hay higu - ti, Sau khi xée dinh duge cdc kién thite nhu tim chu vi, dign tich hinh chit nhat thuong hay nhdm Jin gitta tinh chu vi va dign tich va ling ting khi quy 48 tfnh chu vi hinh cha nhat. Vi déng miu s dy muén HS giai tét bai toan trén GV can hudng dan HS giai theo hé théng cdc thao tac giai sau: Buc 1: HS phan tich dé tite 1a bai toén cho biét cho mét hinh chit nhat c6 sé do chi cau HS tim éng bing t dm va chiéu dai bing 3 chidu rong. Bai toan y 35 chu vi, dign tich eda hinh chit nh§t d6. O day muén tim duge chu vi, dign téeh cia hinh chi nhat HS phai tim duge chiéu dai hinh chit nhat. Buéc 2: Tir dé HS dua ra nhing kién thire c6 lién quan nhu: Kién thir vé tim phan s6 cia mét so; Kign thite vé chu vi, dign tich hinh chit nhat; kién thite vé phép céng, phép nhan phan s6; kién thitc vé thir tu thyc hign phép tinh va ca kién thre vé quy déng mau sé cdc phan sé. Tir d6 xu chudi va chon nhiing kién ¢ giai timg bai todn cu thé. thite can thiét cho vié Buéc 3: Tién hanh giai todn, tim két qua, thi lai bang c4c thao tac ngugc. Bude 4: GVcho HS thyc hinh giai nhigu bai todn cing dang sir dung cdc thao tac giai vira hinh thanh Xuét phat tir vige khong thutmg xuyén sir dung cc thao téc trong giai toan n6i chung va giai ton phan s6 néi riéng ma véi nhing bai todn don gian nhur trén HS cing dé nhdm Jn dan t6i hing ting va va gap khé khan khi gidi toan, Dac biét véi nhiing bai toan dang nay HS thudng ling ting khong phat hign ra kién thite 1ién quan can thiét cho vic giai bai toan dé 1a kién thite vé tim phan s6 cia mot sé 4 tim ra chigu dai hinh chit nhat. Dit ring vige phan tich dé ton ciia HS twong déi thanh thao nhung vige str dung khong ddng b6 khong nhiing khéng dua ra duge kién thife lién quan mét céch chinh xéc ma viée 6n_ vanhé lai kién thite co sé, kién thir da hoc rat so sai, 1.2.3.2. Thye trang ciia vige sit dung thao téc dé gidi mét s6 dang todn phan s6 6 lép 4. Dé Khao sat va démh gid thu trang ciia viée sir dung thao tac dé giai mot s6 dang toan phan sé 6 lép 4, chting ti da xy dung hé théng tigu chf khao sat vige str dung nhimg thao téc co ban cua HS ba lép 4 véi 98 hgc sinh nhw sau: a) Khao sat cdc bai tap HS thuc hign 6 nha, 6 lép. b) Khao sat bai kiém tra dinh ky gidta va cudi hgc ki IL. ©) True tiép ra dé kiém tra yéu cdu HS sir dung nhiing thao tae giai véi trinh ty: + Phan tich dé + Tim va nh lai nhiing kién thire c6 lién quan van dung phit hgp vao bai ton. 36 + Trinh bay bai gidi + Thar lai kiém tra két qua. Cac bai todn 06 dang: c.1 Doe, viet phan sé, c.2 Tim phan s6 bang phan sé da cho. c.3 Quy déng, rit gon phan sé c.4 So sénh phan sé. c.5 Céc phép tinh véi phan sé c.6 Tim thanh phan chia biét ©.7 Cac bai todn gidi 06 s6 ligu lién quan dén phan sé. d) Trong qué trinh sir dung thao téc dé gidi todn thi thao téc nao 1A khé nhat? Vi sao? Két qua thu duge: Bang 1.4: Két qua khao sat thuc trang ciia viée sir dung thao téc dé giai mét s dang todn phan s6 6 lép 4 Mieny, Két qui gioi va kha " Yéu kém ty A aaa ae wae rn H:33° | HS:33, | HS:32 | HS:33 | HS:33 | HS:32 Hs:33 | Hs:32 Me) s 3 5 5 5 3 su] % |S] « % % % % % % L L L L L L] * fo A [9 ]273}a| 22 | 6| 8] 16] 5 | is] 55 | a0] seo] 8 | 22 [9 | 03 | 0] sia B | 8 [22/0] 203] 9] ai || 25) e| a8] a) oof] as fuf aso] oe cl | 20] 6s | 22] o6 ]2r| ao fol ss] 7 faz] 7]r2fafor fa] aar] af ia c.2 [a | 33 [a0] 303] 9 | 281 fs [ 394 fas] oa [a5] 469 | 9 | 273] 9 | 273] 8 cS [ar [sis fas] sas [ar] ssi [ao] 303s [a2] 9 c4 [an | 3a3 [a2] x4 ] ur] 44 Jas] ass [as 15] 469] 7 | 212] 6 | 182] 16] 188 eS [a0 | 303 [ar] 333 a0] 312 Jas] ass [ao] 49s [a3] 406 | 8 | 242] 6 | 182] 9 | 282 c.6 10 | 303 | at} 333 | 10] 312 | 15 14| 38 | 8 | 242] 7 e717 | 10 [303 Ju] 333 [10] 32 [4 wu] as] 9 [22] 8 [a2] a | oso D 9 [272 [10] 303 faz] 375 [a2] ssa fas] 94 [ar | sa [2] 364 Pao] 303 | 9 | os0 37 Qua sé ligu thu duge tir bang!. 4 cho thy: *Uudiém: Sit dung céc thao tac gidi ton cc dang toan c.1, c.3, c.4 theo chiéu thuan va chiéu nghich v6i cdc dang todn c.2, ¢.5, .6. Hau hét HS da hiéu, biét giai nhing dang todn d@, don gian bang cac thao téc, * Tén tai: Tuy trrdng tiéu hoc Ditc Tang 1a trang chudn quéc gia cia huyén Ditc Tho, chat Iugng day va hoc lun duge xép vao tép kh cia cdc trdng trong huygn hung thyc trang day hoc mén Todn néi chung va ndi dung toan phan sb cfing cn mgt s6 van dé ding quan tam, dic biét 1a viée gidi cdc dang toan phan sé cia HS lép 4. Tuy 1a mét dang toén méi déi v6i HS lép 4 nhung ndi dung ton phan sé dugc chuong trinh SGK trinh bay lam nhiéu tiét tir thdp dén cao, tir d& dén khé phit hgp véi trinh d6 nhén thie cia HS. Vi vay giai toan phan sé tuéng ching nhu don gian song trong thuc té lai 18 mt khé khan rat lon déi véi HS lép 4. Nhing khao sat so b@ ciia chit Tho - HA phn HS Thé hién nhiéu nit & tiéu chi c.2, ¢.5, ¢.6 va ¢.7 day 1a nhting dang ton inh vé cdc thao téc giai toan phan sé cita HS 1ép 4 cho thay c6 mgt bd n gap nhiéu kh6 khan trong qué trinh gidi todn. phan sé dién hinh dugc hoc & lép 4 thé hign: + Khi gidi ton phan s6 bing cac thao tac, 36 déng HS ling ting khong biét bat dau tir dau, sau d6 18 vige ha chon kién thite lign quan va ca viée nhé lai nhiing kién thitc lién quan ciia bai toan rdi thiét lap (Iya chon) va thuc hign phép tinh (Tir céc thao téc phan tich, so sdnh, tng hgp,... dé tim ra quan hé gitta céc dit kign da cho, véi yéu cau can tim) cho nén vige sir dung cc thao tac giai toan 1am cho cdc bude giai rd rang theo quy trinh chat ché bing cdc thao téc cy thé nhiim cy thé hod bai toan hudng dén kign thite cn thidt cho viée gidi toan J dé khé khan. Khi str dung thao téc theo mu dé giai nhiig bai todn don thudn thi lam duge, nhung khi chuyén tir dang mdu sang dang khdc (uy chua phai phite tap nhung phai van dung nhiing kién thite lién quan d3 hoc can cho viée gidi bai 38 ton) HS cdn ling ting (trix ti 1@ HSG). Tur vigc thiéu ki nang phan tfch dé dén khau Iya chon dua ra kién thite lign quan va ca viée trinh bay bai gidi cdn ling ting din dén vigc van dung thao téc gidi mot céch may méc nhung khéng tim ra cach gidi cho bai togn. + Chua nam ving céc thao tac giai (bude giai) todn dién hinh, nhigu khi cdn nhim Mn, chi cé dn tugng tryc tiép bé ngoai véi céc tir dign ta trong méi quan hé gira céc dai lugng chi phéi nhau dan dén hiéu sai ndi dung nén Iya chon kién thitc lién quan phuc vu cho viéc giai bai toan khéng phi hgp. + Chua c6 théi quen lign hg méi quan hg khing Khit gitta bude phan tich 48 va bude xdu chudi chon kién thir lign quan. Ba phan khi lam bai HS bé qua bude tim va Iya chon kién thite ©6 lign quan hod ¢6 sit dung bude nay thi cing thyc hign mt c4ch so sai nén chua sit dung chinh x4c nhiing kién thie can thiét cho vige gidi ton. Ciing vi thé ma chuyén sang buéc 3: Tir nhiing kién thite lién quan, Iya chon va dem ra 1éi gidi cho bai todn va kiém tra két qua theo céch phan tich dé to4n thi HS lai cing hing ting khi trinh bay 10i gidi thiéu co sé, dat lai giai thiéu chinh xac, ho%e chua di, chua ding véi méi quan hé gitta cdc dai lugng da cho cia bai toan hode cdc thao téc da phan tich trén - Ngoai ra, chting tdi cdn cn cir vio két qua quan sét tryc tigp cua minh vé qua trinh giai todn cua HS 1ép 4 ciing nhur qué trinh gidng day, hoc tp giai toan 6 ten lép. Xét tuong quan chat lugng ky nang sit dung céc thao téc trong vige gidi’ mot sé bai todn phan sé cia HS Idp 4 (thé hign & bang 4) ching t6i dénh gid cu thé thytc trang giai todn phan s6 cua HS nhu sau: + Cae bai toan vé doc, viét phan sé. Dang bai tp nay tuy 18 méi nhung véi kién thite don gidn lai duge tinh bay r6 rng va duge thyc hanh lam quen véi nhiéu tiét. Bac biét cde thao tae dé giai nhitng bai todn dang nay cdn don gidn, 6 thao téc thir hai chua phai xdu chudi nhiéu kign thie lién quan. Nén qua viéc thyc hanh lam mau nhiéu lan HS. da twong déi thanh thao. Vi vay, két qua giai céc bai tap 6 dang nay ciia HS dat 39 két qua tuong déi cao (trén 70% HS dat mite trung binh tré lén; trong dé trén 60% dat mite khé gidi). Hau hét cdc em da hiéu va sir dung nhiing thao tac phil hyp va gidi duge céc bai ton dang nay tong déi thinh thao. Bén canh dé, cdn c6 mot s6 em trong qua trinh giai gap khé khan, ling ting. Qua su phéng van ciia ching t6i di véi 3 GV dang ging day 6 lap 4 thi sé di cc em gap nhiing khé khan nay 1A do: ~ Vige nam va vén dung c c thao te gidi todn cin ling ting. Bén canh a6 viée van dung cfc bai to4n mau va tinh huéng mi con may méc. HS chua chi ¥ sir dyng mOt cach c6 quy trinh va thye hign diy du céc thao tée gidi todn nén vige gidi todn rat khé khan, Nhu vay tuy véi dang toan con don gian nhumg vige nm céc thao tac gidi mét c4éch may méc hay chua nim duge ban chat cia dang todn cing nhu cdc buéc gidi din dén chdt lugng 1am bai chua cao, thim chi mot sé em con chua biét céch gidi. Vi du 1: Vid phan sé co téng tir sé va mau va tir $6187. bang 15 va hiéu giita mau sé. Phan 1én HS chi phan tich bai toan yéu cau viét phan sé 06 tong tir s6 va mau sé bing 15 va hiéu gitta mu sé va ur sé 1a 7 rdi giai bai ton ludn bo qua bude tim va chon kign thitc lign quan. HS md mm tim céc phan s6 theo yéu cau dé bai cé thé theo cach thir chon hode theo cach suy doan cia cA nhan tim ra céc phan 6 nhu sau réi chon két qua ding. 1.2.3.4 WB Rn Vi chua sir dung day di céc thao téc co ban dé gidi todn, bude gidi c6 thé néi 1a rat quan trong trong qué trinh giai ton thi bj bé qua, do dé céc kién thite can thiét dinh huéng cho vige giai bai toan chua dugc HS chi ¥ toi. Vi vay di. c6 tim ra két qua ding cia bai toan thi vige giai toan cin md mam, chua c6 co s@ chinh x4c, nhiéu khi cdn bé s6t két qua. Cac bude giai day di cho bai toén nay phai I Buc 1: Phan tich dé toan: Phan sé can viét cé téng tir sé va mau sé bing, 15 va higu gitta mu sé va tir s6 bang 7. 40 Buc 2: Lya chon kién thite lién quan nhu kién thie vé tng, kién thite vé higu, kién thie vé bai toan dang tim hai s6 khi biét tng va higu cua hai sé dé va ca kién thir vé phan sé (tir s6, mu sé), Buse 3: Tir nhiing kién thite lién quan, Iya chon va dem ra lai giai cho bai toan va kiém tra két qua theo cach phan tich dé toan Tacé sod: ? } —— Tir s6 ciia phan sé da cho a: (15-7):2 15-4 =11 6 gdp 3 lan tir sé va hon tir sé 4 don vi. Sau khi doc dé HS thudng quen gidi toan nhur sau Céc phan s6 ¢6 mau sé gdp 3 lan tit sé 1a: t 2,3 - Phan sé i 63+ 1 =2 (loai) - Phan sé = c6 6 - 2 =4 (chon) + Phan sé 5069-35 6 (loai) HS chua chi ¥ sir dung cdc thao téc theo quy trinh_ mt céch day di, chua biét phan tfch dé toan theo nhing kién thire da biét dé dinh huéng giai bai toan chinh xc. Vi thé viéc gidi toin cdn bang con dung md mam, thiéu chinh xéc va vide t qua ca bai nhiéu khi cdn bi bé sot. 41 ‘Voi bai todn nay HS phai dua ra duge céc thao tic dé gidi bai todn dic bigt Ja phai dura ra va nhé lai kién thite va bai todn tim hai s6 khi biét hiéu va ti s6 clia hai sé 6, Tir dé gidi bai toan khdng chi dé hiéu ma con chat ché, chinh xéc. Bude 1: Phan tich bai todn cho biét gi? Bai todn yéu céu tim gi? Tim duge thi nh& vao nhimg yéu t6 ndo?... Vai vi du 2: Bai toan cho biét mot phan sé c6 miu sé gdp 3 1n tr sé va hon tr sé 4 don vi. Bai yéu cdu viét phan sé d6. Buéc 2: yn kién thizc lién quan nhu kién thie vé bai toan dang tim hai sé khi biét higu va ti sé cita hai sé dé va ca kién thitc vé phan sé (tir sé, mau sé). Bude 3: Tir nhiing kién thite lién quan, Iya chgn va dem ra ldi gidi cho bai todn va kiém tra két qua theo céich phan tich d8 tof, Ta 06 so dé Tis6 + Na Miu s§_ -—————++ 1 Hiéu sé phan bang nhau 1a: 3-1 =2 (phan) 86a 4:2x1=2 Miu s6 1a: 244=6 Phan sé cn viét 1& 2 - Cée bai todn vé tim phan sé bing phan sé da cho. viét 4 dudi dang phan sé c6 mau sé lan lugt 1a: 3; 5; 8 12 Vidu1: ‘Voi bai toan viét phan sé bang gid tri cho trudc va miu sé cho truéc nay HS thuang khong biét ding céc thao tac dé phan tich dya vao yéu té da bidt (tite gid tri ciia cdc phan sé can viét la 4). Dua vao gid trj phan sé va cdc mau sé da cho dé tim tir sé tuong img. Vi vay hau hét HS rit ling ting trong vige gidi nhiing bai todn dang nay. Cy thé: - Kha nang phan tich dé todn nhu nhing yéu té da biét va c4i can tim, can dat dén cia dé todn chua duge HS quan tam hay chua thanh ki ning. Vi vay vige 42 dinh huéng gidi truéc mot dé todn 1a hét site ling ting, gidi mOt cach md mim, giai dén dau biét dén d6, khong c6 kha nang tr duy cho toan bai - Diém mdu chét khi gidi nhimg bai toan dang nay HS chwa cht y str dung yéu t6 da bidt (gid tri cde phan sé can vidt) dé vidt phan s6 c6 mau sé bing 1, ti 46 vige tim phan sé bang phan sé da cho kh6 thyc hign duge - Khi gidi nhiing bai ton dang nay kha ning trinh bay bai gidi cla HS cing lang ting thiéu ty tin, thigu co sé. Mot sé em cdn trinh bay mt cdch cam tinh, khéng dua vao nhitng yéu t6 da cho ctta dé toan dan dén sai sét. - Kha ning bao quat, hiéu ky ludng cdc dir kign dé bai, méi quan hé gitta céc dai Ingng cia 48 chua tung tan, chua diy di. Khi phan tich chura dua ra duge day dit dit kign bai ton di cho. - Trong qué tinh day GV ciing chua cht rén luygn cho HS cach phan tich cfing nhu céch trinh bay nhiing bai toan dang nay. Nhu vay xudt phat tir ki nang phan tich dé toan chua dyoc hinh thinh ma céc thao téc giai toén tiép theo cua HS nhu bude 2, bude 3, bude 4 cua qué tinh giai todn phan s6 dang trén khong thyc hign duge. ‘V6i bai toan trong vf dy trén HS thudng trinh bay mt céch cam tinh sau: 4_4_4_4 O day néu HS thye hign tét thao téc phan tich tite buée 1 HS phan tich duge gid tri phan s6 dé bing 4 thi HS sé trinh bay duge: 4 = 2. Tir dé HS tim céc phan sé tiép theo c6 mau sé lan lugt 18 3; 5; 8; 12 va bang phan sé : thi tro nén dé dang hon Vi du 3: Ngudi ta cho voi nude chay vao bé chua cé nude. Lan thir nhat é. Hoi cdn may phan cia bé chura chay vio 3 bé, 1n thir hai chay vao them 7 6 nuée? ‘Voi bai todn dang tim phan chua biét ctia don vi nay hoc sinh khéng biét ding c4c thao tac dé phan tich yéu t6 da biét va céi cdn tim. Chinh vi vay HS a3 kh6ng nhanh chéng tim ra duge yéu té da biét dé 18 don vj (ba). Tir dé khé tim ra duge cach giai chinh xéc va ngin gon nhat. Nguyén nhén cia van dé nay la: + Kha ning phan tich dé todn nhu nhiing yéu té da biét va c4i can tim trude mét dé todn cho trude chua thinh ky ning (yéu cdu phan tich dé ton nhim dinh huéng duge céch gidi cho bai todn phi hgp, chinh xéc, gitip HS nang cao kha nang tr duy) + Kha nang bao quat, hiéu ky long cdc dit kign dé bai, mdi quan hé gitta céc dai lrgng cia dé chua tung tan, chua day du. Khi phan tich chwa dua ra duge day dit dit kign bai toan da cho. + Khi giai kha nang sir dung ngOn ngit trong dat Idi giai cho bai todn chura chinh x4c, cha day di, chua gon. Mt sé em cin dit 1di gidi dai dong, udm ra. + GV ciing nhu HS chua chi y luyén tap mhiéu bai ton cing mét dang dé luyén ki nang cho vig gidi dang toan dé, Dac biét 6 day GV chwa chit ¥ ra nhiéu bai todn cing dang theo cdc cdch khéc nhau cé thé (theo chiéu thudn hogc theo i. Nhu vay ky nang gidi todn bang céch sir dung cac thao téc trong gidi toan chidu nghich) 48 HS duge luyén phan sé cia HS lép 4 chua dim bao 6 bude 1 va bude 4 cia quy tinh hinh thanh thao téc rén ky nang sir dung thao téc dé gidi céc bai todn phan s6 cia HS lap 4. - C4c bai toan vé quy ding, rét gon phn sé. da la dang todn ma viéc giai tot nhimg bai todn dang nay thi sé thudn Igi cho vige gidi nhigu bai todn & c&e dang nhu so sanh phan sé, cée phép tinh phan sé,... Ding thai théng qua vige gidi céc bai tip o6 lign quan d6 gitip HS duge cuing cé lai cach gidi dang toan nay. Cé thé néi day 1a dang toan ma HS duge thy hanh luyén tap nhiéu nhat cia néi dung todn phan sé. Vi vay nhin chung céc em di hiéu va gidi duge dang toan nay. Két qua gidi cde bai tap dang nay ctia céc em dat kh cao (hon 80% hoc sinh dat trung binh tré lén, trong dé trén 50% dat mite kha gidi). Nhing em cdn Iai dat két qua chua cao 1a do 44 - Ky nang phan tich dé tim ra mau sé chung nho nhat (MSCNN) ctia hai hay nhiéu phan sé cua HS con hing ting. Ching han: MSCNN ciia hai phan sé: 2 va 3 a9 Hay MSCNN ciia hai phan s z va 3 124. ~ Véi nhiing bai toan rit gon phan s6, ky ning phan tich dé xét xem ca tir sé va é cing chia hét cho sé ty nhién nao 1én hon Ichua thanh thao. HS chua chii ¥ sir dung dau higu chia hét 2; 3; 5; 9 da hoc va van dung tim thém dau higu chia hét. Tuc HS chua chti ¥ dén bude 2 ciia hé théng thao tc gidi todn phan sé Khi tim va dua ra kién thie e6 lin quan nhung vig van dung vao timg bai toan cdn ling ting. Ching han khi yéu cau HS nit gon phan sé. do khong phan tich tim ra duge d4u higu chia fe phan sé: 13; 17 pay 13, nih cée phan s6: 553 57 hay 7s nén HS thudng cho dé 1 cdc phan sé téi gian Khi duge 1am quen v6i tig dang cu thé tén HS gap kh6 khan nhung khong duge thye hanh luyén tap nhiéu lan nén nhiing thao téc vira duge hinh thanh khong nhiing chua duge ghi nhé ma c6 nhigu em cdn chua hiéu duge. - Kiang phan tich dé toan cia HS chua cao. Biéu hién: Hoc sinh mét nhigu thdi gian loay hoay cho vige dinh Inréng giai cing nhur tim céc kién thite lién quan cho vigc giai ton. Trong s6 cdc bai kiém tra thi cé dén 20% hoc sinh chwa hoan thién dugc bai lam trong thoi gian quy dinh (40 phut) dan dén chat lugng diém kha gidi cdn chua cao. + Cée bai todn vé so sinh phan sé. Tuy da duge hoc so sénh hai s6 ty nhién nhung so sénh phan sé 1a dang toan méi déi v6i HS 1ép 4 (HS chua duge hgc 6 eae lép 1, 2, 3). Vige diing thao gidi (oan nhim gitip HS xy dymg nén quy tc so sénh phan é Nhung trong qué trinh str dung thao t4c giai todn cho dang todn nay thi vige sit dung cae bude gidi chua day dii, HS cdn ling tiing trong cac bude gidi, kién thite co sé phuc vu cho vige giai dang ton nay HS thudng nham lin. Trong, bai gidi HS con qué cht trong budéc | (phan tich dé dinh huéng gidi) ma véi bai 45 nay HS chi cin 4p dung diing quy tic vé so sinh phan sé khéng cin phai qua nang né vé bude phan tich va dinh huéng giai toan, Vi du 1: So snh hai phan sé: 3 b ava 3 vs _ 3 aa vas i 7 (hay dién dau thich hop vao ché cham) khi céc phan sé dé cing miu sé hay é can nhé lai quy tic so sénh hai phan s6 cing mu sé, cling tir tir s6 hay so sénh véi 1. Day 18 didu han ché cia HS trong qué trinh sir dung thao tic nhic nho HS giai todn néi chung va giai toan phan sé ni riéng. Vi vay GV can cht khéng nén qué m4y méc trong qué trinh str dung thao téc dé giai toan phan sé. + Céc bai todn thyc hign phép tinh véi 4 phép tinh cng, trir, nhan, chia phan sé. Diy 18 cde bai todn thuge dang toan co ban cua ndi dung toan phan s6 ma HS ba duge lam quen & 6p 4 sau khi duge hoc vé khai nigm, cach rit gon, quy déng so sAnh, ... phan sé. Do day 1a mét dang toan mdi dugc 1am quen, néi dung kién thite lai nhigu. Do d6 chat lugng gidi cdc loai bai tap nay chua cao (67% dat mite trung binh tré Ién, trong dé chi 6 32 % dat mitc kha gidi). D6i véi dang toan co ban vé c6ng, trir, nhan va chia phan s6 nay qua digu tra, dy gid va kiém tra chting t6i thdy HS thudng nhim lin gitka cOng, tir va nhan. Tite 1a khi céng hay trir hai phan s6 da cé cing mau hay chua cé cing mau sé HS cing lay tir sé cong voi tir s6 (tir sé cia phan sé bi trir, trix di tir sé cia phan sé trix) va mau sé céng véi mau sé (mau sé cita phan sé bj tit, trir di mau s6 cia phan sé trit), Cé mot sé HS thyc hign phép tinh cong trv phan sé. khi ma céc phan sé trong phép tinh chua cé cing miu sé. Hay cé mét sé HS cdn may méc khi thy hién phép c6ng hode phép trir ma hai phan s6 da c6 cing mau sé rdi con quy déng mau sé theo cdc bude quy déng mau sé trong SGK. R6 rang day HS chua hiéu duge ban chat cita viée quy déng mau s6 cdc phan 46 s6. Déi vi phép chia phan sé HS thudng ling ting trong viéc tim phan sé dio nguge cia sé chia, Nguyén nhan dan dén nhimg khé khan va nham lan khi giai toan trén theo cae GV 18 do - Mét sé HS chua nim dyoc céc quy tic va céc bude gidi dang toin co ban nay, Vi du 1: Tinh: nham 14 cach trim trong nu la: Muén céng hai phan sé ta ly tir sé ciia phan sé thir nat cong véi tir y mau sé cia phan sé thir nhdt cong véi ciia phan sé thir hai mau s6 cia phan sé thir hai. (nham lin gitta c6ng , trir véi nhn phan sd) . Nén chua tim duge két qua ding. Thé hién 6 mét sé bai HS thyc hién nhu sau: 3_24+3_5 8 2_8-2_6 2a a 8-2 =f 7°3°7- 4 Hay khi yéu cdu thuc hign phép nhan hai phan sé HS con quy déng miu sé khi cde phan sé d6 chua c6 cing mau sé. 5.2 Vi dy: Tinh: 2 x 2 7*3 HS thye hign nha lan nhur sau: 52-15, 4 _ 20 7*3°U* TD MW Khi yéu cau thyc hign c4c phép tinh cOng, trir phan sé khi hai phan sé d6 chua c6 cing mau sé HS cing mign cudng thy hién nhu thyc hién phép tinh nhan phan sé ma khéng qua bude quy déng mau sé rdi céng theo quy tic... RO rang 1A mét sé HS chua nam duge cdc quy tac thye hién phép tinh déi v6i phan s6 sau: + Muén céng hai phan sé cing mdu sé, ta céng hai uit sé voi nhau va git nguyén mau 86. + Mud céng hai phan sé khdc mau sé , ta quy déng mau sé hai phan sé ri cOng hai phan sé do. 47 + Muén c6ng hai phan sé cing mau sé, ta tric tit sé ctta phan sé thir nhét cho tie s6 ctia phan s6 thit hai va gite nguyén mau s6. + Muén trit hai phan sé khdc mau sé, ta quy déng mau sé hai phan sé réi trie hai phan s6 dé, + Muén nhan hai phan sé ta ldy te 36 nhan voi mau sé. + Muén chia hai phan sé ta ldy phan s6 thie nhdt nhan véi phan sé thir hai dio nguoc. S6 di HS chua nim duge céc quy tic thyc hign cdc phép tinh v6i phan sé la do khi day céc bai todn dang nay GV chua chi y hudng dan HS str dung céc thao tac co ban dé gidi toan. Céc em chua nim va dua ra duge cdc bude gidi cho tig dang todn cy thé, chua c6 théi quen str dung thao tac dé gidi ton. Vi thé trudc mét bai ton HS thudng hing ting, gidi m@t céch cam tinh va khong thé thir lai kiém tra dugc két qua bai giai ca minh. HS chua c6 théi quen phan tich dé todn, dua ra nhiing kién thie lién quan phuc vu cho vige gidi timg bai toan cu thé, tir dé 6 thé ghi nhé kién thite di hoc sfu sc hon va van dung linh hoat hon vao tinh hudng méi * Két lan: Tir sy phn tfch thyc trang rén luyén ky nang sir dung thao téc dé gidi cde bai todn phan s6 ciia HS lép 4 trén day cé thé di dén két lug 6 cn gip mét s6 khd HS lép 4 hign nay trong qué trinh giai toan phan khan béi céc thao tac gidi todn phan s6 chua duge hinh thanh hoe mdi chi nim mét céch so sai, chua day di. Cu thé céc bude giai cho timg dang todn phan s6 cu thé HS chua nam duge. Tir dé ma kha nang phn tfch dé toan, k¥ nang dua ra nhing kién thite 1ién quan hay dinh hudng cho vigc giai ton cdn kém. Vi vay kha nang kiém tra lai két qua gidi toan cia HS chwa c6, kha nang luyén tap gidi todn cia HS rat han ché. Nguyén nhan cia nhing khé khin nay 14 do chua c6 mét bién ph4p thich hop dé hudng din HS lép 4 giai toan néi chung va giai toan phan sé néi riéng 48 bang nhiing thao t&c co ban. Quy trinh hinh thanh nhiing thao téc co ban dé gidi cde dang toan phan sé ciia HS lép 4 hign nay chua phat huy duge tinh tich cue, chi dng cua HS, chua gitip HS dio siu, khai thc hét duge ban chat va téc dyng ciia né trong vige hoc toan néi chung va giai todn phan sé cia HS lép 4 néi riéng. Tir d6 HS chua thye sy hig thé hoc 4p, chua c ng sir dung thao tac trong giai todn, chua linh hdi hét duge kién thie clia bai hoc. Tir thye trang trén, vin dé dit ra 1a: Muén nang cao chat lwong gidi todn phan sé cia HS lép 4 hign nay thi cdn thiét phai tim ra mt phuong phap cu thé gitp HS rén luyén dugc cc thao tac giai toan co ban trong gidi toan phan so, tir d6 gitp HS nim ving cdc bude gidi ciia ting dang todn phan sé cy thé khic phuc duge nhiing t6n tai, nhdm ln va khé khiin trong qué trinh gidi cc dang todn dé, 1.2.4. Thue trang kj ndng té chite hwéng dan cia GV trong vige hinh thanh nhitng thao tdc co ban dé gidi cdc dang todn phan sé lop 4 1.2.4.1. Thye trang ky ning hung din cia GV Dé nim duge thye trang cia GV trong qué trinh hudng din HS lop 4 quy trinh hinh thanh thao tac dé giai céc dang todn phan sé cia HS lép 4 chiing tdi da khao sat t4t ca GV dat chudn va trén chudn 1a 20 déng chi (trong d6 ¢6 3 GV day 3 lop 4 ciia tring) va thy hign trén hai kénh: Ty dénh gid ciia GV va déng nghiép dénh gid ln nhau. * Nhiing tigu chf khdo sat a) Six dung nhiing thao tac nao trong qué trinh day toan phan sé 6 TH. b) Nhiing thao tac giai toan phan sé cia HS lop 4 va mirc d6 sir dung céc thao tae d6, c) Déi tugng chit thé rén quy trinh hinh thanh thao téc giai toén phan sé cia HS 1ép 4. 4) Quy trinh khdo ©) Dur gid 05 tidt (Ca ngudi khio sai it sir dung thao tac dé giai toan phan sé lép 4. ddng nghiép du gid) 49 Két qua thu durge nhw sau: Bang 1.5: Két qua khao st thye trang ky nang huéng din cia GV vé quy trinh hinh thanh thao tac dé gidi toan phan sé ciia HS lép 4. : cbn nhigu sai | ghi Mivag | Hiéu ding chua di sé ech chi Via ngudi - Wiaay tham | Ngudi we Nguai Ngudi We \ Se |” * TyIe A 20 4 20 10 | 50 6 30 20 5 25 Mm | 35 4 20 20 8 40 7 35 5 25 D 20 2 10 8 40 | 10 | 50 E 5 2 40 2 40 T 20 Nhén xét: Qua bang trén cho biét: * Un diém: 100% gido vién da chi § ti vige hudng din HS sir dung céc thao téc (cae bude) gidi oan trong qué trinh gidi ton phan sé cia HS lép 4. GV da gidp HS higu duge rang: Vige ding cfc thao téc (cée bude gidi) trong giai toan phan sé ciia HS lap 418 mt khdu quan trong khéng thé thiéu duge. N6 gip HS thay duge cdi da biét va cai can tim cua bai todn, gitp HS dua ra nhimg kién thite can thiét lién quan dén bai todn tir dé x4u chudi va tim ra hudng giai nhanh, chinh xc. Nha vay ma thyc hign duge diy di cdc bude cla qui trinh giai toan phan s6 6 1ép 4. - GV da chii y ti viéc huéng dan HS sir dung thao tac trong qué trinh giai ton phan sé cia HS lép 4. - GV ciing da hiéu duge ring vige diing cdc thao tae (cdc bude gidi) trong giai todn phan sé cia HS lép 41 mt khau quan trong trong qué trinh gidi todn gitip HS thay duge mdi quan hé gitta céc dai lvgng da cho va cai can tim cia bai 50 toan tir d6 gitip HS nhé Igi kién thite 6 1ién quan va tim ra huéng gidi nhanh va chinh xée. - Da sé GV o6 sit dung céc bude dé hudng din HS giai toan song viée nim cdc thao tac cdn mo hé thiéu chinh xdc va thursng chti trong hudng din sit dung thao tdc thi nhat trong qué trinh giai oan 46 1a: Pha - téng hop - Mét sé GV khang dinh HS 18 déi tugng chi thé cia qua hinh thanh thao tdc giai toan phan sé cla HS lép 4. * Tén tai: Cdn 1 bG phan GV chia nim ving nhiing thao tac co ban dang duge sir dung trong qué trinh day toan TH dan dén hé qua 1a tuy x4c dinh duge chu thé qué trinh hinh thanh thao tac gidi to4n phan sé & lp 4 cing giéng nhu chit thé rén luyén céc thao téc khi hoe cdc b§ mén khéc da duge néu kha nhiéu trong cae chuyén dé di méi phuong phép day hoc nhung di vao cu thé dic thi: ca sit dyng thao téc trong gidi ton phan sé cla HS ldp 4 rit hoi hot nén din dén cae han ché: - Ling tiing gn ly thuyét va huéng din HS quy trinh hinh thinh thao tac mot sé bai ton phin s6 cia HS lép 4, e4 bigt thé hign non néng khong chii ¥ dén viée théng qua hé théng cau hoi din dit HS dén tinh hudng c6 van dé, ma néu giai quyét bang sir dung thao téc gidi toan ngay - tirc JA khOng tuan thi mt céch nghiém tdc quy trinh (phn tich dé todn, Iya chon nhiing kién thite lién quan, giai todn kiém tra két qua va luyén tap giai todn) - GV chwa huéng dan HS sir dung cc thao tac mét cach cé trat ty va phi. hop véi bai todn va cée thao téc gidi toan 46 chua duge khic su va mé rng ra céc dang khéc. Chua tuén thi qué tinh nbn thite cla HS bic TH din dén chura tao dugc hig thi cho HS vui ma hoe, tir dé luén nhé - thich - biét str dung thao tac trong gidi ton. HS dya vao thao ~ Mét tn tai mang tfnh phé bién 1a rn lu gia toan géc, bai todn dién hinh cia dang dé khdi quat va 4p dung cho céc bai tép 51 cling dang JA kém higu qua. Chua chon duge phuong php té chitc thye hién téi uu, chua cn cit vao vige phan loai HS dé dua ra nhimg a8 bai thich hop nén khéng thé khuyén khich duge tinh tfch cyc trong HS. - GV lam vige thay HS din dén vj trf trung tm cia GV bi mi nhat: C6 38% GV chua tuin thi nguyén te day hoc 1a dua vao ho: HS duge ty phat hign, ty chiém linh, ty giai quyét van dé 06 thé tao diéu kién c4 thé hod hoat déng hoc tap cia HS. = O dang toan dié hinh don gidn (dge viét phan 6, toan so snh phan toan vé cae phép tinh don véi phan sé...) thi GV khong yéu cdu HS sir dung diy dii cc thao téc trong trinh gidi toan, Nhu vay vige rén céc thao téc gidi todn cia HS khéng duge thye thi lién tye, bj gién doan, khéng duge rén ky nang tir don gian dén phite tap. Vi vay khi gap bai todn phat trién, phite tap hon thi HS bi IGng ting, mat nhidu théi gian khi xdc dinh céc thao tac va str dung cdc thao téc khéng day di din dén viée giai ton thiéu chinh xéc. - Trong ké hoach bai day cia GV khéng dy kién duge cic khé khan, sai lam ma HS hay mac phai trong qué trinh sit dung céc thao téc giai todn phan sé. tiét day (35 -> 40 phat) khng du d8 GV khai thie, sita Chinh vi vay trong mi chita, hinh thinh thao t4c gidi todn cho toan thé moi déi tung HS trong lép. Do d6 chat lung vé str dung thao tac trong gidi todn phan sé ca HS chua duge nang cao theo ding yéu cdu b6 mon. - GV chua thye sy chi ¥, chua nghiém khée yéu cdu HS tuan thi ren luyén sit dung thao tac trong qué trinh giai ton phan sé theo 4 bude cua quy trinh, GV thudng khéng chi trong dén bude thir 4 cia quy trinh (Kiém tra, dénh gid vé ky ming str dung thao t4c trong gidi toan phan s6 cho HS lip 4), Tire 1a vigc hinh thanh thao téc chi dimg lai & nhiing bai toan géc, bai toan dién hinh ma GV chua chudn bj va dua ra cho HS thyc hanh nhimg bai tp cing dang dé HS ghi nhé va kl u cdc thao Lac giai duge hinh thanh, 52 = Dc bidt vige thyc hign yéu cdu ciia bude 2 so sai (Dinh huéng céch gidi, tir 46 huy déng va xau chudi nhimg kién thre da bidt c6 lién quan voi bai toan can giai). GV chwa hoac chua cé phuong ph4p hudng dan HS dua ra nhiing kign thite lién quan sir dung dé giai ton, chua chti trong phuong phép rén ky nang xau chudi nhing kién thire da biét dé van dung vao gidi bai todn c6 kién thite méi, Bigu hign + GV lam thay, dua ra kidn thite cé lién quan bai todn, rdi nhiic Jai If thuyét cua kién thitc, HS chi viéc lp rap vao tinh huéng méi cia bai toan nhing kién tite 1é ra phai tyra chon va huy déng cho viée giai todn ciia minh, + GV khéng yéu cdu hodc chua khuyén khich HS str dung tat ca cdc thao tae dura ra Khi gidi ton, + Chua chit ¥ dén vige gidp HS sir dung cdc thao téc mét cach linh hoat nhanh ma dam bao chinh xéc. + C6 lic GV cdn hudng din HS gidi bai toan mOt cAch ti mi, chi tiét (khong phai tiét day dang ton méi); Khéng dé HS ty minh dya vao céc thao tac dé lap ké hoach giai. + GV huéng din céch chon cae thao te giai toan con so sai vi vay vide n&m céc thao tac cin so sai chura tao duge k¥ nang ving chéc cho HS trong méi bai todn. Nhu vay GV sé khong phat huy dugc tinh tich cyc, sing to, khong rén duge kf nang sir dung thao téc cho HS lép 4 trong qué trinh giai ton phan sé. - GV chua chi trong khic sau cho HS hiéu ndi dung bai todn qua cac thao t4c gidi. Thé hign GV khng cho HS néu lai cde bude gidi; khong cho HS dya vio céc bude gidi ( thao téc gidi) viée dua ra céc kién thite o6 lién quan khOng chi tic dung hiéu kién thtre moi ma cdn 6n lai mét cdch ving chic kién thirc d3 hoc. - Sau khi day méi dang todn dién hinh, GV chua chi trong dén viée cing cé dang todn cho HS chua ting c 5 luong, cl lugng bai tp & nhimg dang toan phan sé c6 str dung nhing thao téc co ban vira durgc hinh thanh. Nhu vay 53 da han ché kha nang phat trién, sw séng tao, nhu cau rén luyén cdc thao téc giai todn phan sé cita HS lép 4 n6i chung, dac biét 1a déi twong HS kha gidi, - Mét s6 GV hiéu vé thao tc giai toan phan sé chua sau, chua du nén coi thuéng tm quan trong ctia thao tac trong gidi toan phan sé clia HS lép 4. Khong chi rén ky ning str dung thao tae cho HS; chwa biét céch huéng din HS str dung nhiing thao tac co ban va linh hoat khi str dung cac thao téc 46 cho phi, hop véi timg bai toan cu thé. Bén canh nhimg nguyén nhan chi quan din dén khuyém khuyét cita GV ké trén thi cing cdn c6 mot sé nguyén nhan khach quan (nhimg khé khan) lm anh hudéng dén qué trinh day toén cia GV néi chung, anh hudng dén chat long rén luyén ky nhing thao tac co ban dé gidi c&c bai ton phan sé cla HS lép 4 ndi rigng, thoi gian day ciia GVTH qué nhiéu (7 tiévingay) nén vige chudn bj ké hoach day hoc cia GV chua thyc su ky Iudng; thai gian, théi quen dink cho vige ty nghién céu 6 nha cia GV khong nhiéu (GVTH chai yéu 1a nit nén thoi gian danh cho gia dinh con nang né). Ngoai ra tuy HS hgc hai budi/ngay nhung thoi long hoc chia déu cho céc mén nhu Toan, Tiéng Viét, Khoa hgc, Lich sit, Dia If ... ké cd hoe chinh khod va hge ting budi. Vi vay thai Iugng danh cho vigc 6n luyén mén Toén 6 trong. van cdn chua dim bio. 1.2.4.2. Danh gié thy trang Ki nang t6 chite huéng din cia GV trong viée hinh j'ai todn phan sé lop 4. thanh nhiing thao tée co ban Dé tién hanh khao sat danh gid vé ky nang t6 chite hudng din cia GV trong viéc hinh thanh nhiing thao tac co ban dé giai cdc bai toan phan sé lép 4 (v6i céc ki ning cy thé 1a: Ki ning xéc dinh mye tiéu, ki ning xay dung ngi dung va ki nang tién hanh t6 chite hudng din hinh thanh thao téc), ching ti tién hanh danh gid gido 4n va truc tiép tham gia du gid céc tiét toan ndi dung toan phan sé trong chuong trinh Ton 4. Voi 20 GV cua 5 trudng duge khao sat va 5 tiét du gid. K&t qua thu duge phan 4n qua bang sau: 54 Bang 1.6: Thyc trang ky ning t6 chic huéng din cia GV trong vige hinh thanh nhiing thao tc co ban dé gidi cde dang toan phan sé lép 4. 86 . ghi Mic ds}. Tot Kha Trung binh nguasi chi tham Tye Tye TyIs — | Newai Neuai Nguoi gia % % % Ki nang Ki ning _xdc 20 | 4 | 20 | 10 | so] 6 | 30 dinh myc tigu Ki_ ning . 2 | 3 | 1s | 8 | 40 | 9 | 4s dymg t8 chite Kining t chite hinh 20 | 2 io | 6 | 30 | 12 | 60 thanh thao tac. Tr sé bang trén cho thdy: Nhin chung céc GV duge khao sat cé sy “phinh” hon vé mat If thuyét (x4c dinh muc tigu, xdy dung néi dung, ach 16 chitc) va con “non” hon vé ki nang thyc hanh (tién hanh td chite hinh thanh thao tac). Dang luu y ring, day chinh 1a nhiing GV tét cia céc trudng duge phan céng gidng day lp 4 (vi day 1416p 06 chuong trinh ngng hon so véi céc lop trong c4p hoc), hon ntfa day 1A nhing GV cia nhiing truéng duge danh gid c6 chat lugng cao ctia huy6n. Tir d6 dit ra cho chting ta van dé dang quan tam 1a dé nang cao durge higu qua cia vigc hinh thanh nhiing thao téc co ban dé giai toan phan sé lop 4 thi nhat thiét phai ch trong nang cao cdc ki ning t6 chite cla GV vé ki nang hay “nghé thuat” hinh thanh thao téc, Dén day c6 thé néi phuong phap hay “nghé thuat’ ciia GV trong day hgc 1a hét sire quan trong quyét dinh chat lugng cia HS. Tiéu két chuong 1 Tir sy phan tich thye trang ciia vige sir dung thao tac dé gidi cae dang toan phn sé clia HS 1ép 4 tén day, c6 thé di dén két lugn 55 HS lép 4 hign nay trong qué trinh gidi to4n néi chung va giai toan phan sé néi riéng cdn gap mot sé kh khan. Cu thé nhw sau: Trude mot dé todn cu thé HS chua biét phan tich dé todn, vi vay kh6ng biét can sir dung nhiing kién thite ign quan nao cho bai todn cy thé nén vige dinh hudng gidi todn tr nén hing ting va rét khd 48 kiém tra tinh diing dan cua két qua. Nguyén nbn cia nhiing khé khan nay 1A do chua 6 mét bign ph4p thich hop dé huéng din HS Iép 4 c6 dugc nhiing thao téc co ban, can thidt 48 giai todn phan sé. Quy trinh hinh thanh nhiing thao tac co ban dé giai c&c cac bai toan phan sé ciia HS l6p 4 hign nay cha duge chi ¥ vi vay chua phat huy duge tinh tich cu, chi dGng ciia HS, HS chua duge ty hoat déng dé tim ra kién thire ma tiép thu kign thite m6t cdch thu déng, din dén viée ghi nhé m6t cdch hdi hot, vige van dung gidi todn tro nén khé khan, Tir d6 HS chua thye sy hitng thi hoc tp, chura o6 ky nang sir dung céc thao téc trong giai todn, chu linh hdi hét duge kién thite ciia bai hoe. Tir thyc trang trén, van dé dit ra 1a: Muén nang cao chat lugng giai toan phan s6 cia HS l6p 4 hign nay thi cén thiét phai thm ra mét phurong phép cu thé dé gidp HS hinh thanh nhiing thao tc co ban trong gidi toan, tir d6 gidp HS nim viing cAch gidi cc bai todn, dang todn phan sé & lép 4; khic phuc duge nhing tdn tai, khé khiin trong qua trinh giai cdc bai toan dé. 56 Chwong2 NOI DUNG VA QUY TRINH HINH THANH NHUNG THAO TAC CO BAN DE GIAI CAC DANG TOAN PHAN SO 6 LOP 4 2.1, Nguyén tac xy dyng ndi dung va quy trinh hinh thanh nhimg thao tic co ban dé giai cae dang bai toan phan sé cia HS lép 4 Dé vige xay dung ndi dung va quy trinh hinh thanh nhig thao tac co ban dé giai cdc dang bai toan phan sé ctia HS lop 4 dam bao tinh kha thi, higu qua va dat duge muc tiéu dé ra, cdn tuan thi m6t s6 nguyén tic co ban sau: 2.1.1. Nguyén tic dim bao tinh muc tidu Nguyén tic nay di hdi céc thao tae duge hinh thinh phai hung vio vige rén luyén cc ki ning giai céc dang to4n phan sé va cing cé cdc ki nang hoc tap mén Todn cua HS lép 4 mot céch ving chic, phit hyp voi muc tiéu, ngi dung cia churong trinh 2.1.2. Nguyén tiie hé thing Neuyén téc nay yéu cdu cdc thao téc duge hinh thinh phai hé théng lai duge cic bude gidi céc dang toan phan s6 cho HS 1ép 4. HS dya vao cfc thao téc c6 thé déc lap dinh huéng gidi todn. Mat khéc n6 cling ddi héi cdc thao téc duge hinh thanh phai chi 16 duge céc giai doan, cde bude gidi todn mot cach cu thé, 15 ring giip HS cé thé hiéu va van dung ngay vao thy tién gidi ton; dim bao tinh viing chic cia vige hoc toan phan sé lép 4 ni riéng va hoc toan TH néi chung. 2.1.3. Nguyén tic higu qué Nguyén tic may ddi héi c4c thao tae duge hinh thanh phdi dem Iai higu qua thuc té trong viéc rén luyén ki nang giai toan phan sé cho HS lép 4. Nghia 1A cdc thao téc_phai éu va dé thyc hign va viée gidi ton theo hé théng thao tac phai cing c6 mét cach ving cl 2.1.4. Nguyén tac kha thi ki ning giai toan cho HS lép 4. Nguyén tac nay yéu clu vige gidi toan phan sé theo nhiing thao tac co ban HS sé dé hiéu, dé ghi nhé va vin dung giai c4c dang bai todn phan sé mot céch 57 dé dang; cé thé bé khuyét duge nhiing ki nang giai todn cdn yéu cia HS lop 4 khi giai cae dang todn phan s6. Muén vay, céc thao tac gidi ton phan sé duge hinh thanh phai cu thé, r6 rang va phii hop véi ni dung chuong trinh todn phan 86 ldp 4 va qué trinh hoc tap, rén luyén cua HS. 2.2, Xay dung nhimng thao tac co ban aé giai cdc dang bai todn phan sé cho HS lop 4 Tir rude t6i nay, ic GVTH néi chung va céc GV lép 4 néi rigng thuong day cho HS cach giai céc dang bai toan phan sé bang cach dua ra_mét vi du vé mot dang todn cy thé, yéu cdu HS doc dé va tra 1di cdc cau hoi: Bai ton cho biét gi? Bai todn hoi gi? hode bai toan yéu cu chting ta tim gi? Tir dé GV huéng din HS t6m tit bai todn (bing 1di hodc bing so dé) va di tim céch giai. Dé di tim 16i gidi, GV cing néu cau héi: Muén biét ... ta sit dung phép tinh gi? Sau dé yéu clu HS néu 1di gidi cho phép tinh twong img, rdi tim két qua cia phép tinh va dép sé. Phan Ién trong yéu cau cia cdc bai gidi GV chua coi trong vi cau HS, dua ra céc thao tée dé phan tich dé todn va gidi bai todn cy thé. Vi vay Ki sir dung céc thao t4c gidi toan cia HS con non hay HS chua c6 théi quen sit i todn cy thé. thao dyng ic co ban khi gid Voi quy trinh huéng dan céch gidi toan nhu vay, HS thudng thy déng va khéng himg thi hoc bai. Nhigu em chya hiéu dyoc ban chat cla dang toan, véi bai todn khé thi cic em khéng tim ra céch gidi vi chua biét bat dau tir dau. Trude mét dé toan cu HS sé rat hing tung trong viée phan tich dé cing nhu cdc bude gidi. Do vay HS gidi bai mot céch theo cim tinh may méc, khng nhimg céc em rat nhanh quén ma cdn khong chac chin két qua bai giai cia minh din dén hoai nghi vé kién thie minh tiép thu dugc. Vay lim thé nao dé gay hing thi trong qu4 tinh gidi toan phan s6 cho HS 16p 4, gitip cdc em ty tim ra cdc thao tac gidi, cach giai ding nhat, nhanh nhat bang chinh hoat d6ng cua minh? Ching t6i da tim ra bign php dé giip céc em théo go bét khé khin trong qué trinh gidi toan, ty minh hoat d6ng dé tim ra cach gidi. Tir d6 HS ghi nhé mét sdch sau sic kién 58 thite va kich thich himg thé giai todn cho HS. Dé chinh 1a hinh thanh nhiing thao tac co ban diing theo quy trinh dé giai cdc bai todn phan sé ciia HIS 16p 4. Vay vige t6 chite, huéng din HS hinh thanh nhiing thao téc co ban ding theo qui trinh dé gidi cdc bai todn phan s6 6 l6p 4 nhur thé nao? 2.3. Quy trinh hinh thanh cdc thao tac co ban dé gidi cde dang todn phan sé lép 4 Quy trinh 1a trinh ty phai tun theo dé tién hanh mdt cng vige nao ds. Trong d6 quy trinh hin thanh céc thao téc gidi toan phin sé cho HS lép 41a mot trat ty tuyén tinh céc giai doan, céc bude, cc khau bat diu cho dén khi két thiic hoat déng 6, BE hinh thinh céc thao téc gidi toan phan s6 cho HS lép 4 6 hi u qua. chting ta can tién hanh theo mét quy trinh dam bao tinh khoa hoc, chat ché théng qua c4c bude cu thé nhim dam bao tinh logic trong tu duy, tinh thyc tin trong 16 chttc va phét trién hoat dng. Muén vay, quy trinh t6 chire phai duge x4y dyng dya trén mét sé nguyén téc co ban da tinh bay nhu: Tinh myc tiéu; Tinh hé thong; Tinh higu qua; Tinh kha thi. Viée t6 chite cé thé duge tién hanh theo céc bude lién hoan sau: 2.3.1. Xd dink muc dich, yeu cau a. Muc dich Vi hinh thanh cdc thao téc co ban dé gidi cdc dang toan phan lop 4 nhim huéng téi nhing muc dich cy thé sau: - Tnéc hét hinh thanh cc thao téc giai to4n phan s6 cho HS 6p 4 nhim gidp HS cé duge nhimg bude gidi co ban can thiét cho timg dang todn phan sé cu thé. - Tir nhiing bude giai cu thé giip phat trién kha ning phan tfch, so sanh, tng hp va dinh hudng giai ton, kha nang dién dat uinh bay bai gidi ding din ngain gon va khoa hoc. - Nho sir dung cc thao t4c giai toan ma cing cé, khic sau kién thire co ban; nang cao hiéu biét cho HS vé kién thitc, ki nding mén hoc, 1am phong phi vén hiéu biét, vén kinh nghiém giai ton cho HS 59 - Hung t6i phat huy tinh tich ey, tyr gide, chii dng, sdng tgo ciia céc em trong hoc tap mén toan ndi chung, trong hgc toan phan sé néi riéng nham gép phan nang cao chat lugng giai toan cho HS lép 4. b, Yéu cau Dé dam bao quy trinh hinh thanh thao tac giai todn phan sé cho HS lép 4 c6 tinh kha thi va dat dugc muc tiéu, higu qua, trude Khi té chite cdn dép tng mot sé yéu cdu co ban sau: - Viée hinh thanh cc thao tac co ban dé giai toan phan sé phai duge tién hanh sau khi da xdc dinh r mye tigu, xy dyng duge ngi dung, quy trinh cée bude 13 ring phit hgp, gin véi digu kién thyc tign day hoc ciia nha trong, nang lye té chite cia GV, dam bao chung cho cdc déi tong HS, nhim dam bao tinh kha thi, bén viing va higu qua trong qué trinh day hoe, - Hinh thanh thao téc giai ton phan sé co ban cho HS 6p 4 phai dim bao tinh dinh hudng: “phat huy tinh tich cue, ty gide sang tao ciia HS trong qua trinh hoc tap néi chung, hoc todn néi riéng khéng chi trén 1ép va hign tai ma cho dén ca sau nay”. - Hinh thanh thao (4 én hanh giai todn co ban cho HS phai duge ding bé ngay tir cdc 1ép dau cp va 6 tat ca céc dang toan. Vi vay Ban giém higu nha truéng cing nhu déi ngii GV ding Iép can quan tam hon nita dén viée xay dyng ngi dung cing nhu té chic hinh thite day hoc m6t céch da dang, phong, phi. Mudn vay, GV phai thudng xuyén tiép thu ¥ kién déng gép xay dung cia Ban gidm higu nha trudng cing nhu ciia ddng nghigp va cia chinh céc em HS nham gitp nang cao tinh higu qua cua phuong phap nay. - Bén canh viée xay dung durge ngi dung va xac dinh duge céc thao tae co ban trong timg bai day, nha trudng cn quan tam t6i viée t6 chite céc tiét day chuyén dé gitip GV c6 thé hgc hoi lan nhau trong viée soan bai cing nur “nghé thudt” én 1ép nhim nang cao higu qua trong ting gid day - Trong qué trinh 16 chic phai tién hanh téng két dénh gid, rat kinh nghiém, khic phuc nhiing han ché, thiéu sot va phat huy nhiing mat tich cuc, 60 nhan rong nhing m6 hinh hay, nhing phuong ph4p tét nhiim day manh viéc sit dung nhing phuong phap day hgc higu qua vao trong qué trinh giang day, thu hiit durge sy quan tam cia ddi ngii GV. 2.3.2. Xée dinh cdc thao tac co ban cia titng dang todn Nhom thir nhat: Gdm gdm 4 dang co ban sau: a, Céc bai todn vé doe, viét phan sé. Bue 1: Phan tich dé toan, xdc dinh duge yéu t6 da cho va yéu cau cia dé. Buée 2: X4c dinh tir sé va mau sé cua phan sé can viét. Buc 3: X4c dinh c4ch viét phan sé, Viét tir sé trén ddu gach ngang, mau sé dudi déu gach ngang. Bude 4: HS xéc dinh cdch doc (thir ty doc phan sé) nhur sau: doc sé chi tir sé - phan - s6 chi mau sé. Vi du: Phan sé 3auee gc 1a: Nam phan chin. Buéc 5: Voi nhimg kién thc da bid so sinh véi nhimg bai ton mau HS tién hanh gidi cdc bai ton cy thé, Bude 6: Tir viéc giai toan trai qua cdc thao tac trén GV din dit gitp HS di dén khai quat hod kién thite cho timg dang toén. Yéu cau kién thite dat dugc déi voi HS 6 dang todn may 1a: - HS phai nim dugc ban chat cia phan sé: Phan s6 thuc chat 18 phép chia gitta mét sé ty nhién cho mét s6 ty nhién, c6 tir s6 1a 86 bj chia, mau sé 1a sd chia, dau gach ngang thay cho dau chia. - M6t phan sé gém c6 tir sé va miu sé. Tir sé duge vid trén ddu gach ngang, cn mau s6 duge viét duéi déu gach ngang, ~ Khi doc phan sé ta doc theo thtr tu: s6 chi tir sé - phan - sé chi mau sé. ~ Muén viét duge phan sé yéu cdu HS phai x4c dinh dugc dau 18 ur sd, dau la mau sé. - Khi viét sé ty nhién dudi dang phan sé HS phai nim duge: Bat ki sd tw nhién nao cing o6 thé biéu dién dudi dang phan sé c6 mau s6 bing 1 Lam tét bude nay mét lan nita HS da hé théng hod va ghi nhé duge cdc quy tic, dinh nghia,... Vi vay viée ghi nhé kién thie sau sic va chdc chin hon, 61 vige van dung hay dic bigt hod vao ting dang todn cy thé ta nén co dong va dé dang hon. - Cac bai todn vé tim phan sé bing phan sé da cho. Bute 1: Yéu clu HS doc ki dé phan tich céc yéu 16 dé todn da cho va dé todn yéu cau tim gi hay lam gi? Bue 2: HS xdc dinh tir s6, mau s6 hodc ca tir s6 va miu sé cia phan sé cdn tim. Buée 3: HS so sinh voi nhing kién thitc di biét hay nhimg bai todn mau (néu c6) trong nhiing bai toén cu thé dé twong tugng vao tinh huéng mdi tite bai toan can gidi Bude 4: Véi nhimg kién thite da biét HS tim tr sé va mau sé hode ca tir sé va miu sé cia céc phan sé cin tim. Bude 5: Tir viée gidi dang toan én GV gitip HS cing cé va khdc sau lai kién thite vé cdc cach tim phan s6 bang phan sé da cho cho timg bai cy thé. - C&c bai toan vé quy ding, rat gon phan sé. Bude 1: Yéu cdu HS doc ki dé phan tich céc yéu céu ca bai ton. HS bude phai nghién ciru ky dé bai dé suy nghi tim céc cach xéc dinh céc yéu cau timg bai toan cla dang toan. Buse 2: HS xéc dinh céch nit gon va quy déng phan sé. Bwéc 3: HS so sénh vdi nhimg kién thirc da biét hay nhing bai togn mau (néu 6) trong nhiing bai todn cy thé dé tugng tugng vao tinh huéng méi tie bai ton can gidi Buse 4: HS giai todn tim két qua va bude dau khai quat cdc bude gidi cho tig bai Bude 5: Tit viée gidi céc bai todn ciia dang HS khdi quét lai va khic sdu nhing kign thite di hoe. b. Cac bai toan vé so sanh phan sé. Bude 1: Yéu cau HS doc ki dé phan tich cc yéu cdu cia bai toan, HS bude phai nghién citu ky dé bai dé suy nghi tim cAch xéc dinh céc yéu cdu tig bai toan cia dang toan. 62 Buc 2: HS phai x4c dinh dugc muén so s4nh phan sé thi céc phan sé cin so sinh phai hoe c6 cing mau s6, hoge 06 ciing tir s6 hoe cae phan sé dé phai so sénh duge véi 1 Bue 3: Tién hanh so s4nh cdc phan s6 néu cdc phan s6 can so sénh hoc da c6 cing mau sé, hode c6 cing tir s6 hoc cae phan s6 d6 phai so sénh duge véi 1 ‘Néu chua c6 cic mOt trong cdc yéu cdu trén HS can quy déng miu sé, tir sé ic phan sé cia timg bai theo timg bai cu thé. rat gon Buc 4: Xéc dinh va dién dau, sip xép hoc viét phan sé theo yéu cau cu thé cia timg bai. Bude 5; Hoc sinh so sanh voi nhiing kién thire da biét hay nhig bai todn mau (néu c6) trong nhiing bai todn cy thé dé tugng tugng vao tinh huéng méi tite bai toan cdn giai, Bude 6: Voi nhing kién thitc da biét va qua vige giai todn ctia dang HS khdi quat hod cho timg dang bai todn cu thé. Nh6m thir hai: Gim gém 3 dang co ban sau: - Cée bai toan thye hign phép tinh véi 4 phép tinh cOng, trir, nhan, chia phan sé. Bude 1 1; Yéu cu HS doc ki a8 phan tich cdc yéu ciu cia bai todn. HS bude phai nghién citu ky dé bai dé suy nghi tim céc cach xe dinh cac yéu cdu timg bai todn ciia dang toén, Buée 2: Sau khi pha ciia timg bai HS nhé va huy déng nhiing kién thite lign quan dé thyc hién timg. tfch cae yéu t6 da cho ciia dé todn xéc dinh dirge yéu clu bai tap cu thé. Bude 3: HS tign hanh quy déng, rit gon ede phan s6 hode xde dinh thi ty thye hign cae phép tinh. Bude 4: HS tign hanh gidi ton dya vao nhing kién thite da biét hay nhiing bai toén mau (néu c6) trong nhimng bai todn cu thé dé twong tong vao tinh hudng mdi ttre bai toan can giai. Bue 5: HS thir lai, kiém tra két qua viée gidi ton. 63 Buéc 6: Voi nhing kién thitc di biét HS kh4i quat hod khic sau kién thie cho timg dang bai toan cy thé. b. Céc bai toan tim thanh phan chua biét ciia phép tinh lién quan dén phan sé. Bude 1: Yéu cdu hoc sinh dc ki dé phan tich cdc yéu t6 dé todn da cho va dé toan yéu cau tim gi hay lam gi? Cy thé véi dang ton nay HS phai xac dinh duge phép tinh va thanh phan chua biét trong méi cau dé 1a gi: Sé hang chura biét, sé bi trir sé tri thira sd chua biét hay sé bi chia, sé chia chua biét, Bwéec 2: HS huy d6ng nhiing kién thie lién quan vé tim thanh phan chua biét ctla phép tinh nhu: tim sé hang chua biét, tim sé tit hay sé bi trix chua biét, tim thira s6 chia biét, tim sé bi chia hay s6 chia chura biét. Buéc 3: HS so sénh voi nhimg kién thir da biét hay nhiing bai toén miu (néu c6) trong nhiing bai todn cu thé dé tugng tugng vao tinh hudng mdi titc bai toan can gidi. Buéc 4: Véi nhing kién thitc da biét HS khéi quat hod khic su kién thie cho timg bai toan cy thé. c. Cac bai toan giai cé céc sé ligu 1a phan sé. iu HS doc ki dé phan tich cdc yéu t6 dé toan di cho va dé todn yéu cdu tim gi hay lam gi? Tir dé t6m tit d8 togn ? Cy thé nhu trong vi du nay HS t6m tat duge dé toan minh hoa bang md hinh so dé doan thing hoc hinh vé. Tir dé dinh hudng dé gidi bai todn. B thanh phan chua biét (déi véi vi du 2), vé 2: HS nhé lai kién thie vé g6p hai nhém phan tir (déi voi vi du 1), vé tim. ch tinh dign tich hinh chit nat (461 véi vi du 3), vé céch tinh chiéu dai hodc chiéu rong khi biét dién tich va chiéu rong hode chigu dai (déi véi vi du 4), vé im sé phan cia mét don vi (déi voi vi dy 5), ... Va dic biét 1a kién thitc vé thyc hign 4 phép ting cOng, tir, nhan, chia 446i véi phan sé va ki nang vé quy dong, nit gon phan s6. Buse 3: Déi véi dang toan nay véi mgt sé bai todn GV cén huéng din HS thao téc tim s6 phan cita don vi. 64 Bute 4: HS so sdnh véi nhimg kién thie da biét hay nhiing bai todn miu (néu cd) trong nhiing bai todn cu thé dé tugng turgng vao tinh huéng méi tite bai todn cn gid Bue 5: HS thit lai, kiém tra két qua vige gidi todn. Buée 6; Voi nhiing kién thitc da biét HS trim tugng hod, khdi quét hod cho ting dang bai toan cy thé, 2.3.3. T6 chite hinh thanh cdc thao téc gidi todn cho ting dang todn cu thé Nhém thir nt: Gim 4 dang toan: a. Cc bai ton vé doc, viét phan sé. Tir bai ton cy thé dé xy dyng quy trinh hinh thanh céc thao téc trong giai dang todn nay nhur sau: Vi du 1: Viét rdi doc phan sé chi phan da t6 mau trong méi hinh dui day: nt & dy 2: Viét theo mau: Phin so] Tisd | Mausd Phin sé] Taso | Miusd 6 6 Ti 3 8 ul 3 18 10 5 s 12 35 i2 Vi du 3: Viét céc phan sé: a) Hai phan nam 65 b) Mui mét phin mudi hai c) Bén phan chin d) Chin phan mudi e) Nam muoi hai phan tim mui tu. Vidu 4: Boe cée phan 56: 2; 8; 3, 8; 80 9°17" 277 33° 100 Vi du 5: Viét thuong cua mdi phép chia sau dudi dang phan sé: 19 5:8 6:19 1:3 6 tw nhién dudi dang mot phan s6 c6 mau sé 21= Buéc 1: Yéu ciu HS doc ki dé phan tich cdc yéu t a oan tim gi hay lam gi? HS bude phai nghién ciru ky dé bai dé suy nghT tim cdc céch xée dinh céc yéu t6 da cho va yéu té phai tim, phai lam 16 cita bai todn. ‘Vi du 1: HS phai phan tich duge phan da t6 mau so vdi tng sé phin hinh. chia ra trong n ‘Vi du 2: HS phan tich hay x4c dinh tir s6, mu s6 cla mdi phan sé da cho. Vi du 3: HS phan tich xéc dinh tir s6 va mau sé céc phan s6 can viét ‘Vi du 4: HS phan tich xc dinh tir sé, mau sé cdc phan sé can doc. ‘Vi du 5: HS phan tich xdc dinh sé bi chia va sé chia cua méi phép chia. Lam tét bude nay tire HS da xdc dinh duge yéu cau cita bai todn- cdi cét Idi nat can phai lam 16, dén day HS can xc dinh phai huy déng nhiing kién tire d3 hge nao 1a phit hgp. Bue 2: HS cin xAc dinh duge tir s6 va miu sé cia phan sé cn vidt. Buwée 3: HS xdc dinh cach viét phan s6 tre 1a viet tur s6 trén dau gach ngang va mau s6 dui déu gach ngang, Buéc 4: HS xéc dinh céch doc (thir ty doc phan sé) nhu s: § chi tir sé - u: do . Vi dy: Phan sé Page dgc 1a: Nam phan chin. 66 Buéc 5: HS so sinh véi nhing kién thie da biét hay nhiing bai ton mau (néu 6) trong nhing bai todn cu thé dé tugng tugng vao tinh hudng méi tite bai todn cin gidi. Vi dy 1: HS so sénh véi bai tofn mau phan If thuyét: Chia hinh tron thanh 6 phan bang nhau, (6 mau 5 phan. Phin s6 chi phan da 6 mau 1a Page 1a: Nam phan s4u, Va HS nim duge mau sé cho biét hinh tron duge chia thanh 6 phan bang nhau, tir s6 cho biét nam phan bang nhau di duge t6 mau. Tir d6 tuwéng tung vao tinh huéng cu thé cho bai todn trong vi du. ‘Vi du 2: Tir bai toan mau trong phan If thuyét sau khi viét va doc phan sé HS da xéc dinh duge tir s6 va mau sé ciia phan s6 2. Va HS da nam duge vé hinh thitc: mau sé 18 sé tu nhién viét dudi déu gach ngang, tir sé 1a s6 ty nhién vidt trén ddu gach ngang. HS tir bai todn mau va twéng twong vao tinh huéng mdi. Vi du 3: Tit cach doc cia bai toan miu HS nim duge vé thir ty doc phan sé: d6 1a dge tir truée, miu sau. Tir d6 so sénh vao bai todn nay khi biét céch doc dé viét phan s6. Vi dy 4: So sanh véi céch doc ca bai toan mau vé thir ty dgc va cach doc HS tudng tugng vao bai todn trong vi dy. Vi dy 5: So sénh véi bai tofn miu 3: 4 3 xdc dinh tir sé va mau sé cia phan sé réi tuéng tuong vo tinh huéng ciia bai toan can giai quyét. Voi nhiing kién thire da biét va nhimg bai todn mau gitip HS c6 co sé so sfnh va tuéng tugng vao tinh huéng mdi Buse 6; V6i nhing kién thitc da biét HS tién hanh giai céc bai ton cy thé trén tird6 khdi quét va khic sau kién thitc cho timg bai toan cu thé. Vi du dé vid va doc durgc phan sé theo hinh vé cho sin nhu vi du 1: HS can khai quat duge tir sé cho biét digu gi? mau sé cho biét diéu gi? (Tt sé cho biét sé phn di 16 mau va miu sé cho biét sé phan bing nhau duge chia trong méi hinh.) 67 Dé lam duge bai tp & vi du 2: HS cin kh4i quat duge vj tf viét cia tir sé va mau s6 trong phan sé (Tir sé duge viét trén dau gach ngang va mau sé duge viét duéi ddu gach ngang) bé lam duge dang bai tap & vi dy 3 va vi du 4: HS phai khéi quat duge: Thi tyr khi dgc phan s6 ($6 chi tir s6 - phan - s6 chi mau s6) Dé lam duge bai tap & vi dy 5 HS phai khdi quét duge: Phan s6 chinh 1a phép chia mét sé tw nhién cho mét sé tw nhién khéc khdng co tir sé 1a sé bi chia, mu sé 1a sé chia va dau gach ngang thay cho dau chia. Dé Lam duge bai tip & vi du 6 HS phai khdi quét duge: Moi sé ty nhién déu 06 thé vidt thank mét phan sé c6 tir sé 1a s6 tw nhién dé va mau sé bing 1. Sau khi thyc hién tét budéc 3 nay HS cé thé khdi quét kién thie cho ting dang todn cy thé ma HS vita thc hién. Bude 7: Tit viéc gidi toan trai qua céc thao téc trén GV dan dat gitip HS di dén Khai quat hod kién thite cho timg dang toan, Yéu cu kién thite dat duge déi véi HS 6 dang todn nay Ia - HS phai nm duge ban chat cia phan sé: Phan s6 thu chat 1& phép chia gitta mt s6 ty nhign cho mot sé tr nhign khac khong, 6 tir sé 1a s6 bj chia, mau sé 1a s6 chia, dau gach ngang thay cho dau chia. dau gach ~ Mat phan sé gdm c6 tir sé va mau sé. Tir sé duge viét t ngang, cdn mau sé duge viét dudi déu gach ngang, - Khi dgc phan 6 ta doc theo thir ty: s6 chi tir s6 - phan - s6 chi mau s6, - Muén viét duge phan sé yéu cdu HS phai xdc dinh duge dau 1 tr sé, dau 1a miu 56, + Khi viét s6 tw nhién dudi dang phan sé HS phai nam dugc: Bat ki sé wr ing 1. Lam t6t bude ny tite HS da rit ra duge cdc quy téc, dink nghia,.... Vi c6 mau 86 nhién nao cing cé thé biéu dign dudi dang phan sé thite sau vay viée ghi nhé ki va chic chin hon, viéc van dung hay dic biét hod vao timg dang toan cy thé tré nén co dong va dé dang hon. 68 b. Céc bai tofin vé tim phan sé bing phan sé dai cho. Vidu 1: Viét s6 thich hgp vao ché cham: 223 4x2 a2= ) 5 5x Tx b)2 18 3 60 Vidu 2: Viét sé thich hop vao ché cham: 501 _ = = 3. 3 10 20 Bude 1: Yéu cdu HS doc ki dé phan tfch céc yéu té dé ton da cho va dé toan yéu clu tim gi hay lam gi? HS bude phai nghién cru ky dé bai dé suy nghi tim cde cach xéc dinh cdc yéu t6 da cho va yéu té phai tim, phai lam 16 ciia bai todn. Vi dy 1: HS phan tich x4c_dinh cdc phan s6 da cho va nim duge tr sé va mau sé cia mdi phan sé da cho cing duge nhan voi may. Vi dy 2: HS xdc dinh duge phan sé da cho va tir sé hay miu sé cia cae phan sé cin tim, méi quan hé gitta céc phan sé dé (phan sé da cho bang céc phan sé can tim) Bude 2; HS x tir sé va mau so. dinh tir s6, mau s6 hi ac a phan s6 «: Buwéec 3; HS so sdnh véi nhing kién thire da biét hay nhimng bai todn mau (néu c6) trong nhiing bai todn cu thé dé tugng tugng vao tinh hudng mdi tite bai todn Néu nhan ca tir s6 va can giai. Déi voi vi du 1 HS so sénh véi kién thite da bi mau sé cia mét phan sé véi cing mét sé ty nhién khéc 0 thi duge mét phan sé bing da cho [7,111]. Tir dé tung tugng vao tinh huéng méi ciia bai todn. Sang vi du 2: HS so sénh véi kién thite di c6 trong SGK: Néu ca tir sé va miu sé ca mét phan sé cing chia hét cho mét sé ty nhién khéc 0 thi sau khi gidi dang ton én GV gitip HS ciing cé va khéc sau lai kién thite vé cdc cach tim phan sé biing phan sé da cho cho timg bai cy thé, 69 - Tir phan tich én HS khéi quat duge: Béi véi cau a) cua vi dy I khi cing nhan ca tir s6 va mau sé cia phan s6 da cho thi duge phan s6 mdi bang phan sé da cho. Hay cho mét phan sé sin, tim phan sé bang phan sé da cho thi néu tir 6 nhan voi bao nhiéu thi mau sé nhan voi bay nhiéu va nguge lai - Déi vai cau b) ctia vi du 1 va céc cau trong vi du 2). HS can khai quat dugc: Muén tim duge sé cin viét vao ché chdm thi phai tim duge sé dem nhan hay chia 6 tir s6 va mau sé cia phan sé dé bing cach: + Néu tir sé hay mu sé ctta phan sé da cho bé hon tir sé hay mau sé phan sé cin tim thi ta cdn x4c dinh sé cing nhan bing cdch ldy tir sé hay mau sé phin sé cn tim chia cho tir sé hay mau s6 phan sé da cho. Ching han: Tim s6 cing nhan 6 vi du sau: 3 = jg Tadem 16:4 = 4.4 chinh la sé bai ldy vir s6 va miu sé ciia_ phan s6 3 cing nhan. Vi vay dé tim duge tir sé ciia phan sé d6 ta chi viéc lay tir sé ctia phan s6 da cho nhan voi 4 (3 x 4 = 12) + Néu tir sé hay mu sé cia phan sé di cho 1én hon tit sé va mu s6 cita phan s6 can tim thi ta cn xéc dinh sé cing chia bing céch léy mau sé hay tir s6 cia phan sé da cho chia mau sé hay tir s6 cita phan sé céin tim. Chang han: Tim sé cing ‘ 18 chia 6 vi du sau: — 60. ‘adem 18: 3 = 6. 6 chinh 1a sé ma dé bai lay ui sé va. miu sé ciia phan sé & cing chia. Vi vay 46 tim miu s6 ta ly 60: 6 = 10 B 6: Qua vige thyc hign lam céc bai tap va kién thitc SGK GV goi ¥ gitip HS ghi nhé nhimg kién thitc sau: * Muén tim mot phan sé bing phan sé da cho ta cé hai céch: + Nhan ca tir sé va mu sé cia phan sé di cho voi cing mét sé ty nhién én hon 1 + Chia cd tir sé va sé cia phan sé di cho cho cing mét sé tw nhién lén hon 1 70 * Néu dé todn da cho sin ti sé hod miu sé cia phan sé cin tim. Muén xéc dinh mau s6 hode tir s6 cdn Iai ta cén so sanh tit s6 da cho véi tir s6 can tim ho&c mau s6 di cho véi mau sé cin tim. + Néu tir sé cia phan sé cn tim Ién hon tir s6 ciia phan s6 da cho tire ngudi ta da dem nhan ca tir s6 va mau sé ciia phan s6 da cho véi mét s6 tur nhién nao 1én hon 1. Dé tim duge sé ty nhién dé ta chi vige dy tir sé méi chia cho tir sé ban dau. Lay s6 tu nhién dé nhan voi mau sé cia phan sé ban dau ta duc miu sé cia phan sé can tim. + Ngugc lai néu mau sé cua phan sé cn tim bé hon mau sé cia phan s6 da cho tire ngudi ta di dem chia ca tir s6 va mau sé ciia phan s6 43 cho cho mét sé ty nhién nao Ién hon 1. Dé tim duge sé ty nhién dé ta chi viée My mu s6 cla phan sé di cho chia cho mau s6 mdi. Lay tt s6 cia phan s6 da cho chia cho sé ty nhién dé ta duge tir sd méi. c. Cac bai todn vé quy ding, rt gon phan sé. 14, 25, 48, 81 28' 50° 30° 54 Vidu 1: Riit gon céc phan s Vi du 2: Trong céc phan sé dudi day, phan sé nao bang 30 20,148 30° 12 Vi du 3: Trong céc phan s6 dudi day, phan sé nao bang ee 0 2 150° 20 ° 32 ‘Vi du 4: Tinh (theo mau): 2x35 8x5, 19x75, 3c 7 Di 7 Dir 5 Vi du 5: Quy déng mau sé céc phan sé sau: alias by 3 vad 3 ir 3.7 Viidu 6: Quy déng miu sé cdc phan 1 Sal Las 5 a3 a? vat b) Zaz ose Vi du 7: Quy déng miu sé céc phan sé sau: 72 4..u Taz by 4 vall TRS 70 a9 Buéc 1: Yéu cdu HS doc ki dé phan tich cdc yéu cdu cia bai todn. HS bude phai nghién ctu ky dé bai dé suy nghi tim cdc cach xée dinh cdc yéu céu timg bai todn cia dang toan. - Bé Lam duge bai toan trong vi du I HS phai xéc dinh duge cée phan s6 cn rit gon. Déng théi phn tich duge rit gon tirc 1A tim phn sé bang chinh phan 86 da cho nhung c6 tir sé va mau sé bé hon tir sé va mau sé cia phan sé 46. - Dé tim duge phan sé bang phan s6 da cho & vi dy 2 HS phai phan tich g0.4 8 de phan sé 22 ; 4; & than cae phan sé 06 tir sé va mau sé bé hon duge ia 30° 24° 12 hay HS phai rit gon cac phan sé dé. x Ans 25 2 eat a. rates ~ Dé tim duge phan sé bing 6 vi du 3: HS phai phan tich tim méi lién 4 bing céc céch khée nhau - Dé tinh duge bai tap 4 HS phai phan tich, xéc dinh céc thira 36 06 & tit sé va cc thira sé c6 & mu sé, x4c dinh cdc thira sé giéng nhau c6 6 tir sé va mau s6 dé chia nham. - Dé quy déng mau sé 6 vi du 5 HS phai phan tich x4c dinh mau sé cia céc phan sé can quy dong. - Dé lam dugc bai tap 6 vi du 6 va wi du 7 HS can phan tich va tim ra diéu khdc bigt gitta vi dy 5, vi dy 6 va vi dy 7 véi nhau. D6 14 vi dy S quy ddng mau sé hai phan s6 ma c6 mau s6 chung chinh bing tich hai hay 3 mau sé cia timg cfu. Cdn vi du 6 quy déng mau sé hai phan sé ma cé thé tim dugc MSCNN (Tim duge sé nho nhat bé hon tich hai mau sé c6 thé chia hét cho hai miu sé d6). Sang vi du 7 yéu cau quy déng mau sé hai phan sé ma trong hai phan sé. 72 c6 mét phan sé c6 mau sé chia hét cho miu sé cia phan sé cdn lai thi miu sé chung chinh 1a mau sé 1én hon trong hai mau s6 dé. Buée 2: HS can xéc dinh duge rit gon phan sé titc tim phan sé bing phan sé da cho nhung c6 tir sé va mau sé bé hon tir s6 va mu 6 ciia phan sé di cho. Con quy déng mu s6 hai hay nhiéu phan sé tire tim ede phan s6 bang lan lugt cae phan sé da cho nhung cdc phan sé tim duge dé c6 cing (chung) miu sé. Bue 3: HS so sah v6i nhiing kién thie da biét hay nhimg bai todn mau (néu c6) trong nhiing bai toén cu thé dé tuong tung vao tinh huéng méi tirc bai toén can gidi - Dé nit gon duge bai todn & vi du 1, HS van dung kién thite If thuyét 4% biét. Trude hét xét xem ca tir sé va mau sé ctia phan s6 da cho chia hét cho sé tyr nhién nao 1én hon 1. Sau dé tién hanh chia va ctr tiép tuc nhu thé cho dén khi duge phan s6 t6i gian. ~ Dé tim duge phan sé bang phan sé da cho & vi dy 2 HS phai rat gon céc phan sé da cho dé so s4nh va tim phan sé bing phan sé + Dé tim duge phan sé bing phan sé = @ vi du 4. Véi céch thuan tign . 2B xe < nhat HS nit gon phan sé a 181 tin hanh rt gon ba phan s6 cin tim ; 8 - Dé quy déng miu sé céc phan sé 6 vi dy 5: HS van dung kién thie If thuyét da biét. Muén quy déng mau sé hai phan sé ta lay ur sé va mau sé phan sé thir nhat nhan voi mu sé cua phan sé thir hai, lay tir sé va mau sé cua phan sé thi hai nhin véi mu sé cia phan sé thir nhét. Lam tuong tu voi bai quy dong mau s6 3 phan so. = Dé quy ding mit vi du 6 HS phai tim ra dugc miu chung sé. Voi cau thir nbat vi 12 vira nhé nhat cho ting cip phan quy déng chia hét cho 4, vira chia hét cho 6 va bé hon tich cia 4 x 6 = 24, Nén 12 1a TB MSCNN. Sau khi tim duge MSCNN HS tim thita sé phy bing céch lay miu sé chung nh nhat lan lugt chia cho timg mau sé. - Dé quy déng miu sé cdc phan sé & vi du 7. HS xdc dinh cdc miu sé va xéc dinh mau sé chung. Bude 4: HS giai todn tim két qua va bude diu khdi quat céc bude gidi cho timg bai todn cy thé. 4:2 2 7 7:7 + Véi vi dy 1: HS thy hign nur sau; 4 = 42. = i 228 a7 2 14 - HS rit ra duge: Dé rit gon phan sé —, lay 14 va 28 cing chia cho 2 duge phan s6 2. Sau d6 vi 7 va 14 cig chia hét cho 7 nén lay 7 va 14 cing chia cho 7 duge phan si Vi 1 va 2 khéng cing chia hét cho mét sé ty nhién nao Ién hon 1, nén phan sé — khdng thé rit gon duge nita. Hay phan sé — 1a phan sé tdi gian. Buée 5: Tit viée gidi cdc bai ton cla dang HS khdi quét Iai va khc sau nhimg. thire da hoc. = Voi vi dy 1 dé rit it gon duge cfc phan s6 HS khdi quat duge céc bude: + Xét xem ca tir ‘ang chia hét cho s6 ty nhién nao lén hon 1 + Chia tir 6 va mau sé cho s6 dé. Cit lam nhu thé cho dén lite duge phan gidn - Déi véi vi du 2 va vi du 3 HS khai quat duge: Ta c6 thé tim phan s6 bang phan sé da cho bing c4ch rit gon phan sé. - Déi véi vi du 4 HS khai quat duge 6 thé rit gon phan ing cach phan tich ca tir s6 va mau 6 ciia céc phan sé thanh nhiing thira s6 gidng nhau, sau dé cling chia nham t{ch 6 trén va 6 dudi gach ngang. 30. Pa tién hanh phan tich nhw sau: Chang han: Rut gon phan sé: 7 30. a2 105 3x 7 7 14 Trong bai trén ta cing chia nhdm t(ch & trén va tich & dudi gach ngang cho 3, rdi cling chia nham cho 5. - Déi véi vi du 5 HS khdi quat duge + Lay tir s6 va mu sé cia phan sé thir nhdt nhan véi miu sé cia phan thir hai + Ly tir sé va mau sé cia phan s6 thé hai nhan véi mau sé cia phan sé thir nat. - Déi voi vi du 6 HS khdi quat duge: Néu hai phan sé. ma cé thé tim duge mu s6 chung nho nhat, Sau khi xéc dinh duge mau sé chung nhé nhat ta tim thira sé phu bing cach ldy miu sé chung chia cho timg miu sé. Sau dé ta lay tr sé va mau sé ciia timg phan sé nhin véi thira sé phy tong img. Ching han quy ding mu s6 hai phan sé: > va ‘ Miu s6 chung nhé nbét 1a: 12. Vi 12: 6 = 2; 12: 4 = 3. Nén thira sé phy cia phan sé 2 1a 2 va thira sé phy cia phan s6 t a3. Pa og. 3 — 5x2 _ 10 1 x3. 3 Ta c6: 2 10 1 =3 ace 6 6x 12 4 4m 12 , A H Apa ope 25 2 1 oo. 10. 3 Vay quy dng mu sé hai phn s6 > va 1 duge hai phan 6 12 va 3. - Déi véi bai tap & vi du 7 HS khai quat dugc néu hai mau sé ma cé mot miu sé chia hét cho mau sé cdn lai thi ta str dung mu s6 dé lam miu sé chung. Sau dé ta tim thita sé phu cho phan s6 cdn lai chung chia cho mu sé cia phan sé com Iai : +s» mau sé hai phan vi 2 va 2 Chang han quy déng mau sé hai phan sé: 7 waz Vi9: 3 =3.Nén 2 = x = ‘ va gitr nguyén phan sé z 75 d. Cac bai toan vé so sanh phan so. Vidu 1: So sanh hai phan sé: 3,5 5,4 55 Bal aa var bes d5Ma Fv Vi_du 2: So sanh cée_ phan sé sau véi 1: i 69,12 2 3°579°7 du 3: Viét cac phan sé bé hon 1, c6 mau sé 1a 5 va tir sé khéc 0. Vi du 4: Viét céc phan sé theo thir ty tir bé dén lon: 6.4.5 12, 1610 DTG Daa a Vi du 5: Voi hai sé tu nhién 3 va 5, Hay viét: 6.9 12 9 og int 32 a) Phan sé bé hon | b) Phan sé 1én hon 1. Bue 1: Yéu cau HS doc ki dé phan tich céc yéu cau cita bai tofn. HS bude phai nghién citu ky dé bai dé suy nghi tim cc cdch x4c dinh céc yéu cdu timg bai todn cia dang toan, + Déi vdi vf du 1: Dé so sénh duge c&c phan sé trong timg cap véi nhau HS phai xéc dinh duge timg cip phan s6 dé c6 cing ur sé, cing mau sé hay 06 thé so sanh cdc phan s6 trong timg cp véi I hay cdc phan sé dé chua 6 cing tir sé, miu sé va cfing khong so sinh dug véi | thi phai quy déng miu s6 hose tir sé d8 so sénh. - Déi vai vf du 2 HS phai phan tfch xéc dinh dugc tir sé va mau sé cia timg phan sé dé so s4nh tir sé va mau sé cia cdc phan sé 46. - Déi véi vi du 3 dé viét duge ede phan sé theo yéu ciu HS phai phan tich dugc hai ¥ ca dé 1a vidt cdc phan s6 bé hon 1 va cdc phan sé dé cé mau sé 1a 5 0. Sau dé vid. 4c dinh tt sé cia cdc ph va tir 96 kh sb ~ Déi voi bai toan vi dy 4 dé sip xép dugc céc phan sé 6 tig cau HS phai phan tich so sanh cée phan sé da cho. - Déi véi vi dy 5 HS phai phan tich xc dinh tir sé va mau s6 cua timg phan sé theo tig yéu cau bai todn. 16 Buéc 2: HS phai x4c dinh dugc muén so s4nh phan sé thi céc phan sé cin so sinh phai hoe 06 cing mau s6, hode 06 ciing tir s6 hoc cae phn sé dé phai so sinh duge véi | Bude 3: Tién hanh so sénh cdc phn sé néu céc phan s6 cdn so sinh hode da cé ciing miu sé hodc cé cing tir sé ho’c céc phan sé dé phai so sfnh duge véi 1. Néu chua c6 mét trong céc diéu kién trén HS cin quy déng miu s rt gon cdc phan sé cia timg bai theo timg bai cu thé. Bude 4: HS so sinh véi nhing kién thire da bidt hay nhiing bai toan mau (né § tuomg twong vao tinh huéng méi tite bai todn cén giai. Voi cau a) 3 va 5 so sénh véi bai toan mu: So sénh hai phan sé Zya 3 7%*7 trong nhiing bai toan cy thé 3 [5,119]. HS vé doan thang AB. Chia dogn thing AB thanh 7 phan bang nhau. D6 dai doan thing AC bang 3 6 dai doan thing AB. D9 dai doan thing AD bing > d6 dai doan thing AB. D 7 ——"e Nhin lén hinh vé ta t = ain so sdnh véi bai tofn mau: So sdnh hai phan sd 3” ale aw Véi cau b) 2 va [5,121]. HS lay hai bang gidy nhu nhau. Chia bing gidy thir nhdt thinh 8 ale Chia bang gidy thir hai phan bing nhau, ly nam phan tire 1a lay ; bang lam 5 phan bing nhau, léy 4 phan tite 1a lay ¢ bang gidy. 5 5 8 > oO 4 3 7 Nhin vao so dé ta thdy: 4 <4 3 ale ln >3 8g Sau d6 HS cé thé so sénh hai phan sé * Quy déng méu sé hai phan sé = vi 5 _ 5x5 _25 8 8x 40 nén 3 30 . A 2m B chiéu réng 18 = m. Tinh chiéu dai ciia hinh 46. 73 3 im 15 m 'Bé tinh chiéu dai hinh chit nhat ta Lam phép chia: = 5 33 c 'b) Dé thuc hién phép chia hai phan sé ta [am nhu sau: Ly phan sé thie nhdt nhan véi phan sé thir hai dio nguge. Phan sé 3 ggi 1a phan sé dao nguge cua phan sé ae 2 30 Tuong ty bai ton miu HS tinh durge két qua bai todn vi du 3b) nhwr sau: 8,2_8.5_40_10 75°7°2 1223 Ciing 18 tinh nhung 6 vi dy 4 thyc hign céc phép tinh c6ng, trir, nhan, chia mt sé ty nhién va mdt phan sé. Dé lm duge bai todn vi du 4a) HS so snh véi bai toan mau Bai I [7,128] 4x5a4y5 2485 20 717 iw 7 = Cling thye hign phép tinh phan sé nhung sang vi du 5 thy hign phép tinh. phan sé v6i bai ton d6i gdm hai phép tinh nbn - nhan, nban - cOng va tir- chia 6 du ngoae don. Vi vay 48 thyc hign duge cée phép tinh trong bai tip 6 vi du 5 hoc sinh khong chi van dung tét kién thire vé thyc hign céc phép tfnh c6ng trir nhan chia phan s6 ma cdn phai nhé lai thir ny thy hign céc phép tinh trong thy hién phép tinh vai sé tu nhién, Nhé lai kién thie vé thir ty thu hign phép tinh va cach thyc hign céc phép tinh phan s6 HS tinh duge nhu sau: Ciing thyc hién phép tinh nhung bai tap vf du 6 yéu cdu thyc hién bing hai {nh toan véi phan sé, nhé vé thir ty thyc hign cch. Vi vay ngoai kién thite céc phép tinh trong diy tinh thi HS cin phai nhé lai kién thie vé nhan mét tong v6i mét sé, chia mét higu cho mét sé hay cach dat nhan tir chung dé tinh. Nho lai kién thire vé thir tu thyc hign phép tinh, kién thie vé nhan mot tang véi mét s6, chia m6t higu cho m@t sé hay cach dat nhan tir chung dé tinh va cach thyc hign céc phép tinh phan sé hoe sinh tinh duge nhur sau: 1 C 87 2 3 a4 a4 15 Bude 5: Véi nhiing kién thitc da biét HS khdi quét hod khic sau kién thite cho timg dang bai todn cy thé 5 Tir kién thite va ki nding da duge hoc va qua céc bai todn mau HS khéng, chi giai duge céc bai todn trén ma cdn khdi quat Khie sau duge kién thite cho timg dang todn cy thé sau: - Dé v6i bai toan vf du 1a) va 1b) HS khai quat dugc ring: Mudn céng (hay trir) hai phan sé cé cing mau sé ta chi viéc lay tir sé cong voi tir sé (hay lay tir 6 cua phan sé bj trit tir di tir s6 clia phan sé trix) va git nguyén mau sé. ~ Déi véi bai toan vi du 1c) va 1d) HS khéi quat duoc rang: Muén céng (hay tri) hai phn sé chura c6 cing miu s6 thi trude hét ta phai quy ddng miu sé (6 ri thye hign phép tinh cGng tri hai phan s6 da c6 cing mau sé hai phan nhu vi du 1a) va 1b). - Déi véi nhing bai todn cing dang nhu vi dy 2) néu cdc phan sé trong timg phép tinh chua gon hay chua t6i gidn, dé don gidn hon trong tinh toan ta cn rit gon trudc khi tinh. - Déi v6i bai todn & vi dy 3) HS khdi quat duge ring: Muén nhan hai phan sé ta ldy tir 96 nhan véi tir s6 va miu sé nhan véi mau sé. Cdn muén chia hai phan sé ta ldy phan sé thir nhat nhan vi phan sé thir hai dao ngugc. Luu ¥ véi vf du nay GV can huéng din HS céch tim phan sé dio nguge. ~ Déi véi bai todn vi dy 4a) va 4b) trong vi dy 4) HS khai quat duge ring: Muén cOng (hay trit) mét sé ty nhién véi (cho) mét phan sé, hay mot phan sé 88 ‘v6i (cho) mét sé tyr nhién truéc hét ta phai viét sé uy nhién dudi dang phan sé cé mau s6 bang 1, sau dé quy déng mau sé hai phan s6 rdi thuc hién phép tinh cOng trir hai phan sé cé cing miu sé. - Déi voi bai todn vi dy 4c) HS khdi quat duge ring: Muén nhan mét sé ty é thre hign nhién vi mGt phan s6 hay mdt phan sé véi mét sé tw nhién ta c6 t theo hai cAch sau: + Cach 1: Viét sé tu nhién dui dang phan sé réi thyc hign phép nhan phan sé véi phan sé. + C4ch 2: Ta ly sé ty nhién nhan vi tr sé va git nguyén mau sé, 10 7 - Déi voi bai toén vi dy 4d) HS khai quét duge ring: Muén chia mét sé ty nhién cho mét phan sé hay mét phan sé cho mét sé tw nhién thi truéc hét ta phai vidt sé tu nhién dudi dang phan sé c6 miu sé bing 1 sau dé thyc hién phép chia phan sé cho phan sé. + Déi véi bai toén vi du 5) HS khdi quat duge ring: Cting thyc hign thir tw tinh toén nhu trong s6 ty nhién, +Néu trong day tinh 1a phan sé c6 céc phép tinh cOng trir nhan chia thi ta thye hign nhan chia trude va cng trit sau. + Néu trong day tinh phan sé chi o6 ong trir hay chi c6 nhan chia thi ta thye hign theo thir ty tir tréi qua phai. + Néu trong day tinh phan sé c6 d4u ngodc don cing cdc phép tinh ta thyc hién trong dau ngoac don truéc. + Déi voi bai todn vi dy 6) HS khdi quét duge ring: Ciing nhu trong tinh toan véi sé ty nhién. + Vi du 6a) Khi nhn mt téng hai phan s6 véi phan sé thir ba ta c6 hai cach: * CAch 1: Tinh tong hai phan sé rdi nhan voi phan sé thir ba hay thy hién trong dau ngoac don truée réi nhan vyéi phan sé thir ba. * Céch 2: Khi nhan mét téng hai phan sé véi phan sé thir ba ta cé thé nhan timg phan sé cia tng véi phan sé thit ba rdi cong céc két qua lai, 89 + Vi dy 6b) Khi thye hign mt day tinh c6 hai hay nhigu tich ma céc tich 46 06 thira s6 chung (nhan tir chung) ta c6 hai céch tinh sau: * Cach 1: Ta thyc hién nbn truéc hay tinh cdc tich trudc rdi cng cdc két qua lai. * CAch 2: Ta xdc dinh va dat thira s6 chung ciia cc tich réi cGng cae thira sé cdn lai va tinh két qua cudi cing. + Vf du 6c) Khi chia m6t higu hai phan sé cho phn sé thi ba ta c6 hai cach: * Céch 1: Tinh higu hai phan sé rdi chia cho phan sé thtr ba hay thyc hién trong du ngodc don trudc réi chia cho phan sé thir ba. * Céch 2: Khi chia mét higu hai phan sé cho phan sé thit ba ta o6 thé lay phan sé bj chia cha cho phan sé dé rdi léy phan sé chia chia chi phan sé dé rdi céng céc két qua lai. b, Cc bai todn tim thanh phin chwa biét ciia phép tinh lién quan dén phan sé. Vidu it: Timx: Bue 1: Yéu ciu HS doc ki dé phan tich céc yéu td dé todn da cho va dé todn yéu cau tim gi hay lam gi? Cu thé nur trong wi dy nay HS phai xéc dinh duge phép tfnh va thanh phan chwa biét trong mi cau dé 1a gi: $6 hang chua biét, sé bj trir s6 trir thira s6 chua biét hay s6 bi chia, sé chia chua biét. Cy thé - Déi véi cau a) HS xéc dinh duge day 1a phép tinh c6ng va X chinh 18 sé hang chua biét - Déi véi cdu b) HS xéc dink duge day 1a phép tinh trit va X chinh 1a sé bi trit chua bidt. - Déi voi cau c) HS x4c dinh duge day 1a phép tinh chia va X chinh 1a sé chia chura biét. = Déi véi cau d) HS xac dinh duge day 1 phép tinh nhan va X 1A thira sé chua biét, 90 - Béi véi cau e) tude hét HS phai x4c dinh dugc day 1A phép tinh trir va xn 8 { trit chua biét, sau d6 gidi bai todn tim thanh phan chua biét véi phép tinh chia va lic dé X 1a sé chia chua biét. - Déi véi cau g) truréc hét HS phai xac dinh duge day IA phép tinh trir va & x X 1a s6 tnt cha bid, sau d6 gidi bai toan tim thanh phan chua biét véi phép tinh nhan va lic d6 X 18 thira sé chua biét. Buée 2: HS huy d6ng nhiing kién thie lién quan vé tim thanh phan chua biét ctia phép tinh nhy tim sé hang chua biét, tim sé trir hay sé bi trir chua biét, tim thira 86 chira bid, tim sé bi chia hay sé chia chua biét, Bude 3: HS so sdnh véi nhiing kién thitc da biét hay nhiing bai todn mau (néu 6) trong nhimng bai toan cy thé dé tugng tugng vao tinh hudng mdi tite bai toan can gidi Tir kin tite da bidt vé tim sé hang chua bid, tim s6 bi ert, sé tr, thita sé , 86 bi chia va sé chia chua biét déi véi sé ty nhién va ki ning tinh toén. chia phan sé HS tinh duge két qua cdc bai tinh trén nhu sau: b)X- 91 1 _8 i aX a5 3xX 3 x= 18 815 x=5 x= 3 4 8 Buéc 4: V6i nhiing kién thitc da biét HS khdi quét hod khic sau kién thire cho timg bai todn cy thé, ~ Ciing nhu bai toan vé tim thanh phan chua biét véi s6 ty nhién, Voi bai toan sé ligu 1a phan sé: + V6i bai todn vi dy 1a), 1b), 1c) va 1d) qua vige gidi toan HS khdi quat duge rang: * Muén tim sé hang chua biét ta dy tng trir di sé hang da bidt. * Mudn tim s6 bj trirta lay higu cng véi s6 tri. * Mudn tim sé trir ta dy 86 bi tri trir di higu, * Muén tim thita s6 chua biét ta My tich chia cho thira s6 da bidt. * Muén tim s6 bi chia ta lay thong nhan véi sé chia. * Mudn tim sé chia ta ldy sé bi chia chia cho thong. + Voi bai todn vi dy Le) va 1g) qua viée giai todn HS kh4i quat duge ring: Dé tim thanh phan chua bid cua phép tinh ma trong vé chira think phan chua biét cdn chita nhiéu phép tinh thi ta c6 hai trudng hyp sau: Néu céc phép tinh d6 18 cng - tri hay nhén - chia ta ¢6 hai céch tinh dé 1a thyc hign theo thir ty tir phai qua tréi hoc thy hign cOng tris hay nhan chia véi cdc sé truée sau dé tim thanh phan chua biét. 7x 4xx = 5 38 xX= x 92 qx ixx -2 5 2 4 9 oxXst 3 * 37 Axx=2 5 14 x=-2,4 ri B = Néu cac phép tinh dé gdm cng - trir - nhan - chia hay cé ddu ngoac don ta thye hign nguge lai véi tir ty thye hign cdc phép tinh, Tite 1A cOng trir trude, nhn chia sau, Néu cé thi thye hién véi phép tinh ngoai dau ng w ngi don trade chang han nhu vi dy le) va vi du 1g) trén, c. Cée bai ton gidi c6 ede sé ligu 1A phan sé. Vi du 1: Hai 6 té chuyén gao & mét kho. 6 t6 thir nhat chuyén duge = sé gao trong kho, 6 t8 thir hai chuyén durge 3 sé gao trong kho. Héi ca hai 6 6 chuyén dugc bao nhiéu phan sé gao trong kho? Vi du 2: Trong mot ngay thdi gian dé hoc va ngi ciia ban Nam a 2 ngay, trong 46 thoi gian hoc ciia Nam 1a t ngay. Hoi théi gian ngii cia ban Nam 1a bao nhiéu phan cua mét ngay? Vi.du 3: M6t hinh chi nhat 6 chiéu dai $ m va chiéu rong 2 m. Tinh dién tich hinh chit nhat 6, ‘Vii.du 4; Mét hinh chit nhat c6 chiéu rng bing 3m. Tinh chu vi cia hinh chit nhat d6. 93 Vi du 5: Ngudi ta cho mét vdi nude chay vao bé chua cé nude, lin thir nhat é chua chay vio 3 bé, lan thir hai chay vio thém 2 bé. Hoi con méy phn cta 6 nude? Vi.du 6; C6 mét kho chita xdng. Lan dau ngudi ta ldy ra 32 850/ xang, lan sau lay ra bing an dau thi trong kho cdn lai 56200/ xang. H6i lic dau trong kho c6 bao nhigu Iit xing? Bude 1; Yéu clu HS doc ki d8 phan tich cde yéu t6 dé toan dai cho va dé toan ton? Cy thé nhu trong vi dy nay HS yéu cdu tim gi hay lam gi? Tir d6 tém t t6m tit duge dé ton minh hoa bang mé hinh so dé doan thing hodc hinh vé. Tir 46 dinh huéng dé gidi bai ton - Véi vi du 1 sau khi phan tich HS bing m6 hinh so dé doan thing bi ign duge nhu sau: 2 3 "7 Kho 2 - Voi vi du 2 sau khi phan tich HS bing m6 hinh so dé doan thing biéu dign duge nhu sau: 5 8 Ngay x 1 9 a - Voi vi dy 3 sau khi phan tich HS bing m6 hinh hinh vé biéu dién duge nu sau: 6 A 7 B 3 m 5 94 - Voi vi dy 4 sau khi phan tich HS bing mé6 hinh hinh vé biéu dién duge nhu sau: A 2m B 3™ 3m 4 D c - Véi vi du 5 sau khi phan tich HS bing mé hinh so dé doan thing bidu ign duge nhu sau: be ~ Véi vi du 6 sau khi phan tich HS bing mé hinh so dé doan thing biéu dién duge nhu sau: 32850 Ift 562001 SS Kho fF ~— | —_— Tit Nho viée phan tich va tém tat duge dé toan HS co thé hiéu théu déo dé duge van dé can giai quyét bit dau tir dau, can phai huy todn ciing nhu phat hi déng nhig kién thitc lién quan nao. Tir dé kich thfch kha ning suy nghi cho HS. Buéc 2: HS nhé lai kién thite vé g6p hai nhém phan tir (d4i voi vi dy 1), ve. im thanh phan chua biét (d6i véi vi dy 2), vé cdch tinh dién tich hinh chi nhat (déi voi vf dy 3), vé cach tinh chidu dai ho&c chiéu réng khi biét dign tfeh va chiéu voi vi rng hodc chiéu dai (déi véi vi du 4), cla mot don vj (dé dy 5),... Va dac biét 1a kié thie vé thuc hién 4 phép ting céng, trir, nhan, chia déi véi phan sé va ki nang vé quy déng, rit gon phan sé. 95 Buéc 3: HS so sdnh v6i nhiing kién thite di biét hay nhiing bai toan mau (néu 6) trong nhiing bai toan cy thé dé tugng tugng vao tinh huéng méi tite bai todn can gidi. - Nhé lai kién thite da biét vé g6p hai nhém phan tir cing voi kién thite ve céng hai phan s6 HS giai duge bai todn 6 vi du 1) nhu sau: 2 3 je FD Kho K_—+—__+—_+—Y_+—_}—\"_+— . Bai giai Ca hai 6 16 chuyén duge sé phin gao trong kho la: 2 ~ Nhé Iai kién thite da bidt vé tim thanh phan chua bidt va kién thie v8 phép trir HS gidi duge bai tap 2 nhur sau. ~ Nhé lai kién thite da biét vé cdch tinh chiéu dai hodc chiéu rong khi biét dign tich va chiéu réng hodc chiéu dai, kién thire vé tinh chu vi hinh chit nhat 96 cing véi kién thitc vé phép cOng, phép nhan, phép chia phan sé HS lam duge bai tp vi dy 4 nhu sau: Bai giai Chiu dai hinh chi nhat dé 1a: 2 2 Pate Chu vi cia hinh chit nhit dé 1a: 3,8 2 ata” Dap sé: = m ~ Nhé lai kign thire vé tim sé phan cia mét don vi va kién thie vé cong trit phan sé HS giai dugc bai todn vi du 5 nhu sau: Bai gidi Ca hai lan voi nuéc chay dugc sé phan bé 1a: 3, 2_ 9a 5 Fea Phan bé chua c6 nude chiém sé phan 1a; - V6i kin thitc vé tim phan sé cia mét sé va kién thie vé phép cong phan sé, phép nhan mét s6 véi mot phan sé HS gidi duge bai ton 6 vi du 6 nhw sau: Bai gidi Lan sau lay ra s6 Iit xdng 1a: 32.850.x i = 10950 (iit) Liic dau trong kho cé sé lit xing 1a: 32850 + 10950 + 56200 = 100 000 (iit) Dp s6: 100 000 14 97 Bude 4: Véi dang todn nay GV cin huéng din HS ech tim sé phin cia don vi. Buée 5: Véi nhing kién thie da biét HS triru tong hod, khdi quat hod cho timg dang toan cy t Qua viée gidi cde dang todn giai c6 sé ligu Ia phan sé HS khai quat duge 6 ligu 1 céc sé tyr nhién. Vi rang cing nhu viée gidi céc dang toan giai cé gidi cdc dang toén giai c6 s6 ligu 1a phan sé cing déu van dung cdc kién thire da duge tiép thu trude, cu thé: - Voi vi du 1) HS khi quat duge ring: Khi thuc hién gp hai nhém phan tir ta phai thy hign phap tinh c6ng. - Voi vi dy 2) HS khdi quét durgc ring: Muén tim sé hang chva biét khi biét tng va médt sé hang ta lay tng trir di sé hang da biét. - Voi vi dy 3) HS khdi quat duge ri rong cling m@t don vi do. 1g: Muén tinh dign tich hinh chit nhdt - Voi vi du 4) HS khai quét dugc ring: Khi biét duge dign tich va chiéu rng cia hinh chit nhat muén tinh chu vi hinh chit nh§t ta tinh chigu dai bang céch lay dign tich chia cho chiéu rng, réi tinh chu vi bang céch lay chiéu dai céng véi chiéu réng (cung mét don vi do) rdi nhan véi 2. - V6i vi du 5) HS khai quat duge don vj trirdi sé phin da chiém ché. ing: Muén tim sé phan cia don vi ta dy - Voi vf du 6) HS khai quat duge ring: Muén tim phan sé cia mét sé ta ldy s6 dé nhan véi phan sé, Tidu két chong 2 ‘Trong chuong 2, chiing t6i tp trung xay dung ngi dung va quy trinh hinh thanh nhiing thao tc co ban dé gidi cdc dang bai todn phn s6 6 lop 4. Dé hinh thanh, rén luyén kY nang sir dung thao tac co ban trong giai toan, phan sé cho HS lép 4 tht phai tién hanh qua 4 bude co ban néu 6 trén. Song véi nhing dang toan cu thé GV can huéng din HS tién hinh cdc bude gidi chi tigt hon c6 thé 1a 4; 5 hay 6; 7 bude gidi nhur uinh bay tren gitip HS dé dang tiép thu va van dung gidi todn. Tuy nhién GV kh6ng nén cing nhc, may méc trong qué trinh thue hign timg buéc ma can phai linh hoat, cn ctr vao dic diém tinh hinh, déi trong HS trong thyc t8 gidng day dé cé phuong php huéng din HS thyc qua nhat. hign cde bude dé phi hgp va c6 hi 98 Chuong 3 THYC NGHIEM SU' PHAM 3.1. Gidi thigu khai quat vé qua trinh thye nghigm 3.1.1. Myc dich thye nghigm Thye nghi¢m duge tién hanh nhim kiém nghiém céch thie, quy trinh té chitc cho HS theo hudng déi méi phuong php (day giai toan phan sé cho HS bing nhiing thao tac co ban) qua dé chimg minh cho gia thuyét khoa hoc da dé ra. 3.1.2, Nguyén tac tién hanh thy nghigm Dam bao chat lrgng kién thite khoa hge, khéch quan, tn trong chong trinh séch gido khoa mén Toan lip 4 Dam bao vé trinh d6 dau vao cla cdc 1ép thyc nghigm cing nhw trinh d6 GV day thyc nghiém. 3.1.3. Noi dung thye nghigm {am bao két qua thye nghiém, chiing t6i tién hanh thye nghiém nhing ngi dung sau: - Hudn luyén nhém thyc nghiém sir dung nhiing thao tac co ban dé gidi cc bai todn phan sé 6 lép 4. - Giao bai tp dé rén luyén kf nang sir dung nhiing thao téc co ban dé giai cdc dang toan phan s6 6 lép 4 cho lép déi chimg bling cfc bai tp trong sch gido khoa - Kiém tra qua tigp thu gitta nhém déi chimg va nhém thye nghigm bang bai kiém tra. Cu thé: + Déi soi nhom HS thiec nghiém: * 6 ti 1: G lép: Huéng din HS lam cée dang ton phan s6 @ I6p 4 bang cach sit dung céc thao tic gidi todn co ban. G nha: HS luyén tGp gidi céc dang bai todn phan sé 6 lép 4 bing ech sit dung céc thao téc gidi toan phan sé co ban & trong séch gido khoa va ciia GVgiao cho. 99 * 6 tidt tiép theo: G lop: HS luyén tap gidi cdc dang toan phan sé & 6p 4 bing cach sir dung cc thao tac giai todn phan sé co ban va kiém tra lai két qua bai toan théng qua céc thao te gidi todn co ban dé, G ldp: Huéng din HS ty gidi cdc dang toan phan s6 6 lép 4 bang cach sir dung cdc thao téc co ban (téng hop cdc dang todn 4 hgc) réi kiém tra lai két qua bai toan thong qua m6 hinh 46, G nha: Luyén tap ky nang giai toan phan s6 bang cdch lam cdc bai tap & trong sch gido khoa (téng hgp céc dang toan da hoc) véi céc thao te gidi ton phan s6 4 bude (trong qui trinh hinh thanh thao téc gidi toan phan sé. & lép 4) da néu 6 trén. + Déi vei HS lop déi chimg: Té chite cho céc em thyc hién gidi cdc bai tp trong séch gido khoa dé rén luyén ky nang sir dung thao tac dé gidi cdc bai ton phan sé 6 lép 4. Cui ciing, ching t6i dénh gid két qua chung bing m@t bai kiém tra chung, cho ca hai lép thure nghigm va déi chimg. Théi gian lam bai la 40 phat. N@i dung bai kiém tra nhw sau: HS giai cdc bai todn sau: Viét cc phan sé: a) Hai pha b) Murai mt phan mudi hai c) Bén phan chin ni d) Chin phan mudi ¢) Nam muoi hai phan tam muoi tu. Bai 2: Vidt sé thich hgp vao chi 50 10 La Beams B38 5-10 Bai 3: Quy déng mau sé cdc phan sé sau: Tad 3 a3 114 Sal avr by var 9) gs 2 vay 100 Bai 4: Voi hai sé ty nhién 3 va 5, Hay vid: a) Phan sé bé hon 1 b) Phan sé 16n hon 1. Bai 5: Tim X: x+4e3 373 3xx=-4 5 7 Bai 6; Ngudi ta cho mét voi nude chy vao bé chua e6 nude, lin thir nhat chay a0 3 bi, Lin thir hai chay vo thém 2 b8, Hai cbn mAy phin cia bé chura e6 muse? Bai 7: Em thudng sit dung nhiing thao tac nao khi giai cdc bai todn phan s6? Khi sit dung céc thao tac dé gidi ton phan sé thi thao téc nao 1A khé nhét? 3.1.4, Plurong phdp thye nghigm Thuyc nghiém dugc tién hanh & hai lép cia khdi 4, cdc bai day duge tién hanh theo c4ch thite, quy trinh chiing tdi dé xudt, cdn & lép déi chimg GV day binh thuong theo phuong phép ma ho dy dinh 3.15. T6 chive thye nghigm 3.1.5.1, Xéc dinh théi gian thye nghiém m duge tién hanh binh thuémg theo thei khod biéu Thdi gian thye nghi cia trudng TH, khong 1am dao 19n hoat déng ca trudng, 3.1.5.2. Chon co sé va déi tugng thyre nghiém Dé thu durge két qua thyc nghiém tin cdy ching tdi d& tig hanh thuc nghiém trén cdc di tugng sau: - Chon hai lép 4 & Trudng TH Bite Tang - huyén Duc Tho - tinh Ha Tinh, mdi lép 33 HS trong dé: + Lép 4A: Lép déi ching. + Lép 4B: Lép thye nghiém, Trinh dé ban dau ctia 1ép déi chimg va lép thc nghiém 1 nhu nhau 101 3.1.5.3. Chon bai thye nghigm Bai |: Rut gon phan sé. Bai 1: Quy dong mau sé cae phan sé Bai 1: So sdnh hai phan sé ciing mau sé. Bai 1: Phép cng phan sé (T1) Bai 5: Phép cOng phan sé (Tiép) Bai 6: Phép trir phan sé 3.1.5.4, Soan gido 4n thyre nghi¢m Sau khi chon dugc cdc bai thyc nghiém, chting tdi tién hanh thiét ké gido 4n. Gido an durge thiét ké tong déi chi tiét dé GV dé sit dung. Tuy nbién khi thiét ké gido 4n chting t6i ciing tinh dén kha ning van dung sang tao cia GV trong tién trinh 1én ldp ciing nhu kha nang tiép thu ci’a HS. Gido 4n khi thiét ké xong duge chinh téc gia day thir va nhir GV ciia truéng thyc nghiém dy git nham phat hién ra nhig diém chua hop ly dé tién hinh bé sung, sira chita truée khi di vio day thy nghiém trén di turgng da chon. Dudi day 1a mgt sé gido n day the nghigm kiém tra tinh kha thi cia quy tinh hinh thanh thao tic giai todn pl HS lop 4. Bai thyc nghiém 1: RUT GON PHAN SO I. Muc tiéu sd 1 bai hge, gitip HS: - Bude dau nhdn biét vé nit gon phan s6 va phan sé tdi gian - Bit cach nit gon phin sé (trong truong hgp don gin) Il. HOAT DONG DAY - HOC: 1. Kidm tra: HS néu tinh chat co ban cia phan sb HS viét phan sé bing phan sé 2. Bai mdi. - GV gidi thigu bai mdi, ghi muc dé 1én bang. 102 - GV ghi bai todn trong SGK lén bang: Cho phin s6 x Tim phan sé bing phan sé 2 nhung c6 tirsé va miu sé bé hon. Buse 1: HS doc va phan tich dé toan ~ HS: 2-3 em dge dé todn, ca lép doc nhdm 48 toan. - GV: Cfc em dya vao tinh chat co ban cia phan sé tim phan sé bing phan 86 da cho nhung c6 tr sé va mau sé bé hon. - Vay dé tim duge tir sé va miu s6 bé hon ta céin thyc hign phép tinh gi? Buse 2: HS tim sé cing chia Buse 3: HS tign hinh chia ca tit s6 va mau s6 cho s6 ty nhién 46, - HS ca lép 1am bai vao ve nhap. - HS trinh bay bai gidi trudc lop, HS va gido vign nbn xét. - GV: Yéu clu HS ca l6p nhan xét vé tir s6 va mau s6 cia phan sé via tim duge 2 va phan s6 ban diu 2. HS: - Tir sé va mau s6 cia phan sé 2 déu bé hon tit sé va mau sé cia phan va 2 bang nhau. 5 € mau s6 cla phan s6 = c6 thé chia hét cho s6 tu nhién nao lén hon 1 nia khong? GV: Phan sé 8 a duge rit gon thanh phan sé 2. - GV: Qua bai toan cdc em thay muc tiéu cua vige nit gon phan sé Ia gi? - HS: Riit gon phan sé dé duge | phan sé méi bang phan sé da cho cé tir 86 va mu sé bé hon tir s6 va mau sé cia phan sé da cho. HS nhic lai. - GV: Viét vi dy 1 lén bang: 103 Vi du 1: Ruit gon phan sé $ - HS: Ca lop 1am bai vao vo nhdp. - HS trinh bay bai gidi trudc lép. 6_ 6:23 GV va HS nhan xét GV: 3 va 4 cé cing chia hét cho sé ty nhién nao Ién hon 1 khong? - HS: Khong. GV: Vay phan sé 3 6 thé nit gon duge nita khong? - HS: Khong. GV: Phan sé 3 goi 1a phan sé 16i gian va phan sé é 44 duge nit gon thanh 53 ;. - GV: Vid vi du 2 lén bang: Vi du 2: Ruit gon phan sé 2 phan d. HS ty nit gon vao vé nhép, tinh bay két qua trude bp, HS nhan xét cv juan Bude 4: Sau khi HS chia ca tir s6 va mau s6 ciia phan s6 6 vi dy 2) cho 2; 3; 6 hod 9 thi HS tiép tuc chia nhu thé cho dén khi duge phan sé ti giai Buée 5: HS rit ra céc bude ciia qué trinh rit gon phan sé. Khi rit gon phan s6 c6 thé 1am nhu sau: * Xét xem tr $6 va mau s6 cing chia hét cho sé ty nhién nao lén hon 1 * Chia tir s6 va mau s6 cho s6 d6. Cit lam nhy thé cho dén khi nhan duge phan s6 tdi gidn. - HS nhic Iai nhiéu lan. Buse 6: Luyén tap - HS lam bai tap trong vo BT va thir lai bing cdc thao téc nguge - Cham bai 104 ~ Chita bai & bing 3. Ciing cé: HS nhac Iai: Thé nao 1a phan sé tdi gin? Cfc bude rit gon phan sé . Nhan xét, din dd. Bai thyc nghiém 2: QUY DONG MAU SO CAC PHAN SO I. MUC TIEU: Gidp HS: - Biét céch quy déng mau sé 2 phan sé ( truéng hop don gian ) - Bude dau biét céch quy déng mau sé 2 phan sé IL. HOAT DONG DAY - HOC: 1. Kiém tra:HS lam bai tap 4 (SGK) 2. Bai méi - GV gidi thigu bai, ghi muc bai. - GV ghi bai todn trong SGK lén bang. tive 3 + HDI: HDHS cdch quy déng Bai ton: Cho hai phan si 3 s6 2 phan sd = Cho 2 phan sé i va 2. Hay tim 2 phan sé c6 cing mau sé trong d6 1 phan sé bing iva mét phan s6 bing 2 Buc 1: HS doc va phan tich dé. Buée 2: HS chon nhiing kién thite cé 1ién quan nhu kién thite vé phan sé bing nhau, kién thitc vé phép nhan sé tr nhién, kién thirc kh4i niém phan sé, ur sd, mau 56... Tir d6 xu chudi nbiing kién thite 06 lign quan dé lam bai tp. Buse 3: HS xéc dinh s6 céin nhan vao tit sO va mau ciia hai phan sO dé duge hai phan s6 c6 miu s6 bang nhau. - HS ca l6p thyc hanh lm bai: Tim 2 phan sé c6 cing mau sé trong dé 1 phan sé bing wa mot phan sé bing =. 105 ~ HS sit dung nhiing kién thitc lién quan da biét lam bai tap nhur sau: 1 _ is 2x3 _ 6 33x 15 sx 15 5 6 5 Va so sdnh hai cap phan sé = GV cho HS. so sinh mau sé hai phan sé 7 va 1 4a dugc quy déng mu sé thanh hai phan sé 4 wale + 15 goi 8 miu s6 chung cia hai phan sé va &. 15 ~ HS nhan xét vé mau sé chung va mu sé cita cdc phan sé (vé chia hét), - GV: Nhu vay mau s6 chung c6 dic diém gi? - HS: Chia hét cho céc mau s6 kia. Bue 4: HS nhan xét vé sé dem nhan vao tif sé va mau s6 cia phan sé thi nhat so véi mau sO ciia phan sO tht hai va sO dem nhan vao tit so va mau sO cia phan 86 thi hai nhu thé no so véi mu s6 cia phan s6 thi nhat, Bue 5: Tir bai toan nhan xét HS khai quat rit ra cdc bude quy _ Khi quy déng mau sé hai phan sé i va ig mau so hai ar cdl vs han s6 = va Paanse3 * Ta lay tir sé va mau sé cua phan sé 3 nhan véi mau sé ctia phan sé nan voi * Ta liv tir sé va miu sé cua phan <6 ‘5 an sé 1 Ta ly tir s6 va mau sé cia phan sé s6 cua phan s6 5 - Tir bai ton cy thé HS rit ra cdc bude quy déng miu sé hai phan sé. Khi quy déng mau sé hai phan s6 cé thé lam nhu sau: + Lay tir sé va mau sé cia phan sé thir nhat nhan véi mu sé cia phan sé thit hai. + Lay tir sé va mau sé cia phan sé thir hai nhan voi miu sé ciia phan sé thar nhdt - HS dgc lai 2-3 Han. Buse 6: Luyé - HS lam bai tap trong vo BT va thir lai bing cdc thao téc nguge - GV cham bai - Chita bai & bing 106 3. Ciing cé: HS nhic lai: Cac bude quy déng mau sé hai phan sé, Nhan xét, dan do. Bai thyc nghi¢m 3: SO SANH 2 PHAN SO CUNG MAU SO. I. MUC TIEU: Gitip HS: ~ Biét cach so sénh 2 phan sé c6 cing mau sé, - Ciing cé va nhén biét 1 phan sé bé hon hoac 1én hon 1 I. HOAT DONG DAY - HQC: 1 1. Kiém tra: Quy ding mau s6 2 phan sé: 2 vadslva 3 12 2. Bai mdi: - GV giéi thigu bai, ghi myc bai lén bang, - GV vit vf du trong SGK lén bang: 2 va 3 - GV vé doan thing AB lén bang Iép, huéng dan HS cing vé vao vé nhép. Chia doan thing AB thanh 5 phan bing nhau. D6 dai dogn thing AC bing 2 a6 dai doan thing AB. D6 dai doan thing AD bing 2 6 dai doan thing AB. Buée 1: HS doc phan Buée 2: Nhé lai kién thire vé vé doan thang, chia doan thang thanh céc phan bing nhau, kién thire vé so sdnh hai dogn thing,... HS nhin vao hinh vé v: tra loi cde cau hoi: + D6 dai doan thang AC bang may phan a6 dai doan thing AB ? @) + D6 dai doan thing AD bing mdy phin dé dai doan thing AB ? & + HS nbin vao hinh vé hay so sénh d§ dai doan thing AC véi dé dai doan ii ir d6 2 2 3nay 3s 2 thing AD tir d6 ta suy ra: 2 < 3 hay 32> 2 107 e. GV cho HS so sanh hai mu sé va hai tir s6 cita hai phan sé Bude 3: HS so sdnh hai mau s6 va hai tit s6 ciia hai phan s6 vita so sdnh. Buse 4: Tir bai toan HS khai quat nit ra céch so sénh hai phan s6 o6 cing mau sé. Trong hai phan sé cing mau sé: * Phan s6 nao c6 tit sé bé hon thi bé hon. * Phan sé nao cé tir s6 1én hon thi lén hon. * Néu tir sé bang nhau thi hai phan s6 dé bang nhau. GV ghi bang ndi dung, HS nhic Iai (3 - S em) - HS lam bai (4p trong vé BT va thir lai bing céc thao téc nguge - HS néu yéu cau ciia timg bai ~ HS ty lam bai + Gido vién theo déi, huéng din - Cham, chita bai 3. Tong két HS nhac lai: Cfch so sfnh hai phan sé cé cing mau sé. Nhan xét, din dd Bai thy nghiém 4: PHEP CONG PHAN SO (T1) 1. MUC TILU: Gitip HS: ~ Nhan biét phép céng 2 phan sé cing mau sé - Biét cong 2 phan sé cing miu sé - Nhan biét tinh chat giao hodn_phép cng 2 pha IL. Chuan bj - GV: M6t bang gidy hinh chit nhat chia lam 8 phin bing nhau va to mau 3 phan rdi t6 mau tiép 2 phan, 108 I. TIEN TRINH LEN LOP 1. Kiém tra bai ea: - 2 HS lén lam bai tp 2 (trang 125) 2. Gidi thigu bai: GV gid thigu bai, ghi myc bai lén bang. ~ GV vid vi dy lén bang: Vi du: C6 mét bing gidy, ban Nam té miu 3 bang gidy, sau d6 Nam td mau tiép 2 bang gidy. Hoi ban Nam da 6 mau bao nhiéu phan cia bing gidy? 3. rong tam: Buc 1: HS doc va phan tich dé, vé hinh biéu thi dé ton. Buée 2: HS tir dé toan va hinh vé minh hoa nhé lai kién thite lién quan (kién thite vé viét phan s6, kién thitc vé g6p hai tap hop... dé giai toan. Bang gidy duge chia thanh mdy phan ? (8 phan ) Ban Nam t6 mau my phan ? (3 phan ) tire 1A 2 sau d6 t6 mau tiép them 2 may phan (2 phan tire 1a 5 Vay Nam da t6 mau may phan cia bang gidy ( 3 ) ~ HS dya vao hinh vé viét va thyc hign phép tinh phép tinh: 2 + cole wolns rac6: 3 a 22 3t2 ES Ta cé: 3+ 3+2_5 seg gg 8 Buée 3: HS nhan xét cfch thuc hign phép céng hai phn s6 trong vi du tren, Buse 4: HS dya vao céch thyc hign phép tinh va nhan xét trong vi dy trén kh4i quét c&ch cOng hai phan sé cing miu sé. Muén cng hai phan sé cting mau sé, ta cng hai tir so voi nhau va gite nguyén mau sd. + HS (2-3 em) nhac lai. Buse 5: Luyén tép gidi toan - HS 1am bai {4p trong vé BT va thir Iai bing céc thao téc ngwge 109 - HS thyc hnh gidi bai tip trong vor bai tap. a) HS lam miéng 1 sé BT 3 By is 25° 25 1 b) HS tinh két qua 2 BT va so sénh i Goi y dé HS nhan biét tinh chat giao hodn cua phép céng 2 phan sé Buse 6: Sau khi HS thyc hién tim duge két qua cia hai phép tinh GV cho HS nhan xét két qua ca hai phép tinh vita tim duge. Bude 7: HS két luan trong phép cong 2 phan s6 néu ta déi ché hai s6 hang cia mot téng thi téng dé khong thay di. - GV theo déi hug dan kém cap nhing HS con kém. - GV cham chita bai. IV. TONG KET: Cung cé: HS nhac lai cach céng hai phan sé. cing mau sé. - GV nan xét, din dd Bai thyc nghiém 5: PHEP CONG PHAN SO (TIEP) 1. MUC TILU: Gitip HS: - Nhan biét phép cng 2 phan sé khéc MS - Biét cong 2 phan sé khac MS II. HOAT DONG DAY - HOC: 1. Kiém tra: HS nhac lai ‘h thyc hién phép céng 2 phn s6 cing mau sé. 2.Bai méi: GV gidi thigu bai va ghi myc bai. a) GV néu va viet bai tp lén bang lop (SGK) 1 3 Vi dy: C6 mg fing gidy mau, ban Ha lay 4 bang gidy, ban An léy bang gidy. Hoi ca hai ban lay bao nhiéu phan ciia bing gidy? Buéc 1: HS phan tich dé -HS 2-3 em doc to dé, ca lép doc nhdm phan tich dé todn (nhing cai da cho va cai can tim) 110 Buse 2: HS tir dé todn va hinh vé minh hog nhé lai kién thife lién quan (kién thite vé viét phan sd, vé phép céng hai phan s6, vé quy déng mau s6 hai phan sé, kién thite vé g6p hai tap hgp,... dé gidi toan. Bue 3: HS dya vao céch thye hign cong hai phan sé cing mau sé quy déng mau s6 hai phan s6 di cho réi cong. HS thyc hién phép cng hai phan sé nhw sau: 1,1_3,25 3°66 6 - HS ca lop lam bai vao vo nhdp, trinh bay trude lép - HS nhén xét, GV két luan Buse 4: HS nhan xét vé cae bude thye hign ten, ong hai phan Bude 5: HS dya_vao céch thye hign phép tinh trong vi dy trén khdi quat cach céng hai phan sé khac méu sé. - GV néu cau héi goi ¥ dé HS rit ra cée bude gidi GV: Tit hoc hom truce ta thyc hién phép cng hai phan sé 6 dc diém gi? HS: Hai phan sé 46 cé cing miu sé, GV: Cée phin sé trong phép eGng hom nay ¢6 gi khdc so véi phép cng hém truce? HS: Hai phan sé trong phép céng chua cé cing mau sé. GV: Vay é thc hién duge phép tinh nay trade hét ta phai lam gi? HS: Quy déng mau sé hai phan sé. GV: Huéng din gidp HS rit ra cde bude gidi sau: * Bude 1: Quy GV ghi bang ) ng MS 2 phan sé (HS néu migng quy déng 2 phan sé - * Bude 2: Thyc hign phép cng 2 phin sé cing MS (HS lam bai migng - GV ghi bang ) => Riit ra qui tic (SGK) - Goi HS nhc lai Bue 6: Luyén tap: - HS lam bai t§p trong vo BT va thir lai bing céc thao téc nguge ll - HS lim BT (VBT) — Gido vién theo doi HD (Luu ¥ HS BT4: Tinh két qua quy déng MS 6 gidy nhap. Sau d6 ghi phép tinh va két qua vio vo) - Kiémtra, cham bai 1 s6 em nhan xét - Chita bai c) Téng két: Ciing cé- Nhan xét - Dan dd miu sé. ich cng hai phan sé khé - GV nhan xét tiét hoc, dan do. Bai thuc nghiém 6: PHEP TRU PHAN SO 1. MUC TIEU: Gitip HS: in biét phép trir 2 phan sé cing mau sé - Bi&t céch trir 2 phan sé ciing mau sé Il. CHUAN BI GV: Mét IIL HOAT DONG DAY - HQC: 1g nhau, t6 mau 5 phan. ing gidy hinh chit nhat 1am 6 pI 1. Kiém tra: HS 1am bai tap 3(SGK) HS néu tinh chat két hgp cia pl HS nhic Igi cach cng hai phan sé khéc mau s 2. Bai méi: GY gici thigu bai, ghi myc bai lén bang. * HDI: Hinh thanh phép trit phan sé - GV ghi bai ton va vé hinh (SGK) tofn (HS quan sét ) -Tit 2 bang gidy mau lay 2 8 cit chit, Hoi cin Iai béo nhiéu phin cia bang gidy . Buée 1: HS phan tich dé - HS 2-3 em doc to d8, ca lép doc nhim phan tich 8 toan (nhiing citi da cho va cdi cn tim) 112 - HS trinh bay truéc lép: Bai toan cho biét ti 2 bang gidy mau ldy 3 a8 ct chit. Bai ton yéu cdu tim cdn lai bao nhiéu phan cua bing gidy - HS vé hinh vao vé nhap. Buse 2: HS tir dé todn va hinh vé minh hoa nhé lai kién thite lién quan (kign thire vé viét phan sé, vé phép trir hai phan s6, kién thite vé tach mot hop 6 m6t tip hgp 1én hon,... dé gidi toan. - Dya vao hinh vé va kin thire da AS thyc hign vao vé nhap nhu sau: 6 - HS trinh bay trude lép, HS nhan xét, GV két lun Buse 3: HS nhan xét céch thyc hign phép tinh triy hai phan sé c6 cing mau sO tren, Buse 4: HS dya_vao cch thyc hign phép tinh va nhan xét trong vi dy trén kai quat céch tri hai phan sé kde miu s6. - Gio vign néu cu hoi goi ¥ dé HS rit ra cdc bude giai GV: Hai mau sé cua phép trit trén c6 dac diém gi? HS: Hai phan sé dé cé cing miu sé, GV: Qua phép tinh tén muén trix hai phan s6 dé cdc em thu hién nh t - HS: Lay tir s6 cia phan sé 2 trit di tit s6 cia phan sé 2 va gitt nguyén mau sé, GV léy vi du phép trir2 phan s6 cing mau s6 cho HS thye hién. Qua hai vi dy GV huéng din HS rit cach trix hai phan sé cing miu sé, =) Néu céch trit 2 phan s6 cing MS (SGK) - Goi HS nhic lai GV cho HS sos nh cach thye hign hai phép tinh cng va trit hai phan sé cing mau sé vé sur ging va khéc nhau. HS: + Giéng nhau: ca hai phép tinh déu thu hién vai tir sé va gitt nguyén mau sé, + Khdc nhau: Véi phép cOng ta 6 véi nhau con véi phép trit Lay tir sé ctia phan sé thir nbat tri di tur sé cua phan sé thir hai

You might also like